\id JHN  - Benabena NT [bef] -Papau New Guinea 1982 (DBL -2014) 
\h YONI 
\toc1 Yoniu ka lamaꞌamu koyoꞌehina 
\toc2 Yoni 
\toc3 Yn 
\mt1 YONI  
\mt2 Yoniu ka lamaꞌamu koyoꞌehina  
\c 1  
\s1 Mino kosaba huse kaga  
\p
\v 1 Koyapaꞌi yataꞌa meꞌmo asagaꞌna huto mehuꞌehigo Kaga minoꞌehina. Ai to Huꞌma hiti moneka mineꞌahaꞌina yabe. Kaga to Huꞌma aiꞌa moneko legege nohibe.  
\v 2 Koyapaꞌi yataꞌa Kaga Huꞌma hiti moneka mineꞌahaꞌina yabe.  
\v 3 Huꞌmamofihi Kagaꞌauba asagaꞌna ailugutiko lolo huto tiꞌehina to mone lolo huꞌehinaꞌa be meligiꞌehina yabe.  
\v 4 Mino kosaba husemofihi kaga ailugu niꞌigo yaꞌmana kagauba asaga bonaꞌi eneleꞌmo fana tolata nohibe.  
\v 5 Yaꞌmana fana mehuba metepu li besa lolata nohinagi metepuꞌuba fana mehi leꞌmo fi tolata menohibe.   
\p
\v 6 To Huꞌmau bo mone ho lifiꞌehina ai giꞌa Yoni yabe.  
\v 7 Yoniu kohe toto fana mepofi kumu yaꞌma kagaꞌa boanatoga lu yege henogo asaga bonaꞌmagi kehelilete ana kaga komopaꞌanigu li malalabe luto huto huꞌehina yabe.  
\v 8 Yoniu aiꞌa fana mehi menohina ai yaꞌma fana mehi kumu boanatoga kaga lu yege halubeꞌmu oꞌehina yabe.  
\v 9 Yaꞌmana fana mehi lamanaꞌauba asaga melugu noto noto bonaꞌi eneleꞌmo besa lo baga ilinaꞌmu yabe.   
\p
\v 10 Ana Kaga ai melugu nohuto to yana Huꞌmamofihi Kagaꞌauba asaga meꞌmomuꞌi lolo li huto huꞌehina niꞌinaya to melugu boanaꞌmagi aiꞌi keheli bati mehiꞌahabe.  
\v 11 Aiꞌa meꞌalo oꞌehinagi akuꞌi aiꞌa bonaꞌamagi bu go bati hite be tigite agoya hu meemiꞌahana yabe.  
\v 12 To bonaꞌi lugaꞌamagi be tigite leꞌmo bati hite agoya hu emiꞌahana. To ya hiꞌahanamagihi yaꞌma Huꞌmamofihi yagapanaꞌa yabe luto ai eneleꞌmoto enebe tigiꞌehina.  
\v 13 Enali Huꞌmamofihi yagapanaꞌa lolo hiꞌahana itoꞌanigihi afoꞌanigihi enugufa enemeto meniꞌibe. Huꞌmau aiꞌa yagapanaꞌni yabe luloto afoꞌanifu nohibe.   
\p
\v 14 Kagauba ai bo huto huloto lali folagahatigu minoꞌehina. Lali ai fana mehaꞌa abu goꞌohune. Ai yaꞌma moneko panaꞌmofihi fana mehaꞌa afotifu ho lifigo oꞌehina aitoga fulunaꞌa hiti ka lamanaꞌa hiti bai toto minoꞌehibe. Ai fana mehaꞌaya panaꞌa yegeꞌa aigo afoꞌafitogati liꞌehina.   
\p
\v 15 Yoniu sipi kehe ito kagaꞌa ai kumu ma luto lu yege hoꞌehina: Ai yaꞌma alihi nemegeꞌi noanauba nebe ligito kibina bo nohina luto henaꞌmugope ai koyapaꞌi yataꞌa mino lito buꞌehigo nani alihi itoꞌnifu neketoꞌehina yabe. Ai yaꞌma bomofi kumu luꞌohuna yabe luto Yoniu ya luꞌehina.   
\p
\v 16 Bonaꞌi eneheꞌmoseꞌnaꞌa samahi tiꞌehinaguti limito lusa gi letoꞌehina koyo koyo bito lusa limiba limiba nohibe.  
\v 17 Henaꞌmugope Huꞌmau keya ka Mosehi bagalo moloꞌehina. Ya huꞌehinaya leheꞌmoseꞌna hiti to ka lamanaꞌa hiti Yesu Kilisitotogati noabe.  
\v 18 To bonaꞌi moneuba Huꞌmamofihi bu megoꞌehibe. Yaꞌma Huꞌmamofihi panaꞌa monekoꞌuba ai afoꞌafi hiti moneka mine hepiꞌahaꞌinauba Huꞌmamofihi hapaꞌa lu huto huto lu limiꞌehina yabe.   
\s1 Nagamiꞌi folo epolose bo Yoniu kaga luꞌehina  
\r Mt 3:1-12; Mk 1:1-8; Lk 3:1-18  
\p
\v 19 Yuta bonaꞌmagi mone yupahi mono noto bonaꞌi lugaꞌa hiti to Libai nagaꞌamofihi bonaꞌi lugaꞌa Yelusale hepatogati enoho lifigo Yoni nohinalo henetite loka haluneꞌmu hiꞌahana: Kaibe, kiyiꞌaga nohane?  
\v 20 Ya lite loka hago Yoniu kaga mone bahane mehose lu huto huto ma luto lu epiꞌehina: Nani Huꞌma leꞌmo ho tiꞌehina bo, Mesiaꞌita yaꞌma menohube.  
\v 21 Enali akuꞌi loka heꞌahana: Kai kiyiꞌaga nohane? Kai Elaiyaga nohapihe? Yoniu nonaꞌa luꞌehina: Oꞌe, yaꞌma menohube. To akuꞌi loka heꞌahana: Kai kaga lu huto hulata kegeba huꞌohuta bomo nohapihe? Ya lite loka hago Yoniu: Oꞌe, luꞌehina.  
\v 22 Kai kiyiꞌaga nohapi lu limibo. Lali loho lifiꞌahana bonatoga kagalo nonaꞌa lu epilutaꞌmu yagi kaika kiyiꞌaga nohube nolane?  
\v 23 Ya lite lago Yoniu lu epiꞌehina: Nani mana nohube:  
\q1 Bo moneuba ka meluguti  
\q1 Sipi Bomofihi Kapoꞌa  
\q1 bili etobo luto,  
\q1 sipi kehe noinamofihi nogoꞌa nohibe.  
\p Yaꞌma kehe noinana nani nohube. Koyapaꞌi lu huto hulata bo Aisaiyau yanana luto luꞌehina yabe.   
\p
\v 24 Loka heꞌahanamagi enali Felosi bonaꞌmagi yaꞌma Yonitoga enoho lifigo eꞌahana yabe.  
\v 25 Enali loka heꞌahana: Kai Mesiaꞌita menohube lane to Elaiyaꞌita menohube lane to kaga lu huto hulata bo sipiꞌa menohube lane, yalo kai hena hibe luto boanaꞌi nagamiꞌi nofolo epalane?  
\v 26 Ya lite loka hago Yoniu kaꞌanilo nonaꞌa ma luto epiꞌehina: Nani faꞌmene nagami lafatu nagamiꞌi nofolo epolonaya folagahatinigu bo mone ho tito nohina bu megeꞌahabe.  
\v 27 Ai nani nemegeꞌi alihi noabe ya nohina nani ana bomofihi gigu suꞌamofihi naga gulu ho etalunaꞌa huto bati menohube.   
\p
\v 28 Yaꞌmana kaga liꞌahana Betani hepato Yotani nagamiꞌi muya beletoga huto huꞌehina. Analo Yoniu nagamiꞌi folo epoloꞌehina hepatoya.   
\s1 Huꞌmamofihi sipisipi yaga nalaꞌa Yesu yabe.  
\p
\v 29 Etekaꞌa Yesu Yoni nohinalo ago bu goloto ma luto lu epiꞌehina: Malo Huꞌmamofihi sipisipi yaga nalaꞌa nohibe. Ai asaga noto noto bonaꞌmagi foipanaꞌani li heꞌmi noepololata nohibe.  
\v 30 Yaꞌma bomofi kumu ma luto lu lepilata nohuna: Bo mone alihi nemegeꞌi noana ai nebe ligito nohibe. Henaꞌmugope ai koyapaꞌi analo nohigo alihi nani itoꞌnifu neketoꞌehina yabe.  
\v 31 Nani aiꞌi keheli bati mehuꞌohuna. Ya huꞌohunaya yaꞌmana bo Isilaeli bonaꞌi enelepilube luto nagami lafahi boanaꞌi folo epoloꞌohuna yabe.   
\p
\v 32 Yoniu kaga mone ma luto lu huto huꞌehina: Sikalafuꞌuba nama lolo huto kokulumaꞌi heꞌmito limito aito minoꞌehigo bu goꞌohube.  
\v 33 Nani aiꞌi keheli bati mehuꞌohuna niꞌinaya Huꞌma aiꞌa nagamiꞌi buto folo epolobo luto noho lifiꞌehina ma luto lu nimiꞌehina: Kokulumaluguti limito bo moneꞌmofito latahaꞌalo nominenogo bu galata bouba ai bonaꞌmagitoga Hetofa Sikalafu ho lifigo limilinaꞌmu yabe.  
\v 34 To nani anana abu goꞌohube. Ana bo Huꞌmamofihi panaꞌa nohibe lu nolepube, luto Yoniu luꞌehina yabe.   
\s1 Yesu aposolo bo loegi monegi eneleꞌmoꞌehina  
\p
\v 35 Yago etekaꞌa Yoni panaꞌaloboꞌa loe hiti ho tite mineꞌahana.  
\v 36 Ya hiꞌahago Yesu anaga kapo moloto nobigo Yoniu bu goloto ma luto luꞌehina: Bu galo. Ma bo ai Huꞌmamofihi sipisipi nalaꞌa nohibe.  
\v 37 Loe panaꞌalobomaleꞌi Yoniu ya luto linaꞌa akehelilete Yesuhi megeꞌi lifite biꞌahaꞌina.  
\v 38 Ya nehaꞌigo Yesu i behe huto bu etogoloto ma luto lu etimiꞌehina: Letali henanaꞌmu sa sa nehaꞌibe? Ya ligo etali ma lite lu emiꞌahaꞌina: Labai, kai hiya nonugu nominane? liꞌahaꞌina. Yaꞌma Labai lali kagaluguti lu gelehe huto babafi bo yabe.  
\v 39 Ya lite loka haꞌigo: Letali ete bu galiyo, luto Yesu lu etimiꞌehina. Ya ligo etali nohi nominana bite bu gelete ai hiti ana yupahi analo mineꞌahana. Henaꞌmugope utehi yege alimi falalubeꞌmu nohigo yabe.   
\p
\v 40 Atulu, Simoni Pitahi gonaꞌauba Yonihi kagaꞌa kehelilata nohinauba Yesuhi megeꞌi moloto buꞌehina.  
\v 41 Ai yataꞌa buto goꞌafihi Simonihi sa sa huto bu goloto ma luto lu emiꞌehina: Lali Mesiahi abu goꞌohune, luꞌehina. Yaꞌma Mesiahi ho gelehe huto Kilisito, gimofihi hapaꞌa Huꞌmau leꞌmo ho tiꞌehina bo, nolune.  
\v 42 Ya lu emiloto Simonihi leꞌmoto Yesutoga buꞌehina. Ya higo Yesu bu goloto ma luto luꞌehina: Kai Yonihi panaꞌa Simonigamo nohane. Alihi kai kigika Kifasio luto halutaꞌmu yabe, luꞌehina. Yaꞌmana giꞌa lu gelehe hiluta Pita, ai mana gimofihi hapaꞌa Efahi yabe.   
\s1 Filipi hiti Natanieli hiti Yesu kehe iꞌehina  
\p
\v 43 Yago etekaꞌa Yesu Galili kapogu bilubeꞌmu nohuto Filipi bu goloto: Nemegeꞌi obo, luto kehe iꞌehina.  
\v 44 Filipiu ai Betesaita hepaꞌi Atulunogo Pitanogo ana hepato bo yabe.  
\v 45 To Filipiu bo mone Natanielihi sa sa huto bu goloto ma luto lu emiꞌehina: Koyapaꞌi Moseu ma bomofi kumu keya kagu goꞌehinamo lali abu goꞌohune. Ai Nasalete hepatoti Yosefehi panaꞌa yabe.  
\v 46 Ya luto ligo Natanieliu loka hoꞌehina: Nasalete hepatoti anaꞌina hetofaꞌa mone huto hilina niꞌifihe? Oꞌe. Ya luto loka hago Filipiu lu emiꞌehina: Kai oto bu gobo.   
\p
\v 47 Natanieliu Yesu nohinalo nobigo bu goloto ai kumu ma luto luꞌehina: Bu galo. Ma bo lusi Isilaeli meto bo faga faga menina bo nohinagihe.  
\v 48 Ya ligo Natanieliu loka hoꞌehina: Kai naniꞌi hena huto keheliꞌahane? Yesu lu emiꞌehina: Filipiu kaiꞌi kehe meiꞌehigo nemuya yafa hapaꞌaluga nohanogo bu kogoꞌohube.  
\v 49 Ya luto lu emigo Filipiu luꞌehina: Tisao, kai Huꞌmamofihi panaꞌa nohane. Kai Isilaeli meto gihiti bomo nohane.  
\v 50 Ya ligo Yesu kaꞌalo nonaꞌa ma luto lu emiꞌehina: Kai nemuya yafa hapaꞌaluga nohanogo bu kogoꞌohube noluna kaga keheli uleꞌale huloto nolapihe? Alihi yaꞌmana mone be ligito sipina bu galataꞌmu yabe.  
\v 51 To Yesu ma luto lu epiꞌehina: Nani maꞌnaka luto lu nolepube, kokulumaꞌi hokolo nohinogo Huꞌmamofihi ageloꞌamagi Kokulumaguti limiꞌehina Bomofilo tila limila nehinogo lenali bu galanaꞌmu yabe.   
\c 2  
\s1 Kena Hepato bo alobole etayanugu liꞌahaꞌina  
\p
\v 1 Galili kegiꞌa Kena hepato loegi monegi yege minoloto bo alobole loemo etayanugu liꞌahaꞌina. Bo alobole etayanugu liꞌina nonugu Yesuhi itoꞌafu minoꞌehina.  
\v 2 Bo alobole etayanugu lilaꞌina ete bu galube lite Yesu hiti panaꞌaloboꞌa hiti kehe ite elesana meleꞌahago anaga bite nehetiꞌahana.  
\v 3 To bai nagamiꞌi aꞌne su helago Yesuhi itoꞌafu lu emiꞌehina: Enali bai nagamiꞌani asu hoꞌehibe.  
\v 4 Ya ligo Yesu lu emiꞌehina: Ma aꞌi yale, nani kumu ka ya hubo ya hubo melubo. Nani kanaꞌni meoꞌehibe.  
\v 5 Ya ligo koko panaꞌamagihi Yesuhi itoꞌafu ma luto lu epiꞌehina: Lenali ai kaga lu lepilinamofihi megeꞌi malalo.   
\p
\v 6 To Yuta bonaꞌmagi mono hapaꞌaniuba luꞌehinaꞌa huto enayahaꞌani okala hilanaꞌmu lite me somo loegi loegi loegi babu nagamiꞌi moneko mesomogu hefiseꞌa nonuga minoꞌehina.  
\v 7 Ma me somogu asagaꞌi nagamiꞌi hefi bai talo, luto koko panaꞌi Yesu lu epiꞌehina. Ya ligo enali nagamiꞌi hefi bai te su heꞌahana yabe.  
\v 8 Ya hilago ai lu epiꞌehina: Lenali nagami anaguti lugaꞌa hekite lite bite noseꞌnalo kaba huꞌehina bomofihi emilo ligo enali ana hite biꞌahana.  
\v 9 Ya hago noseꞌna kaba huꞌehina bouba nagamiꞌuba bai nagami lolo huꞌehina nesiꞌa hekito nokeheliꞌehina. Hiyagati yaꞌma bai nagamiꞌi ite eꞌahafi luto ekesa yigiꞌehina. Ya hinaya to enali ana nagami hefite bana koko panaꞌmagi akeheliꞌahana yabe. To noseꞌnalo kaba huꞌehina bouba lihaꞌa yanugu nolina bomofihi kehe ito lu emiꞌehina:  
\v 10 Asaga bonaꞌmagi bai nagamiꞌi manaꞌa yataꞌa guna igo ne su helete alihi bai nagamiꞌi nesiꞌa sibina huꞌehinana guna igo nelata nehanana ninaya kai bai nagamiꞌi manaꞌamo mololoto nohatiti yatai lito ane.   
\p
\v 11 Galili kegiꞌa Kena hepato Yesu amuya liliꞌnaꞌa yaꞌma yataꞌa yupahi li huto huꞌehina. To ai hetofa hapaꞌa enelepilago panaꞌalobomagi Yesuhi komopaꞌani emite keheli bati hi eteꞌahana yabe.  
\v 12 Yaꞌmanana su holago Yesuhi itoꞌafu yagi gonaꞌa hiti to panaꞌaloboꞌa hiti Kapaneami hepato limite lugufa kana mineꞌahana yabe.   
\s1 Yesu sipi mono nonuga buꞌehina  
\r Mt 21:12-13; Mk 11:15-17; Lk 19:45-46  
\p
\v 13 Yuta bonaꞌmagi Pasa noseꞌna yaꞌma koyapaꞌi Huꞌmau lubuto biꞌehina yupa kumu luto noseꞌna naluta kanaꞌa leba notago Yesu Yelusale hepato tiꞌehina.  
\v 14 To sipi mono nonuga bonaꞌi lugaꞌamagi bulumaka yaga, sipisipi yaga to namalo maketi melete nehago ai tito bu enogoꞌehina. To lugaꞌa bonaꞌmagi efahi li behe hite epilata hite nehago bu enogoꞌehina.  
\v 15 Ya huloto Yesu nagaꞌi mone lito bonaꞌi i biyigilata nagaꞌi lolo huloto bulumaka yaga, sipisipi yaga to bonaꞌi hiti sipi mono nonuguti enegene ito fegutoga eneleꞌmo heꞌmiꞌehina. To efahi leka sose to li behe hite epite nehana bomagihi hitaꞌani ai li tiligi soto efahaꞌani libe fulugu bibe huꞌehina.  
\v 16 To namalo bisinisi li huto bomagihi ma luto lu epiꞌehina: Lenali afoꞌnifihi nohaꞌa situa li lolo mehite anaꞌinatini lite bufa hilo.  
\v 17 Ya ligo enali koko panaꞌamagi koyapaꞌi mono bukugu ka mone ma luto niꞌinauba enekesa i hokolo huꞌehina: \it Oho, Huꞌmao, kai nohaka sipina nebesinana niꞌigo bonaꞌmagi li sibina hilana komopaꞌnigu golo nobibe.\it*   
\p
\v 18 Yesu ya huꞌehigo Yuta bonaꞌmagi i behe hite loka heꞌahana: Kai amuya liliꞌna hena huseꞌi sipi li huto hitogo kai maꞌnaka luto kigi niꞌigo yaꞌmana liliꞌna noline lilune?  
\v 19 Ya lite lago Yesu kaꞌanilo nonaꞌa luꞌehina: Lenali ma Huꞌmamofihi nopo tele bilenogo nohi loegi monegi yegegu nani akuꞌi gilunaꞌmu yabe.  
\v 20 Ya ligo enali Yuta bomagi liꞌahana: Kufu 46 enebe ligigo ma nohi gi su heꞌahanamo ninaya kai loegi monegi yupahi li ho tito akuꞌi gi su halube nolapihe?  
\v 21 Yesu kaga luꞌehina mono nohiya aiꞌa yaꞌma gufaꞌamu luꞌehina yabe.  
\v 22 Alihi Yesu mala mala hepaga limito yege loegi monegi minotoꞌa akuꞌi filiꞌehinaguti ho tina yupahi panaꞌalobomagi koyapaꞌi yaꞌmana ka luꞌehinaꞌa enekesa i hokolo huꞌehina. Ya higo yaꞌma mono bukugu fayahi goꞌehina kaꞌa hiti to Yesu yaꞌmana luꞌehina kaꞌa hiti beto hite keheliya ite komopaꞌanigu meleꞌahana yabe.   
\s1 Yesu asaga bonaꞌi fato fatoꞌi keheli su hoꞌehina.  
\p
\v 23 To Pasa noseꞌna nelatana bonaꞌi Yelusale li gehesa hite nose kanaꞌalo Yesu lusi amuya liliꞌna fato fatoꞌi li huto hina yaꞌma babu bonaꞌmagi bu gelete aitoga komopaꞌani emiꞌahana.  
\v 24 Ya hana enaliꞌi Yesu keheli meepiꞌehibe, henaꞌmugope ai asaga bonaꞌmagi hapaꞌani akeheli su hoꞌohuto yabe.  
\v 25 Bonaꞌmagi kumu bo moneuba ya huse bo nohibe luto lu meemilinaꞌmu. Henaꞌmugope ai asaga bonaꞌi yege yegeꞌi nehanamagi komopaꞌani hiti hapaꞌani hiti akeheli baga iꞌehina yabe.   
\c 3  
\s1 Yesu Nikotimasi hiti kaga luꞌehina  
\p
\v 1 Yuta bonaꞌmagi kaba boꞌani mone minoꞌehina ai Felosi nagaluguti bo giꞌa Nikotimasi yabe.  
\v 2 Mone yupahi ai sininugu Yesutoga oloto ma luto lu emiꞌehina: Tisao, kai Huꞌmau koho lifigo limiꞌahata babafi nohataya lali akeheliꞌohune. Kai lusi liliꞌna nolitaꞌa huto mone keneꞌuba melilina Huꞌma aitoga mino hetofa hulenogomo yabe.  
\v 3 Ya ligo Yesu luꞌehina: Nani maꞌnaka luto lu nokumube. Keneꞌi moneuba Huꞌmamofihi Kapoꞌa bu megalina ai itoꞌafu akuꞌi keto kosaba hu tegi hilinaubago yabe.  
\v 4 Ya ligo Nikotimasiu loka hoꞌehina: Olopa bouba itoꞌafihi mupaguti akuꞌi hiyaꞌa huto limilinabe? Itoꞌafihi mupagu akuꞌi tinogo loe yupahi ketalinaꞌa huto meniꞌibe.  
\v 5 Ya luto ligo Yesu kaꞌalo nonaꞌa luꞌehina: Nani maꞌnaka lusiga luto lu nokumube. Keneꞌi moneuba Huꞌmamofihi Kapoꞌa bu galube linogomo ai nagamiꞌuba hiti to Sikalafuꞌuba hiti yataꞌa keto kosaba hilinaubago yabe.  
\v 6 Anaꞌina bona enugufaguti huto hulata nohina ya enugufa yabe. To Sikalafuꞌuba li huto hulata nohina ya Sikalafuꞌi yabe.  
\v 7 Itokafihi mupaguti akuꞌi huto hubo luto lu nokumunaꞌmu kai kekesa yigito topa mehobo.  
\v 8 Yasi nolitomo mehuba hinaga fato fato kegiꞌa lito nobigo nogoꞌago kehelilata nohataya to hiyaꞌaloti huto huloto hapi nofifi to hiya kegiꞌa nobifi yaꞌa mekeheliꞌahane. Asaga bonaꞌi Sikalafulugu mino kosaba nehana enali yaꞌmanana legita hite nehabe.  
\v 9 Ya ligo Nikotimasiu kaꞌalo nonaꞌa loka hoꞌehina: Hiyaꞌa huto yaꞌmanana huto hilina niꞌibe?  
\v 10 Ya luto loka hago Yesu lu emiꞌehina: Kai Isilaeli bonaꞌmagi babafiꞌanimo nohataya mana kaga keheli hokolo mehane.  
\v 11 Nani maꞌnaka luto lu nokumube. Lali keheliꞌohutanamofihi kagaꞌa noluto to lubutu bu goꞌohutanamofihi lu yege nohotaya to lenali folaganugu mone keneꞌmaka lali kaga keheli limilataꞌa mehane.  
\v 12 Nani ma meluguꞌnamofihi kaga lu lepugo kaꞌni keheli menimibe. Ya hanogo to kokulumaguꞌnamofihi kagaꞌa lu lepilunauba hiyaꞌa hite kaꞌni keheli nimilana niꞌibe?  
\v 13 Bo moneuba kokulumalugu metiꞌehibe. Huꞌmau leꞌmo ho tiꞌehina bo, yaꞌma Kokulumaguti limiꞌehina Bouba moneko aisigo kokuluma hepaꞌi heꞌmito limiꞌehibe.   
\p
\v 14 Koyapaꞌi Moseu ka melugu osifaꞌi yafaloꞌi li saga huꞌehina, ana supo lite Kokulumaguti limiꞌehina Bouba yafalo li saga hilanaꞌmu yabe.  
\v 15 Ya hilenogo aitoga komopaꞌani emite minalana bonaꞌmagi alihaꞌa minoba minoba hepaꞌi lilanaꞌmu yabe.  
\v 16 Huꞌmau ma melugu bonaꞌi asaga kumu lagaꞌa besinaꞌmu luto sipi ginaga nofigo gi moneko panaꞌasi ho lifigo limiꞌehina. Asaga bonaꞌmagi aitoga keheli uleꞌale hite komopaꞌani molo emite mefililana minoba minoba hilanaꞌmu yabe.  
\v 17 To Huꞌmau ma melugu panaꞌa ho lifigo limiꞌehina ai mana melugu bonaꞌi loko hilibe lutogope eneleꞌmo enubuto bilibe luto ho lifiꞌehina yabe.   
\p
\v 18 Bo moneuba Huꞌmamofihi panaꞌa agoya hu emilina ai ka foya melilinaꞌmu. To bo moneuba aiꞌi agoya hu meemilina ai ka foya aliꞌehilibe. Henaꞌmugope ai Huꞌmamofihi moneko panaꞌamofihi agoya hu meemiꞌehinaꞌmu yabe.  
\v 19 To ka foya lisemofihi hapaꞌa ma huto niꞌibe. Ma melugu fana mehena ahuto huꞌehina to bonaꞌmagi metepunamu laga epesibe. Enali metepunamuꞌi laga epesinaya henaꞌmugope enali foipa faipana lite nehana hapaꞌaniuba bati mehuꞌehigo yabe.  
\v 20 To bo moneuba foipa faipana lito minoto fana mehenamofihi ipakafa halina fana tose kapogu mebilinaꞌmu yabe. Henaꞌmugope foipa faipa suhaꞌa asaga bona enubugu hu yege mefilubeꞌmu yabe.  
\v 21 Ya huꞌehina ai maꞌnaka suhi hulata nohina bouba fana tanalo huto hulata nohibe. Ya higo asaga bonaꞌmagi bu go bati hilete Huꞌmamofihi megeꞌi moloto ai amuyalo liliꞌnaꞌa liꞌehibe lite lilata nehabe.   
\s1 Yoniu Yesu kumu li huto hu etoꞌehina  
\p
\v 22 Alihi Yesu to panaꞌalobomagi Yutia kegiꞌa henetilete analo kana loemo minete ana moneka nehite boanaꞌi nagamiꞌi folo epoloꞌehina.  
\v 23 To Aenoni hepato Selimi lebato nagamiꞌi babu lito ninalo Yoniu ana huto bonaꞌi nagamiꞌi folo epoloꞌehina. To boanaꞌi aitoga ete hago nagamiꞌi folo epoloꞌehina.  
\v 24 Yonihi gihiti bo Helotiu nagalugu leꞌmo memoloꞌehigo yabe.   
\p
\v 25 To Yonihi panaꞌaloboꞌa lugaꞌamagi Yuta bo moneꞌmofihi kenasabo bite Yuta bonaꞌmofihi mono kaꞌanigu gufaꞌani okala hilata nehana hapaꞌaniꞌmu yaꞌma kaga moneya kenasabo biꞌahana.  
\v 26 Ya hilete enali Yonitoga bite aiꞌa panaꞌaloboꞌamagi lu emiꞌahana: Tisao, ai kumu lulata nohata bomo Yotani nagami mula beletoga kai hiti mineꞌahaꞌina bomoba kai keheli etoꞌahapihe? Ya bomouba ai nagamiꞌi nofolo epalago asaga boanaꞌi aitogago nebabe.  
\v 27 Ya lite lago kaꞌanilo Yoniu nonaꞌa luꞌehina: Kokulumaluguti Huꞌmau anaꞌina mone bomofihi emilina ya aiꞌa lilinaꞌa huto menohibe.  
\v 28 Koyapaꞌi kaga mone ma luto lu lepiꞌohunamo lenalitini akeheliꞌahabe. Nani Mesiaꞌita menohunaya Huꞌmau neleꞌmo kohe to etoto noho lifigo oꞌohube.  
\v 29 To bo moneuba aꞌi mone lilagomo ana aꞌi aiꞌa lihaꞌa minolata nohibe. To lihaꞌa lina bomofihi laluꞌafu ho tito bagaguti lina kaga keheliloto gelo sipi bito lihaꞌa maꞌasi liꞌehina bomofihi bagaguti kaga kehelilata nohibe. Yaꞌma suhi luto yatai nani komopaꞌnigu sipi negelo nobube.  
\v 30 Ai giꞌa tito sipi nominenogo nani nigiꞌni limito nesiꞌasi minalibe.   
\s1 Kokulumaluguti limiꞌehina bo  
\p
\v 31 Ai ifogati oꞌehina bo asagaꞌnalo ai kabaꞌa nohibe. To ma meto huto huꞌehina bo ai mana melugu bomo nohinogo melugu ninanamofihi kagago lulata nohibe. To ai kokulumatogati oꞌehina bouba asagaꞌna be ligito tito nohibe.  
\v 32 Ai asagaꞌna abu goꞌehinamofi hiti to asaga kaga akeheliꞌehinamofi hiti lu yege holata nohibe. Ya hulata nohinaya bo moneuba ana kagaꞌa keheli bati huto megeꞌi memololata nohibe.  
\v 33 To bo moneuba kagaꞌa li pili kolotomo Huꞌmau maꞌnakago lulata bo nohibe lulata nohibe.  
\v 34 Huꞌmau ho lifigo oꞌehina bouba Huꞌmamofihi kagaꞌago lu yege holata nohinaya henaꞌmugope Huꞌmamofihi Sikalafuꞌauba aitoga bai toꞌehigo yabe.  
\v 35 Afoꞌafu Panaꞌa lagaꞌa gofa besigo kibiꞌehina panaꞌni yabe luto aitogago mehaꞌa emi su holoto asagaꞌna ai yahaꞌa loko moloꞌehibe.  
