\id GAL - Binandere Bible Translation \toc2 Galesia \toc1 Paul mi Iesu gebé ari embomaida yai da da Galesia ainda ove eiwa gagurisina. \mt1 Galesia \mt2 Ove eiwa Paul mi Iesu da embomai berari yai Galesia ainda gagurisina. \c 1 \s1 Paul mi Iesu da embomai berari yai Galesia ainda ategesisina. \p \v 1 Na awa aposil\f + \fr 1:1 \fq aposil \ft awa Guriki da ge \ft \+bdit apostolos\+bdit* edo gumbari. Ainda moka awa ‘piari mambari embo’. Iesu Keriso mi Paul ainda bino dave karigarate tedo piesiri maunsisina (Iwata Ari 26:15-18 giwo.). \f* Paul. Nato avigari awa embo enemboda yai edo gumbae, edo embo da (1)mi na avigae. Ata Iesu Keriso mi na avigesisina, edo Mamo God (Imo Iesu betarida jiri erorisina.) ami na avigesisina. \v 2 Na ae nanonameji\f + \fr 1:2 \fq nanonameji \ft da moka einda awa Iesu da gebé ari embomai.\f* berari namonde daedo itera demi imomane, Iesu da embomai yai Galesia ainda itewa, ategetera. \p \v 3 God Mamo ae kaenato Badari Iesu Keriso deda dave ari de béga de itomane yaida itare. \v 4 God kaenato Mamo da jipapa awa Iesu mi ainda wasiri kaenato jimbo beyae awaembo pipisisina, ami kaena iji einda wasiri bebegaeda bundarida awa udegarate. \v 5 Awatedo God da yai taogari natopobé natopo piore. Awara. \s1 Paul mi bino dave da (1) akuta isira awa sisina. \p \v 6 God mi imomane Keriso da dave arimi dao sisina. Awarata imomane boraebé embo awa dodo bino dave eve ainda wareregetewa. Na kore ena. \v 7 Bino dave da (1) akuta isira, nei itae. Ata embo neneimi imomane eiworo do buriya edo eira edo Keriso da bino dave awa kundo wareregaro ogegemaina jipapa era. \v 8 Awarata, nakare o anela utuda o embo da ainmi bino dave nanekare imondemane karigesitera awa dodo bino eve imondemane karigaina gido, dave awawa embo awa yai niyao matawa aveite isira ainda mamaina. \v 9 Edo nanekare imondemane matu sitera dá ango, nane tekago boroko tena, embo ain bino dave inemane buritewa awa dodo bino eve imondemane karigedo eira gido, dave awawa embo awa yai niyao matawa aveite isira ainda mamaina. \p \v 10 Na ge tedo ena awa, embomaimi awa ingido na dasiga orote enita? Ango ae. God da dasiga ari awa nane jipapa ena. Ko na embomai ano dubodave orote kakowa enita? Edo na embomai ano dubodave orote matu esitena dá ango ena gido, na Keriso da buro embo ari tao ae. \s1 Nongo edo Iesu mi ainda aposil Paul avigesisini? \p \v 11 Ata nato nanonameji, nane itomane yai eno gotewa, bino dave nane karigedo esitena awa, embo enemboda yai edo idegae. \v 12 Na embo enemboda yai edo bae, edo embo da ainmi na atopatae, ata Iesu Keriso mi nato yai arapa esiri gositena. \p \v 13 Imomane matu ingitewa awa wasiri ro nane gisi edo esitena iji angode na Jew embomaida gebé ari ambo ambo eite. Imomane awa gari, nane God da embomai (Awamanemi Iesu tumonda esitera.) da yai memesi neide kainde okain daginegedo pipiteite usibesi ain edo esitena. \v 14 Edo na wasiri ango eite Jew embomaida gebé ari ambo ambo edo Jew embobo duberi tega nato ango awa daginegedo esitena. Edo iji angode na ewowo gawowo natoda atopatari berari ambo ambo okainbé ain edo esitena. \v 15 Ata na aimi engae gisida, God na gerisina. Ango edo God mi iji dave gido ainda dave arimi na dao sisina. \v 16 Ami ainda Mai awa embo averi awa nato yai arapa esiri gositena. Edo God mi nane ainda Mai da bino dave awa kundo maundo Gentile embomai\f + \fr 1:16 \fq Gentile embomai \ft awa Jew embomai ae. Awamane awa embomai nenei berari Jacob da veda edo gumbae.\f* da yai karigano gorote sisina. Edo iji ainde na boraebé aundo embo enembode, “Na buro nongo ani?” tedogae. \v 17 Edo nanemi aposil mane Iesu mi matu avigesisina awa gain Jerusalem ainda aimbae. Ata yai Arabia ainda maunsitena, edo ainda amboda na tekago egenembedo Damasikas nasida guputena. \p \v 18 Ango edo duberi tamonde (3) itae esiri amboda na Peter gain Jerusalem vivisitena. Edo embo ainde daedo deguta 15 sima esitena. \v 19 Ata na aposil mane nenei gae, da (1) James akuta (Imo awa Badari da nameji.), awa gositena. \v 20 (Edo ge ro nane oveda itomane yai gagurena awa giwo. Na gebé God da jisida tena, awa ge pitawa ae.) \v 21 Ainda amboda na yai Siria edo Silisia maunsitena. \v 22 Edo iji ainde Keriso da embomai yai Judea ainda awamanemi nato dombu gae. \v 23 