\id PHP - Benabena NT [bef] -Papau New Guinea 1982 (DBL -2014) \h FILIPAI \toc1 Filipai Polu koyoto epiꞌehina fayahi \toc2 Filipai \toc3 Fil \mt1 FILIPAI \mt2 Polu koyoto epiꞌehina fayahi \c 1 \p \v 1 Nani Poluita to Timoti hiti moneka nohutotiꞌa Yesu Kilisitohi liliꞌna bonaꞌa nohuꞌibe. Lenali hepatoga bonaꞌi Yesu Kilisitohi keheli emite mineꞌahana bonaꞌise. Nehafihe? To Huꞌmamofihi yagapanaꞌi lolo hiꞌahana bonaꞌi to mono kaba bonaꞌi to babafi bonaꞌi lenalise. Nani fayahi yaꞌma koyo nolepube. \v 2 Afotifu, Huꞌma to Sipi Boti Yesu Kilisito aitogati leneheꞌmoseꞌnaꞌa to fulunaꞌa lenalitoga minomo tito minalibe. \s1 Filipai bonaꞌmagi kumu Huꞌmamofitoga nolina ka \p \v 3 Nani lenali kumu kehe lelito nobuto Huꞌmamofihi fokehi holata nohube. \v 4-5 Lenali ka lamanaꞌa yataꞌa hapi fite kehelilete anaꞌasi nani ana kaga liliꞌnalo neheꞌmete minete hiꞌahana yaꞌmu kehelugo lenali kumu yabe luto komopaꞌnigu bati higo minoto Sipi Bomofitoga fokehi luba luba huto nominobe. \v 6 To yaꞌma luto ma luto keheli sepa ito keheliꞌohube: Foya lamanaꞌa lenalitoga hapi fiꞌehina bo Huꞌmau lelito buto li baga neinogo Yesu Kilisitou henetilina kanaꞌa li etalubeꞌmu hibe. \v 7 Lenali komopaꞌnigu mineꞌahanamo niꞌinagihe. Nani lenali asagaꞌi ma luto keheli lepilata huꞌohunamo bati nohibe. Nani maga naga nonugu nohugo to ka lamanaꞌamu yabe luto ka foya lito li hetofa huto nolugo lenali hiti nani hiti moneko nohuto Huꞌmamofihi leheꞌmoseꞌnaꞌa guna moloto lito minolata nohune. \v 8 Yesu Kilisito nani komopaꞌa limilata nohina yamofihi kehelito nani lenali kumu yabe luto kekeꞌi lu lepoloto kehelilata nohube. Huꞌmau keheliꞌehigo lamaꞌnaka nolube. \p \v 9 To komopatini emilatana hofa toto to keheliseꞌnatinimu to keheliseꞌnauba napa huto tilibe luto Huꞌmamofitoga luto moloto nohube. \v 10 To lenali ya hiletetini kaga hapaꞌa kehelite i be ligiꞌehinana kehelilete to Yesu Kilisito nehetilina kanagu komopatini kolota mehuse gulu gulu linogo mone ka lepekilinaꞌa meniꞌibe. \v 11 To ana kanagu Yesu Kilisitou leneheꞌmenogo komopatini bati bati hite minelenogo bonaꞌmagi bu lenegete yege nofune lite Huꞌmamofihi fokehaꞌa lilanaꞌmu yabe. \s1 Nani Yesuhi foyaꞌa li etoto nominobe \p \v 12 Nalaluꞌnigita, nani kumu keheliꞌahana ka lu hokolo hu nolepube. Nanitoga nasana ketaꞌa hiti huto huꞌehina yanauba ka lamanaꞌa fi hetofa hiligopa ka lamanaꞌauba bu baga ito buto lilibe luto huto huꞌehina. \v 13 Nani Kilisito kumu yabe luto naga nonugu nohube. Yamofihi kagaꞌauba magaꞌma gihiti bo sipi bomofihi gimi bonaꞌi hiti to bonaꞌi lugaꞌa hiti enali enegekesalo bu baga iꞌehibe. \v 14 To naga nonugu nohunaꞌmu yabe lite magatiꞌma ligibo lagabo lugaꞌamagi enali Sipi Bomofi kumu kehelilete keta mehuse hite Huꞌmamofihi kagaꞌamu enelesa meligo lu huto hilata nehabe. \p \v 15 Lugaꞌamagi Kilisitohi kaꞌamu kenasabo bibe ilubu alubu nehabe. To