\v 36 Bo moneuba Huꞌmamofihi Panaꞌa komopaꞌa emito giꞌa liyafa hilina bati huto minoba minoba hilinaꞌmu yabe. To bo moneuba Huꞌmamofihi Panaꞌa kagaꞌa keheli meemilina to megeꞌi memalalina yaꞌma Huꞌmau hima muhi fi etenogo minoba minoba hepaꞌi melilinaꞌmu yabe.   
\c 4  
\s1 Yesu Samalia hepato aꞌi hiti ka beto huꞌehina  
\p
\v 1 Yaꞌmana kanaꞌalo Felosi bomagi Yesu Yonihi be ligito babu boanaꞌi nagamiꞌi folo epoloto aposolo nagaꞌa eneleꞌmo lolo nohibe lana kaga keheliꞌahana yabe.  
\v 2 Ya huꞌehinaya Yesu boanaꞌi nagamiꞌi mefolo epoloꞌehina ai aposolo panaꞌamagi nagamiꞌi fele epeleꞌahana yabe.  
\v 3 Yesu Felosi bomagi ai kumu liꞌahana kaga akeheliloto Yutia meluguti heꞌmito Galili kegiꞌa bilubeꞌmu nohuto,  
\v 4 Samalia kegiꞌa folaganugu i gofa hoto buꞌehina yabe.   
\p
\v 5 Ya huloto Samalia kegiꞌa Saika hepato koyapaꞌi Yakopu panaꞌa Yosefehi emiꞌehina meꞌi lebato nehetiꞌehina.  
\v 6 Analo koyapaꞌi Yakopu hepeligiꞌehina nagami gelumuꞌi ninalo Yesu kapo fotoꞌi moloto ago koseleꞌi hago analo mino basu biꞌehina ya fuligaha kanaꞌalo yabe.   
\p
\v 7 Ai analo nohigo Samalia aꞌi moneuba nagamiꞌi hefilubeꞌmu oꞌehina. Ya higo ana aꞌi lu emiꞌehina: Nagamiꞌi mone hefi nimitogo nalube.  
\v 8 To enali aposolo panaꞌamagi hepatogati noseꞌna mina fite lite aluneꞌmu abiꞌahana yabe.  
\v 9 Ana aꞌuba Yesuhi lu emiꞌehina: Akae, kai Yuta bomo nohata nani Samalia aꞌmo nohube. Enali Yuta bonaꞌmagi Samalia bonaꞌi hiti koguna ite meneminanamo ninaya henabe luto nagamiꞌi hefi nimibo nolane?  
\v 10 Ya ligo Yesu kaꞌalo nonaꞌa lu emiꞌehina: Huꞌmau hetofana epilata nohina hiti to nagamiꞌi hefi nimibo luto koloka nohana bo hiti kai keheliꞌahatita, aiꞌi loka hatago mino kosaba nagamiꞌi kimititaꞌmu yabe.  
\v 11 Ya ligo ana aꞌuba luꞌehina: Sipi bo, kai somoka ito meoꞌahata ma keligu nagamiꞌi afehi emagu nina kai mino kosaba nagamiꞌi hiyaꞌagati lilata niꞌibe.  
\v 12 Koyapaꞌi Yakopu tatatifu ma hepeligise nagami keli limiꞌehibe. To ai yagapanaꞌa hiti bulumaka sipisipi yagaꞌa hiti mana nagamiluguti hefi epigo neꞌahanamo ninaya kai amuyakauba Yakopuhi amuyaꞌa be ligiꞌehibe nolapihe?  
\v 13 Ya ligo Yesu lu emiꞌehina: Ma nagamiꞌi nalana bonaꞌi akuꞌi nagami kumu epesilinaꞌmu yabe.  
\v 14 To nani epilubeꞌmu nohuna nagamiꞌi bo moneuba nalina aku akuꞌi nagami kumu mebesilinaꞌmu yabe. Nani emiluna nagamiꞌuba ailuguti ipi opoho nagamiꞌuba nohinaꞌa huto se menose logoba logoba hilinaꞌmu yabe.  
\v 15 Yesu Ya luto ligo ana aꞌuba luꞌehina: Sipi bo, kai yaꞌmana nagamiꞌi nimiꞌehitogo nagami kumu menebesinogo alihi yupahaꞌamagati oto kosele liliꞌna tito nagamiꞌi akuꞌi mehefilube.  
\v 16 ya ligo Yesu lu emiꞌehina: Kai buto bahaka kehe ito malo aliyo.  
\v 17 Ya ligo Yesuhi ana aꞌuba lu emiꞌehina: Nani bahaꞌni menohibe. Ya luto ligo Yesu lu emiꞌehina: Bahaꞌni menohibe luto nolata yaꞌma maꞌnaka nolane.  
\v 18 To bo 5 yamagi liꞌahatamoya yatai nehaꞌina bo ai bahaka menohibe. Kai maꞌnaka lu nimiꞌahane.  
\v 19 Ya noligo ana aꞌuba topa hoto luꞌehina: Akae. Sipi bo, yatai aꞌnokeheli ketobe, kai kaga lu huto hulata bo nohane.  
\v 20 Koyapaꞌa Samalia tataꞌnigi ma kosagu tite Huꞌmamofihi enegelo bi emite giꞌa li saga hiꞌahana ninaya lenali Yuta bonaꞌmagita ma lite lilata nehabe. Huꞌmamofihi gelo bi emilata hepaꞌi Yelusale niꞌibe.  
\v 21 Ya ligo Yesu lu emiꞌehina: Ma aꞌi yale, nani lusiga luto lu nokumube. Alihi mone kanaꞌalo ma kosalokofi to Yelusale hepatokofi bonaꞌmagi Huꞌmamofihi enegelo bi meemilanaꞌmu yabe.  
\v 22 To lenali Samalia bonaꞌmagita ya bomofihi gelo bino emutagi lite keheliya meise minelata nehabe. Lali Yuta bonaꞌmagita legelo bi emilata nohuta boya lali keheli sepa i etoꞌohune. To Huꞌmau leleꞌmo lubuto biseꞌna lali Yuta bonaꞌmagitagu li huto huꞌehibe.  
\v 23 ya huꞌehina kanaꞌa alubeꞌmu huꞌehina kanaꞌa ma ahuto huꞌehibe. To bonaꞌi Huꞌmamofihi enegelo bi emilata nehanamagi enali enemehaꞌa hiti bati suhi lusiga suhi lite gelo bi emilabe. Ya nehinogo Afoꞌnifu ana suhi lite gelo bi emilana bonaꞌi lagaꞌa besilinaꞌmu yabe.  
\v 24 Huꞌmau ai Sikalafuꞌi nohibe. Enali Sikalafuꞌuba eneheꞌmenogo gelo bi emiluneꞌmu nehite maꞌnaka suhi hilabe.   
\p
\v 25 Ya ligo ana aꞌuba luꞌehina: Huꞌmau ho lifiꞌehina bo ai Kilisitou yabe lite giꞌa helata nehana bo alibe liꞌahanamoya nani akeheliꞌohube. Ai oloto asagaꞌnamofihi kagaꞌa lu limilinaꞌmu yabe.  
\v 26 Ya ligo Yesu lu emiꞌehina: Kai hiti kaga luto yatai nohuꞌina, nanimo nohube.   
\p
\v 27 Ya noligo anaꞌasilo Yesuhi koko panaꞌamagi nehetilete ai aꞌi mone hiti kaga beto nehaꞌigo bu gete topa heꞌahana. Enali aꞌmo henana lilane melite to Yesu henabe luto lu noemine loka mehese faꞌmene mineꞌahana yabe.   
\p
\v 28 Ya hago ana aꞌuba nagami somoꞌa analo noheꞌmito tauniga buto bonaꞌi ma luto lu epiꞌehina:  
\v 29 Nani koyapaꞌi lolo huꞌohunana lu hokolo huto lu nimi su nohana bo lenali bite bu galo. Ai Huꞌma ho lifiꞌehina bo Mesia nohifi fato bo nohibe?  
\v 30 Ya luto lu epigo enali hepaꞌanigati heꞌmite bite Yesuhi bu geꞌahana.   
\p
\v 31 Ya nehago koko panaꞌamagi Yesuhi noseꞌnaka nobo lite goꞌna biꞌahana.  
\v 32 Ya nelago ai lu epiꞌehina: Lenali mekeheliꞌahana noseꞌna lugaꞌa nani liꞌohube.  
\v 33 Ya ligo koko panaꞌamagi ai loka hago ai loka hago hete ma liꞌahana: Noseꞌna mone bouba ito oto emiꞌehifi lite lu keheliꞌahana.  
\v 34 Ya nehago Yesu lu epiꞌehina: Noho lifiꞌehina bouba liliꞌna malalina agoya hu emito liliꞌnaꞌa li baga iluna yaꞌma noseꞌnaꞌni legi huto niꞌibe.   
\p
\v 35 Lenali yaꞌma lite nehabe. Noseꞌna legeyaꞌa ligisemofihi kanaꞌa ikahi loegi loegi niꞌibe. Nani lu nolepunagi foyatini belelete bu go bati hilo. Noseꞌna uyaꞌi alo su hoꞌehibe.  
\v 36 Bo mone ai noseꞌna legeyaꞌa ligi nupa nohinalo minaꞌa lito minoba minoba husemofihi noseꞌnaꞌa li nupa nohibe. Noseꞌna he kololata nohina bo hiti ligi nupa hulata nohina bo hiti etali moneko suhi lite etegelo bilaꞌibe.  
\v 37 Bo moneuba noseꞌna nohekelenogo moneuba ligi nupa husemofihi kagaꞌa lu nolepunaya maꞌnaka niꞌibe.  
\v 38 Koyapaꞌi fato bonaꞌmagi liliꞌna lite he keleꞌahana foyagu lenali bite noseꞌnaꞌa ligi nupa hilabe luto nani lenoho lifiꞌohube. Lenali ana foyagu liliꞌna meliꞌahana faꞌmene minaꞌa enalitogati lilata nehabe.   
\p
\v 39 To asagaꞌna koyapaꞌi huꞌohunamofihi ma bouba lu huto hu su ho netoꞌehibe luto ana aꞌuba lu epinaꞌmu lite Samalia nohi hepaga nehana bonaꞌmagi babu lite Yesuhi keheli uleꞌale hi eteꞌahana.  
\v 40 Enali Samalia bonaꞌmagi Yesutoga ete lali hiti minalune lite koyo koyo bite kehe iꞌahana. Ya hanaꞌmu luto Yesu enali hiti yege loemo minoꞌehina yabe.   
\p
\v 41 Ai lu epina kagamofihi babu bonaꞌmagi keheli emiꞌahana.  
\v 42 Ya hilete ana aꞌmofihi ma lite lu emiꞌahana: Yatai lali keheli amuya molone. Kai lu limita kaga niꞌigopa laliti bagaꞌaguti akeheli etone. To ai lusiga maꞌnaka luto asaga melugu boanaꞌi oto eneleꞌmo enubuto bilibe liꞌahana bomo nohibe lite liꞌahana yabe.   
\s1 Yesu gamani bomofihi panaꞌa leꞌmo ye koꞌehina  
\p
\v 43 Yesu yege loemo ana hepato minoto alihi heꞌmito Galili metoga buꞌehina.  
\v 44 Yesu aiꞌa kaga mone ma lulata luꞌehina yaꞌma akuꞌi lu epiꞌehina: Kaga lu hokolo lulata bouba meꞌalo nehetilina aiꞌa bonaꞌamagi koyone hu meemiꞌahanaꞌmu yabe.  
\v 45 Ya luloto ai Galili melugu nehetigo anaga bonaꞌmagi be tigiꞌahana. Henaꞌmugope koyapaꞌi Pasa noseꞌna Yelusale hepato li nupa hite nana kanalo topa hoseꞌna fato fatoꞌi li huto huꞌehina enaliꞌani bu geꞌahanaꞌmu lite yabe.   
\p
\v 46 Koyapaꞌi Kena hepato Galili melugu Yesu nagami lafatu bai nagamiꞌi li lolo huꞌehinalo buꞌehina. Kapaneami hepato gamani bomofihi panaꞌa besigo minoꞌehina bo ana hepato minoꞌehina.  
\v 47 Yesu Yutia meluguti heꞌmito Galili kegiꞌa noabe lanaꞌa ana bouba keheliloto panaꞌa Kapaneami hepato filiseꞌna maꞌasi nohina kehe inogoꞌni oto leꞌmo ye kalibe, luto Yesu nohinalo buꞌehina.  
\v 48 Ya higo Yesu lu emiꞌehina: Lenali kagaꞌni keheli menimise nehite babeyafana fato fatoꞌi li huto hinogoꞌni bu gelete nani kumu keheli uleꞌale hilata nehabe.  
\v 49 Gamani bouba luꞌehina: Sipi Bo, panaꞌni fili laligi meleꞌisi nemegeꞌi obo.  
\v 50 Ya noligo Yesu lu emiꞌehina: Kai panaka ye kalinaꞌmu yagi abubo. Ya luto ligo ana bouba Yesu lu emiꞌehina kaꞌa keheli uleꞌale huto buꞌehina.  
\v 51 Kapogu nobigo koko panaꞌamagi kaga lite ete ma lite lu emiꞌahana: Panaka aye koto nohibe.  
\v 52 Ya nelago ai hena kanaꞌalo panaꞌni ye koꞌehibe? Ya ligo enali lu emiꞌahana: Yago utehi gufalo mukoho akoho nolina su ho etoꞌehibe.  
\v 53 Panaka ye kalibe luto yaꞌmana kanaꞌalo Yesu lu emiꞌehina kaꞌauba ekesa hokolo huꞌehina. Yaꞌmu lite ai nagaꞌa hiti Yesu kumu keheli uleꞌale hi eteꞌahana.   
\p
\v 54 Alihi Yesu Yutiꞌa metogati heꞌmito Galili kegiꞌa oloto yaꞌma loe yupahi sipi liliꞌna babeyafana li huto huꞌehina yabe.   
\c 5  
\s1 Betesaita hefuhi nagami beleto Yesu bo mone leꞌmo ye koꞌehina  
\p
\v 1 Yaꞌmanana su holago alihi Yuta bonaꞌmagi mono fuli li nupa hite noseꞌna nalana yupahi Yesu Yelusale hepatoga tiꞌehina.  
\v 2 Mone nagami gelumu kumu Hibulu nogoguti Betesaita yabe lite giꞌa helata nehana mone sipisipi yagamagi sipi kasihaꞌanilo Yelusale minoꞌehina. Yaꞌmana gelumu nagami beleto mino enabasu bilata nohi nayahi mone kegiꞌa su hago minoꞌehina.  
\v 3 To yaꞌmana gelumu nagamiꞌuba mopo hilinaꞌmu geba hite babu bonaꞌi enubu pisi luꞌehinafi, enigi enayahi foipa loꞌehinafi, to felisaꞌani amuya memoloꞌehinafi babu lite enabasu bilata nonugu li gehesa hite mineꞌahana yabe.  
\v 4 To kanaꞌamu kanaꞌamu Huꞌmamofihi ageloꞌauba ana nagami gelumuꞌi li mopo nohigo besiꞌehina bo moneuba kohe toto ana gelumu nagamilugu nokago besiseꞌna leꞌmo ye kolata huꞌehina.  
\v 5 Bo mone koyapaꞌi besigo 38 kufu be ligiꞌehina anagu minoꞌehina.  
\v 6 Ai analo melugu koloto nohigo Yesu bu golotoꞌa besigo yatama kanaꞌa minoꞌehibe luto akehelito ma luto loka hoꞌehina: Kai ye kalube luto nokehelipihe.  
\v 7 Ya luto loka hago ana bouba Yesuhi lu emiꞌehina: Sipi Bo, gelumu nagamiꞌi mopo nohigomo bo moneuba neheꞌmoto anagu neleꞌmo menomalabe. Naniꞌni ana nagamilugu limilubeꞌmu nohugomo fato bonaꞌmagi nebe ligite yataꞌa limite ye kelata nehabe.  
\v 8 Ya luto ligo Yesu lu emiꞌehina: Ho tito nebelusaka lito kapo molobo.  
\v 9 Ya noligo anaꞌasi meleꞌisi ana bo besiseꞌna su hago nebelusaꞌa lito kapo moloꞌehina yabe.  
\p To yaꞌmana kanaꞌa fuli yupahi yabe.  
\v 10 Yaꞌmu lite Yuta bomagi besiseꞌna ye kana bomofihi li emiꞌahana: Yatai fuli yupapo nina. Kai keya kaga oꞌe luto moloꞌohutamofihi pelesa ito nebelusaka kofito noane.  
\v 11 Ya lago enali kaꞌanilo nonaꞌa lu epiꞌehina: Neleꞌmo ye kana bouba nebelusaka lito kapo molobo luto lu nimigo ai bagaꞌa liyafa huto noobe.  
\v 12 Ya ligo enali loka heꞌahana: Nebelusaka lito kapo molobo luꞌehina bo ai kiyiꞌafube.  
\v 13 To ai ye koꞌehina bouba leꞌmo ye kana bomofihi giꞌa keheli bati mehuꞌehina. Henaꞌmugope bonaꞌi babu lite li gehesa hanaꞌmu luto Yesu abufa huꞌehigo yabe.   
\p
\v 14 Alihaꞌa Yesu ana bo sipi mono nonugu nohigo bu goloto lu emiꞌehina: Kai bu gobo, yatai ye koto nohane. Mone sipi ketaꞌa hiti alihi kaitoga akuꞌi huto hu laligi foipana nohata heꞌmibo.  
\v 15 Ya ligo yaꞌmana bouba buto Yuta bo lu epiꞌehina: Yaꞌma bo Yesu neleꞌmo ye koꞌehina yabe.  
\v 16 Fuli kanagu besiꞌehina bomofihi leꞌmo bati huꞌehinaꞌmu lite Yuta bomagi ana yupahi fite Yesuhi kalanaꞌi molo etaluneꞌmu hiꞌahana.   
\p
\v 17 Ya nehago Yesu lu epiꞌehina: Nani afoꞌnifu asaga kanagu liliꞌna lilata nohinago nani ana huto liliꞌna lilube.  
\v 18 Ya luto lina kamuꞌi Yuta bomagi enipagu logo sipi bigo enugufaꞌani uleꞌale hite Yesuhi ho fililuneꞌmu anaꞌasilo hiꞌahana. Henaꞌmugope ai fuli kanaꞌanilo oꞌe liꞌahanamofihi pelesa noito Huꞌma naniꞌni afoꞌnifu nohibe luto Huꞌma hiti aiꞌa leꞌmo moneko hinaꞌmu yabe.   
\s1 Huꞌmamofihi Panaꞌauba liliꞌna lilinamofihi gi minoꞌehina.  
\p
\v 19 Ya hago Yesu lu epiꞌehina: Nani maꞌnaka lu nolepube. Panaꞌuba nasana ai ekesaguti mone li huto hulata menohibe. Yataꞌa afoꞌafu lolo higo bu goloto lolo hulata nohibe. To afoꞌafu lolo hulata nohina suhi Panaꞌauba ana suhi lolo hulata nohibe.  
\v 20 Henaꞌmugope bita hina Panaꞌa nohigo asagaꞌna lolo nohina Panaꞌa lepilata nohibe. To yaꞌmana be ligito sipi amuyana afoꞌafu lepinogo lenali bu gelete lenekesa yigi babu lite akae lilanaꞌmu topa hilabe.  
\v 21 Afoꞌafu filiꞌahana bonaꞌi akuꞌi eneleꞌmo ho ti kosaba hulata nohinaꞌa yaꞌma ana huto Panaꞌauba lagaꞌa besilina bonaꞌi filiꞌahanaguti eneleꞌmo ho tilinaꞌmu yabe.  
\v 22 To afoꞌafu bonaꞌi foipanalo ka foya melilina ai Panaꞌamofitoga ana liliꞌna moloꞌehinago aisigo foipa bonaꞌi ka foya li epalalinaꞌmu yabe.  
\v 23 To asaga bonaꞌmagi afoꞌafitoga enegelo bi emite giꞌa li saga nehanaꞌa hite Panaꞌamofihi ana hilabe. To mone keneꞌuba Panaꞌa agoya hu meemilina, ho lifiꞌehina afoꞌafihi agoya hu meemilinaꞌmu yabe.   
\p
\v 24 Nani maꞌnaka lu nolepube, keneꞌi moneuba nani kaꞌni kehelito li pili kotoꞌa to noho lifiꞌehina bomofitoga komopaꞌa malalina yanauba mino bati huto minoba minoba huseꞌna yaꞌma liꞌehibe. To ai ka foya melilina filiseꞌnamofihi be ligito akuꞌi mino kosaba huseꞌi ali su hoto nominabe.  
\v 25 Nani maꞌnaka lu nolepube, kanaꞌa huto hilubeꞌmu huꞌehina kanaꞌa yatai ahuto huꞌehibe. To enali filise bonaꞌmagi Huꞌmamofihi Panaꞌamofihi nogoꞌa kehelinogo luga bonaꞌi kehelite li pili kalanamagi mino kosaba hilanaꞌmu yabe.  
\v 26 Mino kosaba huseꞌnamofihi Afoꞌafinugu nina Panaꞌmofitoga fitu fo emigo aiꞌagu mino kosaba huseꞌna niꞌibe.  
\v 27 To ai Kokulumaguti limiꞌehina Bomo nohinago asaga ka foya li epoloseꞌnalo Panaꞌamofihi gi emiꞌehibe.  
\v 28 Asaga bonaꞌi kene keligu nehanamagi Huꞌmamofihi Panaꞌamofihi nogolo lilana kanaꞌa noanagi lenali topa hete lenekesa yigi babu melilo.  
\v 29 To enali filise bonaꞌi ya hite nogoꞌa kehelilete kene keliguti ho tilabe. Ya hilete enali bati foya liꞌahanaꞌamagi ho tite mino kosaba nehinogo to foipa foya liꞌahanaꞌamagi ho tite minago Huꞌmau enifisa iloto ka foya li epalalibe.   
\s1 Lugaꞌa bonaꞌmagi Yesuhi hapaꞌa lu huto hiꞌahana  
\p
\v 30 Anaꞌina mone naniꞌni nekesaguti li huto mehilunaꞌmu yabe. Afoꞌnifu kaga lu nimiꞌehinaꞌa huto bonaꞌi kagaꞌani loko hilunaꞌmu yabe. Ka foya noli epolonauba bati hulata nohinaya henaꞌmugope naniꞌni nemehaꞌnilo meluna ai noho lifigo limiꞌohunamofihi megeꞌi moloto nolugo yabe.   
\p
\v 31-32 To naniꞌnisigo kaga mone naniꞌnimuꞌi lu noepugomo lamaꞌnaka lolo menohinaya to fato bo moneuba nani kumu ya huse bo nohibe luto kaga noligomo nani kumu ya maꞌnaka nolibe luto kehelilata nohube.  
\v 33 Koyapaꞌi lenali koko panatini enoho lifigo Yonitoga lite bago ai maꞌnaka alu epiꞌehibe.  
\v 34 Bo moneuba nani hapaꞌni lu lepilinamofi kumu nekesa yigi mupa ito meluna lenaliꞌi Huꞌmau akuꞌi lenubuto bilinamofi kumu luto yaꞌma kaga lu nolepube.  
\v 35 Libi logouba asaga bonaꞌi eneleꞌmo besa nolanaꞌa huto Yoniu nohigo ana fana mehaꞌagu lenali hupamone kanaꞌasilo komopatinigu laga higo lenegelo bite mineꞌahabe.  
\v 36 Ya huꞌehinaya Yonihi be ligiꞌehinanauba nani hapaꞌni yatai lu huto nohibe. Asaga liliꞌna nani kumu lito li su halane luto Afoꞌnifu nimiꞌehina nani nolube. Yaꞌmana liliꞌna nolunauba aiꞌa boanaꞌi enelepinogo bu gelete Huꞌmau ho lifigo limiꞌehinagi lite lilabe.  
\v 37 To Afoꞌnifu aiꞌa noho lifiꞌehinauba nani hapaꞌni lu huto ahuꞌehibe. Lenali okabaꞌa mone bu gela to bagaguti kaga mone nesiꞌa kehelila mehiꞌahabe.  
\v 38 Yaꞌmu luto ai kaꞌa lenalilugu meniꞌibe. Henaꞌmugope ai Panaꞌa ho lifigo oꞌehinamofihi keheli uleꞌale mehilanaꞌmu yabe.  
\v 39 Lenali mono bukugu fayahi keyeꞌahanamofihi mino kosaba hilana limilibe lite ana fayahi loko luku hite asaga kaga goꞌehina bu gelata nehabe. To yaꞌmana fayahuba nani hapaꞌni kumu lu huto huto lu lepilata nohibe.  
\v 40 Nani yaꞌma mino kosaba huseꞌna lepilube luto nolugo lenali lilune lite akuꞌi nanitoga mealuneꞌmu nehabe.   
\p
\v 41 Bonaꞌmagi nani nigiꞌni li saga hilanamofi kumu nani sa sa menohube.  
\v 42 Ya nohuna lenali hapatini akeheliꞌohube. Huꞌmau kekeꞌi lu lepoloꞌehinana lenali komopatinigu meninamoya nani akeheli lepoloꞌohube.  
\v 43 Nani Afoꞌnifihi giꞌalo oꞌohunamo lenali nani kaꞌni keheli menenimibe. To bo moneuba aiꞌa giꞌalo oꞌehigomo lenali be tigite kaꞌa lilata nehabe.  
\v 44 Mone lenalalutinigitogati sipi lenigi lilata nehana lenigi Huꞌmamofihi aitogatiko olata nohina lenali melilata nehabe. Ya hiꞌahana hiyaꞌa keheli uleꞌale hite komopatini emilabe?  
\v 45 Nani kumu afoꞌafito lenifisa inogo ka foya li letalibe lite lenali mekehelilo. Moseu ai leheꞌmalibe lite kehelilata nehana bouba ai lenifisa iloto ka foya li lepalalinaꞌmu yabe.  
\v 46 Lenali Mosehi kaꞌa keheli li pili keꞌahatita ana hite nani kaꞌni keheli pili katitaꞌmu yabe. Henaꞌmugope ai nani kumu luto fayahi koyapaꞌi goꞌehina yabe.  
\v 47 To Moseu fayahi goꞌehina kagaꞌa li pili kete megeꞌi memalanago hiyaꞌa hite nani kaꞌni li komopatinigu malalana niꞌibe?   
\c 6  
\s1 Yesu 5,000 boanaꞌi noseꞌna epiꞌehina  
\r Mt 14:13-21; Mk 6:30-44; Lk 9:10-17  
\p
\v 1 Yesu ya luto kaga alu epi su holoto alihi Galili nagami hefuhi Taibiliasi yabe lite gi helata nehanaga i gofa hoto buꞌehina.  
\v 2 To ai topa hosemofihi fato fatoꞌi enebesiꞌehina bonato li huto higo babu boanaꞌi bu geꞌahanamagi megeꞌi lifite biꞌahana.  
\v 3 Yesu lapa luga tito kosa bohupoto panaꞌaloboꞌa hiti meto mineꞌahana.  
\v 4 Yuta bonaꞌmagi fuli kanaꞌani Pasa noseꞌna li nupa hite nelata nehana kanaꞌani o leba toꞌehina.  
\v 5 Yesutoga babu boanaꞌi megeꞌi lifite neago bu enogolotoꞌa Filipihi ma luto lu emiꞌehina: Hiyaꞌagati noseꞌna mina fito ma boanaꞌi epinogo nalabe?  
\v 6 Yesu aiꞌi hilina suhi akeheliꞌehinamoya Filipiu henabe lilifi luto fi taga hu etoꞌehina yabe.  
\v 7 Ya ligo Filipiu luꞌehina: Noseꞌna 200 kinaloti mina fito ma bonaꞌi epiluta lugaꞌa butomo heꞌmilinaꞌmu yabe.  
\v 8 Ya ligo aposolo panaꞌa mone Simoni Pitahi gonaꞌa Atulu ma luto luꞌehina:  
\v 9 Beleti noseꞌna nayahi mone kegiꞌa su hago fayaꞌi loe hiti panaꞌi moneuba liꞌehinaya ma babu boanaꞌi enubuto mebilinaꞌmu yabe.  
\v 10 Ya luto lulago Yesu lu epiꞌehina: Lenali silaga boanaꞌi lu epinogo melugu mineno. Analo kifiꞌna nebelusa legi ninalo bosigo 5,000 mineꞌahana.  
\v 11 Enali melugu mine su helago Yesu beleti noseꞌna lito nunumu huto Huꞌmamofitoga fokehi holoto ana bonaꞌi guna i epi epi huꞌehina. To loe fayaꞌmo lito ana suhi huloto epigo nete enumu huꞌehina yabe.  
\v 12 Asaga bonaꞌi ana noseꞌna nete enumu hulago Yesu panaꞌaloboꞌa lu epiꞌehina: Noseꞌna letuhaꞌa nelete neheꞌmina yakalesa mehilutagi lenali li nupa hilo.  
\v 13 Ya ligo nayahi mone kegiꞌa su hago tumo beleti neꞌahanaguti letuhaꞌa li nupa hite 12 sulu suluꞌya li bai teꞌahana.   
\p
\v 14 Ana boanaꞌmagi Yesu babeyafa suhi sipiꞌa li huto hina bu gelete liꞌahana: Maꞌnaka luto ma boya kaga lu huto huto hulata bo ma melugu limilibe liꞌahana aisimo nohibe.  
\v 15 Ya nelago enali ete eneleꞌmete bite nigihiti bo kabaꞌani leleꞌmo lolo hilanaꞌmu yabe luto akeheli epoloꞌehina. Ya huloto anagati i minigito kosa moneto aiꞌago tiꞌehina.   
\s1 Yesu hefuhu nagami gupisalo kapo moloꞌehina  
\r Mt 14:22-33; Mk 6:45-52  
\p
\v 16 Utehe kana nohigo panaꞌaloboꞌa hefuhu nagami beletoga limiꞌahana.  
\v 17 Enali botigu tilete hefuhu nagamiꞌi i gofa hete Kapaneami hepatoga enubu bu go lite nebago sinihi giꞌehina to Yesu belesaꞌi enalitoga menehetiꞌehina.  
\v 18 To sipi habafahi liloto hege nagamiꞌi lusina huto biliꞌehina yabe.  
\v 19 Enali botigu bu fotoꞌi nemalago Yesu nagami gupisaꞌalo kapo moloto boti lebato noago bu gelete enelesa ligo koli gofa hiꞌahana.  
\v 20 Ya nehago Yesu lu epiꞌehina: Nanimo noonagi lenali koli mehilo.  
\v 21 Ya luto ligo enali Yesuhi botigu leꞌmo malaluneꞌmu nehago anaꞌasilo botiuba nebana hepaꞌmofihi nagami keheto buꞌehina yabe.   
\s1 Yesu kumu boanaꞌmagi sa sa hiꞌahana  
\p
\v 22 Yago etekaꞌa babu boanaꞌi nagami hefuhi mula kegiꞌa minanamagi boti moneꞌisi niꞌigo bu geꞌahana. Yesu panaꞌalobomagi hiti mone botigu mebuꞌehina enali heꞌmi etete enaliꞌanigo bago bu geꞌahana yabe.  
