\id 1JN - Benabena NT [bef] -Papau New Guinea 1982 (DBL -2014) \h 1 YONI \toc1 Yoni Napa 1 Ai koyoto epiꞌehina fayahi \toc2 1 Yoni \toc3 1 Yon \mt1 YONI Napa 1 \mt2 Ai koyoto epiꞌehina fayahi \c 1 \s1 Minoba minoba huto minolatanamofihi bagaguti kalo minoꞌehina \p \v 1 Meꞌi hapi huto huto hinaguti ka emaꞌalo mino lito buto minoꞌehina to legekesatu keheliꞌohuta to lubutu bu goꞌohuta to lubutu bu goya ito bu goloto layatu li kehelito bu goꞌohutamo yaꞌma minoba minoba huto minolatanamofihi bagaguti kaꞌalo nominana boꞌmu fayahi yaꞌma koyoto nolepube. \v 2 Minoba minoba huseꞌnamofihi legeyaꞌa huto hu lamana hulago lali bu goloto minoba minoba huto mino lito buto minoseꞌnamofihi kaꞌa yaꞌma lu huto huto lu lepilata nohune. Minoba minoba huto mino lito buto minolatana yaꞌma miyagu afotifitoga mino lito buto minoto alihaꞌa lalitoga huto huꞌehina. \v 3 Yamofihi yaꞌma bu goto lito huꞌohutamo ana huto lenalitoga lu lepilata nohutamo yaꞌma lu lepilenogo ai kumu komopati monekotoga bati huto hepito minalune luto hulata nohune. To ana huto lenali hiti lali hiti komopati hepi lamana higo nominoto afotifitoga to panaꞌa Yesu Kilisito aitoga hepito minalune luto yabe. \v 4 Ya suhi huto huto hilenogo komopatigu sabiyana lolo hu baga ilibe luto fayaha nasana yaꞌma koyoto nolepube. \s1 Huꞌma fana mehaꞌa hiti minoꞌehina kaꞌa \p \v 5 Kaꞌa yaꞌma Huꞌmamofihi panaꞌamofihi bagaꞌaguti ma luto keheliꞌohutamo lu lepilata nohune. Huꞌmau ai sinihinaꞌa yaꞌma aitoga mone meniꞌibe. Fana mehaꞌa besa loto asagaꞌna minoꞌehinamo niꞌibe. \v 6 To lali foipanamofihi metepunagu nominototi to Huꞌmamofi hiti komopati monekotoga moloto bati huto hepiꞌohune luto liluta yaꞌma faga hiti lilutaꞌmu yabe. \v 7 Huꞌmau ai yaꞌma fana mehaꞌa hiti bo nohibe. To ana huto lali aiꞌa fana mehaꞌagu mino moloto nohuto ai hiti monekoꞌna huto komopati hepito bati huto minalutaꞌmu yabe. To ya hinogo panaꞌamofihi Yesu, aiꞌa golahaꞌauba foipanati asagaꞌi okala hu letoto minomo buto minalibe. \p \v 8 Lali foipanati meniꞌibe luto liluta yaꞌma komopati faga nolutaꞌmu yabe. To ka lamanaꞌamo komopatigu meminolata nohibe. \v 9 Ya huꞌehinaya to foipanati Huꞌmamofitoga lu huto nohunogomo ai etoꞌehina bo to faga melulata nohina bouba ai kaꞌa beto hutoꞌa foipanati nokala huto asaga foipanati li heꞌmi leto su halinaꞌmu yabe. \v 10 To ai foipanatini lilata nehabe luto noligo lali foipanati mehuꞌohune luto nolutoti yaꞌma Huꞌmamofi kumu fagalo bo yabe luto lulata nohuto to yaꞌma ai kagaꞌa komopatigu meminalinaꞌmu yabe. \c 2 \s1 Kilisitou leheꞌmolata bo nohibe \p \v 1 Pananaꞌni lenali foipana hi lalabe luto kaꞌni yaꞌma fayahi koyoto nolepube. To moneuba foipana hulenogo afotifu, Huꞌmau foipanatiꞌmu ka foya nolinogo leheꞌmalina bo mone nohina yabe. Ai giꞌa Yesu Kilisitou ai fotogo huto nohina bouba ai lali kumu yabe luto miyagu afotifu aitoga buka tilinaꞌmu yabe. \v 2 Kilisitou aiꞌa yaꞌma foipanatiꞌmu Huꞌmamofihi leꞌmo fulu hulata bo nohibe. To yaꞌma lali foipanatigo ya hu letalata meniꞌibe. Noto noto bonaꞌi silaga kumu yabe luto foipanaꞌani li heꞌmi epololata bo nohibe. \p \v 3 To ya higo lali aiꞌa bonaꞌa nominototi Huꞌmamofihi keheliꞌohune luto hiya huto kehelilune? Ai kagaꞌa lu laga huto luꞌehinaꞌalo megeꞌi mololata