lugaꞌamagi enali komopaꞌani lamana higo kehelite ai kaꞌa kehelite lilata nehabe. \v 16 Enali yamofihi kehelilete komopaꞌani nimite Huꞌmau maga minoto ka lamana fi hetofa hilane luto luloto neleꞌmo moloꞌehinamo niꞌibe lite kehelilata nehanamo niꞌibe. \v 17 To lugaꞌamagi faga hiti pebisa hete bite enaliꞌani enigiꞌani lelite netite Kilisitohi giꞌa helata nehana yamagi enali naga nonugu nominona yamofihi gupisalo kekeꞌi luse foya nimiluneꞌmu ya hilata nehabe. \p \v 18 To ya suhi ma suhi huto mono ka yaꞌma faga hiti komopatiguti lilina ka hiti melilune, lamana kasigo li melete lilana yamofihi luba sabo mehilune. Faꞌmene Kilisitohi kagaꞌauba ifu tili hilubeꞌmu hibe. Yamofihi lamanaꞌa huto nohigo komopaꞌnigu bati nohibe. \v 19 To lenali nani kumu yabe lite kehelite Huꞌmamofitoga lilata hiꞌahana foya lilenogo to Yesu Kilisitohi Sikalafuꞌauba neleꞌmo bati hulenogo bati huto minaluna nasana li huto molo netalubeꞌmu hibe. Komopaꞌnigu yaꞌma luto kehelito keheli bati huto minalubeꞌmu hube. \v 20 To minoba minobaꞌnamufi to fililatanamufi komopaꞌni keta mehuse honogo nugufa komopaꞌni hiti Kilisitohi keheli eminogoꞌni yanauba uleꞌalenaꞌa lolo hu netalibe luto buto minoꞌohunamo niꞌibe. To ya holito buto minalube luto nubuya hulatana li huto mehuse keheli lamana huloto Yesu Kilisitohi giꞌa liyafa huto minalubeꞌmu hube. \v 21 Kilisito ai mino hepito minoto ho tito hiluna nasanaꞌni lolo nohibe. To filiseꞌna yanauba tito minoꞌehina nasana li huto huto molo netalibe. \v 22 To metoga molo emito minaluna yanauba foyamofihi lamanaꞌa aku li huto hilibe. Yamofihi henanaꞌmu keta mehuse hilube luto negekesagu loe lae huꞌehibe. \v 23 To loe lae nasanaꞌmu niꞌigo henaꞌni hilube? Nani moneꞌnamufi moneꞌnamu laga nebesilata nohibe. Metogati Kilisitou neleꞌmo hulenogo ai hiti minoseꞌna hiluna lagaꞌni nebesilago yanauba yaꞌma nasana tito niꞌibe. \v 24 Leneheꞌmoseꞌnamu minalube luto to lenali megusaꞌa mine lalabe luto yaꞌma lenali kumu yabe luto metoga akuꞌi yamofihi emito minenogoꞌni bati hilibe. \v 25 To yamofihi yaꞌma keheli sipi tuto keheliꞌohunamo niꞌinaya nani mefilise lenali hiti minoto leneleꞌmo bati hinogo lenali keheli bati huseꞌnatini to komopatini haya noinamofihuba napa huto mino lito bilibe. \v 26 To ya hulenogo lenalitoga akuꞌi buto minenogo lenali Polu kumu yabe lite Yesu Kilisitohi fokehi li eteꞌahanamagita akuꞌi molo emito fokehi mone hiti li etalabe. \p \v 27 Monekoꞌi lenali Kilisitohi ka lamanaꞌa megeꞌi melete hetofa suhi lite minenogo hepite komopatini moneko hinogo hetofa kagamofihi foyaꞌa amuya amuya melete nelinogo nani lenalitoga bu nehetilufi mebilufi lenali kumu bati ka nelinogo kehelilube. \v 28 Fatehe bona kumu lenelesa melise amuya melete ka lamanaꞌa lu yege hilo. Ya hite minete, Huꞌmau fatehe bonaꞌmagihi eneleꞌmo laba hilibe luto to ana huto lenubuto bito