\id REV - Benabena NT [bef] -Papau New Guinea 1982 (DBL -2014) \h HUTO HILINA KA \toc1 Huto Hilina Ka Yonihi alihaꞌa yabe luto lu etoto lu emiꞌehina kaꞌa \toc2 Huto Hilina Ka \toc3 Hut \mt1 HUTO HILINA KA \mt2 Yonihi alihaꞌa yabe luto lu etoto lu emiꞌehina kaꞌa \c 1 \s1 Yesu leꞌmo hetofa huto luꞌehina kaꞌa \p \v 1 Yesu Kilisito leꞌmo belegepa ito luꞌehina kaga kanaꞌa yatama mehuꞌehigo anaꞌina huto hilibe luto Huꞌma luꞌehina yaꞌma Huꞌmamofihi agoya bonaꞌa lu epilibe luto Yesuhi lu emilago ai ageloꞌamofihi lifilago agoya boꞌa Yonita lu nimito nelepiꞌehina. \v 2 To naniꞌni yaꞌma Huꞌmamofihi bagaguti kaꞌa to Yesu Kilisitou lu huto huꞌehina kaꞌa yaꞌma bu goya ito keheliꞌohunamofita yabe luto keheliꞌohuto maga lu huto nohube. \v 3 To fayahi yaꞌma asagaꞌi amuya malalina kanaꞌa aloꞌi tupa huꞌehinamo niꞌinaya suguna ka lu huto hilina yaꞌma leka sete lu epilanamo lenali hiti yaꞌma niꞌibe. To ka fayahi yaꞌma kehelilete keheliya ilana lenali nehana Huꞌmau lusa gi lepoloꞌehinaꞌa lolo hite nehabe. \s1 Huꞌmamofihi yagapanaꞌa li gehesa 7 lusa gi epiꞌehina kaꞌa \p \v 4 Yonita naniꞌi Esia metoga Huꞌmamofihi bonaꞌa li gehesa 7 nehana lenaliꞌi fayaha nasana yaꞌma koyoto nolepube. \p Huꞌma koyapa minoꞌehina bo to minoto nohina bo to koyapa koyapa minalina bo aitoga niꞌina to sekele mamuꞌa hiti kefa hisa gobisaꞌalo hetofa keneꞌi 7 enalitogati niꞌina, \v 5 to Yesu Kilisito aitogati yaꞌma leheꞌmoseꞌna to fulunaꞌa lenalitoga mino moloto minalibe. Yesu ai yaꞌma Huꞌmamofihi kaꞌa beto huto ligo uleꞌale nohina bo to kohe toto panaꞌa filiseꞌnaguti ho tiseꞌna yamofihi lamana bagaꞌa to noto noto kaba bonaꞌi Sipi Botini lenali bo lenogotinifu kaba huto nohibe. \p Ai komopaꞌa limito aiꞌa golahaꞌatu foipanatiguti li okala hu letoꞌehinamo niꞌibe. \v 6 Ya huloto aiꞌa afoꞌafu Huꞌmamofihi leꞌmo hetofa hulenogo minalabe luto ai foyaꞌa li etalabe luto analo mamufa gilata bonaꞌi kapoꞌalugu leleꞌmo moloꞌehina. Aitoga yaꞌma fana mehaꞌa hiti to amuyaꞌa hiti uleꞌale huto minalina minomo buto minalinaꞌmu yabe. Lamaꞌna ka. \p \v 7 Bu galo. Sopohi gupisalo alinaꞌmu yabe. To bonaꞌi asagaꞌmagi enubutu bu galanaꞌmu yabe. To Yesuhi magolohi fiꞌahana bonaꞌi hiti enali bu galanaꞌmu to noto noto bonaꞌi asagaꞌi enali aiꞌi bu gelete ai kaꞌa keheli meemiꞌahanaꞌmu yabe lite sipi yibi hafili hilanaꞌmu yabe. Yaꞌma kaꞌa ya huto huto hino. Lamaꞌna ka. \p \v 8 Amuyaꞌatu enebe ligilata bo Huꞌmau ai koyapa koyapa minoꞌehina bo to yatai nohuna bo to minomo buto minalina bo ai yaꞌma ma luto nolibe: Naniꞌnisigo hapi hulatana to li su holatana afoꞌafita nohube luto nolube. \s1 Kilisitohi mehi bu goꞌehina \p \v 9 Lenalalutinifita Yonita nani hiti to lenali hiti Yesu kumu luto keke bake to Huꞌmamofihi kapoꞌagu to ketaꞌa hiti nasana kofito minolata nohuta yamofihi lenali hiti moneka liloto nominonamofita nani fayahi yaꞌma koyoto nolepube. Nani Huꞌmamofihi kagaꞌa to Yesuhi giꞌa lu huto huto lunaꞌmu luto Patamosi metoga hege nagamilugu tiꞌehinalo noho lifigo heꞌmito nohuna. \v 10 Minoto kibina bomofihi kanaꞌalo fuligu yaꞌma Sikalafuꞌuba aiꞌa komopaꞌnimofihi buꞌa li heligo nemegesagati nogo sipi pikuli ya suhi huto huto huꞌehina. \v 11 Huto higo yaꞌma luto keheliꞌohube: Nasana bu nogata yaꞌma bukugu fayahi koyolotoka yagapanaꞌni li gehesa 7 kaitoga heꞌmilago Efeso hepatoga to Semena hepaꞌi to Pegamuma hepaꞌi to Taitaila hepaꞌi to Satisi hepaꞌi to Filatelefia hepaꞌi to Leotisia hepatoga bilibe. \p \v 12 To nani kaꞌa lu nimina boꞌa bu galube luto i behe huto lamu libiꞌi 7 golitu lolo hiꞌahana yaꞌma bu goꞌohuna. \v 13 Libiꞌi folaganugu keneꞌi mone nohigo bu goꞌohuna. Ai mehaꞌa bonaꞌmagita suhi huto nohigo gukete silifiꞌauba yatamalo limito gigusaꞌa hiti legege huto minoꞌehina. To anaga gilimi golitu lolo hiꞌahana yaꞌma minoꞌehina. \v 14 To latahaꞌa okaꞌamofihi hapaꞌa yaꞌma sopohi ya suhi huto koholi gulu gulu luto minoꞌehina. To buꞌa luga luga yaꞌma logo guluya mehi ya suhi huto minoꞌehina. \v 15 To gigusaꞌa luga lugaꞌa yaꞌma goli kefahi logogu loloto lo gini gini nolina ya suhi huto minoꞌehina. To nogoꞌa sipi yaꞌma nagamiꞌi lisahi ya suhi huto huhu luto minoꞌehina. \v 16 Yahi lamagaꞌaga yaꞌma sonofiꞌi 7 liloto minoꞌehina. To bagagutiya emitaꞌi yatamalo mone buga megesaga to mone okabaꞌaga konoꞌehina yaꞌma limito niꞌigo bu goꞌohuna. To bu okabaꞌa yegemofihi silikehaꞌa ya suhi huto besa loloto minoꞌehina. \v 17 Nani mehaꞌa ya huto bu goloto i behe huto gigusagu hekili higo koloto minoꞌohuna. Nefilina ya suhi huto koꞌohugo yahi lamagaꞌauba nugupisaga moloto ma luto noluto lu nimiꞌehina: Kai kelesa melino. Nani kohe toto alihi moloto nohube. \v 18 To amuya bo afoꞌafita minomo buto minalunaꞌmu yabe. Nani filiꞌohunagi akuꞌi ho tito to filiseꞌna to yabalugu kafemofihi folokeꞌa nanigo liꞌohube. \v 19 Kai anaꞌina bu goꞌahata yaꞌma yatai huto nohinaꞌa hiti to alihi huto hilinaꞌa hiti moneꞌna fayahi koyo su hobo. \v 20 To nayahi lamagaꞌaga sonofiꞌi 7 yaꞌa hiti to libiꞌi 7 golitu lolo hiꞌahana yaꞌma bu goꞌahata yamofihi suguna nasanamofihi hapaꞌa lu kimilugi kehelibo. Sonofiꞌi 7 yaꞌma Huꞌmamofihi yagapanaꞌamagi li gehesa 7 enaliꞌi kaba hi epalalana bonaꞌi agelo bonaꞌi ya suhi hite nehabe. To libiꞌi 7 yaꞌma Huꞌmamofihi ka keheliꞌahana bonaꞌmagi li gehesa 7 nehana yabe. \c 2 \s1 Efeso bonatoga kaꞌa moloꞌehina \p \v 1 Molo emito yaꞌma luto lu nimiꞌehina: Efeso hepato Huꞌmamofihi bonaꞌamagihi agelo ya suhi huto kaba hu noepalana bouba ma luto fayahi koyo emilenogo lu epilibe: Sonofiꞌi yahi lamagaꞌaga liꞌehina to libiꞌi 7 golitu lolo hiꞌahanamofihi komopaꞌagu bula ola bulata nohina bo aiꞌa lenali kumu ma luto nolibe: \v 2 Nani lolo hite melete nehanamofihi hapaꞌa to foyaꞌanimofihi hapaꞌa koseleꞌi melenahago amuya melelata nehana yanamofihi hapaꞌa keheliꞌohube. Lenali foipa bonaꞌi laga mehanaꞌa bu neenagagomuꞌi lenipa holata nohigo heꞌmi epeleꞌahana. To bonaꞌi lugaꞌa lenali hiti aposolo yabe lilete faga hiti lilago fagaꞌanimofihi hapaꞌa fi taga hi etete faga nelabe lite akeheliꞌahabe. \v 3 To amuya melete minoba minoba hite nani kumu kekeꞌi luseꞌnamofihi lenugupisalo melelago koseleꞌi melenahago bati hite neminabe. \v 4 Ya huꞌehinaya nani yaꞌma anaꞌina ya suhi hunaꞌmu kehelugo lenali kumu bati mehulata nohibe. Lenali yataꞌa komopatini nimilata hiꞌahanamo ana suhi huto kana maꞌasi mone meniꞌibe. \v 5 Kohe toto ifoꞌaga meya mono kamuꞌi bati humofaꞌna hite mineꞌahana yatai yaꞌma aloꞌi behelefe limiꞌahabe. Lenali ya hiꞌahanaꞌmu akuꞌi kehelilete foipanatini li heꞌmilete komopatini i gelehe hite kohe tete biꞌahana kapomolo akuꞌi yaꞌma i melete bilo. Ya suhi mehinogomo nani lenalitoga henetito libitini li soboto li heꞌmilunaꞌmu yabe. Komopatini li gelehe mehinogo yamofihi li lepalalunaꞌmu yabe. \v 6 Lugaꞌa yaꞌma lenali kumu kehelugo bati hulata nohibe. Lenali Nikolasihi bonaꞌa yaꞌma lenali anaꞌina lolo hite melete nehana yaꞌma lagaꞌni menonebesibe luto luꞌohube. Yanaꞌmu nani hiti lenali hiti moneko kumu menolebesibe. \p \v 7 Sikalafuꞌuba Huꞌmamofihi yagapanaꞌa li gehesa hiꞌahana kaꞌa lu epito lu noepina yaꞌma enegekesa hokolo hinogo keheliya ite kehelilabe. Lugaꞌa enali mono ka amuya melete bite Satahi lubaꞌa be ligilanaꞌamagi yaꞌma mefilise minoba minoba hilatanamofihi legeyaꞌa Huꞌmamofihi foyaꞌagu bihaꞌa niꞌina yaꞌma nalabe luto keheli epilube luto nolube. \s1 Semena bonatoga kaꞌa moloꞌehina \p \v 8 To Semena hepatoga Huꞌmamofihi yagapanaꞌamagihi agelo ya suhi huto kaba hu epoloꞌehina bouba kagaꞌa ma luto fayahi koyo eminogo lu epilibe: Kohe toto to alihi moloto ai filito akuꞌi ho tito minoba minoba hilata bo lenali kumu ma luto nohibe: \v 9 Lenali kekeꞌi luseꞌnamofihi leneleꞌme lite tite enumuhi meniꞌina bonaꞌi neminana yaꞌma keheliꞌohube. To lenali komopatinigu monoꞌmofihi feꞌno hiti babu luto nehabe. To Yuta bonaꞌi nohune lite lilata nehana enali lenali kumu libe pigi bibe hi lepelelata nehabe. Yaꞌa hiti keheliꞌohube. To enali faga hiti lilete Yuta bonaꞌi batiꞌa menehabe. Enali Satahi yagapanaꞌa nehabe. \v 10 Lenalitoga ketaꞌa huseꞌna akuꞌi huto hu lepilubeꞌmu higo lenelesa melino. Keheliꞌahafiye? Satau ai enimiꞌi mololata nasana huto hu lepilibe luto lenalitogati lugaꞌa yaꞌma naga nonugu leneleꞌmo malalinaꞌmu yabe. Ya hulenogo kekeꞌi luseꞌna keta huseꞌnamofihi kanaꞌa 10 yupapogu huto hu epilinaꞌmu yabe. Lenali yaꞌma mono ka li pili kete lite fililafi faꞌmene minalafi lite minete kehelilenogo sekele mamuꞌa hiti kakili tegi huto uleꞌale huto minolata nohinamofihi lito bi lepalalubeꞌmu hube. \p \v 11 Sikalafuꞌuba Huꞌmamofihi yagapanaꞌa li gehesa hiꞌahana kaꞌamofihi lu noepina yaꞌma enegekesagu hokolo hilinaꞌamagi yaꞌma keheliya ite kehelilabe. Lugaꞌamagi enali helebole hite bite Satahi lubaꞌa be ligilanaꞌamagi yaꞌma alihi fililata nasanauba aku mone eneleꞌmo sibina mehilibe luto nolube. \s1 Pegamuma bonatoga kaꞌa moloꞌehina \p \v 12 To Pegamuma hepatoga Huꞌmamofihi yagapanaꞌamagihi agelo ya suhi huto kaba hu noepalana bouba kaga ma luto fayahi koyoto emilenogo lu epilibe: Emitaꞌi yatamalo mone megesaga to mone bulaga niꞌigo liꞌehina yauba lenali kumu ma luto nolibe: \v 13 Lenali hepaꞌi neminanamofihi hapaꞌa keheliꞌohube. Yaloꞌi Satau kaba hu epalalina hepato nehabe. Lenali kagaꞌni to nigiꞌni li pili kete lite neminabe. To kagaꞌni fala mekite nehago lu aku toto lu lepilata huꞌehina bo Atipasiu ai hepatini yaꞌma Satau minoto lito nohina yalo yaꞌma fili hoto lenali kana ya yupahi nani kumu keheli uleꞌale yaꞌma kete biꞌahanamo niꞌibe. \v 14 To nani lenali kumu nesiꞌa kehelugo sibina hulata nohina. Lenali hepatoga bonaꞌi lugaꞌa nehana lenali koyapa bo mone giꞌa Balamu yabe aiꞌa kaꞌa enelepisemofihi kapogu bilata nehabe. Balamu ai Balakahi yaꞌma Isilaeli bonaꞌi lu epilubeꞌmu faga lu emigo ai ya luto fi taga hu epoloto lugefa nasanamofihi sebaꞌa nete minete mokonalo minete sibina hiꞌahana. \v 15 Ana suhi hite, lenali hepatiniga bonaꞌi lugaꞌa enali Nikolasihi bonaꞌa enali bonaꞌmagihi foipana lilete ana suhi megeꞌi nemalabe. \v 16 Yanaꞌmu lenali foipatini li heꞌmilete komopatini i gelehe hilo. Ya mehinogomo nani lenalitoga katiyaꞌi henetito ana bo yaꞌma luba li emito nabagaguti yatama emitatu luba huto enahalunaꞌmu yabe. \p \v 17 Sikalafuꞌuba Huꞌmamofihi yagapanaꞌa li gehesa hiꞌahana yaꞌma kaga ya luto lu noepina yaꞌma enegekesa hokolo hinogo keheliya ite kehelilabe. Lugaꞌamagi mono kagu uleꞌale hite bite Satahi lubaꞌa be ligilanaꞌa yaꞌma fala kito noseꞌna legeyaꞌa mana yabe luto kokulumaguti limiꞌehina noseꞌna epilubeꞌmu hube. To kala efahi hapaꞌa yaꞌma eto eto huto epilenogo yaloꞌi giꞌa fayahi kosabaꞌi minenogo efapofihi afoꞌafu aiꞌasigo kehelilubeꞌmu hibe luto nolibe. \s1 Taitaila bonatoga kaꞌa moloꞌehina \p \v 18 Taitaila hepatoga Huꞌmamofihi bonaꞌmagihi agelo ya suhi huto kaba hu noepalana bouba kaga ma luto fayahi koyoto emilenogo lu epilibe: Huꞌmamofihi panaꞌamofihi buꞌauba logo guluya mehi ya suhi huto loto ai gigusaꞌa goli efahi logogu loloto lo gini gini nobina ya suhi huto aiꞌa lenali kumu ma luto nolibe: \v 19 Nani lolo hite melete nehanamofihi hapaꞌa to komopatini epilata nehanamofihi hapaꞌa to keheli uleꞌale hite minalanamofihi hapaꞌa to eneleꞌmo bati hilata nehanamofihi hapaꞌa bati huto niꞌinaya yanamofihi hapaꞌa keheliꞌohube. To kohe toto amuya melete nesiꞌa mineꞌahanamo niꞌibe. Yatai yaꞌma akuꞌi notibe. Yaꞌa hiti nokehelube. \v 20 To nani lenali kumu kehelugo lugaꞌa sibina huꞌehibe. Lenali yaꞌma Isilaeli bomofihi gihiti aꞌi foipaꞌa Yesepelo tegi huto minoꞌehina aꞌi bu go heꞌmilata hiꞌahana aiꞌi nani mono ka loliꞌali aꞌi nohube luloto yagapanaꞌni kaga lu epi epi hite enimiꞌi melete enohoka hago moko foya lite lugefa nasanamofihi sebaꞌa nelata nehabe. \v 21 To komopaꞌa i gelehe hilibe luto kanaꞌa molo etoꞌohuna yaꞌma aiꞌa komopaꞌa li gelehe mehuse moko liseꞌna meheꞌmilinaꞌa huto keheliꞌehibe. \v 22 Keheliꞌahafihe? Nani yamofihi linogoꞌni besise nasana yaꞌma huto hu eminogo koloto minalibe. Ya nohuto aiꞌa hiti moko lilata nehana enalitoga keke boke sipiꞌa huto hu epilibe. Enali ana aꞌmo hiti moko liꞌahanamoꞌmu komopaꞌani i gelehe mehinogomo ya suhi huto hu lepilubeꞌmu hube. \v 23 To ana aꞌmofihi yagapanaꞌa enoho fili su halibe. Ya suhi hulenogoꞌni noto noto bo mono ka keheliꞌahanamagi nani batiꞌnamofihi komopaꞌani enegekesamofihi hapaꞌa bu go fe luꞌahata bo nohane lite keheliya ilabe. Nani bonaꞌi asagaꞌi hite melete hilanamofihi afoꞌanifita pa soto nonaꞌa eto eto huto epilubeꞌmu nohube luto nolube. \p \v 24 To Taitaila hepatoga bonaꞌi lugaꞌamagi ana faga kaꞌa keheli heꞌmilata nehabe. Ya hite, bonaꞌi lugaꞌamagi Satahi hapa hapaꞌa keheli fotogo huto keheliꞌohune lite lilete nehana bonaꞌmagihi kaꞌani lenali yaꞌma kehelise mehabe. Lenali kumu lilugi kehelilo. Nani ketaꞌa hiti nasana lugaꞌa yaꞌma lenugupisalo memalalubeꞌmu hube. \v 25 To anaꞌina liꞌahanamo yaꞌma li pili kete lilete minalo. Ya helite nebinogo henetilunaꞌmu yabe. \v 26 Lugaꞌamagi enali mono kaꞌnigu amuya mele lite bite Satahi be ligite nani huto moloto huꞌohuna ya suhi hiba hiba hite lolo helite bite li su halana kanaꞌa yaꞌma naniꞌni amuya epinogoꞌni fato fato metoga bonaꞌi enaliꞌi bo enoboꞌanifihi lolo hite minalabe. \v 27 Afoꞌnifitogati amuya liꞌohuna ana suhi huto lepinogoꞌni aeoni fatusa lilete minete metoga bona silagaꞌi kaba hi epalalabe. Ya nehite osatu me somo itobo silata nohuta ya suhi hite lolo hi epalaluneꞌmu habe. \v 28 To goꞌi nolina sonofiꞌi ofuyahi molo epalalubeꞌmu hube. \p \v 29 Sikalafuꞌuba Huꞌmamofihi yagapanaꞌa li gehesa hiꞌahana yaꞌma kaga ya luto lu noepina yaꞌma enegekesa hokolo hinogo keheliya ite kehelilabe. \c 3 \s1 Satisi bonatoga kaꞌa moloꞌehina \p \v 1 To Satisi hepato Huꞌmamofihi bonaꞌamagihi agelo ya suhi huto kaba hu noepalana bouba kaꞌa ma luto fayahi koyoto emilenogo lu epilibe: Huꞌmamofihi mehaꞌamofihi amuya 7 nehana hiti to sonofiꞌi 7 liꞌehina lenali kumu ma luto luꞌehibe: Nani lite melete nehanamofihi hapaꞌa kumu keheliꞌohube. Bonaꞌmagi enali lenubu gago lenubu hiti nehanaꞌa keheliꞌahanaya komopatini yaꞌma filiꞌehinamo nehana, akeheliꞌohube. \v 2 Ya huꞌehinaꞌmu