nohuta yaꞌma keheliya ilutaꞌmu yabe. \v 4 To bonaꞌi moneuba ai ka lu laga huto huꞌehina kaꞌalo megeꞌi memalalinauba nani Huꞌmamofihi bonaꞌa nohube luto luꞌehinalo yaꞌma fagalo bo yabe. Bonaꞌi ya hanaꞌamagihi komopaꞌanigu ka legeyaꞌa meniꞌibe. \v 5 To bonaꞌi moneuba ai Huꞌmamofihi kaꞌalo megeꞌi malalinaꞌa ai komopaꞌa Huꞌmamofitoga emiꞌehina yamofihi legeyaꞌa ahuto hu su hoꞌehibe. Ya hulago yaꞌma Huꞌmamofitoga i segito bati hulata nasanamofihi legeyaꞌa ya suhi huto huto hilenogo bu goloto akehelilune. \v 6 Lali Huꞌmamofitoga i hepito nohuta bonaꞌi nohune luto lilutaꞌamagita Yesu Kilisito minoto lito huꞌehina yamofihi babeyafalo minaluta yabe. \s1 Lu moloꞌehina ka kosabaꞌi \p \v 7 Komopaꞌni lepiꞌohuna bonaꞌise. Nani lu molo lepololata ka kosabaꞌi mone lu melepube. Yaꞌma koyapa hapaꞌagati kehe lelite bite mineꞌahanamo yaꞌma kaꞌa lu lepiꞌahanamo yamofihi lu kosaba huto koyoto lu nolepube. \v 8 To ka fayahi nokoyona yaꞌma lu moloꞌehina kaꞌa kosabaꞌi lolo nohibe. To ana kaga Yesutoga to lalitoga lamanaꞌa huto legeyaꞌa lolo hulata nohigo melugu bonaꞌmagi bu negana yabe. Ya higo metepuna su halubeꞌmu nohigo fanato lamana huto besa nolana yabe. \p \v 9 To bonaꞌi lugaꞌamagi fana mehaꞌagu nohune lite lilana to enalaluꞌanigihi enita bite enemegesa hu epilanaꞌamagi yaꞌma enali metepunagu yatai neminanamo niꞌibe. \v 10 To lugaꞌamagi enali enalaluꞌanigihi komopaꞌani epite minalanaꞌamagi enali yaꞌma Huꞌmamofihi fana mehaꞌagu bati hite neminabe. Ya hite neminana bonaꞌmagi foipa nasanaꞌmu enohoka hilina bo enalitoga mone huto mehilinaꞌmu yabe. \v 11 To enali enalaluꞌanigihi enita bite enemegesa hu epilanaꞌa enali yaꞌma metepunagu neminana yabe. To metepunamofihi kapolo melete nebago metepunauba komopaꞌanimofihi buꞌa li fili kenogo kapo yaꞌma bu ge fe lite bu megalanaꞌmu yabe. \p \v 12 Lenali paꞌni panaꞌni nehanamagita, Yesu Kilisitohi giꞌalo yabe luto foipanatini li heꞌmi lepoloꞌehinamo niꞌibe. Ya huto niꞌinagi fayahi yaꞌma koyo nolepube. \v 13 To lenali olopa bonaꞌmagita minomo buto minoꞌehina bo ai kumu keheliya ite keheliꞌahanamo niꞌinaya lenaliꞌi kaꞌa yaꞌma fayahi koyo nolepube. To neheya kola lenali foipanamofihi afoꞌagita amuya melete luba hite be ligiꞌahanamo niꞌinagihe. Ya hiꞌahanaꞌmu yaꞌma fayahi koyo nolepube. \p \v 14 To lenali paꞌi panaꞌi nehanamagita, Huꞌmau afotinifihi hapaꞌa keheliya ite keheliꞌahanaꞌmu yabe luto fayahi yaꞌma koyo nolepube. Olopa bonaꞌmagita, lenali ema kanaguti hapi fiꞌehina minomo tito nohina bomofihi ai kumu keheliya ite keheliꞌahanamo niꞌibe luto kaga yaꞌma fayahi koyo nolepube. Neheya kola, lenali amuya malanaꞌmu yabe luto to Huꞌmamofihi kagaꞌa komopatinigu niꞌigo foipanamofihi afoꞌafihi be ligiꞌahanaꞌmu luto kaga yaꞌma fayahi koyo nolepube. \p \v 15 Lenali asagaꞌi metoga minoto nohuta suhi to meꞌmofihi gupisaꞌalo nasana huto huto niꞌinalo komopatini yanaga mebino. Enali komopaꞌani yaꞌma meꞌmofihi gupisalonamofito minalina enali komopaꞌani yaꞌma miyagu afoꞌanifihi emilanaꞌa meniꞌibe. \v 16 Nekehelifihe? Melugu nasana silagaꞌi yaꞌma lugufaꞌauba topa holata nohina nasana to lubuꞌuba bu golata nohina nasana to komopati mega lugufa lelito tiseꞌna yaꞌma miyagu afotifitogati nasana meniꞌibe. Yaꞌma meꞌmofihi gupisalonamofitogati