lenelepilibe luto lenali mukimaꞌi nolatanamofihi hapaꞌa li huto hiluneꞌmu habe. To Huꞌmau ai lenubuto bilinamofihi hapaꞌa li huto hiluneꞌmu habe. \v 29 Lenali ai kumu foyaꞌa lilata nehanaya, Yesu Kilisitou leneleꞌmoꞌehina hapaꞌa henana niꞌibe? Lenali Kilisitohi agoya hi etalabe luto to lenemehi emilabe lutofiye? Oꞌyo. To monekoꞌi ai kumu yabe lite keke boke nasanamofihi gupisalo minalabe luto yabe. \v 30 To nani mono kumu yabe luto lubagu suhi huto amuya moloto foya koyapaꞌi nolugo bu negeꞌahanamo niꞌibe. To yatai yaꞌma kaꞌni kehelilata nehabe. To mono kumu yabe lite ana lubagu amuya melete foya lenali hiti anago hite yamofihi lilata hiꞌahanamo niꞌibe. \c 2 \s1 Kilisito aiꞌa komopaꞌa limilata huꞌehina yaꞌmu luto Huꞌmau leꞌmo ho tiꞌehina kaꞌa \p \v 1 Lenali Kilisitotoga lenemehi emiꞌohutaꞌmu yabe lite amuya nehafiye? To ai ginaga fi lepoloꞌehinamuꞌi komopatini fulu higo neminafiye? To Huꞌmamofihi Sikalafuꞌi hiti i hepite minelata nehafiye? To ai kekeꞌi lu etago ai kekeꞌi lu etago hite minelata nehafiye? Yamofihi asagaꞌi lenalitoga niꞌifiye? \v 2 Niꞌinogomo komopatinigu batiꞌna netinogo kehelito minalane lite keheliꞌahana li nupa hino. Ya nehite komopatini emilatana to komopatini lenegekesa li mu tifilatana yamofihi moneko legege huto tito minalibe. Ya nehinogo nani negelo sipiꞌa bilube. \v 3 Lenalitinimu kehelite lenugufa lelitetiti nehanamofihi melilo. To lenigi leꞌmo saga mehilo. To lenegekesa yigite ligiti enebe ligilune lite ya melilo. Lenali komopatini lelite limite melelete lenigibo lenagabo enali kumu kehelinogo tilibe. \v 4 To moneubafi moneuba aiꞌa yaꞌma lamana hilube luto foyaꞌa melise laluꞌagihi lugaꞌa hiti lamana hilabe luto foya lite eneheꞌmite kehelilibe. \v 5 Yesu Kilisito aiꞌa kehelilata huꞌehinamofihi nasana ana suhi huto lenalitoga mineno. \p \v 6-7 Ai Huꞌmamofihi mehi huto minoꞌehinaya Huꞌma hiti legege huto sipi bo minalube luto ya meluse to yanaꞌmu amuya memolose huto aiꞌa sekele mamuꞌa faꞌmene heꞌmiloto agoya bameta mehi li mololoto bonaꞌmagita bameta mehi lolo huto huto huꞌehinamo niꞌibe. Minoto lito huꞌehinamofihi bonaꞌmagita lali bamehi huto minoꞌehina. Yalo kele kele bo ana suhi minoꞌehina. \v 8 Aiꞌa komopaꞌa lelito limito mololoto Huꞌmau luꞌehina kagalo mege mege huto fililatanamofihi lito li tupa huloto malipu yafalo filiꞌehinamo niꞌibe. \v 9 Ya higo ya hinaꞌmu yabe luto afoꞌafu Huꞌmau leꞌmo saga higo ifoga kibina boti sipiꞌa leꞌmo lolo higo ai giꞌa yauba tito minenogo bonaꞌmagita ligiꞌa limito minalibe luto lu etoꞌehinamo niꞌibe. \v 10 Ya hulenogo kokulumagu to melugu to meꞌi komopaꞌagu ema neminanaꞌa hiti enali moneko kumu Yesuhi giꞌa hete enalapusa fite fokehi lilabe. \v 11 To enabagaguti enabagaguti yaꞌma Yesu Kilisitohi ai Sipi Boti nohibe lite nelite kululu kululu tite halana yanauba tito minoto afoꞌafu Huꞌmamofihi gelo biseꞌna lolo