\id LUK  - Benabena NT [bef] -Papau New Guinea 1982 (DBL -2014) 
\h LUKU 
\toc1 Luku ka lamanaꞌamu koyoꞌehina 
\toc2 Luku 
\toc3 Lk 
\mt1 LUKU  
\mt2 Luku ka lamanaꞌamu koyoꞌehina  
\c 1  
\s1 Luku ai Tiofilusitoga yaꞌma fayahi goꞌehina  
\p
\v 1 Oho, Tiofilusi, nalaluꞌniga. Babu bonaꞌmagi lalitoga huto huꞌehinamofihi kagaꞌa fayanugu geꞌahana yabe. Enali enubuguti bu geꞌahana to Huꞌmamofihi kagaꞌa lu hokolo hiꞌahana bonaꞌmagi lu epiꞌahago fayahi keyeꞌahana yabe.  
\v 2 Enali ana bonaꞌmagi enubuguti bu geꞌahago anana huto huꞌehina bonaꞌmagihi enabaga enemegeꞌi meleꞌahana yataꞌa mana kaga to asaga yupahi yabe. Enali yaꞌmana bonaꞌi Huꞌmamofihi kagaꞌalo liliꞌnalo boꞌa mineꞌahana to yaꞌmana kaga lalitoga nelimibe.  
\v 3 Ya higo nani ana huto yaꞌmana kaga fayahi gotoꞌni kaitoga heꞌminogo bilibe. Koyapaꞌi nani yaꞌmananamofihi hapaꞌamu leꞌmo bati huto negeꞌnoka hoꞌohube. Yatai nani leꞌmo fotogo huto nogobe.  
\v 4 Ya huꞌehinagi kai keheliya iloto yaꞌmana ka enali kelepiꞌahanaꞌa to maꞌnaka luto yaꞌma keheli baga iluneꞌmu hane.   
\s1 Agelouba aꞌi Sekalaiyahi Yoni huto hilina ka lu emiꞌehina  
\p
\v 5 To Yutia bonaꞌi enigihiti bo Heloti ai minana kanaꞌagu mono bo mone minoꞌehina giꞌa Sekalaiya ai Abaisa mono bo nagaluguti lihaꞌa ai Alonihi nagaluguti to ana aꞌmofihi giꞌa Elisapeti yabe.  
\v 6 Etali Huꞌmamofihi bulo bati hite mineꞌahaꞌina. Etali asaga keya kafi to Sipi Bomofihi kagafi liyafa hite pelesa meise hite fulu liꞌahaꞌina.  
\v 7 Moneꞌnaya etali yagapanaꞌatiti memineꞌahana. Elisapeti namopa minoto yagapanaꞌi meketose minoꞌehina. To etali ya litana oyafale mineꞌahaꞌina.   
\p
\v 8 To mone yupahi Sekalaiya ai yaꞌma Huꞌmamofihi okabalo mamufa gi emilatamofihi liliꞌna nolito ana kanagu mono liliꞌna lugaꞌa aiꞌamoya liloto minoꞌehina.  
\v 9 Enali mono bomagihi suhi hite leꞌmo ho tiꞌahana to ai sipi mono nohi folagahaꞌagu tito kefa hitalo Huꞌmamofihi tu lokiya go emilibe litemo yabe. Ya hago ai Sipi Botimofihi mono nohaꞌagu notigo,  
\v 10 babu boanaꞌi fegutoga li nupa hite nunumu hite lokiya go emilatana kanagu mineꞌahana.  
\v 11 To Huꞌmamofihi ageloꞌa yahi lamagaꞌaga tu lokiya fi emiseꞌnalo ho tito nohigo Sekalaiyau bu goꞌehina.  
\v 12 Ai agelo bu goto topa hoto koli nohigo,  
\v 13 agelouba ma luto lu emiꞌehina: Sekalaiyao, kai koli mehubo. Huꞌmau ai nunumuka akeheliꞌehibe. Lihaka Elisapetiu ai panaka ketalinaꞌmu yabe. To kai giꞌa Yonio luto molobo.  
\v 14 Ya hinogo kai kipagu bati hinogo kai kofokehi halane. Babu boanaꞌi enali sipi enofokehi ai huto hilinaꞌmu halabe.  
\v 15 Ai Sipi Bomofihi buꞌalo sipi giꞌa lilinaꞌmu yabe. To ai bai nagamiꞌifi to amuya nagamiꞌifi menalinaꞌmu yabe. Itoꞌafihi ipaꞌagu nohinogo Hetofa Sikalafuꞌuba aitoga bai talinaꞌmu yabe.  
\v 16 Ai Isilaeli boanaꞌi asagaꞌi enipaꞌani li gelehe hinogo enali Sipi Boꞌani Huꞌmamofitoga bilabe.  
\v 17 Ai Huꞌmamofihi kaꞌa leliꞌali bo legi huto bilinaꞌmu yaꞌma lu yege hose bo Elaiya suhi huto amuya bo hilibe. Ai afoꞌanigi yagapanaꞌani akuꞌi eneleꞌmo nupa hilina to ai ana huto kegeiyo bonaꞌi komopaꞌani li gelehe hinogo komopaꞌani bebe sana bonaꞌmagihi hapaꞌani lilabe. To ai Huꞌmamofihi bonaꞌa eneleꞌmo kosaba hinogo Huꞌmamofihi geba hite alinaꞌmu minalabe.   
\p
\v 18 To Sekalaiyau ai agelomofihi loka hoto luꞌehina: Yaꞌmana ka nani henabe luto lusiga yabe lilube? Nani oyafa aloꞌohube to lihaꞌniuba hiti litanaꞌi aloꞌehibe, luto luꞌehina.  
\v 19 To agelouba Sekalaiyahi kaꞌalo ma luto luꞌehina: Nani nigiꞌni Gebilielita sipi ageloꞌi Huꞌmamofihi okabalo ho notuna yabe. Aiꞌa noho lifito lu emibo ligo yaꞌmana hetofa ka oto lu nokumube.  
\v 20 To kai kehelibo. Kai nani kamo keheli menimitamofihi kai kabagaka hekini lolenogo kaga meluse nohitogo asagaꞌna huto hilina yupapogo yabe. Ya huto nohitogo kaga moloto nokumuna yupahi anana huto nohinogo kaga lilane.   
\p
\v 21 Boanaꞌi enali Sekalaiyau mono nonugu minoꞌehinamoꞌmu geba hiba hiba hite mineteꞌani enali enegekesa yigiba yigiba hite ma lite liꞌahana: Ai ya meyaluga henana huto nohigo mino yatama nohibe liꞌahana yabe.  
\v 22 Alihi Sekalaiyau mono nonuguti leheko limito boanaꞌi kaga lu meepiꞌehina ya higo enali fegutoga geba hite minana boanaꞌi ma lite akeheliꞌahana: Ai mono nonuga tinamoga bame kafi anaꞌina mone bu goꞌehibe. Ya lite nehago ai bagaguti kaga meluse yatuko babeyafa huꞌehina. To bagaꞌa hepito minoꞌehina.   
\p
\v 23 Alihi Sekalaiyahi mono nonugu liliꞌna lugaꞌa su holago ai hepaꞌaga buꞌehina.  
\v 24 To alihi lihaꞌa Elisapeti ai yagapanaꞌamuꞌi hiti minoꞌehina. Ya huto ai nayahi mone kegiꞌa su hago ikahi fala kito nonugugo minoꞌehina. Ai luꞌehina:  
\v 25 Yatai Sipi Boꞌniuba yaꞌma suhi huto neheꞌmabe ya huto boanaꞌmagi enali enubuloti nubuya huseꞌna li heꞌmi netabe.   
\s1 Yesu ai huto hilina kaga agelouba Maliatoga lu emiꞌehina  
\p
\v 26 To Elisapeti yagapanaꞌa hiti ikahi nayahi mone kegiꞌa su hoto mone nayatoga leheko malago nohigo Huꞌmau ai yaꞌma agelo Gebilielihi ho lifigo Galili hepaꞌi monelugu limiꞌehina ana hepaꞌi giꞌa Nasalete.  
\v 27 Ai yafanaꞌi mone panaꞌi moneto lepiꞌahana pato buꞌehina panaꞌmofihi giꞌa Yosefe. Ai Tebitihi nagaluguti yabe. To yaꞌma paꞌmofihi giꞌa Malia yabe.  
\v 28 To agelouba Malia nohinalo buto ma luto lu emiꞌehina: Maliao. Nohapihe? Fuluna kaitoga mineno. Huꞌmau kai hiti nohuto sipi lusa gi ketalinaꞌmu hetofa hu ketalibe.  
\v 29 Maliau ai yaꞌmana ka keheliloto latahaꞌa keta huꞌehina. Ipaꞌagu ekesa yigito ma luto luꞌehina: Yaꞌma ka hena ka niꞌibe? luto ligo,  
\v 30 to agelouba lu emiꞌehina: Malia, kai koli mehubo. Huꞌmau ipaꞌa kaitoga bati nohibe.  
\v 31 Kehelibo. Kai yagapana kumu hiti huto panaꞌi ketalataꞌmu yabe. To kai giꞌa Yesu luto molobo.  
\v 32 Ai sipi bo minalinaꞌmu yabe. To yege yege bonaꞌmagi giꞌa liyafa hite Sipi Boti enebe ligiꞌehina bomofihi panaꞌa yabe lilanaꞌmu yabe. To Huꞌmau ai sipi gihiti bo leꞌmo ho tilinaꞌmu yabe. Tataꞌafihi Tebitihi suhi luto minalinaꞌmu yabe.  
\v 33 Ai Yakopuhi nagaꞌamagihi sipi boꞌani asaga yupahi minalinaꞌmu yabe. To kaba huseꞌnaꞌa hiti kapoꞌa yaꞌma minomo buto su mehalinaꞌmu yabe.   
\p
\v 34 Maliau ai agelomofihi lu emiꞌehina: Yaꞌmana ka nolatamofihi hena huto huto hilibe? Nani yafanaꞌi nohuto bolo mebuꞌohube.  
\v 35 To agelouba Maliahi kagaꞌalo ma luto luꞌehina: Sikalafuꞌuba kaitoga alinaꞌmu yabe. To Huꞌmamofihi amuyaꞌauba kifi talinaꞌmu yabe. To ya hinogo yaꞌmana panaꞌi alihi ketalataꞌmu yabe, to bonaꞌmagi Huꞌmamofihi Panaꞌa yabe lite giꞌa liyafa hilanaꞌmu yabe.  
\v 36 Kehelibo. Kofokafu Elisapeti litanaꞌi aloꞌehinamo ninaya ipaꞌagu panaꞌi koꞌehibe. Koyapaꞌi yagapanaꞌi meketalibe lilata hiꞌahana yabe. Ya huꞌehinamo yatai yagapanaꞌi minoꞌehibe to ikahaꞌa nayahi mone kegiꞌa su hoto mone kegiꞌati loemo leheko malago abuꞌehibe.  
\v 37 Anaꞌina mone Huꞌmau fetaga huto lolo hilinaꞌa huto meniꞌinagihe.   
\p
\v 38 To Maliau agelo luꞌehina: Nani Sipi Bomofihi koko aꞌi yabe. Kaga nolatamofihi Sipi Boꞌniuba lolo hu netalibe, Maliau ya luto ligo agelouba heꞌmi etoto abufa huꞌehina yabe.   
\s1 Maliau Elisapetihi buto bu goꞌehina  
\p
\v 39 Yaꞌmana kanalo Maliau ho tito kosa mone Yuta hepalugu niꞌinalo meꞌme huto buꞌehina.  
\v 40 To nonuga tito Sekalaiya nohinalo: Nohapihe? luto Elisapetitoga lu emito be tigiꞌehina.  
\v 41 Elisapetiu ai Maliahi nohapihe linaꞌa kehelilago yagapanaꞌi ipaꞌagu nohina lehe kolago tiꞌehina. To Sikalafuꞌuba Elisapetitoga bai toꞌehina.  
\v 42 To ai nogoꞌa sipiꞌa kehe ito Maliahi lu emiꞌehina: Kai lugaꞌa anaꞌi folagahaꞌanigu keleꞌmo ho tiꞌehinaꞌmu hetofana nohane. To yaꞌmana yagapanaꞌi kipagu nohina aitoga hiti Huꞌmau hetofana hu etalibe luꞌehina.  
\v 43 To nani hena huꞌohugo Sipi Boꞌnimofihi itoꞌafu nanitoga noabe, luto Elisapetiu luꞌehina.  
\v 44 Kai nebe tigiꞌahana nani nubuꞌniuba nohapihe latamoya keheliꞌehinagi yagapanaꞌi nipagu nohinauba fokehi hotoꞌa leke ho tiꞌehina.  
\v 45 Alihi Sipi Bouba alu kimiꞌehina suhi hilinaꞌmu yagi kai keheli uleꞌale huto sipi kofokehi halataꞌmu yabe, Elisapetiu yaꞌma luto luꞌehina.   
\s1 Maliahi namaꞌa  
\p
\v 46 To Maliau ai luꞌehina: Nipaꞌniuba Sipi Bomofihi giꞌa li saga nohibe. Nipaꞌniuba Huꞌma kumu yege nofibe.  
\v 47 To nemehaꞌniuba Sipi Bomofitoga fokehi nohoto neheꞌmoseꞌnaꞌamofi kumu negelo nobube.  
\v 48 Nani lilinaꞌalo aꞌi yabe. Nani faꞌmenena nohunamoya ai ekesu mehago nanitoga fuluna nonebesibe. Yatai hiti to alihaꞌa yupa hiti silaga boanaꞌi enali sipi fokehi nanitoga hoꞌehinaꞌmu kaga lilanaꞌmu yabe.  
\v 49 Huꞌmau amuya Bouba sipina nanitoga lolo huꞌehibe. Aiꞌa giꞌa hetofana lamanaꞌa niꞌibe.  
\v 50 Leꞌmo fulunaꞌauba asaga bonaꞌi manuga minana agoya hu emiꞌahanamagi enalitoga mino baga iꞌehibe. To ya huto buto yagapanaꞌmagitoga buto enali yagapanaꞌmagitoga buloto analo ya humo buba buba hilinaꞌmu yabe.  
\v 51 Yahaꞌa amuyauba su toto kegeiyo bonaꞌi foipa lu keheliseꞌna hiti enipaꞌanigu kegeiyo hiꞌahana ya nehago ai li sibi sibi huto katili huꞌehina yabe.  
\v 52 Ai gihiti bomagi amuyaꞌani nehago kefa hisaloti eneleꞌmo manuga nomoloto to enali enigiꞌani menina bonaꞌi enigi liyafa huꞌehina.  
\v 53 Ai hetofa noseꞌnatuꞌi enakauꞌna lana bonaꞌi enipaꞌani li bai toꞌehina. To enali bonaꞌi feꞌnohaꞌani babu linaꞌa eneleꞌmo heꞌmigo faꞌmene biꞌahana.  
\v 54 Ai Isilaeli liliꞌnalo boꞌa heꞌmoꞌehina. To ai tataꞌtifitoga kaga lu moloꞌehina li hetofa huto hu etoꞌehina.  
\v 55 Ana huto lali tatatifitoga luꞌehinaꞌa huto yabe. Nani Abalahatoga kekeꞌi lutoꞌni to ana huto ai nagaꞌa alihi huto hilanamagi hiti analo minoba minoba hilinaꞌmu yabe.  
\p Maliau ya luto nama luꞌehina yabe.   
\p
\v 56 To Maliau ai Elisapeti hiti minoto kanaꞌa ikahi loegi monegi minoloto alihi hepaꞌaga i behe huto buꞌehina.   
\s1 Elisapetiu Yonihi ketoꞌehina  
\p
\v 57 Elisabetiu yagapanaꞌi ketalina kanaꞌa leba toꞌehina. To ya higo ai panaꞌi ketoꞌehina yabe.  
\v 58 Enali Elisapetihi hepaꞌalo bonaꞌi to ai nagaꞌa ya huto Huꞌmau Elisapetihi ginaga fi emigo panaꞌi mone ketoꞌehibe lanaꞌa kehelilete Elisapeti hiti enali asagaꞌi enofokehi heꞌahana.   
\p
\v 59 To nayahi mone kegiꞌa su hoto loegi monegi mone nayatogati leheko malana kanagu ana panaꞌi gufaꞌa laga hiluneꞌmu enali eꞌahana. Enali giꞌa Sekalaiya lite afoꞌafito bahalapao lite malaluneꞌmu hiꞌahana.  
\v 60 Enali ya nehago ana panaꞌmofihi itoꞌafu ma luto luꞌehina: Oꞌe. Lali Yonio luto giꞌa malalutaꞌmu yabe.  
\v 61 To enali lu emiꞌahana: Mone kofokagi yaꞌmana suhi luto enigiꞌani meniꞌibe lite liꞌahana.  
\v 62 To enali enayatu babeyafa hite afoꞌafihi lu emite ma lite liꞌahana: Kai hena hibe luto panakamofihi giꞌa malalane?  
\v 63 Sekalaiyau fayahi galinanaꞌmu ligo ite ete emigo ananalo panaꞌamofihi giꞌa Yoni luto goꞌehina. To enali yaꞌmana giꞌa bu geleteꞌani enekesa yigiba yigiba hiꞌahana.  
\v 64 To analoꞌi Sekalaiyahi bagaꞌa i aka higo kenetufaꞌa akuꞌi bati huꞌehina. Ya higo ai kaga luto Huꞌmamofihi giꞌa liyafa huꞌehina.  
\v 65 To enali hepaꞌalo bonaꞌi asagaꞌi koli hiꞌahana. To yaꞌmanana huto hinamofihi kaga futili katili huto Yutia kosa hepalugu bula ola huꞌehina yabe.  
\v 66 Asaga bonaꞌi ana kaga kehelilete enekesa yigi fato hiteꞌani ma lite liꞌahana: Alihi yaꞌmana panaꞌuba ai hena hena huto minalibe? Sipi Bomofihi amuyaꞌa yaꞌmana panaꞌmofitoga niꞌibe lite enali akeheliꞌahana.   
\s1 Sekalaiyahi namaꞌa  
\p
\v 67 To Sikalafuꞌuba yaꞌma panaꞌmofihi afoꞌafinugu bai tago ka mone lu huto huto ma luꞌehina:  
\v 68 Lali Isilaeli bonaꞌmagihi Sipi Bomofihi giꞌa liyafa hilo. Huꞌmamofitoga yege filo. Ai lali boanaꞌa leheꞌmalubeꞌmu oꞌehibe. To fatehatimagihi gegisaguti gulu ho letoꞌehibe.  
\v 69 Ai sipi amuya boti lubuto biꞌehinana mone leꞌmo ho ti letabe. Ai yaꞌmana bo koko bo Tebitihi tataꞌafu yabe.  
\v 70 Ana suhi huto ai koyapaꞌi mono bonaꞌamagi enali enabagagu alu epiꞌehinamo yaꞌma niꞌibe.   
\p
\v 71 Ai ma luto ka moloꞌehinamo niꞌibe: Nani fatehatinimagihi enayanuguti akuꞌi leneleꞌmalunaꞌmu yabe. To bonaꞌi enali ipakafa nehana bonaꞌmagi enayanuguti hiti akuꞌi leneleꞌmalunaꞌmu yabe.  
\v 72 Nani fuluna lepito leneheꞌmalunaꞌmu yabe, ai ya luto to tatatigi lu epiꞌehina. To ai ana huto ka lamanaꞌa moloꞌehinamofihi ekesalo moloto minalinaꞌmu yabe.  
\v 73 Ai maꞌnaka luto koyapaꞌi tatatifihi Abalahatoga ka moloꞌehina yabe. To yatai ai koyapa hapati supo ai luꞌehinaꞌa hilubeꞌmu nolibe.  
\v 74 Ai fatehatimagi enayanuguti lubuto bilubeꞌmu nohigo liliꞌnaꞌa lali koko panaꞌa suhi huto lilutaꞌmu koli mehilune.  
\v 75 Ai buꞌalo foipana melise minalutaya hetofana huto minoba minoba hilutaꞌmu yabe.  
\p To Sekalaiyau panaꞌa kumu ka mone hiti ma luto luꞌehina:  
\v 76 Panaꞌnise, enebe ligiꞌehina bo Huꞌma, aiꞌa kaga lu yege hose boꞌa huto hilane. To yaꞌma giꞌa kai kumu bonaꞌmagi molo ketalabe. Kai yataꞌa kohe toto liliꞌna lito bulotoka Sipi Bomofihi kapoꞌa li hokolo hilane.  
\v 77 To bonaꞌamagitoga buto lu epitogo enali kehelilete foipanaꞌani li heꞌmilenogo bati hite minalabe.  
\v 78-79 To afotifu Huꞌmamofihi fuluna hiti kekeꞌi luseꞌna hiti yaꞌmana nohibe. Ai kokulumalugu fana toseꞌna lali kumuꞌi huto hilina yanaꞌuba leheꞌmoto ana huto bonaꞌi lugaꞌa filiseꞌnamofihi metepugu nehanaꞌa yaꞌma eneleꞌmo fana talinaꞌmu yabe. To ai fulu kapogu leleꞌmoto bilinaꞌmu yabe.  
\p Sekalaiyau ya luto nama luꞌehina yabe.   
\p
\v 80 To ana panaꞌi hofa toloto gufaꞌamo hiti mehaꞌamo hiti amuya moloꞌehina. Ai ka melugu minoꞌehina kanagu baga ilenogo Isilaeli bonaꞌi enubuꞌanilo huto huꞌehibe.   
\c 2  
\s1 Malia ai Yesuhi ketoꞌehina  
\r Mt 1:18-25  
\p
\v 1 Yaꞌmana yupahi Sisa Ogasitasi ai Lomu gihiti bouba asaga boanatoga enigiꞌani liloto leka salube luto kaga mololoto lenigi lilube luꞌehina.  
\v 2 Yaꞌmana enigi lise kana yataꞌa Sailiniasi ai gamani bouba Silia melugu bonaꞌmagihi kaba boꞌani minoꞌehina.  
\v 3 Asaga boanaꞌi enigiꞌani liluneꞌmu nehite hepaꞌanilo bila bila hiꞌahana.   
\p
\v 4 Yosefe ai Tebitihi nagaluguti oꞌehina. Ya higo ai Nasalete hepato Galili kegiꞌati heꞌmito gihiti bo Tebiti ana hepato itoꞌafu ketoꞌehinaꞌa yaꞌma Yutia melugu buꞌehina. Ana hepaꞌi giꞌa Betelehe yabe.  
\v 5 Ai giꞌa hiti to aꞌi giꞌa lilubeꞌmu Malia noleꞌmoto biꞌahaꞌina. Yaꞌma aꞌmo Yosefeu alihi lihaꞌa lilina aꞌi yabe. To Malia ai yagapanaꞌmu hiti huꞌehigo biꞌahaꞌina.  
\v 6 Betelehe hepato bite nehaꞌigo Maliau yagapanaꞌi ketalina kanaꞌa leba tago huꞌehina.  
\v 7 To ai yagapanaꞌi yegeꞌa panaꞌi ketotoꞌa katatu sa gi etoloto bulumaka yagamagi noseꞌna nenana sepekeꞌnagu ko etoꞌehina. To etali yaꞌma yagamagihi nohaꞌanigu mineꞌahaꞌina. To henaꞌmugope, bonaꞌi kose nohi bai to su hoꞌehinagi anagu metiꞌahaꞌina yabe.   
\s1 Agelomagi to sipisipi yaga kaba boꞌanimagi yabe  
\p
\v 8 To yaꞌmana yupahi ana hepato sipisipi yaga kabalo bo enali fegutoga yaga kaba hite sininugu mineꞌahana.  
\v 9 To Huꞌmamofihi ageloꞌa ana yaga kabalo bo nehanalo Sipi Bomofihi fana mehenaꞌa hiti nehetigo enali ana sipisipi yaga kabalo bo lusina hite koli hiꞌahana.  
\v 10 Ya hite koli nehago agelouba ma luto lu epiꞌehina: Koli mehite kehelilo. Nani hetofa kaga lenalitoga ito noo lepolona yaꞌmana kagauba asaga boanaꞌi eneleꞌmo sipi enofokehi halinaꞌmu yabe.  
\v 11 Yatai sininugu Tebitihi hepalugu aꞌi moneuba panaꞌi mone ketoꞌehibe. Ai yaꞌmana bouba laliꞌi leleꞌmo kosaba huto lenubuto bilinaꞌmu yabe. Ai sipi bo Yesu Kilisito yabe.  
\v 12 To bu galanaꞌaya ma huto hilinamo niꞌibe. Lenali panaꞌi mone katatu sa gite bulumakamagi noseꞌna nenana sepekeꞌnagu ko etago nohinogo bu galanaꞌmu yabe.   
\p
\v 13 Kaga agelouba lu epi su nohago ana bagaꞌa hiti babu agelomagi kokulumaluguti eteꞌani Huꞌmamofitoga fokehi hete nama ma lite liꞌahana:  
\v 14 Ifo muyagu Huꞌmamofihi giꞌa leꞌmo saga hite mineno. To melugu bonaꞌmagi kumu Huꞌmau ipaꞌagu ai laga besinana enalitoga fuluna hu noepalabe.   
\p
\v 15 To agelomagi heꞌmi epelete kokulumalugu nebagomo enali ma lite ai lu emigo ai lu emigo hite liꞌahana: Ho tilo. Betelehe hepato butoti yaꞌmana huto hinana Sipi Bouba lu limiꞌehinana yaꞌma bu galune liꞌahana.  
\v 16 To enali ho tite hololu lite bite Malianogo Yosefenogo nehaꞌinalo henetite bu gelete to panaꞌi bulumaka noseꞌna sepekeꞌnagu koꞌehigo bu geꞌahana.  
\v 17 Enali ana panaꞌi bu gelete Malianogo Yosefenogo agelouba yaꞌmana pana kumu lu epiꞌehinana kaga lu etimiꞌahana.  
\v 18 To asaga bonaꞌi sipisipi yaga kabalo bomagi lana ka akeheli su helete ana pana kumu topa hete enekesa yigi babu liꞌahana.  
\v 19 To ya huꞌehinamoya Maliau asaga ka ipaꞌagu li mololoto ekesa yigito legeso huto minoꞌehina.  
\v 20 To sipisipi yaga kabalo bomagi i gelehe hite heꞌmite bite Huꞌmamofihi giꞌa liyafa hite fokehi heꞌahana. Enali asagaꞌna agelouba lu epinana huto su hana bu geteꞌani sipi enofokehi heꞌahana yabe.   
\s1 Yesuhi giꞌa meleꞌahana  
\p
\v 21 Alihi nayahi mone kegiꞌa su hoto mone kegiꞌati loegi monegi heleko malago kana minelete ana panaꞌmofihi gufaꞌa laga nehite gi Yesu lite meleꞌahana. Koyapaꞌi ai itoꞌafihi ipaꞌagu huto mehuꞌehigo agelouba yamana gi hoꞌehina yabe.   
\s1 Simioniugo Anaugo Yesuhi mono nonugu nohigo bu geꞌahaꞌina  
\p
\v 22 Itoꞌafinogo afoꞌafinogo panaꞌanogo mono nagamitu okala hi etatalana kanaꞌa huꞌehina ana legitana koyapaꞌi Moseu keya kaga moloꞌehina suhi lite hiꞌahaꞌina. Yaꞌmu itoꞌafugo afoꞌafugo ana panaꞌi leꞌmete bite Yelusale hepato Sipi Bomofihi emiluꞌibeꞌmu biꞌahaꞌina yabe.  
\v 23 Manana Sipi Bomofihi keya kagaꞌalo fayanugu geꞌahana: Asaga yege panaꞌi huto hinamo Sipi Bomofitoga leꞌmete bite lepilata hilo. Etali yaꞌma kagamofihi keheli emiꞌahaꞌibe.  
\v 24 Etali ana hite Huꞌmamofihi fokehi hete lokiya fi emiluꞌibeꞌmu hiti biꞌahaꞌina. To Sipi Bomofihi keya kagauba luꞌehinaꞌa huto: Loemo yataꞌa kigopafi to loemo kigopa gapaꞌa hiti Huꞌma kumu keye lite emilo luto geꞌahana.   
\p
\v 25 To yalo bo mone Yelusale hepato minoꞌehina giꞌa Simioni yabe. To aiya bati huse bo to Huꞌmamofihi agoya hu emise bo yabe. Ai Isilaeli bonaꞌmagi enubuto bilina boꞌmu geba huto minoꞌehina. To Sikalafuꞌi hiti Simionitoga minoꞌehina yabe.  
\v 26 Sikalafuꞌuba Simionitoga alu emiꞌehina mefilise nohitogo Huꞌmau leꞌmo ho tiꞌehina bo, yaꞌma Mesiau huto hilibe luꞌehina bu goloto fililataꞌmu yabe.  
\v 27 To Simionihi Sikalafuꞌuba leꞌmo kapo malago sipi mono nonugu titoꞌa Malianogo Yosefenogo to ana panaꞌi Yesuhi keya kagauba luꞌehina suhi hu etaluꞌibeꞌmu nehaꞌigo bu enogoꞌehina.  
\v 28 Simioniu ai ana panaꞌi yahi komopaꞌalo leꞌmo mololotoꞌa Huꞌmamofitoga fokehi hoto ma luto luꞌehina:  
\v 29 Oho. Sipi Bo. Yatai yaꞌma liliꞌnalo panaka heꞌmi etetogo fulunagu bino. Ya hitogo nipaꞌni koyapaꞌi kaga lu moloꞌahataꞌa huto fuluna nebesilibe.  
\v 30 To nani nubuꞌniuba anaꞌina lubuto bilatana lolo hatamoya bu nogabe.  
\v 31 Yaꞌmanana kai asaga noto noto boanaꞌmagi enubulo leꞌmo lele huꞌahane.  
\v 32 Ai libiꞌmo moneuba fegutoga bonatoga metepunagu nehilana bonatoga eneleꞌmo besa lalibe. To ai Isilaeli boanaka enigiꞌa leꞌmo sipi hilinaꞌmu yabe.  
\p Simioniu ya luto luꞌehina yabe.   
\p
\v 33 Etali Yesuhi itoꞌafugo afoꞌafugo Simioniu Yesu kumu lina kalo etegekesa yigi babu liꞌahaꞌina.  
\v 34 Simioniu lusa gi etimito ma luto panaꞌmofihi itoꞌafitogo Malia lu emiꞌehina: Kehelibo. Ma panaꞌi ai babu Isilaeli bonaꞌi lugaꞌa eneleꞌmo melugu malalinaꞌmu yabe. To ai ana huto babu bonaꞌi lugaꞌa eneleꞌmo ho tilinaꞌmu yabe. To ai Huꞌmamofitogati mone babeyafaꞌa legi huto huto minalinaꞌmu yabe. Analoꞌi babu bonaꞌmagi ka sibinaꞌa li etalanaꞌmu yabe.  
\v 35 Ya hinogo babu bonaꞌmagi enekesa yigiseꞌnaꞌani hutoꞌi minalibe. To mone kosa kosa emitauba ana legitana lutumopakagu fi fulu tilibe.   
\p
\v 36 To Huꞌmamofihi kaꞌa leliꞌali aꞌi mone minoꞌehina, giꞌa Ana. Ai afoꞌafihi giꞌa Fanueli, yaꞌma bo Ase nagaluguti oꞌehina. To Ana aiya litanaꞌi koyapaꞌi bo lito bahaꞌa hiti nayahi mone kegiꞌa su hago mone kegiꞌati loemo heleko malago kufu mineꞌahaꞌina.  
\v 37 Alihi bahaꞌa fililago ai faꞌmene minoꞌehina. To yatai kufuꞌa 84 nominabe ya nohutoꞌa sipi mono nohi hepato menoheꞌmina litanaꞌi yabe. To ai noseꞌnamofihi mo sito to nunumu huto minoto Huꞌmamofihi yege fito to mono liliꞌnaꞌa fuliga hiti foluguꞌi hiti lito minolata huꞌehina.  
\v 38 To yana kanaꞌagu ai enali nehanalo henetitoꞌa Huꞌmamofihi fokehi hoꞌehina. To ai yaꞌmana panaꞌmofihi huto huꞌehina kagaꞌa asaga bonaꞌi Huꞌma kumuꞌi Yelusale hepaꞌi oto akuꞌi lilinaꞌmu geba hiꞌahana bonaꞌi lu epiꞌehina: Ma panaꞌuba lali hepati, Yelusale yaꞌma leꞌmo bati hilinaꞌmu yabe.   
\s1 Yosefe ai akuꞌi Nasalete buꞌehina  
\p
\v 39 Etali asagaꞌna Sipi Bomofihi keya kaꞌauba luꞌehinaꞌa hi su helete i behe hite Galili melugu hepaꞌani Nasalete biꞌahaꞌina.  
\v 40 To ana panaꞌi olopa hoto amuya bo minotoꞌa keheliseꞌnaꞌa hetofana babu luto minago Huꞌma lusa giseꞌnauba ai hiti minolata huꞌehina.   
\s1 Neheya bo Yesu mono nonugu tiꞌehina  
\p
\v 41 Asaga kufu kanagu Yesuhi itoꞌafugo afoꞌafugo bonaꞌi Yelusale hepato li nupa hilata hanalo bilata hiꞌahaꞌina. Koyapaꞌi Huꞌmau lubuto buꞌehinaꞌa kumu Pasa yabe nelana yaꞌma sipi noseꞌna nalata, yanaꞌmu biꞌahaꞌina.  
\v 42 Yesuhi kufuꞌa 12 niꞌinamo enali ananalo bilata yaꞌma asaga kufu kana Yelusale hepato mono noseꞌna naluneꞌmu hite moneko kumu biꞌahana.  
\v 43 Yaꞌmana sipi noseꞌna nalatamofihi kana su hago enali i behe hite hepaꞌaniga biluneꞌmu kapo melete hapi fiꞌahana. To ana panaꞌi Yesu, ai Yelusale minoꞌehina. Itoꞌafugo afoꞌafugo ya huto Yelusale minabeꞌa mekeheliꞌahaꞌina.  
\v 44 Etali ma lite etegekesa yigi ahaꞌina: Ai lugaꞌa bonaꞌi hiti alihi noabe lite yaꞌma yupahi moneꞌa kapo meleꞌahana. To alihi etali hapi fite bonaꞌatitimagihi folagahaꞌanigu sa sa hiꞌahaꞌina.  
\v 45 Etali bu megeteꞌatiti akuꞌi Yelusale sa sa hite biꞌahaꞌina.  
\v 46 To kana loegi monegimogu sipi mono nonugu tite babafi bonaꞌi hiti kagaꞌanilo keheli minoto enoloka hoto nohigo leꞌmo huto hiꞌahaꞌina.  
\v 47 Asaga kaga kehelina bonaꞌmagi Yesu keheliseꞌnaꞌamu to enali loka hana kaga lu epinaꞌamu topa hete enekesa yigi babu lite mineꞌahana.  
\v 48 Etali itoꞌafugo afoꞌafugo Yesuhi mono nonugu nohigo bu gelete topa hete ligo itoꞌafu kehe ito luꞌehina: Panaꞌni kai henabe luto yaꞌma suhi nohane? To kai ya hanogo leꞌali leꞌelesatiꞌa ligo kai kumuꞌi higo sa sa nohuꞌibe luto ligo,  
\v 49 ai kagaꞌatitilo luꞌehina: Letali henabe lite nani kumuꞌi sa sa nehaꞌibe? Letali mekeheliꞌahaꞌifiye? Nani afoꞌnifihi nonugu ai kumu nohilunamo niꞌibe.  
\v 50 To etali yaꞌmana kaga Yesu luꞌehinamofihi hapaꞌa keheli bebe meseꞌahaꞌina yabe.   
\p
\v 51 Ya hilete akuꞌi heꞌmito ago etali leꞌmete moneka Nasalete hepato biꞌahana. To kagaꞌatiti etabaga liyafa huto minoꞌehina yabe. To itoꞌafu asaga yaꞌmana kaga komopaꞌagu li moloto ai minoꞌehina.  
\v 52 To Yesu sipi bo hulago keheliseꞌnaꞌa hetofana huto minago melugu bonaꞌi hiti to Huꞌma hiti enali bu gana hapaꞌa bati huto minoꞌehina yabe.   
\c 3  
\s1 Yoniu ai nagami folo epolose bo ai kaga lu yege hoꞌehina  
\r Mt 3:1-12; Mk 1:1-8; Yn 1:19-28  
\p
\v 1 Sipi Lomu bo Taibiliasi 15 kufuꞌa kana kaba huꞌehinalo gamani bo Ponitiasi Pailati, ai Yutia melugu bonaꞌmagihi kohe toto kaba huto minoꞌehina. To yaꞌmana kanalo Heloti ai kohe toto Galili kegiꞌa sipi kaba bo minoꞌehina. To goꞌafu Filipi ai Itulia to Telekonaitisi kegiꞌa yataꞌa kaba bo minoꞌehina. To gamani bo Laiseniasi ai Abilini kegiꞌa kaba huto minoꞌehina.  
\v 2 To Anasiugo Kaiyafasiugo etali sipi mono nohi kabalo bole mineꞌahaꞌina. To yaꞌmana kanalo Sekalaiyahi panaꞌa Yoni ai ka melugu nohigo Huꞌmamofihi kaꞌa aitoga lu huto huꞌehina.  
\v 3 Ya higo ai Yotani nagamiꞌmo kegiꞌa Huꞌmamofihi kagaꞌa leliꞌali huto boanaꞌi nehanalo lu yege ho epiꞌehina: Komopatini i gelehe hite foipanatinigati li heꞌmite nagami felelenogo Huꞌmau foipanatini li heꞌmi lepalalibe, luto minoꞌehina yabe.  
\v 4 Ai ya higo ana legitana lu huto huto bo mone Aisaiyau kaꞌa bukugu goꞌehina suhi huto ma niꞌibe:  
\q1 Ka melugu bo moneuba nogo moloto  
\q1 kehe sipi noibe:  
\q1 Sipi Bomofihi kapoꞌa leꞌmo lele hi etete  
\q1 to kapoꞌa leꞌmo fu lite  
\q1 li kosaba hi etalo.   
\q1
\v 5 To ya lenali  
\q1 asaga kemuya li hekini lo su hete  
\q1 moneko legege hu etalo.  
\q1 Ana hite  
\q1 kosa sipiꞌafi bohupoꞌafi li gofa hinogo  
\q1 limo i su halo.  
\q1 To asaga kapo kiyugu huꞌehina,  
\q1 leꞌmo bebe salo.  
\q1 To asaga kapo efahubago huꞌehina,  
\q1 leꞌmo bati hilo.   
\q1
\v 6 To asaga bonaꞌi  
\q1 Huꞌmau ai akuꞌi leleꞌmose lilinaꞌa  
\q1 bu galanaꞌmu yabe.   
\p
\v 7 To babu boanaꞌi enali nagami falaluneꞌmu Yonitoga elago ai ma luto ana boanaꞌi lu epiꞌehina: Lenali laga mehina osifaꞌmofihi yagapanaꞌi yabe. Kuyuꞌafu lu lepinaꞌa hite Huꞌmamofihi ipakafa hilinamomuꞌi koli hite heꞌmite alihi huto hilinanalo be ligite biluneꞌmu nehabe?  
\v 8 To lenali foipanatiniguti i gelehe hilananaꞌmuko kehelite minalo. Ya hilenogo nelepilata bu galube. Lenalitiniguti ka mone lu ho tite Abalaha tatatifu yabe lite melilo. Lenali lenegekesa kehelite Abalahau kaba hu letalibe lite ya melilo. To nani lu nolepube. Huꞌmau ma efahi lito Abalahahi tataꞌafi lolo hilibe.  
\v 9 To sopoloꞌi hutoꞌi niꞌinagi yafa lufusaꞌa laga huseꞌna niꞌibe. Ya huꞌehinago asaga yafa legeyaꞌa mehalina hetigito logoguko falalinaꞌmu yabe.   
\p
\v 10 To ai ya luto lu epilago boanaꞌmagi loka heꞌahana: Lali hena hilune?  
\v 11 To Yoniu ai kaꞌanilo luꞌehina: Bo moneuba gukete loemo liꞌohutomo mone kalalukafihi meniꞌilinamofihi emibo. To bo mone maka noseꞌna niꞌilina maka noseꞌnaꞌa meniꞌilina bo hiti guna ite naliyo.  
\v 12 To takisi lise bo moneꞌa hiti enali ana hite nagamiꞌi falaluneꞌmu eꞌahanati enali Yonihi loka heꞌahana: Tisao, lali hena hilune?  
\v 13 To Yoniu ai lu epiꞌehina: Lenali moni efahi gamaniuba luꞌehilina legege aloko lilo to mone li be ligite melilo.  
\v 14 To gimi bo moneꞌamagi ana hite loka heꞌahana: Lalimoya, lali ana huto hena hilune? To Yoniu lu epiꞌehina: Lenali faga lite ai goꞌna binogo ai goꞌna binogo hite fato fato bonaꞌi enehete faga lite ka foyagu eneleꞌme melete efahaꞌani meli epalalo. To lenali efahatini loko lilo.   
\p
\v 15 Asaga boanaꞌmagi komopaꞌanigu keheli baga ite Yoni kumu ma lite keheliꞌahana: Huꞌmau leꞌmo ho tiꞌehina bo, ya Mesia aiꞌimomuꞌi nohifi lite enekesa yigi babu liteꞌani keheliꞌahana.  
\v 16 Ya higo Yoniu kehelito ma luto lu epiꞌehina: Nani faꞌmene nagamituꞌi nofolo lepolobe. To alihi bo mone alina ai amuyaꞌauba naniꞌi nebe ligito amuyaꞌni hoto alinaꞌmu yabe. To naniya bati huto gigusa suꞌamofihi naga li heꞌmilunaꞌa huto meniꞌibe. To ai Hetofa Sikalafuꞌi lepilinaꞌa hiti to logoꞌa suhi huto mone hiti folo lepalalinaꞌmu yabe.  
\v 17 To ai emuhaꞌa yanuga liꞌehibe. To kifi foyaꞌaguti lilina yabe. To ai noseꞌna yufagahaꞌa li nomalana nonugu li nupa huto li malalinaꞌmu yabe. To ya nohuto sibinaꞌa li nupa huto mesobose loba logogu galinaꞌmu yabe.   
\p
\v 18 To Yoniu asagaꞌi fato fato kaga boanaꞌi enekesa li hokolo huse kaga lu noepito Huꞌmamofihi kaꞌa lamanaꞌa lu yege hoto epiꞌehina yabe.  
\v 19 To ya huꞌehina Yoni Helotihi yataꞌa gamani boꞌaniuba babu foipa faipana huto to Helotiu goꞌafihi lihaꞌa lito giꞌa Helotiasi aitoga huꞌehinanaꞌmu Yoniu yaꞌmanaꞌmu ka emekiꞌehina yabe.  
\v 20 To ya higo asaga ka Helotitoga Yoniu lina kaga molo emito italuga logo bigo mone hiti tiꞌehina foipanaꞌalo nagaꞌi emiꞌehibe.   
\s1 Kohe toꞌehina kanagu Yoniu Yesuhi nagami folo etoꞌehina  
\r Mt 3:13-17; Mk 1:9-11  
\p
\v 21 Asaga boanaꞌi nagami felete nehago to Yesu ana huto nagami fololoto nohuto nunumu nohigo kokulumaꞌi hokolo huꞌehina.  
\v 22 Ya nohigo Sikalafuꞌi kigopa nama legitana huto aitoga nolimigo bu negago kokulumaluguti nogo moneuba ma luto luꞌehina: Kai nani panaꞌni yabe. Kai nibita huse panaꞌni nohane. Komopaꞌni kaitogago nokumube.   
\s1 Yesuhi tataꞌamagihi enigiꞌani yabe  
\r Mt 1:1-17  
\p
\v 23 Yesu liliꞌna hapi fiꞌehina kanagu foya kanaꞌa 30 bulago hapi fiꞌehina. Enali Yosefehi panaꞌa yabe lite enegekesa keheliꞌahana. To Yosefe ai Hilai panaꞌa. Hilai ai panaꞌa Matati yabe.  
\v 24 To Matati ai Libaihi panaꞌa yabe. To Libai ai Melekaihi panaꞌa yabe. To Melekai ai Yanaihi panaꞌa yabe. To Yanai ai Yosefehi panaꞌa yabe.  
\v 25 To Yosefe ai Matatiasihi panaꞌa yabe. To Matatiasi ai Emosihi panaꞌa yabe. To Emosi ai Nehamihi panaꞌa yabe. To Nehami ai Esilihi panaꞌa yabe. To Esili ai Nagaihi panaꞌa yabe.  
