\id GAL - Bimin NT -Papua New Guinea 2008 (web 2014) \h Galesia \toc1 Fut kale Fol em Galesia Aneng Fian em Sios Kawtiw ilo Dabalayemse Fut kale. \toc2 Galesia \toc3 Gal \mt2 Fut kale Fol em \mt1 Galesia \mt2 Aneng Fian em Sios Kawtiw ilo Dabalayemse Fut kale. \c 1 \p \v 1-2 Nakunum kumel Galesia aneng fian em sios kasel yutaka! Yu biliw yako! \p Fol neso, neso biliw fein ibolow kunum waneng alik alik iso, alik nu fut kale yulo dabalayemuw te. Yu kililina! Kulais Yesus e nelo akalem kalan kunum kenemse te. Fein! Kunum awet mak nelo gaanemeko, galmolinba kese kate, Yesus Kulais so, elo fomkamin dim dawkalfose Aatim Sunbin-Got so, yelim ite kuw nelo ikalem kuw galmo konemsiliw te. \v 3 Nukalem Aatim Sunbin-Got so nukalem Kamok Fian Yesus Kulais so yelim i yulo ikalem ibolow folok so, ibolow menew so, kukuyemoliw te! \p \v 4 Yesus Kulais be Aatim Sunbin-Got em ibolow fukunin be geleweko, num dulum elote “Kunum waneng biilo kawin kaleem wa kukuw beelo fitulu koyemo!”, angeko, num gomet em dulum elote kuaneko, nukalem sili sili ibolow beem yan wa misim kuw koyemse te.\x * \xo 1:4 \xt Galesia 2:20\x* \v 5 Num ibolow fukunkabe Sunbin-Got beem wiin be nu diwkuw sunsun kuw daolewbuma! Feinka. \s1 Sunbin-Got em Weng Kal Ken Ati be Fein Makmak bete kuw te. \p \v 6 Nakunum kumel kunum waneng yutaka! Ne kain kilkilineko, “Yake! I fongate akate Sunbin-Got em Kulais em dim ilo kukuyemse ibolow folok kolewsomi, akalem wiin so galmose Sunbin-Got em Weng Kal Ken Ati be koleweko, nanew weng kal mak wosuko, gelewkabiliw kai!”, angbi te. \v 7 Kate, nanew weng kal ken ati makso mak atin kuw banim te. Mali kawtiw mak ite kuw yom fukun telesomi, “Kulais em Weng Kal Ken Ati beelo alwol keko, dawkatiko, kolewbuma!”, angesomi, yom ibolow silikmoyemeko, teifulu koyembiliw te.\x * \xo 1:7 \xt Kalan Kunum 15:1,24\x* \v 8 Kate, yu kilele ibolow fukunina! Nukalem yake, abiil tikin kolewko, yamdale finik mak yake, i teleko, yulo weng kal ken mak kukuyemeko, bokoyembiliw kate, weng kal be num sua yulo bokoyemsuluw Weng Kal Ken Ati beso ki kelinba kele tewe, Sunbin-Got e nimin kaneko weng yulo bakayembiliw biilo yakok keyemsomi, diwkuw diwkuw ais dong tem da koyemoka!\x * \xo 1:8 \xt 1 Kolin 16:22\x* \v 9 Iti yulo bokoyemuma! Nimin ite mak teleko, yulo weng kal ken mak kukuyemeko, bokoyembiliw kate, weng kal be num sua yulo bokoyemsuluw Weng Kal Ken Ati beso ki kelinba kele tewe, Sunbin-Got e kaneko weng yulo bakayembiliw biilo yakok keyemsomi, diwkuw diwkuw ais dong tem da koyemoka! \p \v 10 Beli, ne sak kawtiw im ibolow kalfongyemii, i nelo “Ku ken kunum kute te!”, nangbiliw weng bani, Sunbin-Got em nelo “Ku ken kunum kute te!”, nangbe weng beelo ibolow danong kenembelei, ne ibolow fukunakbi ye? Yu kilele ibolow fukunina! Ne kawtiw im ibolow ite kuw kalfong keyembi tewe, ne Kulais em weng afak kakabe kunum nam kebi te.\x * \xo 1:10 \xt 1 Tesalonaika 2:4\x* \s1 Sunbin-Got e Fol elo Akalem Kalan Kunum Galmose em Sang te. \p \v 11 Nakunum kumel kunum waneng yu sang kale kilele kal kelina! Kawtiw awet i nem sua yom dim de teleko, bakayembisi Weng Kal Ken Ati beem mongom kayak bate.\x * \xo 1:11 \xt Matyu 16:17\x* \v 12 Feinka! Mali kawtiw ite mak Weng Kal be nelo bokoko, kaleneminba kesiliw kate, Yesus Kulais ete kuw nelo dakinemeko, kaimse te. \p \v 13 Yu nem sua e Suda kawtiw num kukuw gelewkakameli em sang kilisiliw te. Sua kel e, ne atin kuw kitil kesomi, Sunbin-Got em sios kunum waneng ilo yeneko, kuiaw fakameli te.\x * \xo 1:13 \xt Kalan Kunum 8:3\x* \v 14 Kuiaw fakamsomi, ne nakalem atew kikisel kebiliw kunum ilo bakiyemeko, awalik kumel em kukuyemin be atin kuw aluweko, gelewkabisi te.\x * \xo 1:14 \xt Kalan Kunum 22:3\x* \v 15 Kanebisi kate, yem um kumun tem belii, u nelo duku koneminba kebu ding kabalak e, Sunbin-Got e akalem ibolow fukunin geleweko, “Kanelo yo!”, angeko, ibolow folok kenemsomi, akalem wiin so galmo konemse te.\x * \xo 1:15 \xt Aisaya 49:1; Galesia 2:7\x* \v 16 Galmo konemeko, “Fol e Isalael kawtiw im ibik biliw kawtiw biim aneng aneng angom elo uneko, ilo Weng Kal Ken Ati be bakayem tem bakayem tem unoka!”, angomi, nelo akalem Min kukunemse te. Kukunemsomelei, ne kal so kun so kawtiw im fukun uneko, \v 17 Selusalem abiw mutuk fian katiw elo unesomi, imisik kalan kunum iso weng bokolinba kesi te. Kate, ne Alebia aneng fian elo uneko, kalote bomelii, iti Damaskus abiw mutuk fian elo unsi te. \p \v 18 Keko beli, alemsal itol banimse ding kabalak e, ne fein Selusalem abiw mutuk fian katiw uneko, Fita elo atebam uneko, eso bilii, kiin mali kel ding kese te.\x * \xo 1:18 \xt Kalan Kunum 9:26\x* \v 19 Beli, ne kalan kunum mak so mak yeteminba kesomi, nukalem Kamok Fian em ning Sekow ete kuw akal atemsi te. \v 20 Feinka! Sunbin-Got em kiin dim e dasuw keyeminba kebi kate, fein weng kuw fut tem kel boli te. \p \v 21 Beli, ne Silia aneng fian so Silisia aneng fian so ka kel kakabisi kate,\x * \xo 1:21 \xt Kalan Kunum 9:30\x* \v 22 Sudia aneng fian Kulais em sios kunum waneng i nem kiinguen neteminba kebisiliw te. \v 23 Ite mali kunum waneng im weng kuw kililiwete: “Sua em Kulais elo ibolow fein gelewbiliw kunum waneng im kukuw beem dulum elote ‘Ne ilo kuiaw keyemo yo!’, angesomi, nulo yemkakamele kunum be kame, Sunbin-Got em Weng Kal Ken Ati be bakayem tem bakayem tem kekabe te.”, angiwi, kilibisiliw te. \v 24 I kililiw ete, i nem kanenemse sang beem dulum elote Sunbin-Got em wiin fian daolewsiliw te. \s1 Kalan Kunum so Fol so Ibolow Ki Makmak Kesiliw em Sang te. \c 2 \p \v 1 Kaneko beli, mutum kel itol banimse ding kabalak e, neso, Balnabas so, Taitus so, alemsal nu iti Selusalem abiw mutuk fian katiw elo unsuluw te.