huto minalibe. \s1 Bonaꞌi lugaꞌa metepugu nehana lenali sonofiꞌi lolo hite fi fana te epalalo \p \v 12 Yaꞌmu komopaꞌni lepiꞌohuna yagapanaꞌni lenali kumu kanaꞌamu kanaꞌamu kaꞌni kehelite lite mineꞌahana ya suhi hite molo emite minalabe. Lenali hiti mino hepito nohuna niꞌigopa fotoꞌi nohuto lenubuto nobunamofihi lamanaꞌa li huto nehinogo haya kolo lalune lite topa topa hite amuya malalo. \v 13 Huꞌmau komopatini leꞌmo bati nohigo ai liliꞌnaꞌa amuya melete ai amuyaꞌalo neligo to legeyaꞌa li huto hilata leneleꞌmo hetofa hulata nohibe. \p \v 14 Lenali anaꞌina silagaꞌi nelite kenasabo biseꞌna nebite ai bugu finogo ai bugu finogo mehilo. \v 15 Ya nehite foipanatini meminose komopatini gulu gulu linogo minalabe. Ya nehite bonaꞌi li nupa hilata lisipa bise bo to li sibina sabana hilata nehana bonaꞌi enali metepu komopaꞌagu yaꞌma lenali Huꞌmamofihi panalaꞌa panaꞌa komopatini bati hulenogo lolo hite minete sonofiꞌi lolo hite fi fana talabe. \v 16 Fi fana telenogo amuya lenemehi hite minolatanamofihi kaꞌa li huto hite molo epelete minalabe. Ya nehinogo Kilisitou henetilenogo yaꞌma lenali kumu yabe luto bula ola huꞌohuna to foyaꞌalo ketaꞌa hite liꞌohuna yamofihi faꞌmeneꞌmu meniꞌibe. Yamofihi hapaꞌa huto hilenogo negelo bito komopaꞌnigu bati nohinogo kehelilube. \p \v 17 Lenali Huꞌmamofitoga keheli uleꞌale hite agoya hu emilatana yaꞌma yaga hoto efaha hitalo go emilatana suhi luto niꞌibe. Ya huto niꞌigo fatehe bonaꞌmagi nehe fililenogo golahaꞌni yamofihi gupisalo hekiluna suhi luto niꞌilibe. To ya hi netelenogo nani lenali kumu yabe luto negelo bilube. \v 18 To lenali ana hite lenegelo nebite nani kumu komopatinigu kehelilo. \s1 Timoti yagi Epapolotiko yagi \p \v 19 Sipi Bo Yesu bati huto yabe linogo Timotihi meleꞌisi lenalitoga ho lifinogoꞌni bilibe luto nolube. Ya hulenogo lenalitogati kaga mone i gelehe huto enogo keheliloto komopaꞌnigu bati hinogo kehelilube. \v 20 Bonaꞌi ai tegiꞌa mone maga menehabe. Aiꞌa lamananaꞌatu lenali kumu kehelito komopaꞌatu leneleꞌmo hetofa hulata nohibe. \v 21 Bonaꞌi lugaꞌa enaliꞌanigo kehelite Yesu Kilisitohi liliꞌnaꞌamu mone kehelilanaꞌa mehabe. \v 22 Timotiu ai minoto lito nohinamofihi hapaꞌa bati huꞌehigo akeheliꞌahanamo niꞌibe. Ai panaꞌi moneuba afoꞌafi heꞌmalata suhi luto ka lamanaꞌamofihi foyaꞌa neheꞌmoto liꞌehina yabe. \v 23 To nanitoga anaꞌina ya suhi huto ma suhi huto hilinaꞌmu yaꞌma keheli bati huloto ai yaꞌma meleꞌisi ho lifinogo bilibe luto keheliꞌohube. \v 24 Ya hinogo Sipi Bouba keheli niminogo naniꞌni hiti yaꞌma fana hoto minotoꞌni lenalitoga lilubeꞌmu ya suhi huto yaꞌma keheliꞌohube. \p \v 25 Nani bo mone lesa meligo minoto ka lamanaꞌamofihi foyaꞌa amuya moloto neheꞌmoꞌehina bomo, giꞌa Epapolotikohi lenali nanitoga yataꞌa ho lifiꞌahana bomo, akuꞌi lenalitoga ho lifilube luto komopaꞌnigu amuya nomolobe. \v 26 Ai besiꞌehina