\id JON - Bimin NT -Papua New Guinea 2008 (web 2014) \h Yona \toc1 Sunbin-Got em Bontem dim Bakamin Kunum Yona em Weng Sang te. \toc2 Yona \toc3 Yona \mt2 Sunbin-Got em Bontem dim Bakamin Kunum \mt1 Yona \mt2 em Weng Sang te. \c 1 \ms1 Sunbin-Got em Emisik Ding e Yona elo Weng Bokolewse em Sang te. \s1 Yona e Kunuw Fian em Tem Uneko, Fon Unse em Sang te. \p \v 1 Kunum mak em wiin e Yona, Amitai\f + \fr 1:1 \ft 1:1 Yona angbiliw beem mongom e: Kunum kasim en emdiw kum nam te. Amitai angbiliw beem mongom e: Fein kuw kekabe kunum kale.\f* em min alenale kale. Belei, deiw mak ding mak kelei, Yawe Sunbin-Got e elo weng mak bokolewomele:\x * \xo 1:1 \xt 2 Kamokim 14:25\x* \v 2 “Ne atemite: Abiw mutuk fian Ninibe kawtiw kunum waneng i sili sili kukuw wa kuw kebiliwi, yetebi kasike, ku kame unesomi, abiw kasel biilo kulo sowete bokokemoki weng kitil weng mak bokoko, ilo duyemolewka!”, dangse kale. \v 3 Dangse kate, Yona e Yawe em weng kililinba kesomi, em weng bokolewse weng beelo sakalaw keko, weng bo bo kelewko, elo koleweko, sak fon unomin ibolow kese kale. Kesomelei, “Talsis abiw mutuk fian kalo uno!”, angeko, Yoba abiw mutuk fian kalo fon unesomelei, siw dim unomin deiw fense kale. Deiw fen atemsomelei, kunuw unomin deiw weneko, Talsis abiw mutuk fian kalo fon unse kale. \p \v 4 Beli, em unbe ding dim e, Yawe e suuk inim kitil nam mak dabalalei, e teleko, kunuw okmun dim unbiliw biilo fimdi famde dakal dukulomin kis so kelewse kale. \v 5 Kelewei, kunuw dim beem aluwbamin kunum i finganin fian fian mak kuluko, ikalem amen amen kuw ikalem dasuw-got ilo gaayemeko, bokolomeliw: “Ibo yake! Nulo dokoyemina o!”, \fig |alt="ship" src="C099.tif" size="span" ref="Yona 1:5" \fig* ange ange keko, men mesesem angom be daktineko, kuse ok ok dasiliw kale. Dasiliw beem ding dim be, Yona e kunuw beem tem afak kel kiinok ilum sen mak diw diw akalse kale. \v 6 Akalbelei, kunuw beem dekakabe kunum mak teleko, bokolewomele: “Wee kutaka! Ku nolom ete nanbow angeko, akalbelew a? Fongate akate komikal kukalem got elo gaalew kano, e nulo yetemeko, nulo kinkin keyemsomi, dokoyemoke kasike, ok be alik alik nulo kanelom yenei, nu kuanoluw te!”, dangse kale. \p \v 7 Dangei, aso i Yona em be dim be koleweko, mali kawtiw im biliw dim katiw elo unsiliw kale. Uniwi, kunuw dim beem aluwbabiliw kunum i weng tekeko, bokolomeliw: “Kanem sen ete kelei, nu kuanomin kis kebuluw be fenuma!”, angeko, ikalem selew selew kukuw gelewsomi, atemiwete: Yona em wiin ete fitew kelei, atemsiliw kale. \v 8 Atemsomi, elo dakalalomeliw: “Kutaka! Ku ilum ding tele kaleem mongom e nulo kilele bokoyema! Kom aluwbamin e nimtew a? Ku nal elote telew a? Ku nalem kayak a? Kom kunum mongom e kante a?”, dangeko, Yona elo dakalasiliw kale. \v 9 Dakalaliwi, Yona e ilo yan weng bokoyemomele: “Ne Kibulu kunum nete te. Ne Yawe Sunbin-Got em aluwbamin kunum kebomi, akalem wiin daolewkabi kunum nete te. E abiil tikin kayak kebomi, okmun fian kale so, kawin so alik alik dukuse Sunbin-Got ete te.”, yangse kale. \v 10 Yangeko, weng makso bokoyemomele: “Ne Sunbin-Got em nelo bokonemse weng be kililinba keko, em weng sakalaw keko, weng bo bo keleweko, fon telesi te.”, yangse kale. Yangei, i em yan weng be kiliko, finganin fian fian mak kesomi, bokolewomeliw: “Ibo! Nimtew angom