\x * \xo 2:1 \xt Kalan Kunum 15:2\x* \v 2 Nimtew angom? Sunbin-Got e nelo kukunemei, ne em weng geleweko, kalo unsi kasike. Uneko beli, ka bomelii, ne sios im kak yetebiliw wiin so kunum iso teinsi te. Teinbomelii, ne Sunbin-Got em Suda kawtiw num ibik biliw kawtiw ilo bakayem kekakawkabi Weng Kal Ken Ati be im kiin dim kel kaim dim dukulii, i kilele kal kelewsomeliwi, alik nu nem aluwbamin beem dulum elote ibolow ki makmak kesuluw te. Mesik esik “Nem bukeko, kakabi aluwbamin be dem banim keloke kai!”, angsi kasike. \p \v 3 Beem ding dim kabalak e, Suda kawtiw num ibik biliw kawtiw beem kayak nakunum Taitus e neso bise kate, kak yetebiliw kunum bi kitil keko, “Em kal okilewiwi, e fein Sunbin-Got em angin keboke te!”, yanginba kesiliw te. \v 4 Kate, mali dasuw funum kunum fein ibolow atew kesiliw kunum mak num mutuk telesomeliwi, i Kulais Yesus em nulo ibolow abin duyembe beem dem beelo “Nu kalak dako, kasi koyemuma!”, ange ange kesomeliwi, nulo Moses em kukuyemse sawa weng beem afak buluw kunum waneng keyemomin ibolow kesiliw te.\x * \xo 2:4 \xt Galesia 1:7; 5:1,13\x* \v 5 Ibolow kesiliw kate, nu kitil kuw moko, im ibolow fukunin atin kuw afak kelinba kesuluw te. Nimtew angom? “I kanelom Sunbin-Got em Weng Kal Ken Ati beem fein dem yom dim talbe be alwol kelokoliw te!”, angakabuluw kasike. \p \v 6 Beli, wiin so kak yetebiliw kunum bi mak em weng amen amen kelinba kesomi, nem bakayemkabi weng be ibolow ki kesiliw te. (Kate yu kilele ibolow fukunina! Kak yetebiliw kunum bi wiin so kebiliw bani ba, nu kanemuma! Nimtew angom? Sunbin-Got e ilum mak em fein dem so, wa dem so, bete kuw diw atemkabe kate, mali kunum waneng biim wiin fian so fong so elo ateminba kekabe kasike.) \v 7 Keko beli, kak yetebiliw kunum bi diw atemiwete: Sunbin-Got e Fita elo akalem Weng Kal Ken Ati be “Ku Suda kawtiw ilo bakayemboka!”, dangeko, beem aluwbamin dulewei, atemsiliw te. Beemdiw, e Suda kawtiw im ibik biliw kawtiw ilo akalem Weng Kal Ken Ati beem bakayemin beem aluwbamin be nakalem ete dunemse te.\x * \xo 2:7 \xt Kalan Kunum 22:21\x* \v 8 Nimtew angom? Sunbin-Got e Fita elo kitil so auk so dulewei, e kalan kunum em aluwbamin Suda kawtiw im mutuk dim kel aluwkakawkabe te. Beemdiw, e nelo kitil so auk so kenemei, ne Suda kawtiw im ibik biliw kawtiw im mutuk dim kel aluwkakawkabi kasike. \v 9 Feinka! Sios kunum waneng im imisik kak yetebiliw kunum Sekow o, Fita o, Sion o, alemsal bi Sunbin-Got em nelo ibolow folok fian dunembe be atemsomeliwi, i neso Balnabas so, aso nuso ibolow ki makmak kesomi, teing aluwe aluwe kesuluw te. Kesomeluwi, nu weng makmak bongguko, “Alemsal isik Suda kawtiw im mutuk kel aluwsomeliwi, aso nu biim ibik biliw kawtiw im mutuk kel aluwbabuma!”, ange ange kesuluw te. \v 10 Kesomeluwi, i weng makmak kuw nulo duyemeko, bokoyemomeliw: “Yu emso banim kunum waneng kalilo dokoyemomin em deiw ibolow fukunemoliwka!”, yangsiliw kasike, nu kitil keko, beemdiw kekakawkabuluw te.\x * \xo 2:10 \xt Kalan Kunum 11:29-30\x* \s1 Fita em Ibolow Sili Sili Kese em Sang te. \p \v 11 Beli, deiw mak ding mak kabalak e, Fita e Antiok abiw mutuk fian elo talse te. Teleko, belei, ne em sili sili kukuw kelewbe be atemsomelii, akalem kiin dim kel elo geelewin weng fian mak bokolewsi te. \v 12 Nimtew angom? Fita em emisik talse ding dim bakate, e Suda kawtiw num kukuw koleweko, Suda kawtiw num ibik biliw kawtiw fein ibolow so kunum waneng iso makuw bongguko, wanin wanse kasike. Be ken kate, Sekow so, mali Suda kunum iso, ikalem abiw mutuk koleweko, kalo talsiliw ding dim e, esik Suda kawtiw num kukuw kitil kuw gelewkabiliw kunum biim awan finganeko, fimdi famde kesomi, sua e ibolow ki makmak kekabe kunum waneng iso biim bongguko, wansiliw dim koleweko, amen keko, bise te.\x * \xo 2:12 \xt Kalan Kunum 11:3\x* \v 13 Bomelei, mali ka biliw Suda kunum waneng ikati beemdiw kesomi, fimdi famde kukuw kuw kesiliw te. Kesomeliwi, fe e, Balnabas akate imdiw kanese te. \p \v 14 Keko beli, ne atemite: “I Sunbin-Got em Weng Kal Ken Ati beem fein dem elo kilele gelewinba kekabiliw kai!”, angeko, atemsomelii, ne alik alik ka biliw kunum waneng im kiin dim e Fita elo bokolewomeli: “Ku Suda kayak kate, sua e, ku Suda kawtiw num kukuw koleweko, Suda num ibik biliw kawtiw iso bongguko, wanin wanselew te. Kate kame, ku nimtew angom ete Suda kawtiw num ibik biliw kawtiw kesomi, Kulais elo ‘Fein!’, dangbiliw kunum waneng kaliilo ilum duyemeko, Suda kawtiw num kukuw ‘Yu gelewina!’, yangbelew a?”, dangsi te. \s1 Fein Ibolow ete kuw Kawtiw ilo Kiol Keyembe em Weng te. \p \v 15 Nakunum kumel kunum waneng yutaka! Mali kunum waneng nu fein Suda kawtiw biim kasel kebuluw kasike, nu mali kawtiw im Moses em kukuyemin sawa em weng afak binba kebiliw kawtiw imdiw kelinba kesomi, sili sili kukuw akal imdiw gelewbinba kekabuluw te. \v 16 Kate nukati kilele kal keluwete: Moses em kukuyemin sawa beem afak keko, gelewbomin em mongom ete kunum waneng alik i Sunbin-Got em kiin dim e kiol kuw kelinba kebiliw te. Kate, Yesus Kulais em kunum waneng nulo ibolow folok kukuyemkabe beem mongom ete kuw nu kiol kuw kunum waneng kekabuluw te. Kesomeluwi, nu Kulais elo “Feinka!”, dangbuluw te. Nimtew angom? Nu elo “Fein!”, danguw tewe, nu sawa weng mak em gelewemin beem dulum elote ba kate, Kulais em ibolow folok em dulum elote kuw kiol kuw keko, bokoluw kasike. Yu kilele ibolow fukunina! Sawa mak em gelewbiliw kawtiw mak i ki keko, Sunbin-Got em kiin dim e kiol kuw nam kebiw kasike.