\v 26 To Nagai ai Meatihi panaꞌa yabe. To Meati ai Matatiasihi panaꞌa yabe. To Matatiasi ai Semenihi panaꞌa yabe. To Semeni ai Yosekihi panaꞌa yabe. To Yoseki ai Yotahi panaꞌa yabe.  
\v 27 To Yota ai Yoananahi panaꞌa yabe. To Yoanana ai Lesahi panaꞌa yabe. To Lesa ai Selababelihi panaꞌa yabe. To Selababeli ai Sialitielihi panaꞌa yabe. To Sialitieli ai Nelaihi panaꞌa yabe.  
\v 28 To Nelai ai Melekaihi panaꞌa yabe. To Melekai ai Etaihi panaꞌa yabe. To Etai ai Kosamehi panaꞌa yabe. To Kosame ai Elemetamehi panaꞌa yabe. To Elemetame ai Elehi panaꞌa yabe.  
\v 29 To Ele ai Yosuahi panaꞌa yabe. To Yosua ai Eliesahi panaꞌa yabe. To Eliesa ai Yolimihi panaꞌa yabe. To Yolimi ai Matatihi panaꞌa yabe. To Matati ai Libaihi panaꞌa yabe.  
\v 30 To Libai ai Simionihi panaꞌa yabe. To Simioni ai Yutahi panaꞌa yabe. To Yuta ai Yosefehi panaꞌa yabe. To Yosefe ai Yonamehi panaꞌa yabe. To Yoname ai Elaiyakimihi panaꞌa yabe.  
\v 31 To Elaiyakimi ai Meliahi panaꞌa yabe. To Melia ai Menahi panaꞌa yabe. To Mena ai Matatahi panaꞌa yabe. To Matata ai Netanihi panaꞌa yabe. Netani ai Tebitihi panaꞌa yabe. To Tebiti ai Yesihi panaꞌa yabe.  
\v 32 To Yesi ai Obetihi panaꞌa yabe. To Obeti ai Boasahi panaꞌa yabe. To Boasa ai Salamohi panaꞌa yabe. To Salamo ai Nasonihi panaꞌa yabe.  
\v 33 To Nasoni ai Aminatapehi panaꞌa yabe. To Aminatape ai Atiminihi panaꞌa yabe. To Atimini ai Anaihi panaꞌa yabe. To Anai ai Hesolonihi panaꞌa yabe. To Hesoloni ai Pelesihi panaꞌa yabe. To Pelesi ai Yutahi panaꞌa yabe.  
\v 34 To Yuta ai Yakopuhi panaꞌa yabe. To Yakopu ai Isakahi panaꞌa yabe. To Isaka ai Abalahahi panaꞌa yabe. To Abalaha ai Telahi panaꞌa yabe. To Tela ai Nehohi panaꞌa yabe.  
\v 35 To Neho ai Selagahi panaꞌa yabe. To Selaga ai Liyuhi panaꞌa yabe. To Liyu ai Pelekehi panaꞌa yabe. To Peleke ai Ibahi panaꞌa yabe. To Iba ai Silahi panaꞌa yabe. To Sila ai Kenihi panaꞌa yabe.  
\v 36 To Keni ai Afakasatihi panaꞌa yabe. To Afakasati ai Semihi panaꞌa yabe. To Semi ai Noahi panaꞌa yabe. To Noa ai Lemekihi panaꞌa yabe.  
\v 37 To Lemeki ai Metusalahi panaꞌa yabe. To Metusala ai Inokihi panaꞌa yabe. To Inoki ai Yeletihi panaꞌa yabe. To Yeleti ai Mahalalihi panaꞌa yabe. To Mahalali ai Kenanihi panaꞌa yabe. To Kenani ai Inosihi panaꞌa yabe.  
\v 38 To Inosi ai Setihi panaꞌa yabe. To Seti ai Ataha panaꞌa yabe. To Atau ai Huꞌmamofihi panaꞌa yabe.   
\c 4  
\s1 Satau Yesuhi fi taga hu etoꞌehina  
\r Mt 4:1-11; Mk 1:12-13  
\p
\v 1 Sikalafuꞌuba Yesutoga bai tago Yota nagamiꞌi heꞌmito nobigo Sikalafuꞌuba bonaꞌi menehana ka melugu leꞌmoto buꞌehina.  
\v 2 Yesu yaꞌma ka melugu 40 yegegu su hago nohigo Satau Yesutoga fi taga hu etoꞌehina. Ya higo Yesu ana kanagu noseꞌna menose mo sito minoꞌehina. To asaga yaꞌmana kanamo su hago Yesuhi kauꞌna hoꞌehina.   
\p
\v 3 To kauꞌna nohago Satau Yesutoga nehetito ma luto lu emiꞌehina: To kai Huꞌmamofihi panaꞌa nohutomo ma efahi lu emitogo noseꞌna lolo hino.  
\v 4 Yesu Sataha kalo nonaꞌa ma luto lu emiꞌehina: Mono kauba ma nolibe. \it Bonaꞌmagi noseꞌna nenana suhi anasi minalanaꞌa meniꞌibe\it*. Huꞌmamofihi kaꞌa kehelite minalanaꞌa huto niꞌibe.   
\p
\v 5 To Satau Yesuhi ifoꞌalo leꞌmoto tito meleꞌisi asaga hepaꞌmo bonaꞌmagihi nagaꞌi lepiꞌehina.  
\v 6 To Satau Yesuhi ma luto lu emiꞌehina: Yaꞌma bu nogata hepato bonaꞌmagihi sipi boꞌani keleꞌmo ho tinogo kigika sipi hilibe. To yaꞌmana yaga foya asagaꞌi kimilunaꞌmu yabe. To asaga yaꞌmana nanitoga oꞌehinana ninaya bo moneꞌmofihi emilube liluna emilunaꞌmu yabe.  
\v 7 To kai yatai kalapusa nohi fito nigiꞌni liyafa hilata yaꞌma ya huletogo asagaꞌna kaiꞌnaka lolo hilube.  
\v 8 To Yesu ana kalo ma luto ka emekiꞌehina: Mono kalugu ma huto niꞌibe. \it Kai Sipi Bo Huꞌmamofihi giꞌa liyafa hubo. To aigo ka kehelise emibo\it*.   
\p
\v 9 To yaloti heꞌmito Yelusale mono nohi latahaꞌalo Satau Yesuhi leꞌmoto tiloto ma luto lu emiꞌehina: Kai Huꞌmamofihi panaꞌa nohutomo malo ho tiꞌohuto lehe kolago melugu limibo.  
\v 10 To mono kagu mone ma luto niꞌibe. \it Huꞌmau ai ageloꞌa enoho lifinogo limite kaba hu bati hi ketalanaꞌmu yabe.\it*  
\v 11 To enali kayato linogo efahuba kigigusagu mefilinaꞌmu yabe.  
\v 12 Yesu kaꞌalo ma luto lu emiꞌehina: Kaga ma huto niꞌibe. \it Kai Sipi Boka Huꞌmamofihi fi taga mehu etobo. Ai Sipi Bokafu nohibe.\it*  
\v 13 To Satau asaga kaga luto miꞌi molo su holoto heꞌmito buto fato kana geba huto minoꞌehina.   
\s1 Yesu Galili hepato liliꞌna hapi fiꞌehina  
\r Mt 4:12-17; Mk 1:14-15  
\p
\v 14 Yesu Galili hepatoga i gelehe huto nobigo Hetofa Sikalafuꞌmofihi amuyanaꞌauba ai hiti buꞌehina yabe. To ai huꞌehinanamofihi kagaꞌa asaga hepatoga bu baga iꞌehina.  
\v 15 Yesu asaga boanaꞌi mono nohaꞌanigu kaga lu epilata higo enali fokehi heteꞌani giꞌa liyafa hiꞌahana yabe.   
\s1 Nasalete bonaꞌmagi Yesuhi enemegesa hu emiꞌahana  
\r Mt 13:53-58; Mk 6:1-6  
\p
\v 16 Yesu Nasalete buꞌehina. Koyapaꞌi ai yagapanaꞌi nohuto yaꞌmana hepato nohuto hofa toto olopa huꞌehina. To ai fuli kanagu asaga hulata nohinaꞌa hapaꞌa huto mono nonugu Huꞌmamofihi kaꞌa lu epilubeꞌmu tiꞌehina.  
\v 17 To enali mono lu huto huto bo Aisaiyahi bukuꞌa ite ete emiꞌahana. Ya nehago ai aho tito ana buku fokoloto ka mone ma luto niꞌinaꞌmu sa huto leka soꞌehina:   
\q1
\v 18 Sipi Bomofihi mehaꞌa nani hiti niꞌibe.  
\q1 Ai ka lamanaꞌa fenoꞌhaꞌani menina bonatoga  
\q1 leliꞌali hubo luto  
\q1 neleꞌmo ho tiꞌehina yabe.  
\q1 Ai kaga yaꞌma luto lubo luto  
\q1 noho lifiꞌehina yabe.  
\q1 Lenali nagaꞌi liꞌahana bonaꞌi  
\q1 heꞌmite faꞌmene bilo.  
\q1 Lenali lenubu metepu iꞌehina bonaꞌi  
\q1 lenubutini i fana talibe.  
\q1 To lenali sipi ketana liꞌahana bonaꞌi  
\q1 bati hite minalabe.   
\q1
\v 19 To bonaꞌa kosabaꞌi  
\q1 eneleꞌmo malalina kanaꞌa  
\q1 lu yege hobo luto ya luꞌehina yabe.   
\p
\v 20 Yesu ana buku akuꞌi li kefigito kaba bomofihi emiloto melugu minoꞌehina. Asaga bonaꞌi mono nonugu mineꞌahana Yesunogo buluꞌi heꞌahana.  
\v 21 To ai kaga luto lu epiꞌehina: Yaꞌma mono ka lenali keheliꞌahago leka soꞌohuna yatai huto nohibe nolube.  
\v 22 To enali giꞌa liyafa hilete kaga hetofana bagaꞌaguti linaꞌmu enekesa yigi babu liꞌahana. Ya hileteꞌani enali liꞌahana: Ma bose, yaꞌmana panaꞌiba Yosefehe panaꞌmo nohifi fato panaꞌi nohibe?  
\v 23 To ya nelago Yesu lu epiꞌehina: Nani maꞌnaka luto lu nolepube. Lenali fono ka mone ma lite nanitoga lilanaꞌmu yabe: Lusa bo kaika kugufaka leꞌmo bati hubo. To kai koyapaꞌi Kapaneami hepato huꞌahatana lali keheliꞌohutana yatai ana huto hepakalo ana suhi hubo lite li netalanaꞌmu yabe.  
\v 24 To ai ya luto lu noepito luꞌehina: Nani lusiga luto lu nolepube. To mono ka lu yege hose bomofihi hepaꞌalo bonaꞌmagi kaꞌa keheli meemilanaꞌmu yabe.  
\v 25 To nani lusiga lu nolepube. Koyapaꞌi Huꞌmamofihi kaꞌa lu yege hose boti Elaiyaha kanaꞌagu keto anaꞌi Isilaeli kapogu babu lite mineꞌahana yabe. Yaꞌmana kanagu sopohi hekini melose to koꞌi hiti meigo asagaꞌna hosopa igo yege yege bonaꞌi kauꞌna sipi hete kufu loebe monebe to ikahi nayahi mone kegiꞌa leke hago asaga hepatoga mineꞌahana.  
\v 26 Ya huꞌehinaya Huꞌmau ai Elaiyahi ho lifigo Isilaeli anatoga mone mebuꞌehina. Ai fato melugu Salefate, Saitoni kapogu nina hepato keto aꞌi mone bahaꞌa fililago nohinalo buꞌehina.  
\v 27 To ana huto mono bo Elaisaha kanaꞌalo enehepuhi nolana bonaꞌi babu lite Isilaeli kapogu mineꞌahana yabe. To ya hite mineꞌahanaya mone folagahaꞌaniguti bo mone leꞌmo bati mehuꞌehina. To Neamani ai Silia melugu bo yagi aigo leꞌmo bati huꞌehina yabe luto Yesu lu epiꞌehina.  
\v 28 To asaga bonaꞌi mono nonugu mineꞌahana ana kaꞌa kehelilete enitaluga lusina huto logo biꞌehina.  
\v 29 Enali enitaluga logo bigo ho tite Yesuhi yato lite hepaluguti fegutoga leꞌmo heꞌmiꞌahana. Ya mana hepaꞌani kosagu minoꞌehina. Ya huꞌehigo yaꞌmana kosa beletoga leꞌmete bite yabalugu heꞌmi etelago limiluneꞌmu hiꞌahana.  
\v 30 To ya hite, lusina hite haluneꞌmu hanamoya ai faꞌmene folagahaꞌanigu kapo moloto abufa huꞌehina.   
\s1 Yesu bo moneꞌmofihi komopaꞌagu foipa fele nohinana li heꞌmi etoꞌehina  
\r Mk 1:21-28  
\p
\v 31 Yesu Kapaneami hepato Galili kegiꞌa limiꞌehina ya huto fuli kanagu boanaꞌi kaga enelepiꞌehina.  
\v 32 To enali kaga enelepiseꞌnaꞌamu kehelilete topa hete ho tiꞌahana. Henaꞌmube? To Yesuhi kaꞌa amuyaꞌa hiti niꞌigo yabe.  
\v 33 To mono nonugu bo mone minoꞌehina aitoga komopaꞌagu laga mehina foipa felemo minoꞌehina. Ai nogoꞌauba ka mone sipi kehe ito luꞌehina:  
\v 34 Oho, Yesuo, Nasalete bo. Kai hena hu letalubeꞌmu noane? Nekesa noyuguna kai laliꞌi leleꞌmo sibina hilubeꞌmu noapiye? Kai nani akeheliꞌohuna bomo nohane. Kai Huꞌmamofihi fana mehe boꞌamo nohane.  
\v 35 Ya ligo Yesu ana foipa felemofihi ka emekito lu emiꞌehina: Kai kaga nolata kabaga li sumu kito yaꞌma bo heꞌmi etobo. To asaga enubuꞌanilo yaꞌmana foipa fele komopaꞌagu nohinana ana boti heꞌmi etoto nobuto leꞌmo felu hago buto koꞌehina mone gufaꞌa leꞌmo sibina hula ya hula mehuꞌehina.  
\v 36 To asaga bonaꞌi ananalo yege fite minana bu gelete enelesaꞌani ligo ai lu emigo ai lu emigo hite liꞌahana yabe: Yaꞌma henamofihi kaga nolibe? Ai foipa felemofihi enikibina bomagifi to lusi amuya bomagi nelanaꞌa huto ka tugoꞌi ho nolifigo bomofihi gufaꞌaguti heleko limito nobibe lite liꞌahana.  
\v 37 To Yesu li huto hinanamofihi kagaꞌa leliꞌali yana kegiꞌa hago sipi huꞌehina yabe.   
\s1 Yesu Pitahi lihaꞌamofihi itoꞌafihi leꞌmo bati huꞌehina  
\r Mt 8:14-17; Mk 1:29-34  
\p
\v 38 Yesu yaꞌmana sipi mono nohi heꞌmiloto Simonihi nonuga tiꞌehina. Simonihi lihaꞌamofihi itoꞌafihi gufaꞌa mukoho akoho gofana lito nohigo laluꞌafu Yesu heꞌmalibe lite kehe iꞌahana.  
\v 39 Yesu ai ana aꞌmo koꞌehinalo buto ho tiloto ana nobesinanamofihi ka emekiꞌehina yabe. Ya higo ana nobesinana heꞌmi etoto nobigo analo meleꞌisi ana aꞌuba ho tiloto noseꞌna leꞌmo lele huto epila epila huꞌehina yabe.   
\p
\v 40 To yege alimi falalubeꞌmu nohigo babu bonaꞌi enalaluꞌanigihi fato fatoꞌna enebesiꞌehina eneleꞌmete Yesu nohinalo elago ai moneko monekoꞌisi enugufalo yahi ligo enebesiseꞌna akuꞌi felele hu epoloꞌehina yabe.  
\v 41 To foipa felemagi babu boanaꞌmagitoga mineꞌahanana Yesu eneleꞌmo heꞌmi su hoꞌehina. Ya nohigo ana foipa felemagi sipi ka kehe ite liꞌahana: Kai Huꞌmamofihi panaꞌa yabe. To ya nelago Yesu ka epekigo enali akuꞌi kaga melise biꞌahana. To henaꞌmube? Enali Yesu Huꞌmau leꞌmo ho tiꞌehina bo yabe lite akeheliꞌahana yabe.   
\s1 Yesu hepaꞌi moneꞌaloga liliꞌna lito humofaꞌna huꞌehina  
\r Mk 1:35-39  
\p
\v 42 Etehi foluguꞌi ana hepaꞌi heꞌmiloto bonaꞌi menehana hepaꞌi mone niꞌinalo buꞌehina. Ya hulago boanaꞌi enali ai kumuꞌi sa sa hite biꞌahana. To ya hite enali fatoga heꞌmi epoloto mebilibe lite leꞌmo meleꞌahana yabe.  
\v 43 Ya nehago ai lu epiꞌehina: Nani ana huto Huꞌmamofihi kapoꞌa kumu ka lamanaꞌa fato hepaꞌmolo hiti buto lu epilunamo niꞌibe. To lenaligo mone menehabe. Huꞌmau ai yaꞌmana foya libo luto noho lifiꞌehina yabe.  
\v 44 Ya luto kaga lu epiloto ai Yutia kapogu buto mono nonugu tito ka lamanaꞌa lu yege hoto minoꞌehina yabe.   
\c 5  
\s1 Yesu yataꞌa koko panaꞌa kehe iꞌehina yabe  
\r Mt 4:18-22; Mk 1:16-20  
\p
\v 1 Mone yupahi Yesu Genesalete hefupomofihi kehetoga ho tiloto nohigo Huꞌmamofihi kaꞌa kehelilune lite ai nohinalo babu bonaꞌi ikini ikini hite eꞌahana yabe.  
\v 2 Ya nehago ai bu golago binaga boti loemo nagami beletoga netiꞌigo bu goꞌehina yabe. To ana botilo bomagi enali faya gutalafaꞌani okala hiluneꞌmu botiguti aleke he malago yabe.  
\v 3 Yesu mone botigu tiꞌehina. Yaꞌmana boti Simonihi boti niꞌigo loka hago nagami folagahaꞌagu nesiꞌasi fitu fo moloꞌehina. Ya hulago Yesu botigu nohuto bonaꞌi kaga lu enelepiꞌehina.   
\p
\v 4 To Yesu kaga lu epi su holoto Simonihi lu emito luꞌehina: Botika nesiꞌasi fitu fetogo nagami hefuhaꞌagu bulenogo kalalukagi hiti faya gutalafa lilago limilete melete halabe.  
\v 5 Simoniu kaꞌalo luꞌehina: Sipi Bo, lali asagaꞌi yatai foluguꞌi faya gutalafa moloto nohunogo goꞌi luꞌehina mone nesiꞌa mehoꞌohuta yabe. Ya huꞌohutamo ninaya kai lata kemegeꞌi moloto faya gutalafa akuꞌi heꞌminogoꞌni limilibe.  
\v 6 Ya luto ligo enali baga liyafa hite faya gutalafaꞌani li heꞌmi etago limilago fayaꞌi ti bai telete i bili mo ite faya gutalafaꞌani i bolala iseꞌna huꞌehina yabe.  
\v 7 Ya higo enalaluꞌanigihi fato botigu nehanaꞌamo eneheꞌmalabe lite kehe iꞌahana. Enali ete loe sana sana botigu fayaꞌi li bai te su helago ana boti keta huloto nagamilugu maꞌasi limiseꞌna huꞌehina.  
\v 8 To Simoni Pitau huto hinana bu goloto lapusa nohi Yesuhi bulo melugu minoto lapusa filoto luꞌehina. Sipi Bo, heꞌmi netoto abufa hubo. Nani bo foipaꞌa nohube, luto luꞌehibe.  
\v 9 Ai hiti to lugaꞌa enalaluꞌanigi hiti minana babu fayaꞌi linana bu gelete enelesa sipi luꞌehina.  
\v 10 Sebetihi loe panaꞌa Yemesiugo Yoniugo etali Simonihi laluꞌafugo etali ana hite etelesa luꞌehina. To ya hago Yesu Simonihi lu emiꞌehina: Koli mehubo. Yatai fayaꞌi kefefe hilata liliꞌnalo yaꞌma Huꞌmamofi kumu boanaꞌi kefefe hilata bo suhi huto leneleꞌmo ho tilube.  
\v 11 Ya luto kaga lulago enali boti nagami beletoga ite bite melelete asagaꞌna analo neheꞌmite Yesuhi megeꞌi lifite biꞌahana yabe.   
\s1 Yesu bo mone gi yahi sibina hina bo leꞌmo bati huꞌehina yabe  
\r Mt 8:1-4; Mk 1:40-45  
\p
\v 12 Mone yupahi Yesu hepaꞌi monelugu nohigo bo mone sipi lepolosi hepuhaꞌauba gufaꞌalo bai toto minana bo minoꞌehina. To ai Yesuhi bu goloto okabagati lapusa nohi fito nunumu hu emito luꞌehina: Sipi Bo, kaikamo neleꞌmo gololo tilata bati huto niꞌifihe?  
\v 13 Yesu gufaꞌalo yahi mololoto luꞌehina: Nani yaꞌma bati huto gololo tilaneꞌmu nokehelube. Ya noligo analoꞌi meleꞌisi ana sipi lepolosi hepuhaꞌa i gololo tu etoꞌehina.  
\v 14 Ya hulago Yesu amuya moloto ekesa biꞌehina: Kai yaꞌma hunanamofihi bonaꞌi lu meepise kigi bito mono bo nohilinalo bitogo ai kugufaka beloloto bu kogolenogo kai kugufa gololo tinalo nonaꞌa tu lokiya fi emibo. To Mosehi kaꞌauba luꞌehinaꞌa huto yabe. Ya hitogo asaga bonaꞌi enali yatai agololo tiꞌahane lilabe.  
\v 15 To Yesu hinanamofihi kaꞌa asaga hepatoga bu baga ilago babu bonaꞌi kagaꞌa keheliluneꞌmu eꞌahana. To enebesiseꞌnaꞌani hiti li heꞌmi epalalibe lite aitoga eꞌahana yabe.  
\v 16 Ya huꞌehinaya ai asaga yupahi heꞌmiloto bonaꞌi menehana suguna hinaluga buto nunumu hulata huꞌehina yabe.   
\s1 Yesu gi yahi sibina huꞌehina bo leꞌmo bati huꞌehina  
\r Mt 9:1-8; Mk 2:1-12  
\p
\v 17 Mone yupahi Yesu boanaꞌi kaga lu epita minanalo keya ka tisa bo to Felosi bo mineꞌahana. Enali asaga hepatoti Galili to Yutia kapoguti to Yelusale hepatoti eꞌahana. To Huꞌmamofihi amuyaꞌauba Yesu hiti minago enebesise bonaꞌi eneleꞌmo bati huꞌehina yabe.  
\v 18 To bonaꞌi lugaꞌamagi bo mone felisaꞌa asagaꞌi filiꞌehina bo sipalo leꞌme melete kofite eꞌahana. Enali nonuga leꞌmete tite Yesu nohina bufasilo malaluneꞌmu hiꞌahana.  
\v 19 To babu boanaꞌmagi kapo i hekini lete minago enali ana besise bo leꞌmete nonuga tilana kapoꞌmu sa sa hiꞌahana. To enali nohupitalo leꞌmete tilete hokolo kapo mone lolo hiꞌahana li hokolo hilete ana kapoguti ana bo sipaꞌa hiti heꞌmi etago babu boanaꞌmagi folagahaꞌanigu Yesu nohinalo limiꞌehina.  
\v 20 To Yesu ai komopaꞌanigu keheli amuya meleꞌahanamofihi bu goloto luꞌehina: Nalaluꞌniga foipanaka ali noheꞌmi ketobe.  
\v 21 To keya ka enelepise bonaꞌi to Felosi bonaꞌi Yesu hinana bu gelete kaga ai lu emigo ai lu emigo hite liꞌahana: Yaꞌma bo kuyuꞌafu Huꞌmamofihi bulo keleꞌme ka nolu etabe? To bo moneuba foipanaꞌani li meheꞌmi epalalinaꞌmu yabe. To Huꞌma aisigo ya hilinaꞌmu yabe.  
\v 22 Yesu kaga nelana akeheliloto lu epiꞌehina: Henabe lite lenali lenekesagu kaga fato fatoꞌi lenipaguti notibe?  
\v 23 To hena kauba keta mehuꞌehibe? To foipanaka li noheꞌmube luna kauba keta mehuꞌehifi to kai ho tito kapo molobo luna kauba mehuꞌehibe?  
\v 24 To nani amuyaꞌni lenelepilubeꞌmu lu hokolo huto lu lepilube. Kokulumaguti limiꞌehina Bouba foipana li heꞌmilinamofihi ma melugu amuyaꞌa liꞌehibe. To gi yahi sibina huꞌehina bo lu emito luꞌehina: Nani lu nokumube, ho tito sipaka lito hepakaga bubo.  
\v 25 Ana baga hiti ana bo asaga bona enubulo ho tiloto koloto minoꞌehina sipaꞌa nolito Huꞌmamofihi fokehi homo homo huto hepaꞌaga buꞌehina yabe.  
\v 26 To asaga bonaꞌi topa hete afoya gofa ilete Huꞌmamofihi giꞌa li saga hite liꞌahana: Yatai fato huseꞌi hetofana bu gone lite liꞌahana yabe.   
\s1 Yesu Libaihi kehe iꞌehina  
\r Mt 9:9-13; Mk 2:13-17  
\p
\v 27 Alihi Yesu kapo moloto buto bo mone takisi nolina ai giꞌa Libai yabe, ai takisi nonugu nohigo bu goloto ana bo lu emito luꞌehina: Kai nemegeꞌi moloto obo.  
\v 28 To Libaiu ho tiloto asagaꞌna analo noheꞌmito Yesuhi megeꞌi moloto buꞌehina yabe.   
\p
\v 29 Libaiu nohaꞌagu sipi noseꞌna Yesuhi go etago takisi nelina bo to bonaꞌi lugaꞌamagi hiti ete etali hiti minete noseꞌna neꞌahana yabe.  
\v 30 To Felosi bonaꞌi to keya kamofihi tisa bonaꞌi lugaꞌa enali ana nagaluguti Yesuhi koko panaꞌamagi lu epite liꞌahana: Lenali henabe lite takisi nelina bonaꞌi hiti to foipa bonaꞌi hiti noseꞌna nenabe?  
\v 31 To Yesu kaꞌani akeheliloto lu epiꞌehina: To bonaꞌi meepesina bonaꞌi tota bologa menebabe. To enebesina bonalogo tota bologa bulata nehabe.  
\v 32 Nani bonaꞌi foipanaꞌani menelina bonaꞌi eneleꞌmo bati hilubeꞌmu meoꞌohuna yabe. Oꞌe. Nani foipa bonaꞌi kehe inogoꞌni komopaꞌani i gelehe hise nehanamagi enali kumu oto enubuto bilunaꞌmu yabe, Yesu ya luto luꞌehina.   
\s1 Noseꞌna mo sito minosemofihi kaꞌa  
\r Mt 9:14-17; Mk 2:18-22  
\p
\v 33 Bonaꞌi moneꞌamagi Yesutoga ka liꞌahana: Yonihi koko panaꞌamagi noseꞌna mo site minete nunumu asaga yupahi nehabe. To ana hite Felosi bomagi koko panaꞌani ana suhi nehabe. To kai koko panakamagi noseꞌna noba noba nehite mo site menehabe.  
\v 34 Yesu lu epiꞌehina: Lenali bo moneuba lihaꞌa lilenogo ana aꞌmofihi bonaꞌa alana melekehi ite nose li mo silana niꞌifiye? Ana yupahi yaꞌmana bouba hiti nohinogo yana suhiba hilana niꞌifihe? Oꞌe, ya mehilanaꞌa huto niꞌibe.  
\v 35 Ya huꞌehina alihi ana bo lihaꞌa lilubeꞌmu nohilina leꞌme neheꞌminogo enalaluꞌanigi hiti minomo mebilinaꞌmu yabe. To yaꞌmana kanaꞌalo hiti noseꞌna mo si ete mebilanaꞌmu yabe.   
\p
\v 36 Yesu bame ka mone ma luto hiti lu epiꞌehina yabe. Bo moneuba yuhufa siotiꞌaloti ho hegege huto tafaꞌa sioti hokolo huꞌehilinalo hetilinaꞌa huto meniꞌibe. To ai ya hilina yuhufa siotiꞌa li sibina hilinaꞌmu yabe. To yaꞌmana yuhufa sioti lito tafaꞌa siotilo hetinauba legege mehibe.  
\v 37 To bo moneuba bai nagamiꞌi yuhufa lolo huꞌohuto lito koyapa sipisipi yagamofihi gufaꞌa konugu heki memalalinaꞌmu yabe. To ai ya hilina yuhufa bai nagamiꞌuba i kusu tito sipisipi yaga gufaꞌa kohi i polo tiloto bai nagamiꞌi i hekito melugu limi su halinaꞌmu yabe. To sipisipi yaga gufaꞌa kohiti i hegege hu su halinaꞌmu yabe.  
\v 38 To yuhufa bai nagamiꞌiya yuhufa sipisipi yaga gufaꞌa konugu limilinaꞌmu yabe.  
\v 39 To bonaꞌmagi koyapa bai nagamiꞌi aꞌnelete akuꞌi yuhufa bai nagami kumu menoepesibe. To enali yaꞌma nelabe koyapa bai nagamiꞌi bati huto yabe nelanamo niꞌibe. Yesu ya luto luꞌehina yabe.   
\c 6  
\s1 Fuli yupapogu liliꞌna melisemofihi kagaꞌa  
\r Mt 12:1-8; Mk 2:23-28  
\p
\v 1 To Yesu fuli kana moneluguti nose foya yaꞌma laisi legeya tegina niꞌinagi folagahaꞌagu kapo moloto buꞌehina. Ya nohigo koko panaꞌa megeꞌi lifite nebanati legeya nesiꞌasi li laga hite enayanuga lilete li goso gusu ite nohaꞌa li neheꞌmite noseꞌnaꞌa neꞌahana yabe.  
\v 2 To Felosi bonaꞌi lugaꞌamagi bu gelete ma liꞌahana: Fuli yupapogu oꞌe liꞌahana supo lenali henaꞌmu ya nehabe?  
\v 3 To Yesu kaꞌanilo nonaꞌa ma luto luꞌehina: To lenali koyapa sipi bo Tebitiu huꞌehinanamofihi fayahaꞌa leka sete mekeheliꞌahafihe? Tebitiu laluꞌagi hiti sipi enakauꞌna loꞌehinamoꞌmu nolube.  
\v 4 Ya nohigo ai Huꞌmamofihi nohaꞌagu tiloto Huꞌmamofihi bulo niꞌina beleti litoꞌa nonoto laluꞌagi megeꞌi ana noepito neꞌahana. To yaꞌmana beleti mono bonaꞌmagigo nelata nehabe. To fato fato bonaꞌi mo silabe. To ya huꞌehinamofihi kaꞌa leka sete mekeheliꞌahafiye?  
\v 5 To Yesu ai ma luto lu epiꞌehina: To nani Kokulumaguti limiꞌohuna Boya yaꞌma fuli yupapofihi sipi kaba bo nohube.   
\s1 Fuli kanagu bo mone yahi sibina huꞌehina Yesu leꞌmo bati hu etoꞌehina  
\r Mt 12:9-14; Mk 3:1-6  
\p
\v 6 Mone fuli kanagu Yesu mono nonugu buto tito mono ka boanaꞌi lu epiꞌehina. Ya nohigo bo mone yahi lamagaꞌaga sibina huꞌehina bo minoꞌehina.  
\v 7 To Felosi bonaꞌi hiti keya ka kehelise bonaꞌi hiti Yesuhi mapahi fite mineꞌahana. To enali fuli kanagu enebesise bonaꞌi eneleꞌmo bati hilifi to eneleꞌmo bati mehilifi lite mapahi fite mineꞌahana. To enali fisa iluneꞌmu ka foyagu Yesuhi leꞌmo malalana kapoꞌmu kaba hite mineꞌahana.  
\v 8 To Yesu alꞌa komopaꞌanigu abu goloto yahi sibina huꞌehina bomofihi ma luto lu emiꞌehina: Kai ho tito malo tobo. Ya noligo ana bo ho tito analo minoꞌehina.  
\v 9 To Yesu ma luto lu epiꞌehina: Nani lenoloka nohobe. To keya kauba fuli kanagu hena hilo luto luꞌehinabe? To bonaꞌi eneheꞌmalo luꞌehifi to enahalo luꞌehibe? Leꞌmo bati hilo luꞌehifi to leꞌmo sibina hilo luꞌehibe?  
\v 10 To Yesu asaga bonaꞌi mono nonugu minananamagihi bu bego huto bu enogoloto ai ma luto yahi sibina huꞌehina bomofihi ma luto lu emiꞌehina: Kayahaka li su tobo. Ya ligo ana bouba yahaꞌa li su notago akuꞌi anaꞌasilo bati ahuꞌehina yabe.  
\v 11 To enali enitaluga logo bilago ai lu emigo ai lu emigo ma lite liꞌahana: Lali Yesuhi hena hu etalune?   
\s1 Yesu panaꞌalobomagihi 12 eneleꞌmoꞌehina yabe  
\r Mt 10:1-4; Mk 3:13-19  
\p
\v 12 To yaꞌmana yupahi Yesu nunumu hilubeꞌmu kosa monelugu tiloto Huꞌmamofitoga nunumu hu emiꞌehina. To nunumu huba huba nohigo sinihi gito goꞌi luꞌehina yabe.  
\v 13 To yege tilago koko panaꞌa kehe igo eꞌahana. To ai nayahi luga luga su hago to nigigusagati loemo heleko malago panaꞌaloboꞌa liloto aposolo bonaꞌi yabe luto enigiꞌani moloꞌehina yabe.  
\v 14 To mone folagahaꞌanigu Simoniu yabe luto minoꞌehina giꞌa Yesu Pita yabe luto moloꞌehina. To Atulu ai Simonihi gonaꞌaya. To Yemesiugo Yoniugo to Filipiugo Batolomugo yabe.  
\v 15 To Matiuꞌugo to Tomasiugo. To Yemesi ai Alifiasihi panaꞌa. To Simoni ai fato giꞌa, amuya ka bo yabe, luto giꞌa minoꞌehina.  
\v 16 To Yutasi ai Yemesihi panaꞌa. To Yutasi Isikelioti ai alihaꞌa minoto Yesuhi fatehaꞌamagihi epiꞌehina yabe.   
\s1 Yesu babu boanatoga liliꞌna yabe  
\r Mt 4:23-25  
\p
\v 17 To Yesu enali hiti limito meꞌi kuguma hinalo koko panaꞌa lugaꞌa hiti ho tiꞌahana. To babu boanaꞌi Yutia kegiꞌati to Yelusale hepatoti yagi to Taiya nagami beletoga bonaꞌi yagi to Saitoni hepato bonaꞌi ete mineꞌahana yabe.  
\v 18 To enali enebesiseꞌnaꞌani li heꞌmilibe lite to ai kaꞌa hiti kehelilune lite eꞌahana yabe. To foipa feleuba enugufalo tiꞌehina bonaꞌi ete minago Yesu li heꞌmi epoloꞌehina yabe.  
\v 19 To asaga boanaꞌi Yesuhi gufaꞌalo enayatuꞌi meko liluneꞌmu hiꞌahana yabe. To henaꞌmube? To Yesuhi amuyaꞌauba buto asaga bonaꞌi eneleꞌmo bati higo ye keꞌahana.   
\s1 Yesu bonaꞌi enofokehi hete neminete to yibi nehite hilanamofihi kaꞌa luꞌehina  
\r Mt 5:1-12  
\p
\v 20 To Yesu koko pananaꞌa bu enogoloto lu epiꞌehina: Lenofokehi hoseꞌna lenali feꞌnohatini meniꞌilina bomagitaloga mineno, to Huꞌmamofihi kapoꞌa hetofanaꞌa lenaliꞌna yabe.  
\v 21 To bonaꞌi lenali yatai kauꞌna nolenahana lenofokehi hete mineno. Alihi noseꞌna nelete lenumu hilinaꞌmu yabe. To lenali yibi yatai hite nehana bonaꞌi lenofokehi halo. To alihi lenali kiya hilanaꞌmu yabe.   
\p
\v 22 To bonaꞌmagi enipakafa lenehenogomo lenofokehi halo. To lenali Kokulumaguti limiꞌehina Bo megeꞌi nemelenogomo bonaꞌmagi lenipakafa halanamoꞌmu nolube. To enali leneleꞌmo heꞌmilana yabe. To ka foipaꞌa li lepalalabe. To lenigitini li sibina sabana hite halanaꞌmu yabe. To asaga yaꞌmana nehi lepelenogo lenali sipi lenofokehi halo.  
\v 23 Yaꞌmana huto nohinogomo kofokehi nohoto hele kolago tila limila nohuto melekehi ibo. To ya hilananamofihi minaꞌa kokulumalugu sipiꞌa mino lepalalinaꞌmu yabe. To koyapaꞌi tataꞌanigi yaꞌmana suhi mono lu yege hose bonatoga foipana hi epeleꞌahana yabe.  
\v 24 Ehe. Lenali feꞌnohatini babu lina bonaꞌise. Lenali bati huto minoseꞌnatini ali su heꞌahabe.  
\v 25 Ehe. Bonaꞌi lenali noseꞌna yatai lenumu higo nete neminana alihaꞌa kauꞌna lenoho laligi. Ehe. Bonaꞌi lenali yatai kiya hite neminana kaba hilo. To lenali alihi sipi yibi hite lenubu nogoya limo ilinaꞌmu yabe.  
\v 26 To asaga bonaꞌi lenigitini li saga hilanamoya, ehe, kaba hite minalo. Koyapaꞌi tatatinigi ana suhi hite fagalo mono bomagitoga liꞌahana yabe.   
\s1 Fatehatimagihi eneleꞌmo bati husemofihi kaꞌa  
\r Mt 5:38-48  
\p
\v 27 To kaꞌni nekehelina bonaꞌi kehelilo. Fatehatini eneleꞌmo bati hilo. Lenipakafa nehalana bonaꞌi eneleꞌmo bati hite hetofanaguti kaga lu epilo.  
\v 28 To leneleꞌmo sibina hiluneꞌmu huli ka lu lepilana bonaꞌi bebe sana ka lu neepite ana hite ka lu sibina hi ketalana bonaꞌi eneheꞌmoto numuna hu epolobo.  
\v 29 To bo moneuba kabaga hapaꞌalo noinogomo mone kegiꞌa hu emitogo ino. To bo moneuba kefeka nolinogomo guketeka mone hiti li goli mehuto li anaga meletogo lino.  
\v 30 To bo moneuba kai anaꞌinakalo nimibo luto kehe ilina emibo. To bo moneuba anaꞌinaka gumina liꞌehinogomo amuya moloto ka emekito nasanaꞌani ito obo luto melubo.  
\v 31 To bonaꞌmagi suhi mone hu epalalube luto nokehelilata suhi kalalukagi enalitoga hubo.   
\p
\v 32 To bo moneuba kaitoga ipaꞌa nokiminogo to kai ana bomofihi kipaꞌa ana huto emilata alihaꞌa hetofa bo nohube luto kofokehi lilifiye? To bo foipaꞌamagi hiti enipa epina bonaꞌmagi ana hite enipa epilata nehabe.  
\v 33 To lenali bonaꞌi leneleꞌmo bati hana bonalogo eneleꞌmo bati hilata nehana henana manaꞌa huto hulata nohibe? To bo foipaꞌamagi hiti ana suhi ya hilata nehabe.  
\v 34 To kai anaꞌina bonaꞌi moneꞌmagitoga akuꞌi nonaꞌa nimilanalo yabe luto noepitanalo nonaꞌa hena huse hetofana lilata nohane? To foipa bomagi hiti foipa bologa anaꞌinaꞌani neepite ana babeyafa hinana nonaꞌa lilutamo yabe lite lilata nehabe.  
\v 35 Oꞌe. Lenali fatehatini eneleꞌmo bati hilo. Ya nehite anaꞌina lepilanalo akuꞌi nonaꞌa limilabe lite melilo. To lenali ya hite minalana alihaꞌa lenali minaꞌa sipi lilete Sipi Bo Huꞌmamofihi pananaꞌa minalanaꞌmu yabe. To ai ipaꞌa fokehi menehana bonaꞌi hiti to foipa bonaꞌi hiti noepito hetofana hu noepolobe.  
\v 36 To lenali ana hite Huꞌmau leneleꞌmo bati nohinaꞌa hite lenalalutinigihi eneleꞌmo bati hilo.   
\s1 Bona eneleꞌmo yegelo moloseꞌnamofihi hapaꞌa  
\r Mt 7:1-5  
\p
\v 37 Lenali bonaꞌi eneleꞌmo yegelo memelenogo Huꞌmau ana huto leneleꞌmo yegelo memalalibe. To lenali bonaꞌi enifisa fato fato meinogo ya hinogo Huꞌmau lenaliꞌi lenifisa fato meilibe. To lenali bonaꞌi foipanaꞌa hu lepololenogo li heꞌmilanaya Huꞌmau ana huto foipanatini li heꞌmito pa so lepalalinaꞌmu yabe.  
\v 38 To lenali lenalalutinigihifi bonoho bofi nasana epilo ya hinogo Huꞌmau ana huto nasana lepilibe. To ya hinogo bonaꞌmagi leꞌmo bati hite guna i lepite lepi babu linogo bai toto i bili mo iseꞌna hinogo lepilabe. To bonaꞌi nasana neepina legegeꞌasilo Huꞌmau akuꞌi ana legegeꞌalo nasanatini lepilibe.   
\p
\v 39 Yesu ma bame ka lu epiꞌehina: To bu sibina hina bo moneuba ana huto bu sibina huꞌehina bo mone yato lito buyu huto mebilinaꞌmu yabe. Ya hilinagi etali loe sana sana keligu limilaꞌinaꞌmu yabe.  
\v 40 To sukulu panaꞌi moneuba tisaꞌamofihi hoto meminolata nohibe. To ai sukulugu buloto lepise kanaꞌa su holenogo hulotoꞌa yaloꞌi tisaꞌa hiti moneko legege nehaꞌibe.   
\p
\v 41 To kai hena hibe luto kefa fulupa kubugu nina bu megose kogonakamofihi bugu pehena nina bu nogane?  
\v 42 To kai hena huto kogonokamofihi ma luto lu emilatabe? Ke, nogonaꞌnimakabe, kubugu pehena nina bati huto li heꞌmi ketalufihe? To kaika kubugu kefa fulupa koꞌehilina bu megose ya lilataꞌmu yabe. To kai fagalo bo yataꞌa kai kubukagu niꞌilina kefa fulupa li heꞌmiloto alihi kogonakamofihi buguti pehena niꞌilina bu go fana toꞌohuto li heꞌmi etobo, luto Yesu bame ka lu epiꞌehina yabe.   
\s1 Yafa mone numutopa loꞌehilinauba legeyaꞌa ho bati mehalinaꞌmu yabe  
\r Mt 7:16-20; Mk 12:33-35  
\p
\v 43 To hetofa yafauba legeyaꞌa sibina huto holata menohibe. To ana suhi huto yafa numutopaꞌa loꞌehinaꞌauba legeyaꞌa leꞌmo bati huto holata menohibe.  
\v 44 To bonaꞌmagi yataꞌa yafa legeyaꞌa loko be geleteꞌani ya uma yafa bati yafa yagi lila to yafa numutopaꞌa niꞌinagi lite be go kehelilata nehabe. To enali bonaꞌmagi nemuya legeyaꞌa ufehena nina nagatoti ligilata menehabe. To bai nagamiꞌi lolo nehana legeyaꞌa sibina huꞌehina yafa mone ufehi niꞌilinaloti ligilata menehabe.  
\v 45 To hetofa bo moneꞌmofihi ka keheliseꞌnaꞌa babu lito ipagu hetofana minolata nohibe. Ya huꞌehigo hetofa sunogo li huto hulata nohibe. To bo sibinaꞌamofihi ka bati mehinaꞌa babu lito ipaguti huto hulata nohibe. Ya nohigo bati mehina suhi li huto hulata nohibe. To yakaꞌmana kaga enipagu bai toto nominana enabagaguti tito bulata nohibe.   
\s1 Nohi giseꞌnamofihi hapaꞌa loemo  
\r Mt 7:24-27  
\p
\v 46 Lenali henabe luto kibina botimakase kibina botimakase lite nani kumu nelana akuꞌi kaꞌni heꞌmite kegeiyo hite neminabe?  