\v 23 To Yesu beleti noseꞌna hiti fayaꞌi hiti lito fokehi holotoꞌa babu boanaꞌi epigo neꞌahana hepa lebato Taibiliasi boti lugaꞌa nebago bu geꞌahana.  
\v 24 Ana botigu Yesu panaꞌalobomagi hiti menehago bu gelete Yesuhi sa sa hilune lite lugaꞌa botigu ana boanaꞌi tite Kapaneami biꞌahana yabe.   
\s1 Yesu bonaꞌi eneleꞌmo kosa huse beleti noseꞌna yabe  
\p
\v 25 Nagami hefuhi muya beletoga ana bonaꞌmagi Yesuhi etafa hilete ma lite loka heꞌahana: Tisao, maga hiya yupahi oꞌahatabe?  
\v 26 Ya lite loka hago Yesu lu epiꞌehina: Nani maꞌnaka lu nolepube. Lenali nani kumu sa sa nehanaya nani liliꞌna sipiꞌa suhi li huto huꞌohuna muyaꞌalogope, beleti no lenumu hiꞌahanamoꞌmu lite naniꞌi sa sa nehabe.  
\v 27 Minoba minoba mehilina noseꞌnalo lenali foya melite minomo tito minoba minoba hilina noseꞌnaloko foya lilo. Ai yaꞌma noseꞌna mino bati minoba minoba huseꞌnamo yabe. Huꞌmau Panaꞌamofihi yaꞌmana noseꞌna mino kosaba husemofihi lepilibe luto giꞌa aꞌemiꞌehibe.  
\v 28 Ya luto enali Yesuhi loka heꞌahana: Lali hena suhi huloto Huꞌmamofihi liliꞌnaꞌa li etalune?  
\v 29 Ya lago Yesu kaꞌanilo nonaꞌa lu epiꞌehina: Huꞌmamofihi liliꞌnaꞌa ma huto niꞌibe. Aiꞌa ho lifigo oꞌehina bomofitoga komopatini emite minalo.  
\v 30 Ya ligo enali loka heꞌahana: Amuya babeyafana hena huseꞌi kai li lubulo hitogo bu goloto kaitoga komopati kimilune? Kai hena foya li huto hilata niꞌibe?  
\v 31 Mono kagu ma luto ninaꞌa hite tatatigi mana noseꞌna ka melugu aꞌneꞌahana yabe. Ai kokulumalugu beleti noseꞌna nalabe luto epiꞌehina yabe.  
\v 32 Ya lite lago Yesu kaꞌanilo nonaꞌa lu epiꞌehina: Nani maꞌnaka lu nolepube. Moseu kokulumalugu beleti melepiꞌehina, nani Afoꞌnifu kokulumalugu lusi beleti lepilata huꞌehina yabe.  
\v 33 Yaꞌmana beleti Huꞌmau epilata huꞌehinauba melugu boanaꞌi eneleꞌmo mino kosaba hilibe luto kokuluma hepaꞌi heꞌmito limiꞌehibe.  
\v 34 Ya luto ligo enali Yesuhi lu emiꞌahana: Sipi bo, yaꞌmana beleti asaga yupahi limibo.  
\v 35 Ya lite lago Yesu lu epiꞌehina: Eneleꞌmo mino kosaba huse beleti naniꞌni nohube. Bo moneuba nanitoga alinamofihi kauꞌna mehalibe. To komopaꞌa nanitoga nimilina bomofihi nagami kumu mebesilinaꞌmu yabe.   
\p
\v 36 Ya huꞌehinaya koyapaꞌi nani alu lepiꞌohube. Lenali naniꞌi abu negeꞌahanaya keheli pili menekabe.  
\v 37 Asaga bonaꞌi nani Afoꞌnifu nimilinamagi nanitoga alanaꞌmu yabe. To nanitoga alana bonaꞌi enubunepa ito eneleꞌmo meheꞌmilunaꞌmu yabe.  
\v 38 Nani noho lifiꞌehinamofihi megeꞌi moloto liliꞌna lilube luto kokuluma heꞌmito limiꞌohube. To naniꞌni nemehaꞌnilo liliꞌna mone melilunaꞌmu yabe.  
\v 39 Ai noho lifigo limiꞌohuna bomofihi mehaꞌa ma huto niꞌibe. Ai boanaꞌi nimiꞌehinaguti mone keneꞌi li sibina mehu etalibe kokuluma hiti meꞌi hiti su halina yupahi akuꞌi eneleꞌmo saga huto kosaba hilunaꞌmu yabe.  
\v 40 Afoꞌnifu ma luto keheliꞌehibe. Asaga bonaꞌi panaꞌa bu gelete komopaꞌani emilanamagi mino kosaba hepaꞌi lilabe. Ya hinogo nani kokuluma hiti meꞌi hiti su halina yupahi eneleꞌmo ho ti kosaba hilunaꞌmu yabe.   
\p
\v 41 Nani kokulumaluguti limiꞌohuna beleti nohube lina kamuꞌi Yuta bonaꞌmagi gulu gulu bilete ipakafa heꞌahana.  
\v 42 Ya hilete liꞌahana: Yaꞌma bo Yosefehe panaꞌa Yesuumo nohifihe? Ai afoꞌafinogo itoꞌafinogo akeheliꞌohutamo minaya yatai ai hena hibe luto kokulumaluguti limiꞌohuna bo nohube nolibe?  
\v 43 Ya lite nelago Yesu lu epiꞌehina: Lenalitini lenugufagu gulu gulu mebilo.  
\v 44 Bo moneuba aiꞌagati nanitoga mealina Afoꞌnifu noho lifiꞌehinauba nanitoga leꞌmo kefefe higo olenogo alihi kokulumaꞌi hiti meꞌi hiti su halina yupahi nani ana bomofihi leꞌmo ho ti kosaba hilube.  
\v 45 Kaga lu yege holata bomagi fayahi mone ma lite: Asaga bonaꞌi Huꞌmau enelepilibe. Yaꞌma koyapaꞌi geꞌahana niꞌibe. Afoꞌnifitogati kaga lite kehelilete li pili kelata nehanamagi nanitoga elata nehabe.  
\v 46 Bo moneuba Afoꞌnifihi bu megoꞌehibe. Ai Huꞌma hiti nohinati oꞌehina bouba aisigo Afoꞌafihi bu goꞌehibe.   
\p
\v 47 Nani maꞌnaka lu nolepube: Bo moneuba naniꞌi keheli nimilina ai minoba minoba hepaꞌi batiꞌa lilinaꞌmu yabe.  
\v 48 Mino kosaba huto minoba minoba beleti noseꞌna naniꞌni nohube.  
\v 49 Ka melugu tatatinigi mana noseꞌna neꞌahana ya enali filiꞌahabe.  
\v 50 Ya hiꞌahanaya to kokulumaꞌi heꞌmito limiꞌehina beleti mone keneꞌuba nalina ai akuꞌi mefililinaꞌmu yabe.  
\v 51 Mino kosaba huse beleti kokulumaluguti heꞌmito limiꞌehinamoya naniꞌni nohube. Yaꞌmana beleti noseꞌna mone bouba nalina ai minoba minoba hilinaꞌmu yabe. Ana beleti noseꞌna nani emiluna naniꞌi nugufaꞌni yago melugu asaga bonaꞌi epi baga inogo enali ana hite minoba minoba hepaꞌi lilabe.   
\p
\v 52 Ya luto lu epina kagaꞌmu Yuta bomagi bela ka lite kenasabo bibu bibu hite liꞌahana: Yaꞌma bouba hiyaꞌa huto gufaꞌa liminogo naluta kaga nolibe?  
\v 53 Ya lite lago Yesu lu epiꞌehina: Nani maꞌnaka luto lu nolepube. Kokulumaguti limiꞌehina Bomofihi gufaꞌa hiti golahaꞌa hiti menalana mino kosaba huseꞌi lenalilugu meminalinaꞌmu yabe.  
\v 54 To bo moneuba nani nugufa hiti golahaꞌni hiti nalinauba minoba minoba hepaꞌi batiꞌa liꞌehinogo su hose kanaꞌalo alihi nani leꞌmo ho ti kosaba hilunaꞌmu yabe.  
\v 55 Henaꞌmugope nani nugufaꞌniya noseꞌna manaꞌa niꞌibe, to golahaꞌniya ana huto nagamiꞌi manaꞌa niꞌibe.  
\v 56 To mone keneꞌuba nani nugufaꞌni hiti golahaꞌni hiti nalinauba naniloga mineno to nani aimogu minenogo huto monekolugu minaluꞌinaꞌmu yabe.  
\v 57 Mino kosaba huse Afoꞌnifu noho lifiꞌehinaꞌmu nani ai kehelito minoba minoba nohube. Yaꞌmana suhi huto naniꞌi nalina bouba nani keheli minomo tubuto minalinaꞌmu yabe.  
\v 58 Yaꞌma noluna beletiya kokulumaluguti limiꞌehibe. To koyapaꞌi tatatinigi nelete filiꞌahana beletiꞌmu menolube. Yaꞌma nani noluna beleti nalinauba mefililina minoba minoba hilinaꞌmu yabe.  
\v 59 Kapaneami hepato bonaꞌi li gehesa huto mono kaga lu kehelilata nehana nonugu Yesu asaga kaga yaꞌma enelepiꞌehina yabe.   
\s1 Minoba minoba husemofihi kaꞌa Yesu luꞌehina  
\p
\v 60 Yesuhi koko panaꞌamagi kehelilete ma lite liꞌahana: Ai enebe ligiꞌehina ka amuya kaga nolelepibe. Kiyiꞌafu ana kaga kehelilina niꞌibe?  
\v 61 Yesuhi panaꞌaloboꞌamagi ya lite gulu gulu bite nelana kagalo komopaꞌanigu bu enogoloto lu epiꞌehina: Nani ma noluna kagauba latahatini leneleꞌmo negi nonago heꞌmiluneꞌmu nehafihe?  
\v 62 Kokulumaguti limiꞌehina Bouba koyapaꞌi minoꞌehina hepatoga akuꞌi tilina ya hena huto niꞌibe?  
\v 63 Sikalafuꞌuba aiꞌa akuꞌi bonaꞌi eneleꞌmo kosaba hulata nohibe. Faꞌmene lugufauba nesiꞌasi leheꞌmolata nohibe. Yaꞌma nani noluna kagaya mino kosaba huseꞌna hiti Sikalafuꞌi hiti nina ninamofihi lu nolepube.  
\v 64 Ya nohunaya lugaꞌamagita nani kagaꞌni keheli pili mekabe. Yesuhi fatehaꞌa li enayanugu bilina bo hiti to kagaꞌa li pili mekalana bonaꞌi hiti koyapaꞌi komopaꞌanigu abugo fulu tiꞌehina yabe.  
\v 65 Yaꞌmu luto kaga moneꞌa hiti molo emito ma luto lu epiꞌehina: Yaꞌma lilabe lutoꞌni nani ma luto lu lepiꞌohuna yabe. Bo moneꞌmofihi Afoꞌnifu amuya meemilina nanitoga mealinaꞌmu yabe.   
\p
\v 66 Yesu ya luto lina kaꞌamu lite panaꞌaloboꞌa megeꞌi lefelili hana enali lugaꞌamagi heꞌmi etete tili tele hite bila ela hiꞌahana yabe. To aku akuꞌi i behe hite ai hiti minomofaꞌna mehiluneꞌmu hiꞌahana.  
\v 67 Ya hago 12 koko panaꞌamagihi Yesu enoloka hoꞌehina: Lenalibe, lenali ana hite heꞌmi netete bilafi?  
\v 68 Ya luto enoloka hago Simoni Pitau kaꞌalo nonaꞌa luꞌehina: Sipi Bo, lali kiyiꞌafitoga bilutaꞌmu nolane? Minoba minoba huseꞌna episemofihi kagaꞌa kaitogago niꞌibe.  
\v 69 To kai Huꞌmamofihi lamana panaꞌa monekomo nohane luto komopati kaito kimito keheli uleꞌale ahu ketoꞌohune.  
\v 70 Ya luto lina kaꞌalo Yesu nonaꞌa lu epiꞌehina: Nani 12 koko pananaꞌi leneleꞌmoꞌohunamo niꞌifihe? Lenali folagahatiniguti mone keneꞌi foipa fele nohibe.  
\v 71 Simoni Isikelioti yabe lite gi helata nehana bomofihi panaꞌa ai aposolo bo mone nohinaꞌa giꞌa Yutasi ai Yesu kumu fatehaꞌamagi enelepilina yananaꞌmu Yesu luꞌehina yabe.   
\c 7  
\s1 Yesuhi gonamu tamuꞌamagi aiꞌi komopaꞌani meemiꞌahana  
\p
\v 1 Ana kaga su holago Yesu Galili kegiꞌa kapo moloto buꞌehina. To Yuta bonaꞌi Yutia melugu nehanamagi kofohi legete ho fililune liꞌahanaꞌmu luto ana kegiꞌa mebuꞌehina yabe.  
\v 2 To Yuta bonaꞌmagi fuli kanaꞌani keya ka meleꞌahana bokisimofihi yege nohi gi eteꞌahana kanꞌa yabe lilata nehana kanaꞌa leba toꞌehina.  
\v 3 Ya higo Yesuhi gonamu tamuꞌamagi ma lite lu emiꞌahana: Kai ma hepaꞌi heꞌmito Yutia kegiꞌa bitogo panaꞌalobokamagi yatai nolita foya bu galabe.  
\v 4 Bo moneuba giꞌa keheli baga ilabe lutomo ai asagaꞌna suguna huto lolo hulata menohibe. To kai yaꞌmana supo nohutomo asaga boanaꞌmagi enubulo li huto huto lolo hitogo bu galabe.  
\v 5 Aiꞌa gonamu tamuꞌamagi keheli sepa meiꞌehite yaꞌma kaga li eteꞌahana yabe.  
\v 6 Ya lite lago Yesu lu epiꞌehina: Nani kanaꞌni lamanaꞌa meoꞌehibe. Asaga kanaya lenalitini bilata kanatini bati hutomo niꞌibe.  
\v 7 To ma melugu boanaꞌmagi lenaliꞌi fatehi mehilana naniꞌi nipakafa hete fatehi hi netalanaꞌmu yabe. Henaꞌmugope enali foipa suhi nehanamofihi hapaꞌani lu huto nohu epolonaꞌmu lite yabe.  
\v 8 Yaꞌmana fuli kanaꞌa lifupa nehanalo lenalitini bilo. To nani yaꞌmana fuli kana lifupa nehanalo biluna kanaꞌni bati huseꞌnaꞌa meoꞌehibe.  
\v 9 Ai ya luto lu epiloto Galili melugu minoꞌehina yabe.   
\s1 Keya ka yege nonugu meleꞌahanamofihi fulu kanaꞌa lifupa nehanalo Yesu buꞌehina  
\p
\v 10 Ya luto lulago alinaꞌa Yesuhi gonamu tamuꞌa fulu kana lifupa nehanalo abilago ai fatoꞌi mone yupahi enemegeꞌi buꞌehina. Ai hutoꞌi mebuꞌehina fala kito sugunaꞌi buꞌehina yabe.  
\v 11 Enali Yuta bonaꞌmagi aiꞌi sa sa hite enoloka heꞌahana: Yaꞌma bomoba hiyaga nohibe?  
\v 12 Ya lago enali li gehesa hite nehana boanaꞌmagi sumi sami kaga ai kumu liꞌahana: Ai hetofa bomo nohibe, lite lugaꞌa bonaꞌmagi nelago to lugaꞌa bonaꞌmagi ma lite liꞌahana: Ai bonaꞌi faga faga lu epilata nohina bo yabe.  
\v 13 Enali Yuta bonaꞌmagi koli hite Yesu kumu kaga hutoꞌi meliꞌahana sugunako lilata hiꞌahana yabe.   
\p
\v 14 Fuli kana lifupa hite noseꞌna nete folaga talaga nohigo Yesu sipi mono nonugu tito boanaꞌi hapi fito mono kaga hutoꞌi lu epiꞌehina.  
\v 15 Ya nohigo enali Yuta bomagi enekesa yigi babu lilete ma lite liꞌahana: Ma bomofihi mone bouba melepiꞌehinamo ninaya hena suhi luto buku leka nosabe?  
\v 16 Ya lite lago Yesu lu epiꞌehina: Nani lu nolepuna kagaya naniꞌni kagaꞌni menina ai Huꞌmau noho lifigo limiꞌohuna bomofihi kagaꞌa niꞌibe.  
\v 17 To bo moneuba Huꞌmamofihi bagaꞌa liyafa huto megeꞌi malalubeꞌmu nani lu yege nohona kagamofihi hapaꞌa keheli bebe salinaꞌmu yabe. Huꞌmamofihi kagaꞌa nolufi to naniꞌni komopaꞌniguti tina kaga nolufi aiꞌa keheli sepa ilinaꞌmu yabe.  
\v 18 Bo moneuba komopaꞌaguti tina kaga lulata nohina aiꞌa giꞌa li saga hilubeꞌmu nohibe. To ai ho lifiꞌehina bomofihi giꞌa li saga hu etalubeꞌmu nohina boya faga faganaꞌa menina fotogo huto nohibe.  
\v 19 Moseu keya ka melepiꞌehina niꞌifihe? Lenali yaꞌmana keya ka li pili kete megeꞌi memeleꞌahabe. Lenali hena hibe lite noho fililuneꞌmu nehabe?  
\v 20 Ya luto ligo asaga boanaꞌmagi Yesuhi kaꞌalo nonaꞌa liꞌahana: Kaitoga foipa fele niꞌibe. Kiyiꞌafu koho fililubeꞌmu nohibe?  
\v 21 Enali ya lite loka hago Yesu lu epiꞌehina: Nani topa hoseꞌna sipi amuyaꞌa hiti hu lenubulo mologo be gelete topa hete lenekesa yigi babu liꞌahabe.  
\v 22 Panatini enugufa laga huse suhi koyapaꞌi Moseu lenelepiꞌehinamoya maꞌnaka luto yaꞌma suhi Mosetogati meoꞌehina yataꞌa tatatinigi hapi fiꞌahana yabe. Ya huꞌehina fuli kanaꞌagu panatinimagihi enugufaꞌani laga hilata nehabe.  
\v 23 Lenali Mosehi keya kaꞌa megeꞌi malalupi lite lenekesa kehelilete fuli kanagu panatini enugufa laga hilata nehabe. Ya hilata nehanamo nani fuli kanaꞌalo bo mone leꞌmo ye koꞌohunamomuꞌi lenali henabe lite kafa nehabe?  
\v 24 Lenubutu bu gelata nehananamofi loko hilata nehanana neheꞌmite maꞌnakamofinogo loko hilo.   
\s1 Ai Mesiau nohifi liꞌahana  
\p
\v 25 Yelusale bonaꞌi lugaꞌamagi ma lite liꞌahana: Enali ho fililuneꞌmu nehana bomo yaꞌma nohifi?  
\v 26 Bu galo. Ai asaga bonaꞌi li gehesa hite nehanagu kaga nolinalo mone keneꞌuba ho tito kaꞌalo nonaꞌa melibe. Enali kaba bomagi Mesiau manaꞌi nohibe lite akeheliꞌahafi hena hiꞌahabe?  
\v 27 To Mesiau huto hilina hepaꞌiya bo moneuba mekehelinogo huto hilibe. To yaꞌma bo huto huꞌehina hepaꞌaya akeheli baga iꞌohune.   
\p
\v 28 Yesu sipi mono nonugu kaga enelepito nohinagati sipi kehe ito lu epiꞌehina: Naniꞌni hiti to nani oꞌohuna hepaꞌi hiti lenali akeheli bati hiꞌahafihe? Naniꞌni nemehaꞌnilo meoꞌohube. To maꞌnaka luto naniꞌi noho lifiꞌehina boya yaꞌma fotogo huꞌehina bo lenali bu megeꞌahabe.  
\v 29 Ya hiꞌahana nani aiꞌi akeheli etoꞌohube. Henaꞌmugo aiꞌa noho lifigo aitogati nani oꞌohunaꞌmu yabe.  
\v 30 Ya luto ligo enali yato hite nagaꞌi emiluneꞌmu hanaya mone bufalo lite ya hite mehiꞌahana henaꞌmugope ai kanaꞌa meoꞌehinaꞌmu yabe.  
\v 31 Ya nehago babu boanaꞌi lugaꞌamagi ai kaꞌa keheli pili kelete ma lite liꞌahana: Alihi Mesiau oloto sipi liliꞌna ma bouba li huto huꞌehinamofihi hoto sipiꞌa li huto hilina be ligilifihe?   
\s1 Yesuhi naga ilabe lite gimi bo enoho lifiꞌahana  
\p
\v 32 Yesu kumu lugaꞌa bonaꞌmagi ya lite musi musi ka lanaꞌa Felosi bomagi akeheliꞌahana. Ya hilete enaliꞌani hiti babafi bo hiti bite gimi bomagi Yesuhi naga ilabe, lite enoho lifiꞌahana.  
\v 33 Ya nehago Yesu lu epiꞌehina: Lenali hiti nani nesi kanaꞌasi nohutoꞌni ai noho lifiꞌehina bo nohinaga aku i behe huto bilunaꞌmu yabe.  
\v 34 Ya hinogoꞌni lenali naniꞌi sa sa hilana bu menagalanaꞌmu yabe. To nani minaluna hepatoga lenali mealanaꞌmu yabe.  
\v 35 Ya ligo Yuta bomagi ai loka hago ai loka hago hite ma lite liꞌahana: Ai hiyaꞌaga buꞌehinogo lali sa sa hilutagaꞌmu nolibe? Giliki nogo nehana metoga Yuta bo nehite Giliki bonaꞌmagihi hepato buto mono kaga enelepito bilubeꞌmu nolifihe?  
\v 36 To ai ma luto nolibe: Naniꞌi sa sa hilana bu menagalanaꞌmu. Nani buto minaluna hepato lenali mebilanaꞌmu yabe. Ya luto nolina kagamofihi hapaꞌa hena huto niꞌibe? enali ya lite liꞌahana yabe.   
\s1 Mino kosaba huse nagamiꞌi  
\p
\v 37 Fuli kana lifupa nehanamofihi su hose yupahiya Yuta bonaꞌmagihi sipi kanaꞌa yabe. Yaꞌmana yupahi Yesu ho tito kehe sipi ito lu epiꞌehina: Mone keneꞌmofi nagami kumu nobesilina nanitogati oto neno.  
\v 38 Mono kagu Huꞌmau ma luto fayahi goꞌehina yabe: Mone keneꞌuba naniꞌi keheli pili kalina ai komopaꞌaguti mino kosaba huse nagami ipi opohi lagalinaꞌmu yabe.  
\v 39 Aitoga komopaꞌani emi malalanamagi Sikalafu lilanaꞌmu Yesu yaꞌma kaga luꞌehina. Yaꞌmana kanaꞌagu Huꞌmau Yesu kokulumalugu leꞌmo saga hilina to fana mehenaꞌa meliꞌehinaꞌmu luto Huꞌmau Sikalafuꞌi metoga ho melifiꞌehina yabe.   
\s1 Bonaꞌi loko hite loe nagaꞌi minala  
\p
\v 40 Babu bonaꞌmagi ai kaga linamofihi kehelilete liꞌahana: Maꞌnaka luto ma boya kaga lu huto hulata bomo nohibe.  
\v 41 To lugaꞌamagi liꞌahana: Ai Mesiaumo nohibe. Ya nelago lugaꞌamagi liꞌahana: Mesiau Galili metogati huto mehilinaꞌmu yabe.  
\v 42 Mono bukugu lite geꞌahana: Tebiti minoꞌehina hepalugu Betelehe yagi Tebitihi aiꞌa nagaꞌaguti Mesiau huto hilibe luto niꞌina yabe.  
\v 43 Ya lite Yesu kumu lilete ana bonaꞌi minanamagi loko hiꞌahana yabe.  
\v 44 Lugaꞌamagi Yesuhi yato lite nagalugu leꞌmo malaluneꞌmu hanaya mone gufalo enayahi meliꞌahana yabe.   
\s1 Enikibina bonaꞌmagi Yesuhi keheli bati mehi eteꞌahana  
\p
\v 45 Gimi bomagi i behe hite sipi mono noto bo hiti Felosi bo hiti nehanalo bago enoloka heꞌahana: Lenali henabe lite leꞌmete meabe?  
\v 46 Ya lite enoloka hago gimi bomagi lu epiꞌahana: Yaꞌmana bouba kaga luꞌehinaꞌa huto koyapaꞌi mone bouba kaga meluꞌehibe.  
\v 47 Ya lite lago Felosi bomagi lu epiꞌahana: Lenaliꞌi hiti leneleꞌmo negi nagi noꞌehifihe?  
\v 48 Felosi bomagita kabati moneuba ana bomofitoga komopaꞌa emiꞌehigo bu geꞌahana niꞌifihe?  
\v 49 Ma li gehesa hite nehana bonaꞌmagi Mosehi keya kaꞌa keheli bati mehiꞌahabe. Yamomuꞌi luto enali asagaꞌi Huꞌmamofihi buꞌalo bati mehiꞌahabe. Gumiꞌi enahalibe.  
\v 50 Nikotimasiu koyapaꞌi Yesutoga buꞌehina bo enali nagaluguti boyago analo nohinati ma luto lu epiꞌehina:  
\v 51 Lali keya katigu ninaꞌa huto bo moneuba li huto huꞌehinanamofihi hapaꞌa li huto mehula kagaꞌa mekehelila huꞌohutomo fakupagu nagaꞌi meemilutamo niꞌibe.  
\v 52-53 Ya luto ligo enali loka heꞌahana: Kai hiti Galili bomo nohapihe? Mono ka leka so bati huto bu gobo, kaga lu hokolo hulata bo Galili metogati huto mehilinaꞌmu yabe.   
\c 8  
\s1 Aꞌi moneuba bolo buꞌehina  
\p
\v 1 Asaga boanaꞌi nohaꞌaniga bu su nehago Yesu aiꞌasigo Oliba kosagu tiꞌehina yabe.  
\v 2 Ya huꞌehinagati etehi foluguꞌi sipi mono nonuga akuꞌi nehetiꞌehina. Ya nohigo babu boanaꞌmagi ete leꞌmo bego hago ai melugu minoto kaga hapi fito lu enelepiꞌehina yabe.  
\v 3 Ya nohigo kaga enelepilata nehana bo yagi to Felosi bo yagi hite enali aꞌi moneuba fato bo hiti koꞌehina leꞌmete nehetite ete asaga bonaꞌmagi enubu folagato leꞌmo ho tiꞌahana yabe.  
\v 4 Ya hilete Yesuhi ma lite lu emiꞌahana: Tisao ma aꞌuba fato bo hiti nokago etafa hiꞌahabe.  
\v 5 Lali keya katigu Moseu ka mone moloꞌehina ya aꞌi moneuba ya nohinogomo efa kosatu i fililo, luꞌehibe. To kai hena hibe luto nokeheline?  
\v 6 Enali fisa iluneꞌmu yaꞌma kaga miꞌi melete loka heꞌahana. Ya hana ai Yesu melugu lipi tipi huto yahi kosaꞌatu mumusopagu fayahi goto minoꞌehina yabe.  
\v 7 Ya higo enali analo ho tilete nehite loka heba heba hago Yesu bu go saga huto lu epiꞌehina: Lenali folagahatinigu bo moneꞌmofihi foipanaꞌa menilinauba mana aꞌmofihi gufalo efa kosahi yataꞌa heꞌmi meleno.  
\v 8 Ya luto lu epiloto akuꞌi melugu lipito mumusopagu fayahi goba goba huto minoꞌehina.  
\v 9 Enali ya luto epiꞌehina ka kehelilete moneko moneko bila bila hite bu su heꞌahana. Yataꞌa olopa bomagi bilago ana megeꞌi bila bila hiꞌahana. Ya hago Yesu aiꞌago nohinalo ana aꞌi ho tiloto analo minoꞌehina yabe.  
\v 10 Ya hilago Yesu bu go saga huto ana aꞌi loka hoꞌehina: Ma aꞌi yale, hiyaga babe? Ka foya li ketalina bo mone meminoꞌehifihe?  
\v 11 Ya luto loka hago ana aꞌuba lu emiꞌehina: Sipi Bo, bo mone meminoꞌehibe. Ya ligo Yesu lu emiꞌehina. Nani ana huto ka foya meli ketalunaꞌmu yabe. Kai bufa hulotoka aku akuꞌi foipana mehubo.   
\s1 Yesu ma melugu libiꞌa  
\p
\v 12 Yesu akuꞌi ma luto lu epiꞌehina: Nani ma meꞌmofihi libiꞌa nohube. Bo moneuba naniꞌi nemegeꞌi malalinauba lo mesobose libiꞌi ligiloto metepulugu kapo memalalinaꞌmu yabe.  
\v 13 Ya luto ligo Felosi bomagi li emiꞌahana: Yatai kaikaꞌmu kaga nolatauba lemanaꞌa li huto menohibe.  
\v 14 Ya lite lago Yesu kaꞌanilo nonaꞌa luꞌehina: Naniꞌnimu kaga nolunaya ya maꞌnaka nolube. Nani ho tito oꞌohunaꞌa hiti to nobuna hepaꞌi hiti naniꞌni akeheliꞌohube. Henaꞌmugope nani ho tito oꞌohuna hepaꞌi hiti to nobuna hepaꞌi hiti yaꞌma lenali mekeheliꞌahabe.  
\v 15 Lenali ma melugu suhi hite bonaꞌi hapaꞌani loko hilata nehanaya nani bo moneꞌmofihi hapaꞌa loko mehulata nohube.  
\v 16 To nani bonaꞌi hapaꞌani loko hilube lilunaya eto huto loko hilunaꞌmu yabe. Henaꞌmugope naniꞌnigo ya mehiluna ai noho lifigo limiꞌohuna Afoꞌnifu nani hiti moneka nohigo yabe.  
\v 17 To keya katinigu ka mone ma luto niꞌibe: Loe bomaleꞌi moneko kaga laꞌigomo ana kaꞌatiti maꞌnaka lolo hohibe.  
\v 18 To naniꞌnimu kaga noluna ana huto noho lifigo limiꞌohuna Afoꞌnifu nani kumu kagaꞌni nolibe.  
\v 19 Ya ligo enali loka heꞌahana: Afoꞌkafu hiyaꞌa nohibe? Ya lago Yesu lu epiꞌehina: Naniꞌi hiti nani afoꞌnifi hiti lenali mekeheliꞌahabe. Nanimo keheliꞌahatita nani afoꞌnifihi ana hite akehelititaꞌmu yabe.   
\p
\v 20 Asaga yaꞌmana kaga sipi mono nonugu efapo melelata nehana lapeꞌi nina hasagu minoto enelepiꞌehina yabe. To bonaꞌmagi anagati ete yato lite nagaꞌi meemiꞌahana ya henaꞌmugope ai kanaꞌa meoꞌehinaꞌmu yabe.   