yamofihi kagaꞌa akeheliꞌahanamo niꞌibe. Ai lenali kumu kekeꞌi lu lepoloto ai kumu kehelinogo lenuluhaya ti laligihe luto lenali kumu keheligo keta nohigo nolube. \v 27 To besigo filiseꞌna huꞌehinaꞌmu Huꞌmau aiꞌa komopaꞌatu leꞌmo bati higo ye koto nohibe. Huꞌmau ya huto leꞌmo ye ko nohutoꞌa nanitoga ana huto kekeꞌi luꞌehina yabe. Henaꞌmube? Ai filitita nanitoga keta huseꞌna sipi minatitaꞌmu yabe. \v 28 Ya suhi higo lenali Epapolotikohi bu gelete komopatini lamanaꞌa kehelite aku lenegelo bilabe luto to nani ana huto kehelugo keta mehinogo minalube luto yatai yaꞌma babahi huto ho lufugo foiya nobibe. \v 29 Yamofi kumu yaꞌma komopatini bati hinogo keheli emite Sipi Bomofitoga hepiꞌehina bo nohibe lite leꞌmo lamana hilo. Lenali bonaꞌi yaꞌa eneleꞌmo hofa tete lenemehi epilo. \v 30 Ai Kilisitohi foyaꞌamu yabe luto filiseꞌnamu koli mehuse liꞌehina yabe. Ya huto lenali foto minete neleꞌmo bati mehago ai kele keleꞌi hu netalibe luto gufaꞌa katiyaꞌi hilubeꞌmu keheligo keta mehuꞌehibe. \c 3 \s1 Huꞌmamofihi bulo mino bati huto minalutamofihi lamanaꞌa \p \v 1 Nalaluꞌnigita, ka mone ya huto lu su halubeꞌmu nohube. Sipi Botiuba komopatinigu sabiyana lolo hu lepalalibe. Ana kaga ana suhi huto koyoto akuꞌi lu lepilube luto keheliꞌohuna yaꞌma kana keta mehuꞌehina to lenalitoga yaꞌma mino moloto nohuto leneleꞌmo hetofa hu lepalalibe. \v 2 Lenali foipa nehana bona kumu kaba hilo. Enali kala suhi lite momofaꞌna nehana bonaꞌmagi ma lite lu lepilabe. Lenugufa laga hilenogo Huꞌmau leneleꞌmalinagihe lite nelanagi enali kumu kaba hilo. Faga lilata nehana yabe. \v 3 Yaꞌma lugufati laga hilutauba Huꞌmamofihi yagapanaꞌi leleꞌmo lolo hilina meniꞌibe. Lali Huꞌmamofihi yagapanaꞌi nohuta bonaꞌi yaꞌma lugufalo huꞌohutanamomuꞌi lamana huto minalune luto menolune. Lali Huꞌmamofihi Sikalafuꞌuba noleheꞌmenogo Huꞌmamofihi agoya emilata nohuta to Yesu Kilisitou leleꞌmo mino bati higo legelo bito nohuto nominone. \v 4 Lali ya huto minoto nohutaya to nani koyapaꞌi enali suhi luto monoꞌmomu nugufa laga huꞌohunalo bati huto minalune luto luꞌohuna yabe. To bonaꞌi lugaꞌa enali enugufa laga hiꞌahanalo enigiꞌani liyafa nehafihe? Nani yanamomu enebe ligiꞌohuna yabe. \v 5 Nani huto huloto nohugo yegeꞌa 8 bulago Huꞌmamofi kumu yabe lite nugufalo laga hu neteꞌahanamo niꞌibe. Nani lusi Yuta bonaꞌi nohube. Nani Yuta nagaluguti Beyaminihi pananaꞌa huto huꞌohunamo niꞌibe. Moseu lu laga huto luꞌehina kagaꞌamofihi agoyanaꞌa Felosi bonaꞌi mono bo lolo huto minoꞌohunamo niꞌibe. \v 6 Nani Yuta bonaꞌmagihi mono kumu amuya moloto Kilisitohi bonaꞌmagihi luba li epiꞌohunamo niꞌibe. Moseu keya ka luꞌehinaꞌa kehelito megeꞌi mologo bonaꞌi lugaꞌamagi nani kumu foipanaka mone meniꞌigo lamana bo nohane lite keheliꞌahana. \p \v 7 To ya huꞌehinaya nani koyapaꞌi liliꞌna lito minoꞌohuna yanaꞌmu kehelugo lamanaꞌa lolo huto niꞌigo alihi