\v 47 Nani kaꞌni kehelito nominata bomo henana legita nohibe? Ai kaꞌni kehelito to akili mehuse nanitoga keheli nimito nominata bomo, henana legita nohibe? Nani lu lepilube.  
\v 48 Bo moneuba nohaꞌa gilubeꞌmu nohutoꞌa, lukesa keli iba iba huto ya ema kifito buto buto, to efahi huto nohinogomo lukesa filinaꞌmu yabe. Nohaꞌa ya huto ginogomo, alihi koꞌmo ito to nagamiꞌi holoto tito nopo giꞌehinalo bilito tiloto nohi tele mebilinaꞌmu yabe. Bati huto giꞌehina nopo niꞌigi, nagamiꞌuba ana nopo tele mebilinaꞌmu yabe. To nani kaꞌni kehelito agoya hu nimilata bouba, ai yaꞌma legita nohibe.  
\v 49 To akuꞌi bo moneuba kaꞌni kehelito to ana kaꞌni heꞌmito akili huto nominata bouba, ai yaꞌma legita nohibe. Bo moneuba noha ꞌa gilubeꞌmu nohutoꞌa, lukesa keli nesiꞌasi ito faꞌmene efapolo lukesa mefise nohaꞌa gilibe. Ya huto ginogomo, alihi koꞌmo ito to nagamiꞌi holoto tito nopo giꞌehinalo bilito tito ana nopo anaꞌasi, meleꞌisi tele bilinaꞌmu yabe. Nohi asagaꞌi gofana huto tele bi su halinaꞌmu yabe. Ai akili huto nominata bouba ai yaꞌma legita nohibe. Ai kaꞌni kehelito to ana kaꞌni heꞌmito akili huto nominata boube, yaꞌma legita nohibe. Yesu ya luto luꞌehina yabe.   
\c 7  
\s1 Gimilo bomagihi kaba boꞌanimofihi koko panaꞌa Yesu leꞌmo bati huꞌehina  
\r Mt 8:5-13  
\p
\v 1 Yesu asaga kaga boanaꞌmagihi lu epi su holoto Kapaneami hepaluga buꞌehina yabe.  
\v 2 To Lomu hepato gimi bomagihi kaba boꞌanimofihi koko panaꞌa mone minoꞌehina. Ya higo ana gimi boꞌauba ai hetofa panaꞌni yabe luto leꞌmo bati huꞌehina yatai ana koko panaꞌa sipina besito afiliseꞌna huꞌehinalo Yesu ana hepalugu henetiꞌehina yabe.  
\v 3 Ya higo gimi bomagihi sipi boꞌaniuba Yesu noabe lite lanaꞌa keheliloto Yuta mono bonaꞌi lugaꞌa Yesutoga koko panaꞌa oto lusa gi etenogo fa hu etalibe luto enoho lifigo biꞌahana yabe.  
\v 4 To enali Yesutoga enoho lifigo bana bonaꞌi Yesu nohinalo bilete enali amuya melete eniginaga fina ka lu emiꞌahana: Yaꞌma bo lalalutifube, ai hetofa bouba kai neheꞌmalane luto nolinaya bati huto heꞌmalata niꞌifiye?  
\v 5 To ai yaꞌmana bouba lali Yuta bonaꞌi leleꞌmo bati nohuto aiꞌa mono nohati mone gi letoꞌehibe.   
\p
\v 6 Ya lago Yesu kaꞌani keheli epito ana bonaꞌi hiti moneka biꞌahana. To ana bomofihi nohi kasitoga lebatosi nebago laluꞌagihi enoho lifigo bite Yesuhi leꞌmo melete ma lite lu emiꞌahana: Sipi Bo kai kosele kahalibe. To nani bati bo menohunagi nohaꞌnigu kai metilane luto nokehelube.  
\v 7 To ana huto nani faꞌmene bo nohunago kaitoga mebilunaꞌa huto niꞌibe. To kai faꞌmene lusa kaꞌago litogo koko panaꞌni bati hilibe.  
\v 8 To henaꞌmube? Nani ana huto napa liꞌehina sipi bomofihi mahaꞌaluga nohugo liliꞌna nonimina yabe. To naniꞌni ana huto gimi boꞌni nehana nani namanuga ana hite nehabe. To nani mone keneꞌmofihi bubo luto nolugomo ai bulata nohibe. To mone fatoꞌamofihi obo luto nolugomo aꞌolata nohibe. To koko panaꞌnimofihi ya liliꞌna libo luto nolu etogomo ana liliꞌna lilata nohibe. Yaꞌmu kai lusa kaꞌago li molotogo koko panaꞌni leꞌmo bati hilibe.   
\p
\v 9 Ya luto ana bouba Yesuhi lu emilago Yesu ana kaꞌa keheliloto ekesa yigi babu lu emiꞌehina. Ya huloto i gelehe huto boanaꞌi megeꞌi lefeliꞌali hana kaga ma luto lu epiꞌehina: Kehelilo. Nani lu nolepube, Isilaeli bo moneuba yaꞌma fegutoga bouba hinaꞌa huto komopaꞌa li nimito keheli uleꞌale huꞌehinaꞌa yaꞌma bu megolata nohube.  
\v 10 To gimi bomagihi kaba boꞌaniuba Yesuhi bite kapogu leꞌmotaga hite lu eminogo kaꞌasigo bagaguti lilibe ligo bana bonaꞌi akuꞌi notoga ete bu gana ana koko panaꞌa bati huto ye koꞌehigo bu geꞌahana yabe.   
\s1 Yesu ketoꞌamofihi panaꞌa filiꞌehinaguti akuꞌi leꞌmo ho tiꞌehina  
\p
\v 11 Yesu nesiꞌasi minoloto akuꞌi heꞌmito Naini hepalugu buꞌehina. To ai koko pananaꞌa yagi to babu boanaꞌi hiti biꞌahana.  
\v 12 Ya hite ana hepaꞌmofihi sipi gegisa he meleꞌahanalo buho netigo bo mone filiꞌehina yafa bite neete kene mala mala hepalugu biluneꞌmu nehabe. To ana filiꞌehina panaꞌi ya keto aꞌi mone bahaꞌa koyapaꞌi afililago moneꞌisi nohina panaꞌa filiꞌehigo yafa bite neago babu boanaꞌi ana hepaluguti yibi nama hite enemegeꞌi eꞌahana yabe.  
\v 13 Ya nehago Yesu ana panaꞌmofihi itoꞌafihi komopaꞌagu panaꞌamu luto sipi yibi huto hepuhi nolago ma luto lu emiꞌehina: Yibi mehubo.  
\v 14 Ya luloto Yesu i mobuto ana filiꞌehina panaꞌi koꞌehina sipaꞌalo bu leba toto yahi liꞌehina. Ya nohigo enali filise bo koꞌehina sipa liꞌahana bonaꞌi analo ho tite lilete nehago Yesu luꞌehina: Panaꞌise, nani lu nokumube, kai ho tibo.  
\v 15 Ya luto ligo, meleꞌisi ana baga hiti ana panaꞌi ho tito sipaꞌalo minoloto kaga hapi fito baga li aka huto luꞌehina. Ya nohigo ana panaꞌi itoꞌafihi emiꞌehina.  
\v 16 Ya higo asaga boanaꞌi anana bu gelete enelesaꞌani gofa ligo Huꞌmamofihi giꞌa li saga hite fokehi hete ma lite liꞌahana: Mono ka lu yege hose bo sipi mone folagahatigu huto nohibe. To Huꞌmau boanaꞌa eneheꞌmoto enubuto bilibe luto aꞌnoabe.  
\v 17 Ya nelite Yesu hinanamofihi kaꞌa leliꞌali Yutia hepaluga nehago tili tele huto kapo beletoga bula ola huꞌehina yabe.   
\s1 Yoniu koko panaꞌa loemo Yesu nohinalo etoho lifiꞌehina  
\r Mt 11:2-19  
\p
\v 18 Yonihi koko panaꞌamagi yaꞌma kaga Yesu huto huꞌehinaꞌamuꞌi kehelite Yonitoga bite lu emiꞌahana.  
\v 19 Ai kehelito koko panaꞌa loemo kehe i bufalo mololoto etoho lifigo kaga mone lite bite Yesuhi loka haluꞌibeꞌmu biꞌahaꞌina. Kaiba Yoniu kaitoga alubeꞌmu nohina bomomuꞌi luto luꞌehinana nohapi to fato bona kumu geba hilune?   
\p
\v 20 To etali ana bole Yesutoga henetilete lu emiꞌahaꞌina. Leꞌali Yoniu nagami folo epolose bouba kaiꞌi ka mone ma lite loka haliyo ligo nooꞌibe. Kaiba alane luto luꞌehinaꞌa kegeba nohuta bomofi to fato bo geba hilune?  
\v 21 To yaꞌmana yupahi Yesu babu boanaꞌi fatoꞌna epesiꞌehina eneleꞌmo bati huꞌehina. To foipa fele babu lito komopaꞌanigu minoꞌehinana li heꞌmi epolo su hoꞌehina. To enubu mone kegiꞌa sipina huꞌehina bonaꞌi babu lito enubuꞌani akuꞌi li gili hu epoloꞌehina yabe.  
\v 22 To Yonihi koko panaꞌamaleꞌi ete loka hana kalo Yesu ma luto lu etimiꞌehina: Letali heꞌmite bite Yonihi letali bu negago lolo nohunana to letekesatu keheliꞌahaꞌinana lu emiliyo. To enubu sibina hina bonaꞌi i gili habe. To enigi enayahi foipa lana bonaꞌi kapo malabe. To hehe bonaꞌi eneleꞌmo gololo tugo babe. To negi bonaꞌi enekesa hokolo higo kaga kehelibe. To filiꞌahana bonaꞌi akuꞌi ya ho ti kosaba habe. To ana huto Huꞌmamofihi hetofa kaꞌa enumuhi menina bonaꞌmagi nekehelibe.  
\v 23 To bonaꞌi enali nani kumu enekesa keheli loe lae menehana bati hite enofokehi lite neminabe.   
\p
\v 24 Ya luto Yesu kaga lu su holago Yonihi koko panaꞌa abilaꞌigo Yesu Yoni kumu kaga babu boanaꞌi lu epiꞌehina: Koyapaꞌi lenali bonaꞌi menehanalo ka melugu biꞌahana henana bu galune lite biꞌahanabe? To lenali akepa moneꞌmofihi habahuba li pisi huꞌehina bu galune litefiye?  
\v 25 To henana bu galune lite biꞌahanabe? To lenali bo moneuba hetofa gukete li hekoloto nohigo bu galune lite biꞌahanafiye? Nani lu nolepube. Enali bonaꞌi hetofa gukete li hekelete to hetofa enugufalo li melete neminana bonaꞌi ya enali gihiti bomofihi nohaꞌagu minelata nehabe.  
\v 26 To ya huꞌehina lu nimilo, lenali henanaya meyaga bu galune lite biꞌahana? To mono ka lu yege hose bofi? Oꞌyo, nani maꞌnaka luto lu nolepube. Ai lu yege hose bo nohibe. To ai asaga lugaꞌa mono bonaꞌi enohoto yabe.  
\v 27 To bo mone Yoni kumu mono kagu ma luto lulatamo niꞌibe: \it Mono kaꞌni leliꞌali boꞌni yaꞌma nohibe, luto Huꞌmau luloto, to nani yataꞌa aleꞌmo heꞌminogoꞌni ai kohe toto buto kapo li hokolo hu ketalibe.\it*  
\v 28 Yesu kaga molo emito luꞌehina: Nani lu nolepube. Yoniu ai asaga bonaꞌi melugu nehana enohoto nohibe. Ya huꞌehina bo mone Huꞌmamofihi bulo lagaso huto nohinauba ai Huꞌmamofihi kapoꞌalugu Yonihi be ligito nohibe, Yesu ya luto lu epiꞌehina yabe.   
\p
\v 29 To asaga boanaꞌi to takisi nelina bo enali asagaꞌi Yesu lina kaga kehelilete ma lite liꞌahana. Oꞌyo, Huꞌmamofihi hapaꞌa bati huto niꞌibe liꞌahana. To enali ya hite Huꞌmamofihi megeꞌi malago koyapaꞌi Yoni yanuga mone nagamiꞌi feleꞌahana.  
\v 30 To ya huꞌehina enali Felosi bonaꞌi to keya kaga babafi bonaꞌi enali Yonihi yanuga nagamiꞌi mefeleꞌahana. Yamomuꞌi lite enali Huꞌmamofihi kapo hetofaꞌa noenelepinamo enali enemegesa hu emite mineꞌahana yabe.   
\p
\v 31 To Yesu luꞌehina: Nani yatai ma nehana boanaꞌi henanalo eneleꞌmo ho tilube? To enali hena huse bo nehabe?  
\v 32 To enali yagapanaꞌmagi suhi hite hepaꞌi folagahaꞌagu nehite fato yagapanaꞌi kehe ilete ma lite lu neepinaꞌa hite nehabe. Lali ufehi fi lepiꞌohutamo lenali kehe meiꞌahabe. To lali ana huto eniginaga fise yibi nama hutamo lenali yibi hilanaꞌa hite memineꞌahabe.  
\v 33 To Yoni oꞌehina noseꞌna nola to bai nagamiꞌi nola mehuꞌehina yabe. Ya nohigo lenali ma lite lu eteꞌahana yabe: Foipa fele ai komopaꞌagu niꞌibe lite liꞌahana yabe.  
\v 34 To yatai Kokulumaguti limiꞌehina Bo ai oloto noseꞌna noto nagamiꞌi noto nohigo to lenali ma lite neli etabe: Bu galo. Ai noseꞌna babu lito noba noba bo yabe nelabe. To bai nagamiꞌi ana huto babu lito noba noba bo yabe lite nelabe. To ai takisi nelina bo to foipa bonaꞌmagihi enalaluꞌanifu yabe lite lilata nehabe.  
\v 35 To bonaꞌmagi komopaꞌanigu keheliseꞌna hetofana niꞌifi sibina niꞌifi, luto hapaꞌani huto hulenogo bu galabe.   
\s1 Yesu Felosi bo moneꞌmofihi nohaꞌagu tiꞌehina  
\p
\v 36 To Felosi bo moneuba giꞌa Simoni yabe, ai Yesu nohaꞌaluga buto noseꞌna naluꞌibe luto kehe iꞌehina. To Yesu ai ana Felosi bomofihi nohaꞌaluga buto minoloto noseꞌna naluꞌibeꞌmu hiꞌahaꞌina.  
\v 37 Ya nehaꞌigo ana hepato foipa aꞌi mone nominanati Yesu ya huto Felosi bomofihi nonugu noseꞌna nenaꞌibe lanaꞌa kaꞌa keheliꞌehina. Ya huloto ana aꞌuba efaha kohi mone hetofaꞌa liloto oꞌehina.  
\v 38 To ai buto Yesuhi megesaga ho tiloto gigusaluga minoto yibi huto minoꞌehina. Yibi nohigo bu nogoyauba Yesuhi gigusaꞌalo bili bili nohigo soso hu etoto latahaꞌalo yatama okaꞌatu li sepa i etoꞌehina yabe. Ya nohuto ai efaha konugu tu mesebe nina liꞌehinamo Yesuhi gigusaꞌalo hoto nonoto ana tu mesebe folo etoꞌehina yabe.  
\v 39 To ai Felosi bouba Yesuhi noseꞌna naluꞌibe luto kehe iꞌehina bouba ana aꞌuba hinana bu goloto ma huto ekesa yigiꞌehina yabe. Yaꞌma bo ai mana ka luto mono bomo nohutomo yaꞌma aꞌuba gufaꞌalo meko nohina hena huse aꞌi nohifi luto bu galibe luꞌehina yabe. To hena huse foipana lito nominafi luto ai lilibe.  
\v 40 Yesu kaga lu saga huto luꞌehina: Simonio, nani kaga mone ya liꞌohuna lu kimilube. Simoniu luꞌehina: Babafio, kai alubo.   
\p
\v 41 Ya ligo Yesu ma luꞌehina: Loe bomaleꞌi bo moneꞌmofitogati efahi hite liꞌahaꞌina yabe. Mone bouba loe yagi loe yagi mone yagi bonaꞌmagi enigi enayahi su hago kina moni liꞌehina yabe. To mone bouba nayahi luga luga su hago kina moneꞌisi liꞌehina yabe.  
\v 42 To ana bomaleꞌi tinau moniꞌatiti meheꞌmilaꞌinaꞌa haꞌigo moni afoꞌafu ana moniꞌamu ekesa meyigise anaꞌa hilibe luto heꞌmiꞌehina yabe. To yaꞌmana bo loemaleꞌi kuyuꞌafu ipaꞌa ana moni etimina bomofihi fokehi hoto leꞌmo bati hilinabe luꞌehina.  
\v 43 To Simoniu Yesuhi kaꞌalo ma luto lu emiꞌehina: Nani nekesa noyuguna moni efahi sipiꞌa emiꞌehina bouba yabe luto luꞌehina. Ya ligo Yesu ma luto lu emiꞌehina: Kai bati huto lusiga lane.  
\v 44 To Yesu i behe huto ana aꞌi bu goloto Simonihi lu emiꞌehina: Ma aꞌi kai bu nogapiye? Nani kai nohakagu oto tugo nigiꞌnimofihi okala huse nagamiꞌi meniminogo ai yaꞌma aꞌuba bu nogoyaꞌatu nigigusaꞌni okala huloto okaꞌatuꞌi li sepa noi netabe.  
\v 45 To kai nebe metigiꞌahata aꞌnoane luto soso mehu netoꞌahane. Ya huꞌahata bu gobo, ai yaꞌma aꞌuba yuhufa nonugu notugo nigigusalo soso hu netoꞌehina analo ya huba huba nohibe.  
\v 46 Kai tu mesebetuꞌi okaꞌnigu mefolo netoꞌahata ai yaꞌma aꞌuba tu mesebetuꞌi nigigusaꞌnilo nofalabe.  
\v 47 Yatai nani lu nokumube. Nani yaꞌma aꞌmofihi babu foipanaꞌa asagaꞌi li noheꞌmi etoꞌohunogo ai nani kumu sipina nobesibe. To bo moneꞌmofihi Huꞌmau foipanaꞌa nesiꞌasi li heꞌmi etalina akuꞌi ana bouba nani kumuꞌi nesiꞌasi nobesibe.  
\v 48 Yalo Yesu ana aꞌmo ma luto lu emibe: Kai foipanaka a li noheꞌmi ketobe.  
\v 49 Ya ligo asaga bonaꞌi ai hiti hitalo minete enali kaga ma lite liꞌahana: Yaꞌma bo kiyiꞌafu fato fato bonaꞌmagihi foipanaꞌani li heꞌmi noepalabe? ya lite liꞌahana yabe.  
\v 50 To Yesu ana aꞌmofihi ma luto lu emiꞌehina: Kai agoyanaka nanitoga malalata yauba keleꞌmo bati nohinagi komopaka fulu hinogo kofokehi hoto hepakaga bubo, luto Yesu luꞌehina yabe.   
\c 8  
\s1 Anaꞌi lugaꞌa Yesuhi megeꞌi melete kapo meleꞌahana yabe  
\p
\v 1 Alihaꞌa nesiꞌa minoto Yesu sipi hepaꞌifi to lagaso hepaꞌi ninalo ninalo bula ola huto Huꞌmamofihi kapoꞌamofihi hetofa kagaꞌa boanaꞌi enalitoga lu epimofaꞌna huꞌehina yabe. To nayahi luga luga su hoto nigigusagati loemo heleko malago hite Yesuhi koko panaꞌa minana megeꞌi melete biꞌahana yabe.  
\v 2 To ana huto anaꞌi lugaꞌa Yesu enebesiseꞌnafi to foipa fele li heꞌmi epalana megeꞌi melete biꞌahana yabe. To analuguti moneya Maliau yabai Magatala hepalo aꞌi yabe lite giꞌa helata hana ailuguti koyapaꞌi Yesu foipa fele nayahi mone kegiꞌa su huto mone kegiꞌati loemo heleko malago li heꞌmi etoꞌehina yabe.  
\v 3 To Yoana, Susahi lihaꞌa ai Helotihi nohaꞌalo kaba bomofihi lihaꞌa yagi to Susana to babu anaꞌi lugaꞌa hiti enali Yesu hiti to koko pananaꞌamagihi feꞌnohaꞌanilo eneheꞌma eneheꞌma hite biꞌahana yabe.   
\s1 Bo moneuba noseꞌna bihaꞌa tili huꞌehinamofihi bame kaꞌa  
\r Mt 13:1-9; Mk 4:1-9  
\p
\v 4 Boanaꞌi hepato hepatoti Yesutoga eba eba hite ete babu lite li nupa hago Yesu yaꞌma bame ka mone ma luto lu epiꞌehina yabe:  
\v 5 Bo moneuba noseꞌna bigahaꞌa foyaꞌagu buto hekalalube luto buꞌehina yabe. Ana noseꞌna bigahaꞌa li futili katili huto nohekalago lugaꞌa kapogu limo koko huꞌehigo bonaꞌmagi enigigusatuꞌi i emagu meleꞌahago namamagi fite neꞌahana yabe.  
\v 6 Lugaꞌa efahubago hina melugu limo ito i polo huto hofa toto linaya meꞌi nogoyaꞌa meniꞌigo hosopa ito logo bibe.  
\v 7 Lugaꞌa noseꞌna bihaꞌa ana huto ufehaꞌa hiti nina nagaꞌi hapaꞌagu limo iloto polo huto nalaꞌa hiti moneka hofa tete tiꞌina ai ufehaꞌa hiti nagauba i etago ti bati mehuꞌehina yabe.  
\v 8 To lugaꞌa meꞌi nogoya hiti bati huto ninalo limo ina bati huto polo felana hofa toloto noseꞌna legeyaꞌa babu luto legeya hoꞌehina yabe. To Yesu molo emiloto ma luto lu epiꞌehina: Kehelilo. Lenekesa niꞌinogomo yaꞌma ka keheliya ilo.   
\s1 Yesu bame ka linamofihi hapaꞌa  
\r Mt 13:10-17; Mk 4:10-12  
\p
\v 9 Yesuhi koko panaꞌamagi ana bame kamofihi hapa lu limibo lite Yesuhi loka heꞌahana yabe.  
\v 10 Ya hite loka nehago Yesu ma luto lu epiꞌehina: Huꞌmau aiꞌa suguna ka hapaꞌa alu lepiꞌehibe. Ya huꞌehina lugaꞌa boanaꞌi enali bame kagutiko lu noepune ya hulenogo enali gili gili hilete be megalabe to enekesatuꞌi keheli lanaya ka mana melilanaꞌmu yabe.   
\s1 Yesu noseꞌna bihaꞌa tili huꞌehina bame kaꞌa lu yege hoꞌehina  
\r Mt 13:18-23; Mk 4:13-20  
\p
\v 11 Bame kamofihi hapa ma huto niꞌibe. Noseꞌna bihaꞌamoya Huꞌmamofihi kagaꞌa yabe.  
\v 12 Noseꞌna bihaꞌa kapogu limo inamoya ma huto niꞌibe. Bonaꞌmagi kaga manaꞌa kehelilago analo Satau oto ana kaga komopaꞌaniguti lito bufa nohibe. To ana kaga kehelite komopaꞌanigu li melelete bite Huꞌmau enubuto bilenogo aiꞌa kapo batiꞌalo mine lalabe luto yabe.  
\v 13 To noseꞌna bihaꞌa efahubago hina melugu liminamoya ma huto niꞌigi bonaꞌi lugaꞌamagi Huꞌmamofihi kagaꞌmu enegelo bite nelibe. Ya nehana ana mono ka komopaꞌanigu fulu tuto emagu menominabe, enali nesi kanaꞌasi komopaꞌanigu li melelete nehite fi taga huseꞌna huto nohigomo meleꞌisi ho kete ana kaga heꞌmi su helata nehabe.  
\v 14 To ufehe nagaꞌi hapaꞌagu limo ina noseꞌna bihaꞌamoya ma huto hapaꞌa niꞌigi bonaꞌi enali kaga kehelilata nehabe ya nehana enelesa luseꞌna to yogo feꞌnohi batiꞌamu to enegelonaguti ma melugu minoseꞌnauba neminanalo komopaꞌanigu bai toto minoto ka manaꞌa kehelinamofihi leꞌmo emagu mololago noseꞌna bihaꞌa manaꞌa enaliluguti huto hulata menohibe.  
\v 15 To noseꞌna bihaꞌa meꞌi bati huto nogoyaꞌa ninalo limo ito bati huto tinamofihi hapaꞌa ma huto niꞌibe, bonaꞌi enali ka keheli uleꞌale hite lilete amuya melete minago enaliluguti noseꞌna bihaꞌa huto huba huba hulata nohibe, Yesu ya luꞌehina yabe.   
\s1 Libiꞌi ligito lapetu ifi toseꞌi  
\r Mk 4:21-25  
\p
\v 16 To mone ka hiti ma luꞌehina: Bonaꞌmagi libiꞌi ligite lapetuꞌi ifi tela to sipa kapoluga melelata menehabe. Hitalo nemalana yabe. To libiꞌi ya hutoꞌi meleꞌahago besa besa nolago bonaꞌi ana logo fana meto be gelete bila ela hite minelata nehabe.  
\v 17 Asagaꞌna fala kito ninana alihi ai hepaꞌi kugumato huto hilinaꞌmu yabe. Asagaꞌna bonaꞌmagi ifi togo ninana alihi ai hepaꞌi kugumato huto hulago logo fana mehaꞌalo huto hulata nohibe.   
\p
\v 18 Yanaꞌmu lenali kaba hu bati hilo. Lenali kaga keheli bati hilanamoꞌmu nolube. To bo moneuba keheliseꞌna lilana Huꞌmau ai moneꞌa hiti babu lito emilinaꞌmu yabe. To bo moneuba keheliseꞌna melise faꞌmene nohilina yalo ai keheliseꞌna mone aliꞌohube luto ekesa noyigilina Huꞌmau li heꞌmilinaꞌmu yabe.   
\s1 Yesuhi itoꞌafu to gonamu tamuꞌagi  
\r Mt 12:46-50; Mk 3:31-35  
\p
\v 19 Yesuhi itoꞌafu to gonamu tamuꞌa aitoga anamo babu bonaꞌmagi leꞌmo bego hiꞌahago enali Yesuhi buꞌalo mebiꞌahana yabe.  
\v 20 Ya hite nehago mone keneꞌuba bu enogoloto Yesuhi kehe i emito luꞌehina: Kai itokafumo to kogonamu tamukamomagi bu kagalune lite ma fegutoga ho tilete nehabe.  
\v 21 Ya noligo Yesu ma luto asagaꞌi lu epiꞌehina: Enali Huꞌmamofihi kaꞌa kehelilete megeꞌi nemalana boanaꞌmagiya nani itoꞌnigi nogonamu tamuꞌni nehabe.   
\s1 Yesu sipi habahi lu emigo felele huꞌehina  
\r Mt 8:23-27; Mk 4:35-41  
\p
\v 22 Mone yupahi Yesu koko panaꞌa hiti botigu tilete ma luto lu epiꞌehina: Ma hefuhu nagamilugu ilaga huto muya beletoga bilune, luto lu epiꞌehina. Enali hapi fite ana hefunugu botiꞌanigu biꞌahana.  
\v 23 Boti nagamilugu nobigo Yesu buꞌi koꞌehina. Ya huꞌehigo amuya habahi hefupoguti liloto nagamiꞌmouba botiꞌanimogu ti bai toseꞌna huloto nagami hefunugu eneleꞌmo ifi talinaꞌa huꞌehina.  
\v 24 Yesuhi koko panaꞌa enelesa ligo bite Yesuhi leꞌmo ho tilete ma lite liꞌahana: Sipi Bo. Sipi Bo yale. Lali anaꞌasi fililuta suhi nohibe lite liꞌahana. Yesu buꞌi koꞌehinati ho tiloto ana sipi amuya habapofi hiti to nagamiꞌi bilina hiti ka etemekito kaga lu etimigo analo meleꞌisi felele huto buꞌehina.  
\v 25 Ya huto felele hulago Yesu ma luto koko pananaꞌa lu epiꞌehina: Lenali keheli uleꞌale hiseꞌnatini hiyaꞌa niꞌibe? Ya ligo enali enekesa yigi babu lite sipi enelesaꞌani ligo enali ai lu emigo ai lu emigo hilete ma lite liꞌahana: Yaꞌma bo kiyiꞌafu nohibe? Ai nagamiꞌi nobilinamofihifi to sipi habapofihifi kaga lu epigo enali kaꞌa keheli emina bo yabe lite enaliꞌani lugo keheligo hiꞌahana yabe.   
\s1 Yesu foipa fele negibe moneꞌmofinuguti li heꞌmiꞌehina  
\r Mt 8:28-34; Mk 5:1-20  
\p
\v 26 Alihi enali heꞌmite botiꞌanigu bite Gegese hepato Galili hefuhu nagami muya beleto kegiꞌa niꞌigo biꞌahana.  
\v 27 Yesu botiguti heleko limito nagami kehetoga gigusa notigo bo mone foipa fele ailuga nina ana hepatoti Yesutoga oꞌehina yabe. Ana bo koyapaꞌi gufaꞌalo guketeꞌa mehepise gufa yapako kifi kifi kene mala mala hepaꞌi ninalo bula ola huto muliꞌmogu minolata nohina bo yabe.  
\v 28 Ai Yesuhi bu goloto sipi kehe iloto okabagati ifi toto Yesuhi gigusagu hekili higo koloto sipi kehe ito ma luto luꞌehina: Yesuo, kai ifo muya kokulumalugu Bo Huꞌmamofihi Panaꞌa. Kai hena suhi hu netalubeꞌmu nohane? Ke, kai nagabu giseꞌna li nugufalo memolobo, luto Yesuhi kehe ito lu emiꞌehina yabe.  
\v 29 Yesu yataꞌa foipa fele komopaꞌaguti li heꞌmi etana molo nokehelito kehe iꞌehina. Babu yupahi yaꞌmana foipa feleuba ana bo li sa gilago to bonaꞌmagi gigusa yapolo nagaꞌi gi pili ko eteꞌahanaꞌmu i pulu tigo ka melugu leꞌmoto bulata nohina yabe.  
\v 30 Yesu ana bo loka hoꞌehina: Kigika giꞌaga nohane? Ya ligo ana bouba luꞌehina: Nani nigiꞌni yege yegeloita yabe. Henaꞌmugope babu foipa fele ailuguti bai tete mineꞌahana.  
\v 31 Foipa fele enali ana bomofinugu bai tete minana Yesuhi kehe i emite liꞌahana: Kai yatama keligu leleꞌmo memolobo, lite buka tite liꞌahana.   
\p
\v 32 Analo afehi lapaluga yaga babu lite noseꞌnaꞌani line mane hite foipa felemagi Yesu kumu yagamagi enugufagu leleꞌmo molobo lago Yesu bilo luto enoho lifiꞌehina yabe.  
\v 33 Ya higo enali ana foipa fele ana bomofihi gufaguti heꞌmite yagamagi enugufagu tite falago ana yaga enali asagaꞌi yabatoga limilete bite hefunugu nofu ti su heꞌahana yabe.   
\p
\v 34 Ya hago yaga kaba bomagi anana huto hinana bu gelete asaga boanaꞌi ya huꞌehibe lite lu epimofaꞌna ana hepato hila to yaga kaba nehana hepato hiꞌahana yabe.  
\v 35 Babu boanaꞌi hena suhi huꞌehifi lite bu galune lite biꞌahana. Enali Yesu nohinalo elete ana bo gufaguti foipa fele heleko limiꞌahana gufalo gukete li hekololoto ekesaꞌa hokolo nohigo Yesuhi gigusagu nominana ana boanaꞌi bu gelete enelesaꞌani ligo koli hiꞌahana yabe.  
\v 36 Bonaꞌi lugaꞌa enali ana huto hinana bu gete minanamagi kaga beto hite lugaꞌa bonaꞌmagi ya huto ana bo negi noto nominanamo Yesu oto leꞌmo bati huꞌehibe lite lu epiꞌahana.  
\v 37 Ya hago babu boanaꞌi Gegese hepatoti ete li nupa hite minanamagi Yesuhi: Bufa hubo lite liꞌahana, lali sipi lelesati nolibe liꞌahana yabe. Ya lite lago Yesu botigu tito heꞌmi epoloto bufa huꞌehina yabe.  
\v 38 Ana bo gufaguti foipa fele Yesu li heꞌmi etana bouba Yesu kumu: Nani hiti biluꞌibe luto megeꞌi lifito nobinamo Yesu akuꞌi ho lifi heꞌmiloto ma luto lu emiꞌehina:  
\v 39 Hepakaga buto Huꞌmau keleꞌmo bati huꞌehinanaꞌmu bonaꞌi lu epimofaꞌna hubo. Ya ligo ana bo hepaꞌalo buloto asaga boanaꞌi ana kegiꞌa neminana Yesu leꞌmo bati huꞌehina kaga lu epi baga iꞌehina yabe.   
\s1 Yailusi to aꞌi mone Yesuhi kefeꞌalo bako huꞌehina aꞌi  
\r Mt 9:18-26; Mk 5:21-43  
\p
\v 40 Yesu nagami hefuhi mula kegiꞌa nina hepato henetigo babu boanaꞌi li nupa hite geba hite nehanati be gelete hetofana huto ane lite sipi fokehi heꞌahana.  
\v 41 Bo mone giꞌa Yailusi yabe luto nohina bo ai mono noto kaba nohina bo henetiꞌehina yabe. Ya huloto ana bouba Yesuhi gigusagu ho koto koloto: Kai hiti nani hiti nani nonuga biluꞌibe luto Yesuhi loka hoꞌehinagi  
\v 42 yege paꞌa moneꞌisi besito filiseꞌna nohigo biluꞌibe luto loka hoꞌehina. Ana paꞌi nayahi luga luga su hoto mone kegiꞌati loemo heleko malago kufuꞌa buꞌehina.  
\p Yesu kapo moloto nobigo babu bonaꞌmagi leꞌmo folaganugu melelete luga lugati peninite nebago buꞌehina yabe.  
\v 43 Aꞌi mone minoꞌehina asaga yupahi golahaꞌa heꞌmiba heꞌmiba huto minago kufuꞌa nayahi luga luga su hoto mone kegiꞌati loemo heleko malago minoto asaga yogo feꞌnohaꞌa lusa gi etana bonaꞌmagi epi su hana mone ana lusa bonaꞌmagi nobesinana li felele mehiꞌahana yabe.  
\v 44 Ai ana aꞌuba babu bonaꞌmagi Yesuhi leꞌmo bego hite minanalo tiloto Yesuhi megesalo oloto kefeꞌalo ana aꞌuba bako higo nobesinana meleꞌisi felele hu etoꞌehina.  
\v 45 Ya higo Yesu: Nugufalo kuyuꞌafu bako nohibe luto asaga bonaꞌi enoloka hago enali ya mehuꞌohune lite bahane nehago Pitau ma luto lu emiꞌehina: Kaba boꞌni babu boanaꞌmagi keleꞌmo bego hiꞌahabe. Henabe luto bahane halube?  
\v 46 Aku Yesu luꞌehina: Mone keneꞌuba kefeꞌnilo bako higo amuyaꞌni heꞌmi netoto nobigo molo nokehelito nolube luꞌehina.  
\v 47 Ana aꞌmouba Yesuhi gufalo linanamoꞌmu leꞌmo huto hilago keheliloto ai asaga bonaꞌmagi enubulo tubuto Yesuhi gigusagu hekili higo koloto asaga bona enogoko bilo Yesuhi gufalo bako huꞌehina kaga hapaꞌa lu noemito to yana higo nobesinana meleꞌisi i saki tuto felele hu etoꞌehinamo hiti lu hokolo huto lu emiꞌehina.  
\v 48 Yesu lu emiꞌehina: Paꞌnimaka kaika kaga keheli uleꞌale huto minoseꞌnakauba keleꞌmo ye nokabe. Kai nobitogo kipaka fulu hino.   
\p
\v 49 Ana kaga Yesu lu su mehoꞌehigo bo mone kaba bomofihi nonugati kaga lito oto pakamo filibe luto Yailusihi lu noemito anaꞌa hiligi yabe luto tisa bo leꞌmo heꞌmibo luto luꞌehina.  
\v 50 Yesu kagaꞌatiti akeheliloto Yailusihi ma luto lu emiꞌehina: Kai koli mehuse nohutoka, paꞌi nohibe luto kehelito kagaꞌni li pili ko minetogo ai akuꞌi buna salinaꞌmu yabe.  
\v 51 Yesu ana bomofihi nohaꞌalo henetiloto asaga bonaꞌi fegutoga nehago Pitagi Yonigi to Yemesigi enali hiti eneleꞌmago hiti to ana paꞌmofihi itoꞌafugo afoꞌafugo hiti tiꞌahana.  
\v 52 Asaga bonaꞌi analo minana ana paꞌmofi kumu lite noseꞌna mo site yibi hiba hiba hite nehago Yesu bu goloto ma luto lu epiꞌehina: Lenali yibi nama mehilo. Ma paꞌi mefiliꞌehina faꞌmene buꞌi koꞌehibe.  
\v 53 Ya nohigo asaga bonaꞌmagi enali afiliꞌehinaguti hena huto akuꞌi ho tiligo nolibe lite Yesuhi kiya hi eteꞌahana yabe.  
\v 54 Yesu ana paꞌmofihi yahaꞌalo liloto kehe i emito luꞌehina: Ma paꞌi kai ho tibo.  
\v 55 Ya ligo ana paꞌmofihi mehaꞌa i behe huto ago ai meleꞌisi ho tito buꞌi gili higo Yesu noseꞌna ite ete eminogo neno luto lu epiꞌehina.  
\v 56 To ana paꞌmofihi itoꞌafugo afoꞌafugo topa helete etelesaꞌatiti ligo Yesu ma luto etegekesa biꞌehina: Letali ma huto hinanamofihi hapaꞌa bonaꞌi lu meepiliyo luto lu etotoꞌehina.   
\c 9  
\s1 Yesu panaꞌaloboꞌa 12 magi nehana liliꞌnalo enoho lifiꞌehina  
\r Mt 10:5-15; Mk 6:7-13  
\p
\v 1 Yesu panaꞌaloboꞌa nayahi luga luga su hoto nigigusagati loemo heleko malago neminana kehe ito eneleꞌmo nupa huloto ai giꞌalo foipa felefi to enebesiseꞌnafi li heꞌmilabe luto eneleꞌmo ho tiꞌehinaꞌa hiti to sipi amuya molo epolotoꞌa epiꞌehina.  
\v 2 Ya huloto ai Huꞌmamofihi kapoꞌa kumu bite ka lu yege nehete enebesiseꞌna li heꞌmi heꞌmi hilabe luto enoho lifiꞌehina yabe.  
\v 3 Yesu ma luto lu epiꞌehina: Lenali kapo nemeletemo lenayanuga anaꞌina melise faꞌmene bilo. Fatusa osahifi sisaku gutinifi noseꞌnatinifi efahatinifi to guketetini mone li fakene hite melise faꞌmene lenayapako bilo.  
\v 4 To enali lenebe tigilago nohi moneluga tilete analo noseꞌna nelata fatoga bila ela mehise ana nonugago nehite ana hepaꞌi heꞌmite fatoga biluneꞌmuko bilata hilo.  
\v 5 To hepaꞌi mone luga nehe netinogomo nonuga leneleꞌmo menemelenogomo enubulo lenemegesatini epite heꞌmilata hilo.  
\v 6 Ya luto Yesu panaꞌaloboꞌa lu epololago enali asaga hepato hepato bula ola hite ka lamanaꞌa lu yege hete lu epimofaꞌna nehite epesina bonaꞌi eneleꞌmo ye komofaꞌna hite asaga kapoga bula ola hiꞌahana yabe.   
\s1 Helotiu kaga Yesuto li keheliꞌehina  
\r Mt 14:1-12; Mk 6:14-29  
\p
\v 7 Heloti Galili kapo kibina bo ai asagaꞌna huto hinamofihi kagaꞌa akehelito nohigo lugaꞌa bonaꞌmagi Yoniu nagami folo epolose bo filiꞌehinati akuꞌi ho tiꞌehibe lago ai ekesagu pisili bito loe lae huꞌehina.  
\v 8 Lugaꞌa bonaꞌmagi koyapa bo Elaiyau huto nohibe nelago to lugaꞌa bonaꞌmagi koyapa mono ka leliꞌali huꞌehina bo akuꞌi ho tiꞌehibe lila hite kaga lu samahi tiꞌahana.  
\v 9 Ya nelago Helotiu ma luto luꞌehina: Nani koyapaꞌi Yonihi lubahaꞌa laga huto latahaꞌa liꞌohunamo yagi ai yaꞌma bo kiyiꞌafu nohigo kagaꞌa fato fatoꞌi babu lito nokehelube? Ya luto luloto ai Yesu kumu mapahi fito sa sa huba huba huto minoꞌehina.   
\s1 Yesu 5,000 bonaꞌi noseꞌna epiꞌehina  
\p
\v 10 Yesuhi aposolo pananaꞌa akuꞌi ete li nupa hi su helete asagaꞌna enali hiꞌahana Yesuhi lu emiꞌahana. Ai asagaꞌi panaꞌaloboꞌa eneleꞌmoto lugaꞌa fato bonaꞌi noheꞌmi epoloto enaligo Betesaita hepato biꞌahana.  
\v 11 Yege yege bonaꞌi Yesu ya huto nobibe lanaꞌa kehelilete megeꞌi lifite biꞌahana. Ai enebe tigito Huꞌmamofihi kapo kumuꞌi kaga lu epito epesiꞌehina bonaꞌi eneleꞌmo ye koꞌehina yabe.   
\p
\v 12 Utehi yege limi falalubeꞌmu nohigo Yesuhi 12 panaꞌaloboꞌamagi aitoga ete ma luto lu emiꞌahana: Ma hepaꞌmo ka meꞌi niꞌinagi kai asaga bonaꞌi enoho lifitogo hepaꞌi ninalo bila ela hite noseꞌnaꞌani sa sa hite nelete kalabe.  
\v 13 Ya nelago Yesu ma luto lu epiꞌehina: Lenalitini noseꞌna epilo, luꞌehina. Enali ma lite liꞌahana: Lali beleti noseꞌna loegi loegi monegi hiti fayaꞌi loe hiti anasi liꞌohune. Kai kekesa nokehelita asaga yaꞌma babu bonaꞌmagihi noseꞌna sa sa huto mina filoto ito oto epilupihe?  
\v 14 Babu bona 5,000 analo mineꞌahana Yesu panaꞌaloboꞌa ma luto lu epiꞌehina: Lenali ana bona lu epinogo li nupa hila hila hite 50 50 melugu mineno, luto lu epiꞌehina.  
\v 15 Yesuhi panaꞌaloboꞌamagi ana kaga ana bonaꞌi lu epilete eneleꞌmo melugu malago mineꞌahana.  
\v 16 Ya nehago Yesu beleti noseꞌna loegi loegi monegi hiti fayaꞌi loemo liloto kokulumatoga bu go saga huloto Huꞌmamofihi fokehi holoto ana noseꞌna li tobo sito panaꞌaloboꞌa epigo enali lite bite ana bonaꞌi bite muyaga epila maga epila hiꞌahana.  
\v 17 Enali asagaꞌi ana noseꞌna nelete enumuꞌi hulago limo koko hinaꞌa Yesuhi pananaꞌamagi li nupa hite safe nayahi luga luga su hoto nigigusagati loemo heleko malago li gu iꞌahana yabe.   
\s1 Pitau Yesu kumuꞌi Kilisitou nohibe luto luꞌehina  
\r Mt 16:13-19; Mk 8:27-29  
\p
\v 18 Mone yupahi Yesu aiꞌasigo nunumu huto nohigo panaꞌaloboꞌa aitoga eꞌahana. Asaga bonaꞌmagi nani kumuꞌi hena hibe lite liꞌahabe? Yesu enoloka hoꞌehina.  
\v 19 Ya ligo enali lugaꞌamagi: Yoniu nagami folo epolose bo nohibe lite nelago lugaꞌamagi Elaiyau nohibe lite nelago to lugaꞌamagi koyapaꞌi lu huto huto bonaꞌi filiꞌehina akuꞌi meluguti ho tiꞌehibe lite liꞌahana yabe.  
\v 20 Ai panaꞌaloboꞌa enoloka hoꞌehina: Lenali nani kumuꞌi kiyiꞌafu nohibe lite lenekesa nekehelibe? Yesu ya luto enoloka hago Pitau ma luto kaꞌalo luꞌehina: Kai Huꞌmau koho lifiꞌehina panaꞌa Mesia nohane luꞌehina.   
