\id EPH - Bimin NT -Papua New Guinea 2008 (web 2014) \h Efesus \toc1 Fut kale Fol em Efesus Abiw Mutuk Fian em Sios Kawtiw ilo Dabalayemse Fut kale. \toc2 Efesus \toc3 Ef \mt2 Fut kale Fol em \mt1 Efesus \mt2 Abiw Mutuk Fian em Sios Kawtiw ilo Dabalayemse Fut kale. \c 1 \p \v 1 Nakunum kumel Efesus abiw mutuk fian em Sunbin-Got yulo galmoko, Kulais Yesus elo “Fein!”, dangbiliw kunum waneng yutaka! Yu biliw yako! \p Fol ne fut kale yulo dabalayemi te. Sua e, Sunbin-Got e akalem ibolow fukunin geleweko, nelo Kulais Yesus em kalan kunum kenemse te.\x * \xo 1:1 \xt Kalan Kunum 18:19-21; 19:1\x* \v 2 Aatim Sunbin-Got so, Kamok Fian Yesus Kulais so, yelim biim ibolow folok so, menew so, be yuso boke te! \s1 Kulais em Bamki Fian Kulukabuluw em Weng te. \p \v 3 Nukalem Kamok Fian Yesus Kulais em Alew Sunbin-Got em wiin fian daolew kemuma! Nimtew angom? E Kulais em teing dim e abiil tikin em bamki fian alik alik be nulo fein duyemkabe kasike.\x * \xo 1:3 \xt Efesus 2:6\x* \v 4 Duyemeko, kawin kale talfut kelinba selei, e nulo ibolow mutuk fian duyemeko, nulo Kulais em wiin so amkoko, em kiin dim kel sen so banim galmose kunum waneng keyemse te.\x * \xo 1:4 \xt Sion 15:16\x* \v 5 Feinka! Sua sua kel akate, e akalem ibolow fukunin kuw geleweko, nulo Yesus Kulais em teing dim e akalem wiin so amko koyemsomelei, nulo akalem muluwel keyemse te.\x * \xo 1:5 \xt Sion 1:12\x* \v 6 Yake! Nu Sunbin-Got em wiin fian daolew kebuma! Nimtew angom? E akalem ibolow mutuk fian dulewkabe Min beem teing dim e nulo ibolow folok fian be kukuyemse kasike! \p \v 7-8 Feinka! Nu nukalem sili sili ibolow beem mongom ete kuankemin deiwkim kel kakabuluw kate, Min be akalem ibolow folok fian kuw nukalem ibolow tem kel dasomi, num sili sili ibolow beem yan e ais dim sil bikisiliw beem dim ka kel wese te. Wesomelei, akalem kuanse beem mongom ete num sili sili ibolow be sak misim kuw kulu koleweko, num kuankemin kakawkabuluw deiw be okileweko, nulo finik so kulamin beem deiw kel mo koyemse te. Mo koyemeko, kal fian so duyemsomi, num ibolow dolon kuw keyemeko,\x * \xo 1:7-8 \xt Efesus 2:7; Kolosi 1:14\x* \v 9 akalem ibolow fukunin kuw geleweko, em “Kulais em teing dim kel kaneloki te!”, angse ibolow win nulo kilele kukuyemse te.\x * \xo 1:9 \xt Ulom 16:25\x* \v 10 Em kukuyemse ibolow win be kanekote: Sunbin-Got em “Kaneloke!”, angse ding kabalak e, e kawin kale kel so, abiil tikin kel so, alik alik angom kilkese be bongguko, Kulais em afak kel da koyemoke te.\x * \xo 1:10 \xt Kolosi 1:16,20\x* \p \v 11 Nakunum kumel kunum waneng yutaka! Sunbin-Got e ki keko, diwkuw diwkuw akalem ibolow fukunin kuw gelewkabe kasike, e akalem “Kaneloki kai!”, angse weng be fein geleweko, Kulais em teing dim e nulo akalem wiin so amko koyemse te.\x * \xo 1:11 \xt Ulom 8:28-29\x* \v 12 Amko koyemsomelei, nu\f + \fr 1:12 \ft 1:12 Kal kawtiw banban i fukunomeliw: “Weng kale kel Fol e Suda kawtiw im dulum bose te.”, angbiliw te.\f* emisik keko, Kulais elo “Feinka!”, dangeko, em alik alik ken keloke ding dim fenbuluw kunum waneng kebomi, Sunbin-Got em wiin fian be daolew kemin kunum waneng kemoluwka! \v 13 Keko beli, ibik ete, yukal\f + \fr 1:13 \ft 1:13 Kal kunum banban i fukunomeliw: “Kame, Fol e weng be Suda kawtiw im ibik biliw kawtiw im dulum fut bose te.”, angbiliw te.\f* numdiw Sunbin-Got em Weng Kal Ken Ati beem fein weng kiliko, “Fein!”, dangsiliw te. Dangesomeliwi, Kulais e yom kuankemin deiw kakabiliw deiw be akati okileweko, yulo sunsun finik so kulamin beem deiw kel mo koyemse te. Koyemsomi, akalem bat kang atew yom dim dukuko, akalem “Yulo dabalaloki te!”, yangse Sunbin-Finik be yulo fein duyemse te. \v 14 Sunbin-Finik be Sunbin-Got em yulo “Yom sili sili kukuw em yan wa be sak misim kuw kulu koyemi te!”, yangse weng so, yom abiil tikin em kulokoliw eisneng so, beem imin wanin atew te. \m Keko kasike, nu fein Sunbin-Got em wiin fian daolew kebuma!\x * \xo 1:14 \xt 2 Kolin 1:22\x* \s1 Fol em Sunbin-Got eso Weng Bakamkakamele em Weng te. \p \v 15 Kaneko beem dulum so, nem “Efesus em sios kunum waneng i Kamok Fian Yesus elo ‘Fein!’, dangbiliw kai!”, angbiliw weng kilikabi beem dulum so, yukalem mali Sunbin-Got em galmose kunum waneng ilo ibolow mutuk fian duyemkabiliw kukuw beem dulum so, \v 16 alik alik beem dulum elote ne diwkuw diwkuw yom ibolow fukuneko, Sunbin-Got elo “Weso! Seyo!”, dangakabi te. \v 17 Dangesomelii, ne ibolow fukunomeli: “Nukalem Kamok Fian Yesus Kulais em Alew Sunbin-Got kitil so auk so be yulo akalem bin em fukunin kal fian so, akalem elo kilele kal kelewbin so, duyemoka!”, angakabi te. Angbilii, e kaneyeme tewe, yu elo atin kuw ibolow dolon kuw kelewboliwka!\x * \xo 1:17 \xt Kolosi 1:9\x* \v 18 Kesomeliwi, e yom ibolow tem busuko, akalem ailbin e yom mutuk kel ailoke kasike, yu em “Nem galmosi ‘Fein!’, nangbiliw kunum waneng yulo fein duyemoki kai!”, yangse weng beem mesesem eisneng so, yom abiil tikin kel kulokoliw beem atin kuw falieng mesesem eisneng so, kilele kal kebokoliw te. \v 19 Kilele kal keko, Sunbin-Got em kitil fian fian falieng be “Fein!”, dangbuluw kunum waneng nukalem mutuk tem alakabe bakati kal kebuluw te. Em kitil fian beem dim e,\x * \xo 1:19 \xt Kolosi 1:11\x* \v 20 e Kulais elo fomkamin dim dawkalfoleko, abiil tikin kel akalem kitil so yuk teing dim elote tein kolewse te.