Ata awamanemi ge eiwa akuta ingido esitera awa, “Embore dá ami kaenato yaida memesi neide kainde gisi piedo esisina, ami embomaimi awamaneda gebé ari Iesu da yai piorote boroko karigedo eira. Embo ami gisi kaenato gebé ari usibesi ain edo esisina.” \v 24 Edo awamanemi God da buro nato yaida ingido God dasiga edo esitera. \c 2 \s1 James ae Peter de John demi bino dave Paul mi Gentile embomaida yai karigedo esira awa awara esitera. \p \v 1 Ainda amboda, duberi 14 itae esiri na ae Barnabas de egenembedo maundo Jerusalem vivisitera. Daedo, na Titus budo maunsitena. \v 2 Aindabé God mi na mamanate arapa esiri gido, yai ainda visido maunsitena. Edo bino dave awawa nanemi Gentile embomaida yai karigedo ena, awamaneda yai dave edo udugedo teteno gositera. Ata nane Iesu da embomaida babadegarida yai akuta ge awa sitena, awamanemi ge ro nane atopasido esitena edo atopatain ena awa dambu darari gorote, gae gae edo embomaimi nato atopatari awa gebé ae kotembara edo nato buro awa sitaina. \v 3 Edo Titus namonde daedo gupusina awa Guriki embo. Awarata, Iesu da embomaida babadegarimi imo awa tamo jiugarate jijine tae.\f + \fr 2:3 \ft Tamo jiugari awa mai jianda ko embobéda tamo kotopuda ainto kapari. God mi Abraham de ango arate atopaposisina (Genesis 17:9-14). Tamo jiugarida kariwa ami Abraham da orobe kondade edo esisina awamane awa God da embomai kotembu kotembu orote (Genesis 12:1-3; 15:1-6).\f* \v 4 Aindabé embo neneimi ge pitawa namondekare sitera, awamane awa kaenato gebé ari nanonameji edo natokare doregari onjigedo doda totoritera, awatedo nanekaremi bouga einda ge tari awa babadegaride mina tara ain jipapa esitera. Awamanemi gundo onjigedo torido simagari embo ango edo kaenato udegari Keriso Iesu da yai awa gain esitera. Awamaneda jipapa awa aro kaen Jew embomaida aodarida bundari embobo ango orote. \v 5 Ata nakare awamaneda jipapa ari iji tupo da (1)bé awara ainyae esitera, ami bino daveda gebé awa matawa imondemane itaina. \p \v 6 Embo neneida dao gebé ari embomaida yai awa babain. Awarata na kotembetena, edo embo awa daode ko dao itaede, awa tepobé. God mi embo enembo daode awa kotemainyae. Edo embo dao babainde awamanemi ge nei ro nato geda tamonda piae doturitera. \v 7 Awarata awamanemi gositera, buro awa God mi nato yai pipisisina awa bino dave Gentile embomaida yai kariganate, dá ango ami buro Peter da yai pipisisina, bino dave Jew embomaida yai karigarate. \v 8 Edo dá ango God mi ainda aposil Peter da yai goroba pipisisina, Jew embomaida yai mambarate, daedo God mi ainda aposil, namonde, goroba pipisisina, Gentile embomaida yai mamanate. \v 9 James ae Peter\f + \fr 2:9 \fq Peter. \ft Guriki da ge einda awa Cephas. Awa Peter da dao nei.\f* de John deda dao awa babain ango dasivi babain Iesu da embomaida yai. Edo iji angode embo tamonde (3) emi kando awa God mi nato yai pipisisina gositera, awamanemi na ae Barnabas deda ipa bé jido nakare tote (2) awamaneda nanonamejibé ango ategedo buritera. Edo awamanemi awara esitera, nanekare Gentile embomaida yai mambara edo awamanemi Jew embomaida yai mambara. \v 10 Edo awamanemi rorae da (1) akuta tedogositera awa, nanekare rorae isisigae embomai awa ruvegorekae ata kotemborote. Edo buro dá awa na bé ain jipapa esitena. \s1 Paul mi Peter da iwata ari beyae gido embo awa isimbesisina. \p \v 11 Ata iji ainde Peter nasi bajina Enteoki gumbiri na ainda iwata ari beyae awa gositena, awatedo embo awa isimbesitena. \v 12 Iji ainde Peter tuturoda gupusina, ami Gentile embomaide umojido rorae injido esisina. Ata iji angode Jew embomai nenei James da yai edo guputera, imo Gentile embomai dodo awamanede umojiae. Aindabé Jew embomai James da yaida edo gundo tedo esitera, Iesu da embobé tamo jiugari daedo barate, Peter adu esisina. \v 13 Ango edo Jew gebé ari embomai nenei berarimi Peter da iwata pitawa awa gido iwata kawata dá ango esitera. Edo Barnabas daedo awamaneda iwata pitawa gido dá ango esisina. \p \v 14 Ata iji angode nanemi awamane bino daveda gebé begata dambu darido ambo ambo ae awa gido, Peter de awamane berarida doda ge eiwa sitena, “Imo awa Jew embo, awarata, imo Gentile embomaida wasiri ambo ambo edo eta, edo Jew embomaida wasiri ambo ambo ae. Awatedo, ro embo inemi Gentile embomaimi Jew embomaida wasiri awa ambo ambo orote atopasido esi? \p \v 15 “Inge awa Jew embomaida engari edo ‘Gentile embomai jimbo beyaededa engari’ ae. \v 16 Awarata ingena awa gari, embo da ainmi ainda gebé ari Iesu Keriso da yai piaina, God mi ainda wasiri dambu darari embo ainda yai piaina, edo embo da ainmi aodari\f + \fr 2:16 \fq aodari \ft da moka awa aodari berari God mi ainda embomai awaembo Moses de pipisisina.