lenali yaꞌma mopo hite ho tilete kosabaꞌi lugaꞌa fililuneꞌmu nehana yamagihi komopaꞌani leꞌmo hetofa hi epalalo. Nani afoꞌnifu Huꞌmamofihi bulo lolo hite melete hite nehanamofihi bu nogogo moneꞌa bati mehibe. \v 3 Lenali anaꞌina li nupa hite fi lehe toto lu lepito lenegekesa liꞌehinamo leꞌmo kosaba hite li pili kete lite nehite foipanatini heꞌmite komopatini li gelehe hilo. Li gelehe hite kaba hite meminalana yaꞌma luba li lepilubeꞌmu hube. Kanaꞌa nomolona yaꞌma lenali mekeheliꞌehinogo gumina baukalo bona moneꞌmofihi suhi huto meleꞌisi oto henetilubeꞌmu hube. \v 4 To Satisi hepatoga bonaꞌi nesiꞌa nehana lenali i kolo biseꞌnatini oifaꞌi ilana suhi mehabe. To ya nehanaꞌamagi minete koholi guketetinimofihi hapaꞌa lilete minalana nani hiti humofaꞌna hite minete lite hilanaꞌmu yabe. Lenali ya suhi hilana bati hite minete nani hiti minalabe. \v 5 Lugaꞌa enali mono kagu amuya melete mine lite bite Satahi lubaꞌa be ligilanaꞌa enali koholi guketeꞌanimofihi hapaꞌa li bati hu epelenogo li ho kalaluneꞌmu habe. To enigiꞌa yaꞌma amuya enemehi hite minoba minoba nehana bonaꞌmagihi enigiꞌani keyeꞌahana bukuguti kele lito meheꞌmilubeꞌmu hube. Nani enigiꞌa to panaꞌni nehabe luto yaꞌma afoꞌnifihi bulo to agelomagihi enubulo lu huto malalubeꞌmu hube. \p \v 6 Sikalafuꞌuba Huꞌmamofihi yagapanaꞌa li gehesa hiꞌahana yaꞌma kaga ya luto lu noepina yaꞌma enegekesa hokolo hinogo keheliya ite kehelilabe. \s1 Filatelefia bonatoga kaꞌa moloꞌehina \p \v 7 To Filatelefia hepatoga Huꞌmamofihi yagapanaꞌamagihi agelo ya suhi huto kaba hu noepalana bouba kaꞌa ma luto fayahi koyo emilenogo lu epilibe: Bati nominana to fotogo nohina bouba mone gihiti bo, Tebitihi, kafemofihi folokeꞌa liꞌohuto kafe sigi hokolo huꞌehinogo moneuba buto li hekini melalubeꞌmu hibe. To li hekini loꞌehinogo moneuba kafe mesigilubeꞌmu hibe. \v 8 Ai yaꞌma lenali kumu ya luto nolibe: Nani lolo hite melete hilata nehanamofihi hapaꞌa keheliꞌohube. Keheliꞌahafihe? Nani lenubulo kafe mone sigi lepelenogo yaꞌma moneuba kafe gi hekini melalubeꞌmu hibe. Lenali amuyatini nesiꞌasi niꞌina yaꞌma keheliꞌohube. To sibigopa yaꞌma kagaꞌni li pili kete lite minete nigiꞌni yaꞌma meheꞌmiꞌahanamo niꞌibe. \v 9 Kehelilo. Satahi li gehesaꞌaloti bonaꞌi lugaꞌa enali Yuta bonaꞌi nohune lite lilata nehana yamagi faga hiti lilete Yuta bonaꞌi lamanaꞌamo menehabe. Nani enaliꞌi yaꞌma enimiꞌi moloto enohoka hugo lenalitoga henetite enalapusa fi lepiluneꞌmu habe. Ya nehite lenali kumu yaꞌma komopaꞌni lepiꞌohuna bonaꞌi nehabe lite keheliluneꞌmu habe. \v 10 Lenali kosele kaseleꞌi mehese negeba hite minalabe luto lu lepoloꞌohuna kagaꞌni yaꞌma li pili kete lite mineꞌahanamo niꞌinaya, yanaꞌmu enimiꞌi mololata kanaꞌa yaꞌma noto noto bonaꞌi enalitoga mino lito bilinamoya, lenalitoga minomo bu lalibe luto naniꞌni yaꞌma gegisa fi lepoloto kaba hu lepalalubeꞌmu hube. \v 11 Nani meleꞌisi henetilubeꞌmu hube. Yaꞌmu moneuba sekele mamuꞌa hiti kakilitini suba to lalibe lite lenali anaꞌina liꞌahanamo yaꞌma kaba hu bati hite li pili kete lilete minalo. \v 12 Lugaꞌamagi enali mono kagu uleꞌale hite mine lite bite Satahi lubaꞌa be ligilanaꞌamagi yaꞌma afoꞌnifu Huꞌmamofihi sipi mono nopofihi lapusaꞌa ya suhi huto fi epelenogoꞌni enali yagu uleꞌale hite nehite akuꞌi fegutoga mone leke ho melimiluneꞌmu habe. To enali enugupisalo Huꞌmamofihi giꞌamofihi fayahaꞌa to Huꞌmamofihi ai tegi hepaꞌmofihi giꞌa ana suhi huto enali enugupisalo fayahi kayalubeꞌmu hube. Yaꞌma Yelusale hepaꞌi kosabaꞌi yaꞌma kokulumagu Huꞌmamofitogati limilubeꞌmu hibe. To nani nigiꞌni hiti kosabaꞌi yaꞌma enali enugupisalo kayalubeꞌmu hube. \p \v 13 Sikalafuꞌuba Huꞌmamofihi yagapanaꞌa li gehesa hiꞌahanamagihi kaꞌa yaꞌma luto lu noepina yaꞌma enegekesa hokolo hinogo keheliya ite kehelilabe. \s1 Leotisia bonatoga kaꞌa moloꞌehina \p \v 14 To Leotisia hepatoga Huꞌmamofihi yagapanaꞌamagihi agelo ya suhi huto kaba hu noepalana bouba kaꞌa ma luto fayahi koyoto emilenogo lu epilibe: Ka lamanaꞌa lu latanamofihi hapaꞌa nohina bouba kaꞌa ligo uleꞌale hulata nohina bouba lusi lu yete hose bouba Huꞌmamofitogati anaꞌina huto huꞌehina yanamofihi hapaꞌa nohilina lenali kumu ma luto nolibe: \v 15 Lenali lolo hite melete nehanamofihi hapaꞌa keheliꞌohube. Lenali mono ka kumu yabe lite amuya melete li mukoho menelabe to amuya melete li yasi hi su meheꞌahana yaꞌma keheliꞌohube. Ketipa ito minalune litemo yaꞌma ketipa ilenogo minalanamoya, lenali mukoho lolenogo bati nohinagi to ketipa ilenogo bati nohinagihe luto nolube. \v 16 Lenali mukoho melose to ketipa meise nehanamoya, yegeuba nagamiꞌi nesiꞌa loꞌehina tegi huꞌehinamo nehanagi nabagaguti mu bili lepilenogo lite minalubeꞌmu habe. \v 17 Lenali lenalitiniꞌmu ma lite kehelilata nehabe: Lali babu yogo feꞌnohi niꞌibe lite bati huto minaluneꞌmu hune nelabe. Lali hena nasanaꞌmu mone sa sa hulata nohune? Anaꞌina lilata nohuta yanamofihi nasanaꞌmu mone sa sa mehune lite lilata nehanaya, lenali amuya memeleꞌahana hapatini mekehelise bonaꞌi mone muhi meniꞌina bonaꞌi ate ate liꞌahanaꞌa enugufa yapako nehite bu pisi lina bonaꞌi suhi hite nehabe. Yaꞌamagi yaꞌma enali keheli fe lite kehelilanaꞌa mehabe. \v 18 Ya huꞌehinaꞌmu lenegekesa lito lu lepilugi kehelilo. Lenali nanitogati goli efahi hetofanaꞌa minaꞌa tito niꞌina yaꞌma mina filenogo bati feꞌnohatini hiti bonaꞌi minalanagihe. To koholi guketemofihi hapaꞌa mina filete lite i kolo bite lenugufa yapako minago buya ligo fi etalabe. To lenubutinimofihi mesebeꞌamofihi mina filete lenubuluga yaꞌma felenogo aku gili gili hilibe. \v 19 Nani komopaꞌni epiꞌohuna bonaꞌi yaꞌma ka epekito osahi epito eneleꞌmo bati hulata nohube. Ya huꞌehinaꞌmu lenali amuya melete foipa hapatini heꞌmite komopatini li gelehe hilo. \v 20 Kehelilo. Nani kafega nohuto begele begele tito ilata nohube. Lugaꞌamagi enali kagaꞌni yaꞌma kehelilete kafe sigi netenogo enali nonugu tilubeꞌmu hube. Tito noseꞌna lamanaꞌa noto epito hinogo enali hiti nani hiti noto minaluneꞌmu hune. \v 21 Nani amuya moloto Satahi be ligilogo afoꞌnifu yaꞌma aiꞌa sekele mamuꞌa hiti kefa hisa minolatana nohinalo minolata nohube. Lugaꞌamagi enali monolugu amuya melete mine lite bite Satahi lubaꞌa be ligilanaꞌa yaꞌma ana suhi hite naniꞌni yaꞌma elesa melenogo nani sekele mamuꞌa hiti kefa hisalo nohuna namahaꞌaga moneka minalutaꞌmu yabe. \p \v 22 Sikalafuꞌi yauba Huꞌmamofihi yagapanaꞌa li gehesa hiꞌahanamagihi kaꞌa yaꞌma luto lu noepina yaꞌma enegekesa hokolo hinogo keheliya ite kehelilabe. \c 4 \s1 Kokulumagu Huꞌmamofihi fokehi lilata nehana kaꞌa \p \v 1 Nani anaꞌina ya hu tegi huto bu goloto nubu ego saga huto bu goꞌohuna. Kokulumagu kafe mone hokolo huꞌehigo bu goꞌohuna yaꞌma nogoꞌa yataꞌa huto higo keheliꞌohuna yaꞌma pikuli ya suhi huto huto huloto ma luto lu nimiꞌehina: Kai malo tito minoto anaꞌina huto hilinaꞌa yaꞌma kelepinogoꞌni bu galatagihe. \v 2 Ya luto lulago anaꞌasi Sikalafuꞌuba limito neleꞌmo saga tigo kokulumagu sekele mamuꞌa hiti kefa hisalo minoꞌehinamofihi gupisalo bo moneuba nohigo bu goꞌohuna. \v 3 To sekele mamuꞌa hiti kefalo minoꞌehina ai okabaꞌa minaꞌa minomo tito minoꞌehina efahi giꞌa yasipa efahi, ya suhi huto konilia efahi safaꞌna ya suhi huto besa besa loto minoꞌehina. To kefa hisa nekisaꞌaga bego bego huto yaꞌma mone figenefamofihi kifiyaꞌnalogoꞌna efahi ya suhi huto fi bego huto niꞌigo bu goꞌohuna. \v 4 To sekele mamuꞌa hiti kefa hisa napaꞌa fi bego hite yaꞌma fato kefa hisa mone kegiꞌa 24 kefa niꞌigo bu goꞌohuna. Kefamofihi gupisalo olopa kaba bonaꞌi lugaꞌa 24 enali koholi guketeꞌani fayahaꞌa hiti lite hekelete mine lite bite mineꞌahana to kakiliꞌmofihi sekele mamuꞌa golitu lolo hiꞌahana yaꞌma latahaꞌaniga niꞌigo bu goꞌohuna. \v 5 To sekele mamuꞌa hiti sipi kefa hisaloti ya suhi huto kopisiꞌna sipi li melebeya nohigo nogoꞌa kokililika hiti luto minoꞌehina. To sekele mamuꞌa hiti kefa gobisaꞌaga yaꞌma logo libiꞌi 7 loto minoꞌehina yaꞌma Huꞌmamofihi mehaꞌamofihi amuyalo 7 niꞌigo mehaꞌamofihi libiꞌa minoꞌehina. \v 6 To sekele mamuꞌa hiti kefa hisamofihi okabaꞌaga yaꞌma gapo gapoꞌi ya suhi hite lolo hiꞌahana yaꞌma nagami hefuhi suhi huto minoto botolo liꞌahanaꞌa yaꞌma minoꞌehina. \p To sekele mamuꞌa hiti kefa hisa luga lugaꞌaga yaꞌma keneꞌi amuyaꞌa nasana loebe loebe mine lite bite mineꞌahana. Enali enubuꞌaga to enemegesaga enubu bai toto minoꞌehina. \v 7 To mone keneꞌi ai laeoni luba kala ya suhi huto to moneꞌi bulumaka yaga nalaꞌa ya suhi huto to moneꞌi ai okabaꞌalo bonaꞌmagihi suhi huto to moya suhi huto to moneꞌi ai okabaꞌalo bonaꞌmagihi suhi huto to moneꞌi yaꞌma lupahi kokeꞌnaꞌa ya suhi huto li su toloto minoꞌehina. \v 8 Keneꞌi amuyaꞌa nasana loebe loebe enokokeꞌna 6 to kokeꞌna ifoꞌaga to afetoga enubuꞌa babu luto niꞌigo to sinihi gito goꞌi luto higo kehe ite ma lite nama lilata nehabe: Sipi Boti Huꞌma, hetofa hapa hapaꞌa bo nohibe. Amuyaꞌa sipinamo li su hoꞌehina bo. Ai koyapaꞌi minoꞌehina to yatai nohuna bo. Ai minomo buto minalina bo nohinagihe. \p \v 9 To keneꞌi amuyaꞌa loebe loebe enali sekele mamuꞌa hiti kefa hisalo minolata nohina kumu nama lite yege filete minete aiꞌa giꞌa leꞌmo ho tite yaꞌma minoba minoba nohina aitoga fokehi hete enegelo bi emite nehabe. \v 10 To olopa bonaꞌi lugaꞌa 24 sekele mamuꞌa hiti kefalo minolata nohinaga bite enalapusa fi emite yaꞌma minoba minoba nohina aitoga foke ka lu emite sekele mamuꞌa hiti kakiliꞌani yaꞌma sigitete nemelete ma lite lilata nehabe: \v 11 Sipi Boti Huꞌma laliti nohane. Kaisigo anaꞌina silagaꞌi li huto huto moloꞌahata to kai kagakalo anaꞌina li huto hu su holoto nohane. Yaꞌmu kai hetofanaka niꞌigi lali yagapanakamagita fana mehaka leꞌmo saga hino luto Kigikalo to amuyakalo leꞌmo ho tite leꞌmo bati hinogo minalinaꞌa huto nohane. \c 5 \s1 Sipisipi nalaꞌa hiti fayaha pepa sa gite meleꞌahana bu goꞌohuna \p \v 1 To sekele mamuꞌa hiti kefa hisalo minolata nohina ai yahi lamagaꞌaga kelebe giꞌahana pepa liꞌehigo bu goꞌohube. To ana pepa yaꞌma gupisaꞌaga to okabaꞌaga fayahi niꞌigo bu goꞌohuna. To ana pepamo nagaꞌatu 7 mu tifite sa giꞌahana. \v 2 To amuyaꞌa hiti agelo mone bu goꞌohube. Ai yaꞌma ka sipi nogoꞌa ma luto luꞌehina: Kiꞌafu bati huto minalina bouba pepamofihi nagaꞌi gulu foto li paka soloto leka senogo bati hilina niꞌibe? \v 3 Ya luto lulago kokulumagu to metoga to meꞌmofihi komopaꞌagu ema moneuba ho tito pepa yaꞌma kupaꞌagu paka soto bu galina suhi huto meniꞌibe. \v 4 Ya hulago pepa yaꞌma paka soto bu galina suhi huto nohina bo sa sa huto lamana bo mone menohigo yaꞌmu komopaꞌnigu keta higo sipi yibi nohube. \v 5 Yibi nohugo olopa kaba bonaꞌi lugaꞌamagihi enalitogati moneuba ma luto lu nimiꞌehina: Yibi mehubo. Bu gobo. Yutaha nagaluguti luba kala laeoni tegi huto minoꞌehina bo huto huꞌehina ai Tebitihi yagapanaꞌa yaꞌma Satahi lubaꞌa be ligiloto pepa nagaꞌa 7 li sala keꞌahana yaꞌma aigo li paka soto bu galinaꞌmu yabe. \p \v 6 Ya luto ligo nani nubu ego saga huto sekele mamuꞌa hiti kefa niꞌinaga keneꞌi amuyaꞌa hiti loebe loebe to olopa bonaꞌi lugaꞌa enali folagahaꞌanigu sipisipi yaga mone nalaꞌa keye lu filiꞌahana ya suhi huto ho tito nominana bu goꞌohuna. Komuꞌa 7 minoꞌehina. To buꞌa ana suhi luto 7 minoꞌehina yaꞌma Huꞌmamofihi mehaꞌa 7 niꞌina sikalafuꞌi ai yaꞌma ho lifigo meꞌi nekisa mokisaꞌaga mino baga ito nohina bomofihi ai legege huto nohina. \v 7 To sipisipi nalaꞌauba buto sekele mamuꞌa hiti kefalo nohina bomofihi yahi lamagaꞌagati yaꞌma kelebe giꞌahana pepamo yaꞌma liꞌehina. \v 8 Kelebe giꞌahana pepamo noligo amuya moloto minolata keneꞌi loebe loebe to olopa kaba bonaꞌi lugaꞌa 24 sipisipi nalaꞌamofihi mahaꞌaluga bite lipi emiꞌahana. Ya hilete enali nama lilibe lite ilata nasana napa gita legitana yaꞌma liꞌehite to lapeꞌi mone yaꞌma golitu lolo hiꞌahana hiti eto eto hite lite mineꞌahana. Tuꞌa hiti mafeleke mamufa gilata nehana lapelugu bai toto niꞌito yanauba mono bonaꞌmagihi Huꞌmamofitoga nunumu lilata nehanamofihi babeyafa suhi huto niꞌibe. \v 9 Nama kosabaꞌi mone ma lite liꞌahana: Kai bati bo nohatagi kelebe giꞌahana pepamo lito nagaꞌi gulu foto li paka salata babeyafa huto nohane. Kai kahago filito kai golahakatu bonaꞌi asagatoga fato fato bonaꞌi to fato fato enonogo hiti to fato fato enugufa hiti to fato fato metoga bonaꞌi mina fito eneleꞌmo fato fato huto Huꞌma nohinaga eneleꞌmo moloꞌahatamo niꞌibe. \v 10 Huꞌmamofihi afotifihi kele keleꞌi hi etalabe luto ai mono kaꞌalo mamufa gilata nehana bonaꞌi eneleꞌmo kapoꞌalugu moloꞌahatamo niꞌibe. Eneleꞌmo mololatogo metoga kaba hite minete enigihiti bonaꞌi lolo hite minaluneꞌmu habe. \p \v 11 Akuꞌi nubu bu go saga huto bu goꞌohuna. Yaꞌma agelo samahi tite silagaꞌmagihi enabagaguti kaga silagaꞌi keheliꞌohuna. Enali yaꞌma 100 milioni to tauseni to tauseni mineꞌahana. Enali yaꞌma sekele mamuꞌa hiti kefa hisalo to keneꞌi amuya moloto minolata loebe loebe nehana to olopa bonaꞌi lugaꞌa neminana hepato fi bego hite minete, \v 12 ka sipi lite nama ma lite liꞌahana: Sipisipi nalaꞌa kohe tete ho filiꞌahana ai bati nohinamo niꞌigi aitoga kaba huseꞌna hiti to babu minaꞌa hiti to keheli fe lulata to amuya lilina legege huto li emilo. To bonaꞌi yege yegeꞌmagi fokehi lite aiꞌa giꞌa leꞌmo ho tite liyafa lilete fana mehaꞌa huto hilibe lite lilete aitoga enegelo bi emilo. \p Ana nama lite liꞌahana. \v 13 To nani silaga keneꞌi kokulumagu niꞌina nasana to melugu niꞌina nasana to meꞌi komopaꞌagu niꞌina nasana to hege nagamiꞌi komopaꞌagu niꞌina nasana to meꞌi fato fato niꞌina nasana yege yegeꞌmagi ma lite nama nelago keheliꞌohuna: Sekele mamuꞌa hiti kefa hisalo minolata nohina to sipisipi nalaꞌa nohina etali kumu enofokehi hete etigiꞌatiti leꞌmo ho tilete fana mehaꞌatiti huto huto hibe, mino bati hulatana to amuya etalitoga minomo buto mino bai toto minalubeꞌmu hibe. \p \v 14 Ya lite lilago keneꞌi amuya minolata loebe loebemagi kaga nonaꞌa li epite: Lamaꞌnaka yabe lite lilago olopa kaba bonaꞌi lugaꞌa enali enalapusa fi etimite etalitoga yege fiꞌahana. \c 6 \s1 Sipisipi nalaꞌauba pepa nagaꞌi i hepulu tito li paka soꞌehina \p \v 1 To nani nubu bu go saga huto bu goꞌohuna. Yaꞌma sipisipi nalaꞌauba