\x * \xo 1:20 \xt Sim Fut 110:1; 2 Kolin 13:4; Kolosi 2:12; Kolosi 1:16; 2:10\x* \v 21 Kolewsomelei, kame Kulais em wiin fian e kak kebiliw so, auk so kebiliw so, kamok kebiliw so, kame kawin dim kale kel akal, sow akal wiin so kebiliw so, kawtiw so finik so, alik alik biim wiin de kalak da kolewkabe te. \v 22 Feinka! Sunbin-Got e alik alik eisneng Kulais em yan afak dulewei, elo sios kunum waneng alik alik num kak yetebe kunum kelewse\x * \xo 1:22 \xt Sim Fut 8:6\x* \v 23 kasike, sios kunum waneng nu Kulais em kal anggil emdiw te. Feinka! Kulais e alik alik angom be wen gek koyemkabe kasike, e akalem sios kunum waneng alik alik ilo akalem finik so bin fein wen gek alakabe te.\x * \xo 1:23 \xt Ulom 12:5; Efesus 4:10,15; Kolosi 1:18\x* \c 2 \s1 Kikis Finik so Bin Kulusuluw em Weng te. \p \v 1 Nakunum kumel kunum waneng yutaka! Sua e, yu yukalem sakalaw keko, weng bo bo kukuw so, sili sili ibolow kukuw so, beem mongom ete kuansiliw kawtiw imdiw ke alenaliw te.\x * \xo 2:1 \xt Kolosi 1:21; 2:13\x* \v 2 Beem ding dim kabalak e, yu kawin dim kaleem sawkal kitil so, kawin dim kaleem emisik kak yetebe finik wa Seten-Ataanim eso, biim afak alenaliw te. Kame akal Seten-Ataanim be Sunbin-Got elo sakalaw keko, weng bo bo kelewkabiliw kawtiw im mutuk tem kel kitil keko, aluwkabe te.\x * \xo 2:2 \xt Kolosi 3:7; Taitus 3:3\x* \v 3 Yutaka! Alik alik nukati kawtiw biimdiw keko, nukalem kal dim em “Kanelina! Kanelina!”, yangakabe weng be kiliko, beem ibolow fukunin ete kuw gelewko, beem dim e kakawkabuluw te. Kasike, Sunbin-Got e nulo mali biso bongguko, kaisuw fian mak keyemsomi, num kanekabuluw beem mongom ete “Ilo yenoki kai!”, yangakakawkabe te.\x * \xo 2:3 \xt Kolosi 3:6\x* \v 4-5 Yangakabe kasike, nu beem weng em dem be fein kulusomeluwi, num ibolow sili sili keko, sakalaw keko, weng bo bo kukuw beem mongom ete nu kuansiliw kawtiw im kuankemin deiw kakabiliw kawtiw imdiw kekakawkabuluw te. Kekabuluw ding kabalak be, Sunbin-Got e nulo kinkin fian keyemeko, ibolow mutuk fian kuw kukuw kukuyemsomi, Kulais em dawkalfose ding e nulo ibolow folok duyemsomi, nulo Kulais eso fewtokoko, nukati finik so keyemeko, nulo sunsun finik so kulamin beem deiw kel mo koyemse te.\x * \xo 2:4-5 \xt Ulom 6:13\x* \v 6 Feinka! Sunbin-Got e nulo Kulais Yesus eso fewtokoko, koyemse kasike, Sunbin-Got e nulo akati Kulais Yesus eso fomkamin dim yemkalfolsomelei, nu kame eso abiil tikin katiw kel teinkabuluw te.\x * \xo 2:6 \xt Kolosi 2:12\x* \v 7 Keko beli, alik alik sowem tolokoliw kawtiw i Sunbin-Got em nulo Kulais Yesus em teing dim kel kukuyemse ibolow folok atin kuw fian be kilele atemeko, kal kelokoliw te. \v 8 Nimtew angom? Yu bukeko, “Sunsun finik kulomin em deiw kakamuma!”, anginba kekakawkabiliw kate, Sunbin-Got e yulo sak misim kuw folok ibolow fian be duyemeko, yulo sunsun finik kulomin deiw kel mo koyemse kasike. \v 9 Kaneko beli, mali kawtiw mak i ki keko, ikalem wiin dawsuleko, “Kame num bukesuluw beem yan kuluma!”, angeko, nam angiw te.\x * \xo 2:9 \xt 1 Kolin 1:29-31; 2 Timoti 1:9\x* \p \v 10 Beli, Sunbin-Got e nulo Kulais Yesus em teing dim e atin kuw kikis kunum waneng keyemse te. Sua kel akate, Sunbin-Got e nuso ken kukuw kukuyemin em aluwbamin e amkoko, koyemse kasike kame, nusik em nuso amkose deiw be fein kakabomi, mali ilo ken kuw kukulew kukulew kukuw be kilele kukuyemoluwka!\x * \xo 2:10 \xt Taitus 2:14\x* \s1 Ibolow Ki Makmak Kebin em Weng te. \p \v 11 Suda kawtiw num ibik biliw kawtiw nakunum kumel kunum waneng yutaka! Suda kawtiw nu nukalem kukuw geleweko, kunum nukalem kal okilewkabuluw te. Okilewsomeluwi, nusik num ibik biliw kawtiw yulo desi weng bokoyemeko, “Kal okilewinba kawtiw ite te.”, yangakabuluw te. Yutaka! Yu yom suaem kakawkabiliw em ding ibolow fukuneko, \v 12 Kulais elo singam ke alenaliw beem ding beelo ibolow fukunemoliwka! Beem ding dim be, yu Isalael kawtiw im bamki afak binba kesomi, Sunbin-Got em Isalael kawtiw ilo “Kaneloki kai!”, yangeko, iso dukuse kitakamin weng be yulo sak dem banim keyemse te. Keyemse kasike, yu Sunbin-Got em dulum elote singam kesomi, elo akokow kelewsomi, em dokoyemoke ding akokow kesomi, em dokoyemomin mak ateminba kekakawkabiliw te.\x * \xo 2:12 \xt Ulom 9:4; Kolosi 1:21\x* \v 13 Kate kame, Kulais Yesus e yom abin kuluko, kuaneko, akalem kaim buselse te. Beem mongom ete sua kel ibik biliw kawtiw yu Sunbin-Got em mit mewso teleko, alakabiliw te.\x * \xo 2:13 \xt Kolosi 1:20\x* \v 14 Kaneko kasike, Kulais e kunum waneng alik alik num ibolow menew em sen kayak kebe te. Feinka! E Suda kawtiw nuso, Suda kawtiw num ibik biliw kawtiw yuso, alik nu akalem menew ibolow keyemse beem dulum elote kawtiw mongom makmak kuw keyemkabe te. Nimtew angom? Em kuanse ding dim bakate, e mongom alew kawtiw num maka kelew kelew keyemeko, nulo amgu kang awet so atew amen amen koyemkabe be okilewkabe kasike.