\id ROM - Bunama NT [bdd] -Papua New Guinea 1991 (DBL -2014) \h Loma \toc1 MeLoma ꞌidi leta Paulo ꞌileleya \toc2 Loma \toc3 Lom \mt1 LOMA \mt2 MeLoma ꞌidi leta Paulo ꞌileleya \ip Paulo meLoma ꞌidi leta ꞌileleya ta ꞌabehega tapwalolo ꞌana wahuwahu sisanapu, beno tauda tomota mabwaiyada mumugada galana, ꞌoinega ꞌilobwaineya ma loina galana Yehoba ꞌoinega taloba, ta hesi Yesu ꞌina ꞌamasa ꞌoinega ꞌiꞌabihe bwebweꞌanegita ta sowasowahina taluhu ꞌina ꞌebeloina bwebweꞌana ꞌoina, taudi meYudiya ma wete tauda \w ganamuli\w*. Geya ꞌana watahamo. Ceda ꞌaigeda tuwa, beno hemisa Yesu ꞌoina. Gidemusa mwalona hene \w Ebalahamo\w* Yehoba ꞌihemisaeya, ꞌoinega Yehoba Ebalahamoina ꞌiꞌahwa bwebweꞌaneya. Loina miyamiyana Mosese ꞌoinega ma ꞌabehega ꞌida puiyao tasanapudi, ta ꞌeguma Yesu tahemisae, Yehoba ꞌina Yaluyaluwa Tabuna taꞌewa, ma ꞌiꞌabihe bwebweꞌanegita. \ip Laba 9 ꞌoinega ma laba 11 ꞌoina, Yehoba ꞌina loina meYudiya weyahidi, toꞌaha ꞌabwa siloba, eema leta ꞌana ꞌebelolagu ꞌoina, tauda Yesu ꞌana tohemisao mumugada baleꞌuwa wete weyahina. \c 1 \s1 Loyauwedo \p \v 1 Taugu Paulo, Yesu Keliso weyahina yahetopaihowa. Yehoba ꞌihesinuwegauwa ꞌabehega tetelina bwebweꞌana weyahina yahetohepwaila. \v 2 Tetela bwebweꞌana Yehoba mwalo ꞌigwae hemisaeya ꞌina palopitao ꞌoidiya, ma sileleya Yehoba ꞌina Buki ꞌoina. \v 3 Tetelaina beno Yehoba natuna Yesu Keliso heꞌoteꞌotetelina. Tauna ꞌiheloheya masiha Debida ꞌina susu ꞌalonega, \v 4 ma muliyetega Yehoba yaluyaluwana ꞌina waiwaiyega ꞌamasega ꞌiꞌabi hetoholo hileya ꞌida Badaina, ta ꞌiꞌabi hemasaleheya ꞌabehega Yesuina Yehoba natuna. \p \v 5 Yesu Kelisoina tauna ꞌihelauwegauwa ma ꞌihesinuwegauwa ꞌabehega yahepwaila weyahina ꞌasa ganamuli mabwaiyadi ꞌoidiya, eema ꞌabehega sitagwala ꞌoina ma saninega sihemisa. \v 6 Ma ꞌomi meLoma Yehoba ꞌihelau pwaigomiya ta ꞌihesinuwegomiya ꞌabehega weteyage Yesu Keliso ꞌina bodaina ꞌoina wamiyamiya. \v 7 Tamadai Yehoba ma ꞌida Bada Yesu Keliso ꞌidi helauwega tuwa wamiya daumwala. \s1 Paulo nuwanuwana meLoma ꞌiboꞌenedi \p \v 8 Nugeta, yaloyauwedo Yehoba ꞌoina Yesu Keliso saninega, weyahina baibaiwami ꞌomi ꞌimi hemisa tetelina ꞌiꞌedadana ꞌasa mabwaiyana ꞌoidiya. \p \v 9 Yehoba ꞌisanapugauwa, tuta mabwaiyana yanuwanuwa tuhugomi ꞌigu ꞌahwanoi ꞌoidiya. Yehobaina ꞌina paihowa ꞌoina yaguibiga hedada, Natuna tetelina ꞌana hepwaila weyahina. \v 10 Cigu ꞌahwanoi Yehoba ꞌoina tuta mabwaiyana ꞌeguma togidega ꞌida malamalai, ma yatauyawa yahaboꞌenegomi, ꞌeguma bewa gide ꞌina nuwatuhu. \v 11 Weyahina nuwanuwagu yaꞌitegomi ma yaꞌabihetegomi eema Yaluyaluwa Tabuna ꞌina ꞌebwaya ꞌoinega wahewaiwai. \v 12 Bewa ꞌoinega ꞌomi ma taugu taheꞌabi ꞌabihetena, ꞌaneyage ꞌomi ꞌimi hemisega waꞌabihetegau, ma taugu wete ꞌigu hemisega yaꞌabihetegomi. \p \v 13 Tasigwao, wanuwatuhuyahi tuta baibaiwadi ꞌoidiya yanuwanuwatuhu madouna togidega ma yahaboꞌenegomi, ma geya ꞌida malamalaiya ꞌoiguwa, weyahina nuwanuwagu ma ꞌigu haboꞌena ꞌeꞌenina ꞌida hapwesa. Gide ꞌane ꞌigu haboꞌenaedi taudi hali tupwa ganamuli ꞌoidiya bewa sauga ꞌeꞌenidi silagulagu. \v 14 Weyahina ꞌilobwainegauwa gide ma boda mabwaiyadi ꞌoidiya yapaihowa, taudi ꞌasa baibaiwadi ꞌadi tomiyao, taudi wete pwatula ꞌadi tomiya, ma tonuwa sonosonogao ma tohemwagemwageyao. \v 15 Eeta ꞌigu nuwatuhu madouna ma meLoma ꞌomi wete ꞌoimiya tetela bwebweꞌana yaloguguyae. \p \v 16 Tetelaina ꞌana loguguya weyahina geya yada debamwadina, weyahina Yehoba ꞌina waiwai ꞌoina ꞌimiyamiya, eeta ꞌeguma taiyawedi sihemisa ꞌiꞌabihetedi, beno tauma meYudiya ꞌoima ma muliyetega ꞌomi tomiya ganamuli ꞌoimiya. \v 17 Ta moisa tuwa tetela bewa ꞌiheꞌitegita ꞌabehega ꞌida hemisamo tuwa ꞌoinega Yehoba ꞌiꞌahwa bwebweꞌanegita. Weyahina Yehoba ꞌina buki ꞌihepwaila, ꞌigwaeya, \q1 “Todumwalu ꞌidi hemisega yawasidi siloba.” \s1 Tomota mumugadi galana \p \v 18 Yehoba wetenuge ꞌina gamwasowala ꞌiheꞌitaeyama galewega taudi mumugadi galadi mabwaiyadi ꞌoidiya, weyahina ꞌidi mumuga galana ꞌoinega mumuga dumwaluna sihegagaleya. \v 19 Ma Yehoba ꞌana nuwatuhu ꞌiꞌabi hemasaleheya ꞌoidiya ta sisanapu pwaiya. \v 20 Yehoba geya tada ꞌiteya, mwalo hene baleꞌu ꞌipaihoweya ma ꞌana siga nige ꞌina waiwai miyamiya hatayana tasanasanapu, beno ginaulaedi ꞌipaihowediya ꞌoidiyega, ꞌabehega tauna Yehoba. Coinega tutaina mebaleꞌu ꞌiheꞌewadi geya wete ꞌidi ꞌebe gwaehilamo. \p \v 21 Ma sisanapuya tauna tuwa Yehoba, ma geya sida heꞌasisineya bo sida loyauwedowa ꞌoina, ma nuwatuhu besobeso ꞌoina sihewaiwai, ꞌoinega ꞌedaꞌeda guguyou ꞌatedi ꞌilohemaheya. \v 22 Cabehega siboi siꞌahwaꞌahwa sonosonogaedi, ta sibuwa. \v 23 Weyahina Yehoba miyamiya hatayana siꞌita guipaileya, ma tauna miyalaena beno ꞌidi ꞌebe hemisao ginaula hagadi silagudiya, leleleidi sitagidiya ꞌadi ꞌita gide tomota bo bwasumo bo hebahebai bo hebai ꞌawaꞌawalidi. Ginaulaedi sihemisaediya eeta sitapwatapwalolo ꞌoidiya. \p \v 24 Coinega Yehoba ꞌoidiya ꞌitagwala ma ꞌidi nuwatuhu dahwadahwanidi ꞌatediya simiyamiya sipaihowadi, eema nage ꞌoinega mahetediyao wahidiyega siꞌetala biyabiyaunedi ꞌedaꞌeda galana ꞌoidiyega. \v 25 Weyahina Yehoba ꞌana heꞌita moisa siguipaileya, ma ꞌeꞌaboꞌabo ꞌoinega sihemiyalaeneya, ta Yehoba ginaulaedi ꞌipaihowediya ꞌoidiya siꞌetala heꞌasisi, ma hesi topaihowaina silogwahateya, tauna ꞌana hepwatu miyamiya hatayana. Emeni. \p \v 26 Bewa ꞌoinega Yehoba ꞌitagwalediya ma ꞌidi nuwatuhu dahwanedi sipaihowadi. Cidi wahiwahineyao sipaihowa galagala, geya pui ꞌana moisega, beno maꞌidi ꞌehewahiwahineyao silogwali hilediya. \v 27 Loheloheyaedi wete geya wahiwahine mahetediyao sida puiya, ma loheloheya daisidimo nuwanuwadi madouna, ꞌoinega mahetediyao pui ꞌebe debamwadina sipaihoweya. Coinega ꞌeda galanaina ꞌana maisa galana siboimo wahidiya silobaloba. \p \v 28 Bewa ꞌoinega Yehoba ꞌana nuwatuhu geya nuwadi, eeta Yehoba ꞌitagwalediya ma nuwatuhu galadi ꞌilohemahadi, ma ginaulaedi geya ꞌadi lobwaina tuwa sipaihowadi. \p \v 29 Ta gala mabwaiyana ꞌilohemahediya, gide tobwatobwa ꞌana henuhenuwa, ma mumuga galagala ma heꞌipiꞌipi ma loheꞌamasa ma heꞌalagwaegwae ma ꞌeꞌaboꞌabo ma sosomane ma hetalapili, \v 30 ma taudi ꞌiyadiyao sigwaegwae galagalaedi, ma taudi Yehoba siloloꞌalehe, ma todebapaꞌala ma tonuwa hanehane ma togagasa ma taudi mumuga galana ꞌana toꞌabi hemadouwao, ta weteyage taudi sinadiyao ta tamadiyao geya sida heꞌasisiyanediya. \v 31 Ta moisa geya ꞌiꞌiuna mumugadi ꞌida bwebweꞌana, ꞌoinega geya wete ꞌadi hemisamo, ta geya ꞌeta wete helau nuwana ꞌatemuyamuya ꞌoidiya. \p \v 32 Ma hesi tomotaedi Yehoba ꞌina loina sisanasanapu, ꞌabehega ꞌeguma taiyawedi bewa gide simumuga ꞌesa, ꞌamasamo tuwa ꞌilobwainediya. Ma tuwa mumuga galaedi sipaipaihowedi, ta ꞌeguma ꞌiyadiyao wete siheꞌauꞌaunedi beno siꞌahwa bwebweꞌanedi. \c 2 \s1 Yehoba ꞌina bwaꞌomatana \p \v 1 Tasigwao, sahena ꞌiyamiyao mumugadi weyahina wahehetalapili, weyahina ꞌeguma ꞌiyamiyao wahehetala piliyedi ma ꞌomi wete mumuga ꞌaigedaina wapaipaihowa, beno waboi tuwa wahehetala piliyegomi. \v 2 Ma tasanapuya ꞌabehega Yehoba tauna ꞌana lobwaina ma topaihowa galagalaedi ꞌiloinaedi. \v 3 Ma ꞌiyagwao, ꞌomi hali tomota wahehetala piliyedi, ꞌimi nuwatuhu ꞌabehega nata geya Yehoba ꞌina bwaꞌomatana walobaloba, ma hesiyage nata wete ꞌiloinaegomi, weyahina mumugaedi ꞌomi gide wete wapaipaihowadi. \p \v 4 Ma geya sowana Yehoba ꞌina helau wasinasinali, weyahina ꞌiꞌatemuya muyaegomiya ta ꞌiꞌalamaꞌiꞌitana ma ꞌabehega ꞌimi pui ꞌoidiyega ꞌiꞌabi lohihilegomi. \v 5 Ma tuwa debami sipaꞌala hedada, ꞌoinega ꞌeguma tutaina Yehoba ꞌina loina dumwaluna ꞌiꞌabi hemasalaha, ꞌigamwasowalegomi tuwa, \v 6 weyahina mabwaiyada ꞌaigeda ꞌaigeda ꞌihemaisegita toꞌaha gidemusa ꞌida paihowa. \p \v 7 Ma ꞌeguma tuta mabwaiyana tapaihowa bwebweꞌana maꞌida heꞌalamaꞌiꞌita, ma gide tuwa tapaipaihowa ꞌesa, ma ꞌabehega ꞌahwa bwebweꞌana ma nata yawasi miyamiya hatayana taꞌewa Yehoba ꞌoinega, beno moisa tuwa ꞌabwa yawasida miyamiya hatayana ꞌiꞌebwaegita, \v 8 ma tupwadi tomota siheꞌahwa paꞌipaꞌiꞌi hedada, ta mumuga bwebweꞌana silogwahateya, ta mumuga galana sipaipaihowadi, ee ꞌoinega Yehoba ꞌabwa ꞌigamwasowaledi ma ꞌiloinaedi. \p \v 9 Coinega taiyewedi sipaipaihowa galagala, loina mwauna ta muya madouna silobadi, meYudiya nata ꞌihenugetedi ee ꞌabwa ꞌasa ganamuli. \v 10 Ma taiyawedi mumugadi ta ꞌidi paihowao bwebweꞌadi, Yehoba nata hepwatu ma heꞌasisi ma miya daumwala ꞌiꞌebwaedi, nugeta meYudiya ꞌoidiya ꞌiꞌebwaya, ee ꞌabwa ꞌasa ganamuli ꞌoidiya. \p \v 11 Yehoba nata mabwaiyada ꞌiloinaegita mahemahetena. \v 12 Ma taiyawedi Mosese ꞌina loina geya sisanapu ma sipaipaihowa galagala, ꞌiloinaedi ꞌidi puiyedi weyahidi. Wete gide taudi meYudiyaedi Mosese ꞌina loinaina sisanapuya, ꞌeguma sipuiya, ꞌabwa loinaina ꞌoinega ꞌiloinaedi. \p \v 13 Geya ꞌabehega loinaina ꞌana hesagohamo ꞌoinega Yehoba ꞌiꞌahwa dumwaluwegita, ma hesiyage ꞌina loina ꞌana paihowa ꞌoinega. \v 14 Ma taudi ganamuli Mosese ꞌina loina geya ꞌoidiya, ma tuwa siboi ꞌidi nuwatuhuwega sipaipaihowa toꞌaha bwebweꞌana, beno tuwa siboimo ꞌidi loina. \v 15 Coinega ꞌidi paihowega tasanapu ꞌabehega ꞌatediya loina bwebweꞌana ꞌimiyamiya. Ma ꞌoinega siboidimo mumugadi sisanapuya, ꞌeta tuta galana, nuwana ꞌeta tuta bwebweꞌana. \p \v 16 Gide tuwa tetelaina bwebweꞌana yaloguguyaeya ꞌoimiya, ꞌabehega bwaꞌomatana ꞌana tuta ꞌoina Yehobaina Yesu Keliso nata ꞌiheꞌabeiye ma tauna ꞌida nuwatuhu dahwadahwaidi weyahidi ꞌiloinaegita. \s1 MeYudiya weyahidi \p \v 17 Ma ꞌomi togidega? Waboi waꞌabiꞌabi lagasihilegomi ma wagwaeya, “Tauma meYudiya, Yehoba ꞌina loina ꞌiꞌebwaemaiya Mosese ꞌoinega.” \v 18 Coinega Yehoba ꞌina nuwatuhu wasanapu pwaiya, weyahina loinaina ꞌiꞌabihe sanapuwegomiya mumuga bwebweꞌana hedada weyahina. \p \v 19 Ma waboi waꞌahwa tosanapuwegomiya ꞌabehega tomata gibugibu ꞌadi tohanugetao, ma taudi tomiya guguyou waꞌatuhe ꞌasilalediya, \v 20 ma toheyauyaule ta gwagwama ꞌoidiya wahetoheꞌita, ꞌabehega ꞌomi Mosese ꞌina loina ꞌoinega sanapu moisa waꞌeweya. \p \v 21 Taiya ꞌowa hali tomota ꞌoidiya ꞌuheheꞌita, ma togidega ꞌowa? Ceguma ꞌoidiya