pepa nagaꞌi 7 giꞌahanaꞌa lito napa 1 nagaꞌi i hepulu tito li paka nosago to keneꞌi amuya moloto minolatana loebe loebe enalitogati moneuba ai kokililika suhi luto kehe iꞌehina: Obo, luto ligo keheliꞌohuna. \v 2 Ya ligo hosi yaga koholina mone ago bu goꞌohuna yabe. Gupisaꞌalo bo mone ai gimiꞌa lito nohigo sekele mamuꞌa hiti kakiliꞌmo emilago luba nasana be ligito buto anaꞌina silagaꞌi be ligilubeꞌmu buꞌehina. \p \v 3 To sipisipi nalaꞌauba pepa nagaꞌi napa 2 i hepulu tito paka solago keneꞌi amuya moloto minolata napa 2 ai kehe ito luꞌehina: Obo. \v 4 Ya ligo hosi yaga safaꞌi mone huto huloto oꞌehina. Gupisaꞌalo yaꞌma bo mone minoꞌehina yaꞌma melugu nasana li heꞌmilenogo bonaꞌmagi enali ai ho filinogo ai ho filinogo hilabe luto yamofihi amuyaꞌa emiꞌehina to luba sipi li huto hilina yamofihi amuya emitaꞌi yatamalo emilago lito minoꞌehina. \p \v 5 To sipisipi nalaꞌauba pepa nagaꞌi napa 3 i hepulu tito paka solago keneꞌi amuya moloto minolatana napa 3 aiꞌa kehe ito luꞌehina: Obo, luto ligo nani kehelito nubu bu go saga huto bu goꞌohuna. Bu nogogo hosi yaga nupaꞌi mone huto huloto oꞌehina. Bo mone gupisaꞌalo minoꞌehina. Ai yahaꞌatu guna malalina nasana sikeli yabe mone liloto minoꞌehina. \v 6 To keneꞌi amuya moloto minolata loebe loebe nasanamagihi folagahaꞌanigu bonaꞌmagihi nogoꞌa legitana huto huloto yaꞌma luto ligo keheliꞌohube: Noseꞌna masu loebe loebe yanamofihi minaꞌa moneko kina to kileꞌmofihi masuꞌi loebe monebe moneko kina eto eto hu epilo to oliba nogoyaꞌa to bai nagamiꞌi yaꞌma li sibina mehilo. \p \v 7 To sipisipi nalaꞌauba ai pepa nagaꞌi napa 4 i hepulu tito paka solago keneꞌi amuya moloto minolatana napa 4 ai kehe ito luꞌehina: Obo, luto ligo keheliꞌohuna. \v 8 Ya huto nubu bu go saga huto bu nogogo hosi yaga mone gufaꞌa okoho tegi huto loꞌehina yaꞌma ago bu goꞌohuna. To bo mone gupisaꞌalo nominana ya legi huto giꞌa Fililatana yaꞌma to megesalo megeꞌi moloto oꞌehinamofihi giꞌalo yaꞌma Kene Mala Malaꞌna yabe giꞌa meleꞌahana. To etali melugu bonaꞌi kupa loebe loebe fi halaꞌibe lite neago li gehesa mone yaꞌma luba to kauꞌna sipi to besise luna lana to lopi kafaꞌnama luba nasana yaꞌma huto hite bonaꞌi eneleꞌmo sibina hilabe luto yamofihi enoho fililo luto amuya etimiꞌehina. \p \v 9 To sipisipi nalaꞌauba pepa nagaꞌi napa 5 i hepulu tito paka solago bu goꞌohuna. Bonaꞌmagi Huꞌmamofihi kaꞌa lu yege hete minete li futili hiꞌahanaꞌmu yabe lite enoho filiꞌahana yabe. Enali enemehi yaꞌma fifa ilata nehana mamufa gilata hitamofihi mahaꞌaga nehago bu enogoꞌohuna. \v 10 Enali kaga kehe sipi ite ma lite liꞌahana: Sipi Boti hetofa hiti lamanaꞌa kai kanaꞌa sipi leꞌmo yatama huꞌahane. Kai golahatiꞌmu foipana melugu bonatoga niꞌina yaꞌma hiya yupahi kagaꞌani loko huto pa salane? \v 11 Ya lite lilago koholi gukete hapaꞌa guꞌi enemeto enemeto epi su holoto ma luto lu epiꞌehina: Agoya yagapanaꞌi lenalalutinigi lugaꞌa ana hite enoho fililana enali Huꞌmau lu keheliꞌehilinaꞌa li eto hilinaꞌmu geba hite nesiꞌasi minalo. \p \v 12 To anaꞌina yamofihi ma huto bu goꞌohuna: Sipisipi nalaꞌauba ai pepa nagaꞌi napa 6 i hepulu tito yamofihi paka nosago imimaꞌi sipi liꞌehina. Imimaꞌi noligo yege yaꞌma kotinifa gito ifi toꞌehina, nupa guꞌi tafaꞌa ya suhi lolo huꞌehina. To ikahi yaꞌma gola tegi lolo huꞌehina. \v 13 To sonofiꞌi enali yasiuba noligo namopa yafa yamofihi kosaba legeyaꞌa ligi mo iꞌehina legi hite kokulumaguti melugu limo koko hiꞌahana. \v 14 To kokuluma ai yaꞌma fuka bito pepagu kelebe noguta ya suhi huto kelebe gito buto faꞌmenena lolo huꞌehina. To kosa to hege nagamilugu meꞌi tiꞌehinana enali asagaꞌi mopo mopo hago hepaꞌanigati heꞌmilete biꞌahana. \v 15 Ya suhi huto huto nohigo melugu enigihiti bo to kaba bo to gimi boꞌanimofihi kaba bo to feꞌnohaꞌani hiti bo to amuya bo to sipi bo to lapa mebiꞌehina bonaꞌi asagatoga enali kefaha mulilugu to kosamofihi hupigu felete fala kite mineꞌahana. \v 16 Ya hite nehite, kosa asagaꞌi to efahi napaꞌa kehe ite yibi bena nehite lu epilete ma lite liꞌahana: Limite ifi te letalo. Sekele mamuꞌa hiti kefa hisalo minolata nohina ai buꞌalo huto hu emi lalutigi to sipisipi nalaꞌamofihi komopaꞌa logo biseꞌnaꞌa bu go lalutigihe. \v 17 Logo biseꞌnaꞌatitimofihi kanaꞌa sipi huto huꞌehinagi bo moneubafi moneuba faꞌmene mone ho tito meminalubeꞌmu hibe lite liꞌahana. \c 7 \s1 Isilaeli bonaꞌi 144 tauseni enogobisalo Huꞌmamofihi omihaꞌa minoꞌehina \p \v 1 Ya hulago nani nubu bu golago buto agelo loeyagi loeyagi nehago bu enogoꞌohuna. Enali meꞌi nekisaꞌa loebe loebe niꞌina yalo mine lite biꞌahago bu enogoꞌohuna. Melugu yasi loebe loebe lite mineꞌahana yamofihi metoga to hege nagamilugu to yafa yasi mone melilibe lite lila lila hite mineꞌahana. \v 2 Ya hilago yege notinagati agelo mone notigo bu goꞌohuna. Ai amuya moloto minoba minoba Huꞌmamofihi omihaꞌa lito minoꞌehina. Ai yaꞌma agelo loeyagi loeyagi yaꞌma metoga to hege nagamilugu bauna fi lalabe luto yamofihi amuyaꞌa epiꞌehinaꞌa kehe sipi ito ma luto lu epito luꞌehina: \v 3 Lenali melugu to hege nagamilugu to yafa meleꞌisi bauna mefilo. Lali kohe toto Huꞌmamofihi yagapanaꞌa enogobisalo yaꞌma omihaꞌa molo epalalutaꞌmu yabe. \v 4 Ya luto ligo bonaꞌi enogobisalo Huꞌmamofihi omihaꞌa minoꞌehinaꞌa enali li nupa hite napaꞌani ya luto ligo keheliꞌohuna: Isilaeli bonaꞌmagihi nagaꞌani fato fatoꞌi silagaꞌi 144 tauseni enali enogobisalo Huꞌmamofihi omihaꞌa minoꞌehina. \v 5 Yutahi nagaꞌi 12 tauseni omihaꞌa hiti minoꞌehina, Lubenihi nagaꞌi 12 tauseni, Gatehi nagaꞌi 12 tauseni. \v 6 Asehi nagaꞌi 12 tauseni ana huto omihaꞌa hiti minoꞌehina, Nafatalihi nagaꞌi 12 tauseni, Manasehi nagaꞌi 12 tauseni. \v 7 Simionihi nagaꞌi 12 tauseni ana huto omihaꞌa minoꞌehina, Libaihi nagaꞌi 12 tauseni, Isakahi nagaꞌi 12 tauseni. \v 8 Sebulunihi nagaꞌi 12 tauseni ana huto omihaꞌa hiti minoꞌehina, Yosefehi nagaꞌi 12 tauseni, to Beyaminihi nagaꞌi 12 tauseni yabe. Yaꞌamagihi Huꞌmamofihi omihaꞌa yaꞌma enogobisalo minoꞌehina. \s1 Fato fato metoga nagaꞌi babu luto minoꞌehinamofihi kaꞌa \p \v 9 Ya hulago nubu egolago buto mana bu goꞌohuna: Noto noto bonaꞌi lugaꞌamagihi babeyafaꞌa fato fato enugufa hiti to fato fato nagaꞌi hiti to kagaꞌani fato fatoꞌi to nagaꞌi babu lite yaꞌma bo moneuba leka so su mehose suhi enali sekele mamuꞌa hiti kefa hisamofihi gobisalo to sipisipi nalaꞌa ai mahaꞌaga ho tite nehago bu enogoꞌohuna. Enali yaꞌma koholi kata li hekelete lose loseꞌna fekilite enayanugu yaꞌma lose loseꞌna hekele ite lila lila hite mineꞌahana. \v 10 Lila lila nehite ka sipi kaguti ma lite liꞌahana: Lubuto bilata nasana yaꞌma sekele mamuꞌa hiti kefa hisalo minolata nohina afotifu Huꞌmamofihi aitogati to sipisipi nalaꞌa aitogati niꞌibe. \v 11 To agelo asagaꞌi to olopa kaba bonaꞌi lugaꞌa to keneꞌi amuya moloto minolata loebe loebe enali ho tite fi bego hite sekele mamuꞌa hiti kefa hisalo li melete mineꞌahanaꞌa enali sekele mamuꞌa hiti kefamofihi mahaꞌaluga lapusa fi emite Huꞌmamofihi fokehi hete ma lite nelite liꞌahana: \v 12 Lamaꞌna ka lusa gilata to ai fana mehaꞌa bati hulata to keheli fe lulata to fokehi lulata to giꞌa liyafa hulata to kaba huse nasana to amuya nasana Huꞌmamofitoga yabe lulata nasana minoꞌehina yaꞌma mino lito buto mino baga ito minalinaꞌmu yabe. Maꞌnaka. \p \v 13 Ya lite li neheꞌmigo olopa kaba bonaꞌi enalitogati moneuba loka ho netoto luꞌehina: Kiꞌafu kiꞌafu hapaꞌa hiti koholi kata hekelelata nehanaꞌa yaꞌma hiyagati nehabe? \v 14 Ya luto noloka hago nonaꞌa ma luto lu emiꞌohuna: Kibina boꞌnimaka yaꞌma kaika keheliꞌahatigi lu menonimine. Ya luto lugo ai luꞌehina: Enali kalanaꞌi mele ketelata nehanamofihi komopaꞌaguti enabaga hiti eꞌahanamo niꞌibe. Enali guketeꞌani yaꞌma sipisipi nalaꞌamofihi golahaꞌatu okala hite lite hapaꞌa li lolo hite liꞌahabe. \v 15 Yaꞌmu Huꞌmamofihi sekele mamuꞌa hiti kefa hisamofihi mahaꞌaluga nehite utehe etehi sipi mono nonugu agoya hi etete minelata nehabe. Ya nehago sekele mamuꞌa hiti kefa hisalo minolata nohina aiꞌa kaba hu epoloto minalubeꞌmu hibe. \v 16 Ya nehite noseꞌnaꞌaniꞌmu kauꞌna mehalanaꞌmu yabe. To nagami kumu kauꞌna meenahalinaꞌmu yabe. To yegeuba meenalalinaꞌmu yabe. To mukoho nasana moneuba enugufaꞌani laga mehilinaꞌmu yabe. \v 17 Kefa hisa folagahaꞌagu sipisipi nalaꞌa nohina aiꞌa yaꞌma kaba hu epalalinaꞌmu yabe. Ya hinogo minoba minoba nasanamofihi ipi opohi notilina nagamitoga eneleꞌmoto bilubeꞌmu hibe. Ya hulenogo Huꞌmau aiꞌa enubu nogoya kele li epalalinaꞌmu yabe luto enali akuꞌi yibi mehilanaꞌmu lu nimiꞌehina yabe. \c 8 \s1 Pepa nagaꞌi napa 7 i hepulu tito paka soꞌehina \p \v 1 Ya hulago sipisipi nalaꞌauba ai pepa nagaꞌi napa 7 i hepulu tito paka soꞌehina. Ya nohigo kokulumagu ka mekoko tito niꞌigo kana hupamoneꞌi nobigo \v 2 yamofihi su nohago agelo 7 enali Huꞌmamofihi mahaꞌaluga ho tilete nehago bu enogoꞌohuna. To pikuli 7 epigo lila lila hite mineꞌahana. \p \v 3 To agelo moneuba tuꞌa hiti nasana mamufa gilata lapeꞌi golitu lolo hiꞌahana nasana hiti liloto oꞌehina. Oto mamufa gilata hitamofihi mahaꞌaga yaꞌma ho tiloto minoꞌehina. Ana kegiꞌa tuꞌa hiti nasana lamanaꞌa babu lite yaꞌma lime emilago sekele mamuꞌa hiti kefa hisamofihi gobisalo yaꞌma mamufa gilata nasana to golitu lolo hiꞌahana minoto yamofihi gupisalo tuꞌa hiti nasana mone laita huto mono bonaꞌmagihi Huꞌmamofitoga nunumu lilata nehana yaloꞌi molo emi epoloꞌehina. \v 4 Ya nohigo agelo ai yahaꞌa su toꞌehinaguti lokiya tuꞌa hiti yanauba mono bonaꞌi enali Huꞌmamofitoga nunumu lite neminanaꞌamagihi molo emi epalago Huꞌmamofitoga tiꞌehina. \v 5 To agelo ai ya suhi huloto mamufa gilata hitaloti logomofihi lokunusaꞌa liloto lapelugu molo bai toloto melugu li fulugu bi heꞌmigo limiꞌehina. Nolimigo kokililika sipi noligo fato nogoꞌani hiti noligo kopisiꞌna li melebeya nohigo imimaꞌi moneꞌi liꞌehina. \s1 Agelo 7 enali pikuli 7 fu liꞌahana \p \v 6 Ya nohigo agelo 7 enali pikuli lite mineꞌahana yamagi pikuli fu liluneꞌmu leꞌmo keta mehuse hite mineꞌahana. \p \v 7 Ya hulago agelo koheꞌauba ai yaꞌma pikuli fu lulago koꞌi hogisopa legeyaꞌa to logomofihi lokunusaꞌa lito gola hiti li sibi sibi hiꞌahana yauba melugu mo iꞌehina. Noigo melugu kupaꞌa loebe monebe fi loko hite nehago kupaꞌa monelugu yaꞌma yafa logouba lo su hoꞌehina to kupa lugaꞌa yaꞌma kifi kosabaꞌi asagaꞌi logouba lo su hoꞌehina. \p \v 8 To agelo alihaꞌa napa 2 ai pikuli fu noligo nasana mone sipi kosagu ana suhi huto logo guluya mehaꞌa hiti hege nagamilugu i fekele lito limiꞌehina. Limilago hege nagamiꞌi fi loko huto loebe monebe hulago moneꞌi golako lolo huꞌehina. \v 9 Hege nagamilugu fato fato nasana fi loko huto loebe monebe lolo higo monelugu yaꞌma anaꞌina fili gehesa hiꞌahana to ana huto fi loko huto loebe monebe lolo higo moneꞌa nagamilugu botimo yaꞌma ibe tigibe huꞌehina. \p \v 10 To agelo napa 3 ai pikuli fu noligo sonofiꞌi napaꞌa mone kokulumaguti itefe lito limiꞌehina yauba libiꞌi ya suhi huto gulu guluꞌa hiti limito loebe monebe lolo higo monelugu ipi opoho nagamiꞌi hiti to biya nonuhu nagamiꞌi hiti moneꞌagu foloꞌehina. \v 11 Ana sonofiꞌi giꞌa yaꞌma Ofuꞌyau ekesa halibe nelana yabe. Nagamiꞌi yaꞌma fi loko huto loebe monebe huꞌehina moneꞌi yaꞌma ekesa ho su hago bonaꞌmagi enali nelago ekesaꞌauba enahago fili su heꞌahana. \p \v 12 Fili su nehago agelo napa 4 aiꞌa yaꞌma pikuli fu noligo yege ikahi to sonofiꞌi yamagihi fana mehaꞌani fi loko huto loebe monebe hulago moneꞌmofihi fana mehaꞌa su hoꞌehina. Fana mehaꞌani nesi nohigo goꞌi fi taga hu epoloto goꞌi luꞌehina. To fuligagu yege nesiꞌa besa loloto to foluguꞌi ana huto ikahi sonofiꞌi fi taga hu epoloto fi besa nesiꞌa lo lito huꞌehina. \p \v 13 To nani nubu egolago buto nama lupahi sipi mone bu goꞌohuna. Bu goꞌohunana yaꞌma muya beletoga kasa gito nohuto nogo sipi luto ma luto kehe iꞌehina: Akae, akae. Agelo loebe monebe enali pikuliꞌani faꞌmene ma niꞌibe yaꞌma fu linogo nogo melenogo melugu bonaꞌi enali hena henaꞌani hilana niꞌibe luto ligo keheliꞌohube. \c 9 \p \v 1 To agelo napa 5 ai yaꞌma pikuli fu noligo nani bu goꞌohuna. Sonofi moneuba minoto kokulumaguti ifi tito melugu nolimigo bu goꞌohuna. To yatama kelimofihi kafeꞌa sigilibe luto yamofihi folokeꞌa emigo liꞌehina. \v 2 To yatama kelimofihi kafeꞌa nosigigo lokiya sipi tiꞌehina. Foya nolito sipi fiꞌmo nogoyotogo lokiya tilata nohina ya suhi huto keliguti tiꞌehina. Lokiya yaꞌma tito yegemofihi buꞌaga to megesaga meya ifi toꞌehina. \v 3 Ifi notago lokiyamofihi komopaꞌaguti atehi yaꞌma melugu limiꞌahana. Enabagaꞌani yaꞌma kakamukeꞌi ya suhi huto amuya moloto minoꞌehina. \v 4 To enali melugu kifi yafa hayaꞌa yaꞌma bauna fite menalabe luto lu laga hu epoloꞌehina. Bonaꞌi Huꞌmamofihi omihaꞌa enogobisalo meniꞌilinaꞌa enaligo yaꞌma luba fi epalalabe luto lu epoloꞌehina. \v 5 To atehi enali enehenogo fililabe luto meniꞌibe. Faꞌmene enoho mefililabe luto ikahi layahi mone kegiꞌa su henogo yamofihi komopaꞌagu akafuꞌi heni epelenogo kekeꞌi lite enagabu ginogo lite minalabe luto keheli epiꞌehina. Kakamukeꞌuba loholago usegi asegi ito minoꞌohuta ya suhi hite enagabu gi epalalabe luto keheli epiꞌehina. \v 6 To ana kanagu bonaꞌi enali fililana kapoꞌaniꞌmu sa sa hilete lilanaꞌa mefililanaꞌmu yabe. Fililatamofihi yaꞌma elesa meleba meleba hite sibigopa mefililanaꞌmu yabe. \p \v 7 To atehi enali yaꞌma hosi yagamofihi babeyafa hite luba bonaꞌi enali lubalo biluneꞌmu hosi yaga li hekele epelelete bilata nehana suhi hite yaꞌma latahaꞌanilo kakili golitu lolo hiꞌahana suhi huꞌehina yaꞌma minoꞌehina. To enokabaꞌa yaꞌma bona enokaba labaga legita yabe. \v 8 To okaꞌani yaꞌma yatama yatama anaꞌmagihi okaꞌani ya suhi huto to enabaga yogoꞌani yaꞌma laeoni yagafi akafu kalamagihi enabaga yogoꞌa tegi huto niꞌibe. \v 9 To kefe guꞌani yaꞌma fepehaꞌani aeonitu lolo hiꞌahana suhi huto minago bu goꞌohuna yabe. Kokeꞌnaꞌaniguti nogo moloꞌehina yaꞌma hosi yaga babu lite enali lubalo biluneꞌmu kelefefe hilata nehana kale legi hololu lite enonogo melelata nehana ya suhi huto minoꞌehina. \v 10 Kasaꞌani kakamukeꞌmofihi kasaꞌa ya suhi huto bagaꞌa yaꞌma kasaꞌaluga minoꞌehina. Yaloti bonaꞌi ikahi layahi mone