\f* da kera ari ami God da wasiri dambu darari awa bari tao ae. Ingenane akuta ingenato gebé ari Keriso Iesu da yai pipisitena, God da wasiri dambu darari awa banate, edo aodarida kera ari ami awa bari tao ae. Eiwa kotembeyo, embo enembo da ainmi aodarida kera ari ami God da wasiri dambu darari awa bari tao ae.\x - \xo 2:16 \xt Psalm 143:2\x* \p \v 17 “Edo iji ainde ingena Jew embomaimi Keriso da yai gundo God da wasiri dambu darari baintedo, ingena akuta awa jimbo beyae embomai daedo gositena. Awatedo Keriso mi ingena jimbo beyaeda gisijido esisinita? Awa ango aeǃ \v 18 Edo nane Keriso ambo ambo edo aodari dowana gido, ata amboda tekago gundo aodari ambo ambo ana, iwata ami arapa edo eira awa, na awa aodari dari erigari embo. \v 19 Iji gisida na aodari kera ain jipapa eite, ari tao ae awa gido aodarida yaida besitena. Ango edo na aodarida kera ari begata dodo God da yai wareregesitena, God mi na gisijiari ainda jipapa aintedo.\f + \fr 2:19 \ft Ge einda moka awa: Iji gisida Paul kotembesisina awa, “Moses da aodari berari awa nanemi bé kera ari tao ena.” Kotembari ami Paul da wasiri gisijido esisina. Ata iji ainde Paul aodari berari kera ain eite, imo gari eiwa burisina, “Nanemi aodari berari eiwa kera ari tao ae.” Edo iji angode gari awa burisina, ainda kotembari matumi Paul da wasiri gisijido esisina awa Paul mi doturisina. Edo Paul da mina bari iji angode awa aodarida yai imo besisina. Ango esiri gido Paul gari teka eiwa burisina awa, ainda wasiri God da yai piari God mi imo gisijiaina ainda jipapa arate. \f* \v 20 Na ae Keriso de daedo oregada doritera. Edo nanemi akuta itae, ata Keriso mi nato doda isima edo eira. Edo iji boroko nato gebé ari God da Mai da yai piedo ena amimi wasiri nato yai butu einda pieuri budo isima edo ena. Embo ami na duboburisina, edo ainda wasiri na awaembo pisido besisina. \v 21 Edo kaenato aodarida kera ari ami God mi ainda wasiri dambu darari kaenamonde piae esira gido awa, Keriso da betarida moka awa itae. Awatedo na God da dave ari awa ajiregainyae.” \c 3 \s1 Embomai ainkainmi gebé ari God da yai piara, God mi awamane awa wasiri dambu darari taina. \p \v 1 O Galesia embomai, itomane kotembari dave awa itaeǃ Nanemi imondemane daedo isite Iesu Keriso da betari oregada atopateno arapa esiri gositewa. Embo ainmi imomane gebé awa kera ae awate udumbesisini? \v 2 Na rorae dabé itomane yai gain jipapa ena. Aindabé imomane aodari\f + \fr 3:2 \fq aodari \ft da moka einda awa aodari berari God mi ainda embomai awaembo Moses de pipisisina. Giwo! Inemane ge \ft \+it aodari\+it* da moka dá ango 3:5, 10, 11-13, 17-19, 21, edo 23-24 awa gawa.\f* ambo ambo edo Asisi Kotopu buritevita, o imomane bino dave ingido gebé edo buritevi? \v 3 Itomane kotembari dave awa itaebé rita? Itomane pepeta ari Asisi Kotopu da goroba ami tuturoda esitewa, edo boroko itomane tamopisida goroba ami pepeta ari petugain jipapa edo evita? \v 4 Iji angode imomane bino dave gebé etewo awamanemi memesi jiwaebé itomane yai pietero buritewa. Awa tepo ta? Na kotembetena awa tepo ae! \v 5 Iji angode imomane aodari ambo ambo etewo God mi Asisi Kotopu itomane yai pipisisinita? Awa ango ae. Imomane bino dave ingido gebé esitewa, awatedo Asisi Kotopu itomane yai piesiri buritewa, edo buro babain itomane yai edo esisina. \p \v 6 Edo Abraham kotembewo, “Ami God gebé esisina, edo God mi mina ainda yai wasiri dambu darari awa pipisisina.”\x - \xo 3:6 \xt Genesis 15:6\x* \v 7 Awatedo imomane giwo, embomai berari ainkainmi gebé ari God da yaida pietera dá Abraham mi esisina ango, awamane awa Abraham da mamaibé. \v 8 Edo God da Ove Gaiarida ge ami rorae ro amboda idegaina sisina awa, Gentile embomai ainkainmi gebé ari ainda yai piara, God mi awamane awa wasiri dambu darari embomai taina. Edo God mi iji gisi bino dave Abraham de karigesisina engo, “Ito toda edo orobe babain berari butu dededa awa nanemi ao ana.”