\s1 Yesu gabu ginogo fililina kaga luꞌehina  
\r Mt 16:20-28; Mk 8:30–9:1  
\p
\v 21 Yesu suguna ka pananaꞌa amuya ka ma luto lu epiꞌehina: Bo moneꞌmofihi lenali mana kaga lu meemilo.  
\v 22 Kokulumaguti limiꞌehina Bo sipi gabuꞌi gilenogo enali olopa bonaꞌi to sipi mono noto kaba bonaꞌi to keya ka babafi bonaꞌi enali enemegesa hu nimite naniꞌi nehelenogo filiꞌohunagati akuꞌi loegi monegi yupahi minoloto Huꞌmau neleꞌmo ho tilibe luto Yesu lu epiꞌehina.   
\p
\v 23 To ai ma luto lu epiꞌehina: Bo moneuba nani hiti alube lutomo aiꞌamuꞌi ekesa yigi fatoga mololoto malipu yafaꞌa asaga yupahi nani ana huseꞌna suhi li saga huba huba nohuto nemegeꞌi meleno.  
\v 24 To bo moneuba aiꞌa komopaꞌa li tokolo huto lu uleꞌale huto minalina alihaꞌa mino bati huse hepato mebuse mehaꞌa minigilinaꞌmu yabe. To bo moneuba nani kumu luto komopaꞌa nanitoga molo nimito minalina alihaꞌa mehaꞌa heꞌmilina meminigise mino kosabaꞌna huto hilinaꞌmu yabe.  
\v 25 To bo moneuba liliꞌna amuya moloto liloto yogo foya bo huto minoto asagaꞌna melugu ninana ai li su holoto minoto aiꞌa komopaꞌa li sibina huto mehaꞌa minigilenogo alihaꞌa ana yogo feꞌnohaꞌauba li buto bito heꞌmalina yaꞌmana asaganauba hena huto heꞌmalina niꞌibe?  
\v 26 To bo moneuba nani kumu to kagaꞌni enelepiseꞌnamoꞌmu lesa linogo to megesa hu niminogo alihaꞌa Kokulumaguti limiꞌohuna Bo hiti Huꞌma hiti ageloꞌamagi hiti yaꞌma fana mehenaguti alana yupahi ana bomofihi nemegesa hu noemito minalube.  
\v 27 Lenekesu kaꞌni meheno. Yatai nani lu nolepube, luga ma ho tite nehana mefilise nehite Huꞌmamofihi kapoꞌa huto hilina enali yataꞌa bu gelete fililanaꞌmu yabe.   
\s1 Yesuhi gufaꞌa i gelehe huto fato suhi huꞌehina  
\r Mt 17:1-8; Mk 9:2-8  
\p
\v 28 Asaga kaga lu epiloto salele mone minoto Yesu ai Pitahi Yonihi to Yemesigihi eneleꞌmoto numuna hilune lite kosagu tiꞌahana.  
\v 29 Yesu nunumu huto nohigo okabaꞌa fato suhi huto huto huloto guketeꞌa koholi logo huloto gulu gulu luto fi besa loꞌehina.  
\v 30 Meleꞌisi analo bo loemaleꞌi Yesu hiti kaga beto hiꞌahana. Ana bole etali Moseugo Elaiyaugo nehaꞌibe.  
\v 31 Etali kokulumamofihi fana mehaꞌa hiti nehetilete Yesu Yelusale hepalugu Huꞌmau lu etoꞌehina kapolo moloto fililinamofihi kaꞌa lugo keheligo hiꞌahana.  
\v 32 To Pitagi laluꞌafugi koseleꞌani enehete enubuꞌi nokoto kaluneꞌmu nehabe. Keleteꞌani ho tite gili hite Yesuhi fana toꞌehinana to koyapa bomaleꞌi ho tiꞌahaꞌina bu geꞌahabe.  
\v 33 To bomaleꞌi Yesutogati heꞌmite bilaꞌigo Pitau Yesu ma lu emiꞌehibe: Tisao, lali mana bu goꞌohunanaga bati huto nominone. Lali yege nopo loegi monegi gilune. Kaiꞌnaka mone to Mosehi mone Elaiyahi mone ya huto gilune, Pitau luto ai lesa nohutoꞌa ekesa mekeheliꞌehina.  
\v 34 Ya noligo enalitoga sopohi gilago samapagu panaꞌalobomagi minete sipi koli hiꞌahana.  
\v 35 Yaloꞌi sopopoguti nogoꞌa moloto ma luꞌehibe: Yaꞌma bo naniꞌni panaꞌni nohibe. Nigi moneko panaꞌni leꞌmo ho tiꞌohuna panaꞌni kaꞌa kehelilo.  
\v 36 Ya luto lu su hoꞌehigo Yesu aiꞌasigo faꞌmene nohinagi bu geꞌahabe. Panaꞌalobomagi bu geꞌahanana asagaꞌi suguna hite fato bonaꞌi kaga mone meepise nehite mineꞌahabe.   
\s1 Yesu panaꞌi mone foipa feleuba komopaꞌagu niꞌina li heꞌmiꞌehina  
\r Mt 17:14-18; Mk 9:14-27  
\p
\v 37 Mone kanagu enali kosa heꞌmite nelimigo babu bonaꞌi li nupa hite ete Yesuhi kapogu bu geꞌahana.  
\v 38 To bo moneuba ana bonaꞌmagi folagahaꞌaniguti kehe ito ma luꞌehina: Tisao, kai yege panaꞌni bu gobo. Nani moneko panaꞌni nohibe.  
\v 39 To foipa fele moneuba ana panaꞌi nu nokigo ai sipi kehe ilata nohibe. Ya nohigo ana foipa feleuba ana panaꞌi nu kito melugu leꞌmo ho kago melugu afoya tibibi huto nokago bagalugati gele yau yau huto libiꞌna limilata nohina yabe. Ya nohigo ana panaꞌmofihi gufaꞌa hetito sibina huto meleꞌisi meheꞌmi etoseꞌna nohibe.  
\v 40 To nani koko pananaka leꞌmo bati hu etalo luto enoloka honamo enali leꞌmo bati mehilanaꞌa hiꞌahabe.  
\v 41 Yesu kaꞌalo luꞌehina: Akae. Lenali yatai kanalo boanaꞌise, lenali ka keheliseꞌnatini meminabe to komopatini bebe soto meminolata hibe. Henaki yupahi lenali hiti nani minoto keheli sibinanatini kofeliꞌali nohube? Panaka leꞌmoto maga obo.  
\v 42 Ya noligo ana panaꞌa noago ana foipa feleuba leꞌmo ho kago melugu koloto kesepu kesepu noigo Yesu ana foipa felemo ka emekito ana panaꞌi leꞌmo bati huloto afoꞌafihi ana panaꞌi emiꞌehina.  
\v 43 To asaga boanaꞌi Huꞌmamofihi sipi amuyaꞌa bu gelete enali hetofa suhi hibe lilete enegelo biꞌahabe.  
\s1 Yesu fililina kaꞌa mone hiti lu epiꞌehina  
\r Mt 17:22-23; Mk 9:30-32  
\p Boanaꞌmagi enali sipi amuyaꞌamu enegelo nebigo Yesu panaꞌaloboꞌa ma luto lu epiꞌehina:  
\v 44 Maꞌasi ka mone lu lepilubeꞌmu nohuna lenekesu meheno. Alihi bonaꞌmagi Kokulumaguti limiꞌehina Bomofihi leꞌmete bite nagaꞌi emilago Huꞌmau keheliloto lu laga mehilibe.  
\v 45 Ya lina enali ana ka hapaꞌa mekeheliꞌahana yabe. Ana kamofihi hapaꞌa fala kito niꞌigo enali keheli hokolo mehite akuꞌi loka halupi hena hilupi lite loe lae hite enelesa luꞌehina yabe.   
\s1 Kiyiꞌafu ai sipi bo nohibe?  
\r Mt 18:1-5; Mk 9:33-37  
\p
\v 46 Yesuhi koko panaꞌamagi enaliꞌaniguti kiyiꞌafu sipi nohibe lite lilete kenasabo biꞌahana.  
\v 47 Yesu kaga nelana akeheliloto ai yagapanaꞌi mone metoga leꞌmo ho tiloto  
\v 48 ma luto lu epiꞌehina: Bo moneuba ma lagaso yagapanaꞌi nani kumu heꞌmalina ai naniꞌi neheꞌmalinaꞌmu yabe. To bo moneuba naniꞌi neheꞌmalina ai naniꞌi noho lifigo limiꞌohuna bo heꞌmalinaꞌmu yabe. Bo mone folagahatiniguti nesi bo laba huto nohilina ai sipi bo nohibe.   
\s1 Bo moneuba fatehatini lolo mehilinaya lenali lenalalutinifu yabe  
\r Mk 9:38-40  
\p
\v 49 Yoniu luꞌehina: Kaba Bo, bo moneuba kai kigi hoto foipa fele li heꞌmi heꞌmi nohigo bu goloto ai lali nagaluguti menohigo ya mehubo luto lu laga hu etoꞌohune.  
\v 50 Ya ligo Yesu luꞌehina: Lenali lilinaꞌa laga mehi etalo, ai fatehatini legi huto menohina ai lenali lenalalutinifu yabe.   
\s1 Samalia bonaꞌi lugaꞌamagi Yesu hepatigu metilibe liꞌahana  
\p
\v 51 Huꞌmau Yesuhi leꞌmalina kanaꞌa leba tago Yesu Yelusale hepato kapo moloto bilube luto ekesa kehelite minoꞌehina.  
\v 52 Ai bonaꞌi lugufa kohe tete kaga lite Samalia kegiꞌamofihi hepato mone bite anana anana li loloba nehi etenogo ai alihi bilube luto enoho lifiꞌehina.  
\v 53 Ya hinamo Samalia hepato bonaꞌmomagi enali Yelusale hepato bilubeꞌmu nohibe lana akehelilete enali Yesu hepatigu mealibe lite be metigiꞌahana yabe.  
\v 54 Yesuhi koko panaꞌa Yemesiugo Yoniugo yaꞌma hana hapaꞌani bu gelete etali Yesuhi loka heꞌahaꞌina: Sipi Bo, kai kekesa nokehelita kokulumalugu logomuꞌi kehe inogo ma bonaꞌi oto enoloboto su halina bati huto niꞌifihe?  
\v 55 Ya lite haꞌigo Yesu i gelehe huto: Oꞌe, luto ka etemekiꞌehina.  
\v 56 Ya hulago enali ana hepaꞌi heꞌmite fato hepato biꞌahana.   
\s1 Bo mone Yesuhi megeꞌi malalubeꞌmu huꞌehina  
\r Mt 8:19-22  
\p
\v 57 Kapo melete nebago bo moneuba Yesuhi ma luto lu emiꞌehina: Bula ola hilataga nani kemegeꞌi lefelili hilube luꞌehina.  
\v 58 Yesu ma luto luꞌehina: Ya hilapi? Nani lipoti nokumube. Lopi kalamagi mehi kapolugu minago namamagi yafagu nohaꞌani minago huꞌehinaya Kokulumaguti limiꞌehina Bouba basu bito ko fulu hilina hepaꞌa meniꞌibe.  
\v 59 Yesu mone bomofihi: Nemegeꞌi molobo luto lu emiꞌehina. Ya ligo ana bouba ma luto luꞌehina: Sibi Bo, yataꞌa nani buto afoꞌnifu fililenogo keli ho etolotoꞌni yabe.  
\v 60 Yesu ma luto luꞌehina: Kai heꞌmitogo filise bonaꞌi suhi hite komopaꞌani menimiseꞌnamagi filiꞌehina bonaꞌi keli halabe. Kai buto Huꞌmamofihi kapoꞌa kumu lu yege homofaꞌna hubo, luto Yesu ana bo lu emiꞌehina yabe.   
\p
\v 61 To bo mone fatouba ma luꞌehina: Kemegeꞌi malalunamoya negeba huꞌehitogo yataꞌa nani buto lalamehaꞌni nayahi epito soso hu epelenogoꞌni yabe, luto Yesuhi lu emiꞌehina.  
\v 62 Yesu ma luto ana bo lu etoꞌehina: Bo moneuba keꞌmuya kifilubeꞌmu golagaꞌaga minoloto to megesaꞌaga bu go bu go hilina keꞌmuya kifilinaꞌa bati mehilibe. To ana huto bo moneuba nemegeꞌi malalubeꞌmu minoloto koyapa minose hapaꞌamu ekesa yigi yigi hilina bo yaꞌma ai Huꞌmamofihi kapoꞌalo tilina bati mehilinaꞌmu yabe.   
\c 10  
\s1 Yesu 70 boꞌa liliꞌnaꞌalo enoho lifiꞌehina  
\p
\v 1 Alihi Yesu 70 boꞌa eneleꞌmo ho tito loemo loemo hepato fato fatolo enoho lifila, enoho lifila higo enali kohe tete nebinogo ai alihi bilubeꞌmu huꞌehina.  
\v 2 Ai ma luto lu epiꞌehina: Babu noseꞌna foyagu uyaꞌi loto mupa ito ninaya ana noseꞌna li nupa hilana bonaꞌa loeꞌasi nehabe. Ya huꞌehinagi lenali bite foya Afoꞌafihi numuna hi etenogo ai foyaꞌagu ete liliꞌna lite noseꞌnaꞌa li nupa hilana bonaꞌi eneleꞌmo babu lilibe luꞌehina yabe.  
\v 3 Lenali bilo. Nani lenaliꞌi sipisipi yaga ikeleꞌa legi huto lopi kalamagihi folagahaꞌanigu lenoho lufube.  
\v 4 Lenali efaha guꞌifi gukete gutinifi to lenigigusagu sutinifi melise nebite kapogu lenofo talana bonaꞌi kiya yogokololuguti ka lu meepilete bilata hilo Yesu luꞌehina.  
\v 5 To lenali nohi monelugu tiluneꞌmu nehitemo yataꞌa metiꞌehite ma lite lilete tilo: Ma nonugu enali enipagu fuluna agoyaꞌa mineno.  
\v 6 To fulu bo mone gufaluga bati huꞌehilina bo ana nonuga nohilina lenali kaga leꞌmo bati hite lu emite be netigite fulunatini lenalitogati emilo. To ana bonaꞌi komopa mehana bohoya kagago nelana bonaꞌmo nehinogomo lenali fulunatini i behe huto akuꞌi lenalitoga alinaꞌmu yabe.  
\v 7 Lenali ana nonugu legese hite minete noseꞌna lepiꞌahanana nete minalo. Henaꞌmugope liliꞌnalo bouba liliꞌnalo minaꞌa lilubeꞌmu hilina yabe. To lenali nohi fato fatolugu tila limila mehilo.  
\v 8 To hepaꞌi moneto nebinogo ana hepato bonaꞌmagi leneleꞌmo hepalugu melete nohaꞌaniluga leneleꞌmete nebinogomo lenali noseꞌna guna ite lepilana noseꞌnasigo nalo luꞌehina.  
\v 9 Lenali yana hepato enebesiꞌehilina bonaꞌi eneleꞌmo ye kelete ma lite lu epilo: Huꞌmamofihi Kapoꞌa hokolo hilina kanaꞌa anasi lenalitoga aꞌo leba notabe lite lu epilo.  
\v 10 To lenali mone hepato bite tiluneꞌmu nehinogo ana hepato bonaꞌmagi leneleꞌmo nohaꞌaniluga melete noseꞌna melepinogomo lenali bite ana hepaꞌmofihi kapolo ho tiꞌehite ma lite lilo:  
\v 11 Lenali hepatinigu mumusopauba ligigusagu minana akuꞌi ana hepatinilo li fopo nohune. Yaꞌma lenemegesa hu epite ya nohutagi lenali ka moneꞌya kehelilo, Huꞌmamofihi Kapoꞌa anasi lenugufalo o leba notabe lite ana hepato bonaꞌi lu epilo.  
\v 12 To nani lu nolepuna, yaꞌma Huꞌmau asaga bonaꞌmagihi kaga loko hilina yupahi Sotomu hepaꞌi ginaga fi noepito to hepaꞌmofihi bonaꞌi leneleꞌmo bati mehilanamagi kumu ginaga fi meepilinaꞌmu yabe.   
\s1 Komopaꞌani i gelehe mehiꞌahana hepaꞌi  
\r Mt 11:20-24  
\p
\v 13 Ke, Kolasini bonaꞌise. Ke, lenali Betesaita bonaꞌise. Lenalitoga amuya liliꞌna nohunana enali koyapaꞌi Taiya bonaꞌi hiti Saitoni bonaꞌi hiti enalitoga li huto hutita enali meleꞌisi melugu mino laba hite gebona gukete li hekelete lahi enugufalo felete eniginaga foipanaꞌanimuꞌi finogo nehinogo ya bu goto foipanaꞌanimuꞌi nehabe luto huto hulata nohibe. Lenali komopatini i gelehe hilanamo meniꞌinagihe.  
\v 14 Huꞌmau bonaꞌi kaga loko hilina yupahi ai Taiya bonaꞌi hiti Saitoni bonaꞌi hiti enalitoga ginaga fi epito lenalitoga sipi keta hu etago ginaga fi melepilibe.  
\v 15 To lenali Kapaneami bonaꞌise. Lenalitini kokulumalugu leleꞌmo saga hilune lite yaꞌiya tilafihe? Logo hepalugu limilanaꞌmu yabe.   
\p
\v 16 Yesu koko pananaꞌamagihi ma luto lu epoloꞌehina: Bo moneuba katini keheli lepilinaya naniꞌni ka keheli nimilibe. To bo moneuba megesa hu lepilinaya naniꞌi megesa hu nimilinaꞌmu yabe. To bo moneuba naniꞌi megesa hu nimilina aiya noho lifiꞌehina Bomofihi yaꞌma Huꞌmamofihi megesa hu emilinaꞌmu yabe.   
\s1 70 liliꞌnalo bo hepatoga e nupa hiꞌahana  
\p
\v 17 To 70 boꞌa Yesu enoho lifito liliꞌna epina enofokehenaguti akuꞌi ete li nupa hiꞌahana. Ya hilete enali ma liꞌahana: Sipi Bo, kai kigika nohonogo foipa felemagi hiti labaga liyafa hite ka keheli limibe liꞌahana.  
\v 18 Yesu lu epiꞌehina: Satahi bu nogogo kopisiꞌna legi huto kokulumaluguti limo noibe.  
\v 19 Kehelilo. Osifa gufalo fito kakamukeꞌmagi luba nehana yagakafamagihi ibe lilika ibe hite nebite ana hite fatehatinimagihi asaga amuyaꞌani li gofa halabe luto nani amuya lepiꞌohube. To anaꞌina moneuba lenugufa li sibina mehilinaꞌmu yabe.  
\v 20 Ya huꞌehina lenali lenegelo bite foipa felemagi kagati keheli limibe lila oꞌe lutoꞌni ya nasanamofi kumu lenegelo mebibo. Lenagitini Huꞌmamofihi kokulumalugu fayahi geꞌahana yananaꞌmu lenegelo bilo, luto Yesu lu epiꞌehina.   
\s1 Yesu gelo biloto Huꞌmamofihi fokehi hoꞌehina  
\r Mt 11:25-27; 13:16-17  
\p
\v 21 Ana yupahi Sikalafuꞌuba Yesutoga bai tago gelo biloto ma luꞌehina: Oho. Afoꞌniga, kokulumaꞌi hiti meꞌi hiti sipi kaba boꞌa. Kai enegekesa keheli bati hiꞌahanamagihi kaika suguna ka lu hokolo mehu epoloꞌahata niꞌinaya to enali enegekesa keheli bati mehinamagihi alu hokolo hu epoloꞌahata niꞌigo kofokehi nolube. Oꞌyo Afoꞌniga, kaika luꞌahatalo ana suhi ana suhi huto bati huto hulata nohibe.   
\p
\v 22 Nani Afoꞌnifu asagaꞌna nani nayanuguko moloꞌehibe. Bo moneuba Huꞌmamofihi Panaꞌa nohibe luto mekeheliꞌehina. Afoꞌnifu aisigo keheliꞌehibe. To bo moneuba Huꞌmamofihi ai nohibe luto mekeheliꞌehinagi Panaꞌa aisigo keheliꞌohuto ai Panaꞌauba Afoꞌafihi enelepito kaga lu epina bonaꞌi enali ana hite Huꞌma nohibe lite kehelilata nehabe luꞌehina.   
\p
\v 23 To Yesu koko pananaꞌa nehanaga i behe huto okaba hu epiloto sumi ka enekesa luga ma luto lu epiꞌehina: Lenali yaꞌma huto huꞌehinana bu geꞌahana bonaꞌi enegelo bilo.  
\v 24 To henaꞌmube? Enali koyapa lu huto huto bonaꞌi hiti to gihiti bonaꞌi enali kumu lu nolepube. Lenali bu gela to lenekesagu kehelila nehanana ana huto lekesagu kehelila to lubutiguti bu galune lite helebe helebe hanaya enali mekehelila to bu megalana suhi habe luꞌehina.   
\s1 Samalia bouba fatehaꞌa leꞌmo bati huꞌehina  
\p
\v 25 Keya ka keheli bati huse bo moneuba Yesuhi miꞌi malalube luto Yesu nohinalo tiloto ma luꞌehina: Tisao, nani hena hulotoꞌni mino kosaba hepaꞌi lilube? luto loka hoꞌehina.  
\v 26 Ya ligo Yesu ma luto ana bo loka hoꞌehina: Mono ka fayahi geꞌahanagu henabe luto niꞌibe? To hena huto lu gelehe huto leka solata nohane?  
\v 27 Ana bouba loka hanalo ma luto luꞌehina: Sipi Bo, Huꞌmakafu yabe to kai lutumopaka asagaꞌi aiꞌi emi su hobo to kemehaka asagaꞌi ai emi su hobo to amuyaka asagaꞌi ai emi su hobo to keheliseꞌnaka emi su hobo. To kaika kugufakamofihi nohataꞌa huto kalalukafihi leꞌmo laga hubo.  
\v 28 Yesu ana bomofihi ma luto lu emiꞌehina: Kai kagauba fotogo hinaga lane ya hatagi kai ana lata suhi buto huloto mino bati hilane lu etoꞌehina yabe.   
\p
\v 29 Ya noligo ana keya kaga kehelise bouba aiꞌa giꞌa leꞌmo bati hilubeꞌmu Yesuhi ma luto loka hoꞌehina: Kiyiꞌafu nani nalaluꞌnifu nohibe? luto Yesuhi loka hoꞌehina yabe.  
\v 30 Yesu ma luto luꞌehina: Bo moneuba Yelusale hepatogati Yeliko hepatoga bilubeꞌmu nohuto nomobigo, guminalo bonaꞌmagi kofohi melelete ana bo osahi ho emite to kataꞌa li hete heꞌmi etete bifa higo, ai anaga fililubeꞌmu nohuto minoꞌehina yabe.  
\v 31 To ana kapolo mono kaba bo moneuba mekehelise nomobuto ana bomo bu gopa, kapo muya beletoga i pebisa ho etoto buto ya huto fotoꞌi nohuto be ligibe.  
\v 32 To ana huto mone Libai nagaꞌaluguti oꞌehina bo ai hiti mono bo nohinaya ana hepatoga nehetito heꞌahana bomofihi bu goloto anaꞌasi kapo beletoga buto be ligito bufa huꞌehina.  
\v 33 To akuꞌi fateha bo moneuba Samalia kegiꞌa nohina bouba ai kapo nomoloto anaga oloto bu gopa meleꞌisi kekeꞌi nolu etabe.  
\v 34 Kekeꞌi nolu etoto buto gufaꞌa gitigiꞌehinalo lusa gi etoto bai nagamiꞌi hiti ueli hiti nofoloto sa gi etoꞌehina yabe. To ya huloto nu kito leꞌmo saga huto toki yagaꞌamofihi megesaꞌalo leꞌmo mololoto ya huto buto bo nohi alana bonaꞌi nekana nopogu leꞌmoto tiꞌehina. Ana nonugu kaba huto minoꞌehina yabe.  
\v 35 Koloto etehi efahaꞌa loemo leka soto noho bomo noemito ma luto lu emiꞌehina: Yaꞌma bomofihi kaba hu etoto minobo. To efahi bati mehinogomo nani aluna yupahi moneꞌa hiti kimilunagihe.  
\v 36 Yesu, yaꞌma bame ka lu epi su hoto yaꞌma babafi bomofihi ma luto loka hoꞌehibe: Guminalo bonaꞌmagi ana bomo hago, to fililubeꞌmu nohigo loe yagi mone yagi bomagi bite bu geꞌahabe. To hiya bouba bonaꞌamofihi supo huto kaba hu etoꞌehibe? Lu nimibo.  
\v 37 To ai: Ginaga fi etoꞌehina bouba yabe ligo, Yesu: Kai buto ana supo huto minobo luto lu emiꞌehina yabe.   
\s1 Yesu Matanogo Malianogo bu etogoꞌehina  
\p
\v 38 Yesu koko pananaꞌa hiti kapo melete bilete hepaꞌi moneto nehetigo aꞌi mone giꞌa, Mata yabe, luto nohina aꞌuba Yesuhi nohaꞌaluga leꞌmoto buꞌehina yabe.  
\v 39 Matahi gonaꞌa paꞌi mone minoꞌehina, giꞌa Malia, ai Yesu nohina mehaꞌasilo oto minoto Yesuhi kagaꞌa keheliba keheliba huto minoꞌehina yabe.  
\v 40 Ya nohigo Matau aisigo noseꞌna laita hula to fato liliꞌna lila ya hula nohigo kosele hago Matau Yesuhi ma luto lu emiꞌehina: Sipi Bo, asaga liliꞌna Maliau heꞌmito naniꞌigo nimigo noluna kai naniꞌi kegekesa yigi menonimipihe? Kai Maliahi leꞌmo heꞌmitogo ai oto naniꞌi neheꞌmalibe, luto Matau luꞌehina yabe.  
\v 41 Ya noligo Yesu ka lu emito luꞌehina: Matao, Matao. Kaiya kekesa yigiba yigiba silagaꞌnamuꞌi nohuto kipakagu keta hulata nohane.  
\v 42 Yaꞌma nohata niꞌigo monekoꞌnasiya anasi niꞌibe. To Maliau ai etoꞌehina suhi nohina yabe. Ai yaꞌma ka lamanaꞌa kehelilata nohina niꞌigo mone li heꞌmi etalinaꞌa meniꞌibe.   
\c 11  
\s1 Numuna huseꞌmofihi hapaꞌa Yesu lu epiꞌehina  
\r Mt 6:9-13; 7:7-11  
\p
\v 1 Mone yupahi Yesu hepaꞌi moneto buto minoloto nunumu lu su nohago mone koko panaꞌauba ho tito ma luto lu emiꞌehina: Sipi Bo, koyapaꞌi Yoniu koko pananaꞌa nunumu enelepiꞌehina ana suhi huto kai nunumu lelepibe luꞌehina yabe.  
\v 2 Ya noligo Yesu ma luto lu epiꞌehina: Lenali nunumu hiluneꞌmu nehitemo ma lite lilo: Afotiga, kai kigika hetofana huto minalibe. Kai kapoka ai huto hino.  
\v 3 Noseꞌnati kai kanaꞌamu kanaꞌamu limilata hubo.  
\v 4 Kai foipanati li heꞌmi letetogo lali ana huto asaga bonaꞌmagi foipana nehi letana li heꞌmi epalalune. To kai sipi fi taga huseꞌnagu leleꞌmo memolobo.   
\p
\v 5 To Yesu ma luto koko panaꞌa lu epiꞌehina: Lenaliluguti moneuba laluꞌafihi nonuga foluguꞌi buto ma luto lu emilibe: Nalaluo. Kai beleti noseꞌna loegi monegi nimibo.  
\v 6 Mone nalaluꞌnifu kapo moloto nanitoga oꞌehinagi nanitoga noseꞌna emilunaꞌa meniꞌigo kaitogati nimitogo ito buto emilube.  
\v 7 To ya luto kehe noitogo ana nohaꞌalugati kalalukafu ma luto lilinaꞌmu yabe: Kafe ahekini lolotoꞌni yagapanaꞌni hiti sipalo akoꞌohutagu hena hibe luto oto kosele nahanaga luto kehe kehe noine? Nani koꞌohunaguti ho tito buto anana li mekimilunaꞌmu yabe.  
\v 8 Yesu ma luꞌehina: Nani lusiga lu nolepube. Ana bo kai kalalukafu minanaꞌa huto noseꞌna nimibo luto kehe itamo ai ho tito li mekimilubeꞌmu hilinamoya to kai kubuya mehinogo kehe iba iba huto minataꞌmu ai kalalukafu alihi ana noseꞌna ho tito li kimilinaꞌmu yabe.  
\v 9 Yaꞌmuꞌi nani lu nolepube. Lenali Huꞌmamofitoga loka henogo ai anaꞌina lepilibe. Lenali anaꞌinaꞌmu sa sa huba huba hilete alihi li huto hilabe. Lenali kasito begele begele nehinogo Huꞌmau kafe sigi lepalalibe.  
\v 10 Asaga bonaꞌi Huꞌmamofihi loka holenogo ai anaꞌina epilinaꞌmu lilata nehabe. To bo moneuba anaꞌinaꞌmu sa sa huloto li huto hulata nohibe. To bo moneuba kasito begele begele nohigo Huꞌmau kafe sigi etolata nohibe.  
\v 11 To lenaliluguti monepi monepi yagapanatinimagi faya kumu kehe noinogomo osifaꞌi lite bite epilafi? Oꞌe.  
\v 12 To yagapanatini moneuba kokole muꞌamu kehe noinogomo kakamukeꞌi mone lite bite epilafi? Oꞌe. Yaꞌma hiti bati mehuꞌehibe luto Yesu lu epiꞌehina.  
\v 13 Yalo ana huto lenali bo foipaꞌamagita yagapanatini eneleꞌmo hofa telete anaꞌina bati huꞌehina enegelo bite epilata nehabe. Ya suhi lito ana huto kokulumalugu nohina bo, Afotinifu, aiꞌa hapaꞌa sipi hetofana niꞌigo aitoga loka haluneꞌmu nehana Hetofa Sikalafuꞌa epilinaꞌmu yabe, luto Yesu koko pananaꞌa lu epiꞌehina.   
\s1 Yesu liliꞌna Bielesebulu hiti lilaꞌibe liꞌahana  
\r Mt 12:22-30; Mk 3:20-27  
\p
\v 14 Yesu bo mone foipa feleuba bagaꞌa li hekini lago minolata hina ya Yesu ana foipa fele li heꞌmi etolago ana bo bagaguti kaga luꞌehina. Ya nohigo boanaꞌi analo minete bu geꞌahana. Enali enelesa ligo enekesa yigi fato fato hiꞌahana yabe.  
\v 15 Yesu ya hinana bu gelete lugaꞌa bonaꞌmagi ma lite liꞌahana: Bielesebulu foipa felemagihi sipi kabaꞌani nohinago ai ma bomofihi aitogati amuya emiꞌehigo yanatuꞌi foipa fele li noheꞌmibe lite liꞌahana.  
\v 16 To lugaꞌa bonaꞌmagi Yesuhi miꞌi malaluneꞌmu ma lite lu emiꞌahana: Kai kokulumalugu Huꞌmamofihi babeyafaꞌa hu lepibo lite liꞌahana.  
\v 17 Yesu kagaꞌani akeheliloto ma luto lu epiꞌehina: Hepaꞌi moneto bonaꞌi loko hite guna ite mino luga luga hite loe bonaꞌi lolo hite luba hilana yaꞌmana hepaꞌi sibina hilinaꞌmu yabe to koguna nagaꞌi mone neminanaguti fuku lite luba hilete fato fatoꞌi minalana enali asagaꞌi bati mehilanaꞌmu yabe.  
\v 18 To Satahi ai nagaꞌa fuku lite loe nagaꞌi hilete enaliꞌani luba hilana fato fato hite minalana Satahi kapoꞌa hena huto minalina niꞌibe? Lenali nani kumuꞌi Bielesebulu amuya emiꞌehigo foipa fele li heꞌmi heꞌmi nohibe lite nelanamoꞌmu lenaliꞌi lenoloka nohobe, luto Yesu luꞌehina yabe.  
\v 19 To maꞌnaka luto Bielesebulu amuya emiꞌehigo foipa fele li heꞌmi heꞌmi nohibe lite nekehelina to kiyiꞌafu panatini eneheꞌmago foipa fele li heꞌmi heꞌmi nehabe? Ya huꞌehigo enaliꞌani panatinimagi yasi lolo hilete katini li loko hite kehelilabe.  
\v 20 Oꞌe, Huꞌmamofihi ai amuyaꞌaloti foipa fele li noheꞌmube ya nohugo ana nohunanauba Huꞌmamofihi kapoꞌa anasi lenalitoga aꞌo leba toꞌehibe luto lenubulo huto huloto lenelepilata nohibe.   
\p
\v 21 To amuya bo moneuba gimi mageꞌi huloto nohi feꞌnohaꞌa kaba gimi gito minolata nohina ya yogo feꞌnohaꞌa bati huto enubu nini minolata nohibe luto Yesu luꞌehina yabe.  
\v 22 To lusi amuya bo mone nehetiloto hepa kaba nominalina bo hiti luba hilete ana bo holoto gimi mageꞌa li su holoto asagaꞌna gumina lina feꞌnohaꞌa guna ito bonaꞌi epilinaꞌmu yabe.   
\p
\v 23 Bo mone ai nalaluꞌnifu legi huto menohilina aiꞌya fatehaꞌni nohibe. To bo moneuba neheꞌmoto panaꞌaloboꞌni eneleꞌmo nupa mehilina ai maꞌnaka luto panaꞌaloboꞌni enegene ito eneleꞌmo tili tele hulata nohibe luto Yesu luꞌehina yabe.   
\s1 Foipa fele akuꞌi i behe huto oꞌehina  
\r Mt 12:43-45  
\p
\v 24 Foipa feleuba bonaꞌmagi enugufaguti leheko nolimitomo ai ka meꞌi ninalo mino fulu hilina hepa kumu sa sa hulata nohibe to ana foipa feleuba mino fulu hilina hepaꞌi sa sa hina bu megotomo aiꞌa ma luto lulata nohibe: Nani heꞌmito oꞌohuna nohaꞌnilo akuꞌi bilube luto ana foipa feleuba ekesa yigilata nohibe.  
\v 25 Ya luto ekesa yigilotomo ai i behe huto buto heꞌmito oꞌehina nohaꞌa leꞌmo bati hago gulu gulu luto niꞌigo buto ana foipa feleuba bu golata nohibe.  
\v 26 To ya huꞌehigo ai akuꞌi ana nohaꞌaguti heleko limiloto buto nayahi mone kegiꞌa su hago mone kegiꞌati loemo heleko malago foipa fele eneleꞌmoto ago ana nohaꞌagu minelata nehabe. Koyapaꞌi ana bo nesiꞌa sibina huto minolata hinamo yatai babu foipa fele ete ai gufagu minago aimoya moneꞌna suhi huto foipa gofana loto sibina bo minolata nohibe, luto Yesu luꞌehina yabe.   
\s1 Lofokehenaguti minosemofihi hapaꞌa  
\p
\v 27 Yesu yaꞌmana kaga lu baga ilago aꞌi moneuba babu bonaꞌmagihi folagahaꞌaniguti ka mone ma luto Yesuhi kehe ito lu emiꞌehina: Ai koyapaꞌi keketoloto amihi kimiꞌehina aꞌuba ai fokehenaguti gelo bito minalibe luto ana aꞌuba Yesutoga luꞌehina.  
\v 28 Ya noligo Yesu ma luto lu emiꞌehina: Oꞌyo. To enali bonaꞌi Huꞌmamofihi kaꞌa keheli emite megeꞌi melete minelata nehana bonaꞌi enali fokehenaguti enegelo bite minalabe luto Yesu ana aꞌi lu emiꞌehina yabe.   
\s1 Bonaꞌi lugaꞌamagi Yesu kumu topa hose suhi li huto hitogo bu galune liꞌahana  
\r Mt 12:38-42  
\p
\v 29 Babu bonaꞌi li nupa hite Yesu leꞌmo folagahi hite minago Yesu ka mone ma luto lu epiꞌehina: Yatai boanaꞌise, bati mehana boanaꞌi nehabe. Enali sipi liliꞌnakamofi kumu topa hoseꞌnaꞌa Huꞌmau bati huto yabe lilina yamofihi hu lelepibo lite noloka nehanaya nani hu meenelepiluna moneko Yonaha topa hoseꞌnaꞌa hu enelepilunaꞌmu yabe luto Yesu luꞌehina.  
\v 30 Koyapaꞌi Yonau Huꞌmamofihi makiꞌa lolo huto Nineba bonatoga nehetiꞌehina yabe. Ana suhi huto Kokulumaguti limiꞌehina Bo Huꞌmamofihi makiꞌa lolo huto yatai boanaꞌi enalitoga minalinaꞌmu yabe.  
\v 31 To kokuluma hiti meꞌi hiti alihi su nohenogo Huꞌmau bonaꞌa eneleꞌmo fato fato nohinogo sipi aꞌi gihiti aꞌi yabe lilata nehana aꞌmouba ai sofo kegiꞌati aiꞌa hiti to yatai boanaꞌi hiti ho tilete ai ana gihiti aꞌuba foipanaꞌanimuꞌi li yege ho epalalinaꞌmu to enifisa ilinaꞌmu yabe. Henaꞌmugope yaꞌmana gihiti aꞌi ai meꞌi belehaꞌaga nominoto kapo moloto Solomoni hetofana huto bonaꞌi mono ka lu epimofaꞌna nohina nokehelibe. Ya huꞌehina Solomonihi be ligito hoto nohina maloꞌi niꞌibe to lenali komopatini i gelehe menehanagihe.  
\v 32 Kokuluma hiti meꞌi hiti su nohenogo Huꞌmau bonaꞌi eneleꞌmo kehelilubeꞌmu hilina yupahi Nineba bonaꞌi enali ho tilete enali yatai bonaꞌmagihi enifisa ilete foipanaꞌanimuꞌi li yege ho epalalinaꞌmu yabe. Henaꞌmugope enali Nineba bonaꞌmagi Yonau lu epina kaꞌa kehelilete enali komopaꞌani li gelehe hiꞌehite yabe. Ya huꞌehina yatai Yonahi be ligito nohina magaꞌma niꞌibe luto Yesu lu epiꞌehina yabe.   
\s1 Lugufamofihi fana mehaꞌa  
\r Mt 5:15; 6:22-23  
\p
\v 33 Bonaꞌmagi libi logoꞌani li kulu tilete fala kite lapetu ifi tete memelelata nehabe. Enali nohaꞌanigu hutoꞌi meleꞌahago besa besa loto niꞌigo ana fana meto bonaꞌi bu gelete nonuga bilata nehabe.  
\v 34 Kugufamofihi libiꞌi logoꞌaya suhi huto kubuka niꞌibe. To kubuka bati huto niꞌigomo asaga kugufaka bati huto fana toto minolata nohibe. To kubuka bati mehuꞌehigomo asaga kugufaka metepu ito minolata nohibe.  
\v 35 Ya huꞌehinagi kai asaga yupahi kaba hu bati hubo fana mehena kailugu nina asagaꞌi metepu i lalibeꞌmu nolube.  
\v 36 To asaga kugufaka fana mehi huto bai toto mone metepuna nila ya hula mehuꞌehinogomo ai besa asaga kapoga bilinaꞌmu yabe. To libiꞌuba fana mehaꞌa kaitoga besa besa nolanaꞌa hilinaꞌmu hapakamofihi hetofanaꞌa ahuto hilibe.   
\s1 Felosi bonaꞌi hiti tisa bonaꞌi hiti enali bati mehina suhi li huto hiꞌahana  
\r Mt 23:1-36; Mk 12:38-40  
\p
\v 37 Yesu ana kaga lu su holago Felosi bo moneuba: Nohaꞌnigu buto noseꞌna naniꞌi hiti naluꞌibe luto kehe igo Yesu buto hitalo minoto noseꞌna nalubeꞌmu huꞌehina.  
\v 38 Ya nohigo ana Felosi bouba Yesuhi bu gana ai yahi okala mehuse noseꞌna nonago ekesa yigi babu luꞌehina yabe.  
\v 39 Felosi bouba ya huto ekesa yigi babu noligo Yesu ma luto lu emiꞌehina: Lenali Felosi bonaꞌi, lenali asaga yupahi kohatinimofihi feguꞌaga leꞌmo gulu gulu lila to lapetinimofihi fegu gupisaꞌaga li gulu gulu lilata nehabe. Ya nehana lenali komopatinigu luba huseꞌna to foipa faipana babu luto bai toto niꞌibe, luto Yesu luꞌehina.  
\v 40 Lenali negi nagi bo yabe. Huꞌmau ai feguꞌaga lolo huꞌehina bouba ai ana huto komopaꞌaluga lolo mehilina niꞌifihe?  
\v 41 Ya huꞌehinagi kai kohakagu to lapekagu niꞌilinana musufalo bonaꞌi epiletogo asaga nasanaka gulu gulu lu su halibe luto Yesu Felosi bonaꞌi lu epiꞌehina.   
\p
\v 42 Ehe, lenali Felosi bonaꞌise. Lenali kaba hu bati hilo. Lenali noseꞌna tu kifina fato fatoꞌi to ketuyafi mamufafi agepafi nayahi luga luga su hago nina to lenali naeniꞌa nelite monekoꞌisi Huꞌmamofitoga emilata nehabe. Ya hite Huꞌmamofitoga komopatini meemise to bonaꞌi eneleꞌmo bati mehiꞌahabe. To lenali bonaꞌmagihi eneleꞌmo lenemetoga melete minalana to Huꞌmamofihi nasanaꞌa lenegekesu mehose emilata nehite komopatini bebe senogo minalanaꞌmu yabe.   
\p
\v 43 Ehe, lenali Felosi bonaꞌise. Lenali mono nonugu siaꞌa bati hinalo bona folaganugu minelago asaga bonaꞌmagi lenebe tigite lenigitini li saga bona folaganugu hilata habe.  
\v 44 Ehe, lenali kaba hu bati hilo. Lenali kene mala mala hepa suhi hite fala kite nehago bonaꞌi ifoꞌalo bila ela nehite lenali kumuꞌi meꞌi afehaꞌalo nehabe lite mekehelilata nehabe, Yesu ya luto Felosi bonaꞌi lu epiꞌehina yabe.   
\p
\v 45 Keya ka tisa bo moneuba ma luto Yesuhi lu emiꞌehina: Babafio, kai ya luto kaga nolutomo lalitoga hiti kaga lu sibina nohu letane luto luꞌehina yabe.  
\v 46 Ya ligo Yesu kaꞌalo luꞌehina: Ehe, lenali keya kaga kehelise bo kaba hu bati hilo. Lenali asaga yupahi boanaꞌi keya kagatinimofihi anaꞌina li keta fi epelelago enali enigiꞌnalo ketaꞌmu filite kofite nebago to lenali lenayahi kosaꞌatuꞌi mone anana li eneheꞌmelata menehabe.  
\v 47 Ehe lenaliꞌmase. Lenali koyapaꞌi ligike fakehatinimagi lu huto huto bonaꞌi enehete mamufa gilata kapogu keli heꞌahana yatai lenali li hokolo hilete li kuguma hite ana kene mala malaꞌani nehabe luto Yesu luꞌehina yabe.  
\v 48 Yaꞌmana hapatinimuꞌi koyapa ligike fakehatinimagihi enemegeꞌi melete minete lenali komopatini yaꞌmana hiꞌahana sukumu bati hulago neminabe. Enali lu huto huto bonaꞌi enehete keli heꞌahago lenali kene mala malaꞌani li hokolo hite li kuguma nehabe.  
\v 49 Ya huꞌehigo koyapaꞌi Huꞌmamofitoga kaga keheliseꞌnaꞌa bati huto niꞌigo ai ma luto luꞌehina yabe: \it Nani lu huto huto bonaꞌi hiti kaga lu yege hose bonaꞌi hiti enalitoga enoho lifinogo nehetilenogo bonaꞌmagi enegene mane inogo luga koli nefelenogo lugaꞌa enahalabe.\it*  
\v 50 Ya huꞌehina enali yatai boanaꞌmagi koyapaꞌi kokulumaꞌi hiti meꞌi hiti huto nohigo minete filiꞌahana lu huto huto bonaꞌmagi kumu lite ka foyagu bite Huꞌmau osahi epilinamo yaꞌma lilanaꞌmu yabe.  
\v 51 Koyapa Ebeli filiꞌehina kanaloti oto Sekalaiya ai sipi mono nohi gegisaꞌagu mamufa gilata hitalo filiꞌehinalo yananaꞌmu asagaꞌi luto yatai boanaꞌi enalitoga minalinaꞌmu yabe. Maꞌnaka luto lu nolepube, yaꞌmananaꞌmu luto minaꞌa sipi yatai boanaꞌmagi ma nehana heꞌmilabe luto Yesu luꞌehina yabe.   