\s1 Nani nobuna hepato lenali mebilanaꞌmu yabe  
\p
\v 21 Yesu akuꞌi ma luto lu epiꞌehina: Nani abuꞌehinogoꞌni lenali sa sa hilapa hinogo foipanatinigu fililanaꞌmu yabe. Nani biluna hepato lenali mebilanaꞌmu yabe.  
\v 22 Ya luto ligo Yuta bomagi liꞌahana: Nani biluna hepato lenali mebilabe nolinaya aiꞌa ho fililubeꞌmu nolifihe?  
\v 23 Ya lite lago Yesu kaꞌanilo nonaꞌa luꞌehina: Lenali maloti huto hiꞌahanaya nani ifogati oꞌohube. Lenali ma melugu bonaꞌi nehanaya nani ma melugu bo menohube.  
\v 24 Yaꞌmu luto lenali foipanatini hiti fililabe nolube. Nani kumu yaꞌma bo kiyiꞌafu nohifi lite keheli pili meke netalana foipanatini niꞌinogo fililanaꞌmu yabe.  
\v 25 Ya luto ligo enali loka heꞌahana: Kai kiyiꞌagamo nohane? Ya lite loka hago Yesu lu epiꞌehina: Nani yataꞌa hapi nohuto lu epiꞌohuna bomo nohube.  
\v 26 Lenali hapatinimofihi kagatini loko hu lepalaluna babu lito niꞌibe. Ai noho lifigo limiꞌohuna bomofihi hapaꞌa bebe soto ninamofitogati keheliꞌohuna kaga ma melugu boanatoga lu yege holata nohube.   
\p
\v 27 To enali afoꞌafi kumu nolina kaga keheli bati mehiꞌahana yabe.  
\v 28 Ya hago Yesu ma luto lu epiꞌehina: Alihi Kokulumaguti limiꞌehina Bomofihi giꞌa li saga hilana yupahi aimo nohinagi lite keheli sepa neite to naniꞌni nemehaꞌnilo anaꞌina mone li huto mehuꞌohuna. Afoꞌnifu nelepiꞌehinamofihi enelepiꞌohuna keheli fotogo hilabe.  
\v 29 To ai noho lifiꞌehina bomofihi bita hina suko hulata nohunaꞌmu luto ai heꞌmi netoto mebuꞌehina, nani hiti moneka nohibe.  
\v 30 Yesu ya luto enelepina kaga babu bonaꞌmagi kehelilete aiꞌi keheli pili keteꞌahana yabe.   
\s1 Ka lamanaꞌauba lenubuto bilina  
\p
\v 31 Yesuhi keheli mana hi etana Yuta bomagihi ai ma luto lu epiꞌehina: Nani lenelepiꞌohuna kaga megeꞌi melete li hetofa hilana yaꞌamagi panaꞌalobo nagaꞌni lolo hilabe.  
\v 32 Ya hinogo ka lamanaꞌauba lenalitoga minoto ana ka lamanaꞌauba leneleꞌmo lenubuto bilinaꞌmu yabe.  
\v 33 Ya ligo enali liꞌahana: Lali Abalahahi tataꞌagitamo nohune. Koyapaꞌi moneꞌa bonaꞌmagi koko panaꞌani lali meminoꞌohuta yabe. Lenali lenubuto bilabe luto nolataba ya henaꞌmu nolane?  
\v 34 Ya lite lago Yesu kaꞌanilo nonaꞌa ma luto lu epiꞌehina: Nani maꞌnaka luto lu nolepube. Asaga bonaꞌi foipana li huto nehanamagi foipanamofihi kele keleꞌa nehabe.  
\v 35 Koko panaꞌuba lalamehi monelugu i koloto minomogoneꞌna menohina ana lalamenugu panaꞌuba analo minomogoneꞌna nohibe.  
\v 36 Ya huꞌehina panaꞌuba lenubuto binogomo maꞌnaka luto lenubuto biꞌehina bonaꞌi nehabe.  
\v 37 Lenali Abalahahi tataꞌagita nehanaya nani akeheliꞌohube. Ya hiꞌahanamo ninaya nani lenelepiꞌohuna kaꞌni lenalilugu meminoꞌehinaꞌmu lite nani noho fililuneꞌmu nehabe.  
\v 38 Nani Afoꞌnifu nelepiꞌehinanamofihi kaga nolunamo to lenali afotinigi lu lepiꞌahana suhi nehabe.   
\p
\v 39 Ya ligo enali kaꞌalo nonaꞌa liꞌahana: Afoꞌtifu Abalahau nohibe. Ya lago Yesu lu epiꞌehina: Lenali Abalahahi panaꞌa manaꞌi nehatita ai liꞌehina liliꞌna lititaꞌmu yabe.  
\v 40 To nani Huꞌmamofitogati ma ka keheliꞌohunamofinogo lu epiꞌohube. Ya nohunamo lenali keheli menimise noho fililuneꞌmu nehabe. Abalahau yaꞌma huseꞌna li huto mehuꞌehina yabe.  
\v 41 Lenali afotinigi hiꞌahana supo nebabe. Ya ligo enali liꞌahana: Lali gulu bo menohune. Lali afoꞌtifu nohina ya Huꞌmau nohibe.  
\v 42 Ya lite lago Yesu lu epiꞌehina: Huꞌmau lenali afoꞌtinifu manaꞌi nohitita, aitogati oꞌohunamofita yatai ma nohuna neleꞌmo laga hatitaꞌmu yabe. Nani nemehaꞌnilo meoꞌohuna ai noho lifiꞌehina yabe.  
\v 43 Nani lenelepuna kaga lenali henabe lite keheli fe menelabe? Henaꞌmugope nani kagaꞌni lenali mekeheliluneꞌmu nehabe.  
\v 44 Lenali foipa bo Sataha yagapanaꞌmo nehanago ai megeꞌi malaluneꞌmu nehabe. Yataꞌa kanagu bonaꞌi enoho filiꞌehina yabe. Ai bati suhi megeꞌi moloto meminoꞌehina henaꞌmugope aitoga bati hapaꞌa meniꞌigo yabe. Ai faga lusemofihi afoꞌafu nohinago faga luseꞌnamoya aitoga bai toto niꞌibe. To faga fagauba kagaꞌa lamanaꞌa lolo hulata nohina bo nohibe.  
\v 45 Ya huꞌehina nani ka maꞌnaka lenelepunamo lenali ana kaꞌni keheli hetofa mehabe.  
\v 46 Lenali folagahatiniguti hiya bouba nani foipanaꞌni lu huto hilina niꞌibe? Ya huꞌehina nani maꞌnaka lu lepiꞌohunamofihi lenali hena hibe lite keheli menimiꞌahabe?  
\v 47 Enali Huꞌmamofihi panaꞌamagi asaga kagaꞌa kehelilata nehanamo ninaya aku lenali Huꞌmamofihi panaꞌa menehabe. Yamoꞌmu lite nani kaꞌni keheli menenimibe.   
\s1 Nani minoꞌohuna kanaꞌalo Abalahau huto mehuꞌehina  
\p
\v 48 Yuta bomagi aku i behe hite Yesutoga ete loka heꞌahana: Kai Samalia kegiꞌa bo nohane, to foipa fele kai kugufagu niꞌibe lulata nohuta ya maꞌnaka nolupihe?  
\v 49 Ya lite loka hago Yesu lu epiꞌehina: Nanitoga foipa fele menohibe. Nani Afoꞌnifihi giꞌa li saga nohunaꞌmu lenali naniꞌi neleꞌmo melugu nemalabe.  
\v 50 Nani nigiꞌni li saga hilube luto foya menolube. Ai bonaꞌi guna malalina bo monekoꞌuba nani nigiꞌni li saga hilubeꞌmu nohibe.  
\v 51 Nani maꞌnaka luto lu nolepube. Nani kagaꞌni liyafa huto megeꞌi malalinauba mefililinaꞌmu yabe.  
\v 52 Ya ligo Yuta bomagi lu emiꞌahana: Yatai keheli bati hu ketone. Kailugu foipa fele nohibe. Abalahau filigo, kaga lu huto hulata bo filigo hiꞌahanamo ninaya, kai: Nani kagaꞌni liyafa huto megeꞌi malalinauba mefililibe nolane.  
\v 53 Lali afoꞌtifu Abalahau filiꞌehibe. To kai be ligilubeꞌmu nolapihe? To kaga lu huto hulata bo ana hite filiꞌahanamo ninaya kai hena huse bo lolo hilubeꞌmu nolane?  
\v 54 Ya lite loka hago Yesu kaꞌanilo nonaꞌa lu epiꞌehina: Naniꞌni nigiꞌni liyafa hilunaya nani nigiꞌni faꞌmenena lolo hilinaꞌmu yabe. Ya huꞌehina Afoꞌnifu aiꞌa nigiꞌni li saga huto gelo nobinamo laliti Huꞌmatifu nohibe lilata nehabe.  
\v 55 Lenali aiꞌi mekeheliꞌahana, nani keheli etoꞌohube. Aiꞌi nani mekeheliꞌohube lutita suhi huto faga lutine. Ya hutitamo ninaya aiꞌi keheli etoꞌohuto kaꞌa liyafa nohube.  
\v 56 Lenali afotinifu Abalahau nani huto hiluna kanaꞌa bu galube luto gelo biꞌehina abu goloto fokehi ahoꞌehibe.  
\v 57 Ya ligo Yuta bomagi lu emiꞌahana: Kai olopa bo lolo mehuꞌahatamo ninaya Abalahahi abu goꞌohuto nolapihe?  
\v 58 Ya lite lago Yesu kaꞌanilo nonaꞌa ma luto lu epiꞌehina: Nani maꞌnaka luto lu nolepube. Abalahau huto mehuꞌehina kanaꞌalo nani minomo buto minoꞌohuna yabe.  
\v 59 Ya luto ligo enali efa kosahi lite Yesuhi iluneꞌmu hiꞌahana. Ya hana Yesu fala kito sipi mono nonuguti heꞌmito bufa huꞌehina yabe.   
\c 9  
\s1 Yesu bu pisi luꞌehina bo leꞌmo bati huꞌehina  
\p
\v 1 Yesu kapo mololoto nobuto bo mone ketoꞌehina kanalo bu pisi luꞌehina bu goto minoꞌehina.  
\v 2 To panaꞌalobomagi loka heꞌahana: Babafio, ma bo bu pisi luꞌehina hena hu etoꞌehibe? Aiꞌa foipanaꞌaubafi to itoꞌafinogo afoꞌafinogo etali foipanaꞌatitiꞌmube?  
\v 3 Ya lago Yesu lu epiꞌehina: Oꞌe. Enali foipanaꞌaniuba mehu etoꞌehibe. Ai bu pisi luꞌehinanaꞌmu Huꞌmamofihi amuyaꞌauba leꞌmo hetofa hu etenogo gili hinogo boanaꞌi yaꞌmananamofihi bu galabe.  
\v 4 Lali yege lenogo noho lifiꞌehina bo afoꞌnifihi liliꞌnaꞌa lilata nohune. To sinihi ginogo bonaꞌmagi liliꞌna meliluneꞌmu nehabe.  
\v 5 Nani ma melugu minoto asaga noto noto bonaꞌmagihi libiꞌani besa loseꞌnaꞌa nohube.  
\v 6 Yesu ya lutoꞌa meꞌi mone lito yatu yigito libiꞌna ho moloto oifaꞌi lolo huto yaꞌma bomofihi buꞌalo nofolo etoto lu emiꞌehina:  
\v 7 Kai buto mone nagamiꞌi Siloami hefuto kokabana bilibo. Yaꞌma hefuhi giꞌamofihi hapaꞌa Ho Lifiꞌehina Yabe nela. Ya ligo ana bomo buto hefuto okabana bilito i behe huto noago buꞌi gili gili huꞌehina.   
\p
\v 8 Ya huꞌehigo laluꞌagi koyapaꞌi yaꞌma bouba noseꞌnamu buka buka tilatamo bu geꞌahanamagi loka heꞌahana: Muya bouba meto minoto buka tuꞌehina bo ai nohifihe?  
\v 9 Ya lago moneꞌamagi: Oꞌyo, ana bo nohibe, lite lago moneꞌamagi: Oꞌe, lite, menohibe. Ai okabaꞌa ana legita yaꞌma buka tuse bo nohibe. Ya lite nelago yaꞌma bouba lu epiꞌehina: Nanisi nohube.  
\v 10 Enali aiꞌi loka heꞌahana: Kubuka hena huto leꞌmo bati huꞌehina?  
\v 11 Ya loka hago ai kagaꞌanilo nonaꞌa lu epiꞌehina: Yesu yabe nelana bouba meꞌi lito libiꞌna hoto oifaꞌi lolo huto nubuꞌnilo foloto Siloami hefuto kokabana bilibo luto ligo analo butoꞌni nokabana nobilito meleꞌisi gili gili huto nominobe.  
\v 12 Ya ligo enali loka heꞌahana: Ana bo hiyaga nohibe? lite lago ai: Nani mekeheliꞌohube, luto lu epiꞌehina yabe.   
\s1 Felosi bomagi bu pisi luꞌehinamofihi loka heꞌahana  
\p
\v 13 To enali yaꞌma bo bu pisi luꞌohutoꞌamo leꞌmete Felosi bonaꞌi nehanalo bite nehetiꞌahana.  
\v 14 Yaꞌma Yesu oifaꞌi lolo huto bomofihi buꞌa leꞌmo bati huꞌehina kanaꞌa yaꞌma mono fuli yupahi yabe.  
\v 15 Ya huꞌehinaꞌmu Felosi bonaꞌmagi ana bomofihi loka heꞌahana: Kubuka hena huto leꞌmo bati huꞌehina? Ai ma lu epiꞌehina: Bo moneuba oifatu nubuꞌnilo folo netago nagamito nokabana bilito yatai nubuꞌnitu bu nogobe.  
\v 16 Ya ligo Felosi bonaꞌi moneꞌamagi ma liꞌahana: Yaꞌma keneꞌi kubuka li hetofa hu etoꞌehinauba mono fuli yupapogu foya liꞌehinaꞌmu ai Huꞌmamofitogati meoꞌehinagi yaꞌma keya kalugu mone: Mono fuli yupapogu liliꞌna melilo, litomo niꞌigo yaꞌma bo kagamofihi keheli heꞌmiꞌehinagihe, lite liꞌahana. To moneꞌamagi liꞌahana: Henabe? Ai ma bomofi kumu amuya liliꞌna li etoꞌehinaꞌmu henabe luto foipa bo nohibe? Ya lite lilete folaganuguti teleꞌahana yabe.   
\p
\v 17 Yaꞌmu Felosi bonaꞌmagi ana bomo aku loka heꞌahana: Nubuꞌni gili gili hu netoꞌehina lulata nohuta, ai kumu hena kekesa kehelilata nohane? Ya lago ai luꞌehina: Kaga lu huto huto bo nohifi?  
\v 18-19 To yaꞌma bo yataꞌa bu pisi luꞌehigo gili huꞌehinaꞌa yamofihi Yuta bonaꞌmagi keheli uleꞌale mehite itoꞌafinogo afoꞌafinogo etali kumu kehe ite ago etoloka heꞌahana: Ma boya panatiti nohifihe? To ketona kanaꞌagu bu pisi luꞌehina lilata nehaꞌifihe? Yatai hena huto bu nogabe? Lu limiliyo.  
\v 20 Itoꞌafugo afoꞌafugo etali lu epiꞌahaꞌina: Panatiꞌa nohibe, lite to ketona kanagu bu pisi luꞌehinaꞌmu yaꞌma keheliꞌohuꞌibe.  
\v 21 Yaloꞌi ai gili huto bu noganaꞌmu hiti to bu li gili hu etoꞌehina yaꞌma bomofihi leꞌali mekeheliꞌohuꞌibe. Panatiꞌa ai olopa bo nohinagi kaga bagaꞌaguti lu lepilina aiꞌago loka halo.  
\v 22 Itoꞌafugo afoꞌafugo Yuta bonaꞌi kumu koli nehite yaꞌma kaga lu epiꞌahaꞌigo henaꞌmube? Koyapaꞌi Yuta bonaꞌmagi kaga lu laga hiꞌahana: Bonaꞌi moneuba Yesu kumu Huꞌmamofihi leꞌmo ho tiꞌehina panaꞌa nohibe luto linogomo yanaꞌmu enali sipi mono nonuguti heꞌmi etete aku metilibe lite lu laga hiꞌahana yabe.  
\v 23 Ya hiꞌahanaꞌmu itoꞌafugo afoꞌafugo yaꞌma kagaꞌatiti lite: Loka halo, ai olopa bo nohinagihe, lu epiꞌahaꞌina yabe.   
\p
\v 24 To Yuta bonaꞌmagi ketona kanagu bu pisi luꞌehina bomofihi akuꞌi kehe ite ago lu emiꞌahana: Yaꞌma hetofa huto hu ketoꞌehinaꞌmu Huꞌmamofihi aiꞌago foke ka lu emibo. Yaꞌmana Yesu foipana lilata bo nohina keheliya iꞌohune.  
\v 25 Ya lago ai lu epiꞌehina: Ai foipa bo nohifi lamana bo nohibe luto yaꞌma nani mekehelitoꞌni yataꞌa nani nubu pisi luꞌehinamo yatai gili huto bu nogobe lutoꞌni aꞌnokehelube.  
\v 26 Ya ligo enali loka heꞌahana: Ai hena hena hu ketoꞌehibe? Hena huto kubuka leꞌmo bati huꞌehibe?  
\v 27 Ya lago ai luꞌehina: Abo. Nani yaꞌmana alu lepi su hoꞌohunamo lenali keheli sibina nehabe. Lenali henana mone hiti kehelilabe? Lenalimoya panaꞌaloboꞌa lolo hilafihe?  
\v 28 Ya ligo enali huli ka lu emite liꞌahana: Kai yaꞌma bomofihi panaꞌa nohane. Lali Mosehi kaꞌalo megeꞌi nomoloto panaꞌaloboꞌa nohuta yabe.  
\v 29 Huꞌmau koyapaꞌi Mosehi kaga lu emiꞌehina yamofihi akeheliꞌohune. To Yesu yaꞌmana bomofihi hepaꞌagati oꞌehina lali mekeheliꞌohune.  
\v 30 Ya nelago ana bouba lu epiꞌehina: Abo. Lenali nelanamolo topa nohobe. Ai nubu pisi luꞌehinamo li hetofa huto ye ko hu netoꞌehinagi lenali ai kumu asagaꞌi mekeheliꞌahabe.  
\v 31 To Huꞌmau foipa bonaꞌmagihi mekehelito megesa hu epilatanaꞌmu akeheliꞌohube. To moneꞌamagi aitoga agoya hu emiꞌahanaꞌa to megeꞌi melelata nehanaꞌamagihi kehelilata nohibe.  
\v 32 To afehi emaꞌaga ma meꞌi huto huꞌehinagati kana nobigo keneꞌi moneuba bu pisi luꞌehina bonaꞌmofihi li gili hu etoꞌehinana lali mekeheliꞌohune.  
\v 33 Ya huꞌehinaꞌmu yaꞌma bomo Huꞌmamofitogati meoꞌehitita ai amuyaꞌa hiti bonaꞌi eneleꞌmo bati mehititaꞌmu yabe.  
\v 34 Ya ligo enali kagaꞌalo nonaꞌa emiꞌahana: Kai foipanagu keketona bose. Lalitiꞌmu kaga mone li lelepilata nohapi? Ya lite nelite ana bomofihi leꞌmete mono nonuguti heꞌmi eteꞌahana yabe.   
\s1 Bonaꞌmofihi komopaꞌanitu monoꞌi mekeheliseꞌnamu  
\p
\v 35 Enali ana bomo heꞌmi eteꞌahana yamofihi Yesu kehelito ai kumu sa huꞌehina. Ai etafa huto lu emiꞌehina: Kai Kokulumaguti limiꞌehina Bomofi kumu keheli pili koꞌahatafihe?  
\v 36 Ya ligo ai lu emiꞌehina: Sipi Bo yale, ai kumu nelepiletogoꞌni komopaꞌni emito kehelilube, luto luꞌehina.  
\v 37 To Yesu lu emiꞌehina: Kai bu go su hoꞌahatagi yatai lu nokimina bo ma nohinagihe.  
\v 38 Ya noligo ai Yesuhi lu emiꞌehina: Sipi Boꞌnimaka. Nani kaitoga keheli uleꞌale nohube, luto gigusagu golaga fito koꞌehina.   
\p
\v 39 Ya nohigo Yesu luꞌehina: Nani ma metoga oloto bonaꞌmagihi hapaꞌani bu goloto loko hilube. Bonaꞌi lugaꞌa enubu pisi luꞌehina suhi hite yanamagihi bu galana lolo hu epalalube. To bu galana suhi hite nehanamagihi li fili ko epalalube nolube, Yesu luꞌehina.  
\v 40 Ya luto ligo Felosi bonaꞌi moneꞌamagi yaꞌma kagaꞌamofihi kehelite loka heꞌahana: Lali kumu nolapi, ya? Lenali hiti lenubu pisi luꞌehibe luto ya nolapiye?  
\v 41 Ya lago Yesu lu epiꞌehina: Lenali lenubu pisi nelinogomo nani fakupa ka lu melepiꞌohuna. To lali lubuti niꞌinagi bu go fe nolune lite yaꞌma nelana yanaꞌmu lenali komopatinigu fi hekini lo su hago fakupa ka nolu lepolobe.   
\c 10  
\s1 Sipisipi yagamagihi gomogeꞌna bame kaꞌa  
\p
\v 1 Yesu mone kaga lu epiꞌehina: Nani maꞌnaka lu nolepube. Bonaꞌi moneuba sipisipi yagamagihi bihu kasito metise buto folaganuguti leke ho limito baukalo bo to lubalo bo nohibe.  
\v 2 To bomo moneuba kasitogati tilinamo ana bonaꞌi sipisipi yagamagihi kaba bo nohibe.  
\v 3 Kasito nomina bouba kafe sigi etenogo sipisipi kaba bouba tiloto sipisipi yagaꞌamagihi enigi nohenogo moneko monekoꞌisi henogo enali nogoꞌa kehelite megeꞌi melete bilabe.  
\v 4 Bihuguti eneleꞌmo fegu toto kohe toto nobigo sipisipi yagamagi nogoꞌa kehelilete kapogu fi hele tete megeꞌi lifite bilata nehabe.  
\v 5 Enali fato bonaꞌmofihi mekeheliꞌahana ai megeꞌi melete mebilanaꞌmu koli hite aitogati heꞌmite bifa hilabe. Henaꞌmube? Enali fato bomofihi nogoꞌa mekeheliꞌahana yabe, luto Yesu ya luꞌehina.   
\p
\v 6 Ana bame ka lu epiꞌehinaya Felosi bonaꞌi enali yaꞌma bame kamofihi hapaꞌa mekeheliꞌahana yabe.   
\s1 Yesu ai sipisipi yagamagihi kaba boꞌani hetofa bo nohibe  
\p
\v 7 Yesu ka mone hiti akuꞌi lu epiꞌehina: Maꞌnaka lu nolepube. Naniꞌni sipisipi yagamofihi komogeꞌnamofihi kafemo nohube.  
\v 8 Koyapaꞌi kohe teꞌahanamagi faga lilata enali baukalo bo to lubalo bonaꞌi huto hiꞌahana. Ya hago sipisipi yagamagi kaꞌani mekeheliꞌahana yabe.  
\v 9 Nani kafe legi huto nohube. Bonaꞌmagi neleꞌmo felu mehese tite nehago Huꞌmau enubuto bito kaba hu epalalinaꞌmu yabe. Ana bonaꞌmagi fegutoga bilete nonugu tilete yaꞌma bite ete hiteꞌani sipisipi yagamagihi suhi hite noseꞌna nelata nehabe.  
\v 10 Baukalo bonaꞌuba tilubeꞌmu nohuto sipisipi yagamagihi eneleꞌmo sibina huto gumina liloto enoho fililinaꞌmu nohibe. Nani eneheꞌmalube luto enubuto bilubeꞌmu oꞌohunagihe. Ya nohuto mino kosaba huseꞌi epilubeꞌmu nohugo enali minomo buto minoseꞌnaꞌa lilete asagaꞌi hetofa hite minalabe.   
\p
\v 11 Nani sipisipi yagamagita kaba boꞌani batiꞌa nohube. Nani yaꞌma kaba boꞌani nohutoꞌni sipisipi kumu fililube luto enubuto biluna yaꞌma nani nohube.  
\v 12 To bo kaba huseꞌnamofihi liliꞌnalo efatoko lilina bo yaꞌma sipisipi yaga aiꞌa lusi kaba bo menohinaꞌa to kaba hu bati menohibe. Ai sipisipi yaga hiti ketoloto minotoꞌa to lopi kala moneuba hagulu tilubeꞌmu ago yaꞌma kaba bo bu goto sipisipi yaga heꞌmi epoloto meleꞌisi koli nofalago lopi kalauba enohoto nalubeꞌmu nohigo sipisipi yagamagi bu gete tili tele hilata nehabe.  
\v 13 Henaꞌmube? Yaꞌma liliꞌnalo efatoko lilina bo ai sipisipi yagamagi kumu mekehelise faꞌmene minoto peꞌmo mone lilinaꞌmuko keheliꞌehibe. Ai sipisipi yagamagihi lusi kaba boꞌani menohibe.  
\v 14-15 Nani sipisipi yaga kaba boꞌani batiꞌa nohube. Afoꞌnifu nani kumu keheliꞌehibe. To nani ana huto ai kumu keheliꞌohube. Ya nohutoꞌni sipisipi yagaꞌni enali kumu ana huto akeheliꞌohuna yabe. To enali ana hite nani kumu akeheliꞌahana yabe. To nani enali kumu enubuto bito fililubeꞌmu nohube luto lu moloꞌohube.  
\v 16 To fato fato sipisipi yagaꞌni mana bihugu menehanaꞌa enaliꞌi sa sa huloto eneleꞌmoto oto li nupa hu epalalube. Enali nogoꞌni kehelite ete li nupa hite to kaba boꞌani monekoꞌisi nohigo monekoꞌna hite minaluneꞌmu habe.   
\p
\v 17 Enali kumu fililube luto nohugo Afoꞌnifu nani kumu bita huto komopaꞌa niminogo akuꞌi filiꞌohunaguti neleꞌmo ho tinogo minalube.  
\v 18 Bonaꞌi moneuba noho fililubeꞌmu nohuto nemehaꞌni li heꞌmi menetalinaꞌmu yabe. Enali kumu fililube luto naniꞌni liluna malaluna niꞌibe. To nemehaꞌni li heꞌmilufi to li heꞌmiloto akuꞌi lilube yanamofihi nani foyaꞌni niꞌibe. Yaꞌma Afoꞌnifu ya hubo luto lu nimiꞌehina kaga keheli emiꞌohube, luto Yesu luꞌehina yabe.   
\p
\v 19 Ana kaga lu epigo Yuta bonaꞌmagi kehelite yaꞌmana luꞌehina kagamofi kumu lilete ana bonaꞌi minanamagi loko hiꞌahana.  
\v 20 Moneꞌamagi ma liꞌahana: Foipa felemo komopaꞌagu tito minago negi noꞌehinagihe. Henabe lite aiꞌa kaꞌa nekehelibe, lenaliya?  
\v 21 To moneꞌamagi ma liꞌahana: Oꞌe. Bo moneꞌmofihi komopaꞌagu foipa fele nohinogomo yaꞌma hetofa kaga menolibe. Foipa feleuba bu pisi luꞌehina bomofihi buꞌa li bati hu etalifihe? Oꞌe, yaꞌma mehu etalibe.   
\s1 Yuta bonaꞌmagi Yesuhi enemegesa hi emiꞌahana  
\p
\v 22 Ko ito yasi hina kana huto higo to Yelusale hepalugu koyapaꞌi sipi mono nohi aku giꞌahananamofihi enali yaꞌma beto hise yaꞌmu sipi noseꞌna nalata yupahi analo Yuta bonaꞌi li gehesa hiꞌahana yabe.  
\v 23 Ana yupapo Yesu yaꞌma mono nonugu tito mone nosipetoga giꞌa Solomonihi Nosipeto yabe ya nelana ai anagu kapo nomalago  
\v 24 Yuta bonaꞌmagi aitoga ete leꞌmo bego bego hite loka heꞌahana: Lali loe lae nohuta henaki kana bulenogo komopati li hokolo hu letalane? Huꞌmau kokulumaluguti ho lifiꞌehina bo, Mesiau, yaꞌma nohapi maꞌnaka luto lu limibo.  
\v 25 Ya nelago Yesu kagaꞌanilo nonaꞌa lu epiꞌehina: Yataꞌa nani alu lepi su hoꞌohugo lenali yaꞌma kagaꞌmu keheli uleꞌale mehiꞌahana. Afoꞌnifu kaga lu molo netoꞌehinamofihi liliꞌnauba yaꞌma nani kumu ya suhi lenelepiꞌehina yabe.  
\v 26 Lenali ka lamanaꞌa lu lepiꞌohunanamofihi lenali keheli uleꞌale mehiꞌahana yagi sipisipi yagaꞌni menehanagihe.  
\v 27 To sipisipi yagaꞌnimagi nogoꞌni kehelilata nehabe. Nani enali kumu keheliya igo nemegeꞌi meleꞌahana.  
\v 28 Yaꞌma yagapanaꞌnimagi mino kosaba huseꞌna epilube luto mefilise mineme bite minalabe. Nani enunu kiꞌohunaguti fato bouba nebe mesililinaꞌmu yabe.  
\v 29 Yaꞌma yagapanaꞌni nimiꞌehina bo, Afoꞌnifu ai asagaꞌi enebe ligiꞌehina. To kaba hu epoloꞌehinaguti fato bo moneuba oto be mesililinaꞌmu yabe.  
\v 30 Afoꞌnifu hiti nani hiti moneko babeyafalo nohuꞌibe.   
\p
\v 31 Ya ligo Yuta bonaꞌmagi efahi lite aku halune lite lago  
\v 32 Yesu lu epiꞌehina: Afoꞌnifu liliꞌna nimiꞌehina yaꞌma lenogobisalo babu luto li huto huꞌohugo ana hetofa liliꞌna monekoꞌi liꞌohuna, henaꞌmu nahaluneꞌmu nehabe?  
\v 33 Yuta bonaꞌmagi enali kaꞌalo nonaꞌa ma lite lu emiꞌahana: Lali hetofa liliꞌnaka liꞌahataꞌmu yaꞌma mekahaluta kai faꞌmene bo nohatitamo niꞌigo Huꞌmamofihi lube sibina huto luꞌahatamo afoꞌnifu ai hiti nani hiti moneko babeyafalo nohuꞌibe luto ya luꞌahataꞌmu fakupa ka lu ketoto kahaluneꞌmu hune.  