ete ku kanekembelew a?”, dangsiliw kale. \p \v 11 Dangsiliw ding kabalak e, suuk so inim so be kitil nam kesomelei, ok fasuko, fole fole keko, katiw une kalak une keme kasike, i Yona elo dakalalomeliw: “Kame, nu nono keluw ete, ok fole fole be singdet daking banimoke a?”, dangsiliw kale. \v 12 Dangiwi, e yan weng bokoyemomele: “Nem sen beem dulum elote ok inim be nulo yenomin keeme kasike kame, yu nakalem ete galuko, ok da konemina! Konemiw kano, ok fole fole kebe be singdet banimoke te.”, yangse kale. \v 13 Yangei, i em weng bokolewse weng be kilisiliw kate, elo gelewinba kesomi, kun kuluko, melmel sen bingeko, bukeko, benggew dulum elo unomin kesiliw kale. Kate, i ki kelinba kesiliw kale. Nimtew angom? Ok fole fole kebe be abiil abiil unesomelei, itel fian kese kasike. \p \v 14 Keko beli, kunuw dim beem aluwbamin kunum i Yawe elo gaaneko, menew falit weng mak bokolewomeliw: “Yawe Sunbin-Got kutaka! Ku kanelom nulo gal keyemomi, nulo yenewi, nu kuanokoluw te! Sunbin-Got kutaka! Nu kom aluwbamin kunum beelo akokow kelewsomi, ‘Kiol kukuw gelewkabe kunum kebe sako?’, angeko, kal kelinba kekabuluw te. Kate ku kukalem ibolow fukunin kuw gelewbelewi, nu kame kilele atemeko, kal kebuluw te. Kasike kame, nu kunum beelo okmun da kolewuw tewe, ku nulo kanelom kawtiw yemin kunum im yan wa duyemokolew te!”, dangsiliw kale. \v 15 Dangesomeliwi, i Yona elo galu debele uneko, okmun fole fole kebe beem tem kuse dasiliw kale. Elo dasiliw ding dim kabalak e, sin tew kame tew ok fole fole keembe be tete daking singdet banimse kale. \v 16 Kaneko beli, kunuw beem aluwbabiliw kunum bi kanese be atemeko, Yawe em angan finganin fian fian mak kuluko, Yawe elo “Weso! Seyo!”, dangeko, samal anko, elo dulewsomi, fawtuk ayem weng mali mak Yawe elo bokolewsomi, dulewsiliw kale. \p \v 17 Beem ding dim bakate, Yawe e Yona em ibolow beelo fukuneko, elo dokoleweko, dol fian sel mak dabalalei, e teleko, Yona elo kunil kolewse kale. Kolewei, e dol kulin tem kel belei, taw akal kutiliw akal yemamas kel ding kese kale.\x * \xo 1:17 \xt Matyu 12:40\x* \c 2 \s1 Yona e Sunbin-Got eso Weng Bokolewse em Sang te. \p \v 1 Beli, Yona em dol em kulin tem kel bise ding dim kabalak e, e Yawe akalem Sunbin-Got elo fililin weng sin mak bokolewomele: \q1 \v 2 “Eke Yawe kutaka! Ne ilum kulusomi, kulo gaakemii, \q3 ku nem gaanin be kiliko, dokonemselew te. (Sim Fut 120:1) \q2 Sunbin-Got kutaka! Kuansiliw kawtiw im abiw atew kale kel amebomi, ‘Dokonema!’, kangsi kasike, \q3 ku nem kangi weng be kiliko, kinkin ibolow kukuw kukunemselew te. \q1 \v 3 Yawe kutaka! Ku nelo kuse okmun fian alelbin diw diw kalak da konemewi, \q3 ne ka kel bisi te. \q2 Okmun fian diw kel akim bilii, \q3 ok be nem dim kel kawtol unse te! (Sim Fut 42:7) \q1 \v 4 Unei, ne kulo bokokemomeli: \q2 ‘Ku nelo atin kuw konemew sako!’, kangsi kate, \q2 ne kom am yol fian be iti fein atemoki te! (Sim Fut 31:22) \q1 \v 5 Okmun fian be nem tikin dim kel unsomelei, e \q3 nelo dukakan kenemei, ‘Nono memfu angoki?’, angsi te. (Sim Fut 69:1) \q2 Kanenemei, okmun em alelbin em akikiw e kak so falal kasi konemse te. \q1 \v 6 Ne okmun fian beem amgu yaman awet kebe dim beem afak uneko, \q3 afak dakaw kalak bomi, fon unomin deiw mak ateminba kesi te. \q2 Kate, Yawe nem Sunbin-Got kutaka! Ku nelo