\p
\v 52 Ehe, lenali keya kaga kehelise bonaꞌise. Lenali bonaꞌmagi kaga keheliseꞌnaꞌani li sibina hilete lenali kaga keheli kapo li hokolo mehise nehago bonaꞌi kaga batiꞌa keheliluneꞌmu nehana lenali lu laga hi epelenogo mekehelilata nehago to lenali hiti ana kaga batiꞌalo megeꞌi memalalata nehabe, luto Yesu luꞌehina yabe.   
\p
\v 53 Yesu ana hepaꞌi heꞌmito nobigo Felosi bonaꞌi to loto kaga kehelise bonaꞌmagi enali ipakafa Yesuhi helete enali amuya enipa hulago kaga Yesunugu lu bilune lite liꞌahana. Ya hite enali  
\v 54 Yesuhi bagalo ka fato fato babeyafa hite loka helete kaba bagalo hiꞌehite ka mone sibinaꞌa nolinogomo ka foyagu leꞌmo malalune lite hiꞌahana yabe.   
\c 12  
\s1 Faga faga husemofihi kaba huseꞌi  
\r Mt 10:26-27  
\p
\v 1 Babu boanaꞌi li nupa hite yege yegeꞌmagi ikini ikini hite ai gufalo ai gufalo hite moneꞌmofihi gigusalo i sala kose suhi hite nehago ana kanaꞌalo Yesu panaꞌaloboꞌa yataꞌa luto lu epiꞌehina: Lenali Felosi bonaꞌmagi faga faga lilanaꞌmu hapaꞌani kaba hu bati hite minalo.  
\v 2 Asagaꞌna fenene huto ninana alihi hepaꞌi kugumato huto nohinogo to asagaꞌna ifi toto ninana alihi bonaꞌmagi bu galanaꞌmu yabe.  
\v 3 Ana huto asaga kaga foluguꞌi metepu inagu lilata nehana bonaꞌmagi yegelo kehelilabe. To asaga kaga lenali sumi sumi hite nonugu fala kite nelana enali hepaꞌi kugumato ti saga hite ho tiꞌehite kehe ite lu hokolo hite lilanaꞌmu yabe, luto Yesu luꞌehina yabe.   
\s1 Bouba moneko bo koli huseꞌi yabe  
\r Mt 10:28-31  
\p
\v 4 Nalaluꞌnigita, nani lu nolepube. Lenali bonaꞌmagi mone bo gufaꞌa halanaꞌmu lenali koli mehilo to enali akuꞌi alihaꞌa fato suhi moneꞌa hiti mehilanaꞌmu yabe.  
\v 5 Lenali koli hilana bonaꞌi nani lenelepilube, luto Yesu luꞌehina. Bonaꞌi enohogo enohogo nohina bo Huꞌmau, lenali aiꞌi koli hi etalo to yaꞌma amuyaꞌa hiti bo nohuto bonaꞌi logo kapogu eneleꞌmo heꞌmi epololenogo limilanaꞌmu yabe, luto Yesu luꞌehina yabe. Nani lusiga luto lu nolepube, lenali yaꞌmana bo kaba hu bati hilanaꞌmu nolube.   
\p
\v 6 Nayahi mone kegiꞌa su hago namamo loe toealotiꞌi mina filata nehanamoba keheliꞌahafihe? luꞌehina. Ya huꞌehina Huꞌmau mone lagaso nama ekesu halinaꞌa huto meniꞌibe, luto Yesu luꞌehina yabe.  
\v 7 To latahatinigu nina okaya Huꞌmau leka soꞌehinaꞌmu yabe. Ya huꞌehinagi lenali lenelesa linogo koli mehilo. Lenaliya Huꞌmamofihi bulo asaga lagaso meso namamagihi minaꞌani enebe ligite nehabe, luto Yesu lu epiꞌehina yabe.   
\s1 Yesuhi giꞌa lu yege hosemofihi hapaꞌa  
\r Mt 10:32-33; 12:32; 10:19-20  
\p
\v 8 To nani lu nolepube. Bo moneuba nani nigiꞌni boana enubulo lu yege homofaꞌna hilina ana huto Kokulumaguti limiꞌehina Bouba ai ana bomofihi giꞌa lu yege homofaꞌna Huꞌmamofihi ageloꞌamagihi enubulo hilinaꞌmu yabe.  
\v 9 Ya huꞌehina to bo moneuba naniꞌi megesa hu nimito boanaꞌmagi enubugu buya hinogo minalina nani ana huto megesa hu emito Huꞌmamofihi ageloꞌamagi enubulo minalunaꞌmu yabe luto Yesu luꞌehina yabe.   
\p
\v 10 Bo moneuba Kokulumaguti limiꞌehina Bomuꞌi ka foipaꞌa lu etalina Huꞌmau ai foipanaꞌa li heꞌmi etalinaꞌmu yabe. To bo moneuba Sikalafuꞌmofihi ka foipaꞌa lu etalina Huꞌmau foipanaꞌa li meheꞌmi etalinaꞌmu yabe, luto Yesu lu epiꞌehina yabe.  
\v 11 To enali ka foya liluneꞌmu nehite mono nonugu leneleꞌmete bite gamani bonaꞌi to kibina bonaꞌi nehilana enubulo leneleꞌmete nebinogomo lenali koli hilete lenegekesa yigi yigi hite ma lite mekehelilo: Lali hena huto kagaꞌanilo lilune? Lali hena kaga lu epilune?  
\v 12 Yaꞌma lite lenekesa yigi babu nelilana kanaꞌalo kagaꞌanilo lilana kaga Sikalafuꞌuba lenelepilinaꞌmu yabe, luto Yesu luꞌehina yabe.   
\s1 Yogo feꞌnoho bomofihi bame kaꞌa  
\p
\v 13 Babu boanaꞌmagihi folagahaꞌaniguti bo moneuba Yesuhi ma luto kaga lu emiꞌehina: Tisa, kai nogoꞌnifihi lu emitogo yogo feꞌnohi afotiꞌafihi omihaꞌa liluꞌinaꞌa guna ito lugaꞌa naniꞌi nimilibe.  
\v 14 Ya ligo Yesu kaꞌalo ma luto lu emiꞌehina: Ma bose. Hena hibe nolane? Kuyuꞌafu naniꞌiyasiba neleꞌmo ho tiꞌehigo kagatiti loko hoto yaga feꞌnohatiti guna ise bo nohube?  
\v 15 Ya luto luloto asaga boanatoga ma luto lu epiꞌehina: Lenali kaba hu bati hilo. Lenali kaba hu bati hite nehite moleꞌaleꞌnamuꞌi muyanaꞌnise lite melilo. Yaga feꞌnohaꞌa babu lito minana bouba ya feꞌnohi malanaꞌa huto komopaꞌa bebe mesalata nohibe luto Yesu luꞌehina yabe.   
\p
\v 16 Sipi bo moneuba meꞌaluguti noseꞌna babu luto hu moloꞌehina.  
\v 17 To ya higo ana sipi bouba komopaꞌagu ma luto ekesa yigiꞌehibe: Henaꞌni hilube? Nohaꞌni noseꞌna li nupa huto molose nohaꞌnimo kikipa habe. Henaꞌni hilube?  
\v 18 To ekesa yigito ma luꞌehibe: Ma hilube. Ana nopo tele bitoꞌni yuhufa nohi sipina gilotoꞌni noseꞌnaꞌni hiti feꞌnohaꞌni hiti yaguꞌi li malalube.  
\v 19 To yaloꞌi nipaꞌnigu ma luto lilube: Fokehi libo nipaꞌniyao. Noseꞌna hiti feꞌnohi hiti babu luto niꞌinagi yatai asaga foya kanagu fuli minalube. Fuli minotoꞌni to noseꞌna noba nobo hutoꞌni to yokoloꞌna huba huba huto minalube. Fokehi libo nipaꞌniyao.  
\v 20 To ana bouba ya ligo, Huꞌmau: Kai negi bo nohane, luto, kai yatai foluguꞌi fililataꞌmu yabe. Filito to felekamo kugufaka heꞌmito bilinaꞌmu yabe. To ya huto nofilitogomo, yaꞌmana li nupa hu moloꞌahatanamo kuyu kuyu hite lilabe? Huꞌmau ya luto lu emiꞌehina.  
\v 21 To Yesu ma luto lu epiꞌehina: Nani yaꞌma lu nolepube. Ana huto asaga bonaꞌmo Huꞌmamofitoga hosapa ite nehana to enaliꞌani kumu salahi fiba fiba nehana bonaꞌmagi enali asagaꞌi ana bomofihi supo hite neminabe. To Huꞌmau enali hapaꞌani sibina niꞌigo bu goto ana huto ka epekilinaꞌmu yabe.   
\s1 Huꞌmamofihi komopati emisemofihi hapaꞌa  
\r Mt 6:25-34  
\p
\v 22 To Yesu panaꞌaloboꞌa lu epiloto ma luto luꞌehina: Nani lu nolepube. Lenali minosenatiniꞌmu lenekesa yigi babu melite to lenali ma melilo: Lali henana nalune? To lenali lenugufatiniꞌmu lenekesa yigi babu lilete ma lite melilo: Lali henanatuꞌi lugufatilo ifi talune?  
\v 23 To hetofana huto minoseꞌnauba noseꞌnamofihi hoto niꞌibe to kugufauba guketemofihi hoto maꞌnaka niꞌibe.  
\v 24 Namamagi lenubu galo. Enali noseꞌna hekelete noseꞌna li nupa hite to noseꞌna nohaꞌanifi to anaꞌinaꞌani malalana nohaꞌani meniꞌibe. Ya huꞌehinagi Huꞌmau noseꞌna epilata nohibe. To lenali Huꞌmamofihi bulo boanaꞌmagita namaya enehete enebe ligite nehabe.  
\v 25 Ma nehana folagahatiniguti bo moneuba ekesa keheliba keheliba huto kufu kanaꞌa mone hiti lugufaba minomo buto minalina niꞌifihe?  
\v 26 To ana lagasoꞌna mone ya hite lolo menehanaloti hena hibe lite lenali fatoꞌnamu lenekesa yigi babu lilata nehabe, luto Yesu luꞌehina yabe.  
\v 27 Lopi kifiꞌna taloꞌa tilata nehanamo hena hena hite tilata nehafi lenali bu galo. Enali liliꞌna lila to enali guketeꞌani lolo hila menehabe. Ya huꞌehinagi nani lu nolepuna. Koyapa bo Solomoniu sipi feꞌnoho bo minanaꞌa huto gukete manaꞌa li mehekolose kifiꞌna taloꞌa hetofaꞌamagi hanaꞌa huto minoꞌehina yabe.  
\v 28 Huꞌmau aiꞌa kifiꞌnamagihi gukete hu epololata nohibe. Kifiꞌna malo yatai nehana yago bifa hilanaꞌmu yabe to logouba enoloboto su halinaꞌmu yabe. Faꞌmene kifiꞌnamolo Huꞌmau gukete nohu epalanamo ninago ana huto Huꞌmau gukete hu ketalinaꞌmu yabe. Ya huꞌehina Huꞌmamofihi keheli bati hite keheli emilenogo Huꞌmau ai leneleꞌmo bati hu lepalalinaꞌmu yabe. Lenalise, ka keheli uleꞌale huseꞌnatini nesiꞌasi minana boanaꞌi yabe, luto Yesu luꞌehina yabe.  
\v 29 Ya huꞌehinagi lenali lenekesa yigi babu lite hena noseꞌnati nalune lila to hena nagamiti nalune lila ya hite melilo. Lenali lenegekesa yigiba yigiba mehilo.  
\v 30 Enali ma melugu fegutoga bonaꞌmagi asagaꞌnamu enegekesa yigi babu lilata nehabe. Ya huꞌehina Afotinifu anana anana lilana yaꞌmana yaꞌmana lilabe luto akeheliꞌehibe.  
\v 31 Yaꞌiyanaꞌmu lenekesa meyigise Huꞌmamofihi kapoꞌa lenugufa komopaꞌalo li kohe tete yataꞌa melelenogo ai Huꞌmau asagaꞌnamu lepesilinaꞌa hiti lepilinaꞌmu yabe, luto Yesu lu epiꞌehina yabe.   
\s1 Hetofana fato fatoꞌi kokulumalugu li nupa husemofihi hapaꞌa  
\r Mt 6:19-21  
\p
\v 32 Lenali lagaso nagaꞌnise, koli mehilo. Afotinifu aiꞌa kapoꞌa lepilunagihe luto kaga lu hetofa huꞌehina yabe.  
\v 33 Lenali asaga feꞌnohatini bonaꞌi lugaꞌamagihi epinogo efahi ananalo lepilenogo akuꞌi ana efahi musufalo bonaꞌi epilo. To lenali kosaba guꞌi efahi li malalatamo analoꞌi sibina mehilinaꞌmu yabe. To lenali ifo muya yogo feꞌnohatini kokulumalo meminigilinaꞌmu yabe. To kokulumalugu guminalo bonaꞌi menehabe to efahatini sifolohi megilinaꞌmu yabe.  
\v 34 Lenali hetofa minaꞌa lenalitini niꞌilinalo ana hepato komopatini minalibe.   
\s1 Liliꞌnalo panaꞌmagi li loloba hite minalanamofihi kaꞌa  
\p
\v 35 Lenali katatini li hupa mone hite hepite to gilimitini ilete to logo kokululu lite lele hite minalo.  
\v 36 To lenali bonaꞌi lugaꞌamagi kaba boꞌani heꞌmi epololoto ana gukete nehanaga buꞌehigo lele hite nehago kaba boꞌaniuba oto gelo bi epoloto enofokehi nohana suhi lite lenali minalo. Ya hite, geba kaba boꞌani hite nehago kaba boꞌaniuba oto kasito noigomo meleꞌisi kafe nekisi etabe.  
\v 37 To kaba boꞌaniuba oto koko pananaꞌa bu enagalina enubuꞌi mekese geba hite nehinogomo yalo ana koko panaꞌalobo enofokehi halabe. Nani lu nolepube. Sipi bouba aiꞌa kataꞌa li hupa mone huto hepilotoꞌa to gilimiꞌa iloto hitalo eneleꞌmo moloto aiꞌa noseꞌna gabu ito epilinaꞌmu yabe.  
\v 38 To ai foluguꞌifi foluguꞌi kokole nogo memoloꞌehinogofi otomo koko pananaꞌa bu enagalina enubuꞌi mekeꞌehitemo enali yaꞌmana koko pananaꞌamuꞌi fokehi lilibe, luto Yesu luꞌehina yabe.  
\v 39 To ka mone hiti lipoti nolepugo yaꞌma kehelilo. To nohi afoꞌafu guminalo bouba oto nohaꞌaguti gumina lilina kanaꞌa keheliꞌohutomo ai heꞌmiꞌehigo nohaꞌaguti tito gumina lilata menohibe. To henaꞌmugope ai kaba gimi gito minolata nohigo yabe.  
\v 40 Lenali hiti ana hite lele hite minalo. Kokulumaguti limiꞌehina Bo ana huto lenali lenekesa meyigise faꞌmene nehinogo yaꞌma kanagu alinaꞌmu yabe.   
\s1 Hetofa koko panaꞌi hiti foipa koko panaꞌi hiti bame kaꞌa  
\r Mt 24:45-51  
\p
\v 41 Pitau ma luto Yesuhi lu emiꞌehina: Sipi Bo yaꞌmana kaga laliꞌisigo lu nolimipi to ma asaga bonaꞌi hiti lu limi baga noine?  
\v 42 To Yesu luꞌehina: Kaba bo mone ekesagu fe lina bo nohuto ai liliꞌnaꞌa kaba hu bati huto minoto to sipi boꞌauba kaba bo leꞌmo ho tiloto liliꞌnalo boꞌa noseꞌna li keheli epilifi?  
\v 43 Alihi sipi boꞌa oloto koko panaꞌa bu galina koyapaꞌi lu etoꞌehinaꞌa huto nohutomo yaꞌmana koko panaꞌa gelo bilibe, luto Yesu luꞌehina.  
\v 44 Nani maꞌnaka luto lu nolepube. Sipi bouba asaganaꞌalo ana bo kaba bo leꞌmo ho tilinaꞌmu yabe.  
\v 45 To ya huꞌehina yaꞌmana koko panaꞌauba ma luto ekesa kehelilibe: Kaba boꞌni minoba minoba nohuto meleꞌisi menoabe, ya luloto ai lugaꞌa koko panaꞌa hiti luba hilete boanaꞌi asagaꞌi amuya nagamiꞌi nelete negi nagi nete minalabe.  
\v 46 Ya nehinogo sipi boꞌa oto bu galina lele mehuse nohinogo italuga logo binogo kai bati mehata koko panaꞌi yabe luto keye luto emitatuꞌi ibe laga hube huto nesi nesi huto kegeiyo hinaꞌmu luto heꞌmilinaꞌmu yabe.   
\p
\v 47 Sipi boꞌamofihi hapaꞌa akeheliꞌehilina bo ai akuꞌi anaꞌinaꞌa leꞌmo lele mehuse kegeiyo huto sipi boꞌamofihi kaꞌa keheli meemise nohilina sipi boꞌauba ana koko panaꞌa osahi sipi halinaꞌmu yabe.  
\v 48 To liliꞌnalo bo moneuba sipi boꞌamofihi kaꞌa keheli bati menohina mone foipa huꞌehigo aiꞌi osahi nesiꞌasi fulu huto halinaꞌmu yabe. To Huꞌmau bonaꞌi monoꞌmofihi nasana epiꞌehinana enali akuꞌi babu lite analo molo emite epilabe. To boanaꞌi enali babu anaꞌina bo moneꞌmofihi yanugu melelata nehana alihi enali ananalo akuꞌi babu lito molo emito ana bouba epilata nohibe.   
\s1 Yesu kumu lite bonaꞌi loko hiꞌahana  
\r Mt 10:34-36  
\p
\v 49 Nani ma meꞌi fiꞌmo suhi huto galube, luto limiꞌohuna yabe. To yaꞌmana fiꞌmo meleꞌisi ma melugu hololu luto lalifi luto nemehi nomolobe, luto Yesu luꞌehina yabe.  
\v 50 Nani mone fi taga huseꞌna nanitoga huto hilibe, luto nekesa noyugube, luꞌehina. Ya nohuna yatai ana fi taga huseꞌna su mehenogo sipi keta nonebesibe, luto Yesu luꞌehina yabe.  
\v 51 Lenali lenekesa neyigina nani ma melugu fuluna lito noabe lite nelafihe? Oꞌe, fuluna meniꞌibe. Nani boanaꞌi eneleꞌmo luga luga hilubeꞌmu yabe.  
\v 52 Yatai hiti alihaꞌa hiti lalamehi nayahi mone kegiꞌa su hago moneko nonugu neminabe. Ya nehana loko hite loe nagaꞌi hilete loegi monegimagi loelo fatehaꞌani eteleꞌmo lolo nehinogo to loemaleꞌi loegi monegimagi eneleꞌmo fatehi hilana yabe.  
\v 53 Ya hite loko hilete afoꞌanifu pananaꞌa eneleꞌmo fatehi lolo nohinogo to panaꞌamagi afoꞌanifihi leꞌmo fatehi lolo hilabe. To itoꞌanifu paꞌa eneleꞌmo fatehaꞌa lolo nohinogo paꞌamagi itoꞌanifihi leꞌmo fatehi hilanaꞌmu yabe. To aꞌmofihi litoꞌafu leꞌmo fatehi nohinogo ana aꞌuba litoꞌafi leꞌmo fatehi hilinaꞌmu yabe.   
\s1 Anaꞌina huto hilinamofihi kanaꞌa keheliseꞌi  
\r Mt 16:2-3  
\p
\v 54 Yesu boanaꞌi hiti ma luto lu epiꞌehina: Lenali yege limi nofalanagati sopohi notinogo bu geletemo analo meleꞌisi ma lite lilata nehabe: Koꞌi ilubeꞌmu nohibe lite nelago analo koꞌi ilata nohibe.  
\v 55 To yofo kegiꞌati habafahi noagomo lenali yege lalubeꞌmu nohibe lite nelago analo mukoho luto yege lolata nohibe.  
\v 56 Lenali faga fagalo bonaꞌi. Lenali meꞌi hiti kokulumaꞌi hiti bu go bati hilete hena huseꞌna niꞌifi lite bu galo. Ya huꞌehina lenali hena hibe lite yatai kanamofihi hapaꞌa yaꞌma nani kumuꞌi bu go bati menehabe? Yesu ya luto luꞌehina.   
\s1 Ka foyaga keleꞌmo malalubeꞌmu hilina bo hiti kaga leꞌmo bati hiliyo  
\r Mt 5:25-26  
\p
\v 57 To hena hibe lite lenalitini lenekesa yigi bati hite to bati hina sukumu loko hite latahatinigu li fu lilata menehabe?  
\v 58 To bo moneuba ka foyagu keleꞌmo malalubeꞌmu keleꞌmoto nobinogomo kapoga nebite ana bo kaga leꞌmo bati huto moneꞌna lu emibo. Bonaka ka foyagu kefefe huto buto koti kaba bomofihi yanugu melenogo koti kaba bomagi keleꞌmete bite gimi bomagihi epinogo enali nagalugu leneleꞌmo mele lalabe, luto Yesu luꞌehina.  
\v 59 Nani yatai lenaliꞌi lipoti lu nolepube. Lenali nagalugu minalana hepatogati meleꞌisi su mehalanaꞌmu yabe. Yataꞌa lenalitoga sipiꞌafi lagasoꞌafi efa lenaya heꞌahanana epi pa se su heletogo yabe, luto Yesu ya luto lu epiꞌehina yabe.   
\c 13  
\s1 Bo moneuba foipanaꞌa li meheꞌmilina ai fililinaꞌmu  
\p
\v 1 Ana kanalo bonaꞌi lugaꞌa mineꞌahanamagi Galili bonaꞌi lugaꞌamagi Huꞌmamofitoga lokiya fi emite Pailatihi bomagi eneheꞌahana kaga Yesuhi lu emiꞌahana.  
\v 2 Ya nelago Yesu kaꞌanilo ma luto lu epiꞌehina: Lenali nekehelina yaꞌmana Galili bonaꞌi ya hite filinaꞌmu enali asaga Galili bonaꞌi enehete sipi foipa bonaꞌi nehabe lite lenekesa neyigifihe?  
\v 3 Oꞌe. Nani lu nolepunaya lenali foipanatini li meheꞌmilana lenali asagaꞌi enali hiꞌahana suhi lite fili su halanaꞌmu yabe.  
\v 4 To ma 18 bonaꞌi Siloami hepalugu yatama nohuba i tele bito limito enoho gehesa koyapaꞌi huꞌehinamoba lenali nekehelina asaga Yelusale boanaꞌi enehete foipa bonaꞌi nehafihe?  
\v 5 Oꞌe. Nani lu nolepunaya, lenali foipanatini li meheꞌmilana lenali asagaꞌi enali hiꞌahana suhi hite fili su halanaꞌmu yabe, luto Yesu lu epiꞌehina.   
\s1 Nemuya legeya mehoꞌehinamofihi bame kaꞌa  
\p
\v 6 To Yesu bame ka mone ma luto lu epiꞌehina: Bo moneuba nemuya yafa foyaꞌagu hekoloꞌehina yabe. Mone yupahi legeyaꞌa hoꞌehifi luto buto bu ganamo mehoꞌehigo bu goꞌehina yabe.  
\v 7 Ya huloto foya kaba boꞌamofihi ma luto lu emiꞌehina: Kehelibo. Yatai loegi monegi kufu kanalo oto nemuya legeyaꞌa loꞌehifi luto bu nogonamo ana yafalo legeyaꞌa mehoꞌehibe. Kai yaꞌmu mana yafa hetigitogo limino. Henabe luto faꞌmene tiba tiba huto niꞌito meꞌi nogoyaꞌa no su halibe?  
\v 8 Foya kaba boꞌauba ma luto sipi boꞌa lu emiꞌehina: Sipi bo, kai yatai kufugu moneꞌa heꞌmitogo niꞌinogo nani ana yafa hapaꞌagu keꞌmuya kifiloto kifiꞌna pata sito foba huꞌehilina ana hapaꞌalo molo bego hilube.  
\v 9 Ya huꞌehinogo mone kufu kanagu legeyaꞌa halifi bu goloto menohenogomo kai ana yafa hetigilane, luto foya kaba boꞌauba sipi boꞌamofihi lu emiꞌehina yabe.   
\s1 Yesu fuli kanaꞌagu falame aꞌi leꞌmo ye koꞌehina  
\p
\v 10 Mone fuli yupahi Yesu mono nonugu minoto bonaꞌi mono ka lu enelepiꞌehina.  
\v 11 Ya hinalo aꞌi mone foipa feleuba besiseꞌna leꞌmo gufalo malago 18 kufuꞌa minoꞌehina aꞌi minoꞌehina. Ana aꞌi asaga yupahi koliꞌali huto ho tito humofaꞌna mehuse minolata nohina aꞌi yabe.  
\v 12 Yesu ana aꞌi bu goloto kehe i emito ma luto luꞌehina: Aꞌise, kai kebesiseꞌnaka ali noheꞌmi ketobe.  
\v 13 Ya luloto Yesu ana aꞌmofihi gufalo yahi ligo analo meleꞌisi besiseꞌna heꞌmi etago ana aꞌi ho ti fefe luloto Huꞌmamofihi giꞌa li saga huto fokehi hoꞌehina yabe.  
\v 14 To mono noto kaba huꞌehina bouba ya huto Yesu ana aꞌi fuli yupahi leꞌmo bati hinaꞌmu luto ipagu logo loꞌehina. Ya higo ma luto asaga boanaꞌi lu epiꞌehina: Liliꞌna lise kanaꞌa loegi loegi loegi yupahi minolata nohune. To lenali lenebesiseꞌnatini li heꞌmi lepalalabe litemo liliꞌna lilata nohuta kanalo elata hilo. Ya huto lepesiꞌehinogomo fuli kanagu mealo luto, mono nohi kaba bouba luꞌehina yabe.  
\v 15 Ya ligo Yesu kaꞌalo ma luto lu emiꞌehina: Lenali fagalo bonaꞌi yabe. Fuli kanaꞌalo lenali asagaꞌi toki yagatini naga iꞌahanati gulu fete eneleꞌmete bite nagamiꞌi epilata nehana yabe.  
\v 16 Ya huꞌehina yatai ma aꞌi Abalahahi tataꞌafu yabe. To Satau kufu kanagu 18 leꞌmo naga iꞌehina yabe. Ya huꞌehina fuli kanalo nani ana nagaꞌi ya li gulu noho etobe luto Yesu luꞌehina yabe.  
\v 17 Ya luto Yesu lulago Yesuhi kaꞌauba fatehaꞌa bonaꞌi enubuya sipi higo lipite nehago lugaꞌamagi asaga Yesu Yesu hetofana hinanaꞌmu lite enegelo bite mineꞌahana.   
\s1 Huꞌmamofihi Kapoꞌa henana suhi huto niꞌibe?  
\r Mt 13:31-32; Mk 4:30-32  
\p
\v 18 Yesu luꞌehina: Huꞌmamofihi Kapoꞌa hena suhi luto niꞌibe luꞌehina? Henana hiti eteleꞌmo legege hilube?  
\v 19 Ai noseꞌna moneꞌmofihi kitili legeyaꞌa legi huto niꞌibe. Bo moneuba ana yafa legeyaꞌa lito buto foyaꞌagu he kofolenogo anana hofa toto yafa legi huto tilenogo ana yafa musaꞌalo namamagi nohaꞌani gilata nehabe, luto Yesu luꞌehina.   
\p
\v 20 Akuꞌi Yesu enoloka hoꞌehina: Henana hiti Huꞌmamofihi Kapoꞌa li legege hilube?  
\v 21 Aꞌi moneuba beleti noseꞌna lolo nohuto yisiti ana falaꞌualugu heꞌmi lago ana beleti hofa toto yeye bito notina suhi huto Huꞌmamofihi Kapoꞌa sipi huto hilinamo niꞌibe, luto Yesu luꞌehina.   
\s1 Lagaso kasihi  
\r Mt 7:13-14, 21-23  
\p
\v 22 To Yesu sipi hepaꞌifi lagaso hepaꞌifi ninalo bula ola huto boanaꞌi mono kaga lu epimo lu epimo Yelusale hepatoga bilubeꞌmu huꞌehina yabe.  
\v 23 Ya nohigo bo moneuba ma luto Yesuhi lu emiꞌehina: Sipi bo, Huꞌmau bonaꞌi loeꞌasi eneleꞌmalina niꞌifihe? Ya luto loka hago Yesu ma luto lu epiꞌehina:  
\v 24 Lenali felisatini li amuya melete minalana Huꞌmamofihi hepatoga bilana kapogu kitiliꞌa folo hokolo hite bilanaꞌmu yabe. Nani lu nolepube. Asaga bonaꞌi ana hite ana kapogu folo hokolo hite tiluneꞌmu hilanaya folo hokolo hite metilanaꞌmu yabe.  
\v 25 Alihi nohi afoꞌafu ho tiloto kafe li hekini lolenogo lenali fegutoga ho tilete nehite kasito begele begele hiba hiba nehite: Kafe sigi letobo, nelinogo nohi afoꞌafu ma luto lilinaꞌmu yabe: Lenali hiyaꞌagati neana bonaꞌi nehabe? Nani lenaliꞌi mekeheli lepoloꞌohuna bonaꞌi nehabe luto lilinaꞌmu yabe.  
\v 26 Nohi afoꞌafu ya nolinogo lenali akuꞌi ma lite lu emilanaꞌmu yabe: Kai laliꞌi hiti noseꞌna noloto hepatigu mono ka lu limiꞌahatamo yabe lite lilanaꞌmu yabe.  
\v 27 Ya nelinogo nohi afoꞌafu akuꞌi ma luto lu lepilinaꞌmu yabe: Lenali hiyaꞌagati eꞌahafi nani mekeheli lepoloꞌohube. Lenali foipa hise fagalo bonaꞌi bifa hilo, luto nohi afoꞌafu lilinaꞌmu yabe.  
\v 28 To Abalahau Isakau Yakopu to asaga lu yege hose bonaꞌi Huꞌmamofihi hepaꞌalo nehinogo lenali bu gelete lenali fegutoga minalanaꞌmu yabe. Ya nehinogo lenali sipi yibi hite lenabaga yogoꞌalo heni heni hite minalanaꞌmu yabe.  
\v 29 To boanaꞌi yege notinagatifi yege limi nofalanagatifi to luga luga yofo kegiꞌatifi li nupa hi su helete Huꞌmamofihi hepaꞌalo minete noseꞌna nete minalanaꞌmu yabe.  
\v 30 Yatai bonaꞌi alihi neana enali yataꞌa neenogo to bonaꞌi yataꞌa yatai neana enali alihi alanaꞌmu yabe, luto Yesu lu epiꞌehina.   
\s1 Yesu Yelusale hepa kumu ginaga fiꞌehina  
\r Mt 23:37-39  
\p
\v 31 Ana yupahi Felosi bonaꞌi lugaꞌamagi ete ma lite Yesuhi lu emiꞌahana: Helotiu kahalubeꞌmu nohinagi kai ma hepaꞌi heꞌmito fotoꞌi fatoga bubo, lite lu emiꞌahana.  
\v 32 Yesu kaꞌanilo ma luto lu epiꞌehina: Lenali bite yaꞌma lopi kalamofihi lu emilo: Nani foipa fele enoho lifi heꞌmila to bonaꞌi eneleꞌmo bati hula huto yatai nohuna to yago akuꞌi ana hilunaꞌmu yabe. Ya huloto yege loebe monebe nehinogo liliꞌnaꞌni su halunaꞌmu yabe.  
\v 33 Ya huꞌehina yatai hiti yago hiti to ologo hiti nani kapo moloto Yelusale hepato bilunaꞌmu yabe. Henaꞌmugope bo mone hete enali fato hepato memalabe. Enali Yelusale hepatoko he fili melelata hiꞌahana niꞌibe.   
\p
\v 34 Ke, Yelusale nagaꞌise. Yelusale nagaꞌise. Lenali lu yege hose bonaꞌi enehela to Huꞌmau enoho lifigo kaitoga elata hana bonaꞌi efa kosahi heꞌmi melete enehelata habe. Henaki yupahi nani keleꞌmo namanuga asaga yupahi malalube. To kokole itoꞌafu nalaꞌa eneleꞌmo kokeꞌnaꞌaluga mololata nohibe ya suhi luto yabe. To lenali heꞌmi netenogo lenaliꞌi leneleꞌmo namanuga memalalunaꞌa habe.  
\v 35 Yatai Huꞌmau yaꞌmuꞌi kehelito hepatini aheꞌmi su hoꞌehibe. Nani lu nolepube. Lenali naniꞌi bu menegese nehite alihi Sipi Bomofihi giꞌalo noana bomofihi lenegelo bi emilanaꞌmu yabe, luto Yesu lu epiꞌehina yabe.   
\c 14  
\s1 Bo mone gufaꞌa hofa notana Yesu leꞌmo bati huꞌehina  
\p
\v 1 Mone yupahi fuli kanagu Yesu sipi bo Felosimofihi hepato buto noseꞌna nalubeꞌmu nohigo asaga bonaꞌi ana nonuga minana Yesuhi mapahi fiꞌahana.  
\v 2 Bo mone gi yahi hofa tago nominana bo Yesu nohina nonuga tiꞌehina.  
\v 3 Keya ka lu epise bo to Felosi bomagihi Yesu ma luto enoloka hoꞌehina: Mono fuli kanagu bati huto bonaꞌi eneleꞌmo bati hilina niꞌifi ya hilina meniꞌibe?  
\v 4 Ya ligo ana bonaꞌi enali kaga mone meliꞌahana. Yesu ana bo gufaꞌa leꞌmo bati huloto heꞌmi etago buꞌehina.  
\v 5 Ya huloto ma luto lu epiꞌehina: To bo mone lenali folagahatiniguti panaꞌafi to bulumaka moneꞌafi fuli kanalo kelimogu limilina ana bouba buto fuli kana niꞌibe luto meleꞌisi leꞌmo saga mehilina niꞌifihe?  
\v 6 To enali ana bonaꞌmagi Yesu enoloka hana kaꞌalo nonaꞌa lu emilana bati mehiꞌahana yabe.   
\s1 Bonaꞌi eneleꞌmo bati huseꞌna  
\p
\v 7 Asaga bonaꞌi ana nonugati ete noseꞌna naluneꞌmu ana bonaꞌi enali yataꞌa siatoko minaluneꞌmu hago Yesu bu enogoto bame ka mone ma luto lu epiꞌehina:  
\v 8 Mone yupahi ana gukete hite sipi noseꞌna naluneꞌmu kehe neinogomo lenali hetofa hepaꞌi lite minelata mehilo. Kibina bo moneꞌmofihi ana gukete noseꞌnalo kehe iꞌehilanaꞌmu lenali ai hepaꞌa li lalabe.  
\v 9 Lenali ya hiꞌehinogomo ana sipi noseꞌna nogoto lenali kehe ilina bouba ma luto lu lepilinaꞌmu yabe: Lenali yaꞌma hetofa siaꞌi ma bomofihi emilo. Ya linogo lenalitoga sipi lenubuya hinogo asaga bona enemegesaga melugu bite minalanaꞌmu yabe.  
\v 10 Ya huꞌehinagi lenali bo moneuba ana gukete huloto sipi noseꞌna nogoto lenaliꞌi kehe noinogomo lenali kasitoga bite melugu minalo. Ya nehinogo nohi afoꞌafu ma luto lilinaꞌmu yabe: Nalaluꞌniga, kai malo oto siaꞌi hetofaꞌalo minobo. Ya linogo asaga bona enubugu kegelo bito minalataꞌmu yabe.  
\v 11 To bo moneuba ti saga huto nohuto giꞌa li saga hilina Huꞌmau leꞌmo laba huto leꞌmo lagaso bo lolo nohuto to, bo mone laba huto minoto agoya bo minalina Huꞌmau sipi bo leꞌmo lolo hilinaꞌmu yabe luto Yesu luꞌehina yabe.   
\p
\v 12 To ana noseꞌna laita hinalo kehe igo ana bonaꞌi Yesu ma luto lu emiꞌehina: Kai fuligaha noseꞌnafi to utehe noseꞌna epilubeꞌmu nohanemo kalalukagihifi to kai kalamehakafi to yogo feꞌnohaꞌani babu lina bonaꞌi enaligo kehe ilata mehubo. Henaꞌmube? Enali alihi ana hite noseꞌna go noeputa nonaꞌa gete kimilinaꞌmu yabe.  
\v 13 To kai noseꞌna goto nalubeꞌmu nohanemo musufalo bonaꞌifi gi yahi filiꞌehina bonaꞌifi enigigusa sibina huꞌehina bonaꞌifi to enubu pisi luꞌehina bonaꞌi yaꞌma kehe ito noseꞌna efahi goloto epito nalo lu epilane.  
\v 14 Enali yaꞌmana bonaꞌmagi noseꞌnaka nonaꞌa gete mekimilinaya kai alihi kegelo bilanaꞌmu yabe. Henaꞌmu kegelo bilabe? Alihi Huꞌmau bulo bonaꞌi bati hite mine filiꞌahana to ti su nehenogo Huꞌmau ana noseꞌnakalo minaꞌa kimiloto pa salinaꞌmu yabe, luto Yesu lu epiꞌehina yabe.   
\s1 Sipi noseꞌna laita hu epoloꞌehina bame kaꞌa  
\r Mt 22:1-10  
\p
\v 15 To ana noseꞌnalo gehesa hiꞌahanamagi moneuba kehelito Yesuhi kaꞌalo alu emiꞌehina: Huꞌmamofihi Kapoꞌalugu noseꞌna naluneꞌmu nehite li gehesa hilanamagi enofokehi lilanamo niꞌibe.  
\v 16 Ya luꞌehigo Yesu ma luto bame ka lu emiꞌehina: Bo moneuba sipi noseꞌna laita hilubeꞌmu nohuto yege yege bonaꞌmo elesa moloꞌehina.  
\v 17 To laita nohina yupapogu kele kele panaꞌa ho lifigo, buto kehe iꞌehina: Alo. Alo, luto, noseꞌna li nupa hunogo nalanagi alo, luto lu epigo, enali asagaꞌi:  
\v 18 Oꞌe. Mebilune, ai ya ligo ai ya ligo enipaꞌani nehite soya ka ana kele kele panaꞌamofihi lu emite fato fato ka lu emiꞌahabe. Mone: Ke. Meꞌmo mone yuhufasi mina fiꞌohunagi yaꞌma buto bu galubeꞌmu nohube, luto lu emiꞌehibe.  
\v 19 To mone: Ke. Bulumaka yagamo nayahi luga luga su hago yuhufasi mina fiꞌohuna yabe. Foyaꞌnigu meꞌmo kifiseꞌna kefefe hite meꞌi lilabe luto mina fiꞌohunagi buto babeyafa hilubeꞌmu nohube, luto lu emiꞌehibe.  
\v 20 To mone: Ke. Aꞌi yuhufasi kata huꞌohunagi yaꞌmu mebilubeꞌmu nohube, luto lu emiꞌehibe.  
\v 21 Ya lite lago, kele kele panaꞌmo i behe huto buto afoꞌafihi yaꞌma kagaꞌani asagaꞌna lu emigo, ai ipaluga logo bigo luꞌehina: Kai meꞌme huto buto hepatoga buto lagaso hepaꞌmo hiti sipi hepaꞌmo hiti sa sa hutoka fato bonaꞌmo enelemoto obo. Keneꞌi nehana bonaꞌi hiti enayahi sibina huꞌehina bonaꞌi hiti enubu pisi luꞌehina bonaꞌi hiti to enigigusa sibina huꞌehina bonaꞌi hiti sa sa huto eneleꞌmoto obo, luto lu emiꞌehina.  
\v 22 To ya ligo kele kele panaꞌa buto ana huloto oto: Afoꞌniga, yaꞌma lu nimiꞌahatana to hepaꞌi keleko moneꞌi hibe, luto lu emigo  
\v 23 afoꞌafu ma luto lu emiꞌehina: Kai akuꞌi buto olopa me kapolo hiti to kifigu hiti analoꞌi sa sa huloto maloꞌi eneleꞌmo kefefe huto hepaꞌni leꞌmo kikipa halabe luto eneleꞌmoto obo.  
\v 24 To kaꞌni mone lu nokumuna keheliꞌohubo. Enali yataꞌa elesa moloꞌohunamofihi bonaꞌmagi enogomo meepilunagihe. Noseꞌnaꞌni menalabe luto noluna yabe. Yesu ya luꞌehina bame ka yabe.   
\s1 Bo ai ekesa yigi bati huloto Yesuhi megeꞌi meleno  
\r Mt 10:37-38  
\p
\v 25 Babu boanaꞌi Yesuhi megeꞌi lifite nebago Yesu i behe huto ma luto ana boanaꞌi lu epiꞌehina:  
\v 26 Bo moneuba nanitoga oꞌehilinaya ai itoꞌagi afoꞌagi etaliꞌagi to gonamu tamuꞌa to aiꞌa mehaꞌamofi gufaꞌamofi yaꞌma enalito megesa hu meepiꞌehilina ai ana bouba nani koko panaꞌni lolo mehilinaꞌmu. To ana huto aiꞌa gufaꞌa laga besilina bonaꞌi nani koko panaꞌni lolo mehilinaꞌmu.  
\v 27 To bo moneuba ai malipu yafaꞌa kofiloto naniꞌi nemegeꞌi memalalina nani koko panaꞌni lolo mehilinaꞌmu yabe.  
\v 28 To bo mone lenali folagahatiniguti ai yatama yatama nohi gilago tilube lutomo ai yataꞌa ana noto minaꞌa heꞌmilinaꞌamu melugu minoto yakiꞌa heꞌmito ana nohi gilunagi luto ekesa yigi bati hulata nohibe. Ai ekesa yigiloto henakiꞌa efatuꞌi ana nohi gi baga ilufi luto kehelilata nohibe.  
\v 29 To ai ekesa yigi bati mehuse hagulu hagulu tito ana nohi kefa hisa lolo huto mololoto efahi su nohenogomo heꞌmiꞌehigo kifi noligigo bila ela nehana bonaꞌmagi ana bomofihi kiyaꞌa hi eteme bila ela hilata nehabe.  
\v 30 Ya nehite ma lite ana bonaꞌmagi lilata nehabe: Ma bouba nohi gilufi luto gi hapi finaya ana nohi gi baga meibe lite lilata nehabe.  
\v 31 To gihiti bo moneuba fato gihiti bo hiti luba hiluꞌibe luto bilubeꞌmu nohutomo ai minoto ma luto ekesa yigi bati huto ma luto nolibe. Nani gimi boꞌni 10 tauseni eneleꞌmoto nobinogoꞌnimo ai fato gihiti bouba 20 tauseni gimi boꞌa hiti eneleꞌmoto alinaꞌmu keheli bati huloto ma luto lulata nohibe. Ai yaꞌmana 20 tauseni gimi boꞌa nehana gihiti bouba naniꞌi nohoto neleꞌmo heꞌmilifi luto yataꞌa ekesa yigi bati hulata nohibe.  
\v 32 To ai gimi boꞌa babu lite menehagomo ai amuya molo fato gihiti bo halunaꞌa huto menohube lulotoꞌa fatehaꞌa fotoꞌi nohigo luba mehiluꞌina akuꞌi fulu hiluꞌibe luto kaga leliꞌali bolo kaga heꞌmi etago bulata nohibe.  
\v 33 Yesu ana kagaꞌa lu baga iꞌehina: Ana suhi huto mone bomaka asaga yogo feꞌnohaka kemegesa hu emiloto ya suhi meminalata nani koko panaꞌni lolo mehilataꞌmu yabe luꞌehina yabe.   
\s1 Amuyaꞌa menina hege  
\r Mt 5:13; Mk 9:50  
\p
\v 34 Hegemoya batiꞌna niꞌinaꞌmu to lenali hegemo legitana nehabe. To hege lagaꞌa fenene hilina akuꞌi enali hena hinogo hege bati huto lagaꞌa hilina niꞌibe?  
\v 35 Yaꞌiya hina hege foyagu tili hilana foya leꞌmo bati mehilinaꞌmu yabe. To yagamagihi siꞌani hiti li nupa mehilata nehabe. Faꞌmene li heꞌmilata nehabe. Lenali yalo kehelilo, lenali lenekesa niꞌinogomo keheli bati hite kehelilo, luto Yesu lu epiꞌehina yabe.   