yabe. \v 17 To meꞌmofihi gupisaꞌalo anaꞌina to enipa hina nasana hiti asagaꞌna su hoto mone yupahi fenene hilibe. To enali Huꞌmamofihi bagaguti kaꞌa kehelite megeꞌi nemalanaꞌa enali mineme bite mino hetofa hite minalanaꞌmu yabe. \s1 Kilisitohi fatehe bonaꞌmagi latahaꞌanilo ka \p \v 18 Palalaꞌni panaꞌnimagitabe, kanaꞌa yaꞌma hupamoneꞌi asu halinaꞌmu yabe. Yaꞌmu lenali Kilisitohi fatehaꞌa huto hilibe lite keheliꞌahabe. To yatai fatehe bonaꞌa babu lite huto hilete mine baga iꞌahabe. Yanaꞌmu yaꞌma kanaꞌa su ho lamana huꞌehibe luto akeheliꞌohune. \v 19 Kilisitohi fatehe bonaꞌa enali lalitogati heꞌmi letelete biꞌahanamagi, lali ligibo lagabo lamanaꞌa bati huto minolataꞌna yaꞌma lolo hite menehabe. Enali lalalutigi bati hite nehatita yaꞌma meheꞌmi letatita niꞌibe. To heꞌmi leteꞌahana yamofihi hapaꞌa yaꞌma huto huto huꞌehibe. Lali hiti nehanaꞌa enali lalalutigi lolo hite memineꞌahana, keheliya iꞌohune. \p \v 20 Ya hiꞌahanaya, Kilisitou ai hetofa Sikalafuꞌa ho lifigo komopatinigu tito nominago lenali asagaꞌi Huꞌmamofihi ka lamanaꞌa keheli baga iꞌahana yabe. \v 21 Yaꞌmu luto fayahi yaꞌma koyoto nolepube. Lenali ka lamanaꞌa mekehelibe luto niꞌigopa, ka lamanaꞌa kehelilata nehanaꞌmu yabe, luto yaꞌma fayahi koyoto nolepube. To ya huto yaꞌma keheliꞌahabe. Fagalo bonaꞌi asagaꞌi yaꞌma ka lamanaꞌamofihi komopaꞌaguti mone huto mehuꞌehibe. \p \v 22 Fagalo bonaꞌi yaꞌma enali kumu kehelilune. Bo moneubafi moneuba Yesu aiꞌa gulu ho letalibe luto leꞌmo ho lifiꞌehina bo Kilisito menohibe luto nelinogomo ai kumu yaꞌma fagalo bo yabe luto kehelilune. To enali yaꞌma miyagu afotifi hiti to ai panaꞌa Yesu Kilisitohi enemegesa hi etimilana bona kumu enali Kilisitohi fatehaꞌa yabe. \v 23 Enali Huꞌmamofihi panaꞌamu enemegesa hi emilana yaꞌma ana suhi huto afoꞌafi kumu hiti enemegesa hi emilabe. To enali panaꞌaloga hepito minete ai Huꞌmau ho lifiꞌehina bo, Kilisito nohibe lite lu huto hilana enali afoꞌafitoga ana huto neminabe. \p \v 24 Lenali hapaꞌagati koyapaꞌi mono kaꞌa kehelite mine lite mineꞌahana yamoga keheli melete minalo. To yaꞌma kehelite nehite miyagu afotifitogago panaꞌamofitogago hepite mine melete bati hilanaꞌmu yabe. \v 25 To yaꞌma Kilisitou leleꞌmo lamana hilibe luto lu molo letoꞌehinamo yaꞌma minoba minoba babeyafalo minolataꞌnamo yaꞌma niꞌibe. \p \v 26 To lenimiꞌi melete komopatini leꞌmo sibina hilana bonaꞌi enali kaꞌanimu ma luto fayahi nokoyobe. \v 27 To lenalitoga Kilisitou Sikalafuꞌa molo epololata nohina yaꞌma lenalitoga nominago megeꞌi melelata nehago yanaꞌmu bo moneuba faga hiti lamana ka hiti henabe luto lu moloto lu lepilibe? Yamofihi yaꞌma meniꞌibe. Sikalafuꞌa molo lepoloꞌehina ai kaꞌa asagaꞌi giyaka giyaka lito lu lepilata nohina nohibe. To ai kaꞌa yaꞌma faga hiti meniꞌibe. Lamanaꞌago niꞌinago yanaꞌmu Sikalafuꞌuba lu lepiꞌehinamo yaꞌma keheliya ilete Kilisitohi komopaꞌagu minalo \p \v 28 Palalaꞌni panaꞌnimagitabe, lenali komopatini bati hinogo minete Kilisitou ai nehetilina kanaꞌa huto hu lamana nohinogo koli mehise amuya melete nehago olenogo lubuya mehuse minalune lite aiꞌa komopaꞌagu minalo. \v 29 Huꞌmau bebe salata nohinalo nohibe lite lenali keheliꞌehilanamo yaꞌma to enali fotogo suhi hite minalata nehana bonaꞌi enali Huꞌmamofihi