\x * \xo 2:16 \xt Kalan Kunum 15:10-11; Ulom 3:20-28; Galesia 3:11\x* \v 17 Keko kasike, nu Kulais eso fewtokoko, buluw kunum waneng kesomi, “Sunbin-Got em kiin dim e nu kiol kunum waneng kebuluw kai!”, angbuluw te. Angesomeluwi, nu sili sili kukuw keko, sawa weng elo sakalaw keko, weng bo bo kelewbuluw beem mongom ete nu “Kulais e nulo sili sili nam em deiw elo keyemkabe kai!”, angbuluw sako? A babo! \v 18 Kate, ne suaem kukuyemin sawa afak buluw deiw koleweko, kikis fukunin em deiw gelewsomelii, iti alwol keko, suaem kukuyemin sawa afak deiw dim kel moli tewe, ne fein emisik alenale sawa beem weng beelo sakalaw keko, weng bo bo kelewbi kunum kebi te. \v 19 Kate yu kilele kililina! Ne sawa beem sakalaw keko, weng bo bo kelewbin em kuan kemin yan wa fein kulusomelii, sawa beem dulum elote kuansi kunum kebi te. Kebomelii, ne Sunbin-Got em afak bin deiw kel kakabi te. Feinka! Ne Kulais eso fewtokoko, ais dim sil bikiko, kuansi kasike kame, \v 20 esik nem mutuk dim kel amkoko, nem finik keko, be te. Beli, nem kawin dim kaleem kakabi ding kabalak e, ne Sunbin-Got em Min em nelo dunemse ibolow folok bete kuw “Fein!”, dangeko, kakabi te. Nimtew angom? E nelo ibolow mutuk fian kuw dunemeko, nem gomet elo kuanse kasike.\x * \xo 2:20 \xt Galesia 1:4\x* \v 21 Nakunum kumel kunum waneng yu kilele ibolow fukunina! Mali kawtiw mak i Moses em kukuyemse sawa weng afak kesomeliwi, beem deiw e Sunbin-Got em kiin dim e kiol kuw kawtiw kesomi, ki keliw tewe, Kulais em kuanin be fein sak kuw keko, dem banim keloke te. Kate, ne beemdiw angakabi kunum bate. Mesik ne Sunbin-Got em nelo ibolow folok kukunemse be fong gel kuw keko, sak kelewoki kasike. \c 3 \s1 Sawa em Deiw so, Fein Ibolow em Deiw so em Weng te. \p \v 1 Galesia aneng fian kasel yutaka! Yu ibolow kou angbiliw kawtiw sako? Nimtew angom? Nu Yesus Kulais em ais dim kel sil biki dukusiliw em sang be yulo kilele kaleyemeko, yom kiin dim takak atew kukuyemsuluw kate, yu ibolow teifulukabiliw kasike. Yutaka! Kan ete yulo kumnem keyemeko, yom ibolow teifulu koyem kebe ye? \v 2 Yu nelo kilele yan weng mak bokoko, kalenemina! Yu nonoko, beem deiw ete Sunbin-Finik elo kulusiliw a? Sawa kukuyemin em weng afak kakamin beem deiw bani, Sunbin-Got em Weng Kal Ken Ati elo kiliko, “Fein!”, dangbiliw beem deiw ete ye? Feinka! Sunbin-Got elo “Fein!”, dangbiliw beem deiw ete kuw te! \v 3 Yu atin kuw ibolow goluw keko, ibolow benesiliw sako? Nimtew angom? Emisik ding kabalak e, yu Sunbin-Finik em kitil dim kel kakameliw kate kame, fe kabalak e, yu alwol keko, sak beit kawtiw keko, yukalem kitil ete kuw kakabiliw kasike. \p \v 4 Yu Sunbin-Got em deiwkim kel kakamsomi, mesesem mesesem eisneng banso mak yom dulum talbe eisneng alik alik beelo sak akokow kebiliw sako? Kate babo! Yu beelo kal keko, ibolow fukunboliwka! \v 5 Yu iti kilele ibolow fukunina! Akalem Sunbin-Finik yulo duyemse Sunbin-Got e yom Moses em kukuyemin sawa weng afak kakabiliw kukuw be diw atemeko, kalfongyemeko, yom mutuk dim kel kitil so auk so eisneng aluwkakawkabe sako? Babo! Kate, yom Weng Kal Ken Ati beelo wosuko, “Feinka!”, dangbiliw beem mongom ete kuw kekakawkabe te. \v 6 Beemdiw Sunbin-Got em fut ayem be Abalakam em dulum elote bokolomele: \q2 “E Sunbin-Got elo ‘Fein!’, dangse kasike, beem mongom ete esik bokolomele: ‘E kiol kunum te!’, angse te.”, \m angeko, bokose kale.\x * \xo 3:6 \xt Talfut Kese 15:6; Ulom 4:3,16\x* \v 7 Bokose kasike, yu kilele kal keloliwka! Moses em kukuyemin sawa weng afak biliw kawtiw ite kuw bate. Kate, Sunbin-Got elo ‘Fein!’, dangbiliw kunum waneng ite kuw Abalakam em fein muluwel kebiliw te. \v 8 Feinka! Sunbin-Got em fut ayem e kaneloke be kilele kal kebete: Suda kawtiw num ibik biliw kawtiw ikati Sunbin-Got elo “Feinka!”, dangiwi, e ilo akalem kiin dim e kiol kuw kawtiw keyemboke te. Keko kasike, Suda kawtiw im ibik biliw kawtiw im dulum elote Abalakam e weng mak kuluse kale. Sunbin-Got e elo bokolewomele: \q1 “Nem dukemi bamki beem dulum elote kawin dim kaleem kunum waneng alik alik ikati bamki so kelokoliw te!”, \m dangse kale.\x * \xo 3:8 \xt Talfut Kese 12:3\x* \v 9 Dangse kasike, alik alik Sunbin-Got elo “Fein!”, dangbiliw kunum waneng so, “Fein!”, dangse Abalakam eso, bonggusomi, Sunbin-Got em yangse bamki fian be fein kulokoliw te. \p \v 10 Kate yu kilele ibolow fukunina! Nimin kawtiw ite mak ibolow fukuneko bokolomeliw: “Nu sawa em afak keko, elo kilele gelewsomi, Sunbin-Got em kiin dim kiol kebuluw kai!”, angbiliw kawtiw i yakok weng em afak kel kakabiliw te. Nimtew angom? Sunbin-Got em fut ayem bokolomele: \q1 “Nimin kawtiw ite mak sawa fut beem weng \bd alik alik\bd* kilele afak keko, \bd atin kuw\bd* gelewinba keliw tewe, \q2 Sunbin-Got e ilo yakok keyemsomi, ais dong tem da koyemoke te!”, \m angse kasike.