\c 15  
\s1 Sipisipi yaga fenene huꞌehinamofihi bame kaꞌa  
\r Mt 18:12-14  
\p
\v 1 Mone yupahi takisi nelina bonaꞌi hiti to kaꞌi leli nehana bonaꞌi hiti Yesu nohinalo ete ai kagaꞌa linalo kehelite mineꞌahana yabe.  
\v 2 Ya nehago Felosi bonaꞌi to keya ka tisa bo bu gelete gulu gulu bite ma lite Yesuhi ka emekiꞌahana: Ma bouba ai foipa bonaꞌi hiti eneleꞌmo bati huto enali hiti noseꞌna nolata nohibe.  
\v 3 Ya lite lana kagaꞌani Yesu akeheliloto bame ka mone ma luto lu epiꞌehina yabe.   
\p
\v 4 Lenali bonatini moneuba sipisipi yagaꞌa babu lite 100 nehago to mone fenene hinogo, hena nohibe? Sipisipi yagaꞌa yege yegeꞌna holupa hepatoga eneheꞌmito yaꞌma fenene huꞌehinamofihi buto sa sa nohibe.  
\v 5 To sa sa huto bu goba bu goba hutoꞌa to etafa huloto fokehi nolito nu nokibe.  
\v 6 Ya huloto kofito buto to hepatoga nehetilotoꞌa faluꞌagi hiti to bonaꞌagi kehe noibe. To neenogo ma luto lu epibe: Sipisipi yagaꞌni fenene huꞌehinana huto higo leꞌmoto oto lenali hiti nani hiti legelo bilunagihe. Ya luꞌehina kiliheꞌi yabe.  
\v 7 To nani ana huto ma luto lu nolepube. Foipa bo moneuba foipa hapaꞌa heꞌmito to komopaꞌa i gelehe hinogomo ifo muya nehanamagi kokulumalugu gofana hite enegelo bilanaꞌmu yabe. To bonaꞌi yege yegeꞌnamagi hapaꞌani batiꞌna niꞌina to komopaꞌani i gelehe mehise nehinogomo, enali kumu kokulumalugu yege nesiꞌa filabe. To foipa bouba, ai foipa hapaꞌa heꞌmito, to komopaꞌa i gelehe hinogomo, lusina hite enegelo bilanaꞌmu yabe. Yesu ya luto lu epiꞌehina yabe.   
\s1 Moni efahi nimigiꞌehina  
\p
\v 8 To mone hiti niꞌigi aꞌi moneuba siliba efahaꞌa 10 moloꞌehina. To mone fenene hinogo, hena nohibe? Ai libiꞌmo fulu kulu tiloto lito buto nohaꞌa asagaꞌi lito sa sa nohibe.  
\v 9 To sa sa huba huba hulago alihi efahaꞌa huto hinogomo, giꞌaꞌagi hiti bonaꞌagi kehe ito ago ma nolibe: Lenali nanilo li nupa hitemo legelo bilune. Efahaꞌni fenene higo, yatai bu goto nolube. Ya luꞌehina kiliheꞌi yabe.  
\v 10 To nani ana huto, ma luto lu nolepube. Foipa bouba sibi hapaꞌa heꞌmito to komopaꞌa i gelehe hinogomo, Huꞌmamofihi agelomagi yaꞌma bomofi kumu yege filanaꞌmu yabe.   
\s1 Panaꞌi fenene huꞌehina  
\p
\v 11 Yesu ka mone hiti luꞌehina: Bo moneuba panaꞌi loemo eteketoꞌehina.  
\v 12 To nehite gonaꞌauba afoꞌafihi lu emiꞌehina: Apaobe. Alihi nimilata nasana yatai nimibo. Ya luto ligo afoꞌatitifu anaꞌinaꞌa kita huto fuku luto etimiꞌehibe.  
\v 13 To ya hulago gonaꞌauba kana loemofi moneꞌafi minoto akuꞌi anaꞌinaꞌa li gu ito kofiloto foto hepatoga buto minoꞌehibe. Ana hepatoga nohutoꞌa foipa hapaꞌa huto minoꞌehina.  
\v 14 To efahaꞌa asagaꞌna ana hapaꞌalo heꞌmiba heꞌmiba huto meleꞌisi su hoꞌehibe. To ana hepato sibi kanaꞌa niꞌigo noseꞌna fenene huꞌehina yabe. Ya higo ana panaꞌmo efahaꞌa menina keneꞌi nohuto kauꞌna hoꞌehibe.  
\v 15 Kauꞌna nohoto buto ana hepato bonaꞌmo moneꞌa hiti minoꞌehibe. To yaꞌma bouba ana panaꞌmo ho lifigo yaga hepatoga buto yaga maya epilata huto minoꞌehina yabe.  
\v 16 To bonaꞌmagi noseꞌna meemise nehago yagamagihi noseꞌna nalube luto ekesa kehelito anana bati huto natitaꞌmu yabe.  
\v 17 To alihi ekesaꞌa hokolo higo ma luto luꞌehibe: Ke. Afoꞌnifihi liliꞌnalo bonaꞌmagi henakiꞌa noseꞌna nelete moneꞌa neheꞌmibe? Asagaꞌi ya nehanagi to nani kauꞌna gofa nonahago mana hepatoga nofulube.  
\v 18 Ma hilube. Ho titoꞌni buto afoꞌnifuloga buto ma lu emilube: Ke. Afoꞌnigabe. Nani Huꞌmamofi kumu to kai kumu foipana huꞌohuna yabe.  
\v 19 Ya huꞌohunagi kai yatai panaꞌni yabe, luto nigi mehalataꞌmu yabe. Liliꞌna panaka neleꞌmalataꞌmu yabe.  
\v 20 Ya luto ho tiloto kapo moloto afoꞌafuloga bibe.  
\p To fotoꞌi noago afoꞌafu bu goto sipi ginaga nofigo hololu luto buto nu kito soso hu etoꞌehibe.  
\v 21 To panaꞌauba ma luto luꞌehibe: Ke. Afoꞌniga, nani Huꞌma kumu to kai kumu foipana huꞌohunagi kai yatai panaꞌni yabe, luto nigi mehalataꞌmu yabe.  
\v 22 Ya ligo afoꞌafu liliꞌnalo bonaꞌa kehe ito ma luto lu epiꞌehina: Meꞌme hite bite laga hina kata lite ete hepi etalo. To sahi yahaꞌalo bilinaꞌa, to suꞌmo gigusaꞌalo bilinaꞌa lite ete emilo.  
\v 23 To bulumaka yaga noseꞌna emiꞌohuta yaga bite keye lite laita hilo. Lofokehi hilutagihe.  
\v 24 Yaꞌma panaꞌnimo filiꞌehina legita minoto akuꞌi nohibe. To fenene huto minoto yatai akuꞌi huto huꞌehibe. Ya ligo enali hapi fite noseꞌna nenete enegelo nebite mineꞌahana yabe.   
\p
\v 25 To olopa panaꞌa foyagati noago enali nama nelite to melekehi neite nehago kehelito,  
\v 26 liliꞌnalo panaꞌi moneꞌamofihi kehe igo ago ma loka hoꞌehibe: Enali henabe lite ya nehabe?  
\v 27 To ai ma lu emiꞌehibe: Kogonaka aꞌoto nohibe. To afokafu panaꞌni bati huto nohibe, luto yege nofito bulumaka yagaꞌa noseꞌna emiꞌohutana keye luꞌehibe.  
\v 28 Ya ligo olopa panaꞌuba ipaꞌagu logo bigo okaba huto anagu metise nohuto fegutoga siko huto minoꞌehina. Ya huꞌehinaꞌmu afoꞌafu limito: Atibo, atibo, ligo,  
\v 29 ana panaꞌuba afoꞌafitoga ma lu emiꞌehibe: Abo. Kaika liliꞌnakalo foya kana babu luto minoꞌohuna yabe. To kaikamo kehelito minotoꞌni akili mehuꞌohunagihe. To kaimo meme yaga mone, lagasoꞌasi mone, menimise minoꞌahata yabe. Nafaluꞌnifu hiti noloto yege fititaꞌmu yabe. Menimise minoꞌahatagihe.  
\v 30 To akuꞌi yaꞌma panaka kapo anaꞌmo hiti efahaka heꞌmi su hoꞌehina panaꞌmo ai ago bulumaka yagaka noseꞌna emiꞌohutana ai kumu keye luꞌahatagihe.  
\v 31 Ya ligo afoꞌafu ma lu emiꞌehibe: Panaꞌni. Kai hiti asaga yupahi nohuꞌibe. To anaꞌinaꞌni asagaꞌi kaiꞌnaka niꞌinagi yege panaꞌni nohatagihe.  
\v 32 To yaꞌma kogonaka filiꞌehina legita minoto yatai nohibe. To fenene huto minoto yatai huto huꞌehibe. Ya huꞌehinanaꞌmu lali bati huto yege fito lofokehi nolune, luto luꞌehina. Yesu ya lu epiꞌehina kiliheꞌi yabe.   
\c 16  
\s1 Kaba bo moneuba liliꞌna li bati mehuꞌehinamofihi bame kaꞌa  
\p
\v 1 Yesu koko pananaꞌa ma luto lu epiꞌehina: Feꞌnoho bo mone minolata hina bomofihi kaba boꞌa mone minolata huꞌehina yabe. Ya higo bonaꞌi lugaꞌamagi ana feꞌnoho bomofihi ma lite lu emiꞌahana yabe: Kaba bokauba efahakamo heꞌmi su nohabe.  
\v 2 Ya lago ana feꞌnoho bouba kaba boꞌa kehe iloto ma luto loka hoꞌehina: Hena huꞌahanogo kai kaga yaꞌma nokehelube? Kai asaga feꞌnohaꞌni maꞌasi buto leka so su holoto fayahi go molo su ho netobo. Kai akuꞌi asagaꞌna naniꞌnilo kaba bo yatai meminalaneꞌmu nolube.  
\v 3 Ya luto feꞌnoho bouba ligo ana kaba bouba ma luto luꞌehina: Nani sipi boꞌniuba liliꞌnaꞌniloti aꞌneleꞌmo heꞌmilubeꞌmu linogo nani henaꞌni hilube? Nani amuya moloto keꞌmuya mekifila to fato bonaꞌi noseꞌnaꞌmu kehe iluna nubuyaꞌni hilinaꞌmu yabe.  
\v 4 Ya huꞌehina yatai nekesa moneꞌya noyugube. Liliꞌnaꞌniloti sipi boꞌniuba neleꞌmo heꞌminogomo bo moneuba nohaꞌaluga neleꞌmo bati huloto neleꞌmo bilina bomofihi nonuga bilube.  
\v 5 Yalo ai asaga bonaꞌi sipi boꞌamofihi efahi tina hiꞌahana bonaꞌi moneꞌisi moneꞌisi kehe iloto yataꞌa bomofihi henaki sipi boꞌnimofitoga tina huꞌahane?  
\v 6 Nani 100 mesebe kopo liꞌohube lilinaꞌmu yabe. Ya linogo kaba bouba tinaꞌalo tiketi noemito meleꞌisi malo minoto 50 yabe luto gobo, luꞌehina.  
\v 7 To mone bomofihi loka hoꞌehina: Kaibe, kai henaki tina huꞌahane? Mone tauseniꞌa kile guꞌi liꞌohube. Tinalo tiketika malo nolito 800 yabe luto fayahi gobo, luto kaba bouba lilinaꞌmu yabe.  
\v 8 To alihi sipi bouba ana kaba bomofihi bu goloto yege fiꞌehina yabe. Henaꞌmugope ai latahaꞌanigu bebe sana bonaꞌmagihi suhi liꞌehina. Ma melugu bonaꞌmagi enali ya huse bonaꞌi hiti liliꞌna moneka lilana, enali Huꞌma ka megeꞌi nemalana bonaꞌi enahalanaꞌmu yabe. Guminalo hapaꞌa yaꞌma keheli bati nehabe, luto Yesu luꞌehina.   
\p
\v 9 Nani lu nolepube, luto Yesu mone hiti ma luꞌehina: Lenali bati mehina efahi ma melugu nina hiti lenali bonaꞌi eneleꞌmo bati hite eneleꞌmo lenalalutinigi eneleꞌmo lolo hilafiye? Oꞌe. Ya hilenogo alihi efahi lise kanaꞌa su halina yupahi lenali leneleꞌmete kokulumatoga minoba minoba hepato bilanafiye? Oꞌe, luto Yesu lu epiꞌehina yabe.  
\v 10 To bo moneuba nesiꞌnasilo kaba huto hilinamofi to amuya moloto kaba hu bati hilina alihi sipina huto hilinalo ana huto kaba hu bati hilinaꞌmu yabe. To bo moneuba nesiꞌnasilo kaba hu bati mehilina ana huto sipina huto hilinalo kaba hu bati mehilinaꞌmu yabe.  
\v 11 Ma melugu batiꞌnaꞌa kaba hu bati mehilata alihi kokuluma hepalugu lusi batiꞌnaꞌa hena huto kaba hilana niꞌibe?  
\v 12 To kai bo moneꞌmofihi efahaꞌafi feꞌnohaꞌafi kaba hu bati mehilata yanaꞌmu kai efahakafi feꞌnohakafi kuyuꞌafu kimilina niꞌibe?   
\p
\v 13 Sipi bo loemaleꞌi liliꞌnaꞌatiti moneko bouba lilinaꞌa huto meniꞌibe. Moneꞌmofihi ipakafa nohoto moneꞌmofihi fokehi halinaꞌmu yabe. To moneꞌmofihi leꞌmo bati nohuto moneꞌmofihi leꞌmo hale hilinaꞌmu yabe. Lenali moneko kumu Huꞌmamofihi nasanaꞌa leꞌmo bati nehite efahi leꞌmo bati nehite mehilanaꞌmu yabe, luto Yesu lu epiꞌehina yabe.   
\s1 Yesuhi kaga mone mege ka liꞌahana  
\r Mt 11:12-13; 5:31-32; Mk 10:11-12  
\p
\v 14 Felosi bonaꞌmagi asaga kaga Yesu lina kehelilete kiya hi eteꞌahana yabe. Henaꞌmugope enali efa kumuꞌi batiꞌnati yabe lite li enogolagalo nemalana bonaꞌmagi yabe.  
\v 15 Yesu ma luto ana Felosi bonaꞌi lu epiꞌehina: Asaga bomagihi enubulo lenali bati huꞌohuta bo nohune lite lilata nehanaya Huꞌmau komopatinigu bu go fulu tuto abu goꞌehibe. Bonaꞌmagi enali hetofa feꞌnohati yabe lite li pili kete minelata nehananaya Huꞌmamofihi bulo kisilito tuguma bito bati mehinana niꞌibe.   
\p
\v 16 Mosehi keya kagaꞌa hiti to lu huto huto bonaꞌmagi kaga keyeꞌahanana hiti Yonihi kanalo mino bati huꞌehina yabe. Ya huꞌehina Yoniu minana kanaꞌaloti oto oto yatai yaꞌma yupahi Huꞌmamofihi ka lamanaꞌamofihi kapoꞌa asaga hepatoga huto nohibe. Ya nohigo asaga bonaꞌi amuya melete peninite Huꞌmamofihi ana kapoꞌalo li hokolo hite biluneꞌmu nehabe.  
\v 17 Alihi kokuluma hiti meꞌi hiti su hoto bilinaya keya kaꞌa nesi kasi hupamoneꞌi mone ninaya su hoto mebilinaꞌmu yabe, luto Yesu lu epiꞌehina yabe.   
\p
\v 18 Bo moneuba lihaꞌa noheꞌmi etoto fato aꞌi lihaꞌa lilina ai bo alobo sibi sibina higo foipanaꞌa nominabe. To bo moneuba lihaꞌa leꞌmo heꞌmiꞌehilina fato bouba lihaꞌni yabe luto lilina ai ana bouba sipi foipanaꞌa li huto hulata nohibe, luto Yesu lu epiꞌehina yabe.   
\s1 Lasalasi to feꞌnoho bo  
\p
\v 19 Bo moneuba efahaꞌa babu luto niꞌigo ai asaga yupahi hetofa gu kata hepilata huto to hetofa hatofa noseꞌna babu luto nolata huto minoꞌehina yabe.  
\v 20-21 To, kasihaꞌalo bo mone giꞌa Lasalasi, analo kolata huꞌehina yabe. Ai keneꞌi nohuto to gufaꞌalo hepuhi babu luto loba loba huto minoꞌehibe. To keneꞌi nohuto to kauꞌna nohoto ana sipi bomofihi noseꞌna letuhaꞌa bati huto natitaꞌmu yabe. To anaga nokago kalamagi ete hepuhaꞌa kehe nenete mineꞌahana yabe.  
\v 22 Ya huto minolotoꞌa alihi fililago agelomagi leꞌmete bite Abalaha koyapa filito buꞌehina hepatoga leꞌmete bago Abalahau ai nu kito minoꞌehina yabe. To, alihi yupahi ana sipi fenoho bomo ai ana huto fililago keli heꞌahana yabe.  
\v 23 To ai logo hepaꞌmo aiꞌa Hete hepaꞌi anaga buto gabu sipiꞌa nogigo ya nohuto hiha luꞌehina: Akae. Akae, luto minoloto bu go saga hutoꞌa Abalaha fotoꞌi nohuto Lasalasihi nu kiꞌehinalo bu goꞌehina yabe.  
\v 24 To, bu nogoto kehe ito ma luꞌehibe: Oho. Abalahao, afoꞌnigase. Kekeꞌi nolu netobo. Kai Lasalasi ho lifigo ai yahaꞌa nagamilugu mololoto kenetufaꞌniloga mololenogo ketipa ilinaꞌmu yabe. Nani mana logo guluya meꞌmogu nagabuꞌni sipi nogigo nohunagihe.  
\v 25 To Abalahau ma lu emiꞌehibe: Panaꞌni. Koyapa hapaka beto hubo. Kai koyapa anaꞌinaka hetofana babu luto niꞌigo, kofokehi luto minoꞌahata yabe. To Lasalasi ai koyapa keneꞌi nohuto sibina huto minoꞌehina yabe. To yatai ai bati huto nohigo to kai kagabuꞌi nogigo nominane.  
\v 26 To lali hiya huto keheꞌmalune. Folaganugu mone sipi yabaꞌmo niꞌigo bo moneuba lali kegiꞌagati kaitoga bilina kapo meniꞌibe. To ana huto kai beletogati lalitoga alina mone meniꞌibe  
\v 27 To Abalahau ya ligo ai ma luꞌehina: Ke. Afoꞌnigase. Yalo Lasalasi afoꞌnifihi hepatoga ho lifibo.  
\v 28 Nani nogonaꞌni 5 magi nehana. Enali yaꞌmana gabuꞌi gise hepatoga mealabe luto Lasalasiu lipoti epilina niꞌibe.  
\v 29 Ya ligo, Abalahau kaꞌalo nonaꞌa lu emiꞌehina: Henabe luto ho lifilube luto, mono buku niꞌibe. Moseu koyoꞌehina ka hiti, to Huꞌmamofihi ka lu huto hulata bonaꞌmo keyeꞌahana ka hiti niꞌina yabe. Ana kaga kehelilanaꞌmu yabe, ligo  
\v 30 ai: Oꞌe. Abalahao, afoꞌnigase, mekehelilabe luto, to bo mone filiꞌehina bouba akuꞌi anagati ho tito buto kaga lu epinogomo ka kehelite komopaꞌani i gelehe hilanaꞌmu yabe, ligo  
\v 31 ai: Oꞌe luto, enali koyapa koyoꞌehina kagamo mekehelise nehanagi to ana huto filiꞌehina bo moneuba filiꞌehinagati ho tito buto kaga lu epinogomo kaꞌa ana hite mekehelilanaꞌmu komopaꞌani uleꞌale hite minalabe, lu emiꞌehina. Yesu ya luto luꞌehina kiliheꞌi yabe.   
\c 17  
\s1 Foipanamofihi hapaꞌa  
\r Mt 18:6-7, 21-22; Mk 9:42  
\p
\v 1 Yesu koko pananaꞌa lu epiꞌehina: Asagaꞌna fato fato ninauba huto hulenogo asaga boanaꞌi foipanagu eneleꞌmo malalina huto huꞌehina yabe. Ya huꞌehina enaliꞌani anana li huto hilata nehana bonaꞌmoya ke luto nolu epolobe.  
\v 2 Ma lagaso meso boanaꞌmagihi foipanagu eneleꞌmoto folo lalibe. Ya hu laligi sipi efahi mone lubahaꞌalo naga ilete hege nagamilugu lita fo bilenogo ai akuꞌi ana foipa foipana li huto mehilibe.  
\v 3 Lenali kaba hu bati lenalitinimuꞌi hilo. Kogonakauba foipana li huto nohinogomo kai ka emekibo. To komopaꞌa i gelehe nohinogomo kai foipanaꞌa li heꞌmi etobo.  
\v 4 To sebeniꞌa yupahi moneko yegegu foipana huloto sebeniꞌa yupahi kaitoga oto ma luto lu kimilibe: Nani yatai komopaꞌni i gelehe nohube, ya lulenogomo kai yalo foipanaꞌa li heꞌmi etobo.   
\s1 Kaga keheli uleꞌale huseꞌi  
\p
\v 5 Aposolo panaꞌmagi Yesuhi ma lite lu emiꞌahana: Kaga keheliloto uleꞌale huseꞌnati leꞌmo sipi hu letobo.  
\v 6 Yesu kaꞌanilo ma luto lu epiꞌehina: Lenali yafa legeya lagasoꞌasi moneꞌmofihi suhi luto kaga keheliseꞌnatini niꞌinogomo yaꞌmana nemuya yafaꞌa ma lite lu etalo: Kai ma yafamaka hapaꞌaka hiti i gonomi huloto buto hege nagamilugu kaika hekololoto tibo, lite linogo ana yafauba lenabaga liyafa huto kagatini kehelilinaꞌmu yabe, luto Yesu lu epiꞌehina yabe.   
\s1 Liliꞌnalo bomofihi liliꞌna nolina hapaꞌa  
\p
\v 7 Liliꞌnalo boka moneuba foyakagu keꞌmuya nokifilinatifi to holupa kifigu yagaka kaba nohilinagati noenogomo meꞌme huto oto noseꞌnaka nobo, luto lulata nohata niꞌifihe?  
\v 8 Oꞌe, ya lulata menohane. Noseꞌnaꞌni li loloba hu netoloto gilimika i hetofa nohuto noseꞌnaꞌni alifito ito oto nimitogo nani yataꞌa nolenogoꞌni kaika alihi noseꞌnaka nalane, luto lulata nohibe.  
\v 9 Liliꞌnalo boꞌauba sipi boꞌamofihi baga liyafa huto agoya hu eminaꞌmu sipi boꞌauba liliꞌnalo boꞌamofihi bati huto hetofa suhi hane, luto gepohi lilata nohifi?  
\v 10 Ana suhi luto lenalitoga hiti niꞌibe. Ya huꞌehinagi asagaꞌna Huꞌmau lu lepoloꞌehilina suhi hi su heletemo lenali ma lite lilo: Lali liliꞌnalo bati mehuta bo yabe. Anaꞌina nolutaya ai lali liliꞌnati niꞌibe.   
\s1 Falame bonaꞌi teniꞌa Yesu eneleꞌmo bati huꞌehina  
\p
\v 11 Yesu Yelusale hepatoga megeꞌi mololoto Samalia kapoꞌa hiti Galili kapoꞌa hiti folagahaꞌatitigu buꞌehina.  
\v 12 Ya huto hepaꞌi monelugu notigo falame bonaꞌi nayahi luga luga su hago nehana Yesutoga eꞌahana. Enali ete Yesuhi gufasilo ete ho metina fotoꞌi ete ho tite mineꞌahana yabe.  
\v 13 Ya hilete kehe sipi ma lite iꞌahana: Yesuo. Sipi Boti. Kai kiginaga fi limibo.  
\v 14 Yesu bu enogoloto ma luto lu epiꞌehina: Lenali binogo mono bonaꞌmagi belelete lenugufatini bi geno. Enali kapogu nebago falameꞌani gololo ti su ho epoloꞌehina yabe.  
\v 15 Ya higo moneko bouba falameꞌa bu gana gololo ti su nohago bu goloto ai i behe huto nooto sipi kehe ito Huꞌmamofihi fokehi ho emito oꞌehina yabe.  
\v 16 Ya huloto oto Yesuhi gigusagu golaga fito nokoto Yesuhi gepohi liꞌehina yabe. Yaꞌmana bo ai Samalia kapolo bouba yabe. Yuta bonaꞌmagi yaꞌma Samalia bonaꞌmofihi eneleꞌmo laba hilata nehana.  
\v 17 Ya nohigo Yesu kehe ito luꞌehina: Nayahi luga luga su hago bo eneleꞌmo bati huꞌohube. Ya huꞌohuna naeniꞌa hiyaꞌa nehabe? Enali henabe lite ete Huꞌmamofihi fokehi menehabe?  
\v 18 Hena hibe luto fatoga bouba aisigo oto Huꞌmamofihi giꞌa li saga huto fokehi nohabe?  
\v 19 Yesu ma luto ana bo lu emiꞌehina: Kai kaga keheli uleꞌale nohatanauba keleꞌmo bati nohinagi kai ho tito bubo.   
\s1 Huꞌmamofihi Kapoꞌa alinaꞌmu yabe  
\r Mt 24:23-28, 37-41  
\p
\v 20 Felosi bonaꞌi lugaꞌamagi Huꞌmamofihi Kapoꞌa hiya yupahi huto hilina niꞌibe, lite Yesuhi loka heꞌahana. Ya lago Yesu kaꞌanilo ma luto lu epiꞌehina: Huꞌmamofihi Kapoꞌa alina yupahi boanaꞌmagi enubuꞌanituꞌi be megalanaꞌmu yabe.  
\v 21 Bo moneuba Huꞌmamofihi Kapoꞌa ma nina bu galo lula muya nina bu galo lula mehilinaꞌmu yabe. Henaꞌmugope Huꞌmamofihi Kapoꞌa lenali folagahatinigu hiti niꞌinaꞌmu yabe.   
\p
\v 22 Yalo koko panaꞌa ma luto lu epiꞌehina: Alihi kana mone huto hilina yupahi lenali lenipagu yibi hilete ma lite lilabe: Kokulumaguti limiꞌehina Bomofihi kanaꞌa meleꞌisi aku huto hulenogo bu galune. Ya lilana lenali bu megalanaꞌmu yabe.  
\v 23 To bonaꞌi moneꞌa ana lite minalanamagi muyana bu gobo lila to mana bu gobo lila hilanaꞌmu yabe. Ya lilenogo lenali heleko limite bite anana sa sa mehilanaꞌmu yabe.  
\v 24 Kopisiꞌnauba i begena huloto kokulumatoga mone kegiꞌa buto i begena hula oto mone kegiꞌa i begena hula nohinana yago Kokulumaguti limiꞌehina Bouba yatai yaꞌma kanaꞌalo ana suhi hilinaꞌmu yabe.  
\v 25 Ya huꞌehina ai yataꞌa sipi gabu foya kofila to enali yatai bonaꞌi ma nehanamagi okabagu bu go bati mehise megesa hu emila hilenogo yabe, luto Yesu lu epiꞌehina yabe.  
\v 26 Koyapaꞌi Noaha kanalo huto huꞌehina suhi lito ana huto Kokulumaguti limiꞌehina Bomofihi kanaꞌalo huto hilinaꞌmu yabe.  
\v 27 Asaga bonaꞌi minete noseꞌna neba neba nehite anaꞌi kata hite nehago Noau sipi botigu tilago nagamiꞌi bilito asaga boanaꞌi enoho fito su hoꞌehina suhi hilinaꞌmu yabe.  
\v 28 Koyapaꞌa Lotiu minana kanalo enali noseꞌna nelete nagamiꞌi nelete fato fatoꞌna mina filete foya hekelete to nohi gila hite mineꞌahana yabe.  
\v 29 Ana yupahi Lotiu Sotomu hepaꞌi heꞌmito nobigo kokulumaluguti sipi logo loto ekesa efahi goꞌi ito limiloto asaga boanaꞌi enoho su hoꞌehina yabe.  
\v 30 Kokulumaguti limiꞌehina Bo aku alina yupahi yana suhi luto hepaꞌi kugumato hutoꞌi huto hilinaꞌmu yabe.   
\p
\v 31 Ya hilina yupahi bo moneuba nohupitaꞌalo nohilina akuꞌi nohaꞌaluga limito feꞌnohaꞌa lilubeꞌmu mehilinaꞌmu yabe. Henaꞌmugope hololu luto bufa hilinaꞌmu. Ana huto bo moneuba foyaꞌagu minalina hepaꞌaga mebilinaꞌmu yabe.  
\v 32 Lotihi lihaꞌamoga lenekesa yigilo. Ai kapogu i behe huto fulu huto minoto anaꞌasi filiꞌehinanaꞌmu beto hilo.  
\v 33 Bo moneuba nugufaꞌni sibina hiligi luto kaba huto leꞌmo bati bati hilina gufaꞌa heꞌmilinaꞌmu yabe. To bo moneuba nani liliꞌna nolito gufaꞌa kaba hu bati mehuse heꞌmi hale hilina alihi gufaꞌa huto hilinaꞌmu yabe.  
\v 34 Nani lu nolepube. Yaꞌma kanalo mone sininugu bonaꞌi loemo moneka sipalo keꞌehilaꞌinaloti mone leꞌmo bufa nohinogo moneꞌisi ana sipalo koloto minalinaꞌmu yabe.  
\v 35 Aꞌi loemaleꞌi noseꞌna laita hite nehilaꞌinaloti mone aꞌi ai leꞌmo saga nohinogo moneko aꞌi melugu minalibe.  
\v 36 To ana huto bo loemomaleꞌi foyagu liliꞌna lite nehilaꞌina mone bo ai leꞌmo saga nohinogo moneko bo ana foyagu minalinaꞌmu yabe.  
\v 37 Yesu ya luto lu epigo enali ma lite loka heꞌahana: Sipi Bo, yaꞌma nolata kaba hiyaꞌalo huto hilina niꞌibe? To Yesu lu epiꞌehina: Yaga filiꞌehina hepaꞌi nina analo lupahi ete li nupa hite he loliꞌali hite bego bego hite neminana yabe, luto Yesu lu epiꞌehina yabe.   
\c 18  
\s1 Keto aꞌi hiti kaga loko huse bomofi hiti bame kaꞌatiti  
\p
\v 1 To kosele meenehenogo ute etehi nunumu hilana bame ka Yesu lu epito ma luto lu epiꞌehina:  
\v 2 Kaga loko hulata bo hepaꞌi moneto minoꞌehina ai ana bouba Huꞌmamofihi koliꞌa mehula to asaga bonaꞌi agoya hu meepiꞌehina yabe.  
\v 3 Ana hepato keto aꞌi mone minoꞌehina ai asaga yupahi kaga loko hulata bo nohinalo ma luto oto buka tito lu emilata huꞌehina: Fatehaꞌniuba naniꞌi neleꞌmo sibina hilubeꞌmu nohinagi kai ka foyagu nobinogomo neheꞌmobo, luꞌehina yabe.  
\v 4 Kaga loko nohina bouba yataꞌa ana eto aꞌi meheꞌmalubeꞌmu huꞌehina alihi ma luto ekesa yigito luꞌehina yabe: Nani Huꞌmamofihi koliꞌa menohu etona ana huto bonaꞌi eneleꞌmo bati menohuna yabe.  
\v 5 Ya huꞌehina ma keto aꞌi ai kosele liliꞌna nimilina suhi nohibe. Ya hinogo nani ka foyagu leꞌmo nemelenogomo mana aꞌi heꞌmalube. To mone ya huto meheꞌmaluna ai asaga yupahi oba oba nanitoga hinogo nugufaꞌni nagabu gito koseleꞌni nahalibe, luꞌehina yabe.  
\v 6 To Yesu luꞌehina: Bati mehina suhi luto kaga loko hulata nohina bomofihi kagaꞌa kehelilo.  
\v 7 Ana suhi huto Huꞌmau boanaꞌa eneleꞌmo eto huꞌehina enali asaga utehi etehi aitoga kehe ite leheꞌmalibe lite lilata nehana meeneheꞌmalina niꞌifihe? Huꞌmau tala tele huto eneheꞌmalina niꞌifihe?  
\v 8 Nani lu nolepube, Huꞌmau hololu luto eneheꞌmalinaꞌmu yabe. Ya huꞌehina Kokulumaguti limiꞌehina Bouba akuꞌi alina yupahi ma melugu bonaꞌi aitoga enipa molo emite keheli uleꞌale hite nehinogo alina niꞌifi, ya mehilanabe?   
\s1 Felosi bonaꞌi hiti takisi lilata nohina bo hiti bame kaꞌa  
\p
\v 9 Bonaꞌi lugaꞌamagi lali bati bonaꞌi nohune lite enaliꞌani enugufamofihi fokehi nehite to fato bonaꞌmomuꞌi enali bati mehana bonaꞌi nehabe lite lilata nehanaꞌmu Yesu ma bame ka luꞌehina:  
\v 10 Bo loemo nunumu hiluꞌibeꞌmu mono nonugu tiꞌahaꞌina yabe. Mone Felosi bo yagi to mone bo takisi lilata nohina bo yabe.  
\v 11 Ai Felosi bouba ho tiloto fahaꞌalo buto ho tito nohuto ma luto nunumu komopaꞌagu huꞌehina: O Huꞌmao, nani bonaꞌi lugaꞌamagi suhi huto menohube yaꞌmu nani kegepohi nolube. Bonaꞌi gumina felete to bo alobo loko hila ya hila nehana bomagihi suhi huto naniya menohube. Ana huto yaꞌma bo ai takisi lilata nohina bo legi huto menohube.  
\v 12 Asaga liliꞌna kanagu loe yupapo noseꞌna mo sito menose nominotoꞌni to noseꞌnafi to feꞌnohaꞌni leka soloto teniꞌa huto nohinogomo loko huto moneꞌa kaitoga mololata nohuna yabe, luto luꞌehina yabe.  
\v 13 To takisi lilata bo fatoꞌi ho tito minoloto kokulumatoga bu go saga huto bu megose melugu lipito bu goloto minoto yahi gofa holoto ma luto nunumu luꞌehina: O Huꞌmao, nani foipa bo kai kiginaga fi nimibo.  
\v 14 Yesu luꞌehina: Nani lu nolepube, takisi lilata bo ai Huꞌmamofihi ipaꞌa emiꞌehinamofihi ai yaꞌma lamana bo yabe luto ligo nohaꞌaga nobibe. Ya huꞌehina to yaꞌma fato bo ai bati mehuꞌehibe. To bo moneuba giꞌa li saga hilubeꞌmu lilina Huꞌmau leꞌmo melugu nomoloto niꞌibe. To bo moneuba agoya huse to giꞌa laba hilina Huꞌmau fokehi hoto giꞌa li saga hilinaꞌmu yabe, luto Yesu luꞌehina yabe.   
\s1 Yesu lagaso yagapanaꞌi lusa gi epoloꞌehina  
\r Mt 19:13-15; Mk 10:13-16  
\p
\v 15 Bonaꞌi lugaꞌamagi Yesu yahaꞌatu yagapanaꞌi lagaso mesoꞌani lusa gi epalalibe lite eneleꞌme eꞌahana yabe. Ye nehago Yesuhi koko panaꞌamagi bu gelete kaꞌani epekiꞌahana.  
\v 16 Ya nehago Yesu ana yagapanaꞌi: Alo, luto kehe i bufalo moloꞌehina. Yagapanaꞌi lenali heꞌmi epelenogo nanitoga eno. Lenali eneleꞌmo memalalo. Huꞌmamofihi Kapoꞌa ana huto yaꞌma yagapanaꞌmagina hiti niꞌibe.  
\v 17 Nani lusiga luto lu nolepube. Bo moneuba yagapanaꞌmagi Huꞌmamofitoga agoya hu emise nehana ya suhi huto menohinogomo yaꞌma bo ai Huꞌmamofihi Kapoꞌalugu lusiga luto metilinaꞌmu yabe, Yesu luꞌehina.   
\s1 Yogo feꞌnoho bo  
\r Mt 19:16-30; Mk 10:17-31  
\p
\v 18 Yuta bo moneuba ma luto Yesuhi loka hoꞌehina: Tisao, hetofa bo yale, nani hena hulotoꞌni minoba minoba hepato bilube?  
\v 19 Ya ligo Yesu ma luto lu emiꞌehina: Kai hena hibe luto hetofa bo yabe luto luꞌahane? Asaga bonaꞌi bati bonaꞌi menehabe, Huꞌma ai monekoꞌisi hetofa bo nohibe.  
\v 20 Kai keya ka keheliꞌahane: \it Kai bo alobole eteleꞌmo loko huto aꞌi gumina mefolobo. Kai bonaꞌi mone ho mefilibo. Kai gumina melibo. Kai faga melubo. Kai itokafinogo afokafinogo etabaga liyafa huto agoya hu etimibo.\it*  
\v 21 Ana bouba Yesuhi ma luto lu emiꞌehina: Nani lagasoꞌasi nohutoꞌni ana keya ka megeꞌi molomo molomo noona yatai hiti ana huto megeꞌi mololata nohube.  
\v 22 Yesu kagaꞌa keheliloto ma luto ana bo lu emiꞌehina: Kai moneꞌnasi hilata niꞌibe. Kai asaga yogo feꞌnohaka bonaꞌi epi su nohoto to efahaka feꞌnohaꞌani menilina bonaꞌi noepito huletogo kokulumaluguti batiꞌnaka lilataꞌmu yabe. Ya huloto naniꞌi nemegeꞌi molobo, Yesu lu emiꞌehina.  
\v 23 Ya ligo ana Yuta bo ai ana kagaꞌa keheliloto feꞌnoho bo nohinaꞌmu ekesa asaga nasanaꞌni musufalo bonaꞌi meepiluna yana yigito ipagu nunu gigo ginaga fiꞌehina yabe.   
\p
\v 24 Yesu ana bo bu gana yogo feꞌnohaꞌamu luto ginaga nofigo ma luto lu epiꞌehina: Bonaꞌi enali yogo feꞌnohaꞌani babu lito nina bonaꞌi Huꞌmamofihi Kapoꞌalo biluneꞌmu hilana keta epesinogo metilanaꞌmu yabe.  
\v 25 Nekaꞌmofihi kapoꞌalo kameli yagauba folo hokolo huto tilina keta besilinaꞌmu yagi to Huꞌmamofihi Kapoꞌalo yogo feꞌnohaꞌa babu lito niꞌina bouba sipi keta besilinaꞌmu yabe.  
\v 26 Bonaꞌi enali ana kaga kehelinamagi ma lite Yesuhi loka heꞌahana: Ya latago Huꞌmamofihi Kapoꞌalo minoba minoba hepaꞌiba kuyuꞌafu analo tilubeꞌmu bati hilina niꞌibe?  
\v 27 Yesu kaꞌanilo nonaꞌa luꞌehina: Anaꞌina bonaꞌmagi lolo mehilana Huꞌmau ai leꞌmo huto hilinaꞌmu yabe.   
\p
\v 28 Pitau luꞌehina: Bu gobo. Lali hepati heꞌmiloto kaiꞌi kemegeꞌi oꞌohuta yabe.  
\v 29-30 Nani lusiga luto lu nolepube, luto Yesu luꞌehina. Asaga bonaꞌi Huꞌmamofihi Kapoꞌamu lilete nohaꞌani lihaꞌani enogonaꞌani to itoꞌanigi afoꞌanigi to yagapanaꞌanigi heꞌmi epelelete alana alihi Huꞌmau babu lito batiꞌnaꞌanilo maꞌasi kanalo epilinaꞌmu yagi, to alihi kanaꞌa alubeꞌmu hilina yupahi enali hetofa hepaꞌi minoba minoba huseꞌi nina yaꞌma lilinaꞌmu yabe, luto Yesu lu epiꞌehina yabe.   
\s1 Yesu fililoto akuꞌi ho tilina kaga loegi monegi yupahi luꞌehina  
\r Mt 20:17-19; Mk 10:32-34  
\p
\v 31 Yesu yahi luga luga su hago gigusaga loemo leke ho malago aposolo pananaꞌa eneleꞌmoloto ma luto lu epiꞌehina: Kehelilo. Yatai Yelusale hepato tilune. Ya hulenogoti lu huto huto bonaꞌmagi koyapaꞌi asaga kaga Kokulumaguti limiꞌehina Bomofi kumu lime lime tiꞌahana yatai noseꞌnaꞌa huto hilibe.  
\v 32 Enali fegutoga bonaꞌmagi enayanugu epilanaꞌmu yabe. Ya hilenogo enali kaga bati mehinaꞌa li etelete leꞌmo sibina hilete okabaluga libiꞌna he etalanaꞌmu yabe.  
\v 33 To enali nagatuꞌi biyigi etelete yafalo nili henogo fililoto akuꞌi loegi monegi yegegu su holenogo ho tilinaꞌmu yabe.  
\v 34 Yesu ya luto lu epina kaga enali aposolo pananaꞌamagi hapaꞌa mekeheliꞌahana yabe. Yesu lina kaga hapaꞌauba enalitoga fala ki epoloꞌehigo ana kaga lu epina enali keheli bati mehiꞌahana yabe.   
\s1 Yesu buꞌa sibina huꞌehina bo leꞌmo bati huꞌehina  
\r Mt 20:29-34; Mk 10:46-52  
\p
\v 35 Yesu Yeliko hepa lebato noago musufalo bo mone buꞌa pisi luꞌehina bouba kapo belehaꞌaga nohuto kapolo bila ela hana bonaꞌmagi efahifi noseꞌnafi moneꞌa nimilo, luto kehe ilata nohigo bu goꞌehina.  
\v 36 Babu boanaꞌi kapo melete bila ela nehago ana buꞌa pisi lina bouba keheliloto enoloka hoꞌehina: Lenali hena nehabe?  
\v 37 To enali ma lite lu emiꞌahana: Yesu Nasalete hepalo bo kapo moloto noabe.  
\v 38 Ya lite nelago ai meleꞌisi kehe ito ma luto luꞌehina: Ke, Yesuo. Sipi boti Tebitihi Panaꞌase. Kai kiginaga fi nimibo.  
\v 39 Ya noligo bonaꞌi analo minanamagi ka emekite: Kaga meluse faꞌmene minobo liꞌahana. Ya nelago ana bouba akuꞌi ai sipi kehe ito luꞌehina: Tebitihi Panaꞌase. Kai kiginaga fi nimibo.  
\v 40 Ya ligo Yesu kapo moloto nobinati ho tiloto: Ana bo leꞌmete alo luꞌehina. Ana bo Yesu nohinalo olago Yesu: Hena hu ketalube? luto loka hoꞌehina.  
\v 41 Ya higo ana bouba luꞌehina: Sipi bo, nani nubuꞌni pisi luꞌehina neleꞌmo bati hitogo aku bu galube luꞌehina yabe.  
\v 42 Ya ligo Yesu ma luto lu emiꞌehina: Kai nanitoga komopaka nimiꞌahata yaꞌmu kubuka yatai i gili hinogo bu gobo.  
\v 43 Yesu ya luto noligo anaꞌasi kaꞌa megeꞌi moloto ana bomofihi buꞌa i gili meleꞌisi huꞌehina yabe. Ya hulago ana bouba Yesuhi megeꞌi moloto nobuto Huꞌmamofihi gelo bi emiꞌehina yabe. To babu bonaꞌmagi anana huto hina bu gelete Huꞌmamofihi ana hite fokehi hete giꞌa li saga hiꞌahana yabe.   
\c 19  
\s1 Sakiasi kaꞌa  
\p
\v 1 Yesu Yeliko hepalugu tiloto ana hepaꞌi folaganugu bilubeꞌmu huꞌehina.  
\v 2 Bo mone minoꞌehina giꞌa Sakiasi. Ai takisi lilata nehanalo kaba huꞌehina aitoga efahaꞌa babu lito minoꞌehina.  
\v 3 Ai Yesu hena huse bo nohifi luto bu galubeꞌmu huꞌehina. Ya hina ai hupamone bo nohigo asaga bonaꞌmagi Yesuhi leꞌmo folagahaꞌanigu meleꞌahago ai Yesuhi bu megoꞌehina.  
\v 4 Ya huloto ai kohe toga hololu luto buto sifehe yafagu tilotoꞌa afenuga oto Yesu nobinogo ai bu golago limito bu galubeꞌmu huꞌehina.  
\v 5 Ya higo Yesu ana yafa hapaꞌalo oto ho tiloto bu golago tito Sakiasihi bu goloto ma luto luꞌehina: Sakiasio, kai hololu luto limibo. Nani yatai kai hiti buto nohakagu minaluꞌibeꞌmu nohube, luꞌehina yabe.  
\v 6 Sakiasiu yafaloti hololu luto limito yahi emito gelonaguti be tigito nohaꞌaga biꞌahaꞌina.  