\x - \xo 3:8 \xt Genesis 12:3; 18:18; 22:18; 26:4; 28:14\x* \v 9 Aindabé Abraham God gebé esisina, God mi embo awa ao esisina. Awatedo embomai ainkainmi God gebé ara, awamane daedo God mi ao aina. \fig |alt="Abraham looking at stars" src="CO00649B.TIF" size="col" copy="© 1996 David C Cook" ref="3:6" \fig* \s1 Aodari mi begá kundo gupusina. \p \v 10 Ata God da Ove Gaiari mi eiwa sisina, “Berari ainmi ge berari aodarida ove doda isira awa iji matawa kera ae aina gido God da begá awa baina.”\x - \xo 3:10 \xt Deuteronomy 27:26\x* Awatedo berari ainkainmi aodarida kera ari ami God da wasiri dambu darari bain edo era awa, God da begá awa bara. \v 11 Edo Ove Gaiari mi ge nei eiwa sisina, “Embo da ave ainda gebé ari God da yai piaina gido, God mi imo awa wasiri dambu darari embo taina, edo imo wasiri baina.”\x - \xo 3:11 \xt Habakkuk 2:4\x* Awatedo arapabé awa, embo da ain aodarida kera arimi embo wasiri dambu darari God da jisida ari tao ae. \v 12 Ata aodari kera arida begata awa eve, edo gebé arida begata awa eve. Edo Ove Gaiari mi sisina awa, “Embo ainmi aodari berari kera aina awa, wasiri baina.”\x - \xo 3:12 \xt Leviticus 18:5 \x* \v 13 Edo God da Ove Gaiarida ge nei isira, “Embo berari da da ave nida ekegara awa begá bara.”\x - \xo 3:13 \xt Deuteronomy 21:23\x* Awatedo Keriso kaena awaembo begá burisina. Ango edo aodari begáda yaida awa ine kaena udegesisina. \v 14 God mi ango jipapa esisina awa, Abraham da ao ari awa Keriso Iesu da toda edo Gentile embomaida yai gumbarate, edo kaenato gebé ari ainda yai piaro Asisi Kotopu God mi tarigarida sisina awa piari borote. \s1 Tarigari God mi Abraham de pipisisina awa, embo da ainmi teugari tao ae. \p \v 15 Nato nanonameji, ge eiwa giwo. Nane kaenato itari kumbarida kariwa bureite tano gawate tena. Edo embo tote (2)mi awara edo tari petari sirigedo itae ara, awa tepo embo enemboda awara edo tari petari. Awarata, embo da ji ainmi awa kundo teugari tao ae o ainda tamonda ge nenei piari tao ae. \v 16 Edo God mi tarigari Abraham ae ainda Ve da (1)de sisina. Edo God mi “ve jiwae,” (Ainda moka awa mamai jiwae.) awa tae. Ata ami “Ve da (1)”\x - \xo 3:16 \xt Genesis 12:7; 13:15; 24:7\x* (Ainda moka awa mai da (1).) sisina, edo awa Keriso. \v 17 Edo ge engo tena aindabé awa eire, iji gisi God mi Keriso da toda awara edo tari petari Abraham de daedo sirigesisina. Edo ainda amboda duberi 430 itae esiri God mi aodari Moses da yai pipisisina. Awatedo aodari ami awara edo tari petari awa kundo teugari tao ae ko ainda tarigari awa usibesi ari tao ae. \v 18 Aindabé kaenanemi aodari kera edo era, God mi ainda ao ari kaenato yai piainyae. Ata God mi ainda ao ari kaenato yai piaina tarigarida sisina, awatedo ainda ao ari kaenato yai piaina. Dá ango God mi ainda ao ari Abraham da yai piain sisina, awa pipisisina. \s1 Aodari awa kaenato sima ari embo ami kaena gisijiari Keriso da yai gumbore. \p \v 19 Ro awaembo God mi aodari pipisisini? God mi embomaida jimbo bebegae awa aodari ami arapa ari gorote jipapa esisina, awatedo ine awa pipisisina. Edo aodari awa matawa buro eite isiri Ve\f + \fr 3:19 \fq Ve \ft awa Keriso (Galesia 3:16). \f* gupusina, edo Ve ainde God mi tarigari sisina. Edo God mi anelamane jigamo esiri awamanemi aodari awa Moses, embo toropuda, ainde pietero ami embomaide pipisisina. \v 20 Iji angode God mi ainda aodari Jew embomaida yai pipisisina, ine awamanede ge dagaia tae, ata embo toropuda, Moses, jigamo esisina. Awarata God mi akuta tarigari dagaia Abraham de sisina.\f + \fr 3:20 \ft God mi akuta Abraham de tarigari dagaia sisina, edo embo toropuda jigamo ae. Awatedo God da tarigarimi ainda aodari daginegesisina.\f* \p \v 21 Aodari da (1)bé da (1) awa kaenane kera aro gido, God mi kaenato yai wasiri teka piari ainda wasiri dambu darari bara awa itae, awatedo aodarimi God da tarigaride duduno ae edo eira, edo mana aina. \v 22 Ata God da Ove Gaiarida gemi sisina, embomai berari butu dededa jimbo bebegaeda bundarida isima edo era awa, ainkainmi awamaneda gebé ari Iesu Keriso da yaida piaro God mi rorae ro awamaneda yai tarigarida piain sisina awa piari borote. \p \v 23 Edo kaenato gebé ari Keriso da yai piae gisida kaena awa bundari embomai ango aodarimi gisijido esisina. Edo aodarimi kaena sima edo eiri God mi Keriso awa embo averi arapa esiri gido kaenato gebé ari ainda yai pipisitera. \v 24 Awatedo God mi ainda aodari awa kaenato sima ari embo ango jipapa esisina. Ami kaena Keriso da yai gisijiari gundo kaenato gebé ari Keriso da yai pisido God da wasiri dambu darari awa borote. \v 25 Ata amboda kaenato gebé ari Keriso da yai pietera awa, kaena sima ari emboda gisijiari tuda itae.