yaꞌma Kilisito kumu yabe luto ananaꞌmu kehelugo faꞌmenena lolo huꞌehina yabe. \v 8 To ananasigo meniꞌibe. Naniꞌni Sipi Boꞌni Yesu Kilisitohi ai hapa hapaꞌa bu goto keheliꞌohuna yamofihi minaꞌa tilago anaꞌina lugaꞌa silagaꞌi yamofihi lamanaꞌa kehelugo faꞌmenena lolo huꞌehibe. Nani Kilisito hiti monekoꞌna hiluꞌibe luto ai kumu yabe luto nigiꞌni hiti to nipagu huꞌehinana hiti to nanitoga huto huꞌehinana asagaꞌi heletuyaꞌa lolo higo heꞌmiꞌohuna yabe. \v 9 To nani yatai aitoga mino hepiloto Moseu lu laga huꞌehina kamofihi megeꞌi moloꞌohunalo Huꞌmamofihi bulo bati huto minaluna meniꞌibe. Oꞌe, Kilisitou neleꞌmo bati hilibe luto ai kumu keheli amuya moloꞌohunalo Huꞌmamofihi bulo bati huto nominobe. Huꞌmau ananaꞌmu foipanaꞌni li heꞌmi netoloto neleꞌmo bati huꞌehinagihe. \v 10 To nani yatai Kilisitohi hapaꞌa keheliya ilube luto to ai filiꞌehinaguti ho tiseꞌnamofihi amuyꞌa nanitoga huto hilibe luto to ai keta hinana gupisalo mele eteꞌahanamo molo emito kehelilube luto to aiꞌa filiꞌehina hapaꞌa megeꞌi moloto fililube luto nipagu nohibe. \v 11 To henabe lutobe? Ya hulotoꞌni buto filiꞌehinaguti ho tiꞌehina li huto hilufihe? luto kehelito nohube. \s1 Lamanaꞌa bu go bati huꞌohuto hololu luto nobube \p \v 12 Nani yaꞌmana Kilisitohi hapaꞌa ali su hoꞌohube luto lilunaꞌa mehube. To komopaꞌniuba yaꞌma keta mehuse huto niꞌibe luto luse mehube. Faꞌmene Yesu Kilisitou neleꞌmoꞌehinamoꞌmu aitogati amuyanaꞌa kosabaꞌi lilube luto amuya moloto nohube. \v 13 Nalaluꞌnigita, nani Kilisitohi hapaꞌa keheliꞌohunamofihi ali su hoꞌohuna yabe luto menolube. Oꞌe, nani yaꞌma lolo hulata nohube. Heꞌmiꞌohuna kapo nemegesaga niꞌigo yanaꞌmu kehelise mehube. Nubulo nominana nasana yamofihi lilube luto nayahi luga luga bata hulata nohube. \v 14 Yamuꞌi nani yokoloꞌna hite hololu lilata nehana bonaꞌi suhi luto minaꞌa lilube luto amuya moloto nohube. Ana minaꞌa henana niꞌibe? Huꞌmau Yesu Kilisito kumu luto kokuluma kapolo neleꞌmo malalinamo niꞌibe. Yaꞌma lilube luto gili gili huto amuya moloto nobube. \p \v 15 To lali asagaꞌi, Huꞌmamofitoga mino uleꞌale hulata nohuta bonaꞌmagita ana suhi luto minomo buto minalune. Kaga nolunamofihi kehelinogo kapoꞌa fato suhi nohinogomo Huꞌmau ai li fana telenogo yamofihi keheli bebe saluneꞌmu habe. \v 16 Ya huꞌehinaya buꞌohuta Huꞌmau lelepiꞌehina kapo moloko bilune. \p \v 17 Nalaluꞌnigita, lenali asagaꞌi yaꞌma kohe toꞌehinogoꞌni yamofihi bu negete analoko nemege tete alo. To bonaꞌi lugaꞌa ana suko hite nemegeꞌi nemalana nehago lenali yaꞌma bu enegelete ana enigiyakagu malalo. \v 18 Nani koyapa bonaꞌi lugaꞌamofi kumu ka lu lepiba lepiba huꞌohuna niꞌibe. To yataꞌisi yaꞌma yibiguti akuꞌi mone lu nolepube. Bonaꞌi moneꞌamagi Kilisitohi bonaꞌa nohune lite nelanaya akuꞌi Kilisitou malipu yafalo filiꞌehinamofihi luba li emilata nehana suhi lite fatehe bonaꞌi neminabe. \v 19 Bonaꞌi