\v 34 Ya lago Yesu lu epiꞌehina: Lenali keya katinigu Huꞌmau luꞌehinamo keyeꞌahana: \it Lenali huꞌma suhi hite nehabe.\it*  
\v 35 Yaꞌma lali mono kaga keyeꞌahana lamana ka niꞌigo mino lito buꞌehina kaga niꞌibe. Huꞌmau kaꞌa lu epiꞌehinaꞌa enali kumu nani suhi hite mineꞌahabe luto Huꞌmau luꞌehina.  
\v 36 To nanimoya Afoꞌnifu neleꞌmo ho tito melugu noho lifiꞌehina. Nani Huꞌmamofihi panaꞌa nohube lutoꞌni yaꞌma lenali henabe luto lube sibina huto luꞌahatabe lite nelabe?  
\v 37 Afoꞌnifihi amuya liliꞌnaꞌa menolinogoꞌnimo nanitoga keheli menimilabe.  
\v 38 Analoꞌi nani kumu keheli uleꞌale mehite yaꞌma liliꞌna liꞌohunanaꞌmu keheli uleꞌale hite minaluneꞌmu hilo. Henaꞌmube? Yaꞌma liliꞌna liꞌohutamo niꞌigo Huꞌmau neheꞌmoto nanitoga i keꞌmoto monekoꞌna nominoꞌibe. To nani ana huto aitoga i keꞌmobe.   
\p
\v 39 Ya luto lu epigo enali mone hiti aku nagaꞌi emiluneꞌmu nehago ai enayanuguti enebe silito bufa huꞌehibe.   
\p
\v 40 To Yesu buto Yotani nagamito leke hoto koyapaꞌi Yoniu ana nagami folo epolose hepato buto minoꞌehina.  
\v 41 Anagu nohigo babu boanaꞌi nehetite liꞌahana: Yoniu liliꞌna amuyaꞌa hiti meliꞌohuto to ai ma bo kumu kaga luꞌehinaꞌa yaꞌma lamaꞌnaka lu huto huꞌehina.  
\v 42 Yaꞌmana kegiꞌa bonaꞌmagi babu luto Yesu kumu keheli uleꞌale hite agoya hu emiꞌahana yabe.   
\c 11  
\s1 Lasalasi afiliꞌehina  
\p
\v 1 Hepato mone Betani analugu bo mone Lasalasi yabe giꞌa nelana ai minoto besiꞌehina. Yaꞌma Betani hepaꞌi loe ate Malia to Mata mineꞌahaꞌina.  
\v 2 Yaꞌma Maliau ai Yesuhi gigusaꞌalo tu mesebe hekito folo etoto okaꞌatu kele li etoꞌehinamofihi etaliꞌafu Lasalasi yaꞌma besiꞌehina bo yabe.  
\v 3 To ana aꞌmaleꞌi Yesutoga kaga melete lu emiꞌahaꞌina: Sipi Bo, kai kibita huse bo kalalukafihi besiꞌehina yabe.  
\v 4 To Yesu yaꞌmana besiꞌehinaga obo luto liꞌahaꞌinaꞌmu kehelito luꞌehina: Yaꞌmana Lasalasihi besiseꞌna huto hu eminogo fililoto meminalinaꞌmu yaꞌma bonaꞌmagi kehelite Huꞌmamofihi giꞌa liyafa hilabe. Yanaꞌmu nani panaꞌa nohugo enali ana hite nigiꞌni liyafa hiluneꞌmu nehabe.   
\p
\v 5 To Yesu Matahi to gonaꞌa hitiꞌi to Lasalasi hiti komopaꞌa epiꞌehina yabe.  
\v 6 To Lasalasi besiꞌehinamofihi kaga kehelito Yesu nominana hepalugu loe yupahi hiti minoꞌehina.  
\v 7 Minoto panaꞌalobo lu epiꞌehina: Lali i behe huto Yutia melugu bilune, Yesu luꞌehina.  
\v 8 Ya ligo panaꞌalobomagi lu emiꞌahana: Babafio, henabe luto anaga bilune? Hupamone kana Yuta bonaꞌmagi efa kosatu kahalune lite lago lanamoya to ana kegiꞌa lu kehelito bilune lapiye?  
\v 9 Ya lago Yesu lu epiꞌehina: Yege tilengo mone yupahi goꞌi luto fana talibe. Bonaꞌi moneuba kapo moloto nobinogo yege notigo efanuguti kanafu tito mekalinaꞌmu yabe. Henaꞌmube? Fana toseꞌnamofihi melugu bu go bati huto ho koto mekalibe.  
\v 10 To bo moneuba sinihi ginogo kapo moloto bilina ho kalinaꞌmu yabe. Henaꞌmube? Komopaꞌagu fana toseꞌnaꞌa meniꞌigo yabe.  
\v 11 Yesu ya luto mone hiti luꞌehina: Lalalutifu Lasalasi ai buꞌi koꞌehina to nani buto leꞌmo ho tilube.  
\v 12 Ya ligo panaꞌalobomagi lu emiꞌahana: Sipi Bo yale. Buꞌi koꞌehina ye kalinaꞌmu yabe.  
\v 13 Yesu lu epiꞌehinamofihi hapaꞌa yaꞌma Lasalasi afiliꞌehibe. Enali enegekesa kehelite ai faꞌmene buꞌi koꞌehibe.  
\v 14 Enali sibi enegekesa kehelite nehago Yesu lu hokolo huto lu epiꞌehina: Lasalasi afiliꞌehibe.  
\v 15 Afilitita aitoga nani meminotitaꞌmu nipagu bati huto nohigo yaꞌma lenali kumu ya luto nolugo alihi nanitoga keheli uleꞌale hi nimilabe. Yaloꞌi lali aitoga bilune.  
\v 16 Ya ligo Tomasiu fato giꞌa Ubabeya yabe laluꞌagihi panaꞌalobo lu epiꞌehina: Ke, bati huto babafi boti ai hiti lali hiti binogoti loho fililabe.   
\s1 Yesu filiꞌahanamagihi eneleꞌmo ho tise bo yabe  
\p
\v 17 To Yesu to panaꞌaloboꞌa Betani hepato nehetite Lasalasi filiꞌehinogo enali gufaꞌa keli heꞌahana yege yupahi loegi loegi niꞌigo keheliꞌahabe.  
\v 18-19 Betani hepaꞌi Yelusale hepato lebatoꞌi niꞌinalo yaꞌmu Yuta boanaꞌi babu lite Mata hiti Malia hiti bu galune lite ete soso hi etete eniginaga fi etimiꞌahana.   
\p
\v 20 To Matau Yesu noana kehelito nonuguti heꞌmito limito aitoga nobigo Maliau nohaꞌanigu faꞌmene minoꞌehina.  
\v 21 Matau buto Yesuhi fo tula hoto lu emiꞌehina: Oho, Sipi Boꞌnimaka. Kai nohaꞌnigu minatita netaliꞌnifu mefilititaꞌmu yabe.  
\v 22 To yatai hiti nani aꞌnokehelube. Kai afokafitoga loka hetogo Huꞌmau moneꞌna kimilinagihe, luto Mata luꞌehina.  
\v 23 To Yesu lu emiꞌehina: Ketalikafu filiꞌehinaguti leꞌmo ho tilinaꞌmu yabe.  
\v 24 Ya ligo Matau lu emiꞌehina: Su halina kana sipiꞌa yanugu Huꞌmau netaliꞌnifihi leꞌmo ho tilina keheli fe luꞌohube.  
\v 25 Ya ligo Yesu lu emiꞌehina: Nanisigo filiꞌahana bonaꞌi eneleꞌmo ho tilata bo nohuto mino kosaba huseꞌna epilata bo nohube. To bonaꞌi moneuba nanitoga keheli uleꞌale nohinogo gufaꞌa fililenogo aku yaꞌma bo mino lito buto minalube.  
\v 26 To bonaꞌi moneuba nanitoga i keꞌmoto minoto to keheli uleꞌale hu nimito minalina mefililinaꞌmu yabe. Yaꞌma keheliya ito nominatafihe?  
\v 27 Ya ligo Matau lu emiꞌehina: Oꞌyo. Sipi Bo, Huꞌmamofihi panaꞌa leꞌmo ho tiꞌehina bo nohane. To kokulumaluguti koho lifigo melugu limiꞌahata yaꞌma akeheli amuya moloꞌohube.   
\s1 Yesu ai yibi huꞌehina  
\p
\v 28 Matau ya lu emito i behe huto buto gonaꞌa Malia nohinalo buto musi huto kaga lu emiꞌehina: Babafiti noanogo kai kumu kehe noibe.  
\v 29 Ya ligo Maliau kehelito meleꞌisi ho tito aitoga buꞌehina.  
\v 30 Yesu nohi hepato menehetito Matau yataꞌa lu emiꞌehina kapoꞌalo ya minago Maliau anaga nehetiꞌehina.  
\v 31 To Yuta bonaꞌmagi Maliahi eniginaga fi emiꞌahanamagi nonugu minete ai ho tito meleꞌisi leke ho nolimigo enali bu gete enegekesa kehelite ai kene mala malatoga buto yibi bilubeꞌmu nobibe lite megeꞌi melete biꞌahana.   
\p
\v 32 Maliau Yesu nohinalo nehetito lipito gigusalugu nu kito lu emiꞌehina: Sipi Boꞌnimaka. Kai nohatita netaliꞌnifu mefilititaꞌmu yabe.  
\v 33-34 Ya luto yibi nohigo Yuta bonaꞌi eꞌahanamagi hiti yibi nehago Yesu bu goꞌehina. Bu goto komopaꞌagu sipi ginaga figo mehi epito enoloka hoꞌehina: Lenali hiyaga keli heꞌahana? luto ligo enali: Maloꞌi oto bu gobo, Sipi Bo yale, lite lu emiꞌahana.  
\v 35 Ya nelago Yesu yibi huꞌehina.  
\v 36 Yibi nohigo Yuta bonaꞌmagi ma lite liꞌahana: Bu galo. Ai yaꞌma bo kumu sipi kekeꞌi li etoꞌehina.  
\v 37 Ya lago moneꞌamagi ma liꞌahana: Abo. Bu pisi luꞌehina bomofihi leꞌmo bati huꞌehinamo yanaꞌmu henabe luto Lasalasi besiꞌehinamo leꞌmo ye katita mefilititaꞌmu ya hifihe?   
\s1 Yesu Lasalasi leꞌmo ho tiꞌehina  
\p
\v 38 Ya liꞌahago Yesu mone hiti komopaꞌa sipi ginaga figo kene mala malatoga buto yaꞌma mulimofihi efahi mone bagaꞌalo hekini leꞌahanaga nehetiꞌehina.  
\v 39 Yesu ma lu epiꞌehina: Yaꞌma efahi li heꞌmiꞌehilo. Ya ligo filiꞌehina bomofihi etaliꞌafu Matau lu emiꞌehina: Sipi Boꞌni yale, Loegi loegi yupahi meleꞌahanagi tugumaꞌi gofa nobibe.  
\v 40 Ya ligo Yesu lu emiꞌehina: Henaꞌmube? Yataꞌa lu kimiꞌohunamofihi mekeheliꞌahatafihe? Kai nanitoga keheli uleꞌale hinogomo Huꞌmamofihi amuyaꞌa hiti fana toseꞌnaꞌa hiti bu galane luto lu kimiꞌohunagihe.  
\v 41 Ya ligo hekini leꞌahana efahi li heꞌmiꞌahana. To Yesu bu go saga huto ma luꞌehina: Afoꞌniga, nani kumu kehelilata nohane. Yanaꞌmu foke ka lu kimilata nohube.  
\v 42 Nani kumu kehelilata nohatana keheliya iꞌohube. Yaloꞌi nani aku ya nolugo henaꞌmube? Ma bonaꞌmagi kai melugu noho lifiꞌahataꞌmu yaꞌma keheli uleꞌale hilabe.  
\v 43 Ya luto luloto ai ka mone sipi kehe ito: Lasalasio, leke ho limibo, luꞌehina.  
\v 44 Ya ligo filiꞌehina bouba ho tito yogolo poto leke ho limigo gigusaꞌa yahaꞌa katatu sa giꞌahana to okabaꞌa hiti sa giꞌahana. Lasalasi ya minago Yesu lu epiꞌehina: Gulu ho etenogo bino.   
\s1 Yuta bonaꞌmagi Yesuhi halana ka lu hetofa hiꞌahana  
\r Mt 26:1-5; Mk 14:1-2; Lk 22:1-2  
\p
\v 45 To babu Yuta bonaꞌi Maliatoga nehetiꞌahanamagi Yesu huꞌehinanamo bu gete aitoga keheli li pili keꞌahana yabe.  
\v 46 To lugaꞌamagi i behe hite Felosi bonaꞌi nehanalo bite Yesu huꞌehinanaꞌmu lu epiꞌahana.  
\v 47 Ya lu epite nehago Felosi bo hiti to sipi mono noto kaba bonaꞌi hiti li nupa hite mono kanisole bonaꞌi li gehesa hite ma kaga liꞌahana: Yaꞌma bouba amuya liliꞌna babu luto liꞌehinagi henati hilune?  
\v 48 Lali meheꞌmi etenogo ai amuya moloto nominago yege yege boanaꞌi aitoga kehelite agoya hu emilabe. Enali ya hilenogo Lomu gamani bonaꞌi kehelite lali sipi mono nohati tele bite lali nagati hiti asagaꞌi enoho fililuneꞌmu habe.  
\v 49 Ya nelago enaliluguti bo moneuba giꞌa Kaiyafasi, ai kufugu mono nohi kaba bo sipiꞌa yaꞌmauba ho tito lu epiꞌehina: Lenali negi nete mekehelilata nehabe.  
\v 50 Henabe lite asaga Yuta bonaꞌmagita fililabe? Filinogo fenene hilibe, menekehelifihe? Ana bouba ai monekoꞌisi boanaꞌmofi kumu fililina bati huto niꞌibe.  
\v 51-52 Yaꞌma kaga lu epiꞌehinaꞌmu aiꞌa keheliꞌehinaꞌa meniꞌibe. Ana kufugu sipi mono noto kaba bo nohigo lu huto huto bo legi huto yaꞌma Yesu ai asaga Yuta bonaꞌmagi kumu fililina to enali kumu hiti fililoto to Huꞌmamofihi pananaꞌa futili hiꞌahanaꞌamo eneleꞌmo nupa hilibe. Yaꞌma kagaꞌamofihi hapaꞌa mekehelise faꞌmene bagaguti lu epiꞌehina yabe.  
\v 53 Ya lu epiꞌehigo ana kanagu Yuta kaba bomagi lu kehelite ho fililune lite yamofihi kapoꞌa sa sa hite mineꞌahana.  
\v 54 Yanaꞌmu Yesu Yutia metoga folaganugu kapo memoloto anagati heꞌmito mone hepaꞌi giꞌa Efelemu ka metoga lebatoꞌi ana hepato buto minoto panaꞌalobo hiti mineꞌahana yabe.   
\p
\v 55 To analoꞌi Yuta bonaꞌmagi Pasa noseꞌna nalana kana maꞌasi huto hinogo to bonaꞌi fato fato hepatogati ete Yelusale nehetite enugufa okala hilana yanamofihi mono noseꞌna nalabe lite biꞌahana.  
\v 56 Enali Yesu kumu sa sa nehite sipi mono nonugu li nupa hite ai loka hago ai loka hago hite liꞌahana: Kai henabe luto nokeheline? Mana sipi noseꞌna nalanaga alifi mealibe? lite liꞌahana.  
\v 57 To sipi mono nohi kaba bomagi hiti to Felosi bonaꞌmagi hiti boanaꞌi lu epiꞌahana: Yesu nominalina hepaꞌa kehelilete ete lu limilo, lite yaꞌma kaga meleꞌahana. Henaꞌmube? Nagaꞌi emilune, lite liꞌahana yabe.   
\c 12  
\s1 Aꞌi moneuba Yesuhi gigusaꞌalo tu mesebe foloꞌehina  
\r Mt 26:6-13; Mk 14:3-9  
\p
\v 1 To yege yupahi nayahaꞌni su hoto mone kegiꞌa monekoꞌisi leke ho malago Pasa noseꞌna nalana kana huto meoꞌehibe. Yesu yaꞌma filiꞌehina bo Lasalasi leꞌmo ho tiꞌehinaꞌa hepaꞌi, Betani yabe, ai buto analo minoꞌehina.  
\v 2 Ana hepato enali Yesu kumu noseꞌna mone laita hite loloba nehago Matau guna ito epigo Lasalasi hiti Yesu hiti hitalo minete neꞌahana.  
\v 3 Ya nehago Maliau mone kopogu tu mesebe nagamiꞌi nina yama mesebe sipi efatoti mina fiꞌehinamofihi ai lito Yesuhi gigusalo i hekito folo etoto yatama okaꞌatu kele li etoꞌehina. Ana mesebeuba nonugu asagaꞌi tu hetofaꞌa biꞌehina.  
\v 4 Ya higo Yesuhi panaꞌalobo moneuba giꞌa Yutasi Isikelioti yaꞌmana bo alihi Yesu kumu Felosi bonaꞌi gutunu ka lu epilina ai ma luꞌehina:  
\v 5 Abo. Yaꞌma tu mesebemofihi fato bouba mina finogo minaꞌaloti 300 kina yabe lite bite enumuhi menina bonaꞌi epilina niꞌibe. Henabe luto faꞌmene folo etoꞌehibe?  
\v 6 Yutasiu ya luto faga luꞌehina muhi menina bonaꞌi kumu kaba mehu epolose ai gumina lilata bo nohibe. Aiꞌago efaha guꞌi lito kaba hulata aku ai hapaꞌa ana efaha guꞌmoguti gumina lilata huꞌehina.  
\v 7 To Yesu luꞌehina: Oꞌe, heꞌmi etalo. Ma aꞌuba nehete keli halana yupapofi kumu mesebe folo netoꞌehinagi yaꞌma aiꞌa niꞌinaꞌmu yabe.  
\v 8 Asaga kana enumuhi menina bonaꞌi lenalitoga neminabe. Asaga kana nani lenalitoga meminalube, luto luꞌehina yabe.   
\s1 Yuta bonaꞌmagi Lasalasi halana ka lu hetofa hiꞌahana  
\p
\v 9 To Yuta bonaꞌmagi babu lite Yesu Betani hepalugu nominanamofihi kehelite anaga biꞌahana. Enali Yesuhi bu galune lite to filiꞌehinaguti leꞌmo ho tiꞌehina Lasalasi bu galune lite biꞌahana.  
\v 10 Yaꞌma huꞌehinaꞌmu sipi mono noto kaba bomagi kehelite Lasalasi halana ka lu hetofa hiꞌahana.  
\v 11 Henaꞌmube? Babu Yuta bonaꞌmagi Lasalasi filiꞌehinaguti leꞌmo ho tiꞌehinaꞌmu kehelite mono kaba nagatogati heꞌmite to Yesutoga keheli uleꞌale hite agoya hi emiꞌahana yabe.   
\s1 Yesu Yelusale hepato gihiti bo suhi huto tiꞌehina  
\r Mt 21:1-11; Mk 11:1-11; Lk 19:28-40  
\p
\v 12 Mone yupahi etekaꞌa babu boanaꞌmagi Pasa noseꞌna nalana kanaꞌalo li gehesa hite Yesu Yelusale hepato alibe lite keheliꞌahabe.  
\v 13 Ya kehelilete yafa hayaꞌa i gofa hete mone olopa kapo nekisaꞌalo melete to mone yafa hayaꞌamo lite bite fo tula helete enegelo biꞌahana: Oho, Huꞌmamofitoga fokehi li emilo. Huꞌmamofihi bo noananamofihi giꞌa liyafa hilo. Huꞌmao, kai Isilaeli gihiti bomofihi lusa gi etobo, lite hekele liꞌahana.  
\v 14 Ya nelago Yesu toki yaga sa huto moneꞌmofihi gupisaꞌalo minoto oꞌehina. Ya huto koyapaꞌi ai kumu mono bukugu fayahi keyeꞌahana:   
\q1
\v 15 Yiona hepato bonaꞌmagita koli mehilo.  
\q1 Gihiti botini lenalitoga nooto  
\q1 toki yaga ikeleꞌamofihi megesalo  
\q1 minoto noana.  
\q1 Bu galo.   
\p
\v 16 Yaꞌma hiꞌahana kanaꞌagu Yesuhi panaꞌalobomagi mono kaga koyapaꞌi fayahi geꞌahanamofihi hapaꞌamu mekehelite to boanaꞌmagi Yesu kumu enegelo biꞌahananamu ana hite hapaꞌamu mekeheliꞌahana. To alipo Yesu filiꞌehinaguti ho tito kokulumamofihi fana toseꞌnagu tiꞌehina yana kanagu yaꞌma mono fayahi geꞌahanamofihi beto hite keheliya iꞌahana.   
\p
\v 17 Koyapaꞌi Yesu Lasalasi mulilugu meleꞌahana filiꞌehinaguti leꞌmo ho tiꞌehinamofihi kanaꞌa babu boanaꞌi minete bu geꞌahanaꞌamagi bite Yesu kumu lu yege heꞌahana yabe.  
\v 18 Ya huꞌehinaꞌmu yaꞌma babu boanaꞌi Yesuhi amuya liliꞌnaꞌamu akehelite kapogu fo tula hete li nupa hiꞌahana.  
\v 19 Ya nehago Felosi bomagi ai lu emigo ai lu emigo ma lite liꞌahana: Bu gete kehelilo. Lali ai be meligilata nohune. Bu galo, noto noto boanaꞌi silagaꞌmagi megeꞌi melelata nehabe.   
\s1 Giliki metoga bonaꞌi Yesu kumu bu galune lite sa hiꞌahana  
\p
\v 20 To Yelusale hepalugu boanaꞌi tite mono nonugu sipi noseꞌna nalana yupahi lugaꞌamagi Giliki bonaꞌi hiti moneko kumu tiꞌahana.  
\v 21 Enali ete Yesuhi panaꞌaloboꞌa mone Filipi, ai Betesaita hepato Galili meluguti oꞌehina bo aitoga ete lu emiꞌahana: Babafio, lali Yesuhi bu galuneꞌmu hune.  
\v 22 Ya lago Filipiu kehelito laluꞌafihi Atulu nohinalo buto ana kaga lu emiꞌehina. To keheligo etali moneka Yesutoga bite lu emiꞌahaꞌina: Giliki bonaꞌi enali kai kumu sa sa nehabe.  
\v 23 Ya laꞌigo Yesu lu etimiꞌehina: Yatai Kokulumaguti limiꞌehina Bomo sipi fana mehaꞌa aitoga huto hilina yaꞌma kanaꞌa maꞌasi huto hilinaꞌmu yabe.  
\v 24 Lusiga lu nolepube. Mone noseꞌna bihaꞌa melugu melimilina, faꞌmene minoto pata sito boloto metilinaꞌmu. To noseꞌna bihaꞌa mone tili hu mo ito bololoto tito legeyaꞌa babu luto halinaꞌmu yabe.  
\v 25 To ana huto bo moneuba mino lito buseꞌnaꞌa amuyaꞌa hiti li pili nokenogo aiꞌa fenene hilinaꞌmu. To bo moneuba ma melugu mino lito buseꞌnaꞌa li pili mekalina, megesa hu emilina, yaꞌma bomofihi fenene mehuse ai kokulumalugu minoba minoba hilinaꞌmu yabe.  
\v 26 To bonaꞌi moneuba foyaꞌni li netalubeꞌmu nohutoꞌa nemegeꞌi malalinaꞌmu yabe. Ana kele kele panaꞌni suhi huto nani nominonaga ai hiti minaluꞌibe. Ana bo foyaꞌni netalata nohigo afoꞌnifu leꞌmo ho tito sipi gi molo etalibe.   
\s1 Yesu fililina kanaꞌamu kaga lu epiꞌehina  
\p
\v 27 To Yesu kaga mone hiti lu epiꞌehina: Yatai nani nipaꞌnigu nagabu gofa nogibe. To nani henabe lilube? Afoꞌniga ma kana lolo mehu netalata ya lilufi? Henaꞌmube? Yaꞌma kekeꞌi luseꞌna nugupisalo huto hina kanagu oꞌohunagi huto hu netolenogo minalube.  
\v 28 Ke, afoꞌniga. Kigikamo leꞌmo hofa tobo. Ya ligo kokulumaluguti nogoꞌa moneuba lu emiꞌehina: Nani nigiꞌni leꞌmo hofa toꞌohunagi to aku mone hiti leꞌmo hofa talunagihe.   
\p
\v 29 Ya ligo li nupa hiꞌahana boanaꞌmagi ana nogoꞌa kehelite ma liꞌahana: Kokililika nolibe, lite to moneꞌamagi: Agelo moneuba lu emiꞌehibe, lite liꞌahana.  
\v 30 To Yesu lu epiꞌehina: Yaꞌmana nogoꞌauba kaga nani kumu meluꞌehina. Yaꞌma lenalitiniꞌmu luꞌehina yabe.  
\v 31 Yatai Huꞌmau asaga melugu boanaꞌmagihi guna malalibe. Yaꞌma meꞌi kaba bo, Satahi leꞌmo laba hinogo amuyaꞌa limilinaꞌmu yabe.  
\v 32 To enali meluguti neleꞌmo saga hilenogo nani babu boanaꞌi nanitoga eneleꞌmo moloto kefefe hilunagihe.  
\v 33 Yesu ya luto luꞌehinaꞌamofihi hapaꞌa ma nina, malipu yafalo henogo fililinamofihi gabu giseꞌnaꞌa hiti lilina yaꞌma kagauba lu hokolo hu epoloto enelepiꞌehina.  
\v 34 To ya luto ligo bonaꞌmagi kagalo nonaꞌa lu emiꞌahana: Lali keya ka bukugu fayahi geꞌahana: Mesia ai minoba minobo hilinaꞌmu, henabe luto enali Kokulumaguti limiꞌehina Bomofihi meluguti leꞌmo saga hite ho fililabe, luto luꞌahata? Kokulumaguti limiꞌehina Bo kiyiꞌafu nohibe?  
\v 35 Ya lago Yesu luꞌehina: Lenali folaganugu fana toseꞌnauba bula ola huto huꞌehinamofihi hupamone kana su halinaꞌmu. Lenali yaꞌma fana toseꞌna niꞌigo analo nehilo. Ya hite, metepuna lenalitoga lenebe ligi lalibe luto luꞌohube. Bonaꞌi metepunagu minoto kapo bilina bu go bati mehuse kapoꞌa menokehelibe.  
\v 36 Yaꞌma fana mehaꞌalo lenali megeꞌi nemelete anagu foya lamanaꞌa lite minalo. Lenali ya hilete fana toseꞌnamofihi boanaꞌi lolo hilabe.  
\s1 Yuta bonaꞌmagi Yesutoga keheli uleꞌale mehiꞌahana  
\p Yesu ya luto lu epito ai buto fato hepatoga fala kito minoꞌehina.  
\v 37 Yaꞌma amuyaꞌa hiti foya babu luto enubulo liꞌehinamoꞌmu enali aitoga keheli uleꞌale mehite to agoya hu meemiꞌahana.  
\v 38 Ya huꞌehinaꞌmu koyapaꞌi lu huto huto bo mone, Aisaiyau ai fayahi koyoꞌehinamofihi yaꞌma lamaꞌnaka luto lu huto huꞌehina:  
\q1 Sipi bo yale.  
\q1 Lali ka lamanaꞌa lu yege hoꞌohuna,  
\q1 kiyiꞌafu ana kagati  
\q1 keheli uleꞌale huꞌehibe?  
\q1 To Sipi Bouba amuyaꞌa enelepiꞌehinogo  
\q1 kiyi kiyiꞌafu keheliya iꞌahabe?   
\p
\v 39 Enali aitoga keheli uleꞌale mehiꞌahanamo henabe lutobe? Yanaꞌmu Aisaiyau mone hiti fayahi koyoꞌehinamo ma niꞌibe:   
\q1
\v 40 Huꞌmau enubu li fili ko epoloꞌehina.  
\q1 Ai enegekesa fi hekini lo epoloꞌehina.  
\q1 Ya hu epoloꞌehinagi  
\q1 enali enubutu bu megalanaꞌmu  
\q1 to enegekesatu keheliya meilanaꞌmu  
\q1 to komopaꞌani i gelehe hite  
\q1 nanitoga mealana  
\q1 leneleꞌmo ye kalube luto lunamobe.  
\q1 Oꞌe, kaitoga mebilune lite liꞌahanagihe.   
\p
\v 41 Yaꞌma koyapaꞌi lu huto huto bo, Aisaiya aiꞌi Huꞌmau leꞌmo ho tiꞌehina bomofihi fana mehaꞌa bu goꞌohuto Yesu kumu kaga luto koyoꞌehina.   
\p
\v 42 To Yuta enikibina bonaꞌmagi babu lite Yesutoga keheli uleꞌale hite aku Felosi bonaꞌi kumu koli hite lu huto mehise faꞌmene mineꞌahana. Lu meepiꞌahana henaꞌmube? Enali Yesuhi kaga li pili kaluneꞌmu nehanamagi enegekesa kehelite Felosi bonaꞌmagi Yesuhi agoya hu emiꞌohunaꞌmu kehelilete mono nonuguti leleꞌmo heꞌmi lalibe lite faꞌmene mineꞌahana.  
\v 43 Enali Huꞌmau foke ka lu epiꞌehinaꞌa nesiꞌasi epesigo to noto noto bonaꞌmagi enofoke ka lu epiꞌahana yaꞌmana sipi epesiꞌehinaꞌmu yabe.   
\s1 Yesuhi kagaꞌauba bonaꞌmagihi hapaꞌani loko hilina  
\p
\v 44 To Yesu bonaꞌi li nupa hiꞌahanamagihi kehe ito sipi kaga lu epiꞌehina: Bonaꞌmagi nani kumu keheli nimilana enali naniꞌnimuko mekehelite noho lifiꞌehina bo, Afoꞌnigi hiti leꞌalitoga enali keheli uleꞌale hiꞌahana.  
\v 45 To bonaꞌmagi bu nenegete noho lifiꞌehina bo, Afoꞌnifihi hiti bu negabe.  
\v 46 To nani yaꞌma melugu oto minoto libiꞌi mone suhi huto nominobe. Ya nohugo bonaꞌmagi nanitoga keheli uleꞌale hite metepuna monelugu meminalanaꞌmu.  
\v 47 To bonaꞌmagi yaꞌma kagaꞌni keheli heꞌmilenogo nani aiꞌa hapaꞌa loko mehilubeꞌmu hube. Nani melugu oto noto noto bonaꞌi kagaꞌani loko hilubeꞌmu meoꞌohube. Noto noto bonaꞌmagihi enubuto bilunaꞌmu yabe lutoꞌni yanaꞌmu oꞌohunagihe.  
\v 48 Bonaꞌmagi enemegesa hi nimilana to kaꞌni keheli heꞌmilana enaliꞌi keneꞌi moneuba ka foya li epoloto kagaꞌani loko hilibe. Yaꞌma lu epiꞌohuna kagaꞌauba meꞌmo hiti kokulumamo su halina kanaꞌagu hapaꞌanimofihi loko hilibe.  