\x * \xo 3:10 \xt Sawa Weng 27:26\x* \v 11 Keko beli, nu kilele atemuwete: Kukuyemin sawa weng em afak keko, gelewkakabuluw beem deiw e kawtiw i ki keko, Sunbin-Got em kiin dim e nam kiol kuw keliw te. Kate fut ayem be bokolomele: \q1 “Sunbin-Got e kunum waneng im fein dangbiliw ibolow be atemkabe kasike, ‘Yu beem dulum elote kiol kunum waneng yute te!’, yangeko, ilo sunsun bin finik so bin duyemkabe te.”, \m angse kale.\x * \xo 3:11 \xt Abakuk 2:4; Galesia 2:16\x* \v 12 Kasike, sawa gelewemin em deiw e amen keko, fein ibolow gelewemin em deiw akal amen kebe te. Nimtew angom? Sawa gelewemin beem dulum elote Sunbin-Got em fut ayem bokolomele: \q1 “Nimin kunum waneng ite mak fein kukuyemin sawa beem afak keko, gelewemiw tewe, i finik so bin kulokoliw te.”, \m angse kale.\x * \xo 3:12 \xt Kunum Ayem 18:5\x* \p \v 13 Nakunum kumel kunum waneng yu kilele kililina! Sunbin-Got em fut ayem bokolomele: \q1 “Mali kawtiw i sakalaw keko, weng bo bo kesomeliwi, geeyemiw kawtiw mak ilo ais dim kel nang giko, dengila koyemiw tewe, Sunbin-Got e ilo yakok keyemkabe te!”, \m angse kale. Beemdiw, Kulais e sakalaw keko, weng bo bo kekabuluw kunum waneng num abin kuluko, yakok kuluse te. Nimtew angom? E num yan wa beem dulum elote ais dim kel kuaneko, banim kelewsomi, yakok kese kasike.\x * \xo 3:13 \xt Sawa Weng 21:23; Ulom 8:3\x* \fig |alt="law scroll" src="HK00150b.tif" size="col" ref="Galesia 3:13" \fig* \v 14 Kulais Yesus em kanese beem mongom ete Suda kawtiw num ibik biliw kawtiw ikati Sunbin-Got em bamki weng Abalakam elo bokolewse weng be kulukabiliw te. Kulusomeliwi, “Fein!”, angbin ibolow em gelewemin deiw kel alik alik nu Sunbin-Got em “Beem mongom ete im dim elo dabalaloki te!”, angse Sunbin-Finik beelo fein kulukabuluw te. \s1 Sunbin-Got em “Kaneloki!”, Angse em Weng te. \p \v 15 Nakunum kumel kunum waneng yutaka! Ne kame kawin dim kaleem fakam weng mak bokolokite: Mali kawtiw mak kitakamin weng mak amkoko, dukuliw tewe, mali kawtiw mak teleko, elo alwol keleweko, nam banim keliw te. \v 16 Beli, Sunbin-Got akati kitakamin weng mak amkoko, Abalakam so, em mining dow \bd eso\bd* dukuyemeko, “Fein kaneloki te!”, yangse kale. Kame yu kilele kiliko, ibolow fukunina! E \bd mining banban iso\bd*, anginba kese kate, mining dow makmak ete kuw akalem wiin so amkoko, dukuse kale. Kate mining dow makmak be Kulais ete te.\x * \xo 3:16 \xt Talfut Kese 12:7\x* \v 17 Yu nem weng bakayembi weng kale kililina! Emisik e, Sunbin-Got e Abalakam so kitakamin weng be amkoko, dukuse kale. Dukuse kasike, 430 itol banimse ding dim kabalak beem Moses em ibik elote kuluse kukuyemin sawa weng be kanelom emisik kitakamin weng beelo alwol keko, banim kelewoke te! Kelewe tewe, Sunbin-Got em Abalakam elo “Fein kaneloki te!”, dangse weng be sak banim keloke kasike. Kate ba.\x * \xo 3:17 \xt Aneng Kolew 12:40\x* \v 18 Keko kasike, mali nu kukuyemin sawa weng em afak keko, gelewsomi, beem mongom ete Sunbin-Got em “Fein kaneloki te!”, angse eisneng be fein kuluw tewe, nu Sunbin-Got em emisik Abalakam elo bokolewomele: “Ne fein kaneloki te!”, dangse weng beem dem e nam kuluw te.\x * \xo 3:18 \xt Ulom 4:14\x* \p \v 19 Kaneko kasike, nimtew angom ete Sunbin-Got e kukuyemin sawa weng be duyemse ye? E “Sili sili nam kukuw e kilele kaim dim fitewoka!”, angomi, dukuse kasike. Dukulei, kukuyemin sawa weng be belei, fe kabalak e, Sunbin-Got em Abalakam em mining elo “Kaneloki te!”, dangse em ding dim ka kel talse te. Kate, kukuyemin sawa weng kale Sunbin-Got e mali mutuk kunum mak im teing dim dukuse kale. Emisik e, e kukuyemin sawa weng be akalem yemdakamin finik im teing dim duyemei, i kuluko, Moses elo dulewsiliw kale. Dulewiwi, fe e, e kukuyemin sawa weng be kuluko, Suda kawtiw im teing dim ete duyemse kale.\x * \xo 3:19 \xt Kalan Kunum 7:38; Ulom 5:20\x* \v 20 Kate, Sunbin-Got em “Fein kaneloki te!”, angse weng be mali mutuk kawtiw im teing dim duyemei, i kuluko, em “Kaneloki te!”, angse weng kale “Fein!”, angbiliw kunum waneng num teing dim dulinba kesiliw kate, nu akalem teing dim elo kiol kuw doung kulukabiliw te. Kulusomeliwi, kame, Sunbin-Got makmak be alik alik fein ibolow kunum waneng im Sunbin-Got makmak ete kuw te. \p \v 21 Kasike, kukuyemin sawa weng gelewemin em deiw so, Sunbin-Got em “Kaneloki te!”, angse weng beelo “Fein!”, dangakabe beem deiw so, deiw alew bi mak elo kasi kolew kolew kakabiliw sako? A babo! Kate, kukuyemin sawa gelewemin kukuw e fein ki keko, nulo finik so kulamin em deiw mo koyeme tewe, kawtiw i kukuyemin sawa beem afak keko, gelewkabiliw em deiw kel Sunbin-Got em kiin dim e kiol kuw keliw te. Kate, beem deiw e ki bate.\x * \xo 3:21 \xt Ulom 8:2-4\x* \v 22 Nimtew angom? Sunbin-Got em fut ayem kilele bokolomele: Sili sili ibolow e kawin dim kaleem kawtiw alik alik ilo sok net koyembin tew kekabe kasike. Keko beli, nimin kunum waneng ite mak Yesus Kulais elo “Feinka!”, dangiw tewe, ite kuw Sunbin-Got em “Fein kaneloki te!”, angse weng beem dem fein kulokoliw te. \v 23 Nimtew angom? Kulais elo “Fein!”, dangbin deiw busulinba be ding dim e, kukuyemin sawa beem weng nulo akalem afak da koyemsomi, nulo sok net koyembin tew kekabe kasike. Kate, ibik elote, Sunbin-Got e fein ibolow deiw be fein busulei, deiw be kilele kiol kuw kaim dim fitewse te.\x * \xo 3:23 \xt Galesia 4:3\x* \v 24 Keko beli, Kulais em telinba be ding kabalak e, kukuyemin sawa weng be num ben dakiyem kemin kunum emdiw kemale te. Kemale kate, Kulais em talse ding dim e, nu Kulais elo “Fein!”, dangbuluw em deiw dim kel Sunbin-Got em kiin dim e kiol kuw kunum waneng kekabuluw te.