ꞌugwae, “Sahena yagaha”, ma ꞌowa toyagaha ꞌaigeda. \v 22 Bo nuwana ꞌuhegwaedi, “Sahena lowahine dadana,” ma ꞌowa ꞌabwa tolowahineina ꞌaigeda. Ta ꞌowa ꞌugwaeya, “Taugu ꞌebehemisa ꞌaboꞌabowedi yaguipailediya”, ma hesiyage ꞌebehemisaedi ꞌidi hadega ꞌuyagayagaha. \p \v 23 Comi moisa wagagasa hedadeya ta wagwaeya, “Mosese ꞌina loina ꞌoima”, ma hesi loinaina geya wada muliyeya, ꞌoinega tupwadi tomota Yehoba siꞌahwa ꞌaboꞌaboweya. \v 24 Gide Yehoba ꞌina Bukiina ꞌigwaeya, \q1 “Comi meYudiya mumugamiyega tomiya ganamuli Yehoba siꞌahwa galegaleya.” \p \v 25 Ta moisa tuwa ꞌomi meYudiya Ebalahamo ꞌina ꞌilaꞌilala ꞌwapiꞌupwa* wahimiya, ma ꞌeguma Mosese ꞌina loinaedi wamulimuliyedi, ꞌilaꞌilalaina ginaula ꞌausalana ꞌoimiya, ta ꞌeguma loinaedi geya wada muliya bwaibwainidiya, ꞌilaꞌilalaina ꞌwapimiya beno ꞌiheginaula besobeso. \v 26 Ma taudi tomiya ganamuli Ebalahamo ꞌina ꞌilaꞌilalaina geya wahidiya, ma ꞌeguma loinaedi siheꞌasisiyedi, taudi ꞌadi ꞌita gide ꞌabwa ꞌilaꞌilalaina ꞌoidiya. \p \v 27 Coinega ꞌomi meYudiya ꞌabwa tomiya ganamuli sibwaꞌomategomi, weyahina Mosese ꞌina loinaina ta Ebalahamo ꞌina ꞌilaꞌilalaina ꞌwapimiya simiyamiya, ma geya loinaedi wada muliyediya, ma hesi taudi geya meYudiya bwagana Ebalahamo ꞌina ꞌilaꞌilala ꞌwapidiya geya ꞌida miya, ma tuwa hesi loinaedi simulimuliyedi. \p \v 28-29 Ma gwama Yudiya moisa ꞌana ꞌilaꞌilala geya ꞌabehega ginaula hapwehapwesana wahidiya, ma hesi ginaula dahwadahwanina ꞌatediya Yehoba Yaluyaluwana ꞌoinega ma geya tomota ꞌoidiyega, ta wete ꞌadi ꞌahwabwebweꞌana geya wete tomota ꞌoidiyega, ma hesi Yehoba ꞌoinega. \c 3 \p \v 1 Ceguma gide, toꞌaha hede ꞌana bwebweꞌana tauda sigwaegwaenegita sigwaeya meYudiya? Ma wetenuge toꞌaha Ebalahamo ꞌina ꞌilaꞌilalaina ꞌana bwebweꞌana wahida siꞌupwaꞌupwa? \p \v 2 Ta ginaula bwebweꞌadi baibaiwadi ꞌoida simiyamiya. Ma ginaula nugenugetaina beno Yehoba ꞌina gwae ꞌoida ꞌilaguyama. \p \v 3 Ma togidega, ꞌeguma tupwadi Yehoba siguipaileya, wanuwatuhuya ꞌabehega Yehoba wete nata ꞌiguipailegita, bo geya? \v 4 Nata geya! Weyahina bwagana tauda mabwaiyada toꞌeꞌaboꞌabo, ma Yehoba tuwa ꞌiboimo dumwadumwaluna. Yehoba tauna weyahina ꞌina Buki gide ꞌihepwaila ꞌesa, ꞌigwaeya \q1 Cabehega ꞌina gwaeyega siꞌahwamoisae, ma ꞌina yatala ꞌoina ꞌihewaiwai. \p \v 5 Ma ꞌeguma ꞌida mumuga galana ꞌoinega Yehoba mumugana bwebweꞌana ꞌimasaleha bwaibwaina, toꞌaha nata tagwaene? Bo nata tagwae, “Yehoba yo, ꞌima mumuga galana weyahina sahena ꞌuloiloinaemai.” Moisa bewa yahegwaegwae besobeso tuwa gide tupwadi tomota sigwaegwae ꞌesa. \p \v 6 Ma wanuwatuhuyahi ꞌabehega Yehoba tauna toloina dumwadumwaluna, ꞌoinega bwaꞌomatana ꞌana tuta ꞌoina nata ꞌina loina dumwadumwalunega mabwaiyada ꞌiloinaegita. \p \v 7-8 Coinega tupwadi toꞌeꞌaboꞌabo sigwaegwaenegau, sigwaeya, “Cino loguguya ꞌoina ꞌugwaeya ꞌabehega ꞌigu ꞌabo ꞌoinega Yehoba mumugana dumwadumwaluna ꞌiꞌabihelatuya tomota ꞌoidiya ta Yehoba sihepwatuweya, ta nata Yehoba geya sowana ꞌiꞌahwaꞌahwa galagalaegau. Coinega ꞌilobwainemaiya tauma wete ꞌapaihowa galagala, ma ꞌane ginaula bwebweꞌadi silatu.” Taudi tomotaedi gwaenigu sigwaegwaene ꞌilobwainediya Yehoba ꞌiloinaedi. \s1 Geya ꞌeta taiya mumugana bwebweꞌana \p \v 9 Ma togidega tauda meYudiya ꞌida miya ꞌibwebweꞌana hedadeya, ta taudi tomiya ganamuli ꞌidi miya geya bwebweꞌana? Geya! Weyahina yaheꞌita pwaigita ꞌabehega mabwaiyada topui. \v 10 Gide Yehoba ꞌina Buki ꞌihepwaila, ꞌigwaeya, \q1 “Geya ꞌeta taiya mumugana dumwadumwaluna. \q1 \v 11 Ma geya ꞌeta wete taiya Yehoba ꞌisanapu, bo nuwanuwana ma ꞌida sanapu. Tuwa geya uleulena! \q1 \v 12 Moisa tuwa, tomota mabwaiyadi sitauya puiya, ta pui ꞌana ꞌeda ꞌoina silatuwa. Geya ꞌeta wete taiya ꞌina paihowa bwebweꞌana. \q1 \v 13 Cahwadi gide galiha soꞌesoꞌena, ma ꞌoinega ꞌeꞌaboꞌabowedi galadiyedi silatulatuma, Ma wete ꞌidi gwaeyao galadi gide mwata, nuwanuwadi ꞌoidiyega tomota silohe ꞌamasidi. \q1 \v 14 Ma tuta mabwaiyana heliya galadi ꞌahwadiyega silatulatu. \q1 \v 15 Ma heꞌupwa ta loheꞌamasa nuwadi ꞌiꞌeweya. \q1 \v 16 Ma to tupwa ꞌoina sihaꞌesa ꞌidi ꞌabihegala leleyana ꞌimiyamiya. \q1 \v 17 Geya ꞌeta nuwadaumwala bo heꞌahwaꞌiyaꞌiyagu sisanapu. \q1 \v 18 Ma wete geya Yehoba ꞌana matauta ꞌoidiya ꞌimiyamiya.” \m \v 19 Ma tasanapu pwaiya ꞌabehega Mosese ꞌina loinao beno meYudiya ꞌada loina ꞌoinega geya sowana ꞌeta taiya ꞌigwaegwae hila tutaina Yehoba ꞌina bwaꞌomatana ꞌana tuta ꞌoina, weyahina tomiya baleꞌu mabwaiyada togala. \v 20 Yehoba ꞌina ꞌahwamoisa geya Mosese ꞌina loina ꞌana guibiga ꞌoinega tada lobeya, weyahina loina ꞌina paihowa beno ꞌida pui ꞌihehepwailedi. \s1 Ceguma Yesu tahemise Yehoba ꞌiꞌahwa bwebweꞌanegita \p \v 21 Coinega bewa tuta Yehoba ꞌada ꞌahwabwebweꞌana ꞌiꞌabihelatuya, ꞌabehega geya loina ꞌoinega, ma hali ꞌedaꞌeda ꞌoinega hesiyage. Ma ꞌedaꞌedainaina Mosese ꞌina loina ta palopitao sihepwaila pwaiya, \v 22 ꞌabehega Yehoba mabwaiyada ꞌiꞌahwa dumwaluwegita Yesu Keliso ꞌana hemisa ꞌoinega, ma geya sowana ꞌeta taiya wete wataha ꞌiꞌabiꞌabihelatu tauda meYudiya ma tomiya ganamuli gamwagamwanida. \v 23 Weyahina mabwaiyada togala, ma tamiya bwagabwaga Yehoba ꞌina ꞌasilala ꞌoinega. \v 24 Ma hesi Yehoba ꞌina ꞌatemuyamuya ma ꞌihelauwa ꞌoida, ta Yesu Keliso ꞌina paihowega ꞌilihasigita ꞌida pui ꞌoidiyega, ma ꞌoinega Yehoba ꞌiꞌahwa dumwaluwegita. \p \v 25 Moisa tuwa, Yehoba natuna ꞌitagwaleya ma ꞌabehega ꞌina ꞌamasega ꞌitoehilegita Yehoba ꞌoina, ma mahetedai taheꞌiyaꞌiyagu, beno ꞌeguma Yesu tahemisae. Bewa ꞌoinega Yehoba mumugana bwebweꞌana ꞌiheꞌitegita, weyahina mwalo heneyage mumugada galana geya ꞌida hemaisediya, ma tuwa ꞌiꞌalamaꞌiꞌitana ꞌana siga Yesu Keliso ꞌihewasaeyama, ꞌisuluma ꞌoida. \p \v 26 Eeta tuta bewa ꞌina mumuga bwebweꞌana ꞌiheꞌitegita ꞌabehega tauna todumwalu, weyahina Yesu ꞌana tohemisao tauda ꞌiꞌahwa bwebweꞌanegita. \v 27 Ma togidega, sowasowahida bewa ginaulina weyahina tagwae hanehane? Geya! Weyahina ꞌida hemisa tuwa ꞌoinega ꞌiꞌahwaꞌahwa dumwaluwegita, ma geya loina ꞌana hematamatana ꞌoinega. \v 28 Eeta nuwatuhu bewama ꞌana lohegogona ꞌabehega tauda tomota ꞌida hemisega Yehoba nata ꞌiꞌahwa bwebweꞌanegita, ma geya loina ꞌana hematamatana ꞌoinega. \p \v 29-30 Bo hedeyage Yehoba tauda meYudiyamo ꞌida Yehoba, ma hali ꞌasa geya? Geya taboi damo! Casa mabwaiyadi mahetedao ꞌida Yehoba ꞌaigeda tuwa. Yehoba nata tauda meYudiya ma tomiya ganamuli wete ꞌiꞌahwa dumwaluwegita ꞌida hemisega. \p \v 31 Coinega togidega bewama ꞌana sanapu, loinaina ꞌabehega tabuiyahule ta hemisa tada ꞌabiyahi, ꞌawa? Sahena! Ma hesi sawasawahina loina taheꞌasisiye ma ꞌoida ꞌihemadou. \c 4 \s1 Ebalahamo ꞌida ꞌebeꞌita \p \v 1 Coinega toꞌaha nata tagwaene Ebalahamo weyahina, ꞌiboi tuwa tubudaina mabwaiyada ꞌoinega tamasalehama? \v 2 Ebalahamo ginaula bwebweꞌadi ꞌipaihowediya ta debanega sowasowahina ꞌigwae hanehane, ma geya ꞌida gwae haneya Yehoba matana, ma ꞌina hemisamo weyahina Yehoba ꞌiꞌahwa bwebweꞌaneya ma geya ꞌina paihowa bwebweꞌadi weyahina. \v 3 Ma Yehoba ꞌina Buki gide ꞌigwaeya, ꞌigwae, \q1 “Ebalahamo Yehoba ꞌihemisaeya, bewa weyahina Yehoba ꞌahwa bwebweꞌana Ebalahamo ꞌiꞌebwaeya.” \p \v 4 Gide tuwa ꞌeguma loheya ꞌipaihowa ma ꞌana maisa ꞌiloba, beno geya helau, ma hesi ꞌina paihowaina huwaina. \v 5 Ma ꞌeguma taiya ꞌina pui ꞌadi nuwasam weyahina geya ꞌida paihowa, ma ꞌihemisamo tuwa Yehoba ꞌoina, tauna tohemisaina ꞌana hemisega nata ꞌahwa bwebweꞌana Yehoba ꞌoinega ꞌiloba. \p \v 6 Ma Debida wete gide ꞌigwaeya mwalo, ꞌabehega taiyewedi Yehoba ꞌiꞌahwa bwebweꞌanediya beno geya ꞌidi paihowa ꞌoinega, ma hesiyage ꞌidi hemisega ꞌiꞌahwa bwebweꞌanediya. Ta wete ꞌidi yaliyaya weyahidi ꞌihepwaileya, \v 7 ꞌigwaeya, \q1 “Toyaliyaya moisa taudi ꞌeguma ꞌidi puiyao Yehoba ꞌinuwasamudi ma ꞌideulidi. \v 8 Ma nata geya wete ꞌiꞌahwaꞌahwa galagalaedi.” \p \v 9 Ta yaliyayaina weyahina Debida ꞌigwae nugeteya, togidega tauda meYudiya ꞌwapida siꞌupweya taudamo weyahida. Geya taudamo. Taudi geya meYudiya mahetedao taꞌewa. Yehoba ꞌina Buki ꞌihepwaila pwaiya beno, \q1 “Ebalahamo ꞌina hemisega ꞌahwa bwebweꞌana ꞌilobeya.” \p \v 10-11 Ma Yehoba Ebalahamo ꞌiꞌahwa dumwaluweya tutaina ꞌabwa Ebalahamoina geya ꞌwapina siꞌupwa. Bewa sanina ꞌilaꞌilala tuwa, ma ꞌiheꞌitegita ꞌabehega Ebalahamo ꞌina hemisega ꞌahwadumwalu ꞌiꞌewa nugeteya Yehoba ꞌoinega, muliyetega ꞌilaꞌilalaina siꞌupweya ꞌwapina. Eeta taiyawedi geya ꞌilaꞌilalaina wahidiya ma tuwa sihemisa, beno ꞌidi hemisaina weyahina nata Yehoba ꞌiꞌahwa dumwaluwedi, ma ꞌoinega taudi Ebalahamo natunao moisa. \p \v 12 Ma tauda wete Ebalahamo tamadai ꞌeguma ꞌilaꞌilalaina taꞌeweya ꞌwapida, ta geya ꞌabehega ꞌilaꞌilala tuwa weyahina. Ma ꞌida hemisa gide tuwa mwalo Ebalahamo ꞌina hemisa, tutaina geya ꞌilaꞌilala siꞌupwa wahina. \s1 Ebalahamo ꞌina hemisega gwae hemisa bwebweꞌana ꞌilobeya \p \v 13 Ma Yehoba Ebalahamo ꞌigwae hemisaeya ꞌabehega tauna maꞌina susuwao baleꞌu mabwaiyana ꞌabwa siloinae. Ta ꞌina gwae hemisa bewa geya ꞌabehega Ebalahamo ꞌina guibiga loina weyahina, ma hesi ꞌina hemisa weyahina, ꞌoinega Yehoba ꞌiꞌahwa bwebweꞌaneya. \p \v 14 Moisa tuwa Yehoba ꞌina helau ꞌoida geya ꞌabehega loina ꞌana guibiga ꞌoinega, ma hesi ꞌina gwaehemisa ꞌoida ꞌana hemisa weyahina. Ceguma tagwae ꞌabehega Yehoba ꞌihehelauwegita loina ꞌana guibiga weyahina, beno ꞌana ꞌita gide hemisa taꞌita sinaliya, ma wete Yehoba ꞌina gwaehemisa ꞌoida taheginaula besobesoweya. \p \v 15 Ma loina ꞌoinega Yehoba ꞌina gamwasowala ꞌoida ꞌilatuwa, weyahina loinaina taligehiya. Ma hesiyage ꞌeguma Mosese ꞌina loinaedi geya ꞌilagudi, geya sowana taligehidi. \p \v 16 Bewa ꞌoinega tasanapu ꞌabehega hemisa tuwa ꞌoinega gwae hemisaina ꞌana bwebweꞌana ꞌabwa taloba. Ma bewa Yehobaina ꞌina helau tuwa ma geya ꞌabehega ꞌida paihowa ꞌana maisa. Ta gwaehemisaina Ebalahamo tubunao mabwaiyada talobeya, geya ꞌabehega loina ꞌana toguibigao siboidimo, ma weteyage taiyewedi ꞌidi hemisa gide Ebalahamo ꞌina hemisa ee taloba. Ebalahamoina tauna gide mabwaiyada tamadai. \p \v 17 Gidemusa Yehoba ꞌina Buki ꞌoina ꞌigwaeya, \q1 “Cowa yahesani pwaigowa