\v 49 Yaꞌma kaga luꞌohunamofihi naniꞌnisigo meniꞌibe. Noho lifiꞌehina bo, Afoꞌnifu aiꞌa lu huto hilane luto luꞌehina kagamo yaꞌma nani lu yege holata nohube.  
\v 50 To Afoꞌnifu kaga lu moloꞌehina yanauba bonaꞌi enubuto binogo mino kosaba hilanaꞌa yaꞌma lilabe akeheliꞌohube. Kagaꞌya lu nolepuna Afoꞌnifu luꞌehina bagaꞌaguti yaꞌma lu nolepube.   
\c 13  
\s1 Yesu panaꞌalobomagihi enigigusaꞌani nagamitu okala hu epoloꞌehina  
\p
\v 1 To mone kanaꞌa noseꞌna laita hite nalana Pasa yabe nelana yaꞌma yupahi leba talina Yesu ma meluguti heꞌmito afoꞌafihi hepato bilina kana maꞌasi huto hilibe luto akeheliꞌehina. Ai boanaꞌa ma melugu mineꞌahanamagihi asaga yupahi kekeꞌi lu epoloꞌehina. To ai kekeꞌi lu epoloseꞌnaꞌa minomo buto su mehoꞌehigo ai filiꞌehina.   
\p
\v 2 Utehi Yesu to panaꞌalobomagi hiti noseꞌna nete mineꞌahana. Ya nehago Satau lu kehelito Yutasi, Simoni Isikeliotihi panaꞌa, ai Yesuhi fatehaꞌa gutunu ka epilibe luto lu molo etoꞌehina.  
\v 3 Yesu afoꞌafu asaga kaba huseꞌna emiꞌehina kehelito to Huꞌmamofitogati limito oꞌehina hiti to i behe huto Huꞌmamofitoga akuꞌi bilina yaꞌmana akeheliꞌehibe.  
\v 4 Ya huꞌehinaꞌmu Yesu hitaloti heꞌmito kefe guꞌa kisi heꞌmito tauli kata mone lito li bilisa hoto  
\v 5 to nagamiꞌi somogu hefito panaꞌaloboꞌamagihi enigigusaꞌani okala hu hapi fito ho tiloto tauli kata li bilisa hoꞌehinatu kele li epoloꞌehina.  
\v 6 To ya hutoꞌa Simoni Pita nohinaga buto minago Pitau loka hoꞌehina: Sipi Bo yale. Nigigusaꞌni okala hu netalapi, luto ligo  
\v 7 Yesu lu emiꞌehina: Yaꞌma huto hu ketonana mekeheline. Alihi yaꞌma hapaꞌamu komopakatu keheliya ilane.  
\v 8 Ya ligo Pitau lu emiꞌehina: Oꞌe, kai nigigusaꞌni okala mehu netalataꞌmu lusiga nolube. Ya ligo Yesu lu emiꞌehina: To nani okala mehu ketolenogoꞌni kai panaꞌaloboꞌni lolo mehilane.  
\v 9 Ya ligo Pitau lu emiꞌehina: Sipi Bo, nigigusaꞌnigo okala mehutoka nayahaꞌni latahaꞌni asagaꞌi okala hu netobo.  
\v 10 Ya ligo Yesu lu emiꞌehina: Bonaꞌi moneuba nagamilugu kolago yaꞌma bomofihi gufaꞌa gulu gulu ligo akuꞌi okala mehilinaꞌmu. Mone yupahi gigusaꞌago okala huloto yaꞌma anasi gulu gulu lilibe. To lenali ana hite komopatinigu gulu gulu luꞌehina. Folagahatinigu keneꞌi monekoꞌisi gulu gulu meluꞌehina yabe luto Yesu lu epiꞌehina.  
\v 11 Yaꞌma kamofihi monekoꞌi gulu gulu meluꞌehinamo henana niꞌibe? Bo moneuba fatehaꞌamagihi gutunu ka lu epilina yaꞌma boꞌmu Yesu kohe toto akeheliꞌehina.   
\p
\v 12 Ai enigigusaꞌani okala hu su ho epoloto kefe guꞌa akuꞌi i kololo bito hitalo buto meto minoto enoloka hoꞌehina: Ya hu lepoloꞌohunamofihi hapaꞌa akeheliꞌahanafihe?  
\v 13 Lenali nani kumu Babafio lite to Sipi Botio nigi hana maꞌnaka lite nigi habe. Yaꞌma nohube.  
\v 14 Nani Sipi Botini hiti Babafitini nohube. To nani lenigigusatini maꞌasi okala hu lepoloꞌohunagi lenalitini ana hite yaꞌma ai okala hu etenogo ai okala hu etenogo yaꞌma hilo.  
\v 15 Nani babeyafaꞌa lenelepiꞌohunagi lenali yaꞌma hu lepoloꞌohunamofihi kehelite ana hite agoya hu epite minalo.  
\v 16 Lusiga lu nolepube. Koko panaꞌa mone afoꞌafihi be ligiꞌehina panaꞌi menohibe. Ana huto kaga lito buꞌehina bo mone ai ho lifiꞌehinaꞌamofihi be meligiꞌehina yabe.  
\v 17 Yaꞌmu lusiga lu lepiꞌohuna, yatai lenali keheliꞌahana. Kehelilete megeꞌi melete nehago komopatinigu babahi hilinaꞌmu yabe.   
\p
\v 18 Nani lenali kumu asagaꞌi menolube. Eneleꞌmo ho tiꞌohunaꞌamofihi akeheliꞌohube. Koyapaꞌi mono bukugu fayahi geꞌahana yaꞌma lamaꞌnaka lu huto hilinamo niꞌibe: \it Noseꞌna noto minoꞌina bouba gigusatu laꞌmisa nefiꞌehibe.\it*   
\p
\v 19 Nani yaꞌma huto mehuꞌehinamofihi kaꞌa yataꞌa lu lepiꞌohunamo yaꞌma alihi huto hinagi nanitoga keheli uleꞌale hu nimilabe.  
\v 20 Maꞌnaka lu nolepube. Enali nani ho lifiꞌohuna bomofihi be tigilana enali ana suhi hite nani nebe netigibe. To ana huto nani nebe tigilana bonaꞌmagi enali yaꞌma noho lifiꞌehina bo Afoꞌnifu be netigibe.   
\s1 Yesu fatehaꞌamagi neleꞌmalabe luto lu huto huꞌehina  
\r Mt 26:20-25; Mk 14:17-21; Lk 22:21-23  
\p
\v 21 Yesu ya luto luloto komopaꞌagu sipi keta higo lu hokolo huto lu epiꞌehina: Maꞌnaka lu nolepube. Folagahatiniguti keneꞌi moneuba fatehaꞌnimagihi nani kumu lu epilinaꞌmu yabe.  
\v 22 Ya ligo panaꞌalobomagi ai bu gago ai bu gago hite enegekesa loe lugufa yigite luꞌehinamofihi hapaꞌa mekeheliꞌahana.  
\v 23 Panaꞌalobo moneꞌa Yesu bita hinaꞌa ai Yesutoga hepito minoꞌehina.  
\v 24 Ya nohigo Pitau kisuma huto obo luto ligo noago lu emiꞌehina: Kai Yesu luꞌehina boꞌmu kiyiꞌafube luto loka hobo.  
\v 25 Ya ligo ana panaꞌuba Yesutoga minomo tubuto loka hoꞌehina: Sipi Bo, fatehakamagihi lu epilina bo kiyiꞌafu nohibe?  
\v 26 Ya ligo kagalo nonaꞌa Yesu lu emiꞌehina: Nani mone beleti noseꞌna tobo sito lito supu nagamilugu i fulu huto emiluna yaꞌma bo nohilibe. Ya luto luloto mone beleti nekisa i fulu huto Yutasi Simoni Isikelioti panaꞌa li emiꞌehibe.  
\v 27 Emigo Yutasiu lito noto nohigo anaꞌasi Satau komopaꞌagu tiꞌehina. Ya higo Yesu lu emiꞌehina: Anaꞌina lolo hilubeꞌmu nohata meꞌme huto lolo hubo.  
\v 28 Ya ligo hitalo neminanamagi Yesu lu emiꞌehina ka yaꞌma keheli bati mehiꞌahabe.  
\v 29 Yutasiu efaha guꞌi kaba huꞌehinagi panaꞌalobomagi enegekesa kehelite yaꞌma noseꞌna li nupa hite nalanaꞌmu Yesu noseꞌna mone hiti buto mina fi letobo lutomofi to mone noseꞌna lito buto enumuhi menina bonaꞌi li epibo, yaꞌma ka lu noemunafi enali yaꞌma enegekesa keheliꞌahana yabe.  
\v 30 To Yutasiu beleti lito anaꞌasi nonuguti leke ho limito buꞌehibe. Metepu ito folugu kana huꞌehina yabe.   
\s1 Yesu yuhufa ka lu moloꞌehina  
\p
\v 31 Yutasiu enalitogati leke ho limito nobigo Yesu lu epiꞌehina: Yatai kanaꞌni huto nohigo nani Kokulumaguti limiꞌehina Bomofita nani fana mehaꞌni ahuto hibe bu galabe. Yatai Huꞌmamofihi fana mehaꞌa nanitoga huto hulenogo bu galabe.  
\v 32 Huꞌmamofihi fana mehaꞌa nanitoga huto nohinogo nani Kokulumaguti limiꞌehina Bomofita enelepilube. To ana suhi huto Huꞌmau fana mehaꞌnimo enelepilinaꞌmu, meleꞌisi ya hilina huto niꞌibe.  
\v 33 Oho, panaꞌnimagita. Lenali hiti nani nesi kanasi minotoꞌni maꞌasi atibilube. Lenali nani kumu sa hilete koyapaꞌi Yuta bonaꞌi lu epiꞌohuna: Biluna hepatoga mebilanaꞌmu yaꞌma lenali hiti ana hite anaga mebilabe luto lu nolepube.  
\v 34 To yuhufa kaga lu moloꞌohuna ma lu nolepube. Lenali komopatini lenogotinifihi emilo. Nani komopaꞌni lenalitoga lepiꞌohunagi lenali ana hite ai komopaꞌa eminogo ai eminogo hite ya hilo.  
\v 35 Lenali komopatini lenogotinifihi eminogo yege yege bonaꞌmagi Yesuhi panaꞌaloboꞌa nehabe lite lilete kehelilabe.   
\s1 Yesu Pitahi nani kumu megesa hu nimilane luꞌehina  
\r Mt 26:31-35; Mk 14:27-31; Lk 22:31-34  
\p
\v 36 Yesu ya ligo Simoni Pitau loka hoꞌehina: Sipi Bo yale, hiyaga bilubeꞌmu nohane? ligo Yesu ma lu emiꞌehina: Biluna hepato mebilataꞌmu yabe. Nani kohe toto bulenogoꞌni alihi nemegeꞌi moloto bilane.  
\v 37 Ya ligo Pitau loka hoꞌehina: Sipi Bo, kai kohe toto buletogo henabe luto nani yatai kemegeꞌi mebilube? Nani yatai kai kumu meleꞌisi fililubeꞌmu nohuto lu nokumube.  
\v 38 Ya ligo Yesu lu emiꞌehina: Ya hifi? Nani kumu fililubeꞌmu lusiga nolapi? Nani maꞌnaka lu nokumube. Etehi foluguꞌi kokole nogo memalalina kana kai yupahi loebe monebe nani kumu menokehelube luto bahane hoto lu epilane, Yesu ya luto lu emiꞌehina yabe.   
\c 14  
\s1 Yesu Huꞌmamofihi kapoꞌa lu enelepiꞌehina  
\p
\v 1 To Yesu panaꞌaloboꞌa ka lu epiꞌehina: Komopatinigu koli mehilo. Lenali Huꞌmamofitoga keheli uleꞌale hite to naniꞌnitoga ana hite keheli uleꞌale hilo.  
\v 2-3 Ifo muyalo Afoꞌnifihi hepaꞌi niꞌinalo nohi babu luto niꞌinagi nani kohe toto tito hepatini li kuguma hilube. Yanuga li kuguma hu su holotoꞌni i behe hu limito lenali kumu leneleꞌmalube lutoꞌni lenali hiti nani nohunalo minalune. Yaꞌma huto hilinamo meniꞌitita lu hokolo hu leputitaꞌmu yabe.  
\v 4 To nani biluna hapaꞌnimofihi kapo yaꞌma lenali akeheliꞌahabe.  
\v 5 Yesu ya luto lu epigo Tomasiu lu emiꞌehina: Sipi Bo yale, bilata hepaꞌi mekeheliꞌohuta yaꞌma kapoꞌa hiyaꞌa huto kehelilune?  
\v 6 Ya ligo Yesu lu emiꞌehina: Yaꞌma kapomo naniꞌni nohube. To ka lamanaꞌa hiti nohuna to mino kosaba huseꞌna hiti naniꞌni nohube. Ya nohunagi bonaꞌi moneꞌamagi Afoꞌnifitoga biluneꞌmu nohune lite aku i pebisa ho netete aitoga bi menehetilabe.  
\v 7 Lenali nanimomuꞌi kehelite Afoꞌnifi kumu keheliluneꞌmu habe. To ma kanagu lenali bite ai kumu nekehelite to bu negabe.   
\p
\v 8 Ya luto ligo Filipiu lu emiꞌehina: Sipi Bo yale, Afokafihi lelepibo. Lelepiletogo lali keheli baga ito anasiꞌya minalibe.  
\v 9 Ya ligo Yesu lu emiꞌehina: Yatama kanaꞌa nani hiti lenali asagaꞌi mineꞌahanamo nani kumu mekeheliꞌahatafi, ya Filipio? Afokafihi lepibo luto henabe lutobe nolane? Buga. Bonaꞌi moneꞌamagi bu negeꞌehinogomo yaꞌma enali Afoꞌnifi hiti be geꞌahabe.  
\v 10 Filipio, nani hiti Afoꞌnifi hiti moneka nohuꞌina yamofihi keheli uleꞌale huꞌahatafihe? To ana huto Afoꞌnifu nanitoga i keꞌmoto nominana keheliya iꞌahatafihe? Yaꞌma kaga maꞌasi lu lepiꞌohunana naniꞌni meniꞌigo Afoꞌnifu nanitoga i keꞌmoꞌehinamofihi kagaꞌa lu nolepube. Afoꞌnifu ai liliꞌnaꞌa nonimigo yaꞌma liliꞌna li etoꞌohube, ya luto Yesu panaꞌalobomagihi lu epiꞌehina.  
\v 11 Ya luto ma luꞌehina: Nani hiti Afoꞌnifi hiti moneka minoꞌohuꞌinamo to nanitoko i keꞌmoto minoꞌehinamo hiti yaꞌma keheli uleꞌale hilo. Yamofihi keheli uleꞌale mehitemo amuya liliꞌna li huto huꞌohunanamofi kumu lenali nanitoga keheli uleꞌale hu nimilo.  
\v 12 Lusiga lu nolepube. Bonaꞌi moneꞌamagi nanitoga keheli uleꞌale hu niminogo yaꞌma nani amuya foyaꞌni suhi hite lilanaꞌmu to, maꞌnaka luto mone hiti foyaꞌnimofihi be ligite babu lite lilabe. Henaꞌmube? Nani Afoꞌnifitoga tito minenogoꞌni eneheꞌmenogo babu lite amuya liliꞌnamo lilabe.  
\v 13 To lenali hena hena nasanaꞌmu nigiꞌnilo lite loka helenogo nani yaꞌma huto hu lepalalube. Afoꞌnifihi panaꞌa nohunagi ya hu lepalalubeꞌmu hugo bonaꞌmagi kehelite Afoꞌnifihi enofoke ka li emilabe.  
\v 14 To lenali fato fatoꞌnamu nigi hete noloka helenogo yaꞌma huto hu lepalalube.   
\s1 Huꞌmau Sikalafuꞌi epilinaꞌmu lu moloꞌehina  
\p
\v 15 Lenali komopatini neniminogo yaꞌma kaga lu moloꞌohunanamo keheli nimilabe.  
\v 16 Ya hilenogoꞌni Afoꞌnifitoga Sikalafuꞌi ka lamanaꞌamofihi afoꞌafu ai leneheꞌmalina aiꞌi loka holenogo lepilibe. Yaꞌma Sikalafuꞌi lepilenogo ai hiti lenalitoga minoba minoba hilinaꞌmu yabe.  
\v 17 Noto noto bonaꞌmagi aiꞌi bu megelata to mekehelilata nehite ana Sikalafu enalitoga melimilinaꞌmu yabe. To lenali aiꞌi kehelilata nehabe. Henaꞌmube? Ai lenali hiti moneka minoto komopatinigu huto nohibe.   
\p
\v 18 To nanimoya heꞌmi lepololenogoꞌni megusa pana suhi hite meminalabe. Lenali nehanalo aku alube.  
\v 19 Hupamone kanaꞌa minolenogo noto noto bonaꞌmagi bu menegenogo aku lenali bu nagalabe. To nani lito buto nohunagi lenali ana hite mine lite bite minalanagihe.  
\v 20 Yana yupahi huto hulenogo lenali Afoꞌnifitoga i keꞌmaluna yaꞌma kehelilabe. To lenali nanitoga i keꞌmalana to nani lenali hiti minaluna yaꞌma kehelilabe.   
\p
\v 21 To bonaꞌi moneꞌamagi komopaꞌani nimiꞌahanamagi kaga moloꞌohunana kehelite nemegeꞌi melelata nehabe. Ana komopaꞌani nimiꞌahanamagihi Afoꞌnifu enaliꞌi komopaꞌa epilibe. Nani ana huto yaꞌma bonaꞌmagihi komopaꞌni epito nani hapaꞌni enelepilube.  
\v 22 Yesu ya luto ligo Yutasiu, fato Yutasi yaꞌma Isikelioti menohina, ai loka hoꞌehina: Sipi Bo yale, henabe luto noto noto bonaꞌi kaiꞌnaka meenelepise lalisigo nolelepine?  
\v 23 Ya ligo Yesu lu emiꞌehina: Bo moneuba komopaꞌa nimito nohutomo kagaꞌnilo megeꞌi malalibe. Afoꞌnifu ana bomofihi komopaꞌa emilibe. Ya huto Afoꞌnifi hiti nani hiti ana bomofitoga buto ai hiti moneka minalune.  
\v 24 To bo moneuba komopaꞌa menimilina kagaꞌni megeꞌi memalalibe. Yaꞌma kaga keheliꞌahanaꞌa naniꞌni kagaꞌni meniꞌibe. Noho lifiꞌehina bo Afoꞌnifu, ai kagaꞌa lu nimiꞌehinaꞌa yaꞌma lu nolepunamo niꞌibe.   
\p
\v 25 Nani maꞌasi bilunagi yaꞌma kaga lu nolepuna lenali hiti nominone.  
\v 26 Afoꞌnifu nigiꞌnilo leneheꞌmalina yaꞌma Sikalafuꞌi lenalitoga ho lifilinaꞌmu yabe. Ai nehetito asaga nasanaꞌmu lenelepiloto to asaga kagaꞌni lu lepiꞌohunaꞌa beto hu lepilinaꞌmu yabe.   
\p
\v 27 To nani heꞌmi lepoloto fuluna mone lepinogoꞌni yaꞌma fulunaꞌniuba lenalitoga minolata nohibe. Noto noto bonaꞌmagi fulunaꞌa episeꞌna yaꞌma nani melepilubeꞌmu, fatoꞌna lepilubeꞌmu nohube. Lenegekesa yigi yigi mehise to komopatinigu lenelesa linogo koli mehilo.  
\v 28 Heꞌmi lepalalube luto akuꞌi lenalitoga alube lutomo yaꞌma lenegekesa keheliꞌahana. Lenali komopatini nimiꞌehinogomo Afoꞌnifitoga tilube lutomomuꞌi kehelite lenegelo bilanaꞌmu yabe. Henaꞌmube? Ai amuya hiti nebe ligiꞌehina bo nohinagi leneheꞌmalibe.  
\v 29 Kohe toto yatai kanaꞌagu lu nolepunamofihi alipo yaꞌma kaga huto hulenogo lenali keheli uleꞌale hilabe.  
\v 30 Yatai kanaꞌa hupamone niꞌigo mone kaga melepilunagi asaga noto noto bonaꞌmagihi kaba bo sibi huꞌehinauba oto huto hilibe. Ai neleꞌmo sibina huto babeyafa hilinamofihi amuyaꞌauba nebe meligilinaꞌmu yabe.  
\v 31 Ya huto hilenogo nani komopaꞌni Afoꞌnifihi emiꞌohuna yanamofihi noto noto bonaꞌmagi yaꞌma keheliluneꞌmu habe. Yanaꞌmu Afoꞌnifu kaga lu nimiꞌehina megeꞌi mololata nohube, Yesu ya luto to kaga mone lu epiꞌehina:  
\p Lali yatai ho tito ma hepatogati heꞌmito nobune.   
\c 15  
\s1 Yesu bai nagaꞌmofihi lamana hapaꞌa nohibe  
\p
\v 1 Yesu molo emito ma luto lu epiꞌehina: Nani yaꞌma bai nagaꞌi hapaꞌa lamanaꞌa nohube. To Afoꞌnifu bai nagaꞌi foya afoꞌafu nohibe.  
\v 2 Nanitogati yafa moneuba yaꞌma legeyaꞌa mehalinaꞌa yamofihi laga hu heꞌmilinaꞌmu yabe. To yafa moneꞌmofihi legeyaꞌa helenogo legeyaꞌa silagaꞌi halibe luto noluto sibina hinaꞌa laga hu heꞌmi heꞌmi nohibe.  
\v 3 To yaꞌma mono ka kohe toto lu lepiꞌohunauba lenali komopatini gulu gulu ligo mino bati hite nehabe.  
\v 4 Lenali yaꞌma nanitoga ete hepite minalo. Ya hiꞌahanaꞌmu nani lenalitoga buto i hepito minalubeꞌmu hube. Hapaꞌa hiti yahaꞌa hiti i mehepise minoto yahaꞌauba aiꞌasigo niꞌito legeyaꞌa halinaꞌa mone meniꞌibe. Lenali yaꞌma ana suhi hite ete nanitoga i mehepilana ana huto lenalitoga legeyaꞌa mone mehalinaꞌmu yabe.   
\p
\v 5 Bai nagaꞌmofihi hapaꞌa nani yaꞌma nohube. Lenali yaꞌma letohaꞌa nehabe. Moneꞌa enali nanitoga ete hepite minalana yaꞌma nani ana suhi huto enalitoga buto i hepilenogo enalitoga legeyaꞌa babu luto halinaꞌmu yabe. Lenali yaꞌma nani hiti i mehepise anaꞌina legeyaꞌa lilanaꞌa mone meniꞌibe.  
\v 6 Lugaꞌamagi enali nanitoga ete i mehepilana yaꞌma i pigilata nohina ya suhi hite gulu gulu bilenogo laga hu heꞌmilubeꞌmu hibe. Hayaꞌa yaꞌma i pigilago logogu laga hite keyelata nehabe. Nanitoga ete i mehepina bonaꞌi enalitoga ana suhi huto hilinamo niꞌibe.  
\v 7 Lenali yaꞌma nani hiti minototi kagaꞌni komopatinigu minalina anaꞌinaꞌmu buka tilana huto hu lepilubeꞌmu hibe.  
\v 8 Lenalitoga legeyaꞌa babu luto helenogo lenali lamaꞌnaka nani bonaꞌni lolo hite minelenogo Afoꞌnifihi fana mehaꞌa yaꞌma sekele mamuꞌa hiti huto hilinaꞌmu yege yege bonaꞌmagi be gelete kehelilabe.  
\v 9 Afoꞌnifu aiꞌa komopaꞌa nimilata nohibe. Nani ana suhi huto komopaꞌni emilata nohube. Ya hulago lenali komopaꞌni lepilata nohunamo yanamofihi kaba huseꞌnaꞌnigu minalo  
\v 10 Nani Afoꞌnifihi bagaguti kaꞌa kehelito liloto komopaꞌa nimilata nohina yanamofihi kaba huseꞌnaꞌnigu nohunamo niꞌibe. Ana suhi hite nabagaguti kaga kehelite lilete komopaꞌni lepilata nohuna yamofihi kaba huseꞌnaꞌnigu minalabe.   
\p
\v 11 Nani komopaꞌnigu haya noinago komopatinigu ana suko huto haya ilina yauba i futili huto bai toto minalibe luto kaga yaꞌma lu lepi su hoto nominobe.  
\v 12 Yaꞌma luto nolu lepolobe. Komopaꞌni lepilata nohuna ana suko hite lenali komopatini ai eminogo ai eminogo helite bilabe.  
\v 13 Kene moneuba ai gibo laluꞌagi kumu yabe luto minoto lito nohinaꞌaloti heꞌmiloto fililina yaꞌma komopaꞌa epiꞌehinamofihi hapaꞌa huto hilubeꞌmu hibe. Fato suhi komopaꞌa ai epilata nohinamofihi nasana be meligilinaꞌmu yabe.  
\v 14 Lenali kaga nolenelepunalo megeꞌi melelata nehana nalaluꞌnigita yabe luto lilubeꞌmu hube.  
\v 15 Kele kele panaꞌi moneuba kaba boꞌamofihi lolo hu etoto moloto huꞌehina komopaꞌagu kaga niꞌina mekehelinago nani yaꞌma kanalo lenali kumu kele kele panaꞌni yabe luto melilube. Nani yaꞌma Afoꞌnifitogati kaga keheliꞌohuna lu huto huto alu lepi su hoꞌohunamo ninaya yatai lenali kumu nalaluꞌnigita nehabe luto nolube.  
\v 16 Lenali naniꞌi yaꞌma neleꞌmo eto menehabe. Nani yaꞌma leneleꞌmo eto hugo lenali bite legeyaꞌi li huto hilenogo amuya moloto minoba minoba huto minalibe luto lu lepoloꞌohuna. Ya hilete nani nigiꞌni kehelite anaꞌina henanaꞌmufi Afoꞌnifitoga buka tilanaꞌalo lepilubeꞌmu hibe.  
\v 17 Komopatini ai eminogo ai eminogo hilabe luto nolu lepolobe.   
\s1 Metoga bonaꞌmagi Yesuhi panaꞌamagihi luba ka lu epilabe luꞌehina  
\p
\v 18 Metoga bonaꞌmagi mono ka mekehelise lenali kumu enitaluga logo binogo luba hi epelenogomo lenali yaꞌma lite lenegekesu mehese kehelilabe. Sipi Boti metoga nohigo hapi fite luba heꞌahanamo niꞌibe lite kehelilabe.  
\v 19 Lenali mono ka mekeheliꞌahana bonaꞌmagihi folagahaꞌanigu minalana enali lenalitoga komopaꞌani lepitine. Nani yaꞌma enali folagahaꞌanigu leneleꞌmo eto hugo enali lite melete hiꞌahana yaꞌma lenali heꞌmiꞌahanamo niꞌibe. Yanaꞌmu lenaliꞌi yaꞌma luba ka li lepilata nehabe.  
\v 20 Nani kaga mone ma luto lu lepiꞌohunamo yamofihi lenegekesu mehese kehelilo. Kele kele panaꞌuba kaba boꞌauba lolo huto moloto nohina nasana be meligilinaꞌmu yabe. Enali naniꞌi kalanaꞌi mele netelata nehanaya lenali hiti ana hite kalanaꞌi mele lepalaluneꞌmu habe. Nani kagaꞌni kehelite li gu meiꞌahanamo niꞌinagi lenali kagatini ana suhi hite kehelite li gu meiluneꞌmu habe.  
\v 21 Noho lifiꞌehina bomuꞌi keheli fe meliꞌahana yaꞌmu nani nigiꞌni lenalitoga niꞌinaꞌmu yabe lite ya hi lepalaluneꞌmu habe.  
\v 22 Nani enalitoga limito huto huto kaga lu meepiꞌohunalo niꞌitita enalitoga foipanaꞌani mino meepalatitaꞌmu yabe. To ka foya melilinaꞌmu yabe. Ya huꞌehinaya foipanaꞌani hena hena hite heꞌmilana niꞌibe?  
\v 23 Moneuba naniꞌi luba ka lu nimilata nohilina Afoꞌnifi hiti ananago huto luba ka lu noemibe.  
\v 24 Nani folagahaꞌanigu fato suhi amuyaꞌa hiti yaꞌma koyapaꞌi bonaꞌmagi li huto mehiꞌahanamofihi li huto hutita enalitoga foipana meminatine. To yaꞌma be gologo bi heꞌmiꞌehite naniꞌi luba ka li nimiba li nimiba nehite Afoꞌnifihi ananago hite luba ka neli etabe.  
\v 25 Ya hilago mono bukugu ka mone ma lite fayahi keyeꞌahana yaꞌma amuya moloto niꞌibe: \it Enali yaꞌma faꞌmeneꞌmu naniꞌi luba ka li nimiꞌahanamo niꞌibe.\it*   
\p
\v 26 Afoꞌnifu lolo huto fi hetofa hu lepalalina kamofihi latahaꞌa Sikalafuꞌuba yaꞌma Afoꞌnifitoga nohibe. Aiꞌi ho lufugo Afoꞌnifitogati limito hapaꞌni lu huto hilubeꞌmu hibe.  
\v 27 Lenali yaꞌma foya hapi huꞌohunaguti nani hiti mineme bite mineꞌahanamo niꞌinagihe, lenali hiti hapaꞌnimu ana suko hite li huto hilanaꞌmu yabe, luto Yesu ya luꞌehina yabe.   
\c 16  
\p
\v 1 Alihaꞌa anaꞌina mone lolo hi neepelenogo mono ka heꞌmi lalabe luto kaga yaꞌma kohe toto lu nolepube.  
\v 2 Enali ya hite mono nohi fi hekini lo lepalalanaꞌmu. To kana mone hupamone hilubeꞌmu lenoho fililabe lite nehinogo Huꞌmamofihi lemehi noemupihe lite lenahalanaꞌmu yabe.  
\v 3 Enali yaꞌma Afoꞌnifi hiti nani hiti bu leꞌego bati mehise ya suhi lolo hilanaꞌmu yabe.  
\v 4 Nani kohe toto kaga yaꞌma lu nolepuna yaꞌma amuya nemelenogo yaꞌma lite lilanaꞌmu: Afotifu koyapaꞌi lu limiꞌehinamo yaꞌma huto hibe lite beto hilabe. Hapi huna kanalo lenali hiti minoto lito hiluta kana yatamalo niꞌigo meleꞌisi lu melepiꞌohunamo niꞌibe.   
\s1 Sikalafuꞌmofihi foyaꞌa  
\p
\v 5 Yatai yaꞌma noho lifiꞌehina bomofihi nohinaga i behe huto bilubeꞌmu nohugo lenalitogati bo moneuba hiyaga bilubeꞌmu nohane luto noloka mehoꞌehibe.  
\v 6 Kaga yaꞌma lu nolepugo kekeꞌi luseꞌnamofihi komopatinigu bai notabe.  