\x * \xo 3:24 \xt Ulom 10:4\x* \v 25 Kasike kame, nu kukuyemin sawa weng beem afak kakamin deiw be koleweko, fein ibolow em deiw kel kakabuluw te. \v 26 Kakabomeluwi, alik nu Sunbin-Got em muluwel kesomi, Kulais Yesus eso fewtokoko, buluw te.\x * \xo 3:26 \xt Sion 1:12\x* \v 27 Fewtokoko, bomeluwi, nu em wiin dim ok unesomi, em kukuw ken ati ilim atew minggiko, kasi koyembelei, kakabuluw te.\x * \xo 3:27 \xt Ulom 6:3\x* \v 28 Keko kasike, Suda kawtiw i, num ibik biliw kawtiw i, mali im afak biliw kawtiw i, wiin so kawtiw i, kunum min i, waneng min i, alik alik fein ibolow so kunum waneng yu Kulais Yesus eso fewtokoko, ibolow ki makmak kekabiliw te.\x * \xo 3:28 \xt Ulom 10:12\x* \v 29 Ibolow ki makmak kebiliw tewe, alik yu Abalakam em fein mining kesomi, Sunbin-Got em “Fein kaneloki te!”, elo dangse weng beem dem be yukati fein kulokoliw te.\x * \xo 3:29 \xt Ulom 4:13\x* \c 4 \s1 Sunbin-Got em Muluwel Kebuluw em Weng te. \p \v 1 Kame, yulo ibolow dolon keyemin beem mongom ete ne nem yulo yangsi weng beelo fakam weng mak iti tikin weng dukuko, bokoyemokite: Alew em kuanoke ding kabalak e, min e alew em on kisol eisneng angom alik alik be fein kuloke te. Kate, aul beem aul gel keko, boke ding dim kabalak e, e alew em sak weng afak keko, aluwbamin kunum waneng imdiw keboke te. \v 2 Kebomelei, em alew em “Beem ding mesesem kuloka!”, angse ding fenboke ding dim kabalak e, e sak kak yetebiliw kunum waneng im afak keko, boke te. \p \v 3 Nukal beemdiw te. Num aul gel emdiw keko, Sunbin-Got elo dolon kelinba kebuluw ding dim bakate, nu kawin so abiil so biim dim biliw finik im sawa weng afak ke alakabuluw te.\x * \xo 4:3 \xt Kolosi 2:20\x* \v 4 Keko buluwi, Sunbin-Got em “Beem ding kaneloki te!”, angse ding dim be kelei, e akalem Min elo waneng mak um kumun tem dalei, u aul dukusu te. Aul dukului, aul be sak kunum aul awet keko, mali im sawa weng em afak kese te.\x * \xo 4:4 \xt Sion 1:14; Ulom 1:3\x* \v 5 Kese kasike, e kukuyemin sawa weng em afak bin deiw gelewbuluw kunum waneng num yan weneko, nulo akalem muluwel keyemse te. \v 6 Keyemsomelei, yu kame akalem muluwel kebiliw angomi, Sunbin-Got e akalem Min em Sunbin-Finik elo dabalalei, e teleko, num mutuk tem kel bomi, gaaneko, bokolomele: “Aatim\f + \fr 4:6 \ft 4:6 Gilik weng sin kale kel Kibulu weng sin “Aba” angsiliw te. Aba em mongom ete Aatim te.\f* Sunbin-Got kutaka!”, angakabe te.\x * \xo 4:6 \xt Ulom 8:15-17\x* \v 7 Kaneko kasike, yu sak weng afak kunum waneng kelinba biliw kate, e yulo akalem muluwel keyembe kasike, yu em yulo mesesem eisneng memen keyemse be fein kulokoliw te. \s1 Fol e Galesia Kawtiw im Ibolow Fukuneko, Sakikse em Weng te. \p \v 8 Nakunum kumel kunum waneng yutaka! Sua e, yu Sunbin-Got elo akokow kebomeliwi, dasuw-got im sawa weng afak kuw kakameliw te. \v 9 Kate kame, yu Sunbin-Got elo kal kekabiliw te. (Be fein kate, nu kilele keko, weng be bokolomeluw: “Sunbin-Got ete yulo feneko, yetemeko, kilele kal keyemkabe te.”, yangbuluw te!) Kasike kame, nimtew angom ete yu iti kawin so abiil so biim dim biliw finik beit nam teng wasan so im sawa weng afak “Buma o!”, angbiliw a? \v 10 Nimtew angom? Yu Suda kawtiw num wiin so tokotoko kemin ding ayem beem gelewemin kukuw ibolow fukuneko, “Gelewuma!”, angakabiliw kasike.\x * \xo 4:10 \xt Ulom 14:5; Kolosi 2:16\x* \v 11 Yutaka! Ne finganbi te! Nimtew angom? Mesik nem bukeko, yom mutuk aluwbabi be “Sak fong eisneng atew kelewboliw te!”, angbi kasike. \p \v 12 Nakunum kumel kunum waneng yutaka! Ne yulo kitil weng mak bokoyemomeli: Nakati Suda kawtiw num kukuyemin sawa weng afak kakabin be koleweko, kawtiw yukatetew kesi kasike kame, yukati nem kanebisi atew keko, kanelom Suda kawtiw im kukuyemin sawa weng afak kebokoliw te! Feinka! Sua e, yu nelo ibolow wa keneminba kemaliw kasike kame akati, kanelom wa ibolow kenembokoliw te! \p \v 13 Nakunum kumel kunum waneng yu kal kebiliwete: Sua kel nem Sunbin-Got em Weng Kal Ken Ati be yulo bakayembisi ding kabalak e, ne wakamin so kebisi te. \v 14 Kebilii, yu nelo desi kenemeko, ibik kuneminba kesomeliwi, yom nelo kukunemsiliw kukuw e Sunbin-Got em yemdakamin finik so, Kulais em kulamin so, kukuw beemdiw kenembisiliw te. \v 15 Beem ding kabalak e, yu atin kuw nelo kalfong fian fian kenembisiliw kate kame, yom kalfong be, nal kel be ye? Suaem ding kabalak e, yu “Dokonemuma!”, angeko, yukalem kiin men wolok keleweko, dunemin atew kebisiliw te. \v 16 Yutaka! Nem fein weng bakayembi beem mongom ete ne kame yom maka kunum kebi sako? Yu kanelom beemdiw ibolow fukunemokoliw te! \p \v 17 Nakunum kumel kunum waneng yutaka! Mali yulo nanew dasuw weng kal mak bokoyemsomi, nem dulum elote takas keyembiliw kunum bi yulo dasuw menew weng keyemeko, yom ken bin ibolow be fukuninba kebiliw te. I kitil kuw kesomeliwi, “Galesia aneng fian em sios kawtiw bi nulo kuw dokoyemboliwka!”, yangakabiliw te. \v 18 Yangbiliw kate, yu fein kitil keko, mali im dakayembin elo ibolow fian kemiw tewe, be ken kukuw te. Feinka! Ne yuso mewso bi o, singam bi o, diwkuw yu kitil keko, beem kukuw be aluwboliwka! \p \v 19 Nem muluwel yutaka! Kulais em kukuw e atin kuw yom mutuk weneko, gekoke ding kabalak e, waneng im aulyemin betbet kemin atew