ꞌabehega ꞌasa mabwaiyadi tamadiu.” \m Ta Ebalahamo ꞌina hemisa ꞌilaguya Yehoba ꞌina gwae hemisaina ꞌoina, tauna Yehobaina sowasowahina toꞌamasa ꞌiꞌabihe toholohiladi, ma weteyage toꞌaha geya sida ꞌelomasaleha sowasowahina ꞌigwae ma siꞌelomasaleha. \v 18 Ma Ebalahamo ꞌinuwatuhu yahiya madouna gwae hemisaina ꞌabehega tauna ꞌasa mabwaiyadi tamadiu, ma ꞌabehega tuta ꞌinaonaoma ꞌabwa ꞌilatu gide, ma bwagana tuta gala hedadena ꞌilobeya tuwa ꞌiꞌalamaꞌiꞌitana, weyahina bewa gide Yehoba ꞌihegwae ꞌeseya, \q1 “Cabwa muliyetega tubumwao baibaiwadi silatu.” \p \v 19 Ebalahamo ꞌiꞌiunamo ma ꞌana bolime handeledi ꞌiloba, ta wahina mabwaiyana siꞌeloweꞌa, ta ꞌihetautaubada seheya, ma mwanenaina Sela wetenuge wahine ꞌagaꞌagalina, ma Ebalahamo bewa geya weyahidi ꞌida nuwatuhuwa, ma ꞌina hemisa beno ꞌina ꞌebetuhila madouna. \v 20 Cina hemisaina geya ꞌiguipaile, ma hesiyage Yehoba ꞌina gwae hemisa ꞌiꞌabiyahi momosiya, ta ꞌina hemisaina ꞌihewaiwaiya ma ꞌihepwatu Yehoba ꞌoina. \v 21 Weyahina ꞌisanapuya moisa Yehoba sowasowahina ꞌina gwae hemisaedi ꞌipaihowadi. \v 22 Bewa ꞌoinega Ebalahamo ꞌina hemisa weyahina Yehoba ꞌiꞌahwa dumwaluweya. \p \v 23 Ma ꞌahwa dumwaluina Yehoba ꞌina Bukiya geya ꞌabehega Ebalahamo ꞌiboimo weyahina, \v 24 ma tauda weteyage weyahida sileleya, ꞌida hemisa Yehoba ꞌoina talaguya, tauna Bada Yesu Keliso ꞌamasega ꞌiꞌabihetoholo hileya. \p \v 25 Tauda tuwa ꞌida pui weyahina Yesu ꞌiꞌamasa, ma Yehoba ꞌiꞌabihetoholo hileya, ta beno ꞌoinega ꞌideuligita ma ꞌiꞌahwa dumwaluwegita. \c 5 \s1 Miya daumwala Yehoba ꞌoinega \p \v 1 Coinega bewa tuta ꞌida hemisega Yehoba ꞌiꞌahwa bwebweꞌanegita ta Yehobaina mahetedai taꞌahwa ꞌiyaꞌiyagu, beno ꞌida Bada Yesu Keliso ꞌoinega. \v 2 Weyahina Yesu ꞌiꞌabihetegita ta Yehoba ꞌina helau ꞌilatuwa ꞌoida, ma ꞌoina tamiya bwebweꞌana. Coinega tanuwatuhuyahi maꞌida yaliyaya Yehoba ꞌina wasawasa weyahina, tuta ꞌinaonaoma ꞌiꞌebwaegita. \p \v 3 Ma wete tayaliyaya tuta mwau ꞌoidiya, ma ꞌeguma taꞌalamaꞌiꞌitana bewa mwauwedi ꞌoidiyega, \v 4 nata ꞌoidiyega yaluyaluwada sihewaiwai. Nage ꞌoinega tanuwatuhuyahi ꞌabehega ꞌabwa Yehoba ꞌihelauwegita. \v 5 Nuwatuhuyahina bewa geya ꞌida ꞌabihenuwa galegita, weyahina Yehoba Yaluyaluwana ꞌitagwaleya ꞌoida. Yaluyaluwanaina ꞌina helau madou hedadena ꞌoinega ꞌateda ꞌilohemahediya. \v 6 Weyahina Keliso ꞌina tuta ꞌilobeya ma ꞌiꞌamasa, ma tauda ꞌabwaulena taweꞌaweꞌa dadana, ee ꞌoinega Kelisoina ꞌiꞌamasa ꞌida pui weyahidi. \p \v 7 Tauda tomota geya tuta mabwaiyana tatagwalegita ma taꞌamasa ꞌiyadao todumwalu weyahidi, ma tupwadi ꞌabwa sihewaiwai ma ꞌane siꞌamasa tobwebweꞌadi weyahidi. \v 8 Ma Yehoba ꞌina helau ꞌiheꞌitegita tutaina tauda togala, beno Keliso ꞌiꞌamasa weyahida, \v 9 ta bweyahinega ꞌideuligita, ma ꞌiꞌahwa dumwaluwegita, ta sowasowahina ꞌiꞌetolemegita Yehoba ꞌina gamwasowala ꞌoinega. \p \v 10 Ta moisa mwalo Yehoba taloꞌaleheya, ma bewa tuta Natuna ꞌina ꞌamasa ꞌoinega mahetedai taꞌahwa ꞌiyaꞌiyagu, ma ꞌabwa Natunaina yawasinega ꞌiꞌetolemegita moisa. \v 11 Ma ginaula ꞌaigeda bwebweꞌana wetenuge beno Yehoba mahetedai tayaliyaliyaya, weyahina ꞌida Bada Yesu Keliso tauna ꞌitoegitama ta Yehoba mahetedai taheꞌiyaꞌiyagu hila. \s1 Keliso ma Adama ꞌidi paihowa geya sihemahemahetena \p \v 12 Mwalo heneyage pui baleꞌuwa ꞌilatuma loheya ꞌaigeda ꞌoinega, ta mumuga galana ꞌamasa ꞌitoeyama ee ꞌoinega ꞌamasa ꞌiyada tomota mabwaiyada ꞌoida, weyahina tomota mabwaiyada togala. \v 13 Ma mwalo Mosese ꞌina loinao geya baleꞌuwa simiyamiya, ma pui ꞌimiyamiya, ma hesi Yehoba geya tomota ꞌiꞌahwa galagalaedi, weyahina geya ꞌeta wete loina ꞌoidiya. \v 14 Ta moisa Adama ꞌina tutega ma Mosese ꞌina tuta ꞌoina ꞌamasa ꞌihewaiwai hedada tomota mabwaiyadi ꞌoidiya. Adama ꞌipuiya beno Yehoba ꞌina loina ꞌiligehiya, ma hesi tupwadi ꞌidi pui hagadi, geya gide Adama, ma tuwa siꞌeloꞌamasa. Ta Adamaina tauna tuwa ꞌebeꞌita loheyaina mulinega ꞌitautauyama weyahina, loheyainaina sanina Yesu Keliso. \p \v 15 Weyahina mwalo Adama ꞌina puiyao ꞌoinega ꞌamasa ꞌiꞌabi latuheya tomota mabwaiyadi ꞌoidiya, ma muliyetega Yehoba ꞌina ꞌatemuyamuya ꞌoinega ꞌina helau ꞌiꞌabi latuheya tomota mabwaiyadi ꞌoidiya, beno loheya heluwena ꞌoinega, tauna Yesu Keliso. Ma ginaula ꞌeluwaedi geya sihemahemahetena, weyahina galana ꞌamasa ꞌiꞌabi latuheya tomota mabwaiyadi ꞌoidiya, ma hesi helau ꞌihewaiwai sineya. \p \v 16 Weyahina loheya ꞌaigeda tuwa ꞌina pui ꞌoinega tomota mabwaiyadi sihetogala ma Yehoba ꞌiꞌahwa galagalaediya, ma hesi ꞌina helau bwebweꞌana hedada ꞌoinega tomota mabwaiyadi ꞌidi pui ꞌinuwasamudiya ma ꞌiꞌahwa bwebweꞌanediya. \p \v 17 Ta loheya ꞌaigeda tuwamo ꞌina pui ꞌoinega ꞌamasa ꞌilatuma, ta tomota mabwaiyadi ꞌiꞌabi hegalediya. Ma loheya heluwena hesi ꞌina paihowa waiwai hedadena, tauna Yesu Keliso, Yehoba ꞌina helau ꞌiꞌebwaya daisidiya tomota mabwaiyadi weyahidi, eema ꞌane taiyewedi sitagwala siꞌewa helauina ma ꞌiꞌahwa bwebweꞌanedi, ma yawasidi bwebweꞌana ꞌiꞌebwaedi. \p \v 18 Ma tasanasanapu ꞌabehega loheya ꞌaigeda ꞌina puiyega tomota mabwaiyada ꞌahwagala talobeya. Ta gide weteyage, loheya ꞌaigeda tuwa ꞌina paihowa dumwalunega sowasowana ꞌiꞌetolihasigita, ta Yehoba ꞌiꞌahwa bwebweꞌanegita ma yawasida ꞌiꞌebwaegita. \p \v 19 Ma wete ꞌaigeda loheya loinaligeha ꞌoinega galanaina ꞌilatuma ta tomota mabwaiyadi sigala, ma wete ꞌaigeda loheya bwebweꞌana ꞌina tagwalega tomota mabwaiyadi ꞌideulidiya, ma Yehoba ꞌiꞌahwa dumwaluwediya. \v 20 Ta tutaina Mosese ꞌina loina ꞌilatuma pui tuwa ꞌihehewaiwai, ma ꞌiyamo Yehoba ꞌina helau ꞌihewaiwai hedadeya. \p \v 21 Coinega tasanapuya ꞌabehega pui huwaina beno ꞌamasa, ꞌihewaiwaiya tomota ꞌoidiya, ma Yehoba ꞌina helau huwaina ꞌihewaiwai hedadeya, beno ꞌetolihasa ma yawasi miyamiya hatayana ꞌida Bada Yesu Keliso ꞌina paihowa bwebweꞌana ꞌoinega. \c 6 \s1 Tauda ma Keliso tahemahemahetena \p \v 1 Bo toꞌaha hede nata tagwaene? Cabehega ꞌilobwainegita ꞌida mumuga galadiyedi ꞌoidiya tuwa tamiya hataya, ma ꞌane Yehoba ꞌina lemaina ꞌoida ꞌihemadou? \v 2 Caa nata geya! Weyahina mumuga galana ꞌoidega ꞌigumwala pwaiya, ta geya nata wete ꞌoida ꞌimiyamiya. \p \v 3 Wanuwatuhuyahi mwalo tutaina tababitaisowa Yesu Keliso saninega, beno Yesu ꞌina ꞌamasa ꞌoina tauna mahetedai tahemahemahetena pwaiya, \v 4 weyahina ꞌina babitaisoina ꞌoina gide tauda ma Yesu Keliso baꞌidadai taꞌamasa, ma sigalihegita, ma wete tatoholohila baꞌidadai. Kelisoina Tamana ꞌina waiwaiyega ꞌitoholo hilama, ma tauda wete gidemusa ꞌigihetoholo hilegita, ꞌoinega yawasida ꞌehauna talobeya. \v 5 Weyahina ꞌeguma ꞌina ꞌamasaina tauda gidemusa taꞌamasa, eema ꞌane tatoholo hila gidemusa tauna ꞌamasega ꞌitoholo hila. \p \v 6 Ta wanuwatuhuyahi beno mumugada miyamiyaidi ꞌana kelose ꞌoina ꞌiloheꞌamasa pwaiya, ma ꞌane tauda ꞌida loina ꞌigumwala, ma ꞌoinega geyaꞌabwa wete mumuga galana ꞌina loina ꞌalona tamiyamiya, \v 7 weyahina tutaina ꞌoina taꞌamasa, geya sowana wete puiina ꞌina loina ꞌoida ꞌimiyamiya. \v 8 Ma ꞌeguma tasanapuya ꞌabehega taꞌamasa pwaiya Keliso mahetedai, ee tahemisae ma ꞌane mayawasida mahetedai tamiya hataya. \p \v 9 Weyahina tasanapuya Keliso ꞌamasega ꞌitoholo pwaiya, ma geya sowana wete ꞌiꞌamaꞌamasa hila, weyahina tauna ꞌamasa ꞌihewaiwai sineya. \v 10 Kelisoina maꞌaigeda ꞌiꞌamasa ꞌida pui weyahina, ta bewa tuta mayawasina Yehoba ꞌoina ꞌimiyamiya. \p \v 11 Eeta ꞌomi wete gide wasanapu ꞌabehega Yesu Keliso mahetedai taꞌamasa pwaiya, ꞌoinega mumuga galana ꞌoidega ꞌilolaguwa, ma mayawasida Yesu Keliso mahetedai Yehoba ꞌoina tamiyamiya. \p \v 12 Coinega bewa tuta pui geya sowana yahumi ꞌiloiloinaedi, ma geyaꞌabwa ꞌimi nuwatuhu dahwana wamulimuliyedi. \v 13 Geya sowana ꞌeta wete toꞌwehimi, nimami nuwana matami, watagwatagwaledi paihowa galadi weyahidi, ma hesiyage watagwalegomi Yehoba ꞌoina, weyahina ꞌiꞌabihetoholo hilegomiya, ta bewa tuta mayawasimi, ee ꞌoinega wahimi mabwaiyana watagwale Yehoba ꞌina paihowa dumwaluna ꞌoina. \v 14 Coinega bewa tutaina pui nata geya wete ꞌiloiloinaegomi, weyahina Yehoba ꞌina ꞌatemuyamuya ꞌalona wamiyamiya, ma geya Mosese ꞌina loina ꞌalona. \s1 Mumuga bwebweꞌana ꞌana topaihowao \p \v 15 Coinega togidega tamumuga ꞌesa? Mwalo loinaina taligehiya ma muliyetega Yehoba ꞌida puiyedi ꞌinuwasamudiya, togidega, sowasowahina pui tuwa tapaipaihowa? Caa nata geya! \v 16 Ma hesiyage wanuwatuhuyahi ꞌeguma taiya ꞌeta ꞌina loina ꞌoina watagwalegomi, tauna tuwa ꞌenana wahematamatane. Ceguma pui wahematamatane nata ꞌamasa waloba, ma ꞌeguma Yehoba ꞌana hemisa wahematamatane, beno mumuga bwebweꞌana waloba. \p \v 17-18 Ma ꞌamoꞌisamo tuwa, ꞌomi mwalo mumuga galana ꞌana topaihowao, ma tetela bwebweꞌana wahesagoheya, ta ꞌatemi watagwalediya ꞌoina, ta ꞌimi puiyedi ꞌiꞌewa yahulediya. Ma Yesu ꞌilihasigomiya ma ꞌabehega mumuga bwebweꞌana weyahina wahetopaihowa. Coinega ꞌilobwainegita taloyauwedo madouna Yehoba ꞌoina, yaliyaya bewa weyahina. \p \v 19 Bewa, baleꞌu nuwatuhuidi ꞌoidiyega yaheꞌitegomiya, weyahina nuwami ꞌabwa potapotadi. Ta mwalo toꞌwehimi watagwalediya ma ꞌabehega simumuga galagala, ma weteyage ꞌabehega ꞌimi paihowa galadi sihemadou bwaibwaina. Coinega tuta bewa sowasowana toꞌwehimi watagwaledi ma sipaihowa dumwalu, ma ꞌimi paihowa wete ꞌibwebweꞌana bwaibwaina. \p \v 20 Weyahina mwalo ꞌomi galana ꞌana topaihowao, ma geya mumuga dumwaluna wada paihoweya, \v 21 ee ꞌoinega bewa tutaina ꞌimi puiyedi weyahidi wadeba mwadina. Weyahina geya ꞌeta toꞌaha bwebweꞌana ꞌoidiyega wada lobeya, ma hesiyage ꞌana maisa ꞌamasamo. \p \v 22 Eeta bewa tutaina pui ꞌina loina ꞌoimiyega ꞌigumwala, ta ꞌomi bewa tutaina Yehoba ꞌina topaihowao. Coinega maisa bwebweꞌana walobeya, beno mumuga bwebweꞌana ma muliyetega yawasimi miyamiya hatayana. \v 23 Weyahina pui ꞌana maisa ꞌamasa, ma hesi Yehoba ꞌina helau beno yawasida miyamiya hatayana, ꞌida Bada Yesu Keliso ꞌoinega. \c 7 \s1 Hai ꞌoinega ꞌigwae hegehegediya \p \v 1 Ciyagwao, Mosese ꞌina loina wasanapuya loheya yawasina ꞌina tautauya weyahina. Tutaina loheyaina ꞌiꞌamasa loinaina geyaꞌabwa wete ꞌoina ꞌimiyamiya. \p \v 2 Cebeꞌita bewa ꞌaigeda