\x * \xo 2:14 \xt 1 Kolin 12:13\x* \v 15 Keko beli, e Moses em Suda kawtiw nulo duyemko, Suda kawtiw nulo mali kawtiw iso awet ke koyemse sawa kukuyemse alik alik be sak auk banim kese te. Kasike, beem mongom ete e maka kawtiw mongom amen amen alew bi bongguko, kasak sen im mutuk mo koyemeko, akalem so fewtokoyemomi, kikis mongom makmak kawtiw keyemse te.\x * \xo 2:15 \xt Kolosi 2:14\x* \v 16 Feinka! E ais dim kel kuaneko, Suda kawtiw nuso, num ibik biliw kawtiw yuso, kawtiw mongom alew bi makmak bonggu koyemko, Sunbin-Got em fein angin keyemse te. Keyemsomelei, e kawtiw sua kel mongom alew kebiliw kawtiw biim maka kelew kelew kebiliw be atin kuw anko, banim keyemse te.\x * \xo 2:16 \xt Sekalaya 9:10; Kolosi 1:20,22\x* \v 17 Keyemsomi, uneko, ibik biliw kawtiw yuso, mewso buluw kawtiw nuso, alik alik nulo ibolow menew keyemse weng kal ken be bakayem tem bakayem tem unse te.\x * \xo 2:17 \xt Aisaya 57:19\x* \v 18 Keko beli, mongom alew keko, kame Kulais em kanese beem dulum elote mongom makmak kuw kebuluw kunum waneng alik alik nu Sunbin-Finik em nulo kukuyemkabe beem deiw kel e ki keko, Aatim em mit mewso unakabuluw te. \p \v 19 Kasike kame, alik alik yu kokow kawtiw atew keko, atin kuw ibik kasel kelinba kebiliw te. Babo! Kame, alik alik yu Sunbin-Got em galmose kunum waneng iso mongom makmak keyemeko, itel akalem angin kebiliw te.\x * \xo 2:19 \xt Efesus 3:6\x* \v 20 Kesomeliwi, kalan kunum so, Sunbin-Got em bontem dim bakamin kunum iso, i am ilkul gol atew keliwi, Kulais e am beem kaiw kun mutuk atew kebe te. Kelei, Sunbin-Got e alik alik yulo bongguko, akalem am atew keyemse te.\x * \xo 2:20 \xt 1 Kolin 3:11\x* \v 21 Alik alik yu am kun atew keko, Kulais em dim sok ge fewtoko, kebiliw kasike, Sunbin-Got akalem am yol atite be bamdako, fian kekabe te.\x * \xo 2:21 \xt 1 Kolin 3:16\x* \v 22 Fein! Kame, Suda kawtiw im ibik biliw kawtiw yukati Kulais eso fewtokoliwi, Sunbin-Got e yulo akalem am makmak kalo bongguko, koyemsomelei, Sunbin-Finik e Sunbin-Got em auk so kitil so yom mutuk dim ka kel alakabe te.\x * \xo 2:22 \xt 1 Fita 2:5\x* \c 3 \s1 Sunbin-Got em Ibolow Win Sang em Weng te. \p \v 1 Beem mongom ete, ne Suda kawtiw num ibik biliw kawtiw yom abiw uneko, Kulais Yesus em Weng Kal Ken Ati be bakayem tem bakayem tem unemkabi te. Kate, nem kanemkakabi beem mongom ete kuw, i nelo sok am tem da konembiliw te.\x * \xo 3:1 \xt Filibai 1:7,13\x* \v 2 Nakunum kumel kunum waneng yutaka! Yu kililiwete: Sunbin-Got e nelo folok kenemeko, akalem wiin so amkoko, “Ku uneko, Suda kawtiw im ibik biliw kawtiw ikati nem ibolow folok kukuyema!”, nangse te.\x * \xo 3:2 \xt Kolosi 1:25\x* \v 3 Nangeko, em ibolow win sang be nem dim kaim dase te. Yu kililina! Yu nem kame kuw bosi weng be fukuneko,\x * \xo 3:3 \xt Efesus 1:9-10; Kolosi 1:26\x* \v 4 iti teing bokoko, kal keko, bokolomeliw: “Feinka! E Kulais em ibolow win sang be kilele kal kebe kai!”, angboliwka! \v 5 Sua suaem kawtiw im dim e, Sunbin-Got e em ibolow win sang be kaim dim dalinba ke alenale kate kame, Sunbin-Finik e kalan kunum so, Sunbin-Got em bontem dim bakamin kunum iso, alik num dim kel fein kaim dim dase te. \v 6 Ibolow win sang be kanekote: Sunbin-Got em Weng Kal Ken Ati be Suda kawtiw num ibik biliw kawtiw yuso, Suda kawtiw nuso, alik alik nulo bongguko, mongom makmak keyemse te. Keyemse kasike, Sunbin-Got em “Nulo Kulais em aluwbamin dim kel duyemoki te!”, yangse mesesem eisneng be nukalem alik alik makuw kulokoluw te.\x * \xo 3:6 \xt Efesus 2:13,16-19\x* \p \v 7 Sunbin-Got e nelo ibolow folok kenemeko, amko konemsomi, bokonemomele: “Ku nem Weng Kal Ken Ati beem weng bakamin kunum kela!”, nangeko, aluwbamin beem kitil dunemse te.\x * \xo 3:7 \xt Kolosi 1:25\x* \v 8 Nakunum kumel kunum waneng yutaka! Ne sak wiin banim kunum keko, mali Sunbin-Got em galmose kunum waneng alik alik im ibik kunum kebi te. Kate, Sunbin-Got e nelo ibolow folok kenemeko, Kulais em sak kawtiw num ki ke fukuninba kelomin weng Weng Kal Ken Ati be nem teing dim dunemsomelei, mali Suda kawtiw num ibik biliw kawtiw yom gomet em dulum elote “Ku uneko, ibolow win sang be ilo kukuyem una!”, nangse te.\x * \xo 3:8 \xt 1 Kolin 15:9-10\x* \v 9 Nangeko, mesesem mesesem eisneng alik alik kaise Sunbin-Got be akalem ibolow win sang okiw da kolewalenale kate kame, e nelo mo konemei, ne em ibolow win sang be alik alik yom kiin dim kaim filel bakayemkabi te. \v 10 Keko beli, Sunbin-Got e akalem kal fian banban tulun kuw be akalem sios kunum waneng im dim ka kel dukuse kasike, abiil tikin em auk so kitil so finik ikati atemeko, kilele dolon keko, kal kebiliw te. \v 11 Fein! Sunbin-Got em kawin dim kaleem mesesem mesesem eisneng angom alik alik be talfut kelinba kese ding kabalak kel “Ne Kulais Yesus em teing dim kaneloki te!”, angse weng be kame nukalem Kamok Fian em dim kel ki kelewse te. \v 12 Ki kelewse kasike kame, nu finganinba kesomi, kitil kuw moko, Kulais elo “Fein!”, dangbuluw beem deiw bete Sunbin-Got em mit mewso unakabuluw te.