\id LUK - Kaluli Bible \h Luk \toc1 To Nafa We Luk E Sa꞉sa꞉lo꞉ \toc2 Luk \toc3 Luk \mt2 To Nafa We \mt1 Luk \mt2 E Sa꞉sa꞉lo꞉ \imt1 Asuluma꞉no꞉ to we \ip Ya꞉suwa꞉ to nafa we Luk e sa꞉sa꞉lo꞉. Luk elo꞉ bugo꞉ nowo꞉ ko꞉lo꞉ sa꞉sa꞉lo꞉wo꞉, Iliga꞉felo꞉ kaluwa꞉lo꞉ nanog dimido꞉ a꞉no꞉ sa꞉sa꞉lo꞉. To nafa Luk elo꞉ sa꞉sa꞉lo꞉ we, nili ba꞉ba꞉ amio꞉, Ya꞉su eyo꞉ Isolael kaluka꞉isale o꞉lia꞉ ha꞉la꞉ kaluka꞉isale o꞉lia꞉yo꞉ a꞉ma꞉la꞉ gasilia꞉ni mio꞉. Ya꞉suwa꞉lo꞉ nanog dimido꞉ o꞉lia꞉, e sowo꞉ o꞉lia꞉, e a꞉ma꞉la꞉ dasilia꞉ga꞉ Hebenelo꞉ ane a꞉no꞉ tambo Luk eyo꞉ bugo꞉ wenami sa꞉sa꞉lo꞉. \ip Ya꞉su eyo꞉ kaluka꞉isale hida꞉yo꞉ ko꞉li ko꞉lilo꞉ diab a꞉no꞉ nofolaki asufa꞉ ko꞉lo꞉, Luk bugo꞉ wenamio꞉ malolo꞉ a꞉no꞉ sa꞉sa꞉lo꞉. Ya꞉suwa꞉lo꞉ dimido꞉ malolo꞉ nol o꞉lia꞉ Ya꞉suwa꞉lo꞉ bale sio꞉ to nol o꞉lia꞉yo꞉, to nafalo꞉ sa꞉sa꞉lo꞉ bugo꞉ nol amio꞉ mo꞉sa꞉sa꞉lo꞉ ko꞉sega Luk enen sa꞉sa꞉lo꞉. \c 1 \s1 Luk eyo꞉ malolo꞉ we Tiofelas emo꞉ sa꞉sa꞉liga꞉fo꞉ \p \v 1-2 \x - \xo 1.1-2 \xt Ilig 1.1\x*Gode Elo꞉ o꞉gdo꞉ ni us amilo꞉ hendele fa꞉la꞉do alifelo꞉ a꞉no꞉ Godeya꞉ ene nanog dian kaluwa꞉ inin siya꞉lo꞉ ba꞉da꞉i mio꞉ a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ widabiki, kalu nolba꞉yo꞉ towo꞉ a꞉na sa꞉sa꞉lo꞉. \v 3 A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ niyo꞉ to tamin amilo꞉ sa꞉la꞉i mio꞉ a꞉no꞉ agele ba꞉da꞉ga꞉yo꞉, niyo꞉ malolo꞉ a꞉no꞉ dinafa sa꞉sa꞉lo꞉ ko꞉lo꞉, kalu alan, Tiofelas giyo꞉ to we agelema꞉ki, gemo꞉ sa꞉sa꞉liga꞉fa꞉no꞉. \v 4 Gemo꞉lo꞉ to wido꞉ a꞉no꞉ giyo꞉ hendele a꞉la꞉asuluma꞉ki, niyo꞉ to we a꞉na sa꞉sa꞉liga꞉to꞉l. \s1 Ma꞉mul kaluwo꞉ Sekalayamo꞉wo꞉ towo꞉ dinali sio꞉ \p \v 5 Ha꞉lod e misa꞉ kalu iliki, Yudia hendo꞉ bo꞉fo꞉len ho꞉len a꞉namio꞉, bobalo꞉ so꞉mea꞉sen kalu nowo꞉, ene wiyo꞉ Sekalaya ko꞉lo꞉ elen. E Abiyaya꞉ eso꞉lo꞉wa a꞉la꞉ta꞉ga꞉ mio꞉ ko꞉lo꞉, nanogo꞉ diakiyo꞉, Abiyaya꞉ eso꞉lo꞉ o꞉lia꞉ egele dia꞉sen. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ ene inga Elisabed elo꞉ A꞉lona꞉ ene so꞉lo꞉wa a꞉la꞉ta꞉ga꞉ fa꞉la꞉dowo꞉. \v 6 A꞉la꞉yo꞉ Godeya꞉ ele saefa꞉ o꞉lia꞉ ene to man o꞉lia꞉yo꞉ mada tambo kudu ha꞉na꞉liki, Godeya꞉ si wa꞉l amio꞉ a꞉la꞉yo꞉ digalo꞉ ko꞉lo꞉ elen. \v 7 Ko꞉sega Elisabed e faino dowabiki, a꞉la꞉yo꞉ so꞉walo꞉ma, anaso꞉ ko꞉lo꞉ elen. \p \v 8-9 \x - \xo 1.8-9 \xt Kis 30.7\x*Ho꞉len no amio꞉ Sekalaya e o꞉lia꞉lo꞉ nanogdo꞉ dia꞉sen kalu iyo꞉ nanogo꞉ dimidabikiyo꞉, Sekalaya eyo꞉lo꞉ Godeya꞉ siwa꞉l amio꞉ bobalo꞉ so꞉mea꞉sen nanog a꞉no꞉ dimido꞉. Iliyo꞉ bobalo꞉ so꞉mea꞉sen kaluwa꞉ man a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ kudu ha꞉naki, Godeya꞉ malilo꞉ a us a꞉namilo꞉ mundo꞉ so꞉fea꞉no꞉ a꞉no꞉ abe tina꞉nigaba꞉le a꞉la꞉liki, Godemo꞉ da꞉fema꞉ki, iyo꞉ ibuwo꞉ a꞉na goda꞉sa꞉ga꞉ sili ko꞉lo꞉, Sekalaya e tiniabiki, malilo꞉ a usamio꞉ e tiane. \v 10 Mun nafalo꞉ da꞉ba꞉no꞉ ho꞉lendeyo꞉ fa꞉la꞉dowabiki, Isolael kaluka꞉isaleyo꞉ ha꞉la꞉ya kegea꞉sa꞉ga꞉, Godemo꞉ dulugu sa꞉la꞉labikiyo꞉, Sekalaya e mundo꞉ da꞉ba꞉no꞉ a꞉no꞉ so꞉fa꞉ni tiane. \v 11 E a usa sofea꞉liki ba꞉ba꞉ amio꞉, Godeya꞉ ma꞉mula꞉ kalu imilise nowo꞉, mun nafalo꞉ so꞉mea꞉sen mu gulu ililib doba꞉da꞉ kagafo꞉lena ba꞉ba꞉. \v 12 Sekalaya e ba꞉da꞉sa꞉ga꞉ iligakiyo꞉, tagio꞉ alan dowo꞉ \v 13 Ko꞉sega ma꞉mul kalu eyo꞉ emo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Sekalaya, ge tagila꞉so꞉bo! Gilo꞉ Godemo꞉lo꞉ dulugu sio꞉wo꞉ Eyo꞉ dabu ko꞉lo꞉, ga꞉ ga Elisabed eyo꞉ kalu so꞉wayo꞉ sa꞉la꞉lia꞉ib. Giyo꞉ so꞉wa a꞉no꞉ wiyo꞉ Yo꞉n wikila꞉bi. \v 14-15 \x - \xo 1.14-15 \xt Nam 6.2-3\x*So꞉wa gilo꞉ sa꞉la꞉lia꞉nigab a꞉ma꞉yo꞉, ga꞉go꞉ mada sagale alifa꞉ib. Godeya꞉ si wa꞉l amio꞉ e halaido꞉ doma꞉ib ko꞉lo꞉, e sa꞉la꞉lialikiyo꞉, kaluka꞉isale modo꞉wo꞉ sagalema꞉ib. E wain ho꞉n o꞉lia꞉ aluna꞉ ho꞉n o꞉lia꞉yo꞉ mea꞉so꞉bo. E anowa꞉yo꞉ sa꞉la꞉lialikiyo꞉, Mama Malilo꞉ a꞉no꞉ e amio꞉ wa꞉lifo꞉ a꞉no꞉ko꞉ dofo꞉mela꞉ib. \v 16 A꞉la꞉ta꞉ga꞉ eyo꞉ Isolael kaluka꞉isale modo꞉wo꞉ nodoma꞉ki dimida꞉sa꞉ga꞉, Gode Alan inido꞉le a꞉no꞉ a꞉na tililia꞉ mia꞉ib. \v 17 \x - \xo 1.17 \xt Mal 3.1, 4.5-6, Madi 17.11-13\x*Eyo꞉ Elaiyaya꞉ man o꞉lia꞉ halaido꞉ o꞉lia꞉yo꞉ o꞉ngo꞉ ko꞉lo꞉ dia꞉ga꞉ fa꞉la꞉dowalikiyo꞉, eyo꞉ Alano꞉ mea꞉nigaka꞉ a꞉la꞉likiyo꞉ tamina ha꞉na꞉ib. Yo꞉n eyo꞉ iya ima꞉yo꞉ so꞉wa o꞉lia꞉yo꞉ ha꞉fa꞉nolo mesea꞉ki ta꞉fa꞉ib. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ eyo꞉ yo꞉le dosodan kalu nolo꞉ asulo꞉ ilido꞉wo꞉ a꞉ma꞉la꞉ nodo alitalikiyo꞉, iyo꞉ digalo꞉ kaluwa꞉ man a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ kudu hamana꞉ki ta꞉fa꞉ib. Kaluka꞉isaleyo꞉ Alan mia꞉nigab a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ dimidalima꞉ki, Yo꞉n e a꞉na mia꞉ib.” \p \v 18 Ma꞉mul kaluwa꞉yo꞉ a꞉la꞉sa꞉labiki, Sekalaya eyo꞉ ma꞉mul kalumo꞉wo꞉ a꞉la꞉dabu ba꞉ba꞉, “Na꞉no꞉ anaso꞉ ko꞉lo꞉ niyo꞉ to gilo꞉ sa꞉lab ko hendele fa꞉la꞉doma꞉ib a꞉la꞉bo꞉, waga a꞉la꞉ ba꞉ba꞉no꞉wo꞉?” \v 19 \x - \xo 1.19 \xt Dan 8.16, 9.21\x*Ma꞉mul kalu eyo꞉ a꞉ma꞉la꞉yo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Ne Ga꞉biol. Ne Godeya꞉ ene wo꞉lokan amilo꞉ dowa꞉seno꞉ ne ko꞉lo꞉, to nafa we ge dabuma꞉ki, Gode eyo꞉ ne wena iliga꞉fo꞉ ko꞉lo꞉ sa꞉ma꞉ni mio꞉. \v 20 Ge nilo꞉ to so꞉lo꞉l we mo꞉tilida꞉dab ko꞉lo꞉, o꞉go꞉ ge do꞉fo꞉f dowaki, towo꞉ mo꞉toma꞉ib. To nilo꞉ so꞉lo꞉l we hendele fa꞉la꞉dowalikiyo꞉, ge towo꞉ a꞉na a꞉tola꞉ma꞉ib” a꞉la꞉sio꞉. \p \v 21 A꞉no꞉ elo꞉wa fa꞉la꞉dowabiki, kaluka꞉isale iliyo꞉ Sekalaya e yasisen ko꞉sega, ofa꞉si modo꞉wo꞉ Sekalaya e malilo꞉ a us a꞉naka o꞉a꞉labiki, iliyo꞉ wangaba꞉le a꞉la꞉liki kele asulo꞉. \v 22 Sekalaya e ha꞉la꞉ya handalowakiyo꞉, e mego꞉fo꞉ do꞉fo꞉f dowo꞉. Eyo꞉ towo꞉ mo꞉tolaki, imo꞉wo꞉ dagiya꞉ da꞉feabiki, ili asulakiyo꞉, e malilo꞉ a us a꞉namio꞉ kelego꞉ nowo꞉ ho꞉le ba꞉ba꞉lo꞉b a꞉la꞉asulo꞉. \p \v 23 A꞉la꞉ta꞉ga꞉ nanog elo꞉ a꞉namilo꞉ dia꞉no꞉wo꞉ kedetabiki, Sekalaya e a꞉ma꞉la꞉ ene hena ane. \v 24-25 A꞉ma꞉la꞉ ha꞉na꞉sa꞉ga꞉, ene aya sen amio꞉, inga Elisabedo꞉ so꞉wayo꞉ a꞉na alelo꞉. Alela꞉sa꞉ga꞉yo꞉, Elisabed eyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Kalu Alana꞉yo꞉ hendele nemo꞉wo꞉ nafale dimido꞉. Ne amilo꞉ kaluka꞉isaleya꞉lo꞉ sendelo alifa꞉ a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ dilaki go꞉ ko꞉lo꞉, Gode eyo꞉ ne mada sagale alifa꞉.” Eyo꞉ a꞉la꞉asulakiyo꞉, e ele bila꞉fo꞉ a꞉namio꞉ ene a ka sen. \s1 Ma꞉mul kaluwo꞉ Maliamo꞉wo꞉ towo꞉ dinali sio꞉ \p \v 26 Elisabed e alelo꞉wo꞉ ele do꞉go꞉fe a꞉la꞉fo꞉wo꞉ dufulabiki, Gode eyo꞉ ma꞉mul kalu Ga꞉biol e amisa꞉n Nasala꞉t, Ga꞉lili hen a꞉na iliga꞉fo꞉. \v 27 \x - \xo 1.27 \xt Madi 1.16,18\x*Gode eyo꞉ ma꞉mul kalu e, ga bolo꞉ kalu o꞉lia꞉lo꞉ mo꞉alila꞉sen elo꞉wa iliga꞉fo꞉. Ga a꞉ma꞉ wiyo꞉ Malia ko꞉lo꞉ e kalumo꞉ samefo꞉len. Kalu a꞉ma꞉ wiyo꞉ Yosa꞉b. E Da꞉ibida꞉ ene eso꞉lo꞉wa a꞉la꞉ta꞉ga꞉ mio꞉. \v 28 Ga꞉biolo꞉ ha꞉na꞉sa꞉ga꞉, Malialo꞉wa fa꞉la꞉dowaki a꞉la꞉sio꞉ “Malia, disi nafa. Gode eyo꞉ gemo꞉wo꞉ sagalaki, e ge o꞉lia꞉ sab” a꞉la꞉sio꞉. \v 29 Maliayo꞉ to a꞉no꞉ da꞉da꞉sa꞉ga꞉ iligakiyo꞉, to we o꞉bo꞉ngo꞉ sa꞉laigabele a꞉la꞉kele asulo꞉. \p \v 30 Ko꞉sega ma꞉mul kaluwa꞉yo꞉ emo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉ “Malia, ge tagila꞉so꞉bo. Gode eyo꞉ ge o꞉lia꞉yo꞉ sagalo꞉wo꞉ alan dowab. \v 31 \x - \xo 1.31 \xt Ais 7.14, Madi 1.21-23\x*Ge so꞉wayo꞉ alela꞉sa꞉ga꞉, kalu so꞉wa sa꞉la꞉lia꞉ib. So꞉wa a꞉no꞉ giyo꞉ Ya꞉su wikila꞉bi.\f + \fr 1.31 \ft Ya꞉su a꞉la꞉do꞉ wikilo꞉ a꞉ma꞉ ha꞉go꞉ we, Kalu Alan a꞉ma꞉la꞉ gasilian. Wi imilig a꞉no꞉ Hibulu to amio꞉ Yo꞉sua a꞉la꞉sa꞉la꞉sen. A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉, Ya꞉su o꞉lia꞉ Yo꞉sua o꞉lia꞉ a꞉ma꞉ ha꞉go꞉ imilise a꞉lab.\f* \v 32 \x - \xo 1.32 \xt 2Sam 7.12,13,16, Ais 9.7\x*E kalu halaido꞉ doma꞉ib, a꞉la꞉ta꞉ga꞉ kaluka꞉isale iliyo꞉ e Gode Iwalulo꞉ A꞉lab a꞉ma꞉ so꞉waka꞉, a꞉la꞉sa꞉la꞉mela꞉ib. Gode Alan eyo꞉, e ma꞉mu Da꞉ibid misa꞉ kalu sen o꞉leaumbo꞉, elo꞉ misa꞉ kalu mesea꞉ki, da꞉fe alifa꞉ib. \v 33 Ya꞉koba a꞉la꞉ta꞉ga꞉lo꞉ so꞉lo꞉ mio꞉ a꞉no꞉, Ya꞉su E misa꞉ dowaki bo꞉fo꞉mela꞉ib. A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ elo꞉ bo꞉fo꞉likilo꞉ ha꞉nab a꞉no꞉ mo꞉elema꞉ib.” \p \v 34 A꞉la꞉sa꞉labiki, Malia eyo꞉ ma꞉mul kalumo꞉ dabu ba꞉daki, “Ne ga bolo꞉, kaluwo꞉ o꞉semo꞉ ane ko꞉lo꞉, to gilo꞉ sa꞉lab ko waga fa꞉la꞉doma꞉iba꞉le?” \v 35 Ma꞉mul kaluwa꞉ a꞉ma꞉la꞉ sa꞉laki a꞉la꞉sio꞉, “Mama Malilo꞉ a꞉no꞉ gelo꞉wa mia꞉ib ko꞉lo꞉, Gode Iwalulo꞉ A꞉lab a꞉ma꞉ halaido꞉wa꞉yo꞉ ge go꞉lu alifa꞉ib. A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ malilo꞉ so꞉wa gilo꞉ sa꞉la꞉liab a꞉no꞉, Godeya꞉ Ene So꞉waleka꞉ a꞉la꞉sa꞉la꞉mela꞉ib. \v 36 A꞉la꞉ta꞉ga꞉ ge so꞉lo꞉ amilo꞉ Elisabed, e anaso꞉ dowo꞉ ko꞉sega, o꞉go꞉ e alelo꞉ ko꞉lo꞉ sab. Tamin amio꞉ e fainoka꞉ a꞉la꞉sa꞉la꞉sen ko꞉sega, o꞉go꞉ e alela꞉leno꞉ eleyo꞉ do꞉go꞉fela꞉fo꞉wo꞉ o꞉ma dufula꞉. \v 37 \x - \xo 1.37 \xt Mo꞉mo꞉ 18.14\x*Mo꞉wo꞉ Gode eyo꞉ kelego꞉ tambowo꞉ o꞉li dimidama꞉ib.” \v 38 A꞉la꞉sa꞉labiki, Malia eyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Ne Alana꞉ ene nanogdo꞉ dian ga ko꞉lo꞉, eyo꞉ gilo꞉ sa꞉lab ko aumbo꞉ nemo꞉wo꞉ ka dimidama꞉ib.” A꞉la꞉do꞉ sa꞉lab a꞉no꞉ da꞉da꞉sa꞉ga꞉, ma꞉mul kalu e a꞉na ta꞉fo꞉gane. \s1 Maliayo꞉ Elisabedo꞉ ba꞉ba꞉ni ane \p \v 39 Ma꞉mul kaluwo꞉ ta꞉ta꞉ga꞉ ho꞉no꞉go꞉labiki, Malia e dimidalia꞉sa꞉ga꞉, Yuda hen misio꞉lo꞉ dosdo꞉ a꞉namida꞉ amisa꞉n nowa bo꞉bo꞉ge ane. \v 40 E ha꞉na꞉sa꞉ga꞉ fa꞉la꞉dowakiyo꞉, Sekalaya ene aya tina꞉sa꞉ga꞉, sagalo꞉ towo꞉ Elisabedmo꞉ sio꞉. \v 41 Elisabed e Maliaya꞉lo꞉ sagalo꞉ to sa꞉lab a꞉no꞉ dabu amio꞉, so꞉wa ko꞉lo꞉ kufa꞉ usamilo꞉ sen holoma꞉yo꞉ iligaki nanogo꞉ dimidabiki, Mama Malilo꞉ a꞉no꞉ Elisabed amio꞉ wa꞉lifo꞉. \v 42 Wa꞉lita꞉ga꞉, eyo꞉ towo꞉ halaido꞉ sa꞉laki, “Gode eyo꞉ ge mada sagale alifa꞉ ko꞉lo꞉ ka꞉isale nol sab we tambo, gi tininilab. So꞉wa gilo꞉ sa꞉la꞉lia꞉nigab ko, Gode eyo꞉ mada sagale alifa꞉ib. \v 43 Ne mo꞉ililo꞉ ga ko꞉sega ni Kalu Alana꞉ ano ge nelo꞉wa ya꞉sa꞉ga꞉, giyo꞉ ne ko꞉lo꞉ sagale alifa꞉. \v 44 Sagalo꞉ to gilo꞉ sa꞉lab a꞉no꞉ ne dabu amio꞉, so꞉wa ni kufa꞉ usamilo꞉ sab wema꞉yo꞉ sagalaki iligi dasilab. \v 45 Gode Elo꞉ gemo꞉lo꞉ to sio꞉ a꞉no꞉ hendele dimidama꞉ib a꞉la꞉bo꞉, giyo꞉ mada tilidabu ko꞉lo꞉, ge sagale alifa꞉.” Elisabed eyo꞉ a꞉la꞉sio꞉. \s1 Maliayo꞉ sagalaki, Godeyo꞉ wabulu sio꞉. \p \v 46 \x - \xo 1.46 \xt 1Sam 2.1-10\x*Malia eyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, \q1 “Ni asulo꞉wa꞉yo꞉ Gode Alana꞉ ene wiyo꞉ dulugu so꞉lo꞉l. \q1 \v 47-48 Ne ene nanog dian ga. Ne elo꞉ dianba, ko꞉sega \q2 Eyo꞉ ne kanulu alitaki gasili ko꞉lo꞉, \q1 No꞉no꞉n mamayo꞉ iliga꞉sa꞉ga꞉, Godemo꞉wo꞉ alan sagalab. \q1 O꞉g wena a꞉la꞉ta꞉ga꞉ tif amio꞉lo꞉, \q2 kaluka꞉isale ta꞉i ha꞉na꞉no꞉ a꞉ma꞉yo꞉ \q2 ne wilo꞉ di a꞉la꞉sa꞉la꞉mela꞉ib. \q1 \v 49 Mo꞉wo꞉ Gode Halaido꞉lelo꞉ A꞉lab eyo꞉ ne alan asuwa꞉taki nafale dimido꞉. \q1 Ene wiyo꞉ malilo꞉ nafale dofo꞉mela꞉ib. \q1 \v 50 \x - \xo 1.50 \xt Song 103.13,17\x*Kaluka꞉isale abeyo꞉ Godeyo꞉ tagilakilo꞉ wabulu sa꞉la꞉lab a꞉no꞉, \q2 Godeya꞉ ene kanulo꞉ a꞉ma꞉ iyo꞉ go꞉lu alita꞉sen. \q2 Kalu i a꞉ma꞉ ini so꞉wamo꞉wo꞉lo꞉, i ma꞉mu i ta꞉i ha꞉na꞉nigab o꞉mo꞉wo꞉lo꞉ a꞉la꞉ka dimida꞉i ha꞉na꞉mela꞉ib. \q1 \v 51 \x - \xo 1.51 \xt 2Sam 22.28\x*Gode ene dagiya꞉ nanog halaido꞉ dimido꞉. \q1 Kalu inina꞉ma꞉la꞉yo꞉ asulo꞉ amio꞉ kailo꞉ dowab a꞉no꞉, \q2 Gode eyo꞉ ha꞉la꞉ya o꞉luga꞉felo꞉. \q1 \v 52 \x - \xo 1.52 \xt Job 12.19, 5.11, Song 147.6\x*Misa꞉ kalu nolo꞉ enena꞉ma꞉la꞉yo꞉ alan dowab a꞉no꞉, Gode eyo꞉ iyo꞉ ha꞉ga ta꞉felo꞉ ko꞉sega, \q2 wilo꞉ma kalu a꞉no꞉ iwalu halona wabulun ta꞉felo꞉. \q1 \v 53 \x - \xo 1.53 \xt Song 34.10\x*Kalu maiyo꞉ alando꞉ a꞉lab i a꞉no꞉, Gode eyo꞉ ilili alifa꞉ ko꞉sega, \q2 kalu kelego꞉wo꞉ modo꞉lo꞉ da꞉lab i a꞉no꞉, madalile iliga꞉felo꞉. \q1 \v 54-55 \x - \xo 1.54-55 \xt Song 98.3\x*\x - \xo 1.54-55 \xt Mo꞉mo꞉ 17.7, Mai 7.20\x*Eyo꞉ ene nanog dian kaluka꞉isale Isolael a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ asufa꞉. \q2 Imo꞉wo꞉ nofolo꞉wo꞉ alan wida꞉sen. \q2 Dinali sio꞉ a꞉no꞉ Gode eyo꞉ Ablaham o꞉lia꞉ ene eso꞉lo꞉wa a꞉la꞉ta꞉ga꞉lo꞉ ta꞉i ha꞉na꞉mela꞉ib i o꞉mo꞉ sio꞉ ko꞉lo꞉ asuwa꞉ta꞉mela꞉ib.” \m Malia eyo꞉ a꞉la꞉wabulu sio꞉. \p \v 56 Maliayo꞉ e Elisabed o꞉lia꞉ seno꞉, ele otaleno꞉ dufula꞉sa꞉ga꞉, e a꞉ma꞉la꞉ ene hena ane. \s1 Elisabed eyo꞉ Yo꞉no꞉ sa꞉la꞉li \p \v 57 Elisabed e, so꞉wayo꞉ sa꞉la꞉lia꞉no꞉ ho꞉leno꞉ dowabiki, eyo꞉ kalu so꞉wa ko꞉lo꞉ sa꞉la꞉li. \v 58 A꞉la꞉ta꞉ga꞉ Elisabed ene eso꞉lo꞉ o꞉lia꞉ ene amisa꞉n o꞉lia꞉yo꞉ Gode eyo꞉ emo꞉wo꞉ nofolaki asufa꞉ a꞉no꞉ da꞉da꞉sa꞉ga꞉, iliyo꞉ e o꞉lia꞉yo꞉ sagalo꞉wo꞉ alan dowo꞉. \p \v 59 \x - \xo 1.59 \xt Mo꞉mo꞉ 17.12, Wkp 12.3, Luk 2.21\x*Sa꞉la꞉lia꞉sa꞉ga꞉ a꞉namio꞉, ho꞉len agelo꞉wo꞉ o fa꞉la꞉dowabiki, so꞉wa a꞉no꞉ do꞉go꞉fo꞉ hege gedema꞉ni mio꞉. Iliyo꞉ so꞉wa we iya Sekalaya ko꞉ wikilima꞉no꞉ a꞉la꞉sio꞉ ko꞉sega, \v 60 ene anowa꞉ sa꞉laki, “Iyayo꞉ mo꞉wikilima꞉no. Niliyo꞉ so꞉wa we, Yo꞉n wikilima꞉niki” a꞉la꞉sio꞉. \v 61 Eyo꞉ a꞉la꞉sa꞉labiki, iliyo꞉ emo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Ge so꞉lo꞉ us amio꞉ wi ko꞉ngo꞉wo꞉ tamin amio꞉ mo꞉wikila꞉sen.” \v 62 A꞉la꞉sa꞉labiki, iyaya꞉ asulo꞉wa꞉yo꞉ so꞉wa we wiyo꞉ o꞉b ko꞉lo꞉ wikilima꞉nigaya a꞉la꞉liki, ene asulo꞉wo꞉ ko꞉lo꞉ dabu ba꞉dakiyo꞉, iliyo꞉ dagiya꞉ da꞉fe kedaka emo꞉wo꞉ a꞉na dabu ba꞉ba꞉. \v 63 A꞉la꞉ta꞉ga꞉ Sekalaya eyo꞉ mo꞉fo꞉s nowo꞉ dimina꞉ki, dagiya꞉ da꞉feyo꞉ ko꞉lo꞉, mo꞉fo꞉s a꞉namio꞉ a꞉la꞉sa꞉sa꞉lo꞉ “Ene wiyo꞉ Yo꞉n.” A꞉la꞉sa꞉sa꞉labiki, iyo꞉ tambo mada mologa꞉ifelo꞉. \v 64 Wigibo a꞉naka Sekalaya e do꞉fo꞉f elen a꞉no꞉ kolaetabiki, e towo꞉ tolaki, Godeya꞉ wiyo꞉ a꞉na dulugu sio꞉. \v 65 A꞉la꞉ta꞉ga꞉ ene amisa꞉n kalu iliyo꞉ mada molo asulaki, Yudia hen misio꞉lo꞉ doba꞉da꞉lo꞉ ta꞉i ane a꞉no꞉ dimido꞉ a꞉no꞉ da꞉da꞉sa꞉ga꞉yo꞉, iliyo꞉ nenela꞉i ane. \v 66 Kalu dimido꞉ o꞉lo꞉ dabu i a꞉no꞉ tambo kele asulakiyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Tif amio꞉ kalu so꞉wa we o꞉bo꞉ngo꞉ ko꞉lo꞉ fa꞉la꞉doma꞉nigaba꞉le?” a꞉la꞉asulo꞉. Mo꞉wo꞉ Godeya꞉ ene dagi wa꞉la ta꞉fo꞉liki, so꞉wa we a꞉na tili dofo꞉len. \s1 Tif amilo꞉ fa꞉la꞉doma꞉ibo꞉ Sekalaya eyo꞉ dinali sio꞉ \p \v 67 Godeya꞉ Mama Malilo꞉wo꞉ Sekalaya e amio꞉ wa꞉lifo꞉liki, eyo꞉ dinali sa꞉lakiyo꞉ a꞉la꞉sio꞉. \q1 \v 68 \x - \xo 1.68 \xt Song 72.18\x*“Isolaela꞉ Gode a꞉ma꞉yo꞉ ene kaluka꞉isalelo꞉wa ya꞉sa꞉ga꞉, niyo꞉ ga꞉li mesea꞉ki gasili ko꞉lo꞉, \q2 niliyo꞉ Alana꞉ wiyo꞉ dulugu sa꞉ma꞉niki. \q1 \v 69 \x - \xo 1.69 \xt Song 18.2\x*Gode eyo꞉ nilo꞉ gasilia꞉no꞉ kalu halaido꞉ nowo꞉ nimo꞉ dimi. \q2 Kalu a꞉no꞉ Godeya꞉ ene nanog dian kalu Da꞉ibida꞉ ene eso꞉lo꞉wa a꞉la꞉ta꞉ga꞉ fa꞉la꞉dowo꞉. \q1 \v 70 Tamina Gode enedo꞉ dinali sa꞉lan kaluwa꞉yo꞉ a꞉la꞉dinali sio꞉ ko꞉lo꞉, \q2 o꞉go꞉ to we hendele fa꞉la꞉dowo꞉. \q1 \v 71 \x - \xo 1.71 \xt Song 106.10\x*Ni o꞉lia꞉lo꞉ gisdo꞉ dimida꞉lab o꞉lia꞉ \q2 nimo꞉lo꞉ kulufa꞉yab kalu o꞉lia꞉ma꞉ dagi amilo꞉ elen a꞉no꞉ \q2 kalu wema꞉yo꞉ nio꞉ ko꞉lo꞉ asuwa꞉taki, a꞉ma꞉la꞉ gasili. \q1 \v 72 \x - \xo 1.72 \xt Mo꞉mo꞉ 17.7, Song 105.8-9\x*Elo꞉ dinali sio꞉ a꞉no꞉ asulufo꞉liki, \q2 ene nofolo꞉ a꞉no꞉ nili ma꞉mu imo꞉ widaki go꞉. \q1 \v 73 \x - \xo 1.73 \xt Mo꞉mo꞉ 22.16-17\x*Dinali saefa꞉ a꞉no꞉, Gode eyo꞉ nili ma꞉mu Ablaham o꞉lia꞉ dinali saefa꞉. \q1 \v 74 Nio꞉ gisa꞉ dagi usamilo꞉ elen a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ fage alitakiyo꞉, \q2 enedo꞉ dinali sio꞉ a꞉la꞉ka go꞉. \q1 A꞉la꞉go꞉ko꞉lo꞉ nio꞉ mo꞉tagilaki, ene nanog dia꞉melea꞉ki ta꞉fo꞉. \q1 \v 75 \x - \xo 1.75 \xt Tait 2.12-14\x*Nio꞉ nanogo꞉ dimidakiyo꞉, ho꞉leno꞉ tambo malilo꞉ dofo꞉liki, man digalo꞉ a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ kudu ha꞉na꞉melea꞉ki ta꞉fo꞉.” \q1 \v 76 \x - \xo 1.76 \xt Ais 40.3\x*“A꞉la꞉ta꞉ga꞉ ni so꞉wa Yo꞉n ge, Gode Iwalulo꞉ a꞉ma꞉ dinali sa꞉lan kaluwo꞉ geka꞉ a꞉la꞉sa꞉ma꞉ib. \q2 Alano꞉ o꞉mia꞉nigab amio꞉, elo꞉ mia꞉no꞉ tog a꞉no꞉ fadama꞉niki, ge ko꞉le ha꞉na꞉ib. \q1 \v 77 \x - \xo 1.77 \xt Jer 31.34\x*Gode eyo꞉ kaluka꞉isale enedo꞉wo꞉ a꞉ma꞉la꞉ gasilima꞉kiyo꞉, \q2 mogago꞉ inido꞉ dimida꞉sen a꞉no꞉ ga꞉lila꞉ma꞉ib. \q1 Iliyo꞉ a꞉la꞉asuluma꞉kiyo꞉, giyo꞉ wida꞉liki ha꞉na꞉ib. \q1 \v 78 \x - \xo 1.78 \xt Ais 60.1-2\x*Nili Gode eyo꞉ ni o꞉lia꞉yo꞉ ha꞉sa dowaki, nofolo alita꞉sen ko꞉lo꞉, \q2 nio꞉ a꞉na a꞉la꞉ta꞉ga꞉ gasili. \q1 A꞉la꞉go꞉ko꞉lo꞉ Godeya꞉lo꞉ Da꞉feyo꞉ kalu a꞉no꞉ ofa꞉ ya꞉no꞉ o꞉ngo꞉ ko꞉lo꞉ Hebene halona a꞉la꞉ta꞉ga꞉ ni o꞉lia꞉ mesa꞉no꞉ mia꞉nigab. \q1 \v 79 Kaluka꞉isale sololi usa siliki, soma꞉no꞉wo꞉ tagilakilo꞉ sab i a꞉no꞉, ho꞉ a꞉ma꞉yo꞉ ho꞉le alifa꞉ib. \q2 A꞉la꞉gakiyo꞉ ha꞉salo꞉ mesa꞉no꞉ tog nafa a꞉no꞉ eyo꞉ imo꞉wo꞉ walama꞉ib.” \m Sekalaya eyo꞉ to a꞉no꞉ a꞉la꞉sio꞉. \p \v 80 Tif amio꞉ so꞉wa a꞉no꞉ kalu alan dowalikiyo꞉, ene mamayo꞉lo꞉ halaido꞉ dowo꞉. E kalulo꞉ma kalaleli hen a꞉na ha꞉na꞉sa꞉ga꞉ silikiyo꞉, Isolael kaluka꞉isaleya꞉ siwa꞉l amilo꞉ fa꞉la꞉doma꞉no꞉ ho꞉len a꞉no꞉ yasilakiyo꞉ a꞉na sen. \c 2 \s1 Maliaya꞉ Ya꞉suwo꞉ sa꞉la꞉li \p \v 1 Ho꞉len a꞉namio꞉, Lom misa꞉ kalu alan, Sisa Ogastus, eyo꞉ ele nowo꞉ a꞉la꞉saefa꞉. Kaluka꞉isale Loma꞉ misa꞉ kaluwa꞉lo꞉ bo꞉fo꞉lab hen a꞉namilo꞉ sab a꞉no꞉, wiyo꞉ tambo bugo꞉wa dia꞉fa꞉niki, sa꞉sa꞉lima꞉ni ya꞉bika꞉ a꞉la꞉sio꞉. \v 2 Kilinius e Silia hen a꞉na gamani misa꞉ kalu silikiyo꞉, wiyo꞉ a꞉na mo꞉mo꞉da diaki sa꞉sa꞉lo꞉. \v 3 A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ kaluka꞉isaleyo꞉ tambo ene amisa꞉ndeya wiyo꞉ a꞉na sa꞉sa꞉lima꞉ni ha꞉na꞉sio꞉. \p \v 4 Yosa꞉b e Da꞉ibida꞉ ene eso꞉lo꞉ ko꞉lo꞉, e hen Ga꞉lili a꞉namio꞉ Nasala꞉t amisa꞉n a꞉no꞉ ta꞉ta꞉sa꞉ga꞉, Yudia hen a꞉namio꞉, Da꞉ibida꞉ amisa꞉n Ba꞉diliha꞉m a꞉na ane. \v 5 Ga Yosa꞉bo꞉lo꞉ same, Malia a꞉no꞉ alela꞉len ko꞉lo꞉, a꞉la꞉yo꞉ wiyo꞉ sa꞉sa꞉lima꞉ki ane. \v 6 A꞉la꞉yo꞉ amisa꞉n a꞉naka o꞉sena, Maliayo꞉ so꞉wa sa꞉la꞉lia꞉no꞉ ho꞉leno꞉ a꞉na fa꞉la꞉dowo꞉. \v 7 A꞉na fa꞉la꞉dowabiki, Malia eyo꞉ kalu so꞉wa wa꞉la꞉bo꞉ sa꞉la꞉li. Amisa꞉n a꞉namio꞉ mageso꞉ ayo꞉ kaluwa꞉ wa꞉lifo꞉ ko꞉lo꞉, eyo꞉ so꞉wa a꞉no꞉ helebeso꞉ga꞉ mela꞉sa꞉ga꞉, kaowa꞉ ma꞉no꞉lo꞉ na꞉sen i fofodo꞉ wa꞉l a꞉na dinafa mali alifa꞉. \fig Ba꞉diliha꞉m a꞉namio꞉, Malia eyo꞉ Ya꞉suwo꞉ sa꞉la꞉li.|alt="Jesus is born" src="IB04102_gr.tif" size="col" copy="Farid Faadil © Biblica, Inc. Used with permission. All rights reserved worldwide." ref="2.6-7" \fig* \s1 Ma꞉mula꞉ kaluwo꞉ sibilo꞉ bo꞉fo꞉lowando꞉wa mio꞉ \p \v 8 Hen a꞉namio꞉, sibilo꞉ bo꞉fo꞉lowan kalu nolo꞉ amisa꞉n ha꞉la꞉ya siliki, nulu a꞉namio꞉ sibiyo꞉ bo꞉fo꞉len. \v 9 A꞉na sen amio꞉, Alana꞉ ene ma꞉mul kaluwo꞉ ilo꞉wa fa꞉la꞉dowakiyo꞉, Alana꞉ ene ho꞉len halaido꞉ fo꞉fo꞉lesodo꞉ a꞉ma꞉yo꞉ iyo꞉ ho꞉lelia꞉ga꞉ dia꞉tabikiyo꞉, iyo꞉ mada tagio꞉ alan dowo꞉. \v 10 Ko꞉sega ma꞉mul kaluwa꞉yo꞉ imo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Gio꞉ tagila꞉so꞉bo! Niyo꞉ to nafa we gimo꞉ sa꞉ma꞉ni mio꞉. To nafa wema꞉yo꞉ kaluka꞉isaleyo꞉ tambo sagale alifa꞉ib. \v 11 O꞉g ho꞉len wenamio꞉, Da꞉ibida꞉ ene amisa꞉n amio꞉, so꞉wayo꞉ sa꞉la꞉liab. So꞉wa a꞉no꞉ Kalu Alan, Godeya꞉lo꞉ da꞉feyo꞉ kaluwo꞉\f + \fr 2.11 \ft Nio꞉ “Keliso” a꞉la꞉do꞉ sio꞉ a꞉ma꞉ ha꞉go꞉ we, Godeya꞉lo꞉ da꞉feyo꞉ kalu.\f* o꞉m ko꞉lo꞉, gilo꞉ a꞉ma꞉la꞉do꞉ gasilia꞉no꞉wo꞉ e. \v 12 Giliyo꞉ so꞉wa tuo꞉lun a꞉no꞉ hendelelo꞉b a꞉la꞉do꞉ ele ba꞉ba꞉no꞉ a꞉no꞉ niyo꞉ walama꞉nigo꞉l. So꞉wa tuo꞉lun a꞉no꞉ helebeso꞉ga꞉ mela꞉sa꞉ga꞉, kaowa꞉ ma꞉no꞉lo꞉ na꞉sen fofodo꞉ wa꞉l ami mali alifo꞉lena ba꞉ba꞉ib.” \fig Ma꞉mula꞉ kaluwo꞉ sibilo꞉ bo꞉fo꞉lowan kalumo꞉ sa꞉ma꞉ni mio꞉.|alt="Angel appears to shepherds" src="IB04103_gr.tif" size="col" copy="Farid Faadil © Biblica, Inc. Used with permission. All rights reserved worldwide." ref="2.8-12" \fig* \p \v 13 A꞉la꞉sa꞉la꞉sa꞉ga꞉ edabiki, wigibo a꞉naka ma꞉mula꞉ kalu modo꞉ nolo꞉ Hebene a꞉la꞉ta꞉ga꞉ a꞉na fa꞉la꞉dowa꞉sa꞉ga꞉, Godeya꞉ wiyo꞉ alan dulugu sa꞉laki a꞉la꞉sio꞉. \q1 \v 14 \x - \xo 2.14 \xt Luk 19.38\x*“Iwalu halonamio꞉ Gode E mada alan wabulun a꞉lab. \q1 Henfelo꞉ kaluka꞉isale Gode elo꞉ asulab i a꞉no꞉, \q2 ene ha꞉sa mesea꞉ki ta꞉tab.” \s1 Sibilo꞉ bo꞉fo꞉lowano꞉ Ya꞉suwo꞉ ba꞉ba꞉ni ane \p \v 15 Ma꞉mula꞉ kaluwo꞉ towo꞉ sa꞉la꞉sa꞉ga꞉, a꞉ma꞉la꞉ Hebene halona ha꞉na꞉ga꞉ dotabiki, sibilo꞉ bo꞉fo꞉lowan iliyo꞉ egelebo꞉ a꞉la꞉nenelo꞉. “O꞉gdo꞉ fa꞉la꞉dowab a꞉no꞉, Kalu Alana꞉ nimo꞉ widab ko꞉lo꞉, nio꞉lo꞉ ba꞉ba꞉niki, Ba꞉diliha꞉m hosona ha꞉na꞉n” a꞉la꞉sio꞉. \v 16 A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ iyo꞉ bo꞉bo꞉ge keda꞉i aneyo꞉, Yosa꞉b dia꞉ Malia o꞉lia꞉yo꞉ a꞉na ba꞉ba꞉. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ so꞉wa tuo꞉lun a꞉no꞉ kao ma꞉no꞉lo꞉ na꞉sen fofodo꞉ wa꞉la delena ba꞉ba꞉. \v 17 Iliyo꞉ so꞉wa a꞉no꞉ ba꞉da꞉sa꞉ga꞉yo꞉, ma꞉mula꞉ kaluwa꞉lo꞉ so꞉walo꞉ doba꞉da꞉lo꞉ sio꞉ a꞉no꞉ kalaba sa꞉la꞉i ane. \v 18 Kaluka꞉isaleyo꞉ sibilo꞉ bo꞉fo꞉lowana꞉lo꞉ to sa꞉lab a꞉no꞉ da꞉da꞉sa꞉ga꞉yo꞉, iyo꞉ tambo iligi dabu. \v 19 \x - \xo 2.19 \xt Luk 2.51\x*Ko꞉sega Malia eyo꞉ to sio꞉ a꞉no꞉ tambo ene asulo꞉ usamio꞉ sagala꞉li elen ko꞉lo꞉, to a꞉ma꞉ ha꞉go꞉ o꞉b sa꞉lakigaba꞉le a꞉la꞉asula꞉len. \v 20 A꞉la꞉ta꞉ga꞉ sibilo꞉ bo꞉fo꞉lowan kalu ililo꞉ dabu o꞉lia꞉ ililo꞉ ba꞉ba꞉ o꞉lia꞉ a꞉no꞉, ma꞉mula꞉ kaluwa꞉lo꞉ to sio꞉ o꞉leaumbo꞉ tambo hendele fa꞉la꞉dowabiki ba꞉ba꞉ ko꞉lo꞉, iliyo꞉ Godeya꞉ ene wiyo꞉ a꞉na dulugu sa꞉la꞉liki a꞉ma꞉la꞉ ha꞉na꞉sio꞉. \s1 Ya꞉suwo꞉ Godemo꞉ dimia꞉niki, Ya꞉lusalem ane \p \v 21 \x - \xo 2.21 \xt Luk 1.31\x*Ho꞉len owo꞉ fa꞉la꞉dowabiki, so꞉wa tuo꞉lun a꞉ma꞉ do꞉go꞉fo꞉ hege gedea꞉sa꞉ga꞉, ene wiyo꞉ Ya꞉su wikilo꞉. Wi we, Maliayo꞉ o꞉alela꞉ma꞉no꞉ a꞉labiki, ma꞉mul kaluwa꞉ tamina wikili alifa꞉. \p \v 22 \x - \xo 2.22 \xt Wkp 12.1-8\x*Yosa꞉b o꞉lia꞉ Malia o꞉lia꞉yo꞉ Mo꞉sa꞉s elo꞉ ele saefa꞉ a꞉no꞉ kudu ha꞉naki, Godeya꞉ siwa꞉l amilo꞉ malilo꞉ doma꞉no꞉ ho꞉len a꞉no꞉ fa꞉la꞉dowabiki, a꞉la꞉ma꞉yo꞉ so꞉wa a꞉no꞉ ta꞉ulia꞉ga꞉ Godemo꞉ dimia꞉niki, Ya꞉lusalem ane. \v 23 \x - \xo 2.23 \xt Kis 13.2,12\x*Mo꞉wo꞉ Alana꞉ ele difa꞉ a꞉namio꞉ a꞉la꞉sa꞉sa꞉lo꞉, “Kalu so꞉wa wa꞉la꞉b sa꞉la꞉liab a꞉no꞉, Gode Alanbo꞉ tambo dimia꞉bi” a꞉la꞉saefa꞉. \v 24 \x - \xo 2.24 \xt Wkp 12.8\x*A꞉la꞉ma꞉yo꞉ a꞉la꞉dimidama꞉no꞉ a꞉la꞉ta꞉ga꞉ ha꞉nakiyo꞉, a꞉la꞉yo꞉ Godemo꞉ boba nowo꞉ so꞉mea꞉ni ane. Mo꞉wo꞉ Alana꞉ ele difa꞉ a꞉namio꞉ a꞉la꞉sa꞉sa꞉lo꞉, “O꞉ba꞉ hi a꞉la꞉ya꞉le, mo꞉ o꞉ba꞉ hifun a꞉la꞉ya꞉le a꞉la꞉ dimia꞉bi” a꞉la꞉saefa꞉ ko꞉lo꞉, a꞉la꞉dimidama꞉ni ane. \s1 Simeon dia꞉ Analia꞉yo꞉ Ya꞉suwo꞉ ba꞉ba꞉ \p \v 25 Ho꞉len a꞉namio꞉ kalu nowo꞉ Ya꞉lusalem a꞉na sen. Ene wiyo꞉ Simeon. E mada digalo꞉ kalu a꞉la꞉ta꞉ga꞉, Godeya꞉ ene mando꞉ kudu ha꞉na꞉leno꞉ e. Isolael kaluka꞉isaleyo꞉ ha꞉sa mesea꞉kilo꞉ mia꞉nigab a꞉no꞉ ba꞉ba꞉no꞉ ko꞉lo꞉ yasisen. Mama Malilo꞉ a꞉no꞉ e amio꞉ wa꞉lifo꞉ ko꞉lo꞉ \v 26 Mamaya꞉ emo꞉wo꞉ widakiyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Ge o꞉semo꞉sowo꞉ elen ami, Godeya꞉lo꞉ Da꞉feyo꞉ Kalu Alan a꞉no꞉ go꞉no꞉n siya꞉ ba꞉ba꞉ib” a꞉la꞉sio꞉. \v 27 A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ Godeya꞉ Mamayo꞉ Simeon amio꞉ wa꞉litabiki, Mama a꞉ma꞉yo꞉ e tililia꞉ga꞉, Godeya꞉ malilo꞉ aya ane. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ Yosa꞉b o꞉lia꞉ Malia o꞉lia꞉ma꞉yo꞉ ele saefa꞉ a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ kudu ha꞉naki, Ya꞉su tuo꞉lun a꞉no꞉ Godeya꞉ malilo꞉ aya ta꞉ulia꞉gane. A usa ta꞉ulia꞉ga꞉ fa꞉la꞉dowabiki, \v 28 Simeon eyo꞉ so꞉wa tuo꞉lun a꞉no꞉ fo꞉fo꞉lelia꞉ga꞉ ta꞉lidotaki, Godeya꞉ wiyo꞉ dulugu sa꞉lakiyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, \q1 \v 29 “Gode Ge, kelego꞉ tambolo꞉ Biso꞉wo꞉ imilise Ge. \q2 Ne gi nanog dian kalu. \q1 Gilo꞉ tamin amilo꞉ dinali sio꞉ a꞉no꞉ dimido꞉ ko꞉lo꞉, \q2 giyo꞉ ne ha꞉sa mesa꞉ hamana꞉ki fage alifoma. \q1 \v 30 \x - \xo 2.30 \xt Ais 52.10, Luk 3.6, Tait 2.11\x*Mo꞉wo꞉ nilo꞉ a꞉ma꞉la꞉ gasilia꞉no꞉ kalu, gilo꞉ iliga꞉fo꞉ a꞉no꞉ no꞉no꞉n siya꞉ bo꞉do꞉l. \q2 \v 31 Henfelo꞉ kaluka꞉isaleyo꞉ tambo bo꞉ba꞉kiyo꞉, giyo꞉ a꞉na dimidaefa꞉. \q1 \v 32 \x - \xo 2.32 \xt Ais 42.6, 49.6, 52.10\x*E ho꞉len doma꞉ib ko꞉lo꞉, Yu kaluka꞉isalema iliyo꞉ Godeyo꞉ asuluma꞉kiyo꞉, ho꞉len a꞉ma꞉yo꞉ walama꞉ib. \q2 A꞉la꞉ta꞉ga꞉ ho꞉ a꞉ma꞉yo꞉ Isolael kaluka꞉isale go꞉no꞉ndo꞉mo꞉wo꞉ wi alano꞉ ko꞉lo꞉ dimia꞉ib.” \p \v 33 A꞉la꞉sa꞉labiki iya o꞉lia꞉ ano o꞉lia꞉yo꞉ Simeon elo꞉ to sa꞉lab a꞉no꞉ da꞉da꞉sa꞉ga꞉yo꞉, a꞉la꞉yo꞉ molo dabu. \v 34 \x - \xo 2.34 \xt Ais 8.14, Madi 21.42, 1Bid 2.8\x*Simeon eyo꞉ iyo꞉ sagale alifoma꞉ki, Godemo꞉ dulugu sa꞉la꞉sa꞉ga꞉yo꞉, to nowo꞉ anomo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉. “Dabuma. So꞉wa we, Gode Ene da꞉fea꞉sa꞉ga꞉ iliga꞉fo꞉lo꞉biki, Isolael kaluka꞉isale nolo꞉ hena sana to꞉loma꞉ib ko꞉sega, nolo꞉ gasilia꞉ga꞉ iwalu ta꞉felema꞉ib. E ele ba꞉ba꞉no꞉wo꞉ o꞉ngo꞉ dowaliki, kaluka꞉isale modo꞉ nolba꞉yo꞉ emo꞉wo꞉ mo꞉beaki gadi sa꞉ma꞉ib. \v 35 Eyo꞉ kaluka꞉isale ililo꞉ wo꞉no꞉ledo꞉ asulo꞉wo꞉ kalaba walama꞉ki ta꞉fa꞉ib. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ nagalo꞉ alan a꞉ma꞉yo꞉ gi asulo꞉ amio꞉ helebe siya꞉lo꞉ olo꞉wo꞉ auma꞉ib.” Simeon eyo꞉ a꞉la꞉sio꞉. \p \v 36 Ho꞉len a꞉namio꞉ Godeya꞉lo꞉ dinali sa꞉lan ga nowo꞉ Ana ko꞉lo꞉ elo꞉ us a꞉na elen. Ene iyayo꞉ Fanuel. Ene so꞉lo꞉ mio꞉wo꞉, Asel. E mada anaso꞉ ulula꞉li. Tamin amio꞉ e kaluwa꞉yo꞉ dia꞉sa꞉ga꞉, dona dom a꞉la꞉fo꞉wo꞉ ta꞉ta꞉ga꞉yo꞉, ene ino꞉ a꞉na sowo꞉. \v 37 Ino꞉ sowabikiyo꞉ ga a꞉no꞉ sa꞉ba꞉lo꞉ elen. E donayo꞉ do꞉ a꞉la꞉lowo꞉wo꞉ o a꞉la꞉ta꞉ga꞉ fa꞉la꞉da꞉in gulula꞉ ko꞉lo꞉ elen. E Godeya꞉ malilo꞉ a us a꞉na iliki, ma꞉no꞉wo꞉ mo꞉naki, ho꞉lenowo꞉lo꞉, nuluwo꞉lo꞉ Godemo꞉ dulugu sa꞉la꞉len. \v 38 Simeon eyo꞉ Maliamo꞉ sa꞉la꞉labikiyo꞉, wigibo a꞉naka, Ana elo꞉ ko꞉na꞉ma finda꞉ga꞉ kagayaka, Godemo꞉ mada o꞉m a꞉la꞉sio꞉. Ana eyo꞉ so꞉wa we ko꞉lo꞉ malolakiyo꞉, Godeya꞉lo꞉ Ya꞉lusalem kaluka꞉isaleyo꞉ ga꞉li mesea꞉kilo꞉ sili alifa꞉no꞉ yasila꞉len kaluka꞉isale i o꞉mo꞉wo꞉ malolo꞉ me. \s1 Iyo꞉ Nasala꞉t a꞉ma꞉la꞉ ane \p \v 39 \x - \xo 2.39 \xt Madi 2.23\x*A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ iyo꞉ Alana꞉lo꞉ ele to saefa꞉ a꞉no꞉ tambo dimida꞉sa꞉ga꞉ ko꞉m a꞉la꞉takiyo꞉, iyo꞉ ini amisa꞉n Nasala꞉t, Ga꞉lili hen a꞉na a꞉ma꞉la꞉ ane. \v 40 A꞉la꞉ta꞉ga꞉ so꞉wa Ya꞉su a꞉no꞉ mada halaido꞉ anayakiyo꞉, asulo꞉lo꞉ di kalu dowabiki, Godeya꞉ kanulo꞉wo꞉ e o꞉lia꞉ elen. \s1 Ya꞉suwo꞉ malilo꞉ aya ane \p \v 41 \x - \xo 2.41 \xt Kis 12.24-27, 23.14-17, Lo 16.1-8\x*Donayo꞉ tambo amio꞉ Tinio꞉ Asulo꞉ Ma꞉no꞉ ma꞉no꞉ ho꞉len a꞉no꞉ fa꞉la꞉dowab amio꞉ Ya꞉suwa꞉ ene iya o꞉lia꞉ anolia꞉yo꞉ Ya꞉lusalem a꞉na ha꞉na꞉sen. \v 42 Ya꞉suwo꞉ donayo꞉ kugula꞉fo꞉ dowabikiyo꞉, iyo꞉ Yuwa꞉ man ko꞉lo꞉ kudu ha꞉naki, Ya꞉lusalem halona ane. \v 43 Tinio꞉ Asulo꞉ Ma꞉no꞉ na꞉i mio꞉wo꞉ a꞉na eda꞉sa꞉ga꞉, a꞉la꞉yo꞉ a꞉ma꞉la꞉ ini amisa꞉na ha꞉nabiki, so꞉wa a꞉no꞉ Ya꞉lusalem a꞉naka sen. Ko꞉sega, a꞉la꞉ma꞉yo꞉ e hende ta꞉fo꞉ mio꞉ a꞉la꞉bo꞉ mada mo꞉asulo꞉. \v 44 A꞉la꞉ma꞉yo꞉ e iasi nol o꞉lia꞉ yab a꞉la꞉asulaki, ho꞉len imiligo꞉ ka ha꞉na꞉sa꞉ga꞉ dotabikiyo꞉, a꞉la꞉ma꞉yo꞉ so꞉lo꞉ o꞉lia꞉ iasi kalu i us a꞉namio꞉ mo꞉mo꞉da kedo꞉. \v 45 A꞉la꞉ma꞉yo꞉ e kedo꞉wo꞉ mo꞉ba꞉dabiki, a꞉la꞉yo꞉ a꞉ma꞉la꞉ Ya꞉lusalem a꞉na ane. \v 46 Ho꞉leno꞉ otalen ta꞉ta꞉ga꞉ ami, e Godeya꞉ malilo꞉ a us a꞉na sena ba꞉ba꞉. A꞉namio꞉ e widan kalu o꞉lia꞉ siliki, ililo꞉ to sa꞉lab a꞉no꞉ da꞉da꞉la꞉ga꞉yo꞉, imo꞉ dabu ba꞉da꞉liki sena ba꞉ba꞉. \v 47 Kalu Ya꞉su elo꞉ a꞉ma꞉la꞉ sa꞉labikilo꞉ dabu iliyo꞉ ene asulo꞉wo꞉ ba꞉da꞉ga꞉, tambo molo asulo꞉. \v 48 A꞉la꞉ma꞉yo꞉ e ba꞉da꞉ga꞉, mada iligo꞉. Ba꞉da꞉sa꞉ga꞉, ene anowa꞉yo꞉ emo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉. “Ni so꞉wa, ge na꞉nbo꞉lo꞉ a꞉la꞉do꞉ dimidab ko waga dimidaya? Go꞉l na꞉no꞉ kele asulaki, ge a꞉na kelelia꞉ga꞉ mio꞉” a꞉la꞉sio꞉. \v 49 Eyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Gaino꞉ ne waga keda꞉i mio꞉wo꞉? Ne dowa꞉ aya sab a꞉la꞉bo꞉, gaino꞉ mo꞉asulo꞉wo꞉?” Ya꞉su eyo꞉ a꞉la꞉sio꞉. \v 50 Ko꞉sega elo꞉ to sa꞉lab a꞉no꞉, a꞉la꞉ma꞉yo꞉ ha꞉go꞉ mo꞉fanda asulo꞉. \v 51 \x - \xo 2.51 \xt Luk 2.19\x*A꞉la꞉ta꞉ga꞉ e a꞉la꞉ o꞉lia꞉ a꞉ma꞉la꞉ Nasala꞉t holona ha꞉na꞉sa꞉ga꞉ silikiyo꞉, e a꞉la꞉ma꞉ ha꞉ga dowaki, to a꞉la꞉ma꞉lo꞉ sa꞉lab a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ kudu ha꞉na꞉len. Ko꞉sega kelego꞉ tambo fa꞉la꞉dowo꞉ a꞉no꞉ Malia eyo꞉ asulo꞉ usa asulufo꞉liki elen. \p \v 52 \x - \xo 2.52 \xt 1Sam 2.26, Sndn 3.4\x*Ya꞉suwo꞉ analiakiyo꞉, ene asulo꞉wo꞉ nafa halaido꞉ dowabiki, Godeya꞉ si wa꞉l amio꞉lo꞉, kaluka꞉isaleya꞉ ba꞉ba꞉ amio꞉lo꞉, emo꞉wo꞉ sagala꞉ mela꞉no꞉ dowo꞉ ba꞉ba꞉. \c 3 \s1 Yo꞉n eyo꞉ towo꞉ wido꞉ \r Madi 3.1-12, Mak 1.1-8, Yo꞉n 1.19-28 \p \v 1 Sisa Taibelias e Lom misa꞉ kalu bo꞉fo꞉likilo꞉ eleno꞉, donayo꞉ do꞉la꞉ta꞉ga꞉ bila꞉fo꞉ gulula꞉sa꞉ga꞉yo꞉, Fondias Failat e Yudia hen a꞉namio꞉ gamani misa꞉ sen. O꞉g a꞉namio꞉ Ha꞉lod e Ga꞉lili hen a꞉no꞉ e bo꞉fo꞉liki, ene ao Filib e Idulia o꞉lia꞉ Takonitis hen a꞉la꞉ a꞉no꞉ e bo꞉fo꞉len. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ Lisanias e Abilene hen a꞉no꞉ e bo꞉fo꞉len. \v 2 Kaiafas o꞉lia꞉ Anas o꞉lia꞉yo꞉ bobalo꞉ so꞉mea꞉sen misa꞉ kalu dowab ho꞉len a꞉namio꞉, Sekalayaya꞉ inso꞉ Yo꞉n e kalaleli hen a꞉na sabiki, Godeya꞉ towo꞉ eya a꞉la꞉ta꞉ga꞉ fa꞉la꞉dowo꞉. \v 3 \x - \xo 3.3 \xt Ilig 13.24\x*A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ eyo꞉ ho꞉n Yodan anib doba꞉da꞉lo꞉ amisa꞉n a꞉na wida꞉i sia꞉likiyo꞉, “Gode eyo꞉ gili mogago꞉ dimida꞉sen a꞉no꞉ hala꞉ma꞉ki, gio꞉ asulo꞉wo꞉ nodolaki, ho꞉na to꞉loma” a꞉la꞉sa꞉la꞉liki wida꞉i ane. \v 4 \x - \xo 3.4 \xt Ais 40.3-5\x*Dinali sa꞉lan kalu Aisaya eyo꞉ a꞉la꞉sa꞉sa꞉lo꞉, \q1 “Kalu imilig nowo꞉ kalaleli hen a꞉na iliki \q2 ho꞉le sa꞉lakiyo꞉, \q1 ‘Kalu Alando꞉ mia꞉no꞉ togo꞉ dinafama. \q2 Tog a꞉no꞉ digale fadaifoma. \q1 \v 5 Hen gagodo꞉ a꞉no꞉ tambo ko꞉le alifelaki, \q2 hen misio꞉ a꞉no꞉ tambo dali ko꞉nela꞉bi. \q1 Tog kowagelo꞉wo꞉ digale imili fadaitaki, \q2 tog mogago꞉ a꞉lab a꞉no꞉lo꞉ dinafale fadaita꞉bi. \q1 \v 6 A꞉la꞉dimidalikiyo꞉ Godeya꞉lo꞉ asuwa꞉takilo꞉ gasilian man a꞉no꞉ henfelo꞉ kaluka꞉isaleyo꞉ tambo ba꞉ba꞉ib.’” \f + \fr 3.6 \ft Aisaya 40.3-9\f* \m Aisaya eyo꞉ Yo꞉n elo꞉ nanog dia꞉nigab a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ asulaki, to a꞉no꞉ a꞉na sa꞉sa꞉lo꞉. \p \v 7 \x - \xo 3.7 \xt Madi 12.34, 23.33\x*Kaluka꞉isale modo꞉ a꞉no꞉ Yo꞉n elo꞉wa ho꞉na to꞉loma꞉ki mio꞉ ko꞉lo꞉, Yo꞉n eyo꞉ imo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Gio꞉ kisa꞉wa꞉lo꞉ o꞉ngo꞉ dowo꞉. Godeya꞉lo꞉ mo꞉walilakilo꞉ falasila꞉ma꞉nigab a꞉no꞉, gio꞉ begele alita꞉ga꞉ hamana꞉kiyo꞉ abe hagugu sio꞉wo꞉? \v 8 \x - \xo 3.8 \xt Yo꞉n 8.33,39\x*Gio꞉ Godeya꞉ gadio꞉wo꞉ tininima꞉nikiyo꞉, asulo꞉ nodolo꞉ a꞉ma꞉ fo nafayo꞉, gililo꞉ man dimidan us a꞉namio꞉ fowo꞉ hele alita꞉bi. Ablahamo꞉ nili ma꞉mu ko꞉lo꞉ nio꞉ o꞉li sili alifa꞉no꞉ a꞉la꞉likiyo꞉ gegelebo꞉ sa꞉la꞉lowa꞉so꞉bo. Niyo꞉ gimo꞉wo꞉ a꞉la꞉so꞉lo꞉l. Gode eyo꞉ Ablahama꞉ ema꞉mu i nolo꞉ u wena a꞉la꞉ta꞉ga꞉yo꞉ o꞉lika fa꞉la꞉do alifa꞉ib. \v 9 \x - \xo 3.9 \xt Madi 7.19\x*Kabiyo꞉ imo꞉ amio꞉ o꞉ma dia꞉fo꞉lab ko꞉lo꞉, iyo꞉ tambo fo nafalo꞉ mo꞉hedab a꞉no꞉ gegedelia꞉ga꞉ deya gilima꞉ib.” \p \v 10 Yo꞉n eyo꞉ a꞉la꞉sa꞉labiki, kalu kegeo꞉ iliyo꞉ emo꞉wo꞉ a꞉la꞉dabu ba꞉ba꞉, “A꞉la꞉go꞉lo꞉biki, niliyo꞉ waga dimidama꞉no꞉wa꞉le?” \p \v 11 Eyo꞉ a꞉ma꞉la꞉bo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Kalu abeyo꞉ helebeso꞉g ka꞉la꞉seno꞉ a꞉la꞉ da꞉lalega, nowo꞉ kalu aundo꞉ma dowab emo꞉ dimia꞉bi. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ kalu ge ma꞉no꞉wo꞉ da꞉lalega, a꞉la꞉ka dimida꞉bi” a꞉la꞉sio꞉. \v 12 \x - \xo 3.12 \xt Luk 7.29\x*A꞉la꞉ta꞉ga꞉ takis molelo꞉ dia꞉sen kalu nolo꞉ Yo꞉n elo꞉wa ho꞉na to꞉loma꞉ki mio꞉ ko꞉lo꞉, iliyo꞉ Yo꞉nbo꞉wo꞉ a꞉la꞉dabu ba꞉ba꞉, “Widan kalu, niliyo꞉ waga dimidama꞉no꞉wa꞉le?” \v 13 Eyo꞉ imo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Giliyo꞉ gamani kaluwa꞉lo꞉ saefa꞉ o꞉leauka dia꞉bi. Moleyo꞉ wa꞉l amio꞉ nolo꞉ bama꞉kiyo꞉ ha꞉iya꞉so꞉bo.” \v 14 Da꞉la꞉di kalu nolba꞉yo꞉ Yo꞉nbo꞉wo꞉ a꞉la꞉dabu ba꞉ba꞉, “Niliyo꞉lo꞉ waga dimidama꞉no꞉wa꞉le?” A꞉la꞉da꞉dabiki eyo꞉ imo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Mole gimo꞉lo꞉ kililia꞉sen o꞉leauka dia꞉no꞉ sagala꞉bi. Giliyo꞉ mole nolo꞉ dia꞉no꞉ a꞉lakiyo꞉, go꞉no꞉n halaido꞉wa꞉yo꞉ susuda꞉so꞉bo. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ dikili sa꞉lakiyo꞉ diga꞉lila꞉so꞉bo.” \p \v 15 Kaluka꞉isale iyo꞉ sagala꞉liki yasisen ko꞉lo꞉ ili asulo꞉ amio꞉ “Yo꞉n e Godeya꞉lo꞉ Da꞉feyo꞉ Kaluwo꞉ weya꞉le?” a꞉la꞉asula꞉len. \v 16 \x - \xo 3.16 \xt Ilig 13.25\x*A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ Yo꞉n eyo꞉ imo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Niyo꞉ gio꞉ ho꞉ndeya to꞉lola꞉lo꞉l. Ko꞉sega kalu ni fa꞉s amilo꞉ mia꞉nigab a꞉ma꞉, ene halaido꞉wo꞉ alan ko꞉lo꞉, ne e tiniab. Ne wilo꞉ma kalu ko꞉lo꞉, niyo꞉ e budi sa꞉ga꞉lo꞉ a꞉namilo꞉ me melealifa꞉ a꞉no꞉ ni fagela꞉ma꞉no꞉wo꞉ mo꞉ililo꞉. Eyo꞉ gio꞉ Mama Malilo꞉ o꞉lia꞉ de o꞉lia꞉ a꞉na to꞉loma꞉ib. \v 17 Eyo꞉ bebo꞉ dila꞉sa꞉ga꞉, wit fo hende a꞉no꞉ kegenema꞉no꞉ a꞉la꞉liki, uwa꞉fo꞉ e dagi amio꞉ ta꞉li sab. Eyo꞉ wit fo hende a꞉no꞉ kegea꞉sa꞉ga꞉, ene aya dia꞉fa꞉ib. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ sebeb mogago꞉ o꞉da꞉lab a꞉no꞉, de mo꞉dalima꞉no꞉ a꞉lab a꞉na gilima꞉ib.” \v 18 Yo꞉n eyo꞉ to widakiyo꞉, tog ko꞉li ko꞉lilo꞉wa wido꞉. Eyo꞉ kaluka꞉isaleya꞉ asulo꞉wo꞉ digidalitakiyo꞉, Godeya꞉ to nafa a꞉no꞉ a꞉na wida꞉len. \s1 Ha꞉lod eyo꞉ Yo꞉no꞉ dibolo aya disa꞉ \p \v 19 \x - \xo 3.19 \xt Madi 14.3-4, Mak 6.17-18\x*Yo꞉n eyo꞉ gamani misa꞉ kalu Ha꞉lodbo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Ge gaowa꞉ inga Ha꞉lodias o꞉lia꞉lo꞉ mogago꞉ dimido꞉ a꞉no꞉ mo꞉lilo꞉.” Ha꞉lod elo꞉ man mogago꞉ ko꞉li ko꞉lilo꞉ nol dimida꞉sen a꞉no꞉lo꞉ tambo Yo꞉n eyo꞉ kalaba sio꞉. \v 20 A꞉la꞉sa꞉labiki Ha꞉lod elo꞉ mogago꞉ tamin amilo꞉ dimida꞉len a꞉no꞉ wa꞉ka a꞉kudu dimidakiyo꞉, Yo꞉n e dibolo aya to꞉lo alifa꞉. \s1 Ya꞉suwo꞉ Yo꞉na꞉ ho꞉na to꞉lolo꞉ \r Madi 3.13-17, Mak 1.9-11 \p \v 21-22 \x - \xo 3.21-22 \xt Yo꞉n 1.32\x*Ho꞉len no amio꞉ Yo꞉n eyo꞉ kaluka꞉isale modo꞉ nolo꞉ ho꞉na to꞉lola꞉labikiyo꞉, Ya꞉su elo꞉ ho꞉na to꞉lolo꞉. To꞉lola꞉sa꞉ga꞉ Ya꞉su eyo꞉ Godemo꞉ dulugu sa꞉labikiyo꞉, Hebene a꞉no꞉ kolaetabiki, Mama Malilo꞉wo꞉, o꞉ba꞉ hi o꞉ngo꞉ ko꞉lo꞉ Hebene a꞉la꞉ta꞉ga꞉ dalolia꞉ tinda꞉ga꞉, elo꞉wa mio꞉. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ to nowo꞉ Hebene a꞉la꞉ta꞉ga꞉ sa꞉lakiyo꞉, “Ge no꞉no꞉n so꞉wa ha꞉fo꞉lo꞉ disa꞉yo꞉ ge. Giyo꞉ ne mada sagale alitakigab” a꞉la꞉sio꞉. \s1 Ya꞉suwa꞉ ema꞉mu i mio꞉wo꞉ we \p \v 23 \x - \xo 3.23 \xt Luk 4.22, Yo꞉n 6.42\x*Ya꞉su e donayo꞉ do꞉ a꞉la꞉fo꞉wo꞉ otalen a꞉no꞉ gulula꞉sa꞉ga꞉yo꞉, Godeya꞉ towo꞉ a꞉na mo꞉mo꞉da wido꞉. Kaluka꞉isaleya꞉yo꞉ Ya꞉su e Yosa꞉ba꞉ ene inso꞉ a꞉la꞉asulo꞉. \li1 \v 24 Yosa꞉b e Heliya꞉ inso꞉. \li1 Heli e Madada꞉ inso꞉. \li1 Madad e Libaiya꞉ inso꞉. \li1 Libai e Melkiya꞉ inso꞉. \li1 Melki e Yanaiya꞉ inso꞉. \li1 Yanai e Yosa꞉ba꞉ inso꞉. \li1 \v 25 Yosa꞉b e Madatiasa꞉ inso꞉. \li1 Madatias e A꞉mosa꞉ inso꞉. \li1 A꞉mos e Nahuma꞉ inso꞉. \li1 Nahum e Hesliya꞉ inso꞉. \li1 Hesli e Nagaiya꞉ inso꞉. \li1 \v 26 Nagai e Mada꞉ inso꞉, \li1 Mad e Madatiasa꞉ inso꞉. \li1 Madatias e Semena꞉ inso꞉. \li1 Semen e Yosega꞉ inso꞉. \li1 Yoseg e Yodaya꞉ inso꞉. \li1 \v 27 Yoda e Yoanaya꞉ inso꞉. \li1 Yoana e Lesaya꞉ inso꞉. \li1 Lesa e Selubabela꞉ inso꞉. \li1 Sa꞉lubabel e Seadiela꞉ inso꞉. \li1 Seadiel e Neliya꞉ inso꞉. \li1 \v 28 Neli e Melkiya꞉ inso꞉. \li1 Melki e Adiya꞉ inso꞉. \li1 Adi e Kosama꞉ inso꞉. \li1 Kosam e Elmadama꞉ inso꞉. \li1 Elmadam e Ela꞉ inso꞉. \li1 \v 29 El e Yosuaya꞉ inso꞉. \li1 Yosua e Eliesaya꞉ inso꞉. \li1 Eliesa e Yolima꞉ inso꞉. \li1 Yolim e Madada꞉ inso꞉. \li1 Madad e Libaiya꞉ inso꞉ \li1 \v 30 Libai e Simeona꞉ inso꞉. \li1 Simeon e Yudaya꞉ inso꞉. \li1 Yuda e Yosa꞉ba꞉ inso꞉. \li1 Yosa꞉b e Yonama꞉ inso꞉. \li1 Yonam e Eliakima꞉ inso꞉. \li1 \v 31 Eliakim e Meleaya꞉ inso꞉. \li1 Melea e Menaya꞉ inso꞉. \li1 Mena e Madadaya꞉ inso꞉. \li1 Madada e Natana꞉ inso꞉. \li1 Natan e Da꞉ibida꞉ inso꞉. \li1 \v 32 \x - \xo 3.32 \xt Lud 4.17-22\x*Da꞉ibid e Ya꞉siya꞉ inso꞉. \li1 Ya꞉si e Obeda꞉ inso꞉. \li1 Obed e Boasa꞉ inso꞉. \li1 Boas e Salamona꞉ inso꞉. \li1 Salamon e Nasona꞉ inso꞉. \li1 \v 33 Nason e Aminadaba꞉ inso꞉. \li1 Aminadab e Admina꞉ inso꞉. \li1 Admin e Aniya꞉ inso꞉. \li1 Ani e Heslona꞉ inso꞉. \li1 Heslon e Belesa꞉ inso꞉. \li1 Beles e Yudaya꞉ inso꞉. \li1 \v 34 Yuda e Ya꞉koba꞉ inso꞉. \li1 Ya꞉kob e Aisa꞉ga꞉ inso꞉. \li1 Aisa꞉g e Ablahama꞉ inso꞉. \li1 Ablaham e Telaya꞉ inso꞉. \li1 Tela e Nahola꞉ inso꞉. \li1 \v 35 Nahol e Seluga꞉ inso꞉. \li1 Selug e Leuwa꞉ inso꞉. \li1 Leu e Belega꞉ inso꞉. \li1 Beleg e Ebela꞉ inso꞉. \li1 Ebel e Silaya꞉ inso꞉. \li1 \v 36 \x - \xo 3.36 \xt Mo꞉mo꞉ 11.10-26\x*Sila e Ka꞉ina꞉na꞉ inso꞉. \li1 Ka꞉ina꞉n e Alafasaga꞉ inso꞉. \li1 Alafasag e Sa꞉ma꞉ inso꞉. \li1 Sa꞉m e Noaya꞉ inso꞉. \li1 Noa e Lamega꞉ inso꞉. \li1 \v 37 Lameg e Metuselaya꞉ inso꞉. \li1 Metusela e Inoga꞉ inso꞉. \li1 Inog e Yaleda꞉ inso꞉. \li1 Yaled e Mahalalela꞉ inso꞉. \li1 Mahalalel e Ka꞉ina꞉na꞉ inso꞉. \li1 \v 38 \x - \xo 3.38 \xt Mo꞉mo꞉ 4.25-26\x*Ka꞉ina꞉n e Enosa꞉ inso꞉. \li1 Enos e Sa꞉da꞉ inso꞉. \li1 Sa꞉d e Adama꞉ inso꞉. \li1 Adam e Godeya꞉ ene so꞉wa. \c 4 \s1 Ya꞉suwo꞉ da꞉fe ba꞉ba꞉ \p \v 1 Ya꞉suwo꞉ ho꞉n Yodan a꞉na to꞉lola꞉sa꞉ga꞉ a꞉ma꞉la꞉ mio꞉ amio꞉, Mama Malilo꞉wo꞉ e amio꞉ wa꞉lifo꞉ ko꞉lo꞉, Mama Malilo꞉ a꞉ma꞉ tililia꞉ga꞉ kalaleli hena ane. \v 2 Ya꞉su e ho꞉len do꞉la꞉fo꞉ fa꞉la꞉da꞉in a꞉no꞉ kalaleli hen a꞉na sabiki, Sa꞉da꞉na꞉ eyo꞉ Ya꞉suwo꞉ a꞉na da꞉fe ba꞉da꞉len. Ho꞉len a꞉namio꞉ Ya꞉suwo꞉ ma꞉no꞉wo꞉ mada mo꞉nabikiyo꞉, maiyo꞉wo꞉ alan dowo꞉. \v 3 A꞉la꞉go꞉ko꞉lo꞉ Sa꞉da꞉na꞉ eyo꞉ Ya꞉sumo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Ge Godeya꞉ so꞉walelalega, u we ma꞉n fa꞉la꞉doma꞉ki sama.” \v 4 \x - \xo 4.4 \xt Lo 8.3\x*Ya꞉su eyo꞉ emo꞉ a꞉ma꞉la꞉ sa꞉laki, “Godeya꞉ bugo꞉ amio꞉ towo꞉ a꞉la꞉sa꞉sa꞉lo꞉ ko꞉lo꞉lab, ‘Ma꞉no꞉leko꞉ na꞉lab a꞉ma꞉yo꞉, mela꞉no꞉ hendeleyo꞉ mo꞉dimia꞉sen.’” \p \v 5 A꞉la꞉sa꞉la꞉sa꞉ga꞉ Sa꞉da꞉na꞉ eyo꞉ Ya꞉suwo꞉ iwalu tililia꞉ga꞉ fa꞉la꞉dowakiyo꞉, wigibole a꞉naka henfelo꞉ amilo꞉ amisa꞉n dila꞉ we tambo emo꞉ widabi ba꞉ba꞉. \v 6 Ba꞉da꞉sa꞉ga꞉ Sa꞉da꞉na꞉ eyo꞉ Ya꞉sumo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Henfelo꞉ amilo꞉ amisa꞉n we tambo ge misa꞉ kalu iliki bo꞉fo꞉melea꞉ki, niyo꞉ halaido꞉wo꞉ gemo꞉ dimia꞉no꞉ ko꞉lo꞉, ge wabulun kalu doma꞉ib. Halaido꞉ a꞉no꞉ nemo꞉ dimi ko꞉lo꞉, kalu o꞉bmo꞉wa꞉le dimia꞉no꞉ dowalega, niyo꞉ o꞉lika dimia꞉no꞉. \v 7 A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ ge ni ha꞉ga dowaki, ne dulugu sa꞉lalega, niyo꞉ kelego꞉ we tambo gemo꞉ dimia꞉no꞉.” \v 8 \x - \xo 4.8 \xt Lo 6.13-14\x*A꞉la꞉sa꞉labiki Ya꞉su eyo꞉ a꞉ma꞉la꞉bo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Godeya꞉ bugo꞉ amio꞉ towo꞉ a꞉la꞉sa꞉sa꞉lo꞉ ko꞉lo꞉ da꞉lab, ‘Giyo꞉ go꞉no꞉ Gode, Kalu Alan a꞉ma꞉ ha꞉ga dowakiyo꞉, imilig eko꞉ wabudaki dulugu sa꞉la꞉bi.’ ” \p \v 9 A꞉la꞉ta꞉ga꞉ Sa꞉da꞉na꞉ eyo꞉ Ya꞉suwo꞉ tililia꞉sa꞉ga꞉ Ya꞉lusalem a꞉na ha꞉nakiyo꞉, Godeya꞉ Malilo꞉ a doga꞉ wa꞉la fa꞉la꞉ ha꞉na꞉sa꞉ga꞉ kagayaki, emo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉. “Ge Godeya꞉ so꞉walelalega, hen holona ho꞉lufoma. \v 10 \x - \xo 4.10 \xt Song 91.11-12\x*Mo꞉wo꞉ Godeya꞉ bugo꞉ amio꞉ towo꞉ a꞉la꞉sa꞉sa꞉lo꞉ ko꞉lo꞉ da꞉lab, \q1 “‘Gode eyo꞉ ene ma꞉mula꞉ kalumo꞉wo꞉ \q2 ge asuwa꞉foma꞉ki sa꞉ma꞉ib. \q1 \v 11 Gi gibo꞉ u amio꞉ walalabena꞉ki, \q2 ili dagi wa꞉la talulia꞉ib.’” \m \v 12 \x - \xo 4.12 \xt Lo 6.16, 1Kol 10.9\x*A꞉la꞉sa꞉labiki, Ya꞉su eyo꞉ a꞉ma꞉la꞉bo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Godeya꞉ to sa꞉sa꞉lo꞉ a꞉namio꞉ a꞉la꞉sio꞉ ko꞉lo꞉lab, ‘Giyo꞉ go꞉no꞉n Gode, Kalu Alan a꞉no꞉ da꞉feakiyo꞉ nodo ba꞉da꞉so꞉bo.’” \p \v 13 \x - \xo 4.13 \xt Hibu 2.18, 4.15\x*Sa꞉da꞉na꞉ eyo꞉ Ya꞉suwo꞉ da꞉fe ba꞉da꞉i ha꞉na꞉len a꞉no꞉ eda꞉sa꞉ga꞉yo꞉, ho꞉len nafa nowo꞉ fa꞉la꞉dowalikilo꞉ da꞉fema꞉no꞉ a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ yasilakiyo꞉, Ya꞉suwo꞉ ta꞉fo꞉gane. \s1 Ya꞉suwo꞉ nanogo꞉ Ga꞉lili a꞉na mo꞉mo꞉do꞉ \r Madi 4.12-17, Mak 1.14,15 \p \v 14 Mama Malilo꞉wa꞉ halaido꞉wo꞉ Ya꞉su e o꞉lia꞉ iliki, e Ga꞉lili a꞉ma꞉la꞉ ane. Ya꞉sulo꞉ doba꞉da꞉lo꞉ malolo꞉ a꞉no꞉ amisa꞉n us a꞉namilo꞉ ta꞉i ane a꞉no꞉ tambo da꞉da꞉i ane. \v 15 Ho꞉len a꞉namio꞉ Ya꞉su eyo꞉ tolo꞉ wida꞉sen a usa ha꞉na꞉sa꞉ga꞉, mano꞉ a꞉na widabiyo꞉, kaluka꞉isale iliyo꞉ e a꞉na wabuda꞉len. \s1 Nasala꞉t kaluka꞉isaleya꞉yo꞉ Ya꞉suwo꞉ o꞉luga꞉fo꞉ \r Madi 13.53-58, Mak 6.1-6 \p \v 16-17 A꞉la꞉ga꞉sa꞉ga꞉yo꞉ Ya꞉su e, elo꞉ anayo꞉ hen Nasala꞉t amisa꞉n a꞉na a꞉ma꞉la꞉ ane. Ha꞉fo꞉lo꞉ Dowan ho꞉leno꞉ dowabiki, Ya꞉su e enedo꞉ dimida꞉sen au dimidaki, tolo꞉ wida꞉sen a a꞉na tiane. E Godeya꞉ to sa꞉sa꞉lo꞉ a꞉na agelema꞉no꞉ a꞉la꞉ta꞉ga꞉ dasiliabikiyo꞉, iliyo꞉ dinali sa꞉lan kalu Aisaya elo꞉ sa꞉sa꞉lo꞉ kombo꞉ a꞉no꞉ emo꞉ dimi. Eyo꞉ kombo꞉ a꞉no꞉ a꞉ma꞉la꞉ fagela꞉sa꞉ga꞉, to sa꞉sa꞉lo꞉ we ba꞉da꞉sa꞉ga꞉ a꞉na agelo꞉. \q1 \v 18 \x - \xo 4.18 \xt Ais 61.1-2\x*“Godeya꞉ Mamayo꞉ neya sab. \q1 Ne to nafa a꞉no꞉ wa꞉feyo꞉ kalumo꞉wo꞉ walama꞉ki, \q2 eyo꞉ ne a꞉na da꞉feyo꞉. \q1 Eyo꞉ ne kaluka꞉isalelo꞉wa iliga꞉takiyo꞉, \q2 dibolo amilo꞉ sab kalu a꞉no꞉ sili alifoma꞉kiyo꞉, a꞉la꞉ta꞉ga꞉ \q2 siyo꞉ ko꞉n kalu sab a꞉no꞉ fagela꞉sa꞉ga꞉ a꞉bo꞉ba꞉kiyo꞉, a꞉la꞉ta꞉ga꞉ \q2 kaluka꞉isale nolba꞉lo꞉ wa꞉la꞉ sa꞉ndakilo꞉ sab a꞉no꞉ ga꞉li mesea꞉ki, \q1 Ne a꞉na iliga꞉fo꞉. \q1 \v 19 A꞉la꞉ta꞉ga꞉ o꞉go꞉ Godeya꞉lo꞉ nimo꞉lo꞉ ha꞉fo꞉ disa꞉ma꞉no꞉ ho꞉len a꞉no꞉ fa꞉la꞉dowab a꞉la꞉liki, \q2 nemo꞉ sama꞉ki iliga꞉fo꞉.” \p \v 20 Ya꞉su eyo꞉ to a꞉no꞉ agela꞉sa꞉ga꞉, kombo꞉wo꞉ a꞉ma꞉la꞉ kambola꞉sa꞉ga꞉yo꞉, o꞉lo꞉ dia꞉fo꞉len kalu o꞉mo꞉ dimia꞉sa꞉ga꞉, e mesa꞉ni ane. E asitabiki kaluka꞉isale tolo꞉ wida꞉sen ayamilo꞉ sen a꞉no꞉ tambo eko꞉ sikudu ba꞉dabikiyo꞉, \v 21 Ya꞉su eyo꞉ imo꞉wo꞉ mo꞉mo꞉da widakiyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Godeya꞉ to ko꞉lo꞉ gilo꞉ da꞉dab a꞉no꞉ o꞉go꞉ hendele fa꞉la꞉dowab” a꞉la꞉sio꞉. \v 22 \x - \xo 4.22 \xt Luk 3.23, Yo꞉n 6.42\x*Iliyo꞉ to nafale elo꞉ sa꞉lab a꞉no꞉ da꞉da꞉sa꞉ga꞉, molo asulaki, “E nafaka꞉” a꞉la꞉duludakiyo꞉, iliyo꞉ “Wai! Kalu we Yosa꞉ba꞉ inso꞉wa꞉le?” a꞉la꞉sio꞉. \fig Ya꞉suwo꞉ tolo꞉ wida꞉sen a usa tina꞉sa꞉ga꞉, to Aisaya elo꞉ sa꞉sa꞉lo꞉wo꞉ a꞉na agelo꞉.|alt="Jesus reads from scroll in synagogue" src="42_Lk_04_10_RG_gr.tif" size="col" copy="© Sweet Publishing http://sweetpublishing.com, licensed under a CC: BY-SA 3.0 Unported licence." ref="4.16-21" \fig* \p \v 23 Eyo꞉ imo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉ “Gio꞉ nemo꞉wo꞉ mada a꞉la꞉sa꞉ma꞉ib, ‘Falela꞉sen kaluwo꞉ ge ko꞉lo꞉ go꞉no꞉na꞉ma꞉la꞉yo꞉ mada falele alifoma!’ Giliyo꞉ nemo꞉ bale sa꞉lakiyo꞉ a꞉la꞉sa꞉ma꞉ib, ‘Kabaniom amisa꞉n amilo꞉ gilo꞉ dimido꞉ a꞉no꞉ nio꞉ dabu ko꞉lo꞉, giyo꞉ go꞉no꞉n amisa꞉n wenamio꞉lo꞉ a꞉la꞉dimidama.’ \v 24 \x - \xo 4.24 \xt Yo꞉n 4.44\x*Niyo꞉ mada hendele gimo꞉ so꞉lo꞉l. Dinali sa꞉lan kaluwa꞉yo꞉ towo꞉ ene amisa꞉na widab amio꞉, kaluka꞉isale iliyo꞉ e mo꞉wabuda꞉sen. \v 25 \x - \xo 4.25 \xt 1Kin 17.1,7\x*Niyo꞉ to a꞉no꞉ wa꞉ka kudu sa꞉ma꞉nigo꞉l. Dinali sa꞉lan kalu Elaiyalo꞉ elen ho꞉len a꞉namio꞉ dona otalen a꞉la꞉ta꞉ga꞉ ele do꞉go꞉fela꞉fo꞉ us a꞉namio꞉ ho꞉no꞉ mada mo꞉tinda꞉len ko꞉lo꞉, ma꞉n ma꞉no꞉wo꞉ mo꞉fa꞉la꞉ndaki, iyo꞉ maiyo꞉wo꞉ alan dowo꞉. Ho꞉len a꞉namio꞉ ga sa꞉ba꞉lo꞉ modo꞉ nolo꞉ Isolael hen a꞉na sen. \v 26 \x - \xo 4.26 \xt 1Kin 17.8-16\x*Ko꞉sega Gode eyo꞉ Isolael ga sa꞉ba꞉la꞉lo꞉ a꞉namio꞉ Elaiya e mo꞉iliga꞉fo꞉. A꞉la꞉ba. Gode eyo꞉ Elaiya e Saido꞉n hen a꞉na iliga꞉taki, ga sa꞉ba꞉lo꞉ nowo꞉ Salefat amisa꞉n amilo꞉ sabdo꞉ a꞉na iliga꞉fo꞉. \v 27 \x - \xo 4.27 \xt 2Kin 5.1-14\x*O꞉leau ka, dinali sa꞉lan kalu Elaisalo꞉ elen ho꞉len amio꞉lo꞉, aintalo꞉ sen kalu modo꞉wo꞉ Isolael hen a꞉na sen ko꞉sega, i amio꞉ imilig noma꞉lo꞉wo꞉ mo꞉falele alifa꞉. A꞉la꞉ba, Silia kalu, Naman eko꞉ falele alifa꞉.” \p \v 28 Ya꞉suwa꞉yo꞉ a꞉la꞉sa꞉labiki, kaluka꞉isale tolo꞉ wida꞉sen ayamilo꞉ sen a꞉no꞉ tambo da꞉da꞉sa꞉ga꞉yo꞉, Ya꞉sumo꞉wo꞉ gadio꞉ alan dowo꞉. \v 29 Iyo꞉ dasila꞉sa꞉ga꞉ Ya꞉suwo꞉ amisa꞉n ha꞉la꞉ya hamana꞉ki o꞉luga꞉fo꞉. Iliyo꞉ e susululia꞉ga꞉, hen misio꞉lo꞉ buluso꞉no꞉ a꞉na kani to꞉loma꞉no꞉ a꞉la꞉liki tililia꞉gane. \v 30 Ko꞉sega eyo꞉ iyo꞉ ka ta꞉takiyo꞉, kaluka꞉isale noldo꞉ a꞉lab us a꞉namio꞉ ga꞉li ane. \s1 Mama mogago꞉ sen a꞉no꞉ Ya꞉suwa꞉yo꞉ o꞉luso꞉no꞉ \r Mak 2.21-28 \p \v 31 Ya꞉su e Ga꞉lili hen Kabaniom amisa꞉n a꞉na tina꞉sa꞉gayo꞉, Ha꞉fo꞉lo꞉ Dowan ho꞉leno꞉ dowabiki, eyo꞉ kaluka꞉isalemo꞉wo꞉ Godeya꞉ towo꞉ a꞉na mo꞉mo꞉da wido꞉. \v 32 \x - \xo 4.32 \xt Madi 7.28-29\x*Ya꞉su eyo꞉ towo꞉ halaido꞉ wido꞉ ko꞉lo꞉ iliyo꞉ to a꞉no꞉ molo dabu. \p \v 33 Kalu nowo꞉ mama mogago꞉lo꞉ dowo꞉ a꞉no꞉ tolo꞉ wida꞉sen ayami sen ko꞉lo꞉ eyo꞉ halale sa꞉laki a꞉la꞉sio꞉, \v 34 “A! Ya꞉su Nasala꞉t kalu ge, nilo꞉ wiyo꞉ wagama꞉ni mio꞉wo꞉? Ge nio꞉ ko꞉lo꞉ mogaila꞉ma꞉ni mio꞉wo꞉? Ne ge asulab. Godeya꞉ ene Malilo꞉ kaluwo꞉ ge.” \v 35 A꞉la꞉sa꞉labiki Ya꞉su eyo꞉ emo꞉ halaido꞉ sa꞉laki, “Ge tola꞉so꞉bo! Kalu ko ta꞉ta꞉ga꞉, ha꞉la꞉ya handaloma!” A꞉la꞉sa꞉labiki mama mogago꞉wa꞉yo꞉ kalu a꞉no꞉ ta꞉uliaki, ilo꞉ elen milif a꞉na besea꞉sa꞉ga꞉, mama mogago꞉ a꞉no꞉ kaluwo꞉ mo꞉mogagaki ta꞉fo꞉gane. \v 36 Kaluka꞉isale tambo molo asula꞉sa꞉ga꞉ egelebo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Wai! Kalu wema꞉lo꞉ to sa꞉lab we waga widakigaba꞉le? E halaido꞉wo꞉ iliki, mama mogago꞉mo꞉wo꞉ towo꞉ halaido꞉ sa꞉labikiyo꞉, iyo꞉ a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ kudu ha꞉naki, ha꞉la꞉ya handalota꞉ga꞉ ha꞉na꞉sio꞉.” \v 37 A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ Ya꞉su elo꞉ dimido꞉ a꞉no꞉ malolabikiyo꞉, kaluka꞉isale us a꞉namilo꞉ ta꞉i ane a꞉no꞉ tambo da꞉da꞉i ane. \s1 Ya꞉suwa꞉yo꞉ kalu modo꞉wo꞉ falele alifelo꞉ \r Madi 8.14-17, Mak 1.29-34 \p \v 38 Ya꞉su e tolo꞉ wida꞉sen ayo꞉ ta꞉ta꞉sa꞉ga꞉, Saimon Bidaya꞉ ene aya ane. Saimona꞉ ingaya꞉ anowo꞉ ofo꞉ walafo꞉ alan bo꞉lo꞉ ko꞉lo꞉, iliyo꞉ Ya꞉sumo꞉ asuwa꞉foma꞉ki dabu ba꞉ba꞉. \v 39 A꞉la꞉gabiki Ya꞉su e ga elo꞉ alifo꞉lab anib a꞉na kagayakiyo꞉, walafdo꞉ delen o꞉mo꞉wo꞉ halaido꞉ sio꞉ ko꞉lo꞉, walaf a꞉no꞉ a꞉na bulufo꞉. Wigibo a꞉naka, ga a꞉no꞉ dasilia꞉ga꞉, egeledo꞉ ma꞉n ma꞉no꞉ a꞉no꞉ a꞉na mo꞉mo꞉da so꞉fa꞉. \p \v 40 Ofo꞉ tinaki Ha꞉fo꞉lo꞉ Dowan ho꞉len a꞉no꞉ elema꞉no꞉ dowabiki, kaluka꞉isale walaf ko꞉li ko꞉lilo꞉lo꞉ dosdo꞉ a꞉no꞉ Ya꞉sulo꞉wa tililia꞉mio꞉. Ya꞉su e dagiyo꞉ kaluka꞉isale ina꞉li ina꞉lilo꞉wa꞉ wa꞉la golabikiyo꞉, iyo꞉ falele alifelo꞉. \v 41 \x - \xo 4.41 \xt Madi 8.29, Mak 3.11-12\x*A꞉la꞉ta꞉ga꞉ mama mogago꞉wo꞉ kaluka꞉isale modo꞉ a꞉namilo꞉ sen a꞉no꞉ tambo ha꞉na꞉sia꞉likiyo꞉, halale sa꞉laki, “Ge Godeya꞉ ene so꞉waleka꞉” a꞉la꞉sio꞉. Ko꞉sega iyo꞉ towo꞉ mo꞉sama꞉ki, Ya꞉su eyo꞉ imo꞉wo꞉ halaido꞉ sio꞉. Mo꞉wo꞉ iliyo꞉ e Godeya꞉ Da꞉feyo꞉ kalu a꞉labo꞉ asulo꞉. \s1 Ya꞉suwo꞉ amisa꞉n nola sia꞉mela꞉ni ane \r Mak 1.34-39 \p \v 42 Kea꞉fo nulu amio꞉ Ya꞉suwo꞉ ina꞉li mesa꞉niki, kalaleli hen doba꞉da꞉ ane. Kaluka꞉isale iliyo꞉ e keda꞉li ha꞉na꞉sa꞉ga꞉ ba꞉dakiyo꞉, iliyo꞉ Ya꞉su e iyo꞉ mo꞉ta꞉fo꞉ hamana꞉ki susio꞉. \v 43 Ko꞉sega eyo꞉ imo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Niyo꞉ Godeya꞉lo꞉ bo꞉fo꞉mela꞉nigab to nafa a꞉no꞉ amisa꞉n nol amio꞉ wida꞉li sia꞉mela꞉no꞉. Mo꞉wo꞉ Gode eyo꞉ ne nanog a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ dimidama꞉ki iliga꞉fo꞉,” a꞉la꞉sio꞉. \v 44 \x - \xo 4.44 \xt Madi 4.23\x*A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ e Yudia hen a꞉naka sia꞉likiyo꞉, tolo꞉ wida꞉sen aya mano꞉ a꞉na wida꞉len. \c 5 \s1 Ya꞉suwa꞉ enedo꞉ tiliwida꞉sen kalu nolo꞉ da꞉feyo꞉ \r Madi 4.18-22, Mak 1.16-20 \p \v 1 \x - \xo 5.1 \xt Madi 13.1-2, Mak 3.9-10\x*Ho꞉len no amio꞉ Ya꞉suwo꞉ Genesalet ho꞉n golo꞉\f + \fr 5.1 \ft Ho꞉n we wiyo꞉ nowo꞉ “Ga꞉lili” a꞉la꞉sa꞉lan.\f* sa꞉ya kagafo꞉liki, kaluka꞉isale modo꞉wo꞉ elo꞉wa kegea꞉sa꞉ga꞉, Godeya꞉ to elo꞉ widab a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ da꞉da꞉len. \v 2 Ka꞉lo꞉ to꞉lolan kalu nolba꞉yo꞉ ho꞉n ko꞉su a꞉la꞉ a꞉no꞉ sa꞉wa꞉la susululia꞉ga꞉ dia꞉takiyo꞉, iyo꞉ ini dageyo꞉ ko꞉lo꞉ hala꞉liki a꞉labikiyo꞉, Ya꞉su eyo꞉ ho꞉n ko꞉su a꞉la꞉ a꞉no꞉ a꞉na ba꞉ba꞉. \v 3 E Saimona꞉ ko꞉suwa asita꞉ga꞉, Saimonbo꞉ ho꞉n mogan hononamida꞉ aniga꞉foma a꞉la꞉sio꞉. E a꞉na siliki, kaluka꞉isale imo꞉ towo꞉ a꞉na wido꞉. \p \v 4 Eyo꞉ towo꞉ wida꞉la꞉ga꞉ eletakiyo꞉, Saimonbo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Ge ho꞉n ko꞉su we ko꞉lalia꞉ga꞉ ho꞉n golo꞉ us a꞉na ha꞉na꞉sa꞉ga꞉, ka꞉yo꞉ to꞉loma꞉niki, dageyo꞉ fase to꞉lofelema.” \v 5 \x - \xo 5.5 \xt Yo꞉n 21.3-8\x*A꞉la꞉sa꞉labiki, Saimon eyo꞉ a꞉ma꞉la꞉bo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Nio꞉ o꞉g nuluwo꞉ nanogo꞉ halaido꞉ dimidaki, dage to꞉lola꞉len amio꞉ ka꞉ imilig nowo꞉ mada mo꞉di. Ko꞉sega o꞉go꞉ giyo꞉ sa꞉labo꞉lo꞉biki, niliyo꞉ dageyo꞉ ka to꞉loma꞉nigo꞉l.” \v 6 Iliyo꞉ a꞉la꞉dimida꞉sa꞉ga꞉yo꞉, ka꞉yo꞉ modo꞉ walalabiki, dage a꞉no꞉ mada mo꞉mo꞉da gegedo꞉. \v 7 A꞉la꞉go꞉ko꞉lo꞉ iliyo꞉ egeledo꞉ nanogdo꞉ dia꞉sen kalu, ho꞉n ko꞉su no amilo꞉ sab a꞉no꞉ iyo꞉ asuwa꞉fa꞉ mena꞉ki, dagiya꞉ da꞉feaki ho꞉ido꞉. I a꞉no꞉ ya꞉sa꞉ga꞉ ami ka꞉ a꞉no꞉ ko꞉su ilido꞉wa alobana disa꞉labiki, ho꞉n ko꞉su a꞉la꞉ a꞉no꞉ ka꞉ya꞉ hida꞉yaki ho꞉na tina꞉no꞉ dowo꞉. \p \v 8 Saimon Bida e a꞉no꞉ ba꞉da꞉sa꞉ga꞉yo꞉, Ya꞉suwa꞉ gido꞉fo꞉lo꞉wa gulalu misa꞉fu alilaki, a꞉la꞉sio꞉, “Kalu Alan, ne mada mogago꞉ kalu ko꞉lo꞉ giyo꞉ ne ta꞉ta꞉sa꞉ga꞉ hamana.” \v 9 Elo꞉ a꞉la꞉do꞉ sio꞉wo꞉ mo꞉wo꞉ we. E o꞉lia꞉ iasi kalu o꞉lia꞉ma꞉yo꞉ ka꞉ modo꞉ di a꞉no꞉ ba꞉da꞉sa꞉ga꞉, iyo꞉ molo tandeo꞉. \v 10 A꞉la꞉ta꞉ga꞉ Saimon o꞉lia꞉lo꞉ nanogo꞉ ualo꞉ dia꞉sen kalu a꞉la꞉ nowo꞉, Sa꞉ba꞉diya꞉ so꞉wa Ya꞉ma꞉s dia꞉ Yo꞉n dia꞉yo꞉lo꞉ ba꞉da꞉sa꞉ga꞉ molo tandeo꞉. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ Ya꞉su eyo꞉ Saimonbo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Tagila꞉so꞉bo! O꞉g wena a꞉la꞉ta꞉ga꞉ tif amio꞉lo꞉ gilo꞉ ka꞉ dian o꞉leaumbo꞉ kaluka꞉isaleyo꞉ a꞉la꞉dia꞉ib.” \v 11 \x - \xo 5.11 \xt Madi 19.27\x*A꞉la꞉sa꞉labiki iyo꞉ ho꞉n ko꞉su a꞉la꞉ a꞉no꞉ susululia꞉ga꞉ ha꞉la꞉ya dia꞉ta꞉ga꞉yo꞉, kelego꞉ a꞉no꞉ tambo ta꞉taki, iyo꞉ Ya꞉su kudu ha꞉na꞉ni ane. \s1 Ya꞉su eyo꞉ aintalo꞉ dowo꞉ kaluwo꞉ falelo꞉ \r Madi 8.1-4, Mak 1.40-45 \p \v 12 Ya꞉su e amisa꞉n nowa sabikiyo꞉, aintalo꞉ kandayo꞉ kalu nowo꞉ elo꞉wa mio꞉. Kalu a꞉no꞉ Ya꞉suwo꞉ ba꞉da꞉sa꞉ga꞉, Ya꞉suwa꞉ milifdo꞉ a꞉na gumisi alilaki ha꞉nolo sio꞉, “Kalu Alan giyo꞉ ne falele alifa꞉no꞉ asulalega, ne malilo꞉wo꞉ o꞉li ta꞉fa꞉ib.” \v 13 Ya꞉suwa꞉ dagiyo꞉ talagalaki, kalu a꞉ma꞉ do꞉mo꞉wa golakiyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Niyo꞉ ge o꞉li asuwa꞉fa꞉nigo꞉l ko꞉lo꞉, do꞉mo꞉ gilo꞉wo꞉ falele alitaki malilo꞉ ta꞉to꞉l.” Wigibole a꞉naka, aintalo꞉ sen kalu a꞉no꞉ imula꞉sa꞉ga꞉, do꞉mo꞉ elo꞉wo꞉ nafale dowo꞉. \v 14 \x - \xo 5.14 \xt Wkp 14.1-32\x*Ya꞉suwa꞉yo꞉ kalumo꞉wo꞉ halaido꞉ sa꞉laki a꞉la꞉sio꞉, “Gelo꞉ falele alitab we, kalu nolbo꞉wo꞉ mada sa꞉la꞉so꞉bo. Kaluka꞉isale tambowa꞉yo꞉ gi ogen ko falelo꞉lo꞉b a꞉la꞉asuluma꞉ki, ge bobalo꞉ so꞉mea꞉sen kalumo꞉wo꞉ walama꞉ni ha꞉na꞉sa꞉ga꞉, Mo꞉sa꞉sa꞉ ele saefa꞉ a꞉no꞉ kudu ha꞉nakiyo꞉, Godemo꞉ boba so꞉kugulu mea꞉niki hamana.” \v 15 Ko꞉sega Ya꞉su elo꞉ dimido꞉ a꞉no꞉ mada safoda꞉i ane ko꞉lo꞉, kaluka꞉isale modo꞉wo꞉ elo꞉ widab a꞉no꞉ ba꞉ba꞉no꞉ a꞉la꞉ta꞉ga꞉ i amilo꞉ walafdo꞉ dosdo꞉ a꞉no꞉ falele alifoma꞉ki, Ya꞉sulo꞉wa ya꞉sio꞉. \v 16 Ko꞉sega ho꞉len nol amio꞉, e kaluka꞉isaleyo꞉ ta꞉taki kalulo꞉ma hen a꞉na ha꞉na꞉sa꞉ga꞉, Godemo꞉ dulugu sa꞉la꞉len. \s1 Ya꞉su eyo꞉ do꞉mo꞉wo꞉ ko꞉go꞉neli kaluwo꞉ falele alifa꞉ \r Madi 9.1-8, Mak 2.1-12 \p \v 17 Ho꞉len no amio꞉ Ya꞉suwo꞉ kaluka꞉isalemo꞉ mano꞉ wida꞉len amio꞉, Fa꞉lisi kaluwo꞉lo꞉ Yuwa꞉ elelo꞉ widan kaluwo꞉lo꞉ Ya꞉suwa꞉lo꞉ man wida꞉lab a꞉no꞉ da꞉da꞉liki sen. Iyo꞉ amisa꞉n ko꞉li ko꞉lilo꞉ Ga꞉lili heno꞉lo꞉ Yudia heno꞉lo꞉ a꞉la꞉ta꞉ga꞉ Ya꞉lusalem a꞉na a꞉la꞉ta꞉ga꞉yo꞉lo꞉ mio꞉. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ Ya꞉su eyo꞉ walaf kaluwo꞉ falele alifelema꞉ki, Gode Alana꞉ ene halaido꞉wo꞉ e amio꞉ elen. \v 18 Kalu nolba꞉yo꞉ ko꞉go꞉neli kalu no꞉wo꞉ sesegasulia꞉ yakiyo꞉, Ya꞉sulo꞉ a꞉lab milif a꞉na a usa dia꞉fa꞉no꞉ a꞉la꞉liki dia꞉mio꞉. \v 19 Ko꞉sega a uso꞉ kaluwa꞉ wa꞉lifo꞉ ko꞉lo꞉, iliyo꞉ dia꞉ tina꞉no꞉wo꞉ fogo꞉ mo꞉dowabiki, iyo꞉ a fa꞉sa꞉ wa꞉la fa꞉la꞉ ha꞉na꞉sa꞉ga꞉yo꞉, a fugo꞉wo꞉ sudula꞉sa꞉ga꞉, kalu sesegasu a꞉no꞉ kalu kegeo꞉ us a꞉na to꞉lolakiyo꞉, Ya꞉sulo꞉ a꞉lab milif a꞉na ti ali. \p \v 20 \x - \xo 5.20 \xt Ais 43.25, Luk 7.48\x*Ya꞉su eyo꞉ ililo꞉ tilidabu a꞉no꞉ ba꞉da꞉sa꞉ga꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Ni mili, mogago꞉ gilo꞉ dimida꞉sen a꞉no꞉ hala꞉sa꞉ga꞉ ga꞉lilo꞉l,” a꞉la꞉sio꞉. \v 21 A꞉la꞉gabiki, Fa꞉lisi kalu o꞉lia꞉ elelo꞉ wida꞉sen kalu o꞉lia꞉ma꞉yo꞉ a꞉la꞉kele asulo꞉. “Mogago꞉wo꞉ hala꞉sa꞉ga꞉lo꞉ ga꞉lilan a꞉no꞉ Gode eka dimida꞉sen. Kalu wema꞉yo꞉ Godeya꞉ heno꞉ e diaki sa꞉laigaba꞉le? Kalu we o꞉bo꞉ngo꞉ iliki dimidaba꞉le?” \v 22 Ya꞉su eyo꞉ ililo꞉ asulab a꞉no꞉ ba꞉da꞉sa꞉ga꞉, imo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Gili asulo꞉ us amilo꞉ asulab a꞉no꞉ waga asulakigaya? \v 23 To sa꞉ma꞉no꞉ halaido꞉leyo꞉ ho꞉bo꞉ko꞉mo꞉? Niyo꞉ tamin amio꞉ a꞉la꞉sio꞉, ‘Mogago꞉ da꞉labko o꞉go꞉ Godeya꞉ ga꞉lilab’ a꞉la꞉bo꞉, henfelo꞉ kaluwa꞉yo꞉ o꞉li sa꞉lano꞉? A꞉la꞉ta꞉ga꞉ to nowo꞉ we ‘Ge dasilia꞉ga꞉ hamana!’ a꞉la꞉do꞉ sa꞉lab a꞉no꞉, henfelo꞉ kaluwa꞉yo꞉ o꞉li sa꞉lano꞉? Giliyo꞉ waga asulaya? \v 24 \x - \xo 5.24 \xt Yo꞉n 5.8\x*Ko꞉sega Kalule Dowo꞉ ne henfelo꞉ wena ilikiyo꞉, mogago꞉wo꞉ halakilo꞉ ga꞉lila꞉ma꞉no꞉ a꞉no꞉ ne amio꞉ halaido꞉wo꞉ a꞉labo꞉lo꞉b, a꞉la꞉bo꞉ giyo꞉ asuluma꞉kiyo꞉ walama꞉nigo꞉l.” A꞉la꞉sa꞉la꞉sa꞉ga꞉yo꞉, ko꞉go꞉neli kalumo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Niyo꞉ gemo꞉wo꞉ a꞉la꞉so꞉lo꞉l. Ge dasilia꞉ga꞉, sesegasu we dia꞉ga꞉, go꞉no꞉n aya hamana.” \v 25 Wigibo a꞉naka kaluka꞉isale ili siwa꞉l amio꞉ e dasilia꞉sa꞉ga꞉, ene geo꞉ndo꞉wo꞉ dia꞉sa꞉ga꞉, a꞉ma꞉la꞉ ene aya ha꞉nakiyo꞉, Godeya꞉ wiyo꞉ duluda꞉i ane. \v 26 Kalu iyo꞉ tambo molo tandeakiyo꞉, Godeya꞉ wiyo꞉ dulugu sio꞉. Iliyo꞉ iligakiyo꞉, “O꞉go꞉ we nio꞉ mada ko꞉li bo꞉do꞉lka꞉” a꞉la꞉sio꞉. \s1 Ya꞉suwo꞉ Libaiyo꞉ ho꞉ido꞉ \r Madi 9.9-13, Mak 2.13-17 \p \v 27 A꞉ma꞉ fa꞉s amio꞉ Ya꞉suwo꞉ ha꞉na꞉sa꞉ga꞉ takis molelo꞉ dia꞉sen kalu nowo꞉, ene nanogdo꞉ dia꞉sen aya sena ba꞉ba꞉. Ene wiyo꞉ Libai ko꞉lo꞉ Ya꞉suwa꞉yo꞉ e ba꞉da꞉ga꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Ge ne kudu mena.” \v 28 A꞉la꞉sa꞉labiki, Libai e dasila꞉sa꞉ga꞉, ene kelego꞉ a꞉no꞉ tambo a꞉naka ta꞉ta꞉ga꞉, Ya꞉suwo꞉ kudu ane. \p \v 29 Libai eyo꞉ Ya꞉suwo꞉ sagale alitakiyo꞉, ma꞉no꞉ alan a꞉no꞉ e aya dimidali ko꞉lo꞉, takis molelo꞉ dia꞉sen kalu iyo꞉ a꞉la꞉ta꞉ga꞉ kalu nolo꞉ a꞉na Ya꞉su o꞉lia꞉ kegea꞉sa꞉ga꞉, ma꞉no꞉wo꞉ a꞉na ma꞉ni sen. \v 30 \x - \xo 5.30 \xt Luk 15.1-2\x*Ko꞉sega Fa꞉lisi kalu i o꞉lia꞉ elelo꞉ wida꞉sen kalu i o꞉lia꞉ma꞉yo꞉ Ya꞉suwa꞉ enedo꞉ tiliwida꞉sen kalumo꞉wo꞉ eteaki a꞉la꞉sio꞉, “Gio꞉ takis molelo꞉ dia꞉sen kalu o꞉lia꞉ mogago꞉lo꞉ dimida꞉sen kalu nol o꞉lia꞉yo꞉ ua silikiyo꞉, ma꞉no꞉wo꞉ waga naya?” \v 31 Ya꞉suwa꞉yo꞉ imo꞉wo꞉ a꞉ma꞉la꞉bo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Kalu walafdo꞉ma a꞉no꞉ mulumulo꞉lo꞉ mean kalulo꞉ amio꞉ mo꞉ha꞉nan. Ko꞉sega kalu walafdo꞉ bo꞉lo꞉ a꞉no꞉ mulumulo꞉lo꞉ mean kalulo꞉ amio꞉ ha꞉na꞉ib. \v 32 O꞉leaumbo꞉ ne digalo꞉ kalu sab o꞉lo꞉wa mio꞉ma. Ne mogago꞉lo꞉ dimida꞉lab kalu ili asulo꞉wo꞉ nodola꞉sa꞉ga꞉ foga꞉le sama꞉ki mio꞉.” Ya꞉su eyo꞉ a꞉la꞉sio꞉. \s1 Ma꞉no꞉wo꞉ mo꞉nan ele a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ nenelo꞉ \r Madi 9.14, Mak 2.18-22 \p \v 33 Kalu nolba꞉yo꞉ Ya꞉sumo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Yo꞉na꞉lo꞉ tiliwida꞉sen kalu iyo꞉ ho꞉len nol amio꞉ ma꞉n ma꞉no꞉wo꞉ eletakiyo꞉, Godemo꞉ dulugu sa꞉la꞉len. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ Fa꞉lisiya꞉lo꞉ tiliwida꞉sen kalu iliyo꞉lo꞉ a꞉la꞉ka dimida꞉len. Ko꞉sega gilo꞉ tiliwida꞉sen kalu iliyo꞉ ma꞉n o꞉lia꞉ ho꞉n o꞉lia꞉ko꞉ na꞉lowa꞉sen.” \v 34 \x - \xo 5.34 \xt Yo꞉n 3.29\x*A꞉la꞉sa꞉labiki Ya꞉suwa꞉yo꞉ imo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Galo꞉ tili alitakilo꞉ sagalab ho꞉len a꞉namio꞉, kalu galo꞉ dia꞉nigab a꞉no꞉ gi o꞉lia꞉ silikiyo꞉, kalu kegeo꞉ o꞉mo꞉wo꞉ ma꞉no꞉wo꞉ na꞉so꞉boka꞉ a꞉la꞉bo꞉ giliyo꞉ mada mo꞉sa꞉ma꞉ib. \v 35 Ko꞉sega tif amio꞉ gis kaluwa꞉yo꞉ galo꞉ diab kalu e dia꞉sa꞉ga꞉ ha꞉nalikiyo꞉, ma꞉n ma꞉no꞉wo꞉ a꞉na o꞉li elema꞉ib.” \p \v 36 A꞉la꞉ta꞉ga꞉ Ya꞉suwa꞉yo꞉ imo꞉ bale sa꞉lakiyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Kalu noma꞉yo꞉ so꞉g sa꞉ga꞉la꞉sen mo꞉luwo꞉ bidi ane a꞉no꞉ dowalega, eyo꞉ so꞉g sa꞉ga꞉la꞉sen ho꞉gi heb nowo꞉ gedea꞉sa꞉ga꞉yo꞉, so꞉g mo꞉luwo꞉ a꞉namio꞉ mo꞉dubinima꞉ib. Mo꞉wo꞉ eyo꞉ a꞉la꞉dimidalega, so꞉g ho꞉gi a꞉no꞉ mogagilaki, a꞉la꞉ta꞉ga꞉ so꞉g mo꞉luwo꞉ a꞉namio꞉, ho꞉gi heb a꞉no꞉lia꞉yo꞉ mo꞉imilo꞉ doma꞉ib. \v 37 A꞉la꞉ta꞉ga꞉yo꞉ kalu noma꞉yo꞉ wain ho꞉n ho꞉gi a꞉no꞉ no꞉ do꞉go꞉f dubio꞉ mo꞉luwo꞉ us a꞉namio꞉ mo꞉guma꞉ib. A꞉la꞉dimidalega, wain ho꞉gi a꞉ma꞉ ho ha꞉na꞉no꞉wo꞉ ko꞉ndo꞉feaki, no꞉ do꞉go꞉f mo꞉luwo꞉ a꞉no꞉ bidi buluga꞉talikiyo꞉, wain ho꞉n a꞉no꞉ hena walaki, no꞉ do꞉go꞉f dubio꞉ a꞉no꞉ mogago꞉ doma꞉ib. \v 38 A꞉la꞉go꞉ko꞉lo꞉ wain ho꞉n ho꞉gi a꞉no꞉ no꞉ do꞉go꞉f dubio꞉ ho꞉gi a꞉na guma꞉ib. \v 39 A꞉la꞉ta꞉ga꞉ kalu abeyo꞉ wain ho꞉n mo꞉luwo꞉ a꞉no꞉ nalikiyo꞉, wain ho꞉n ho꞉gi a꞉no꞉ ma꞉no꞉wo꞉ mo꞉asuluma꞉ib. Mo꞉wo꞉ eyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, ‘Mo꞉luwo꞉ a꞉no꞉ nafaka꞉’ a꞉la꞉sa꞉ma꞉ib.” Ya꞉su eyo꞉ a꞉la꞉ bale sio꞉. \c 6 \s1 Ha꞉fo꞉lo꞉ Dowan ho꞉len a꞉no꞉ nenelo꞉ \r Madi 12.1-8, Mak 2.23-28 \p \v 1 \x - \xo 6.1 \xt Lo 23.25\x*Ha꞉fo꞉lo꞉ Dowan ho꞉len no amio꞉, Ya꞉suwo꞉ da꞉si wit egelo꞉ usa ha꞉nakiyo꞉, enedo꞉ tili wida꞉sen kaluwa꞉yo꞉ da꞉si fo nolo꞉ tudu sa꞉la꞉la꞉i ha꞉nakiyo꞉, beb a꞉no꞉ dagiya꞉ haboba꞉liki, uso꞉ na꞉i ane. \v 2 \x - \xo 6.2 \xt Yo꞉n 5.10\x*Ko꞉sega Fa꞉lisi kalu nolba꞉yo꞉ a꞉la꞉dabu ba꞉ba꞉, “Giliyo꞉ Ha꞉fo꞉lo꞉ Dowan ho꞉len wenamilo꞉ ma꞉no꞉ tulab a꞉ma꞉yo꞉ ele saefa꞉ a꞉no꞉ o꞉go꞉sab ko꞉lo꞉, giliyo꞉ waga dimidaya?” \v 3 \x - \xo 6.3 \xt 1Sam 21.1-6\x*Ya꞉su eyo꞉ a꞉ma꞉la꞉ sa꞉laki, “Tamin amilo꞉ Da꞉ibido꞉ a꞉la꞉ta꞉ga꞉ e o꞉lia꞉lo꞉ sia꞉lowan kalu iyo꞉ maiyabikilo꞉ dimido꞉ sa꞉sa꞉lo꞉wo꞉ giliyo꞉ mo꞉agelo꞉wo꞉? \v 4 \x - \xo 6.4 \xt Wkp 24.5-9\x*Da꞉ibid e Godeya꞉ aya ha꞉na꞉sa꞉ga꞉, ma꞉no꞉ Godeya꞉ siwa꞉la dia꞉ta꞉sen a꞉no꞉, e dia꞉sa꞉ga꞉ mo꞉no꞉. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ ma꞉no꞉ heb a꞉no꞉ egeledo꞉ sia꞉lowan kalumo꞉wo꞉lo꞉ maiya꞉ki dimi. Ko꞉sega eleya꞉ saetakiyo꞉, ma꞉n a꞉no꞉ Godemo꞉lo꞉ bobalo꞉ so꞉mea꞉sen kalu ili ma꞉ib. Madali kalu nolba꞉yo꞉ na꞉so꞉bo a꞉la꞉saefa꞉. A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ Da꞉ibid eyo꞉ ele difa꞉yo꞉ o꞉go꞉so꞉.” \v 5 A꞉la꞉ta꞉ga꞉ Ya꞉su eyo꞉ to nolo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Kalule Dowo꞉ ne, Ha꞉fo꞉lo꞉ Dowan ho꞉len a꞉ma꞉ biso꞉wo꞉ ne ko꞉lo꞉, no꞉no꞉n bo꞉fo꞉lo꞉l.” \s1 Ya꞉su eyo꞉ dagiyo꞉ ga꞉ga꞉nuli kaluwo꞉ falele alifa꞉ \r Madi 12.9-14, Mak 3.1-6 \p \v 6 Ha꞉fo꞉lo꞉ Dowan ho꞉len no amio꞉ Ya꞉su e Yuwa꞉ tolo꞉ wida꞉sen aya tina꞉sa꞉ga꞉ widabiki, dagi ililibo꞉ ga꞉ga꞉nuli dowo꞉ kalu nowo꞉ a꞉na sen. \v 7 Fa꞉lisi kalu o꞉lia꞉ elelo꞉ wida꞉sen kalu o꞉lia꞉ma꞉yo꞉ Ya꞉su e hala dimidab a꞉la꞉likilo꞉ mo꞉walilima꞉no꞉ togo꞉ keda꞉len ko꞉lo꞉, iliyo꞉ Ya꞉su eyo꞉ Ha꞉fo꞉lo꞉ Dowan ho꞉len a꞉namio꞉ dagiyo꞉ ga꞉ga꞉nuli kalu a꞉no꞉ falele alitaba꞉le a꞉la꞉liki bo꞉fo꞉len. \v 8 Ko꞉sega Ya꞉su eyo꞉ ililo꞉ asulo꞉ a꞉no꞉ ba꞉da꞉sa꞉ga꞉, dagiyo꞉ ga꞉ga꞉nuli kalumo꞉ sa꞉laki, “Ge dasilia꞉ga꞉ kaluka꞉isale siwa꞉l wena kagama꞉ni mena.” A꞉la꞉sa꞉labiki, kalu a꞉no꞉ dasilia꞉sa꞉ga꞉ a꞉na kagayabiki, \v 9 Ya꞉su eyo꞉ imo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Ele saetakiyo꞉, Ha꞉fo꞉lo꞉ Dowan ho꞉len a꞉namio꞉ o꞉b ko꞉lo꞉ dimidama꞉no꞉ saefa꞉yo꞉? Man nafaleyo꞉ o꞉li dimidama꞉no꞉wa꞉le? Mo꞉ man mogago꞉wo꞉ o꞉li dimidama꞉no꞉wa꞉le? Sana soma꞉no꞉wa꞉le? Mo꞉ mela꞉no꞉ a꞉ma꞉la꞉ gasiliakilo꞉ asuwa꞉fa꞉no꞉wa꞉le? Ele saefa꞉ a꞉no꞉ ho꞉bo꞉ko꞉mo꞉lo꞉bo꞉?” \v 10 A꞉la꞉sa꞉la꞉sa꞉ga꞉ Ya꞉su eyo꞉ iyo꞉ sigiliga꞉takiyo꞉, kalu emo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Ge dagiyo꞉ talagalema.” A꞉la꞉sa꞉labiki, kalu a꞉ma꞉yo꞉ a꞉la꞉dimidakiyo꞉, dagi a꞉no꞉ elen o꞉ngo꞉ nafale dowo꞉. \v 11 Ko꞉sega Fa꞉lisi kalu o꞉lia꞉ elelo꞉ wida꞉sen kalu i a꞉ma꞉yo꞉ Ya꞉sumo꞉wo꞉ kulufa꞉yo꞉wo꞉ alan dowaki, “Niliyo꞉ Ya꞉sumo꞉wo꞉ waga dimidama꞉no꞉wa꞉le” a꞉la꞉liki o꞉g a꞉nami nenelo꞉. \s1 Ya꞉suwa꞉yo꞉ tili widan kalu kugula꞉fo꞉wo꞉ da꞉feyo꞉ \r Madi 10.1-4, Mak 3.13-19 \p \v 12 Ho꞉len no amio꞉ Ya꞉suwo꞉ misio꞉wa Godemo꞉ dulugu sa꞉ma꞉ni ha꞉na꞉sa꞉ga꞉, nulu a꞉na dulugu sa꞉la꞉len. \v 13 Kea꞉fo ho꞉le bidabiki, enedo꞉ tiliwida꞉sen kaluwo꞉ ho꞉le kegenelia꞉ga꞉ ta꞉takiyo꞉, eyo꞉ kalu kugula꞉fo꞉ nowo꞉ enedo꞉ iliga꞉felo꞉ kalu doma꞉ki da꞉feyo꞉. \v 14 Elo꞉ kalu kugula꞉fo꞉ da꞉feyo꞉wo꞉ we. Nowo꞉ Saimon, Saimon e Ya꞉suwa꞉lo꞉ wi ho꞉gi wikilo꞉wo꞉ Bida. Nowo꞉ ene ao Andulu, nowo꞉ Ya꞉ma꞉s, nowo꞉ Yo꞉n, nowo꞉ Filib, nowo꞉ Batolomiyu. \v 15 Nowo꞉ Madiyu, nowo꞉ Tomas, nowo꞉ Ya꞉ma꞉s, Aofiusa꞉ inso꞉, nowo꞉ Saimon, e gamani ho꞉giyo꞉ e dimo꞉losa꞉ a꞉lakilo꞉ asula꞉sen ko꞉lo꞉ Sa꞉la꞉t kalu a꞉la꞉sa꞉lan. \v 16 Nowo꞉ Yudas, Ya꞉ma꞉sa꞉ inso꞉, a꞉la꞉ta꞉ga꞉ nowo꞉ Yudas Iskaliot, Ya꞉sulo꞉ teledowo꞉wo꞉ e. \s1 Kaluka꞉isale modo꞉wo꞉ Ya꞉suwo꞉ kudu ane \r Madi 4.24-25, Mak 3.7-12 \p \v 17 Ya꞉su o꞉lia꞉ ene tiliwida꞉sen kalu o꞉lia꞉yo꞉ a꞉ma꞉la꞉ tina꞉sa꞉ga꞉, hen fua꞉lo꞉ a꞉na kagayo꞉. Elo꞉ kudu sia꞉sen kaluka꞉isale nolo꞉lo꞉ a꞉na kegeo꞉. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ kaluka꞉isale modo꞉ nolo꞉, Yudia hen a꞉namilo꞉ kandayo꞉wo꞉lo꞉ Ya꞉lusalemdo꞉wo꞉ a꞉la꞉ta꞉ga꞉ so꞉lu ho꞉n anib amilo꞉ amisa꞉n Taya o꞉lia꞉ Saido꞉n o꞉lia꞉ a꞉namilo꞉ kandayo꞉ a꞉no꞉lo꞉ tambo ya꞉sio꞉. \v 18 Kaluka꞉isale i a꞉no꞉ Ya꞉suwa꞉lo꞉ widab a꞉no꞉ da꞉ba꞉no꞉ a꞉la꞉ta꞉ga꞉, i amilo꞉ walafdo꞉ a꞉lab a꞉no꞉lo꞉ falele alifelema꞉ki mio꞉. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ Ya꞉suwa꞉yo꞉ kaluka꞉isale mama mogago꞉lo꞉ dowo꞉ a꞉no꞉ falele alifelo꞉. \v 19 Kaluka꞉isale iliyo꞉ Ya꞉suwo꞉ golabikiyo꞉, halaido꞉wo꞉ eya a꞉la꞉ta꞉ga꞉ fa꞉la꞉dowakiyo꞉, walafdo꞉ dowo꞉ a꞉no꞉ falele alifelo꞉. A꞉la꞉gabiki kaluka꞉isale tambowa꞉yo꞉ e amio꞉ goma꞉no꞉ asulo꞉. \s1 Gode eyo꞉ gio꞉ sagale alifa꞉ib \r Madi 5.1-12 \p \v 20 Ya꞉su eyo꞉ enedo꞉ tiliwida꞉sen kaluwo꞉ ba꞉dakiyo꞉ a꞉la꞉sio꞉. \q1 “Wa꞉feyo꞉ kaluka꞉isale gio꞉, Gode eyo꞉ sagale alitakiyo꞉, \q2 Godeya꞉lo꞉ bo꞉fo꞉mela꞉no꞉ hen a꞉no꞉ biso꞉wo꞉ gi ko꞉lo꞉ a꞉lab. \q1 \v 21 \x - \xo 6.21 \xt Song 126.5-6, Ais 61.3, Kala 7.16-17\x*Kaluka꞉isale o꞉go꞉ maiyo꞉wo꞉ alando꞉ dowab gio꞉, Gode eyo꞉ sagale alitakiyo꞉, \q2 ma꞉no꞉wo꞉ o꞉li ilili alifa꞉ib. \q1 Kaluka꞉isale o꞉gdo꞉ ya꞉la꞉lab gio꞉, Gode eyo꞉ sagale alitakiyo꞉, \q2 gio꞉ o꞉ga꞉li mesea꞉ki ta꞉fa꞉ib. \q1 \v 22 \x - \xo 6.22 \xt Yo꞉n 15.19, 16.2, 1Bid 4.14\x*Gio꞉ Kalule Dowo꞉ kalu a꞉no꞉ kudu ha꞉nab amio꞉, kalu nolba꞉yo꞉ gimo꞉wo꞉ kulufa꞉yaki dianilalikiyo꞉, \q2 Gode eyo꞉ gio꞉ sagale alifa꞉ib. \q1 Kalu nolba꞉yo꞉ gimo꞉wo꞉ dio꞉gelaki, gili wiyo꞉ mogai sa꞉lalikiyo꞉, \q2 Gode eyo꞉ gio꞉ sagale alifa꞉ib. \p \v 23 “Ho꞉len a꞉no꞉ fa꞉la꞉dowalikiyo꞉, gio꞉ sagalaki tiya꞉ba꞉bi. Mo꞉wo꞉ Hebene a꞉namio꞉ wa꞉l dia꞉no꞉ alano꞉ a꞉na da꞉lab. Asuluma. Gimo꞉lo꞉ dimidab o꞉leaumbo꞉, ili ema꞉mu i a꞉ma꞉yo꞉ dinali sa꞉lan kalu imo꞉wo꞉lo꞉ a꞉la꞉ka dimido꞉. \q1 \v 24 “Wai! Kelego꞉wo꞉ modo꞉lo꞉ da꞉lab kalu gio꞉ hida꞉yo꞉wo꞉ dia꞉ib. \q2 Gio꞉ ha꞉salo꞉ mesa꞉no꞉ a꞉no꞉ o꞉ma di ko꞉m. \q1 \v 25 Wai! O꞉go꞉ ma꞉no꞉wo꞉ modo꞉lo꞉ da꞉lab kalu gio꞉ hida꞉yo꞉wo꞉ dia꞉ib. \q2 Gio꞉ maiyo꞉wo꞉ alan doma꞉ib. \q1 Wai! O꞉go꞉ sagala꞉likilo꞉ o꞉ga꞉lab gio꞉ hida꞉yo꞉wo꞉ dia꞉ib. \q2 Gio꞉ nofolakiyo꞉ ya꞉lima꞉ib. \q1 \v 26 Wai! Kalu tambowa꞉yo꞉ ‘ge nafaleka꞉’ a꞉la꞉sa꞉lalikiyo꞉, ge hida꞉yo꞉wo꞉ dia꞉ib. \q2 Mo꞉wo꞉ ili ema꞉mu i a꞉ma꞉yo꞉ madalilo꞉ dinali sa꞉lan kalu imo꞉wo꞉lo꞉ a꞉la꞉ka dimido꞉. \s1 Gis kalumo꞉wo꞉ ha꞉fo꞉ disa꞉ma \r Madi 5.38-48 \p \v 27 “Kaluka꞉isale ni sio꞉lo꞉ kudu ha꞉na꞉lab gimo꞉wo꞉ a꞉la꞉so꞉lo꞉l. Gimo꞉lo꞉ gisdo꞉ dowab kalu imo꞉wo꞉ giliyo꞉ ha꞉fo꞉wo꞉ disa꞉la꞉bi. Gimo꞉lo꞉ kulufa꞉yab kaluka꞉isale imo꞉wo꞉, man nafa dimida꞉bi. \v 28 Kaluka꞉isale gimo꞉lo꞉ wa꞉sa꞉le sa꞉lab a꞉no꞉ giliyo꞉ imo꞉wo꞉ sagale alita꞉bi. Kaluka꞉isale gimo꞉lo꞉ dianilab a꞉no꞉, giliyo꞉ i a꞉no꞉ Godemo꞉ asuwa꞉foma꞉ki dulugu sa꞉la꞉bi. \v 29 Kalu noma꞉yo꞉ gi babowa yamilalega, giyo꞉ babo nodowo꞉ emo꞉ a꞉wida꞉bi. Kalu noma꞉yo꞉ so꞉g gilo꞉ wa꞉l amilo꞉ sa꞉ga꞉la꞉sen a꞉no꞉ dia꞉no꞉ a꞉laki mo꞉walila꞉sa꞉ga꞉ dialega, so꞉g nol gilo꞉ sa꞉ga꞉la꞉sen a꞉no꞉lo꞉ emo꞉ dimia꞉bi. \v 30 Kaluka꞉isale iliyo꞉ gemo꞉wo꞉ dabu ba꞉dalikiyo꞉, giyo꞉ madali dimia꞉bi. Iliyo꞉ kelego꞉ gilo꞉wo꞉ dialega, giyo꞉ go꞉no꞉na꞉ma꞉la꞉ a꞉dia꞉no꞉ a꞉lakiyo꞉ towo꞉ halaido꞉wo꞉ sa꞉la꞉so꞉bo. \v 31 \x - \xo 6.31 \xt Madi 7.12\x*Man nafa kalu nolba꞉lo꞉ gemo꞉lo꞉ dimidama꞉kilo꞉ asulab o꞉leau, giyo꞉lo꞉ nolbo꞉wo꞉ a꞉la꞉ka dimida꞉bi. \p \v 32 “Kaluka꞉isale gimo꞉lo꞉ ha꞉fo꞉lo꞉ disa꞉lab o꞉mo꞉wo꞉ giliyo꞉lo꞉ ha꞉fo꞉wo꞉ disa꞉lalega, a꞉na ilikiyo꞉ gio꞉ wi alano꞉ mo꞉doma꞉ib. Mo꞉wo꞉ kalu nolba꞉yo꞉ mogago꞉lo꞉ dimida꞉sen kalu o꞉mo꞉wo꞉ ha꞉fo꞉wo꞉ disa꞉lalega, mogago꞉ kalu iliyo꞉lo꞉ ha꞉fo꞉wo꞉ imo꞉wo꞉ o꞉li disa꞉ma꞉ib. \v 33 Kaluka꞉isale gimo꞉lo꞉ man nafalo꞉ dimidab o꞉mo꞉wo꞉ giliyo꞉ imo꞉wo꞉lo꞉ man nafa dimidalega, a꞉na ilikiyo꞉ gio꞉ wi alano꞉ mo꞉doma꞉ib. Mo꞉wo꞉ mogago꞉ kalu iliyo꞉lo꞉ a꞉la꞉ka dimida꞉len. \v 34 A꞉la꞉ta꞉ga꞉ giyo꞉ kalu nolba꞉yo꞉ wa꞉lo꞉ a꞉ma꞉la꞉yo꞉ o꞉li dimia꞉ib a꞉la꞉asulaki dimialega, a꞉na ilikiyo꞉ gio꞉ wi alano꞉ mo꞉doma꞉ib. Mo꞉wo꞉ mogago꞉lo꞉ dimida꞉sen kalu iliyo꞉lo꞉ ‘wa꞉lo꞉ o꞉li dimia꞉ib’ a꞉la꞉asulaki, mogago꞉ kalu nolbo꞉wo꞉ a꞉na dimia꞉sen. \v 35 Ko꞉sega gimo꞉lo꞉ gisdo꞉ dowab kalu o꞉mo꞉wo꞉ gio꞉ ha꞉fo꞉wo꞉ disa꞉laki, man nafaleyo꞉ dimida꞉bi. Giliyo꞉ wa꞉lo꞉ a꞉ma꞉la꞉yo꞉ mo꞉dia꞉no꞉ a꞉la꞉asulaki, moleyo꞉ madali dimia꞉bi. Giliyo꞉ a꞉la꞉dimidalega, wa꞉l dia꞉no꞉wo꞉ alan dowaki, gio꞉ Gode Iwalulo꞉ A꞉lab a꞉ma꞉ so꞉wale doma꞉ib. Mo꞉wo꞉ Gode eyo꞉ mogago꞉ kaluka꞉isale o꞉lia꞉ emo꞉lo꞉ mada o꞉m a꞉la꞉sa꞉ma꞉no꞉lo꞉ mo꞉asulab kaluka꞉isale i o꞉mo꞉wo꞉lo꞉, Gode eyo꞉ ha꞉fo꞉wo꞉ disa꞉laki, man nafale dimida꞉sen. \v 36 Dowa꞉lo꞉ kaluka꞉isalemo꞉lo꞉ nofola꞉sen aumbo꞉, giliyo꞉lo꞉ kalu nolo꞉ a꞉la꞉ka nofola꞉bi. \s1 Kalu nowo꞉ aloba꞉da꞉so꞉bo \r Madi 7.1-5 \p \v 37 \x - \xo 6.37 \xt Madi 6.14\x*“Giyo꞉ kalu nowo꞉ aloba꞉da꞉so꞉bo. Giyo꞉ a꞉la꞉bo꞉ mo꞉dimidalikiyo꞉, Gode eyo꞉ gelo꞉ mo꞉aloba꞉ma꞉ib. Giyo꞉ kalu nowo꞉ aloba꞉dakiyo꞉, ‘Ge mogago꞉ kalu’ a꞉la꞉bo꞉ sa꞉la꞉so꞉bo. Giyo꞉ a꞉la꞉bo꞉ mo꞉dimidalikiyo꞉, Gode eyo꞉ gemo꞉wo꞉ a꞉la꞉bo꞉ mo꞉dimidama꞉ib. Giyo꞉ kalu noma꞉lo꞉ mogago꞉ dimido꞉wo꞉ ga꞉lilema. Giyo꞉ a꞉la꞉dimidalikiyo꞉, Gode eyo꞉ mogago꞉ gilo꞉ dimido꞉ a꞉no꞉lo꞉ ga꞉lila꞉ma꞉ib. \v 38 \x - \xo 6.38 \xt Mak 4.24\x*Gilo꞉ kelego꞉wo꞉ nolbo꞉wo꞉ dimia꞉bi. A꞉la꞉dimidalikiyo꞉, giyo꞉lo꞉ dia꞉ib. Gode eyo꞉ gilo꞉ dia꞉nigab a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ dimidaliakiyo꞉, kali disa꞉la꞉sa꞉ga꞉ wa꞉litab amilo꞉ o꞉go꞉sab o꞉leau ililibo꞉ gemo꞉ dimia꞉ib. Giyo꞉ kalu nolbo꞉lo꞉ dimiab o꞉leauka, Gode eyo꞉ gimo꞉wo꞉ wa꞉lo꞉ a꞉la꞉ka dimia꞉ib.” \p \v 39 \x - \xo 6.39 \xt Madi 15.14\x*Ya꞉suwa꞉yo꞉ to nowo꞉ imo꞉ bale sa꞉lakiyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Siyo꞉ ko꞉n kalu noma꞉yo꞉ siyo꞉ ko꞉n kalu nowo꞉ o꞉li tililia꞉ ha꞉na꞉iba? A, a꞉la꞉dimidalega, a꞉la꞉yo꞉ gana a꞉na sulufo꞉ tina꞉ib. \v 40 \x - \xo 6.40 \xt Madi 10.24-25\x*Tili wida꞉sen kalu a꞉ma꞉yo꞉ elo꞉ widan kaluwo꞉ mo꞉tininima꞉ib. Ko꞉sega iyo꞉ wida꞉sa꞉ga꞉ eletalikiyo꞉, widan kalu o꞉ngo꞉ fa꞉la꞉doma꞉ib. \v 41 Go꞉no꞉n si amilo꞉ i dafen alan da꞉lab a꞉no꞉ mo꞉asulaki ta꞉fo꞉likiyo꞉, giyo꞉ gao noma꞉ si amilo꞉ i mu da꞉lab a꞉no꞉ waga kele asulaya? \v 42 Go꞉no꞉n si amilo꞉ i banala꞉ da꞉lab a꞉no꞉ mada mo꞉ba꞉dakiyo꞉, gao nowo꞉mbo꞉wo꞉ a꞉la꞉sa꞉laki, ‘Nao, gi si amilo꞉ i mu da꞉lab ko ni dila꞉ma꞉nigo꞉l’ a꞉la꞉bo꞉ waga sa꞉ma꞉no꞉wo꞉? Madali tolo꞉ sa꞉lan kalu giyo꞉, tamin amio꞉ i banala꞉ go꞉no꞉n si amilo꞉ da꞉lab ko꞉le dila꞉sa꞉ga꞉yo꞉, gaowa꞉ si amilo꞉ i mu dila꞉ma꞉no꞉ a꞉no꞉ o꞉li fanda ba꞉ba꞉ib. \s1 I fo hedan \r Madi 7.16-20, 12.33-35 \p \v 43 “I nafa a꞉namio꞉, fo mogago꞉wo꞉ mo꞉helema꞉ib. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ i mogago꞉ a꞉namio꞉, fo nafayo꞉ mo꞉helema꞉ib. \v 44 I fo hedab a꞉no꞉ ba꞉da꞉sa꞉ga꞉yo꞉, i we o꞉mo꞉lo꞉b a꞉la꞉bo꞉ a꞉na asuluma꞉ib. Na꞉bo i amio꞉ uka fowo꞉ mo꞉tulan. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ bilisa꞉ me amio꞉ wain fo a꞉no꞉ mo꞉tulan. \v 45 Kalu nafa eyo꞉, asulo꞉ nafa e amilo꞉ dila꞉len a꞉no꞉ kalaba handalowakiyo꞉, man nafale a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ dimida꞉mela꞉ib. Kalu mogago꞉ eyo꞉, asulo꞉ mogago꞉ e amilo꞉ dila꞉len a꞉no꞉ kalaba handalowakiyo꞉, man mogago꞉ a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ dimida꞉mela꞉ib. Asulo꞉ usamilo꞉ da꞉lab a꞉no꞉, mego꞉f amio꞉ kalaba sahandaloma꞉ib. \s1 A dian man a꞉la꞉ \r Madi 7.24-27 \p \v 46 “Giyo꞉ nemo꞉wo꞉ ‘Ni Misa꞉ Alan’ a꞉la꞉sa꞉la꞉lab ko꞉sega, nilo꞉ to saefa꞉ a꞉no꞉ mo꞉kudu ha꞉nab a꞉no꞉, mo꞉wo꞉ ha꞉? \v 47 Kalu abeyo꞉ nelo꞉wa ya꞉ga꞉lo꞉, ni tolo꞉ sa꞉lab a꞉no꞉ da꞉da꞉sa꞉ga꞉lo꞉ kudu ha꞉nab a꞉ma꞉ ene mano꞉, niyo꞉ gimo꞉wo꞉ walama꞉no꞉. \v 48 Kalu a꞉no꞉ alo꞉ dian kaluwo꞉ o꞉ngo꞉ dowo꞉. Eyo꞉ a diakiyo꞉, heno꞉ tambo dali alifela꞉sa꞉ga꞉, aiko꞉ halaido꞉wo꞉ a꞉na gego꞉ ko꞉lo꞉ fufa alano꞉ ya꞉sa꞉ga꞉, aya ba꞉labikiyo꞉ mo꞉ida꞉lo꞉. Mo꞉wo꞉ a a꞉no꞉ mada halaido꞉ di. \v 49 Ko꞉sega kalu abeyo꞉ ni towo꞉ da꞉da꞉sa꞉ga꞉lo꞉ mo꞉kudu ha꞉nab a꞉no꞉, kaluwa꞉ a diakilo꞉, heno꞉ abol daida꞉sa꞉ga꞉, aiko꞉wo꞉ taiyo꞉ gego꞉wo꞉ o꞉ngo꞉ dowo꞉. A a꞉namio꞉ ho꞉n o꞉lia꞉ fufa o꞉lia꞉yo꞉ ya꞉ga꞉ ba꞉labikiyo꞉, a a꞉no꞉ dugu alilaki, tambo bidi ane.” Ya꞉su eyo꞉ a꞉la꞉sio꞉. \c 7 \s1 Loma꞉ ame kalu nowo꞉ tilidabuwo꞉ alan dowo꞉ \r Madi 8.5-13, Yo꞉n 4.43-54 \p \v 1 Ya꞉su eyo꞉ kaluka꞉isalemo꞉wo꞉ to a꞉no꞉ wida꞉la꞉ga꞉ eletakiyo꞉, e Kabaniom amisa꞉n a꞉na a꞉ma꞉la꞉ ane. \v 2 Loma꞉ ame kalu nowo꞉, da꞉la꞉di kalu modo꞉lo꞉ bo꞉fo꞉lowa꞉sen a꞉no꞉ a꞉na sen. Enen nanogdo꞉ dian kalu nowo꞉ e mada mo꞉ta꞉fa꞉no꞉ asula꞉sen ko꞉sega, nanogdo꞉ dian kalu a꞉no꞉ walaf dowaki soma꞉no꞉wo꞉ ko꞉na꞉ma dowo꞉. \v 3 Ame kalu eyo꞉ Ya꞉suwa꞉lo꞉ dimida꞉labo꞉ da꞉da꞉ga꞉yo꞉, eyo꞉ Yu misa꞉ kalu nolo꞉ Ya꞉sulo꞉wa iliga꞉fo꞉. Ya꞉su e elo꞉wa ya꞉sa꞉ga꞉ ene nanogdo꞉ dian kalu a꞉no꞉ falele alifoma꞉ki, kalu i a꞉no꞉ sa꞉ma꞉ni hamana꞉ki iliga꞉fo꞉. \v 4-5 I a꞉no꞉ Ya꞉sulo꞉wa fa꞉la꞉dowakiyo꞉, Ya꞉suwo꞉ mena꞉ki susiakiyo꞉, towo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Ame kalu we mada nafa ko꞉lo꞉, giyo꞉ e ko꞉lo꞉ asuwa꞉fa꞉no꞉wo꞉ mada o꞉li. Eyo꞉ Yu kaluka꞉isale nio꞉ mada alan asulakiyo꞉, nili tolo꞉ wida꞉sen ayo꞉ e di alifa꞉. E kalu nafa ko꞉lo꞉, giyo꞉ e asuwa꞉fa꞉ mena꞉ki asulo꞉l.” \v 6 A꞉la꞉dabu ba꞉dabiki, Ya꞉su e i o꞉lia꞉ ane. Ya꞉suwo꞉ ayamio꞉ ko꞉na꞉ma fa꞉la꞉doma꞉ni ha꞉nab amio꞉, amelo꞉ bo꞉fo꞉lowan kalu a꞉ma꞉yo꞉ ene mili kalu nolo꞉ Ya꞉sumo꞉wo꞉ towo꞉ sama꞉ki iliga꞉fo꞉. Iliyo꞉ Ya꞉suwo꞉ galiliakiyo꞉, ame kaluwa꞉ to saga꞉fo꞉wo꞉ we, “Alan, ne wilo꞉ma kalu ko꞉lo꞉, ge ni a usa mia꞉no꞉wo꞉ mo꞉ililo꞉. \v 7 A꞉la꞉ta꞉ga꞉, neko꞉ gelo꞉wa mia꞉no꞉wo꞉lo꞉ mo꞉lilo꞉. Ko꞉sega ge konaka iliki, giyo꞉ to ko꞉ sa꞉lalega, ni nanogdo꞉ dian kalu a꞉no꞉ o꞉li falele alifa꞉ib. \v 8 Ne a꞉la꞉asulo꞉ mo꞉wo꞉ no꞉no꞉n ne, misa꞉ kalu noma꞉ bo꞉fo꞉labikiyo꞉, niyo꞉lo꞉ ame kalu nolo꞉ bo꞉fo꞉lo꞉l. Niyo꞉ ‘Hamana’ a꞉lab amio꞉, iyo꞉ ha꞉na꞉sen, a꞉la꞉ta꞉ga꞉ ‘Mena’ a꞉lab amio꞉, iyo꞉ ya꞉sen. Ni nanogdo꞉ dian kalumo꞉wo꞉ ‘Dimidama’ a꞉la꞉sa꞉lab amio꞉, iliyo꞉ dimida꞉sen.” \p \v 9 Ya꞉su eyo꞉ to a꞉no꞉ da꞉da꞉sa꞉ga꞉ modakiyo꞉, e nodola꞉sa꞉ga꞉, kaluka꞉isale modo꞉ elo꞉ kudu ya꞉len imo꞉wo꞉ towo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Kalu wema꞉ tilidabuwo꞉ hendele alan dowo꞉ ko꞉lo꞉, Isolael hen tambo us wenamio꞉ ne kaluka꞉isaleya꞉ tilidabu we o꞉ngo꞉wo꞉ mo꞉ba꞉ba꞉” Ya꞉suwa꞉yo꞉ a꞉la꞉sio꞉. \v 10 Ya꞉sulo꞉ amilo꞉ iliga꞉fo꞉ kalu i a꞉no꞉ a꞉ma꞉la꞉ aya ha꞉na꞉sa꞉ga꞉ fa꞉la꞉dowaki ba꞉ba꞉ amio꞉, nanogdo꞉ dian kalu a꞉no꞉ falelo꞉wa ba꞉ba꞉. \s1 Ya꞉su eyo꞉ ga sa꞉ba꞉lo꞉wa꞉ inso꞉wo꞉ dasi alifa꞉ \p \v 11 A꞉ma꞉ fa꞉s amio꞉, Ya꞉suwo꞉ Nain amisa꞉n a꞉na ha꞉nabiki, enedo꞉ tili wida꞉sen kalu o꞉lia꞉, kaluka꞉isale modo꞉ nolo꞉ e o꞉lia꞉ ane. \v 12 Iyo꞉ ha꞉na꞉sa꞉ga꞉, amisa꞉n toga꞉meya ko꞉na꞉ma fa꞉la꞉dowakiyo꞉, iyo꞉ ba꞉ba꞉ amio꞉ amisa꞉n kaluwo꞉ kalu sowo꞉ nowo꞉ i kalulia꞉ga꞉ handalowabi ba꞉ba꞉. Kalu sowo꞉ a꞉ma꞉ anowo꞉ sa꞉ba꞉lo꞉ ko꞉lo꞉, eyo꞉ kalu so꞉wa nowo꞉ mada aundo꞉ma. A꞉la꞉go꞉ko꞉lo꞉ amisa꞉n kaluka꞉isale modo꞉wo꞉ e o꞉lia꞉ ha꞉na꞉len. \v 13 Kalu Alan eyo꞉ ga a꞉no꞉ ba꞉da꞉sa꞉ga꞉, alan nofolakiyo꞉ emo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Ge ya꞉la꞉so꞉bo!” \v 14 E ha꞉na꞉sa꞉ga꞉ dagiyo꞉ i kolo꞉wa golabikiyo꞉, iyo꞉ a꞉naka kagayabiki, eyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “So꞉wa, ge dasima!” \v 15 \x - \xo 7.15 \xt 1Kin 17.23, 2Kin 4.36\x*A꞉la꞉sa꞉labiki kalu sowo꞉ a꞉no꞉ a꞉ma꞉la꞉ dasi asita꞉ga꞉ mo꞉mo꞉da tolabikiyo꞉, Ya꞉su eyo꞉ anomo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Gi so꞉wayo꞉ we.” \v 16 \x - \xo 7.16 \xt Luk 1.68\x*Kaluka꞉isale iyo꞉ iligaki tagio꞉ alan dowo꞉ ko꞉lo꞉, Godeyo꞉ wabudaki a꞉la꞉sio꞉, “Dinali sa꞉lan kalu halaido꞉ nowo꞉ nilo꞉ wenamio꞉ fa꞉la꞉dowab. Godeyo꞉ kaluka꞉isale enedo꞉wo꞉ asuwa꞉fa꞉ni mio꞉.” \v 17 Ya꞉suwa꞉lo꞉ dimido꞉ a꞉no꞉ sa꞉la꞉i aneyo꞉, Yudia hen a꞉na a꞉la꞉ta꞉ga꞉ amisa꞉n ko꞉na꞉lo꞉ kandayo꞉ a꞉no꞉ tambo da꞉da꞉i ane. \s1 Yo꞉n ho꞉n amilo꞉ to꞉lolan eyo꞉ Ya꞉sumo꞉wo꞉ towo꞉ saga꞉fo꞉ \r Madi 11.2-19 \p \v 18-19 \x - \xo 7.18-19 \xt Song 40.7, Mal 3.1, Kala 1.8\x*Yo꞉n elo꞉ tili wida꞉sen kalu iliyo꞉, Ya꞉suwa꞉lo꞉ dimido꞉ a꞉no꞉ tambo emo꞉ malolo꞉ meabiki, Yo꞉n eyo꞉ kalu a꞉la꞉ nowo꞉ da꞉fea꞉sa꞉ga꞉, Ya꞉sumo꞉wo꞉ dabu bo꞉ba꞉ki iliga꞉takiyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Godeya꞉lo꞉ da꞉feyo꞉ kalu nimo꞉lo꞉ iliga꞉fa꞉no꞉ sio꞉wo꞉ geya꞉le? Mo꞉ niliyo꞉ kalu nowo꞉ o꞉yasilima꞉no꞉wa꞉le?” a꞉la꞉sama꞉ki iliga꞉fo꞉. \v 20 A꞉la꞉yo꞉ Ya꞉sulo꞉wa fa꞉la꞉dowakiyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Yo꞉n ho꞉n amilo꞉ to꞉lolan a꞉ma꞉yo꞉ na꞉no꞉ gelo꞉wa iliga꞉takiyo꞉, gemo꞉wo꞉ a꞉la꞉dabu ba꞉da꞉bika꞉ a꞉la꞉sio꞉, ‘Godeya꞉lo꞉ da꞉feyo꞉ kalu nimo꞉lo꞉ iliga꞉fa꞉no꞉ sio꞉wo꞉ geya꞉le? Mo꞉ niliyo꞉ kalu nowo꞉ o꞉yasilima꞉no꞉wa꞉le?’ ” a꞉la꞉dabu ba꞉ba꞉. \p \v 21 Ho꞉len a꞉namio꞉ Ya꞉suwa꞉yo꞉ walaf ko꞉li ko꞉lilo꞉lo꞉ dowo꞉ a꞉no꞉ falele alifelaki a꞉la꞉ta꞉ga꞉ mama mogago꞉lo꞉ dowo꞉ a꞉no꞉ o꞉luga꞉fela꞉b. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ sio꞉ ko꞉n dowo꞉ a꞉no꞉lo꞉ fage alifela꞉b a꞉lo꞉. \v 22 \x - \xo 7.22 \xt Ais 35.5-6, 61.1, Luk 4.18\x*A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ eyo꞉ Yo꞉na꞉lo꞉ tolo꞉ saga꞉fo꞉ kalu o꞉mo꞉wo꞉ a꞉ma꞉la꞉bo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Ga꞉go꞉ a꞉ma꞉la꞉ ha꞉na꞉ga꞉yo꞉, gaindo꞉ ba꞉dab o꞉lia꞉ da꞉dab a꞉no꞉lia꞉yo꞉ Yo꞉nbo꞉wo꞉ a꞉la꞉malolo꞉ mea꞉bi. Siyo꞉ ko꞉n kalu iyo꞉ o꞉li a꞉ba꞉daki, gibo꞉ ko꞉go꞉neli iyo꞉ o꞉li ha꞉na꞉lab. Aintalo꞉ dowo꞉ i a꞉no꞉ imulu alitaki, ka꞉la꞉no꞉ ko꞉lo꞉ i a꞉no꞉ o꞉li da꞉da꞉lab. Sowo꞉ kaluka꞉isale nolo꞉lo꞉ a꞉ma꞉la꞉ dasi alifela꞉b. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ wa꞉feyo꞉ kaluka꞉isaleyo꞉ Godeya꞉ to nafa wida꞉lab a꞉no꞉ da꞉da꞉lab. \v 23 Kalu abeyo꞉ nilo꞉ dimidab we ba꞉da꞉ga꞉yo꞉, ene tilidabuwo꞉ mo꞉ta꞉fo꞉ ha꞉nalega, Gode eyo꞉ e sagale alifa꞉ib.” Ya꞉su eyo꞉ a꞉la꞉sio꞉. \p \v 24 Yo꞉na꞉ tolo꞉ sa꞉ma꞉ mio꞉ kalu a꞉no꞉ ha꞉na꞉ga꞉ dowabiki, Ya꞉su eyo꞉ Yo꞉na꞉lo꞉ dimida꞉sen a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ kaluka꞉isale kegeo꞉ o꞉mo꞉ widaki a꞉la꞉sio꞉, “Gio꞉ kalaleli hen a꞉namio꞉ o꞉b ba꞉ba꞉ni aneyo꞉? Gio꞉ fa꞉fa꞉sa꞉lo꞉ i ida꞉la꞉lab a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ ba꞉ba꞉ni aneyo꞉? \v 25 O꞉ngo꞉ma ko꞉lo꞉, gio꞉ a꞉namio꞉ o꞉b ba꞉ba꞉ni aneyo꞉? Kalu nowo꞉ so꞉g nafalelo꞉ kafo꞉labiki ba꞉ba꞉ni aneyo꞉? A! So꞉g nafalelo꞉ ko꞉lo꞉ o꞉lia꞉ kelego꞉ nafa modo꞉lo꞉ da꞉lab a꞉no꞉lo꞉ misa꞉ kaluwa꞉ aya sena ba꞉dan. \v 26 \x - \xo 7.26 \xt Luk 1.76\x*A꞉la꞉gan ko꞉lo꞉, gio꞉ kalaleli hen a꞉namio꞉ o꞉b ba꞉ba꞉ni aneyo꞉? Gio꞉ dinali sa꞉lan kalu a꞉no꞉ ba꞉ba꞉ni ane. A꞉no꞉ hendele, a꞉la꞉ta꞉ga꞉ dinali sa꞉lan kalu gilo꞉ ba꞉ba꞉ a꞉ma꞉yo꞉, dinali sa꞉lan kalu nolo꞉ e tininila꞉ ko꞉lo꞉lab. \v 27 \x - \xo 7.27 \xt Mal 3.1\x*Godeya꞉lo꞉ to sa꞉sa꞉lo꞉ a꞉namio꞉, kalu we ko꞉lo꞉ da꞉feakiyo꞉ a꞉la꞉sa꞉sa꞉lo꞉, \q1 “ ‘Ge semo꞉fa꞉la꞉dowo꞉ amio꞉, \q2 tolo꞉ sa꞉ma꞉no꞉ kalu nowo꞉ tamina iliga꞉takiyo꞉, \q2 gelo꞉ mia꞉no꞉ tog a꞉no꞉ e fadama꞉ib.’ \m \v 28 Ne hendele so꞉lo꞉l. Henfelo꞉ kaluka꞉isaleyo꞉ tambo Yo꞉n e tinio꞉ ko꞉lo꞉lab. Ko꞉sega Godeya꞉lo꞉ bo꞉fo꞉mela꞉no꞉ hen us a꞉namio꞉, tilidabu kalu wilo꞉ma o꞉ngo꞉ a꞉lab a꞉ma꞉yo꞉ Yo꞉n e tininima꞉ib.” Ya꞉su eyo꞉ a꞉la꞉wido꞉. \p \v 29 \x - \xo 7.29 \xt Luk 3.12\x*Kaluka꞉isale modo꞉ nolo꞉ a꞉la꞉ta꞉ga꞉, takis molelo꞉ dia꞉sen kalu iyo꞉ Yo꞉nbo꞉ ho꞉na to꞉loma꞉ki ane ko꞉lo꞉, Ya꞉suwa꞉lo꞉ to widab a꞉no꞉ da꞉da꞉likiyo꞉, iliyo꞉ Godeya꞉ man a꞉no꞉ hendele a꞉la꞉sio꞉. \v 30 \x - \xo 7.30 \xt Madi 21.32\x*Ko꞉sega Fa꞉lisi kalu o꞉lia꞉ elelo꞉ asulo꞉ kalu o꞉lia꞉yo꞉ ho꞉na to꞉loma꞉kiyo꞉, Yo꞉ndo꞉ amio꞉ mo꞉ane ko꞉lo꞉, iyo꞉ Godeya꞉lo꞉ i asulakilo꞉ dimadali a꞉no꞉ gola ba꞉daki, mo꞉kudu ane. \p \v 31 Ya꞉su eyo꞉ a꞉kudu sa꞉lakiyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Kaluka꞉isale o꞉gdo꞉ sab wema꞉ man a꞉no꞉ fanda widakiyo꞉, niyo꞉ waga bale sa꞉ma꞉no꞉wa꞉le? \v 32 So꞉wagalin iyo꞉ amisa꞉n baya siliki, egelebo꞉ a꞉la꞉nenelo꞉. \q1 “ ‘Niliyo꞉ ga tililiakiyo꞉ ulunayo꞉ folo꞉, \q2 ko꞉sega gio꞉ sagalakiyo꞉ mo꞉ya꞉bale. \q1 Niliyo꞉ nofolo꞉ gisalo꞉wo꞉ mo꞉lo꞉, \q2 ko꞉sega gio꞉ mo꞉ya꞉lale.’ \m Kaluka꞉isale henfelo꞉ wilo꞉ o꞉gdo꞉ sab we so꞉wagalin ililo꞉ a꞉la꞉do꞉ nenelo꞉ o꞉leo꞉ngo꞉ dowo꞉. \v 33 Mo꞉wo꞉ Yo꞉n ho꞉n amilo꞉ to꞉lolan e ya꞉ga꞉yo꞉, wain ho꞉n o꞉lia꞉ ma꞉n ma꞉no꞉ o꞉lia꞉yo꞉ ka꞉laki mo꞉na꞉sen. Man a꞉no꞉ e kudu ha꞉nabikiyo꞉, giliyo꞉ e gola ba꞉da sa꞉laki, ‘E mama mogago꞉ dowab’ a꞉la꞉sa꞉la꞉lab. \v 34 \x - \xo 7.34 \xt Luk 15.2\x*A꞉la꞉ta꞉ga꞉ Kalule Dowo꞉ ne gilo꞉wa ya꞉ga꞉yo꞉, ma꞉n o꞉lia꞉ ho꞉n o꞉lia꞉yo꞉ no꞉likiyo꞉, giliyo꞉ ne gola ba꞉da sa꞉lakiyo꞉, ‘Kalu we ma꞉no꞉ besagali naki a꞉la꞉ta꞉ga꞉, aluna꞉ ho꞉no꞉ na꞉sa꞉ga꞉ no꞉nolab. E takis molelo꞉ dia꞉sen kalu o꞉lia꞉ mogago꞉lo꞉ dimida꞉sen kalu o꞉lia꞉yo꞉ mili dowab’ a꞉la꞉sa꞉la꞉lab. \v 35 Ko꞉sega kaluka꞉isale Godeya꞉lo꞉ asulab aundo꞉ kudu ha꞉na꞉lab i a꞉ma꞉yo꞉ Godeya꞉ mano꞉ hendele digalo꞉, a꞉la꞉widakigab.” Ya꞉su eyo꞉ imo꞉wo꞉ a꞉la꞉wido꞉. \s1 Ya꞉suwa꞉ gibo꞉ mogago꞉lo꞉ dimida꞉sen gaya꞉ heyo꞉ \p \v 36 Ho꞉len no amio꞉, Fa꞉lisi kalu noma꞉yo꞉ Ya꞉suwo꞉ ene aya ma꞉no꞉ ma꞉niki mena a꞉la꞉sa꞉labiki, Ya꞉suwo꞉ a usa tina꞉sa꞉ga꞉ hena sen. \v 37 \x - \xo 7.37 \xt Madi 26.7, Mak 14.3, Yo꞉n 12.3\x*Amisa꞉n a꞉namio꞉, ga nowo꞉ mogago꞉lo꞉ dimida꞉lowano꞉ elen ko꞉lo꞉, Ya꞉suwo꞉ Fa꞉lisi kaluwa꞉ aya sab a꞉la꞉da꞉da꞉ga꞉yo꞉, e wa ho꞉n mundo꞉ nafayo꞉, u ho꞉lo꞉ go꞉fo꞉ amilo꞉ wasu a꞉no꞉ dia꞉sa꞉ga꞉, Ya꞉sulo꞉wa ha꞉na꞉sa꞉ga꞉ fa꞉la꞉dowo꞉. \v 38 Ga a꞉no꞉ Ya꞉suwa꞉ fa꞉sa kagafo꞉liki ya꞉la꞉likiyo꞉, Ya꞉suwa꞉ gib a꞉no꞉ si ho꞉na꞉ badala꞉labiki, ene misa꞉ fo꞉n a꞉ma꞉ Ya꞉suwa꞉ gibo꞉ a꞉na hala꞉len. Eyo꞉ gib a꞉no꞉ mimila꞉liki, wa ho꞉n a꞉no꞉ a꞉na tula꞉i ane. \v 39 Fa꞉lisi kalu Ya꞉sulo꞉ tililia꞉mio꞉ a꞉ma꞉yo꞉ enena꞉ma꞉la꞉yo꞉ a꞉la꞉asulo꞉. “Kalu we dinali sa꞉lan kalu hendele kibo꞉bowo꞉, eyo꞉ ga we o꞉ngo꞉ma꞉ golabo꞉lo꞉b a꞉la꞉bo꞉ o꞉li fanda asulumabe. Eyo꞉ aloba꞉dakiyo꞉, ga we mogago꞉lo꞉ dimida꞉sen a꞉la꞉bo꞉ o꞉li asulumabe.” \v 40 Fa꞉lisi kalu eyo꞉ a꞉la꞉asulabiki, Ya꞉su eyo꞉ emo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Saimon, niyo꞉ gemo꞉wo꞉ to sa꞉ma꞉no꞉ nowo꞉ da꞉lab.” A꞉la꞉sa꞉labiki, “Widan kalu, nemo꞉wo꞉ sama.” \p \v 41 A꞉la꞉sa꞉labiki, Ya꞉su eyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Kalu a꞉la꞉ma꞉yo꞉ kalu no amio꞉ moleyo꞉ di ko꞉lo꞉ mewa꞉lo꞉ da꞉lab. Noma꞉yo꞉ mewa꞉lo꞉ silba moleyo꞉ fudo꞉ bila꞉fo꞉ di\f + \fr 7.41 \ft Iliyo꞉ dona a꞉la꞉ a꞉nami nanogo꞉ diab amilo꞉, mole kililiano꞉ o꞉m.\f*, a꞉la꞉ta꞉ga꞉ noma꞉yo꞉ silba moleyo꞉ do꞉la꞉fo꞉ bila꞉fo꞉ di.\f + \fr 7.41 \ft Iliyo꞉ so꞉agelo꞉ do꞉la꞉fo꞉ a꞉nami nanogo꞉ diab amilo꞉, mole kililiano꞉ o꞉m.\f* \v 42 Kalu a꞉la꞉ma꞉yo꞉ mole wa꞉l a꞉ma꞉la꞉ dimia꞉no꞉wo꞉ aundo꞉ma dowabiki, molelo꞉ biso꞉ a꞉ma꞉ sa꞉laki, ‘Ga꞉go꞉ molelo꞉malo꞉biki, niyo꞉ ga꞉lilo꞉l ko꞉lo꞉ ga꞉go꞉ sagala꞉li ha꞉na꞉bi.’ A꞉la꞉sa꞉lab ko꞉lo꞉ kalu o꞉mo꞉wo꞉ abe mada alan asulaba?” \v 43 Ya꞉su eyo꞉ a꞉la꞉dabu ba꞉dabiki, Saimon eyo꞉ a꞉ma꞉la꞉bo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Kalu moleyo꞉ alando꞉ di ko꞉lo꞉ ta꞉tab e mada alan asuluma꞉ib, niyo꞉ a꞉la꞉asulo꞉l.” A꞉la꞉sa꞉labiki, Ya꞉su eyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Ge hendele sa꞉lab.” \v 44 A꞉la꞉sa꞉laki, Ya꞉su e galo꞉ doba꞉da꞉ nodolakiyo꞉, Saimonbo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Ga we ba꞉daya? Ne gi aya mio꞉ amio꞉, giyo꞉ ho꞉no꞉ ni gib to꞉go꞉dema꞉kiyo꞉ mo꞉wasumeale. Ko꞉sega ga wema꞉yo꞉ si ho꞉n enedo꞉ma꞉ ni gibo꞉ to꞉go꞉daki, misa꞉ fo꞉n enedo꞉ma꞉ halifa꞉. \v 45 Ne gi aya fa꞉la꞉dowab amio꞉, giyo꞉ ne mo꞉mimilale ko꞉sega, ne ho꞉gi fa꞉la꞉dowab amio꞉ ga wema꞉yo꞉ gib nilo꞉ we mimila꞉fo꞉ ko꞉ a꞉lab. \v 46 Giyo꞉ o꞉lif wel ho꞉n a꞉no꞉ ni misa꞉ amio꞉ mo꞉tulu alitale. Ko꞉sega ga wema꞉yo꞉ wa ho꞉n mundo꞉ nafa a꞉no꞉ ni giba tulo꞉. \v 47 A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ niyo꞉ gemo꞉wo꞉ a꞉la꞉so꞉lo꞉l. Ga wema꞉lo꞉ mogago꞉ modo꞉ dimida꞉len a꞉no꞉ niyo꞉ halaki ga꞉lila꞉ ko꞉lo꞉, eyo꞉ ne mada alan asulakigab. Ko꞉sega kalu abeyo꞉ mogago꞉ ha꞉lulo꞉ dimido꞉ a꞉no꞉ halaki ga꞉lilalikiyo꞉, eyo꞉ ne ba ha꞉lu asuluma꞉ib.” \v 48 A꞉la꞉sa꞉la꞉sa꞉ga꞉, Ya꞉su eyo꞉ gamo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Mogago꞉ gilo꞉ dimido꞉wo꞉ tambo halaki ga꞉lilo꞉l ko꞉m.” \v 49 A꞉la꞉sa꞉labiki, kaluka꞉isale nol ma꞉ndo꞉ na꞉likilo꞉ sen a꞉ma꞉yo꞉ egele nenelaki a꞉la꞉sio꞉, “Mogago꞉ dimido꞉ a꞉no꞉ halaki ga꞉lilo꞉ka꞉, a꞉la꞉do꞉ sa꞉lab a꞉no꞉, kalu we o꞉ba꞉le?” \v 50 \x - \xo 7.50 \xt Luk 8.48, 18.42\x*A꞉la꞉ta꞉ga꞉ Ya꞉su eyo꞉ gamo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Go꞉no꞉n tilidabu koma꞉ ge a꞉ma꞉la꞉ gasiliab ko꞉lo꞉ ge ha꞉sa dowa꞉i ha꞉na꞉bi.” Ya꞉su eyo꞉ a꞉la꞉sio꞉. \c 8 \s1 Ka꞉isale nolo꞉ Ya꞉su kudu ane \p \v 1 Tif amio꞉ Ya꞉su e amisa꞉n nowa nowa a꞉la꞉sia꞉likiyo꞉, Godeya꞉lo꞉ bo꞉fo꞉mela꞉nigab to nafa a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ wida꞉li sia꞉len. Enedo꞉ tili wida꞉sen kalu kugula꞉fo꞉ a꞉no꞉ e o꞉lia꞉ sia꞉len. \v 2 \x - \xo 8.2 \xt Madi 27.55-56, Mak 15.40-41, Luk 23.49\x*A꞉la꞉ta꞉ga꞉ ga nolo꞉lo꞉, nolo꞉ mama mogago꞉lo꞉ dowo꞉ o꞉luso꞉no꞉ a꞉no꞉lo꞉, nolo꞉ walafdo꞉ delen falelo꞉ a꞉no꞉lo꞉ iyo꞉ tambo egele sia꞉len. Ga nowo꞉ wiyo꞉ Malia, e Magdala amisa꞉n ga ko꞉lo꞉, mama mogago꞉ dom a꞉la꞉fo꞉lo꞉ o꞉luso꞉no꞉wo꞉ o꞉m. \v 3 Ga nowo꞉ Yoana. Ene ino꞉ Kusa, Ha꞉loda꞉ ene alo꞉ bo꞉fo꞉lowan kaluwo꞉ e. Ga nowo꞉, Susana, a꞉la꞉ta꞉ga꞉ ka꞉isale nolo꞉lo꞉ egele sia꞉len. Ka꞉isale i a꞉ma꞉yo꞉ mole o꞉lia꞉ kelego꞉ inido꞉ delen a꞉no꞉lia꞉yo꞉ kegea꞉sa꞉ga꞉, egeledo꞉ sia꞉len a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ asuwa꞉ta꞉len. \s1 Fo fifo꞉wa bale sio꞉ \r Madi 13.1-9, Mak 4.1-9 \p \v 4 Kaluka꞉isale amisa꞉n ko꞉li ko꞉lilo꞉ amilo꞉ ya꞉sio꞉ a꞉no꞉ modo꞉ kegea꞉sa꞉ga꞉ dowabiki, Ya꞉su eyo꞉ imo꞉wo꞉ a꞉na bale sio꞉. \v 5 “Elo꞉ gelan kalu nowo꞉ ha꞉nakiyo꞉, fowo꞉ egelo꞉wa fifa꞉li ane. Eyo꞉ fowo꞉ egelo꞉wa fifa꞉li ha꞉nab amio꞉, fo nolo꞉ tog wa꞉la꞉la꞉sena ti ali. Fo a꞉no꞉ kaluwa꞉ wa꞉la꞉ basiab amio꞉, o꞉ba꞉yo꞉ ya꞉sia꞉sa꞉ga꞉, fo a꞉no꞉ mo꞉no꞉. \v 6 Fo nolo꞉ ulo꞉ elena ti ali ko꞉lo꞉, musug a꞉no꞉ fa꞉la꞉dowab amio꞉, ho꞉no꞉ aundo꞉ma dowabiki, onaliaki sowo꞉. \v 7 Fo nolo꞉ kisdo꞉ a꞉lab a꞉na ti alilab amio꞉ kis o꞉lia꞉ fa꞉la꞉ne ko꞉lo꞉, e fa꞉la꞉ne a꞉no꞉ ha꞉gulu dowo꞉. \v 8 Fo nolo꞉ hen nafa solo꞉wa ti ali ko꞉lo꞉, musugo꞉ nafa fa꞉la꞉nda꞉sa꞉ga꞉, fowo꞉ nafale mada hedakiyo꞉, fudo꞉ otalen o꞉leo꞉ngo꞉ hedo꞉.” Ya꞉su eyo꞉ to a꞉no꞉ sa꞉la꞉sa꞉ga꞉ eletakiyo꞉, eyo꞉ towo꞉ halale sa꞉laki, “Kaluka꞉isale ka꞉la꞉ndo꞉ a꞉lab gio꞉, to we dinafa da꞉da꞉sa꞉ga꞉, fanda asula꞉bi.” \p \v 9 Ya꞉su eyo꞉ to a꞉no꞉ a꞉la꞉sio꞉ ko꞉lo꞉ enedo꞉ tili wida꞉sen kalu iliyo꞉ bale sio꞉ a꞉ma꞉ ha꞉go꞉ fanda sama꞉ki, emo꞉wo꞉ dabu ba꞉ba꞉. \v 10 \x - \xo 8.10 \xt Ais 6.9-10\x*Dabu ba꞉dabiki Ya꞉su eyo꞉ a꞉ma꞉la꞉yo꞉ imo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Godeya꞉lo꞉ bo꞉fo꞉mela꞉no꞉ to wo꞉no꞉le delen a꞉no꞉ o꞉go꞉ gio꞉ o꞉li asuluma꞉ki fogo꞉ dimi ko꞉lo꞉lab. Ko꞉sega Godeya꞉lo꞉ dinali sio꞉ to sa꞉sa꞉lo꞉ a꞉no꞉ ililima꞉kiyo꞉, niyo꞉ kalu nolbo꞉wo꞉ mobale sio꞉. Godeya꞉ ene bugo꞉ amio꞉ towo꞉ a꞉la꞉sa꞉sa꞉lo꞉, \q1 “ ‘Iliyo꞉ ba꞉ba꞉ib ko꞉sega, \q2 hendeyo꞉ mo꞉ba꞉ba꞉ib. \q1 Iliyo꞉ to sio꞉wo꞉ da꞉ba꞉ib ko꞉sega, \q2 ha꞉go꞉ mo꞉fanda asuluma꞉ib.’ \p \v 11 “Bale sio꞉ a꞉ma꞉ ha꞉go꞉ we. Fo fifo꞉ a꞉no꞉, Godeya꞉ towo꞉ o꞉m. \v 12 Kaluka꞉isale nolo꞉, fo ko꞉lo꞉ tog wa꞉la꞉la꞉sen amilo꞉ ti ali o꞉ngo꞉ dowab. Kaluka꞉isale i a꞉no꞉ Godeya꞉ towo꞉ da꞉da꞉labiki, Sa꞉da꞉na꞉ e ya꞉sa꞉ga꞉, ili asulo꞉ amilo꞉ to dabu a꞉no꞉ e dila꞉lab. A꞉la꞉gab amio꞉, iyo꞉ mo꞉tilida꞉daliki, a꞉ma꞉la꞉yo꞉ mo꞉gasilia꞉ib. \v 13 Kaluka꞉isale nolo꞉ fo ko꞉lo꞉ ulo꞉ elen wa꞉l amilo꞉ ti ali o꞉ngo꞉ dowab. Kaluka꞉isale a꞉no꞉ Godeya꞉ to nafa a꞉no꞉ iligi da꞉da꞉sa꞉ga꞉, sagala꞉li di. Ko꞉sega ili asulo꞉ us amio꞉ towo꞉ mo꞉tefele ane ko꞉lo꞉, ili tilidabuwo꞉ ho꞉len abolda꞉su dowo꞉. Da꞉fe ba꞉ba꞉yo꞉ fa꞉la꞉dowalikiyo꞉, iyo꞉ bo꞉e sulufo꞉ tina꞉lab. \v 14 Kaluka꞉isale nolo꞉ fo kisdo꞉ a꞉lab a꞉na ti ali o꞉ngo꞉ dowo꞉. Kaluka꞉isale a꞉no꞉ Godeya꞉ towo꞉ dabu ko꞉sega, henfelo꞉ wilo꞉ dimidama꞉no꞉ kele asulo꞉ o꞉lia꞉, mole alan dia꞉no꞉ asulo꞉ o꞉lia꞉, sagalema꞉no꞉ man o꞉lia꞉ma꞉yo꞉ ili tilidabuwo꞉ go꞉lulaki, iyo꞉ mo꞉halale anama꞉ib. \v 15 Ko꞉sega kaluka꞉isale nolo꞉ fo hen nafa solo꞉wa ti ali o꞉ngo꞉ dowo꞉. Kaluka꞉isale ili mano꞉ nafale dowaki, Godeya꞉ towo꞉ da꞉da꞉sa꞉ga꞉yo꞉, dinafa tilidabu ko꞉lo꞉, iyo꞉ halale kagayaki, fowo꞉ nafale hedo꞉.” Ya꞉suwa꞉yo꞉ a꞉la꞉sio꞉. \s1 Nafayo꞉ kalaba do꞉lia꞉ difa꞉ \r Mak 4.21-25 \p \v 16 \x - \xo 8.16 \xt Madi 5.15, Luk 11.33\x*Ya꞉su eyo꞉ towo꞉ imo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Kalu noma꞉yo꞉ nafayo꞉ do꞉lia꞉ga꞉yo꞉, fafowo꞉ wa꞉l amio꞉ mo꞉go꞉lu alitan. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ wo꞉no꞉lebo꞉ mo꞉dia꞉tan. A꞉la꞉bo꞉ mo꞉gan ko꞉lo꞉ kalu eyo꞉ nafayo꞉ do꞉lia꞉sa꞉ga꞉yo꞉, kalu a usamilo꞉ yab i a꞉no꞉ ho꞉leno꞉ bo꞉ba꞉ki, kalaba iwalu dia꞉ta꞉sen. \v 17 \x - \xo 8.17 \xt Madi 10.26, Luk 12.2\x*A꞉la꞉gab amio꞉, kelego꞉ wo꞉no꞉lelo꞉ delen a꞉no꞉, tif amio꞉ tambo kalaba fa꞉la꞉doma꞉ib. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ kelego꞉ wo꞉no꞉lelo꞉ difa꞉ a꞉no꞉ tambo kalaba fa꞉la꞉dowalikiyo꞉, kaluka꞉isaleyo꞉ tambo fanda asuluma꞉ib. \v 18 \x - \xo 8.18 \xt Madi 25.29, Luk 19.26\x*A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ giliyo꞉ ni towo꞉ da꞉da꞉likiyo꞉, dinafa dabuma. Kalu abeyo꞉ asulo꞉wo꞉ heb dowalega, Gode eyo꞉ emo꞉wo꞉ asulo꞉ nolo꞉ a꞉dimia꞉ib. Ko꞉sega kalu abeyo꞉ asulo꞉wo꞉ aundo꞉ma da꞉lab a꞉no꞉, asulo꞉ ha꞉lu e amilo꞉ delen a꞉no꞉, tambo a꞉ma꞉la꞉ dila꞉ma꞉ib.” \s1 Ya꞉suwa꞉ ene ano o꞉lia꞉ ao o꞉lia꞉ mio꞉ \r Madi 12.46-50, Mak 3.31-35 \p \v 19 O꞉g a꞉namio꞉ Ya꞉suwa꞉ ano o꞉lia꞉ ao i o꞉lia꞉yo꞉ e ba꞉ba꞉ni mio꞉ ko꞉sega, kaluka꞉isaleyo꞉ modo꞉ Ya꞉sulo꞉wa banagalifa꞉ ko꞉lo꞉, iyo꞉ ma꞉uwa꞉ amio꞉ mo꞉tiane. \v 20 A꞉la꞉go꞉ko꞉lo꞉ kalu noma꞉yo꞉ Ya꞉sumo꞉ sa꞉laki, “Go꞉ o꞉lia꞉ gao nol o꞉lia꞉yo꞉ ge ba꞉ba꞉no꞉ asulaki, iyo꞉ ha꞉la꞉ya yasisab.” \v 21 A꞉la꞉sa꞉labiki Ya꞉su eyo꞉ a꞉ma꞉la꞉bo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Kaluka꞉isale abeyo꞉ Godeya꞉ towo꞉ da꞉da꞉sa꞉ga꞉lo꞉ kudu ha꞉na꞉lab i a꞉no꞉, ni no꞉leyo꞉, ni naoleyo꞉ o꞉m.” \s1 Ya꞉suwo꞉ fufalo꞉ biso꞉ \r Madi 8.23-27, Mak 4.35-41 \p \v 22 Ho꞉len no amio꞉ Ya꞉su eyo꞉ enedo꞉ tili wida꞉sen kalumo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Nio꞉ ho꞉n golo꞉ we nodo honona ha꞉na꞉n.” A꞉la꞉sa꞉labiki iyo꞉ ho꞉n ko꞉suwa disa꞉la꞉sa꞉ga꞉ a꞉na ane. \v 23 Iyo꞉ ho꞉n golo꞉ usa ha꞉na꞉labikiyo꞉, Ya꞉su e alifo꞉len. Wigibo a꞉naka fufa alano꞉ ya꞉sa꞉ga꞉, ho꞉n ko꞉su a꞉na ba꞉labikiyo꞉, ho꞉no꞉ do꞉lilia꞉ga꞉ tinaki, ho꞉n ko꞉suwo꞉ ko꞉na꞉ma kandama꞉no꞉ dowo꞉. \v 24 A꞉la꞉gabiki tili wida꞉sen kalu iyo꞉ Ya꞉sulo꞉wa ha꞉na꞉sa꞉ga꞉, e digida꞉yakiyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Kalu Alan, Kalu Alan, nio꞉ mada kanda soma꞉nigab.” A꞉la꞉sa꞉labiki Ya꞉su e dasilia꞉ga꞉, fufa o꞉lia꞉ ho꞉n ma꞉feya꞉len o꞉lia꞉mo꞉wo꞉ bulufoma꞉ki, towo꞉ halaido꞉ sio꞉. A꞉la꞉sa꞉labikiyo꞉ fufa ya꞉len o꞉lia꞉ ho꞉n gon halaido꞉ fa꞉la꞉da꞉len a꞉no꞉lo꞉ a꞉naka bulufo꞉ \v 25 A꞉la꞉ta꞉ga꞉ Ya꞉su eyo꞉ imo꞉wo꞉ a꞉la꞉dabu ba꞉ba꞉, “Tilidabu gililo꞉wo꞉ ha꞉?” Iyo꞉ tagilaki, molo asulo꞉ ko꞉lo꞉, egelebo꞉ a꞉la꞉nenelo꞉, “Kalu we o꞉bo꞉ngo꞉wa꞉le? Eyo꞉ halaido꞉ sa꞉labikiyo꞉, fufa o꞉lia꞉ ho꞉n o꞉lia꞉yo꞉ elo꞉ sa꞉lab ko꞉ da꞉da꞉sa꞉ga꞉ kudu ane.” \s1 Ya꞉suwa꞉yo꞉ mama mogago꞉wo꞉ o꞉luga꞉felo꞉ \r Madi 8.28-34, Mak 5.1-20 \p \v 26 Iyo꞉ Ga꞉lili hen a꞉no꞉ ta꞉ta꞉ga꞉ ho꞉n ko꞉suwa ha꞉nakiyo꞉, Gelasa kalulo꞉ sa꞉sen hen a꞉namida꞉ ha꞉na꞉ni ane. \v 27 A꞉na fa꞉la꞉dota꞉ga꞉yo꞉, Ya꞉su e ho꞉n ko꞉suwa handalota꞉ga꞉ kagayabikiyo꞉, amisa꞉n kalu nowo꞉, mama mogago꞉lo꞉ dowo꞉ a꞉no꞉ Ya꞉sulo꞉wa mio꞉. Kalu a꞉no꞉ ayamio꞉ mo꞉silikiyo꞉, e helebeso꞉go꞉ mo꞉ka꞉laki, kalu daido꞉lo꞉ hen a꞉na dowa꞉sen. \v 28-29 Ho꞉leno꞉ tambo mama mogago꞉ a꞉no꞉ kalu a꞉namio꞉ ililitab amio꞉, ili bo꞉fo꞉lowa꞉sen. Amisa꞉n kalu iliyo꞉ kalu we sa꞉niya꞉ melea꞉taki bo꞉fo꞉len ko꞉sega, eyo꞉ sa꞉ni a꞉no꞉ gegedela꞉sa꞉ga꞉, mama mogago꞉ a꞉ma꞉ tililia꞉ ha꞉nakiyo꞉, kalulo꞉ma hena ane. Kalu a꞉no꞉ Ya꞉sulo꞉wa ya꞉sa꞉ga꞉yo꞉, Ya꞉su eyo꞉ mama mogago꞉ o꞉mo꞉wo꞉ ha꞉la꞉ya handaloma a꞉la꞉liki sio꞉. A꞉la꞉sa꞉labiki, kalu a꞉no꞉ Ya꞉suwo꞉ ba꞉da꞉sa꞉ga꞉yo꞉, e gib aniba gulalu misa꞉fu alilaki, halaido꞉ gana giliyo꞉, “Ya꞉su, Gode Iwalulo꞉ a꞉lab a꞉ma꞉ So꞉wa giyo꞉ nemo꞉wo꞉ waga dimidama꞉ni gaya? Ne hida꞉yo꞉wo꞉ dimiakiyo꞉ mogaila꞉so꞉bo.” \v 30 A꞉la꞉go꞉ko꞉lo꞉ Ya꞉su eyo꞉ emo꞉wo꞉ a꞉la꞉dabu ba꞉ba꞉, “Ge wiyo꞉ o꞉ba?” A꞉la꞉sa꞉labiki, “Ne wiyo꞉ Modo꞉” a꞉la꞉sio꞉. Mo꞉wo꞉ mama mogago꞉ modo꞉wo꞉ eya tiane. \v 31 Iyo꞉ hen alu dondo꞉ma a꞉namio꞉ mo꞉iliga꞉foma꞉ki, Ya꞉sumo꞉ susio꞉. \p \v 32 Misio꞉ anib a꞉namio꞉, kabo fofo꞉wo꞉ modo꞉ ko꞉lo꞉ ma꞉no꞉ na꞉li sen. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ mama mogago꞉wa꞉yo꞉ Ya꞉sumo꞉wo꞉ ha꞉nolo sa꞉laki, “Nio꞉ kabowa doma꞉ ha꞉na꞉no꞉wo꞉ o꞉liyo꞉?” A꞉la꞉sa꞉labiki, Ya꞉su eyo꞉ “O꞉lika꞉” \v 33 A꞉la꞉gabiki mama mogago꞉ iliyo꞉ kalu a꞉no꞉ ta꞉ta꞉sa꞉ga꞉yo꞉, kabowa tiane ko꞉lo꞉, kabo a꞉no꞉ tambo do꞉mo꞉ gede to꞉lolo꞉ a꞉na nai dalale ha꞉na꞉sa꞉ga꞉, ho꞉n go꞉lo꞉ a꞉na tinabiki kanda sowo꞉. \p \v 34 Kabolo꞉ bo꞉fo꞉len kalu iyo꞉ a꞉no꞉ ba꞉da꞉sa꞉ga꞉yo꞉, iyo꞉ nai ha꞉na꞉ga꞉, amisa꞉n kaluka꞉isale o꞉lia꞉ hena usamilo꞉ sen i o꞉mo꞉wo꞉lo꞉ dimido꞉ a꞉no꞉ malola꞉i ane. \v 35 A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ kaluka꞉isaleyo꞉ dimidab a꞉no꞉ iyo꞉lo꞉ ba꞉ba꞉no꞉ a꞉la꞉ta꞉ga꞉ ane. Iyo꞉ Ya꞉sulo꞉wa fa꞉la꞉dowakiyo꞉, kalu mama mogago꞉ modo꞉lo꞉ dowa꞉sen a꞉no꞉ o꞉li dowo꞉ ko꞉lo꞉, Ya꞉suwa꞉ gib aniba sena ba꞉ba꞉. Kalu a꞉no꞉ asulo꞉ elo꞉wo꞉ nafale dowakiyo꞉, e helebeso꞉g ka꞉la꞉liki elena ba꞉da꞉sa꞉ga꞉, i a꞉no꞉ tagio꞉ dowo꞉. \v 36 Kaluka꞉isale dimido꞉ welo꞉ ba꞉ba꞉ iliyo꞉, kalu we waga falele alifa꞉ya꞉le a꞉la꞉liki kaluka꞉isale nolbo꞉wo꞉ malolo꞉ me. \v 37 Gelasa kaluka꞉isale iyo꞉ tagi alan dowabiki, Ya꞉suwo꞉ ili heno꞉ ta꞉ta꞉sa꞉ga꞉ hamana꞉ki, towo꞉ halaido꞉ sio꞉. A꞉la꞉go꞉ko꞉lo꞉ Ya꞉su o꞉lia꞉ ene tiliwida꞉sen kalu o꞉lia꞉yo꞉ ho꞉n ko꞉suwa disa꞉la꞉sa꞉ga꞉, iyo꞉ ta꞉fo꞉gane. \v 38 Iyo꞉ semo꞉ ane amio꞉ kalu mama mogago꞉lo꞉ dowo꞉ ko꞉lo꞉ ga꞉li dowo꞉ a꞉no꞉, Ya꞉sulo꞉ ha꞉naba ha꞉na꞉no꞉ a꞉la꞉ta꞉ga꞉ susio꞉. Ko꞉sega Ya꞉su eyo꞉ e iliga꞉fa꞉nikiyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, \v 39 “Ge a꞉ma꞉la꞉ go꞉no꞉n aya ha꞉na꞉ga꞉, Godeya꞉lo꞉ gemo꞉lo꞉ dimido꞉ a꞉no꞉ malolo꞉ mea꞉bi.” A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ kalu e ha꞉na꞉sa꞉ga꞉yo꞉, Ya꞉suwa꞉lo꞉ e amilo꞉ dimido꞉ a꞉no꞉ amisa꞉n a꞉na malolo꞉. \s1 Walaf ga o꞉lia꞉ ka꞉isale so꞉wa sowo꞉ o꞉lia꞉ falelo꞉ \r Madi 9.18-26, Mak 5.21-43 \p \v 40 Kaluka꞉isale modo꞉ a꞉no꞉ Ya꞉su e Ga꞉lili a꞉ma꞉la꞉lo꞉ mia꞉nigab a꞉no꞉ yasila꞉len ko꞉lo꞉, e fa꞉la꞉dowabikiyo꞉, iliyo꞉ e sagala꞉liki ba꞉ba꞉. \v 41 Tolo꞉ wida꞉sen alo꞉ bo꞉fo꞉lowan kalu nowo꞉, Yailes elo꞉ a꞉namio꞉ elen. E Ya꞉suwo꞉ galilia꞉sa꞉ga꞉, Ya꞉suwa꞉ gido꞉fo꞉lo꞉wa gumisi asifo꞉liki, Ya꞉suwo꞉ e aya mena꞉ki susio꞉. \v 42 Mo꞉wo꞉ ida꞉ imilig a꞉no꞉ donayo꞉ kugula꞉fo꞉ ko꞉lo꞉, e soma꞉no꞉ ko꞉na꞉ma dowo꞉. \p Ya꞉su e Yailes o꞉lia꞉ ene aya ha꞉nabikiyo꞉, kaluka꞉isale modo꞉wo꞉ e o꞉lia꞉ ha꞉na꞉siakiyo꞉, Ya꞉su e anetandeyo꞉. \v 43 Ga imili nowo꞉ tin hoda꞉likilo꞉ eleno꞉, dona kugula꞉fo꞉ ko꞉lo꞉ gulula꞉fo꞉len. Ga a꞉ma꞉yo꞉ ene moleyo꞉ tambo mulumulo꞉lo꞉ mean kalumo꞉ kililia꞉liki wala꞉ ko꞉sega, walaf elo꞉ a꞉no꞉ mo꞉falele alifa꞉no꞉ dowo꞉ ko꞉lo꞉ elen. \v 44 Ga a꞉no꞉ Ya꞉suwa꞉ fa꞉sa ya꞉ga꞉ yakiyo꞉, e so꞉g sa꞉ga꞉lo꞉ migif a꞉na golabikiyo꞉, tin hoda꞉len a꞉no꞉ a꞉na bulufo꞉. \v 45 Wigibo a꞉naka Ya꞉su eyo꞉ a꞉la꞉dabu ba꞉ba꞉, “Ne abe golaba?” Kaluka꞉isale iyo꞉ tambo sa꞉laki “Nilo꞉ mo꞉go꞉” a꞉la꞉sa꞉la꞉i ha꞉nabiki, Bida eyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Kalu Alan, kaluka꞉isaleyo꞉ modo꞉ ya꞉siakiyo꞉, geya anitandeab.” \v 46 Ko꞉sega Ya꞉su eyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Noma꞉yo꞉ ne amio꞉ go꞉lo꞉ka꞉. Halaido꞉ ne amilo꞉ elen a꞉no꞉ ha꞉la꞉ya handalowo꞉ a꞉la꞉asulo꞉l.” \v 47 Ga wema꞉yo꞉ e wo꞉no꞉lebo꞉ mo꞉doma꞉nigabo꞉lo꞉b a꞉la꞉asulaki, e bibisoda꞉liki, Ya꞉suwa꞉ gibdo꞉ a꞉na gumisi ali. Kaluka꞉isale kegeo꞉ ili si wa꞉l amio꞉, elo꞉ Ya꞉su ko꞉lo꞉ golo꞉ mo꞉wo꞉ widakiyo꞉, “ne wigibole ka falele alitaka꞉” a꞉la꞉liki imo꞉ wido꞉. \v 48 \x - \xo 8.48 \xt Luk 7.50\x*A꞉la꞉sa꞉labiki Ya꞉su eyo꞉ emo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Na꞉la꞉, ge go꞉no꞉n tilidabu koma꞉yo꞉, ge falele alitab ko꞉lo꞉ ha꞉sa dowaki hamana.” \fig Ga tindo꞉ hoda꞉len a꞉no꞉ Ya꞉suwa꞉ so꞉g sa꞉ga꞉lo꞉ migifa golabiki a꞉na falelo꞉.|alt="Touching the hem of Jesus' robe" src="42_Lk_08_34_RG_gr.tif" size="col" copy="© Sweet Publishing http://sweetpublishing.com, licensed under a CC: BY-SA 3.0 Unported licence." ref="8.43-48" \fig* \p \v 49 Ya꞉suwo꞉ towo꞉ ga o꞉mo꞉wo꞉ o꞉sa꞉la꞉labikiyo꞉, kalu nowo꞉, tolo꞉ wida꞉sen alo꞉ bo꞉fo꞉lowan kalu Yailesa꞉ aya a꞉la꞉ta꞉ga꞉ sa꞉ma꞉ni yakiyo꞉, Yailes emo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Ga꞉la꞉yo꞉ sowo꞉ ko꞉m. Gilo꞉ widan kalu we tililia꞉ ha꞉na꞉no꞉wo꞉, mo꞉wo꞉ aundo꞉malo꞉ka꞉.” \v 50 Ya꞉su eyo꞉ to a꞉no꞉ da꞉dakiyo꞉, Yailesbo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Ge tagila꞉so꞉bo! Ge neko꞉ tilida꞉da꞉bi. A꞉la꞉galega, ga꞉la꞉ a꞉no꞉ falele alifa꞉ib.” \v 51-53 A꞉la꞉sa꞉la꞉sa꞉ga꞉yo꞉ iyo꞉ ha꞉na꞉ga꞉, Yailesa꞉ aya fa꞉la꞉dowakiyo꞉, kaluka꞉isale kegeo꞉ a꞉no꞉ ya꞉foda꞉li a꞉labiki, Ya꞉suwa꞉yo꞉ imo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Gio꞉ ya꞉la꞉so꞉bo! E sowo꞉lema. E ba mida꞉iyo꞉ alifo꞉lab” Kaluka꞉isale ili asulakiyo꞉ so꞉wa a꞉no꞉ hendele sowo꞉ ko꞉m a꞉laki, Ya꞉suwa꞉lo꞉ to sa꞉lab a꞉no꞉ da꞉da꞉sa꞉ga꞉yo꞉, iliyo꞉ e o꞉go꞉. Ya꞉su eyo꞉ kaluka꞉isale nolo꞉ a usamio꞉ mo꞉timena꞉ki ka꞉la꞉sa꞉ga꞉, eyo꞉, Bidayo꞉, Yo꞉no꞉, Ya꞉ma꞉so꞉, a꞉la꞉ta꞉ga꞉ iyalia꞉ anolia꞉ i a꞉no꞉ko꞉ a usa tiane. \v 54 Ko꞉sega Ya꞉suwa꞉yo꞉ so꞉wa a꞉ma꞉ dagiya ta꞉li dota꞉ga꞉ sa꞉laki, “Ni so꞉wa, ge dasima.” \v 55 A꞉la꞉sa꞉labiki so꞉wa a꞉ma꞉ mamayo꞉ a꞉ma꞉la꞉ ya꞉ga꞉ dowabikiyo꞉, wigibole a꞉naka e dasili. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ Ya꞉su eyo꞉ so꞉wa o꞉mo꞉wo꞉ ma꞉n ma꞉no꞉wo꞉ dimina꞉ki sio꞉. \v 56 Iya o꞉lia꞉ anolia꞉ma꞉yo꞉ mada molo asulo꞉ ko꞉sega, Ya꞉su eyo꞉ a꞉la꞉mo꞉wo꞉ fa꞉la꞉dowab we nolbo꞉wo꞉ sa꞉la꞉so꞉boka꞉ a꞉la꞉sio꞉. \fig Ya꞉su eyo꞉ Yailesa꞉ ida꞉ sowo꞉wo꞉ a꞉ma꞉la꞉ dasi alifa꞉.|alt="Healing Jairus' daughter" src="42_Lk_08_37_RG_gr.tif" size="col" copy="© Sweet Publishing http://sweetpublishing.com, licensed under a CC: BY-SA 3.0 Unported licence." ref="8.53-56" \fig* \c 9 \s1 Ya꞉su eyo꞉ tili wida꞉sen kalu kugula꞉fo꞉wo꞉ iliga꞉fo꞉ \r Madi 10.5-15, Mak 6.7-13 \p \v 1 Ho꞉len no amio꞉, Ya꞉su eyo꞉ enedo꞉ tili wida꞉sen kalu kugula꞉fo꞉wo꞉ kegenelia꞉sa꞉ga꞉, iliyo꞉ mama mogago꞉wo꞉ tambo o꞉lusanaga꞉felema꞉ki, a꞉la꞉ta꞉ga꞉ walaf ko꞉li ko꞉lilo꞉lo꞉ a꞉lab a꞉no꞉lo꞉ falele alifelema꞉ki, halaido꞉wo꞉ imo꞉ dimi. \v 2 Iliyo꞉ kaluka꞉isalemo꞉wo꞉ Godeya꞉lo꞉ bo꞉fo꞉mela꞉nigab a꞉no꞉ widaki, a꞉la꞉ta꞉ga꞉ walaf ko꞉li ko꞉lilo꞉ a꞉lab a꞉no꞉ falele alifelema꞉ki iliga꞉fo꞉. \v 3 \x - \xo 9.3 \xt Luk 10.4-11\x*Ya꞉su eyo꞉ iyo꞉ iliga꞉takiyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Gio꞉ ha꞉nakiyo꞉, kelego꞉ nolo꞉ dia꞉ha꞉na꞉so꞉bo. Ido꞉mo꞉, aso꞉, ma꞉no꞉wo꞉, moleyo꞉, a꞉la꞉ta꞉ga꞉ helebeso꞉g sa꞉ga꞉lema꞉no꞉ ko꞉li nowo꞉ dia꞉ha꞉na꞉so꞉bo. \v 4 Gio꞉ ha꞉na꞉sa꞉ga꞉, amisa꞉na fa꞉la꞉dowakiyo꞉, gio꞉ a gelo꞉ fa꞉la꞉dowab imilig a꞉naka sa꞉ga꞉, gio꞉ amisa꞉n a꞉no꞉ ta꞉ta꞉ga꞉ ha꞉naki a꞉na eda꞉bi. \v 5 Ge amisa꞉na fa꞉la꞉dowo꞉ amio꞉, kaluka꞉isale iliyo꞉ gio꞉ migi widalega, giliyo꞉ amisa꞉n a꞉no꞉ mogago꞉ da꞉fe alitakiyo꞉, gili gido꞉fo꞉ amilo꞉ hena꞉mu bo꞉lo꞉ a꞉no꞉ a꞉naka fifila꞉sa꞉ga꞉ ta꞉fo꞉ ha꞉na꞉bi.” \v 6 A꞉la꞉wida꞉sa꞉ga꞉yo꞉, iyo꞉ ha꞉na꞉siakiyo꞉, Godeya꞉ to nafa a꞉no꞉ amisa꞉n nowa wida꞉liki, nowa wida꞉liki a꞉la꞉i ha꞉nakiyo꞉, kaluka꞉isale walafdo꞉ a꞉lab a꞉no꞉ falele alifela꞉i ane. \p \v 7 \x - \xo 9.7 \xt Madi 16.14, Mak 8.28, Luk 9.19\x*A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ amisa꞉n a꞉namilo꞉ dimida꞉i ane a꞉no꞉, Ga꞉lili misa꞉ kalu Ha꞉lod e da꞉da꞉sa꞉ga꞉yo꞉ kele asulo꞉. Mo꞉wo꞉ kalu nolba꞉ sa꞉lakiyo꞉, “Yo꞉n ho꞉n amilo꞉ to꞉lolan kalu a꞉no꞉ a꞉ma꞉la꞉ dasi ko꞉lo꞉lab” a꞉la꞉sio꞉. \v 8 A꞉la꞉ta꞉ga꞉ kaluka꞉isale nolba꞉yo꞉ “Elaiya e a꞉ma꞉la꞉ handalowaki dimidab.” A꞉la꞉ta꞉ga꞉ nolba꞉yo꞉ “Godeya꞉ tolo꞉ dinali sa꞉lan kalu, mo꞉lulo꞉ elen a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ a꞉ma꞉la꞉ dasilia꞉ga꞉ mio꞉lo꞉b” a꞉la꞉sa꞉la꞉li ane. \v 9 \x - \xo 9.9 \xt Luk 23.8\x*Ko꞉sega Ha꞉lod eyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Niyo꞉ Yo꞉n e ko꞉la꞉fo꞉ gedela꞉ ko꞉m ko꞉lo꞉, to nelo꞉ da꞉dab we abe dimidaba?” Eyo꞉ a꞉la꞉asulakiyo꞉, Ya꞉su e ba꞉ba꞉no꞉ asulo꞉. \s1 Ya꞉su eyo꞉ kaluwo꞉ daosen bila꞉fo꞉mo꞉ ma꞉no꞉wo꞉ me \r Madi 14.13-21, Mak 6.30-44, Yo꞉n 6.1-13 \p \v 10 Iliga꞉felo꞉ kaluwo꞉ a꞉ma꞉la꞉ kegeakiyo꞉, ililo꞉ dimido꞉ a꞉no꞉ tambo Ya꞉sumo꞉ malolo꞉ me. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ Ya꞉suwa꞉ enedo꞉ tili wida꞉sen kalu a꞉no꞉ egelese doma꞉ki, iyo꞉ tililia꞉ga꞉ Besaida a꞉na ane. \v 11 Ko꞉sega kaluka꞉isale kegeo꞉ a꞉no꞉ Ya꞉sulo꞉ ane a꞉no꞉ da꞉da꞉sa꞉ga꞉yo꞉, iyo꞉ e kudu ha꞉na꞉sio꞉. Elo꞉wa fa꞉la꞉dowabikiyo꞉, Ya꞉su eyo꞉ imo꞉wo꞉ sagalakiyo꞉, Godeya꞉lo꞉ bo꞉fo꞉mela꞉nigab to a꞉no꞉ widaki, a꞉la꞉ta꞉ga꞉ walafdo꞉ a꞉lab kaluka꞉isale a꞉no꞉lo꞉ falele alifelo꞉. \p \v 12 Ga꞉lo dowabiki, enedo꞉ tili wida꞉sen kalu kugula꞉fo꞉ a꞉no꞉ elo꞉wa ya꞉sa꞉ga꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Nio꞉ kalulo꞉ma hena so꞉bo꞉lo꞉biki, kaluka꞉isale kegeo꞉ we ma꞉no꞉ ma꞉no꞉wo꞉ a꞉la꞉ta꞉ga꞉ a alima꞉no꞉wo꞉ kelema꞉ki, amisa꞉n anib amilo꞉ kandayo꞉ a꞉na iliga꞉felema.” \v 13 A꞉la꞉sa꞉labiki Ya꞉su eyo꞉ a꞉ma꞉la꞉bo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Ma꞉no꞉ ilido꞉ ma꞉no꞉wo꞉, gili dimina.” Iliyo꞉ a꞉ma꞉la꞉ sa꞉lakiyo꞉, “Niliyo꞉ falawa dowo꞉fa꞉ bila꞉fo꞉ a꞉la꞉ta꞉ga꞉ ka꞉ a꞉la꞉ a꞉no꞉ko꞉ da꞉lab. Kalu modo꞉ kegeo꞉ wema꞉lo꞉ ma꞉no꞉wo꞉ nili kililima꞉ki asulaya?” \v 14 Ilido꞉ a꞉la꞉do꞉ sio꞉wo꞉ mo꞉wo꞉ we, kalule kegeo꞉ a꞉no꞉ daosen bila꞉fo꞉ ko꞉lo꞉ sen. Ko꞉sega Ya꞉su eyo꞉ tili wida꞉sen kalumo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Giliyo꞉ kaluwo꞉ aloba꞉daki a꞉namio꞉, do꞉la꞉fo꞉ bila꞉fo꞉ a꞉la꞉ta꞉li hamana.” \v 15 A꞉la꞉sa꞉labiki iliyo꞉ a꞉la꞉dimida꞉sa꞉ga꞉, kaluka꞉isaleyo꞉ tambo hena sen. \v 16 Ya꞉su eyo꞉ falawa dowo꞉fa꞉ bila꞉fo꞉ o꞉lia꞉ ka꞉ a꞉la꞉ o꞉lia꞉yo꞉ dia꞉sa꞉ga꞉, akino꞉ alolo bo꞉fo꞉liki, mada o꞉m a꞉la꞉dulugu sa꞉la꞉sa꞉ga꞉yo꞉, ma꞉no꞉ a꞉no꞉ aloba꞉da꞉sa꞉ga꞉, kaluka꞉isalemo꞉ sagama꞉ki, enedo꞉ tiliwida꞉sen kalumo꞉ dimi. \v 17 Kaluka꞉isale kegeo꞉ a꞉no꞉ ma꞉no꞉wo꞉ tambo o꞉li na꞉sa꞉ga꞉ ililitabiki, ma꞉no꞉ heb ta꞉felab a꞉no꞉ enedo꞉ tili wida꞉sen kalu iliyo꞉ kegeo꞉ amio꞉ fafowo꞉ kugula꞉fo꞉ ko꞉lo꞉ wa꞉litabi difa꞉. \fig Ya꞉su eyo꞉ ka꞉ a꞉la꞉ o꞉lia꞉ falawa dowo꞉fa꞉ bila꞉fo꞉ a꞉ma꞉yo꞉ 5,000 kaluka꞉isaleyo꞉ ilili alifa꞉.|alt="The feeding of the 5,000" src="IB04127_gr.tif" size="col" copy="Farid Faadil © Biblica, Inc. Used with permission. All rights reserved worldwide." ref="9.12-17" \fig* \s1 Bida eyo꞉ Ya꞉suwa꞉ wiyo꞉ kalaba sio꞉ \r Madi 16.13-19, Mak 8.27-30 \p \v 18 Ho꞉len no amio꞉ Ya꞉su e dulugu sa꞉la꞉labiyo꞉, enedo꞉ tili wida꞉sen kalu a꞉no꞉ko꞉ e o꞉lia꞉ ka sen ko꞉lo꞉, Ya꞉su eyo꞉ imo꞉wo꞉ a꞉la꞉dabu ba꞉ba꞉, “Kaluka꞉isale kegeo꞉ a꞉ma꞉yo꞉ ne kalu o꞉bka꞉ a꞉la꞉sa꞉laba?” \v 19 \x - \xo 9.19 \xt Luk 9.7-8\x*Iliyo꞉ a꞉ma꞉la꞉ sa꞉lakiyo꞉, “Kalu nolba꞉yo꞉ ge Yo꞉n ho꞉n amilo꞉ to꞉lolano꞉ ge a꞉la꞉sio꞉. Nolba꞉yo꞉ ge Elaiya a꞉la꞉sio꞉. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ nolba꞉yo꞉ ge Godeya꞉ tolo꞉ dinali sa꞉lan kalu, mo꞉lulo꞉ elen ko꞉lo꞉ a꞉ma꞉la꞉ dasilia꞉ga꞉lo꞉ mio꞉wo꞉ ge a꞉la꞉sio꞉.” \v 20 \x - \xo 9.20 \xt Yo꞉n 6.68-69\x*A꞉la꞉sa꞉labiki, Ya꞉su eyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Ko꞉sega gi wema꞉yo꞉ ne kalu o꞉b a꞉la꞉asulaya?” Ya꞉suwa꞉ a꞉la꞉dabu ba꞉dabiki, Bida eyo꞉ a꞉ma꞉la꞉bo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Ge Keliso, Godeya꞉lo꞉ da꞉feyo꞉ kalu.” \v 21 A꞉la꞉sa꞉labiki, Ya꞉su eyo꞉ to a꞉no꞉ kaluka꞉isale nolbo꞉wo꞉ mada sa꞉la꞉so꞉boka꞉ a꞉la꞉liki hagugu sio꞉. \s1 Ya꞉su eyo꞉ e soma꞉no꞉ a꞉la꞉dinali sio꞉ \r Madi 16.20-28, Mak 8.30–9.1 \p \v 22 \x - \xo 9.22 \xt Luk 9.44, 18.32-33\x*A꞉la꞉sa꞉la꞉sa꞉ga꞉yo꞉ eyo꞉ imo꞉wo꞉ a꞉la꞉wido꞉, “Kalule Dowo꞉ nemo꞉wo꞉ hida꞉yo꞉ alan dimia꞉ib. Godemo꞉ bobalo꞉ so꞉mea꞉sen misa꞉ kalu o꞉lia꞉ elelo꞉ wida꞉sen kalu o꞉lia꞉ Yu ko꞉go꞉do꞉ kalu i o꞉lia꞉ma꞉yo꞉ tambo gola ba꞉dakiyo꞉, ne sana soma꞉ib. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ ho꞉len otaleno꞉ ta꞉ta꞉sa꞉ga꞉yo꞉, ne a꞉ma꞉la꞉ dasima꞉no꞉.” \p \v 23 \x - \xo 9.23 \xt Madi 10.38, Luk 14.27\x*A꞉la꞉sa꞉la꞉sa꞉ga꞉ Ya꞉su eyo꞉ kaluka꞉isale kegeo꞉ imo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Kaluka꞉isale abeyo꞉ ne kudu mia꞉no꞉ asulalega, eyo꞉ enen asulano꞉ ka ta꞉ta꞉sa꞉ga꞉, ho꞉leno꞉ tambo ene i malano꞉ dia꞉liki soma꞉no꞉wo꞉ o꞉lika꞉ a꞉laki, ne a꞉na kudu ya꞉bi. \v 24 \x - \xo 9.24 \xt Madi 10.39, Luk 17.33, Yo꞉n 12.25\x*Mo꞉wo꞉ kaluka꞉isale abeyo꞉ ene mela꞉no꞉wo꞉ halale ta꞉li dofo꞉lalega, ene mela꞉no꞉wo꞉ sulu ha꞉na꞉ib. Ko꞉sega kaluka꞉isale abeyo꞉ ne kudu yakiyo꞉, ene mela꞉no꞉wo꞉ walalega, e mela꞉no꞉leyo꞉ dia꞉ib. \v 25 Gio꞉ kelego꞉ henfelo꞉ wilo꞉ da꞉lab a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ tambo asula꞉sa꞉ga꞉ kegenela꞉len amio꞉, mela꞉no꞉ gilo꞉wo꞉ sulu ha꞉nalega, kelego꞉ a꞉ma꞉yo꞉ gio꞉ waga asuwa꞉fa꞉iba? \v 26 \x - \xo 9.26 \xt Madi 10.33, Luk 12.9\x*Kaluka꞉isale abeyo꞉ ni wi sa꞉ma꞉no꞉ o꞉lia꞉ ni to walama꞉no꞉ a꞉no꞉lia꞉yo꞉ sendelowalega, tif amio꞉ Kalule Dowo꞉ ne yakiyo꞉, ni ho꞉len fo꞉fo꞉lesodo꞉ o꞉lia꞉, Do Godeya꞉ ene ho꞉len fo꞉fo꞉lesodo꞉ o꞉lia꞉, ma꞉mula꞉ malilo꞉ a꞉ma꞉ ene ho꞉len fo꞉fo꞉lesodo꞉ o꞉lia꞉ yakiyo꞉, niyo꞉lo꞉ e wi sa꞉ma꞉no꞉wo꞉ sendeloma꞉no꞉. \v 27 Niyo꞉ gimo꞉wo꞉ hendele so꞉lo꞉l. Kaluka꞉isale gi usamio꞉ nolo꞉ o꞉semo꞉sowalikiyo꞉, Godeya꞉lo꞉ bo꞉fo꞉mela꞉no꞉wo꞉ a꞉na ba꞉ba꞉ib.” Ya꞉su eyo꞉ a꞉la꞉sio꞉. \s1 Ya꞉suwa꞉ do꞉mo꞉wo꞉ ko꞉li fa꞉la꞉dowo꞉ \r Madi 17.1-13, Mak 9.2-13 \p \v 28 Ya꞉su eyo꞉ to a꞉no꞉ sa꞉la꞉sa꞉ga꞉yo꞉, ho꞉len ola꞉fo꞉wo꞉ ta꞉ta꞉ga꞉, eyo꞉ Bida, Ya꞉ma꞉s, Yo꞉n a꞉no꞉ko꞉ tililia꞉ga꞉, Godemo꞉ to sa꞉ma꞉niki, iyo꞉ hen misio꞉wa tililia꞉gane. \v 29 Ya꞉su eyo꞉ dulugu sa꞉la꞉lena, ene wo꞉lokano꞉ ko꞉li fa꞉la꞉dowaki, a꞉la꞉ta꞉ga꞉ ene helebeso꞉g ko꞉lo꞉ a꞉no꞉ ho꞉len halaido꞉ fo꞉fo꞉lesodo꞉ fa꞉la꞉dowakiyo꞉, wabeleg sililakilo꞉ ho꞉len o꞉ngo꞉ dowo꞉. \v 30-31 \x - \xo 9.30-31 \xt Luk 9.22\x*A꞉la꞉ta꞉ga꞉ Mo꞉sa꞉s dia꞉ Elaiya o꞉lia꞉yo꞉ wigibo a꞉na fa꞉la꞉dowabikiyo꞉, a꞉la꞉ a꞉namio꞉lo꞉ ho꞉len halaido꞉ a꞉no꞉ fo꞉fo꞉lesodo꞉. A꞉la꞉yo꞉ Ya꞉su o꞉lia꞉ tolakiyo꞉, e sowa꞉sa꞉ga꞉lo꞉ ha꞉na꞉no꞉ a꞉no꞉, Ya꞉lusalem a꞉namilo꞉ ko꞉na꞉ma fa꞉la꞉doma꞉nigab a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ nenela꞉len. \v 32 \x - \xo 9.32 \xt 2Bid 1.16-18\x*A꞉no꞉ fa꞉la꞉dowab amio꞉, Bida e o꞉lia꞉lo꞉ mio꞉ kalu a꞉no꞉ alifo꞉len ko꞉lo꞉, dasila ba꞉ba꞉ amio꞉, ho꞉len Ya꞉su amilo꞉ fo꞉fo꞉lesodo꞉ a꞉no꞉lia꞉ kalu a꞉la꞉ nowo꞉ e aniba kagafo꞉lena ba꞉ba꞉. \v 33 Kalu a꞉la꞉ a꞉no꞉ Ya꞉suwo꞉ ta꞉ta꞉ga꞉ ha꞉na꞉no꞉ dowabikiyo꞉, Bida eyo꞉ Ya꞉sumo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Kalu Alan, o꞉go꞉ nio꞉ wilo꞉ dowo꞉wo꞉ o꞉li go꞉ ko꞉lo꞉, a ha꞉lu otaleno꞉ dia꞉niki. A nowo꞉ gino꞉, nowo꞉ Mo꞉sa꞉s eno꞉, nowo꞉ Elaiya eno꞉.” Bida eyo꞉ to we ko꞉lo꞉ so꞉lo꞉l a꞉la꞉bo꞉, babale dowaki sio꞉. \p \v 34 Bida e a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ sa꞉la꞉len amio꞉, kolo꞉ tinda꞉sa꞉ga꞉, iyo꞉ go꞉lulabikiyo꞉, tagio꞉ alan dowo꞉. \v 35 \x - \xo 9.35 \xt Luk 3.22\x*To nowo꞉ kola꞉ us a꞉na a꞉la꞉ta꞉ga꞉ sa꞉lakiyo꞉, “Kalu we ni so꞉wa, no꞉no꞉ndo꞉ da꞉feyo꞉wo꞉ we. To elo꞉ sa꞉labo꞉ da꞉da꞉bi.” \v 36 To a꞉no꞉ sa꞉la꞉sa꞉ga꞉ eletabiyo꞉, iyo꞉ Ya꞉su e ina꞉li elena ba꞉ba꞉. Ko꞉sega o꞉g ho꞉len a꞉namilo꞉ ililo꞉ ba꞉ba꞉ a꞉no꞉ kaluka꞉isale nolbo꞉wo꞉ mada mo꞉malolo꞉ me. \s1 Ya꞉su eyo꞉ so꞉wa mama mogago꞉lo꞉ dowo꞉ a꞉no꞉ falele alifa꞉ \r Madi 17.14-21, Mak 9.2-13 \p \v 37 Kea꞉fo iyo꞉ misio꞉ a꞉na a꞉la꞉ta꞉ga꞉ tindabikiyo꞉, kaluka꞉isaleyo꞉ modo꞉ ko꞉lo꞉ Ya꞉suwo꞉ galima꞉ni mio꞉. \v 38 Kegeo꞉ us a꞉namio꞉ kalu noma꞉yo꞉ Ya꞉sumo꞉wo꞉ ho꞉le susiaki a꞉la꞉sio꞉, “Widan kalu, niyo꞉ kalu so꞉wayo꞉ mada imilig we ko꞉lo꞉, giyo꞉ nofolakiyo꞉ o꞉li ba꞉ba꞉no꞉wo꞉? \v 39 Mama mogago꞉ nowo꞉ so꞉wa wena ti ha꞉nab amio꞉, so꞉wa we wigibole a꞉naka ganagilia꞉sen. Mama mogago꞉ eyo꞉ e da꞉ba꞉nama꞉ki ta꞉tab amio꞉, mesuba꞉s o꞉lia꞉ fa꞉la꞉dowa꞉sen. Mama mogago꞉ eyo꞉ emo꞉wo꞉ nagalo꞉wo꞉ dimia꞉liki, bo꞉ebo꞉ mo꞉ta꞉fo꞉ ha꞉na꞉sen. \v 40 Niyo꞉ gilo꞉ tiliwida꞉sen kalumo꞉wo꞉ mama mogago꞉ a꞉no꞉ o꞉lusanama꞉kiyo꞉ susio꞉ ko꞉sega, i o꞉lia꞉yo꞉ mo꞉ililo꞉.” \v 41 A꞉la꞉sa꞉labiki Ya꞉su eyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Ha꞉iyo꞉, o꞉g ho꞉len wenamilo꞉ kaluka꞉isale sab gili asulo꞉wo꞉ babale dowaki, ne amilo꞉ tilidabuwo꞉ aundo꞉ma dowo꞉ ko꞉lo꞉, Ne gi o꞉lia꞉lo꞉ doma꞉no꞉wo꞉ halaido꞉. Ne gio꞉ asulo꞉wo꞉ nodoma꞉kiyo꞉ ho꞉len o꞉biba꞉s yasilima꞉no꞉wa꞉le? Gi so꞉wako꞉ nelo꞉wa tililia꞉ mena” Ya꞉su eyo꞉ a꞉la꞉sio꞉. \v 42 So꞉wa a꞉no꞉ Ya꞉sulo꞉wa yabikiyo꞉, mama mogago꞉ a꞉ma꞉yo꞉ e hena beseakiyo꞉, da꞉ba꞉nama꞉ki ta꞉fo꞉. Ko꞉sega Ya꞉su eyo꞉ mama mogago꞉mo꞉wo꞉ gadi sa꞉la꞉sa꞉ga꞉yo꞉, so꞉wa a꞉no꞉ falele alitaki, a꞉ma꞉la꞉ iyamo꞉ dimi. \v 43 A꞉la꞉dimidabikiyo꞉ kaluka꞉isale kegeo꞉ a꞉ma꞉yo꞉ Godeya꞉ halaido꞉ a꞉no꞉ ba꞉da꞉sa꞉ga꞉yo꞉, iyo꞉ molo asulo꞉. \s1 Ya꞉su e soma꞉no꞉wo꞉ wa꞉ka sio꞉ \r Madi 17.22-23, Mak 9.30-32 \p Kaluka꞉isale kegeo꞉ a꞉no꞉ Godeya꞉ ene halaido꞉ a꞉no꞉ ba꞉da꞉sa꞉ga꞉ iligo꞉. Iyo꞉ Ya꞉su elo꞉ dimido꞉ a꞉no꞉ molo tandea꞉labikiyo꞉, Ya꞉su eyo꞉ enedo꞉ tiliwida꞉sen kalu imo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, \v 44 \x - \xo 9.44 \xt Luk 9.22\x*“To nilo꞉ sa꞉ma꞉nigo꞉l we, dinafa da꞉da꞉ga꞉, tifa a꞉ asula꞉bi. Kalule Dowo꞉ Ne, kalu noma꞉ teledowaki, gis kalumo꞉ gasimea꞉ib.” \v 45 \x - \xo 9.45 \xt Luk 18.34\x*Ya꞉suwa꞉yo꞉ a꞉la꞉sio꞉ ko꞉sega, iyo꞉ to a꞉ma꞉ ha꞉go꞉ babale dowo꞉. To a꞉ma꞉ ha꞉go꞉ wo꞉no꞉le delen ko꞉lo꞉ iyo꞉ mo꞉fanda asulo꞉. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ iyo꞉ tagilaki, Ya꞉sumo꞉wo꞉ mo꞉dabu ba꞉ba꞉. \s1 Ya꞉suwa꞉yo꞉ kalu alano꞉ o꞉bo꞉ngo꞉ma꞉ doma꞉iba꞉le a꞉la꞉liki wido꞉ \r Madi 18.1-5, Mak 9.3-40 \p \v 46 \x - \xo 9.46 \xt Luk 22.24\x*Ya꞉suwa꞉ enedo꞉ tiliwida꞉sen kalu i a꞉no꞉ inina꞉ma꞉la꞉ usa alo꞉ banatakiyo꞉, “ni wenamio꞉ wabulun alandeyo꞉ abe dia꞉nigaba꞉le” a꞉la꞉likiyo꞉ egelebo꞉ towa꞉yo꞉ kego꞉. \v 47-48 \x - \xo 9.47-48 \xt Madi 10.40\x*Ko꞉sega Ya꞉su eyo꞉ ililo꞉ asulufo꞉lab a꞉no꞉ ba꞉da꞉sa꞉ga꞉, so꞉wala꞉su nowo꞉ tililia꞉ga꞉, e aniba kagafo꞉melea꞉ki ta꞉takiyo꞉, imo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉ “Kalu abeyo꞉ ne wiya a꞉la꞉ta꞉ga꞉yo꞉, so꞉wala꞉suwo꞉ sagala꞉liki tili dowalega, eyo꞉ ne ko꞉lo꞉ tili dowakigab. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ kalu abeyo꞉ ne sagala꞉liki tili dowalega, eyo꞉ nelo꞉ iliga꞉fo꞉ o꞉mo꞉wo꞉lo꞉ sagalaki tili dowaki auma꞉ib. Gi usamio꞉, kalu abeyo꞉ e o꞉ngo꞉malo꞉ngo꞉ a꞉laki ha꞉ga dowalega, hendele wa꞉la꞉b alano꞉ e dowab.” \p \v 49 Ya꞉su eyo꞉ a꞉la꞉sa꞉labiki, Yo꞉n eyo꞉ a꞉ma꞉la꞉bo꞉ a꞉la꞉dabu ba꞉ba꞉, “Widan kalu, niliyo꞉ kalu noma꞉yo꞉ gi wiya a꞉la꞉ta꞉ga꞉ mama mogago꞉wo꞉ o꞉luga꞉felabi ba꞉da꞉ga꞉, nilo꞉ gasalo꞉ mo꞉dowa꞉sena꞉ gab ko꞉lo꞉, niliyo꞉ emo꞉wo꞉ dimida꞉so꞉boka꞉ a꞉la꞉liki ele alifa꞉.” \v 50 \x - \xo 9.50 \xt Madi 12.30, Luk 11.23\x*A꞉la꞉sa꞉labiki Ya꞉suwa꞉yo꞉ a꞉ma꞉la꞉bo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Elo꞉ dimidab a꞉no꞉ ka꞉la꞉so꞉bo. Mo꞉wo꞉ kalu abeyo꞉ gi o꞉lia꞉lo꞉ gisdo꞉ mo꞉dowab a꞉no꞉, gilino꞉le dowab.” \s1 Samalia amisa꞉n noma꞉yo꞉ Ya꞉suwo꞉ mo꞉tili dowo꞉ \p \v 51 Ya꞉suwo꞉ Hebene a꞉ma꞉la꞉ ha꞉na꞉no꞉ ho꞉leno꞉ ko꞉na꞉ma dowabikiyo꞉, e mada Ya꞉lusalem ha꞉na꞉no꞉ a꞉la꞉ asululi. \v 52 Ya꞉su e Samalia hen amisa꞉n nowa alima꞉niki, eyo꞉ amisa꞉n a꞉no꞉ dimidalima꞉kiyo꞉, towo꞉ saga꞉fo꞉. \v 53 Ko꞉sega iliyo꞉ Ya꞉su e Ya꞉lusalem ha꞉nab a꞉la꞉asulaki, iliyo꞉ e ili amisa꞉na mena꞉kiyo꞉ mo꞉ho꞉leli. \v 54 \x - \xo 9.54 \xt 2Kin 1.9-16\x*Tiliwida꞉sen kalu a꞉la꞉, Ya꞉ma꞉s o꞉lia꞉ Yo꞉n o꞉lia꞉yo꞉, ililo꞉ man dimidab a꞉no꞉ ba꞉da꞉sa꞉ga꞉, a꞉la꞉ma꞉yo꞉ Ya꞉sumo꞉wo꞉ dabu ba꞉ba꞉, “Kalu Alan, naino꞉ de Hebene a꞉la꞉ta꞉ga꞉lo꞉ tima꞉no꞉ a꞉ma꞉yo꞉ kaluka꞉isale we tambo yasala꞉ma꞉kiyo꞉, de a꞉no꞉ ho꞉lema꞉ki asulaya?” \v 55 A꞉la꞉dabu ba꞉ba꞉ ko꞉sega, Ya꞉su e a꞉ma꞉la꞉ nodola꞉sa꞉ga꞉, a꞉la꞉ma꞉lo꞉ hala sa꞉lab a꞉no꞉ digalaki halaido꞉ sio꞉. \v 56 A꞉la꞉sa꞉la꞉sa꞉ga꞉yo꞉ iyo꞉ amisa꞉n nowa ha꞉na꞉ni ane. \s1 Ya꞉su kudu ha꞉na꞉no꞉ mano꞉ wido꞉ \r Madi 8.9-22 \p \v 57 Iyo꞉ toga ha꞉na꞉ga꞉ ha꞉nakiyo꞉, kalu noma꞉yo꞉ Ya꞉sumo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Gelo꞉ ha꞉nab amio꞉, ne ge kudu sia꞉mela꞉no꞉.” \v 58 Ko꞉sega Ya꞉su eyo꞉ a꞉ma꞉la꞉bo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Saila gasalo꞉ mesa꞉no꞉wo꞉ aluwo꞉ da꞉lab a꞉la꞉ta꞉ga꞉ o꞉ba꞉ya꞉yo꞉ us silia꞉fa꞉no꞉wo꞉ ayo꞉ da꞉lab. Ko꞉sega Kalule Dowo꞉ e, a enedo꞉leyo꞉ mada aundo꞉ma.” \v 59 A꞉la꞉ta꞉ga꞉ Ya꞉su eyo꞉ kalu nowo꞉mbo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Ge ne kudu mena.” Ko꞉sega eyo꞉ a꞉ma꞉la꞉bo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Alan, ni amisa꞉na a꞉ma꞉la꞉ ha꞉na꞉sa꞉ga꞉, do sowo꞉ ko꞉le dali alita꞉ga꞉yo꞉, ge a꞉na kudu mia꞉no꞉wo꞉ o꞉liya꞉le?” \v 60 Ko꞉sega Ya꞉su eyo꞉ a꞉ma꞉la꞉bo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Kaluka꞉isale ne amilo꞉ mo꞉tilida꞉dab a꞉no꞉ sowo꞉ o꞉ngo꞉ sab ko꞉lo꞉ i a꞉no꞉ sowo꞉ egele dalima꞉ki ta꞉foma. Ge Godeya꞉lo꞉ bo꞉fo꞉mela꞉no꞉ man a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ walama꞉ni hamana.” \p \v 61 \x - \xo 9.61 \xt 1Kin 19.20\x*A꞉la꞉ta꞉ga꞉ noma꞉yo꞉ Ya꞉sumo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Ne ge kudu mia꞉no꞉ asulo꞉ ko꞉sega, ne a꞉ma꞉la꞉ ha꞉na꞉sa꞉ga꞉, so꞉lo꞉mo꞉wo꞉ ta꞉biyo꞉ a꞉la꞉ ko꞉le sa꞉la꞉sa꞉ga꞉ mia꞉no꞉.” \v 62 Ya꞉su eyo꞉ a꞉ma꞉la꞉bo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Kaluka꞉isale abeyo꞉, ne mo꞉mo꞉da kudu yakiyo꞉, man tamin amilo꞉ dimida꞉sen a꞉no꞉ a꞉ma꞉la꞉yo꞉ asuluma꞉ ha꞉nalega, e Godeya꞉lo꞉ bo꞉fo꞉mela꞉no꞉ hen us amilo꞉ nanog dimidama꞉no꞉wo꞉ mo꞉ego꞉ doma꞉ib.” \c 10 \s1 Ya꞉su eyo꞉ kalu do꞉la꞉lowo꞉ dom a꞉la꞉ta꞉ga꞉ a꞉la꞉ a꞉no꞉ iliga꞉felo꞉ \p \v 1 \x - \xo 10.1 \xt Mak 6.7\x*A꞉ma꞉ fa꞉s amio꞉ Alan eyo꞉ elo꞉ kudu mio꞉ kalu do꞉la꞉lowo꞉ dom a꞉la꞉ta꞉ga꞉ a꞉la꞉ a꞉no꞉ da꞉fea꞉sa꞉ga꞉, amisa꞉n ko꞉li ko꞉lilo꞉ elo꞉ ha꞉na꞉no꞉ asulab a꞉namida꞉ tamina hamana꞉ki, eyo꞉ kaluwo꞉ a꞉la꞉ a꞉la꞉, a꞉la꞉ iliga꞉felo꞉ \v 2 \x - \xo 10.2 \xt Madi 9.37-38, Yo꞉n 4.35\x*Iyo꞉ o꞉iliga꞉fa꞉nikiyo꞉, eyo꞉ imo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Egelo꞉ amilo꞉ fowo꞉ nafaliabdo꞉ tuma꞉no꞉wo꞉ modo꞉ dowab ko꞉sega, kalu o꞉lo꞉ tuma꞉no꞉wo꞉ a꞉la꞉se dowab. A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ giliyo꞉ egelo꞉lo꞉ biso꞉mo꞉ dulugu sa꞉lakiyo꞉, eyo꞉ fowo꞉ nafaliab o꞉lo꞉ tuma꞉no꞉ kaluwo꞉ modo꞉ iliga꞉foma꞉ki dabu ba꞉da꞉bi. \v 3 \x - \xo 10.3 \xt Madi 10.16\x*O꞉go꞉ gio꞉ ha꞉na꞉nigab ko꞉sega tamin amio꞉ asuluma. Gio꞉ sibi inso꞉ o꞉ngo꞉ ko꞉lo꞉, niyo꞉ saila gasaya꞉lo꞉ gilo꞉ yasala꞉ma꞉no꞉ hen o꞉ngo꞉wa iliga꞉fa꞉nigo꞉l. \v 4 \x - \xo 10.4 \xt Madi 10.7-14, Mak 6.8-11, Luk 9.3-5\x*Gio꞉ ha꞉nakiyo꞉, moleyo꞉, budiyo꞉, kelego꞉ nolo꞉ dimida sa꞉la꞉ a꞉no꞉ ka ta꞉ta꞉sa꞉ga꞉ ha꞉na꞉bi. Gio꞉ kalu nolo꞉ tog amio꞉ gidakiyo꞉, i o꞉lia꞉ towo꞉ modo꞉wo꞉ kuda꞉so꞉bo. \v 5 Gio꞉ aya fa꞉la꞉dowakiyo꞉, tamin amio꞉ imo꞉wo꞉ sagalo꞉ towo꞉ a꞉la꞉sa꞉la꞉bi, ‘Gode eyo꞉ kaluka꞉isale a wilo꞉ sab a꞉no꞉ ha꞉sa mesea꞉ki ta꞉fa꞉ib.’ \v 6 Gio꞉ a꞉la꞉sa꞉lalikiyo꞉, kalu a a꞉namilo꞉ sa꞉sen a꞉no꞉ ha꞉sa san o꞉lalega, gilo꞉ ha꞉salo꞉ mesa꞉no꞉ to sa꞉lab a꞉no꞉ e amio꞉ doma꞉ib. Ko꞉sega e ha꞉sayo꞉ mo꞉dowa꞉sen o꞉lalega, to a꞉no꞉ a꞉ma꞉la꞉ go꞉no꞉na a꞉doma꞉ mia꞉ib. \v 7 \x - \xo 10.7 \xt 1Kol 9.6-14, 1Tim 5.18\x*A gilo꞉ fa꞉la꞉dowab a꞉naka dowaki, a nowa a꞉la꞉bo꞉ sia꞉so꞉bo. A a꞉na silikiyo꞉, ma꞉no꞉wo꞉lo꞉, ho꞉no꞉lo꞉ ililo꞉ gimo꞉lo꞉ meab a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ na꞉lubi. Mo꞉wo꞉ nanogdo꞉ dian kaluwo꞉ wa꞉lo꞉ o꞉li dian ko꞉lo꞉, gilo꞉ nanog di wa꞉lo꞉ o꞉m. \v 8 \x - \xo 10.8 \xt 1Kol 10.27\x*Gio꞉ amisa꞉n nowa fa꞉la꞉dowo꞉ amio꞉, iliyo꞉ gio꞉ tilidowalega, ma꞉no꞉wo꞉ ililo꞉ gimo꞉lo꞉ dimiab a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ na꞉bi. \v 9 Walaf kaluka꞉isale a꞉namilo꞉ sab a꞉no꞉ giliyo꞉ falele alita꞉bi. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ imo꞉wo꞉ towo꞉ a꞉la꞉wida꞉bi, ‘Godeya꞉lo꞉ bo꞉fo꞉mela꞉no꞉ ho꞉len a꞉no꞉ gilo꞉ amio꞉ ko꞉na꞉ma ya꞉ga꞉ a꞉lab.’ \v 10 Ko꞉sega gio꞉ amisa꞉n nowa fa꞉la꞉dowo꞉ amio꞉, iliyo꞉ gio꞉ mo꞉tilidowalega, gio꞉ baya kagayakiyo꞉, imo꞉wo꞉ towo꞉ a꞉la꞉sa꞉labi, \v 11 \x - \xo 10.11 \xt Ilig 13.51, 18.6\x*‘Gililo꞉ hala dimido꞉ a꞉no꞉ widakiyo꞉, gili hen wenamilo꞉ hena꞉mu nili gib amilo꞉ oga꞉do꞉ a꞉no꞉, a꞉ma꞉la꞉ wena fifila꞉sa꞉ga꞉ ha꞉na꞉no꞉. Ko꞉sega gio꞉ to we asuluma. Godeya꞉lo꞉ bo꞉fo꞉mela꞉no꞉ ho꞉len a꞉no꞉ gilo꞉ amio꞉ ko꞉na꞉ma ya꞉ga꞉ a꞉lab.’ \v 12 \x - \xo 10.12 \xt Mo꞉mo꞉ 19.24-25, Madi 10.15, 11.24\x*A꞉la꞉ta꞉ga꞉ niyo꞉ gimo꞉wo꞉ a꞉la꞉so꞉lo꞉l. Godeya꞉ kaluka꞉isalelo꞉ mo꞉walilab ho꞉len a꞉namio꞉, amisa꞉n kaluka꞉isale we falasilakilo꞉ hida꞉yo꞉ dia꞉nigab a꞉no꞉, Sodom kaluka꞉isaleya꞉lo꞉ hida꞉yo꞉ ba꞉ba꞉ib a꞉no꞉ wema꞉ tininima꞉ib. \s1 Amisa꞉n nolo꞉ mo꞉tilidabu ko꞉lo꞉ hida꞉yo꞉wo꞉ dia꞉ib \r Madi 11.20-24 \p \v 13 “Wai, Kolasin amisa꞉n kaluka꞉isale gilo꞉ amio꞉ hida꞉yo꞉wo꞉ alan fa꞉la꞉doma꞉ib. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ Besaida amisa꞉n kaluka꞉isale gilo꞉ amio꞉lo꞉ hida꞉yo꞉wo꞉ alan fa꞉la꞉doma꞉ib. Gilo꞉ amio꞉ molo ha꞉na꞉no꞉wo꞉ modo꞉ dimido꞉. Molo ha꞉na꞉no꞉ wengo꞉wo꞉ Taya amisa꞉n o꞉lia꞉ Saido꞉n amisa꞉n a꞉na dimido꞉ kibo꞉bowo꞉, iliyo꞉ man mogago꞉ dimida꞉len a꞉no꞉ ka ta꞉ta꞉sa꞉ga꞉, asulo꞉wo꞉ nodolo꞉ka꞉ a꞉la꞉widakiyo꞉, iliyo꞉ nofolo꞉ so꞉g a꞉no꞉ sa꞉ga꞉la꞉sa꞉ga꞉, dufuna꞉yo꞉ mulumabe. \v 14 Godeya꞉ kaluka꞉isalelo꞉ mo꞉walilab ho꞉len a꞉namio꞉, Taya o꞉lia꞉ Saido꞉n kaluka꞉isaleya꞉lo꞉ hida꞉yo꞉ ba꞉ba꞉ib a꞉no꞉, gilo꞉ falasilakilo꞉ hida꞉yo꞉ dia꞉ib a꞉ma꞉ tininima꞉ib. \v 15 A꞉la꞉ta꞉ga꞉ Kabaniom kaluka꞉isale gili wiyo꞉ Gode eyo꞉ iwalu duluba꞉iba꞉le? A꞉la꞉ba, gio꞉ mada dane ane hen a꞉na ti ha꞉na꞉ib. \p \v 16 \x - \xo 10.16 \xt Madi 10.40, Luk 9.48, Yo꞉n 5.23\x*“Kaluka꞉isale abeyo꞉ gili to sa꞉labdo꞉ dabu a꞉no꞉, ni towo꞉ da꞉dan. Kaluka꞉isale abeyo꞉ gilo꞉ gola ba꞉dab a꞉ma꞉yo꞉ nelo꞉ gola ba꞉dab. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ kaluka꞉isale nelo꞉ gola ba꞉dab a꞉ma꞉yo꞉, Gode nelo꞉ iliga꞉fo꞉ a꞉no꞉lo꞉ gola ba꞉dakigab.” \s1 Kalu i a꞉no꞉ nanogo꞉ dimida꞉la꞉ga꞉yo꞉, sagala꞉liki a꞉ma꞉la꞉ mio꞉ \p \v 17 Nanog a꞉no꞉ dimida꞉la꞉ga꞉yo꞉, kalu do꞉la꞉lowo꞉ dom a꞉la꞉ta꞉ga꞉ a꞉la꞉ a꞉no꞉ sagala꞉li a꞉ma꞉la꞉ yakiyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Alan, niliyo꞉ gi wiya iliki to sa꞉lab amio꞉, mama mogago꞉ iliyo꞉lo꞉ nili to a꞉no꞉ kudu ane.” \v 18 \x - \xo 10.18 \xt Yo꞉n 12.31, Kala 12.8-9\x*A꞉la꞉sa꞉labiki Ya꞉su eyo꞉ imo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Niyo꞉ Sa꞉da꞉na꞉ e, wabeleg o꞉ngo꞉ ko꞉lo꞉ Hebene halona a꞉la꞉ta꞉ga꞉ sulufo꞉ tindabiki ba꞉ba꞉. \v 19 \x - \xo 10.19 \xt Song 91.13, Mak 16.18\x*Dabuma. Gio꞉ kisa꞉wa꞉l o꞉lia꞉ ma꞉ilagana o꞉lia꞉yo꞉ wa꞉la꞉ sa꞉nda꞉i hamana꞉ki, a꞉la꞉ta꞉ga꞉ gili gis kalu, Sa꞉da꞉na꞉ya꞉ halaido꞉ a꞉no꞉ tambo gili tininima꞉kiyo꞉, halaido꞉wo꞉ gimo꞉ dimi ko꞉lo꞉, kelego꞉ imilise noma꞉yo꞉ gio꞉ mada mo꞉mogagima꞉ib. \v 20 \x - \xo 10.20 \xt Fili 4.3, Kala 3.5\x*Ko꞉sega mama mogago꞉wa꞉lo꞉ gili to sio꞉ ko꞉lo꞉ kudu ha꞉nab a꞉no꞉, gio꞉ sagala꞉so꞉bo. Hebene a꞉namilo꞉ gili wi sa꞉sa꞉li alifa꞉ a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ sagala꞉bi.” Ya꞉su eyo꞉ towo꞉ a꞉la꞉sio꞉. \s1 Ya꞉su eyo꞉ Iyamo꞉ dulugu sio꞉ \r Madi 11.25-27, 13.16-17 \p \v 21 Ho꞉len a꞉naka, Mama Malilo꞉ eyo꞉ Ya꞉suwo꞉ sagalo꞉wa꞉ ililitabiki, Ya꞉su eyo꞉ a꞉la꞉dulugu sio꞉. “Do Gode, Hebene o꞉lia꞉ henfelo꞉ we o꞉lia꞉lo꞉ biso꞉wo꞉ ge. Giyo꞉ to we asulo꞉lo꞉ di kaluka꞉isalemo꞉wo꞉ wo꞉no꞉le dia꞉taki, kaluka꞉isale so꞉wala꞉su o꞉ngo꞉ dowab o꞉mo꞉wo꞉ kalab amio꞉ wida꞉sen ko꞉lo꞉, niyo꞉ ge wabulu sa꞉laki, dulugu so꞉lo꞉l. Hendele Do gilo꞉ dimido꞉ a꞉no꞉, go꞉no꞉n ge sagalema꞉no꞉wo꞉ au dimido꞉. \v 22 \x - \xo 10.22 \xt Yo꞉n 3.35, 10.15\x*Dowa꞉yo꞉ kelego꞉wo꞉ tambo ni dagiya difa꞉. Kaluka꞉isaleyo꞉ tambo ene So꞉wa a꞉no꞉ mo꞉asulo꞉ ko꞉sega, Iya Gode imilig eka So꞉wayo꞉ asulo꞉ ko꞉lo꞉lab. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ kaluka꞉isaleyo꞉ tambo Iyayo꞉ mo꞉asulo꞉ ko꞉sega, So꞉wa eneno꞉ a꞉la꞉ta꞉ga꞉ kaluka꞉isale So꞉waya꞉lo꞉ kalab amilo꞉ wido꞉ i a꞉ma꞉yo꞉lo꞉, Iyayo꞉ asulufo꞉lab.” Ya꞉su eyo꞉ a꞉la꞉dulugu sio꞉. \p \v 23 A꞉la꞉dulugu sa꞉la꞉sa꞉ga꞉yo꞉, Ya꞉su e nodola꞉sa꞉ga꞉, enedo꞉ tili wida꞉sen kalu imo꞉wo꞉ towo꞉ ha꞉sa sa꞉laki a꞉la꞉sio꞉, “Kalu abeyo꞉ kelego꞉ gilo꞉ ba꞉ba꞉ a꞉no꞉ ba꞉dakiyo꞉, iyo꞉ mada sagalema꞉ib. \v 24 Mo꞉luwo꞉ Godeya꞉ dinali sa꞉lan kalu o꞉lia꞉ misa꞉ kalu modo꞉ o꞉lia꞉ma꞉yo꞉, gililo꞉ ba꞉ba꞉ a꞉no꞉ iliyo꞉lo꞉ bo꞉bo꞉losa꞉ a꞉la꞉li yasila꞉len ko꞉sega mo꞉ba꞉ba꞉. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ gililo꞉ dabu a꞉no꞉ iliyo꞉lo꞉ mada da꞉ba꞉no꞉ a꞉la꞉li yasi elen ko꞉sega mo꞉dabu.” \s1 Samalia kaluwa꞉ man nafa dimido꞉wo꞉ we \p \v 25 \x - \xo 10.25 \xt Madi 22.35-40, Luk 18.18\x*Ho꞉len no amio꞉ Ya꞉su e to wida꞉labiki, elelo꞉ asulo꞉ kalu nowo꞉ dasilia꞉sa꞉ga꞉, Ya꞉suwo꞉ da꞉fe ba꞉dakiyo꞉, emo꞉wo꞉ a꞉la꞉dabu ba꞉ba꞉. “Widan kalu, nilo꞉ mela꞉no꞉ mela꞉no꞉ dia꞉no꞉ a꞉no꞉, waga dimidaliki dia꞉no꞉wa꞉le?” \v 26 A꞉la꞉dabu ba꞉dabiki, Ya꞉suwa꞉ a꞉ma꞉la꞉ emo꞉ sa꞉laki, “Godeya꞉ ene to sa꞉sa꞉lo꞉ a꞉ma꞉yo꞉ waga sio꞉wo꞉? Giyo꞉ agelakiyo꞉, ha꞉go꞉ waga asulo꞉wo꞉?” \v 27 \x - \xo 10.27 \xt Lo 6.5, Wkp 19.18\x*Eyo꞉ a꞉ma꞉la꞉ sa꞉laki a꞉la꞉sio꞉, “Go꞉no꞉n Gode Alano꞉ mada alan asulaki, go꞉no꞉n kufa꞉ us o꞉lia꞉, go꞉no꞉n mama o꞉lia꞉, go꞉no꞉n do꞉mo꞉wa꞉ halaido꞉ o꞉lia꞉, go꞉no꞉n asulo꞉ o꞉lia꞉ma꞉yo꞉ tambo Godemo꞉wo꞉ ha꞉fo꞉ disa꞉la꞉bi. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ gio꞉ go꞉no꞉n asulan o꞉leaumbo꞉, giasi kaluka꞉isale nolo꞉lo꞉ a꞉la꞉asulaki ha꞉fo꞉wo꞉ disa꞉la꞉lubi.” \v 28 \x - \xo 10.28 \xt Wkp 18.5\x*Ya꞉su eyo꞉ a꞉ma꞉la꞉yo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Gio꞉ hendele sa꞉lab. Giyo꞉ a꞉la꞉dimidalega, ge mela꞉no꞉ mela꞉no꞉wo꞉ dia꞉ib.” \p \v 29 Ko꞉sega kalu a꞉ma꞉yo꞉ eneno꞉ mo꞉sendeloma꞉ki, wi duludakiyo꞉, Ya꞉sumo꞉wo꞉ a꞉la꞉dabu ba꞉ba꞉, “Niasi kaluka꞉isale a꞉la꞉do꞉ sa꞉lab a꞉no꞉ kalu o꞉b ko꞉lo꞉ sa꞉laba?” \v 30 A꞉la꞉dabu ba꞉dabiki, Ya꞉su eyo꞉ bale sio꞉ we a꞉na malolo꞉ me. “Kalu nowo꞉ Ya꞉lusalemo꞉ ta꞉ta꞉sa꞉ga꞉, Ya꞉liko holona ha꞉na꞉ni ane. E toga ha꞉nab amio꞉, afalo꞉ dian kalu nolo꞉ wo꞉no꞉le banaefo꞉la꞉ga꞉ handalowakiyo꞉, kelego꞉ elo꞉wo꞉ tambo ho꞉go꞉fe sa꞉la꞉la꞉sa꞉ga꞉, e habaya sanaeta꞉ga꞉ a꞉na ha꞉na꞉sio꞉. \v 31 O꞉g ho꞉len a꞉namio꞉, bobalo꞉ so꞉mea꞉sen kalu nowo꞉ tog a꞉na ti ha꞉na꞉ni ane ko꞉lo꞉, kalu a꞉no꞉ toga sanaefo꞉lena ba꞉da꞉sa꞉ga꞉, e ha꞉la꞉ya begele ane. \v 32 A꞉ma꞉ fa꞉s amio꞉, Godeya꞉ alo꞉ bo꞉fo꞉lowan kalu\f + \fr 10.32 \ft Godeya꞉ alo꞉ bo꞉fo꞉lowan kalu iyo꞉ Libaiya꞉ eso꞉lo꞉ mio꞉wo꞉ o꞉m.\f* nowo꞉ ya꞉sa꞉ga꞉, kalu a꞉no꞉ ba꞉da꞉ga꞉yo꞉, elo꞉ begele ane.\f + \fr 10.32 \ft Kalu a꞉la꞉ a꞉ma꞉yo꞉ Godeya꞉ siwa꞉l amio꞉ heyabena꞉ki, sowo꞉ kalu do꞉mo꞉ a꞉namio꞉ mo꞉goma꞉no꞉ a꞉la꞉ta꞉ga꞉ begele ane.\f* \p \v 33 “Ko꞉sega Samalia kalu nowo꞉ toga ha꞉na꞉ga꞉ ha꞉nakiyo꞉, kalu o꞉lo꞉wa fa꞉la꞉dowakiyo꞉ ba꞉da꞉sa꞉ga꞉, e nofolo꞉wo꞉ alan dowo꞉. \v 34 E elo꞉wa ha꞉na꞉sa꞉ga꞉ fa꞉la꞉dowakiyo꞉, wain ho꞉n o꞉lia꞉ wa ho꞉n o꞉lia꞉yo꞉ yame tandeo꞉ a꞉na mulula꞉sa꞉ga꞉ mebe alifelo꞉. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ eyo꞉ kalu a꞉no꞉ fo꞉fo꞉la꞉sa꞉ga꞉, ene donki wa꞉la dia꞉ta꞉ga꞉, mageso꞉ kaluwa꞉ aya dia꞉ha꞉na꞉sa꞉ga꞉, a꞉na bo꞉fo꞉len. \v 35 Ho꞉len a꞉ma꞉ fa꞉s amio꞉ e ha꞉na꞉nikiyo꞉, eyo꞉ silba mole a꞉la꞉yo꞉ alo꞉ biso꞉mo꞉ dimiakiyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, ‘Kalu we gi bo꞉fo꞉lubi. Giyo꞉ kalu we bo꞉fo꞉len amio꞉, mole we kedeta꞉ga꞉, go꞉ndo꞉ma꞉ kililialega, ne a꞉ma꞉la꞉ yakiyo꞉, wa꞉lo꞉ gemo꞉wo꞉ dimia꞉no꞉.’” \p \v 36 Ya꞉su eyo꞉ malolo꞉ a꞉no꞉ sa꞉la꞉sa꞉ga꞉, elelo꞉ wida꞉sen kalumo꞉wo꞉ a꞉la꞉dabu ba꞉ba꞉, “Kalu i otalen us a꞉namio꞉, afalo꞉ dian kaluwa꞉lo꞉ kalu sanaefa꞉ a꞉ma꞉ ene iasileyo꞉ ho꞉bo꞉ko꞉mo꞉lo꞉bo꞉?” \v 37 Elelo꞉ asulo꞉ kalu eyo꞉ a꞉ma꞉la꞉yo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Kalu nofola꞉sa꞉ga꞉lo꞉ asufa꞉ a꞉no꞉, ene iasi kaluwo꞉ o꞉m.” A꞉la꞉sa꞉labiki, Ya꞉su eyo꞉ emo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Ge man o꞉leo꞉ngo꞉ka dimidama꞉ni hamana.” \s1 Malia o꞉lia꞉ Mata o꞉lia꞉ \p \v 38 Ya꞉su o꞉lia꞉ ene tiliwida꞉sen kalu i o꞉lia꞉yo꞉ Ya꞉lusalem o꞉ha꞉na꞉ga꞉ ha꞉nakiyo꞉, iyo꞉ amisa꞉n nowa tiane. Amisa꞉n ga nowo꞉ ene wiyo꞉ Mata ko꞉lo꞉, eyo꞉ Ya꞉suwo꞉ e aya tililia꞉gane. \v 39 \x - \xo 10.39 \xt Yo꞉n 11.1, 12.2-3\x*Mataya꞉ ene adowo꞉ wiyo꞉ Malia. E Ya꞉suwa꞉ gib aniba siliki, Ya꞉suwa꞉lo꞉ to wida꞉lab a꞉no꞉ da꞉da꞉li sen. \v 40 Ko꞉sega Mata e ma꞉no꞉ ma꞉no꞉ dimidala꞉likiyo꞉, kele asulo꞉wo꞉ alan dowo꞉. A꞉la꞉gabiki e Ya꞉sulo꞉wa ha꞉na꞉sa꞉ga꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Alan, nadowa꞉yo꞉ ma꞉no꞉ dimidalia꞉no꞉ nanog a꞉no꞉ nina꞉li nemo꞉ ta꞉tab a꞉no꞉ giyo꞉ waga asulaba? Ne asuwa꞉foma꞉ki, giyo꞉ emo꞉wo꞉ sama.” \v 41 A꞉la꞉sa꞉labiki Ya꞉su eyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Mata, Mata, kelego꞉ ko꞉li ko꞉lilo꞉ amio꞉ ge kele asulo꞉wo꞉ modo꞉ dowab. \v 42 \x - \xo 10.42 \xt Madi 6.33\x*Ko꞉sega kelego꞉ imilise nowo꞉ mada alan asulufo꞉ mela꞉no꞉ ko꞉lo꞉lab. Malia elo꞉ asulakilo꞉ dimidab we mada nafale dowo꞉ ko꞉lo꞉, noma꞉yo꞉ elo꞉ asulakilo꞉ dimidab a꞉no꞉ mo꞉dila꞉ma꞉ib.” \c 11 \s1 Godemo꞉ dulugu sa꞉lan mano꞉ we \r Madi 6.9-15, 7.7-11 \p \v 1 Ho꞉len no amio꞉ Ya꞉suwo꞉ hen nowa siliki, Godemo꞉ dulugu sa꞉la꞉len. Eyo꞉ dulugu sa꞉la꞉la꞉leno꞉ eletabikiyo꞉, enedo꞉ tiliwida꞉sen kalu noma꞉yo꞉ emo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Alan, Yo꞉na꞉ enedo꞉ tili wida꞉sen kalumo꞉lo꞉ dulugu sa꞉lan man wido꞉ o꞉leaumbo꞉, giyo꞉ nimo꞉wo꞉lo꞉ walama.” \v 2 A꞉la꞉sa꞉labiki Ya꞉su eyo꞉ imo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Giliyo꞉ dulugu sa꞉lakiyo꞉ a꞉la꞉sa꞉la꞉bi. \q1 “ ‘Dowa, \q2 kaluka꞉isaleya꞉yo꞉ ge wiyo꞉ wabuluma꞉ki so꞉lo꞉l. \q1 Ge misa꞉ kalu dowakilo꞉, tambolo꞉ bo꞉fo꞉mela꞉no꞉ ho꞉len a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ fa꞉la꞉doma꞉ki so꞉lo꞉l. \q1 \v 3 Gio꞉ ma꞉no꞉wo꞉ ho꞉leno꞉ tambo nililo꞉ ma꞉no꞉ ililo꞉ aumbo꞉ dimia꞉lubi. \q1 \v 4 Mogago꞉ nolba꞉lo꞉ nimo꞉lo꞉ dimida꞉lab amilo꞉ ga꞉lila꞉sen o꞉leaumbo꞉, \q2 Giyo꞉lo꞉ mogago꞉ nililo꞉ dimida꞉lo꞉l a꞉no꞉ hala꞉sa꞉ga꞉ ga꞉lila꞉bi. \q1 A꞉la꞉ta꞉ga꞉ nio꞉ mogago꞉lo꞉ dimidama꞉no꞉ a꞉namida꞉yo꞉ ha꞉nabena꞉ki, \q2 giyo꞉ nio꞉ tili dowa꞉bi.’” \p \v 5-6 A꞉la꞉sa꞉la꞉sa꞉ga꞉yo꞉ Ya꞉su eyo꞉ imo꞉wo꞉ bale sa꞉laki malolo꞉ me. “Kalu nowo꞉ nulu us amio꞉ ene mililo꞉wa ha꞉na꞉ga꞉ fa꞉la꞉dowakiyo꞉ a꞉la꞉sa꞉ma꞉ib, ‘Ni mili, na꞉ mili nowo꞉ sia꞉la꞉ga꞉ o꞉go꞉ nelo꞉wa fa꞉la꞉dowab ko꞉lo꞉, nilo꞉ ma꞉no꞉ emo꞉lo꞉ mea꞉no꞉wo꞉ aundo꞉ma dowab. A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ giyo꞉ ma꞉n dowo꞉fa꞉ otaleno꞉ nemo꞉ dimia꞉no꞉wo꞉ o꞉liyo꞉?’ \v 7 Eyo꞉ a꞉la꞉dabu ba꞉dabiki, kalu a usamilo꞉ elen a꞉ma꞉yo꞉ a꞉la꞉sa꞉ma꞉ib, ‘A, ne digida꞉ya꞉so꞉bo. Togo꞉ o꞉ma uluda꞉sa꞉ga꞉, ne so꞉lo꞉wo꞉ tambo uwo꞉ba alilo꞉l. Ne a꞉dasilia꞉sa꞉ga꞉yo꞉, kelego꞉wo꞉ gemo꞉wo꞉ mada mo꞉dimia꞉no꞉’ a꞉la꞉sa꞉ma꞉ib. \v 8 Malolo꞉ a꞉no꞉ gio꞉ asuluma꞉kiyo꞉, niyo꞉ to we gimo꞉ so꞉lo꞉l. Kalu a usamilo꞉ elen a꞉ma꞉yo꞉ ene mili kalu tamina ya꞉sa꞉ga꞉ dabu ba꞉dabikiyo꞉, ma꞉no꞉ mo꞉dimi. Ko꞉sega mili kalu a꞉no꞉ mo꞉sendelowaki, ha꞉nifo꞉ko꞉ dowa꞉labiki, mo꞉wo꞉ a꞉na ilikiyo꞉, kalu a usamilo꞉ elen a꞉no꞉ dasilia꞉ga꞉, elo꞉ dia꞉no꞉ asulab aumbo꞉ emo꞉wo꞉ o꞉li dimia꞉ib. \p \v 9 “A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ niyo꞉ gimo꞉wo꞉ a꞉la꞉wido꞉l. Giliyo꞉ Godemo꞉ dabu ba꞉da꞉lubi. A꞉la꞉galikiyo꞉ giliyo꞉ dia꞉ib. Giliyo꞉ kelefo꞉ko꞉ dowa꞉lubi. A꞉la꞉galikiyo꞉ giliyo꞉ ba꞉ba꞉ib. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ toga godogodola꞉lubi. A꞉la꞉galikiyo꞉ togo꞉ gimo꞉wo꞉ kolalia꞉ib. \v 10 Mo꞉wo꞉ kaluka꞉isale abeyo꞉ Godemo꞉lo꞉ dabu ba꞉dab iliyo꞉ dia꞉ib. Kaluka꞉isale abeyo꞉ keda꞉lab iliyo꞉ mada ba꞉ba꞉ib. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ kaluka꞉isale abeyo꞉ tog amilo꞉ godogodolab imo꞉wo꞉ Gode eyo꞉ togo꞉ kolalia꞉ib. \v 11 So꞉walo꞉ iya gio꞉ asuluma. So꞉wa gilo꞉wo꞉ maiyakiyo꞉ ka꞉ ha꞉iyalega, giyo꞉ kisa꞉wa꞉lo꞉ dimia꞉no꞉wa꞉le? \v 12 A꞉la꞉ta꞉ga꞉ so꞉wa gilo꞉wo꞉ o꞉ba꞉ uso꞉ ha꞉iyalega, giyo꞉ ma꞉ilaganayo꞉ dimia꞉no꞉wa꞉le? A꞉la꞉bo꞉ mo꞉dimia꞉ib. \v 13 Mogago꞉ kalu giliyo꞉ go꞉no꞉n so꞉wamo꞉lo꞉ kelego꞉ nafayo꞉ dimia꞉sen a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ asuluma. A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ Do Gode Hebenelo꞉ sab a꞉ma꞉yo꞉, kaluka꞉isale emo꞉lo꞉ dabu ba꞉dab o꞉mo꞉wo꞉ Mama Malilo꞉ a꞉no꞉ mada hendele dimia꞉ib.” \s1 Ya꞉su e Sa꞉da꞉na꞉ya꞉ ene nanog dian kalu a꞉la꞉sio꞉ \r Madi 12.22-30, Mak 3.20-27 \p \v 14 Kalu nowo꞉ mama mogago꞉ dofo꞉liki, mego꞉fo꞉ do꞉fo꞉f ta꞉fo꞉ ko꞉lo꞉, ho꞉len no amio꞉ Ya꞉suwa꞉ o꞉lusa꞉ndabiki, mama mogago꞉ a꞉no꞉ a꞉na ane. Ha꞉nabikiyo꞉ kalu a꞉no꞉ towo꞉ wa꞉ka tolabiki, kaluka꞉isaleyo꞉ mada molo asulo꞉. \v 15 \x - \xo 11.15 \xt Madi 9.34, 10.25\x*Ko꞉sega kaluka꞉isale nolba꞉yo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Kalu we, mama mogago꞉wa꞉lo꞉ bo꞉fo꞉lowan misa꞉ kalu, Bia꞉sabul\f + \fr 11.15 \ft Bia꞉sabul a꞉la꞉do꞉ sio꞉ a꞉no꞉, Sa꞉da꞉na꞉ya꞉ wiyo꞉ nowo꞉ o꞉m.\f* a꞉ma꞉ halaido꞉wa iliki, mama mogago꞉wo꞉ a꞉na o꞉luga꞉felab” a꞉la꞉sio꞉. \v 16 \x - \xo 11.16 \xt Madi 12.38\x*A꞉la꞉ta꞉ga꞉ kaluka꞉isale nolba꞉yo꞉ Ya꞉su e ko꞉lo꞉ da꞉fe ba꞉dakiyo꞉, emo꞉wo꞉ a꞉la꞉dabu ba꞉ba꞉, “Ge hendele Godelo꞉wa a꞉la꞉ta꞉ga꞉ mio꞉ a꞉la꞉liki widakiyo꞉, molo ha꞉na꞉no꞉ nowo꞉ dimidama” a꞉la꞉sio꞉. \v 17 Ko꞉sega Ya꞉su eyo꞉ ililo꞉ asulab a꞉no꞉ ba꞉da꞉sa꞉ga꞉yo꞉, imo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Amisa꞉n imilig no amio꞉ kaluwo꞉ aloba꞉da꞉sa꞉ga꞉ egele bubalega, amisa꞉n a꞉no꞉ mada mogaila꞉ma꞉ib. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ so꞉lo꞉ imilig nowo꞉ aloba꞉da꞉sa꞉ga꞉ egele gis dialega, so꞉lo꞉ a꞉no꞉ mada sudu ha꞉na꞉ib. \v 18 A꞉la꞉do꞉ gan o꞉leaumbo꞉, giliyo꞉ ne Bia꞉sabul a꞉ma꞉ halaido꞉wa iliki, mama mogago꞉wo꞉ o꞉luga꞉felab a꞉la꞉sa꞉lait. Ko꞉sega Sa꞉da꞉na꞉ya꞉ ene so꞉lo꞉wo꞉ usa aloba꞉da꞉sa꞉ga꞉ egele a꞉bubalega, iyo꞉ halaido꞉wo꞉ mo꞉doma꞉ib. \v 19 Niyo꞉ Bia꞉sabul\f + \fr 11.19 \ft Bia꞉sabul wi a꞉no꞉, Sa꞉da꞉na꞉ ene wi nowo꞉ o꞉m.\f* a꞉ma꞉ halaido꞉wa iliki, mama mogago꞉wo꞉ a꞉na o꞉lusa꞉ndai kibo꞉bowo꞉, gilo꞉ tili wida꞉sen kalu i a꞉ma꞉lo꞉ mama mogago꞉ o꞉lusa꞉nda꞉sen a꞉no꞉, halaido꞉ dowakiyo꞉ abe dimidamabeyo꞉? A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ gilo꞉ to hala sa꞉lab a꞉no꞉, gilo꞉ tiliwida꞉sen kalu iliyo꞉ to a꞉no꞉ hendelemaka꞉ a꞉lakiyo꞉, gimo꞉wo꞉ widakigab. \v 20 Ko꞉sega niyo꞉ Godeya꞉ halaido꞉wa꞉ mama mogago꞉wo꞉ a꞉na o꞉luso꞉no꞉lalega, Godeya꞉lo꞉ bo꞉fo꞉mela꞉no꞉ ho꞉leno꞉ o꞉ma fa꞉la꞉dowo꞉ ko꞉lo꞉lab a꞉la꞉li widakigab. \p \v 21 “Kalu halaido꞉ nowo꞉ ene buban kelego꞉ a꞉no꞉ dia꞉sa꞉ga꞉, ene ayo꞉ dinafa yasi dowo꞉lalega, a elo꞉ a꞉no꞉ o꞉li dofo꞉mela꞉ib. \v 22 \x - \xo 11.22 \xt Kolo 2.15\x*Kalu wema꞉yo꞉ buban kelego꞉ enedo꞉ a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ tili asulufo꞉lab. Ko꞉sega kalu halaido꞉lelo꞉ a꞉lab noma꞉yo꞉ elo꞉wa fa꞉la꞉dowa꞉sa꞉ga꞉, e o꞉lia꞉ buba꞉la꞉ga꞉ tinialega, tiniab kalu a꞉ma꞉yo꞉ buban kelego꞉ elo꞉ a꞉no꞉ afale dia꞉b a꞉la꞉ta꞉ga꞉, ayamilo꞉ kelego꞉ delen a꞉no꞉lo꞉ afale dia꞉ha꞉na꞉sa꞉ga꞉ sagama꞉ib. \v 23 \x - \xo 11.23 \xt Luk 9.50\x*Kaluka꞉isale abeyo꞉ ne o꞉lia꞉yo꞉ mo꞉ege dowab a꞉no꞉, ne o꞉lia꞉ gis dowakigab. Kaluka꞉isale abeyo꞉ kaluka꞉isale noldo꞉ mo꞉kegene alita꞉lab a꞉ma꞉yo꞉, kaluka꞉isale a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ o꞉luga꞉felakigab.” \s1 Mama mogago꞉ o꞉luso꞉no꞉ a꞉no꞉ a꞉ma꞉la꞉ mia꞉ib \r Madi 12.43-45 \p \v 24-25 Ya꞉su eyo꞉ to heb a꞉kudu sa꞉lakiyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Mama mogago꞉wo꞉ kalu amilo꞉ elen a꞉no꞉ handalota꞉ga꞉ ha꞉nakiyo꞉, mama mogago꞉ a꞉no꞉ elo꞉ ha꞉salo꞉ mesa꞉no꞉ hen a꞉no꞉ kedaki, kalaleli hena sia꞉len. Ko꞉sega elo꞉ mesa꞉no꞉ hen nafa nowo꞉ mo꞉ba꞉dalikiyo꞉, eyo꞉ a꞉la꞉sa꞉ma꞉ib, ‘A nelo꞉ tamin amilo꞉ sen a꞉na a꞉ma꞉la꞉ ha꞉na꞉nigo꞉l.’ A꞉la꞉sa꞉la꞉sa꞉ga꞉yo꞉ e a꞉ma꞉la꞉ ya꞉ga꞉ ba꞉ba꞉ amio꞉, a a꞉no꞉ tabe alitaki, momade alifo꞉labiki ba꞉ba꞉. \v 26 A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ eyo꞉ ba꞉da꞉sa꞉ga꞉yo꞉, man mogago꞉lo꞉ dimidakilo꞉ tinia꞉sen mama mogago꞉ doma꞉la꞉fo꞉ nolo꞉ tililia꞉sa꞉ga꞉, iyo꞉ tambo a a꞉na mesa꞉ni tiane. Tamin amio꞉ kalu a꞉no꞉ hida꞉yo꞉wo꞉ dowo꞉ ko꞉sega o꞉g a꞉namio꞉ hida꞉yo꞉wo꞉ mada alande dowab.” \v 27 \x - \xo 11.27 \xt Luk 1.28,42,48\x*Ya꞉su eyo꞉ to a꞉no꞉ sa꞉la꞉labikiyo꞉, kegeo꞉ usamilo꞉ ga imilig noma꞉yo꞉ Ya꞉sumo꞉wo꞉ ho꞉le sa꞉laki a꞉la꞉sio꞉, “Go꞉ gelo꞉ sa꞉la꞉lia꞉sa꞉ga꞉lo꞉ bolo꞉ me o꞉mo꞉wo꞉ Gode eyo꞉ sagale alifa꞉ib.” \v 28 A꞉la꞉sio꞉ ko꞉sega Ya꞉su eyo꞉ a꞉ma꞉la꞉ sa꞉laki, “Kaluka꞉isale abeyo꞉ Godeya꞉ towo꞉ da꞉da꞉sa꞉ga꞉ kudu ha꞉na꞉lab o꞉mo꞉wo꞉ Gode eyo꞉ alan sagale alifa꞉ib” a꞉la꞉sio꞉. \s1 Kaluka꞉isaleyo꞉ Ya꞉suwo꞉ mo꞉tilidabu \r Madi 12.38-42, Mak 8.12 \p \v 29 \x - \xo 11.29 \xt Madi 16.4\x*Kaluka꞉isale modo꞉wo꞉ Ya꞉sulo꞉wa o꞉ya꞉sia꞉labiki, Ya꞉su eyo꞉ imo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Ho꞉len wenamilo꞉ kaluka꞉isale sab we mada mogago꞉le elen. Iliyo꞉ ne Godelo꞉wa a꞉la꞉ta꞉ga꞉ mio꞉lo꞉b a꞉la꞉ ele ba꞉ba꞉nikiyo꞉, niyo꞉ molo ha꞉na꞉no꞉wo꞉ dimidama꞉ki asulab. Ko꞉sega imo꞉wo꞉ ele ba꞉ba꞉no꞉ nowo꞉ mo꞉widaki, Yona elo꞉ dimido꞉ a꞉no꞉ko꞉ asuluma꞉ki walama꞉no꞉. \v 30 Yona elo꞉ amio꞉ fa꞉la꞉dowo꞉ a꞉no꞉, Ninifa kaluka꞉isaleya꞉yo꞉ e hendele Godeya꞉ iliga꞉fo꞉lo꞉b a꞉la꞉ ele bo꞉ba꞉ki a꞉na dimido꞉. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ o꞉g wenamio꞉, Kalule Dowo꞉ ne amilo꞉ fa꞉la꞉doma꞉nigab a꞉no꞉, kaluka꞉isale o꞉g wenamilo꞉ a꞉lab a꞉ma꞉yo꞉ ne Godeya꞉ iliga꞉fo꞉lo꞉b a꞉la꞉ ele bo꞉ba꞉ki fa꞉la꞉doma꞉nigab. \v 31 \x - \xo 11.31 \xt 1Kin 10.1-10\x*Godeya꞉lo꞉ henfelo꞉ kaluka꞉isalelo꞉ mo꞉walilima꞉no꞉ ho꞉len a꞉namio꞉, Seba hen amilo꞉ misa꞉ ka꞉isale e gi o꞉lia꞉ kagafo꞉liki, gililo꞉ hala dimido꞉ a꞉no꞉ eyo꞉ kalaba walama꞉ib. Mo꞉wo꞉ mo꞉luwo꞉ e Solomona꞉ ene asulo꞉ nafale a꞉no꞉ da꞉ba꞉no꞉ yakiyo꞉, heno꞉ ko꞉na꞉ a꞉la꞉ta꞉ga꞉ mio꞉. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ Solomona꞉ asulo꞉lo꞉ tinio꞉ kalu nowo꞉ o꞉go꞉ wena sab ko꞉sega gio꞉ e mo꞉fanda ba꞉dab. \v 32 \x - \xo 11.32 \xt Yona 3.5-10\x*Godeya꞉lo꞉ henfelo꞉ kaluka꞉isale mo꞉walilima꞉no꞉ ho꞉len a꞉namio꞉, Ninifa kalu iyo꞉ gi o꞉lia꞉ kagafo꞉liki, gililo꞉ hala dimido꞉ a꞉no꞉ iliyo꞉ kalaba fanda sa꞉ma꞉ib. Mo꞉wo꞉ Yona eyo꞉ kaluka꞉isalemo꞉wo꞉ wida꞉labikiyo꞉, ili asulo꞉wo꞉ nodolo꞉. O꞉go꞉ gio꞉ bo꞉ba! Yona elo꞉ tinio꞉ kalu nowo꞉ o꞉go꞉ wena sab.” Ya꞉su eyo꞉ a꞉la꞉wido꞉. \s1 Do꞉mo꞉wa꞉ ho꞉len \r Madi 5.15, 6.22-23 \p \v 33 \x - \xo 11.33 \xt Mak 4.21, Luk 8.16\x*A꞉la꞉ta꞉ga꞉ Ya꞉su eyo꞉ towo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Kaluka꞉isaleya꞉yo꞉ nafayo꞉ do꞉lia꞉ga꞉yo꞉ wo꞉no꞉lebo꞉ mo꞉dia꞉tan. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ nafa a꞉no꞉ fafo usamio꞉ mo꞉go꞉lu alitan. A꞉la꞉bo꞉ mo꞉gan ko꞉lo꞉ nafayo꞉ do꞉lia꞉ga꞉yo꞉, kalu a usamilo꞉ yab i a꞉no꞉ ho꞉leno꞉ bo꞉ba꞉ki, kalaba iwalu dehele alitan. \v 34 Gi siko, do꞉mo꞉wa꞉ ho꞉len ko꞉lo꞉lab. Si gilo꞉wo꞉ nafa dowalega, ho꞉lena꞉yo꞉ gi do꞉mo꞉wo꞉ tambo wa꞉lifo꞉lab. Ko꞉sega si gilo꞉wo꞉ mogago꞉ dowalega, ge do꞉mo꞉wo꞉ tambo sololiab. \v 35 Giyo꞉ ho꞉len ta꞉liso꞉l a꞉la꞉liki, ta꞉lisab amio꞉ sololiyo꞉ ko꞉lo꞉ a꞉ta꞉lisena ba꞉dabena꞉ki, dinafa asululia꞉bi. \v 36 A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ gi amio꞉ sololi heb nowo꞉ aundo꞉ma dofo꞉liki, ho꞉leno꞉ gi mela꞉no꞉ usamio꞉ tambo wa꞉lifo꞉lalega, nafa ho꞉len so꞉so꞉lesodo꞉ o꞉leo꞉ngo꞉wo꞉, ge amio꞉ ililitakiyo꞉, sololiyo꞉ ge amio꞉ mo꞉doma꞉ib.” \s1 Fa꞉lisi kalu ililo꞉ man mogago꞉ dimidan a꞉no꞉ Ya꞉su eyo꞉ kalaba sio꞉ \r Madi 23.1-36, Mak 12.38-40 \p \v 37 Ya꞉su eyo꞉ towo꞉ wida꞉sa꞉ga꞉ eletabikiyo꞉, Fa꞉lisi kalu noma꞉yo꞉ e o꞉lia꞉yo꞉ ma꞉no꞉ ma꞉ni mena꞉ki sio꞉ ko꞉lo꞉, Ya꞉suwo꞉ a a꞉na tina꞉sa꞉ga꞉ ma꞉no꞉ ma꞉ni asifo꞉. \v 38 Ya꞉suwa꞉ ene dagiyo꞉ mo꞉to꞉go꞉do꞉ka ma꞉no꞉wo꞉ a꞉na nabiyo꞉, Fa꞉lisi kalu eyo꞉ a꞉no꞉ ba꞉da꞉ga꞉yo꞉ modaki kele asulo꞉. \v 39 A꞉la꞉go꞉ko꞉lo꞉ Ya꞉su eyo꞉ emo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Fa꞉lisi kalu gio꞉, kab o꞉lia꞉ disi o꞉lia꞉yo꞉ ha꞉la꞉ amilo꞉ ka to꞉go꞉da꞉sen o꞉ngo꞉ dowo꞉ ko꞉sega, gili asulo꞉ usamilo꞉ kelego꞉ noma꞉lo꞉ asu sa꞉la꞉lan man o꞉lia꞉ man mogago꞉le dimidan o꞉lia꞉yo꞉ wa꞉lifo꞉ ko꞉lo꞉lab. \v 40 Gio꞉ babale dowo꞉ kalu! Gode eyo꞉ ha꞉la꞉ amilo꞉ da꞉lab a꞉no꞉ dimidaki, a꞉la꞉ta꞉ga꞉ us amio꞉lo꞉ eka dimido꞉. Gio꞉ a꞉no꞉ mo꞉asulaba꞉le? \v 41 Giliyo꞉ kelego꞉ disi usamilo꞉ da꞉lab a꞉no꞉ wa꞉feyo꞉ kaluka꞉isalemo꞉ dimia꞉bi. A꞉la꞉galikiyo꞉ Godeya꞉ siwa꞉l amio꞉ gi do꞉mo꞉wo꞉ tambo go꞉go꞉do꞉ doma꞉ib. \p \v 42 “Wai! Fa꞉lisi kalu gilo꞉ amio꞉ hida꞉yo꞉ alano꞉ fa꞉la꞉doma꞉ib. Giliyo꞉ siabulu fo꞉g ha꞉lu nolo꞉ kililia꞉sa꞉ga꞉yo꞉, molela꞉su diab a꞉no꞉ dinafa aloba꞉da꞉sa꞉ga꞉, heb imilise nowo꞉ Godemo꞉ dimian. Ko꞉sega giliyo꞉ man digalo꞉wo꞉ kalu nolbo꞉wo꞉ mo꞉dimidaki, a꞉la꞉ta꞉ga꞉ Gode asulan man a꞉no꞉lia꞉yo꞉ ka ta꞉ta꞉sen. Giliyo꞉ ele saefa꞉ nolo꞉lo꞉ mo꞉ga꞉lilaki, man digalo꞉ o꞉lia꞉ Gode asulan man a꞉no꞉lia꞉yo꞉ dimida꞉lubi. \p \v 43 “Wai! Fa꞉lisi kalu gilo꞉ amio꞉ hida꞉yo꞉ alano꞉ fa꞉la꞉doma꞉ib. Giliyo꞉ tolo꞉ wida꞉sen ayamio꞉ misa꞉ kalulo꞉ sa꞉sen a꞉no꞉ dia꞉no꞉ asula꞉sen. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ amisa꞉n bayamio꞉lo꞉ kaluka꞉isale iliyo꞉ gi wiyo꞉ wabuluma꞉ki asula꞉sen. \p \v 44 “Wai! Fa꞉lisi kalu, gilo꞉ amio꞉ hida꞉yo꞉ alano꞉ fa꞉la꞉doma꞉ib. Gio꞉ kalu sowo꞉lo꞉ daido꞉ amilo꞉ ele ba꞉ba꞉no꞉wo꞉ mo꞉difa꞉ o꞉leo꞉ngo꞉ ko꞉lo꞉lab. Ele ba꞉ba꞉no꞉wo꞉ mo꞉dia꞉tab amio꞉, kalu nowo꞉ heseyo꞉ us amilo꞉ da꞉lab a꞉no꞉ mo꞉asulaki, daido꞉ wa꞉l a꞉naka ha꞉na꞉lab.” \p \v 45 Ya꞉su eyo꞉ a꞉la꞉sa꞉labiki, elelo꞉ asulo꞉ kalu noma꞉yo꞉ emo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Widan kalu, to gilo꞉ sa꞉lab koma꞉yo꞉, nio꞉lo꞉ dio꞉ge sa꞉lakigab.” \v 46 Ya꞉su eyo꞉ a꞉ma꞉la꞉yo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Wai! Elelo꞉ asulo꞉ kalu gilo꞉ amio꞉lo꞉ hida꞉yo꞉ alano꞉ fa꞉la꞉doma꞉ib. Giliyo꞉ ele ko꞉li ko꞉lilo꞉wo꞉ kaluka꞉isaleyo꞉ a꞉no꞉ kudu hamana꞉ki dia꞉taki, hida꞉yo꞉ alano꞉ imo꞉ dimia꞉sen ko꞉lo꞉, iyo꞉ a꞉no꞉ kudu ha꞉na꞉no꞉wo꞉ halaido꞉ dowab amio꞉, giliyo꞉ i asuwa꞉takiyo꞉ nanog ha꞉lu nowo꞉ mada mo꞉dimida꞉sen. \v 47 Gilo꞉ amio꞉ hida꞉yo꞉ alano꞉ fa꞉la꞉doma꞉ib! Mo꞉luwo꞉ gi ma꞉mu ima꞉yo꞉ dinali sa꞉lan kalu iyo꞉ yasala꞉ ko꞉lo꞉, o꞉go꞉ dinali sa꞉lana꞉ towo꞉ giliyo꞉ mo꞉kudu ha꞉na꞉lab ko꞉sega dinali sa꞉lan kalu i a꞉no꞉ wa꞉ka asula꞉melea꞉ki, ili hen daido꞉lo꞉ a꞉no꞉ giliyo꞉ momade alita꞉sen. \v 48 Gio꞉ a꞉la꞉dimidakiyo꞉, gi ma꞉mu ima꞉lo꞉ dimido꞉ a꞉no꞉ nafale a꞉la꞉li widaki, a꞉na dimido꞉. Iliyo꞉ dinali sa꞉lan kaluwo꞉ yasala꞉ ko꞉lo꞉, giliyo꞉ daido꞉ a꞉no꞉ momade alita꞉sen. \v 49 A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ asulo꞉lo꞉ di alan Gode eyo꞉ tamina sa꞉lakiyo꞉, ‘Niyo꞉ dinali sa꞉lan kalu o꞉lia꞉ iliga꞉felo꞉ kalu o꞉lia꞉yo꞉ iliga꞉fa꞉no꞉ ko꞉lo꞉, kaluka꞉isale iliyo꞉ nolo꞉ sana sowaki, a꞉la꞉ta꞉ga꞉ nolo꞉ hida꞉yo꞉ dimia꞉ib.’ Gode eyo꞉ a꞉la꞉sio꞉. \v 50 A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ henfelo꞉ we ho꞉gi dimido꞉ a꞉na a꞉la꞉ta꞉ga꞉lo꞉ mio꞉ a꞉namio꞉, dinali sa꞉lan kalu ililo꞉ yasala꞉likilo꞉ ho꞉bo꞉ tulo꞉ a꞉ma꞉ wa꞉l a꞉no꞉, kalu o꞉gdo꞉ sab wema꞉ dia꞉ib. \v 51 A꞉iboldo꞉ sana sowo꞉ a꞉na a꞉la꞉ta꞉ga꞉lo꞉ mio꞉wo꞉, Sekalaya\f + \fr 11.51 \ft Kalu Sekalaya we, Yo꞉n ho꞉n amilo꞉ to꞉lolan a꞉ma꞉ iyayo꞉ o꞉mba. Kalu we mo꞉lu elen ko꞉lo꞉ Godeya꞉ bugo꞉ amio꞉ 2 Stori 24.20-22 a꞉na ba꞉da꞉bi.\f* elo꞉ sana sowab a꞉na edakiyo꞉ wa꞉lo꞉ tambo o꞉gdo꞉ kaluka꞉isale sab wema꞉ dia꞉ib. Sekalaya e bobalo꞉ so꞉mea꞉no꞉ u dibido꞉ a꞉no꞉ nol a꞉la꞉ta꞉ga꞉ Godeya꞉ malilo꞉ ayo꞉ nol a꞉lo꞉ us a꞉na sana sowo꞉. \p \v 52 “Wai! Elelo꞉ asulo꞉ kalu gilo꞉ amio꞉ hida꞉yo꞉wo꞉ alan fa꞉la꞉doma꞉ib. Kaluka꞉isale Godelo꞉ asulo꞉lo꞉ dia꞉no꞉ tog a꞉no꞉ gili asifo꞉lab. Gio꞉ tog a꞉namio꞉ mo꞉ti ha꞉naki, kaluka꞉isale nolo꞉lo꞉ ti ha꞉nabena꞉ki, togo꞉ gili uludu alifo꞉lab.” Ya꞉su eyo꞉ imo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉. \p \v 53-54 Ya꞉su e iyo꞉ ta꞉ta꞉ga꞉ ha꞉na꞉nigab amio꞉, elelo꞉ wida꞉sen kalu o꞉lia꞉ Fa꞉lisi kalu o꞉lia꞉ma꞉yo꞉ e o꞉lia꞉yo꞉ gis alan dia꞉no꞉ mo꞉mo꞉daki, Ya꞉su eyo꞉ towo꞉ hala sama꞉kiyo꞉, emo꞉wo꞉ ko꞉li ko꞉lilo꞉wo꞉ a꞉na dabu ba꞉da꞉len. \c 12 \s1 Ya꞉su eyo꞉ towo꞉ hagugu sio꞉ \r Madi 10.26,27 \p \v 1 O꞉g ho꞉len a꞉namio꞉ kaluka꞉isaleyo꞉ daosen modo꞉wo꞉ a꞉na kegeo꞉ ko꞉lo꞉, iyo꞉ dedelakiyo꞉, noma꞉ giba꞉ wa꞉la꞉ tandea꞉i ane. Ya꞉su eyo꞉ enedo꞉ tili wida꞉sen kalu imo꞉ ko꞉le widakiyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Fa꞉lisi kalu ili falawalo꞉ anayan kelego꞉ yis a꞉no꞉ dinafa bo꞉fo꞉lubi. Yis a꞉la꞉do꞉ bale sa꞉lab a꞉ma꞉ ha꞉go꞉ we, to ililo꞉ widab a꞉no꞉ inin man dimidan a꞉no꞉lia꞉yo꞉ mo꞉imilab. \v 2 \x - \xo 12.2 \xt Luk 8.17\x*Kelego꞉ ga꞉lula꞉folikilo꞉ da꞉lab a꞉no꞉, tif amio꞉ tambo kalaba fa꞉la꞉doma꞉ib. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ kelego꞉ wo꞉no꞉lelo꞉ delen a꞉no꞉ kaluka꞉isaleyo꞉ tambo asuluma꞉ib. \v 3 A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ gililo꞉ sololi amilo꞉ sio꞉ a꞉no꞉, ho꞉len amio꞉ kaluka꞉isale iliyo꞉ da꞉ba꞉ib. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ to gililo꞉ wo꞉no꞉le ilikilo꞉ nunugulu sio꞉ a꞉no꞉, nolba꞉yo꞉ amisa꞉n amio꞉ baya ho꞉le sa꞉ma꞉ib.” \s1 Kaluwa꞉yo꞉ Godeyo꞉ tagila꞉bi \r Madi 10.28-31 \p \v 4 Ya꞉su eyo꞉ towo꞉ kudu sa꞉laki a꞉la꞉sio꞉, “Ni mili, to nowo꞉ we gimo꞉ sa꞉ma꞉nigo꞉l. Gio꞉ kalu nowo꞉ tagila꞉so꞉bo! Iliyo꞉ gi do꞉mo꞉ ko o꞉li sana soma꞉ib ko꞉sega, a꞉ma꞉ fa꞉s amio꞉ ge amio꞉ kelego꞉ imilise nowo꞉ mo꞉dimidama꞉ib. \v 5 Ko꞉sega gilo꞉ tagima꞉no꞉wo꞉, niyo꞉ gimo꞉wo꞉ fanda sa꞉ma꞉nigo꞉l. Gode eyo꞉ gio꞉ sana sowa꞉sa꞉ga꞉yo꞉, tif amio꞉ de hen amilo꞉ sandifa꞉no꞉ a꞉no꞉ e halaido꞉wo꞉ a꞉lab ko꞉lo꞉, gio꞉ e ko꞉lo꞉ mada tagila꞉bi. \v 6 O꞉ba꞉ galin bila꞉fo꞉ a꞉no꞉ mole us imiliseya꞉ kililia꞉sen a꞉no꞉ gio꞉ tambo asulo꞉. Ko꞉sega Gode eyo꞉ o꞉ba꞉ imilise nowo꞉ mada mo꞉ga꞉lilaki asula꞉sen. \v 7 \x - \xo 12.7 \xt Luk 12.24, Ilig 27.34\x*A꞉la꞉ta꞉ga꞉ Gode eyo꞉ o꞉ba꞉ asula꞉sen ko꞉mba! Eyo꞉ gili misa꞉ fo꞉no꞉ tambo ageleli ko꞉lo꞉lab. A꞉la꞉go꞉ko꞉lo꞉ gio꞉ tagila꞉so꞉bo! Godeya꞉ siwa꞉l amio꞉ gio꞉ o꞉ba꞉ galin modo꞉ a꞉no꞉ gili tinio꞉. \s1 Ne Keliso a꞉la꞉do꞉ sa꞉ma꞉no꞉wo꞉ sendelowa꞉so꞉bo \r Madi 10.32,33, 12.32, 10.19,20 \p \v 8 “Niyo꞉ to we gimo꞉ so꞉lo꞉l. Kaluka꞉isale abeyo꞉ ‘Ne Ya꞉su amio꞉ tilidabuka꞉’ a꞉la꞉liki kalaba sa꞉lalega, Kalule Dowo꞉ eyo꞉lo꞉ kalu a꞉no꞉ Godeya꞉ ma꞉mula꞉ kaluwa꞉ si wa꞉l amio꞉ ‘E nino꞉’ a꞉la꞉liki sa꞉ma꞉ib. \v 9 Ko꞉sega kaluka꞉isale abeyo꞉ nolba꞉ siwa꞉la ilikiyo꞉, ne gola ba꞉dalega, niyo꞉lo꞉ kalu a꞉no꞉ Godeya꞉ ene ma꞉mula꞉ kaluwa꞉ si wa꞉l amio꞉ gola ba꞉ba꞉no꞉. \v 10 Kaluka꞉isale abeyo꞉ Kalule Dowo꞉ nemo꞉wo꞉ mogagi sa꞉lalega, kalu elo꞉ hala dimidab a꞉no꞉ Gode eyo꞉ o꞉li hala꞉sa꞉ga꞉ ga꞉lila꞉ma꞉ib. Ko꞉sega kaluka꞉isale abeyo꞉ Godeya꞉ Mamamo꞉wo꞉ mogagi sa꞉lalega, Gode eyo꞉ kalu elo꞉ hala dimidab a꞉no꞉ mo꞉ga꞉lila꞉ma꞉ib. \p \v 11 \x - \xo 12.11 \xt Mak 13.11, Luk 21.12-15\x*“Gio꞉ ta꞉lia꞉sa꞉ga꞉ tolo꞉ wida꞉sen ayami mo꞉walilalikiyo꞉ a꞉la꞉ta꞉ga꞉ gamani kaluwa꞉ siwa꞉l amilo꞉ mo꞉walilab a꞉namio꞉, giliyo꞉ a꞉ma꞉la꞉yo꞉ waga sa꞉ma꞉no꞉wa꞉le a꞉la꞉likiyo꞉ kele asula꞉so꞉bo! \v 12 Gilo꞉ mo꞉walilab ho꞉len a꞉namio꞉ Godeya꞉ Mama eyo꞉ to gililo꞉ sa꞉ma꞉no꞉ a꞉no꞉ gimo꞉wo꞉ walama꞉ib.” Ya꞉su eyo꞉ a꞉la꞉wido꞉. \s1 Kelego꞉ modo꞉lo꞉ da꞉lab a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ bale sio꞉ \p \v 13 Kaluka꞉isale kegeo꞉ us a꞉namio꞉ kalu noma꞉yo꞉ Ya꞉sumo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Widan kalu, giyo꞉ naomo꞉wo꞉ do sowo꞉ma꞉ dabun kelego꞉ ta꞉fo꞉gane a꞉no꞉ nolo꞉ aloba꞉da꞉sa꞉ga꞉ nilo꞉wo꞉ dimina꞉ki emo꞉wo꞉ sama.” \v 14 A꞉la꞉dabu ba꞉dabiki, Ya꞉su eyo꞉ a꞉ma꞉la꞉yo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Ne gain hida꞉yo꞉ a꞉no꞉ digala꞉sa꞉ga꞉, kelego꞉ gaindo꞉ko usa alobanalifoma꞉kiyo꞉, kalu abe da꞉feo꞉wo꞉?” \v 15 \x - \xo 12.15 \xt 1Tim 6.9-10\x*Ya꞉su eyo꞉ a꞉la꞉sa꞉la꞉sa꞉ga꞉yo꞉, kaluka꞉isale kegeo꞉ o꞉mo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Kelego꞉ modo꞉ gi amilo꞉ da꞉lab a꞉ma꞉yo꞉ mela꞉no꞉ nafaleyo꞉ mo꞉dimia꞉ib. A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ gio꞉ kelego꞉wo꞉ meselabena꞉ki, ginina꞉ma꞉la꞉yo꞉ dinafa bo꞉fo꞉lubi.” \p \v 16 A꞉la꞉sa꞉la꞉sa꞉ga꞉yo꞉ Ya꞉su eyo꞉ imo꞉wo꞉ bale malolaki a꞉la꞉sio꞉, “Ho꞉len no amio꞉, moleyo꞉ modo꞉lo꞉ delen kalu nowo꞉ elen ko꞉lo꞉, ene egelo꞉ amio꞉ fowo꞉ modo꞉ ko꞉lo꞉ heda꞉len. \v 17 Kalu a꞉ma꞉yo꞉ enena꞉ma꞉la꞉ asulaki a꞉la꞉sio꞉, ‘Niyo꞉ ma꞉no꞉ dia꞉fa꞉no꞉ ayo꞉ fogo꞉ aundo꞉ma ko꞉lo꞉ waga dimidama꞉no꞉wa꞉le? \v 18 Niyo꞉ a꞉la꞉dimidama꞉nigo꞉l. No꞉no꞉n ma꞉no꞉lo꞉ dia꞉fa꞉no꞉ ayo꞉ bidila꞉sa꞉ga꞉yo꞉, alande a꞉dia꞉sa꞉ga꞉, egelo꞉ amilo꞉ ma꞉no꞉ di o꞉lia꞉ na꞉ kelego꞉ o꞉lia꞉yo꞉ tambo a꞉na dia꞉fa꞉no꞉.’ \v 19 Niyo꞉ a꞉la꞉dimida꞉sa꞉ga꞉yo꞉, no꞉no꞉no꞉ a꞉la꞉sa꞉ma꞉no꞉, ‘No꞉no꞉n kelego꞉ modo꞉ nafale dio꞉l wema꞉yo꞉ dona modo꞉wo꞉ ne o꞉li doma꞉no꞉. A꞉la꞉go꞉ko꞉lo꞉ ne ha꞉sa siliki, ma꞉no꞉ a꞉no꞉ na꞉likiyo꞉, ne sagala꞉li mesa꞉no꞉.’ \v 20 Kalu a꞉ma꞉yo꞉ a꞉la꞉asulaki sio꞉ ko꞉sega Gode eyo꞉ emo꞉ sa꞉laki ‘Ge asulo꞉lo꞉ma! O꞉g nulu wenamio꞉ ge soma꞉ib ko꞉lo꞉ kelego꞉ ga꞉no꞉ a꞉la꞉ta꞉ga꞉lo꞉ dila꞉ a꞉no꞉ kalu abe dia꞉iba?’ \v 21 \x - \xo 12.21 \xt Madi 6.19-20\x*A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ kaluka꞉isale abeyo꞉ ene kelego꞉wo꞉ modo꞉ kegenela꞉liki Godeya꞉lo꞉ asulab aumbo꞉ mo꞉dimida꞉lab a꞉no꞉, kalu welo꞉ amilo꞉ fa꞉la꞉dowo꞉ aumbo꞉ elo꞉wa fa꞉la꞉doma꞉ib.” \s1 Godeyo꞉ tilida꞉dakiyo꞉ kele asula꞉so꞉bo \r Madi 6.25-34 \p \v 22 Ya꞉su eyo꞉ enedo꞉ tiliwida꞉sen kalumo꞉wo꞉ o꞉kudu sa꞉lakiyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Gio꞉ henfelo꞉ wenamilo꞉ mesa꞉no꞉wo꞉ kele asula꞉so꞉bo. Ma꞉no꞉ nan o꞉lia꞉ helebeso꞉g do꞉mo꞉ amilo꞉ ka꞉lan o꞉lia꞉yo꞉ giliyo꞉ alano꞉ kele asula꞉so꞉bo. \v 23 Mo꞉wo꞉ mela꞉no꞉ a꞉no꞉ mada ko꞉lile ko꞉lo꞉, gililo꞉ ma꞉n o꞉lia꞉ ho꞉n o꞉lia꞉ nab ko꞉mba. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ do꞉mo꞉ gililo꞉ koma꞉yo꞉ helebeso꞉g ka꞉ma꞉no꞉ a꞉no꞉ tinio꞉ ko꞉lo꞉lab. \v 24 Gio꞉ o꞉ba꞉yo꞉ asuluma! Iyo꞉ eyo꞉ gelakiyo꞉ mo꞉tili dowan. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ o꞉ba꞉yo꞉ fowo꞉ tula꞉sa꞉ga꞉yo꞉ mo꞉kegene dila꞉sen. Ko꞉sega Gode eyo꞉ imo꞉wo꞉ maiya꞉kiyo꞉ mea꞉sen. A꞉la꞉fo꞉ ko꞉sega Godeya꞉ siwa꞉l amio꞉ o꞉ba꞉yo꞉ kaluka꞉isale gili mada tinio꞉ ko꞉lo꞉lab. \v 25 Gilo꞉ kele asulab a꞉ma꞉yo꞉, gi mela꞉no꞉ a꞉namio꞉ ofa꞉si imili nowo꞉ gigili dia꞉fa꞉iba꞉le? \v 26 Giliyo꞉ a꞉la꞉bo꞉ mo꞉dimidama꞉no꞉ dowalega, gio꞉ henfelo꞉ wena silikiyo꞉ ko꞉li ko꞉lilo꞉ a꞉kele asuluma꞉no꞉wo꞉ mo꞉wo꞉ ha꞉? \v 27 Gio꞉ mamo fa꞉la꞉ndan a꞉no꞉ asuluma! Iyo꞉ nanogo꞉ mo꞉diaki, a꞉la꞉ta꞉ga꞉ ene helebeso꞉g ka꞉ma꞉no꞉wo꞉ mo꞉dubia꞉sen. Tamin amio꞉ misa꞉ kalu Solomon eyo꞉ e ego꞉le dowaki, helebeso꞉go꞉ nafale momada꞉sen. Ko꞉sega mamo momado꞉ nafale a꞉ma꞉yo꞉, Solomona꞉ momado꞉ a꞉no꞉ mada tininila꞉. \v 28 Mamo a꞉no꞉ ho꞉leno꞉ abolda꞉su dota꞉ga꞉ onaliab amio꞉, deya sandifa꞉ib. Ko꞉sega Gode eyo꞉ mamo a꞉no꞉ tili dowa꞉sen. A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ Gode eyo꞉ gio꞉lo꞉ mada dinafa tili dofo꞉mela꞉ib. A꞉la꞉bo꞉ giliyo꞉ mo꞉tili asulalega, tilidabu gililo꞉wo꞉ mada ha꞉lu ko꞉lo꞉ a꞉lab. \v 29 A꞉la꞉ta꞉ga꞉ gio꞉ ma꞉n o꞉lia꞉ ho꞉n o꞉lia꞉yo꞉ o꞉b ma꞉no꞉wa꞉le a꞉la꞉likiyo꞉, mada keda꞉so꞉bo. Kelego꞉ a꞉no꞉ gio꞉ kele asula꞉so꞉bo. \v 30 Henfelo꞉ amilo꞉ ha꞉la꞉ kaluka꞉isale iliyo꞉ kelego꞉ a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ dia꞉no꞉ a꞉la꞉likilo꞉ kele sab. Ko꞉sega kelego꞉ gililo꞉ kele dowab a꞉no꞉ Go꞉l Hebenelo꞉ a꞉lab a꞉ma꞉yo꞉ o꞉ma asululi ko꞉lo꞉lab. \v 31 A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ giliyo꞉ Godeya꞉lo꞉ bo꞉fo꞉mela꞉no꞉ man a꞉no꞉ ko꞉le asulaki kudu hamana. A꞉la꞉dimidalikiyo꞉ kelego꞉ nolo꞉lo꞉ gimo꞉wo꞉ dimia꞉ib.” \s1 Hebeneyo꞉ wa꞉lo꞉ dia꞉niki dimidaita꞉bi \r Madi 6.19-21 \p \v 32 “Nilo꞉ tiliwida꞉sen kalu gio꞉ kaluka꞉isale a꞉la꞉se dowaki, halaido꞉wo꞉ aundo꞉ma ko꞉sega, Do Godeya꞉ enedo꞉ bo꞉fo꞉mela꞉no꞉ hen us a꞉na mesea꞉ki ta꞉fa꞉no꞉ asulab ko꞉lo꞉ gio꞉ tagila꞉so꞉bo. \v 33 \x - \xo 12.33 \xt Luk 18.22\x*Kelego꞉ gililo꞉wo꞉ kalu nolbo꞉ kililia꞉sa꞉ga꞉, mole a꞉no꞉ kelego꞉lo꞉ma kalumo꞉wo꞉ dimia꞉bi. Molelo꞉ disa꞉ma꞉no꞉ as, mo꞉mogaima꞉no꞉ a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ dimidalia꞉bi. Mole Hebenelo꞉ da꞉lab a꞉no꞉ mada mo꞉kedefa꞉ib. Mole a꞉no꞉ walabo a꞉ma꞉yo꞉ mo꞉gegedaki, a꞉la꞉ta꞉ga꞉ kalu noma꞉yo꞉ afayo꞉ mo꞉dia꞉ib. \v 34 Gili kelego꞉ nafalelo꞉ da꞉lab a꞉namio꞉, asulo꞉ alan gililo꞉wo꞉lo꞉ a꞉na doma꞉ib. \s1 Giliyo꞉ dimidalia꞉sa꞉ga꞉ bo꞉fo꞉lubi \r Madi 24.42-44 \p \v 35 \x - \xo 12.35 \xt Madi 25.1-13\x*“Gio꞉ helebeso꞉go꞉ ka꞉laki, nafayo꞉ do꞉itakiyo꞉, nanog dimidama꞉no꞉wo꞉ dimidalia꞉sa꞉ga꞉ yasila꞉lubi. \v 36 Misa꞉ kalu nowo꞉ ga tililiakilo꞉ sagalo꞉ ma꞉no꞉ ma꞉ni ane amio꞉, ene nanogdo꞉ dian kalu iyo꞉ e a꞉ma꞉la꞉ mia꞉nigab a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ yasilima꞉ib. Ililo꞉ dimido꞉ o꞉leaumbo꞉, giliyo꞉lo꞉ a꞉la꞉dimida꞉lubi. Ili misa꞉ kalu a꞉no꞉ fa꞉la꞉dowa꞉sa꞉ga꞉ toga godogodolalikiyo꞉, iliyo꞉ bo꞉eka ko꞉lalia꞉no꞉ a꞉la꞉ta꞉ga꞉ dimidalia꞉sa꞉ga꞉ yasisen. \v 37 Misa꞉ kalu e a꞉ma꞉la꞉ ya꞉sa꞉ga꞉ ba꞉ba꞉ amio꞉, enen nanogdo꞉ dian kaluwo꞉ mo꞉alilaki, bo꞉fo꞉li yasiseno꞉lalega, eyo꞉ iyo꞉ o꞉li sagale alifa꞉ib. Niyo꞉ gimo꞉wo꞉ hendele so꞉lo꞉l. Misa꞉ kalu a꞉ma꞉yo꞉ ene nanogdo꞉ dian kaluwa꞉ heno꞉ e diakiyo꞉, ma꞉n sa꞉gakilo꞉ so꞉g ka꞉la꞉sen a꞉no꞉ ene sa꞉ga꞉la꞉sa꞉ga꞉, iyo꞉ ma꞉no꞉ ma꞉ni mesea a꞉la꞉ta꞉ga꞉yo꞉, eyo꞉ ma꞉no꞉ a꞉no꞉ imo꞉ sagama꞉ib. \v 38 Misa꞉ kaluwo꞉ nulu usamiya꞉le, kea꞉fo nuluwa꞉le yalikiyo꞉, ene nanogdo꞉ dia꞉sen kalu iyo꞉ mo꞉alilaki sikaga sena ba꞉dalega, eyo꞉ iyo꞉ o꞉li sagale alifa꞉ib. \p \v 39 \x - \xo 12.39 \xt 1Tes 5.2\x*“To we gio꞉ asuluma. Alo꞉ biso꞉ a꞉ma꞉yo꞉ afalo꞉ dian kalu mia꞉no꞉wo꞉ ofa꞉siyo꞉ asulo꞉ kibo꞉bowo꞉, eyo꞉ a a꞉no꞉ bidila꞉sa꞉ga꞉ usa timana꞉kiyo꞉ mo꞉ta꞉fabe. \v 40 A꞉la꞉go꞉ko꞉lo꞉ Kalule Dowo꞉ ne, ho꞉len gio꞉ ne mo꞉mia꞉ib a꞉la꞉do꞉ asulufo꞉lab a꞉na fa꞉la꞉doma꞉no꞉ ko꞉lo꞉, giliyo꞉lo꞉ dimidalia꞉ga꞉ bo꞉fo꞉lubi.” \s1 Nanogdo꞉ dian kalu nafale a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ bale sio꞉ \r Madi 24.45-51 \p \v 41 Ya꞉su eyo꞉ a꞉la꞉sa꞉labiki, Bida eyo꞉ emo꞉wo꞉ dabu ba꞉daki a꞉la꞉sio꞉, “Alan, bale sio꞉ gilo꞉ sa꞉lab a꞉no꞉, nimo꞉ ka sa꞉laya, mo꞉ kaluka꞉isale tambomo꞉ sa꞉laya?” \v 42 Ya꞉su eyo꞉ a꞉ma꞉la꞉yo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Misa꞉ kalu nowo꞉ elen ko꞉lo꞉, ene nanogdo꞉ dian kalu nowo꞉ elo꞉ sa꞉lab a꞉no꞉ kudu ha꞉nakiyo꞉, asulo꞉ nafayo꞉ di ko꞉lo꞉ so꞉lo꞉l. Nanogdo꞉ dian kalu o꞉leo꞉ngo꞉ a꞉no꞉ misa꞉ kalu eyo꞉ kalu nolo꞉ e bo꞉fo꞉melea꞉ki ta꞉tabikiyo꞉, nanog dian kalu a꞉ma꞉yo꞉ ma꞉no꞉wo꞉ aloba꞉da꞉sa꞉ga꞉ sagama꞉ib. \v 43 Misa꞉ kalu e a꞉ma꞉la꞉ ya꞉sa꞉ga꞉yo꞉, nanogdo꞉ dian kalu a꞉no꞉ nanogo꞉ nafale dia꞉lena ba꞉dalikiyo꞉, misa꞉ kalu eyo꞉ emo꞉wo꞉ sagale alifa꞉ib. \v 44 \x - \xo 12.44 \xt Madi 25.21,23\x*Niyo꞉ hendele so꞉lo꞉l. Nanogdo꞉ dian kalu a꞉no꞉ misa꞉ kalu eyo꞉ enen kelego꞉wo꞉ tambo emo꞉ bo꞉fo꞉melea꞉ki ta꞉fa꞉ib. \v 45 Ko꞉sega nanogdo꞉ dian kalu a꞉ma꞉yo꞉ enena꞉ma꞉la꞉ sa꞉laki, ‘Ni misa꞉ kaluwo꞉ bo꞉ebo꞉ mo꞉mia꞉nigab’ a꞉la꞉asula꞉sa꞉ga꞉, eyo꞉ nanogdo꞉ dian kaluka꞉isale nolo꞉ yame tandeaki, a꞉la꞉ta꞉ga꞉ ma꞉n o꞉lia꞉ ho꞉n o꞉lia꞉yo꞉ naki a꞉namio꞉ e no꞉nolalega, o꞉b ko꞉lo꞉ fa꞉la꞉doma꞉iba? \v 46 Nanogdo꞉ dian kaluwa꞉ ene misa꞉ kaluwo꞉ o꞉go꞉ mo꞉mia꞉ib a꞉la꞉do꞉ asulufo꞉len ho꞉len a꞉nami mia꞉ib ko꞉lo꞉, misa꞉ kalu eyo꞉ kalu a꞉no꞉ alan falasilakiyo꞉, e mo꞉tilidabu kaluka꞉isale o꞉lia꞉ mesea꞉ki ta꞉fa꞉ib. \v 47 \x - \xo 12.47 \xt Ya꞉m 4.17\x*Nanogdo꞉ dian kalu abeyo꞉ ene misa꞉ kaluwa꞉lo꞉ asulo꞉ a꞉no꞉ asulo꞉ ko꞉sega eyo꞉ mo꞉dimidalia꞉ga꞉, misa꞉ kaluwa꞉lo꞉ to sio꞉ a꞉no꞉ mo꞉kudu ha꞉nalega, falasilakiyo꞉ yame tandema꞉ib. \v 48 Ko꞉sega nanogdo꞉ dian kalu abeyo꞉ ene misa꞉ kaluwa꞉lo꞉ asulo꞉ a꞉no꞉ mo꞉fanda asulaki, eyo꞉ halayo꞉ alan dimidalega, falasilakiyo꞉ ha꞉sa sa꞉ma꞉ib. Kalu abeyo꞉ Godeya꞉lo꞉ kelego꞉ modo꞉lo꞉ dimi o꞉mo꞉wo꞉ a꞉ma꞉la꞉yo꞉ kelego꞉wo꞉ modo꞉le dimina꞉ki dabu ba꞉ba꞉ib. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ kalu abeyo꞉ Gode eyo꞉ nanog alan dimidama꞉ki ta꞉talega, Gode eyo꞉ kalu a꞉no꞉ nanog alande nowo꞉ dimidama꞉ki asuluma꞉ib. \s1 Ya꞉su eyo꞉ kaluka꞉isaleyo꞉ usa aloba꞉ma꞉ni mio꞉ \r Madi 10.34-36 \p \v 49 “Niyo꞉ henfelo꞉ we deya꞉ doma꞉ni mio꞉ ko꞉lo꞉, de a꞉no꞉ o꞉ma wa꞉sowala꞉lab a꞉la꞉asulo꞉l. \v 50 \x - \xo 12.50 \xt Mak 10.38-39\x*Da꞉fe ba꞉ba꞉no꞉ alan nowo꞉ ho꞉n amilo꞉ to꞉lolan o꞉ngo꞉ ko꞉lo꞉ nelo꞉wa fa꞉la꞉doma꞉ib ko꞉lo꞉, a꞉no꞉ o꞉semo꞉fa꞉la꞉dowo꞉ a꞉namio꞉, ne kele asulo꞉wo꞉ alan dowab. \v 51 Ne henfelo꞉ kaluka꞉isaleyo꞉ tambo ha꞉sa mesea꞉ki mio꞉ a꞉la꞉bo꞉ gio꞉ asulaya? O꞉ngo꞉ma! Ne kaluka꞉isaleyo꞉ aloba꞉ma꞉ni mio꞉. \v 52 O꞉g a꞉la꞉ta꞉ga꞉ tif amio꞉, so꞉lo꞉wo꞉ us a꞉namio꞉ bila꞉fo꞉ dowalega, iyo꞉ aloba꞉da꞉sa꞉ga꞉, a꞉la꞉yo꞉ nodo dowaki, otaleno꞉ nodo doma꞉ib. \v 53 \x - \xo 12.53 \xt Mai 7.6\x*A꞉la꞉ aloba꞉dakiyo꞉, iya o꞉lia꞉ inso꞉ o꞉lia꞉yo꞉ kegaki, ano o꞉lia꞉ ida꞉ o꞉lia꞉yo꞉ kegaki, a꞉la꞉ta꞉ga꞉ ano o꞉lia꞉ inso꞉wa꞉ inga o꞉lia꞉yo꞉ kegema꞉ib.” Ya꞉su eyo꞉ ene tili wida꞉sen kalumo꞉ a꞉la꞉wido꞉. \s1 Kelego꞉ fa꞉la꞉doma꞉nigab a꞉no꞉ asulufo꞉lubi \r Madi 16.2-3, 5.25-26 \p \v 54 Ya꞉su eyo꞉ kaluka꞉isale kegeo꞉ o꞉mo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Gio꞉ kolo꞉ ofdo꞉ tinan doba꞉da꞉ yaliki ba꞉dakiyo꞉, giliyo꞉ ho꞉no꞉ tima꞉nigab a꞉la꞉liki asula꞉sen. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ ho꞉no꞉ hendele a꞉naka tinda꞉sen. \v 55 Gio꞉ fa꞉fa꞉s yab a꞉no꞉ ba꞉dakiyo꞉, ‘molofayo꞉ alan doma꞉nigab’ a꞉la꞉asula꞉sen. A꞉la꞉gab amio꞉, molofayo꞉ hendele a꞉naka fa꞉la꞉dowa꞉sen. \v 56 Gio꞉ kalu nafalema! To gililo꞉ sa꞉lab a꞉no꞉, man gililo꞉ o꞉lia꞉yo꞉ mo꞉imilab. Gio꞉ hen o꞉lia꞉ akin o꞉lia꞉yo꞉ ba꞉dakiyo꞉, kelego꞉ a꞉no꞉ fa꞉la꞉doma꞉nigab a꞉la꞉bo꞉ gio꞉ o꞉li asulo꞉ ko꞉sega, kelego꞉ o꞉gdo꞉ nilo꞉ dimida꞉lo꞉l we gio꞉ ha꞉go꞉ mo꞉fanda asulo꞉. \p \v 57 “Gio꞉ man nafa dimidama꞉no꞉wo꞉ mo꞉alobana ba꞉dako꞉ mo꞉wo꞉ ha꞉? \v 58 Kalu noma꞉yo꞉ ge mo꞉walilalega, ge kalu a꞉no꞉lia꞉ mo꞉walilima꞉no꞉ o꞉ha꞉nakiyo꞉, ge towo꞉ e o꞉lia꞉yo꞉ digala꞉la꞉bi. Ge a꞉la꞉bo꞉ mo꞉dimidalega, kalu a꞉ma꞉yo꞉ ge mo꞉walilan kalu a꞉ma꞉ dagiya dia꞉ta꞉sa꞉ga꞉, mo꞉walilan kalu eyo꞉ ge da꞉la꞉di kaluwa꞉ dagiya dia꞉talikiyo꞉, eyo꞉ ge dibolo aya to꞉loma꞉ib. \v 59 Gilo꞉ su silimia꞉no꞉ a꞉no꞉ mole us imilise nowo꞉ mo꞉sili mealikiyo꞉, ge dibolo a a꞉naka o꞉ta꞉i ha꞉na꞉ib.” Ya꞉su eyo꞉ a꞉la꞉wido꞉. \c 13 \s1 Asugo꞉ mo꞉nodolalega soma꞉ib \p \v 1 Kalu kegeo꞉ nolba꞉yo꞉ Ya꞉sumo꞉wo꞉ to nolo꞉ malolo꞉ meaki, Ga꞉lili kalu noldo꞉ amilo꞉ fa꞉la꞉dowo꞉ a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ malolo꞉. Ga꞉lili kalu i a꞉ma꞉yo꞉ no꞉ sa꞉ndaki, Godemo꞉wo꞉ boba so꞉meabikiyo꞉, Failat eyo꞉ kalu i a꞉no꞉ sana soma꞉ki sio꞉ ko꞉lo꞉ iyo꞉ sana sowa꞉sa꞉ga꞉yo꞉, ho꞉bo꞉ ililo꞉ o꞉lia꞉ no꞉ ho꞉bo꞉ o꞉lia꞉yo꞉ ua gasalifa꞉. \v 2 \x - \xo 13.2 \xt Yo꞉n 9.2\x*Ya꞉suwo꞉ malolo꞉ a꞉no꞉ da꞉da꞉sa꞉ga꞉yo꞉, imo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Ga꞉lili kalu ko꞉lo꞉ sana sowo꞉ a꞉ma꞉ mogago꞉ ililo꞉ dimida꞉len a꞉ma꞉yo꞉, Ga꞉lili kalu nolba꞉lo꞉ mogago꞉ dimida꞉lab a꞉no꞉ ili tiniabiki dimido꞉ a꞉la꞉asulaya? \v 3 A꞉la꞉baka꞉! Ko꞉sega mogago꞉ gililo꞉ dimida꞉len a꞉no꞉ ta꞉ta꞉sa꞉ga꞉, Godelo꞉loba꞉da꞉yo꞉ mo꞉nodolalega, gio꞉lo꞉ a꞉la꞉soma꞉ib. \v 4 A꞉la꞉ta꞉ga꞉ Ya꞉lusalem amisa꞉n amilo꞉ fa꞉la꞉dowo꞉ a꞉no꞉ gio꞉ dabu. Siloam hen a꞉namio꞉ a iwalulo꞉ nowo꞉ dugu alilaki, kalu do꞉la꞉ta꞉ga꞉ ola꞉fo꞉wo꞉ a꞉na sowo꞉. Kalu sowo꞉ a꞉ma꞉ mogago꞉ ililo꞉ dimida꞉len a꞉ma꞉yo꞉, Ya꞉lusalem kalu nolba꞉lo꞉ mogago꞉ dimida꞉lab a꞉no꞉ ili tiniabiki dimido꞉ a꞉la꞉asulaya? \v 5 A꞉la꞉ba! Niyo꞉ wa꞉ka a꞉so꞉lo꞉l. Mogago꞉ gililo꞉ dimido꞉ a꞉no꞉ ta꞉ta꞉sa꞉ga꞉, Godelo꞉loba꞉da꞉yo꞉ mo꞉nodolalega, gio꞉lo꞉ tambo a꞉la꞉soma꞉ib.” \s1 I fowo꞉ mo꞉hedo꞉wa bale sio꞉ \p \v 6 A꞉la꞉ta꞉ga꞉ Ya꞉su eyo꞉ bale sio꞉ we imo꞉ malolo꞉ me. “Kalu noma꞉yo꞉ ene egelo꞉ amio꞉, alona꞉ iyo꞉ a꞉lab ko꞉lo꞉, ho꞉len no amio꞉ e alona꞉ fowo꞉ tuma꞉ni ane ko꞉sega fo imilise nowo꞉ mo꞉ba꞉ba꞉. \v 7 \x - \xo 13.7 \xt Luk 3.9\x*A꞉la꞉go꞉ko꞉lo꞉ eyo꞉ ene egelo꞉lo꞉ bo꞉fo꞉len kalumo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, ‘Dona otalen us a꞉namio꞉, i we fowo꞉ hedo꞉wa꞉le a꞉la꞉li ba꞉ba꞉ ya꞉len ko꞉sega, i a꞉no꞉ fowo꞉ mada mo꞉hedo꞉ ba꞉ba꞉. I a꞉no꞉ ba madali ka iliki heno꞉ a꞉ma꞉ walab ko꞉lo꞉, giyo꞉ kunuma.’ \v 8 \x - \xo 13.8 \xt 2Bid 3.9,15\x*A꞉la꞉sa꞉labiki, egelo꞉lo꞉ bo꞉fo꞉len kalu eyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, ‘Kalu Alan, dona imilise nowo꞉ i we ka o꞉ta꞉takiyo꞉, niyo꞉ i mo꞉ a꞉namio꞉ heno꞉ daida꞉sa꞉ga꞉, bea꞉susugo꞉ a꞉na to꞉loma꞉no꞉. \v 9 Dona hononamio꞉ fowo꞉ hedalega, a꞉no꞉ nafa ko꞉m. Fowo꞉ mo꞉hedalega, gio꞉ a꞉na kunuma a꞉la꞉sa꞉la꞉bi.’” \s1 Ya꞉su eyo꞉ ga nowo꞉ falele alifa꞉ \p \v 10-11 Ha꞉fo꞉lo꞉ Dowan ho꞉len no amio꞉, Ya꞉su eyo꞉ tolo꞉ wida꞉sen a a꞉namio꞉ kaluka꞉isalemo꞉ widakiyo꞉, ga imilise nowo꞉ a꞉na elen. Ga a꞉no꞉ donayo꞉ do꞉la꞉ta꞉ga꞉ ola꞉fo꞉ a꞉namio꞉ mama mogago꞉wo꞉ eya ilikiyo꞉, fa꞉so꞉ kogo꞉ dowaki, mo꞉digale kagama꞉no꞉ dowa꞉sen. \v 12 Ya꞉su eyo꞉ ga a꞉no꞉ ba꞉da꞉ga꞉yo꞉, elo꞉wa mena꞉ki ho꞉ida꞉sa꞉ga꞉, emo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Ga, ge amilo꞉ walaf ba꞉la꞉len a꞉no꞉ o꞉go꞉ ge ga꞉li dowab.” \v 13 A꞉la꞉sa꞉la꞉sa꞉ga꞉ ene dagiyo꞉ ga a꞉ma꞉ do꞉mo꞉wa golabiki, ga a꞉no꞉ digale kagayakiyo꞉, Godeya꞉ wiyo꞉ a꞉na wabulu sio꞉. \p \v 14 \x - \xo 13.14 \xt Kis 20.9-10, Lo 5.13-14\x*Tolo꞉ wida꞉sen alo꞉ bo꞉fo꞉lowan misa꞉ kalu eyo꞉ Ha꞉fo꞉lo꞉ Dowan ho꞉len a꞉namilo꞉ Ya꞉suwa꞉lo꞉ falele alitab a꞉no꞉ ba꞉da꞉sa꞉ga꞉yo꞉, e mo꞉beaki kaluka꞉isalemo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Ho꞉len do꞉go꞉fela꞉fo꞉ a꞉namio꞉ nanog dia꞉no꞉wo꞉ a꞉na doma꞉ib ko꞉lo꞉ gio꞉ falele alifoma꞉kiyo꞉ ho꞉len a꞉na ya꞉bi. Ko꞉sega Ha꞉fo꞉lo꞉ Dowan ho꞉len a꞉namio꞉ falelema꞉kiyo꞉ ya꞉so꞉bo.” \v 15 \x - \xo 13.15 \xt Luk 14.5\x*A꞉la꞉sa꞉labiki, Kalu Alan eyo꞉ a꞉ma꞉la꞉yo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “To gililo꞉ sa꞉lab a꞉no꞉, gililo꞉ dimida꞉sen a꞉no꞉lia꞉yo꞉ mo꞉imilab! Ha꞉fo꞉lo꞉ Dowan ho꞉len a꞉namio꞉ giliyo꞉ donki ayamilo꞉ galo alifelo꞉ a꞉no꞉ ho꞉no꞉ maiya꞉kiyo꞉, fage alifa꞉la꞉sa꞉ga꞉, ha꞉la꞉ya tililia꞉ ha꞉na꞉sen. \v 16 Ga we Ablahama꞉ eso꞉lo꞉ ko꞉lo꞉, Sa꞉da꞉na꞉ eyo꞉ donayo꞉ do꞉la꞉ta꞉ga꞉ ola꞉fo꞉ us a꞉namio꞉ mele alitaki ta꞉fo꞉len. A꞉la꞉go꞉ko꞉lo꞉ Ha꞉fo꞉lo꞉ Dowan ho꞉len a꞉namio꞉ e o꞉li fage alifa꞉iba꞉le?” \v 17 Ya꞉su eyo꞉ a꞉la꞉sa꞉labikiyo꞉, kalu e o꞉lia꞉lo꞉ kega꞉sen i a꞉no꞉ sendelowo꞉. Ko꞉sega kaluka꞉isale iyo꞉ elo꞉ man nafale dimida꞉len a꞉no꞉ ba꞉da꞉sa꞉ga꞉yo꞉, sagalo꞉wo꞉ alan dowa꞉sen. \s1 Mased fowa bale sio꞉ \r Madi 13.31-32, Mak 4.30-32 \p \v 18 A꞉la꞉ta꞉ga꞉ Ya꞉su eyo꞉ widakiyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Godeya꞉lo꞉ bo꞉fo꞉mela꞉no꞉ man a꞉no꞉ o꞉bo꞉ngo꞉ ko꞉lo꞉ da꞉laba? Niyo꞉ a꞉no꞉ gimo꞉wo꞉ waga walama꞉no꞉wa꞉le? \v 19 Godeya꞉lo꞉ bo꞉fo꞉mela꞉no꞉ a꞉no꞉ mased\f + \fr 13.19 \ft Mased a꞉la꞉do꞉ sa꞉lab a꞉no꞉, Yu kaluwa꞉lo꞉ i fo gela꞉seno꞉ o꞉m. Fo a꞉no꞉ mada ha꞉lula꞉su ko꞉sega fa꞉la꞉ndab amio꞉, alan doma꞉ib.