yagapanaꞌa nehana yabe luto anokehelune. \c 3 \s1 Huꞌmamofihi yagapanaꞌa nohune \p \v 1 Bu galo. Afotifu yaꞌma komopaꞌa sipi huto limiloto paꞌnibe, panaꞌnibe luto lu letoꞌehina. Komopaꞌa limilataꞌna hofa toto minago lali ai yagapanaꞌa bati huto nominone. Yanaꞌmu melugu bonaꞌmagi Huꞌmamofitoga meneminana enali laliti hapati menekehelibe. Henaꞌmube? Huꞌmamofihi hapaꞌa mekeheliꞌahanamo niꞌibe. \v 2 Komopaꞌni lepiꞌohuna bonaꞌise. Lali yaꞌma yataꞌisi Huꞌmamofihi paꞌi panaꞌi nohutagi, to minoto hena hena babeyafalo huto hiluta niꞌibe. Yamofihi hapaꞌa meleꞌisi huto hu lamana menohinaꞌmu ma luto keheliꞌohune. Kilisitou huto hu lamana hilina yupahi aiꞌa babeyafaꞌa bu go bati hulototi ai babeyafaloko minalutaꞌmu yabe. \v 3 To ya huto niꞌigo lali asagaꞌi yamofihi fifa ito minaluta yaꞌma Kilisitou ai komopaꞌagu bati huseꞌnaꞌa niꞌina ya suhi huto minalune luto komopati li keheli keheli hilutaꞌmu yabe. \p \v 4 Foipa nasana lilata yanauba Huꞌmau lu laga huꞌehina kaꞌa ligofa ho heꞌmilata nasana niꞌina moneꞌamagi enali foipa nasana nelinogomo enaliꞌi Huꞌmau lu laga huꞌehina kaꞌa yaꞌma ho hauta hiꞌahabe. \v 5 To lenali Kilisitohi hapaꞌa yaꞌma kehelilata nehabe. Ai foipa nasana ligoli hulata hilube luto huto huꞌehina niꞌibe. Ya nohuto aitoga yaꞌma foipanaꞌa meniꞌibe. \v 6 Yamofihi lali Kilisitou hiti mino hepito minolata nohuta foipana huba huba huto meminalune. To lugaꞌamagi foipa nasana lolo hilata nehana enali Kilisitohi hapaꞌa bu go bati hite bu galanaꞌa hiti kehelilanaꞌa hiti menehabe. \p \v 7 Palalaꞌni panaꞌnise, moneꞌamagi ete laga mehina ka ya hilo lite lu lepinogo kaꞌani mekehelilo. Kilisitou ai mino fotogo huto minolata nohinagi to bonaꞌi lugaꞌamagi ana suhi hite bati hina suhi hilata nehinogomo enali kumu yaꞌma fotogo hite neminana bonaꞌi yabe luto lilune. \v 8 To lugaꞌamagi foipana lilata minalana enali Sataha bonaꞌa neminabe luto lilune. Satau ai foipa nasana koyapa emagati lelito buto minoꞌehina. To liloto nohigo Huꞌmamofihi panaꞌauba aiꞌa Satahi foyaꞌa yaꞌma laga huto li sibi sibi huto heꞌmilube luto oto huto huꞌehinamo niꞌibe. \p \v 9 Lugaꞌamagi enali Huꞌmamofitogati huto hiꞌahana bonaꞌmagi Huꞌmamofihi mehaꞌa lite mineꞌahanamo niꞌinaya, enali foipana lilete meminalanaꞌmu yabe. Henaꞌmube? Enali Huꞌmamofitogati lusi bonaꞌa ahuto hiꞌahanagihe. \v 10 Huꞌmamofihi paꞌa panaꞌa to Satahi paꞌa panaꞌa enali hapa hapaꞌani ya suhi huto yaꞌma huto nohigo bu galuneꞌmu nohune. Lugaꞌa mino fotogo hite meminalanaꞌmu enali kumu Huꞌmamofitogati menehabe luto nokehelune. To enali komopaꞌani yaꞌma enalaluꞌanigihi meepinogomo enali kumu Huꞌmamofihi bonaꞌa menehabe luto yaꞌma ana huto lilune. \s1 Komopati ai eminogo ai eminogo huto minalune \p \v 11 Yaꞌma ka yataꞌa kanaguti lenali kehelite biba biba hiꞌahana yaꞌma huto niꞌibe. Komopati ai eminogo ai eminogo huto ya suhi huto minalune. \v 12 Koyapaꞌi Atahi panaꞌa Keniu aiꞌa kapolo mebilune. Ai foipanamofihi panaꞌa lolo huloto gonaꞌa ho filiꞌehinamo niꞌibe. To henabe luto ho filiꞌehibe? Hapaꞌa yaꞌma huto ma niꞌibe. Aiꞌa minoto lito huꞌehinaꞌa laga mehuꞌehina yagi to gonaꞌauba minoꞌehina ya bati huꞌehina yabe. Ya higo gonaꞌamofihi siko hu etoto ho filiꞌehina yabe. \p \v 13 Nalaluꞌnigita, ma melugu Huꞌmamofitoga