kegiꞌa su hago yamofihi komopaꞌagu akafuꞌi heni epelete minalanaꞌmu yabe. \v 11 To agelo moneuba keli yatamalo kaba hulata nohina ai enikibina boꞌani minolata huꞌehina giꞌa Yuta bonaꞌmagihi kaguti Apatoni, to Kiliki bonaꞌmagihi kaguti Apolioni, to lali katiguti yaꞌma giꞌa enoholata bo yabe. \p \v 12 Yaꞌma yataꞌa eniginaga fise nasana ketaꞌa hiti yaꞌma aloꞌi su habe. To loemo yaꞌma huto hilaꞌibe luto luꞌehina. \p \v 13 Ya hulago agelo napa 6 ai yaꞌma pikuli fu ligo mamufa gilata hita golitu lolo hiꞌahana Huꞌmamofihi bulo minolata nohina nekisaꞌa loebe loebe yagati nogo sipi luto moneuba tilotomo akeheliꞌohube. \v 14 Ana nogouba agelo napa 6 ai pikuli fu luꞌehinamo ma luto lu emiꞌehina: Yufalati nagami olopalo agelo loebe loebe nagaꞌi epiꞌehina enaliꞌi gulu ho epolobo. \v 15 Ya luto lulago agelo loebe loebe enali ana hite ana kufugu to ana ikato ana kanalo to ana yupahi hupamoneꞌisi yaꞌma metoga bonaꞌi fi loko hite leꞌmo loebe monebe hilete nehinogo li nupa mone yaꞌma enehe su halabe luto enegeba hite mineꞌahana enalimo yaꞌma gulu ho epoloꞌehinamo yabe. \v 16 To gimi mageꞌi hiti bonaꞌi hosi yagamagihi enemegesalo mineꞌahana enali samahi tite napaꞌani 200 milioni yabe lago keheliꞌohube. \v 17 Bonaꞌi hiti hosi yaga hiti enali babeyafa yaꞌma nani bamuꞌi bu go tegi huto ma huto bu goꞌohube: Kefe guꞌani i kolo biseꞌna yaꞌma logo guluya mehaꞌa suhi safaꞌna to okohona tegi mone leukehi okaꞌa to gufiꞌi satugu tegi hite i kolo bite mineꞌahana. To hosi yagamagihi latahaꞌani yaꞌma laeoni akafu kalamagihi latahaꞌani ya suhi huto nohigo enabagaguti yaꞌma logo guluya mehaꞌa to lokiya hiti to gufiꞌi logogu nolago bu goꞌohuna. \v 18 Hosi yagamofihi bagaguti yaꞌma logo guluya mehi to lokiya to gufiꞌi kefa logogu lolago limito metoga bonaꞌi fi loko huto loebe monebe lolo nohigo li gehesa monelugu yaꞌma enoho su hoꞌehina. \v 19 Hosi yagamagihi amuyaꞌani yaꞌma enabagagu to kasaꞌaniga minoꞌehina. Kasaꞌani yaꞌma osifa tegi huto latahaꞌa hiti nohigo yanatu bonaꞌi enagabu gise nasana epilata nehana. \p \v 20 To ana kufe kafe nasanauba bonaꞌi lugaꞌa meenohoꞌehinamagi enali komopaꞌani li gelehe mehise enali faꞌmene nasana lolo hite lilete lila lila hiꞌahana yaꞌma li meheꞌmiꞌahana yabe. To foipa felemofihi to faga lugefa nasana golitu to silibatu to aeonitu to efatu to yafatu lolo hiꞌahanaꞌa be gete keheliseꞌna meniꞌinaꞌa to kapo moloto mebuseꞌnamofihi yaꞌma lipite enalapusa fi epite mineꞌahana. \v 21 Ya hite minete, bonaꞌi enehe fililataꞌa to nalisa to moko liseꞌna to gumina nasana yaꞌma meheꞌmiꞌahanamo niꞌigi anana kumu komopaꞌani i gelehe mehiꞌahana yabe. \c 10 \s1 Agelo moneuba pepa nesiꞌasi kelebe giꞌahana mone lito minoꞌehina \p \v 1 To amuyaꞌa hiti agelo moneuba kokulumaguti nolimigo bu goꞌohuna, Ai yaꞌma gufaꞌaga sopohi giloto minoꞌehina. Latahaꞌalo yaꞌma figepaꞌa besa besa loloto minoꞌehina. Okabaꞌaga yege silikehaꞌa lolo huto minoꞌehina. To gigusa luga lugaꞌa yaꞌma lapusa legi huto logo gulu gulu luto loto minoꞌehina. \v 2 Yanugu yaꞌma pepa nesiꞌa mone liloto nohuto yaꞌma kelebe giꞌahanaguti litata loloto minoꞌehina. Gigusa lamagaꞌagati yaꞌma hege nagamiꞌmofihi gupisaꞌalo ho tiloto minoꞌehina. Gigusa sogaꞌagati metoga liloto minoꞌehina. \v 3 Ya huloto nohigo laeoni yaga nogoꞌa sipi moloꞌehina ya suhi huto ka sipi luto kehe igo kokililika 7 enali ka nonaꞌa sipi liꞌahana. \v 4 Enonogo nemalago kehelilotoꞌni fayahi kayalubeꞌmu nohugo kokulumaguti nogoꞌa moneuba katiyaꞌi moneuba ya luto noluto limiꞌehina: Kokililika 7 enali kaga liꞌahana yaꞌma suguna ka niꞌigo fayahi mekoyobo. Yaꞌma ka fala kito komopakagu mineno. \p \v 5 To agelo yaꞌma hege nagamiꞌi gupisalo to metoga ho tito minoꞌehinauba aiꞌa yahi lamagaꞌa kokulumagu li saga huto \v 6 mone kaga lu moloꞌehina. Yaꞌma minoba minoba huse bo, kokulumatoga asaga nasana to metoga asaga nasana to hege nagamilugu asaga nasana li huto hu su hoꞌehina bo, Huꞌmau, aiꞌa giꞌalo kagaꞌa yaꞌma agelouba ma luto kaga moloꞌehina: Kanaꞌa mone geba huto meminalutaꞌmu yabe. \v 7 Agelo napa 7 ai pikuli fu linogo nogoꞌa sipi malalubeꞌmu hibe. Yaꞌma suguna ka koyapaꞌi Huꞌmau kele keleꞌamagihi lu huto huto bonaꞌamagihi lu epiꞌehinauba maꞌasi huto hu su hoto huto hilubeꞌmu hibe luto luꞌehina. \p \v 8 Agelo ya luto noligo kokulumaguti nogoꞌa sipi keheliꞌohuna ana huto akuꞌi huto huloto ma luto lu nimiꞌehina: Kai buto agelo hege nagamiꞌi gupisalo to metoga ho tiloto nohina aitogati fayaha pepa kelebe giꞌahana yatoga lita loloto nohina yaꞌma libo. \v 9 Ya luto lulago nani agelo nohinalo buto pepa nesiꞌa liloto nohina yaꞌma nimibo luto lugo ma luto lu nimiꞌehina: Liloto nobo ligo nolago luto komopakaluga ekesaꞌi halubeꞌmu hibe. To lito kabagalo nemeletogo yaꞌma upeꞌi nogoyaꞌa legi huto lagaka kebesilubeꞌmu hibe. \v 10 Ya luto ligo pepamo yaꞌma yatogati lito noꞌohuna. Noloto nabagalo yaꞌma upeꞌi nogoyaꞌa ya suhi huto laga gofa huꞌehina. To mikili hogo komopaꞌniluga yaꞌma ekesa hoꞌehina. \p \v 11 Ya hulago yaꞌma luto lu nimiꞌehina: Kai bonaꞌmagihi li gehesalo silagaꞌi enugufaꞌa fato fatoꞌi to melugu bonaꞌi fato fatoꞌi to kaꞌani fato fatoꞌi to enikibina bo fato fatoꞌi enali kumu lu yege hose ka moneꞌa hiti akuꞌi lubo. \c 11 \s1 Huꞌmamofihi kaꞌa lu huto huto bomaleꞌititihi kaꞌa \p \v 1 To agelo moneuba akepa osahi molo legege huse osaha suhi huto nonimito ma luto nimiꞌehina: Kai ho tito Huꞌmamofihi sipi mono nohi mamufa gilata hita hiti molo legege huto komopaꞌagu Huꞌmamofihi enalapusa fi emise nehanaꞌa leka sobo. \v 2 To sipi mono nopofihi feguto hepaꞌa yaꞌma molo legege huto be megose faꞌmene heꞌmibo. Yamofihi notoga bonaꞌmagi Huꞌmamofihi ka mekehelilata enaliꞌi yabe luto fi laga huto heꞌmiꞌohuna niꞌibe. Enali lamana hepato Yelusaleꞌi yaꞌma ikahi 42 yamofihi komopaꞌagu bila ela hite ika ika hite minalunaꞌmu yabe. \v 3 To nani kaꞌni lu huto bo loemo lu etiminogoꞌni gukete tafaꞌa li hekeleꞌehite bonaꞌni yaꞌma kaꞌni lu epi epi hite nehinogo ana foyamofihi kanaꞌa ikahi 42 o belenogo su halinaꞌmu yabe. \p \v 4 Etali oliba yafa loemo to libiꞌi loemo yaꞌma meꞌmofihi Sipi Boꞌa ai bulo ho tilete minete ya suhi hite nehaꞌibe. \v 5 Bo moneubafi moneuba luba li etimilina yaꞌma etabagaguti logomofihi keleꞌauba ikalafu ito lalubeꞌmu hibe. Ya suhi huto bo moneubafi moneuba luba etahalinamoya aiꞌa nukumaꞌi nalinaꞌmu yabe. \v 6 To etali etubugilo kaba hilaꞌinamofihi amuya etimiꞌehina niꞌinagihe. Huꞌmamofihi kagaꞌa lu yege hete nehaꞌinogo kokuluma hekini lo etoꞌahaꞌigo koꞌi meilinaꞌmu yabe. To asaga gulu gulu nagamiꞌi kaba hite amuyaꞌa hiti yaꞌma etimiꞌehinamo niꞌigo etali ana nagamiꞌi golaha lolo hi etalaꞌibe. To melugu silagaꞌna gumiꞌi halinaꞌa huto hilibe lite etegekesagu kehelilete liꞌinogo huto hilinaꞌmu yabe. \p \v 7 To mono ka lu yege halaꞌina kanaꞌa su holenogo yatama keliguti luba yagakafa tilinaꞌmu yabe. Tiloto luba etoho etebe ligito etehelenogo fililaꞌinaꞌmu yabe. \v 8 Filileꞌinogo bonaꞌi etali etugufaꞌatiti heꞌmileꞌinogo hepaꞌi sipi lamanaꞌalo kapogu kete minalaꞌinaꞌmu yabe. Sipi Boꞌatitimofihi yaꞌma ana hepato koyapaꞌi malipu yafalo helago filiꞌehina hepaꞌmofihi yaꞌma giꞌa fono kamofihi kaꞌaguti Sotomu to Iyipi yabe, lite lilata nehabe. \v 9 Ya hilenogo noto noto bonaꞌi lugaꞌamagi suhi huto nagaꞌi fato fatoꞌi to nogoꞌani fato fatoꞌi to enugufaꞌa fato fatoꞌi silagaꞌi yaꞌma etugufaꞌatitimofihi kanaꞌa loebe monebe to nekisaꞌa yaꞌmagu be etegelete minalanaꞌmu yabe. Ya nehinogo lugaꞌamagi keli halune lite linogo oꞌe lite lu laga hilanaꞌmu yabe. \v 10 To ana mono ka leliꞌali bole loemo etali melugu bonaꞌi yaꞌma enagabu gi epolose nasana sipi epilata hiꞌahaꞌinamo niꞌinagi filiꞌahaꞌinaꞌmu yabe lite enegelo bite noseꞌna li nupa hite guna ite li muyalo malo hilanaꞌmu yabe. \v 11 To kanaꞌa loebe monebe to nekisaꞌa su nehenogo Huꞌmamofitogati kosaba amuya li huto hulata nohina sikalafuꞌuba limito etugufagu tinogo mopo hite ho tilaꞌinaꞌmu yabe. Ho tileꞌinogo bonaꞌmagi be etegelete enefelele akuꞌi bilenogo topa hete koli sipi hiꞌahana. \v 12 Ya hulenogo kokulumaguti nogoꞌa sipi moneuba yaꞌma luto lu etimiꞌehina: Etali malo tiliyo linogo fatehaꞌatitimagi enali be etegeꞌehinogo sopohi gupisalo kokulumagu tiꞌahaꞌina yabe. \v 13 To ana yupahi kokulumagu tite neminaꞌigo anaꞌasi imimaꞌi sipi liꞌehina. Noligo ana hepaꞌi lugaꞌa sibina hu su nohago hepaꞌi lugaꞌa 9 faꞌmene minoꞌehina. To bonaꞌi 7 tauseni fili su heꞌahana. To enubu hiti minalanaꞌamagihi sipi enelesa nelinogo Huꞌmau kokuluma afoꞌafihi giꞌa liyafa hinogo bati hite minaluneꞌmu habe. \p \v 14 Oho, ketaꞌa hiti liginaga fiseꞌna loemo yaꞌma aloꞌi huto hu su hoꞌehibe. Kehelilo. Maꞌasi akuꞌi mone ketaꞌa hiti yaꞌma huto hilubeꞌmu nohibe. \s1 Pikuli napa 7 fu liꞌehina \p \v 15 Ya hulago agelo napa 7 ai pikuli fu noligo kokulumagu yaꞌma enonogo sipi melete ma lite liꞌahana: Yatai yaꞌma noto noto bonaꞌmagihi kaba hulatanamofihi amuyaꞌamoya Sipi Botimofihi to leꞌmo ho tiꞌehinaꞌamofihi ai yanagu nohigo kaba hu epoloto minoꞌehina. Yatai enigihiti bo lolo hilibe luto linogo mino lito buto minalubeꞌmu hibe. \v 16 Ya lite lilago olopa kaba bonaꞌi lugaꞌa 24 Huꞌmamofihi bulo sekele mamuꞌa hiti kefa hisaꞌanilo nehanamagi limite enalapusa fi emite Huꞌmamofihi ma lite fokehi liꞌahana: \v 17 Sipi Bo, Huꞌmau enebe ligiꞌehina ai koyapaꞌi minoꞌehina to yatai nohuna bo. Lali kaiꞌi kofokehi yaꞌma luto nohone: Kai amuyaka sipi lita loꞌahanago huto nohibe. Ya huloto kigibina bo minoto kaba hu epololata foya hapi fito li huto nohane. \v 18 Ya hulatogo noto noto bonaꞌi komopaꞌanigu logo nobinamo niꞌibe. Kai kipakafa halina huto hilina kanaꞌa aloꞌi tupa nohibe. Filiꞌahana bonaꞌi enali foipanaꞌanimu ka foya li epalalata kanaꞌa huto huꞌehibe. To kele kele yagapanaka mono ka leliꞌali bonaꞌi to bonakamagi asagaꞌi amuya keheliꞌahana sipi nehanaꞌa hiti lagasoꞌa bonaꞌi asaga agoya hu kimiꞌahana, enali minaꞌa epilata kanaꞌa tupasi nohibe. To metoga nasana li sibina hilata nehana bonaꞌi enaliꞌi yaꞌma eneleꞌmo sibina hu epalalata kanaꞌa hiti moneꞌna hupamone nohibe. \p \v 19 Enali ya lite fokehi lilago kokulumatoga Huꞌmamofihi sipi mono nohaꞌa hokolo hulago lu mu tifiseꞌnamofihi kagaꞌa bokisi yamofihi sipi mono nohi komopaꞌagu huto huꞌehina. To kopisiꞌna li melebeya nohigo to nogoꞌani nela to kokililika babu nolina to imimaꞌi noligo sipi koꞌi hogisopa legeyaꞌa iꞌehina yabe. \c 12 \s1 Aꞌi mone hiti hagulu osifaꞌi etalikaꞌatiti \p \v 1 Ya hulago kokulumagu li nupa sipi mone ma huto huto huꞌehina. Aꞌi mone minoꞌehina ai yege silifiꞌamofihi kata lolo higo minoꞌehina. Gigusa komopaꞌaluga yaꞌma ikahi mele eteꞌahana. To latahaꞌalo yaꞌma sonofiꞌi 12 yanatu kakiliꞌa lolo hi eteꞌahana. \v 2 To ai yagapanaꞌa hiti ketalinaꞌmu yabe. Panaꞌi ketalubeꞌmu nohuto gabu gigo usegeꞌi asegeꞌi huto sipi nogoꞌa luto minoꞌehina. \p \v 3 To ya huto nohigo kokulumaguti li nupa mone ma huto huto huꞌehina. Hagulu osifaꞌi sipi mone minoꞌehina. Kelehaꞌa safa kini kini luto minoꞌehina. Latahaꞌa yaꞌma 7 to komuꞌa 10 minoꞌehina. To latahaꞌalo kakili 7 buꞌehinalo yaꞌma enigihiti bomagihi kakili mone bi etelago minoꞌehina. \v 4 Ya nohigo ya nasanauba kokulumatoga tito nohuto kasaꞌatu sonofiꞌi yaꞌma fi loko huto loebe monebe huto li tifi heꞌmi heꞌmi higo li gehesa mone yaꞌma metoga limiꞌehina. To hagulu osifaꞌi ai ya huloto aꞌuba panaꞌi neketenogo hoto nalube luto buto mahaꞌaga ho tito minoꞌehina. \v 5 To panaꞌi yaꞌma ketago yamofihi noto noto bonaꞌi aeoni fatusatu kaba hu epalalibe luto lu etoꞌehina. To panaꞌi yaꞌma huto hulago li fenene hite Huꞌmamofitoga nu kite hololu lite lelite tite sekele mamuꞌa hiti kefa hisamofihi mahaꞌaluga heꞌmi eteꞌahana. \v 6 To aꞌi ai yaꞌma koli huto buto ka metoga ikahi 42 li heꞌmito heꞌmalabe luto Huꞌmau leꞌmo bati huꞌehina hepato buto minago kaba hi etaluneꞌmu habe. \p \v 7 Ya hulago kokulumaga luba sipi huto huꞌehina. Agelomagihi kaba boꞌani Mikaeli to yagapanaꞌa hiti gonamu tamuꞌa hiti enali hagulu osifaꞌi hoto li heꞌmilune lilete ete li nupa hiꞌahana. To mone kegiꞌa yaꞌma hagulu osifaꞌmofihi yagapanaꞌa gonamu tamuꞌa ana hite ete luba hite melete mineꞌahana. \v 8 To ya suhi hiꞌahanaya Mikaeli to yagapanaꞌa enali amuya melete luba hilanaꞌa nehago hagulu osifaꞌi aiꞌa hiti to ageloꞌamagi hiti enaliꞌi enebe ligiꞌahana. Mikaeliu enaliꞌi kokulumaguti heꞌmi epololoto kafe gi epoloꞌehina. \v 9 To hagulu osifaꞌi napaꞌauba ai koyapaꞌi ema afehaꞌaga minoꞌehina bo mone giꞌamofihi Sata to fato giꞌa enifisa ito noto noto bonaꞌi enimiꞌi moloto enogolaga bilata bo leꞌmo fitu fe heꞌmigo melugu limiꞌehina. Aiꞌa hiti to yagapanaꞌa hiti kokulumaguti fitu fo heꞌmilago limite melugu mineꞌahana. \p \v 10 Ya nehago kokulumaga ka sipi ma luto huto higo keheliꞌohuna: Huꞌmau lubuto bilata nohina to ai amuya bo to gulu ho letalibe luto lu letoꞌehina bomofihi kaba hulata amuyaꞌa yaꞌma ahuto hu su habe. Leꞌmo ho tiꞌehina bo, Mesia ai amuyaꞌa huto huto nohinagihe. Ligibo lalalutigihi enali kalanaꞌi molo epoloꞌehinaꞌmu Huꞌmamofihi gobisalo ho tito kanaꞌamu kanaꞌamu utehi etehi ka foya li epoloba li epoloba huꞌehina bo ai yaꞌma kokulumatogati fitu fo heꞌmigo limiꞌehibe. \v 11 Ligibo lalalutigihi sipisipi nalaꞌamofihi golahaꞌamu keheli amuya meleꞌahanaꞌamagi ka lamanaꞌa lu yege heꞌahanaꞌamu enali Satahi be ligiꞌahana. Ya hite, filiseꞌnaꞌanimu mekehelise to mino bati hiseꞌnaꞌanimu mekeheliꞌahanamo niꞌibe. \v 12 Ya huꞌehinaꞌmu kokuluma komopaꞌagu komopaꞌagu to anagu minete bite ete hiꞌahanaꞌa lenali lenegelo bilo. To metoga to hege nagamilugu nehanaꞌa akae lenalitiniba hena hena hilana niꞌibe? Yaꞌma Satau ai lenalitoga foipa foya nolimibe. To kanaꞌa aloꞌi yaꞌma asu halubeꞌmu hibe. Yamofihi keheliꞌohutoꞌa kipakafa sipi higo yaꞌma humofaꞌna nohibe. \p \v 13 Ya hulago enali hagulu osifaꞌi ai kokulumaguti heꞌmi etelago melugu limito minoꞌehinaꞌmu keheliloto panaꞌi ketoꞌehina aꞌi aitoga luba hilube luto buba buba nohibe. \v 14 To aꞌuba ai nama lupahi sipimofihi kokeꞌnaꞌa loemo li molo eteꞌahago fotoꞌi heloto buto kame meto minoto lito huꞌehinaga hagulu osifaꞌi melilibe luto fala kiꞌehina. Ana kegiꞌa heꞌmete nehinogo