\x * \xo 3:12 \xt Sion 14:6; Ulom 5:2\x* \p \v 13 Keko kasike, yu kanelom nem yulo dakayembomi, anggil ilum kulabi beem ibolow fukunbomi, ibolow banban kemokoliw te! Nem Sunbin-Got em Weng Ken Ati be Bakabi beem dulum elote ne kal anggil ilum fian mak kulukabi kate, beem dulum elote yu kilele tokotoko wanengweng kesomi, sunsun kuw keko, Sunbin-Got eso boliw te. \s1 Fol e Sunbin-Got eso Weng Bokose em Sang te. \p \v 14 Ne Aatim em kanese be ibolow fukunbomelei, diwkuw katin bukbuk angeko, em wiin daolewkabi kunum nete te. \v 15 Ete kuw kawin dim kaleem yelimel kumel so, abiil tikin em yelimel kumel so, alik alik yelimel kumel biim wiin duyemse Alew ete te.\f + \fr 3:15 \ft 3:15 Gilik weng kaleem mongom mak e kanekote: “Ete kuw kawin dim kaleem yelimel kumel so, abiil tikin em yelimel kumel so, alik alik yelimel kumel biim alew kumel im yamtoloko, kakabe Alew ete te.”\f* \p \v 16 Nakunum kumel kunum waneng yutaka! Ne Sunbin-Got elo dakalakabite: E akalem abiil tikin em kitil so auk so be kuluko, akalem Sunbin-Finik em teing dim dukulei, esik yom mutuk tem be akimeko, weneko, boka! \v 17 Belei, yukalem “Fein!”, angbiliw ibolow beem dulum elote Kulais e yom ibolow tem kel diwkuw bomaka! Belei, yom ibolow mutuk fian so dulew dulew kemin kukuw be atin kuw ais kimkim em kawin dim wentomo kitil kemin atew kebomaka!\x * \xo 3:17 \xt Sion 14:23; Kolosi 1:23; 2:7\x* \v 18 Kebomelei, yuso, mali Sunbin-Got em galmose kunum waneng iso, yu bongguliwi, Sunbin-Got em kal fian mak so, bamdako, neng so, dak so, tiw so, kem unakabe kal fian\f + \fr 3:18 \ft 3:18 Kal kawtiw mali mak im fukunin e kanekote: Fol e kale kel Sunbin-Got em “kal fian” beem dulum anginba kese kate, em “ibolow mutuk fian duyemkabe kukuw” beem dulum elote weng be fut tem bose te.\f* be kilele dolon kemoliwka! \v 19 Kebiliwi, yu Kulais em mali ilo atin kuw ibolow mutuk fian so dukayembin kukuw bakati kilele dolon keko, kal kekabiliw te. Kebiliw kano, Sunbin-Got akalem ete yom mutuk be atin kuw wenbele kano, yom kukuw be akalem kukuw atew keko, boke te. \pi1 \v 20 Kitil so yom mutuk tem aluwkabe Sunbin-Got em wiin daolewkemuma! E ki keko, nukalem dakalaluw beem ki e bakileweko, neng so neng so uneko, num fukuninba dim elo uneko, nulo fein dokoyemkabe te. \v 21 Feinka! Kulais Yesus em wiin dim e kameem ding biliw so, sowem ding bokoliw so, alik alik sios kunum waneng nu diwkuw diwkuw Sunbin-Got em wiin fian fian kuw daolew kemuma! Feinka! \c 4 \s1 Nu Kulais eso Fewtokoko, Buluw em Weng te. \p \v 1 Nakunum kumel kunum waneng yutaka! Ne Kamok Fian em aluwbamin aluwbabilii, i nelo beem mongom ete sok am tem da konemsiliw te. Kame, kaneko kunum ne yulo kitil weng bokoyemite: Sunbin-Got e yukati gaayemeko, galomse kasike, yu akalem ibolow fukunin beelo ki kelewko, kiol kuw kukuw keboliwka!\x * \xo 4:1 \xt Kolosi 1:10\x* \v 2 Kebomeliwi, yu mali ilo \li1 ibolow mutuk fian kukuw kelew kelew kemsomi, \li1 mali im afak kebomi, \li1 ibolow menew falit kukuw so, \li1 nanbow kukuw so, \li1 mali im yulo wa kukuw keyemiw em dulum elote fongate kaisuw keyeminba keliw kukuw so, \m kaneko ken kukuw be kukulew kukulew kemoliwka!\x * \xo 4:2 \xt Kolosi 3:12-13\x* \v 3 Yu ibolow fukunina! Sunbin-Finik e alik alik yulo bongguko, mongom makmak keyemse kasike, yu menew so ibolow kukulew kukulew kukuw be kuluko, sok atew ge koleweko, yukalem bonggu makmak kakamoliwka!\x * \xo 4:3 \xt Kolosi 3:14-15\x* \p \v 4 Nakunum kumel kunum waneng yu kilele ibolow fukunina! Alik alik nu bongguko, mongom makmak kebuluw kasike, nukati kal anggil makmak kesomi, Sunbin-Finik makmak akal kulusuluw te. Kulusomeluwi, Sunbin-Got e alik alik nulo bongguko, makmak weng mak “Kaneloki te!”, yangei, nu kame yangse weng beem dem keloke ding fenbuluw te. \v 5 Feinka! Kamok Fian e makmak ete te. Beemdiw, elo “Fein!”, dangbin ibolow akati makmak kesomi, em wiin dim ok da koyemkemin akati makmak ete kuw te. Nanew banim te. \v 6 Feinka! Alik alik num Aatim Sunbin-Got bakati makmak ete kuw te. Ete finik so biliw alik alik im kak kesomi, akalem galmose kunum waneng num teing dim aluwsomi, alik alik num mutuk kel alakabe te.\x * \xo 4:6 \xt 1 Kolin 12:6\x* \p \v 7 Beli, Kulais e nulo ibolow folok keyemeko, Sunbin-Finik em bamki kitil eisneng be nulo amen amen kuw duyemse te.\x * \xo 4:7 \xt Ulom 12:3,6\x* \v 8 Em kanese beem dulum elote Sunbin-Got em fut ayem be bokolomele: \q1 “E ganeko, kuiaw keyemse kawtiw ilo katiw elo yemde unse te. \q2 Yemde unesomi, akalem kunum waneng ilo bamki eisneng duyemse te.”, \m angse kale.\x * \xo 4:8 \xt Sim Fut 68:18\x* \v 9 Weng beem atuk \bd “katiw elo yemde unse”\bd* angakabe weng beem mongom ete e emisik kawin dim kaleem dakaw dakaw aneng kalak elo akal unse te.\x * \xo 4:9 \xt Sion 3:13\x* \v 10 Kunum kalak elo unse kunum bakati abiil tikin alik alik kalak da koleweko, katiw katiw elo uneko, “Ne aneng aneng alik alik angom beem dim ka kel boki te.”\f + \fr 4:10 \ft 4:10 Mali kal kawtiw i weng beem mongom e amen kuw diw atemkabiliw te. Mali mak im fukunin e kanekote: Weng beem mongom ete “Nem galmosi kunum waneng ilo atin kuw kiol keyemoki te.”, angakabiliw te. Mali mak im fukunin e kanekote: Weng beem mongom ete “Ne alik alik angom beem kak kunum keloki te.”, angbiliw te.