\v 7 Ya nehaꞌigo asaga bonaꞌi bu gelete gulu gulu bite ma lite liꞌahana: Akae. Bati mehina suhi luto hetofa bomouba buto foipa bomofihi nonugu minalubeꞌmu nohibe, lite enitaluga logo biꞌehina yabe.  
\v 8 Sakiasiu ho tiloto ma luto Sipi Bo Yesuhi lu emiꞌehina: Sipi Bo, kai kehelibo. Nani yatai asaga feꞌnohaꞌni folaganuguti fuku luto luga kegiꞌa feꞌnohaꞌani menilina bonaꞌi epilube. To bo moneꞌmofihi faga faga lu etolotoꞌni anaꞌinaꞌa gumina liꞌehiluna yaꞌma lugaꞌa loegi loegi molo babu lito emilunaꞌmu yabe, luto luꞌehina.  
\v 9 Ya ligo Yesu ma luto Sakiasi kumu lu emiꞌehina: Yatai kaika nagaꞌi Huꞌmau aꞌeneleꞌmoꞌehibe. Yaꞌma bo hiti ai Abalahahi tataꞌafu nohibe.  
\v 10 Henaꞌmugope Kokulumaguti limiꞌehina Bouba ai bonaꞌi fenene hiꞌahana sa sa huto eneleꞌmo huto hilube luto oꞌehina yabe, luto Yesu lu epiꞌehina.   
\s1 Liliꞌnalo bomagi efahi liꞌahana bame ka  
\r Mt 25:14-30  
\p
\v 11 Yesu lina kaga kehelina bonaꞌi bame ka mone luto lu epiꞌehina. Henaꞌmugope ai Yelusale hepaꞌi lebato oloto nominago enali Huꞌmamofihi Kapoꞌa yatai maꞌasi huto hilinaꞌmu yabe, lite nekeheligo yabe.  
\v 12 Yaꞌmu Yesu ma luꞌehina: Sipi bo mone foto hepatoga bulenogo gihiti bo leꞌmo lolo hiluneꞌmu hilana ai akuꞌi i behe huto hepaꞌaga alinaꞌmu yabe  
\v 13 Mebuꞌohuto yataꞌa teniꞌa liliꞌnalo boꞌa kehe i nupa huto goli efahi epila nohuto ma luto lu epoloꞌehina: Lenali yaꞌmana efahi nolepunaloti bisinisi melete efahi lugaꞌa mone hiti li huto hilafi nani alihi oto bu lenagalube.  
\v 14 Ya nohigo hepaꞌalo bonaꞌmagi enali ana bo sipi ipakafa heꞌahana. Ya nehago ana bo abufa nohigo bonaꞌi lugaꞌa enoho lifigo kaga lite megeꞌi lifite bite enali ma lite liꞌahana: Yaꞌma bouba ai lali gihiti boti lolo mehilibe luto keheliꞌohune liꞌahana yabe.   
\p
\v 15 Ya huꞌehina alihi ana bo leꞌmo gihiti lolo hiꞌahana. Ya hago ai oto ma luto luꞌehina: Koyapaꞌi efahi epiꞌohuna liliꞌnalo boꞌnimo kehe ilo. Nani epila epila huloto buꞌohuna efatoti henaki lugaꞌa hiti efahi lila lila hiꞌahafi nani bu go kehelilube.  
\v 16 Ya ligo yataꞌa nehetina bouba ma luto luꞌehina: Sipi bo, kai mone goli efahi nimiꞌahatamoloti bisinisi molotoꞌni teniꞌa lolo huto huꞌehina liꞌohube.  
\v 17 Ya ligo gihiti bouba lu emiꞌehina: Kai hetofa liliꞌna liꞌahane. Kai bati liliꞌnalo panaꞌni yabe. Kai lagaso mesonalo kaba hu bati hatago yatai sipi kigi kiminogo teniꞌa kaba hilane.  
\v 18 Yalo ana megesalo bouba oto luꞌehina: Sipi bo, kai goli efahi monekoꞌisi nimiꞌahatamoloti nani liliꞌna emugo lugaꞌa yatai efapo faifuꞌa liꞌohube.  
\v 19 Ya higo gihiti bouba lu emiꞌehina: Kai nayahi mone kegiꞌa su hago hepaꞌi kaba hilane, luto keleꞌmo nomolobe.  
\v 20 To mone liliꞌnalo panaꞌa nehetiloto ma luto lu emiꞌehina: Sipi bo, mone goli efapo nimiꞌahatamo ma liꞌohube. Nani gulugu fala kito li guꞌi ketoꞌohuna ma bati huto asagaꞌi niꞌibe.  
\v 21 Kaimo bu kogonamoya hosopa bo nohane, luto yaꞌma bouba lu emiꞌehina. Fato bonaꞌmagi anaꞌina melelata nehana kai lilata nohane. Bonaꞌmagi noseꞌna foyaꞌanigu hekelelata nehana kai yaꞌma noseꞌna lilata nohane. Yaꞌmu kai kumuꞌi nani koli nohube luto yaꞌma liliꞌnalo bouba luꞌehina.  
\v 22 Yalo gihiti bouba ana liliꞌnalo panaꞌa ma luto lu emiꞌehina: Kai bati mehata liliꞌnalo panaꞌi yabe. Kaika kagakamu ka foyagu keleꞌmo malalunaꞌmu yabe. Naniꞌya bo nohutoꞌni bonaꞌmagi anaꞌinaꞌani nolito to noseꞌna foyaꞌanigu hekeleꞌahana yanaꞌani lilata nohuna bomo nohube. Keheliꞌahapi, ya?  
\v 23 Ya huꞌehinaꞌmu kai hena hibe luto efahaꞌni efaha nonuga memolo netane? Ya huꞌahatita nani oto ana efaha nonugati efahi moneꞌa hiti molo emiꞌahago lutitaꞌmu yabe.  
\v 24 To sipi bouba ma luto analo nehana bonaꞌi lu epiꞌehina: Lenali ai yaꞌma bologati mone goli efahi emiꞌohunanamo lite lugaꞌa teniꞌa liꞌehina bo emilo, luto luꞌehina.  
\v 25 To enali ana bonaꞌmagi sipi bo lu emiꞌahana: Sipi bo, ai babu liꞌehinamo akuꞌi hena hibe luto yaꞌma goli efahi mone hiti li emilune? liꞌahana.  
\v 26 Nani lu nolepube, luto sipi bouba lu epiꞌehina: Asaga bonaꞌi anaꞌina lugaꞌa liꞌehilana nani akuꞌi nanaꞌanilo molo emi epalalunaꞌmu yabe. Ya huꞌehina to bo moneuba anaꞌina melise faꞌmene nohuto nesiꞌnasi liꞌehilina be silito li heꞌmilunaꞌmu yabe.  
\v 27 Ya huꞌehina enali nani kumuꞌi gihiti bo meminalane liꞌahana fatehaꞌni eneleꞌmete ete nani nubulo enoho fililo, luto gihiti bouba lu epiꞌehina yabe.   
\s1 Yesu gihiti bomagi suhi luto Yeslusale hepalugu tiꞌehina  
\r Mt 21:1-11; Mk 11:1-11; Yn 12:12-19  
\p
\v 28 Yesu ana bame ka lu epiloto kohe toga Yelusale hepa kapo megeꞌi moloto buꞌehina.  
\v 29 Ya huloto ai Betefasi hepaꞌi hiti Betani hepaꞌi hiti nina o leba toloto Oliba kosaloti loe koko panaꞌa etoho lifigo etali kohe tete bifa hiꞌahaꞌina.  
\v 30 Ai ma luto lu etimiꞌehina: Letali muya nina hepato bite tilete ana hepalugu toki yaga ikeleꞌa mone naga iꞌehinogo ana yaga megesalo bonaꞌi metiꞌahana bigelete nagaꞌa gulu fete leꞌmete aliyo.  
\v 31 To bo moneuba letoloka hoto hena hibe lite toki yaga gulu nehaꞌibe? nolinogomo letali ma lite lu emiliyo: Sipi botiꞌauba kehe igo yabe liliyo.  
\v 32 Etali ana kapo melete bilete asaga kaga Yesu lu etimiꞌehina suhi niꞌigo bu geꞌahaꞌina yabe.  
\v 33 Ana toki yaga gulu fete nehaꞌigo toki yaga afoꞌafu ma luto etoloka hoꞌehina: Letali hena hibe lite yagaꞌni gulu nefaꞌibe?  
\v 34 Ya noligo etali: Sipi botiꞌauba leꞌmete aliyo luto kehe igo yabe, lite liꞌahaꞌina.  
\v 35 Ya lilete ana toki yaga leꞌmete Yesu nohinalo biꞌahaꞌina. Ya hilete ana toki yaga gupisalo guketeꞌani melelete Yesuhi ifoꞌalo leꞌmo malago minoꞌehina yabe.  
\v 36 Yesu ya huto toki yaga gupisalo nobigo asaga boanaꞌmagi guketeꞌani kapogu molo lehete lite tibiꞌahana yabe.  
\v 37 Yelusale hepatoti kapo mone Oliba kosalo limiꞌehinalo Yesu o leba notago Yesuhi babu panaꞌalobomagi li nupa hilete Huꞌmamofihi fokehi hete sipi kehe ilete hite Yesu asagaꞌna fato fatoꞌi bu geꞌahago li huto hinaꞌmu enegelo Huꞌmamofihi bi emite: Hetofa suhi hu letane, liꞌahana yabe.  
\v 38 Huꞌma ai Sipi Bomofihi giꞌalo oꞌehina bo lusa gi etoto amuya emilinaꞌmu nohigo lali giꞌa li saga hilune. Huꞌmamofihi komopaꞌaguti ma bonaꞌmagitaloga bati hulata nohibe. Ifo muya Sipi Boti Huꞌmamofihi giꞌa liyafa hilune, liꞌahana yabe.  
\v 39 Ya lite nehago Felosi bonaꞌi lugaꞌamagi ana bona folagahaꞌaniguti Yesuhi kehe ite ma lite liꞌahana: Tisa kai pananaka lu epitogo kaga nelana anasi heꞌmino.  
\v 40 Yesu Felosi bonaꞌmagi kaꞌanilo luꞌehina: Nani lu nolepube. Nani heꞌmilo luto lu epiluna nani kumu efahi kaꞌma ninamagi kaga lilete yege fite enegelo bilanaꞌmu yabe.   
\s1 Yesu Yelusale hepa kumu yibi huꞌehina  
\p
\v 41 Yesu Yelusale hepa lebato nehetiloto ana hepaꞌi bu golago bula ola huto beloloto yibi huto ma luto luꞌehina:  
\v 42 Yelusale nagaꞌise. Kai yatai bati huto fulunaguti minosemofihi hapaꞌa akehelitita bati huto mina tino. Ya huꞌehina yatai yaꞌmanana fenene huto niꞌigo kai bu megane.  
\v 43 Kai kehelibo. Alihi kana mone huto hilina yupahi fatehakamagi ete keleꞌmo bego hilete luba hilana keꞌmuya kifilanaꞌmu yabe. Ya hite asaga kegiꞌati keleꞌmo bego hite keleꞌmo folaganugu malalanaꞌmu yabe.  
\v 44 Ya hite enali keleꞌmo tigili tegele sete keleꞌmo sibina sabana hilete ana hite anagu boanaꞌi nehilana hiti eneleꞌmo sibina sabana hilanaꞌmu yabe. Ya hite efaha nohaꞌa asagaꞌi tele bi su hete tili tele hite heꞌmilanaꞌmu yabe. Henaꞌmube? Kai Huꞌmamofihi kanaꞌalo oto nubuto bilibe luto keheli meemise minataꞌmu yabe.   
\s1 Yesu sipi mono nonugu buꞌehina  
\r Mt 21:12-17; Mk 11:15-19; Yn 2:13-22  
\p
\v 45 Yesu sipi mono nonugu tiloto maketi melete ana mono nonugu nehana bona eneleꞌmo fitu fo heꞌmiꞌehina.  
\v 46 Ya nohuto ma luto lu epiꞌehina. Mono kauba ma luto lulata nohibe: \it Nohaꞌniya nunumu nohi minalibe.\it* Ya huꞌehina lenali guminalo bonaꞌmagi suguna hepaꞌani li lolo nehabe.   
\p
\v 47 Yesu kanaꞌamu kanaꞌamu mono nonugu boanaꞌi kaga lu epilata huꞌehina. Ya nohigo enali mono noto kaba bo keya kaga keheli bati hulata bo to asaga boanaꞌmagi kaba boꞌani enali asagaꞌi Yesuhi mapahi fite nehite kapo mone li hokolo hilete haluneꞌmu hiꞌahana yabe.  
\v 48 Ya hana asaga boanaꞌi Yesuhi kagaꞌa amuya melete keheli bati hiluneꞌmu hago yanaꞌmu enali ana bomagi Yesuhi halana kapoꞌa li hokolo mehiꞌahana yabe.   
\c 20  
\s1 Kiyiꞌafu kigi sipiꞌa kimiꞌehinabe lite Yesuhi loka heꞌahana  
\r Mt 21:23-27; Mk 11:27-33  
\p
\v 1 Mone yupahi Yesu boanaꞌi sipi mono nonugu eneleꞌmo nupa huloto kaga lu epito to ka lamanaꞌa lu epito nohigo enali sipi mono noto kaba hiꞌahana bo yagi enali keya kaga keheli bati hulata bo yagi to asaga boanaꞌmagi kaba boꞌani yagi enali asagaꞌi Yesutoga ete ma lite loka heꞌahana:  
\v 2 Kai lu limibo. Kai hena huse kigi liꞌohuto yaꞌma asagaꞌna li huto nohane? To kiyiꞌafu yaꞌmana sipi kigi kimiꞌehigo yaꞌma liliꞌna noline?  
\v 3 Ya lite loka hago Yesu ma luto kaꞌanilo ma luto luꞌehina: Yatai lenali kehelilo. Nani kaga mone lenoloka halunagi lenali lu nimilo.  
\v 4 Yoniu nagamiꞌi folo epololata huꞌehinanaba kokulumaluguꞌna niꞌifi faꞌmene bonaꞌmagi hina niꞌibe?  
\v 5 Ya ligo ana bonaꞌmagi enali ai bugu egago ai bugu egago hilete komopaꞌanigu kenasabo bilete ma lite liꞌahana: Hena hibe luto kaꞌalo lilune? Huꞌmamofitogati yabe liluta ai ma luto lilinaꞌmu: Hena hibe lite lenali Yonihi keheli meneemibe?  
\v 6 To lali faꞌmene bonaꞌmagi hina yabe luto liluta asaga bonaꞌi ma nehanamagi efa kosatuꞌi heꞌmilago hehe hite lahalanaꞌmu yabe. Henaꞌmugope enali Yoniu lu yege hose bo yabe lite amuya melete keheli neemina yabe lite liꞌahana.  
\v 7 Ya lilete Yesuhi kaꞌalo ma lite nonaꞌa liꞌahana: Yoniu nagami nofolo epalanana hiya hepatogati oꞌehifi lali mekeheliꞌohune.  
\v 8 Ya lago Yesu ma luto lu epiꞌehina: Ana huto nani liliꞌna nolunamofihi hapaꞌa lu melepilunaꞌmu yabe.   
\s1 Foya kofoꞌehina kiliheꞌi  
\r Mt 21:33-46; Mk 12:1-12  
\p
\v 9 To Yesu boanaꞌmagihi kiliheꞌi mone lu epiꞌehina: Bo moneuba nagaꞌi foya kofolotoꞌa, to kaba bonaꞌmo eneleꞌmo ho tito buto, foto hepatoga buto minoba minoba huꞌehina yabe.  
\v 10 To alihi legeyaꞌa hoto uyaꞌi lago legeyaꞌa moneꞌa ligilube luto, kele kele panaꞌa mone ho lifigo bigo enali luba sabo hite osahi emite kene igo meligise faꞌmene oꞌehina yabe.  
\v 11 Ya hi etago foya afoꞌafu kele kele panaꞌa mone hiti ho lifigo bigo enali aiꞌi ana hite osahi emite to golahi hite leꞌmete bite fegutoga heꞌmi eteꞌahana. Ai ana huto meligise i behe huto faꞌmene oꞌehina.  
\v 12 To foya afoꞌafu kele kele panaꞌa mone hiti ho lifigo bigo enali ana hite, osahi emite fegutoga heꞌmi eteꞌahana.  
\v 13 Ya hi etago foya afoꞌafu: Henaꞌni hilube? luto, naniꞌni panaꞌnimo nibita huꞌehina panaꞌmo ho lifilube. To ho lifilenogo bigo enali bu gete enelesaꞌani lite kaꞌa kehelilafiye? bu galube, luto luꞌehina.  
\v 14 To ho lifigo bigo enali bu gete kaga lite liꞌahana: Oho. Yaꞌma yege panaꞌa noabe lite, ho fililototi foyaꞌa laliti liluneꞌmu nohune lite,  
\v 15 leꞌmete bite fegutoga heꞌmi etete ho filiꞌahana yabe.  
\p Yesu enoloka hoꞌehina: Ya hago foya afoꞌafu keheliloto hena hu epalalibe?  
\v 16 Ai buto enali enoho su holotoꞌa foyamo fato bonaꞌmo epinogo kaba hilabe. Yesu ya luto lu epiꞌehina kiliheꞌi yabe. Ya lu epigo boanaꞌmagi kehelilete ma liꞌahana: Abo, yaꞌma kaba bonaꞌmagi ya hilalafi? Oꞌe, ya mehilabe.  
\v 17 Yalo Yesu enubu goloto ma luto lu epiꞌehina: Kehelilo, hena kagauba yaꞌmaguti mono ka fayahi geꞌahana ninagu hapaꞌa legeyaꞌa huto hilibe?  
\q1 Yaꞌma efapo lapusaꞌa liliꞌnalo bomagi  
\q1 bati mehina yabe lite  
\q1 li heꞌmiꞌahana  
\q1 akuꞌi yatai yuhufa noto  
\q1 folaganugu lapusa finogo  
\q1 amuyana hetofana minalinaꞌmu yabe.   
\p
\v 18 Asaga bonaꞌi yaꞌmana lapusaꞌamofihi hapaꞌaluga felete minalana enali asagaꞌi i gofa he su halanaꞌmu yabe. To yaꞌmana lapusaꞌa limo ito bo moneꞌmofihi halina ana bo ai pehena legi huto i keye luto meꞌi lolo hu etalinaꞌmu yabe.   
\s1 Takisi efahi heꞌmiseꞌnamu Yesu loka heꞌahana  
\r Mt 22:15-22; Mk 12:13-17  
\p
\v 19 Ana yupahi keya ka babafi bo to sipi mono noto kaba enali kumu luto Yesu bame ka ligo enali keheli sibina hilete Yesuhi ana hepato nagaꞌi emiluneꞌmu hana babu boanaꞌmagi megeꞌi nemalago koli heꞌahana yabe.  
\v 20 Ya hago enali fato kanalo nagaꞌi emilune lite mapahi fite biꞌahana. To Yesuhi mapahi fite minalabe lite bonaꞌi luga enoho lifigo biꞌahana yabe. Enali yaꞌmana bonaꞌi enali bati bonaꞌi suhi hite Yesuhi laluꞌagita nohune lite biꞌahana yabe. Enali ya hite bite nehite loka babu lite heba heba hite fi taga hi etelenogo ai Yesu kaga bati hinaga lilifi to bati mehinaga nolinogomo naga ito leꞌmete sipi gamani bo nohinalo bilune lite mineꞌahana yabe.  
\v 21 Enali yaꞌmana Yesuhi mapahi fite bana bonaꞌmagi ma lite Yesuhi loka heꞌahana: Tisa kai fotogo hina kaga lula to boanaꞌmagi hetofa kaga lu epilata nohanogo keheli ketolata nohuta yabe. Kai sipi enigihiti bomagihi koliꞌani menohata yabe. Kai lusigago luto Huꞌmamofihi mono kaꞌa boanaꞌi lu epilata nohata yabe.  
\v 22 Ya hulata nohata kai kehelitaba takisi bati huto epilata nohupi bati mehina suhi luto epilata nohune?  
\v 23 Ya hana Yesu faga faga nelana kaꞌanimofihi hapaꞌa akeheliloto ma luto lu epiꞌehina:  
\v 24 Efahi legeyaꞌa mone li nelepilo. Kiyiꞌafihi okabaꞌa hiti giꞌa hiti yaꞌmana efahi legeyaꞌalo niꞌibe?  
\v 25 Ya luto enoloka hago enali sipi bo Sisahi giꞌa hiti okabaꞌa hiti niꞌibe liꞌahana. Ya lago Yesu lu epiꞌehina: Sisahi nanaꞌa Sisahi emilo to Huꞌmamofihi nanaꞌa ya Huꞌmamofitogago emilo.  
\v 26 Yesu kaꞌanilo lu epina kagauba enoholago enelesa ligo babu bonaꞌi minanalo Yesuhi naga ilupi naga meilupi lilete kaga melise enabaga hekini lelete faꞌmene mineꞌahana yabe.   
\s1 Filiseꞌnaguti ho tisemofihi hapaꞌamu Yesuhi loka heꞌahana  
\r Mt 22:23-33; Mk 12:18-27  
\p
\v 27 Mono bonaꞌi lugaꞌa enali filiseꞌnaguti bonaꞌi akuꞌi ho metilanaꞌmu yabe lite lilata nehana enigiꞌani Satusi bonaꞌi enali Yesutoga eꞌahana. Enali Yesuhi loka heꞌahana:  
\v 28 Tisao, Moseu ma kaga limiꞌehina yabe: Bo moneuba yagapanaꞌi meketose nohuto fililoto lihaꞌa heꞌmi etoto nobinogomo ana bomofihi gonaꞌauba lihaꞌa lilenogo etali yagapanaꞌi filiꞌehina bomofito nonaꞌa ketalaꞌinaꞌmu yabe luꞌehina yabe.  
\v 29 Mone yupahi koguna sebeniꞌa mineꞌahana enogoꞌanifu lihaꞌa liloto yagapana meketose filiꞌehina.  
\v 30 Ya higo ana megesalo gonaꞌauba goꞌafihi lihaꞌa koyoꞌi liꞌehina yabe.  
\v 31 Ai ana huto yagapana meketose filito nobigo ana bomofihi megesalo gonaꞌauba koyoꞌi liꞌehina. Ananago hite sebeniꞌa kogunamagi ana aꞌi yagapana ketalufi lite linamo enali asagaꞌi ana aꞌi hiti yagapana meketose fili su heꞌahana.  
\v 32 Ya hilago alihi ana aꞌi filiꞌehina yabe.  
\v 33 To asaga bonaꞌi filiꞌahanagati ho ti su halana yupahi ana koguna ho tilana ai ana aꞌiba kiyiꞌafihi lihaꞌa minalina niꞌibe? luto Yesuhi loka heꞌahana yabe. To asaga sebeniꞌa kogunamagi ana aꞌi lihaꞌani li etalafihe?   
\p
\v 34 Yesu kaꞌanilo nonaꞌa lu epiꞌehina: Boanaꞌi yatai kanaꞌalo neminana enali li bo alobo hilata nehabe.  
\v 35 Ya huꞌehina boanaꞌi Huꞌmau lamana nehana yabe luto ho tilabe luꞌehina enali alihi kanaꞌalo mine bati hilanamagi li bo alobo mehilanaꞌmu yabe.  
\v 36 Enali akuꞌi mefililanaꞌmu yabe. Enali agelo bonaꞌmagi suhi lite minalanaꞌmu yabe. Huꞌmau filiꞌahanaguti eneleꞌmo ho tilinaꞌmu yago enali aiꞌa yagapanaꞌa minalanaꞌmu yabe.  
\v 37 To koyapaꞌi Moseu bonaꞌi filiꞌahanaguti akuꞌi ho tilanaꞌmu yabe luto huto lelepiꞌehina. Ai fayahi mone koyoto luꞌehinagi lagaso yafa logo lana guluya mehaꞌaguti nogoꞌauba Sipi Bo kumu yaꞌma Abalahagi Yakopugi to Isakagi Huꞌma, Sipi Boꞌanifita nohube luto Mosehi lu emiꞌehina.  
\v 38 Ya huꞌehina Huꞌmau ai filise bonaꞌmagihi Sipi Boꞌanifu menohibe. Enali nehana bonaꞌmagi Sipi Boꞌanifu nohibe. Ai Huꞌmamofihi buꞌalo asaga bonaꞌi mefilise asagaꞌi ho tite nehabe, luto Yesu luꞌehina.  
\v 39 Yesu ya luto noligo keya ka enelepise bonaꞌmagi ma lite liꞌahana: Tisao, kai bati ka luto mana ka lane.  
\v 40 Ya lilete enali koli hite aku akuꞌi Yesuhi mone ka loka meheꞌahana yabe.   
\s1 Yesu bonaꞌi Mesia kumu enoloka hoꞌehina  
\r Mt 22:41-46; Mk 12:35-37  
\p
\v 41 Ya huꞌehina Yesu ma luto enoloka hoꞌehina: Huꞌmau leꞌmo ho tiꞌehina bo kumu hena hibe lite enali Tebitihi Panaꞌa yabe lite lilata nehabe?  
\v 42 Mono nama buku monelugu Tebitiu aiꞌa ma luto luꞌehina:  
\q1 Sipi Bo Huꞌmau ma luto nani Sipi Boꞌni  
\q1 lu emiꞌehina:  
\q1 Kai nayahi lamagaꞌaga minobo.   
\q1
\v 43 Ya huꞌehitogo nani alihi fatehaka  
\q1 kamanuga eneleꞌmo malalunaꞌmu yabe.   
\p
\v 44 Tebitiu aiꞌa Sipi Boꞌni yabe luꞌehinamo akuꞌi hena hibe luto Mesiau Tebitihi panaꞌa lolo hilibe?   
\s1 Keya ka enelepise bonaꞌmagihi hapaꞌani  
\r Mt 23:1-36; Mk 12:38-40  
\p
\v 45 Babu bonaꞌmagi Yesuhi kagaꞌalo kehelite nehago Yesu ma luto koko pananaꞌa lu epiꞌehina:  
\v 46 Lenali keya ka babafi bonaꞌi kaba hu bati hite minalo. Enali yatama yatama gukete li hekelelete enali yoleꞌale ite humofaꞌna nehago asaga bonaꞌmagi soso hu epelete enebe tigite hila asaga bonaꞌi li nupa hite minelata nehana enubulo hilata nehabe. To enali mono nonugu asaga boanaꞌmagi enubulo minelete to sipi noseꞌna nelata nehanalo hepaꞌi batiꞌa lite minelata nehago asaga li nupa hite minana bonaꞌmagi, akae enali hetofa bonaꞌi yabe lite lu epelelata nehabe.  
\v 47 Enali keto anaꞌmagihi feꞌnohaꞌani mone yupahaꞌa enimiꞌi melete gumina lilete to mone yupahaꞌa bonaꞌmagi enubulo lali bati bo nohune lite sipi nunumu yatamalo hilata nehabe. Huꞌmau foipa bonaꞌi enahalina yupahi ma bonaꞌi lusina huto enoho fala kilinaꞌmu yabe, luto Yesu koko pananaꞌa lu epiꞌehina yabe.   
\c 21  
\s1 Keto aꞌuba Huꞌmamofihi efahaꞌa emiꞌehina  
\r Mk 12:41-44  
\p
\v 1 Sipi mono nonugu feꞌnoho bonaꞌmagi efaha lapelugu nemalana Yesu minoto bu enogoꞌehina yabe.  
\v 2 Ya nehago feꞌnohaꞌa menina keto aꞌi mone bahaꞌa fililago nominana aꞌuba nesi safa efahaꞌa loemo lapelugu heꞌmi malana Yesu bu goꞌehina.  
\v 3 Ya huloto Yesu ma luto lu epiꞌehina: Nani maꞌnaka luto lu nolepube. Ma keto aꞌi bahaꞌa fililago feꞌnohaꞌa menina aꞌi nominana ai asaga boanaꞌi enohoto efaha lapelugu noheꞌmibe.  
\v 4 Enali yaꞌma bonaꞌi lugaꞌa enali feꞌnohaꞌani babu lito nina nesiꞌasi Huꞌmamofitoga neemibe. Ya huꞌehina yaꞌma keto aꞌi ai feꞌnohaꞌa maꞌnaka luto menina aitoga nina efahaꞌa asagaꞌi heꞌmi su nohabe. To aitoga noseꞌnaꞌa lito nalina efahaꞌa lusiga luto nohaꞌa luga meniꞌibe, luto Yesu lu epiꞌehina yabe.   
\s1 Sipi mono nohi sibina hilinaꞌmu yabe luto Yesu luꞌehina  
\r Mt 24:1-2; Mk 13:1-2  
\p
\v 5 Bonaꞌi lugaꞌamagi sipi mono nopofi kumu ma lite kaga liꞌahana: Enali yaꞌma mono nohi hetofa efatuꞌi li hekelete to Huꞌmamofitoga moneꞌna boanaꞌmagi meleꞌahananaꞌmu hiti kaga nelago Yesu ma luto lu epiꞌehina:  
\v 6 Asagaꞌna yatai lenali bu neganana alihi kanaꞌa mone huto hilina yupahi ma asaga efahi ilala kete ibe gofa hibe hite meluguko limi su halanaꞌmu yabe, luto Yesu luꞌehina yabe.   
\s1 Keta huseꞌna babu luto huto hilina yabe luto Yesu luꞌehina  
\r Mt 24:3-14; Mk 13:3-13  
\p
\v 7 Enali ma lite Yesuhi loka heꞌahana: Tisa, hiya yupahi yaꞌmana huto hilina niꞌibe? Henana yataꞌa huto hinogo bu goloto yaꞌmanana kai luꞌahatana anasi yatai huto hilubeꞌmu nohibe luto keheliluta niꞌibe?   
\p
\v 8 Ya lago Yesu lu epiꞌehina: Lenali kaba hu bati hilo. Mone lenimiꞌi mele lalabeꞌmu nolube. Babu bonaꞌi nani nigiꞌni hete ma lite lilanaꞌmu yabe: Naniꞌni yaꞌmana bomo nohube. To ma lite lilanaꞌmu yabe: Kanaꞌa anasi yatai lebato huto nohibe. Ya nelinogomo lenali ana bonaꞌi bite enemegeꞌi memalalo.  
\v 9 To alihaꞌa sipi luba nehabe lite nelinogomo lenali lenuluhayaguti fiki fiki hinogo koli mehilo. Lubana hena asagaꞌna yataꞌa fato fatoꞌi huto hu su holenogo alihi anana meꞌme huto mehilinaꞌmu.  
\v 10 Yesu ma luto ka mone lu epiꞌehina: Mone bo nagaꞌmagi ho tite mone bo nagaꞌi hiti luba hilinaꞌmu yabe. To mone gihiti bomofihi boꞌa hiti fato gihiti bomofihi boꞌa hiti luba li huto hite hilanaꞌmu yabe.  
\v 11 Sipi imimaꞌi melugu lilinaꞌmu yabe. To mone kegiꞌa sipi kauꞌna helenogo enebesiseꞌna babu lito huto hilinaꞌmu yabe. To kokulumalugu babeyafana sipi sipi, fato fatoꞌi huto huloto leneleꞌmo lenelesa fatoꞌna huto lilinaꞌmu yabe.   
\p
\v 12 Ya huꞌehina yaꞌmana asagaꞌna huto mehuꞌehinogo yataꞌa lenegene mane hite leneleꞌmo sibina hilanaꞌmu yabe. Enali mono nonugu leneleꞌmo melete nagaꞌi lepilanaꞌmu yabe. Enali nani nigiꞌni li melugu malalune lite leneleꞌmo gihiti bo enubulo hiti gamani bona enubulo hiti bite ka foya lilanaꞌmu yabe.  
\v 13 Yaꞌma lenali kapotini hokolo hinogo kaꞌni lu yege halana kanaꞌa huto hilinaꞌmu yabe.  
\v 14 Ya huꞌehinagi lenali yaꞌma ka foyalo kaga mone ete nelilete nogo lu epiluta kaga yabe lite kaga lenekesagu li gehe lite loloba hite meminalo.  
\v 15 Naniꞌni kaga hetofaꞌa lenabagalo mololotoꞌni to ka keheliseꞌna hetofaꞌa lepilunaꞌmu yabe. To asaga fatehatinimagi nani lepilina kaga li gofa mehila to lisiꞌani luga mebilanaꞌmu yabe.  
\v 16 Itokafugo afokafugo to kogonamu tamuka to kalalukagi hiti enali asagaꞌi fatehaka lolo hilanaꞌmu yabe. Ya hilete monepi monepi lenoho fililanaꞌmu yabe.  
\v 17 To asaga bonaꞌmagi sipi lenipakafa halanaꞌmu yabe. Henaꞌmugope lenali nani nigiꞌni lu yege homofaꞌna hilanaꞌmu lite yabe.  
\v 18 Ya huꞌehina Huꞌmamofihi bulo okatiniguti monekoꞌisi mone fenene mehilinaꞌmu yabe.  
\v 19 Lenali amuya melete kehelise uleꞌale hite mino bati hite nehite akuꞌi lenali mino bati huse hepatini lilabe.   
\s1 Yelusale hepaꞌi sibina hilibe luto Yesu luꞌehina  
\r Mt 24:15-21; Mk 13:14-19  
\p
\v 20 To alihi gimi bomagi ete Yelusale hepaꞌi li bego nehinogo lenali bu gelete ma lite kehelilo. Yelusale hepaꞌi li sibina huse kanaꞌa yatai huto nohibe lite lilo.  
\v 21 Yaꞌmana yupahi Yutia hepato nehana bonaꞌi koli hite kosagago ti su halo. To Yelusale bonaꞌi lenali hepatini heꞌmite legete fato hepatogago bi su halo. To lenali fegutoga nehana bonaꞌi ana nohi hepa gegisagu metilo.  
\v 22 Yaꞌmana yupahiya Huꞌmau bonaꞌi osahi epilina to li sibina hilinaꞌmu yabe. Ya hulenogo asaga kaga mono bukugu ninamofihi manaꞌa huto hilinaꞌmu yabe.  
\v 23 Ke. Enali anaꞌi yatai yagapanaꞌani hiti hiꞌahanafi to yagapanaꞌani amihi neepina anaꞌise. Ana kanagu sipi ketana ma melugu huto hulenogo Huꞌmamofihi ipagu logo biseꞌnaꞌauba asaga boanaꞌi sa sa hilinaꞌmu yabe.  
\v 24 Sipi emitauba enohoto nalinaꞌmu yabe. Fatehaꞌanimagi nagaꞌi epite eneleꞌmete bite fato bona folagahaꞌanigu heꞌmi epalalanaꞌmu. To fatoga bonaꞌmagi enigiꞌaniuba Yelusale hepaꞌi ilenogo akuꞌi fato bonaꞌmagi enehete eneleꞌmo neheꞌmite enaliꞌani minalanaꞌmu yabe. Enali Huꞌmau moloꞌehina kanagu minete to kana su holenogo heꞌmilabe.   
\s1 Kokulumaguti limiꞌehina Bouba aku alihi alina  
\r Mt 24:29-31; Mk 13:24-27  
\p
\v 25 Ikato yegelo to sonofito fato fato lu huse lu huseꞌna huto hilinaꞌmu yabe. To melugu asaga bonaꞌmagi enipaꞌanigu koli hulenogo hege nagamiluguti sipi nogo moloto bililinaꞌmu yabe.  
\v 26 Asaga boanaꞌmagi melugu anaꞌina mone huto hilubeꞌmu nohibe lite enekesa yigi fato fato hite minete sipi enelesa luto enubuꞌani metepu ito loe loe hilinaꞌmu yabe. Henaꞌmugope kokulumalugu sonofiꞌi hiti ifo muya hiti asagaꞌi mopo hu baga ilanaꞌmu yabe.  
\v 27 Ya hulenogo analo Kokulumaguti limiꞌehina Bo aku huto hilinaꞌmu yabe. Soponugu lusi sipi amuyaꞌa hiti fana mehenaꞌaguti aꞌalinaꞌmu yabe.  
\v 28 Yaꞌmanana hapi fito huto hilubeꞌmu nohinogomo lenali ho tilete latahatini li saga hilo. To Huꞌmau leneleꞌmalubeꞌmu hilina kanaꞌa huto hilinaꞌmu yabe.   
\s1 Nemuya yafa bame kaꞌa  
\p
\v 29 Yalo Yesu ma bame ka lu epiꞌehina: Lenali nemuya yafamo hiti to asaga yafa lugaꞌa minelata nehanalo lenekesa yigi malalo.  
\v 30 Hayaꞌani helililoto nohesigomo yege anasi lalina kanaꞌa o leba notabe lilata nehabe.  
\v 31 Ana suhi luto asagaꞌna huto nohinogomo Huꞌma bonaꞌa eneleꞌmalina kanaꞌa o leba notabe lite lilo, luto Yesu lu epiꞌehina yabe.  
\v 32 Lenali ma kaga lenekesagu li malalo. Enali yatai boanaꞌi mefilise nehinogo asagaꞌna huto hilinaꞌmu yabe.  
\v 33 Kokulumaꞌi hiti meꞌi hiti su hoto fenene huto bilinaya nani kagaꞌni su hoto fenene huto mebilina mino lito buto minalinaꞌmu yabe, luto Yesu luꞌehina yabe.   
\s1 Yesuhi koko panaꞌa kaba hu bati hilana  
\p
\v 34 Ya huꞌehina lenali kaba hu bati hilo. Lenali asaga yupahi amuya nagamiꞌi nelete negi nagi ne lalabe. Lenali lenugufaloꞌnamuꞌi lenekesa yigiba yigiba mehilo. Yaꞌmana suhi lenalitoga huto nohinogomo yalo Sipi Bomofihi Kanaꞌa hololu luto analo meleꞌisi lenalitoga nehetilinaꞌmu yabe.  
\v 35 Asaga kapoga meꞌi tinaꞌa liminaꞌaga mino baga ite nehana boanatoga yaꞌmana kanaꞌa huto hu baga ilinaꞌmu yabe.  
\v 36 Lenali kanaꞌamu kanaꞌamu ute etehi asaga yupahi kaba hu bati hite minalo. Lenali asaga yupahi Huꞌmamofitoga nunumu foya liba liba hinogo ai amuya lepilibe. Ya hinogo asagaꞌna huto hilinamofihi lenali li lenemegesaga nemelete Kokulumaguti limiꞌehina Bo ai okabalo ho tilanaꞌmu yabe luto luꞌehina.   
\p
\v 37 To asaga yupahi Yesu sipi mono nonugu boanaꞌi mono kaga lu enelepiꞌehina. Ya huloto foluguꞌa Oliba kosagu tito kolata huꞌehina yabe.  
\v 38 To asaga etehi foluguꞌi asaga boanaꞌi Yesuhi ai kaꞌa kehelilune lite sipi mono nonugu elata hiꞌahana yabe.   
\c 22  
\s1 Yutasiu kaba bomagihi enayanugu Yesu malalina ka moloꞌehina  
\r Mt 26:1-5, 14-16; Mk 14:1-2; 10:11; Yn 11:45-53  
\p
\v 1 Anaꞌinatu mone yeye mebise beleti noseꞌna lolo hite nelata nehana ai Pasa yabe lite lolo hite fuli kanalo nelatana yaꞌma o leba toꞌehina.  
\v 2 To enali mono bonaꞌi to kaga keheli bati hiꞌahana bonaꞌi enali boanaꞌmagihi koli hilete ma lite liꞌahana: Lali hena hulototi Yesuhi ho fala kilune?   
\p
\v 3 To Yutasi Isikelioti yabe lite gi helata hana bomofitoga Satau nehetito komopaꞌagu tiꞌehina. Ai aposolo bo 12 yaꞌma nagaluguti yabe.  
\v 4 Ya higo Yutasiu sipi mono bo to mono noto kaba gimi negina bonaꞌi enalitoga Yesuhi enayanuga bilinamofihi gutunu ka lu epilubeꞌmu buꞌehina yabe.  
\v 5 Ya ligo enali enegelo bilete fokehi kaga lu bati hilete efahi kimilutaꞌmu yabe liꞌahana.  
\v 6 To Yutasiu bati huto yabe, luto kaꞌanilo luꞌehina. To ai Yesuhi miꞌi moloto leꞌmoto oto enayanugu malalinamofihi kapoꞌa sa sa huꞌehina. Ai boanaꞌi babu lite Yesu hiti meminalana yupahi yabe luto ana kana geba huto minoꞌehina yabe.   
\s1 Aposolo panaꞌi loemaleꞌi Pasa noseꞌna li loloba hiꞌahaꞌina  
\r Mt 26:17-25; Mk 14:12-21; Yn 13:21-30  
\p
\v 7 Pasa noseꞌna nose kana o leba tago sipisipi yaga nalaꞌa hiti yaꞌma keye liluneꞌmu nehana.  
\v 8 Yesu Pitanogo Yoninogo eteleꞌmo kohe toloto bite letali Pasa noseꞌna li loloba nehiꞌinogo buto nalune luto etoho lifiꞌehina yabe.  
\v 9 Etali Yesuhi loka helete ma lite liꞌahaꞌina: Hiyaꞌalo buto ana noseꞌna li loloba hiluꞌibe?  
\v 10 Ai ma luto lu etimiꞌehina: Letali Yelusale hepalugu netiꞌinogo bo moneuba nagami sipi somo kofito nobuto letofo talinaꞌmu yabe. Letali ana bo megeꞌi lifite bitetiti ai nonuga notinogomo ana nonuga tiliyo.  
\v 11 Ya hilete nohi afoꞌafihi ma lite lu emiliyo: Tisauba kai kumu ma luto luꞌehibe koko panaꞌni hiti Pasa noseꞌna naluta nohiba hiyaꞌa niꞌibe? luto luꞌehibe lite lu emiliyo.  
\v 12 To ai sipi hasa mone ifolo hita hiti to sia hiti niꞌilina letelepinogo letali anaga asaga Pasa noseꞌna li loloba hiliyo.  
\v 13 Yalo etali bilete asaga Yesu kaga lu etimiꞌehina suhi huto huto higo etali Pasa noseꞌna li nupa hiꞌahaꞌina yabe.   
\s1 Yesu aposolo panaꞌa gufaꞌa epiꞌehina  
\r Mt 26:26-30; Mk 14:22-26; 1 Kol 11:23-25  
\p
\v 14 Kanaꞌa o leba tolago Yesu hepaꞌanilo hepaꞌanilo lito hitalo siato minolago analo aposolo panaꞌa hiti mino bego hite mineꞌahana.  
\v 15 To Yesu ma luto lu epiꞌehina: Nani ma Pasa noseꞌna lenali hiti moneko kumu yataꞌa no kohe tolototi lagaꞌni nobesigo nani alihi nagabu foya li kofilube.  
\v 16 Nani lusiga maꞌnaka luto lu nolepube, nani akuꞌi mone hiti Pasa noseꞌna lenali hiti menose nohinogo ananamofihi noseꞌna legeyaꞌa li huto Huꞌmamofihi Kapoꞌalo hilinaꞌmu yabe.  
\v 17 To ai masu mone lito Huꞌmamofihi fokehi holoto ma luto luꞌehina: Lenali yaꞌmana lilete lenalitini guna ilo.  
\v 18 Nani lu nolepube, yatai hiti to alihi hiti nani bai nagamiꞌmofihi panaꞌa menose nohinogoꞌni alihi Huꞌmamofihi Kapoꞌa alinaꞌmu yabe.  
\v 19 To ai beleti lito Huꞌmamofihi fokehi ho emiloto li gofa holoto enaliꞌi epiloto ma luto lu epiꞌehina: Yaꞌmana nani nugufaꞌni yabe. Lenali kumu nugufaꞌni heꞌmito fililunaꞌmu yabe luto nolepube. Lenali yaꞌmana suhi hilete nelata nehite nani kumuꞌi lenekesu meheno.  
\v 20 Alihi enali ne su helete ai bai nagamiꞌi lito ana suhi huloto ma luto luꞌehina: Yaꞌma bai nagamiꞌi nolepunaya nani golahaꞌnilo lenali kumu kaga lu moloꞌehina yabe luto Huꞌmau lu mu tifiseꞌnamo yuhufasi niꞌibe.   
\p
\v 21 Ya huꞌehinaya lenali bu galo. Ma nohuta hita folagahatigu lalalutifu moneuba naniꞌi nimiꞌi moloto fatehaꞌnimagihi enayanugu bilina bo nohibe.  
\v 22 Kokulumaguti limiꞌehina Bo Huꞌmau luꞌehina megeꞌi moloto fililinaꞌmu yabe. Ya huꞌehinaya ai fatehe bomagihi enayanugu neleꞌmoto buto malalina bomofi buya hilinaꞌmu yabe.  