\v 7 Nani ka legeyaꞌa lilugi kehelilo. Nani i behe huto tiluna nasanauba anaꞌina lamanaꞌa li huto hu lepilinaꞌmu yabe. Heꞌmi lepoloto metutita leneheꞌmalina bo yaꞌma melimititaꞌmu yabe. Tilotoꞌni yaꞌma ho lifinogo lenalitoga limilinaꞌmu yabe.  
\v 8 Limiloto metoga bonaꞌmagihi foipanaꞌanimofihi to li lamana hulatanamofihi hapaꞌamu to foipana lepilinamofihi hapaꞌamu ka foya lilatanamofihi hapaꞌamu keheli fe lilanaꞌmu yabe.  
\v 9 Enali nani kumu keheli uleꞌale menehana foipanamofihi hapaꞌamu linogo kehelilabe.  
\v 10 Lamananamofihi hapaꞌamu lilenogo ma lite kehelilanaꞌmu yabe, nani Afoꞌnifitoga i behe huto netinogo alihaꞌa moneꞌa hiti be menagalanaꞌmu yabe.  
\v 11 Ka foya lilatanamofihi hapaꞌamu linogo ma lite kehelilanaꞌmu yabe, yaꞌma melugu gihiti bo, Satau foipanaꞌmu ka foya liꞌehinamo niꞌibe.   
\p
\v 12 Kaga lu lepiluna babu luto niꞌinaya yatai meleꞌisi lu lepi su hoꞌehinogoꞌni keta lepesi laligi.  
\v 13 Mono ka lamanaꞌamofihi afoꞌafu fana mehaꞌa hiti Sikalafuꞌuba aiꞌa limiloto lamana kaga komopaꞌagu leneleꞌmoto bilubeꞌmu hibe. Yamofihi aiꞌa ekesa kehelito lu melepilinaꞌa huto niꞌinaya, Huꞌmau luꞌehinaꞌa huto lu lepilinaꞌmu yabe. Ya huloto minoto anaꞌina huto hilinaꞌmu lu lepilinaꞌmu yabe.  
\v 14 Ai kaga yaꞌma nanitogati liloto nolenelepinogo fana mehaꞌni liloto nohinogo huto hilubeꞌmu hibe.  
\v 15 Afoꞌnifitoga anaꞌina ninamofihi nanigo nimi su hoꞌehinamo niꞌibe. Yamofihi Sikalafuꞌuba kaga yaꞌma nanitogati liloto lu lepilubeꞌmu hibe luto alu nolepube.   
\s1 Kekeꞌi luseꞌna hiti enegelo biseꞌna hiti ka latahaꞌa  
\p
\v 16 Lenali kanaꞌa nesiꞌa neminete naniꞌi be menagaluneꞌmu habe. Yamofihi ifoꞌalo nesiꞌa minete naniꞌi aku bu nagalanaꞌmu yabe.  
\v 17 Ya luto lulago panaꞌalobo lugaꞌamagi enali ma lite li keheli fa keheli nehite liꞌahana: Kaꞌa yaꞌma henanaꞌmu nolibe? Kana mone minete naniꞌi be menagalanaꞌmu yabe. To yamofihi ifoꞌalo nesiꞌa minete bu nagalanaꞌmu yabe. To Afoꞌnifitoga i behe huto tilube luto nolina yaꞌma henaꞌmu nolibe?  
\v 18 Ya lite lilete mone ma lite liꞌahana: Kanaꞌa nesiꞌa yabe luto nolina yaꞌma hiya kanaꞌmu nolibe? Kaga liꞌehina yamofihi hapaꞌa menokehelune.  
\v 19 Lite lilete loka haluneꞌmu nehago Yesu yaꞌma keheli fotogo huloto ma luto lu epiꞌehina: Kanaꞌa nesiꞌa neminete naniꞌi be menagalanaꞌmu to yanamofihi ifoꞌalo nesiꞌa neminete naniꞌi akuꞌi bu nagalanaꞌmu yabe luto luꞌehinaꞌmu lu keheli fa keheli hiꞌahafihe?  
\v 20 Lamaꞌnaka lu lepilugi kehelilo. Lenali yaꞌma yibisu kalasu hite nehinogo melugu bonaꞌi mono ka mekeheliꞌahanaꞌamagi enali enegelo biluneꞌmu habe. Ya nehinogo lenali kekeꞌi lilanaꞌmu yabe. Ya nehinogo komopatini leꞌmo gelehe hinogo babahi hinogo haya ilinaꞌmu yabe.  
\v 21 Aꞌi moneuba yagapanaꞌi ketalina nohinogo hupamone kana kekeꞌi lilibe. Minoto keto ha foloto panaꞌa huto huꞌehinaꞌmu luto gelo bito kekeꞌi luꞌehinaꞌa yamofihi ekesu henogo mekehelilinaꞌmu yabe.  
\v 22 Lenali hiti ana suhi hite yatai kekeꞌi lilana akuꞌi bu lenegenogoꞌni komopatinigu haya ilubeꞌmu hinaꞌa bai talinaꞌmu. Yaꞌma huto hulenogo kene moneuba lenebesilito li meheꞌmilinaꞌmu yabe.   
\p
\v 23 Ana huto hilina kanagu anaꞌinaꞌmu noloka mehalanaꞌmu yabe. Nani lamaꞌnaka lu nolepube. Lenali bonaꞌni nehanamuꞌi Afoꞌnifitoga buka tilana yamofihi nani nigiꞌnilo lepilinaꞌmu yabe.  
\v 24 Lenali afehaꞌaga ema mine lite tiꞌahanalo yaꞌma nani nigiꞌni lite nehite anaꞌinaꞌmu buka buka metiꞌahanamo niꞌibe. Komopatinigu haya ilina nasanauba i futili huto bai toto minalibe lite buka tite liluneꞌmu nehabe.   
\s1 Metoga asaga nasana enebe ligito nohube  
\p
\v 25 To kaga yaꞌma lu lepiba lepiba humo buto minoꞌohunamofihi bame kaꞌa lu lepiꞌohuna. Kana mone tupa hilubeꞌmu hibe yamofihi kaꞌa bame ka lepila aku suguna ka lu melepilunaꞌmu Afoꞌnifihi hapaꞌamu lu hokolo huto lu lepilubeꞌmu nohube.  
\v 26-27 Kanaꞌa ya yupahi nigiꞌni lite minete buka tilanaꞌmu yabe. Nani Afoꞌnifitogati limiꞌohunamofihi kaꞌa keheliya ilete komopatini nimiꞌahana yaꞌmu Afoꞌnifu aiꞌa komopaꞌa nolepinamo niꞌibe. Yamofihi lenali kumu luto Afoꞌnifitoga buka ti lepalalube luto yaꞌma lu menolepugi aiꞌa komopaꞌa nolepinagihe.  
\v 28 Nani Afoꞌnifihi heꞌmi etoto metoga limiꞌohuna. To yaꞌma hepaꞌi heꞌmito Afoꞌnifitoga tilubeꞌmu hube.   
\p
\v 29 Ya luto ligo panaꞌalobomagi ma lite lu emiꞌahana: Yatai bame ka menolane. Lu hokolo hu letoꞌahatamo lu nolimine.  
\v 30 Yaꞌma yataꞌisi kai kumu yaꞌma luto nokehelune. Bonaꞌmagi enali yataꞌa kaga lu hokolo hu ketalana meniꞌibe. Kaika silaga nasanaꞌmu keheli su hoꞌahana. Kai Huꞌmamofitogati limiꞌahata yanaꞌmu keheli amuya moloꞌohune.  
\v 31 Ya lite linogo Yesu ma luto lu epiꞌehina: Lenali yataꞌisi keheli amuya nemalafihe?  
\v 32 Kana mone hupamone hilubeꞌmu huto ana kanaꞌa maꞌasi aꞌnohinogo lenali heꞌmi netete tili tele hite hepatiniga bi su haluneꞌmu nehabe. Bilenogo naniꞌnisigo minalube. To Afoꞌnifi hiti minaluꞌibeꞌmu nohuꞌibe. Yamofihi naniꞌnigo meminalunaꞌmu yabe.  
\v 33 Nani fulunaꞌniuba lenalitoga minalibe luto kaga yaꞌma lu nolepube. Lenali yaꞌma metoga kalanaꞌi nemele lepelenogo lenipagu sibina mehino. Naniꞌni yamofihi ma metoga nasanamofihi abe ligi su holoto nohube.   
\c 17  
\s1 Yesu panaꞌalobomagi kumu Huꞌmamofitoga loka hoꞌehina  
\p
\v 1 Yesu ai kaga lu su holoto kokulumagu bu go saga huto ma luto Huꞌmamofihi lu emiꞌehina: Afoꞌnigabe. Kanaꞌa tupa nohibe. Kai naniꞌi panakamofihi fana mehaꞌa li huto huto mololatogo panakamofita nani kai fana mehaka li huto hilube.  
\v 2 Kai noto noto bonaꞌmagihi afoꞌanifita noho lifiꞌahata bomofita nanitoga eneleꞌmo moloꞌahata kai mino kosaba huseꞌna epilube luto luꞌahatamo niꞌibe.  
\v 3 Mino kosaba huseꞌnamofihi hapaꞌa ma huto niꞌibe, Huꞌmau lamanaꞌa monekoꞌi kai hapaka to noho lifiꞌahata panaka Yesu Kilisito nani hapaꞌni keheliꞌehinogo mino kosaba huseꞌnaka yamofihi huto hu epilibe.  
\v 4 To foya nimiꞌahata li su nohago metoga kaika fana mehaka huto hulata nohigo enelepiꞌohube.  
\v 5 Ke, Afoꞌniga, meꞌi huto mehuꞌehigo kai hiti kokuluma fana mehaꞌni hiti minoꞌohuna, ana suhi huto yatai kubulo nohugo akuꞌi fana mehaka nimitogo lito minalube luto nolube.   
\p
\v 6 Melugu bonatogati moneꞌa nanitoga eneleꞌmo moloꞌahata enalitoga fuluna ka amuya moloto lu epiꞌohunamo niꞌibe. Kai nagaka nanitoga eneleꞌmo malatogo enali kagaka kehelite kemegeꞌi meleꞌahabe.  
\v 7 To nanitoga nasana niꞌina yaꞌma kaitogatiko niꞌibe lite akeheliꞌahabe.  
\v 8 To kaga lu moloto nimiꞌahata yaꞌma lu epugo yaloꞌi akeheli su heꞌahabe. To kaika noho lifitogo kaitogati limiꞌohunaꞌa yaꞌma keheli uleꞌale hiꞌahabe.   
\p
\v 9 Nani enali kumu yabe luto kaitoga koloka nohobe. Melugu bonaꞌi mono ka mekeheliꞌahanamagi enali kumu menolube. Nimiꞌahata enaliꞌi kai nagaka nehanagihe luto enali kumu koloka nohobe.  
\v 10 To nani nagaꞌi yaꞌma kaika nagaꞌi nehabe. Kai nagaꞌi yaꞌma nani nagaꞌi nehabe. To komopaꞌanitu hite melete nehana nasanauba nani fana mehenaꞌni li huto hulata nohibe.  
\v 11 Nani metoga minaluna kanaꞌni asu nohabe. Kaitoga molo emite nehinogo nani kaitoga meleꞌisi tilubeꞌmu nohugo enali melugu minalanaꞌmu. Ke, hetofa Afoꞌniga, kai ka lamanaꞌamofihi kigika nimilatogo epiꞌohunamofihi kaika eneleꞌmo hetofa huꞌehitogo yaꞌma kagamofihi kaba huseꞌnakagu minalabe. Ya hilete leꞌali komopatiꞌa hepito ninamofihi suhi hite enali komopaꞌani moneko hepito minalube.  
\v 12 Enali hiti minota yupahi yaꞌma nanitoga eneleꞌmo moloꞌahata bonaꞌi yaꞌma kaika kigika nimiꞌahata yamofihi amuyaꞌauba yaꞌma kagakaloti eneheꞌmoto nohugo yamofihi kaba huseꞌnakagu mineꞌahana. Ya hilago kaba hu epoloto nohugo haya mekeleꞌahana yabe. To mono bukugu keyeꞌahanamofihi kaga mone uleꞌale hilibe luto logo hepaꞌmofihi nasana bo, aiꞌa monekoꞌisi yaꞌma fakene huto huto huꞌehina.  
\v 13 Yaꞌma kaitoga bilubeꞌmu nohuto yaꞌma metoga enipagu haya ilinamofihi nasanauba i tili tele huto bai toto minalibe luto melugu minoto ma luto lu nokumube.  
\v 14 Nani kaga lu moloꞌahata lu epiꞌohunamo niꞌibe. Nani metoga nasana menohugo enali ana hite metoga nagaꞌi menehabe. Metoga nasana bonaꞌmagi enali luba enehelata nehabe.  
\v 15 Kaika nani bonaꞌni eneleꞌmoto kokulumalugu tilane luto menolube. Melugu minenogo bo foipaꞌa Satau luba huto enoho lalibe luto yaꞌma kaba hu epalalane luto lu nokumube.  
\v 16 Ya huꞌehinaꞌmu nani melugu nagaꞌi menohube. To ana hite enali melugu nagaꞌi menehabe.  
\v 17 Ka lamanaꞌa yaꞌma komopaꞌanigu limilinaꞌa yamofitu eneleꞌmo eto hubo. Kai kaka yaꞌma lamanaꞌa niꞌibe.  
\v 18 Kaika yaꞌma metoga liliꞌna ka lu netoto noho lifitogo ana huto metoga enali liliꞌna ka lu epito enoho lifito li epi su hoꞌohube.  
\v 19 Enali ka lamanaꞌauba komopaꞌanigu limiloto eneleꞌmo eto hulenogo enali bonakamagi huto hilana yanaꞌmu naniꞌni komopaꞌni nugufaꞌni leꞌmo eto huto nomolobe.   
\p
\v 20 To enali kumuko menolube. Bonaꞌi lugaꞌamagi panaꞌaloboꞌnimagihi ka lamanaꞌamu megeꞌi melelata hite nanitoga keheli uleꞌale hilana bonaꞌi enali kumu kaitoga koloka nohobe.  
\v 21 Komopaꞌani hepito minela minela hite minalabe luto lu nokumube. Ke, Afoꞌniga. Kai to nani hiti minetogo nani to kai hiti mino mone huto minaluꞌibe. To enali ana hite leꞌalitoga mine melenogo mino mone huto minalune. Ya hilenogo melugu bonaꞌi kaika noho lifitogo limiꞌohuna yamofihi keheli uleꞌale hilabe.  
\v 22 Leꞌali komopatiꞌa moneko legege huto niꞌibe. Ana huto enali komopaꞌani moneko legege hinogo minalabe luto sekele mamuꞌa hiti fana mehaka nimiꞌahata yaꞌma ana huto epiꞌohube.  
\v 23 Nani nemehi epugo to enali enemehi nimilago enali komopaꞌanitu mu tifite moneko lolo hite minalabe. Ya hilete nehinogo melugu bonaꞌmagi enali noho lifitogo limiꞌohunamofihi keheliya ilabe. To komopaka nanitoga mololata nohata nasanauba panaꞌaloboꞌni enalitoga ana huto komopaka mololata yanamofihi melugu bonaꞌmagi be gelete keheliya ilabe.   
\p
\v 24 Ke, Afoꞌniga. Nanitoga eneleꞌmo moloꞌahata bonaꞌi yaꞌma enali nani minalunaga mine malalabe luto lu nokumube. Yalo nehite yaꞌma meꞌi huto mehuꞌehigo komopaka nanitoga moloꞌahata kokulumagu fana mehaꞌa molo netoꞌahatamofihi bu go fe lilabe.  
\v 25 Ke, hetofa Afoꞌniga. Melugu bonaꞌmagi enali kai hapakamofihi keheliya meiꞌahana. Naniꞌnisigo yaꞌma akeheliꞌohube. To panaꞌaloboꞌnimagi enali kaika noho lifitogo limiꞌohunamofihi akeheliꞌahabe.  
\v 26 Nani hapaka lu hokolo huto lu epiꞌohuna to lu epito minalunaꞌmu yabe. To komopaka nonimitanauba enalitoga minalibe luto nani nemehaꞌauba ana huto enalitoga minenogo nani ana huto enalitoga mino hepito minalube luto yaꞌma nohuna yabe.   
\c 18  
\s1 Yesuhi nagaꞌi emiꞌahana  
\r Mt 26:47-56; Mk 14:43-50; Lk 22:47-53  
\p
\v 1 Yana kaga lu epito Yesu to panaꞌaloboꞌa hiti hepaluguti heꞌmite kohoꞌya mone giꞌamofihi Kitoloni yabe analo limite tite yafa noseꞌna foya monelugu enali tite mineꞌahana.  
\v 2 To Yutasiu, Yesuhi fatehaꞌamagihi enelepilina bouba, ai ana foya hepaꞌmo keheliꞌehina. Yesugi panaꞌalobomagi anaga li nupa hilata nehana foyamo niꞌina keheliꞌehina.  
\v 3 Ya huto kehelito ai sipi mono noto kaba bonaꞌmagi to Felosi bonaꞌmagi enali gimi bonaꞌi lugaꞌa to mono noto liliꞌna bonaꞌi lugaꞌa hiti enoho lifigo Yutasiu eneleꞌmoto buꞌehina. Enali emitaꞌi lite to kunufa libiꞌmo hiti lamu hiti ligi besa lelite kapogu melete foyalo bilanaꞌmu yabe.  
\v 4 To Yesu yataꞌa yaꞌma asaga huto hu epalalinaꞌmu akehelito gimi bomagi nehetigo ai nehanalo kohe toto buto lu epiꞌehina: Kiyiꞌafi kumu sa nehabe?  
\v 5 Ya luto enali lu emiꞌahana: Nasalete hepato bo, Yesu yabe, nelana bomo lite lago: Nani ana bo nohube, Yesu luꞌehina.  
\p Yaꞌma gimi bomagi nehanalo Yutasiu Yesuhi fatehaꞌamagihi enelepise bo, ai hiti enalitoga moneko ho tito minoꞌehina.  
\v 6 Yesu ana bo nohube luto lu epigo enali topa hete enemegesagati bite ho kete keꞌahana.  
\v 7 Keꞌahago Yesu aku enoloka hoꞌehina: Kiyiꞌafihi sa sa nehabe? luto ligo enali: Yesu yaꞌma Nasalete bo yabe, lite liꞌahana.  
\v 8 Yesu lu epiꞌehina: Nani alu lepi su hoto ana bo nohube luto noluna. Nani kumu sa nehanaya ma panaꞌaloboꞌni nehanaya heꞌmi epelenogo bino.  
\v 9 Ana kagaꞌa koyapaꞌi lu moloꞌehina: Afoꞌniga, asaga panaꞌni nimiꞌahataguti bo moneꞌmofihi meminigiꞌehina yabe luto luꞌehina. Yana kaga huto hu su hoꞌehina.  
\v 10 To Yesu lu noepigo Simoni Pitau yatama emita mone yahaꞌalo minago ai li saga huto sipi mono noto kaba bomofihi koko panaꞌa nohigo ko kese kese igo ekesaꞌa mone kegiꞌa i hapati heꞌmiꞌehina. Ana bomofihi giꞌa Malakasi yabe.  
\v 11 Laga higo Yesu Pitahi lu emiꞌehina: Heꞌmibo. Emitaka nohaꞌagu aku li molobo. Menokehelipi? Yaꞌma Afoꞌnifu nagabu gi netalina ekesa nagamiꞌi suhi huto nalubeꞌmu nohube.   
\s1 Yesu leꞌmete mono kaba bomofitoga biꞌahana  
\p
\v 12 To gimi bomagi hiti to kaba boꞌaniuba Yesuhi nagaꞌi emite to Yuta gimi bonaꞌi hiti leꞌmete bite  
\v 13 sipi mono bo giꞌa Anasa nohinalo nehetiꞌahana. Yaꞌma kufugu mone sipi mono noto bo giꞌa Kaiyafasi yabe, ai mono nopo kaba huse to Anasa ai yamiꞌafu nohibe.  
\v 14 Ana bo, Kaiyafasi koyapaꞌi sipi mono nonugu li nupa hiꞌahanamagihi bagaguti lu epiꞌehina: Henaꞌmugope lali asaga nagatiloti bo monekoꞌisi ho fili letalinaꞌmu bati huto yabe luꞌehina.   
\s1 Pitau Yesu kumu mekeheliꞌohube luꞌehina  
\r Mt 26:69-70; Mk 14:66-68; Lk 22:55-57  
\p
\v 15 Enali Yesuhi leꞌmete nebago Simoni Pitau to panaꞌalobo moneuba megesaꞌagu meleꞌahaꞌina. To sipi mono noto kaba bouba ana panaꞌa keheliꞌohuto Yesu hiti ai hiti nebaꞌigo nohaꞌamofihi nosipehaꞌaga tibo ligo Yesu hiti tiꞌahaꞌina.  
\v 16 Tiꞌahaꞌigo Pitau fegutoga kasihaꞌalo minoꞌehibe. Yaꞌma Yesuhi panaꞌa sipi mono noto kaba bouba keheli bati huꞌehina panaꞌuba ai i behe huto Pita fegutoga nohinalo buto palalaꞌi moneuba kasihaꞌalo kaba hulata nohinamofihi lu emiꞌehina: Ma bo bati huto leꞌmoto nonugu tiluꞌibe luto Pitahi leꞌmoto tiꞌahaꞌina.  
\v 17 Ana palalaꞌuba Yesutoga bu go saga huto Pitahi lu emiꞌehina: Miya bomofihi panaꞌa mone nohapi menohane? luto ligo: Oꞌe, nanimoya menohube, luto Pitau luꞌehina yabe.   
\p
\v 18 Ana folugu yasi noligo koko panaꞌmagi hiti to gimi bomagi hiti logo mone gete lota bata hite nehago Pitau enalitoga buto ana logolugu ho tito lota huto yalo minoꞌehina.   
\s1 Sipi mono bouba Yesuhi loka hoꞌehina  
\r Mt 26:59-66; Mk 14:55-64; Lk 22:66-71  
\p
\v 19 To sipi mono kaba bouba Yesuhi megeꞌi meleꞌahana boꞌamofi hiti to kagaꞌa enelepise nasanaꞌmu loka hoꞌehina.  
\v 20 Loka hago Yesu lu emiꞌehina: Yege yege yupahi nani kagaꞌni asaga boanaꞌmagihi lu epilata nohuto ya nasanamofihi fala mekiꞌohuna. To Yuta bonaꞌi asaga li gehesa mono nonugufi to sipi mono nonugufi analo kaga lu epito nohuto suguna kaga lu meepiꞌohuna.  
\v 21 Yaꞌmu henabe luto negeꞌnoka nohane? Kagaꞌni kehelilata nehana boanaꞌmagihi enoloka hobo. Enali kaga li epiꞌohunanamofihi keheli bati hiꞌahanago enegeꞌnoka hobo.  
\v 22 Yesu ya luto lu emigo gimi bo moneuba yatu baga hapaꞌalo ito lu emiꞌehina: Ma bo sipi mono noto kaba boꞌmu nohigo henabe luto yaꞌma kaga lu noemine? Kelesaka menolifihe?  
\v 23 Ya ligo Yesu kaꞌalo nonaꞌa lu emiꞌehina: Nani bahane hoꞌohuna ka niꞌinogomo mana bonaꞌmagihi enubuꞌanilo ana kagaꞌni lu hokolo huto epibo. To nani ka luꞌohunanamofihi lamaꞌnaka niꞌinogomo henabe luto nohoꞌahane?   
\p
\v 24 Analoꞌi Yesuhi nagaꞌi emiꞌahanaꞌa Anasau sipi mono noto kaba bo Kaiyafasitoga ho lifiꞌehina.   
\s1 Pitau Yesu kumu mekeheliꞌohuna mone hiti luꞌehina  
\r Mt 26:71-75; Mk 14:69-72; Lk 22:58-62  
\p
\v 25 To Pitau logo lota huto nohigo bonaꞌi lugaꞌamagi lu emiꞌahana: Miya bo, kai panaꞌa nohapihe? nelago Pitau bahane hoto lu epiꞌehina: Oꞌe, panaꞌa menohube.  
\v 26 To ya noligo sipi mono noto bomofihi koko panaꞌauba Pitau bonaꞌamofihi ekesa laga hu etoꞌehinaꞌa ai loka hoꞌehina; Ana foyagu Yesu minoꞌehinalo kai hiti minoꞌahatamo bu kogoꞌohunamo niꞌifihe?  
\v 27 Loka hago Pitau luꞌehina: Oꞌe, luto bahane hago anaꞌasi fegutoga kokole moneuba nogo moloꞌehina yabe.   
\s1 Yesu Pailati bulo ho tiꞌehina  
\r Mt 27:1-2, 11-14; Mk 15:1-5; Lk 23:1-5  
\p
\v 28 To etehi foluguꞌi enali Kaiyafasihi nohaꞌaguti heꞌmite Yesuhi sipi gamani bomofihi nohaꞌalo leꞌmete biꞌahana. Yuta bonaꞌmagi ana nohaꞌagu metiꞌahana. Henaꞌmube? Enali Pasa noseꞌna nalana kana leba tago Yuta bonaꞌmagi fegutoga bonaꞌi li gehesa mehilune lite lugufati kolota kolota hu leto lalibe lite ana nonuga metiꞌahana.  
\v 29 Metiꞌahanago Pailatiu fegutoga nehanalo limito lu epiꞌehina: Ma boya, henana fisa noi etabe?  
\v 30 Ya ligo enali ka nonaꞌalo lu emiꞌahana: Ma bouba foipa meliꞌehinagi kaitoga leꞌmoto meoꞌohunagihe, foipana meliꞌehitita kaitoga leꞌmoto meotitaꞌmu yabe.  
\v 31 Ya lago Pailatiu lu epiꞌehina: Lenali leꞌmete bite keya katini ninaya ka foya yanatu kaꞌa loko hilata hilo, lenalitini yabe. Ya ligo Yuta bonaꞌmagi li emiꞌahana: Oꞌe, lali keya kaguti mone kaga bonaꞌi mone malipu yafalo ho mefilibo luꞌehinagi leꞌmoto oꞌohuta.  
\v 32 Yaꞌma kaga liꞌahananamomuꞌi koyapaꞌi Yesu ana yafalo filinamofihi hapaꞌa panaꞌaloboꞌa enelepiꞌehina ka ya suhi kagaꞌani niꞌibe.  
\v 33 To Pailatiu i behe huto yaꞌma gamani nonugu tito Yesuhi kehe igo ago loka hoꞌehina: Kai Yuta bonaꞌmagihi gihiti bo nohapihe?  
\v 34 Ya ligo Yesu ka nonaꞌalo lu emiꞌehina: Yaꞌma noloka hoꞌahataꞌmu kaika kekesaguti keheliꞌahatafi fato bonaꞌmagi nani kumu lu kimiꞌahana yabe?  
\v 35 Ya luto ligo Pailatiu lu emiꞌehina: Nani Yuta nagaluguti bo menohube. Kaika bonaꞌi to sipi mono bonaꞌani enali nanitoga keleꞌmete eꞌahanamo niꞌinaya, kaibe, henana huꞌahatabe?  
\v 36 Ya ligo Yesu lu emiꞌehina: Nani kapogu kaba huseꞌnaꞌni ma melugu meniꞌibe. Nani kapogu kaba huseꞌnaꞌni ma melugu niꞌitita panaꞌaloboꞌnimagi nani kumu naga i lalibe lite Yuta bonaꞌi luba hilete nagaꞌi menimititaꞌmu yabe. Oꞌe, nani kaba huseꞌna ma melugu huto mehuꞌehina yabe.  
\v 37 Ya ligo Pailatiu loka hoꞌehina: Kai kigihiti bo nohane ya hifi? luto ligo Yesu luꞌehina: Oꞌyo, kigihiti bo nohane luto lusiga nolane. To itoꞌnifu neketoꞌehinaꞌmu to huto huꞌohunaꞌmu ma melugu ka lamanaꞌamu yaꞌma lu yege haluta yaꞌma nasanaꞌmuko oꞌohunagi kehelilabe. To bonaꞌi ka lamanaꞌalo megeꞌi melete nehanamagi nani kagaꞌni lu episeꞌnamofihi akehelilata nehabe.  
\v 38 Ya luto noligo ai loka hoꞌehina: To yaꞌma ka lamanaꞌa henana niꞌibe? Pailatiu ya luꞌehina yabe.  
\s1 Yesuhi fililina ka li meleꞌahana  
\r Mt 27:15-31; Mk 15:6-20; Lk 23:13-25  
\p Analo Pailatiu Yuta bonaꞌi fegutoga nehanalo buto lu epiꞌehina: Meya boya foipana meliꞌehinago mone fakupa ka melu etoꞌohunagihe.  
\v 39 To asaga Pasa noseꞌna nalata kanaꞌagu mone hapaꞌa niꞌigi lenali kumu akuꞌi nagaꞌi meleꞌahana bonaꞌi monekoꞌisimofihi gulu hago bilina. Ya huto ma Yuta bomofihi gihiti bo nohigo gulu ho lepelenogo bilibe, bati huto niꞌifihe? luto Pailatiu ya luꞌehina.  
\v 40 Ya ligo enali nogoꞌa felana melete liꞌahana: Oꞌe, aiꞌa ya mehubo. Lali Balabasihi gulu ho etobo. Lite liꞌahana. Yaꞌma bo Balabasiu koyapaꞌi luba huto gumina lilata bo nagaꞌi emiꞌahana yabe.   
\c 19  
\p
\v 1 To lite nehago Pailatiu kehelito Yesuhi leꞌmoto buto gimi bonaꞌi naga osatu biyigiloto ho etalo luto ligo enali ho eteꞌahana.  
\v 2 To gimi bomagi Yesuhi latahaꞌalo ufehaꞌa hiti nagaꞌi hesete kofi etete to okoho nakuꞌi mone li hepi eteꞌahana.  
\v 3 Ya hilete Yesuhi gigusaꞌalo lahupa nohi fite li emiꞌahana: Oho, Yuta bonaꞌmagihi kigihiti bonaꞌanise, lite yokoloꞌna ka lu emite bite enayatu heꞌahana.   
\p
\v 4 Ya nehite minago Pailatiu i behe huto fegutoga buto Yuta bonaꞌi li nupa nehanalo kaga mone hiti lu epiꞌehina: Bu galo, nani loka ho etoba ho etoba nohuto foipanaꞌa mone sa nohugo li sibina mehuꞌehinagi lenalitoga leꞌmoto ago bu galabe.  
\v 5 Ya luto ligo Yesu latahaꞌalo ufehaꞌa hiti nagaꞌi heseꞌahanaya to okoho nakuꞌi hepi eteꞌahanaya ai fegutoga nobigo Pailatiu lu epiꞌehina: Ma botinise, bu galo, luto luꞌehina.  