kufu loebe monebe to mone nekisaꞌa kana su halinaꞌmu minoꞌehina yabe. \v 15 Ya nehinogo hagulu osifaꞌuba megesaga bagaguti sipi nagamiꞌi bili heꞌmigo bili limito hoto minoꞌehina. \v 16 Ya huꞌehina ana aꞌmo nagamilugu holoto mobilibe luto ya huꞌehina. Ya hilubeꞌmu nohigo meꞌuba ana aꞌi heꞌmalube luto kekoꞌi loko higo ana baga aka hoto suhi huto hagulu osifaꞌuba biliꞌehina nagamiꞌi ana kapogu limi su hoꞌehina. \v 17 Limi su nohago hagulu osifaꞌi ai yaꞌma ana aꞌmofi kumu yaꞌma ita bigo yagapanaꞌi gonamu tamuꞌamagihi Huꞌma lu laga huꞌehina kagaꞌa kehelilete Yesuhi ka lamanaꞌa yaꞌma li pili kete koseleꞌi meenahago lu huto hite lilata nehana bonatoga luba li epilube luto buꞌehina. \v 18 Ai nobuto hege nagamiꞌmofihi kehetoga limito minoꞌehina. \c 13 \s1 Luba yagakafa loemaleꞌititihi kaꞌa \p \v 1 Nohigo nani bu golago bunaga hege nagamiluguti yaꞌma luba nasana akafu yagakafa mone tiꞌehina. Ai yaꞌma komuꞌa 10 to latahaꞌa yaꞌma 7 to latahaꞌa minanalo minanalo yaꞌma enigihiti bomagihi kakili yaꞌma minoꞌehina. To latahaꞌalo moneko moneko giꞌa yaꞌma Huꞌmamofihi kaꞌa li sibi saba huto minoꞌehina. \v 2 Ana akafu yagakafa bu goꞌohuna ai babeyafaꞌa yaꞌma kelegiyabo sipiꞌa lolo huto yahaꞌa sipina yaꞌma bea kalamofihi gigusaꞌa suhi huto to bagaꞌa laeoni luba kalamofihi bagaꞌa legi huto minoꞌehina. To hagulu osifaꞌi yamofihi aiꞌa amuyaꞌa to aiꞌa sipi kefa hisa to aiꞌa sipi bo lolo huto kaba hulatana hiti yaꞌma emiꞌehina. \v 3 Akafu yagakafamofihi latahaꞌa moneꞌi keye lu filiꞌahanaguti akuꞌi ye koto bati higo noto noto bonaꞌmagi asagaꞌi enali be gelete yege filete lubana hiti akafu yagakafamofihi megeꞌi melete biꞌahana. \v 4 Ya nehite hagulu osifaꞌmofihi kibina boꞌa lolo huto minolata amuya emiꞌehinamo niꞌigi asaga bonaꞌmagi lite keke bake lite hagulu osifaꞌmofihi yaꞌma enalahupa fite lipi emiꞌahana. Ya nehite akafu yagakafa ana hite leꞌmo sipi lolo nehite lipi emite ma lite liꞌahana: Akafu yagakafa moneꞌi ai suhi huto menohibe. To mone kiyiꞌafu luba li huto hilina niꞌibe? \p \v 5 Ya lite lilago enugufa lelite titi nehanamofihi kaꞌa to Huꞌmamofihi leꞌmo sibina hu etalibe luto bagaguti lu etoꞌehina. Huꞌmau kaga lu laga mehuꞌehigo foyaꞌamofihi yaꞌma ikahi 42 yamofihi komopaꞌagu lito metoga kaba hu etoto minalibe luto kanaꞌa molo emiꞌehina. \v 6 To ya huꞌehinaꞌmu Huꞌmau aiꞌa niꞌina giꞌa niꞌina to minolata nohina hepaꞌa niꞌina enali kokulumagu minelata nehanaꞌamagihi hiti hapi fito lu sibina sabana huto minoꞌehina. \v 7 To Huꞌmamofihi bonaꞌa luba epinogo enebe ligilibe luto keheli emigo ya suhi huto minoꞌehina. To yaꞌma Huꞌmau lu laga mehuꞌehigo akafu yagakafa noto noto bonaꞌi enugufa fato fatoꞌi to nagaꞌi fato fatoꞌi to kaꞌani ana huto fato fatoꞌi to melugu bonaꞌi fato fatoꞌi enaliꞌi ai sipi boꞌani lolo huto minalibe luto kaba huseꞌnaꞌa emito minoꞌehina. \v 8 To melugu bonaꞌi asagaꞌi enali enalapusa fi emiꞌahana keke bake li etalabe. To lugaꞌa enigiꞌani yaꞌma sipisipi nalaꞌa he filiꞌahana ai yaꞌma enemehaꞌa minoba minoba nehana bonaꞌmagihi enigiꞌani koyoꞌehina bukugu koyapaꞌi meꞌi huto mehuꞌehina kanalo fayahi koyoto moloꞌehina enaliꞌanigo yaꞌma akafu yagakafa yaꞌma ya suhi mehi etalanaꞌmu yabe. \p \v 9 Lenegekesa hokolo huꞌehinamagita yaꞌma keheliya ite kehelilo. \v 10 Lugaꞌamagi enali naga nonugu minalabe luto luꞌehinamo yaꞌma minalabe. Moneuba ai emitaꞌi yatamatu bo mone ho fililenogomo ana hite yatama emitatu ana bo ho fililabe. Huꞌmamofihi nonaꞌa pa sose bonaꞌmagi ana yupahi yaꞌma li hetofa hite keheli amuya meleteba minalafa. \p \v 11 To meꞌi komopaꞌaguti akafu yagakafa mone hiti tigo bu goꞌohuna. Ai sipisipi nalaꞌa ya suhi huto latahaloti komuꞌa loemo tito minoꞌehina. Nogoꞌa yaꞌma hagulu osifaꞌmofihi ya suhi huto minoꞌehina. \v 12 To akafu yagakafa alihaꞌa yaꞌma kohe toto akafu yagakafamofihi gobisalo amuyaꞌamofihi foyaꞌa lito minoꞌehina. Ya nohuto asaga melugu bonaꞌi lu epigo kohe toto akafu yagakafamofihi latahaꞌa mone keye lu filiꞌahanaguti akuꞌi ye koto bati higo ho tiꞌehina aiꞌi yaꞌma lipite agoya hi emite neminabe. \v 13 To akafu yagakafa alihi hutu huꞌehina ai fato suhi huto topa hose nasana sipi lilata nohibe. Ya nohuto mone ma huto liꞌehina. Ai melugu bonaꞌi asagaꞌmagi be geꞌahago kokulumaguti logo yaꞌma metoga limilata nohibe. \v 14 Huꞌmau lu laga mehuꞌehigo topa hose nasana amuya ya suhi huto lolo hilibe luto keheli emigo kohe toto akafu yagakafa tiꞌehina aiꞌa bulo yaꞌma topa hose nasana lolo huto melugu bonaꞌi komopaꞌani fibe taga hube huto minoꞌehina. Ya nohuto metoga bonaꞌi lu epigo akafu yagakafamofihi afehaꞌaga ema emitatu laga hago filiꞌehina ya suhi lolo huloto ho tiꞌehinamofihi fayahaꞌa legita lolo hilo ligo ya lolo hite anatoga enalapusa fi emilabe. \v 15 Huꞌmau lu laga mehuꞌehigo alihaꞌa akafu yagakafauba kohe toꞌehina akafuꞌna fayahaꞌa legita lolo hiꞌahanamofihi sikalafu hu emigo leꞌmo ho tito kaga luse nohigo bonaꞌmagi enali enalapusa fi emite minelata nehabe. To lugaꞌa agoya meemisemagihi enoho fililata nohibe. \v 16 To afafu yagakafaꞌuba tite nehanaꞌa to limite nehanaꞌa, feꞌnohaꞌani linaꞌa to enumuhi meniꞌinaꞌa enigihiti bo to kele keleꞌani yaꞌma bonaꞌi asagaꞌmagi yaꞌma ai linogo enayahi lamagaꞌaga yaꞌma to enogobisalo omihaꞌani mone keye su helata nehabe. \v 17 To akafu yagakafa ya suhi huto omihi yaꞌma giꞌamofihi fayahifi to hapaꞌamofihi napaꞌa mekeheliꞌahanaꞌa enali anaꞌina mina filata nasanaꞌmu kapo fi hekini le epelelata nehabe. \p \v 18 Yaꞌma li gehesamofihi hapaꞌa sa hite keheliya ilabe. Bo moneuba ekesa keheliba keheliba huto komopaꞌagu keheliꞌehinogomo akafuꞌna ya suhi huto napaꞌamofihi hapaꞌa yaꞌma li huto hite kehelilabe. Napaꞌa yaꞌma bo moneꞌmofihi giꞌamofihi napaꞌa yaꞌma 666 ya legi huto niꞌinamo niꞌibe. \c 14 \s1 Bonaꞌi 144 tauseni enubuto biꞌehina enali nama \p \v 1 Ya nehago nani nubu bu golago buto bu goꞌohuna yaꞌma sipisipi nalaꞌa Yelusale hepatoga Yiona kosagu ho tiꞌehigo bu goꞌohuna. Bu nogogo aiꞌa bonaꞌi 144 tauseni ana kosagu li gehesa hite mineꞌahana enogobisalo yaꞌma aiꞌa giꞌa fayahi to afoꞌafihi giꞌa fayahi kayago minoꞌehina. \v 2 To kokulumatogati nogoꞌa keheliꞌohuna yaꞌma nagamiꞌi lisahi sipi ito sasa luꞌehina to koꞌi kogolikohi ito minoꞌehina. Ya nohigo kagaꞌa kehelugo bonaꞌi asagaꞌmagihi gita legi huto nogo nomalanamofihi nasana sipiꞌatu gita nogo mololata nohina ya suhi huto nogo malago keheliꞌohuna. \v 3 Ya nehago sekele mamuꞌa hiti kefa hisamofihi mahaꞌaga yaꞌma keneꞌi amuyaꞌa hiti loebe loebe to olopa kaba bonaꞌi lugaꞌamagi enali enubulo yuhufa nama mone lite mineꞌahana. Ana nama yaꞌma bonaꞌmagita keheliluta babeyafa huto meminoꞌehina. Bonaꞌi 144 tauseni yaꞌma noto noto bonaꞌi lugaꞌa enalitogati Huꞌmau mina fiꞌehinaꞌa enubuto biꞌehina yaꞌamagi enalisigo kehelilanaꞌa huto niꞌibe. \v 4 Enali yaꞌma anatoga mebiꞌahana komopaꞌanimofihi hapaꞌa bati huto neheya kola bonaꞌi ya suhi mineꞌahana. Enali yaꞌma sipisipi nalaꞌa nohinaga megeꞌi melete bilata nehana enali noto noto bonaꞌi lugaꞌa enalitogati enubuto biꞌehinamagi Huꞌmamofihi mahaꞌaga to sipisipi nalaꞌamofihi mahaꞌaga neminanaꞌasigo hapi fito eneleꞌmo mele mele nehabe. \v 5 Enali yaꞌma enabagalugati faga meluse enaliꞌanigo anaꞌina li sibina hilanaꞌa yaꞌma enalitoga meniꞌibe. \s1 Agelo loegi monegi enali ka \p \v 6 Agelo mone yaꞌma ifo muyaluga ilege hoto nobigo bu goꞌohuna yaꞌma noto noto bonaꞌmagi ka lamanaꞌa amuya moloto minoba minoba nohina kaꞌa metoga bonaꞌi fato fatoꞌi, to enugufa fato fatoꞌi, kaꞌani fato fatoꞌi to nagaꞌi fato fatoꞌi lu huto hu epitomofaꞌna huꞌehina. \v 7 Ai yaꞌma sipi kaguti kehe ito lu epito luꞌehina: Lenali Huꞌmamofihi lu koli fite kehelite aiꞌa giꞌa liyafa hilo. Bonaꞌi guna malalina kanaꞌalo yaꞌma hupamone nohibe. Kokulumagu to melugu to hege nagamilugu to ipi opoho nagamiꞌi lolo huꞌehina bo, Huꞌmau aitoga lenalapusa fi emite fokehi lite minalo. \p \v 8 Ya luto luloto nobigo megesaga agelo mone oto ma luto kehe ito luꞌehina: Akae. Bebiloni hepaꞌi sipi tele tulu biꞌehina. Hepaꞌi afoꞌagi enali noto noto bonaꞌi bai nagamiꞌi nelata hanaꞌmu enogoꞌna helata nehanaꞌmu yamofihi lolo hite moko fiseꞌna enogoꞌna bilata hanaꞌmu ekesa bai nagamiꞌi ya suhi nelata hanaꞌmu yabe luto tele tulu biꞌehina. \p \v 9 Ya luloto nobigo megeꞌi agelo laluꞌafu mone nooto ka sipi luto ma luto luꞌehina: Mone enali akafu yagakafa to fayahaꞌa hiti enalapusa fi emilana to enogobisalo ai omihaꞌa li malalana to enayanugu ai omihaꞌa fayahi minalinamagihi \v 10 enali ekesa bai nagami tegi huto Huꞌmamofihi ita biseꞌnaꞌa niꞌina faꞌmene nagamiꞌi hiti li sibi sibi mehuse ipakafa halina lapeluguti epinogo nalabe. Ya hilete hetofa agelo lamanaꞌamagi to sipisipi nalaꞌa enali enubulo hiti to kala efahi logogu lolenogo keligu li binogo limite nehite enagabu neginogo kehelite minalinaꞌmu yabe. \v 11 To enagabu neginogo kehelite biꞌahana bonaꞌi yaꞌamagi nebinogo loto lo su mehalubeꞌmu hibe. To yaꞌma lokiyaꞌa tiloto mino lito buto fotoꞌi mino moloto minalinaꞌmu yabe. Ya huꞌehinaꞌmu akafu yagakafa hiti to mehaꞌa enalapusa fi emilata nehana bonaꞌi enali nehana to giꞌamofihi omihaꞌa lite nehanaꞌa enali moneꞌna enagabu giseꞌna li heꞌmi epoloto mebilinaꞌmu yabe. To enabasu bite to mino fulu hite mealanaꞌmu yabe. Kanaꞌamu kanaꞌamu kekeꞌi luseꞌnauba minomo limito niꞌigo kehe lelite bite minaluneꞌmu habe. \p \v 12 Yaꞌma kanaꞌalo Huꞌma keya ka luꞌehina kehelilete to Yesuhi hapaꞌa kumu uleꞌale kehelite lite nehana bonaꞌi Huꞌmamofihi pa sose bonaꞌa enali yaꞌma amuya melete minalafa. \p \v 13 Ya hulago kokulumaguti nogo moneuba ma luto limigo keheliꞌohuna: Kai kaga yaꞌma fayahi akoyobo. Yaꞌma kana yupahi ifoꞌaga Sipi Bomofitoga foyaꞌa lilete ise gite fililanaꞌa enali komopaꞌanigu lamanaꞌa kehelilana enali kumu bati hi epalalinaꞌmu yabe. Ya luto ligo Sikalafuꞌuba ai ka nonaꞌa ma luto emiꞌehina: Lamaꞌnaka. Enali yaꞌma sipi foyaꞌanimofihi molo legege hite melete enabasu bite mino fulu hilanaꞌmu yabe. Ya hilete nebinogo minete lite hiꞌahanamofihi lamanaꞌa enemegeꞌi moloto bilinaꞌmu yabe. \s1 Metoga foyamofihi legeyaꞌa guna malalinamofihi kaꞌa \p \v 14 Nani bu goꞌohugo sopohi hapaꞌa koholi huto nohigo bu goꞌohube. To sopohi gupisalo mone minoꞌehina ai mehaꞌa bona suhi huto to layahaꞌaga yaꞌma enigihiti bomagihi kakiliꞌani golitu lolo hiꞌahana yaꞌma biloto minoꞌehina. To yahaꞌaluga yaꞌma emitaꞌi sage bogeꞌa mone lito minoꞌehina. \v 15 Ya nohigo kokulumagu sipi mono nonuguti agelo moneuba limito sopohi gupisalo minoꞌehina bomofihi yaꞌma luto kehe sipi ito lu emiꞌehina: Kai emitakatu foyakamofihi legeyaꞌa laga huto molobo. Metoga foyamofihi legeyaꞌa aloꞌi huto hu su hoꞌehibe. Laga huto li malalata kanaꞌa aloꞌi hupamone nohibe. \v 16 Ya luto lulago sopohi gupisaꞌalo minalinauba emitaꞌa li yofo huto oto iloto melugu lamanaꞌa laga huto li gehesa huto munu munu huꞌehina. \p \v 17 Ya nohigo agelo moneuba kokulumagu sipi mono nonuguti heleko limiloto aiꞌa ana huto emitaꞌi sage bogeꞌa liloto minoꞌehina. \p \v 18 Lelito noago laluꞌafu moneuba ai kokulumatoga sipi mono nopomofihi mamufa gilata hitalo nohinagati oꞌehina. Ai logomofihi kabaꞌauba laluꞌafihi emitaꞌi sage bogeꞌa aliloto minoꞌehina ai yaꞌma ka sipi luto lu emiꞌehina: Legeyaꞌa uyaꞌi lo su hoꞌehinaꞌmu niꞌinaya kai emitaka sage bogeꞌatu metoga bai nagamiꞌmofihi legeyaꞌa laga hu su hobo. \v 19 Ya luto lulago agelo laluꞌafu yaꞌma emitaꞌi lito kete boloka biloto melugu bai legeyaꞌa laga hu su hoꞌehina. Laga hu su nohago Huꞌmamofihi sipi ipakafa hoseꞌnamofito heꞌmi moloto i sala kolata kefahi ya suhi huto komopaꞌagu malago limi su hoꞌehina. \v 20 Ya hilago nohi hepaꞌi mone kegiꞌa fegutoga molo emite i sala kalatamo anaguti golapo nagamiꞌi limito minoꞌehina. Anaguti limito hefuhi malago bonaꞌmofihi giꞌnalo tito i bilimo iꞌehina to hefuhi malalinamofihi yatamaꞌa yaꞌma 320 kilomita ya suhi huto mino lito buto niꞌigo bu goꞌohuna yabe. \c 15 \s1 Agelo 7 enali to gumiꞌi hoseꞌna nasana 7 lite mineꞌahana \p \v 1 Ya nehago kokulumagu huto huꞌehina topa hoseꞌna hiti huto higo bu goꞌohuna. Agelo 7 enali gumiꞌi hose nasana lite mineꞌahana. Ana gumiꞌi hose nasana su halina nasana yaꞌma molo emito huto nohigo Huꞌmamofihi ita biseꞌna melugu minomo oto alinaꞌmu akuꞌi ana kanaꞌa su halinaꞌmu yabe luto lu etoꞌehina. \p \v 2 To hefu nagamiꞌi moneꞌya bu goꞌohuna. Yaꞌma gapo gapotu lolo hiꞌahana suhi huto logo guluya mehaꞌa hiti li sibi sibi hite lolo hiꞌahana legi huto niꞌigo bu goꞌohuna. To akafu yagakafa hiti mehaꞌa hiti to aiꞌa omihaꞌa giꞌamofihi napaꞌamo yaꞌma amuya melete enebe ligiꞌahanaꞌa enali gapo gapotu hefu nagamiꞌi lolo hiꞌahanamofihi beletogaꞌaga Huꞌmamofihi gita suhi huto ilata nehana enayanugu lite mineꞌahana bu goꞌohuna. \v 3 Enali Huꞌmamofihi agoya panaꞌa Mosehi to sipisipi nalaꞌamofihi namaꞌa ma lite liꞌahana: Amuya bo enebe ligiꞌahata, Huꞌma, Sipi Botio, kai lolo huto moloto huꞌahata yaꞌma tito minoꞌehina. To lamanaꞌa nasana lilata nohane. Noto noto bonaꞌmagihi enali gihiti boꞌani nohane. Kai kapoka yaꞌma lamanaꞌa to legeyaꞌa lamanaꞌa niꞌinagihe. \v 4 Sipi Bo, kai kumu kiꞌafu koli mehilinaꞌmu yabe? Kigika sipinamo kumu kiꞌafu liyafa mehilinaꞌmu yabe? Kai monekomaka pa solata nohane. Ya huꞌehinaꞌmu noto noto bonaꞌi kaitoga ete enalapusa fi kimiluneꞌmu habe. Kai bati huto lelito oto moloto lito huꞌahata yaꞌma yege yege bonaꞌi asagaꞌmagi bu galanaꞌmu yabe. \p \v 5 Ya lite lilago nani nubu bu golago buto bu goꞌohuna. Kokulumagu sipi mono nohi kafeꞌa hokolo huꞌehigo pa sose hasagu Huꞌmamofihi bulo minoꞌehina bu goꞌohube. \v 6 Hokolo nohigo agelo 7 enali gumiꞌi hose nasana 7 lite mineꞌahana, enali sipi mono nonuguti limiꞌahana. Enali koholi gukete gulu gulu hinaꞌa lite hekeleꞌahana to hapi finaꞌaga sahi golitu lolo hiꞌahana yaꞌma lite enumupa biꞌahana. \v 7 To keneꞌi amuyaꞌa hiti loebe loebe enalitogati moneuba agelo 7 yaꞌma lapeꞌi 7 golitu lolo hiꞌahana yaꞌma epi su holago yamofihi liꞌahana. Lapeꞌi komopaꞌagu yaꞌma Huꞌma minomo buto minoba minoba bomofihi ita biseꞌna bai toto minoꞌehina. \v 8 To sipi mono nopofihi komopaꞌagu yaꞌma Huꞌmamofihi fana mehaꞌa hiti amuyaꞌa hiti