taꞌita hai weyahina. Mosese ꞌina loina ꞌigwaeya gide, ꞌabehega ꞌeguma wahine ꞌihai mamwanena simiyamiya ee ꞌana siga ꞌamasa, ma ꞌeguma mwanenaina ꞌiꞌamasa nata geya ꞌeta wete loina ꞌoinega ꞌilobaloba. \v 3 Ma ꞌeguma wahineina mwanena ꞌimiyamiya ma ꞌihaibala hali loheya ꞌoina, beno pui ꞌipaihoweya. Ma ꞌeguma mwanenaina ꞌiꞌamasa ma hali loheya ꞌoina ꞌihaibala, beno geya pui, weyahina mwanena nugenugetanaina ꞌina loina ꞌoinega ꞌigumwala. \p \v 4 Ciyagwao, heꞌita bewa ꞌilobwainegomiya, weyahina Keliso ꞌilihasigomiya Mosese ꞌina loina ꞌoinega. Weyahina Kelisoina wahina mahetemiu waꞌamasa, ta mahetemiu wete watoholo hila ꞌamasega. Ma tauna totoholo hilamaina beno ꞌida Bada ꞌehauna, ma ꞌane mahetedai Yehoba ꞌina paihowa ꞌoina taguibiga bwaibwaina. \p \v 5 Weyahina mwalo tauda mumugada gide gogo gabulena mumugana, bwagana Mosese ꞌina loina tasanapuya, ma nuwatuhu galadiyedi ꞌoida sihewaiwaiya ma yahuda mabwaiyadi simumuga galagala, ta ꞌana maisa ꞌamasa ꞌabwa nata taloba. \v 6 Ma bewa tuta loinaina ꞌoida ꞌigumwala, weyahina mwalo loinaina ꞌoinega gide ꞌipaigita ma taꞌamasa Keliso mahetedai, ꞌoinega Kelisoina ꞌada paina ꞌoidega ꞌilihasiya, ma bewa tutaina sowasowahida tapaihowa bwaibwaina. Weyahina Yehoba Yaluyaluwana ꞌina waiwai ꞌoida ꞌimiyamiya, ma hesi Mosese ꞌina loina leleleinaina geya ꞌina waiwaimo, geya sowasowahina ꞌiꞌabi hedumwalugita. \s1 Cida pui weyahidi \p \v 7 Toꞌaha nata tagwaene Mosese ꞌina loinaina weyahina? Cabehega ꞌina loinaedi galadi bo geya? Geya galadi. Ma hesi ꞌeguma geya loinaedi sida latulatu, geya sowana wete pui ꞌilatulatu. Ta nuwana ꞌeguma geya ꞌeta loina ꞌigwae gide, “Sahena matalolo”, beno geya sowasowahina wete tasanapu toꞌaha matalolo. \v 8 Ta loinaina ꞌoinega ꞌigu pui ꞌiꞌabi hemadouya, ee ꞌabwa hesi yamatalolo ginaula baibaiwadi weyahidi. Ta ꞌeguma loina geya, ꞌigu pui wete geya. \p \v 9 Taugu wete gide, mwalo mayawasigu yamiyamiya, geya ꞌeta wete loina ꞌoiguwa, ma tuta loina ꞌoiguwa ꞌilatuwa, ee pui ꞌoiguwa ꞌihewaiwaiya, \v 10 eeta loinaina ꞌiloheꞌamasigauwa. Loinaina bwebweꞌana ma wete yawasi lamuna, ma hesi yaboi tuwa loinaina geya yaguibiga bwaibwaini. \v 11 Weyahina pui ꞌiꞌabowegauwa, eeta loinega ꞌiloheꞌamasigauwa. \p \v 12 Loinaina tasanapuya ꞌabehega ꞌausalana, ma ꞌana lohatotowedi mabwaiyadi wete ꞌausaladi, ma dumwaludi, ta mabwaiyadi bwebweꞌadi, geya ꞌeta galana. \v 13 Ma togidega hede ta loinaina ꞌausalanaina ꞌiloheꞌamasigauwa? Ma hesi geya! Geya sowasowahina ginaula bwebweꞌana ꞌiloheꞌamasi daidaisigita, ma hesi toꞌaha galana ꞌateguwa loina ꞌausalana ꞌiheꞌabeyeya, ma ꞌoinega ꞌiloheꞌamasigauwa. Coinega tasanapuya ꞌabehega mumuga galadi ꞌateda simiyamiya, ma loina ꞌoinega tasanasanapu ꞌabehega gala hedadena. \s1 Yaluyaluwada ma wahida ꞌidi paihowa \p \v 14 Tasanapuya ꞌabehega Mosese ꞌina loinaina Yehoba ꞌoinega ꞌiꞌeweya, ma taugu mumuga baleꞌu ꞌiloinegauwa eeta yagala. \v 15 Ma hesi geya yada sanapuya toꞌaha weyahina ginaula galadi yapaipaihowadi, weyahina toꞌaha gide ꞌabehega yaguipailedi beno yapaipaihowadi, ma weteyage ginaulaedi nuwanuwagu yapaihowadi ma geya yada paihowediya. \p \v 16 Ta moisa, Mosese ꞌina loinaedi yaꞌahwa moisaediya, weyahina galanaina yapaihoweya geya bwebweꞌana ꞌoiguwa, \v 17 ta geya taugu tuwa ꞌigu paihowa, ma hesiyage lotohona galana ꞌateguwa ꞌina paihowa. \p \v 18 Yasanapuya ꞌabehega geya ꞌeta mumuga ꞌausalana wahiguwa, weyahina mumuga bwebweꞌana nuwanuwagu, ma hesi geya sowasowahigu yapaihowa. \v 19 Nuwanuwagu madouna ma mumugagu ꞌibwebweꞌana, ma ꞌiyamo geya gide yada ꞌesa, weyahina galanaina yalolowahiꞌwate ma tuwa yapaipaihowa. \p \v 20 Bewa ꞌoinega tasanapuya ꞌabehega puiina yapaihoweya geya yaboi tuwa ꞌoiguwega, ta hesi lotohona galanaina ꞌateguwa ꞌina paihowa. \v 21 Ginaula bewa ꞌoidiyega siheꞌita bwaibwainigauwa ꞌabehega ꞌeguma toꞌaha bwebweꞌana nuwanuwagu ma yapaihowa, nata galanaina mane gide tuwa ma yapaihowa. \p \v 22 Ta yasanapuya ꞌabehega yaluyaluwagu nuwanuwana ma Yehoba ꞌina nuwatuhu yapaihowa, \v 23 ma hesi hali loinao taudi wahiguwedi ꞌoidiya siloinaegauwa. Tuta mabwaiyana lotohona galana ꞌateguwa ꞌihehewaiwai hedade ma ꞌigu nuwatuhu bwebweꞌana ꞌiꞌabiꞌabiheweꞌa, ma wahigu ꞌina paihowa galana ꞌoinega pai ma ꞌamasa yalobediya. \p \v 24 Ta moisa, nuwagalagalaigu! Weyahina geya ꞌeta taiya sowasowahina ma wahigu ꞌina paihowa galana ꞌoinega ꞌiꞌabihetegau. \v 25 Ma hesiyage yaloyauwedo Yehoba ꞌoina, weyahina ꞌida Bada Yesu Keliso ꞌilemegauwa. Ta bwagana ꞌateguwa yatagwala moisa Yehoba ꞌina loina ꞌoina, ma ꞌiyamo wahigu nuwanuwana loina galana. \c 8 \s1 Yehoba Yaluyaluwana yawasida lamuna \p \v 1 Coinega ꞌeguma Yesu Keliso mahetedai, nata geya ꞌeta taiya ꞌina gwae mwauna ꞌoida ꞌilagulagu. \p \v 2 Yesu Keliso mahetedai, ꞌoinega Yehoba Yaluyaluwanaina ꞌilihasigita pui ma ꞌamasa ꞌidi loina ꞌoidiyega, ma yawasida ꞌehauna talobeya. \v 3 Ta lihasaina Mosese ꞌina loina geya sowasowahina, weyahina tauda tomota mumugada weꞌaweꞌana, ma hesi Yehoba lihasaina ꞌipaihoweya, beno Natuna moisa ꞌitagwaleya, ꞌidobima baleꞌuwa tauda togala wahida ꞌisoheya, ta ꞌida pui weyahina ꞌipwaoliyeya ꞌiboi, ta ꞌida puiyedi ꞌihewaiwai sinediya. \v 4 Ma bewa tutaina sowasowahida loina bwebweꞌana tamuliye, beno Yehoba Yaluyaluwana ꞌina ꞌabihetenega, ma geya tomota mumugadiyega. \p \v 5-6 Weyahina ꞌeguma taiyewedi mumuga baleꞌu simulimuliye, beno siboi weyahidi sinuwanuwatuhu, nata mumugainaina ꞌoinega ꞌamasa siloba, eeta taiyewedi Yehoba Yaluyaluwana sihematamatane, taudi Yehoba ꞌina nuwatuhuina sipaipaihowa, ma ꞌane yawasi bwebweꞌana ta miya daumwala siloba. \p \v 7 Ta ꞌeguma baleꞌu mumugana tahematamatane beno Yehoba taloloꞌaleha, eema geya wete sowasowahida ma Yehoba ꞌina loina tamuliye, \v 8 ma geya sowasowahina Yehoba taꞌabihe yaliyaya. \p \v 9 Ma ꞌomi Yehoba Yaluyaluwana ꞌiloiloinegomi, ta ꞌoimiya wete ꞌimiyamiya, eeta waboi ꞌimi nuwatuhu geya ꞌida loinegomiya. Weyahina ꞌeguma taiya Keliso Yaluyaluwana geya ꞌoina, tauna geya Keliso ꞌina boda. \p \v 10 Ta moisa wahidaedi ꞌamaꞌamasidi mumuga galana ꞌina loinega, ma ꞌeguma Keliso ꞌoida beno yaluyaluwada geya sowana siꞌamasa, ma hesi mayawasidi simiya bwebweꞌana, weyahina ꞌiꞌabi hedumwalu pwaigita. \p \v 11 Ma Yehoba Yaluyaluwanega Yesu ꞌamasega ꞌiꞌabi hetoholo hileya, ma ꞌeguma ꞌoimiya ꞌimiyamiya, nata ꞌomi Yehoba Yaluyaluwanaina ꞌoinega yawasi ꞌehauna ꞌiꞌebwaya wahimi ꞌamaꞌamasidi ꞌoidiya. \p \v 12-13 Coinega ꞌiyagwao, geya ꞌilobwainegita ma mumuga tomotai tamuliye, nata gide taꞌamasa. Ma hesiyage ꞌeguma mumuga baleꞌuwa talogwahate ma Yehoba Yaluyaluwana tamuliye, beno nata Yaluyaluwanaina ꞌoinega wahida mumugana taloheꞌamasi, ma yawasida bwebweꞌana taloba. \v 14 Ma ꞌeguma Yehoba Yaluyaluwana tamuliye, beno nata ꞌiꞌahwa natunegita. \v 15 Eeta Yehoba sahena tamatamataute weyahina ꞌiꞌahwa natunegita, ta tauda geya gide ꞌina topaihowao, ma hesi gide natunao ma maꞌida ꞌatepatu tagwaegwae ꞌoina, “Tamagu!” \v 16 Ma weteyage Yaluyaluwanaina ꞌoinega sanapu ꞌiꞌebwaya yaluyaluwada ꞌoida, ma ꞌabehega tasanapu tauda Yehoba natunao. \p \v 17 Eema helauwedi ꞌiꞌatububuya natunaina Yesu Keliso weyahina, nata Yesu mahetedai helauwedi talobadi Yehoba ꞌoinega. Weyahina ꞌeguma Keliso mahetedai muya taꞌahali, nata wete mahetedai wasawasa taloba. \v 18 Ma muyaedi bewa tuta talobalobadi yasanapuya geya ginaula madouna, weyahina ꞌabwa muliyetega miya bwebweꞌana hedada taloba, \v 19 weyahina ginaula mabwaiyana Yehoba ꞌipaihowediya siyamwayamwana, ma nuwanuwadi madouna ꞌabehega tauda natunaowedi ꞌiꞌabihe latuhegita ma siꞌitegita. \p \v 20 Ma Yehoba ꞌina paihowao geya galadi, ma hesiyage ꞌigwaeya ta bewa tuta siheginaula besobesowa, ma hesi maꞌidi hemisa wete, \v 21 weyahina ꞌabwa weteyage Yehoba ꞌiꞌabiꞌehau hiladi, ma geya sowasowahina simwahulu, ma hesiyage ꞌidi miya bwebweꞌana ꞌiꞌebwaedi, gide tauda natunaowedi. \p \v 22 Ta moisa, Yehoba ꞌina paihowaedi siwelawelaha tuta mabwaiyana muya ꞌoidiyega, gide wahine ꞌana muya henatuna ꞌoina. \v 23 Ma tauda Yehoba Yaluyaluwana lotohona bwebweꞌana ꞌiꞌiuna ꞌiꞌebwaegita ee ꞌabwa muliyetega miya bwebweꞌanaina taloba moisa. Coinega bewa tuta maꞌada muya tawelawelaha, ma tayamwayamwa tolahisa ꞌabwa wahida ꞌiꞌabiꞌehau hila, ma ꞌiꞌahwa natunegita moisa. \p \v 24 Ma ꞌabihetenaina hemisega talobaloba, weyahina bewa tuta wahida ꞌidi ꞌehau geya tada lobeya, eeta maꞌida hemisa tayamwayamwa ꞌana siga ꞌida hemisaina huwaina taloba, ma ꞌane ꞌida hemisaina ꞌilolagu. \v 25 Ma ꞌeguma ꞌida hemisaina ꞌeꞌenina geya tada lobeya, tuwa ꞌalamaꞌiꞌitanega tayamwayamwana ee ꞌana siga taloba. \p \v 26 Ta Yehoba Yaluyaluwana ꞌida weꞌa ꞌoidiyega, tauna ꞌiꞌabi ꞌabihetegita, weyahina ꞌida ꞌahwanoi ꞌoidiya geya tasanapu togidega taꞌahwanoi ꞌesa, ma Yehoba Yaluyaluwana hesiyage weyahida ꞌihetahetapewa ta maꞌenana maꞌina welaha ꞌiꞌahwaꞌahwanoi waiwai Yehoba ꞌoina. \p \v 27 Yehoba tauna ꞌida nuwatuhu ꞌisanapudiya, ma weteyage ꞌiboi Yaluyaluwana ꞌina nuwatuhu ꞌisanasanapudi, weyahina Yaluyaluwanaina Yehoba ꞌina tomotai weyahida ꞌiꞌahwaꞌahwanoi, weyahina Yehoba Yaluyaluwanaina mahetena ꞌidi nuwatuhu ꞌaigeda. \p \v 28 Eeta tasanapuya ꞌeguma Yehoba tahelauwe nata ginaula mabwaiyadi ꞌiꞌabihe dumwaludi weyahida, beno tauna ꞌina nuwatuhu gide ta ꞌibwauwegita. \v 29 Eeta taiyawedi tauda ꞌibwauwe pwaigita, beno ꞌigwae hemisegita ta tauda natunao, gide tuwa natunaina, eeta tauna ꞌada tautuwa ma tauda ꞌana ꞌalomauwao. \v 30 Ta Yehobaina ꞌihesinuwegita, ta ꞌibwauwegita, ta ꞌiꞌahwa bwebweꞌanegita, ma weteyage ꞌida ꞌebemiya wasawasa ꞌiꞌebwaegita. \s1 Yehoba ꞌina helau \p \v 31 Ma moisa Yehoba ꞌina helau ꞌimadou hedadeya. Ta ꞌeguma Yehoba mahetedai, nata ꞌiꞌabihetegita, eeta geya sowana ꞌeta taiya ꞌiloloꞌalehegita. \v 32 Weyahina Yehoba natuna moisa geya ꞌida nuwahiya, ma hesiyage ꞌitagwaleya weyahida, ꞌabwa ginaula mabwaiyadi wete ꞌiꞌebwaegita. \p \v 33 Coinega nata geya wete taiya ꞌiheheꞌewegita, weyahina tauda Yehoba ꞌihesinuwegita ta ꞌiꞌahwa dumwaluwegita. \v 34 Geya wete nata ꞌeta taiya