\f + \fr 3:25 \ft Ge da moka einda awa: Aindabé kaenato gebé ari God da Mai da yai pipisitera, Keriso awa kaenato gisijiari teka, edo God da wasiri dambu darari ambo ambo ain jipapa edo era. Awatedo kaenato sima ari emboda gisijiari tuda (Awa aodari dá ango.) awa dodo idegari tao. \f* \s1 Kaenato gebé ari Keriso da yai pipisitera, awatedo kaena awa God da mamai. \p \v 26 Itomane gebé ari Keriso Iesu da yaida pipisitewa, awatedo imomane berari awa God da mamai. \v 27 Edo imomane berari ainkain bapataito ari budo Keriso doda dada esitewa awa, Keriso oputewa dá ango embomaimi ombarijiari teka oputera. \v 28 Imomane berari Keriso Iesu da doda awa tamo da (1). Awatedo, edo imomane awa Jew embomai ta Guriki embomai ta, o buro embo ta udegari embo ta, o jianda ta ai ta, ge awawa bajina bé ae. \v 29 Edo imomane awa Keriso da topo gido, imomane awa Abraham da mamai. Edo rorae ro God mi tarigarida piain sisina awa bawa. \c 4 \s1 Iesu da embo awa God da buro embo ae ata ainda mai. \p \v 1 Edo ge eiwa tena, mai saka da (1) ami bajido ainda mamoda gaiapa baina. Awatedo ainda mamoda gaiapa berari awa ainda topo. Ata iji angode mai awa saka, imo awa buro embo ango, edo ainda mamoda ge kera edo eira. \v 2 Edo ainda mamomi embo nenei avigaina, ainda maida gaiapa awa sima orote. Edo mai awa bajido tega inono bari, iji awa ainda mamo gisi kasisina ainde, ainda sima ari embo de gisijiari embo demi maida yaida gaiapa piaro baina. \v 3 Dá ango kaenato yaida. God da geda gumbae gisida kaena awa mai babaingae ango, edo butuda aodari neide kaindemi kaen bundedo esitera. \p \v 4 Ata iji God mi matu sirigesisina ainde, ami ainda Mai piesiri gumbiri eutumi engisina. Edo engesiri imo aodari\f + \fr 4:4 \fq aodari \ft da moka awa aodari berari God mi ainda embomai awaembo Moses de pipisisina.\f* da tuda isima edo esisina. \v 5 God mi ango esisina awa, kaena aodarida tuda isima edo esitera awa Mai mi ainda wasiri awa mina ango piari udegari borote, edo God da mamai orote. \v 6 Edo aindabé imomane awa ainda mamai, God mi ainda Mai da Asisi itomane\f + \fr 4:6 \fq itomane. \ft Guriki ove gaiari indewae ge ‘kaenato’ einda jigamo esitera. \f* doda piesiri totorisina, edo ami “O Maka,\f + \fr 4:6 \fq Maka. \ft Ge eiwa awa Arameki da ge \ft \+it Abba\+it*, ata ainda moka awa ‘Maka’. \f* Mamo” aorogatedo eira. \v 7 Awatedo boroko imo awa buro embo ae ata God da mai. Edo aindabé imo awa ainda mai, rorae ro God mi Keriso da toda tarigarida piaintedo sisina awa, imonde piaina.\fig |alt="After fullness of time-God's Son was born of a woman" src="CN01617B.tif" size="col" copy="© 1996 David C Cook" ref="4:5" \fig* \s1 Paul mi Galesia gebé ari embomai awaembo do memesi burisina. \p \v 8 Awarata, iji gisi inemane God gae angode, imomane awa god neneida buro embomai, edo awamane awa god bé ae. \v 9 Ata boroko imomane God gositewa, edo dá ango God mi imomane gosisina. Ro awaembo imomane wareregetevi? Butuda aodari neide kainde buraude edo moka itaede ainda yai tekago mambawo ami bundorote jipapa evita? \v 10 Imomane deguta de kariga de yoa de duberi deda aodari tou eite ambo ambo edo ewa. \v 11 Na itomane buro angogo gido kotembari jiwaemi do nato buriya eira. Nato buro imomane embo esitena ainda be awa itae ta? \p \v 12 Nato nanonameji, iji ainde nato gebé ari Keriso da yai pipisitena, na aodari tuda dodo idegedo imomane ango esitena. Awatedo na imondemane atega ena, imomane awa dá na ango ewo. Inemane nato yaida wasiri beyae da (1) ro ae. \v 13 Edo imomane gari, aindabé na karu edo isite, bino dave tuturoda awa itomane yai karigesitena. \v 14 Edo bawari nato tamoda gido awa na jisi tuda edo gae o ajiregae. Ata inemane na ategedo dá God da anela ango, edo Keriso Iesu ango na buritewa. \v 15 Iji ainde na guputena, imomane yawa eite dubodave esitewa. Ata nongain