\f*, angakabe kunum ete te. \v 11 Kesomelei, kunum bete kuw alik alik nulo bamki eisneng mak duyemeko, em aluwbamin be amen amen kuw duyemkabe te. \li1 Mali kunum mak ilo kalan kunum keyemsomi, \li1 mali kunum waneng mak ilo akalem bontem dim bakamin kunum waneng keyemsomi, \li1 mali kunum waneng mak ilo akalem Weng Kal Ken Ati bakayemin kunum waneng keyemsomi, \li1 mali kunum mak ilo sios im kak yetebin kunum keyemsomi, \li1 mali kunum waneng mak ilo akalem weng kukuyemin kunum waneng keyemkabe te.\x * \xo 4:11 \xt 1 Kolin 12:28\x* \m \v 12 Bamki duyemkabe beem mongom ete alik alik akalem wiin so galmose kunum waneng nu Kulais em aluwbamin aluwsomi, em kal anggil beelo kitil kuw kelewboluwka! \v 13 Kelewbuluwi, bamki beem aluwbamin be unbiko, fe kabalak e, alik nukalem fein ibolow ki makmak kesomelei, alik alik nu Sunbin-Got em Min elo kilele kal kebuluw te. Kelei, alik alik nu tanbelel kunum waneng imdiw kesomi, Kulais em gelewkabe kukuw alik alik be nukalem mutuk kel wenei, nu atin kuw bakalem ki makmak kebokoluw te.\x * \xo 4:13 \xt Kolosi 1:28\x* \v 14 Kebomi, nu fein tanbelel kunum waneng biimdiw kesomi, aul gel imdiw ibolow teifulu kelinba kebuluw kasike, mali kawtiw im nulo fimdi famde keyemeko, nulo abal weng so dasuw funum kukuyemkabiliw weng so bakayembiliw ding kabalak e, im kukuyemkabiliw beem mongom ete nukalem fukunin e ais kon inim fukafuka fu kelewe emdiw ka une ka une dolodolo nam keeme te. \v 15 Kelinba kelei, kal anggil makmak kebuluw kunum waneng nu mali ilo ibolow mutuk fian kukuw kuw keyemeko, fein weng kuw bokolew bokolew kemoluwka! Kemuw tewe, num kukuw be bamdako, kal anggil beem kak kebe Kulais bakalem kukuw atew ki makmak keloke te.\x * \xo 4:15 \xt Kolosi 1:18; 2:19\x* \v 16 Kesomelei, kal anggil beem kak e akalem atuk atuk fein bonggusomi, kilele makmak keko, kal anggil atuk atuk alik alik biim amen amen aluwbamin amkoko, “Yu aluwina!”, yangakabe te. Yangesomelei, kal anggil beem atuk atuk biim aluwbamin be so, biim ibolow mutuk dulew dulew kukuw beso, kal anggil beelo bamda koleweko, kitil kuw kelewkabe te. \s1 Deiw Kikis kel Kakamin em Weng te. \p \v 17 Nakunum kumel kunum waneng yutaka! Ne Kamok Fian em wiin dim e weng kitil weng mak bokoyemite: Yu kanelom Suda kawtiw num ibik biliw kawtiw imdiw kakamokoliw te! Nimtew angom? Im ibolow fukunin e dem banim soson kelei,\x * \xo 4:17 \xt Ulom 1:21; 1 Fita 1:14\x* \v 18 i ibolow benemin kesomi, im akokow keko, ibolow dolon banim beso, im ibolow aimge koyembe beso, beem mongom ete i Sunbin-Got em “Yulo finik so bin duyemoki te!”, angakabe weng be kiliko, kulinba kekabiliw kasike. \v 19 I ikalem kanakabiliw kukuw beelo inkal kelinba kesomi, kaing mian im kukuw atew kesomi, ibolow ninik koyemkabe kukuw gelewsomi, ikalem kal dim em ibolow danong keyembelei, ete kuw “Mak so kuluma! Kuluma!”, angakabiliw te. \p \v 20 Nakunum kumel kunum waneng yutaka! Kaneko kukuw beem kukuyemin be yu Kulais em dim kulinba kesiliw te. \v 21 Kate, mali yulo kiol kukuyembisiliw kunum i yulo Yesus em fein sang kilele bokoyemeko, beem dim kel kukuyemsiliw te. \v 22 Kukuyemsiliw kasike kame, yu yukalem suaem kal dim em “Kanela! Kanela!”, yangenale kukuw be kulu takminoko, fomdololiwka! Nimtew angom? Suaem kukuw gelewbiliw be atin kuw wa kesomi, yukalem dasuw keyembise kasike. Feinka! Yom kal dim em ibolow danong keyembelei, “Mak so kuluma! Kuluma!”, angakabe be yulo yenkakamele kasike.\x * \xo 4:22 \xt Ulom 8:13; Kolosi 3:9\x* \v 23 Kaneko beli, kame, yom ibolow fukunin e atin kuw famdeko, kikis keloliwka!\x * \xo 4:23 \xt Ulom 12:2\x* \v 24 Kesomeliwi, yu Sunbin-Got em kikis kunum waneng keyembe kunum waneng im gelewbiliw kukuw be ilim atew minggisomi, Sunbin-Got em kiin dim e kiol kukuw gelewin so, “Fein dem elo atin kuw aluwkabuluw kai!”, angakabiliw beem kukuw so, beem dim ete kuw kakamoliwka!\x * \xo 4:24 \xt Talfut Kese 1:26; Kolosi 3:10\x* \p \v 25 Kaneko kasike, yu kanelom dasuw weng bokolew bokolew kemokoliw te! Kate, alik alik yu fein weng kuw bokolew bokolew kemoliwka! Nimtew angom? Alik alik nu Kulais em kal anggil makmak em atuk atuk kebuluw kasike.\x * \xo 4:25 \xt Sekalaya 8:16; Kolosi 3:8-9\x* \q1 \v 26 “Yu sili sili kukuw elo digaka kelewboliwka! \q2 Kate, yu kanelom sili sili kukuw akati kemokoliw te!” \p Yu digaka keliw tewe, ataan tem dakong uninba bele akate, yu digaka beem mongom e banim kelewboliwka!\x * \xo 4:26 \xt Sim Fut 4:4; Sekow 1:19-20\x* \v 27 Mesik esik yom mutuk dim kabalak e, yu Seten-Ataanim elo abin busulewokoliw kasike. \p \v 28 Mali yakut kekakawkabiliw kunum waneng yu kame, yakut kukuw kolewsomi, bukeko, kiol aluwbamin mak aluwbamoliwka! Aluwsomeliwi, yu yukalem teing dim kel fensomi, mali sukum biliw kunum waneng ikati dakayemboliwka! \p \v 29 Yu kanelom kilonin weng teng so mak bakamokoliw te! Kate yu mali ibolow tiaktiak kebiliw kunum waneng ilo dokoyemeko, weng abal so, kitil keyembin weng so, ilo bokoyemeko, im fein ibolow be kitil keyemboliwka!