meneminanamagi libe gofa hebe hite ya nehi lepelenogomo kehelilete topa mehalo. \v 14 Lali komopati yaꞌma lalalutigihi epilata nohutamo niꞌinagihe. Yaꞌmu lali filiseꞌna kapoꞌaguti heꞌmito oto mino kosabaꞌnagu minoꞌohutamo niꞌina keheliꞌohune. To lugaꞌamagi enali komopaꞌani ai eminogo ai eminogo menehanamagi enali yaꞌma filise kapogu nebana yabe. \v 15 To lugaꞌamagi enali enalaluꞌanigihi eneleꞌmo bati mehinogomo Huꞌmau yaꞌma enoho fililata bo suhi hite komopaꞌani hiti nehabe luto lu epalalibe. To lenali enoho fililata bomuꞌi akehelilata nehabe. Enali minoba minobanamofihi babeyafaꞌa lolo hite menehabe. \v 16 Yesu Kilisitou ai lali kumu yabe luto minoto lito hulataꞌa heꞌmiloto filiꞌehibe. Ai ya higo komopati ai eminogo ai eminogo hiluta hapati li yege holago bu goꞌohune. Yanaꞌmu lali ana huto lalalutigihi enali kumu luto minoto lito hilutaꞌa yaꞌma heꞌmiluta babeyafalo enalitoga minalutamo niꞌibe. \v 17 Bonaꞌi lugaꞌa enali yaga noseꞌna to feꞌnoho nasanauba babu luto niꞌigo to enalaluꞌanigihi enumuhi meniꞌigo nehinogo bu gelete to komopaꞌani hekini lete meeneheꞌmalata nehanaya enali kumu ma luto kehelilune. Komopaꞌani Huꞌmamofitoga mone memalalata nehabe luto keheliloto ya lilune. \v 18 Palalaꞌni panaꞌnimagitabe. Lali komopati Huꞌmamofi hiti lalalutigi hiti noepito yaꞌma kagatuko to labagagutiko melilune. Komopatiguti layatuko to labagatuko luto moloto hilune. \s1 Huꞌmamofihi gobisalo komopati leꞌmo moneko hilune \p \v 19 Komopati epiba epiba luto ya lusiga nolunaya yaꞌma hinogoti kaꞌa lamanaꞌamofihi yagapanaꞌa nohutamofihi hapaꞌa huto hulenogo bu goloto kehelilune to komopatiuba loe lae mehinogomo Huꞌmamofihi gobisalo komopati leꞌmo hepilune. \v 20 Foipa nasanamofihi fisu hite nelinogo kaga komopatigu niꞌinogomo ma luto lilune. Huꞌmau aiꞌa komopatimofihi babeyafa suhi meniꞌibe. Ai fato suhi huto komopatimofihi babeyafaꞌa be ligiseꞌna minoto anaꞌina keheli bati huto kehelilata nohibe. \v 21 Komopaꞌni lepiꞌohuna bonaꞌise, foipa nasanaꞌmu ka foya liluta kaꞌa komopatigu meniꞌinogomo Huꞌmamofihi gobisalo kuyugu keyege mehuse bati huto minalutaꞌmu yabe. \v 22 To kaꞌa kehelilototi ai bulo minoto moloto nohunogo bati hulata nohibe. Yaꞌmu yaꞌma aitoga lutogo limilata nohibe. \v 23 Kaꞌa lu moloꞌehina ka ma luto niꞌibe. Panaꞌa Yesu Kilisitohi ai giꞌalo kehelito mino uleꞌale huloto ai lu letoꞌehinamofihi suhi huto komopati ai eminogo ai eminogo huto minaluta niꞌibe. \v 24 Enali lu moloꞌehina kaꞌa keheliya ite megeꞌi malalanaꞌa enali Huꞌmau hiti hepi lamana hite neminenogo Huꞌmau aiꞌa komopaꞌanigu mino ho tito minalinaꞌmu yabe. To ai Sikalafuꞌi molo letoꞌehinamo aiꞌa lu limilago Huꞌmau aiꞌa komopatigu minoto ho tito hulata nohibe luto kehelilata nohune. \c 4 \s1 Kaꞌa mone Huꞌmamofitoga niꞌifi meniꞌifi luto keheli fe lilune \p \v 1 Komopaꞌni nolepuna bonaꞌise. Sikalafuꞌuba leleꞌmo babahi higo lulata nohune lite lilata nehana bonaꞌi asagaꞌmagitoga kaꞌa yaꞌma sibigopa mekehelilo. Kagaꞌa mone yaꞌma Huꞌmamofitogati niꞌifi meniꞌifi keheli fotogo hilune lite kaba hilo. Kaꞌa leliꞌali bonaꞌi fagamofihi silagaꞌi huto hilete babu liꞌahana niꞌibe. \v 2 Huꞌmamofihi Sikalafuꞌa yauba eneleꞌmo bati higo ka nelana ya hite bu galabe. To enali Huꞌmamofihi panaꞌa