lokiyaꞌa hiti bai toloto molo minoꞌehina. To agelo 7 enali gumiꞌi hose nasana 7 meleꞌisi li huto hu su meheꞌahago sipi mono nonugu tilatamofihi kapoꞌa yaꞌma molo hekini leꞌahana. \c 16 \s1 Lapeluguti hekito Huꞌmamofihi ita biseꞌna limiꞌehinamofihi kaꞌa \p \v 1 Ya hulago sipi mono nohi komopaꞌaguti nogoꞌa sipi mone limigo keheliꞌohuna. Nogoꞌauba agelo 7 yaꞌamagihi ma luto lu epiꞌehina: Lenali bite lapeꞌi 7 yaꞌmagu li hekinogo Huꞌmamofihi ita biseꞌna yamofihi melugu limilibe. \p \v 2 To agelo kohe toꞌehinauba ai buto lapeꞌa yaꞌma lito li hekigo melugu limiꞌehina. Limito ligo bonaꞌi enaliꞌi akafu yagakafa ai omihi lito minoꞌehinaꞌa to ai fayahaꞌalo enalapusa fi emite nehanaꞌa enali kanaꞌani sipi huto huloto usegehi enohoto enagabu gigo sipi kekeꞌi lite mineꞌahana. \p \v 3 To agelo napa 2 ai yaꞌma lapeꞌaguti anaꞌina lito hekigo hege nagamilugu limito foloꞌehina. Nofalago hege nagamiꞌi yaꞌma keneꞌmagihi gola tegi nagamiꞌi lolo nohigo hege nagamilugu kafaꞌnama silagaꞌi fili su heꞌahana. \p \v 4 Fili su nehago agelo napa 3 ai buto lapeꞌaguti anaꞌina lito heꞌmigo asaga biya nonuhu nagamitoga yege yege ipi opoho nagamilugu limilago gola nogo nagamiꞌi lolo hu su hoꞌehina. \v 5 Lolo hu su holago agelo moneꞌi nagamito kaba heꞌmetoga minoꞌehina ai ma luto Huꞌmamofihi lu emigo keheliꞌohuna: Kai hetofa bo koyapaꞌi minoꞌahata to yatai nomina bo nohane. Pa sose minoto henetinogo minalubeꞌmu hane. Kai kosele nasana yaꞌma huto pa solatana li sibina huseꞌna meniꞌina suhi huto huto nohibe. \v 6 Kai Huꞌmamofihi bonaꞌa to mono ka leliꞌali bonaꞌa enali golahi li sibi hiꞌahanamofihi li legege huto epilago nenabe. Foipa nasana liꞌahanamofihi nonaꞌa yaꞌma osahi suhi noepilata bati huto noepine. \v 7 Ya luto noligo mamufa gilata hitaloti agelomofihi bagaguti ka mone ma luto ligo keheliꞌohuna: Sipi Bo, Huꞌmau enebe ligiꞌahata amuya bouba foipa bonaꞌmagihi kaꞌani loko hilata bati huto niꞌina lamaꞌna ka lilatamo niꞌibe. \p \v 8 Ya hulago agelo napa 4 ai lapeꞌaguti anaꞌina li hekito heꞌmilago yegemofihi komopaꞌagu limito bu su hago Huꞌmau lu laga mehuꞌehinagi yege sipiloto bonaꞌi lobe botobe huto lalibe luto keheliloto ya huꞌehinaꞌmu niꞌibe. \v 9 Ya hulago bonaꞌmagihi yegemofihi bamuꞌi yauba lobe bemigibe higo gumiꞌi lise nasana lolo huꞌehinaꞌa Huꞌmamofihi ai kaꞌalo loseꞌna ya suhi huto huto nohina bomofihi giꞌa li sibi saba hite liꞌahanaya komopaꞌani li gelehe mehiꞌahana. To li gelehe hite Huꞌmamofihi hofa toseꞌnaꞌa leꞌmo eto mehiꞌahana. \p \v 10 To agelo napa 5 ai lapeꞌaguti anaꞌina yaꞌma akafu yagakafamofihi kefa hisalo hekigo limiꞌehina. Limilago aiꞌa kapoꞌalo yaꞌma metepu sipi gito minoꞌehina. Niꞌigo bonaꞌi enali keke bake lite nehago enabagalo heni kofite mineꞌahana. \v 11 To usegehi enahago to enagabu giseꞌnamuꞌi kokulumagu Huꞌmamofihi ka lu sibina sabana hi eteꞌahana. Ya nehite komopaꞌani mone li gelehe mehiꞌahana. To lolo hite melete hiꞌahana foipanaꞌani hiti pa sete meheꞌmiꞌahana. \p \v 12 Ya hulago agelo napa 6 ai yaꞌma lapeꞌaguti anaꞌina li heki heꞌmigo nagami olopa giꞌa Yufalati yabe lilata nehana nagamilugu limilago nagamiꞌi yaꞌma asagaꞌi seꞌno su nohago yege tinaꞌaga liminaꞌagati enikibina bonaꞌi henetilabe luto yamofihi kapoꞌa huto huꞌehina. \v 13 Ya hulago nani bu goꞌohugo hagulu osifaꞌmofihi bagaꞌaguti to akafu yagakafamofihi suhi huto bagaꞌaguti to faga faga mono ka loliꞌali bo ai bagaꞌaguti foipa fele loebe monebe solo tegi enokaba giliseꞌna tiꞌahana. \v 14 Enali yaꞌma Satahi panaꞌalobomagihi yaꞌma felemagi topa hose foya nasana lilata yamofihi amuya lite minete yaꞌma noto noto bonaꞌmagihi kibina boꞌanimofihi goꞌna bilago Huꞌmau sipi amuya bomofihi ai malalina kanaꞌa sipilo li nupa nehite luba filuneꞌmu habe. \p \v 15 Kehelilo. Nani gumina baukalo bonaꞌmagi suhi huto topa nehenogo henetilunaꞌmu yabe. Ya nehinogo lugaꞌamagi enali enugufa yapako minalanamagi yaꞌma enubuya hu laligi komopaꞌani kosaba hinogo minete gukete ikolo bi etete kaba hite minalana enali enegelo biluneꞌmu habe. \p \v 16 To foipa felemagi enali hepaꞌi mone giꞌa Yuta bonaꞌmagihi kaguti Hamaketoni yabe lite gi meleꞌahana yalo kibina boꞌanimagi enali hiti yagapanaꞌani gonamu tamuꞌa Huꞌmamofihi luba sabo hilabe luto eneleꞌmo tulu huꞌehina. \p \v 17 To agelo napa 7 ai lapeꞌaguti anaꞌina gumiꞌi hose nasana yaꞌma lito hokolo kapogu meyaga heki heꞌmigo limiꞌehina. Nolimigo sipi mono nonugu sekele mamuꞌa hiti kefa hisa niꞌinagati nogo sipi moloto ma luto lulago limiꞌehina: Heki heꞌmito yaꞌma kanaꞌa asu hoꞌehibe. \v 18 Ya luto noligo kopisiꞌna hiti to kokililika hiti to nogo sipi yauba hekili huto minoꞌehina. Nohigo imimaꞌi sipi yaꞌma noligo bu goꞌohuna yaꞌma bonaꞌmagihi kanaꞌani metoga huto hina kanaguti imimaꞌi sipi mone ya suhi huto huto higo be megota suhi huto huꞌehina. \v 19 To ya nohigo yaꞌma sipi hepaꞌi Bebiloni hepaꞌi yaꞌma fi tili tele nohigo loko hu loebe monebe huꞌehina. To noto noto bonaꞌmagihi asaga hepaꞌi sipiꞌani yaꞌma libe tele bibe huꞌehina. To Bebiloni hepaꞌi sipimofihi afoꞌagihi enali kumu Huꞌmau ai aku ekesa keheliloto ekesa nagami tegi huto ita bise lapeꞌaguti epiloto eneleꞌmo mikili halabe luto ligo mikili heꞌahana. \v 20 To hege nagamilugu meꞌi tiꞌehinaꞌa to kosa niꞌina silagaꞌi loko su hago fenene huꞌehina. \v 21 To kokulumaguti koꞌmofihi nogoyaꞌa koꞌmopa sipi efahi sipi ketaꞌa hiti moꞌnuhi tegi huto limito bonaꞌi ibe tigibe huto iꞌehina. Noigo hogisopa legeyaꞌa yauba babu luto ibe tigibe huto enohoꞌehinaꞌmu yabe lite Huꞌmamofihi lu sibina sabana hi eteꞌahana. \c 17 \s1 Mokolo aꞌmofihi kaꞌa \p \v 1 Ya hulago agelomagi 7 lapeꞌi 7 liꞌahana enalitogati moneuba nanitoga oto ma luto nelepiꞌehina: Mokolo aꞌmofi tegi huto niꞌina hepaꞌi napaꞌalo nagamiꞌi loe lae huto niꞌina suhi huto foipanaꞌa henetilubeꞌmu hibe. Ya nehinogo Huꞌmau osahi epilinaꞌmu oto kelepinogoꞌni bu galataꞌmu yabe. \v 2 Noto noto bonaꞌi enikibina bo hiti yaꞌma aꞌi hiti moko lilata hiꞌahana. To noto noto bonaꞌi yamagi enali ana aꞌmofitogati yaꞌma bai nagami tegi huto mokonaꞌa mikili helago komopaꞌani sibina hulata nohina. \p \v 3 Sikalafuꞌuba limito komopaꞌnigu fololago agelo bu galane luto lu nimiꞌehinaꞌauba neleꞌmoto ka meto fotoꞌi buꞌehina. Anaga aꞌi mone bu goꞌohube. Ai akafu yagakafa safaꞌna moneꞌmofihi megesalo minoꞌehina. Akafu yagakafamofihi suhi huto gufaꞌalo giꞌa babu luto minoꞌehina. Yaꞌma Huꞌmamofihi lube sibina sabana lulata huꞌehina kaꞌa fato suhi fato suhi huto fayahi koyoꞌehina. To ana akafu yagakafamofihi latahaꞌalo 7 to komuꞌa 10 minoꞌehina. \v 4 To aꞌi ai gukete yaꞌma safaꞌna to okofuhu gukete i kolo bito minoꞌehina. To sekele mamuꞌa yaꞌma goli efahi minaꞌa tito niꞌina nasana to hetofa efahi pesesuꞌi hiti lito li bati huto i kolo biꞌehina. Yanugu masu mone golitu lolo hiꞌahana liloto minoꞌehina yaꞌma moko liseꞌnamofihi kolo tananaꞌa to foipa nasanamofihi bai toloto minoꞌehina. \v 5 Gobisalo yaꞌma suguna giꞌa ma lite fayahi keye malago minoꞌehina: Bebiloni hepaꞌi napaꞌa yaꞌma noto noto moko liseꞌnamofihi to foipa hapaꞌamofihi itoꞌafihi nani yaꞌma nohube luto ligo keyeꞌahana. \v 6 To ana aꞌi ai Huꞌmamofihi pa sose bonaꞌa to Yesutoga i keꞌmete mineꞌahanaꞌmu yabe luto enoho filiꞌahana bonaꞌi enalitogati golahi noba noba higo komopaꞌa sibi huto niꞌigo bu goꞌohube. \p Bu golotoꞌni nabaga nelesa ligo topa hoꞌohuna. \v 7 Ya nohugo agelouba ma luto noloka hoꞌehina: Henanaꞌmu kabaga aka huto topa nohane? Nani aꞌmofihi hapaꞌa to akafu yagakafa heꞌmu kiꞌehina yamofihi hapaꞌa to suguna kamofihi hapaꞌa yaꞌma akafu nasanamofihi latahaꞌa 7 to komuꞌa 10 yamofihi hapaꞌa yataꞌisi yaꞌma lu huto huto lu kimilugi kehelibo. \v 8 Kai akafu yagakafamo bu goꞌahata yaꞌma koyapaꞌi bu hiti minoꞌehina yatai yaꞌma menohibe. Alihi maꞌisi yaꞌma keliguti ho tito tiloto buto minoto ho fililinaꞌmu yabe. Yaꞌma metoga bonaꞌi enali bu gelete topa hete minalabe. Enigiꞌani melugu huto mehuꞌehinaꞌaga ema amuya bame tame hite nehana bonaꞌmagihi enigiꞌani keyeꞌahana bukugu keyete memeleꞌahana bonaꞌmagihi ya suhi topa haluneꞌmu habe. Henaꞌmube? Yaꞌma akafu yagakafa koyapaꞌi minoꞌehinamo yatai menohibe. Akuꞌi minoto yaꞌma i gelehe huto alubeꞌmu hibe. \p \v 9 Yaꞌma hapaꞌa kekesa keheli bati huto keheliya ibo. Ana hapaꞌamofihi kehelilata suhi huto yaꞌma niꞌibe. Latahaꞌa 7 enali kosa 7 yaꞌma aꞌuba siꞌa fito nominana kosa niꞌibe. To kosa 7 yaꞌma enigihiti bo 7 nehabe. \v 10 Enalitogati enigihiti bo 5 enali limite faꞌmene hiꞌahana. Moneꞌi yaꞌma yatai kaba nohibe. Moneꞌi yaꞌma minoto huto hilubeꞌmu hibe. Ai huto huloto kanaꞌa hupamoneꞌisi minalibe luto lu etoꞌehinamo niꞌibe. \v 11 Akafu yagakafa koyapaꞌi minoꞌehina yatai kanagu yaꞌma menohibe. Ai yaꞌma enigihiti bo 7 enalitoga hepito minalubeꞌmu hibe. Ya hulenogo napaꞌani 8 lolo hiluneꞌmu habe. Ya hilenogo ai minoto eneleꞌmo bati hulata nasanagu yaꞌma bufa huto ho fililubeꞌmu hibe. \p \v 12 Komuꞌa 10 bu goꞌahata yaꞌma enigihiti bo 10 enali nehabe. To enali kaba hiseꞌnaꞌani yaꞌma yatai kanagu hapi mefiꞌahanamo niꞌibe. Enigihiti bo foyaꞌani yaꞌma hapi fite akafu yagakafa hiti kanaꞌa hupamoneꞌisi liluneꞌmu habe. \v 13 Enali komopaꞌani keheliseꞌnaꞌani moneko hulenogo akafu yagakafamofihi kele keleꞌi hi etete amuyaꞌani yaꞌma ai yanugu malaluneꞌmu habe. \v 14 Ya nehite Huꞌmamofihi sipisipi nalaꞌamofihi luba hi etete minaluneꞌmu habe. Ya nehinogo sipisipi nalaꞌauba to aiꞌa nagaꞌa hiti enali yaꞌma amuya molo lito buto enifitu falubeꞌmu hibe. Ya nohinogo ai yaꞌma enigihiti bomagihi enogoꞌanifu to kibina bomagihi enogoꞌanifu nohinagihe. Ai kehe iꞌehina bo hiti to elesa molo epiꞌehina bo hiti to aitoga i keꞌmete mineꞌahana bo hiti enali yaꞌma akafu yagakafamofihi nagaꞌamofihi hiti luba hi etete enebe ligiluneꞌmu habe. \p \v 15 Ya luto luloto agelouba ma luto molo emito lu nimiꞌehina: Nagamiꞌi napaꞌa yaꞌma mokolo aꞌuba ai megesaga nohinaꞌa bu goꞌahata yaꞌma noto noto bomagihi babeyafaꞌa fato fatoꞌi to li gehesa fato fatoꞌi to nagaꞌi fato fatoꞌi enogo fato fatoꞌi niꞌibe. \v 16 To komuꞌa 10 bu goꞌahatamo enigihiti bo 10 enali to akafu yagakafa ai hiti yaꞌma mokolo aꞌi aitoga ipakafa hete li felu henogo guketeꞌa sekele mamuꞌa li kisite gufa yapako nehinogo memeꞌa nelenogo lugaꞌa yaꞌma logouba lalubeꞌmu hibe. \v 17 Ya hulenogo yaꞌma faꞌmene minalinaꞌmu yabe. Huꞌmau komopaꞌani leꞌmo babahi hulenogo enali kagaꞌa yaꞌma keheliya ilete komopaꞌani hepito moneko nehinogo amuyaꞌani yaꞌma akafu yagakafamofihi yanugu mele su helenogo ai kele kele boꞌa minaluneꞌmu habe. Ya nehinogo Huꞌmamofihi kaꞌa yaꞌma amuya moloto huto hu bai telenogo enali su halinaꞌmu yabe. \p \v 18 To kai mokolo aꞌi mone bu goꞌahatamo yaꞌma hepaꞌi sipiꞌa lolo nohibe. Ana hepaꞌi yauba yaꞌma noto noto enigihiti bomagihi hepaꞌi latahaꞌa lolo hilenogo kele keleꞌi hi etete minalabe luto yamofihi amuya liꞌehinamo niꞌibe. \c 18 \s1 Bebiloni hepaꞌi tele tulu biꞌehina kaꞌa \p \v 1 To nani agelo mone kokulumaguti limigo bu goꞌohuna. Ai amuyaꞌa legege huto minoꞌehina to fana mehaꞌauba melugu i besa lago bu goꞌohuna. \v 2 Ai ka sipi luto ma luto luꞌehina: Bebiloni hepaꞌmo tele tulu bito bibe. Ai ho limito nobibe. Buloto foipa fele fato fatoꞌmofihi nohi hepaꞌa li lolo huto nohibe. To nama kolotana laga mehanaꞌa fato fatoꞌmagi enali nohi hepaꞌi lolo huto nominabe. \v 3 Ai noto noto bonaꞌi enaliꞌi amuya bai nagami tegi hite moko fise nasanaꞌa epigo mikili helata hiꞌahanamo niꞌibe. Noto noto bonaꞌi enigihiti bo enali lolo hilete moko liseꞌnamofihi foyaꞌa lite minelata hiꞌahanamo niꞌibe. Noto noto bo sipi mokolo aꞌmofihi nasanaguti bisinisi foya lilata nehana bonaꞌi henetite liliꞌna kanaꞌamofihi suhi hilata hiꞌahana to feꞌnohaꞌani lite yamofihi lolo hilata hiꞌahanamo niꞌibe. \p \v 4 Ya luto lulago kokulumaguti nogo mone ma luto limigo keheliꞌohube: Yagapanaꞌni lenali ana nohi hepaꞌi yaꞌma heꞌmilete alo. Aitogati alo. Yalo minete ya hepaꞌmofihi foipa nasana leꞌmo bati hi lalagi. To lose lose nasanaꞌa lenalitoga imo o laligi. \v 5 Ana hepaꞌmofihi foipa nasanaꞌa yaꞌma ikupilo akupilo huto tito kokulumagu fiya ilinaꞌa nohibe. To yaꞌma Huꞌmau kolo tananaꞌamu ekesu menohabe. \v 6 Yanaꞌmu li lepilata nehana nonaꞌa li gelehe hite epilo. Ya hilete yamofihi ibe ligi abe ligi hite pa se epalalo. Mone kegiꞌa ekesa nagami suhi huto lenali nalabe lite leꞌmo babahi hi lepeleꞌahanamo ana suhi hite ite tite iheꞌma aheꞌma hite epilo. \v 7 Enugufamofihi leꞌmo lite tite minete lagaꞌamofihi gupisalo mineme bite meleke takehi hite minelata hiꞌahanamo niꞌibe. Yamofihi mone kegiꞌa eniginaga fiseꞌna to enuluhaya enagabu gilatana yaꞌma li huto hite epilo. Ana hepaꞌuba yaꞌma aꞌmofihi sipi aꞌi legi huto minoto komopaꞌagu ekesa kehelito ma luto nolina: Nani nominotoꞌni sipi aꞌi gihiti boꞌani legi huto nohube. Nani keto aꞌi menohube. Eniginaga fiseꞌna mekehelise lagaꞌnamofihi gupisalo mino lito buto minalubeꞌmu hube. \v 8 Lulata huꞌehinamo niꞌinaya kanaꞌa moneko yupahi ana hepatoga gumiꞌi liseꞌna asagaꞌi huto hu etalinaꞌmu yabe. Fililata nasana to enuluhaya enagabu gilatana to kauꞌna enohoseꞌna huto hulenogo ana hepaꞌi logomofihi lahaꞌa lolo huto minalibe. Sipi bo Huꞌma ai amuyaꞌa hiti bouba foipanaꞌa pa noso etoto nonaꞌa emilibe. \p \v 9 To noto noto enikibina bonaꞌi hiti yaꞌma aꞌmofi kumu be gelete lagati lebesibe lite moko lite ana hepato logo efahi keyete nete minelata hiꞌahanamo enali logomofihi lokiyaꞌa netinogo be gelete yibisu kalasu hite eniginaga finogo minalabe. \v 10 Ya nehinogo yaꞌma hepaꞌmofihi enagabu gise nasana keheli faꞌmenena lolo huꞌehina yanamofihi hapaꞌa be gelete enefeleleꞌi binogo fotoꞌi mine nemelete ma lite lilabe: Akae. Akae. Bebiloni hepaꞌi sipi foipanaka mino mone kegiꞌa nomalago katiyaꞌi hupamone huto hu kimibe. \p \v 11 To noto noto bisinisi foya nelina bonaꞌi enali lali feꞌnohati yaꞌma kiꞌafu mina filina niꞌibe? lite ana hite yibi higo kekeꞌi li etalabe. \v 12 Enali feꞌnohi yaꞌma ana hite mina filata hiꞌahana. Goli efahi to siliba efahi to minaꞌa tito niꞌina efahi fato fatoꞌmofihi to minaꞌa tito niꞌina pesesuꞌi to gukete fayahaꞌa hiti asaga hapaꞌa to nupa guꞌi to lapa mebinaꞌa to