mak nem ibolow tem alakabe be ki keko, fein banim keloke te. \v 20 Yutaka! Nem ibolow mutuk fian e “Yuso bi kai!”, angbi te. Nimtew angom? Ne mewso yuso bi tewe, ne weng kaleem mongom e kilele dangsinil bokoyemii, yu kilele dolon keko, kal keliw tew kasike. Kate, ne singam bi kasike, ne nono keko, yulo dokoyemoki? \s1 Abalakam em Min Alew im Fakam Weng te. \p \v 21 Nakunum kumel yu kitil keko, “Nu Suda kawtiw im kukuyemin sawa weng em afak kakabuma!”, angbiliw kunum waneng yutaka! Yu kame nelo yan weng mak bokonemina! Yu sawa weng beem kukuyemin kilele kililinba kebiliw sako? Kate kame, yu weng be kilele kililina! \p \v 22 Sunbin-Got em fut ayem e bokolomele: Abalakam e kunum aul alew mak dukuse kale. Mak e, sak waneng keko, kawtiw im weng afak bin waneng Kagal um min te. Mak e, wiin so waneng Sala um min ete te.\x * \xo 4:22 \xt Talfut Kese 16:15; 21:2\x* \v 23 Sak weng afak waneng Kagal bu kunum waneng num kanekabuluw deiw geleweko, aul dukusu kale. Kate, wiin so waneng Sala um dukusu aul be, Sunbin-Got akalem weng memen kelewko, amkoko, kolei, u dukusu aul ete te.\x * \xo 4:23 \xt Ulom 9:7-9\x* \v 24 Waneng alew biim fakam weng beem mongom e weng takamin alew te. \mi Emisik kitakamin weng Sunbin-Gote Moses em teing dim elo dulewei, Isalael kawtiw i amgu tikin Sainai kel kulusiliw kitakamin weng be Kagal um kiskiw ete te. \m Amgu tikin ka kel e, Suda kawtiw i Kagal umdiw kukuyemin sawa weng em sak afak alakabiliw kawtiw kesiliw te. \v 25 Fein! Kagal buum kiskiw mak e Alebia aneng fian em amgu tikin Sainai ete te. Iti buum kiskiw mak e, kawin dim kaleem Selusalem abiw matuk fian ete te. Nimtew angom? Selusalem abiw mutuk fian em kasel ikati sak weng afak bin kawtiw ke alakabiliw bakate. \mi \v 26 Kate, wiin so waneng Sala u Sunbin-Got em “Kaneloki te!”, angse emteben kitakamin weng dukuse em Selusalem abin mutuk fian abiil tikin katem beem kiskiw ete te. \m Selusalem abiw mutuk fian be “Fein!”, dangbuluw kunum waneng num yem atew kebu te.\x * \xo 4:26 \xt Kibulu 12:22; Fitew Dase 21:2,10\x* \v 27 Beemdiw, Sunbin-Got em bontem dim bakamin kunum Aisaya e fut tem boko, bokolomele: \q1 “Waneng aul dukulinba keko, muluwel dow banim waneng yu kakatemoliwka! \q2 Feinka! Aul dukulomin betbet kulinba waneng yu kalfongeko, kakat fian kesomi, gaanemoliwka! \q2 Nimtew angom? Kunum yulo kulinba koyemsiliw waneng yu kunum so waneng im mining dow banban so dukulin atew be bakilewokoliw kasike.”, \m angse kale.\x * \xo 4:27 \xt Aisaya 54:1\x* \p \v 28 Nakunum kumel kunum waneng yutaka! Yu Aisak emdiw Sunbin-Got em “Kaneloki te!”, angse em muluwel kebiliw te.\x * \xo 4:28 \xt Ulom 9:7\x* \v 29 Kebomeliwi, sua akal kame akal, kunum waneng im kawin dim kaleem kanebiliw kukuw geleweko, muluwel dukuliw em muluwel i mali Sunbin-Finik em dukuse emdiw muluwel ilo kal ilum duyemkabiliw te.\x * \xo 4:29 \xt Talfut Kese 21:9-10; Sion 8:35\x* \v 30 Yu kililina! Sunbin-Got em fut ayem be beem dulum elote bokolomele: \q1 “Ku sak weng afak keko, aluwbamin waneng bu so, ukalem min eso, kulu koyemeko, nanew aneng elo yemde una! Nimtew angom? Sak weng afak waneng buum min be kanelom wiin so waneng buum min eso bongguko, on kisol eisneng mesesem mesesem be fan atew nam kule tako!”, \m dangse kale. \v 31 Dangse kate, nem nakunum kumel kunum waneng yutaka! Nu kilele kal keluwete: Nu sak weng afak waneng buum muluwel ba kate, wiin so waneng buum muluwel kekabuluw te. \c 5 \s1 Sawa Weng Afak Kakamin beelo Kolewkemin em Weng te. \p \v 1 Nakunum kumel kunum waneng yutaka! Kulais e nulo akalem wiin so amkoko, num nulo sok so emdiw gek koyemse sawa weng afak kakabin beelo silel kolewse te. Silel kolewse kasike kame, yu kitil kuw molina! Mesik esik mali kawtiw mak teleko, yulo iti sok so net emdiw koyemeko, iti sawa em sak weng afak kunum waneng atew keyemokoliw kasike. \p \v 2 Yu kililina! Mali kawtiw mak teleko, yulo Suda kawtiw im kukuyemin sawa weng afak da koyemeko, “Yukalem kal okilewina!”, yangesomeliwi, yu im weng fein kiliko, gelewiw tewe, Kulais em yom dulum kaneyemse be yulo nam dokoyeme te. \v 3 Nimtew angom? Yu nem weng kale kilele ibolow fukunina! Nimin kunum ite mak ikalem kal okilewiw tewe, i Suda kawtiw im kukuyemin sawa weng alik alik bakati atin kuw kilele gelewemoliwka! \v 4 Gelewsomi, bokolomeliw: “Nu Suda kawtiw im kukuyemin sawa weng kilele afak bomi, beem deiw be Sunbin-Got em kiin dim e kiol kuw kebuluw kai!”, angiw tewe, i Kulais eso fewtokoko, kakabin kukuw be kolewsomi, Sunbin-Got em ilo kukuyemse folok im dim alakabe bakati okilewko, kolewkabiliw te. \p \v 5 Kate, nusik, nu Sunbin-Finik em kitil dim ete kakabuluw kunum waneng nu Sunbin-Got elo “Fein!”, dangesomeluwi, kalaing kuw keko, Sunbin-Got em nulo akalem kiin dim e “Kiol kuw keyemoki te!”, angoke beem ding fenbuluw te. \v 6 Yu kilele ibolow fukunina! Nu Kulais Yesus eso fewtokoko, buw tewe, kal okilew kemin kukuw e, kal okilewinba kemin kukuw e, alew kukuw be ki makmak keko, mongom banim kebiliw te. Kate, fein ibolow so em ibolow mutuk dulew dulew em kukuw ete kuw fein mongom so keko, be te.