yanamagi enugufaꞌani enibita hulata nohinamofihi hofa toꞌehinana yanauba enogoꞌanifu lolo hulata nohibe. To fato fatoꞌnauba enubuya hilinaꞌmu golemehi kelata nehabe. To ma melugu nasanaꞌmuko keheli keheli hulata nehabe. Ya nehanaꞌmu lite logo hepalugu biluneꞌmu nehabe. \v 20 Ya hite nehinogo lali yaꞌma kokuluma afoꞌagita nohuto lenubuto bilata bo, Sipi Bo Yesu Kilisito ai kokulumaguti limilinaꞌmu geba huto nominone. \v 21 Ai silagaꞌi li nupa huto kafiluga eneleꞌmo malago ai kafopaluga mololata kaba nohina amuyaꞌaloti yaꞌma lapa mebina lugufa li gololo tilenogo aiꞌa fana mehe gufaꞌa legitana lolo hiluneꞌmu hibe. \c 4 \s1 Polu laluꞌagihi lu epiꞌehina ka \p \v 1 Yaꞌmu komopaꞌni lepiꞌohuna nalaluꞌnigita komopaꞌniuba yaꞌma lenali kumu moneꞌa hiti nonebesibe. Lenali foyaꞌnimofihi legeyaꞌa lolo hiꞌahago lenali kumu negelo bilata nohube. Lenali amuya melete Sipi Bomofitoga hepite mino hetofa hite ai nagaꞌi lolo hite minalo. \p \v 2 To Eyuotia to Sitiki letali Sipi Bomofitoga paꞌi lolo haꞌinaꞌmu yabe luto luba hilatanaꞌatiti yanamofihi heꞌmite komopaꞌatiti molo hepite minalaꞌibe luto buka notube. \v 3 To foyalo bo nalaluꞌnigita, lamanaꞌa lenali yaꞌma anaꞌate loemo yaꞌma eteleꞌmo bati hubo. Etali hiti Kelemeto hiti to nalaluꞌnigi lugaꞌa hiti ka lamanaꞌamofihi ginaga fise foyamuꞌi fi hetofa hi neteꞌahanamo niꞌibe. Huꞌmau yaꞌma enali hiti enubuto biꞌehigo minoba minoba huse bonaꞌi enali kumu enigiꞌani mone aiꞌa bukugu fayahi koyoꞌehina yabe. \p \v 4 Lenali asaga yupahi Sipi Bomofitoga i keꞌmete yanamofihi komopaꞌagu minete lenegelo bite minalo. Nani akuꞌi lenegekesa lito lilube. Komopatinigu haya inogo minalo. \p \v 5 Sipi Bouba imo oto logobisaga meleꞌisi alubeꞌmu nohinagi bonaꞌi asagaꞌi yaꞌma fulu hite ya suhi ma suhi lu epalalo. \v 6 Anaꞌina moneꞌnamofihi moneꞌnamofihi kehelinogo lenuluhaya metino. Anaꞌinaꞌmu sa sa nehitemo Huꞌmamofitoga kaga lite anaꞌinaꞌmu kehe ite fokehi linogo li huto hu lepinogo lite minalo. \v 7 Ya hite nehinogo Huꞌmamofihi fulunaꞌauba bonaꞌmagi keheli baga meilanauba lenalitoga huto hilibe. To ananauba lenali Yesu Kilisitotoga agoya hu emite neminogo komopatini lenegekesatini leꞌmo fulu hinogo lagaꞌa hiti minalabe. \p \v 8 To nalaluꞌnigita, kaga moneꞌya ma luto lu su hoto nolube. Lamanaꞌamofihi yege fiseꞌna hiti agoya hu emilata nasana hiti to anaꞌina hetofanaꞌa to fotogo huto minolata nasana hiti to babahi huto nominana nasana hiti to bu golatanamofihi lagaꞌa to keheli lamana hulatanamofihi yaꞌma bati hina nasana hiti to komopatinigu bebe soseꞌnamofihi hapaꞌa silagaꞌi enegekesa kehelite minete minalo. \v 9 Nani bula ola huto keleme keleme ito anaꞌina buto leꞌmo nupa huto lenelepiba lenelepiba hugo bu gete analoko minalabe. Nehinogo Huꞌmau fuluna afoꞌafu lenali hiti minalubeꞌmu hibe. \s1 Anaꞌina moneꞌna emiꞌahanaꞌmu Polu fokehi luꞌehina \p \v 10 