\id 1TI - Benabena NT [bef] -Papau New Guinea 1982 (DBL -2014) \h 1 TIMOTI \toc1 Timoti Napa 1 Polu koyoto epiꞌehina fayahi \toc2 1 Timoti \toc3 1 Tim \mt1 TIMOTI Napa 1 \mt2 Polu koyoto emiꞌehina fayahi \c 1 \p \v 1 Nani Poluita Huꞌmau lubuto bilata bo, ai kagaꞌalo to Yesu Kilisitohi fifa ilata nohuta bomofihi kagaꞌalo nani Yesu Kilisitohi aposolo boꞌa nohunamofita, \v 2 Timotio mono kapogu keleꞌmoꞌohuna panaꞌni nohane luto nolube. Kai fayahi yaꞌma koyoto nokumube, Huꞌma afotifu to Sipi Boti Yesu Kilisito leheꞌmoseꞌna hiti ginaga fi limiseꞌna hiti to fulunaꞌa leleꞌmo huseꞌna yamofihi huto hu keteno. \s1 Faga faga mono kamuꞌi kaba hilibe luto ekesa liꞌehina \p \v 3 Nani yaꞌma Masetonia metoga bilubeꞌmu nohuto kegekesa lito lu kimiꞌohuna ana suhi hubo. Ya nohuto yaꞌma Efeso hepatoga yaꞌma akuꞌi molo emito minobo. Nohuto bonaꞌi hapi fite faga faga mono kaga lu nepina yamofihi heꞌmilo luto lu epibo. \v 4 Moneuba kilihe kaga to enigiko enagako bonaꞌmagihi mineme bite mineꞌahana kaga yamofihi hapaꞌa lilago yaꞌmu tila limila higo li muyalo li umalo ya hago yaꞌma kagaꞌani kenasabo bilata ka niꞌibe. Ya hago Huꞌmamofi kumu keheli uleꞌale hite kele keleꞌi hi etalana kapoꞌa yaꞌma meniꞌibe. Ya kaga heꞌmilo luto lu epibo. \v 5 To nani yaꞌma henabe luto nolube? Enali kehelilete komopaꞌani mone keheli sibina mehise komopaꞌani fulu hinogo minete to Huꞌmamofihi agoya hu emite minalabe. To ya hite minete, Huꞌmamofitoga enemehi emilanaꞌmu yabe luto nolube. \v 6 To bonaꞌi lugaꞌamagi enali monoꞌmofihi kapoꞌa yaꞌma bu go sepa ilete heꞌmite enemegesa emilete yaꞌma faꞌmene kaga legeyaꞌa meniꞌina yamofi kumu lu keheli fa keheli hilata nehabe. \v 7 Ya hilete enaliꞌaniꞌmu yaꞌma lite lilata nehabe. Lali yaꞌma Huꞌmamofihi keya ka luꞌehina ya kagamofihi megeꞌi malalune lite amuya melelata nehanaya, kaga nelanamofihi hapaꞌa keheli bebe mesabe. \p \v 8 To kai hiti nani hiti leꞌali yamofihi Moseu keya ka luꞌehina kamuꞌi yaꞌma hetofana yabe luto keheliꞌohuꞌibe. Yaꞌma kagamofihi lamanaꞌa niꞌinaya keya ka lu laga huto luꞌehina kaꞌa to fato fato ka liꞌahanamofihi nasana moneko kumuko huto nohibe luto keheliluta bati hilinaꞌmu yabe. \v 9 Leꞌali yaꞌma keheliꞌohuꞌibe. Keheliꞌohuꞌibe luto luꞌohunaya to yaꞌma keya ka foipana mehise bebe sete neminana bona kumu huto huꞌehina meniꞌibe luto nolune. Ka keheli heꞌmite nehana bonaꞌi, to kegeiyo hilata nehana, to Huꞌmamofitoga agoya hu meemise nehana, foipana hilata nehana, mono kamofihi kapoꞌa mebilata nehana, monoꞌi laga mehina bonaꞌi, itoꞌanigihi afoꞌanigihi to fato bonaꞌi enoho fililata nehana bonaꞌi, \v 10 to moko hilata nehana, to bomagi laluꞌafitoga buto i keꞌmolata nehana, bonaꞌmagihi yagapanaꞌi gumina lilata nehana, to faga fagalo bo fakupa ka li epilata nehana, to anaꞌina lugaꞌa yamofihi mono kagagu faga fono ka nasanaꞌa lilata suhi lite nehana. Yaꞌma bonaꞌmagihi keya ka enali nasana niꞌibe. Enali kumu huto huꞌehina niꞌibe. \v 11 Ana hetofa mono kagaꞌa Huꞌmau ka lamanaꞌa molo netoꞌehina yagu nohuto Huꞌma fana mehaꞌa hiti bo, ana bebe sose to hetofa bouba ai lu huto hulata huꞌehinagi yanaꞌmu nani lu yege holata nohube. \s1 Huꞌmau ginaga fi limiꞌehinaꞌmu fokehi liꞌohuna \p \v 12 Sipi Boti Yesu Kilisitou neleꞌmo amuya moloto lufusaꞌni molo netoto neleꞌmo hetofa huꞌehina yaꞌmu negelo bilata nohube. Ai nani kumu keheli nimigo bati nohigo kele keleꞌi hu netalane luto neleꞌmo eto huꞌehibe. \v 13 Kohe toto yamofihi leꞌmo sibi saba huto kalanaꞌi molo etoto kagaꞌa leꞌmo mumusopa iꞌohunamo niꞌinaya nani yaꞌma mono kaꞌa mekeheliꞌohutaya to katiyaꞌi minoꞌohuna, ya hunaꞌmu Huꞌmau osahi nimilubeꞌmu nohuto ginaga fi nimiꞌehina. \v 14 Ya huꞌehigo Sipi Botiuba mehi nimito to neheꞌmoseꞌnaꞌa babu