\x * \xo 4:29 \xt Kolosi 4:6\x* \p \v 30 Yu kanelom Sunbin-Got em Sunbin-Finik elo sakik dukalewbokoliw te! E yom Sunbin-Got em gawman dim elo unokoliw beem imin wanin atew kebe kasike.\x * \xo 4:30 \xt Aisaya 63:10; Efesus 1:13-14; 1 Tesalonaika 5:19\x* \p \v 31 Yu gal keyemin kukuw e, kaisuw kukuw e, digaka kukuw e, sakalala kukuw e, mali im wiin mit da koyemin em kukuw e, alik alik wa kukuw beemdiw be kulu takminoko, fomdololiwka!\x * \xo 4:31 \xt Kolosi 3:8\x* \v 32 Kate, yu Sunbin-Got em Kulais em teing dim num sili sili kukuw sak misim kuw kulu koyemse kukuw bakati geleweko, mali ilo akati im yulo wa kukuw kukuyembiliw kukuw be sak misim kuw kulu koyem kukuw so, mali ilo ibolow falit kukuw so, kinkin ibolow kukuw so, folok kukuw so, kukuw bete kuw kukulew kukulew kemoliwka!\x * \xo 4:32 \xt Matyu 6:14; 18:22-35; Kolosi 3:12-13\x* \c 5 \s1 Ailbin Dim em Kakamin em Weng te. \p \v 1 Yutaka! Sunbin-Got e yulo akalem ibolow mutuk fian duyemkabe muluwel keyemse kasike, yu em kanekabe kukuw beemdiw bakate kuw kakamoliwka!\x * \xo 5:1 \xt Matyu 5:48\x* \v 2 Yu Kulais emdiw ibolow mutuk fian dulew dulew kukuw kebomi, keboliwka! Yu kilele ibolow fukunina! Kulais e mali kawtiw ilo ibolow mutuk fian kukuw kukuyemeko, im abin kuluko, im sili sili kanesiliw em yan wa beem mongom ete kuanse kasike. E num sili sili kemaluw em yan dukuko, samal asomi, Sunbin-Got em am yol dim em ais ayem dim kel kainemaliw em samal emdiw keko, Sunbin-Got em kiin dim e kamge so ati te kelewse te.\x * \xo 5:2 \xt Aneng Kolew 29:18; Kibulu 10:10\x* \p \v 3 Nakunum kumel kunum waneng yutaka! Osow kukuw em sang e, ibolow ninik koyemkabe kukuw alik alik em sang e, yukalem kal dim em ibolow danong keyembelei, ete kuw “Mak so kuluma! Kuluma!”, angeko, gelewkabiliw kukuw em sang e, kaneko kukuw alik alik beem sang e yu kanelom yom mutuk dim kel da bokoliw te! Kate, yu Sunbin-Got em galmose kunum waneng im kukuw ken bete kuw gelewboliwka! \v 4 Beemdiw yu kanelom inkal weng so, sak mongom banim weng so, inkal eisneng elo kikinin weng bokoyemin weng so, kaneko weng Sunbin-Got em kiin dim e ki kelinba weng beemdiw bakamokoliw te! Kate yu ken kukuw kuw keko, Sunbin-Got elo “Weso! Seyo!”, dangboliwka! \v 5 Yu kilelbi boliwka! Nimin kawtiw ite mak osow kukuw e, ibolow ninik koyemkabe kukuw e, dasuw-got im wiin daoyembe kukuw ibolow dengdeng emdiw kebe kukuw e, kaneko kukuw bete gelewbiw tewe, i Kulais so, Sunbin-Got so, yelim biim gawman dim elo nam uniw te.\x * \xo 5:5 \xt 1 Kolin 6:9-10; Kolosi 3:5\x* \p \v 6 Nakunum kumel kunum waneng yu kilelbi boliwka! Mesik esik mali kawtiw mak teleko, yulo sak dem banim weng so dasuw keyemeko, yulo de mit da koyemokoliw kasike. Yu mali biim weng geleweko, Sunbin-Got elo sakalaw keko, weng bo bo keliw tewe, em kaisuw e yom dim fein toloke kasike.\x * \xo 5:6 \xt Ulom 1:18; Kolosi 2:4,8\x* \v 7 Kaneko beli, yu kanelom kanekabiliw kawtiw iso bongguko, iso dakdak kakamokoliw te! \v 8 Nimtew angom? Sua kel akate, mililiw tem atew yom ibolow mutuk wense kate kame, Kamok Fian em ailbin e yom ibolow mutuk be ailse kasike. Keko beli, yu ataaniw kakabiliw kunum waneng imdiw dakdak kakamoliwka!\x * \xo 5:8 \xt Sion 12:36; Efesus 2:13; Kolosi 1:13; 1 Fita 2:9\x* \v 9 Kakamiw tewe, ailbin beem dem ken ati yom kakamin kukuw beem dim kel gilaloke te. Dem be kanekote: \li1 Ken kukuw e, \li1 kiol kukuw e, \li1 fein weng bakamin kukuw ete te. \m \v 10 Keko beli, yu Kamok Fian em kiin dim e “Be ken kai!”, angakabe kukuw ete kuw feneko, gelewboliwka! \v 11 Yu kanelom kawtiw mililiw tem atew kakabiliw kawtiw iso dakdak kakamokoliw te! Kate, yu ken kukuw kesomi, kanekabiliw kawtiw im kukuw wa be kaim fileleko, sakalala geeyemboliwka! \v 12 Nimtew angom? Kawtiw im tal dim kekabiliw eisneng be inkal fian so eisneng kelei, mali nu ki keko, kanekabiliw kukuw beem atuk nam kilele kaim fileluw kasike. \v 13 Kate, yu kilele ibolow fukunina! Ailbin tele ding kabalak e, mesesem kutiliw alakabe eisneng angom alik alik be fein kaim dim fitewkake te.\x * \xo 5:13 \xt Sion 3:20-21\x* \v 14 Fitewsomelei, Sunbin-Got em ailbin e mali kawtiw im dim aile tewe, e ilo kaim dim keyemei, ikati ailbin dim elo kakabiliw te. Yu mali im weng be ibolow fukunina! I bokolomeliw: \q1 “Akalbiliw kawtiw yu teinina! \q2 Kuaneko, akalsiliw kawtiw yutaka! Yukal baba teinina! \q1 Kulais em ailbin e alik alik yom dim ailoka kasike!”, \m angbiliw kale.\x * \xo 5:14 \xt Aisaya 26:19; Ulom 13:11\x* \p \v 15 Kaneko kasike, yu kilelbi boliwka! Yu kanelom ibolow teifuluko, akokow kebiliw kawtiw imdiw kakamokoliw te! Kate, yu ibolow dolon keko, kal kebiliw kunum waneng imdiw kakamoliwka!\x * \xo 5:15 \xt Kolosi 4:5\x* \v 16 Kakambomi, kameem wa ding kebe ding dim be, ken aluwbamin mak kele tewe, yu beelo fongate akate aluwboliwka! \v 17 Beem mongom ete yu kanelom ibolow teifuluko, kakamokoliw te! Kate yu kitil keko, Kamok Fian em “Yu aluwbamin be kanelina!”, yangbe ibolow fukunin beelo kal keko, gelewemoliwka! \p \v 18 Yu kanelom wain ok banban waneko, beem mongom ete ibolow teifuluko, kakamokoliw te! Kate, yu “Sunbin-Finik ku num mutuk tem elo ok emdiw wen koyema!”, angboliwka!