ꞌina gwae paꞌalina ꞌoida ꞌilagulagu, weyahina Yesu Keliso tauna weyahida ꞌiꞌamasa pwaiya ta wete ꞌitoholohila, ꞌoinega bewa tuta Yehoba ꞌina ꞌebeulega ꞌimiyamiya ma weyahida ꞌiꞌahwaꞌahwanoi. \p \v 35 Coinega geya ꞌeta ginaula sowasowahina ma Keliso ꞌina helauina ꞌoidega ꞌiꞌewa yahule, mwauwedi gidemusa muya bo woya bo gomale bo hewewelohe bo hesilae ma wete ꞌamasa. \v 36 Mwauwedi weyahina Yehoba ꞌina Bukiya ꞌaigeda gwae gide ꞌigwaeya, \q1 “Sauga mabwaiyana ꞌebe ꞌamasa ꞌoina ꞌamiyamiya, gide guyai bawedi sabi loheꞌamasimai, beno ꞌino paihowa weyahina.” \m \v 37 Ma hesi ginaula mabwaiyadi bewa ꞌoidiyega tahewaiwaiya, weyahina Yesu ꞌina helau ma ꞌina ꞌabihetena ꞌoida ꞌimadou hedada. \p \v 38-39 Moisa yasanapu bwaibwainiya ꞌabehega geya ꞌeta ginaula wete sowasowahina ma Yehoba ꞌina helau ꞌiꞌewayahule ꞌoidega, nuwana mayawasida, nuwana taꞌamasa, nuwana ꞌeta anelose bo ꞌeta Tomudulele ꞌina boda ꞌidi paihowega, bewa tutaina nuwana tuta ꞌinaonaoma ꞌoina, bo toloinao galewa nuwana baleꞌuwa ꞌidi waiwaiyega. Weyahina Yehoba ꞌina helauina, ꞌida Bada Yesu Keliso ꞌoinega, geya ꞌeta taiya sowasowahina ma ꞌiꞌewayahule ꞌoidega. \c 9 \s1 Yehoba ꞌina bodao meIsileliyedi \p \v 1-2 Ciyagwao, geya yaꞌabo, nuwagu ꞌigala moisa ꞌigu susuwao meIsileli weyahidi, ma tuta mabwaiyana ꞌategu ꞌimuyamuya weyahidi, weyahina Keliso geya sida hemisaeya. Cigu gwae bewa Keliso ma Yaluyaluwana Tabuna sisanasanapu ꞌabehega yagwaegwae moisa. \v 3 Ma weyahidi yanuwanuwatuhu madouna ꞌeguma togidega ma Yehoba ꞌina helauina ꞌiꞌebwaegauwa, beno Yesu Keliso, ꞌoiguwega ꞌiꞌewa ma ꞌiꞌebwaedi ꞌigu bodaedi, ma taugu ꞌana mwau yaloba, taudi weyahidi. \v 4-5 Ta moisa ꞌigu bodaedi beno mwalo Yehoba ꞌihesinuwa pwaidiya ta ꞌiꞌahwa natunediya. Cina wasawasa ma ꞌina gwae hemisao eema ꞌina loinao bwebweꞌadi ꞌiꞌebwaediya. Ma wete tapwalolo ta ginaula ꞌausaladi ꞌigwae hemisaeya babada nugenugetadi ꞌoidiya. Taudi gide Ebalahamo ma Aisake ma Yakobo, eeta muliyetega Ebalahamo ꞌina susuina ꞌoinega Keliso ꞌilatuma. Tauna Yehobaina tahepwatuwe tuta mabwaiyana ꞌoidiya, ꞌiboi ꞌihane hedadeya. Emeni. \p \v 6 Yehoba ꞌina gwaeyedi bewa geya ꞌehetete, ma hesiyage huwaina ꞌiꞌabihelatuya susu Isileli moisa ꞌoidiya, ta geya wete susu Isileli mabwaiyadi ꞌoidiya, ma tuwa hesihesinuwadimo. \v 7 Ta ꞌana moisa beno Ebalahamo ꞌina susuwao mabwaiyadi Yehoba geya ꞌida ꞌahwa natunedi, weyahina Yehoba Ebalahamo ꞌihegwae pwaiya, ꞌigwaeya, \q1 “Cino susuwao beno natuina Aisake natunao,” \m ma geya wete taiyawedi tasina natunao ꞌoidiyega. \v 8 Gwae bewa ꞌana sanapu ꞌiheꞌita pwaigita moisa, beno Yehoba natunao geya Ebalahamo ꞌina susu ꞌoinega, ma hesiyage taiyawedi taudi Yehoba ꞌigwae hemisaediya. \v 9 Weyahina mwalo Yehoba Ebalahamo ꞌoina ꞌigwae hemisa, ꞌigwaeya, \q1 “Cabwa tuta yahesinuwaneya matada ꞌoina yahilama ma natuu loheyana yaꞌebwaego mwaneu Sela ꞌoinega.” \p \v 10-12 Ta gide wete tubumai Aisake ꞌiheloheya ma Libeka ꞌihaiya, ta natudiyao didiluwaluwa ꞌiꞌelagatediya, ta ꞌabwa ꞌina tuta ꞌahalaina ma Yehoba Libekaina ꞌihegwaeya, ꞌigwaeya, \q1 “Ceguma natumwaowedi ꞌuhenatunedi, ꞌalomau ꞌabwa tolenugetainaina ꞌiloinae.” \p Eeta bewa Yakobo ma \w Iso\w* ꞌoidiyega tasanapu bwaibwainiya ꞌabehega gwagwamaidiyedi geya ꞌidi paihowa bwebweꞌana nuwana galana ꞌoidiyega ꞌihesinuwedi, ma hesi ꞌiboi ꞌina gwae hemisa ꞌoinega. Weyahina Yehoba ꞌihesihesinuwa geya tomota ꞌidi paihowega ma hesi ꞌiboinamo ꞌina nuwatuhuwega. \v 13 Yehoba gide wete ꞌihepwaila ꞌina Bukiya ꞌigwaeya, \q1 “Yakobo yahelauweya madouna, geya Iso.” \p \v 14 Cabwa toꞌaha hede nata tagwaene Yehoba ꞌina paihowa bewa gidemusa, galana bo geya? Geya galana! \v 15 Weyahina Mosese ꞌina loina ꞌoina Yehoba ꞌigwaeya, \q1 “Ceguma taiya nuwanuwagu yahelauwe nata yahelauwe, ma ꞌeguma taiya wete yaꞌatemuyamuyae, nata wete yaꞌabihete.” \p \v 16 Ma bewa ꞌiheꞌitegita ꞌabehega Yehoba ꞌina helau geya ꞌida latu daitama tauda ꞌida nuwatuhuwao nuwana paihowao ꞌoidiyega, ma hesiyage tauna tuwa ꞌina ꞌatemuyemuyega. \p \v 17 Ma bewa wete ꞌaigeda ꞌebeꞌita \w Pelo\w* ꞌoinega, weyahina mwalo Yehoba ꞌina gwae Peloina weyahina, ꞌigwaeya, \q1 “Cebe loina yaꞌebwae pwaigowa ꞌabehega ꞌuloꞌalehegau, eema ꞌane taugu ꞌigu waiwai ꞌuꞌita, eema ꞌane sanigu ꞌiꞌedadana baleꞌu mabwaiyana ꞌoina.” \p \v 18 Eeta, ꞌeguma Yehoba nuwanuwana taiya ꞌihelauwe, nata ꞌihelauwe tuwa, ma ꞌeguma nuwanuwana wete taiya ꞌiꞌabihedeba paꞌali, nata tuwa ꞌideba paꞌala sehe. \s1 Yehoba ꞌina gamwasowala ma ꞌina ꞌatemuyamuya \p \v 19 Nuwana tupwami nuwatuhu bewa weyahina wanuwanuwatuhu ꞌabehega ꞌeguma mabwaiyada mumugadaina Yehoba ꞌina hesinuwega, toꞌaha hede weyahina ꞌiheꞌewegita? \v 20 Ciyagwao, tauda geya ꞌilobwainegita ma Yehoba ꞌoina tagwae hila, eema ꞌebeꞌita gide towalataꞌabi, ꞌaigeda tuta loheyainaina walata ꞌiꞌabidiya, ma ꞌaigeda walataina ꞌihegwaeya toꞌabiina, ꞌigwaeya, “Toꞌaha weyahina geya ꞌuꞌabigau gide ꞌiyaguina?” \p \v 21 Ta ꞌana dumwalu hesi beno toꞌabiina ꞌiboi ꞌina ꞌabi ꞌiloinae, ꞌeguma nuwanuwana baleꞌu ꞌaigedaina ꞌoinega walata ꞌeluwa ꞌiꞌabidi, ma ꞌaigeda ꞌana ꞌita ꞌausalana, ta ꞌaigedaina geya. Bewa bwebweꞌana! \p \v 22 Ta Yehoba wete gidemusa ꞌina paihowa ꞌiboi ꞌiloinae, weyahina tuta mabwaiyana togala ꞌoidiya ꞌiheꞌalamaꞌiꞌita madouna ꞌabehega ꞌidi pui weyahina sahena ꞌida hemahemaisedi, ma tuwa geya sida hematamataneya, ma ꞌinuwatuhuwa ꞌabehega sowasowana tuwa ꞌiloinaedi, ꞌina gamwasowala ta ꞌina waiwai matadiyega siꞌita. \v 23 Ma nuwanuwana wete ꞌina wasawasaedi mwalo ꞌiꞌatububudiya tauda ꞌihelauwegita weyahida, ꞌiheꞌitae. \v 24 Coinega boda ꞌeluwa ꞌoidiyega ꞌibwauwegita, tauma boda Yudiya ma ꞌomi tomiya ganamuli. \v 25 Gidemusa palopita Hoseya ꞌina bukiya ꞌihepwaila, ꞌigwaeya, \q1 “Tomotaiyedi taudi geya ꞌigu bodao taudi nata yabwauwedima ꞌigu boda ꞌoina siluhuma, weyahina mwalo taudi geya ꞌigu helau ꞌalona sida miya, ma bewa tuta yahelauwediya. \v 26 Mwalo Yehoba ꞌihegwaediya, ꞌigwaeya, ‘Comi geya ꞌigu bodao’, nata bewa sibuihila ta sibwauwedi, sigwae, ‘Taudi Yehoba miyamiya hatayana natunao.’” \p \v 27 Aiseya gidemusa wete meIsileli weyahidi ꞌigwaeya, \q1 “Cabwa, susu Isileli sihenatuna yadayada gide namonamowedi hola lasalasa, ma ꞌiyamo ꞌoidiyega nata tupwatupwadimo Yehoba ꞌiꞌetolemedi. \v 28 Weyahina Yehoba nuwanuwana gogo gabulena mabwaiyana ꞌiloina mwamwayauwe.” \m \v 29 Ma Aiseya wete gide ꞌina hepwaila ꞌigwaeya, \q1 “Yehoba ꞌiboimo Tohewaiwai, ꞌoinega ꞌeguma geya ꞌeta ꞌina boda tupwatupwadi ꞌiꞌatemuyamuyaedi, nata mabwaiyada ꞌilamanigita, gide ꞌaneyage \w Sodoma\w* ma \w Gomola\w*, mabwaiyadi ꞌimutudiya.” \s1 MeIsileli geya sihemisa \p \v 30 Bewa ꞌoinega tasanapu ꞌabehega taudi tomiya ganamuli geya sitohotoho ma Yehoba ꞌiꞌahwa dumwaluwedi, ma hesi ꞌidi hemisa tuwa ꞌoinega ꞌiꞌahwa dumwaluwediya. \v 31 Ma Isileliyedi hesiyage siꞌaiꞌaipate ma ꞌabehega loina ꞌana muliya ꞌoinega Yehoba ꞌiꞌahwa dumwaluwedi, ta siꞌaipate ꞌasaya. \p \v 32 Taudi ꞌidi nuwatuhu ꞌabehega ꞌidi paihowa weyahina Yehoba ꞌiꞌahwa dumwaluwedi, ma geya sihemisa ꞌoina, eeta beno ꞌidi pui gidemusa daꞌule ꞌoina sihetupediya. \v 33 Ma Yehoba ꞌina Buki ꞌoina daꞌule ꞌebe tupaina weyahina ꞌihepwaila, ꞌigwaeya, \q1 “Waꞌitayahi bwaibwainigomi, weyahina daꞌuleina nata Saiyoni ꞌoina yalagu, ma tomota nata ꞌoina situpa ma sibeꞌu, ma ꞌeguma taiyawedi tauna tuwa daꞌuleinaina sihemisaeya nata geyaꞌabwa siweꞌaweꞌa.” \c 10 \p \v 1 Ma ꞌiyagwao, moisa ꞌigu bodaowedi yanuwanuwa tuhuyahidi madouna togidega ma ꞌetolema siloba, ee ꞌoinega tuta mabwaiyana weyahidi yaꞌahwaꞌahwanoi waiwai Yehoba ꞌoina. \v 2 Ta yasanapu bwaibwainidiya Yehoba weyahina sihematamatana madouna, ma hesiyage geya ꞌana ꞌeda moisa ꞌoinega sida tauya. \v 3 Cedaina sihemata hwadiyeya, ꞌoinega siboidimo ꞌidi nuwatuhu simuliyediya ma ꞌabehega ꞌoidiyega Yehoba ꞌiꞌahwa dumwaluwedi, ta siꞌaipate ꞌasaya, weyahina Yehoba ꞌina nuwatuhuina ꞌadi ꞌahwadumwalu weyahina geya sihemise. \v 4 Ma Keliso ꞌina paihowega Mosese ꞌina loina ꞌoidega ꞌigumwala, eeta bewa tutaina tauna ꞌina loina ꞌihegaineya ma ꞌeguma taiya Kelisoina ꞌihemisae, nata Yehoba ꞌiꞌahwa dumwaluwe. \s1 Yehoba ꞌina ꞌetolema mabwaiyada weyahida. \p \v 5 Bewa gide Mosese ꞌigwae ꞌesa ꞌada ꞌahwadumwalu weyahina ma ꞌilelediya, ꞌigwaeya, \q1 “Ceguma taiya loina mabwaiyana ꞌimuliyedi, nata yawasi bwebweꞌana ꞌiloba, bewa tutaina ma wete tuta ꞌinaonaoma ꞌoidiya.” \m \v 6 Ma bewa tutaina tauda ꞌida hemisa ꞌabehega Yehoba tauna ꞌiꞌabi ꞌehaugita, ma tauna weyahina Yehoba ꞌina Buki ꞌoina ꞌihepwaila, ꞌigwaeya, “Geya sowana ꞌeta taiya ꞌoimiyega ꞌinuwatuhu ma ꞌigwae, ‘Taiya nata ꞌihane Galewa?’” Bewa gwaeina ꞌana sanapu ꞌabehega, “Taiya nata Keliso ꞌitoeyama.” \p \v 7 “Ta wete geya sowana ꞌeta ꞌoimiyega ꞌigwae, ‘Taiya nata ꞌidobi baleꞌu dudunina?’” Gwae bewa ꞌana sanapu ꞌabehega “Taiya nata Keliso ꞌamasega ꞌiꞌabihetoholo hileyama?” \p \v 8 Ma heꞌita moisa Yehoba ꞌina Buki ꞌoina bewa gide, \q1 “Gwaeina deimiya tuwa ꞌimiyamiya beno ꞌahwamiya ma wete ꞌatemiya.” \p Gwaeinaina beno hemisa weyahina ꞌalologuguyae ꞌoimiya, \v 9 ma ꞌabehega Yehoba ꞌiꞌetolemegita ꞌeguma ꞌahwadega tatagwatagwala ma tagwae, “Yesu ꞌowa ꞌigu Bada”, ma ꞌatedega tahemisae ꞌabehega Yehoba Yesu ꞌiꞌabihe toholohileya ꞌamasega. \v 10 Weyahina ꞌatedega tahemiseya eeta Yehoba ꞌiꞌahwa dumwaluwegita. Ta wete tahetohepwaila weyahina, ma ꞌiꞌetolemegita. \v 11 Gide Yehoba ꞌina Bukiya ꞌihepwaila, ꞌigwaeya, \q1 “Ceguma taiyawedi sihemisa, nata geyaꞌabwa siweꞌaweꞌa.” \p \v 12 Ta geya ꞌeta wataha ꞌomi tomiya ganamuli ma tauma meYudiya gamwagamwanida, weyahina mabwaiyada tauna ꞌida Bada, ꞌoinega ꞌeguma taꞌahwanoi ꞌoina, nata ꞌihelau bwaibwainigita. \v 13 Weyahina ꞌeguma taiya Badaina ꞌoina ꞌiꞌahwanoi, nata ꞌetolihasa ꞌiloba. \p \v 14 Moisa, tomota geya sowasowahina ma ꞌetolihasa weyahina siꞌahwanoi ꞌoina, ꞌeguma geya sihemisae. Geya sihemisae weyahina geya Badaina sanina sihesagohe. Ma geya sihesagohe weyahina geya ꞌidi tologuguyamo. \v 15 Ta ꞌeguma Bada tologuguya ꞌihewasaedi sitauya ꞌoidiya, nata Yesu wasana