Yesu Kilisito ai lusi bo gufaꞌa hiti bo lolo huto nehetiꞌehinamo niꞌibe lite li huto hite lilana enali Huꞌmamofitoga nehabe luto kehelilabe. \v 3 To lugaꞌamagi enali Yesu kumu ya lite melinogomo yaꞌma Huꞌmamofitogati menehabe. Enali Kilisitohi fatehe bonaꞌmofihi kaꞌa nelabe. Ana fatehe bomofi kumu akeheliꞌohune. Ai metoga alihi huto hilibe luto lu lepugo keheliꞌahanamo niꞌibe. To yatai yaꞌma aiꞌa amuyaꞌa ahuto huꞌehibe. \p \v 4 Palalaꞌni panaꞌnise, lenali Huꞌmamofitogati huto hilete faga mono ka leliꞌali bonaꞌmagihi amuya melete luba hite, ya suhi hite enebe ligiꞌahanamo niꞌibe. Hiya hutobe? Lenali komopatinigu minolata nohina ai amuyaꞌauba metoga nohina bo foipanaꞌa aiꞌi amuyaꞌa yaꞌma be ligiꞌehinagihe. \v 5 Faga mono ka leliꞌali bonaꞌi enali yaꞌma meꞌmofihi gupisalo niꞌinanaꞌmuko kehelilata nehabe. Lilago meluguti bonaꞌmagi enegekesagu li melelata nehabe. \v 6 Lali yaꞌma Huꞌmamofitogati huto huꞌohutamo niꞌinaya enali Huꞌmamofihi bonaꞌa nehanaꞌamagi yaꞌma lali kaga kehelilata nehabe. Huꞌmamofitogati huto mehiꞌahana yaꞌamagi lali kaga menekehelibe. Yamuꞌi lali ka lamanaꞌamofihi hapaꞌa to leꞌmo sibi hulataꞌna ka legeyaꞌamofihi hapaꞌa yaguya bu go bati huto hulata nohune. \s1 Huꞌmau kekeꞌi lu letolata bo nohibe \p \v 7 Nemehi nolepuna bonaꞌise. Enemehi epilataꞌna yaꞌma Huꞌmamofitogati niꞌibe, ya huꞌehinaꞌmu lali komopati ai eminogo ai eminogo huto minalune. Enali komopaꞌanitu eniginaga fi epite minalana enali yaꞌma Huꞌmamofitogati huto hiꞌahana yabe. \v 8 Huꞌmamofihi hapaꞌa yaꞌma komopaꞌa limilataꞌna niꞌinagihe. Ya higo lugaꞌamagi enali komopaꞌanitu kekeꞌi li epalalana meniꞌinogomo Huꞌmamofihi hapaꞌa bu megeꞌahabe luto keheliꞌohune. \v 9 Huꞌmau aitogati minoba minoba huto minolataꞌna li huto huto lilube luto gi moneko panaꞌa metoga ho lifigo limiꞌehina. Yamofihi mehi limiꞌehinamofihi hapaꞌa lalitoga huto hu lamana huꞌehibe. \v 10 Komopati epilataꞌnamofihi hapaꞌa ma huto niꞌibe. Lali kohe toto komopati meemiꞌohutogo aiꞌa yaꞌma komopaꞌa limito panaꞌa ho lifigo limiꞌehina foipanati su halinamofihi kapo bili letoꞌehina. \p \v 11 Komopaꞌni nolepuna bonaꞌise. Huꞌmau komopaꞌa sipi sipi huto limiꞌehinagi yanaꞌmu lali ana huto komopati ai eminogo ai eminogo huto minalutagihe. \v 12 Bonaꞌmagita Huꞌmamofihi bu galutaꞌa yaꞌma mone bu megoꞌohune. To komopatitu lemehi emilata nohuta yanaguya huto moloto hiluta yaꞌma Huꞌmau komopatigu minoto lito nohilinamofihi hapaꞌa li huto hilibe. To komopati emiluta yanauba huto hu lamana hulata nohibe. \p \v 13 Huꞌmau ai Sikalafuꞌa molo letoꞌehinagihe. Ya limiꞌehinamuꞌi aiꞌa laliꞌi leleꞌmo mahaꞌaluga mololata nohigo yanagu minota, to ai komopatigu minoto ho tito nohina yaꞌma keheli fe luꞌohune. \v 14 Afotifu yaꞌma panaꞌa lali noto noto bonaꞌi lubuto bilibe luto ho lifigo limiꞌehina. To lali lubu legeyaꞌaloti bu goꞌohutamo niꞌinaya kaꞌa yaꞌma luto lu huto hulata nohune. \v 15 To bonaꞌmagi Yesu ai lamanaꞌa Huꞌmamofihi panaꞌa nohibe lite lu huto hilanaꞌa enali Huꞌmamofihi komopaꞌagu minaluneꞌmu nehabe, to Huꞌmau ana huto komopaꞌanigu minoto lito hilinaꞌmu yabe. \v 16 Huꞌmau komopaꞌa limilata nohinaꞌa yaꞌma bu goto keheliꞌohune. To keheliya ito keheliꞌohune. \p Huꞌmamofihi hapaꞌa yaꞌma mehi limilataꞌnamofihi nohinagihe. Enali