kuluselew kasike, ne bisi aneng wa dim be koleweko, matem telii, \q3 ku nelo finik so ibolow dunemselew te. \q1 \v 7 Yawe kutaka! Nem kuanomin kis kunum emdiw kesi ding dim kabalak be, (Sim Fut 142:5) \q2 ne kom ibolow fukunsomelii, \q3 nem ‘Dokonema!’, kangsi weng be kom am yol dim abiil tikin kawtem elo talse te. \q1 \v 8 Ikalem dem banim dasuw-got ilo wangweng kukuw kukuyembiliw kawtiw i \q3 Sunbin-Got em akalem kunum waneng ilo folok ibolow kukuyemkabe kukuw be dawkatikoko, kolewsiliw te. (Sim Fut 31:6) \q1 \v 9 Kate nakalem ete kulo kuw kutikemeko, kom wiin ete kuw daokemsomi, \q3 sim kutikemkabi te. \q2 Kutikemsomi, nem fawtuk ayem weng bokokemsi weng bakati fein gelewoki te. \q1 Nimtew angom? Yawe kutaka! Kukalem ete kuw kunum waneng im kuankemin deiw bul gewsi goto kelewko, ilo finik so deiw mo koyemkabelew Sunbin-Got kute kasike. (Sim Fut 3:8)”, \m dangeko, Yawe elo dangse kale. \p \v 10 Dangei, Yawe e dol fian sel beelo kitil weng mak bokolewomele: “Ku kame ok dilin benggew dim elo uneko, kom kunil kolewbelew kunum beelo wasan fok kelolewka!”, dangse kale. Dangei, e fein uneko, ok dilin benggew dim kel elo wasan fuko, matem da kolewse kale. \c 3 \ms1 Sunbin-Got em Auk Teben Ding e Yona elo Weng Bokolewse em Sang te. \s1 Yona e Ninibe Abiw Mutuk Fian elo Unse em Sang te. \m \v 1 Keko beli, Yawe Sunbin-Got e iti weng ming weng bakate Yona elo bokolewomele: \v 2 “Ku kame unesomi, Ninibe abiw mutuk fian beem kasel ilo bokokemoki weng mak bakayem tem bakayem tem unolewka!”, dangse kale. \v 3 Dangei, Yona e Yawe em bokolewse weng be fein kili geleweko, Ninibe abiw mutuk fian kalo unse kale. (Ninibe angakabiliw abiw mutuk fian be unbi unbi kiin fe so kese abiw kale. Nimin ete “Mali elo uno!”, ange tewe, deiw am alew keloke te.) \v 4 Beli, Yona em abiw mutuk fian kalo uneko, ka talse ding kabalak e, e makmak ding mak kawtem uneko, abiw mutuk fian beem kasel ilo weng kal mak bokoyemomele: “40 kel ding dim mak keko, banimei, maka mak teleko, yulo yeneko, kuiaw keyemoke te.”, yangse kale.\x * \xo 3:4 \xt Matyu 12:41; Iluk 11:32\x* \v 5 Yangei, kunum waneng bi em bokoyemse weng be kiliko, Sunbin-Got elo “Fein!”, dangesomi, wiin so kawtiw so, wiin banim kawtiw so, alik alik i wanin wanbin e tokoko, sakik kuluko, sakik ilim minggisiliw kale. \v 6 Keko beli, mali kawtiw mak teleko, Ninibe abiw mutuk fian beem emisik kamok kebe kunum beelo Yona em weng bokoyemse weng be bokolewiwi, akati kilise kasike, akalem kamok teinbin ayem beso, akalem ilim ken so, akalem abin so, alik alik be kolewesomi, sakik ilim minggiko, kutew dim teinse kale. \v 7 Teinsomelei, e kitil weng kal mak Ninibe abiw mutuk fian beem kasel alik alik ilo dabalako, bokoyemomele: \mi “Neso, nem afak keko, yetebiliw kunum iso, alik alik nu Ninibe abiw mutuk fian kaleem biliw kawtiw yulo weng kitil weng kale bokoyemomeluw: ‘Yuso, yukalem am dim samal beso, alik alik yu ‘Wanin soul ayem!’, angesomi, wanin tokoko, keloliwka! \v 8 Kelewsomi, kawtiw yukalem so, yom am dim samal biso, alik alik yu sakik ilim minggisomeliwi, Sunbin-Got elo weng kitil kuw gaaneko, yukalem mamtel kukuw so, silikmoyem kebe ibolow beso, alik alik kukuw wa be atin kuw kolewoliwka! \v 9 Kolewsomeliwi, Sunbin-Got e num kame kanebuluw kukuw ken be ateyemeko, em nulo kaisuw