luto nimito keheli neleꞌmo amuya moloto to Yesu Kilisitou buto i keꞌmoto yabe luto komopaꞌni emiꞌohuna yanaꞌmu neleꞌmo uleꞌale hu netoꞌehibe. \v 15 Yesu Kilisito aiya bonaꞌi foipanaꞌaniloti enubuto bilube luto melugu limiꞌehina yanamofihi legeyaꞌa lamanaꞌa niꞌibe. Asagaꞌi kehelilata nasanaꞌa niꞌibe. Anaꞌina foipa lilata nehana bonaꞌmagihi nani enebe ligiꞌohuna bo nohube. \v 16 To Huꞌmau osahi nimilubeꞌmu huto komopaꞌa li gelehe huto ginaga fi nimiꞌehinaꞌmu henabe lutobe? Yesu Kilisitou ai komopaꞌa fitu fo netoto buba buba huꞌehina, ya huꞌehinamofihi hapaꞌa lenelepilube luto Huꞌmau naniꞌi yaꞌma foipa bonaꞌi enebe ligiꞌohuna bo nohunamofita ai komopaꞌa nimiꞌehina yamofihi faꞌmene meniꞌibe. Bonaꞌmagi alihaꞌa Huꞌmau neleꞌmoꞌehinamofihi hapaꞌa bu gelete keheli bati hite Huꞌmamofitoga keheli amuya malana Huꞌmau mino kosaba huseꞌna epilina yamofihi kapoꞌagu tite mineba mineba hilabe. \v 17 Yanaꞌmu amuya gihiti Bo, mefililatanamofihi bu megolatanamofihi Huꞌmamofihi monekoꞌi ai giꞌa li saga hinogo ai fana mehaꞌauba minoloto mino lito tito minalibe. Maꞌnaka. \p \v 18 Oho panaꞌni, Timotio, koyapaꞌi kohe toto kaga lu huto huto bomofihi kaꞌa kai kumu huto huꞌehina yamofihi keheliloto ma luto lu molo neketobe. Ana kaga keheliloto nohutoka luba hilata nehana ya suhi huto foya amuya moloto lilatagihe. \v 19 Ya huloto keheli amuya moloto minoto komopakagu ya suhi ma supofihi kaꞌa foipaꞌa meminenogo mono foya lilane. Bonaꞌi lugaꞌa enali komopaꞌani besa lenogo minalanamofihi kaꞌa yaꞌma keheli heꞌmite to keheli amuya mololatana heꞌmilete fenene hiluneꞌmu hanaguti, \v 20 moneuba Himenaiyu moneꞌiya Alekasata etali yaꞌma nehaꞌibe. To Huꞌmamofihi kaꞌa leꞌmo sibina sabana hilaꞌibe nehaꞌina heꞌmilaꞌibe luto Sataha yanugu etoho lifi nomalago etali Huꞌmamofihi giꞌa leꞌmo sibina hiꞌahaꞌinaꞌmu kehelite yaꞌma foipanaꞌatiti heꞌmilaꞌibe. \c 2 \s1 Huꞌmamofitoga kaga liluta kaꞌa \p \v 1 Kaga yaꞌma lu epilane luto kohe toto tito nani amuya moloto kegekesa lito nolube. Enali anaꞌinaꞌmu buka buka tite Huꞌmamofihi loka henogo bonaꞌi lugaꞌa asagatoga minoto fi hetofa hu epalalibe lite Huꞌmamofihi foke ka li emilo, luto lu epibo. \v 2 To enali legeso hite fulu hite mono kagu bati hite minelenogo bonaꞌmagi kehelinogo bati hilibe lite enikibina bonaꞌi to silagaꞌi kaba bonaꞌani kumu Huꞌmau fi hetofa hu epalalibe lite aitoga bite nunumu lilabe. Ya luto lu epibo. \v 3 Ya hilana nasanauba bati hilubeꞌmu hibe. To lubuto bilata Bo, Huꞌmau ai ya nehanaꞌmu keheligo bati nohibe. \v 4 Ai yaꞌma bonaꞌi asagatoga enubuto bilube luto to yaꞌma hetofa kaꞌa lilabe luto kehelilata nohibe. \v 5 Huꞌma ai monekoꞌi nohibe. To Huꞌmau hiti lali hiti nekisaga luga luga nohunogo bo monekoꞌi Yesu Kilisito folagahatigu bo lolo nohibe. Ai leleꞌmo moneko nohibe. \v 6 Aiꞌa yaꞌma lali bonaꞌi asagaꞌi foipanatiꞌmu pa salube luto filito gufaꞌaloti lalimo mina fito leleꞌmoꞌehina yabe. Huꞌmau moloꞌehina kana huto higo ai ya huto filiꞌehina yabe. To henaꞌmube? Huꞌmau yege yege bonaꞌi enubuto bilina ipagu nohinaꞌa kehelilune luto yabe. \v 7 Yaꞌma kaga lu hokolo hilane luto Huꞌmau aposolo bo neleꞌmo malago nohube. Fegutoga bonaꞌi enalitoga buto ka lamana lu epilago enali keheli uleꞌale huse kaꞌamofihi hapaꞌa giyaka lite minalabe luto ana foyaꞌmu neleꞌmo eto huꞌehina. Yaꞌma ka faga hiti menolube. Lamaꞌnaka luto nolube. \p \v 8 Ya higo noto noto bonaꞌi enali enita bigo luba sabo mehise minete bonaꞌi komopaꞌani gulu gulu linogo minete enayahi li saga hite Huꞌmamofitoga lite fokehi lilabe luto nolube. \p \v 9 To anaꞌi enalitoga nolube. Enali kakiliꞌani li lamana hite bilete libe fitobe hite humofaꞌna hilenogo yanauba bati hilubeꞌmu hibe. To bomagihi enumu fililibe lite kehelite