komopaꞌani emite bite minete lite hilanaꞌa enali Huꞌmamofihi komopaꞌagu minaluneꞌmu nehabe. To Huꞌmau ai komopaꞌanigu minoto lito hilinaꞌmu yabe. \v 17 Yaꞌmu komopati emilata nohuta yaꞌma bati huto huto hu lamana hulata nohibe. Kilisitou ai metoga minoto lito hulata huꞌehina suhi huto lali minolata nohuta niꞌinaya yamofihi ka foya lise kanaꞌa sipilo lali koli mehuse amuya moloto ho ti fefe luto minalune. \v 18 To henaꞌmube? Komopati epilataꞌnamofihi legeyaꞌauba yaꞌma lelesa luseꞌna yaꞌma fife lu halinaꞌmu yabe. Ya huꞌehinaꞌmu enali enelesa luseꞌna lite minalana enalitoga komopaꞌni emiseꞌna huto hu lamana mehuꞌehibe luto kehelilune. Henaꞌmube? Lahalifi, lite koli nehana yabe. Enali Huꞌmau komopaꞌa limilataꞌnamofihi hapaꞌa mone mekeheliꞌahana yabe. \p \v 19 Lali yaꞌma Huꞌmau kohe toto komopaꞌa limiꞌehinamo niꞌigo yamuꞌi lemehi ai emilata nohune. \v 20 Bonaꞌi lugaꞌamagi enali Huꞌmamofihi lemehi emilata nohune lite lilete to enalaluꞌanigihi enita biseꞌna hite eneleꞌmo bati mehilana enali kumu yaꞌma fagalo bonaꞌi yabe luto kehelilune. Aꞌnekehelifihe? Enali enalaluꞌanigihi enubutuko bu galanaꞌa enali komopaꞌani meepise minalana yaꞌma Huꞌmamofihi bu megolataꞌnamofihi ai yaꞌma komopaꞌani meemiluneꞌmu nehabe. \v 21 Kilisitou lu moloꞌehina kaꞌa ma luto kehelilata nohune. Lenali Huꞌmamofihi komopatini emite nehanamagita lenalalutinigihi yaꞌma komopatini ana hite epilo. \c 5 \s1 Metoga nasana ho fililinamofihi hapaꞌa \p \v 1 Bonaꞌi lugaꞌamagi Yesu kumu Huꞌmau leꞌmo ho tiꞌehina bo yabe lite keheliya ilana enali kumu Huꞌmamofihi yagapanaꞌa nehabe luto lu epalalune. To ya huto niꞌigo yaꞌma afoꞌanifihi komopaꞌani emilana enali ana hite yagapanaꞌa hiti komopaꞌani epilabe. \v 2 Lali Huꞌmamofihi paꞌa panaꞌa komopati epilata nohupihe luto ya nohupi ya menohupi luto yaꞌma Huꞌmamofihi komopati emito to ai lu moloꞌehina kaꞌalo megeꞌi melenogoti yanauba lu huto hilina yaꞌma akehelilune. \v 3 Huꞌmamofihi komopati emilata nohutanamofihi hapaꞌa ma huto niꞌibe. Ai lu moloꞌehina kaꞌasigo kehelito analo megeꞌi mololototi yaꞌma komopati noemuta niꞌibe. Huꞌmau lu moloꞌehina ka yaꞌma keheli emilatanamofihi ketaꞌa hiti meniꞌibe. \v 4 Huꞌmamofitogati huto huꞌohuta yaꞌma asagaꞌnaloga lali meꞌi gupisaꞌalo niꞌina nasana i matele unogo bati nohune. Yaꞌma matele unogo limilata nohina amuyaꞌa yaꞌma Huꞌmamofihi lemehi emilatanati yaꞌma niꞌibe. \v 5 To meꞌmofihi gupisaꞌalo niꞌina nasana i lapasa inogo limilina bonaꞌi kiyiꞌagi kiyiꞌagi nehabe? Enali Yesu kumu yaꞌma Huꞌmamofihi panaꞌa nohibe lite lilete keheli uleꞌale hite kehelilana enalisigo yamofihi lolo hiluneꞌmu nehabe. \s1 Huꞌmamofihi panaꞌamofihi kaꞌa leꞌmo amuya moloꞌehina kaꞌa \p \v 6 Yesu Kilisito aiꞌa yaꞌma nagamiꞌa hiti golahi huto huꞌehina yabe. Nagamiꞌasigo meniꞌibe. Ai nagami folose nagamiꞌa hiti to fililago limiꞌehina golahaꞌa hiti huto huꞌehina yabe. Sikalafuꞌuba ai kaꞌa lamanaꞌamofihi afoꞌafu nohinagihe, to Sikalafuꞌuba yaꞌma hapaꞌa lulata nohigo legeyaꞌa henilata nohibe. \v 7-8 Yamofihi Sikalafuꞌi aiꞌa to mono nagamiꞌi foloꞌehina yauba to yaꞌma fililago limiꞌehina golahi ya nasanauba yaꞌma enali loebe monebe nehago ka liꞌahana ka yaꞌma moneko legege huꞌehina ka niꞌibe. Enali ka Yesu Kilisito Huꞌmamofihi