giꞌa silika yabe safa kata to sege yafa lamanaꞌa fato fatoꞌmofihi to elefeti yagamofihi baga yogoꞌa sipi lite lolo hiꞌahana nasana to hetofa yafatu to kopatu to aeonitu to kala efatu anaꞌina lolo hiꞌahana. \v 13 To sefeyehi tuꞌa fato fatoꞌi to gupaꞌi legita nasana to tuꞌa hiti mamufa gilata nasana to lokiya tuꞌa hiti tilata nohina nasana to tufofo lilina lamanaꞌa to bai nagamiꞌi to mesebe oliba ueli to falaꞌua keheꞌi to uiti legeyaꞌa to bulumaka yaga to sipisipi yaga to hosi yaga to hosi yagamagihi kele fefe hulata kale nasana to kele kele yagapanaꞌi to bonaꞌmagihi enemehi mina filata hiꞌahanamo niꞌibe. \v 14 To bisinisi foya lilata nehana bonaꞌi enali yaꞌma lite lilabe: Liliꞌna kanaka bu go bati bati huto minolata huꞌahatamo yaꞌma faꞌmenena lolo huto asu habe. To amuyaka kololo hoto nobibe. To sekele mamukamo hiti to yogo feꞌnohaka hiti buto fenene huto asu hoꞌehibe. Hena huto akuꞌi lilatamo niꞌibe? lite lilabe. \v 15 To enali anaꞌinamofihi ana hepatoga mina fite moni feꞌnohi li nupa hilata hiꞌahana enali ketaꞌa hiti nasana keheligo faꞌmenena lolo huꞌehina yaꞌma be gelete koli hite fotoꞌi mine melete nehite yibi hafili hi etete kekeꞌi li epalabe. \v 16 Ya nehite ma lite liluneꞌmu habe: Akae. Akae. Hepaꞌi sipiꞌamobe. Hena hilibe? Lose lose gukete koholina nupaꞌna safaꞌna lito i kolo bilata huꞌehinamobe. To fayahaꞌa hiti nasana golitu lolo hiꞌahana fato fatoꞌmofihi to minaꞌa tito niꞌina efahi fato fatoꞌmofihi to minaꞌa niꞌina hetofa pesesuꞌi minolata huꞌehinamo niꞌibe. \v 17-18 Yaꞌma liliꞌnaꞌa hupamone asaga minaꞌa tito niꞌina feꞌnohi katiyaꞌi faꞌmene fenene hilibe, lite lilabe. \p To asaga nagamilugu botimofihi afoꞌagi to anagu bonoho bonaꞌi to botigu liliꞌna lilata nehana bo to hege nagamilugu bisinisi foya lilata hiꞌahanaꞌa enali yaꞌma ana hite logomofihi lokiya netinogo bu neegete fotoꞌi mine melete minalabe. Nehite kekeꞌi li epelete kehe sipi ite ma lite lilabe: Akae. Hepaꞌi yaꞌma sipiꞌamofihi ya hu tegiꞌa hepaꞌi mone akuꞌi hiyaga huto huꞌehina yabe? \v 19 Ya lite lilete oifaꞌi lahi latahaꞌanilo felete yibisu kalasu hi etete kekeꞌi li etalabe. To kehe ite ma lite lilabe: Akae. Akae. Hepaꞌi sipiꞌamo ana hepa kumu yabe lite hege nagamilugu botimofihi afoꞌagi ana hepaꞌmofihi anaꞌina lolo hilata feꞌnohi li nupa hiꞌahanaꞌa enali yaꞌma hupamone kanaꞌalo faꞌmene kame koko notibe lite lilabe. \p \v 20 Lenali kokulumagu nehana to Huꞌmamofihi pa sose bonaꞌa to aposolo bo to mono ka lu yege hose bo nehana lenali yaꞌma lenegelo bite komopatinigu bati hino. Hepaꞌi sipiꞌamofihi foipanaꞌamagi lenalitoga ketaꞌa hu lepeleꞌahanamo yaꞌma Huꞌmau yatai nonaꞌa epito pa nosabe. \p \v 21 Agelomagihi kaꞌani ma luto huto hulago agelo amuya bo moneuba efahi felaꞌa mone kofito oto hege nagamilugu fi felu ho heꞌmigo limiꞌehina. Nolimigo ma luto luꞌehina: Bebiloni hepaꞌi sipiꞌamofihi suhi huto amuya moloto fi felu ho heꞌminogo buto su ho lamana hilubeꞌmu hibe. Bonaꞌmagi ana hepaꞌi akuꞌi bu megalabe luto luꞌehina. \v 22 To sipilohi ite gita ite folonemeyaha kohi fu lite pikuli fu lite minelata nehana li gehesa hite minete enali nogoꞌani yaꞌma nehana hepaꞌi enalitoga akuꞌi mone huto mehilubeꞌmu hibe. To enayatu fayahi keyeꞌahanaꞌa yaꞌma enalitoga aloꞌi su halubeꞌmu nohibe. To foyaꞌani ya suhi hite fopo fapa hiꞌahana yaꞌma huto mehilubeꞌmu hibe. \v 23 To hupamone su halubeꞌmu hibe. Libiꞌmofihi fana mehenaꞌa enalitoga mone besa besa melalinaꞌmu yabe. To leꞌmo nemelenogo boanaꞌi enali anaꞌi kata hilana nasanamofihi nama enonogo ana huto enali hepato mone huto mehilubeꞌmu hibe. To bisinisi foya lilata nehana bonaꞌa noto noto bonaꞌi enigihiti bo lolo hite minelata hiꞌahanamo niꞌibe. Enali faga faga lise nasana to nalisanaꞌanitu noto noto bonaꞌi komopaꞌani li sibina hulata huꞌehinamo niꞌibe. \p \v 24 To mono ka leliꞌali bo to Huꞌmamofihi pa sose bonaꞌa to noto noto bonaꞌi yege yege kumu yabe lite Bebiloni bonaꞌmagi enoho filiꞌahanamofihi golahaꞌaniuba minaꞌa yaꞌma ana hepaꞌi napaga minoꞌehina yaꞌmu Huꞌmau osahi epilinaꞌmu ya suhi ma suhi huto hu etoꞌehina yabe. \c 19 \p \v 1 Ya hulago nani kokulumagu bonaꞌmagihi li gehesa sipiꞌalo enali nogoꞌani napa keheliꞌohuna. Enali ma lite liꞌahana: Huꞌmamofihi fokehi lilo. Lubuto bise nasana to sekele mamuꞌa hiti fana mehaꞌa to amuyaꞌa legege huto minoꞌehinamo yaꞌma Huꞌmamofihi aitogago niꞌibe. \v 2 Aiꞌa kaga loko nohinaꞌa bati huto lamaꞌna ka liseꞌnamo niꞌibe. Mokolo aꞌi sipi ai noto noto bonaꞌi moko liseꞌna hapi fito epito eneleꞌmo sibina hulata huꞌehina ai foipana pa soto osahi emiꞌehina. Ya nohuto Huꞌmamofihi panaꞌaloboꞌa enoho filiꞌahanamagihi golapo kumu aitoga minoꞌehina yaꞌma ai osahi emito apa so su hoꞌehibe lite liꞌahana. \v 3 Ya lite lilete Huꞌmamofihi fokehi lilo lite akuꞌi lite sipi hepaꞌi Bebilonitogati logo lokiyaꞌa tiba tiba huto mino lito buto minalinaꞌmu yabe, lite liꞌahana. \v 4 To olopa kaba bonaꞌi lugaꞌa 24 to keneꞌi amuya moloto minolatana loebe loebe enalapusa fite Huꞌmamofihi sekele mamuꞌa hiti kefa hisalo minoꞌehina aiꞌi fokehi lite ma lite liꞌahana: Lamaꞌnaka yabe. Huꞌmamofihi fokehi lilo. \s1 Huꞌmamofihi sipisipi nalaꞌamofihi yaꞌma aꞌi li emiꞌehina kaꞌa \p \v 5 Ya hulago sekele mamuꞌa hiti kefa hisa niꞌina kegiꞌagati nogo mone ma luto huto huꞌehina: Huꞌmamofihi kele kele yagapanaꞌa lenali yaꞌma agoya hi emilo. Limite nehana tite nehana silagaꞌi koliꞌa hiti kehelite minelata hiꞌahanamo ya suhi hite fokehi lite minalo. \v 6 Ya lite lago nani bonaꞌmagihi li gehesa yamagihi enonogo sipi akuꞌi keheliꞌohuna yaꞌma nagamiꞌi lisahi sipi suhi huto ito kokililika suhi huto noligo ka sipi ma luto huto huꞌehina: Huꞌmamofihi fokehi lilo. Sipi Bomo Huꞌmau amuya enebe ligiꞌehina boti ai kibina bomofihi foyaꞌa huto hu lamana nohibe. \v 7 Ya huꞌehinaꞌmu lali legelo bito komopatigu bati hinogo kehelito giꞌa liyafa huto leꞌmo ho tilune. Huꞌmamofihi sipisipi nalaꞌamofihi aꞌi leꞌmo emilina kanaꞌa maꞌasi henetiꞌehibe. Enali ai lihaꞌa lolo hiluneꞌmu leꞌmo hetofa hiꞌahabe. \v 8 Enali lihaꞌa koholi gukete gulu gulu hoꞌehina Huꞌmau emiꞌehinaꞌa i kololo bi eteꞌahana. Yaꞌma kata i kololo biꞌehinaꞌa Huꞌmamofihi bonaꞌamagi foya lamanaꞌa liꞌahanamo niꞌibe. \p \v 9 Kaga ya luto huto higo agelouba kaga mone ma luto lu nimiꞌehina: Kai ya huto fayahi koyobo. Huꞌmamofihi sipisipi nalaꞌa yaꞌma aꞌi leꞌmo emilina kana noseꞌna nalabe luto elesa molo epiꞌehina bonaꞌa enali kehelilabe luto lenofokehi lilo. To mone hiti lu nimito ma luto luꞌehina: Ka nokelepuna yaꞌma Huꞌmamofihi ka legeyaꞌamofihi lamanaꞌa lu nokumube. \v 10 Ya luto lu nimigo nalapusa fito lipi emilube luto nohugo oꞌe noluto ma luto luꞌehina: Ya melubo. Nani kele kele bo kalalukafita kigiboka Yesu lu hokolo huꞌehina kaꞌa li pili kete lilata nehana bo enali enalaluꞌanifita nohube. Kai Huꞌmamofihi aigo yaꞌma lipi emilane, luto luꞌehina. \p Yesu lu hokolo huꞌehina kauba mono ka leliꞌali bonaꞌi eneleꞌmo babahi higo mono ka lilata hiꞌahanamo niꞌibe luto luꞌehina. \s1 Koholi hosi yagamofihi megesaꞌalo minoꞌehina bomofihi kaꞌa \p \v 11 Ya noligo nani nubu bu golago buto kokuluma hokolo nohigo hosi yaga koholi mone bu goꞌohuna. Ya nohugo megesaꞌalo minoꞌehina ai giꞌa keheli uleꞌale huse linaꞌa huto minolata huꞌehina to lamaꞌna ka lulata huꞌehina yabe. Ai kagaꞌani loko hilata foya to lubaꞌa hiti foya li sibi mehuse fotogo huto bo lilata nohibe. \v 12 Buꞌa luga luga yaꞌma logo guluya mehi suhi huto minoꞌehina. To latahaꞌalo yaꞌma sipi bomofihi kakiliꞌa babu luto biꞌehina. To giꞌamofihi fayahi gobisalo minoꞌehina yaꞌma aiꞌago leka soto kehelilata nohibe. \v 13 To i kolo bise guꞌa yaꞌma golahi fele eteꞌahana to giꞌa Huꞌmamofihi bagaguti kaꞌalo minoꞌehina bomo yabe lite meleꞌahana. \v 14 Ai nobigo kokulumagu gimi hiti bo li gehesa sipilo guketeꞌani koholina fayahaꞌa hiti i kolo bite nehite hosi yaga koholiꞌaloko tite minelete megeꞌi melete yaꞌma biꞌahana. \v 15 Bagaguti yaꞌma emitaꞌi mone yatamalo sageꞌa limito minoꞌehina anatu yaꞌma noto noto bonaꞌi enohoto enebe ligilibe. To aeoni fatusa mone liꞌohuto kaba hu epalalubeꞌmu hibe to enali yaꞌma bai nagamiꞌi legeyaꞌa i sala kolenogo nogoyaꞌa limilata ya suhi huto Huꞌmau amuya bo ai ita bise gofana laga mehinanaꞌa li huto huto foipa bonaꞌi i sala ko epoloto suhi huto pa solata foya lilubeꞌmu hibe. \v 16 I kolo bise guketeꞌalo to luꞌalo melete yaꞌma giꞌa fayahi ma lite keyeꞌahana: Kigihiti bo kai asaga enigihiti bonaꞌmofihi afoꞌanigi to kibina bo kai asaga enikibina bonaꞌmofihi afoꞌaniga nohane luto koyoto moloꞌehina. \p \v 17 Ya hulago nani nubu egolago buto agelo mone yegelo nohigo bu goꞌohuna. Ai yalo nohuto nama hokolo kapogu helete bila ela nehago asagatoga ka sipi luto kehe i epito luꞌehina: Huꞌma logo efahi sipi nokayanagihe. Ete li gehesa hilo. \v 18 Ya nehite enigihiti bo enaliꞌi enugufa memeꞌani to luba kaba bomagihi enugufa memeꞌani to gimi bomagihi enugufa memeꞌani to hosi yagamagihi hiti enemegesalo mineꞌahanamagihi enugufa memeꞌani to yege yege bonaꞌi hiti kele kele pananaꞌani to nagalugu minete to faꞌmene minanaꞌa to tite nehanaꞌa limite nehanaꞌa enali enugufa memeꞌani nalabe luto luꞌehina. \p \v 19 Ya luto lulago nani akafu yagakafa to noto noto bomagihi gihiti boꞌani to luba bonaꞌani gonamu tamuꞌa ete li gehesa hite nehago bu goꞌohuna. Enali yaꞌma hosi yaga koholiꞌaloko minoꞌehina bo ai hiti luba yagapanaꞌa gonamu tamuꞌa hiti luba enahalune lite henetiꞌahana. \v 20 To akafu yagakafa ai hiti to faga faga mono ka loliꞌali bo ai yaꞌma akafu yagakafamofihi bulo topa hose nasana suhi huto liꞌehina bo hiti nagaꞌi etimiꞌahana yabe. Yaꞌma faga faga mono ka loliꞌali bo ai koyapaꞌi akafu yagakafamofihi mehaꞌa enalapusa fi emiꞌahana bonaꞌi to akafu yagakafamofihi omihaꞌa enogobisalo fayahi geꞌahanamagi hiti topa hose foyaꞌatu enaliꞌi komopaꞌani leꞌmo sibi sibi huꞌehina. Yana bo hiti to akafu yagakafa hiti eneleꞌmoto logoꞌa hiti nagami hefunugu kala efahi logo loto nohinagu yaꞌma heꞌmi etatogo mefilise hite limiꞌahaꞌina. \v 21 Limilaꞌigo luba bonaꞌatitimofihi yaꞌma hosi yaga koholiꞌamofihi megesaꞌalo minoꞌehina ya suhi huto bagaꞌaguti emitaꞌi yatamalo leke ho limiloto enoho gehesa huꞌehina. Ya hulago asaga namamagi henetite enugufa memeꞌani nete nete neenumu hiꞌahana. \c 20 \s1 Kufu kanaꞌa mone tauseni yanamofihi kaꞌa \p \v 1 Ya hulago nani nubu egolago kokulumaguti agelo mone limigo bu goꞌohuna. Yaꞌma yatama kelimofihi folokeꞌa to seni nagaꞌi sipiꞌa mone liloto minoꞌehina. \v 2 Ai yaꞌma hagulu osifaꞌi koyapaꞌi ema afenuga minoꞌehina, Satahi fato giꞌa Foipa Fele aiꞌa yaꞌma gilo yato liloto kufu moneko tauseni yaꞌma naga nonugu minalibe luto lu etoꞌehina. \v 3 Agelouba ya hu etoto keli yatama yaꞌma fitu fo heꞌmigo limiꞌehina. Limilago kafe yaꞌma giloto keyaꞌi moloto li hetofa huꞌehina. Noto noto bonaꞌmagihi komopaꞌani akuꞌi leꞌmo sibina mehu epolose faꞌmene mino lito buto nehitogo kufu moneko tauseni yaꞌma su holenogo gulu he ketenogo yaꞌma tito kanaꞌa hupamoneꞌisi minalane luto lu etoꞌehina. \p \v 4 To nani sekele mamuꞌa hiti kefa hisa babu luto niꞌigo bu goꞌohuna. Bu nogogo bonaꞌi yaꞌma heneti su hete kefalo yaꞌma minete bila ela heꞌahana enali lube laga hibe foya lilabe luto lu epoloꞌehina. To Yesu luto luꞌehina kaꞌa hiti Huꞌmamofihi kaꞌa enelesa meligo lu yege heꞌahago lubahaꞌani emitatu laga hiꞌahana enali enemehaꞌani bu goꞌohuna. Enali akafu yagakafa aiꞌa to mehaꞌa enalapusa fite enofokehi mehanaꞌa to ai omihaꞌa yaꞌma enogobisalo to li enayanugu memeleꞌahanaꞌa bu goꞌohuna. Enaliꞌi lubahaꞌani laga hiꞌahanaguti akuꞌi ho tite minete Kilisito hiti enigihiti bo foya nelinogo kufu moneko tauseni bilinaꞌmu yabe. \v 5 Filite biꞌahana lugaꞌamagi enali yaꞌma ho metiꞌehinogo kufu moneko tauseni yaꞌma su halibe lite yamofihi geba hite faꞌmene mineꞌahana. Filiꞌahanaguti ho tilatana bu goꞌohunaya ho tilatanamofihi yataꞌa kohe toto monekoꞌisi niꞌibe. \v 6 Ana filiꞌahanaguti ho tiꞌahanaꞌa bu goꞌohuna yaꞌma molo emilata nehana bonaꞌi enegelo bite enali komopaꞌanigu lagaꞌa kehelilatamofihi gupisalo baꞌnesabe. Bonaꞌi ya hiꞌahanaꞌamagi enali fililana napa 2 yanauba yaꞌma enugufa pata mesilubeꞌmu hibe. Enali Huꞌmamofihi to Kilisitohi mamufa gi emilata bonaꞌi lolo hite minaluneꞌmu habe. Ya nehinogo ai hiti enigihiti bo foya lelite biba biba hite kufu moneko tauseni bu enebe ligilinaꞌmu yabe. \s1 Kilisitou Satahi leꞌmo laba hugo limilinaꞌmu \p \v 7 To kufu moneko tauseni su nehenogo Satahi yaꞌma yatama keliguti gulu he etenogo akuꞌi yaꞌma henetilubeꞌmu hibe. \v 8 Henetiloto noto noto bonaꞌi melugu nekisa bokisaꞌaga yaꞌma Gogo metogati to Magogo metogati bonaꞌi komopaꞌani leꞌmo sibina hu epoloto eneleꞌmo negi nagi noloto bonaꞌi enogoꞌna henogo luba li huto hilabeꞌmu eneleꞌmo nupa hilubeꞌmu hibe. Enali napaꞌani yaꞌma keheꞌi ya suhi hite leka soto leka soto su mehose suhi huto nehabe. \v 9 Yaꞌma Satahi luba bonaꞌamagi henetite meꞌi kelehi sipiꞌa moneto yaꞌma bite Huꞌmamofihi lamanaꞌa bonaꞌa li gehesa nehanaga to Huꞌma bita hulata nohina hepaꞌi Yelusale hepatoga biba biba hite kofohi malaluneꞌmu leꞌmo bi yigiluneꞌmu habe. Ya nehinogo kokulumaguti logo lolito limito logouba enolo pululu halinaꞌmu yabe. \v 10 Ya nehinogo Satahi yaꞌma afetoga bonaꞌi enimiꞌi moloꞌehina bo ai hiti fela logomofihi hefuhaꞌagu kala efahi logogu loto niꞌinagu fi felu ho heꞌminogo limiꞌehina yabe. Koyapaꞌi akafu yagakafa ai hiti to faga faga mono ka leliꞌali bo ai hiti anagu fi felu ho heꞌminogo limiꞌahaꞌinagu yaꞌma Sata hiti limiꞌehina. Enali yaꞌma ufehaꞌa hiti nasana kofi epelelenogo kanaꞌamu kanaꞌamu utehi etehi enagabu kumu kalafa hite minaluneꞌmu habe. \s1 Alihaꞌa ka foya sipi huto hilina yupahi \p \v 11 To nani sekele mamuꞌa hiti kefa hisa sipilo koholi nasana mone bu goꞌohube. Gupisaꞌalo minoꞌehina ai gobisa bu goꞌohuna yaꞌma kokuluma hiti meꞌi hiti gobisaloti koli hilete akuꞌi huto mehiteꞌatiti minigiꞌahaꞌina. \v 12 Ya nehaꞌigo filiꞌahana bonaꞌi tite minanaꞌa limite minanaꞌa sekele mamuꞌa hiti kefa hisamofihi gobisalo ho tite nehago bu goꞌohuna. Kefa hisalo minana bouba buku mone li paka soloto minoꞌehina. To