mineꞌahana yauba okaꞌani sekele mamuꞌani enugufalo pesesuꞌani goli efahi hiti, to gu kataꞌani yaꞌma minaꞌa sipiꞌa i hepiluneꞌmu nehana, oꞌe luto lu laga nohube. \v 10 Mono kumu kehelite minalune lite lilana anaꞌi enali minete lite melete hilanamagi hetofa foyaꞌa lite boanaꞌi eneheꞌmete minete bati hilenogo yaꞌma bati hilubeꞌmu hibe. \v 11 Anaꞌi enali enugufa lelite metise legeso hite minete enegekesa keheli bebe sete minete kaga kehelilabe. \v 12 Anaꞌmagi kaga enelepilune lite ana foya lilanafi oꞌe lutoꞌni lu laga nohu epolobe. Enali bomagihi kaba hite enebe ligiꞌahananamo meniꞌigo enali ka melise legeso hite minete kaga kehelilabe. \v 13 Henaꞌmube? Bomo Atahi yaꞌma yataꞌa huto huꞌehina niꞌibe. To aꞌmo Ebahi ai alihi huto huꞌehinamo niꞌibe. \v 14 To Atahi yaꞌma Satau miꞌi malago keheli emiꞌehina meniꞌibe. Ebahi aitoga miꞌi malago keheli emito oꞌe luto meligo foipana huto huꞌehina niꞌibe. \v 15 Ya huꞌehinamo niꞌinaya anaꞌi yaꞌma enali mono kamofihi keheli uleꞌale hite Huꞌmamofihi enemehi emite komopaꞌani gulu gulu linogo minete ya suhi ma suhi hilanamofihi sibina hu lalune lite enugufaꞌani kaba hite limi melete minalana yanauba yagapanaꞌi ketaluneꞌmu nehago Huꞌmau enubuto bilinaꞌmu yabe. \c 3 \s1 Mono foyalo kaba bonaꞌi neminanamofihi kaꞌa \p \v 1 Bo moneubafi moneuba babafi minalube luto lilina ai bati liliꞌna lilubeꞌmu hibe. Yamofihi ka legeyaꞌa lamanaꞌa bati huto niꞌibe. \v 2 To babafi lolo hilina foipa meminenogo minoto aꞌi monekoꞌi liꞌehilina bouba minalinaꞌmu yabe. Ya suhi ma suhi hilutaya sibina hu lalube luto gufaꞌa kaba huto minalibe. Legeso huto besana kapogu minalinaꞌmu yabe. Ana bouba bonoho bonaꞌi elenogomo mehi epito enebe tigito eneleꞌmo malalibe. Mono bukugu kaga lilata foya yamofihi fato bonaꞌi lu enelepilina keheli bebe soto leꞌmo fotogo huto lilibe. \v 3 Amuya nagamiꞌi silagaꞌi noloto negi nalina bo meminalibe. To negi nagamiꞌi noloto lu baga luto luba li huto mehilibe. Ai legeso huto minoto leꞌmo baba ito to efaha foyalo komopaꞌa memalalibe. \v 4 Aiꞌa lihaꞌa hiti yagapanaꞌamo hiti legeso huto mino bati huto kaba hu epoloto enegekesa lito eneleꞌmo bati hinogo enali kagaꞌa kehelite minete agoya hi emilabe. \v 5 Yalo bo moneuba aiꞌa lihaꞌa yagapanaꞌa bati huto kaba mehu epalalina aiya Huꞌmamofihi bonaꞌa ana suhi huto kaba mehu epalalinaꞌmu yabe. Ai babafi meminalibe. \v 6 Ana bouba babafi bo hilube luto yuhufasi komopaꞌa li gelehe huto Huꞌmamofihi megeꞌi maꞌasi nomalana bouba ai babafi lolo mehilibe. Henaꞌmube? Aiya Satau koyapaꞌi huꞌehina suhi luto gufaꞌa lelito tinogo Huꞌmau ka foyagu leꞌmo moloto logo hepaꞌmofihi nasana lolo hu lalibe, luto yabe. \v 7 To fegutoga bonaꞌi Huꞌmamofihi ka mekeheliꞌahanamagi enali ana bomofihi hapaꞌa kehelite hetofa bo nohibe lite lilata nehana yamofihi ai babafi lolo hilibe. Henaꞌmube? Hapaꞌa bati menohibe lite nekehelina bomo ai Satahi fi taga hu etolenogo kelefuꞌagu holenogo ai kumu fakupa ka linogo buya hu lalibe luto yabe. \s1 Mono kaba bo kaga lilata nehanamofihi kaꞌa \p \v 8 Mono liliꞌnalo bomagi enali ana suko hite fulunagu minete hetofa foya lilata nehabe. Enali enabagaguti ka foipaꞌamofihi ibe laga hibe hite leꞌmo sibi sibi mehise ka lamanaꞌa lite minalabe. Bai nagamiꞌi neba neba mehise nehana. To efaha feꞌno lilatanaꞌmu komopaꞌani emite enegekesa yigi yigi mehilanaꞌmu yabe. \v 9 Enali komopaꞌanigu gulu gulu linogo Huꞌmamofihi ka lamanaꞌa lu hokolo huꞌehina kaꞌa keheli amuya melete yamofihi li pili kete minalabe. \v 10 Kai yaꞌma bonaꞌi bati hilafi luto kohe toto hapaꞌani babeyafa huto fi taga hu epoloto bu enegenogo bati hinogo mono foya epilenogo mono liliꞌnalo bo lolo hilabe. \v 11 Ana suhi hite, enali lihaꞌanimagi hapaꞌani bati