keyemeko, ‘Kuiaw keyemoki te!’, angbe ibolow be daking koyemeko, nulo kinkin ibolow so fukuneko, yetemoke sako!”, \m yangse kale. \p \v 10 Kaneko beli, Sunbin-Got e im kanekabiliw kukuw be atemeko, “I ikalem sua kel kanesiliw kukuw be koliw kai!”, angeko, em “Kanelo yo!”, angakabe ibolow be dakingeko, ilo kinkin ibolow so fukuneko, yetemsomi, maka im dim dabalalinba kese kale. \c 4 \s1 Sunbin-Got so Yona so Aso im Weng Bokolew Bokolew Kesiliw em Sang te. \m \v 1 Keko beli, Yona e digaka kesomi, Sunbin-Got elo kaisuw keleweko, bokolewomele: \v 2 “Yawe kutaka! Nem weng kale kame kilila! Ne kal kelite: Ku ibolow folok kinkin so Sunbin-Got kute te. Ku fongate akate kaisuw kelinba kesomi, kawtiw nulo ibolow mutuk fian duyemkabelew kasike, nulo anggil ilum duyemeko, fongate yeninba kekabelew Sunbin-Got kute te. Sua kel e, nakalem am dim bomi, fon uninba kebisi ding kabalak e, ne kilele kal kesite: “Ku kom ibolow fukunin be iti alwol kelewokolew sako!”, angbomi, bisi te!\x * \xo 4:2 \xt Aneng Kolew 34:6\x* \v 3 Yawe kutaka! Nem finik so bomin e gal kenembe kasike, nemisik kuanbili kano!”, dangse kale.\x * \xo 4:3 \xt 1 Kamokim 19:4\x* \v 4 Dangei, Yawe e yan weng bokolewomele: “Eke, Yona! Kom kaisuw kebelew be kukalem ken kebelew baka bani?”, dangse kale. \p \v 5 Dangeko beli, Yona e abiw mutuk fian be koleweko, abiw mutuk fian beem ataan talakabe dulum elo uneko, menew am gel mak kanis doung kanel doung gesomi, teinsomelei, abiw mutuk fian beelo kiineng angeko, “Nomin eisneng mak keloke yako!”, angeko, atemse kale. \v 6 Atemsomelei, Yawe Sunbin-Got e “Ataan mamin abe beem menew dulewkemin beem mongom ete te!”, angomelei, e sok til basi so mak Yona em mit mewso dukulei, e beem afak kel teinsomi, kalfongse kale. \fig |alt="Jonah sitting in shade" src="ABSOT17.tif" size="col" ref="Yona 4:6" \fig* \v 7 Kalfongsomelei, akaleko, iti kutim danei, Sunbin-Got e dak emdiw eisneng mak dabalalei, e uneko, sok til beelo dakilei, e getse kale. \p \v 8 Kaneko beli, ataan fian dukule ding dim e, Sunbin-Got e ataan telbe dim elote ataan mamin so inim mak dabalase kale. Dabalalei, Yona em kak dim mamin kuw tingting kelewbelei, e kak olok olok kelei, em kiin felfel so kesomi, fom mitomin kis keko, bokolomele: “Nem finik so bomin e gal kenembe kasike, nemisik kuanbili kano yo!”, angse kale. \v 9 Angei, Sunbin-Got e Yona elo bokolewomele: “Eke, Yona! ‘Sok dakilei, gete kai!’, angomi, gal kelew sako? Kom kaisuw kebelew be kukalem ken kebelew baka bani?”, dangse kale. Dangei, e yan weng bokolewomele: “No! Ne fein kane bi eli a! Feinka! Kanemsi kuw kae! Kasike, kaisuw fian kuw kebi kae! Mesem kuano ya!”, dangse kale. \v 10 Dangei, Yawe e elo bokolewomele: “Kutaka! Ku kilele ibolow fukunolewka! Taw makmak akaleko, get kembe eisneng gel fong eisneng kaleem dulum elote ku kinkin ibolow kelewbelew kate, kusik beem dulum elote aluwbinba kebelewi, emikel kuw talfut kesomi, emikel kuw iti getse te. \v 11 Kaneko kasike, nakati Ninibe abiw mutuk fian beem kunum waneng fufu banban 120 tausen (120'000) kel iso, ikalem am dim samal banban biso, alik alik biim dulum elote sakik ibolow folok so keyembi te. Feinka! Kawtiw bi nem kiin dim e, ‘Kukuw ken baka! Kukuw wa baka!’, angeko, teifuluko, kal kelinba ke alakabiliw kasike.”, dangse kale.