\x * \xo 5:6 \xt 1 Kolin 7:19; Galesia 6:15\x* \p \v 7 Nakunum kumel kunum waneng yutaka! Sua kel akate, yu Kulais em finik so duyemin deiw kilele gelewkabiliw kate kame, kante yom gelewbiliw deiw be okilewiwi, yu fein dem em gelewomin deiw be kolewbiliw a? \v 8 Yu kilele ibolow fukunina! Sunbin-Got e yulo akalem wiin so amkoko, num nulo sok so emdiw gek koyemse sawa weng afak kakabin be sok silel kolewse kasike, mali num kame kakabuluw fein dem deiw beelo okilew kelewbiliw kawtiw bi Sunbin-Got em bontem dim bakayembiliw kawtiw bate. \v 9 Yu kilelbi boliwka! Is fong gel kuw belet wanin banban fasu kolewkabe kasike.\f + \fr 5:9 \ft 5:9 Fakam weng beem mongom alew e kanekote: Mak e, mali fong gel kawtiw mak im dasuw weng abal e ki kelomelei, kunum waneng banban im fukunin e teifuluko, kolewkabiliw te. Mak e, kawtiw i sawa fong gel makmak dukuko, “Gelewemuma!”, angiw tewe, i fongate akate, sawa makso makso dukuko, sawa be banban kelewsomeliwi, sawa beem fian e, kunum waneng im ibolow abin e atin kuw gekeko, kasi kolewkabe te.\f* \x * \xo 5:9 \xt 1 Kolin 5:6\x* \v 10 Nakunum kumel kunum waneng yutaka! Ne atin kuw kal kelite: Kulais e yuso fewtokobe kasike, yom ibolow fukunin e nem ibolow fukunbi emdiw te. Kate, Sunbin-Got e mali kawtiw yulo ibolow teifuluko, koyembiliw kawtiw biim wiin fian o, fong o, ateminba kesomi, im kanekabiliw kukuw beem yan wa be fein duyemoke te.\x * \xo 5:10 \xt 2 Kolin 11:15; Galesia 1:7\x* \p \v 11 Nakunum kumel kunum waneng yu kilele ibolow fukunina! Mali kawtiw i bokolomeliw: “Fol akati Suda kawtiw im kukuyemin sawa weng afak kakamin em weng bakayembomi, ‘Yu yomékal okilewina!’, angeko, kakawkabe kai!”, angbiliw kate, im dasuw angakabiliw weng be fein weng kele tewe, nimtew angom ete Suda kawtiw em weng afak kebiliw kawtiw i nelo maka kenemeko, kal ilum dunemkabiliw a? Nimtew angom? Suda kawtiw im kiin dim e Kulais em ais dim sil bikisiliw em sang e wasan teng so sang kebe kasike. Feinka! Ne dasuw weng be fein bakayemi tewe, ne Kulais em kuanse sang be mongom banim keleweko, sak ete kelewoki te. \v 12 Eke! Ne yom ibolow teifulubiliw kawtiw biilo kaisuw fian keyemeko, ibolow fukunkabite: Ikalem kal tikin ete kuw bate. Kate, eso, moyow dem akal so, makuw okileweko, wolulew keboliwka! \p \v 13 Nakunum kumel kunum waneng yutaka! Sunbin-Got e yulo akalem wiin so amkoko, num nulo sok so emdiw gek koyemse sawa weng afak kakabin beelo sok silel kolewse kate kame, yu kanelom yom ibolow em “Kanela! Kanela!”, angbe weng beelo gelewemokoliw te! Babo! Kate yu ibolow mutuk fian kukuw so, mali ilo dokolew dokolew kukuw so, kemyemboliwka!\x * \xo 5:13 \xt 1 Fita 2:16\x* \v 14 Nimtew angom? Kukuyemin sawa weng alik alik beem kak weng e makmak kuw kasike. Weng be kanekote: \q1 “Yukalem ibolow mutuk fian e yukalem dim biyembe beemdiw yom mewso biliw kawtiw mali ilo akati ibolow mutuk fian kukuyem kemoliwka!”, \m angse kale.\x * \xo 5:14 \xt Kunum Ayem 19:18; Ulom 13:9\x* \v 15 Angse kate, yu kilelbi boliwka! Yu mali ilo ganbin kukuw so, betbet dulew dulew kukuw so, kukuw wa be kukuyembiw tewe, alik yu atin kuw banimokoliw kasike. \s1 Fein Ibolow em Dem Gilakabe em Weng te. \p \v 16 Nakunum kumel kunum waneng yutaka! Yu Sunbin-Finik em kitil so kakamoliwka! Kakamiw tewe, kal dim em “Kanela! Kanela!”, angakabe be nam dem so kele kasike. \v 17 Nimtew angom? Sunbin-Finik em afak bin deiw e, kal dim em “Kanela! Kanela!”, angakabe weng beem afak bin deiw e, deiw be amen amen kesomi, mali elo de mit da kolew kolew kekabiliw kasike. Keko beli, yu ki keko, yukalem ibolow em “Kaneluma!”, angbiliw weng be nam gelewemiw te.\x * \xo 5:17 \xt Ulom 7:15-23\x* \v 18 Keko kasike, yu Sunbin-Finik em weng afak kebiw tewe, yu ki keko, kukuyemin sawa weng em afak akati nam biw te. \p \v 19 Yutaka! Kal dim em “Kanela! Kanela!”, angakabe beem dem e kilele kaim dim fitewkabe te. Dem be kanekote: \li1 Osow kukuw e, \li1 ibolow ninik koyemkabe kukuw e, \li1 ibolow danong keko, sili sili kukuw e,\x * \xo 5:19 \xt 1 Kolin 6:9-10\x* \li1 \v 20 dasuw-got im wiin daoyemin em kukuw e, \li1 kumnem kemin em kukuw e, \li1 ganbin em kukuw e, \li1 weng anyam kemin em kukuw e, \li1 ibolow dengdeng kemin em kukuw e, \li1 kaisuw kemin em kukuw e, \li1 bonge bonge kemin em kukuw e, \li1 kunum waneng mongom amen kuw keyemin em kukuw e, \li1 kukuyemin amen amen kemin em kukuw e, \li1 \v 21 on keyemin em kukuw e, \li1 wain ok banban waneko, ibolow teifulubin em kukuw e, \li1 bongguko, wanin fian wanesomi, kaing o, mian o, imdiw kemin em kukuw bete te. \m Kanekabiliw kukuw banban beemdiw be kal dim em “Kanela! “Kanela!”, angakabe em dem ete te. Kate yu kilelbi boliwka! Sua akal kame akal ne yulo bokoyemite: Nimin kawtiw ite mak beemdiw kaneliw tewe, Sunbin-Got em gawman dim kalo nam uniw te. \p \v 22 Kate, Sunbin-Finik em afak bin em dem e kanekote: \li1 Ibolow mutuk fian dulew dulew kemin em kukuw e, \li1 kalfong so bin em kukuw e, \li1 menew so bin em kukuw e, \li1 falit angeko, bin em kukuw e, \li1 dokolew dokolew kemin em kukuw e, \li1 ken kuw kukuw kukulew kukulew kemin em kukuw e, \li1 fein ibolow dulew dulew kemin em kukuw e, \li1 \v 23 mali im afak bin kukuw e, \li1 fongate akate wa kukuw em yan keyeminba em kukuw bete te. \m Bomelei, kukuyemin sawa weng akal Sunbin-Finik beem afak bin em dem ken beem dulum elote weng mak banim te. \p \v 24 Kate yu kilele kililna! Nimin kunum waneng ite mak Kulais Yesus em angin keliw tewe, i ikalem kal dim em ibolow dengdeng so, em “Kanela! Kanela!”, angbe beso, alik alik be Kulais em ais dim sil biki dukusiliw beem dim kel bakati kolewkabiliw te.