\v 6 To sipi mono noto kaba bonaꞌi hiti to gimi bonaꞌi hiti Yesuhi bu gete nogoꞌani sipiꞌa liꞌahana: Yafalo ho filibo. Yafalo ho filibo. Ya lite lago Pailatiu lu epiꞌehina: Lenali leꞌmete malipu yafalo ho fililo. Yaꞌma nasanaꞌmu lenali foyatini yabe. Nani foipanaꞌa bu megoꞌohunaꞌmu luto hetofa bo nohinaya henana fisa i etalube?  
\v 7 To Yuta bonaꞌmagi ka nonaꞌalo lu emiꞌahana: Ai miya bo Huꞌmamofihi panaꞌa nohube luꞌehina yanaꞌmu ai hiti Huꞌmamofi hiti monekoꞌna nohuꞌibe nolina yanaꞌmu ho fililibe. Lali keya kaguti ya luto nolibe.   
\p
\v 8 Ya lite liꞌahago Pailatiu ana kagaꞌani kehelito koli gofa huꞌehina.  
\v 9 Ai Yesuhi leꞌmoto akuꞌi gamani nohaꞌanugu tito loka hoꞌehina: Kai kapoka hiyaꞌa niꞌinaꞌmu? Ya ligo Yesu legeso huto ka lu meemise minoꞌehina.  
\v 10 Pailatiu luꞌehibe: Kaga meluse nohapi, ya? Malipu yafalo ho filibo lutofi gulu ho ketolenogo bilane lutoꞌni amuyana nanitoga niꞌibe. Menokehelipihe? Amuya bo hiti nohube.  
\v 11 Yesu ka nonaꞌalo lu emiꞌehina: Kai amuya hiti bo nohapi? Afoꞌnifu yana amuyanaka kimiꞌehina niꞌibe. Aiꞌasigo kaba hu netago nahalataꞌmufi gulu ho netalataꞌmu kaika meniꞌibe. Miya bouba lu laga menohigo to yaꞌma bouba kayanugu neleꞌmo moloꞌehina bo aiꞌa foipa nasanaꞌmu kebe ligiꞌehina yabe.  
\v 12 Yesu ya noligo Pailatiu kehelito ekesa yigi yigi huto koli gofana huꞌehina. Ai ekesa kehelito gulu ho etalinaꞌmu aku Yuta bonaꞌmagi hekele lite lu emiꞌahana: Kai gulu ho etoletogo yaꞌma sipi gihiti bo, Sisau, Lomu hepato nomina bo ai hiti kalalukaleꞌi menehaꞌibe. Bonaꞌi moneuba nani sipi gihiti bo nohube lilina yaꞌma Sisahi fatehaꞌa lolo nohibe, lite liꞌahana.  
\v 13 Ya nelago Pailatiu kagaꞌani kehelito Yesuhi fegutoga leꞌmoto limito kagamofihi loko hilata hepato mone kefa hisalo minoꞌehina. Anaga babu efa meleꞌahanalo Hibulu kaluguti Gabata yabe nelana yalo minoꞌehina.   
\p
\v 14 To Pasa noseꞌna nalata kana mone yege meoꞌehigo fuligahi nohigo Pailatiu Yuta bonaꞌi lu epiꞌehina: Bu galo. Ma bo lenali gihiti botini nohibe.  
\v 15 Ya noligo enali nogoꞌani sipiꞌa lu emiꞌahana: Ho filibo. Ho filibo. Malipu yafalo ho filibo. Ya lago Pailatiu enoloka hoꞌehina: Gihiti botini yafalo ho lepalalufihe? luto ligo yaꞌma sipi mono noto kaba bomagi lu emiꞌahana: Lali ligihiti bo, Sisa aiꞌasigo nohina.  
\v 16 Ya lite nelago Pailatiu kagaꞌanilo keheli epito Yesuhi malipu yafalo ho fililabe luto enayanugu leꞌmo moloꞌehina yabe.  
\s1 Yesuhi malipu yafalo heꞌahana  
\r Mt 27:32-44; Mk 15:21-32; Lk 23:26-43  
\p Enali Yesuhi leꞌmete biꞌahana.  
\v 17 To Yesu ai malipu yafaꞌalo kofito nobigo enali hepatogati heꞌmite mone lataha felisaꞌa hepato bite nehetiꞌahana. Yana hepaꞌi Hibulu kaluguti Gologota yabe nelana.  
\v 18 To analoꞌi enali Yesuhi malipu yafalo nilitu he etelete melugu ana yafamo li saga hite fiꞌahana. To enali bo loemo ana hite yafalo hete Yesuhi yafaꞌalo luga luga melugu fiꞌahana.  
\v 19 Ya hiꞌahago Pailatiu mone keyaꞌa lolo huto ma fayahi koyoꞌehina: Yesu Nasalete Bo Yuta Bonaꞌmagihi Enigihiti Bo Yabe. Ana fayahi koyoꞌehinana yafa latahaꞌalo ifoga meleꞌahana.  
\v 20 Meleꞌahago yaꞌma Yesuhi malipu yafalo nili heꞌahanaga Yelusale hepato lebatoꞌi niꞌigo Yuta bonaꞌi babu lite ete ana fayahi koyoꞌehinanamo bu gelete leka seꞌahana. Ana fayapo kaꞌa loegi monegi ma niꞌina, Hibulu ka, Lomu ka, Giliki ka koyoꞌehina yabe.  
\v 21 Sipi Yuta bo, monoꞌi kaba hilata nehanamagi Pailatihi lu emiꞌahana: Yuta bonaꞌmagihi enigihiti bo koyoꞌahatamo melebesigo bati mehuꞌehinagi heꞌmibo. Aku mone hiti koyoto: Ma bouba nani Yuta bonaꞌmagihi enigihiti bo nohube luꞌehinanamo yaꞌma akoyobo.  
\v 22 Enali ya lite lu emigo Pailatiu ka nonaꞌalo lu epiꞌehina: Nani koyoꞌohunanamomuꞌi koyo su henogoꞌnimo minalinaꞌmu yabe.   
\p
\v 23 To gimi bomagi Yesu malipu yafalo nili nekatu heteꞌani gu kataꞌa lite guna ite loebe loebe meleꞌahago gimi bonaꞌi moneꞌisi moneꞌisi lilube lite liꞌahana. To Yesuhi yatama nakuꞌa aiꞌa li mehetiꞌehina kata hetofana niꞌibe lite,  
\v 24 gimi bomagi kaga ai lu emigo ai lu emigo liꞌahana: Ma kata loko hiluneꞌmu pekene mehiluta kiyiꞌafu lilibe lutoti kati supo hite liꞌahana. Yana hite hiꞌahanaꞌmu koyapaꞌi mono bukugu fayahi geꞌahana.  
\q1 Enali kataꞌni guna ite  
\q1 moneko monekoꞌisi lite  
\q1 to nakuꞌnimofihi kati suhi hite  
\q1 liꞌahana.  
\p Yaꞌma kagaꞌmu ana huto huto huꞌehina. Gimi bomagi yaꞌma kataꞌa kumu ya hiꞌahana yabe.   
\p
\v 25 To Yesu malipu yafaꞌalo nekisaꞌaga itoꞌafu ho tito minoꞌehina. To ana hite bo moneꞌmofihi giꞌa Kolopasi, aiꞌi lihaꞌa Maliagi to Magatala hepato aꞌi hiti, Maliagi enaliya nehana.  
\v 26 Enali ya minete nehago Yesu itoꞌafi hiti to bita hinaꞌa koko panaꞌa hiti bu etogoto itoꞌafihi lu emiꞌehina: Ma aꞌise, muya bo panakamo nohibe, luto  
\v 27 to ana koko panaꞌamofihi lu emiꞌehina: Ma aꞌi, itokafu nohibe, luto luꞌehina. To ya luꞌehigo ana koko panaꞌauba itoꞌafihi nohaꞌaluga leꞌmoto kaba hu etoꞌehina yabe.   
\s1 Yesu afiliꞌehina  
\r Mt 27:43-56; Mk 15:33-41; Lk 23:44-49  
\p
\v 28 To Yesu liliꞌnamofihi nasanaꞌmu baga iꞌehina akehelito koyapaꞌi mono fayahi keyeꞌahana kagaꞌa huto hilinagi ai luꞌehina: Nani nagamiꞌi naluna nipaꞌni nohibe.  
\v 29 Ya luto ligo analo mone bai nagamiꞌi kopogu niꞌigo bonaꞌmagi heletuyaꞌa legitana lito yafa haya hisope yabe nelana yafalo moloto li saga hite melete emiꞌahana.  
\v 30 Ya li emigo Yesu bili tuto noloto luꞌehina: Nani liliꞌna asu habe, luto ligo latahaꞌa bu go lipito filiꞌehina yabe.   
\s1 Yesuhi ipaꞌalo heni biꞌehina osatu fiꞌahana  
\p
\v 31 To Yuta bonaꞌmagi Pailatihi loka hoꞌehina: Malipu yafalo heꞌahanamofihi gigusaꞌani li gofa hu epalaluneꞌmu yafaloti li heꞌmilune. Ya litemo henaꞌmube? Gigusaꞌani li gofa hilenogo meleꞌisi fililabe. To Yuta bonaꞌmagihi filiꞌehina bonaꞌmofihi fuli yupapogu malipu yafalo meminalinaꞌmu yabe nelana yaꞌmu gufaꞌani li heꞌmi epalalune lite Pailatihi anana loka heꞌahana. Yaꞌma heꞌahana yupahi falate yagi to ana fuli yupahi monoꞌi leba talinaꞌmu yabe.  
\v 32 Ya lite liꞌahago Pailatiu lu laga mehuꞌehigo gimi bonaꞌi lugaꞌamagihi enoho lifigo enali bite Yesu hiti to gumina lise bomaleꞌmofi hiti eteheꞌahanalo nehetite moneꞌmofihi gigusaꞌa hete li gofa hite to mone lugaꞌalo bite ana huto li gofa hiꞌahana.  
\v 33 To Yesuhi malipu yafalo bilete ai afili su hoꞌehinaya enali bu gete gigusaꞌa li gofa mehiꞌahana.  
\v 34 Ya mehiꞌahago gimi bo moneuba heni biꞌehina osahi lito Yesuhi fatipa fi laga huꞌehibe. Ya fi etoꞌehigo golapo hiti nagamiꞌi hiti anaꞌasi fatipaguti limiꞌehina yabe.  
\v 35 Ma fayapo nogana bouba yanamofihi nasana abu goꞌehina yabe. To lali maꞌnaka luꞌehinamofihi keheliya iꞌunogo to ai hiti lusiga lulata nohina akeheliꞌehigo yanaꞌmu lenali Yesu kumu keheli uleꞌale hite agoya hu emilabe.  
\v 36 Bonaꞌmagi Yesuhi yaꞌma asagaꞌi hi eteꞌahana koyapaꞌi mono bukugu fayahi keyeꞌahanaꞌmu ana huto huꞌehina: \it Felisaꞌa monekoꞌisi li gofa mehi etalabe, koyoꞌehinana hiti\it*  
\v 37 To mone hiti keyeꞌahana niꞌina: \it Boanaꞌmagi fi eteꞌahana bomofihi bu galabe.\it*   
\s1 Enali Yesuhi mulimogu meleꞌahana  
\r Mt 27:57-61; Mk 15:42-47; Lk 23:50-56  
\p
\v 38 To alipo bo moneuba giꞌa Yosefe yabe, Alimatia hepato bo ai Pailatitoga buto Yesuhi gufaꞌamo lilubeꞌmu keligu halube luto loka hoꞌehina. Yaꞌma Yosefeu Yesu megeꞌi moloꞌehina bo to Yuta bonaꞌmagi kumu koli nohuto legeso huꞌehina. Ai loka hago Pailatiu lu emiꞌehina: Oꞌyo, alibo ligo Yosefeu buto yafaloti Yesuhi gufaꞌa li heꞌmito moloꞌehina.  
\v 39 To bo mone hiti, giꞌa Nikotimasi ai koyapaꞌi mone foluguꞌi buto kaga liꞌahaꞌina yana bouba tu kifina fato fatoꞌi giꞌa mea to aloe yabe yaꞌma babu li loloba huto yanamofihi lito buto Yosefeu hiti malipulo biꞌahaꞌina.  
\v 40 Etali bite nehetite Yesuhi gufaꞌa yafaloti leꞌme heꞌmite katatuꞌi sa gite tu kifina hiti melege figite sa giꞌahaꞌina. Etali ya Yuta bonaꞌmagihi hapaꞌani ana hite filiꞌehina bonaꞌmofihi keligu melelata yaꞌma etali ana suhi hite sa giꞌahaꞌina yabe.  
\v 41 To yaꞌma hepaꞌi bonaꞌmagihi Yesuhi ho filiꞌahanaga mone noseꞌna foya lebatoꞌisi ninaya to analo efaha muliꞌi mone niꞌigo koyapaꞌi filiꞌahana bonaꞌi memeleꞌahanagu meleꞌahaꞌibe.  
\v 42 To ana muliꞌmofihi fotoꞌi meniꞌigo to Yuta bonaꞌmagihi fuli yupahi maꞌasi huto hilinaꞌmu etali meleꞌisi Yesuhi gufaꞌa ana mulilugu malaꞌigo koꞌehina yabe.   
\c 20  
\s1 Yesu kene mala mala hepatogati tiꞌehina  
\r Mt 28:1-8; Mk 16:1-8; Lk 24:1-12  
\p
\v 1 To Salele napaꞌa etehi foluguꞌi goꞌi meluꞌehigo Maliau, Magadala hepato aꞌi yabe, ai ho tito buloto mulito nehetito bagaꞌalo hekini loꞌehina efapo aiꞌa li koli heꞌmiꞌehinamofihi bu goꞌehibe.  
\v 2 Ya bu golotoꞌa i behe huto hololu luto Simoni Pita hiti to Yesu bita huꞌehina koko panaꞌa hiti etalitoga buto lu etimiꞌehina: Enali Sipi Boti muliꞌmoguti leꞌme heꞌmite kofite bifa hiꞌahanagi hiyaga meleꞌehilabe? Mekehelune, luto luꞌehina.  
\v 3 Ya ligo Pitau to yaꞌma koko panaꞌa hiti kehelite hepatoti heꞌmite kene mala malatoga biꞌahaꞌina.  
\v 4-5 Etali anaga hololu lite nebaꞌigo yaꞌma koko panaꞌauba Pitahi be ligito mulito nehetito kaba fito bu goloto gufaꞌa sa giꞌahana koholi kata yasigo bu goto melimiꞌehibe.  
\v 6-7 Ya huto fegutoga nominago Simoni Pitau alihi oto meleꞌisi muliꞌmogu limiꞌehina. Ai ana huto Yesuhi gufaꞌa sa giꞌahana koholi kata bu goto to latahaꞌalo sa giꞌahana kata fatoꞌi niꞌigo bu goꞌehina. Yaꞌma latahalo katamo fato koholi kata hiti meniꞌigo ke figito li fatoꞌi moloꞌehina niꞌigo bu goꞌehina.  
\v 8 To yaꞌma koko panaꞌi kohe toto mulito yataꞌa nehetiꞌehinauba ai hiti muliꞌmogu limito bu goto Yesuhi fililago aku ho tiꞌehinaꞌmu keheli uleꞌale huꞌehina.  
\v 9 Etali yaꞌma mono bukugu fayahi mone keyeꞌahana: Ai fililoto Huꞌmau akuꞌi filiꞌehinaguti leꞌmo ho tilina yaꞌma kumu keheli bati mehiꞌahaꞌibe.  
\v 10 To panaꞌalobomaleꞌi bu gete i behe hite hepaꞌatitiga biꞌahaꞌibe.   
\s1 Yesu Maliahi huto huꞌehina  
\r Mt 28:9-10; Mk 16:9-11  
\p
\v 11 To Maliau kene mala malatoga minoto yibi huto mulito fegutoga minoꞌehina: Ai yibisu kalasu nohuto kaba fito muliꞌmogu bu goto agelo bo loemo koli kata hepiꞌahaꞌinamaleꞌi nehaꞌigo bu goꞌehibe.  
\v 12 Ana muligu Yesuhi gufaꞌa meleꞌahana hepato agelo moneuba Yesuhi latahaꞌa koꞌehinalo minago to agelo moneuba gigusaꞌa minoꞌehinalo anaga minabe.  
\v 13 To etali Maliahi loka heꞌahaꞌina: Ma aꞌise, henabe luto yibi nohane? Ya nelaꞌigo ai ka nonaꞌalo lu etimiꞌehina: Enali Sipi Boꞌni magati leꞌme heꞌmite kofite hepaꞌa meleꞌahanalo mekeheliꞌohunagihe.  
\v 14 Ya lutoꞌa fegutoga mino ho tito i behe huto kene mone anaga lebato ho tiꞌehinamofihi bu goꞌehina. Ana bo Yesu nohinaya Maliau aiꞌi mekeheliꞌehibe.  
\v 15 Mekeheligo Yesu lu emiꞌehina: Ma aꞌise, henabe luto yibi nohane? Kiyiꞌafihi sa sa nohane? luto ligo Maliau ai foya kaba bo nohina ekesa kehelito lu emiꞌehina: Nalaluꞌniga, kai gufaꞌa li kofito moloꞌahata hepato nelepitogo analo buto leꞌmoto alube.  
\v 16 Ya luto ligo Yesu lu emiꞌehina: Maliao, ligo Maliau aitoga i behe huto Hibulu kaluguti lu emiꞌehina: Labonio. Yaꞌma kagaꞌa hapaꞌa Babafio yabe.  
\v 17 Ya ligo Yesu lu emiꞌehina: Kai nunu mekibo. Nani yataꞌa aku afoꞌnifitoga metise nohugo nogonaꞌni nehanalo buto ka lu epi netobo: Nani kokulumalugu Huꞌmamofitoga tito afoꞌnifu afotinifu aitoga tilubeꞌmu nohube.  
\v 18 Yesu ya luto ligo Maliau buto panaꞌaloboꞌamagihi ana kagaꞌa lu epito Sipi Boꞌani bu goꞌehinamo ka lu epiꞌehina.   
\s1 Yesu panaꞌaloboꞌmagi nehanalo huto huꞌehina  
\r Mt 28:16-20; Mk 16:14-18; Lk 24:36-49  
\p
\v 19 Yaꞌma Salele napagu utehi yege limiꞌehigo Yesuhi panaꞌalobo enali mone nonugu li gehesa nehite Yuta bonaꞌmagi kumu koli nehite kasito hekini loꞌehinaga mineꞌahabe. To yaꞌma nehanago Yesu folaganugu mino ho tito kaga lu epiꞌehina: Lenalitoga fulunaꞌa mineno.  
\v 20 Ya luto luloto yaha hiti fatipa hiti enelepiꞌehina. Ya nohigo panaꞌalobomagi be gelete Sipi Boꞌanimofihi enofokehi napaꞌa heꞌahana.  
\v 21 To Yesu ka mone hiti lu epiꞌehina: Lenalitoga fulunaꞌa aꞌmineno. Afoꞌnifu ma melugu noho lifigo limiꞌohunaya nani ana huto lenoho lifinogo melugu tili tele hilanaꞌmu yabe.  
\v 22 Ai ya luto nohuto sikalafuꞌi fulu bi epoloto lu epiꞌehina: Hetofa Sikalafuꞌmo lepilenogo komopatinigu limito mineno.  
\v 23 To bonaꞌi komopaꞌani i gelehe hilenogo lenali foipanaꞌani li heꞌmi epalalabe kagaꞌni moloꞌohube. To bonaꞌi komopaꞌani i gelehe mehilenogo foipanaꞌani meheꞌmi epalalanaya ana foipanaꞌani minalinaꞌmu yabe.   
\s1 Tomasiu Yesuhi bu goꞌehina  
\p
\v 24 Panaꞌa moneuba, Tomasiu fato giꞌa Loe Lae ketoꞌehina panaꞌi ai Yesu yataꞌa enubuꞌanilo huto huꞌehina yupahi mehuꞌehibe.  
\v 25 To alihi panaꞌaloboꞌmagi lu emiꞌahana: Lali Sipi Boti bu goꞌohune, lite lago Tomasiu lu epiꞌehina: Yaꞌma kaga lu neniminamofi kumu mekehelilunaꞌmu yabe. Nani yahaꞌalo nilitu fiꞌahanaꞌa bu golotofi to nayahi museꞌa fuheto li kehelitofi to nayahi fatipa fiꞌehinalo li kehelitofi ya hutoꞌni aho tiꞌehina yabe luto keheli uleꞌale hilubeꞌmu nohube.   
\p
\v 26 To kana mone salele buꞌehigo panaꞌalobomagi Tomasi hiti li nupa nonuga nehite kasito hekini loꞌehigo mineꞌahana. Ya nehago Yesu ai huto folagahaꞌanigu mino huto huto lu epiꞌehina: Lenalitoga fulunaꞌa mineno.  
\v 27 Ya luto luloto Tomasihi lu emiꞌehina: Maloꞌi kayaka musoka afito nayahaꞌni luga luga bu gobo. To ya huloto kayatu li su toto fatipaꞌnigu nufuheto li keheli molobo. Ya huloto kekesa yigi yigi huseꞌnaka heꞌmiloto nanitoga keheli uleꞌale huto agoya hu nimibo.  
\v 28 Ya ligo Tomasiu lu emiꞌehina: Oho, Sipi Boꞌni yale. Kai Huꞌmaꞌniga nohane, luꞌehina.  
\v 29 To Yesu lu emiꞌehina: Tomasiu, kai kubukatu bu nogoto keheli uleꞌale nohata yabe. Bonaꞌi moneuba bu menonogoto keheli uleꞌale huto agoya hu nimilina ya bomo gelo sipi bilinaꞌmu yabe.   
\s1 Yoniu ma fayahi goꞌehinamofihi hapaꞌamu yabe  
\p
\v 30 To Yesu sipi liliꞌna amuyaꞌa hiti panaꞌaloboꞌamagihi enubuꞌanilo babu lito fato fatoꞌi liꞌehina anana ma bukugu fayahi mekoyoꞌehina.  
\v 31 Yesu yaꞌmana sipi liliꞌna liꞌehinamofihi kaga lu lenelepiꞌehinaꞌa fayahi koyoꞌehinago kehelite Huꞌmamofihi Panaꞌa nohinaya to leꞌmo ho tiꞌehina bo, Mesia nohinaya lenali yaꞌma keheli uleꞌale hilanaꞌmu to aitoga agoya hu emilenogo mino kosaba huseꞌna lepilinaꞌmu yabe.   
\c 21  
\s1 Yesu panaꞌaloboꞌa nehanalo huto huꞌehina  
\p
\v 1 To alihi Yesu mone kana hiti panaꞌalobomagihi Galili hefupo nagamito beletoga huto huꞌehina. Ma suhi huto huꞌehina.  
\v 2 Panaꞌaloboꞌamagi Simoni Pitagi Tomasigi fato giꞌa Loe Lae eteketoꞌehina yabe nelana to Natanieligi ai Galili kapomofihi Kena hepato bo to Sepetihi panaꞌamaleꞌi hiti to Yesuhi fato panaꞌaloboꞌa loemo etali hiti li nupa hite ana hefuhi nagami beletoga mineꞌahabe.  
\v 3 Ya nehite Simoni Pitau lu epiꞌehina: Nani buto fayaꞌi lilubeꞌmu nohube, ligo enali lu emiꞌahana: Lali hiti bilune, lite enali nagamiꞌi beletoga bite boti monelugu tilete nagami mupaꞌalo bite foluguꞌmo fayaꞌi babeyafa hite aku akuꞌi fayaꞌi meliꞌahana.  
\v 4 To etehi yege tilubeꞌmu nohigo Yesu oloto nagamiꞌi beletoga kehetoga mino ho tiꞌehina. Ya higo panaꞌalobomagi Yesuhi mehaꞌa mekeheliꞌahana yabe.  
\v 5 To Yesu kehe ito lu epiꞌehina: Panaꞌise. Fayaꞌmo liꞌahafihe? luto ligo enali lu emiꞌahana: Oꞌe, meliꞌohune.  
\v 6 To Yesu lu epiꞌehina: Botihi lamagaꞌaga fayaꞌi gutalafaꞌi heꞌmi malalo. Fayaꞌi lugaꞌa lilabe. Ya ligo enali kehelite gutalafa heꞌmi malago fayaꞌi babu lite gutalafatu kefefe hite botigu li malaluneꞌmu nehago ana fayaꞌi sipi keta higo memeleꞌahana.  
\v 7 To Yesu bita huꞌehina panaꞌauba Pitahi lu emiꞌehina: Miya keneꞌi Sipi Boti nohibe, luto ligo Simoni Pitau, Sipi Boti nohibe nolinaꞌmu kehelito koyapaꞌi gu kata aheꞌmiꞌehinagi nakuꞌa mone sa gito biloto nagamilugu leke ho moloto Yesutoga buꞌehina.  
\v 8 To ya higo panaꞌalobo botigu nehanamagi beletoga biluneꞌmu nehite faya gutalafaꞌi kefefe hite kehetoga lebatoꞌisi 100 mitalo biꞌahana.  
\v 9 To enali ya hite nehetite botiguti limite to meya fayaꞌi hiti beleti noseꞌna hiti logogu moloꞌehinana bu geꞌahana.  
\v 10 To Yesu lu epiꞌehina: Fayaꞌi maꞌasi liꞌahanaꞌa moneꞌa maloꞌi ite alo.  
\v 11 Simoni Pitau botiga buto fayaꞌi gutalafaꞌmo abai toꞌehinagu fayaꞌi babu lite napaꞌa hiti leke seꞌahana 153 fayaꞌmo li nupa hiꞌahana. Yaꞌma babu fayaꞌi gutalafalugu bai toꞌehinagi i hepulu metuꞌehina yabe.  
\v 12 Ya kefefe hite minago Yesu lu epiꞌehina: Lenali maga ete noseꞌna nalabe. To asaga panaꞌalobomagi ai kumu enelesa noligo kiyiꞌaga nohane lite loka meheꞌahanaya, Sipi Boti nohibe lite enegekesa keheliꞌahana.  
\v 13 To Yesu logo nolanaga buto fayaꞌi guna ito to beleti noseꞌna hiti ana huto guna ito epiꞌehina.   
\p
\v 14 Koyapaꞌi Yesu panaꞌalobomagihi filiꞌehinaguti ho tiꞌehinaꞌa kohe toto loe kana enubuꞌanilo huto huꞌehinagi to yaꞌma noseꞌna guna iꞌehina kana hiti enalitoga huto huꞌehina yabe.   
\s1 Yesu Pitahi kaga lu moloꞌehina  
\p
\v 15 To enali noseꞌna ne su heꞌahago Yesu Simoni Pitahi lu emiꞌehina: Simonio, kai Yonihi panaꞌa yale, kiginaga fi nonimitana enaliꞌanimofihi be ligiꞌehina niꞌifihe? ya ligo Pitau lu emiꞌehina: Oꞌyo, Sipi Bo yale, niginaga fi nokumuna yamofihi akeheliꞌahane. Ya ligo Yesu lu emiꞌehina: Kai sipisipi yagaꞌni nalaꞌa kaba hu epolobo.  
\v 16 To Yesu geꞌnoka Pitahi mone hiti hoꞌehina: Simonio, Yonihi panaꞌa yale, kiginaga fi nonimitana niꞌifihe? ya ligo Pitau lu emiꞌehina: Oꞌyo, kai kumu nonebesinana akeheliꞌahane, Sipi Boꞌnimaka. Ya ligo Yesu lu emiꞌehina: Kai sipisipi yagaꞌni kaba hu epolobo.  
\v 17 To Yesu geꞌnoka mone hiti Pitahi hoꞌehina: Simonio, Yonihi panaꞌa yale, nani kumu nokebesifihe? Ya luto loka hago Pitau kehelito Yesu loegi monegi loka hoꞌehina kiginaga fi nonimitaya yanaꞌmu ipaꞌagu gabu nogigo ka lu emiꞌehina: Sipi Bo yale, kai yege yegeꞌna keheli baga ito niginaga fi nokumunaya akeheliꞌahane. Ya luto ligo Yesu lu emiꞌehina: Kai sipisipi yagaꞌni kaba hu epolobo.  
\v 18 Nani maꞌnaka lu nokumube. Koyapaꞌi kai neheya kola nohutoka gu kata hiti letika hiti biloto hepaꞌi fato fatoꞌi bula ola huꞌahata kaiꞌnaka niꞌibe. To alihi oyafa loloto mone kanagu kayaka su toloto nohitogo bonaꞌmagi nagaꞌi kimite hepaꞌi monelugu mebilubeꞌmu nohilata anaga kaimofihi keleꞌmete bilabe.  
\v 19 Yesu yaꞌma kaga lu emiꞌehinaꞌmu Pitahi fililinamofihi hapaꞌa mone yupahi huto hilina yaꞌma lepiꞌehibe. To Pitahi ho fililinaꞌmu Huꞌmamofihi giꞌa liyafa hilinaꞌmu yabe. To Yesu lu emiꞌehina: Pitao, Nemegeꞌi molobo.   
\s1 Yesu bita huꞌehina panaꞌamofihi kaga lu moloꞌehina  
\p
\v 20 To Yesu lu emigo Pitau i behe huto yaꞌma Yesu bita huꞌehina panaꞌa nohigo bu goꞌehina. Yaꞌma bouba koyapaꞌi Yesu hiti panaꞌaloboꞌa hiti nonugu minete Pasa noseꞌna nete nehago loka hoꞌehina: Sipi Bo, kai kumu kiyiꞌafu fatehakamagihi gutunu ka lu epilina.  
\v 21 Yaꞌma loka hoꞌehina bomofihi nohigo Pitau bu goto Yesuhi lu emiꞌehina: Sipi Bo, mana bomofihi henana hu etalibe?  
\v 22 Ya ligo Yesu lu emiꞌehina: Ai minoba minoba huto nani aluna yupapo minenogo yaꞌma kaika foyakamo niꞌifiye? Kaika nemegeꞌi moloꞌohubo.  
\v 23 Ana kagaꞌmu Yesu panaꞌalobomagi kehelite yaꞌma bita huꞌehina panaꞌamuꞌi mefililibe lite liꞌahana. Yesu yaꞌma kaga mefililibe, luto meluꞌehinagi ai luꞌehina: Ai minoba minoba huto nani aluna yupapo minenogo yaꞌma kaiꞌnaka niꞌifiye? yaꞌma Yesu lu moloꞌehinana niꞌibe.   
\p
\v 24 To yaꞌma Yesu bita huꞌehina panaꞌauba kaga nasanaꞌmu lu epito to anana fayahi koyoꞌehina bo ma nohibe. To ya huꞌehinaꞌmu lali kaga luꞌehinamofihi akehelito maꞌnaka luꞌehina yabe luꞌohune.   
\s1 Ma fayahi koyoꞌehina su halinaꞌmu yabe  
\p
\v 25 To Yesu huto huꞌehinana fato fatoꞌi babu luto niꞌigo mekoyoꞌohube. Anaꞌina babu luto niꞌinaya pepagu fayahi gomolo gomolo huto babu buku huto hulenogo asaga melugu moloto kikipa halinaꞌmu yabe.