huto niꞌinogo fulu hite minalabe. Enali megeka melise minalabe. To ana anaꞌmagi negi nagami neba neba hilana meniꞌibe. To enali hapaꞌani asagaꞌi hetofa hite minalabe. Mone gumina liseꞌna to faga liseꞌna ya hilana meniꞌibe. Enali hapaꞌaniꞌmu kaba hilabe lite melete yanauba legeyaꞌa lamanaꞌa lolo hilibe. \v 12 Mono liliꞌnalo bonaꞌi enali anaꞌi moneko liꞌehilana bo minalabe. To enali lihaꞌani hiti yagapanaꞌani hiti bati hite kaba hi epelelata hinogo minalabe. \v 13 Ya nehite mono foya linogo bati hinogo komopaꞌanilo hetofa legeyaꞌa yamofihi enalitoga minalinaꞌmu yabe. Fato bonaꞌmagi enali kumu kehelite enofokehi lilabe. To ana huto Yesu Kilisito aitoga bite hepiꞌahana ka koli mehise amuya melete enegekesaguti ka lu hokolo hilanaꞌmu yabe. \s1 Mono kamofihi suguna ka \p \v 14-15 Nani nohataga meleꞌisi bilube luto keheliꞌohuna niꞌinaya yaꞌma fayahi koyoto nokimitoꞌni nasana moneuba naga inogo minenogoꞌnimo kai ma luto kehelilane luto fayahi yaꞌma koyoto nokumube. Henabe lutobe? Enali Huꞌmamofihi nagaꞌmagi hetofana hite minalabe luto fayahi koyo kiminogo leka soto lu epilane luto yabe. Yaꞌma Huꞌmamofihi nagaꞌmagi enali nohi lapusaꞌa legi hite lolo hinogo aiꞌa ka lamanaꞌa amuya melete leꞌmo saga hite minalana kehelilane luto yabe. \v 16 Lali monoꞌmofihi suguna ka fala kito minoꞌehina yamofihi legeyaꞌa Yesuhi hapaꞌamu lite lu huto hilata nehana yamofihi koliꞌa hiti nasana niꞌibe. Kilisito kumu ma luto nokehelune. Ai yaꞌma lali lugufa lolo huto li huto huꞌehina. To Sikalafuꞌuba ai hapaꞌa li huto higo fu ligo minoꞌehina keheliꞌohune. To agelo bonaꞌmagi aiꞌi be geꞌahana. To noto noto bonaꞌi folagahaꞌanigu aiꞌa kaꞌa lu yege hago enali keheli su heꞌahanamo niꞌibe. Melugu bonaꞌmagi ai kumu kehelite amuya meleꞌahana. To kokulumamofihi fana mehaꞌalo Huꞌmau leꞌmoto tiꞌehina yabe. \c 4 \s1 Faga mono kalo bonaꞌi huto hilanaꞌmu \p \v 1 Huꞌmamofihi Sikalafuꞌuba ya nasana kaꞌa lu hokolo huto ma luto lulata nohibe. Kana minomo tito alihaꞌa bonaꞌi lugꞌa enali mono kamofihi li pili keꞌahanamo yaꞌma heꞌmilete keheli negi nagi nete laga mehina felemagihi enali kagaꞌani megeꞌi malalabe. To ana foipa felemagihi faga faga kagagu bite i hepite kehelilanaꞌmu yabe. \v 2 To faga fagalo bonaꞌi enali laga mehina hapaꞌani to kagaꞌanimofihi legeyaꞌa meniꞌina komopaꞌani logouba lo fili su hoꞌehina legi huto neminana bonaꞌmagi enali yaꞌma ka lu epilata nehana, faga yabe. \v 3 Anaꞌi melise gofuta minalo lite lu epilata nehabe. To noseꞌna moneꞌa menese mo silo lite lu epilanaꞌmu yabe. Ana faga faga nelana yabe. Huꞌmamofi kumu kehelite amuya melete minalana bonaꞌmagi ai kaꞌa lamanaꞌa keheliya ilana bonaꞌmagi enali noseꞌnamofihi foke ka lite nalabe luto Huꞌmau li huto huꞌehinamo niꞌibe. \v 4 Huꞌmamofitogati nasana silagaꞌna ahuto huꞌehina to lamanaꞌago huto huꞌehinamo niꞌibe. Ya huꞌehinaꞌmu luto noseꞌnalo foke ka luto lusa gito nolata nohune yamofihi mo siseꞌna meniꞌibe. To alobole i keꞌmete minalanaꞌa ana huto Huꞌmamofitogati huto huꞌehinaꞌmu luto nasanalo foke ka luto nohune yamofihi heꞌmiseꞌna meniꞌibe. \v 5 Huꞌmau aiꞌa kagaꞌamu yabe luto to foke ka luto lulata nohutaꞌmu yabe luto luga giꞌehinamofihi nasana niꞌinaya, oꞌe luto luꞌehina nasana meniꞌibe. \s1 Yesu Kilisitohi liliꞌnalo bonaꞌa bati huto minolata ka \p \v 6 Keheli amuya mololata nohuta kagaꞌa to mono kaga lamanaꞌa yaꞌmu luto buto i hepiꞌohuta yanauba komopakamofihi legeyaꞌa lolo huto niꞌinogo kai yaꞌma Yesuhu nagaꞌa minanamagihi yaꞌma lu nokumuna kaga lu epilane. Yaꞌma lu epito eneleꞌmo lamana hilata yaꞌma Yesu Kilisitohi hetofa liliꞌnalo bonaꞌa minalane. \v 7 Koyapa bonaꞌmagi kilihe ka li meleꞌahana ya kagaguti Huꞌmamofihi kagaꞌa meniꞌibe. Yaꞌma kilihe kamofihi kemegesa