\x * \xo 5:18 \xt Iluk 21:34\x* \v 19 Keko beli, yu Sim Fut sim em weng beso, atmet sin Sunbin-Got em wiin daolew kebiliw em weng beso, mali sim mak Sunbin-Finik e bakayembe sim beem weng beso, sim banban beso mali iso bokolew bokolew keemoliwka! Kesomeliwi, Kamok Fian elo Sim Fut sim so, atmet sin akalem wiin daolew sim so, sim beso kutilewboliwka!\x * \xo 5:19 \xt Kolosi 3:16\x* \v 20 Kutilewsomi, yu kanelom yom dim tele mesesem eisneng beelo sakik kuluko, ibolow fukunemokoliw te! Kate, yu diwkuw diwkuw nukalem Kamok Fian Yesus Kulais em wiin dim kel Sunbin-Got elo “Weso! Seyo!”, dangboliwka!\x * \xo 5:20 \xt Kolosi 3:17\x* \v 21 Dangsomi, Kulais elo wangweng kukuw gelewsomi, mali kunum waneng im afak kelew kelew boliwka!\x * \xo 5:21 \xt 1 Fita 5:5\x* \s1 Kais Yemkalel im Weng te. \p \v 22 Waneng yutaka! Yu Kamok Fian em afak kakamoliwka! Em afak kakameliw emdiw yukalem kimok kumel im afak akal bomi, kakamoliwka!\x * \xo 5:22 \xt Kolosi 3:18; 1 Fita 3:1\x* \v 23 Nimtew angom? Kulais em sios kunum waneng im kak kebe beemdiw imok kumel i ikalem kalel kumel im kak kebiliw kasike. Kate yu Kulais so, sios kunum waneng iso, biim fakam weng kale kilele ibolow fukunina! Kulais e akalem kal anggil em kuankemin deiw kakamele deiw be okileweko, finik so kulamin deiw mo kolewse te.\x * \xo 5:23 \xt 1 Kolin 11:3; Efesus 1:22\x* \v 24 Feinka! Sios kunum waneng im Kulais em afak kakameliw emdiw kalel kumel yu diwkuw yukalem kimok kumel im afak keko, boliwka! \p \v 25 Kunum yutaka! Yu yukalem kalel kumel ilo ibolow mutuk fian so duyemboliwka! Yu Kulais em kukuw gelewoliwka! E sios kunum waneng ilo ibolow mutuk fian so duyemsomi, im gomet fukuneko, akalem ibolow kolewko, ilo dokoyemomin beem dulum elote kuanse kasike.\x * \xo 5:25 \xt Kolosi 3:19; 1 Fita 3:7\x* \v 26 Nimtew angom? E sios kunum waneng ilo ok da koyem kemin so, akalem weng so, ging koyemeko, “Sios kunum waneng biilo nem dim amkoko, koyemi te!”, angse kasike.\x * \xo 5:26 \xt Taitus 3:5\x* \v 27 Keko beli, e sios kunum waneng nulo wiin fian duyemeko, nulo akalem elo atin kuw kiol kuw donong sen so banim so keyemse te.\x * \xo 5:27 \xt 2 Kolin 11:2; Kolosi 1:22\x* \p \v 28 Imok kumel kunum yutaka! Yu yukalem kal anggil ibolow fukunkabiliw emdiw yukalem kalel kumel ilo ibolow mutuk fian so duyemboliwka! Nimtew angom? Nimin kunum yute mak yukalem kalel kumel ilo ibolow mutuk fian so duyemiw tewe, yu yukalem kal anggil akati ibolow mutuk fian so dulewkabiliw kasike. \v 29 Feinka! Mak kunum mak akalem kal anggil elo ibolow kaim alel kelewko, maka kelewinba kekake te. Kate, alik alik i ikalem kal anggil elo Kulais em sios kunum waneng ilo emdiw ikati ibolow folok angeko, ikalem wanin so fasu koleweko, ikalem asolow ilim akal minggikabiliw te. \v 30 Yu ibolow fukunina! Sios kunum waneng nu Kulais em kal anggil kebuluw kasike. \p \v 31 Sunbin-Got em fut ayem e bokolomele: \q1 “Kame, kunum kumel i aliwol kumel so auk kumel so koyem uneko, em kalel so teinsomelei, i kal makmak kelokoliw te.”, \m angse kale.\x * \xo 5:31 \xt Talfut Kese 2:24; Matyu 19:5\x* \v 32 Nakunum kumel kunum waneng yutaka! Yemkalel biim weng be ibolow win sang fian mak keko, mongom so kebe te. Ne ibolow fukunite: Fakam weng beem mongom alew e kanekote: Mak e, waneng bu sios kunum waneng num kiskiw kelei, auk so alew so koyeme kunum be Kulais em kiskiw ete te.\x * \xo 5:32 \xt Fitew Dase 19:7\x* \v 33 Mak e, imok kumel yu yukalem kalel kumel ilo yukalem kal anggil ibolow fukunkabiliw emdiw ibolow mutuk fian so duyemboliwka! Duyemiwi, kalel kumel yu yukalem kimok kumel ilo wangweng kukuw kukuyemboliwka! \c 6 \s1 Aul Yelimel im Weng te. \p \v 1 Muluwel yutaka! Yu Kamok Fian em kukuyemin sawa gelewsomi, yukalem kauk kumel so, kalew kusel so, biim weng afak keko, boliwka!\x * \xo 6:1 \xt Kolosi 3:20\x* \v 2 Sunbin-Got em kukuyemin sawa weng \q1 “Muluwel yutaka! Yu yukalem kauk kumel so, kalew kusel so, ilo wangweng kukuw keyemboliwka!”, \m angse kukuyemin sawa weng be emisik keko, “Yu gelewiw tewe, nakati dokoyemoki te!”, angse kukuyemin sawa weng kekabe te.\x * \xo 6:2 \xt Aneng Kolew 20:12; Sawa Weng 5:16\x* \v 3 Em kitil weng sawa beelo tikin dulewse weng be kanekote: \q1 “Ne yulo ken abin kuw duyemii, yu tiak ding bokoliw te!”, \m angse kale. \p \v 4 Aliwol kusel yutaka! Yu kanelom yukalem muluwel im ibolow silikmoyemiwi, i beem dulum elote kaisuw keyemokoliw te! Kate yu ilo Kamok Fian em kiin dim e kilele dakiyemsomi, kilele kukuyemeko, kaleyemboliwka!\x * \xo 6:4 \xt Sim Fut 78:4; Ken Abin 22:6; Kolosi 3:21\x* \s1 Kak Kawtiw so, Sak im Weng Afak Kawtiw so, alik biim Weng te. \p \v 5 Sak weng afak kebiliw kunum waneng yutaka! Yukati yukalem kawin kaleem kamok kunum waneng ilo Kulais emdiw wangweng kukuw kukuyemeko, im awan finganeko, ibolow kainbiko, im weng alik alik kilele kiliko, fein gelewemoliwka!