Lenali kana yatama faꞌmene mine lite tite yatai akuꞌi neleꞌmo lamana hiluneꞌmu nehago yamofihi kehelugo Sipi Bomofitoga buto li so nokigo komopaꞌnigu batiꞌna lamanaꞌa nokehelube. Koyapaꞌi lenali nani kumu keheliseꞌna keheliꞌahanaya anaꞌina silagaꞌna li netalune lite kapoꞌmu sa hilata nehanauba keta lepesigo meneheꞌmeꞌahabe. To yatai akuꞌi neleꞌmo bati nehana yabe. \v 11 Nani lolo huto minoto hilunanaꞌni meniꞌigo sa hulotoꞌni meluꞌohube. Nani anaꞌina ya hu teginamofihi komopaꞌagu nohuto koseleꞌi mehenogo minalunamofihi hapaꞌa akehelube. \v 12 Nani lelite tilete to lelite limilete hi netalanamagi faꞌmene lolo hiseꞌa lolo nehinogo minalubeꞌmu hube. To nani noloto numu huseꞌna minolatana to kauꞌna kanagu minolatana to nasanaꞌni silagaꞌi niꞌifi nesiꞌa niꞌifi komopaꞌnigu keta mehuse fulu huto minolatana hapaꞌa akeheliꞌohube. \v 13 Kilisitou neleꞌmo amuya malago fato fatoꞌna laga mehinanamofihi nanitoga huto hulenogo komopaꞌnigu keta mehuse bati huto nominobe. \p \v 14 Ya huꞌehinaya lenali yaꞌma keke boke luseꞌna kehelito nohugo neleꞌmo bati hiꞌahanamo yamofi kumu nokehelugo etolata nohibe. \v 15 Filipai hepatoga bonaꞌise, lenali keheliꞌahabe. Nani ka lamanaꞌamu foya hapi huna kanalo yaꞌma Filipai hepalugu Masetonia metogati heꞌmito nobugo Yesuhi bonaꞌa lugaꞌamagi faꞌmene neago lenaliꞌi nani leneleꞌmo hetofa hugo lenalisigo efahi nimigo oto minoꞌohutamo niꞌina akeheliꞌahabe. \v 16 To Tesalonika hepatoga nohugo lenali asaga yupahi ana hite efahi malago liꞌohuna yabe. \v 17 Nani yaꞌma feꞌnohi nimilabe luto noluna ka meniꞌibe. Oꞌe, nimiꞌahanamofihi legeyaꞌa lenalitoga huto huloto mino lito buto tilibe luto nolube. \v 18 Yatai yaꞌma anaꞌina li huto hite mele nete su heꞌahana bai toto niꞌigo yamofi kumu kehelilabe luto lenofokehi luto fayahi yaꞌma koyoto nolepube. Epapolotikou aiꞌya lenalitogati anaꞌina lito oto nimilago yaꞌma feꞌnohaꞌni hiti bo lolo nohube. Lenali anaꞌina lolo hi neteꞌahanamofihi kehelugo Huꞌmamofihi kuguhi keye neemigo tuꞌa lamanaꞌa nobigo kehelito yauba ai laga besina nasana lolo hibe. \v 19 To Huꞌmau ai liliꞌna kana Yesu Kilisito kumu molo eminaꞌmu yabe luto aiꞌa anaꞌina samahi tito moloꞌehinaloti lepinogo mone kumu sa mehiluneꞌmu habe. \v 20 Huꞌma afotifihi aitoga yaꞌma fokehi noluto yanauba mino lito tito fi besana lolo huto minalibe. Maꞌnaka. \s1 Kekeꞌi lu epoloꞌehina \p \v 21 Nani Yesu Kilisitotoga bite hepilete Huꞌmamofihi yagapanaꞌa lolo hite nehana bonaꞌi yaꞌma kekeꞌani nolu epologi lu epilo. To nigibo nalaluꞌnigita nani hiti minolata hiꞌahanamo enali hiti kekeꞌi neli epalabe. \v 22 Ma hepato bonaꞌi Huꞌmamofihi yagapanaꞌa lolo hiꞌahana bonaꞌi yege yegeꞌi to Lomu kaba bomofihi kele kele panaꞌi Yesutoga komopaꞌani emiꞌahanaꞌa hiti keketini li lepelelata nehabe. \p \v 23 Sipi Bo Yesu Kilisito leneheꞌmoseꞌnauba lenalitoga asagaꞌi bu foloto minalibe.