sihesagohe ma sihemisae, eema ꞌeguma saninega siꞌahwanoi nata ꞌiꞌabihetedi, weyahina Yehoba ꞌina Buki ꞌoina gide wete ꞌihepwaila pwaiya, ꞌigwaeya, \q1 “Tologuguyaowedi taudi tetela bwebweꞌana siꞌeweyama weyahidi tayaliyaya.” \p \v 16 Ma tupwadi geya sihemisa, weyahina Aiseya ꞌihepwaila pwaiya weyahidi, ꞌigwaeya, \q1 “Bada yo, ꞌino gwaeina weyahina geya siꞌahwa moisaegau.” \p \v 17 Eeta ꞌeguma Keliso weyahina taloguguya, nata hisahisadimo sihesagoha ma sihemisa. \v 18 Ma togidega meYudiyaedi ꞌina gwaeina sihesagoheya, bo geya? Cehe sihesagoheya, ta Yehoba ꞌina Buki ꞌoina ꞌihepwaila pwaiya, ꞌigwaeya, \q1 “Cidi loguguyaina ꞌasa mabwaiyadi sihesagoheya, weyahina gogo gabulena mabwaiyana ꞌoidiya ꞌiꞌedadana.” \p \v 19 Ta gwae bewama togidega weyahina meIsileli sinuwa sabwalena, bo geya? Cehe, sinuwa sabwalena, weyahina Yehoba mwalo Mosese ꞌoina ꞌihepwaila ꞌigwaeya, \q1 “Comi meIsileli nata ꞌigu paihowega hali tomota matahwadi waheꞌipiꞌipiyedi, ma nata wete wagamwasowaledi weyahina ꞌabehega taudi geya ꞌigu bodao moisa.” \m \v 20 Ma Aiseya Yehoba ꞌina gwaeina wete ꞌigwae waiwaiya, ꞌigwaeya, \q1 “Tomotaiyedi taudi geya siꞌebesegau, nuwana sihesilalegau, ꞌoidiya yalatuwa, ma baꞌidagwao ꞌaheꞌiyaꞌiyaguwa.” \m \v 21 Ma ꞌina gwae wete paꞌalina meIsileli weyahidi ꞌigwaeya, \q1 “Tuta mabwaiyana yabwaubwauwedi eema ꞌabehega sitauyama ꞌoiguwa, ma hesi siꞌitaꞌita guipailegau, weyahina taudi tuwa mumugadi gide, toheguipaila.” \c 11 \s1 MeIsileli tupwadimo ꞌabwa simiya bwebweꞌana \p \v 1 Ta bewa ꞌigu hesilala, togidega Yehoba ꞌina boda meIsileli ꞌiguipailediya, bo geya? Geya! Weyahina taugu ꞌaigeda gwama Isileli, susu Beniyamina ꞌoinega, ma ꞌima susu madouna ꞌima babadega, sanina Ebalahamo. \p \v 2 Coinega yasanapuya ꞌabehega tauma Yehoba ꞌina tomotaiyao, mwalo hene ꞌihesinuwanemaiya ma ꞌabehega ꞌina bodao, ee ꞌoinega nata geya ꞌilolososomanemai. Ma mwalo heneyage, Ilaitiya meIsileli ꞌilomugiyediya Yehoba ꞌoina, ta ꞌina Bukiya ꞌileleya, ꞌigwaeya, \v 3 “Bada yo, ꞌino palopitao mabwaiyadi siloheꞌamasidiya, ma ꞌino pwaoli bwasaina siꞌabihegaleya, ma yaboigumo yatupwa, ma nuwanuwadi bewa tuta wete siloheꞌamasigau.” \p \v 4 Ma Yehoba Ilaitiya ꞌihegwaeya, “Geya ꞌabehega ꞌuboimo ꞌumiyamiya, beno wete ꞌigu bodao site sebeni tausani simiyamiya, taudi Baꞌala* ꞌoinega yahahegagaledi, eeta geya ꞌoina sida tuluha.” \m \v 5 Bewa sauga wete gide Yehoba ꞌina bodao meYudiya, ꞌaiꞌaigedamamo ꞌihesinuwemaiya ꞌina helauwega, eeta tauma bewa ꞌatupwa ꞌamiyamiya. \v 6 Cetolihasaina ꞌalobeya, geya ꞌabehega ꞌima paihowa ꞌoidiyega ma hesi Yehoba ꞌina helau ꞌoinega, weyahina ꞌeguma helau maꞌana maisa, beno geya helau moisa. \p \v 7 Bewa lamuna ꞌoinega meIsileli mabwaiyadi ꞌetolihasaina siꞌebesa ꞌasaeya, ma tauma tupwatupwamamo hesiyage Yehoba ꞌina bodao hesihesinuwama ꞌetolihasaina ꞌalobeya, weyahina meIsileliyedi mabwaiyadi deba paꞌapaꞌalidi eeta geya siloba. \p \v 8 Ma Yehoba ꞌina Buki wete gide ꞌihepwaila ꞌesa, ꞌigwaeya, \q1 “Nugeta hene ꞌana siga nige bewa Yehoba ꞌidi nuwatuhu ꞌiꞌeꞌabi buidiya, ta matadi ꞌigihegibudiya, ma tenadi ꞌigihetuidiya.” \m \v 9 Ma Debida wete gide ꞌina hepwaila ꞌigwaeya, \q1 “Sawasawahina ꞌidi guyai ꞌoidiyega ꞌadi loina siloba, ma gide siꞌwa ꞌoidiyega sisiꞌwediya, ma wete gide saꞌe ꞌoidiya sibeꞌuwa. \q1 \v 10 Ta ꞌilobwainediya tuwa simata gibugibu, ma ꞌane geya sowana toꞌaha siꞌitaꞌita, ma wete tuta mabwaiyana ꞌadi ꞌahaꞌahala mwauna ꞌoidiyega tuluhadi silotayohu hataya.” \s1 Cetolema taudi geya meYudiya weyahidi \p \v 11 Taudi Yudiyaedi situpa eeta togidega ꞌadi loina? Cabehega nage sibeꞌu hataya ma nata geya wete sitohotoholo hila, bo? Nata geya! Cabwa sitoholo hila! Ma hesiyage wanuwatuhuyahi ꞌabehega taudi sipuiya, eeta ꞌomi tomiya ganamuli ꞌetolema walobeya, ma meIsileliyedi nata siheꞌipiꞌipiyegomi. \v 12 Ta moisa, ꞌomi geya meYudiya ꞌetolemanaina walobeya, weyahina meYudiyaedi siꞌelobeꞌuwa, ma ꞌeguma sitoholo hilama beno ꞌebe yaliyaya madouna mabwaiyada ꞌoida. \p \v 13 Cigu hegwaegwae bewa ꞌomi tomiya ganamuli weyahimi. Taugu Yesu Keliso ꞌana tohepwaila mabwaiyami ꞌoimiya, eeta ꞌigu paihowaina weyahina yagwae hane, \v 14 ma ꞌomi tomiya ganamuli nata taudi meYudiya siheꞌipiꞌipiyegomi, ma ꞌane ꞌidi heꞌipiꞌipiina weyahina nuwadi sibuidi ma ꞌetolema siloba Yehoba ꞌoinega. \v 15 Ma Yehoba meYudiya ꞌiguipailediya ma ꞌabehega ꞌomi tomiya ganamuli ꞌiꞌahwa ꞌiyaꞌiyaguwegomi, eeta tolahisa ꞌeguma meYudiyaedi siꞌauta hilama, beno ꞌausala hedade, ma ꞌana ꞌita nata gide ꞌabwa taudi ꞌamasega sitoholo hila. \p \v 16 Ma tubudiuina Ebalahamo moisa Yehoba ꞌina loheya, eeta taudi wetenuge Yehoba ꞌina tomotaiyao. Eema ꞌebeꞌita ꞌaigeda bewa yaꞌebwaegomi. Ceguma ꞌwateya maꞌehauna waꞌita ma ꞌausalana, beno wasanapu pwaiya ꞌabehega ꞌeꞌetahi nata bwebweꞌana. Gide wete ꞌeguma ꞌaiwe ꞌeta lamuna waꞌita ma ꞌausalana, beno wete wasanapu pwaiya ꞌabehega lahalahanaowedi bwebweꞌadi. \p \v 17 Eeta taudi meYudiya gide tuwa Yehoba ꞌina ꞌaiwe lahanao tupwadi silotalasa, ta ꞌomi ꞌoimiyega ꞌihemiyalaenediya, weyahina ꞌomi hali ꞌaiwe lahanao ma ꞌihesinuwegomiya, ta ꞌina ꞌaiweina ꞌoina ꞌilagu hepaꞌigomiya, ma ꞌina ꞌaiweina ꞌoinega ꞌana weꞌahega wanumanuma, beno Yehoba ꞌina helau walobeya. \v 18 Ma hesiyage ꞌina helauina sahena weyahina wagwaegwae hanehane, weyahina laha geya sowasowahina lamu ꞌiloinae, ma lamu hesiyage sawasawahina laha ꞌiloinaedi. \p \v 19 Weyahina ꞌeguma wanuwahane, ma wagwae, “Yehoba ꞌina ꞌaiwe lahanao ꞌilasa pwaidiya, eema tauma ꞌoimega ꞌihemiyalaediya.” \v 20 Beno moisa. Ma hesiyage wanuwatuhuyahi beno lagalagaedi ꞌilasediya weyahina geya sida hemisa, ma ꞌomi ꞌimi hemisega yawasimi bwebweꞌana walobeya. Eeta ꞌami lobwaina Yehoba wamataute ma sahena wanuwanuwa hanehane. \v 21 Nata gide lahalahaedi ꞌane Yehoba ꞌina ꞌaiwe moisa ꞌoinega ꞌilasalasa yahulediya, ꞌiꞌewahiladi ma ꞌihemiyalaenegomi, ma ꞌomi ꞌiꞌewa yahulegomi. \p \v 22 Heꞌita bewama taꞌiteya Yehoba ꞌina helau ta ꞌina loina paꞌala, weyahina tobeꞌu ꞌoidiya ꞌina loina paꞌalina ꞌilagulagu, ma hesi ꞌomi ꞌihelauwegomiya, ma ꞌeguma ꞌina helauina walogwahate, ꞌomi wete ꞌilasa yahulegomi. \v 23 Ta ꞌeguma meYudiyaedi sinuwabui ma sihemisa hila, nata wete Yehoba ꞌoina ꞌilaguhepaꞌi hiladi, weyahina Yehoba sowasowahina ma gide ꞌipaihowa ꞌesa. \p \v 24 Ma ꞌomi geya meYudiya wanuwatuhuyahi ꞌabehega mwalo ꞌomi hali ꞌaiwe lahanao, ta geya Yehoba ꞌina ꞌaiwe ꞌoina wada miya, ma ꞌina paihowa ꞌebe henuwanainaida madouna ꞌoimiya ꞌipaihoweya, weyahina ꞌina ꞌaiwe ꞌoina ꞌitubwegomiya, ma meYudiyaedi taudi Yehoba ꞌina ꞌaiwe lahanao moisa sawasawahina wete ꞌilagu hepaꞌihiladi ꞌina ꞌaiweina ꞌoina. \s1 MeIsileli ꞌadi ꞌabihetena \p \v 25 Ciyagwao, nuwanuwagu ginaula ꞌaigeda dahwadahwaina meIsileli weyahidi yahepwaile ꞌoimiya ma ꞌane sahena wanuwanuwa hanehane, ma ginaula bewa wasanapu ꞌabehega nata meIsileliyedi sidebapaꞌala ꞌana siga ꞌomi tomiya ganamuli hesihesinuwami mabwaiyami ꞌabihetena waꞌewa. \p \v 26 Ma ꞌane meIsileli mabwaiyadi ꞌabihetena ꞌabwa siloba. Weyahina Yehoba ꞌina buki ꞌoina ꞌihepwaila, ꞌigwaeya, \q1 “Toꞌabihetenaina, gwama Saiyoni, ꞌabwa ꞌilatuma, ma susu Yakobo ꞌidi puiyedi ꞌiꞌewayahuledi. \v 27 Ma tutaina ꞌeguma ꞌidi puiyedi yaꞌewayahuledi, nata gwae hemisa ꞌausalana yaꞌebwaedi.” \p \v 28 Ma bewa tutaina moisa meYudiyaedi Yehoba siloloꞌalehe, weyahina tetela bwebweꞌana siguipaileya, ꞌoinega ꞌomi tomiya ganamuli ꞌabihetena waꞌeweya, ma hesiyage wanuwatuyahi ꞌabehega meYudiyaedi Yehoba ꞌihelauwediya, weyahina mwalona tubudiyaowedi Yehoba ꞌihesinuwediya ꞌina bodao. \v 29 Ma geya sawasawahina Yehobaina mumugana, ma ꞌina hesinuwa, nuwana ꞌina helau, ꞌoidiyega ꞌibui. \p \v 30 Ma ꞌomi geya meYudiya hesiyage mwalo geya Yehoba wada muliyeya, ma bewa tutaina Yehoba ꞌina ꞌatemuyamuya walobeya, weyahina meYudiyaedi Yehoba siguipaileya. \p \v 31 Wete gide taudi ꞌabwa Yehoba ꞌina ꞌatemuyamuya siloba, gide ꞌomi tuta bewa walobeya. \v 32 Eema tologuipaila mabwaiyada bewa gide Yehoba ꞌimumuga ꞌesegita ma ꞌabehega ꞌina ꞌatemuyamuya ꞌiheꞌitegita. \p \v 33 Ma moisa, Yehoba ꞌina loina ta ꞌina sanapuwao sihemadou hedada, ta geya ꞌeta wete taiya ꞌoidega sawasawahina Yehoba ꞌiꞌepatei ma ꞌina nuwatuhuwao ta ꞌina paihowao ꞌisanapudi, nata tahiyaꞌasae. \v 34 Cina sanapuina ꞌimadou hedada, ta geya sawasawahida tahututao ma ꞌabehega ꞌeta toꞌaha nata ꞌoina taheꞌita, \v 35 nuwana ꞌeta toꞌaha weyahina ꞌana haga talagu ma ꞌihemaisa ꞌoida. \p \v 36 Weyahina tauna ginaula mabwaiyana ꞌadi topaihowa, ma tauna wete ꞌina waiwaiyega ꞌiboi weyahina ꞌipaihowediya. Eeta Yehobaina tauna tahepwatu hatae. Emeni. \c 12 \s1 Wahida tatagwaledi Yehoba weyahina \p \v 1 Tasigwao, wanuwatuhuyahi ꞌabehega Yehoba ꞌina ꞌatemuyamuya ꞌoida ꞌimadou hedada, ee ꞌoinega bewa ꞌigu loguguya ꞌoimiya, tuta bewa mayawasimi wamiyamiya wapwaoliyegomi Yehoba ꞌoina, weyahina Yehoba nuwanuwana wahimi mabwaiyadi watagwaledi ꞌina paihowa ꞌoina. Bewa gide paihowa ꞌesaina beno tapwalolo moisa ꞌina ꞌeda Yehoba matana. \p \v 2 Sahena baleꞌu mumugana ꞌoina watagwa tagwalegomi, ma hesi wahimi mabwaiyana watagwaledi Yehoba ꞌoina. Coinega ꞌimi nuwatuhuwao Yehoba ꞌiꞌabi hehauhaudi, ma ꞌina nuwatuhu bwebweꞌadi ta yaliyaliyayadi ma dumwadumwaludi wasanapudi. \v 3 Camoꞌisamo tuwa Yehoba ꞌoinega ꞌatemuyamuya yalobeya, ma sawasawahigu wete yaloguguya ꞌoimiya eema sahena wanuwanuwa hane, ma hesi maꞌimi sanapu wanuwatuhu bwaibwaina, weyahina Yehoba ꞌina heguheguyai ꞌoida ꞌida hemisa talobediya, \v 4 eeta wahidaina ꞌaigeda tuwa, ma yahudi ꞌidi paihowa hagana ma hagana. \p \v 5 Tauda gidemusa Yesu Keliso yahunao, ma ꞌaigeda ꞌaigeda ꞌida paihowao hagana ma hagana, ma hesiyage mabwaiyada Keliso ꞌoina taheboda ꞌaigeda ma taheꞌabi ꞌabihetena. \v 6 Tauda ꞌaigeda ꞌaigeda sanapu ma waiwai Yehoba ꞌiheguyaigita, eeta tupwadi ꞌadi heguheguyai hagana ꞌiyadiyao ꞌoidiyega. Weyahina ꞌeguma taiya maꞌina hemisa, ma Yehoba ꞌina nuwatuhu ꞌigwaehapwese, beno tuwa ꞌana lobwaina ma gidemusa ꞌipaihowa ꞌese. \p \v 7 Ma ꞌeguma taiya ꞌabihetena ꞌisanapuya, nata