hu emibo. Kai yaꞌma monolugu buto keheli uleꞌale huto minomo buto minalube luto komopaka leꞌmo amuya mololata Huꞌmamofihi hapaꞌalo megeꞌi moloto minobo. \v 8 Lugufa leꞌmo babahi huse foya yamofihi lamanaꞌa nesiꞌasi niꞌinaya mono kagaꞌmu asagaꞌi komopati leꞌmo babahi hulatanamofihi yatai kanaꞌalo alihi kanaꞌalo Huꞌmamofitogati amuya lemehi fi hetofa hu letalina niꞌinaya yamofihi legeyaꞌa lamanaꞌa niꞌibe. \v 9 Yamofihi kagaꞌa lusiga lutomo niꞌibe. To ana kagalo asaga bonaꞌi keheli amuya melete bebe sete komopaꞌani emite minalabe. \v 10 Ya huꞌehinaꞌmu Huꞌma amuya bo ai kumu fifa ilata nohutaꞌmu yabe luto eniginaga fise foya lugupisalo tilago foya ketaꞌa hiti lilata nohune. Huꞌmau aiꞌa asaga noto noto bonaꞌi enubuto bilata bo nohinaya enalitogati keheli amuya nomolotoꞌa lamana ka lubuto bilata nohibe. \p \v 11 Ka asagaꞌi lu nokumuna yamofihi lu epitogo keheliya ilabe. \v 12 Enali yaꞌma panaꞌi kosaba bo nohane li lilagi. Yamofihi bonaꞌmagi enali kaꞌmu keheli sibina hi lalabe. Kai amuya moloto minetogo hapaka fu linogo Huꞌmamofihi keheli uleꞌale hilata to komopaka fana toto minenogo Kilisitohi kemehi emilata to mono ka lilatamofihi keheliya ilana bonaꞌmagi yaꞌma kapogu biluneꞌmu hana enelepibo. \v 13 Mono bukugu fayahi geꞌahanana bonaꞌmagihi enubulo leka soto lu epilata foya to mono ka hapaꞌa lu huto hulata foya to mono ka lu yege holata foya yaꞌma Huꞌmamofihi mono foyalo komopaka hetofa huto emilatagihe. Ya huto mino lito buto minetogo nani mone hiti nehetilube. \v 14 Kohe toto yaꞌma ka lu huto huto bonaꞌi kagaꞌani kai kumu liꞌahanalo yaꞌma mono olopa bonaꞌi lugaꞌa enali enayahi latahakalo melete lusa negi ketago hetofa Sikalafuꞌuba monoꞌmofihi amuyaꞌa fi hele hu ketoꞌehinamofihi lamanaꞌa sibi hu laligi mino hetofa huto kaba huto minobo. \v 15 Asaga bonaꞌmagitoga mono ka luto moloto huꞌahata napa humo nobina yamofihi bu genogo laga epesilibe luto nani lu nokumuna kaga yaꞌma komopakagu molo hetofa huto lito minalane. \v 16 Kaika hapaka kaba huto to mono ka lu epilata kaga amuyaꞌa hiti kaba huto kaga nokumuna amuya moloto lito minalane. Ya hilata yaꞌma kai kaka kehelilata nehana bonaꞌi to kaika hiti mino bati hinogo Huꞌmau lenubuto bilibe. \c 5 \s1 Mono ka keheliꞌahana bonaꞌi kaba hu epololata kaꞌa \p \v 1 Oyafa kaga lu emilube luto noluto ka emekito mone melubo. Afoꞌnigabe luto leꞌmo ketipa ito lu emitogo kehelilibe. Neheya kola bonaꞌi yaꞌma nogonamu tamuꞌni yabe luto noluto ya suhi hu epolo lito buto minalane. \v 2 Litanaꞌi enali kumu itoꞌnigitabe luto yaꞌma kaba hu epoloto ya suhi ma suhi hu epolo lito buto minalane. To yafanaꞌi neta bonaꞌnimagita yabe luto ya suhi holito nobuto yamofihi kaika kegekesa komopaka kaba hu bati hubo. \p \v 3 To keto anaꞌi enaliꞌanigo minete megusa hite nehinogo eneleꞌmo lamana huto fi hetofa hu epalalane. \v 4 Keto aꞌi moneꞌmofihi yagapanaꞌi tataꞌagi hiti enali kohe tete mono kamofihi foyaꞌalo megeꞌi melete leꞌmo lamana hilabe. Ya nehinogo yamofihi ema afehaꞌalo itoꞌanigi afoꞌanigi kaba hi epeleꞌahanamofihi nonaꞌa ana suhi hite epite to agoya hi epalabe. Ya nehinogo Huꞌmau bu noenogoto gelo bilinaꞌmu yabe. \v 5 Keto anaꞌi lamanaꞌa yaꞌma yagapanaꞌa menehinogomo enaliꞌanigo minete Huꞌmamofitoga enemehi melete kanaꞌamu kanaꞌamu ute etehi Huꞌmamofihi kaga lite buka tite leheꞌmalibe lite fifa ilata nehabe. \v 6 To keto aꞌi moneuba gufalo laga besiseꞌnamu mokonamofihi feꞌnoto minenogomo yaꞌma ai kumu lilatagihe. Bu hiti nohifihe luto melubo. Ai mehaꞌa filiꞌehina suhi huto nohibe, luto lilane. \v 7 Kaga yaꞌma moloꞌohunana lu laga huto lu epigo keto anaꞌmagihi foipanaꞌani meminalinaꞌa higo bonaꞌi lugaꞌamagi enali kumu sibi kagaꞌasigo melilabe. \v 8 Lugaꞌamagi enali bonaꞌani