mone buku li paka sago bu goꞌohuna yaꞌma amuya minoba minoba nehana bonaꞌmagihi enigiꞌani koyo moloꞌehina buku minoꞌehina. To filite biꞌahanaꞌamagi enali hite melete hiꞌahana suhi ka lamanaꞌa yaꞌma bukugu keye meleꞌahana yaꞌma Huꞌmau bu goloto kagaꞌani libe sibi hifi bati hifi loko huto minoꞌehina. \v 13 To ana kanalo hege nagamiꞌmofihi komopaꞌagu filite keꞌahanaꞌa enaliꞌi eneleꞌmo tiligi soꞌehina. To fililata nasanamofihi to kene mala malamofihi komopaꞌagu filite bite mineꞌahanaꞌa enali hiti eneleꞌmo tiligi soꞌehina. To ka foya li kehelise bouba filite biꞌahanaꞌa bonaꞌi asagaꞌi enali lite melete hiꞌahanamofihi hapaꞌa li nupa huto kaꞌani loko huto pa soseꞌna epiꞌehina. \v 14 Ya hulago filiseꞌna hiti kene mala mala hiti etali logomofihi hefuhaꞌagu kala efahi logogu loto niꞌinagu etefelu ho heꞌmigo limiꞌahaꞌina. Yanauba filiseꞌna napa 2 lolo huꞌehibe. \v 15 To ana bonaꞌi yaꞌma enigiꞌani amuya minoba minoba nehana bonaꞌmagihi enigi koyo moloꞌehina bukugu meniꞌinaꞌa enali yaꞌma logomofihi hefuhaꞌagu kala efahi logogu loto niꞌinagu fitu fo heꞌmigo limite mineꞌahana. \c 21 \s1 Kokuluma yuhufa to meꞌi yuhufa huto hiꞌahaꞌibe \p \v 1 To nani nubu egolago kokuluma yuhufa to meꞌi yuhufa hiti bu goꞌohuna. Kokuluma tafaꞌa to meꞌi tafaꞌa etali bite su heteꞌatiti to hege nagamiꞌi ana huto buto su nohago silagaꞌi fenene hiꞌahana bu goꞌohube. \v 2 To lamana hepaꞌi Yelusale yuhufa yaꞌma kokulumagu Huꞌmau nohinagati nolimigo bu goꞌohuna yaꞌma moneꞌmofitogati aꞌi leꞌmo emiluneꞌmu sekele mamu hi etelago kata hilata yupahi minoꞌehina ya suhi huto niꞌigo bu goꞌohuna. \v 3 To sekele mamuꞌa hiti kefa hisaloti nogoꞌa sipi ma luto malago keheliꞌohuna: Huꞌmamofihi nohi hepaꞌa yaꞌma bonaꞌmagihi enubulo huto nohibe. Ai enali hiti moneko babeyafa huto minoto lito hinogo enali yaꞌma bonaꞌa yagapanaꞌa lolo hite minaluneꞌmu habe. Aiꞌa enalitoga mino moloto minoto Huꞌmau afoꞌanifu minalubeꞌmu hibe. \v 4 Huꞌmau aiꞌa enalitoga yibi hise nasanamofihi enubu nogoya kele li epalalubeꞌmu hibe. Filiseꞌna to yibi bena hiseꞌna to enagabuꞌi giseꞌna yanana su henogo akuꞌi moneꞌa huto mehilubeꞌmu hibe. Tafa nasana yaꞌiyaꞌa yaꞌma buto su halibe luto luꞌehina. \p \v 5 To sekele mamuꞌa hiti kefa hisalo nohinaloti ma luto lu nimiꞌehina: Nani nasana silagaꞌi yaꞌma yuhufa li huto nohube luloto mone hiti lu nimiꞌehina: Kai yaꞌma nasanamofihi fayahi koyoto molobo. Ma kaga yaꞌma lamanaꞌa linogo li pili kalinamo niꞌinagihe. \v 6 Ya luto luloto ma luto lu nimiꞌehina: Ali bati hu su hobe. Nani koyapaꞌi kohe toto minoꞌehina alihi moloto nasana hapi filatana to li su holatanamofihi afoꞌafita nohube. Moneꞌamagi enali nagami kumu noepesinogomo nanitogati minoba minoba nagamiꞌi yaꞌma ipi opoho nagamiluguti hefite nelete bite minalabe luto ya suhi huto minaꞌa meniꞌigo faꞌmene epilubeꞌmu hube. \v 7 Lugaꞌamagi enali mono kagu amuya melete mine lite bite minalanamagi Satahi lubaꞌa be ligilanamagi yaꞌma ana nasana molo lilanaꞌmu yabe. To nani yaꞌma Huꞌmau afoꞌafu lolo huto nehinogo enali yaꞌma yagapanaꞌni lolo hite minaluneꞌmu habe. \v 8 To lugaꞌamagi ufehaꞌa hiti nasanaꞌmu enelesa lilina bonaꞌi to mono ka keheli heꞌmilata bonaꞌi to kolo tanana lilata nehana bonaꞌi to enoho fililata nehana bonaꞌi to mokolo bonaꞌi to nalisalo bonaꞌi to faga lugefa enalapusa fi emilata nehana bonaꞌi to faga fagalo bonaꞌi yaꞌma yaꞌiya nasana lite minelata hiꞌahana asagaꞌi yege yegetoga enali nohi hepaꞌani logoꞌa hiti nagami hefunugu kala efahi logo loto niꞌinagu yaꞌma minalabe luto luꞌehinamo niꞌibe. Ya nasanauba yaꞌma filiseꞌnamofihi napa 2 lolo nohibe. \s1 Yelusale hepaꞌi yuhufa huto hilibe \p \v 9 To agelo 7 enali lapeꞌanigu bagaꞌa hiti gumiꞌi hose nasana 7 bai tago liꞌahana enalitogati moneuba nanitoga oto ma luto lu nimiꞌehina: Obo. Huꞌmamofihi sipisipi nalaꞌamofihi leꞌmo emilana aꞌi kelepilube. \v 10 Ya luto lulago Sikalafuꞌuba komopaꞌnigu tito neleꞌmoto nohigo kosa yatama moneto yaꞌma agelouba neleꞌmoto tito hepaꞌi sipi, Yelusale hepaꞌmo yaꞌma kokulumagu Huꞌmau nohinagati nolimigo nelepigo bu goꞌohuna. \v 11 Huꞌmamofihi sekele mamuꞌa hiti fana mehaꞌalo besa besa lago hepaꞌmofihi bulo kefahi sipi mone minaꞌa tito minoꞌehina giꞌa yasipa efahi ya suhi huto okabaꞌauba biya nonuhu nagami suhi huto besa lago minoꞌehina. \v 12 Efahaꞌa gegisa sipi yatama nohi hepaꞌi leꞌmo bego huto minoꞌehina gegisamofihi kasihaꞌa 12 minoꞌehina. To kasihaꞌalo yaꞌma agelo 12 enali kaba hite mineꞌahana. To kasihaꞌalo yaꞌma Isilaeli bonaꞌmagihi nagaꞌi 12 enali enigiꞌani yaꞌma moneko moneko fayahi keyete meleꞌahana niꞌigo bu goꞌohube. \v 13 Yege notinaꞌaga kasihi loegi monegi to mone kegiꞌa kasihi ana huto loegi monegi to mone kegiꞌa kasihi ana huto loegi monegi to yege noliminaꞌaga ana huto kasihi loegi monegi niꞌibe. \v 14 Ana gegisamofihi efaha lukesaꞌa yaꞌma 12 mino bego huꞌehina. To lukesaꞌa 12 yanamofihi gupilo Huꞌmamofihi sipisipi nalaꞌamofihi aposolo bonaꞌa 12 enigiꞌani fayahi keyete malago niꞌibe. \p \v 15 Agelo ka mone luto lu nimiꞌehinauba aiꞌya fatusa mone golitu lolo hiꞌahana liloto minoꞌehina. Yatu yaꞌma nohi hepaꞌi to kasihaꞌa to gegisaꞌa molo babeyafa huseꞌnaloti yaꞌma molo legege hilubeꞌmu hibe. \v 16 Ana hepaꞌmofihi folagahaꞌa to sopaꞌa yaꞌma moneko legege huto niꞌibe. To agelouba mone kegiꞌa fatusaꞌaloti li molo legege huto bu goꞌohuna yaꞌma 2200 kilomita ya huto niꞌibe. To yofohi tubuseꞌa to lugaꞌaga to yatamalo tiꞌehinaꞌa yaꞌma moneko legege huto niꞌibe. \v 17 To agelouba gegisa be ligiꞌehinaꞌalo molo legege higo 66 mita ya suhi huto niꞌigo bonaꞌmagita molo legege huseꞌna liꞌohuta ya suhi huto agelouba liꞌohuto molo legege higo bu goꞌohuna yabe. \v 18 Nohi hepaꞌmofihi gegisaꞌa yaꞌma okohona efahi giꞌa yasipa efatotiko bego higo minoꞌehina. To ana hepaꞌmofihi yaꞌma goli efahi gapo gapo suhi huto besa besa lananatu lolo hite malago minoꞌehina. \v 19 Nohi hepaꞌmofihi efaha lukesaꞌa yaꞌma efahi minaꞌa tito minoꞌehina fato fatoꞌmofihi leꞌmo ho tiꞌahana lukesamofihi napa 1 yaꞌma okohona efahi giꞌa yasipa kefatu lolo hiꞌahana. To lukesa napa 2 yaꞌma sitaha efahi giꞌa safaiya kefatu lolo hiꞌahana. Lukesa napa 3 yaꞌma koholi efahi giꞌa agate kefatu lolo hiꞌahana. Lukesa napa 4 yaꞌma kifiyaꞌnalago efahi giꞌa emalali kefatu lolo hiꞌahana. \v 20 Lukesa napa 5 yaꞌma golanogo efahi giꞌa onikisi kefatu lolo hiꞌahana. Lukesa napa 6 yaꞌma safa efahi giꞌa konilia kefatu lolo hiꞌahana. Lukesa napa 7 yaꞌma kala efahi satuna giꞌa kilisolaiti kefatu lolo hiꞌahana. Lukesa napa 8 yaꞌma kifiyaꞌnalogoꞌna efahi giꞌa belilo kefatu lolo hiꞌahana. Lukesa napa 9 yaꞌma fuleꞌnafa satu legi huto efahi giꞌa topasi kefatu lolo hiꞌahana. Lukesa napa 10 yaꞌma kifi suhi huto efahi giꞌa kilisopelesi kefatu lolo hiꞌahana. Lukesa napa 11 yaꞌma okohona mekufiꞌi ya suhi hina efahi giꞌa yasini kefatu lolo hiꞌahana. To lukesa napa 12 yaꞌma safa yuhusa efahi giꞌa ametisi kefatu lolo hiꞌahana. \v 21 To kasihaꞌa 12 pesesuꞌi koholi minaꞌa tito niꞌinaꞌaloko 12 yaꞌaloti lolo hiꞌahana. Kasihi moneko moneko yaꞌma pesesuꞌi sipiꞌalotiko lolo hiꞌahana. Nohi hepaꞌmofihi kapoꞌa yaꞌma goli efahi bala bala tuto ya suhi nohinaꞌalotiko lolo hago gapo gapoꞌi ya suhi huto besa loto minoꞌehina. \p \v 22 Nani bu go bati huto bu gose huto hina sipi mono nohi yaꞌma maga nohi hepatoga meniꞌigo bu goꞌohuna. Sipi bo Huꞌma amuyaꞌa hiti enebe ligiꞌehina bo ai to sipisipi nalaꞌa hiti yaꞌma etali mono lolo huto nehaꞌibe. \v 23 To ana hepato ikahi yegemofihi fana mehaꞌauba fi besa lalina foyaꞌa meniꞌibe. Huꞌmamofihi sekele mamuꞌa hiti fana mehaꞌauba fi besa lalinaꞌmu yabe. To ai sipisipi nalaꞌauba libiꞌi lolo huloto minalubeꞌmu hibe. \v 24 Noto noto bonaꞌi enali ana hepaꞌmofihi fana mehaꞌagu bila ela hilanaꞌmu yabe. To noto noto enigihiti bonaꞌi enali sekele mamuꞌanimofihi nasana minaꞌa ana hepatogago yaꞌma lelite bibi hiluneꞌmu habe. \v 25 Ana hepaꞌi yaꞌma sinihi gito goꞌi luto mone mehilinaꞌmu yabe. Ya huꞌehinaya ana hepaꞌmofihi kasihaꞌa yaꞌma fuligaha suhi huto hokolo huloto minalinaꞌmu yabe. \v 26 Noto noto bonaꞌi enali sekele mamuꞌamofihi nasana minaꞌa tito niꞌina fitu fo heꞌmigo limo ito limiꞌehinana ana hepatoga lelite henetilanaꞌmu yabe. \v 27 Kolo tanana mone yaꞌma anagu tito mefalalinaꞌmu yabe. To bonaꞌi moneꞌamagi enubuya nohina nasana mone lilana to faga faga lite nehilanaꞌa enali ana hepalugu tite meminalanaꞌmu yabe. Enigiꞌani Huꞌmamofihi sipisipi nalaꞌauba bati hiꞌahanaꞌa minoba minoba hise bonaꞌmagihi enigiꞌani bukugu koyo moloꞌehina bonaꞌi enaliꞌanisigo bite henetilanaꞌmu yabe. \c 22 \p \v 1 To agelo ai mino kosaba huse nagamiꞌi napaꞌa biya nonuhu suhi mone nelepigo bu goꞌohuna. Yaꞌma buꞌa gili gili huto niꞌina to Huꞌma to sipisipi nalaꞌa etali sekele mamuꞌa hiti kefa hisa mahaꞌalugati yaꞌma nagamiꞌi nobuto, \v 2 hepaꞌmofihi kapo folaganugu nomobina. To nagamiꞌi luga luga amuya moloto oto minolatanamofihi yafalo nohina yamofihi legeyaꞌa bonaꞌi nelenogo gufaꞌani minoba minoba huseꞌna yaꞌma suhi huto fato fatoꞌmo legeyaꞌa 12 ikahi goꞌi lu etana lu etana kanalo legeyaꞌa hoto luyaꞌi lolata nohibe. Noto noto bonaꞌmagi ana yafamofihi hayaꞌa yaꞌma gufaꞌanilo felete minete bati hiluneꞌmu habe. \v 3 Ana hepato yaꞌma Huꞌmamofihi gumi hoꞌehina bo mone metilinaꞌmu yabe. \p Huꞌma ai to sipisipi nalaꞌa etali sekele mamuꞌa hiti kefa hisa huto hulenogo bonaꞌa kele keleꞌamagi enali agoya hi etete minalanaꞌmu yabe. \v 4 To enali okabaꞌa be gelete minalanaꞌmu yabe. To giꞌamofihi fayahaꞌa enogobisalo huto huto minalubeꞌmu hibe. \v 5 To ana hepato yaꞌma metepu mone meilubeꞌmu hibe. To libiꞌafi to yegemofihi fana mehaꞌa yamofihi foyaꞌa mone huto mehilubeꞌmu hibe. Henaꞌmube? Sipi Bo, Huꞌma aiꞌa yaꞌma fana mehaꞌa epinogo minalanaꞌmu yabe. To hepaꞌi afoꞌafu enali enigihiti bo kaba hise foya lelite mineme bite minalanaꞌmu yabe. \s1 Yesu i behe huto alinamofihi kaꞌa \p \v 6 To agelouba ma luto lu nimiꞌehina: Kaga yaꞌma lamanaꞌa nolugo uleꞌale nohinamofihi niꞌibe. Sipi Bo, Huꞌma ai Sikalafuꞌa yaꞌma lu enabagalo enabagalo nohina bonaꞌi noepilata bo aiꞌa yaꞌma ageloꞌa ho lifigo kele kele bonaꞌa lenaliꞌi kanaꞌa yatama mehuꞌehinogo huto hilibe luto luꞌehina nasana lamanaꞌa yabe luto lu epito kelepugo bu nogane. \p \v 7 Yesu aiꞌa ma luto nolina: Kehelibo. Nani meleꞌisi foiya lenalitoga bilubeꞌmu nohube. To moneꞌa lenali bukugu yaꞌma suguna ka huto hilinaꞌa mone koyoto moloꞌehinamo yaꞌma keheli emise hite kaba hite lite minalana enali yaꞌma enegelo biluneꞌmu habe. \p \v 8 Nani Yonita anaꞌina silagaꞌi yaꞌma bu goto kehelito li su hoꞌohuna. Keheli su holotoꞌni agelouba anaꞌina yaꞌma nelepiꞌehina ai gigusaꞌaluga buto lipito nalapusa fi emilubeꞌmu nohugo \v 9 aiꞌa: Oꞌe, luto ya mehubo luto lu nimiꞌehina. Nani kalalukafita nohube. To kalukagihi ka leliꞌali nehana bomagihi enalaluꞌanifita nohuto to foyaꞌani ana huto noluna bo nohube. To yaꞌma bukugu kaga keheliba keheliba hite neminanaꞌa enali enalaluꞌnifita nohube. Kai Huꞌmamofihi aiꞌago yaꞌma lipito kalapusa fi emibo. \v 10 Ya luto luloto ma luto lu nimiꞌehina: Kai buku mamofihi huto hilina suguna kaꞌa yaꞌma li fala mekibo. Kaga yaꞌma lamanaꞌa kolo hilina kanaꞌa aloꞌi hupamone huto nohinagi lu yege hobo. \v 11 Ya huꞌehinaꞌmu foipa nasana lilata nehanaꞌa enali lilete nehilabe. To komopaꞌani kolo tenogo enali minalune lite mine lite bite minalabe. To mono kagu fotogo hite minalune lite minalanaꞌamagi yaꞌma fotogo hite minete mine lite bite minalabe. To biye bonaꞌi enali minalune lite yaꞌma biyeꞌi mine lite bite minalabe. \p \v 12 Yesu ma luto luꞌehina: Kehelibo. Nani meleꞌisi bilunaꞌmu yabe. Butoꞌni yaꞌma mone kegiꞌa nonaꞌa pa soto lepilube luto lito bilubeꞌmu hube. Bonaꞌmagi lolo hite melete hiꞌahanamofihi mone kegiꞌa li legege huto leꞌmo eto eto huto epilunaꞌmu yabe. \v 13 Nani kohe toto alihi moloto munuhaꞌa to hapaꞌa hapi filatana to li su holatanamofihi afoꞌafitamo nohube. \p \v 14 Guketeꞌani okala hite gulu gulu guꞌani leꞌmo bati bati nehana bonaꞌmagi kumu kehelugo lagaꞌni nebesilata nohibe. Enali yaꞌma lu epinogoꞌni uleꞌale huto minolata yafamofihi legeyaꞌa nelete minoba minoba nehanaꞌamagihi yaꞌma epinogoꞌni nalabe to yaꞌma nohi hepaꞌmofihi kasinugu tilabe. \v 15 Nohi hepaꞌi nosipetoga ema minalanaꞌa enali kolo tanana liꞌahanaꞌa to nalisalo bonaꞌi to mokolo bonaꞌi to enoho fililata bonaꞌi to lugefa nasanalo enalapusa fi emiꞌahana bonaꞌi to fagalo bonaꞌi hiti enali foyati bati huto niꞌibe lite faga lilete komopaꞌanigu li sibina nehanaꞌa yaꞌma enali asagaꞌi fegutoga minalanaꞌmu yabe. Enali hepalugu metilanaꞌmu yabe. \p \v 16 Nani Yesuita yaꞌma ageloꞌni ho lifinogo ai yaꞌma bonaꞌni li gehesamu li gehesamu lenaliꞌi yaꞌma kagaꞌa lu yege hoto lu lepilibe. Nani yaꞌma Tebitihi tataꞌagihi to aiꞌa nagaꞌi nohube. To goꞌi lilubeꞌmu nohigo sonofiꞌi ofuꞌyahi fana mehaꞌa nohube luto luꞌehina. \p \v 17 Huꞌmamofihi Sikalafuꞌa to ai sipisipi nalaꞌamofihi lihaꞌa hiti: Kai obo, lilete nelaꞌibe. To lugaꞌamagi kaꞌa yaꞌma kehelilete ana hite ma lite lilabe: Kai obo. Lugaꞌamagi minoba minoba nasanamofihi nagami kumu noepesinogomo magati ete hefite nalabe. Enali nalune litemo ete magati nagamiꞌi minaꞌa meniꞌina, faꞌmene nalabe luto: Nanitoga alo, luto Yesu ya luꞌehina. \s1 Yoniu bu enogo su hoꞌehina kaꞌa \p \v 18 Yaꞌma bukugo suguna ka fayahi koyoto moloꞌehina yaꞌma leka sete kehelilana bonaꞌi nani yatai lusiga lipoti noepube: Lugaꞌamagi enaliꞌani enegekesa kehelite ka mone hiti molo emilana enali yaꞌma Huꞌmau silaga gumi hose nasana bukugu fayahi koyoto mologo niꞌina analo molo emite megeꞌi malalibe. \v 19 To lugaꞌamagi enali bukugu suguna ka huto hilinaꞌmu yaꞌma mone lu laga hite heꞌmilana bonaꞌi enalitoga Huꞌma uleꞌale huto minoba minoba yafamofihi legeyaꞌa moneꞌa mo si epalalinaꞌmu, to nohi hepaꞌi lamanaꞌa enali metilanaꞌmu yabe. Ana nasanamofihi kaꞌa yaꞌma bukugu koyoto mologo niꞌibe. \p \v 20 Kaꞌa huto huꞌehina yaꞌma lusiga lulata bo aiꞌa ma luto nolibe: Lamaꞌnaka. Lenalitoga maꞌasi alubeꞌmu nohube. Lamaꞌnaka. Sipi Boti, Yesuo. Kai obo. \p \v 21 Sipi Boti Yesuhi leheꞌmoseꞌnaꞌa lenalitoga mino moloto mineno.