ꞌiyanao ꞌiꞌabihetedi. Ma ꞌeguma taiya heꞌita ꞌisanapuya, ꞌiheꞌita tuwa. \v 8 Eema ꞌeguma taiya tuta baibaiwana ꞌiyanao ꞌiꞌabiꞌabi hewaiwaiyedi, ee ꞌipaihowa gidemusa. Ma taiya wete tuta baibaiwana ꞌiꞌeheꞌehele, beno maꞌina ꞌatetagwala ꞌiꞌehele. Ma ꞌeguma taiya ꞌihetohanugeta, ꞌida paihowa bwaibwaina. Ma ꞌeguma taiya maꞌina ꞌatemuyamuya, ee ꞌiyanao ꞌiꞌabiꞌabihetedi maꞌina yaliyaya. \s1 Helau ꞌeda moisa. \p \v 9 Wahelau moisa. Pui waguipaile, ma mumuga bwebweꞌana hesiyage waꞌabiyahi. \v 10 Ciyamiyao wahelau bwaibwainidi, ma wete waheꞌasisiyanedi, \v 11 ma Yehoba ꞌina paihowa ꞌoina sahena walologuipaila, ma hesi maꞌimi ꞌatetagwala wapaihowa. \p \v 12 Ma wanuwatuhuyahi ꞌabehega tuta ꞌinaonaoma Yehoba ꞌina ꞌabihetena ꞌilatuma, ma weyahina wayaliyaya, ꞌoinega ꞌimi miyamwau ꞌoidiyega waꞌahwaꞌahwanoi Yehoba ꞌoina, maꞌimi ꞌalamaꞌiꞌita. \v 13 Ma ꞌeguma tasimiyao ꞌeta toꞌaha mwau ꞌilatu ꞌoidiya, beno ꞌimi tobwatobwega waꞌabihetedi, ma wete wabwauwedi ꞌimi hada. \p \v 14 Ma ꞌeguma taiyawedi siguipailegomi geya sowana waheheliyedi, ma hesi wagwae helau ꞌoidiya. \v 15 Ma ꞌeguma toyaliyaya waꞌitadi, mahetemiyao wayaliyaya. Wete gide ꞌeguma tohedoudou waꞌitadi, mahetemiyao wahedoudou, \v 16 eema ꞌane waboi wahelau hilegomi. Ma sahena wanuwanuwa hanehane, nuwana watohotoho ma wahetoloina, ma hesi taudi geya sanidimo waꞌahwa ꞌiyaꞌiyaguwedi. \p \v 17 Ma ꞌeguma taiyawedi siloꞌalehegomi, sahena mumuga galana ꞌoinega wahehemaisedi, ma hesi wahemaisedi mumugaedi gide tomotai mabwaiyadi siꞌahwaꞌahwa bwebweꞌane ꞌoidiyega. \v 18 Eema wete watoho waiwai ma mumuga bwebweꞌana ꞌoinega tomota mabwaiyadi mahetemiyao wamiya daumwala. \v 19 Ma sahena wahehetoloina togala ꞌoidiya ma ꞌabehega ꞌidi pui wahemaisedi, weyahina bewa ginaulaedi Yehoba tauna ꞌana toloinaina, ta Yehoba ꞌina buki ꞌoina gide ꞌihepwaila ꞌesa, ꞌigwaeya, \q1 “‘Tomotai ꞌidi pui weyahina yaboigumo ꞌabwa yaloinae.’ Yehoba ꞌina gwae gide.” \p \v 20 Ma ꞌeguma ꞌami ꞌalehao sigomale ꞌeꞌahai waꞌebwaedi, bo ꞌeguma taniꞌodi ꞌiyahala weꞌaha waꞌebwaedi, eema ꞌane ꞌidi puiyedi weyahidi sideba mwadina ma sinuwabui. \v 21 Eeta sahena pui watagwatagwale ma ꞌoimiya ꞌihewaiwai, ma ꞌomi hesiyage wahewaiwai sine mumuga bwebweꞌana ꞌoinega. \c 13 \s1 Toloinao taheꞌasisiyedi \p \v 1 Mabwaiyada ꞌilobwainegita ma ꞌada toloinao taheꞌasisiyanedi, weyahina ꞌidi paihowaina Yehoba ꞌiꞌebwaediya. Ma ꞌeguma ꞌidi paihowaina geya Yehoba ꞌoinega, geya sawasawahidi sihetoloina ꞌoida. \v 2 Eeta ꞌeguma taiya toloinaedi ꞌisinalidiya beno Yehoba ꞌina paihowa ꞌisinaliya, eeta ꞌabwa maisa galana ꞌiloba Yehoba ꞌoinega. \v 3 Ta toloinaedi ꞌidi paihowa geya ꞌabehega tobwebweꞌadi siꞌehematautedi, ma topui hesiyage siꞌehematautedi ꞌidi puiyao weyahidi. Ta ꞌeguma geya nuwami toloinaedi wamatautedi, mumugami hedeyage sidumwalu, eema ꞌane siꞌahwa bwebweꞌanegomi. \p \v 4 Weyahina taudi Yehoba ꞌina topaihowao ma ꞌane siꞌabihetegomi. Ma ꞌeguma mumugami galana, nata waꞌateyoho, weyahina taudi toloinao ꞌabwa siloinegomi. Weyahina Yehoba loina ꞌiꞌebwaediya ma topui siloinaedi. \v 5 Eeta ꞌilobwaineya ma toloinao taheꞌasisiyanedi, tabu ta loina taloba, beno ꞌeguma mumuga bwebweꞌana nuwanuwada. \p \v 6 Sawasawahina wete ꞌida takesi taꞌebwaedi, weyahina taudi Yehoba ꞌihesinuwediya ta ꞌina paihowa sipaipaihowa. \v 7 Coinega takesi ꞌadi tuta ꞌewa ꞌoina maꞌida tagwala tatakesi, ma weteyage toloinao ma babada taheꞌasisiyanedi ma weyahidi tayaliyaya. \s1 Helau \p \v 8 Cami buki wahemaisa hegumwalidi, eema ꞌane buki ꞌaigeda tuwa weyahina wanuwanuwatuhu beno helau, tauna geya sawasawahida tahemaisa hegumwali, weyahina ꞌeguma ꞌiyadao tahelauwedi beno loina mabwaiyadi tapaihowediya, \v 9 loinaedi ꞌane gide sigwaeya, sahena logwali, sahena loheꞌamasa, sahena yagaha, sahena matalolo, eema tupwadi wete. Ma loinaedi ꞌadi bwagila, bewa gide ꞌigwaeya, \q1 “Ciyamwao ꞌuhelauwedi gide ꞌuboi ꞌuhehelauwego.” \p \v 10 Ceguma loina bewa ꞌupaihowa, ꞌana gwae gide beno Mosese ꞌina loinao mabwaiyadi ꞌupaipaihowadi, weyahina ꞌeguma taiya ꞌatena helau ꞌimiyamiya, nata geya sowana ꞌiyanao ꞌidi miya ꞌiꞌabihegala. \p \v 11 Ee ꞌoinega bewa tutaina sawasawahina tuwa ꞌeguma gide wapaihowa ꞌesa, weyahina ꞌida tuta ꞌiꞌiunamo ma ꞌigumwala. Yesu boꞌi wahemiseya, ee ꞌoinega sahena waꞌenoꞌeno ma hesi waꞌoꞌoyatola, weyahina ꞌida tuta ꞌiꞌiunamo ma ꞌada Toꞌabiheteina ꞌilatuma. \p \v 12 Ta moisa tuwa ꞌiꞌiunamo gona ꞌiꞌadale, eema ꞌane nihuwana ꞌana paihowa taꞌebesine, ma taꞌatububugita sabwelo ꞌana paihowa weyahina. \v 13 Coinega taꞌita yahigita ma sahena weꞌaha waiwaina tanumanuma ma taheyauyaule, sahena wete talologwali, ma sahena wete taheꞌahwa panapanawa, nuwana taheꞌupwa besobeso. \p \v 14 Sahena baleꞌu mumugana weyahina tanuwanuwatuhu, ma hesiyage ꞌida Bada Yesu Keliso mumuganega tatauya. \c 14 \s1 Lomugi weyahina \p \v 1 Tupwadi tomota ꞌidi hemisa weꞌana, sawasawahina tatagwala ma ꞌida boda ꞌoina siluhuma ma taheꞌiyaꞌiyagu, ma hesi sahena mahetedao taheꞌoheꞌohe. \v 2 Heꞌoheꞌoheina gide ꞌeguma tupwami wagwae, “Ceꞌahai mabwaiyadi sawasawahina taꞌaidi.” Ma tupwami ꞌimi hemisa weꞌaweꞌana wagwae, “Cuibai taꞌetala heꞌasisiye, sahena taꞌaiꞌai.” \p \v 3 Sahena taudi toꞌeꞌuibai sisinasinala toꞌetala heꞌasisiyedi ꞌoidiya, eema toꞌetala heꞌasisiyedi wete, sahena toꞌeꞌuibaiyedi siꞌahwaꞌahwa galagalaedi, weyahina Yehoba ꞌihesinuwediya ꞌabehega tauna natunao, \v 4 ma wete tauna ꞌina topaihowao, eeta tauna tuwa ꞌadi toꞌitayahina, ma ꞌowa geya. Coinega ꞌeguma ꞌiꞌahwa bwebweꞌanedi bo ꞌiꞌahwa galagalaedi ꞌiboi ꞌina ꞌebeloina, weyahina tauna sawasawahina ꞌiꞌabihe waiwaiyedi ma geya sowana siweꞌaweꞌa. \p \v 5 Tupwadi tomotai ꞌidi nuwatuhu wete gide ꞌabehega sabwelo tupwadi maꞌadi heꞌasisi madouna, ma ꞌiyadiyao tupwadi ꞌidi nuwatuhu ꞌabehega sabwelowedi mabwaiyadi tuwa mahemahetena. Ceguma nuwatuhu bewa gide talobeya, ꞌilobwaineya ma ꞌaigeda ꞌaigeda taunamo ꞌeguma toꞌaha ꞌeta ꞌisanapuya ꞌabehega bwebweꞌana, beno ꞌimuliye tuwa. \v 6 Ma ꞌeguma ꞌeta taiya sabwelo tupwadi ꞌiheꞌasisiyanedi, tauna ꞌipaipaihowa gidemusa Yehoba weyahina. Wete gide ꞌeguma ꞌeta taiya ꞌeꞌahai mabwaiyana ꞌiꞌaiꞌai besobeso, tauna ꞌiboi ꞌina nuwatuhu beno ꞌabehega ꞌina ꞌaiyega Yehoba ꞌiheꞌasisiye, eema ꞌeꞌahaiyedi weyahidi ꞌiloloyauwedo Yehoba ꞌoina. Wete gide ꞌeguma ꞌeta taiya ꞌeꞌahai tupwadi ꞌiꞌetala heꞌasisiyanedi, tauna ꞌiboi ꞌina nuwatuhu ma ꞌabehega Yehoba ꞌida heꞌasisiye, ma weyahina ꞌiloyauwedo ꞌoina. \p \v 7 Ma geya ꞌeta taiya ꞌoidega sawasawahina ma ꞌiboi ꞌiloinae yawasina bo nuwana ꞌina ꞌamasa weyahina. \p \v 8 Ma ꞌida Badaina hesiyage tauna yawasida mabwaiyana ma ꞌida ꞌamasa ꞌiloiloinaedi, weyahina tauda ꞌina bodao. \v 9 Bewa weyahina Keliso ꞌiꞌamasa ma ꞌitoholohila, ta ꞌabehega toꞌamasaedi ma tauda mayawasida mabwaiyada ꞌoida ꞌihetoloina. \p \v 10 Coinega wanuwatuhuyahi ma sahena wagwaegwae hesinuwa bo tasimiyao walolomugiyedi, weyahina tuta ꞌinaonaoma ꞌabwa mabwaiyada Yehoba matana tatoholo ma ꞌiloinaegita, \v 11 gide Yehoba ꞌina Bukiya ꞌihepwaila, \q1 “Yehoba ꞌigwaeya: Taugu miyamiya hatayagu, eeta ꞌabwa tomota mabwaiyadi siꞌetuluha ꞌoiguwa, ma siꞌahwa Badaegau.” \p \v 12 Eema ꞌaigeda ꞌaigeda nata taboi mumugada tahepwailedi Yehoba ꞌoina. \s1 Sahena ꞌiyadao tagihegihe galadi \p \v 13 Coinega sahena ꞌiyadao taꞌahwaꞌahwa galagalaedi, ma hesiyage taboi mumugada ma ꞌida paihowa taꞌitayahi, ma ꞌane gesowana ꞌiyadai ꞌaigeda taꞌabiꞌabi heweꞌa ꞌina ꞌetala heꞌasisi weyahina. \v 14 Cida Badaina Yesu nuwagu ꞌiꞌabi hemaedaneya moisa, ta yasanapuya ꞌabehega geya ꞌeta ꞌeꞌahai ꞌetoꞌetobodana, ma ꞌeguma ꞌeta loheya ꞌina nuwatuhu ꞌabehega ꞌeꞌahai tupwadi ꞌetoꞌetobodadi, beno ꞌetobodaina tauna tuwa ꞌiboi weyahina. \p \v 15 Bo nuwana ꞌeguma tupwadi ꞌiyadao sigwaeya ꞌabehega ꞌuibai tupwadi heꞌaheꞌasisidi, ma ꞌeguma ꞌuꞌai nata tomotaedi sinuwagala. Beno geya helau ꞌana ꞌeda. Ma ꞌunuwatuhuyahi hesiyage ꞌabehega tomotaedi weyahidi Keliso ꞌiꞌamasa, ee ꞌoinega sahena ginaulaedi heꞌaheꞌasisinidi matadiya ꞌuꞌaiꞌai, nata gide ꞌuꞌabi heweꞌadi. \p \v 16 Ta ꞌowa ꞌoiuwa ꞌeꞌahainaina bwebweꞌana, ma hali tomota ꞌoidiya galana, eeta ꞌeguma siꞌitago ꞌuꞌaiꞌai nata siꞌahwa yaliyego. \v 17 Ma hesi wanuwatuhuyahi beno Yehoba ꞌina ꞌebeloina geya ꞌeꞌahai nuwana weꞌaha weyahidi, ma hesi mumuga bwebweꞌana, ma nuwadaumwala ma yaliyaya, beno Yaluyaluwa Tabuna ꞌoinega. \p \v 18 Ta ꞌeguma mumugaedi ꞌoidiyega Keliso ꞌina paihowa tapaipaihowa nata Yehoba weyahida ꞌiyaliyaya, ma tomota weteyage siꞌahwa bwebweꞌanegita. \v 19 Eeta tatoho ma tamiya daumwala eema ꞌane taheꞌabi ꞌabihetena mahetedao. \v 20 Sahena ꞌeꞌahai ꞌoinega Yehoba ꞌina paihowa waꞌabiꞌabi hegala, weyahina ꞌeꞌahai mabwaiyana ꞌausalana, ma ꞌeguma ꞌeta ꞌeꞌahai ꞌoinega ꞌiyadaina tagihegala, ꞌeꞌahainaina sahena taꞌaiꞌai hila. \p \v 21 Coinega bewa tutaina ꞌilobwainegita ma ginaulaedi ꞌiyadaowedi siheheꞌasisiyanediya, beno ꞌuibai bo nuwana bwasi waiwaina, sahena taꞌabiꞌabi tohodi, ꞌamuge ꞌiyadaowedi tagihegaladi. \v 22 Ta moisa ꞌimi paihowaedi wahemisediya ꞌabehega ꞌausaladi Yehoba matana, ma ꞌaigeda tuwa, ꞌeguma sahena ꞌiyamiyao wagihegihe galadi beno ꞌebe yaliyaya ꞌoimiya. \p \v 23 Ma ꞌeguma maꞌida henuwanaluwa ꞌeꞌahaiyedi taꞌaidi, beno tapuiya Yehoba matana, weyahina geya tahemisa. Eeta tasanapu pwaiya ꞌabehega ꞌeguma toꞌaha ꞌeta tapaihowa ma geya tahemisa, beno pui. \c 15 \s1 Tohemisa weꞌaweꞌadi taꞌabihetedi \p \v 1 Taiyawedi tauda ꞌida hemisa waiwaina sawasawahina ma ꞌiyadao taudi ꞌidi hemisa weꞌaweꞌana taꞌabihetedi. Gesowana taboidamo weyahida tanuwanuwatuhu. \v 2 Eeta ꞌaigeda ꞌaigeda sawasawahina ꞌiyadao taꞌabihetedi ma ꞌane ꞌidi hemisa ꞌihewaiwai. \v 3 Weyahina Keliso wete gide geya ꞌiboinamo weyahina ꞌinuwatuhu, ma hesi ꞌana mwauwedi Yehoba ꞌina Buki ꞌoina ꞌihepwailediya ꞌigwaeya, \q1 “Tomotaiyedi siꞌahwaꞌahwa galegalegowa, beno taugu ꞌoiguwa gwaeina siꞌinaꞌinana.” \p \v 4 Ma wete ꞌebeꞌitao baibaiwadi Yehoba ꞌina Buki ꞌoina ꞌihepwailediya Yehoba ꞌina ꞌabihetenaedi weyahidi, ꞌeguma ꞌebeꞌitaedi tahemisaedi, taꞌalamaꞌiꞌitana maꞌida