panaꞌa nohibe lite nelabe. \v 9 To bonaꞌmagita lenayahi tite maꞌnaka nolune lite nelago lali kehelutogo bati hulata nohibe. Ya huꞌehinaya Huꞌmau luꞌehina kaꞌa yauba be ligito amuya mololata nohibe. Ai lusiga lulata nohibe. To ai Yesu kumu nani panaꞌni nohibe luto aluꞌehina yabe. \v 10 Ya luto ligo enali Huꞌmamofihi panaꞌamofi kumu enemehi emilanaꞌa enali komopaꞌanigu keheli lamana hilata nehabe. Lugaꞌamagi enali Huꞌmamofihi panaꞌauba kaꞌa luꞌehina kamuꞌi keheligo futuꞌa lolo huꞌehinamo niꞌibe, yaꞌma bonaꞌi ya hanaꞌamagihi Huꞌmamofi kumu fagalo bo yabe lite liꞌahanamo keheliꞌehibe. \v 11 To Huꞌmau panaꞌamofihi hapaꞌa leꞌmo hetofa hu etoto kaꞌa luꞌehina yaꞌma ma huto niꞌibe. Huꞌmau amuya lemehi huto minolata nasana li huto huto limiꞌehina yaꞌma mino kosaba huseꞌnamofihi hapaꞌa yaꞌma panaꞌa nohibe. \v 12 To ya higo enali Huꞌmamofihi panaꞌa li pili kete lite minalanaꞌa enali mino kosaba huse nasana aliꞌahanamo niꞌibe. To lugaꞌa enali Huꞌmamofihi panaꞌa li pili mekalana enali mino kosaba huseꞌna yaꞌma meliꞌahabe luto lilune. \s1 Lemehi emito minoba minobanamofihi kaꞌa \p \v 13 Huꞌmamofihi panaꞌamu lenemehi emiꞌahanaꞌa lenali yaꞌma keheli uleꞌale huto minoba minoba nasana yaꞌma aliꞌahabe. Liꞌohune lite keheli fe lite kehelilabe luto kaꞌa yaꞌma koyo nolepube. \v 14 Lali yaꞌmu luto Huꞌmamofihi bulu koli mehuse keheli bati huꞌohune. To Huꞌmamofitoga anaꞌina mone kumu loka hotogo yaꞌma aiꞌa lilinaꞌa malalinaꞌa komopaꞌagu bati nohinogomo keheli limilinaꞌmu yabe. \v 15 To anaꞌina moneꞌnamufi moneꞌnamufi kehe i etenogo keheli limilibe luto keheli fotogo huꞌohutamo niꞌibe, anaꞌina mone kumu kehe iluta yaꞌma meleꞌisi li layanugu mololata nohibe luto keheliꞌohune. \p \v 16 Bonaꞌi moneuba laluꞌafu moneuba foipa nasana nolinogomo bu goloto filise kapolo leꞌmo malalina nasana yaꞌma lolo mehuseꞌnamofihi nohinogomo bu goloto yaꞌma ai kumu luto Huꞌmamofitoga foipanaꞌa li heꞌmi etobo luto ya lilibe. Lulenogo Huꞌmau foipanaꞌa li heꞌmi etoto mino kosaba huse kapolo leꞌmo malalibe. To filise kapolo leꞌmo malalina nasana yaꞌma foipana huꞌehinaꞌa mone niꞌibe. Ya huꞌohutaꞌamu Huꞌmamofitoga lilata foya lilabe luto menolube. \v 17 Bonaꞌmagi bati mehina hapaꞌa hilatanaꞌa asagaꞌi foipana niꞌinaya, foipa nasana lugaꞌa yaꞌma filise kapolo eneleꞌmo memalalinaꞌmu yabe. \p \v 18 Lali ma luto kehelilata nohune. Huꞌmamofitogati huto hiꞌahanamagi yaꞌma foipana lite meminalanaꞌmu yabe. Huꞌmamofihi panaꞌauba yagapanaꞌamagihi li pili koto kaba hu epelelenogo foipa nasanamofihi afoꞌafu enugufalo moneꞌa li mekehelilinaꞌmu yabe. \p \v 19 Lali Huꞌmamofitogati huto huꞌohuta yaꞌma noto noto melugu bonaꞌi moneꞌamagi asagaꞌnaloga enali foipanamofihi afoꞌafu ai nosipenuga kete nehabe luto keheliꞌohune. \p \v 20 To ma luto moneꞌa hiti keheliꞌohune. Huꞌmamofihi panaꞌa aiꞌa melugu limito keheli fe lulataꞌna li huto hu limiꞌehinamo niꞌinaya, Huꞌmamofihi lamanaꞌamofihi hapaꞌa keheliya ito kehelilata nohune. To Huꞌmamofihi ka lamanaꞌalo i segito yaꞌma panaꞌa Yesu Kilisitohi nosipenuga minoto lito nohune. Aiꞌa yaꞌma Huꞌmamofihi lamanaꞌa to minoba minoba huseꞌnamofihi afoꞌafu nohibe. \p \v 21 Palalaꞌni panaꞌnise, lenali laga mehinana faga lugefa nasanalo lenemegesa hu emite kaba hite minalo.