\x * \xo 6:5 \xt Kolosi 3:22-23; Taitus 2:9-10; 1 Fita 2:18\x* \v 6 Yu kanelom kawin kaleem kamok im kiin dim mewso awan kuw aluwbamokoliw te! Bayo! Kate, yu Kulais em sak aluwbamin kunum waneng imdiw kesomi, kitil kuw keko, yom kak kawtiw biim weng afak kebomi, Sunbin-Got em ibolow fukunin beemdiw im weng fein gelewemoliwka! \v 7 Keko kasike, yu kitil kuw kesomeliwi, yom kak kawtiw im weng Kamok Fian em weng emdiw kilele afak keko, boliwka! \v 8 Nimtew angom? Wiin so kawtiw ikal, wiin banim so kawtiw ikal, nimin kunum waneng ite mak ken kukuw keliw tewe, Kamok Fian e ilo im kanekabiliw kukuw beem yan ken be fein duyemoke kasike.\x * \xo 6:8 \xt 2 Kolin 5:10; Kolosi 3:24-25\x* \p \v 9 Kak kebiliw kawtiw yutaka! Yom sak weng afak kunum waneng biimdiw yukati Sunbin-Got em kiin dim e mali biilo ken kukuw kuw keyemboliwka! Yu kanelom ilo finganin kal dukayembokoliw te! Kate, yu kilele ibolow fukunina! Nimtew angom? Mali yom sak weng afak biliw kunum waneng biim abiil tikin kel alakabe kak kunum fian be yukalem kak kunum akati kasike. Belei, e wiin so kawtiw im kukuw akal, wiin banim so kawtiw im kukuw akal, alik alik biim kukuw e ki makmak keko, kilele diwyemoke kasike.\x * \xo 6:9 \xt Ulom 2:11; Kolosi 4:1\x* \s1 Sunbin-Got em On Balam Duyemkabe em Weng te. \p \v 10 Nakunum kumel kunum waneng yutaka! Yu kame fut tem kaleem fefe fakam weng kale kililina! \p Kamok Fian so, em kitil auk so beso, yulo kitil duyemoke te! \v 11 Beli, yu Sunbin-Got em on balam alik alik kuluko, minggiloliwka! Minggiliw tewe, yu ki keko, Seten-Ataanim em yulo dasuw dasuw keyemeko, “Yulo de mit da koyemoki kai!”, angse weng beem dem e yulo nam kuiaw koyeme te.\x * \xo 6:11 \xt Ulom 13:12; 2 Kolin 10:4\x* \v 12 Yu kilele ibolow fukunina! Nu kawin dim kaleem sak kun so kal so kawtiw iso ganbinba kebuluw kate, nu kamok aol iso, auk so kitil so aol iso, kutiliw alakabiliw biim kak yetebiliw aol iso, abiil tikin beem aol wa iso, iso ete ganbuluw kasike.\x * \xo 6:12 \xt 1 Fita 5:8-9\x* \v 13 Beem mongom ete yu Sunbin-Got em on balam alik alik kilele aluweko, minggiloliwka! Minggiliw tewe, ganbin ding wa dim kabalak e, yu ki keko, diwkuw diwkuw kitil kuw mosomi, nam mitiw te. \fig |alt="Roman Soldiers" src="LB00196B.tif" size="col" ref="Efesus 6:13" \fig* \v 14 Kasike, yu kitil kuw moko, on balam kale minggiloliwka! \li1 Mak e, yu Sunbin-Got em fein weng be \bd yewet \bd*atew minggiloliwka! \li1 Mak e, yu Sunbin-Got em kiin dim e kiol kuw bin em \bd nam \bd*atew minggiloliwka!\x * \xo 6:14 \xt Aisaya 11:5; 59:17; 1 Tesalonaika 5:8\x* \li1 \v 15 Mak e, yu Sunbin-Got em Weng Kal Ken Ati beem menew ibolow duyemkabe weng beem bakayem tem bakayem tem kukuw e \bd yan aom \bd*atew minggiloliwka!\x * \xo 6:15 \xt Ulom 10:15\x* \li1 \v 16 Keko beli, yu “Fein!”, dangbin ibolow e \bd askom \bd*emdiw aluwbiliw kasike, Seten-Ataanim em yom fein ibolow beelo de mit da koyemomin kebe ais dong so on be yulo nam sayemiw te. \li1 \v 17 Mak e, yu Sunbin-Got em yulo akalem finik kulamin deiw mo koyemse sang kilele ibolow aluweko, \bd kak balam ain kitil nam \bd*emdiw minggiloliwka! \li1 Mak e, yu Sunbin-Got em weng be Sunbin-Finik em \bd biol atul nam \bd*emdiw aluwboliwka!\x * \xo 6:17 \xt Kibulu 4:12\x* \m \v 18 Kaneko beli, yu diwkuw diwkuw Sunbin-Finik eso fewtokoko, Sunbin-Got elo weng bokoko, dakalako, “Nukalem elo dokoyema!”, dangboliwka! Dangesomi, kutiliw banim taw banim, yu gal banim kesomi, kuteko, Sunbin-Got em galmose kunum waneng alik alik im dulum elote Sunbin-Got eso weng bakamoliwka!\x * \xo 6:18 \xt Iluk 18:1; Kolosi 4:2; 1 Tesalonaika 5:17\x* \v 19 Bokosomeliwi, yu nem dulum akal “Dokolewa!”, dangeko, dakalalomeliw: “Ku Fol elo kitil dulew kano, e kalaing kuw keko, finganinba kesomi, Weng Kal Ken Ati beem ibolow win sang be kilele kaim dim kuw dakamoka!”, dangboliwka!\x * \xo 6:19 \xt Kolosi 4:3-4; 2 Tesalonaika 3:1\x* \v 20 Nimtew angom? Ne Kulais em wiin dim e Weng Kal Ken Ati beem kalan kunum kebomi, beem mongom ete kame sok am tem kale kel bi kasike. Kaneko kasike, yu Sunbin-Got elo bokolewomeliw: “Ku Fol beelo kitil dulewoka!”, dangiwi, ne ki keko, finganinba kesomi, nem aluwbamin beelo kilele kelewboki te.\x * \xo 6:20 \xt 2 Kolin 5:20; Filemon 9\x* \s1 Fol em Kewkew Weng te. \p \v 21 Nakunum kumel kunum waneng yutaka! Ne Kamok Fian em aluwbamin kilele aluwkabe kunum Tikikus elo yom fukun dabalali te. Nem elo ibolow mutuk fian kelewbi kunum be teleko, yulo nem sang kilele bokoyemoke te.\x * \xo 6:21 \xt Kalan Kunum 20:4; Kolosi 4:7-8; 2 Timoti 4:12\x* \v 22 Bokoyemei, ne beem mongom ete “Yom ibolow elo kalaing keyemoke kai!”, angesomi, elo yom biliw dim kalo dabalali te. \p \v 23 Aatim Sunbin-Got so, Kamok Fian Yesus Kulais eso, yelim bi nakunum kumel kunum waneng alik alik yulo ikalem ibolow menew so, ibolow mutuk fian so, ikalem ilo “Fein!”, yangbiliw ibolow so, duyembina! \v 24 Sunbin-Got em ibolow folok kukuyemkabe kukuw e alik alik nukalem Kamok Fian Yesus Kulais elo diwkuw diwkuw ibolow mutuk fian dulewkabiliw kunum waneng im dim kel boke te! \p Bete kuw. Nem fut weng boyemi fut kame kilaka.