tedo itomane dubobari nato yai boroko awa itae? Edo na gebé tena, iji angode, edo inemane inono, itomane jisi gurugedo nato yaida piae etewa. \v 16 Aindabé ge nane imondemane tedo ena awa gebé, na awa itomane gitopo embo enita? \p \v 17 Awamane buro okain eite imomane otawo edo itomane do bain edo era. Ata awamaneda jipapa dave awa itae. Awamane jipapa edo era awa, inemane na ajiregedo awamane do berarimi ambo ambo awate. \v 18 Edo embo neimi ge dave atopasido eira, awa dave berari edo imomane buro okain eite embo awa ambo ambo edo ewa. Ata na jipapa ena awa, imomane iji berari ango awate, iji dá na imondemane daedo itena angode akuta ae. \v 19 Nato mai babaingae, nane memesi matu buritena awa dá eutumi mai engain eite budo eira ango. Edo memesi ango tekago bureite buro edo ena, edo nane eiano Keriso da umbugo itomane doda inono badaina. \v 20 Aindabé na imomane embo kotembari jiwaemi nato do buriya eira, awatedo iji einde na itomane yai gundo imondemane daedo ge mina tara ain jipapa etena, edo nato ge bouga itomane yaida dowae etena. \s1 Paul mi Hagar ae Sarah deda ge jirarida kariwa pipisisina. \p \v 21 Imomane ainkain aodari\f + \fr 4:21 \fq aodari \ft da moka awa aodari berari God mi ainda embomai awaembo Moses de pipisisina. \f* da tuda sima ain jipapa ewa awa, namonde tewo gane, imomane Aodari\f + \fr 4:21 \fq Aodari \ft awa ge berari God mi Moses de piesiri gagurisina. Awatedo Jew embomaimi ove gaiari ipa da (5): Genesis, Exodus, Leviticus, Numbers, edo Deuteronomy awa, dao ‘Aodari’ tedo esitera. \f* awa ajijigedo gae ta? \v 22 God da Ove Gaiarida tari isira awa Abraham awa mamai tote (2)de: mai da (1) awa buro eutuda, edo nei da (1) awa buro eutu aeda. \v 23 Ata mai buro eutuda engari awa embo enemboda jipapada, edo mai buro eutu aeda engari awa God da tarigarida. \v 24 Ge jirari eiwa awa kariwa. Eutu tote (2) eiwa awa awara edo tari petari tote (2) God mi ainda embomai awaembo sirigesisina ango. Eutu dao Hagar awa buro eutu, edo imo awa ango awara edo tari petari da (1) God mi Peji Sainai da pipisisina. Aindabé awara edo tari petari amimi embomaide aodari berari kera orote ge okain tedo eira, embomai ainda tuda itera awa bundari embomai Hagar ae ainda engari mamai de ango. \v 25 Daedo Hagar eiwa awa nasi bajina Jerusalem ango. Embomai berari Jerusalem doda awa ango Jerusalem da mamai, edo nasi ae ainda mamai demi bundaride ango isima edo era. \v 26 Ata Jerusalem utuda awa ango buro eutu ae, edo ainda bundari embomai awa itae. Eutu eiwa awa kaenato berari da ai.\f + \fr 4:26 \fq kaenato berarida ai \ft da moka awa ‘Iesu da embomai berarida ai’. \f* \v 27 Edo God da Ove Gaiarida tari isira eiwa: \q1 “Eutu iu dowari ami eutu iude awa \q2 daginegedo mamai jiwae baina, \q1 awatedo O eutu ero, imo ainmi mai engedo gae, \q2 dubo yawa eyo! \q1 Imo ainmi mai engarida memesi budo gae ra, \q2 burigibé tuturo edo aorogateyo.”\x - \xo 4:27 \xt Isaiah 54:1\x* \p \v 28 Nato nanonameji, Isaac awa God da tarigarida mai, edo dá ango kaena awa God da tarigarida mamai. \v 29 Ata iji ounde awa mai embo enemboda jipapada engari, ami awa mai God da Asisi da jipapada engari ainda yai memesi neide kainde piedo esisina, dá ango awamanemi boroko edo era. \v 30 Ata God da Ove Gaiarida tari awa, nongo tari isiri? “Buro eutu ae ainda mai de awa ondeyo. Buro eutuda maimi awa buro eutu aeda maida roviravi mamomi barate tari awa mana baina.”\x - \xo 4:30 \xt Genesis 21:10\x* \v 31 Awaembo nato nanonameji, kaena awa buro eutuda mamai ae ata buro eutu aeda mamai. \c 5 \s1 Gebé ari embomaimi awamaneda udegari Keriso da yai awa sima dave ore. \p \v 1 Kaena bundarida isima edo esitera, ata Keriso mi kaena udegesiri udegari buritera. Awatedo ainda petedogogo ewo, edo amboka\f + \fr 5:1 \fq amboka \ft awa kariwa ge. Ainda moka einda awa aodari berari God mi ainda embomai awaembo Moses de pipisisina.\f* da bundarida tenda wareregainyae. \v 2 Giwo! Na Paul mi ge eiwa imondemane tena. Edo imomane tamo jiugari\f + \fr 5:2 \fq tamo jiugari \ft awa mai jianda ko embobéda tamo kotopuda ainto kapari. God mi Abraham de ango arate atopaposisina (Genesis 17:9-14). Tamo jiugarida kariwa ami Abraham da orobe kondade edo esisina awamane awa God da embomai kotembu kotembu orote (Genesis 12:1-3; 15:1-6).