\v 23 Yesu ya luto lu epilago to enali ai loka hago ai loka hago hilete ma lite liꞌahana: Kiyiꞌafu yaꞌmana suhi hilina niꞌibe?   
\s1 Sipi giꞌa hilinaꞌmu kiyiꞌafu enebe tigilibe?  
\p
\v 24 Yesuhi koko pananaꞌaguti kiyiꞌafu sipi bo nohilibe lilete kenasabo bi lumala hiꞌahana.  
\v 25 Ya nehago Yesu ma luto lu epiꞌehina: Kibina bo ma melugu nehanamagi enalitoga amuyana niꞌigo bonaꞌani kaba nehi epalabe to kaba bonaꞌi enaliya Bonaꞌmagi Enalaluꞌanigi yabe, luto enigiꞌani niꞌibe.  
\v 26 Ya huꞌehinagi lenali yaꞌmana suhi mehilo. To bo mone folagahatiniguti nani sipiꞌa nohube luloto ai yagapanaꞌi lagasoꞌa legita huto mineno, to kaba bo ai koko pana tegi huto mineno.  
\v 27 To butinilo kiyiꞌafu kaba bo nohibe ai mino laba huto noseꞌna nonanaubafi to ai koko kako humo emilata nohinaubabe? Ai mino laba huto noseꞌna nolata nohinauba kaba bo nohibe. Ya huꞌehina nani folagahatinigu nohuna ya koko bo legi huto leneheꞌmalube luto nohube.   
\p
\v 28 Asaga yupahi nanitoga fi taga huseꞌna nehetilata hinalo naniꞌi meheꞌmi netose lenali nani hiti minelata hiꞌahabe.  
\v 29 To Afoꞌnifu ai Kapoꞌa naniꞌi nimiꞌehina ana suhi huto Kapoꞌa nani lenaliꞌi nolepube.  
\v 30 To Kapoꞌnilo lenali noseꞌna nete to nagami nete hitaꞌnilo hilabe. To lenali gihiti bomagihi kefa hisalo minelete ma melugu nayahi luga luga su hoto nigigusagati loemo heleko malago yaꞌma Isilaeli nagaꞌi nehana enali kagaꞌanilo kaba hilete nehite ya huto kaga latagi lite keheli epalalanaꞌmu yabe, luto Yesu aposolo panaꞌa lu epiꞌehina.   
\s1 Yesu Pita kumu nigiꞌni ifi talane luto lu emiꞌehina  
\r Mt 26:31-35; Mk 14:27-31; Yn 13:36-38  
\p
\v 31 Simonio. Simonio. Kai kehelibo. Satau lenali kumu enimiꞌi malalube luto higo Huꞌmau lu laga mehu etobe. Ai lenaliꞌi leneleꞌmalube luto uiti legeyaꞌa hiti nohaꞌa hiti li gelehe huba huba huto kehe noibe yaꞌma tegi huto lenebe ligilubeꞌmu nohinagihe, luto Yesu luꞌehina.  
\v 32 Ya huꞌehina nani afoꞌnifihi loka hoto kaitoga keheꞌmalibe luto ahuꞌohube to kai nanitoga komopaka moloto nominatana meheꞌmibo. To alihi komopaka i gelehe huto olotomo yalo kaikagoꞌi kai to kogonakamagihi eneleꞌmo amuya molobo.  
\v 33 To Pitau ma luto lu emiꞌehina: Sipi Bo, nani kai hiti buto nagalugu moneka biluꞌibe luto loloba huto nohube. To kai hiti moneka fililuꞌibe luto loloba huto nohube.  
\v 34 Ya ligo Yesu Pitahi lu emiꞌehina: Pitao, nani maꞌnaka luto lu nokumube. Yatai foluguꞌi kokole nogo memoloꞌehinogo loegi monegi yupahi nani nigiꞌni li fala kito aiꞌi mekeheliꞌohuna boꞌmu kaga nelabe luto lilataꞌmu yabe.   
\s1 Yesu panaꞌaloboꞌa lipoti lu epiꞌehina  
\p
\v 35 To Yesu lu epiꞌehina: Yataꞌa lenoho lifiꞌohuna yupahi efahatinifi gutinifi to lenigiguꞌnatinifi melise bilo, luto lu lepuna yupahi lenali lugaꞌa meniꞌibe lite sa sa hiꞌahafi ya mehiꞌahabe? To enali liꞌahana: Oꞌe ya mehuꞌohune.  
\v 36 To yatai kehelilo, luto Yesu lu epiꞌehina: Mone bouba guꞌafi to efahaꞌa niꞌinogomo yatai li pili keno. To bo moneuba sipi emitaꞌa meniꞌinogomo bufaloꞌna hetito buto bonaꞌi epinogo efatoti mina filenogo ai sipi emitaꞌa alino.  
\v 37 Henaꞌmube? Mono bukugu kaga ma luto niꞌibe: \it Enali foipa bo hiti leꞌmo malalabe.\it* To nani lu nolepube luꞌehina. Yaꞌmana kagauba nanitoga huto hilinaꞌmu yabe. Asaga fayahi keyeꞌahana yaꞌma kaga monolugu nani kumuꞌi ninalo yatai manaꞌa huto hilubeꞌmu nohibe.  
\v 38 Ya luto lu noepigo enali ma lite liꞌahana: Sipi Bo, kai bu gobo. Lali sipi emitaꞌi loemo ma moloꞌohune. To ai: Anasi yagi heꞌmilo, luto lu epiꞌehina.   
\s1 Yesu Gesemane foyagu nunumu huꞌehina  
\r Mt 26:36-46; Mk 14:32-42  
\p
\v 39 To Yesu fegutoga limiloto asaga yupahi hulata nohina suhi huto Oliba kosagu tiꞌehina. Ya nohigo aposolo pananaꞌa megeꞌi lifite biꞌahana.  
\v 40 Ai ana kosalo nehetiloto ma luto lu epiꞌehina: Lenali nunumu hite nehinogo lenalitoga fi taga hu lepoloseꞌna huto mehilibe.  
\v 41 To Yesu analo enaliꞌi heꞌmi epololoto aiꞌasigo bo moneuba efahi heꞌmi nomalana legegeꞌalo bu mololoto lapusa nohifito lipito minoloto ma luto nunumu huꞌehina:  
\v 42 Afoꞌniga kehelitomo yaꞌma nagabu giseꞌna nanitoga niꞌina li heꞌmi netobo. Kaikamo kekesa kehelito bati huto yabe lutomo anana li heꞌmi netobo. To kai oꞌe litogomo nani ana nagabu gise foya li kofilube.  
\v 43 To agelo bo mone aitoga nehetiloto leꞌmo amuya moloꞌehina.  
\v 44 Yesuhi sipi keta besilago moneꞌa hiti nunumu huꞌehina. Ya nohigo golaha gobi holoto melugu limo iꞌehina yabe.   
\p
\v 45 Ai nunumu ahu su holoto tito koko panaꞌa nehanaga buꞌehina. Enali sipi keta epesilago enubuꞌi ke filiꞌahago bu enogoꞌehina.  
\v 46 To ai ma luto lu epiꞌehina: Lenali hena hibe lite lenubuꞌi kelete nehabe? Lenali ho tite lenubuna hete mine fe lite nunumu hilenogo lenimiꞌi moloseꞌnauba lenalitoga huto mehilibe.   
\s1 Yutasiu Yesuhi fatehe bomagihi enayanugu moloꞌehina  
\r Mt 26:47-56; Mk 14:43-50; Yn 18:3-11  
\p
\v 47 Yesu kaga noluto babu bonaꞌmagi neago Yutasiu, aposolo nagaluguti moneuba kohe to epalago eꞌahana. Ai Yesuhi nu kiloto yaꞌma bo yabe luto enelepilubeꞌmu Yesu nohinalo o leba toꞌehina.  
\v 48 Ya higo Yesu lu emiꞌehina: Kai yaꞌma nunu nokitanasiuba Kokulumaguti limiꞌehina Bomofihi fatehe bomagihi enayanugu neleꞌmo nomalapihe?  
\v 49 Enali aposolo panaꞌamagi ana huto nohinana bu gelete ma lite lu emiꞌahana: Sipi Bo, sipi emitati ma liꞌohutatuꞌi enahaluta bati hutofihe?  
\v 50 Ya nelite moneuba emitatuꞌi lito sipi mono kaba boꞌanimofihi koko panaꞌa inaya igeka higo lamagaꞌaga ekesa i hesi heꞌmiꞌehina yabe.  
\v 51 Ya higo Yesu bu goloto ma luto lu emiꞌehina: Yaꞌma suhi anasi yagi lenali yatai heꞌmilo. Ya luloto ana bomofihi gufalo meko higo ana ekesaꞌa akuꞌi bati huꞌehina yabe.   
\p
\v 52 To sipi mono bonaꞌi to mono noto kaba gimi negina bonaꞌi to olopa bonaꞌi enali Yesuhi leꞌmalune lite ana bonaꞌi ma luto Yesu lu epiꞌehina: Lenali emitaꞌi nelite osahi nelite hite neanaba lenali lubalo bo leꞌmaluneꞌmu nehafihe?  
\v 53 Nani asaga yupahi lenali hiti sipi mono nonugu minolata huꞌohuna lenali nani nagaꞌi menimiꞌahana yabe. Ya hiꞌahana yatai lenali kanatini huto nohigo metepunamofihi amuyaꞌa hiti yabe, Yesu ya luto luꞌehina.   
\s1 Pitau Yesuhi nani mekeheliꞌohube luto bahane hoꞌehina  
\r Mt 26:57-58, 69-75; Mk 14:53-54, 66-72; Yn 18:12-18, 25-27  
\p
\v 54 Ai ya luto alulago enali yato lite bilete leꞌmete mono bomagihi kaba boꞌanimofihi nonuga leꞌmete tiꞌahana. Ye nehago Pitau ai enemegeꞌi lifito fala kito buꞌehina.  
\v 55 Logo mone yaꞌmana nohi gegisagu geꞌahana ya hilete enali mineꞌahana. To Pitau ana bonaꞌi hiti ana logo gete nehanalo minoꞌehina yabe.  
\v 56 To koko palalaꞌi mone ana logolo minanauba Pitahi bu go bati bati huꞌehina. Yaꞌmana palalaꞌuba amuya moloto buluꞌi holoto yahi fisu ho emito ma luto luꞌehina: Ma bo ai Yesu hiti minolata nohina bo yabe.  
\v 57 Ya ligo Pitau oꞌe luto luloto luꞌehina: Apaꞌniga. Nani ana bo mekeheliꞌohuna bomofi kumu nolane.  
\v 58 Nesiꞌasi mino ka nohigo bo moneuba Pitahi etafa huto bu goloto luꞌehina: Kai yaꞌma bo Yesuhi nagaꞌmoguti nohane. Ya ligo Pitau bahane hoto lu emiꞌehina: Nalaluꞌniga, nani fato bo nohube.  
\v 59 Ya luloto nesiꞌa mino yatama nohigo fato bo moneuba amuya mololoto yahi Pitatoga fisu holoto ma luto luꞌehina: Lusiga luto ma boya Yesuhi koko panaꞌa nohibe. Ai ana huto Galili kapolo bo nohibe, luꞌehina.  
\v 60 Ya ligo Pitau: Oꞌe. Ma boya nani mekeheliꞌohuna kaga nolane. Ya noligo loegi monegi yupahi bahane holoto luto meleꞌisi ana baga hiti kokole nogo moloꞌehina.  
\v 61 Ya nohigo Yesu i behe huto bu golago buto Pitahi bugu bu gago Pitau koyapaꞌi Yesu ma luto lu emiꞌehina kaga ekesa hokolo huꞌehina: Yaꞌmana foluguꞌi kokole nogo memoloꞌehinogo loebe monebe yupahi Yesuhi mekeheliꞌohube luto bahane ho netalataꞌmu yabe.  
\v 62 Ya huloto Pitau fegutoga limiloto ginaga fito lubahaꞌa hosopa igo ginaga sipi huto amuya moloto yibi huꞌehina yabe.   
\s1 Enali Yesuhi osahi emiꞌahana  
\r Mt 26:67-68; Mk 14:65  
\p
\v 63 Enali Yesuhi yato lite kaba hu etete minana bomagi kiya yokolo hu emilete osahi heꞌahana.  
\v 64 Enali Yesuhi bulo alo nagatu gi pili kelete osahi helete ma lite loka heꞌahana: Kiyiꞌafu osahi kohoꞌehifi kai lu limibo.  
\v 65 Ya nehite enali kaga bati mehinaꞌa hiti to huli ka hiti li eteꞌahana yabe.   
\s1 Enali Yesuhi kanisole bolo ka foya li eteꞌahana  
\r Mt 26:59-66; Mk 14:55-64; Yn 18:19-24  
\p
\v 66 Alihi yege tilago enali Isilaeli kaba bonaꞌi to monoto sipi kaba bonaꞌi to keya ka enelepise bonaꞌi enali li gehesa hilete enali Yesuhi leꞌmete kanisole bo nohaꞌanigu bilete ma lite liꞌahana:  
\v 67 Kai lu limibo. Kai Huꞌmau leꞌmo ho tiꞌehina bo, Mesia nohapi to fato bobe? To Yesu lu epiꞌehina: Nani lu lepilunaya nani kaꞌni keheli menimilanaꞌmu yabe.  
\v 68 To nani kaga mone lenoloka halunaya lenali ana kaꞌnilo nonaꞌa lu hokolo hite lu menimilanaꞌmu yabe.  
\v 69 Ya huꞌehinaya yatai hiti to asaga yupahi alihi Kokulumaguti limiꞌehina Bo ai Huꞌma asaga amuya aitogago nina Bomofihi yahi lamagaꞌaga minalinaꞌmu yabe, Yesu luꞌehina.  
\v 70 To enali: Ya huꞌehinaya kaiya Huꞌmamofihi panaꞌa nohapihe? Ya lago Yesu lu epiꞌehina: Lenali alu huto hite nelabe.  
\v 71 Ya ligo enali liꞌahana: Lali fato bo Yesuhi kagaꞌa keheliꞌehina bo sa sa mehilune to lali yatai ma bomofihi bagaꞌaguti aꞌnoligo aꞌnokehelune.   
\c 23  
\s1 Pailatiu Yesuhi ka foya li eteꞌahana  
\r Mt 27:1-2, 11-14; Mk 15:1-5; Yn 18:28-38  
\p
\v 1 Ya hilete enali asagaꞌi ho tilete Yesuhi leꞌmete Pailatihi bulo biꞌahana.  
\v 2 Enali hapi fite ka foya li etelete ma lite liꞌahana: Lali yaꞌma bo bu gota ai nagatimagihi hapaꞌani leꞌmo fato fato suhi huꞌehibe. Ai takisi sipi Lomu bo yaꞌma Sisatoga meheꞌmilo luto laga hu letalina kaga nolina bo yabe. To ai Mesiaꞌita gihiti bo nohube luto lulata nohina.  
\v 3 Ya lago Pailatiu Yesuhi loka hoꞌehina: Kai maꞌnaka luto Mesiaga Yuta bonaꞌmagi gihiti boꞌani nohapihe? Ya ligo Yesu Pailatihi kaꞌalo nonaꞌa lu emito luꞌehina: Kaika alu huto nohane.  
\v 4 To Pailatiu i behe huloto sipi monoto bonaꞌi hiti to asaga boanaꞌi minanamagihi ma luto lu epiꞌehina: Ma bomofihi foipanaꞌa bu megobe.  
\v 5 Ya ligo asaga bonaꞌmagi sipi hite kehe ilete ma lite liꞌahana: Ai boanaꞌmagitoga kaga lu epilago ai kaꞌauba asaga Yutia kegiꞌa boanaꞌi eneleꞌmo luba hulata nohina yabe. Ai Galili kapoguti hapi filoto yaꞌmana suhi humofaꞌna nohigo yatai yaꞌmalo noabe.   
\s1 Yesuhi Helotihi bulo ka foya li eteꞌahana  
\p
\v 6 Pailatiu ana kaꞌanilo keheliloto ma luto enoloka hoꞌehina: Yaꞌmana boba Galili kapolo bo nohifihe?  
\v 7 Enali lu emigo akeheliloto Yesu ai Helotiu kaba huꞌehina melugu bo nohigo keheliloto Helotiu nohinaga Yesuhi ho lifiꞌehina. To yaꞌmana yupahi Helotiu Yelusale hepatoga olotoꞌa minoꞌehina yabe.  
\v 8 Helotiu Yesu bu goloto gelo biꞌehibe. Ai Yesuhi kaꞌago kehelilata nohuto hena huto ana bo bu galube luto kana yatamalo geba huto minoꞌehina. Yesu topa hoseꞌna foya mone li huto hinogo bu galube luto ekesa kehelito minolata huꞌehibe.  
\v 9 Ya higo Helotiu Yesuhi kaga babu luto fato fatoꞌi loka hoꞌehina yabe. To Yesu Helotihi kagaꞌalo nonaꞌa lu meemise minoꞌehibe.  
\v 10 Enali sipi monoto bonaꞌi to keya kagalo keheli bati hiꞌahana bonaꞌi enali Yesuhi mehaꞌasilo nehite kaga amuya melete lilete ka foya li eteꞌahana.  
\v 11 To Helotiu gimi boꞌa hiti Yesu kaga foipa foipaꞌa lu etelete kiya hu eteꞌahabe. Ya nehite enali kata mone hetofa fayahaꞌauba lubo labo luꞌehina katatuꞌi hepi etelete heꞌmi etago Pailatiu nohinalo akuꞌi buꞌehina yabe.  
\v 12 Helotiu koyapaꞌi Pailati hiti fatehi lolo hite minelata hiꞌahaꞌina yabe. Ya hiꞌahaꞌina yatai li koguna iꞌahaꞌibe.   
\s1 Pailatiu ligo Yesuhi malipu yafalo heꞌahana  
\r Mt 27:15-26; Mk 15:6-15; Yn 18:39–19:16  
\p
\v 13 To Pailatiu sipi mono bonaꞌi to kibina bonaꞌi to boanaꞌi hiti eneleꞌmo nupa higo enali ete li gehesa hiꞌahana.  
\v 14 Ya hago ai lu epiꞌehina: Lenali yaꞌma bo akuꞌi leꞌmete nanitoga elete ma lite liꞌahabe, ai boanatimagihi bati mehina kaga lu noepina bo yabe. Ya liꞌahana nani yatai lenali lenogobisalo mana bouba kegeiyoꞌna li huto huꞌehilinaꞌmu beloloto bu gona asaga lenali lilete ka foyagu leꞌme nemalana suhi ai li huto mehuꞌehibe.  
\v 15 To Helotiu hiti ana huto yaꞌmanamofihi kegeiyo huꞌehilinanaꞌa bu megose nanitoga ho lifigo akuꞌi leꞌmete neabe. Lenali kehelilo, to ai yaꞌma bouba foipana sipiꞌa li huto ya huto haluta bati huto yabe to ai sipi foipana li huto mehuꞌehinaya hena hibe luto ho fililune.  
\v 16 Ya huꞌehinagi nani nagatuꞌi yaꞌmana bo biyigilotoꞌni gulu hoto heꞌmi etenogoꞌni bilibe.  
\v 17 Ya huꞌehina koyapa kanagu suhi mone ma hite megeꞌi melelata hiꞌahana. To Pasa noseꞌna nelata nehana yaꞌma sipi fuli kanagu Pailatiu nagalugu nehana boguti moneꞌisi eneleꞌmo heꞌmigo bilata hiꞌahana yabe.  
\v 18 Ya noligo asaga boanaꞌi li nupa hite minanamagi sipi kehe ilete ma lite liꞌahana. Yaꞌma bo ho nefilite Balabasihi leꞌmo buto bi letobo.  
\v 19 Balabasiu ai gamani bonaꞌmagi kagaꞌmu luto luba li ho tiloto bo mone ho filiꞌehinalo nagalugu leꞌmo malago nominana yabe.  
\v 20 To Pailatiu akuꞌi kehe ito lu epiloto Yesuhi heꞌmi etenogo bilubeꞌmu huꞌehina.  
\v 21 Ya ligo enali kehe napa ilete ma lite liꞌahana: Malipu yafalo halo. Malipu yafalo halo.  
\v 22 Ya lago akuꞌi loegi monegi yupahi Pailatiu lu epiꞌehina: Lenali henaꞌmu nelabe? Ai yaꞌma bouba hena huse foipana li huto huꞌehibe? Aiꞌi ho fililuta foipanaꞌa nani bu megona bomuꞌi lenali halune halune nelabe. Ya huꞌehinagi nani naga osatuꞌi biyigilotoꞌni heꞌmi etenogo bilibe.  
\v 23 Ya ligo enali amuya melete uleꞌale hilete sipi kehe ite babu kaga lite ya hite malipu yafalo haluneꞌmu hiꞌahabe. To enali sipi kehe ite kaga lanauba Pailatihi kaꞌa hete leꞌmo meluga meleꞌahana yabe.  
\v 24 Ya hago Pailatiu enali lana kaꞌaniuba hago enali enemegeꞌi moloto enabaga liyafa hilubeꞌmu huꞌehina yabe.  
\v 25 Yaꞌma bo ai gamani bonatoga luba li huto huloto bonaꞌi enoho filiꞌehina bomofihi boanaꞌmagi akuꞌi leꞌmalune lite lago Pailatiu Balabasihi li gulu fo etago buꞌehina. To enali kaga lana enemegeꞌi moloto Yesuhi gimi bomagihi enayanugu moloꞌehina yabe.   
\s1 Yesuhi malipu yafalo heꞌahana  
\r Mt 27:32-44; Mk 15:21-32; Yn 19:17-27  
\p
\v 26 Enali Yesuhi leꞌmete kapo melete nebite kapogu bo mone Simoni ai Sailini melugu bo fo telete yato liꞌahana. Ai kifiguti oto sipi hepalugu tilubeꞌmu nohina bo yabe. To enali Yesuhi malipu yafa lite giꞌnalo malago kofiloto Yesuhi megeꞌi moloto buꞌehina.   
\p
\v 27 To babu boanaꞌi bululu hite megeꞌi lifite nebago lugaꞌa anaꞌmagi eniginaga fi emilete yibisu kalasu hi etete lubahaꞌani hosopa igo biꞌahana yabe.  
\v 28 Ya nehago Yesu i behe huloto ma luto lu epiꞌehina: Lenali Yelusale anaꞌise. Nani kumuꞌi yibi nama mehi netalo. Lenalitiniꞌmu hiti to lenali yagapanatinimagitoga yibi nama hi epalalo. Sipi ketanauba hu epalalibe.  
\v 29 To kana alihi mone huto hilina yupahi ma lite lilanaꞌmu: Enali anaꞌi yagapanaꞌi meketose, enali yagapanaꞌi meketeꞌahana, enali anaꞌi yagapanaꞌi amihi meligiꞌahana, yaꞌma enali bati hite minalunagihe.  
\v 30 Ya manana huto hilina yupahi enali kosamagihi ma lite lu epilanaꞌmu: Miya kosamaka limito ifi to letobo. To bohupoꞌmagihi leleꞌmo fala ki letobo, lite lilanaꞌmu yabe.  
\v 31 Yatai yaꞌmana suhi yafa nogoyaꞌa hiti ninalo nehabe ya nehana enali yafa hosopa iꞌehinalo hena suhi hilana niꞌibe? yaꞌma luto Yesu lu epiꞌehina.   
\p
\v 32 Enali ana hite foipa bole loemo eteleꞌmete hiti biꞌahana. Enali Yesu hiti moneko kumu enoho fililuneꞌmu hiꞌahana yabe.  
\v 33 Enali bohupoꞌi mone nina kosa lataha felisa legita kosa yabe lite lilata nehanalo Yesuhi malipu yafalo nehete to foipa bole luga luga eteheꞌahana yabe. Moneꞌi yahi lamagaꞌaga nehete moneꞌi Yesuhi yahi sogaꞌaga malipu yafalo nehete hiꞌahana.  
\v 34 Ya hite neenahago Yesu ma luto luꞌehina: Foipanaꞌani li heꞌmi epolobo, Afoꞌniga. Enali yaꞌmana li huto nehananamofihi hapaꞌa ya suhi nohutagihe lite keheli bati mehiꞌehite nehabe. Ya noligo enali guketeꞌalo enaliꞌani kati yokoloꞌna hilete li futili katili hiꞌahana yabe.  
\v 35 Bonaꞌi lugaꞌa analo ho tite minete gili gili nehago Yuta kaba bomagi Yesuhi kiya hi etete yokolo ka lu etete ma lite liꞌahana: Ai fato bonaꞌi eneheꞌmoꞌehina yabe. To ai lusiga luto kokulumaguti oꞌehina bo, Mesiau, Huꞌmamofihi panaꞌa nohutomo ai aiꞌa heꞌmalibe. Enali ya lite baiꞌi emite mineꞌahabe.  
\v 36 Enali gimi bomagi hiti ana hite kiya yokolo hu eteꞌahana. Enali gufasilo bu leba telete ekesa nagamiꞌi emiluneꞌmu hiꞌahana yabe.  
\v 37 Ya hilete enali ma lite baiꞌi emilete liꞌahana: Kai lusiga luto Yuta bonaꞌmagi kibina boꞌani nohutomo yalo yatai kaika kubuto bibo.  
\v 38 To fayahi mone ifo latahaꞌalo gete meleꞌahanamofihi kaꞌa ma luto minoꞌehina: Ma Bo Ai Yuta Bonaꞌmagi Gihiti Boꞌani Yabe.   
\p
\v 39 Foipa bo loemo malipu yafalo Yesu hiti etahana moneuba ma luto Yesuhi baiꞌi emito huli ka lu etoꞌehina yabe: Kai lusiga luto Mesiaga nohutomo kaika kubuto biloto leꞌaliꞌi leꞌeheꞌmobo.  
\v 40 Ya ligo mone malipu yafalo lugaꞌaga heꞌahana bouba ana kaꞌa keheliloto ma luto ka emekiꞌehina: Kai ai hina suhi luto kagabu noginaya kai Huꞌma kumu koli mehapihe?  
\v 41 Enali leꞌaliꞌi leꞌahanaya bati hite neleꞌahabe. Leꞌali bati mehina suhi li huto huꞌohuꞌina hapatiꞌamu lite bati hite neleꞌahabe. Ya huꞌehina ai yaꞌma bouba kegeiyo huto foipana li huto mehuꞌehina bo nohibe.  
\v 42 Ya luloto ma luto Yesuhi lu emiꞌehina: Yesuo. Kai alihi kaba bo lolo hulotomo nani kumuꞌi kekesu meheno.  
\v 43 Ya ligo Yesu ma luto lu emiꞌehina: Nani maꞌnaka luto lu nokumube. Yatai maꞌasi kai nani hiti miya omihi foyagu minaluꞌibe.   
\s1 Yesu afiliꞌehina  
\r Mt 27:45-56; Mk 15:33-41; Yn 19:28-30  
\p
\v 44 To fuligaha kana lolo hulago analo asaga melugu metepu i baga ito buto utehi yege nesiꞌasi limiꞌehina.  
\v 45 To kaꞌmuya sipi mono nonugu pa sose kagamofi kumu hasa hu meleꞌahanalo kata mone sipi yatamalo li putu putu tite i hekini leꞌahana yaꞌma folaganuguti i hegege huto i loe huꞌehina yabe.  
\v 46 To Yesu sipi kehe moneꞌa hiti iloto ma luto luꞌehina: Afoꞌniga. Kai kayanugu nemehaꞌni nomolobe. Ai ya luto luloto afiliꞌehina yabe.  
\v 47 Gimi bomagihi kaba boꞌaniuba yaꞌmanana huto hinamofihi hapaꞌa bu go su holoto Huꞌmamofihi gelo bi emito ma luto luꞌehina: Maꞌnaka luto yaꞌma boya bebe sana bo yabe.  
\v 48 To asaga boanaꞌi ete li nupa hite gili gili hana asagaꞌna huto higo enubuꞌaniguti bu ganamagihi sipi enelesaꞌani ligo yaꞌmana fato huseꞌna huto hibe lite enekesa keheli keheli hilete i behe hite biꞌahana.  
\v 49 Yesuhi laluꞌagi lugaꞌa hiti to anaꞌi lugaꞌa hiti Galili kapoguti Yesuhi megeꞌi lifite eꞌahanamagi nesiꞌasi fotoꞌi mino melete mineꞌahana enali asagaꞌna Yesuhi hu etanana bu geꞌahana yabe.   
\s1 Enali Yesuhi gufa efaha mulilugu meleꞌahana  
\r Mt 27:57-61; Mk 15:42-47; Yn 19:38-42  
\p
\v 50 To bo mone minoꞌehina ai giꞌa Yosefe. Ai sipi hepaꞌi mone Yuta melugu nina hepaꞌi giꞌa Alimatia hepato bo yabe. Ai kanisole nohuto komopaꞌa bati huto niꞌigo bebe soto koyone huto nominana bo.  
\v 51 To ai mono kanisole bonaꞌi lugaꞌamagi Yesu kumu lulata hana kaꞌani lagaꞌa mebesilata huꞌehina. Ai Huꞌmamofihi Kapoꞌa alinaꞌmu yabe luto geba huto nominana bo.  
\v 52 Yaꞌmana bouba Pailatitoga buto loka hoto luꞌehina: Nani Yesuhi gufaꞌa lilubeꞌmu nohunaya bati hutofi lilubeꞌmu nohube.  
\v 53 Ya luto luloto Pailatiu: Oꞌyo, ligo Yosefeu buto Yesuhi gufaꞌa malipu yafaloti lilago limiloto koholi katagu leꞌmo mololoto sa gi etoto lito buto muli kapo efanugu lolo hiꞌahana koyapaꞌi filiꞌehina bonaꞌi memeleꞌahana ana mulilugu moloꞌehibe.  
\v 54 Yaꞌma kana ai fuli kanalo nete minalana noseꞌna li loloba huse kanagu niꞌinamo to fuli kanaꞌa yatai ahuto hilubeꞌmu nohibe.   
\p
\v 55 To anaꞌi enali Galili kapoguti ho tilete Yesuhi megeꞌi lifite eꞌahana anaꞌi enali Yosefehi megeꞌi melete biꞌahana yabe. Ya hilete enali efaha muliꞌi bu geꞌahana yabe. To ana bite Yosefeu Yesuhi gufaꞌa hena hena huto malafi lite bu go bati hiꞌahana yabe.  
\v 56 Enali abu gelete nohaꞌaniga bila bila hiꞌahana. Ya hilete enali tu mesebe hiti to hetofa kifina hiti li loloba hiꞌahana yabe. To fuli yupahi enali keya kauba luꞌehina suhi hite mino fulu hite enabasu biꞌahana yabe.   
\c 24  
\s1 Yesu akuꞌi ho tiꞌehina  
\r Mt 28:1-10; Mk 16:1-8; Yn 20:1-10  
\p
\v 1 To yalo etehi foluguꞌi ana anaꞌmagi tu mesebe hiti to tu bina kifina hiti li loloba hite meleꞌahana lileteꞌani Yesuhi gufaꞌa meleꞌahana efaha mulito biꞌahana.  
\v 2 To sipi efatuꞌi muli kasihaꞌalo i hekini leꞌahana ali behe hu heꞌmiꞌahago hokolo huto niꞌigo bu geꞌahana.  
\v 3 Ya hilete enali ana muli kasito bilete heꞌmi eteꞌahana nebelusalo bu gana Sipi Bo Yesuhi gufaꞌa meniꞌigo bu geꞌahana.  
\v 4 Ya huꞌehigo enali enekesa yigi fato fato hilete negi nagi nete nehago bo loemo ana lebato ho tiꞌahaꞌina to etali guketeꞌatitiuba fi besa lo baga iꞌehina yabe.  
\v 5 Enali ana anaꞌi enelesaꞌani ligo koli hilete melugu lipi gehesa i baga iꞌahana. Ya nehago etali ana anaꞌi lu epiꞌahaꞌina: Lenali hena hibe lite filiꞌahana bonaꞌmagi hepalugu aho tiꞌehina bomofi kumuꞌi sa sa nehabe?  
\v 6 Ai malo menohibe. Ai aho tiꞌehibe. Ai Galili kapolo lenali hiti nohuto ma luto lu lepiꞌehina kaga molo lenali lenekesa yigilo.  
\v 7 Enali Kokulumaguti limiꞌehina Bo foipa bomagihi enayanugu binogo malipu yafalo henogo filito loegi monegi yupahi ho tilinaꞌmu yabe luto lu lepiꞌehinamo niꞌibe.  
\v 8 Ya laꞌigo enali ana anaꞌi Yesu koyapaꞌi lu epiꞌehina kaꞌa enekesa hokolo huꞌehina yabe.  
\v 9 Ya higo enali ana muli efa kapo heꞌmite i behe hite biꞌahana. Ya hilete enali bite aposolo panaꞌa nayahi luga luga su hoto nigigusagati mone heleko malago nehanamagi hiti to asaga bonaꞌi lugaꞌa hiti asaga kaga lu epiꞌahana.  
\v 10 To ana anaꞌi enali anana huto hina bu geꞌahanaya Malia yaꞌma Magatala hepato aꞌi yagi Yoana yagi to Malia, Yemesihi itoꞌafu yagi to lugaꞌa anaꞌi hiti bite bu geꞌahanamagi Yesuhi aposolo panaꞌa ya huto asagaꞌna huto huꞌehibe lite lu epiꞌahana yabe.  
\v 11 Ya lite lu epigo enali aposolo panaꞌamagi kilihe ka beto hu nelimibe lite ana kaꞌani li latahaꞌanigu memeleꞌahana.  
\v 12 To akuꞌi Pitau ho tito hololu luto buto ana Yesuhi heꞌmi eteꞌahana mulito nehetiꞌehina. Ya huloto ai lipito ana muli kapoluga bu golago tina Yesuhi sa gi eteꞌahana kataꞌago niꞌigo bu goꞌehina. Ya huloto ai akuꞌi i behe huto hepatoga buloto yaꞌmana huto huꞌehinanamuꞌi ekesa keheli keheli huꞌehina yabe.   
\s1 Emeasi hepa kapolo loe bomaleꞌi Yesuhi bu geꞌahaꞌina  
\r Mk 16:12-13  
\p
\v 13 Ana yupahi Yesuhi panaꞌaloboꞌa loemo kapo melete lagaso hepaꞌi mone Emeasi yabe lilata nehanalo biꞌahaꞌina. Ana hepaꞌi Yelusaleti foto huka huto nina hepato yabe.  
\v 14 Etali kapo melete nebite asagaꞌna huto nohinanamofihi kaꞌa beto hite biꞌahaꞌina.  
\v 15 Etali kaga beto hite nebite ana kaga ai lu emigo ai lu emigo hite nebaꞌigo Yesu aiꞌa oto folagahaꞌatitigu huto hulago li moneko hite moneka biꞌahana yabe.  
\v 16 To etali ai abu gaꞌinaya to ai Yesu nohibe lite okabaꞌa bu go fe lite hite bu megeꞌahaꞌina.  
\v 17 To ai ma luto etoloka hoꞌehina: Letali henanaꞌmu kaga lime lime nebite kapo nemalaꞌibe? Ya ligo etali etiginaga fina bole mopo mehise ho ti fefe hiꞌahaꞌina.  
\v 18 Ya hilete mone bo giꞌa Kiliopasi yabe lite giꞌa nehana bouba ma luto lu emiꞌehina: Babu bonaꞌi fato fato hepatoti li nupa hite yatai Yelusale hepato nehabe. To kai moneꞌisimaka asagaꞌna Yelusale hepalugu yatai kanaꞌagu huto huꞌehinanaya mekeheliꞌahapihe?  
\v 19 Ai ya luto loka hago Yesu ma luto loka hoꞌehina: Henana huto huꞌehibe? Kai lu nimibo. Etali ma lite lu emiꞌahaꞌina: Yaꞌmana Nasalete bo Yesu aito huto huꞌehinana yabe. Ai ka lu yege hose bo nohuto ai asaga boana enubulo hiti to Huꞌmamofihi bulo hiti amuya liliꞌna liloto to amuya kaga lu epiꞌehina bo yabe.  
\v 20 To enali sipi mono boti to enali enikibina botimagi enali gamani bomagihi enayanugu meleꞌahana yabe. Ya hago enali malipu yafalo ho filiꞌahana yabe.  
\v 21 Ya huꞌehina lali koyapaꞌi ma luto lekesa yigi emiꞌohuta. Ai yaꞌmana bouba Isilaeli boanaꞌi enubuto bito eneleꞌmo hetofa kapogu malalibe luto keheliꞌohuta yabe. To mone kaya ma huto niꞌibe. Asagaꞌna ahuto huꞌehina kanaꞌaya yatai loegi monegi yupahi lolo hilubeꞌmu nohibe.  
\v 22 To yatai etehi foluguꞌi anaꞌi lugaꞌa lali nagaluguti mulito bite Yesuhi gufaꞌa sa sa hana minigiꞌehigo enali i behe hite ete ana kaga lu limigo lali topa hoto tili huꞌohuta yabe.  
\v 23 To enali ya hite ete lalitoga ma lite liꞌahana yabe: Lali agelo bomagihi enemehaꞌani bu gonogo ana agelouba ma luto lu limiꞌehina: Ai aho tito nohinagihe luto luꞌehina yabe.  
\v 24 To lalitiguti bo lugaꞌamagi ana hite bite ana Yesuhi meleꞌahana muliꞌi bu geꞌahana yaꞌa anaꞌmagi liꞌahana suhi lite Yesuhi gufaꞌa bu megeꞌahana yabe.   
\p
\v 25 Ya luto lulago Yesu ma luto lu etimiꞌehina: Letaliya negi neꞌahaꞌibe. Koyapaꞌi lu huto huto bonaꞌmagi geꞌahana kaꞌanimu letali keheli fulu hite li latahatitigu meleꞌahaꞌibe.  
\v 26 Henabe lutobe? Mesiahi yataꞌa gabu foya kofiloto su henogo Huꞌmau leꞌmo ho tigo alihi Huꞌmamofihi fana mehenaꞌagu tiꞌehibe, luto,  
\v 27 to ai Moseu hiti to lu huto huto bomagi hiti ai kumu fayahi koyapaꞌi geꞌahanaloti mono kaga silagaꞌnamo hapi fito luto tiloto etegekesa lu hokolo huꞌehina.   
\p
\v 28 Ya ligo enali kapo melete bite etali neminaꞌina hepato tiluꞌibeꞌmu nehaꞌigo Yesu ai etimiꞌi molo ka huloto kapogagoꞌi bu bebe salubeꞌmu huꞌehina yabe.  
\v 29 Ya nohigo etali yato lite leꞌmo melelete ma lite lu emiꞌahaꞌina: Yege alimi foloseꞌna nohina sinihi gilinaꞌmu yagi kai leꞌali hiti buto kalune. Ya laꞌigo Yesu etali nonuga tite mineꞌahana yabe.  
\v 30 Alihi enali noseꞌna naluneꞌmu nehite Yesu etali hiti moneto mineꞌahana. Ya huloto ai beleti noseꞌna liloto Huꞌmamofitoga fokehi ho emiloto gofa hoto etimiꞌehina yabe.  
\v 31 Ai ya nohigo etali etubuꞌatiti i fana tago Yesuhi bu gete akeheliꞌahaꞌina yabe. Ya nehaꞌigo anaꞌasilo Yesu etali etubulo minigiꞌehina yabe.  
\v 32 To etali kaga liꞌahaꞌina: Leꞌali kapo moloto nooꞌigo ai mono kamofihi hapa hapaꞌa lu leꞌemiꞌehina nohigo ana kanalo komopatiꞌagu sabiyana lolo hu leꞌetoꞌehina yabe.   
\p
\v 33 Etali ya lite lilete anaꞌasilo ho tite i behe hite Yelusale hepatoga biꞌahaꞌina. Etali nehetilete nayahi luga luga su hoto nigigusagati mone heleko malago Yesuhi aposolo panaꞌa hiti to lugaꞌa bonaꞌi hiti li nupa hite nehago bu enegeꞌahaꞌina.  
\v 34 To enali lu etimiꞌahana: Lusiga luto Sipi Boti aho tiꞌehibe. Simoniu aiꞌa abu goꞌehibe.  
\v 35 Enali ya lago etalitoga ana hite kapo melete nebaꞌigo Yesu etubulo huto huꞌehina kaga ana hite beto hite lu neepite to ya huto beleti noseꞌna lito gofa hoto leꞌemigo bu go bati huꞌohuꞌibe, lite lu epiꞌahaꞌina yabe.   
\s1 Aposolo panaꞌmagi Yesuhi bu geꞌahana  
\r Mt 28:16-20; Mk 16:14-18; Yn 20:19-23; Apo 1:6-8  
\p
\v 36 Enali yaꞌmana kaga beto kato hite lu keheli fa keheli hite nehago Sipi Bo aiꞌa folagahaꞌanigu huto huꞌehina: Fuluna lenalitoga mineno, luto Yesu lu epiꞌehina.  
\v 37 Ya higo enali topa hete sipi koli hilete fele noabe lite keheliꞌahana.  
\v 38 Ya nehago Yesu ma luto lu epiꞌehina: Lenali henabe lite topa nehabe? To lenali henabe lite lenekesa yigi yigi nehabe?  
\v 39 Lenali nigi nayahaꞌni bu galo. Naniꞌni nohube. Lenali nani nugufalo li kehelite, bu galo. Ai felemofihi gufaꞌa hiti felisaꞌa hiti meminolata nohibe. To naniya nugufaꞌni hiti felisaꞌni hiti niꞌigo bu negabe.  
\v 40 Yesu ya luto lu epiloto ai yahaꞌa hiti gigusaꞌa hiti enelepiꞌehina.  
\v 41 Ya ligo enali enegelo gofa bilete Yesuhi kaꞌa li latahaꞌanigu memelese ai nohibe lite mekeheligo Yesu enoloka hoꞌehina: Lenali noseꞌna meleꞌahafihe?  
\v 42 Ya ligo enali laita hiꞌahana fayaꞌi nekisa meleꞌahanana li emiꞌahana.  
\v 43 Ya hago ai ana fayaꞌi liloto enubulo noꞌehina yabe.   
\p
\v 44 Ya huloto ai ma luto lu epiꞌehina: Koyapaꞌi nani lenali hiti nohutoꞌni alu lepiꞌohuna yabe. Asaga kaga nani kumu lite Mosehi bukugufi to lu huto huto bomagi bukugufi to nama liꞌahana bukugufi koyapaꞌi fayahi geꞌahana asaga yaꞌmana kagauba legeyaꞌa manaꞌa huto hilibe luto lu lepiꞌohuna yabe.  
\v 45 To ai ya luto lu epito enegekesa lu hokolo higo enali Huꞌmamofihi kaꞌa fayahi goꞌehina keheli bebe seꞌahana.  
\v 46 Ya hago ai lu epiꞌehina: Mono kagu ma luto nina yabe. Mesiau gabu giseꞌna li kofito fililoto loegi monegi yupanugu akuꞌi kene keliguti ho tilinaꞌmu yabe.  
\v 47 To ai giꞌalo Yelusale hepatoti hapi filete kagaꞌa lite noto noto bonaꞌi asaga kapoga lu yege henogo ai giꞌalo komopaꞌani i gelehe hilete foipanaꞌaniꞌguti mino bati hinogo Huꞌmau foipanaꞌani li heꞌmi epalalibe.  
\v 48 Lenaliya yaꞌma lu nolepuna kaga li futili katili hite yege yege bonaꞌi lu epilanaꞌmu yabe.  
\v 49 Ya nehinogo Afoꞌnifu ka molo yofo huꞌehinana naniꞌni lenalitoga ho lifinogoꞌni limilinaꞌmu. Lenali yaꞌmana nohi hepalugu geba hite nehinogo kokulumamofihi amuyanaꞌa lenalitoga alina yupahi hapi filinaꞌmu yabe.   
\s1 Huꞌmau Yesuhi kokulumalugu leꞌmoto tiꞌehina  
\r Mk 16:19-20; Apo 1:9-11  
\p
\v 50 Ya huto lu epiloto ai eneleꞌmo bululu huto hepaluguti fegutoga limilete Betani eneleꞌmoto buꞌehina yabe. Ya huloto ai yahi li saga huloto lusa gi epoloꞌehina yabe.  
\v 51 Ai lusaꞌa gi epoloto nohigo Huꞌmau fulu fulu huto kokulumalugu leꞌmo saga huꞌehina yabe.  
\v 52 To enali Yelusale hepaꞌani i gelehe hite nebite enegelo bime bime biꞌahana yabe.  
\v 53 Ya hilete enali asaga yupahi sipi mono nonugu nehite Huꞌmamofihi giꞌa liyafa hiba hiba hite mineꞌahana yabe.