kaba lamanaꞌa hi epelete enemehi meepilana yamofihi ka lamanaꞌamofihi kapoguti ali heꞌmite to mono ka yaꞌma mekehelise bonaꞌi melugu bonaꞌi enalitogati mine tegi hite ana foipanaꞌaniuba enebe ligiꞌehilinaꞌmu minalabe. Ya higo keto aꞌmofihi bonaꞌamagi kaba hu etalanaꞌmu yabe. \p \v 9 To bonaꞌa menehana keto anaꞌi kumu ma lilatagihe. Keto anaꞌi moneubafi moneuba bo monekoꞌi hiti minoꞌehina aꞌi mino lito buto foya kana 60 yabe li heꞌmiꞌehilinauba mono foya liloto lenalitoga minalube luto lilubeꞌmu nohinogo giꞌa fayahi pepagu keye meleꞌehinogo Huꞌmamofihi nagaꞌmagi kaba hi etalabe. \v 10 Ai ya suhi huto lito moloto huꞌehina nasana bonaꞌmagi enali keheliꞌahanamo niꞌifihe? Yagapanaꞌa ketoto bati huto kaba hu epoloto komopaꞌa epiꞌehinamo niꞌifihe? To aitoga bonoho bonaꞌi eꞌahago kaba hu bati hu epoloꞌehinafihe? To aiꞌa limito minoto Huꞌmamofihi yagapanaꞌa lugaꞌa eneleꞌmo bati huꞌehinamo niꞌifihe? Ai bonaꞌi ketanauba sibina hu epoloꞌehinaꞌamagihi eneleꞌmo bati huꞌehinamo niꞌifihe? To bonaꞌi mehi epito ya suhi ma suhi hu epoloꞌehinamo hapaꞌa loka mika hu etetogo ana suko huto niꞌinogomo giꞌa fayahi pepagu kayalane. \p \v 11 Keto anaꞌi enali yuhufa anaꞌmagi yaꞌma ligiti fayahi kayalane lite nelinogo oꞌe luto mekoyobo. Bolo akuꞌi bilana nasanaꞌmu epesilenogo kohe tete bite Kilisitotoga i hepiseꞌna heꞌmite i gelehe hite koyapa kapogu bilata nehabe. \v 12 Ya hilete yaꞌma enaliꞌani hapi fite mono kumu lu laga huse kamofihi keheli heꞌmite minenogo foipanaꞌani huto hinogo fakupa ka enalitoga minalinaꞌmu yabe. \v 13 Ya hilete yaꞌma nonugu fato fatoꞌna tila limila hite futuꞌa kaga lite minelata nehana to yaꞌasigo meniꞌibe. Enali notu humofaꞌna hite faꞌmene kagamo lite faga faga lite bonaꞌmagihi foyagu ukimi akimi hilata nehabe. \v 14 Ya nehanaꞌmu nani ma luto nolube. Keto anaꞌi kosabaꞌi enali bahaꞌanilo bite minete yagapanaꞌani eneketete enaliꞌani nohaꞌani foyaꞌani bati hite kaba hite leꞌmo bati hite minalabe. Ya hite nehinogo lali fatehatimagi enabagalo ilenogo lali kumu ka sibinaꞌa mone melilabe. \v 15 Yatai keto anaꞌi lugaꞌamagi enali i behe hite ka lamanaꞌamofihi kapo ti heꞌmite Sataha megeꞌi nemalabe. \v 16 To keheli amuya moloto nohilina aꞌi moneꞌmofihi kogunaguti keto aꞌi mone nehilanamagihi ai eneheꞌmoto komopaꞌa epito kaba hu epoloto minalibe. Ya nohinogo Huꞌmamofihi nagaꞌamagihi enugupisalo metilibe. Huꞌmamofihi nagaꞌamagi enali keto anaꞌi enaliꞌanigo nehanaꞌa yamagihi eneheꞌmete fi hele hi epalalabe. \p \v 17 To mono ka enelepise kaba bonaꞌi olopanamagi enali hetofa foya linogo ya bati hulenogomo minaꞌa mineme tite lilabe. Mono ka lu enelepilata lu yege holata lamana foya lilata nehanamofihi enaliꞌaniya foya amuya melete lilana yaꞌma lilanaꞌmu yabe nolube. \v 18 Minaꞌa lilanamofihi yaꞌmu luto mono bukugu fayahi yaꞌma lite keyeꞌahanamo niꞌibe: \it Bulumaka yaga moneuba foya lelito nobuto noseꞌna nalube luto nelinogomo bagalo fi sala mekalo. Faꞌmene nalinaꞌmu yabe.\it* To kaga mone hiti ma lite keyeꞌahanamo niꞌibe: \it Bonaꞌi moneꞌamagitoga bite foya lilana bonaꞌmagi ana bonaꞌi minaꞌa lilanaꞌmu yabe.\it* \v 19 To bo moneuba olopa mono bomofihi fisa ito nelinogomo nogoꞌalo melibo. Bonaꞌi loebefi loebe monebefi enali kagaꞌani linogo keheliloto ka foya li etalane. \v 20 Bo moneuba foipana linogomo lugaꞌamagi enali kehelilete enelesa linogo foipana li lalibe luto bonaꞌmagihi enogobisalo lu huto huto leꞌmo bebe salane. \p \v 21 Nani Huꞌmamofihi to Yesu Kilisitohi etogobisalo to Huꞌmau eneleꞌmo eto hulago ai mahaꞌaluga hetofa agelomagihi enogobisalo yaꞌma luto lu molo noketobe. Lu laga huto lipoti nokimito kaga lu nokumuna keheliya ito kaba hitogo limito mekeno. Bonaꞌi lugaꞌa enali kumu kehelitogo tila