\f* bawa gido awa, buro ro Keriso mi imomane embo matu esisina ami imomane kondade ari tao ae. \v 3 Edo nane tenda imondemane karigetena awa, embo berari ainmi tamo jiugari baina awa, imo aodari\f + \fr 5:3 \fq aodari \ft da moka awa aodari berari God mi ainda embomai awaembo Moses de pipisisina.\f* berari awa kera arateyo, da ji dowainyae. \v 4 Imomane ainkain aodari kera arimi wasiri dambu darari God da jisida bain edo ewa, imomane Keriso ajiregedo God da dave ari awa gunjindewa. \v 5 Ata kaenato gebé ari Keriso da yai piedo era. Awatedo God da Asisi mi kaena kondade euri kaenanemi God da wasiri dambu darari berari ainda yai awa bain tumonda eite sima edo era. \v 6 Nakaena awa Keriso Iesu da doda, awatedo kaenato tamo jiugari ko jiugae awa tepobé God da jisida. Ata rorae bajinabé bajina awa kaenato gebé ari God da yai. Edo gebé ari ami ari kaena embomai nenei dubobudo ara. \p \v 7 Itomane gebé ari Iesu da yai pisido embo awa tuturo edo davebé ambo ambo edo esitewa. Embo ainmi gundo itomane yai ge pitawa tesiri God da gebé awa doturitevi? \v 8 God mi imomane dao sisina. Ata embo ainmi itomane do ge pitawami jido wareregain jipapa eira, God da yai edo gumbae. \v 9 Edo kotembewo! “Bread badari siwo saka palawa doda pioro ami palawa berari awa kumburi bajido eira.”\f + \fr 5:9 \ft Kariwa geda moka einda awa atopatari pitawa saka ami inono Iesu da embomai berarida gebé ari yai Galesia ainda usibesi aina. \f* \v 10 Nato gebé ari awa Badarida yai edo itomane yaida. Awatedo kotembari nato awa inemane ajiregedo embo neida ge ambo ambo ainyae awa. Edo embo ainmi ge pitawa imondemane tedo eira na gae, ata God mi embo ainda yai rirowa piaina. \v 11 Nato nanonameji, edo na awa tamo jiugari boroteda ge embomaide matawa karigedo ena, ro awaembo awamanemi memesi neide kainde nato yaida piedo eri? Awarata, nane ge eiwa karigedo ena: aindabé Keriso oregada kaena embo besisina akuta awa, God mi ainda wasiri dambu darari kaenato yai piari tao. Nane ge awawa karigedo ena, awatedo awamanemi namonde sinigambari edo era. \v 12 Na jipapa ena awa embomai ainkain buriya itomane yai pisido era ami awamane akuta kautugara.\f + \fr 5:12 \fq awamane akuta kautugara. \ft Ove Kotopuda atopapasigari jiwaemi kotembedo era awa, Paul mi ge pitawa tari embobode sinigambari eite kariwa ge eiwa sisina. Edo geda moka awa Paul jipapa esisina awa ge pitawa tari embobo ami akuta awamaneda debure kautugara.\f* \p \v 13 Nato nanonameji, God imomane dao sisina aodarida tuda udegari bawate. Awatedo God da jipapa awa itomane udegari awa tamopisida jipapa bebegae awaembo jigamo ainyae, ata inemane dubobarimi kondade mina ara edo ewo. \v 14 Edo aodari berari awa ge okain da (1)mi apuregesisina: “Nembu ito awa dubobudo eyo dá imo akuta dubobudo eta ango.”\x - \xo 5:14 \xt Leviticus 19:18\x* \v 15 Awarata, edo imomane abu wo angomi mina gamba eite, edo mina inda eite edo ewa awa, gidogogo ewo ko imomane akuta awa usibesi awa! \s1 Gebé ari embomaimi God da Asisi da gisijiari awa ambo ambo ore. \p \v 16 Edo nanemi imondemane eiwa tena, God da Asisi da gisijiarida begatada pepeta ewo. Ango eite tamopisida jipapa bebegae awa da ji mana awa. \v 17 Edo tamopisida jipapa bebegaemi God da Asisi de duduno edo eira, edo God da Asisi mi tamopisida jipapa bebegae de awa duduno edo eira. Edo eiwamane tote (2) awa gitopo embo, awatedo buro dave imomane jipapabé edo ewa awa, iji berari edo ae. \v 18 Ata edo God da Asisi mi imomane gisijido eira, imomane awa aodarida sima arida tuda itae. \p \v 19 Edo embomaida tamopisida jipapa bebegaeda jimbo awawa kaenane arapada gido era awa: ipuda ari, jimbae gisida kombo ari, iwata ari donode God da jisida, kombo tepotapo bebegae ari, \v 20 god ove kewarida tumondebain ari, kae jijieite begá piari, sinigambari ari, ge baiarida jipapa ari, embo neida dero goteite dumo ari, sinigambari tepotapo ari, nana tari, embo neneida béga usibesi ari, embo da (1)mi embo nenei ge pitawami kundo dada edo gisijiari, \v 21 embo neida rorae bain jipapa ari, embo nei dari betari, un okain jiwaebé injido dutari, ondo bondo eite kombo tepotapo ari, edo iwata kawata ango ari. Edo boroko imondemane tena, dá ango imondemane matu sitena, embomai ainkainmi iwata kawata