\x * \xo 5:24 \xt Ulom 6:6; Kolosi 3:5\x* \v 25 Nu beemdiw keluw tewe, nu kame Sunbin-Finik em kitil e finik so bin kikis mak kulusuluw kasike, nu Sunbin-Finik eso fein fewtokoko, em afak kakabuluw te. \v 26 Kakabuluw kasike, nu kanelom sak nukalem wiin dao keko, bonge bonge keyemsomi, mali im mesesem eisneng ibolow keleweko, “Kulo yo!”, angomin kukuw kemokoluw te!\x * \xo 5:26 \xt Filibai 2:3\x* \c 6 \s1 Dokolew Dokolew Kukuw em Weng te. \p \v 1 Nakunum kumel kunum waneng yutaka! Yukalem mutuk ka biliw kunum waneng mak sili sili ibolow em abil tem atew uniwi, sili sili be ilo yene tewe, mali yu Sunbin-Finik em afak kakamiw kunum waneng yu ilo ibolow menew weng bokoyemeko, ilo kilele donong keyemboliwka! Keyemsomi, yukalem akati kilelbi boliwka! Mesik esik Seten-Ataanim e yulo biimdiw de mit da koyemoke kasike.\x * \xo 6:1 \xt Matyu 18:15\x* \p \v 2 Yu mali im ilum daoko, dokolew dokolew kukuw gelewemoliwka! Gelewemiw tewe, yu Kulais em kukuyemin sawa weng alik alik be ki kelebiliw bakate!\x * \xo 6:2 \xt Ulom 15:1\x* \v 3 Kate yu kililina! Nimin kunum waneng ite mak mali kunum waneng ilo dokoyeminba keko, “Nute kuw wiin so buluw kasike!”, angbiw tewe, i baluw kawtiw kesomi, ikalem kal dim elo dasuw kelewbiliw te. \p \v 4 Nakunum kumel kunum waneng yutaka! Alik alik yu amen amen keko, yukalem kukuw ete kuw diw atemoliwka! Diw atemeko, “Ken aluwbabuluw te!”, angiw tewe, yu kanelom mali im aluwbabiliw beem dulum elo yukalem wiin daokemokoliw te! Babo! Kate, yu yukalem aluwbabiliw beem dulum elote kuw yukalem wiin dao kemoliwka! \v 5 Feinka! Alik nu Sunbin-Got em kiin dim e nukalem aluwbamin em yan kulokoluw kasike, yu yukalem aluwbabiliw beem ilum ete kuw aluwbamoliwka!\x * \xo 6:5 \xt Ulom 14:12\x* \p \v 6 Mali yulo Sunbin-Got em weng kukuyemkabiliw kunum biim ibolow fukunemoliwka! Fukuneko, yom ken eisneng kulabiliw bakati iso makuw diw kemoliwka!\x * \xo 6:6 \xt 1 Kolin 9:11,14\x* \p \v 7 Yu kilelbi boliwka! Yu kanelom yukalem elo dasuw keko, Sunbin-Got elo ma ke ma ke kelewbokoliw te! Yu kilele kililina! Nomin ais dem mak yu kailiw tewe, bakalem dem akate fein kulokoliw kasike.\x * \xo 6:7 \xt Ulom 8:13\x* \v 8 Beemdiw, nimin kunum waneng ite mak ikalem kal dim em “Kanela! Kanela!”, ange ange weng be geleweko, ais diwing emdiw kailiw tewe, i sili sili ibolow kaisiliw beem kilonin yan be fein kulokoliw te. Kate, nimin kunum waneng ite mak Sunbin-Finik em afak kakamsomi, ais diwing ken emdiw kailiw tewe, i beem mongom ete sunsun finik so bin kulokoliw te. \v 9 Kasike, yu kanelom ken kukuw kelew kelew kukuw beelo gal kemokoliw te! Kate, yu kitil kuw moko, mali ilo ken kukuw kukuyemin em deiw gelewiw tewe, yu beem yan e fein dem ken ati mak kulokoliw kasike. \v 10 Keko beli, nu nal em ding ete mali kawtiw im sukum kebiliw mak atemeko, nu diwkuw kitil keko, ilo fein dokoyemuma! Nu kawtiw alik alik ilo beemdiw kanekabululw kate, nu atin kuw kitil keko, fein ibolow so kunum waneng ilo diwkuw diwkuw dakayemboluwka! \s1 Fol em Kewkew Keyemse em Weng te. \p \v 11 Nakunum kumel kunum waneng yu nakalem teing dim fut boli weng fian kale atemina! \p \v 12 Yu kilele ibolow fukunina! Mali kawtiw mak yom fukun teleko, kitil keko, yulo “Yu yukalem kal okilewina!”, yangbiliw kawtiw bi mali kawtiw im kiin dim e “Nu wiin fian kulum o!”, angeko ibolow fian kelewbiliw kawtiw bite te. I finganeko, bokolomeliw: “Mesik esik mali Suda kawtiw i kiliko, num Kulais em ais dim sil bikisiliw em sang beelo ‘Fein!’, dangbuluw beem mongom ete i nulo kal ilum fian mak duymokoliw kai!”, angakabiliw te. \v 13 Angakabiliw kate, “Yu yukalem kal okilewina!”, angakabiliw kawtiw bikati ki keko, Suda kawtiw num kukuyemin sawa weng kilele afak kelinba kebiliw te. Kate, i ibolow fukunomeliw: “Mali yu yukalem kal okilewiw tewe, nu mali Suda kawtiw im kiin dim e wiin fian so kulokoluw kai!”, angeko, yulo kitil kuw keyemkabiliw te. \v 14 Keyemkabiliw kate, nakalem ete nakalem wiin daolewinba kebi te. Ne nukalem Kamok Fian Yesus Kulais em ais dim sil bikisiliw sang beem dem ete kuw daolewkabi te. Feinka! Ne eso fewtokosomi, eso ais dim kel kuansi kunum kebi kasike, kawin dim kale so, nakalem kal dim eso, alew beem “Kanela! Kanela!”, angse ibolow beem dulum elote ne atin kuw kuanse kunum kebi te. \v 15 Yu kilele ibolow fukunina! Nu Kulais Yesus eso fewtokoko, buw tewe, kal okilew kemin kukuw e, kal okilewinba kemin kukuw e, alew kukuw be ki makmak keko, mongom banim te. Kate, Sunbin-Got e nulo Kulais eso fewtokoko, kolewse kunum waneng keyemeko, nulo alwol keyemeii, nu atin kuw kikis kunum waneng kebuluw te. Kaneyemse beete kuw dem fian so bakate.\x * \xo 6:15 \xt Galesia 5:6; 2 Kolin 5:17\x* \v 16 Kaneyemse beem dim kakamiw kunum waneng alik alik yu Sunbin-Got em fein Isalael kawtiw kesomeliwi, Sunbin-Got em menew ibolow so, kinkin ibolow so, fein yuso boke te! \p \v 17 Nakunum kumel kunum waneng yutaka! Kawtiw mak i kanelom nelo iti kal ilum tikin dunemokoliw te! Nimtew angom? Yesus e nelo akalem wiin so amkoko, konemei, em aluwbamin beem ilum em gul e nem kal dim kel akalem fut emdiw bose kasike.\x * \xo 6:17 \xt 2 Kolin 4:10\x* \p \v 18 Nakunum kumel kunum waneng yutaka! Nukalem Kamok Fian Yesus Kulais em ibolow folok e alik alik yom finik so amkoko, boka! Feinka! \p Bete kuw. Nem fut weng boyemi fut kame kilaka.