limila nehinogo ya suhi ma suhi mehu epolobo. Asaga bonaꞌi moneko kemehi epibo. \v 22 Bonaꞌi lugaꞌa enali kumu mono foya lilabe luto li aku metose latahaꞌanilo kayahi moloto lusa gi epalane. Enali foipanauba kai kugupisalo ti laligi kaika komopaka kegekesa kaba hitogo komopaka gulu gulu linogo minalane. \p \v 23 To kaika yaꞌma kipagu filata to kebesilata nohinaꞌmu yaꞌma nagamiko menose bai nagamiꞌi hiti nesiꞌa hekito noletogo kipagu bati hilinaꞌmu yabe. Yaꞌma kaikaꞌmu ya nolube. \p \v 24 To enaliꞌaniꞌmu kaga ma luto minomo buto nolube. Bonaꞌi lugaꞌamagihi foipanaꞌani huto hulatana niꞌibe. To enali foipanaꞌaniuba kohe toto nobigo Huꞌmau foipanaꞌanimu kehelito ita biseꞌnamofihi nonaꞌa epilinaꞌmu yabe. To bonaꞌi lugaꞌamagihi foipanaꞌani fala kito niꞌigo aliha kanagu huto hilubeꞌmu hibe. Huꞌmau enali hiti nonaꞌa epilibe. \v 25 Ana suhi huto lamanaꞌa bonaꞌi lugaꞌamagihi eneheꞌmoseꞌnaꞌani to hetofa foyaꞌani hiti ahuto hulata nohibe. Moneꞌa sugunaꞌi fala kito foya nolina mino lito buto yaꞌma bu megalutamo niꞌibe. Alihaꞌa huto hu etalinaꞌmu yabe. Yanaꞌmu yataꞌa geba hutoka to enali hapaꞌani keheli fe luloto yalo latahaꞌanilo kayahi moloto Huꞌmamofihi liliꞌnalo eneleꞌmo malalane. \c 6 \p \v 1 Kele kele panaꞌi lolo hite foya lite minelata nehana enali yaꞌma kaba bonaꞌanimu agoya hu emite kehelite minalabe. Yamofihi kaba hite ya nehinogo bonaꞌi lugaꞌamagi Huꞌmamofihi giꞌa li sibina hite to mono kaga enelepiseꞌnati leꞌmo laba hi lalabe. \v 2 Ya hite, kele kele panaꞌmagi kaba boꞌanimofihi kaꞌa kehelite enali hiti lali hiti moneko monoꞌi keheli amuya mololoto mino bati huto gonamu tamuꞌa minalune lite kehelite enali kumu kehelinogo melimino. Enali kele kele panaꞌmagi Huꞌmamofi kumu yabe lite enemehi epilete liliꞌna amuya melete minalabe. To henaꞌmube? Enali kaba boꞌanimagi liliꞌnaꞌaniloti noseꞌna manaꞌa lilata nehanamagi Huꞌmamofihi nagaꞌi nehana bonaꞌi yabe. To enemehi epilata bonaꞌi nehana yabe. Yaꞌmu lamaꞌnaka lite bati hite agoya hi epalalana yamofihi mone sipi foya lite minalanaꞌmu yabe. \s1 Faga faga mono ka enelepise bonaꞌmagi kumu yabe \p Kaiya yaꞌma kaga lu enelepi enelepi huto lu epito minalane. \v 3 Bonaꞌi moneꞌamagi enali ka lamanaꞌa keheli heꞌmite fato mono ka lilana to Sipi Boti Yesu Kilisito ai kaꞌa keheli heꞌmite mono kamofihi kapoꞌagu kagalo enemegesa hi emilana bonaꞌi enali kumu yaꞌma luto lilugi, \v 4 enaliꞌani enegekesa kehelite enugufaꞌani lelite tite kagꞌa mone keheli bati mehabe. Kaga molo emi emi hite liba liba hite minelata nehana ya nasanauba enumu filigo minete kenasabo bite to siko bako hite enemehi ito ago hite luba sabo hite li sibina sabana hilata nehabe. To faꞌmeneꞌmu enemegeka lite faga hiti lilata nehabe. \v 5 Ya hilete yaꞌma kehelite keheli sibi hite minelata nehana bonaꞌi yamofihi enali komopaꞌani enegekesa hekini loꞌehigo sibi nehite ka lamanaꞌa heꞌmite mono kauba yogo feꞌnohi li huto hilibe lite kehelilata nehabe. \p \v 6 Yogo feꞌnohi lugufalo li ho kalune luto yanamofi kumu topa mehose amanapa huto minoto kehelito minenogoti mono ka lamanaꞌauba lalitoga legeyaꞌa heniloto minalibe. \v 7 Lali ma luto keheliꞌohune. Lali metoga itotigi leketeꞌahana kanaꞌalo yaꞌma anaꞌina feꞌnohi mone ito meoꞌohuna. To minoto fililuta kanaꞌalo metogati yaꞌma lugufa yapako faꞌmene bilutaꞌmu yabe. \v 8 Yanaꞌmu gukete hiti to noseꞌna luna lanaꞌmu niꞌinogomo yamofihi faꞌmene hetofa huto anasi minalune. \v 9 Yogo feꞌnohi babu lutobe enumu fililata bonaꞌi enali Satau enimiꞌi melenogo bite Satahi kelefugu halanaꞌmu. Ya nehite faꞌmenena eneleꞌmo lolo hinogo negi nelana nasana fato fato nasanaꞌmu enumu filinogo yanalo nuki faki nehite logo hepalugu limite nagaꞌi lolo hiluneꞌmu habe. \v 10 Yogo feꞌno