nuwatuhuyahina ꞌane ꞌetolema ꞌabwa taꞌewa. \p \v 5 Coinega tanuwatuhuyahi ꞌabehega Yehoba ꞌiboi toꞌalamaꞌiꞌita ma toꞌabihepaꞌala, ꞌoinega tauna sawasawahina ꞌiꞌabihe paꞌaligita, ma ꞌida nuwatuhu taloꞌaigede gide Yesu Keliso ꞌina nuwatuhu. \v 6 Eema ꞌane mabwaiyada nuwatuhu ꞌaigeda ꞌoinega Yehoba tahepwatuwe, tauna ꞌida Yehoba ma wete ꞌida Bada Yesu Keliso Tamana. \s1 Bewa tetela bwebweꞌana ꞌomi geya meYudiya ꞌoimiya. \p \v 7 Coinega ꞌiyamiyao wabwauwedi ꞌimi heꞌiyaꞌiyagu ꞌoidiya, gide Yesu Keliso tauda ꞌiꞌahwa ꞌiyaꞌiyaguwegita, ma ꞌane Yehoba ꞌana hepwatu ꞌihemadou. \v 8 Ma wanuwatuhuyahi ꞌabehega Keliso wete meYudiya ꞌoidiya ꞌihetopaihowa, ꞌabehega Yehoba ꞌina gwae hemisaedi babada nugenugetadi ꞌoidiya ꞌigwaeneya, ꞌadi moisa ꞌida latu, \v 9 ma wete ꞌabehega taudi geya meYudiya gogo mabwaiyana ꞌoidiya simiyamiya, Yehoba sihepwatuwe ꞌina ꞌatemuyamuya ꞌoidiya weyahina. Weyahina Yehoba ꞌina Buki ꞌoina ꞌaigeda lele ꞌimiyamiya, ꞌigwaeya, \q1 “Bewa lamuna ꞌoinega tomiya ganamuli mahetegwao nata ꞌahepwatuwego, ma wete Saniu weyahina maꞌima hepwatu ꞌawaliwali ꞌoiuwa.” \p \v 10 Ma wete ꞌina gwae ꞌaigeda ꞌigwaeneya, \q1 “Comi tomiya ganamuli Yehoba ꞌina tomotaiyao mahetemiyao ꞌabwa wayaliyaya.” \p \v 11 Ma wete ꞌigwae hila, ꞌigwaeya, \q1 “Comi geya meYudiya, Badaina wahepwatuwe, ma wete mabwaiyami waꞌahwa bwebweꞌane.” \p \v 12 Wete gide Aiseya ꞌina Buki ꞌoina ꞌigwaeya, \q1 “Ciꞌiunamo Desi ꞌina bodao ꞌoinega loheya ꞌaigeda ꞌitauyama, ma gogo mabwaiyana ꞌiloinaedi, ma taudi tomiya ganamuliyedi nata sihemisa ꞌabehega tauna ꞌadi Toꞌabihetena.” \p \v 13 Ta Yehoba ꞌiboinamo maꞌana hemisa, weyahina ꞌiboi tuwa ꞌoinega lema bwebweꞌadi talobaloba, ꞌoinega nuwanuwagu ma maꞌimi yaliyaya wahemisa eema ꞌane ꞌimi miyamiya sibwebweꞌana, ma wete Yehoba Yaluyaluwanega ꞌiꞌabihe waiwaiyegomi, ma ꞌimi hemisaina ꞌihemadou bwaibwaina. \s1 Paulo ꞌina loguguya weyahina \p \v 14 Ciyagwao, yasanapu bwaibwainigomiya ꞌomi tomota bwebweꞌami ma sanasanapumi, sawasawahimi wete ꞌiyamiyao ꞌoidiya ꞌedaꞌeda bwebweꞌana waheꞌita. \v 15 Ma ꞌimi leta bewa maꞌigu ꞌatepatu yaꞌetoladiyawa ma ꞌane tupwadi ginaula wanuwatuhu yahidi, weyahina ꞌigu paihowaina Yehoba ꞌiꞌebwaegauwa, \v 16 ta ꞌabehega Yesu Keliso weyahina yahetohalewasa ꞌomi tomiya ganamuli ꞌoimiya. Cigu paihowa Yehoba ꞌoina gide pwaoli, ma ꞌoinega Yesu wasana wahesagohe, ꞌabwa muliyetega yaꞌebwayaegomi Yehoba ꞌoina, weyahina Yaluyaluwa Tabuna ꞌideuligomiya, ta weyahimi Yehoba ꞌiyaliyaya madouna. \p \v 17 Ta moisa maꞌigu yaliyaya Yehoba ꞌina paihowa yapaipaihowa weyahina Yesu Keliso mahetegu ꞌapaipaihowa. \v 18 Coinega taugu yaboigumo ꞌigu paihowa weyahidi tuta bewa yahehepwailedi ꞌoimiya, ta geya hali tomota ꞌidi paihowa weyahidi. Ma yahepwaila dumwalu ꞌoimiya, beno ꞌigu loguguya tomiya ganamuli sihesagohediya eeta sihematamatanaediya, weyahina Yesu Keliso ꞌina waiwai ꞌoiguwa ꞌimiyamiya. \v 19 Ma wete ꞌigu paihowaedi waiwaidi ma ꞌebenuwa henainaida siꞌitediya, weyahina Yehoba Yaluyaluwana ꞌina waiwaiyega Keliso wasana yaloguguya sakowasiyeya Yelusalemega ta ꞌana siga Ililikomi. \p \v 20 Nuwanuwagu tupwa ꞌehaudimo ꞌoidiya yaloguguya nugeta, ꞌasaedi taudi geya Keliso wasana sihesagohe, weyahina geya nuwagu hali tologuguyao ꞌidi paihowa yaloheposeyane. \v 21 Yehoba gide ꞌina Bukiya ꞌihepwaila ꞌesa, ꞌigwaeya, \q1 “Taiyawedi Toꞌabihetenaina tetelina geya sihesagohe, ee ꞌabwa sihesagohe ma sisanapu.” \s1 Paulo nuwanuwana meLoma ꞌiboꞌenedi \p \v 22-23 Bewa lamuna ꞌoinega geya yada haboꞌenegomiya. Ma moisa bolime baibaiwa hedade ꞌoidiya nuwanuwagu ma yahaboꞌenegomi, ma hesi geya sawasawahigu. Ma ꞌasa bewa ꞌoina ꞌigu paihowao yalosalohiya, \v 24 ee ꞌoinega bewa tutaina nuwana yaboꞌene nugetegomi ma tupwana tayaliyaya toyawa, ee ꞌabwa wahegelugau ma yatauya Sipeini. \p \v 25 Hesi muliyetega ꞌabwa yatauyawa ꞌoimiya, nuwanuwagu ma yatauya nugeta Yelusalema, ma tohekalesiya ꞌadi lema yaꞌebwaedi, beno meEsiya ꞌidi helau. \v 26 Weyahina meMasidoniya ma meGilisi nuwanuwadi ꞌidi helauina yatauye tohekalesiyao wewelohedi Yelusalema ꞌoina. \v 27 Weyahina bewa ꞌidi nuwatuhu madouna. Ta moisa tuwa lemaina sawasawahina meYelusalema siloba meEsiya ꞌoidiyega, weyahina nugeta meYelusalema ꞌoidiyega Esiyaedi Keliso tetelina sihesagoheya, yaluyaluwadi ꞌana lema weyahina, ee ꞌoinega taudi wete baleꞌu tobwatobwaidi ꞌoidiyega siꞌeꞌehele meYelusalema ꞌoidiya. \p \v 28 Ee ꞌeguma ꞌigu paihowaina yalosalohi, beno helauina mabwaiyana meYelusalema yaꞌebwaedi, ꞌabwa yatauyawa ꞌoimiya, eema ꞌoimiyega yagelu hila yatauya Sipeini. \v 29 Ma yasanapuya ꞌabwa ꞌigu haboꞌenaina ꞌoimiya bwebweꞌana weyahina Keliso ꞌina helau madouna ꞌoiguwa ꞌimiyamiya, eeta ꞌabwa tayaliyaya mahemahetena. \p \v 30 Ciyagwao, ꞌida Bada Yesu Keliso saninega ma Yehoba Yaluyaluwana ꞌina helauwega yaꞌahwanoi ꞌoimiya, ma ꞌomi mahetegwao Yehoba ꞌoina taꞌahwanoi waiwai, \v 31 ma ꞌane taudi Yesu ꞌana tologwahataedi Yudiya ꞌoina geya sowana siꞌabiꞌabi hegalegau, eema tohekalesiyao wewelohedi Yelusalema ꞌoina wete weyahidi, eema helauina yatauye ꞌoidiya ꞌane siyaliyaya weyahina, ma sahena siguiguipaila. \p \v 32 Ta ꞌeguma Yehoba ꞌina nuwatuhu gide, nata maꞌigu yaliyaya yatauyawa ꞌoimiya, ma nobwa tupwana yaꞌaiyawasi. \p \v 33 Yehoba mahetemiu, tauna nuwadaumwala moisa lamuna. Emeni. \c 16 \s1 Paulo ꞌina gwae helau \p \v 1 Nuwamiya yalagu nuhudai Pibe weyahina, tauna ꞌiꞌabiꞌabihetena ꞌasa Kenikiliya ꞌidi hekalesiya ꞌoina, \v 2 ma ꞌeguma to tuta ꞌitauyawa ꞌoimiya nuwanuwagu watoe ꞌimi hada ꞌida Bada saninega, weyahina mumuga bewa gide Yehoba ꞌina topaihowao ꞌilobwainediya, ma wete Pibeina ꞌeguma toꞌaha ꞌoinega ꞌitoꞌutoꞌupa waꞌabihete, weyahina tauna gide ꞌipaipaihowa ꞌesedi tohekalesiyao baibaiwadi ꞌihehelauwedi, taugu gide ꞌlemegauwa. \p \v 3 Cigu helau wete wahepwaile Pilisila ma Akuila ꞌoidiya, taudi mahetegwao mwalo Yesu Keliso weyahina ꞌahetopaihowa, \v 4 ma wete yawasidi sitagwaleya weyahigu saugaina ꞌebe hesilae ꞌoidiya. Ta weyahidi yaloyauwedo madouna, ma geya ꞌabehega taugumo ꞌigu loyauwedo, ma tohekalesiya ꞌasaidi ꞌatamanega wete mahetegwao ꞌima loyauwedo siteluwaedi weyahidi. \v 5 Ta ꞌigu helau wete wahepwaile tohekalesiyaedi siꞌetoꞌetoꞌauta Akuila ꞌina hada. Ma ꞌiyagu Epinito weteyage ꞌoina yahelauwa, tauna Yesu Keliso ꞌana tohemisa nugenugetaina Esiya ꞌina ꞌebeloina ꞌoina. \p \v 6 Meli wete ꞌoina yahelauwa, tauna weyahimi ꞌiꞌalaꞌiꞌiwasa madouna. \v 7 Ciyagwao Anidaloniko ma Diuniya wete ꞌoidiya yahelauwa, taudi meYudiya, mwalo mahetegwao deliya ꞌamiyamiya, siteluwaedi maꞌadi ꞌamayaba Yesu ꞌana tohepwailao ꞌoidiyega, weyahina taudi tohekalesiya nugenugetadi ꞌabwa muliyega taugu. \p \v 8 Ta wete ꞌiyagu moisa Amipiliya ꞌoina yahelauwa, tauna ꞌida Bada ꞌana tohemisa ꞌaigeda. \v 9 Ma wete ꞌigu helau Ulibano ꞌoina, tauna mahetedai Keliso weyahina tapaipaihowa. Ta wete ꞌiyagu Sitakisi ꞌoina yahelauwa. \v 10 Cigu helau wete Apeli ꞌoina, tauna Keliso ꞌana tohemisa moisa. Ma Alisitobulo maꞌina susuwao ꞌoidiya wete yahelauwa, \v 11 Ta Helodiyami weteyage, tauna ꞌigu susu gwama Yudiya ꞌaigeda, eema tohekalesiyaedi taudi Nakiso ma ꞌina susuwao wete ꞌoidiya yahelauwa. \p \v 12 Cigu helau wete Talipina ma Taliposa, taudi ꞌida Bada ꞌina topaihowao ꞌoidiya. Ta ꞌiyagu Pelisi wete ꞌoina yahelauwa, tauna Bada ꞌina paihowa weyahina ꞌiꞌalaꞌiꞌiwasa madouna. \p \v 13 Ta wete Lupuso ꞌoina yahelauwa, tauna topaihowa bwebweꞌana ꞌida Bada weyahina, ma sinanaina weteyage ꞌoina yahelauwa, tauna ꞌagu tohelau, gide ꞌabwa taugu natuna moisa. \v 14 Cigu helau weteyage Asinikilito ma Pilegoni ma Helimi ma Pataloba ma Helimasi, ta tohekalesiyaedi mahetediyao wete ꞌoidiya. \p \v 15 Weteyage yahelauwa Pilologo ma Diuliya ꞌoidiya, ta wete Neliusa manuhuna ꞌoidiya. Wete Olimipasi ma Yehoba ꞌina tomotaiyedi mahetediyao ꞌoidiya yahelauwa. \p \v 16 Caigeda ꞌaigeda ꞌiyamiyaowedi mahetemiyao heꞌiyaꞌiyagu ꞌana moisega waꞌatusapwalidi. Ta wete tohekalesiyao mabwaiyadi tupwa baibaiwana ꞌoidiyega, ꞌidi helau tohekalesiyao tupwa Loma ꞌoimiya. \s1 Paulo ꞌina henuwalagu ꞌana ꞌebe losaloha \p \v 17 Tasigwao bewa ꞌigu ꞌahwanoi madouna ꞌoimiya, beno waꞌitayahigomi towatahao ꞌoidiyega, weyahina heꞌitaedi waꞌewediya taudi ꞌadi wahiꞌwata, ꞌoinega ta siꞌahwaꞌahwa galegale ma weteyage tomota ꞌidi hemisa siꞌabiꞌabi heweꞌadi. \v 18 Ceguma taiyawedi ꞌidi paihowa bewa gidemusa taudi geya ꞌida Bada Yesu Keliso weyahina sida paihowa, ma beno siboi tuwa ꞌidi nuwatuhu siꞌeꞌepaihowadi, weyahina ꞌidi gwaeyao hoto hedada, ma tomota weꞌaweꞌadi siꞌeꞌeꞌaboꞌabowedi ma silisilisi hiledi. \v 19 Ma ꞌomi hesiyage tomota mabwaiyadi sisanapugomi ꞌabehega tetela bwebweꞌana ꞌana tohematamatanao, ta weyahimi yayaliyaya madouna. Eema nuwanuwagu mumuga bwebweꞌana mabwaiyana wasanapu bwaibwainidi ta mumuga galadi walogwahatedi. \p \v 20 Moisa Yehoba tauna daumwala huhuna, ta nata Seitani ꞌiꞌahusepale mwayamwayauwe ꞌoimiyega. \p Cida Bada Yesu Keliso ꞌina helau ꞌoimiya. \p \v 21 Bewa Timoti ma taugu ꞌima helau ꞌoimiya, Timoti tauna mahetegu ꞌapaipaihowa, ma tupwana wete ꞌiyamayao meYudiya taudi Lukiyo ta Yesoni, ta Sosipateli. \p \v 22 Leta bewa taugu Talitiyasi yalele, Paulo weyahina, ma yahelauwa ꞌoimiya ꞌida Bada saninega. \v 23 Ma loheyaina bewa ꞌina hada ꞌamiyamiya, sanina Geyo, ꞌihelauwa ꞌoimiya, hada bewama tohekalesiyao ꞌidi ꞌebe ꞌetoꞌauta. Ma Elasito wete, ꞌasa madouna bewa ꞌana mane ꞌana toꞌitayahina, ta tasidai Kwatasi sihelauwa ꞌoimiya. \v 24 (-) \p \v 25 Coinega tuta bewa Yehoba tahepwatuwe, weyahina tauna sawasawahina ꞌiꞌabihe waiwaiyegomi, ꞌigu loguguyaina ꞌoinega, Yesu Keliso tetelina weyahina. Mwalona tetelaina dahwadahwaina, \v 26 ta bewa tutaina ꞌiꞌabi latuheya ꞌoida, palopitao ꞌidi leleyao ꞌoidiyega, ma wete Yehoba miyamiya hatayana ꞌigwaeya ꞌabehega tetela bewa ꞌasa mabwaiyadi ꞌana tomotaiyao sida sanapu, ma ꞌane sihemisa ma simuliye. \v 27 Yehoba taunamo tosanapu moisa, ꞌoinega sawasawahina Yesu Keliso saninega tahepwatuwe tuta mabwaiyana ꞌoidiya. Emeni. \q1 Taugu Paulo.