ango edo era awa, God mi ainda gisijiari yaida bari tao ae. \p \v 22 Ata God da Asisi mi ni be engogo emboda yai pisido eira: dubobari, yawa ari, béga, tataimbari, kondade ari do, buro dave ari, gebé ari, \v 23 netegari edo akuta dedegari. Edo embomai kotembari edo iwata kawata ari ango edo era ami aodari da ji dari erigari tao ae. \v 24 Edo Keriso da embomai awa ango berari ainkain awamaneda wasiri bebegae awa oregada detero besitera, edo awamaneda tamopisida udojipapa bebegaemi awamane gisijiari tao ae. \v 25 Ainda edo God da Asisi mi wasiri teka kaenato yai pipisisina, awatedo kaena God da Asisi da gisijiarida begatada ainto ore. \v 26 Kaenato dao akuta jiaro visiure. Kaena mina isimba eore, edo embo neneida rorae bain jipapa eore. \c 6 \s1 Gebé ari embomaimi kondade edo bouga mina bara ore. \p \v 1 Nanonameji nato, edo jimbo beyaemi embo nei itomane doda kumbari gido, imomane awa God da Asisi mi gisijido eira ami embo awa netegedo ge davemi kondade ewo ainda jimbo beyae doware. Edo imo akuta daedo gidogogo eyo, bawarida durote. \v 2 Imomane kondade edo bouga mina bara ewo. Ango eite imomane Keriso da aodari awa ambo ambo awa. \v 3 Edo embo da (1) ainmi imo awa embo bajina kotembeteira ata imo awa bajina ae, imo akuta udumbeteira. \v 4-5 Embo da da mi akuta ainda bouga topo awa kundo mamaina, awatedo embo da da mi ainda buro akuta awa davebérita o davebé aeri awa bavedo garate tena. Edo ainda buro awa davebé gido, imo akuta awaembo yawa aina, edo embo neneida awaembo ae. \s1 Kaena buro dave awa iji matawa ore. \p \v 6 Edo embo da ainmi God da ge ingido eira, ami rorae dave neide kainde awa ainda atopataride mina piaina. \p \v 7 Inemane God udumbari tao ae, awatedo imomane akuta udumbove. Embomi ro berari uredo eira awa, ainda be awa baina. \v 8 Edo embo da ainmi ainda tamopisida jipapa bebegaeda vero uredo eira gido awa, tamopisida jipapa bebegaeda be awa baina. Edo be eiwawa betari natopo itari. Ata embo ain God da Asisi da jipapada vero uredo eira gido awa, God da Asisi da be awa baina. Edo be eiwawa wasiri natopo itari. \v 9 Edo kaenato do wotainyae gido, ijibé God mi kasisina ainde, kaenato buroda be awa bara. Awaembo kaena buro dave dowainyae eite goroba edo matawa ore. \v 10 Awatedo iji ro kaenato buro dave ari tao ari ainde, kaena buro dave embomai berari awaembo ore, ata bajinabé awa kaena Keriso gebé ari embomai awaembo buro dave ara. \s1 Iesu Keriso mi buro kaena embo oregada esisina awa akuta dasiga ore. \p \v 11 Ove babain ro nane jigamo edo ipa natobé ami itomane yai gaietena awa giwo! \v 12 Embomai neneimi arapa ain jipapa era, awamane akuta awa embomai dave embomai neneida jisida, awatedo imomane tamo jiugari bawate jijine tedo era. Ata awamane adu edo era awa, edo awamanemi Keriso da oregada bino dave ambo ambo ara gido, embomai neneimi memesi neide kainde awamaneda yai piara. Awaembo awamanemi ango edo era. \v 13 Edo awamane matu tamo jiugari bari ami aodari\f + \fr 6:13 \fq aodari \ft da moka awa aodari berari God mi ainda embomai awaembo Moses de pipisisina.\f* kera ae. Awarata awamanemi imomane tamo jiugari bain jipapa edo era. Ango awo awamane dariga eite embo neneide taro gorote, imomane awamaneda jipapa kera edo tamo jiugari bewa. \v 14 Ata nane rorae nei ro ae awa mana dasiga ana ata kaenato Badari Iesu Keriso ami kaena embo oregada besisina, awa akuta dasiga ana. Iesu na embo oregada besisina, awatedo boroko na awa butuda jipapa bebegaeda buro embo ae, edo butuda jipapa bebegaeda gorobami na gisijiari tao ae. \v 15 Nakaena awa Keriso Iesu doda, awatedo emboda tamo jiugari ko ainda tamo jiugae ari awa rorae tepobé God da jisida. Ata rorae bajinabé awa kaena God da wasiri teka matu kumbera. \v 16 Béga de do ari de ainkain ge eiwa ambo ambo ara awamaneda yai itare, edo God da Israel embomai\f + \fr 6:16 \fq God da Israel embomai \ft awa Jew embomai berari ainkain awamaneda gebé ari Keriso da yai piedo era.\f* da yai daedo. \s1 Paul mi ainda ategari beaoda Galesia embomaida yai pipisisina. \p \v 17 Edo ge itae eite tena, Badari Iesu da bubuko jiwae tamo natoda buritena, awatedo embo da ain nato yai buriya nenei piainyae. \v 18 Nato nanonameji, Badari kaenato Iesu Keriso da dave ari itomane asiside daedo itare. Awara.