kumu topa holata nohutamofihi komopaꞌaguti fato fatomofihi foipanaꞌa huto hilibe. Bonaꞌi lugaꞌamagi yogo feꞌno kumu lilune lite yataꞌa mono kapogu bilatana heꞌmite fato kapogu i pebisa hete tili tele hiꞌahana. Ya nehago enalitoga eniginaga fiseꞌna silagaꞌi huto huꞌehina yabe. \s1 Lemehi emilata nohutamofihi amuya moloto foyaꞌa lilune \p \v 11 Timotio, Huꞌmamofihi foyalo panaꞌase. Kai anaꞌina laga mehinaꞌa kemegesa hu emibo. Ya nohuto yaꞌma mino lamana huto bati huto minoto lito huseꞌnamofihi mono kaꞌa hiti minolatana, keheli uleꞌale hulatana, komopaka epilata nasana, kalanaꞌi mele ketalana nasana huto nohinogo amanapa huto minoseꞌna eneleꞌmo baba iseꞌna yaꞌma molo emito minalube luto amuya malalatagihe. \v 12 Ya nohutoka kemehi emiseꞌnamofi kumu keheli uleꞌale huto minoto, to mino kosabaꞌnamofihi kapogu hololu luto bilata yamofihi minaꞌa lilane. Lelito buto amuya mololata yamofihi li pili koto lilane. To kaika ya hilube luto silaga bonaꞌmagihi enogobisalo mono ka ya suhi nohube luto lu moloꞌehitogo Huꞌmau ana huto kemehi emiseꞌna ya suhi huto minalane luto elesa molo kimiꞌehinamo niꞌibe. \v 13 Anaꞌina li huto huꞌehina bo Huꞌmamofihi gobisalo to gamani bo, Ponitiasi Pailatihi mahaꞌaga aiꞌa hetofa hapaꞌamu lu huto huꞌehina bo, Yesu Kilisitohi gobisalo yaꞌma luto lu moloto nolube. \v 14 Kai yaꞌma Huꞌmau lu moloꞌehina ka keheliꞌahata yamofihi megeꞌi molobo luto nolube. Ya hulotoka komopaka gulu gulu linogo foipana meminenogo minoto nobitogo Sipi Boti Yesu Kilisitou nehetilina kanaꞌa huto hilinaꞌmu yabe. \v 15 Ai kanaꞌa huto hilinaꞌa leba talinamo niꞌibe. Huꞌmau lulenogo huto hu lamana hilinaꞌmu yabe. Huꞌmau aiꞌa mino kikipa hoto nominanamofihi lagaꞌnamofihi kaba boꞌa monekoꞌisi nohibe. Ai hetofa enikibina gihiti bomagihi sipi boꞌani aito kaba bomagihi sipi boꞌani monekoꞌi nohibe. \v 16 Aiꞌasigo filiseꞌnaꞌa meniꞌibe. Aiꞌa fana mehenaꞌalo minoto lito nohina yaꞌma lali faꞌmene buto bu nehetiseꞌa meniꞌibe. Bo monekoꞌuba ai gufaꞌa bu megoꞌehinamo niꞌinagi to bo monekoꞌuba be megalubeꞌmu hibe. Keke boke ka lu emilata nohuta amuya to usisi kito minolata nohuta amuya aitoga mineno. Maꞌnaka. \p \v 17 Kai bonaꞌi moneꞌamagi ma metoga nasana yogo feꞌnohi babu luto silagaꞌi li nupa nupa nehana ya luto lu moloto lu epibo. Enugufaꞌani lelite tite enemehaꞌani sipalo memalalabe. Guna melelata nasanaꞌmu kehelinogo lamanaꞌa lolo mehino. Ya nasanaga bite i mekeleno. Huꞌmau aiꞌa yaꞌma lenumu hinogo nete melete lagaꞌamu kehelilabe luto fitu fo limilata nohina bo aitoga yaꞌma buto i keꞌmalune, luto lu epibo. \v 18 Kai ma luto lu moloto lu epibo. Anaꞌina lamanaꞌamuko kehelite lite minalabe. Foya li lamanaꞌa melete lolo hilana yanauba legeyaꞌa lamanaꞌa lolo hilibe. Fato bonaꞌi eneheꞌmete lisipa mebise minete to anaꞌinaꞌani guna melete li miyalo malo hite lite minalabe luto lu epibo. \v 19 Ya nehite yaꞌma mono ka legeyaꞌa li huto hilanauba lufusaꞌani uleꞌale huto lolo hulenogo alihaꞌa mino lito buto minalinamo niꞌibe. Ya nohigo enali enemehi lamanaꞌamofihi legeyaꞌa lite mino kosaba huseꞌna lilanaꞌmu yabe. \p \v 20 Oho, Timotio. Yaꞌma amuya nasana Huꞌmau yaꞌma kimiꞌehinaꞌa kaba hu bati huto lito minobo. To faꞌmene kaga futuꞌa yaꞌma bonaꞌi lugaꞌamagi lite nehite lali mono ka pelesa ilete ma lite lilata nehabe. Ananamofihi hapaꞌa akeheli su hoꞌohune lite faga hiti enegekesa keheli sibina hilata nehabe. Yaꞌma enali kagamofihi li heꞌmiꞌohubo. \v 21 Yanaꞌmu bonaꞌi moneꞌamagi yaꞌma keheli fe liseꞌna kagalo bite i hepilete lali mono ka bu go fulu tiloto akeheli su hoꞌohune nelana enali lusi mono ka aheꞌmite lamanaꞌamofihi kapogu sa sa hite mebilata nehana yabe. \p Huꞌmamofihi leheꞌmoseꞌa yamofihi lenalitoga mino moloto mineno.