\f* fo fifo꞉ amilo꞉ fa꞉la꞉ndab o꞉ngo꞉ dowab. Kaluwa꞉yo꞉ fo ha꞉lula꞉su a꞉no꞉ egelo꞉wa fifo꞉ ko꞉lo꞉, alan fa꞉la꞉ndaki eleyo꞉ tagalakiyo꞉, o꞉ba꞉ iliyo꞉ ayo꞉ so꞉go꞉f a꞉na dia꞉sen.” \s1 Falawa anayan kelego꞉ a꞉na bale sio꞉ \r Madi 13.33 \p \v 20 Ya꞉su eyo꞉ to nolo꞉ a꞉widakiyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Godeya꞉lo꞉ bo꞉fo꞉mela꞉no꞉ man a꞉no꞉ o꞉bo꞉ngo꞉ ko꞉lo꞉ da꞉laba? Niyo꞉ a꞉no꞉ gimo꞉wo꞉ waga walama꞉no꞉wa꞉le? \v 21 A꞉no꞉ falawa anayan kelego꞉ yis o꞉ngo꞉ dowo꞉. Ga noma꞉yo꞉ yis ha꞉lu a꞉no꞉ falawa wo꞉fa꞉ otalen a꞉no꞉lia꞉ wo꞉gele alitalikiyo꞉, yis a꞉no꞉ mo꞉ba꞉ba꞉ib ko꞉sega falawa a꞉no꞉ tambo anama꞉ib.” \s1 Tog ha꞉luwa hamana \r Madi 7.13-14, 7.21-23 \p \v 22 Ya꞉su e Ya꞉lusalem ha꞉na꞉ni ha꞉nakiyo꞉, eyo꞉ amisa꞉n alan o꞉lia꞉ ha꞉lu o꞉lia꞉ a꞉na wida꞉li ane. \v 23 E ha꞉nabikiyo꞉, kalu noma꞉yo꞉ emo꞉ dabu ba꞉daki, “Kalu Alan, Gode eyo꞉ kaluka꞉isaleyo꞉ a꞉la꞉se ko꞉ gasilia꞉iba?” \v 24 Ya꞉su eyo꞉ imo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Niyo꞉ gimo꞉wo꞉ hendele so꞉lo꞉l. Kaluka꞉isale modo꞉wo꞉ Hebene usamio꞉ tina꞉no꞉ a꞉la꞉asula꞉li ane ko꞉sega midima꞉ib. A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ gio꞉ tog ha꞉lu a꞉na tina꞉nikiyo꞉, nanogo꞉ halaido꞉ dimida꞉lubi. \v 25 \x - \xo 13.25 \xt Madi 25.10-12\x*Alo꞉ biso꞉wa꞉yo꞉ togo꞉ uludu alitalikiyo꞉, ge ha꞉la꞉ya kagafo꞉liki toga godogodolalikiyo꞉, gio꞉ a꞉la꞉sa꞉ma꞉ib, ‘Nio꞉lo꞉ a usa mia꞉niki togo꞉ kolama.’ Ko꞉sega eyo꞉ a꞉ma꞉la꞉bo꞉ a꞉la꞉sa꞉ma꞉ib, ‘Ne gio꞉ mo꞉asulo꞉. Gilo꞉ mio꞉wo꞉ ne babalab.’ \v 26 Eyo꞉ a꞉la꞉sa꞉labiki, giliyo꞉ a꞉la꞉sa꞉ma꞉ib, ‘Nio꞉ ge o꞉lia꞉yo꞉ ma꞉no꞉wo꞉ na꞉sen a꞉la꞉ta꞉ga꞉, giyo꞉ to mano꞉ nili amisa꞉n amio꞉ wida꞉sen.’ \v 27 \x - \xo 13.27 \xt Song 6.8\x*Ko꞉sega eyo꞉ a꞉ma꞉la꞉bo꞉ a꞉la꞉sa꞉ma꞉ib, ‘Ne gio꞉ mo꞉asulo꞉ a꞉la꞉ta꞉ga꞉ gilo꞉ mio꞉wo꞉ ne babalab ko꞉lo꞉, mogago꞉lo꞉ dimida꞉sen kalu gio꞉ tambo hamana!’ \v 28 \x - \xo 13.28 \xt Madi 8.11-12\x*Tif amio꞉ gio꞉ Ablahamo꞉, Aisa꞉go꞉, Ya꞉kobo꞉, a꞉la꞉ta꞉ga꞉ dinali sa꞉lan kaluwo꞉ Godeya꞉lo꞉ bo꞉fo꞉mela꞉no꞉ hen a꞉na sena ba꞉ba꞉ib. Ko꞉sega Gode eyo꞉ gio꞉ ha꞉la꞉ya sandifa꞉ib ko꞉lo꞉ gio꞉ kulufa꞉yakiyo꞉, ya꞉foda꞉li mela꞉ib. \v 29 \x - \xo 13.29 \xt Song 107.3\x*Kaluka꞉isale ofdo꞉ yan doba꞉da꞉yo꞉lo꞉, ofdo꞉ tinan doba꞉da꞉yo꞉lo꞉, henfelo꞉ we tambo amilo꞉ mio꞉ a꞉no꞉ Godeya꞉lo꞉ bo꞉fo꞉mela꞉no꞉ hen us a꞉na ua kegeaki, sagalo꞉ ma꞉no꞉wo꞉ a꞉na ma꞉ib. \v 30 \x - \xo 13.30 \xt Madi 19.30\x*Gio꞉ to we asuluma. O꞉gdo꞉ kalu wa꞉feyo꞉ a꞉lab a꞉no꞉, ho꞉len a꞉namio꞉ e wabulun kalu doma꞉ib. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ kalu o꞉gdo꞉ wilo꞉ a꞉lab a꞉no꞉, ho꞉len a꞉namio꞉ e tifa doma꞉ib.” \s1 Ya꞉su eyo꞉ Ya꞉lusalemo꞉ alan nofolo꞉ \p \v 31 O꞉g ho꞉len a꞉namio꞉, Fa꞉lisi kalu nolo꞉ Ya꞉sulo꞉wa ya꞉sa꞉ga꞉, emo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Misa꞉ kalu Ha꞉lod eyo꞉ ge sana sa꞉ma꞉no꞉ asulab ko꞉lo꞉, ge hen we ta꞉ta꞉ga꞉ nowa hamana.” \v 32 A꞉la꞉sa꞉labiki Ya꞉su eyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Ha꞉lod e saila gasa o꞉ngo꞉ dowo꞉ ko꞉lo꞉ to we emo꞉wo꞉ sa꞉ma꞉ni hamana, ‘O꞉go꞉ niyo꞉ mama mogago꞉wo꞉ o꞉lusa꞉ndaki, walaf kaluwo꞉ falele alifelema꞉no꞉. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ aliyo꞉ niyo꞉ wa꞉ka a꞉dimida꞉sa꞉ga꞉yo꞉, ho꞉len asol a꞉namio꞉, niyo꞉ nanog we dia꞉la꞉ga꞉ a꞉na elema꞉no꞉.’ To a꞉no꞉ Ha꞉lodbo꞉wo꞉ sa꞉la꞉bi. \v 33 Ya꞉lusalem amisa꞉n a꞉no꞉ dinali sa꞉lan kalulo꞉ sana sowan heno꞉ o꞉m. Hendele o꞉go꞉, aliyo꞉, a꞉la꞉ta꞉ga꞉ inaliyo꞉, ne ka ha꞉na꞉ga꞉ ha꞉na꞉no꞉. Mo꞉wo꞉ dinali sa꞉lan kaluwo꞉ hen nowa sana sowalikiyo꞉ mo꞉lilo꞉. Tambo Ya꞉lusalem a꞉naka sana sowa꞉len. \p \v 34 “Wai Ya꞉lusalem Ya꞉lusalem. Gio꞉ dinali sa꞉lan kaluwo꞉ sana sowa꞉sa꞉ga꞉, Godeya꞉ tolo꞉ dia꞉ya꞉lab kaluwo꞉ uwa꞉ agoda꞉sa꞉ga꞉ sana sowa꞉sen. Gogonowa꞉lo꞉ inso꞉wo꞉ ene a꞉fula꞉ ha꞉g amilo꞉ kegenelia꞉ga꞉ tili dowan o꞉leaumbo꞉, niyo꞉ Ya꞉lusalem kaluka꞉isale gio꞉ a꞉la꞉kegenelia꞉ga꞉ tili doma꞉no꞉ a꞉la꞉ asula꞉lo꞉l ko꞉sega, gio꞉ nemo꞉wo꞉ a꞉la꞉dimidama꞉kiyo꞉ mo꞉asulab. \v 35 \x - \xo 13.35 \xt Song 118.26\x*Dabuma! Gode e gi amisa꞉no꞉ ta꞉fo꞉gane ko꞉lo꞉ mogago꞉ a꞉lab. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ gio꞉ ne misio꞉ wa꞉kabiyo꞉ mo꞉ba꞉ba꞉ib. Ko꞉sega giliyo꞉ towo꞉ a꞉la꞉sa꞉lalikiyo꞉, ‘Kalu we, Gode Alana꞉ wiya a꞉la꞉ta꞉ga꞉ mio꞉ ko꞉lo꞉, niliyo꞉ sagala꞉liki, Godemo꞉ mada o꞉m a꞉la꞉so꞉lo꞉l’ to a꞉no꞉ sa꞉lalikiyo꞉, ho꞉len a꞉nami o꞉isa, ne wa꞉ka ba꞉ba꞉ib.” Ya꞉su eyo꞉ a꞉la꞉sio꞉. \c 14 \s1 Ha꞉fo꞉lo꞉ dowan ho꞉len a꞉namio꞉ Ya꞉su eyo꞉ kalu nowo꞉ falele alifa꞉ \p \v 1 Ha꞉fo꞉lo꞉ Dowan ho꞉len no amio꞉, Ya꞉su e Fa꞉lisi misa꞉ kaluwa꞉ aya ma꞉no꞉ ma꞉ni ha꞉nabiki, kaluka꞉isale iliyo꞉ e dinafa bo꞉fo꞉len. \v 2 Kalu nowo꞉ dagi o꞉lia꞉ gib o꞉lia꞉yo꞉ alan da꞉iyo꞉ ko꞉lo꞉ e Ya꞉sulo꞉wa mio꞉. \v 3 \x - \xo 14.3 \xt Luk 6.9\x*Ya꞉su eyo꞉ kalu a꞉no꞉ ba꞉da꞉sa꞉ga꞉yo꞉, Fa꞉lisi kalu i o꞉lia꞉ elelo꞉ asulo꞉ kalu o꞉lia꞉mo꞉wo꞉ a꞉la꞉dabu ba꞉ba꞉, “Nili ele difa꞉ a꞉ma꞉yo꞉, walaf kaluwo꞉ Ha꞉fo꞉lo꞉ Dowan ho꞉len a꞉namio꞉ falele alifa꞉no꞉wo꞉ o꞉liya꞉le?” \v 4 Ko꞉sega iyo꞉ to꞉lo꞉ma dowabikiyo꞉, Ya꞉su eyo꞉ walaf kalu a꞉no꞉ golaki falele alita꞉ga꞉yo꞉, a꞉ma꞉la꞉ iliga꞉fo꞉. \v 5 \x - \xo 14.5 \xt Madi 12.11, Luk 13.15\x*A꞉la꞉dimida꞉sa꞉ga꞉yo꞉ Ya꞉su eyo꞉ imo꞉wo꞉ a꞉la꞉dabu ba꞉ba꞉, “Ha꞉fo꞉lo꞉ Dowan ho꞉len a꞉namio꞉ gili so꞉waya꞉le, gili kaowa꞉le ho꞉n si daido꞉wa sulufo꞉ tinalega, giliyo꞉ bo꞉bo꞉ge a꞉ma꞉la꞉ gasilia꞉ib. A꞉no꞉ hendeleya꞉le?” \v 6 A꞉la꞉sa꞉labikiyo꞉ iliyo꞉ a꞉ma꞉la꞉ to sa꞉ma꞉no꞉wo꞉ aundo꞉ma dowo꞉. \s1 Ha꞉g amilo꞉ dowan mano꞉ wido꞉ \p \v 7 Ma꞉no꞉ ma꞉nikilo꞉ ho꞉ido꞉ kaluka꞉isale nolo꞉ misa꞉ kalulo꞉ sa꞉sen a꞉na mesa꞉no꞉laki ya꞉siabiki, Ya꞉su eyo꞉ ba꞉da꞉sa꞉ga꞉, to we imo꞉wo꞉ a꞉na malolo꞉ me. \v 8 \x - \xo 14.8 \xt Sndn 25.6-7\x*“Kalu noma꞉ ga tililiaki ma꞉no꞉ ma꞉niki gio꞉ ho꞉idalikiyo꞉, gio꞉ ha꞉na꞉sa꞉ga꞉, misa꞉ kalulo꞉ sa꞉sen a꞉namio꞉ sa꞉so꞉bo. Mo꞉wo꞉ gelo꞉ ho꞉ido꞉ kalu eyo꞉ wilo꞉ kalu ge o꞉lia꞉lo꞉ mo꞉ililo꞉ a꞉no꞉ ho꞉idalega, sa꞉sen nafa gelo꞉ sab a꞉no꞉ wilo꞉ kalumo꞉ mesea꞉ki da꞉fema꞉ib. \v 9 A꞉la꞉galega ga꞉gdo꞉ ho꞉ido꞉ kalu eyo꞉ gelo꞉wa ya꞉sa꞉ga꞉yo꞉ a꞉la꞉sa꞉ma꞉ib, ‘Gelo꞉ sab we nolbo꞉ mesea꞉ki da꞉feyo꞉ ko꞉lo꞉ ge dasilia꞉ hamana.’ A꞉la꞉sa꞉lalikiyo꞉, ge sendelowaki, fa꞉s doba꞉da꞉ mesa꞉ni ha꞉na꞉ib. \v 10 Ma꞉no꞉ ma꞉niki ho꞉idalikiyo꞉, ge tamin doba꞉da꞉yo꞉ mo꞉mesa꞉ ha꞉naki, fa꞉s doba꞉da꞉ mesa꞉ni ha꞉na꞉bi. A꞉la꞉dimidalega, gelo꞉ ho꞉ido꞉ kalu eyo꞉ gelo꞉wa ya꞉sa꞉ga꞉yo꞉, ‘Ni mili, sa꞉sen nafa we ge mesa꞉ni mena’ a꞉la꞉sa꞉ma꞉ib. A꞉la꞉sa꞉lalikiyo꞉, kaluka꞉isale kegeo꞉ ili siwa꞉l amio꞉, ge wilo꞉ kalu doma꞉ib. \v 11 \x - \xo 14.11 \xt Madi 23.12, Luk 18.14\x*Kaluka꞉isale abeyo꞉ enen wiyo꞉ wabudab a꞉no꞉, Gode eyo꞉ e ha꞉ga ta꞉fa꞉ib. Ko꞉sega kaluka꞉isale abeyo꞉ enena꞉ma꞉la꞉yo꞉ ha꞉g amilo꞉ dowab a꞉no꞉, Gode eyo꞉ ene wiyo꞉ wabuluma꞉ki ta꞉fa꞉ib.” \p \v 12 A꞉la꞉ta꞉ga꞉ Ya꞉su eyo꞉ Fa꞉lisi kalu emo꞉lo꞉ ma꞉no꞉wo꞉ ma꞉nikilo꞉ ho꞉ido꞉ o꞉mo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Giyo꞉ ma꞉no꞉ alan dimidaliakiyo꞉, go꞉no꞉n miliyo꞉, gaowo꞉, ge so꞉lo꞉wo꞉, a꞉la꞉ta꞉ga꞉ amisa꞉n amilo꞉ kelego꞉wo꞉ modo꞉lo꞉ da꞉lab kalu iyo꞉ ma꞉no꞉wo꞉ mena꞉kiyo꞉ saga꞉ta꞉so꞉bo. Iyo꞉ saga꞉talega, tif amio꞉ iliyo꞉ ge ini aya mena꞉ki ho꞉idalikiyo꞉, giyo꞉ wa꞉lo꞉ a꞉no꞉ko꞉ dia꞉ib. \v 13 A꞉la꞉bo꞉ mo꞉gaki, ma꞉no꞉ alan dimidaliakiyo꞉, wa꞉feyo꞉ kaluwo꞉, giligi sen kaluwo꞉, gido꞉fo꞉wo꞉ ko꞉go꞉neli kaluwo꞉, a꞉la꞉ta꞉ga꞉ siyo꞉ ko꞉n kaluwo꞉ iyo꞉ mena꞉ki ho꞉ida꞉bi. \v 14 \x - \xo 14.14 \xt Yo꞉n 5.29\x*A꞉la꞉galikiyo꞉ iliyo꞉ wa꞉lo꞉ mo꞉dimia꞉no꞉ doma꞉ib ko꞉lo꞉, digalo꞉ kaluka꞉isalelo꞉ sowo꞉ a꞉ma꞉la꞉do꞉ dasilab ho꞉len a꞉namio꞉, Gode eyo꞉ wa꞉lo꞉ gemo꞉wo꞉ a꞉na dimia꞉ib.” \s1 Ma꞉no꞉ alan dowo꞉fa꞉ya bale sio꞉ \r Madi 22.1-10 \p \v 15 \x - \xo 14.15 \xt Luk 13.29\x*Kalu ma꞉no꞉wo꞉ egele nakilo꞉ sen noma꞉yo꞉ Ya꞉suwa꞉lo꞉ to sa꞉lab a꞉no꞉ da꞉da꞉sa꞉ga꞉yo꞉, emo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Kaluka꞉isale abeyo꞉ Godeya꞉lo꞉ bo꞉fo꞉mela꞉no꞉ hen a꞉na tina꞉ga꞉lo꞉ Godeya꞉ ma꞉no꞉ alando꞉ ma꞉ib i o꞉mo꞉wo꞉ mada sagale alitab.” \v 16 A꞉la꞉sa꞉labiki Ya꞉su eyo꞉ a꞉ma꞉la꞉ sa꞉laki a꞉la꞉sio꞉, “Kalu noma꞉yo꞉ ma꞉no꞉wo꞉ alan dowo꞉fa꞉niki, kaluka꞉isale modo꞉ nolo꞉ ma꞉no꞉wo꞉ ma꞉ni mena꞉ki saga꞉felo꞉. \v 17 Ho꞉len ma꞉no꞉lo꞉ dowo꞉fa꞉no꞉ a꞉no꞉ fa꞉la꞉dowabikiyo꞉, eyo꞉ ene nanogdo꞉ dian kaluwo꞉ enedo꞉ saga꞉felo꞉ kaluka꞉isale a꞉no꞉ ba꞉ba꞉ hamana꞉ki, towo꞉ saga꞉takiyo꞉, ‘Ma꞉no꞉wo꞉ dimidali ko꞉lo꞉ gio꞉ mena’ a꞉la꞉ salifelema꞉ki iliga꞉fo꞉. \v 18 Ko꞉sega to a꞉no꞉ imo꞉wo꞉ sio꞉ amio꞉, iyo꞉ tambo mo꞉mia꞉no꞉ a꞉laki, towo꞉ ko꞉li ko꞉lilo꞉wo꞉ sio꞉. Noma꞉yo꞉ a꞉la꞉sio꞉, ‘Ha꞉iyo꞉, ma꞉no꞉lo꞉ nab konamio꞉ ne mo꞉mia꞉no꞉. Ne hen nowo꞉ kilili ko꞉lo꞉, ba꞉ba꞉ ho꞉no꞉l.’ \v 19 A꞉la꞉ta꞉ga꞉ noma꞉yo꞉ a꞉la꞉sio꞉, ‘Ha꞉iyo꞉, ma꞉no꞉lo꞉ nab konamio꞉ ne mo꞉mia꞉no꞉. Ne kaowo꞉ do꞉la꞉fo꞉ kilili ko꞉lo꞉, niyo꞉ kao a꞉no꞉ da꞉fe ba꞉dakiyo꞉, nanogo꞉ dimidama꞉ni ho꞉no꞉l.’ \v 20 \x - \xo 14.20 \xt 1Kol 7.33\x*A꞉la꞉ta꞉ga꞉ noma꞉yo꞉, ‘Ha꞉iyo꞉, ne gayo꞉ ho꞉gi di ko꞉lo꞉, ma꞉no꞉lo꞉ nab konamio꞉ ne mo꞉mia꞉no꞉’ a꞉la꞉sio꞉. \p \v 21 “A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ nanogdo꞉ dian kalu e a꞉ma꞉la꞉ ya꞉sa꞉ga꞉yo꞉, to ililo꞉ sio꞉ a꞉no꞉ tambo ene misa꞉ kalumo꞉ wido꞉. Misa꞉ kalu eyo꞉ to a꞉no꞉ da꞉da꞉ga꞉yo꞉, gadio꞉ alan dowaki, ene nanogdo꞉ dian kalumo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, ‘Ge amisa꞉na bo꞉bo꞉ge ha꞉na꞉ga꞉, bayamio꞉lo꞉, tog ha꞉lu ayamilo꞉ ha꞉na꞉sen o꞉lia꞉ ana ha꞉nakiyo꞉, wa꞉feyo꞉ kaluwo꞉, giligi sen kaluwo꞉, siyo꞉ ko꞉n kaluwo꞉, a꞉la꞉ta꞉ga꞉ gido꞉fo꞉ ko꞉go꞉neli kaluwo꞉, iyo꞉ tambo ma꞉no꞉wo꞉ maiya꞉ki tililia꞉ ya꞉bi.’ \p \v 22 “Nanogdo꞉ dian kalu eyo꞉ a꞉la꞉dimida꞉sa꞉ga꞉yo꞉, ene misa꞉ kalumo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, ‘Gilo꞉ sio꞉ o꞉leaumbo꞉ o꞉ma dimido꞉ ko꞉sega ayo꞉ fogo꞉ o꞉dowab.’ \v 23 Misa꞉ kaluwo꞉ to a꞉no꞉ da꞉da꞉sa꞉ga꞉yo꞉, a꞉ma꞉la꞉yo꞉ a꞉la꞉sio꞉, ‘Ge amisa꞉na ta꞉ta꞉ga꞉, tog alan o꞉lia꞉ to so꞉go꞉f o꞉lia꞉ a꞉na ha꞉nakiyo꞉, ni ayo꞉ wa꞉lifoma꞉kiyo꞉, kaluka꞉isalemo꞉wo꞉ halaido꞉ sa꞉lakiyo꞉ ha꞉nola꞉la꞉ga꞉ tililia꞉ ya꞉bi. \v 24 Niyo꞉ gimo꞉wo꞉ mada a꞉la꞉so꞉lo꞉l. Kalu tamin amilo꞉ nilo꞉ ho꞉ido꞉ i a꞉no꞉, ni ma꞉no꞉ alan dowo꞉fa꞉ we heb ha꞉lu nowo꞉ iyo꞉ mada mo꞉ma꞉ib.’” \s1 Ya꞉suwa꞉lo꞉ tili wido꞉ kaluwa꞉ man \r Madi 10.37,38 \p \v 25 Kaluka꞉isale modo꞉wo꞉ Ya꞉su o꞉lia꞉ ha꞉nabiki, e nodola꞉sa꞉ga꞉ kagayakiyo꞉ imo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, \v 26 \x - \xo 14.26 \xt Luk 9.23\x*“Kaluka꞉isale abeyo꞉ nelo꞉ amilo꞉ mio꞉ a꞉no꞉, ene iyayo꞉, anowo꞉, ingayo꞉, so꞉wayo꞉, aowo꞉, adowo꞉, a꞉la꞉ta꞉ga꞉ ene mela꞉no꞉ a꞉no꞉lo꞉ mo꞉gola ba꞉dalega, e nilo꞉ tili wido꞉ kaluleyo꞉ mo꞉doma꞉ib. \v 27 A꞉la꞉ta꞉ga꞉ kaluka꞉isale abeyo꞉ ene i malano꞉ dia꞉sa꞉ga꞉yo꞉, ne mo꞉kudu yalega, e nilo꞉ tili wido꞉ kaluwo꞉ mo꞉doma꞉ib. \p \v 28 “Kalu noma꞉yo꞉ a alan nowo꞉ dia꞉no꞉ asulalega, tamin amio꞉ e o꞉b dimidama꞉no꞉ asulano꞉? Tamin amio꞉ a a꞉no꞉ diakilo꞉ kelego꞉ dia꞉no꞉ a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ da꞉feakiyo꞉, e mole a꞉ma꞉yo꞉ o꞉li kililia꞉sa꞉ga꞉ ililima꞉iba꞉le a꞉la꞉liki aloba꞉da꞉li mesa꞉ib. \v 29 A꞉la꞉bo꞉ mo꞉dimidalega, eyo꞉ aiko꞉ ko gililia꞉ga꞉, mole elo꞉wo꞉ kedetalikiyo꞉, kaluka꞉isale nolba꞉yo꞉ e ba꞉da꞉ga꞉yo꞉, dio꞉ge sa꞉ma꞉ib. \v 30 Iliyo꞉ a꞉la꞉sa꞉ma꞉ib, ‘Kalu wema꞉yo꞉ ayo꞉ mo꞉mo꞉da di ko꞉sega, eyo꞉ mo꞉ditandala꞉ma꞉no꞉ dowabiki ta꞉fo꞉lo꞉ka꞉.’ \p \v 31 “A꞉la꞉ta꞉ga꞉ misa꞉ kalu noma꞉yo꞉ misa꞉ kalu no o꞉lia꞉ babuma꞉ni ha꞉nakiyo꞉, tamin amio꞉ e ha꞉sa siliki dinafa asuluma꞉ib. ‘Buban kalu nilo꞉ 10,000 wema꞉yo꞉, gis kaluwa꞉ buban kaluwo꞉ 20,000 yab a꞉no꞉ o꞉li tiginima꞉ni gaba꞉le’ a꞉la꞉ aloba꞉ma꞉ib. \v 32 Eyo꞉ mo꞉tiginima꞉no꞉lo꞉b a꞉la꞉asulalega, ene gis kaluwo꞉ ko꞉na꞉ o꞉a꞉lab amio꞉, eyo꞉ towo꞉ tamina saga꞉takiyo꞉, ‘Na꞉no꞉ mo꞉bubaki ha꞉sa mesa꞉nikiyo꞉, towo꞉ waga saefa꞉no꞉wa꞉le?’ a꞉la꞉liki saga꞉fa꞉ib. \v 33 A꞉la꞉do꞉ gan o꞉leaumbo꞉, kalu abeyo꞉ elo꞉ kelego꞉ da꞉lab a꞉no꞉ tambo mo꞉gola ba꞉dalega, e nilo꞉ tili wido꞉ kaluwo꞉ mo꞉doma꞉ib. \p \v 34 “So꞉luwo꞉ nafa ko꞉sega, so꞉luwa꞉ nudo꞉ a꞉no꞉ aundo꞉ma fa꞉la꞉dowalega, so꞉luwa꞉ nudo꞉ a꞉no꞉ nafa a꞉fa꞉la꞉doma꞉kiyo꞉, niliyo꞉ mada mo꞉dimidama꞉ib. \v 35 So꞉lu nudo꞉lo꞉ma dowab a꞉no꞉ nanogo꞉ mada aundo꞉ma dowab. So꞉lu a꞉no꞉ egelo꞉ fa꞉la꞉doma꞉kiyo꞉ mo꞉dia꞉tan. Niliyo꞉ so꞉lu a꞉no꞉ ba madali sanditan. Kaluka꞉isale ka꞉la꞉ndo꞉ a꞉lab gio꞉, to we dinafa da꞉da꞉sa꞉ga꞉ fanda asula꞉bi.” \c 15 \s1 Sibi ko꞉lo꞉ kelege dowo꞉wa bale sio꞉ \r Madi 18.12-14 \p \v 1 Takis molelo꞉ dia꞉sen kalu i a꞉no꞉ a꞉la꞉ta꞉ga꞉ mogago꞉lo꞉ dimida꞉sen kalu nolo꞉ ya꞉ga꞉, Ya꞉suwa꞉lo꞉ widab a꞉no꞉ da꞉da꞉liki sen. \v 2 \x - \xo 15.2 \xt Luk 5.30\x*Ho꞉len a꞉namio꞉, Fa꞉lisi kalu o꞉lia꞉ elelo꞉ wida꞉sen kalu iliyo꞉ Ya꞉suwo꞉ sada꞉da꞉liki a꞉la꞉sio꞉, “Kalu wema꞉yo꞉ mogago꞉lo꞉ dimida꞉sen i o꞉lia꞉ ege dowaki, ma꞉no꞉wo꞉ i o꞉lia꞉ ka na꞉liki dowa꞉sen” a꞉la꞉sio꞉. \p \v 3 A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ Ya꞉su eyo꞉ bale sio꞉ we imo꞉ malolo꞉ me. \v 4 \x - \xo 15.4 \xt Ese 34.11,16, Luk 19.10\x*“Kalu gi us konamio꞉ imilig noma꞉yo꞉ sibiyo꞉ do꞉la꞉lowo꞉ do꞉la꞉fo꞉ bo꞉fo꞉la꞉ga꞉, ho꞉len no amio꞉ sibi imilig nowo꞉ kelege dowalega, eyo꞉ waga dimidama꞉iba? Eyo꞉ sibi do꞉la꞉lowo꞉ agado꞉ a꞉la꞉ta꞉ga꞉ agado꞉la꞉fo꞉ nolo꞉ fugus na꞉ melea꞉ki ha꞉la꞉ ka ta꞉ta꞉sa꞉ga꞉, sibi kelege dowo꞉ a꞉no꞉ keda꞉i ha꞉na꞉ib. \v 5-6 Sibi a꞉no꞉ ba꞉dalikiyo꞉, e mada sagala꞉sa꞉ga꞉, sibi a꞉no꞉ ta꞉ulia꞉ga꞉, kelena dia꞉fo꞉ mia꞉ib. E amisa꞉na a꞉ma꞉la꞉ fa꞉la꞉dowakiyo꞉, ene miliyo꞉ ho꞉le kegea꞉sa꞉ga꞉ a꞉la꞉sa꞉ma꞉ib, ‘Ni sibi ko꞉lo꞉ kelege dowo꞉ a꞉no꞉ ba꞉da꞉ga꞉ dia꞉mio꞉ ko꞉lo꞉, giliyo꞉ ne o꞉lia꞉yo꞉ sagalema.’ \v 7 A꞉la꞉do꞉ go꞉ o꞉leaumbo꞉, kalu do꞉la꞉lowo꞉ agado꞉ a꞉la꞉ta꞉ga꞉ agado꞉la꞉fo꞉ a꞉no꞉ ini asulo꞉ amio꞉ digalo꞉ dowo꞉ a꞉laki, asulo꞉ nodoma꞉no꞉wo꞉ mo꞉dowo꞉, a꞉la꞉do꞉ asulab i o꞉mo꞉wo꞉ Hebeneyo꞉ mo꞉sagalema꞉ib. Ko꞉sega mogago꞉lo꞉ dimida꞉sen kalu imilise nowo꞉ asugo꞉ nodola꞉sa꞉ga꞉, Godelo꞉wa ha꞉nalikiyo꞉, Hebene a꞉namio꞉ sagalo꞉wo꞉ mada alan doma꞉ib.” \fig Sibi sulu ane a꞉no꞉ a꞉ma꞉la꞉ ta꞉ulia꞉ga꞉ yakiyo꞉ sagalo꞉.|alt="Rescuing a lamb" src="IB04138_gr.tif" size="col" copy="Farid Faadil © Biblica, Inc. Used with permission. All rights reserved worldwide." ref="15.4" \fig* \s1 Mole us sulu aneya bale sio꞉ \p \v 8 Ya꞉su eyo꞉ to nolo꞉ bale sa꞉laki a꞉la꞉wido꞉, “Ga imilig noma꞉yo꞉ silba mole uso꞉ do꞉la꞉fo꞉ ko꞉lo꞉ ta꞉lisen.\f + \fr 15.8 \ft Mole us imilig we ho꞉len imilig amilo꞉ kaluwa꞉ nanog diab amilo꞉ kililiano꞉ o꞉m.\f* Eyo꞉ mole imilig nowo꞉ sulu ha꞉nalega, waga dimidama꞉iba? Eyo꞉ nafayo꞉ do꞉la꞉sa꞉ga꞉, ayo꞉ ta꞉ba꞉liki, dinafa keda꞉i ha꞉na꞉ib. \v 9 Mole a꞉no꞉ ba꞉dalikiyo꞉, ene miliyo꞉ ho꞉le kegea꞉sa꞉ga꞉ a꞉la꞉sa꞉ma꞉ib, ‘Ni mole sulu ane a꞉no꞉ a꞉di ko꞉lo꞉, giliyo꞉ ne o꞉lia꞉yo꞉ sagalema.’ \v 10 A꞉la꞉do꞉ go꞉ o꞉leaumbo꞉, mogago꞉lo꞉ dimida꞉sen kalu imilise nowo꞉ asugo꞉ nodola꞉sa꞉ga꞉, Godelo꞉wa ha꞉nalikiyo꞉, Godeya꞉ ene ma꞉mula꞉ kalu iyo꞉ sagalo꞉wo꞉ alan dowab.” \s1 Inso꞉wa꞉ iya ta꞉fo꞉ganeya bale sio꞉ \p \v 11 Ya꞉su eyo꞉ to nolo꞉ bale sa꞉lakiyo꞉ a꞉la꞉wido꞉, “Kalu noma꞉yo꞉ kalu so꞉wa a꞉la꞉ ko꞉lo꞉ elen. \v 12 Kalu so꞉wa tif a꞉ma꞉yo꞉ iyamo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, ‘Do, gi dabun kelego꞉ ko꞉ aloba꞉da꞉sa꞉ga꞉, heb nilo꞉ dia꞉no꞉ aumbo꞉ dimina.’ A꞉la꞉sa꞉labiki, iyaya꞉yo꞉ kelego꞉ a꞉no꞉ aloba꞉da꞉sa꞉ga꞉, so꞉wa a꞉la꞉mo꞉ dimi. \v 13 Ho꞉len a꞉la꞉se dota꞉ga꞉yo꞉, so꞉wa tif a꞉ma꞉yo꞉ ene kelego꞉ o꞉lia꞉ mole o꞉lia꞉yo꞉ dimidalia꞉ga꞉, heno꞉ ko꞉na꞉ ha꞉na꞉ni ane. Hen a꞉na silikiyo꞉, yo꞉le dowaki ene moleyo꞉ wala꞉. \v 14 Moleyo꞉ tambo kedetabikiyo꞉, hen a꞉no꞉ tambo molofa alan fa꞉la꞉dowaki, maiyo꞉wo꞉ alan dowo꞉ ko꞉lo꞉, so꞉wa a꞉no꞉ ma꞉no꞉ ma꞉no꞉wo꞉ aundo꞉ma dowo꞉. \v 15 A꞉la꞉gabiki so꞉wa a꞉no꞉ hendo꞉ biso꞉ kalu noma꞉ nanog dian kalu dowo꞉. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ kalu a꞉ma꞉yo꞉ ene kabo bo꞉fo꞉melea꞉ki, kabolo꞉ dowa꞉sen a꞉na iliga꞉fo꞉. \v 16 So꞉wa a꞉no꞉ kabowa꞉lo꞉ ma꞉no꞉ na꞉lab a꞉no꞉ ba꞉da꞉sa꞉ga꞉yo꞉, elo꞉ ma꞉no꞉ asulo꞉. Ko꞉sega, kalu imilig noma꞉yo꞉ emo꞉wo꞉ ma꞉no꞉wo꞉ mo꞉dimi. \p \v 17 “So꞉wa a꞉ma꞉yo꞉ asulo꞉ nafayo꞉ a꞉dia꞉sa꞉ga꞉yo꞉, enena꞉ma꞉la꞉ asulaki a꞉la꞉sio꞉, ‘Ni dowa꞉ nanogdo꞉ dia꞉sen kalu iyo꞉ ma꞉no꞉ ma꞉no꞉wo꞉ modo꞉ dowaki o꞉li na꞉sen ko꞉sega, ne wenamio꞉ maiyo꞉ soma꞉ni mio꞉lo꞉b. \v 18-19 \x - \xo 15.18-19 \xt Song 51.4\x*A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ ne hen we ta꞉ta꞉sa꞉ga꞉, dolo꞉wa a꞉ma꞉la꞉ ha꞉na꞉nigo꞉l. A꞉na fa꞉la꞉dowakiyo꞉, emo꞉wo꞉ a꞉la꞉sa꞉ma꞉no꞉, “Do, niyo꞉ Gode Hebenelo꞉ a꞉lab o꞉mo꞉wo꞉lo꞉, gemo꞉wo꞉lo꞉ mogago꞉ dimido꞉ ko꞉lo꞉, ne wa꞉kabiyo꞉ gi so꞉wa a꞉la꞉sa꞉ma꞉no꞉wo꞉ mo꞉ililo꞉. Giyo꞉ ne go꞉no꞉n nanogdo꞉ dian kalu o꞉ngo꞉ ta꞉foma.” ’ \v 20 So꞉wa a꞉ma꞉yo꞉ a꞉la꞉asulakiyo꞉, e dasila꞉sa꞉ga꞉ iyalo꞉wa a꞉ma꞉la꞉ mio꞉. \p “Ko꞉sega e ko꞉na꞉lo꞉ yab a꞉no꞉ ba꞉da꞉ga꞉yo꞉, iyaya꞉yo꞉ ha꞉fo꞉ disa꞉laki, nofolo꞉wo꞉ alan dowo꞉ ko꞉lo꞉, so꞉walo꞉wa nai ha꞉na꞉sa꞉ga꞉, a꞉na fafulaki mimilo꞉. \v 21 A꞉la꞉dimidabikiyo꞉ so꞉wa a꞉ma꞉yo꞉ iyamo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, ‘Do, niyo꞉ Gode Hebenelo꞉ a꞉lab o꞉mo꞉wo꞉lo꞉, gemo꞉wo꞉lo꞉ mogago꞉ dimido꞉ ko꞉lo꞉, ne wa꞉kabiyo꞉ gi so꞉wa a꞉la꞉sa꞉ma꞉no꞉wo꞉ mo꞉ililo꞉.’ \v 22 Ko꞉sega iyaya꞉yo꞉ ene nanogdo꞉ dian kalu imo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, ‘Gio꞉ bo꞉e ha꞉na꞉sa꞉ga꞉, so꞉g sa꞉ga꞉lan sambo nafale a꞉no꞉ dia꞉ya꞉sa꞉ga꞉, eya sa꞉ga꞉le alifoma. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ go꞉fo꞉ ki dagi gasa amilo꞉ ka꞉lan o꞉lia꞉ budi o꞉lia꞉ a꞉no꞉lo꞉ eya kalifoma. \v 23 Nililo꞉ kao kalofo nafale saefa꞉ a꞉no꞉ tililia꞉ ya꞉sa꞉ga꞉, sa꞉mba꞉ni hamana. Nio꞉ tambo sagalaki ma꞉niki. \v 24 \x - \xo 15.24 \xt A꞉fe 2.1,5\x*Mo꞉wo꞉ ni sowa꞉ we sowo꞉ ko꞉sega e mela꞉no꞉wo꞉ a꞉dia꞉sa꞉ga꞉ a꞉lab. E kelege dowo꞉ ko꞉sega o꞉go꞉ niyo꞉ a꞉ma꞉la꞉ a꞉di.’ A꞉la꞉sa꞉la꞉sa꞉ga꞉yo꞉ iyo꞉ ma꞉no꞉wo꞉ uta꞉sa꞉ga, tambo nakiyo꞉, sagalo꞉wo꞉ alan dowo꞉. \p \v 25 “Ho꞉len a꞉namio꞉ inso꞉ wa꞉la꞉b a꞉no꞉ egelo꞉wa nanog dia꞉len ko꞉lo꞉, e a꞉ma꞉la꞉ ayamio꞉ ko꞉na꞉ma fa꞉la꞉doma꞉no꞉ dowaki dabu amio꞉, kaluka꞉isaleyo꞉ sagala꞉sa꞉ga꞉ yababi diaki, ilibo꞉ sa꞉ndabiki dabu. \v 26 A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ eyo꞉ nanogdo꞉ dian kalu nowo꞉ ho꞉lelia꞉sa꞉ga꞉, emo꞉wo꞉ ‘ko o꞉b ko꞉lo꞉ fa꞉la꞉dowabi dimidaba?’ a꞉la꞉dabu ba꞉ba꞉. \v 27 Nanog kalu a꞉ma꞉ sa꞉laki, ‘Gaowo꞉ a꞉ma꞉la꞉ mio꞉ ko꞉lo꞉, go꞉la꞉yo꞉ kaowo꞉ sa꞉nda꞉sa꞉ga꞉ sagalaki dimidab.’ \v 28 Ko꞉sega so꞉wa wa꞉la꞉b a꞉no꞉ towo꞉ da꞉da꞉sa꞉ga꞉yo꞉, e gadio꞉wo꞉ alan dowaki, sagala꞉likilo꞉ dowab us a꞉namio꞉ mo꞉tiane. Iyayo꞉ ha꞉la꞉ya handalota꞉ga꞉, e usa mena꞉ki ha꞉nola꞉liki sa꞉la꞉len. \v 29 Ko꞉sega eyo꞉ iyamo꞉wo꞉ a꞉ma꞉la꞉yo꞉ a꞉la꞉sio꞉, ‘Dabuma! Donayo꞉ modo꞉wo꞉ ne gi nanog dian kalu o꞉ngo꞉ iliki, nanogo꞉ halaido꞉ dia꞉sen. Niyo꞉ to gilo꞉ sa꞉lab imilig nowo꞉ mo꞉ta꞉ta꞉sen. Ko꞉sega giyo꞉ ne no꞉no꞉n mili o꞉lia꞉ sagalaki maiya꞉kiyo꞉, no꞉ goudi nowo꞉ nemo꞉wo꞉ mada mo꞉sana mia꞉sen. \v 30 Ko꞉sega so꞉wa gilo꞉ koma꞉yo꞉, e uwo꞉ dia꞉liki mole gilo꞉wo꞉ e wala꞉sa꞉ga꞉, a꞉ma꞉la꞉ yab amio꞉, giyo꞉ e sagale alitakiyo꞉, kao kalofo nafale saefa꞉ a꞉no꞉ sa꞉ndaki, ma꞉no꞉wo꞉ a꞉na utab.’ \p \v 31 “A꞉la꞉sa꞉labiki iyaya꞉yo꞉ a꞉ma꞉la꞉bo꞉ a꞉la꞉sio꞉, ‘Ni so꞉wa, ge ho꞉leno꞉ tambo ne o꞉lia꞉ wena elen ko꞉lo꞉, kelego꞉ nilo꞉ da꞉lab we tambo gino꞉ ko꞉lo꞉lab. \v 32 Ko꞉sega gao sowo꞉ a꞉no꞉, mela꞉no꞉wo꞉ a꞉dia꞉sa꞉ga꞉ a꞉lab. E kelege dowo꞉ ko꞉lo꞉, naino꞉ e a꞉ma꞉la꞉ a꞉di. A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ niliyo꞉ sagala꞉liki ma꞉no꞉ ma꞉no꞉wo꞉ nafale dowo꞉ ko꞉lo꞉lab.’” \c 16 \s1 Dikidakilo꞉ nanogdo꞉ dian kalu a꞉no꞉ asulo꞉wo꞉ alan dowo꞉wa bale sio꞉ \p \v 1 Ya꞉su eyo꞉ bale sio꞉ we enedo꞉ tiliwida꞉sen kalu imo꞉ widakiyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Kelego꞉wo꞉ modo꞉lo꞉ da꞉lab kalu nowo꞉ elen ko꞉lo꞉, ene kelego꞉lo꞉ bo꞉fo꞉mela꞉no꞉ nanog kalu nowo꞉ a꞉na ta꞉fo꞉. Ho꞉len no amio꞉, kalu nowo꞉ elo꞉wa ya꞉sa꞉ga꞉yo꞉, gi nanogdo꞉ dian kalu a꞉ma꞉yo꞉ gi kelego꞉wo꞉ wala꞉lab a꞉la꞉liki sa꞉ma꞉ni mio꞉. \v 2 A꞉la꞉sa꞉labiki eyo꞉ nanogdo꞉ dian kalu a꞉no꞉ ho꞉lelia꞉sa꞉ga꞉, emo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉. ‘Gilo꞉ hala dimida꞉len a꞉no꞉ ne dabu ko꞉lo꞉ waigo꞉wo꞉? Niyo꞉ ge dugula꞉ma꞉no꞉ ko꞉lo꞉, ne kelego꞉ gilo꞉ bo꞉fo꞉len a꞉no꞉ tambo fanda sa꞉sa꞉la꞉sa꞉ga꞉, nemo꞉wo꞉ dimia꞉bi.’ \p \v 3 “A꞉la꞉sa꞉labiki nanogdo꞉ dian kalu eyo꞉ enena꞉ma꞉la꞉ asulaki a꞉la꞉sio꞉, ‘Ni misa꞉ kalu eyo꞉ nilo꞉ nanog dia꞉leno꞉ dugula꞉ma꞉nigab ko꞉lo꞉, ne waima꞉no꞉wa꞉le? Ne gana gedema꞉no꞉wo꞉ halaido꞉wo꞉ aundo꞉ma dowaki, a꞉la꞉ta꞉ga꞉ mole nolbo꞉lo꞉ ha꞉iya꞉li sima꞉no꞉wo꞉ sendelowab. \v 4 A꞉, ne eyo꞉ ko꞉lo꞉ dugulalikiyo꞉, kalu nolba꞉yo꞉ ili ayamio꞉ ne sagala꞉li tililia꞉ hamana꞉kiyo꞉, nilo꞉ dimidama꞉no꞉wo꞉ no꞉no꞉no꞉ o꞉li asulo꞉l.’ \v 5 A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ nanogdo꞉ dian kalu a꞉ma꞉yo꞉ kalu o꞉ba꞉le ene misa꞉ kalu o꞉lia꞉lo꞉ mewa꞉ldo꞉ da꞉lab a꞉no꞉ ho꞉le kegea꞉sa꞉ga꞉, ina꞉lile dabu kedo꞉. Kalu tamin amilo꞉ yab emo꞉wo꞉ a꞉la꞉dabu ba꞉ba꞉, ‘Giyo꞉ ni misa꞉ kalu o꞉lia꞉yo꞉ me wa꞉lo꞉ o꞉biba꞉s da꞉laba?’ \v 6 Kalu a꞉ma꞉yo꞉ a꞉ma꞉la꞉bo꞉ a꞉la꞉sio꞉, ‘Ni mewa꞉l a꞉no꞉, o꞉lifa꞉ ho꞉n ko꞉lo꞉ go꞉fo꞉ alan amilo꞉ wasula꞉ a꞉no꞉ do꞉la꞉lowo꞉wo꞉ do꞉la꞉fo꞉ ko꞉lo꞉ difa꞉.’ A꞉la꞉sa꞉labiyo꞉ nanogdo꞉ dian kalu a꞉ma꞉yo꞉ a꞉la꞉sio꞉, ‘Tamin amilo꞉ mewa꞉l difa꞉ gilo꞉ sa꞉sa꞉lo꞉ da꞉lab a꞉no꞉ bo꞉bo꞉ge hala꞉sa꞉ga꞉, bugo꞉ a꞉namio꞉ do꞉la꞉lowo꞉wo꞉ bila꞉fo꞉ a꞉la꞉sa꞉sa꞉li alifoma.’ \v 7 Kalu a꞉ma꞉ fa꞉s amilo꞉ yab emo꞉wo꞉lo꞉ a꞉la꞉dabu ba꞉ba꞉, ‘Giyo꞉ mewa꞉lo꞉ o꞉biba꞉s da꞉laba?’ Eyo꞉ a꞉ma꞉la꞉bo꞉ a꞉la꞉sio꞉, ‘Ni mewa꞉l a꞉no꞉, da꞉si wit fo wo꞉fa꞉yo꞉ 1,000 ko꞉lo꞉ da꞉lab.’ A꞉la꞉sa꞉labiyo꞉ nanogdo꞉ dian kalu a꞉ma꞉yo꞉ a꞉la꞉sio꞉, ‘Tamin amilo꞉ mewa꞉l difa꞉ gilo꞉ sa꞉sa꞉lo꞉ da꞉labo꞉ we ko꞉lo꞉ giyo꞉ bugo꞉ a꞉namio꞉ 800 a꞉la꞉sa꞉sa꞉li alifoma.’ \p \v 8 “Misa꞉ kalu a꞉ma꞉yo꞉ ene nanogdo꞉ dian kalu wema꞉yo꞉ mo꞉tilidowano꞉lo꞉b a꞉la꞉asulo꞉ ko꞉sega, enena꞉ma꞉la꞉lo꞉ asuwa꞉fa꞉no꞉wo꞉ asulo꞉wo꞉ alan dowo꞉lo꞉bi ba꞉dakiyo꞉, eyo꞉ e wabudo꞉. Henfelo꞉ kaluka꞉isale i a꞉ma꞉yo꞉ nanogo꞉ egele dimidama꞉nikiyo꞉, asulo꞉ ko꞉li ko꞉lilo꞉ dia꞉sa꞉ga꞉ dimida꞉len. Ko꞉sega kaluka꞉isale ho꞉len usamilo꞉ dowab iliyo꞉ a꞉la꞉bo꞉ mo꞉dimida꞉sen. \v 9 Niyo꞉ gimo꞉wo꞉ a꞉la꞉so꞉lo꞉l. O꞉go꞉ gio꞉ nolo꞉ asuwa꞉taki, i o꞉lia꞉yo꞉ mili doma꞉niki, henfelo꞉ mole we wala꞉ma. A꞉la꞉galega ho꞉len moleya꞉lo꞉ nanog dimida꞉leno꞉ kedetalikiyo꞉, gimo꞉wo꞉ Hebene mela꞉no꞉ mela꞉no꞉ doma꞉ki mena a꞉la꞉sa꞉ma꞉ib. \p \v 10 \x - \xo 16.10 \xt Luk 19.17-26\x*“Kalu abeyo꞉ ni asulo꞉wo꞉ kudu ha꞉naki, kelego꞉ ha꞉luwo꞉ ko꞉lo꞉ dinafa tili dofo꞉lalega, eyo꞉ alan kelego꞉wo꞉lo꞉ o꞉li tili doma꞉ib. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ kalu abeyo꞉ ha꞉lu kelego꞉ amio꞉ ko꞉lo꞉, eyo꞉ man digalo꞉wo꞉ mo꞉dimidalega, eyo꞉ alan kelego꞉ amio꞉lo꞉ man digalo꞉wo꞉ mo꞉dimidama꞉ib. \v 11 A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ giliyo꞉ ne asulo꞉ a꞉no꞉ mo꞉kudu ha꞉naki, henfelo꞉ wenamilo꞉ mole da꞉lab a꞉no꞉ mo꞉dinafa bo꞉fo꞉lalega, Godeya꞉ siwa꞉l amilo꞉ kelego꞉ wa꞉la꞉b dowab a꞉no꞉ gili bo꞉fo꞉melea꞉kiyo꞉ gimo꞉wo꞉ mada mo꞉dimia꞉ib. \v 12 A꞉la꞉ta꞉ga꞉ giliyo꞉ kalu noma꞉ kelego꞉wo꞉ mo꞉dinafa tili dofo꞉lalega, Gode eyo꞉ kelego꞉ go꞉no꞉ndo꞉leyo꞉ gimo꞉wo꞉ mada mo꞉dimia꞉ib. \p \v 13 \x - \xo 16.13 \xt Madi 6.24\x*“Nanogdo꞉ dian kalu imili nowo꞉ bo꞉fo꞉lowan kalu a꞉la꞉ya꞉ ha꞉g amio꞉ mo꞉doma꞉ib. A꞉la꞉galega, eyo꞉ bo꞉fo꞉lowan kalu nowo꞉mbo꞉wo꞉ ha꞉fo꞉ disa꞉laki, no o꞉lia꞉yo꞉ mo꞉bema꞉ib. Bo꞉fo꞉lowan kalu nowo꞉ ko꞉lo꞉ kudu ha꞉naki, nowo꞉ gola ba꞉ba꞉ib. O꞉leaumbo꞉ Gode asuluma꞉no꞉ tog o꞉lia꞉ mole alan asuluma꞉no꞉ tog a꞉no꞉lia꞉yo꞉ giliyo꞉ mada mo꞉kudu ha꞉na꞉no꞉ dowo꞉ ko꞉lo꞉lab.” \s1 Godeya꞉lo꞉ bo꞉fo꞉mela꞉no꞉ ho꞉len o꞉lia꞉ ele saefa꞉ o꞉lia꞉yo꞉ wido꞉. \r Madi 11.12-13, 5.31-32, Mak 10.11,12 \p \v 14 Fa꞉lisi kaluwo꞉ moleyo꞉ alan asula꞉sen ko꞉lo꞉, iyo꞉ Ya꞉suwa꞉lo꞉ to sa꞉lab a꞉no꞉ da꞉dakiyo꞉, e dio꞉ge sio꞉. \v 15 A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ Ya꞉su eyo꞉ imo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Kalu nolba꞉yo꞉ ge digalo꞉ kalu a꞉la꞉sama꞉ki, giliyo꞉ ini siwa꞉l amio꞉ man ililo꞉ asulo꞉ a꞉no꞉ dimida꞉sen. Ko꞉sega, Gode eyo꞉ gili asulo꞉ usamilo꞉ da꞉lab a꞉no꞉ tambo asulufo꞉lab. Henfelo꞉ kaluwa꞉lo꞉ wabuda꞉lab a꞉no꞉, Godeya꞉ siwa꞉l amio꞉ mogago꞉le ba꞉dab. \p \v 16 “Yo꞉n e semo꞉fa꞉la꞉dowo꞉ amio꞉, ele difa꞉ to o꞉lia꞉ dinali sa꞉lan kaluwa꞉ to o꞉lia꞉yo꞉ sa꞉sa꞉lifa꞉ delen ko꞉lo꞉, kaluka꞉isaleyo꞉ a꞉no꞉ko꞉ kudu ha꞉na꞉len. Ko꞉sega Yo꞉n elo꞉ elen ho꞉len a꞉na a꞉la꞉ta꞉ga꞉ o꞉g wenamio꞉, Godeya꞉lo꞉ bo꞉fo꞉mela꞉no꞉ to nafa a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ wida꞉labikiyo꞉, kaluka꞉isale tambowa꞉yo꞉ Godeya꞉lo꞉ bo꞉fo꞉mela꞉no꞉ hen usami ti ha꞉na꞉no꞉ a꞉la꞉liki halaido꞉ susiab. \v 17 \x - \xo 16.17 \xt Madi 5.18\x*Henfelo꞉ we o꞉lia꞉ akin o꞉lia꞉yo꞉ inina꞉ma꞉la꞉yo꞉ mo꞉kelegab o꞉leaumbo꞉, Godeya꞉lo꞉ ele difa꞉ a꞉namio꞉, to ha꞉lu imilig nowo꞉ kelege doma꞉no꞉wo꞉ togo꞉ mada aundo꞉ma. \s1 Ga di ta꞉tan man a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ sio꞉ \r Madi 5.31-32, Mak 10.11-12 \p \v 18 “Kalu abeyo꞉ ga enedo꞉wo꞉ ta꞉ta꞉sa꞉ga꞉lo꞉ ga nowo꞉ a꞉diab a꞉no꞉, e uwo꞉ dia꞉lab. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ kalu abeyo꞉ ga nowo꞉ ino꞉ kata꞉ta꞉ga꞉lo꞉ elen a꞉no꞉ a꞉dialega, e uwo꞉ dia꞉lab.” \s1 Moleyo꞉ modo꞉lo꞉ delen kalu o꞉lia꞉ Lasalas o꞉lia꞉ma꞉ malolo꞉ \p \v 19 Ya꞉su eyo꞉ to a꞉no꞉ a꞉kudu sa꞉lakiyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Moleyo꞉ modo꞉lo꞉ delen kalu nowo꞉ elen ko꞉lo꞉, eyo꞉ helebeso꞉g nafaleyo꞉ ha꞉ga sa꞉ga꞉la꞉sa꞉ga꞉, helebeso꞉g ho꞉mo꞉solo꞉ sambowo꞉ wa꞉la sa꞉ga꞉la꞉sen. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ ho꞉leno꞉ tambo e ma꞉no꞉wo꞉ nafale na꞉len. \v 20-21 Ene abayamio꞉ wa꞉feyo꞉ kalu nowo꞉ tog anib a꞉na ha꞉iya꞉liki sa꞉sen. Kalu a꞉ma꞉ wiyo꞉ Lasalas. Moleyo꞉ modo꞉lo꞉ delen kaluwa꞉ ma꞉n mudo꞉ sudufa꞉lab a꞉no꞉ e ma꞉no꞉ a꞉la꞉liki yasisen. Ko꞉sega elo꞉ mo꞉diaki yasila꞉labi, gasayo꞉ ya꞉ga꞉ ogen e amilo꞉ kandayo꞉ a꞉no꞉ da꞉ba꞉len. \p \v 22 “A꞉la꞉ga꞉lena, Lasalas e sowabiki, ma꞉mula꞉ kalu iliyo꞉ dia꞉ha꞉na꞉sa꞉ga꞉, Ablaham elo꞉ sab hen a꞉na mesea꞉ki ta꞉fo꞉. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ moleyo꞉ modo꞉lo꞉ delen kalu a꞉no꞉lo꞉ sowabiki, hena dali alifa꞉. \v 23 E dane ane hena silikiyo꞉, nagalo꞉wo꞉ alan ba꞉da꞉liki, alolo ba꞉ba꞉ amio꞉, Ablahamo꞉ ko꞉na꞉ siliki, Lasalaso꞉ e aniba sabi ba꞉ba꞉. \v 24 A꞉la꞉ta꞉ga꞉ eyo꞉ ho꞉le sa꞉lakiyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, ‘Do Ablahamo꞉, de wiyo꞉ nagalo꞉wo꞉ odo꞉ bo꞉do꞉l ko꞉lo꞉, giyo꞉ ne nofola꞉sa꞉ga꞉, Lasalas koma꞉ dagi gasa to꞉ hebda꞉suwo꞉ ho꞉na degela꞉sa꞉ga꞉, ne eana golaliki agoloma꞉ki iliga꞉foma’ a꞉la꞉sio꞉. \p \v 25 “Ko꞉sega Ablaham eyo꞉ a꞉ma꞉la꞉bo꞉ a꞉la꞉sio꞉, ‘So꞉wa, ge asuluma. Ge henfelo꞉ holona o꞉silikiyo꞉, ge kelego꞉wo꞉ modo꞉ nafale dia꞉lab amio꞉, Lasalas e kelego꞉lo꞉ma nagalo꞉ ba꞉da꞉liki sen. Ko꞉sega o꞉go꞉ Gode eyo꞉ Lasalas e ha꞉sa mesea꞉ki sagale alita꞉lab amio꞉, ge nagalo꞉wo꞉ alan odo꞉ ba꞉da꞉liki sab. \v 26 A꞉la꞉ta꞉ga꞉ mo꞉dimidama꞉no꞉ dowo꞉ nowo꞉ we. Gilo꞉ sab o꞉lia꞉ nilo꞉ o꞉lo꞉l we o꞉lia꞉yo꞉ us amio꞉ Gode eyo꞉ hen gede to꞉lolo꞉wo꞉ alan ta꞉fo꞉ ko꞉lo꞉, wena a꞉la꞉ta꞉ga꞉ gelo꞉ amilo꞉ ha꞉na꞉no꞉wo꞉ mo꞉ililo꞉, a꞉la꞉ta꞉ga꞉ gelo꞉ wenamilo꞉ mia꞉no꞉wo꞉lo꞉ mada mo꞉ililo꞉.’ \p \v 27 “A꞉la꞉sa꞉labiki, moleyo꞉ modo꞉lo꞉ delen kalu eyo꞉ towo꞉ ha꞉nolo sa꞉laki a꞉la꞉sio꞉, ‘A꞉la꞉go꞉lalega giyo꞉ Lasalaso꞉ dowa꞉ aya hamana꞉ki iliga꞉foma. \v 28 Niyo꞉ nao i bila꞉fo꞉wo꞉ o꞉sab ko꞉lo꞉, iyo꞉ hen nagalo꞉lo꞉ diab wenamio꞉ yabena꞉ki, giyo꞉ Lasalaso꞉ hagugo꞉ towo꞉ sa꞉ma꞉ni hamana꞉ki iliga꞉foma’ a꞉la꞉sio꞉. \v 29 Ko꞉sega Ablaham eyo꞉ a꞉ma꞉la꞉ sa꞉laki, ‘Mo꞉sa꞉s elo꞉ to sa꞉sa꞉lo꞉ o꞉lia꞉ dinali sa꞉lan kaluwa꞉lo꞉ to sa꞉sa꞉lo꞉ a꞉no꞉ gao i o꞉lia꞉ a꞉lab ko꞉lo꞉ iliyo꞉ to a꞉no꞉ o꞉li da꞉ba꞉ib.’ \v 30 A꞉la꞉sa꞉labiki, moleyo꞉ modo꞉lo꞉ delen kalu eyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, ‘Do Ablahamo꞉, iyo꞉ to a꞉no꞉ mo꞉tilida꞉ba꞉ib ko꞉sega, sowo꞉ kalu nowo꞉ a꞉ma꞉la꞉ dasila꞉sa꞉ga꞉ ilo꞉wa ha꞉na꞉sa꞉ga꞉ sa꞉lalega, iyo꞉ asulo꞉wo꞉ a꞉na nodoma꞉ib.’ \p \v 31 “A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ Ablaham eyo꞉ emo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, ‘Iyo꞉ Mo꞉sa꞉s elo꞉ to sa꞉sa꞉lo꞉ o꞉lia꞉ dinali sa꞉lan kaluwa꞉lo꞉ to sa꞉sa꞉lo꞉ a꞉no꞉lia꞉yo꞉ mo꞉da꞉dalega, sowo꞉ kaluwo꞉ a꞉dasila꞉sa꞉ga꞉ towo꞉ sa꞉ma꞉no꞉ kibo꞉bowo꞉, iyo꞉ a꞉no꞉lo꞉ mo꞉tilida꞉babe.’” \c 17 \s1 Mogago꞉lo꞉ dimida꞉sen man \r Madi 18.6-7,21-22, Mak 9.42 \p \v 1 Ya꞉su eyo꞉ enedo꞉ tili wida꞉sen kalu imo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Kaluka꞉isale mogago꞉lo꞉ dimidama꞉kilo꞉ susulu sa꞉la꞉ma꞉no꞉ man ko꞉li ko꞉lilo꞉ a꞉no꞉ hendele mada fa꞉la꞉doma꞉ib. Ko꞉sega kalu abeyo꞉ nolo꞉ mogago꞉ dimidama꞉kilo꞉ susulu sa꞉la꞉lab o꞉mo꞉wo꞉ hida꞉yo꞉wo꞉ alan dimia꞉ib. \v 2 Kalu a꞉no꞉ u alano꞉ dagasa sunda꞉sa꞉ga꞉, so꞉lu ho꞉na sanditai kibo꞉bowo꞉, falasilakilo꞉ wa꞉deab a꞉no꞉ o꞉li domabe. Ko꞉sega kalu abeyo꞉ tilidabu so꞉wala꞉su nowo꞉ mogago꞉ dimidama꞉kilo꞉ susululab emo꞉lo꞉ Gode elo꞉ wa꞉dema꞉ib a꞉no꞉ tininila꞉sa꞉ga꞉, mada alande doma꞉ib. \v 3 \x - \xo 17.3 \xt Madi 18.15\x*A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ giliyo꞉ ginina꞉ma꞉la꞉yo꞉ dinafa bo꞉fo꞉lubi! Tilidabu kalu nowo꞉ mogago꞉ dimidalega, giyo꞉ digalakiyo꞉ emo꞉wo꞉ halaido꞉ sa꞉la꞉bi. E asulo꞉wo꞉ nodolalega, giyo꞉ mogago꞉ elo꞉ dimido꞉ a꞉no꞉ hala꞉sa꞉ga꞉ ga꞉lila꞉bi. \v 4 Ho꞉len imilise amio꞉, e mogago꞉wo꞉ gemo꞉wo꞉ dom a꞉la꞉fo꞉ dimidalega, gelo꞉ amio꞉ dom a꞉la꞉fo꞉ foga꞉le sa꞉lalikiyo꞉, giyo꞉ mogago꞉ elo꞉ dimido꞉ a꞉no꞉ hala꞉sa꞉ga꞉ ga꞉lila꞉bi.” \s1 Tilidabuwo꞉ halaido꞉ doma꞉no꞉ mano꞉ we \p \v 5 Tiliwida꞉sen kalu kugula꞉fo꞉ iliyo꞉ Ya꞉sumo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Giyo꞉ nili tilidabuwo꞉ alan doma꞉ki analifoma!” \v 6 \x - \xo 17.6 \xt Madi 17.20, 21.21\x*A꞉la꞉sa꞉labiki, Ya꞉su eyo꞉ a꞉ma꞉la꞉bo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Tilidabu gililo꞉wo꞉ kiwo꞉lo fo ha꞉lula꞉su o꞉ngo꞉ dowalega, giyo꞉ i alan wemo꞉ sa꞉lakiyo꞉, ‘Ge go꞉no꞉na꞉ma꞉la꞉ dugulia꞉ ha꞉na꞉sa꞉ga꞉, so꞉lu ho꞉na wa꞉ka a꞉gema꞉ni hamana’ a꞉la꞉sa꞉lalikiyo꞉, gilo꞉ to sa꞉lab a꞉no꞉ e o꞉lika kudu ha꞉na꞉ib. \s1 Madali nanogdo꞉ dian kaluwa꞉ mano꞉ we \p \v 7 “Nanogdo꞉ dian kalu nowo꞉ e sibi bo꞉fo꞉len a꞉lalikiyo꞉lo꞉, hen daida꞉len a꞉lalikiyo꞉lo꞉, nanog a꞉no꞉ dia꞉la꞉ga꞉ aya a꞉ma꞉la꞉ fa꞉la꞉dowalikiyo꞉, ene misa꞉ kaluwa꞉yo꞉ emo꞉wo꞉ ‘ge wena ha꞉sa siliki ma꞉no꞉wo꞉ ma꞉ni mena’ a꞉la꞉sa꞉ma꞉iba? \v 8 A꞉la꞉baka꞉. Misa꞉ kalu eyo꞉ a꞉la꞉sa꞉ma꞉ib, ‘Ge ni ma꞉no꞉wo꞉ so꞉da꞉sa꞉ga꞉, ma꞉n sa꞉gakilo꞉ so꞉g ka꞉lan a꞉no꞉ ka꞉la꞉sa꞉ga꞉yo꞉, ma꞉no꞉ nilo꞉ ko꞉le tamina mea꞉la꞉ga꞉ ami, go꞉no꞉ndo꞉wo꞉ a꞉na ma꞉ni hamana’ a꞉la꞉sa꞉ma꞉ib. \v 9 A꞉la꞉ta꞉ga꞉ nanog kalu a꞉ma꞉yo꞉ ene misa꞉ kaluwa꞉lo꞉ to sa꞉lab a꞉no꞉ da꞉da꞉sa꞉ga꞉ dimidalikiyo꞉, misa꞉ kalu eyo꞉ emo꞉wo꞉ mada o꞉m a꞉la꞉bo꞉ sa꞉ma꞉iba? A꞉la꞉bo꞉ mo꞉sa꞉ma꞉ib. \v 10 O꞉leaumbo꞉ giliyo꞉ nanog gimo꞉lo꞉ dimidama꞉kilo꞉ sio꞉ a꞉no꞉ tambo kedetalikiyo꞉, ginino꞉ ‘Ne madali nanog dian kalu wilo꞉malo꞉ngo꞉ dowo꞉ ko꞉lo꞉, ne no꞉no꞉n nanog ka dimido꞉l’ a꞉la꞉sa꞉la꞉bi.” \s1 Ya꞉su eyo꞉ aintalo꞉ dowo꞉ kalu do꞉la꞉fo꞉ falelo꞉ \p \v 11 Ya꞉suwo꞉ Ya꞉lusalem ha꞉nakiyo꞉, e Samalia hen o꞉lia꞉ Ga꞉lili hen o꞉lia꞉ ele a꞉na ha꞉na꞉ni ane. \v 12-13 \x - \xo 17.12-13 \xt Wkp 13.45-46\x*E amisa꞉n nowa fa꞉la꞉dowabiyo꞉, kalu do꞉la꞉fo꞉ aintalo꞉ kandayo꞉ a꞉no꞉ Ya꞉suwo꞉ ba꞉ba꞉ni ya꞉sa꞉ga꞉ iyo꞉ ko꞉na꞉ma kagafo꞉liki, Ya꞉sumo꞉ ogolo ho꞉le sa꞉lakiyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Misa꞉ kalu Ya꞉su giyo꞉, nio꞉ nofolaki asuwa꞉foma.” \v 14 \x - \xo 17.14 \xt Wkp 14.2-3, Madi 8.3-4\x*Ya꞉su eyo꞉ iyo꞉ ba꞉dakiyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Gio꞉ ha꞉na꞉sa꞉ga꞉, gili domo꞉wo꞉ bobalo꞉ so꞉mea꞉sen kalu imo꞉ walama꞉ni hamana.” A꞉la꞉sa꞉labiki, iyo꞉ a꞉na ha꞉nab amio꞉ do꞉mo꞉ ililo꞉wo꞉ falelo꞉. \v 15 I a꞉namio꞉ kalu imilise nowo꞉ falelab a꞉no꞉ ba꞉da꞉sa꞉ga꞉yo꞉, e nodola꞉sa꞉ga꞉, Godeya꞉ wiyo꞉ ogolo wabudaki Ya꞉sulo꞉wa a꞉ma꞉la꞉ ane. \v 16 E Ya꞉sulo꞉wa fa꞉la꞉dowaki, Ya꞉suwa꞉ giba꞉ aniba gumisi alilakiyo꞉, emo꞉wo꞉ mada o꞉m a꞉la꞉sio꞉. Kalu a꞉no꞉ Samalia kalu. \v 17 A꞉la꞉go꞉ko꞉lo꞉ Ya꞉su eyo꞉ emo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Niyo꞉ kalu do꞉la꞉fo꞉wo꞉ falelab a꞉la꞉asulo꞉ ko꞉sega kalu agado꞉la꞉fo꞉wo꞉ ha꞉? \v 18 Godeya꞉ wilo꞉ dulugu sa꞉ma꞉no꞉wo꞉ kalu nowo꞉ mo꞉mio꞉wa꞉le? Samalia kalu imilise weko꞉ mio꞉lo꞉b.” \v 19 A꞉la꞉ta꞉ga꞉ Ya꞉su eyo꞉ kalu emo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Go꞉no꞉n tilidabu koma꞉yo꞉ ge falele alitab ko꞉lo꞉, ge dasilia꞉ga꞉ hamana.” \s1 Godeya꞉lo꞉ bo꞉fo꞉mela꞉no꞉ ho꞉leno꞉ fa꞉la꞉doma꞉nigab \r Madi 24.23-28,37-41 \p \v 20 Fa꞉lisi kalu nolba꞉yo꞉ Godeya꞉lo꞉ bo꞉fo꞉mela꞉no꞉ ho꞉leno꞉ iga꞉sa fa꞉la꞉doma꞉iba a꞉la꞉liki Ya꞉sumo꞉ a꞉la꞉dabu ba꞉ba꞉. Ya꞉su eyo꞉ a꞉ma꞉la꞉bo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Godeya꞉lo꞉ bo꞉fo꞉mela꞉no꞉ ho꞉len a꞉no꞉ fa꞉la꞉dowab amio꞉, kaluwa꞉ siya꞉yo꞉ mo꞉ele ba꞉ba꞉no꞉ dowo꞉ ko꞉lo꞉lab. \v 21 A꞉la꞉ta꞉ga꞉ kaluwa꞉yo꞉ ‘E wena sab’ o꞉ ‘E honona a꞉lab’ a꞉la꞉bo꞉ mada mo꞉sa꞉ma꞉ib. Mo꞉wo꞉ Godeya꞉lo꞉ bo꞉fo꞉mela꞉no꞉ a꞉no꞉ gi usa o꞉ma a꞉lab.” \p \v 22 A꞉la꞉ta꞉ga꞉ Ya꞉su eyo꞉ enedo꞉ tiliwida꞉sen kalu imo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Tif amio꞉ giliyo꞉ henfelo꞉ we Kalule Dowo꞉ nilo꞉ nafale bo꞉fo꞉likilo꞉ mesa꞉no꞉ a꞉no꞉ ba꞉ba꞉no꞉ a꞉lakiyo꞉ bulu meselo꞉wo꞉ alan doma꞉ib ko꞉sega, o꞉g a꞉namio꞉ mo꞉fa꞉la꞉doma꞉ib. \v 23-24 \x - \xo 17.23-24 \xt Mak 13.21, Luk 21.8\x*Wabeleg tililakilo꞉ akino꞉ tambolo꞉ ho꞉lea꞉tan o꞉leaumbo꞉, Kalule Dowo꞉lo꞉ kalab amilo꞉ fa꞉la꞉doma꞉nigab ho꞉len a꞉namio꞉lo꞉ o꞉leo꞉ngo꞉ fa꞉la꞉doma꞉ib. A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ kalu nolba꞉yo꞉ gimo꞉ sa꞉laki, ‘Bo꞉ba! E honona a꞉laka꞉’ o꞉ ‘E wena yaka꞉’ a꞉la꞉sa꞉lalikiyo꞉, giliyo꞉ to a꞉no꞉ kudu ha꞉nakiyo꞉ ba꞉ba꞉ni ha꞉na꞉so꞉bo. \v 25 Ko꞉sega ho꞉len a꞉no꞉ semo꞉fa꞉la꞉dowo꞉ amio꞉, e hida꞉yo꞉ nagalo꞉wo꞉ alan dialikiyo꞉, kaluka꞉isale o꞉go꞉do꞉ sab wema꞉yo꞉ e gola ba꞉ba꞉ib. \p \v 26 “Noa ho꞉len amilo꞉ dimida꞉len o꞉leaumbo꞉, Kalule Dowo꞉ mia꞉nigab ho꞉len a꞉namio꞉lo꞉ a꞉la꞉ka dimidama꞉ib. \v 27 Noa elo꞉ elen ho꞉len a꞉namio꞉, kaluka꞉isale iyo꞉ ma꞉no꞉ na꞉liki, ho꞉no꞉ na꞉liki, gayo꞉ dia꞉liki, gayo꞉ tili alita꞉liki a꞉la꞉dimida꞉li ha꞉na꞉lena, Noayo꞉ ho꞉n ko꞉su usa tiane. Ti ha꞉nabikiyo꞉, ho꞉n galusana yakiyo꞉ kaluka꞉isaleyo꞉ tambo yasala꞉. \p \v 28-29 \x - \xo 17.28-29 \xt Mo꞉mo꞉ 18.20, 19.25\x*“A꞉la꞉do꞉ go꞉ o꞉leaumbo꞉, Lod ho꞉len a꞉namio꞉lo꞉ kaluka꞉isaleyo꞉ ma꞉no꞉ na꞉liki, ho꞉no꞉ na꞉liki, kelego꞉wo꞉ kililia꞉liki, eyo꞉ gela꞉liki, ayo꞉ dia꞉liki, a꞉la꞉dimida꞉li ha꞉na꞉len ko꞉sega, Lod e Sodomo꞉ ta꞉ta꞉sa꞉ga꞉ ha꞉nabikiyo꞉, de o꞉lia꞉ u hudo꞉ o꞉lia꞉yo꞉ Hebene a꞉la꞉ta꞉ga꞉ tindakiyo꞉, iyo꞉ tambo yasala꞉. \v 30 A꞉la꞉do꞉ go꞉ o꞉leaumbo꞉, Kalule Dowo꞉ e kalab amilo꞉ fa꞉la꞉dowab ho꞉len a꞉namio꞉ kaluka꞉isaleyo꞉ a꞉la꞉ka dimida꞉li ha꞉na꞉ib. \v 31 \x - \xo 17.31 \xt Madi 24.17-18\x*Ho꞉len a꞉namio꞉ kalu isagen amilo꞉ elen a꞉no꞉ nai ha꞉naki, a꞉ma꞉la꞉ a usamio꞉ kelego꞉wo꞉ dia꞉ni ha꞉na꞉so꞉bo. O꞉leaumbo꞉, kalu egelo꞉ amilo꞉ elen a꞉no꞉lo꞉ nai ha꞉naki, a꞉ma꞉la꞉ ayami ha꞉na꞉so꞉bo. \v 32 \x - \xo 17.32 \xt Mo꞉mo꞉ 19.17,26\x*Giliyo꞉ Loda꞉ ingayo꞉ asuluma. \v 33 \x - \xo 17.33 \xt Luk 9.24\x*Kaluka꞉isale abeyo꞉ ene mela꞉no꞉wo꞉ halale ta꞉li dofo꞉lalega, ene mela꞉no꞉wo꞉ sulu ha꞉na꞉ib. Ko꞉sega kaluka꞉isale abeyo꞉ ene mela꞉no꞉wo꞉ walalega, e mela꞉no꞉leyo꞉ dia꞉ib. \v 34 Ho꞉len a꞉namio꞉, a꞉la꞉yo꞉ uwo꞉b imilise nowa alifo꞉leno꞉lalikiyo꞉, nowo꞉ diaki, nowo꞉ ka ta꞉fa꞉ib. \v 35-36 Ga a꞉la꞉ nowo꞉ ida꞉ni ma꞉n besea꞉lena, nowo꞉ diaki, nowo꞉ ka ta꞉fa꞉ib.”\f + \fr 17.35-36 \ft Asulo꞉ kalu nolba꞉yo꞉ to we Luk eyo꞉ mo꞉sa꞉sa꞉lo꞉ a꞉la꞉asulo꞉, ko꞉sega bugo꞉ no amio꞉ to we a꞉la꞉sa꞉sa꞉lo꞉. Kalu a꞉la꞉ nowo꞉ ida꞉ni egelo꞉wa nanog dia꞉len amio꞉, nowo꞉ diaki, nowo꞉ ka ta꞉fa꞉ib.\f* \v 37 A꞉la꞉sa꞉labiki iliyo꞉ emo꞉wo꞉ a꞉la꞉dabu ba꞉ba꞉, “O꞉ba fa꞉la꞉doma꞉iba?” Ya꞉su eyo꞉ bale sa꞉lakiyo꞉, imo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Giyo꞉ o꞉ba꞉ salageyo꞉ akina hega꞉lena ba꞉dalikiyo꞉, us a꞉namio꞉ no꞉ heseyo꞉ nowo꞉ da꞉laliki auma꞉ib a꞉la꞉asula꞉bi.” \c 18 \s1 Ga sa꞉ba꞉lo꞉ eyo꞉ towo꞉ dabu ba꞉da꞉i ane \p \v 1 \x - \xo 18.1 \xt Kolo 4.2, 1Tes 5.17\x*Ya꞉su eyo꞉ enedo꞉ tili wida꞉sen kalu iyo꞉ ho꞉leno꞉ tambo mo꞉mo꞉beaki dulugu sa꞉la꞉melea꞉ki, bale sio꞉ we imo꞉wo꞉ a꞉na wido꞉. \v 2 Ya꞉su eyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Hen no amio꞉ mo꞉walilab o꞉lo꞉ aloba꞉dan kalu nowo꞉ a꞉na elen. E Godeyo꞉ mo꞉tagilaki, eyo꞉ kaluka꞉isaleyo꞉ o꞉ngo꞉malo꞉ngo꞉ asula꞉sen. \v 3 Amisa꞉n a꞉namio꞉ ga sa꞉ba꞉lo꞉ nowo꞉ elen ko꞉lo꞉, ho꞉leno꞉ tambo ga sa꞉ba꞉lo꞉ a꞉no꞉ mo꞉walilan kalu elo꞉wa ha꞉na꞉sa꞉ga꞉yo꞉, ‘gis kalu noma꞉yo꞉ ne mogagila꞉ ko꞉lo꞉ ne hida꞉yo꞉ a꞉no꞉ asuwa꞉taki, giyo꞉ ne dinafama’ a꞉la꞉sa꞉la꞉len. \v 4 Ho꞉len modo꞉ amio꞉ ga sa꞉ba꞉lo꞉ eyo꞉ a꞉la꞉dabu ba꞉da꞉labikiyo꞉, mo꞉walilan kalu eyo꞉ e gola ba꞉da꞉len. Ko꞉sega tif amio꞉ eyo꞉ enena꞉ma꞉la꞉yo꞉ a꞉la꞉asulo꞉, ‘Ne Godeya꞉ ha꞉g amio꞉ mo꞉dowaki, kaluka꞉isaleyo꞉ o꞉ngo꞉malo꞉ngo꞉ asula꞉sen. \v 5 Ko꞉sega ga we ho꞉leno꞉ tambo nelo꞉ amio꞉ da꞉ba꞉ sala꞉lab ko꞉lo꞉, tif amio꞉ ne elo꞉ to sa꞉la꞉lab a꞉no꞉ da꞉ba꞉no꞉wo꞉ mo꞉beabena꞉ki, niyo꞉ mo꞉walilaki aloba꞉ma꞉nigo꞉l.’” \v 6 Ya꞉su eyo꞉ towo꞉ a꞉kudu sa꞉laki a꞉la꞉sio꞉, “Gio꞉ mo꞉walilan kalu mogago꞉wa꞉lo꞉ man a꞉no꞉ dinafa asula꞉bi. \v 7 Godeya꞉ ene mano꞉ o꞉leo꞉ngo꞉ma. Godeya꞉ enedo꞉ da꞉feyo꞉ kaluka꞉isaleyo꞉ ho꞉lenowo꞉lo꞉, nuluwo꞉lo꞉ tambo emo꞉ dulugu sa꞉lalikiyo꞉, Gode eyo꞉ iyo꞉ asuwa꞉taki, imo꞉lo꞉ mogago꞉lo꞉ dimida꞉sen o꞉mo꞉wo꞉ wa꞉dema꞉ib. Eyo꞉ bo꞉ebo꞉ mo꞉asuwa꞉fa꞉iba꞉le? A꞉la꞉bo꞉ mo꞉auma꞉ib. \v 8 Niyo꞉ gimo꞉wo꞉ hendele so꞉lo꞉l. Gode eyo꞉ kaluka꞉isale enedo꞉wo꞉ asuwa꞉taki, mogago꞉lo꞉ dimida꞉senbo꞉wo꞉ bo꞉bo꞉ge wa꞉dema꞉ib. Ko꞉sega Kalule Dowo꞉ e yalikiyo꞉, henfelo꞉ amilo꞉ tilidabu kaluka꞉isaleyo꞉ o꞉biba꞉s elena ba꞉ba꞉iba?” \s1 Fa꞉lisi kalu o꞉lia꞉ takis molelo꞉ dia꞉sen kalu o꞉lia꞉ a꞉na bale sio꞉ \p \v 9 Kaluka꞉isale nolba꞉yo꞉ inino꞉ mada digalo꞉ a꞉la꞉asulaki, a꞉la꞉ta꞉ga꞉ nolo꞉ o꞉ngo꞉malo꞉ngo꞉ a꞉la꞉asulabi, Ya꞉su eyo꞉ to we imo꞉wo꞉ a꞉na bale sio꞉. \v 10 “Kalu a꞉la꞉yo꞉ Godeya꞉ malilo꞉ ayami dulugu sa꞉ma꞉ni ane. Nowo꞉ Fa꞉lisi kalu, a꞉la꞉ta꞉ga꞉ nowo꞉ takis molelo꞉ dia꞉sen kalu. \v 11 Fa꞉lisi kalu e ina꞉li kagafo꞉liki a꞉la꞉dulugu sio꞉, ‘Gode, ne kalu nol o꞉ngo꞉wo꞉ mo꞉dowo꞉. Kalu afalo꞉ dia꞉seno꞉lo꞉, mogago꞉lo꞉ dimida꞉seno꞉lo꞉, a꞉la꞉ta꞉ga꞉ uwo꞉lo꞉ dia꞉seno꞉lo꞉, ne i o꞉ngo꞉ma iliki, niyo꞉ gemo꞉wo꞉ mada o꞉m a꞉la꞉so꞉lo꞉l. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ ne takis molelo꞉ dia꞉sen kalu we o꞉ngo꞉ma iliki, mada o꞉m a꞉la꞉so꞉lo꞉l. \v 12 \x - \xo 18.12 \xt Ais 58.1-4, Madi 23.23\x*So꞉go꞉ agelo꞉wo꞉ tambo amio꞉, ho꞉len a꞉la꞉yo꞉ ne ma꞉no꞉wo꞉ mo꞉naki ele alita꞉sen. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ kelego꞉ tambo nilo꞉ diab a꞉no꞉ heb do꞉la꞉fo꞉ a꞉no꞉ aloba꞉da꞉sa꞉ga꞉, heb imilise nowo꞉ gemo꞉ dimia꞉sen’ Godemo꞉ a꞉la꞉dulugu sio꞉. \v 13 \x - \xo 18.13 \xt Song 51.1\x*Ko꞉sega takis molelo꞉ dia꞉sen kalu e ko꞉na꞉ kagafo꞉likiyo꞉, Hebene alolo ba꞉ba꞉no꞉wo꞉ sendelowa꞉sa꞉ga꞉, ene dagiyo꞉ fo꞉ga ta꞉li dotaki, Godemo꞉ dulugu sa꞉lakiyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, ‘Gode ne mogago꞉lo꞉ dimida꞉sen kalu ko꞉lo꞉, giyo꞉ ne nofoloma’ a꞉la꞉sio꞉. ” \v 14 \x - \xo 18.14 \xt Madi 23.12\x*Ya꞉su eyo꞉ to a꞉no꞉ bale sa꞉lakiyo꞉, imo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Hendele, takis molelo꞉ dia꞉sen kalu a꞉no꞉ ene aya ha꞉nab amio꞉, Gode eyo꞉ e digalo꞉ kalu dowabi ba꞉ba꞉. Ko꞉sega Gode eyo꞉ Fa꞉lisi kalu a꞉no꞉ o꞉ngo꞉wo꞉ mo꞉dowabi ba꞉ba꞉. Mo꞉wo꞉ kaluka꞉isale abeyo꞉ enen wiyo꞉ wabudab a꞉no꞉, Gode eyo꞉ e ha꞉ga ta꞉fa꞉ib. Ko꞉sega kaluka꞉isale abeyo꞉ enena꞉ma꞉la꞉yo꞉ ha꞉g amilo꞉ dowab a꞉no꞉, Gode eyo꞉ ene wiyo꞉ wabuluma꞉ki ta꞉fa꞉ib.” \s1 Gio꞉ so꞉wagalin o꞉ngo꞉ dowa꞉bi \p \v 15 Kaluka꞉isale iliyo꞉ so꞉wa tuo꞉luno꞉ Ya꞉sumo꞉ goloma꞉ki, elo꞉wa ga꞉gililia꞉ga꞉ ya꞉sio꞉. Ya꞉suwa꞉ enedo꞉ tiliwida꞉sen kalu iyo꞉ dimidab a꞉no꞉ ba꞉da꞉sa꞉ga꞉yo꞉, imo꞉wo꞉ “Giliyo꞉ a꞉la꞉bo꞉ dimida꞉so꞉boka꞉” a꞉la꞉liki halaido꞉ sio꞉. \v 16 Ko꞉sega Ya꞉su eyo꞉ so꞉wayo꞉ ho꞉le kegeaki, a꞉la꞉sio꞉, “Giliyo꞉ so꞉wa i we nelo꞉wa mena꞉ki ka꞉la꞉so꞉bo. Mo꞉wo꞉ Godeya꞉lo꞉ bo꞉fo꞉mela꞉no꞉wo꞉ kaluka꞉isale so꞉wagalin i we o꞉ngo꞉ dowab a꞉ma꞉no꞉. \v 17 \x - \xo 18.17 \xt Madi 18.3\x*To we niyo꞉ gimo꞉wo꞉ hendele so꞉lo꞉l. Kaluka꞉isale abeyo꞉ so꞉wagalin ko꞉lo꞉ Godeya꞉ ha꞉g amilo꞉ dowab o꞉leaumbo꞉ mo꞉dowalega, iyo꞉ Godeya꞉lo꞉ bo꞉fo꞉mela꞉no꞉ us a꞉namio꞉ mada mo꞉tina꞉ib.” \s1 Misa꞉ kalu moleyo꞉ modo꞉lo꞉ delen a꞉ma꞉ malolo꞉ \r Madi 19.16-30, Mak 10.17-31 \p \v 18 \x - \xo 18.18 \xt Luk 10.25\x*Yu misa꞉ kalu nowo꞉ Ya꞉sulo꞉wa ya꞉sa꞉ga꞉, a꞉la꞉dabu ba꞉ba꞉, “Widan kalu nafaleyo꞉ ge, nilo꞉ mela꞉no꞉ mela꞉no꞉ dia꞉no꞉ a꞉no꞉ waga dimidaliki dia꞉no꞉wa꞉le?” \v 19 Ya꞉suwa꞉yo꞉ a꞉ma꞉la꞉yo꞉ emo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Gilo꞉ nemo꞉lo꞉ ‘Ge nafale’ a꞉la꞉do꞉ sa꞉lalo꞉ mo꞉wo꞉ ha꞉? Gode imilise esa nafale ko꞉lo꞉ a꞉lab. \v 20 \x - \xo 18.20 \xt Kis 20.12-16, Lo 5.16-20\x*Godeya꞉ ele difa꞉ da꞉lab a꞉no꞉ ge asulo꞉. Uwo꞉wo꞉ dia꞉so꞉bo. Kaluwo꞉ sana sowa꞉so꞉bo. Afayo꞉ dia꞉so꞉bo. Diga꞉li sa꞉la꞉so꞉bo. Gio꞉ go꞉lo꞉ go꞉wo꞉ alano꞉ o꞉m a꞉la꞉asulaki, ili ha꞉ga dowa꞉lubi.” Ya꞉su eyo꞉ a꞉la꞉wido꞉. \v 21 Kalu a꞉ma꞉yo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Gilo꞉ to sa꞉lab ko ne so꞉wa iliki kudu ha꞉na꞉i mio꞉.” \v 22 A꞉la꞉sa꞉labiki Ya꞉su eyo꞉ emo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Kelego꞉ imilise nowo꞉ giyo꞉ mo꞉dimido꞉. Kelego꞉ gilo꞉ da꞉lab a꞉no꞉ tambo kililia꞉sa꞉ga꞉, mole a꞉no꞉ kelego꞉lo꞉ma kalu dowab i o꞉mo꞉ sa꞉ga꞉bi. Giyo꞉ a꞉la꞉dimidalega, kelego꞉ nafale gilo꞉ a꞉no꞉ Hebene a꞉namio꞉ doma꞉ib. A꞉la꞉dimida꞉sa꞉ga꞉yo꞉, ge ne kudu ya꞉bi.” \v 23 Kalu a꞉ma꞉yo꞉ kelego꞉wo꞉ modo꞉ delen ko꞉lo꞉, to a꞉no꞉ da꞉da꞉sa꞉ga꞉yo꞉, asulo꞉ elo꞉wo꞉ hida꞉yo꞉ dowo꞉. \v 24 Ya꞉su eyo꞉ kalu a꞉no꞉ ba꞉da꞉ga꞉yo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Kalu kelego꞉wo꞉ modo꞉lo꞉ da꞉lab a꞉no꞉, e Godeya꞉lo꞉ bo꞉fo꞉mela꞉no꞉ hen a꞉na tina꞉no꞉wo꞉ mada halaido꞉ ko꞉lo꞉ a꞉lab. \v 25 No꞉ alan nowo꞉ ene wiyo꞉ ka꞉mol ko꞉lo꞉, e helebeso꞉gdo꞉ dubian ho꞉la꞉su a꞉namio꞉ o꞉lika tina꞉iba꞉le? A꞉la꞉do꞉ mo꞉tinan aumbo꞉, kalu kelego꞉wo꞉ modo꞉lo꞉ da꞉lab a꞉no꞉ Godeya꞉lo꞉ bo꞉fo꞉mela꞉no꞉ hen a꞉na tina꞉no꞉wo꞉, mada halaido꞉le doma꞉ib.” \v 26 Kaluka꞉isale kegeo꞉ i a꞉ma꞉yo꞉ Ya꞉su elo꞉ to sa꞉lab a꞉no꞉ da꞉daki, molo tandeakiyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “A꞉la꞉galega mela꞉no꞉ mela꞉no꞉ a꞉no꞉ abe dia꞉nigaba꞉le?” \v 27 Ya꞉su eyo꞉ a꞉ma꞉la꞉ sa꞉laki, “Kaluwa꞉lo꞉ mo꞉dimidama꞉no꞉ dowo꞉le a꞉no꞉, Gode eyo꞉ o꞉li dimidama꞉ib.” \v 28 A꞉la꞉ta꞉ga꞉ Bida eyo꞉ emo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Asuluma! Nio꞉ ninin kelego꞉wo꞉ tambo ka ta꞉ta꞉sa꞉ga꞉, ge ko꞉lo꞉ kudu yo꞉l” \v 29-30 A꞉la꞉sa꞉labiki Ya꞉su eyo꞉ a꞉ma꞉la꞉bo꞉ imo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Niyo꞉ gimo꞉wo꞉ hendele so꞉lo꞉l. Kalu abeyo꞉ Godeya꞉lo꞉ bo꞉fo꞉mela꞉no꞉ hen a꞉namio꞉ ti ha꞉na꞉nikiyo꞉, ene ayo꞉, gayo꞉, aowo꞉, iyayo꞉, anowo꞉, so꞉wayo꞉ ka ta꞉ta꞉ga꞉ ha꞉nalega, kalu a꞉no꞉ henfelo꞉ wena o꞉silikiyo꞉, kelego꞉ nolo꞉ a꞉diakiyo꞉, tamin amilo꞉ delen a꞉no꞉ tiginita꞉ga꞉, modo꞉le dia꞉b. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ Hebene a꞉namio꞉, e mela꞉no꞉ mela꞉no꞉wo꞉ dia꞉ib.” \s1 Ya꞉su enen soma꞉no꞉wo꞉ wa꞉ka sio꞉ \r Madi 20.17-19, Mak 10.32-34 \p \v 31 \x - \xo 18.31 \xt Luk 24.44\x*Ya꞉su eyo꞉ enedo꞉ tili wida꞉sen kalu kugula꞉fo꞉ a꞉no꞉ tililia꞉ga꞉ aniba iliki imo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Tamin amio꞉ dinali sa꞉lan kalu iliyo꞉ Kalule Dowo꞉ e amilo꞉ fa꞉la꞉doma꞉no꞉wo꞉ to ko꞉li ko꞉lilo꞉ sa꞉sa꞉li alifa꞉ ko꞉lo꞉ a꞉lab. O꞉go꞉ nio꞉ Ya꞉lusalem ho꞉no꞉l ko꞉lo꞉, ililo꞉ sa꞉sa꞉li alifa꞉ o꞉leaumbo꞉ tambo hendele fa꞉la꞉doma꞉nigab. \v 32 \x - \xo 18.32 \xt Luk 9.22,44\x*Kalu noma꞉yo꞉ e Yu kaluma imo꞉wo꞉ gasi mealiki, iliyo꞉ e dio꞉ge sa꞉la꞉likiyo꞉, e mekowaya꞉ fugala꞉ma꞉ib. \v 33 A꞉la꞉ta꞉ga꞉ iliyo꞉ e meya꞉ yame tandea꞉sa꞉ga꞉, sana soma꞉ib. Ko꞉sega ho꞉len asol dowalikiyo꞉, e a꞉ma꞉la꞉ a꞉dasi alifa꞉ib” a꞉la꞉sio꞉. \v 34 \x - \xo 18.34 \xt Mak 9.32\x*Ko꞉sega iliyo꞉ to a꞉no꞉ tambo mo꞉dinafa asulo꞉. Ya꞉suwa꞉lo꞉ to sa꞉lab a꞉ma꞉ ha꞉go꞉ wo꞉no꞉le delen ko꞉lo꞉, iyo꞉ mo꞉fanda ba꞉ba꞉. \s1 Siyo꞉ ko꞉n kaluwo꞉ falelo꞉ \r Madi 20.29-34, Mak 10.46-52 \p \v 35 Ya꞉su e Ya꞉liko amisa꞉n a꞉namio꞉ ko꞉na꞉ma fa꞉la꞉doma꞉no꞉ yabikiyo꞉, siyo꞉ ko꞉n kalu nowo꞉ tog aniba siliki, moleyo꞉ ha꞉iya꞉len. \v 36 E kaluka꞉isale modo꞉ ya꞉siab a꞉no꞉ da꞉da꞉sa꞉ga꞉yo꞉, imo꞉wo꞉ o꞉b fa꞉la꞉doma꞉nigaba a꞉la꞉dabu ba꞉ba꞉. \v 37 Iliyo꞉ emo꞉ sa꞉lakiyo꞉, “Nasala꞉t kalu Ya꞉su e ko꞉lo꞉ tiginima꞉ni ha꞉nab.” \v 38 A꞉la꞉sa꞉labiki kalu a꞉ma꞉yo꞉ ogolo ho꞉le sa꞉laki, “Ya꞉su, Da꞉ibida꞉ inso꞉ giyo꞉ ne mada nofola꞉sa꞉ga꞉ asuwa꞉foma.” \v 39 Kalu tamin amilo꞉ ha꞉na꞉len i a꞉ma꞉yo꞉ halale tandeaki “Ge tola꞉so꞉bo!” Ko꞉sega kalu a꞉ma꞉yo꞉ towo꞉ ogolo halale ho꞉le sa꞉lakiyo꞉, “Da꞉ibida꞉ inso꞉, Ya꞉su giyo꞉ ne mada nofola꞉sa꞉ga꞉, ne asuwa꞉foma!” \v 40 Ya꞉suwo꞉ ha꞉na꞉leno꞉ a꞉na kagatakiyo꞉, “Kalu a꞉no꞉ nelo꞉wa tililia꞉ mena” a꞉la꞉sio꞉. Kalu a꞉no꞉ Ya꞉sulo꞉wa fa꞉la꞉dowabikiyo꞉, Ya꞉su eyo꞉ emo꞉ dabu ba꞉ba꞉, \v 41 “Niyo꞉ gemo꞉wo꞉ waga dimidama꞉ki asulaya?” Ya꞉suwa꞉yo꞉ a꞉la꞉dabu ba꞉dabiki, siyo꞉ ko꞉n kalu a꞉ma꞉yo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Kalu Alan, ni siyo꞉ fage alifoma꞉ki asulab.” \v 42 “Go꞉no꞉ndo꞉ tilidabu koma꞉yo꞉ ge falelab ko꞉lo꞉, gi siyo꞉ o꞉li ba꞉dab” a꞉la꞉sio꞉. \v 43 Ya꞉su eyo꞉ a꞉la꞉sa꞉labiki, wigibole a꞉naka ene siyo꞉ kolaetabiki, e Godeya꞉ wiyo꞉ wabudaki, Ya꞉suwo꞉ ko꞉lo꞉ kudu ane. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ kaluka꞉isale kegeo꞉ a꞉ma꞉yo꞉ ba꞉da꞉sa꞉ga꞉yo꞉, iliyo꞉lo꞉ Godeya꞉ wiyo꞉ wabudaki dulugu sa꞉la꞉i ane. \c 19 \s1 Ya꞉suwo꞉ Sakiaso꞉ galili \p \v 1 Ya꞉su e Ya꞉liko amisa꞉n us a꞉na tina꞉sa꞉ga꞉ ha꞉na꞉ni ane. \v 2 Amisa꞉n a꞉namio꞉ kalu nowo꞉, ene wiyo꞉ Sakias ko꞉lo꞉ elen. E takis molelo꞉ dia꞉sen misa꞉ kalu elen ko꞉lo꞉, e moleyo꞉ modo꞉ ko꞉lo꞉ delen. \v 3 E Ya꞉suwo꞉ ba꞉ba꞉no꞉ asulo꞉ ko꞉sega e abolda꞉su ko꞉lo꞉, kalu kegeo꞉ a꞉ma꞉yo꞉ e galalowaki, Ya꞉suwo꞉ mo꞉ba꞉ba꞉no꞉ dowo꞉. \v 4 A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ Sakias e Ya꞉suwo꞉ ba꞉ba꞉no꞉ asulaki, tamina nai ha꞉na꞉sa꞉ga꞉, Ya꞉sulo꞉ mia꞉no꞉ tog a꞉na alona꞉iya fa꞉la꞉ ane. \v 5 Ya꞉su e a꞉na fa꞉la꞉dowaki, alolo ba꞉ba꞉ amio꞉, Sakiaso꞉ a꞉na ba꞉da꞉ga꞉ emo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Sakias ge hena bo꞉bo꞉ge timina. Ne o꞉go꞉ gi aya mesa꞉no꞉ asulab” a꞉la꞉sio꞉. \v 6 A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ Sakias e bo꞉e tinda꞉sa꞉ga꞉, e sagala꞉liki Ya꞉suwo꞉ e aya tililia꞉gane. \v 7 \x - \xo 19.7 \xt Luk 15.2\x*Ko꞉sega kaluka꞉isaleyo꞉ a꞉no꞉ ba꞉da꞉sa꞉ga꞉yo꞉, iyo꞉ mo꞉beaki, sada꞉dakiyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Ya꞉suwo꞉ mogago꞉lo꞉ dimida꞉sen kaluwa꞉ aya mageso꞉ mesa꞉ni ha꞉nab” a꞉la꞉sa꞉la꞉li ane. \v 8 \x - \xo 19.8 \xt Kis 22.1, Nam 5.6-7\x*Sakias e kagayakiyo꞉ Ya꞉sumo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Kalu Alan, ge dabuma. Mole nilo꞉ delen a꞉no꞉ usa aloba꞉da꞉sa꞉ga꞉, hebo꞉ kelego꞉lo꞉ma kalumo꞉ sagama꞉no꞉. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ kalu nolba꞉ mole ko꞉lo꞉ nilo꞉ dikili sa꞉lakilo꞉ afale dia꞉len a꞉no꞉, a꞉ma꞉la꞉bo꞉ ininbo꞉wo꞉ fa꞉la꞉da꞉in a꞉dugumia꞉nigo꞉l.” \v 9 \x - \xo 19.9 \xt Luk 13.16, Ilig 16.31\x*A꞉la꞉sa꞉labiki Ya꞉su eyo꞉ emo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Kalu welo꞉ Ablahama꞉ eso꞉lo꞉ ko꞉lo꞉, o꞉go꞉ a wenamilo꞉ ta꞉sen kalu i a꞉no꞉ Gode eyo꞉ a꞉ma꞉la꞉ a꞉gasiliab. \v 10 \x - \xo 19.10 \xt Luk 15.4, Yo꞉n 3.17, 1Tim 1.15\x*Mo꞉wo꞉ Kalule Dowo꞉ mio꞉ we, kaluka꞉isale sulu ane a꞉no꞉ keda꞉sa꞉ga꞉, a꞉ma꞉la꞉ gasi sa꞉la꞉ma꞉ni mio꞉.” \s1 Nanog dian kalu do꞉la꞉fo꞉ a꞉na bale sio꞉ \r Madi 25.14-30 \p \v 11 Kaluka꞉isale kegeo꞉ a꞉no꞉ Ya꞉suwa꞉lo꞉ to wida꞉lab a꞉no꞉ da꞉da꞉labikiyo꞉, Ya꞉su eyo꞉ bale sio꞉ nowo꞉ imo꞉wo꞉ a꞉na wido꞉. Elo꞉ bale sio꞉wo꞉ mo꞉wo꞉ we. E Ya꞉lusalemo꞉ ko꞉na꞉ma fa꞉la꞉dowabikiyo꞉, iliyo꞉ Godeya꞉lo꞉ bo꞉fo꞉mela꞉no꞉ ho꞉len a꞉no꞉ bo꞉bo꞉ge a꞉naka fa꞉la꞉doma꞉nigab a꞉la꞉asulabiki, Ya꞉su eyo꞉ imo꞉wo꞉ to we a꞉na bale sio꞉. \v 12 Ya꞉su eyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Wi alando꞉ di kalu nowo꞉ ene heno꞉ ta꞉ta꞉sa꞉ga꞉, misa꞉ kalu alan doma꞉ni, ko꞉na꞉ hen nowa ane. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ tif amio꞉ e a꞉ma꞉la꞉ a꞉mia꞉no꞉ a꞉la꞉asulufo꞉liki ane. \v 13 E ha꞉na꞉nikiyo꞉, ene nanog dian kalu do꞉la꞉fo꞉ nolo꞉ ho꞉le kegea꞉sa꞉ga꞉yo꞉, imo꞉wo꞉ mole us go꞉l amilo꞉ dimido꞉ a꞉no꞉ imilig imilig a꞉la꞉ sagalitakiyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, ‘Gio꞉ mole we dia꞉sa꞉ga꞉yo꞉, ne o꞉mia꞉nigab a꞉namio꞉ mole we anama꞉ki nanogo꞉ dimida꞉lubi’ a꞉la꞉sio꞉. \v 14 Ko꞉sega e ha꞉na꞉sa꞉ga꞉ dotabikiyo꞉, ene amisa꞉n amilo꞉ kaluka꞉isale iliyo꞉ e mada mo꞉asulaki, ‘Niliyo꞉ kalu we nili misa꞉ kalu alan doma꞉kiyo꞉ mo꞉asulaka꞉’ a꞉la꞉sa꞉ma꞉ni hamana꞉ki, tolo꞉ sa꞉ma꞉no꞉ kalu nolo꞉ hen ko꞉na꞉ elo꞉ sab a꞉na iliga꞉fo꞉. \v 15 Tif amio꞉ e misa꞉ kalu alan dota꞉ga꞉, ene hena a꞉ma꞉la꞉ ya꞉sa꞉ga꞉yo꞉, ene nanog dian kalu molelo꞉ sagalifa꞉ a꞉no꞉ elo꞉wa mena꞉ki ho꞉ido꞉. Ina꞉li ina꞉lilo꞉wa꞉lo꞉ nanog dimido꞉ amilo꞉ mole fa꞉la꞉dowo꞉wo꞉ o꞉biba꞉so꞉ a꞉la꞉dabu ba꞉ba꞉. \p \v 16 “Nanog dian kalu agel a꞉no꞉ dasila꞉sa꞉ga꞉ a꞉la꞉sio꞉, ‘Kalu Alan, mole imilise gilo꞉ nemo꞉lo꞉ dimi a꞉ma꞉yo꞉ nilo꞉ nanog dimido꞉ a꞉namio꞉, mole us go꞉l amilo꞉ dimido꞉ agelo꞉wo꞉ do꞉la꞉fo꞉ ko꞉lo꞉ fa꞉la꞉dowo꞉.’ \v 17 \x - \xo 19.17 \xt Luk 16.10\x*A꞉la꞉sa꞉labiki, misa꞉ kalu alan eyo꞉ emo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, ‘Nanog kalu nafale giyo꞉ nanogo꞉ kobale dimido꞉. Giyo꞉ ha꞉lu kelego꞉ we nilo꞉ asulab au kudu ha꞉naki dinafa bo꞉fo꞉len ko꞉lo꞉, niyo꞉ amisa꞉n alan do꞉la꞉fo꞉ a꞉no꞉ gi bo꞉fo꞉melea꞉ki ta꞉fa꞉no꞉’ a꞉la꞉sio꞉. \p \v 18 “Nanog dian kalu andeb a꞉no꞉ dasila꞉sa꞉ga꞉ a꞉la꞉sio꞉, ‘Kalu alan, mole imilise gilo꞉ nemo꞉lo꞉ dimi a꞉ma꞉yo꞉, mole us go꞉l amilo꞉ dimido꞉ agelo꞉wo꞉ bila꞉fo꞉ ko꞉lo꞉ fa꞉la꞉dowo꞉.’ \v 19 A꞉la꞉sa꞉labiki Kalu alan eyo꞉ emo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, ‘Niyo꞉ amisa꞉n alan bila꞉fo꞉ a꞉no꞉ gi bo꞉fo꞉melea꞉ki ta꞉fa꞉no꞉’ a꞉la꞉sio꞉. \p \v 20 “A꞉la꞉ta꞉ga꞉ ami, nanog dian kalu nowo꞉ dasila꞉sa꞉ga꞉ a꞉la꞉sio꞉, ‘Kalu alan, mole gilo꞉ nemo꞉lo꞉ dimi a꞉no꞉, niyo꞉ helebeso꞉ga asola꞉sa꞉ga꞉, wo꞉no꞉le difa꞉ ko꞉lo꞉ mole weno꞉ko꞉ go꞉no꞉n dima. \v 21 Ge halaido꞉ kalu. Kelego꞉ gilo꞉ mo꞉difa꞉ a꞉no꞉ gi ka dia꞉sen. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ ma꞉no꞉ gilo꞉ mo꞉gelo꞉ a꞉no꞉lo꞉, gi ka tula꞉sen. A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ ne ge tagilab.’ \v 22 A꞉la꞉sa꞉labiki kalu alan eyo꞉ emo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, ‘Ge nanog dian kalu mogago꞉. Go꞉no꞉ndo꞉ to sa꞉lab a꞉na ilikiyo꞉, niyo꞉ ge a꞉na aloba꞉ma꞉no꞉. Ne halaido꞉ kalu ko꞉lo꞉, nilo꞉ mo꞉difa꞉ a꞉no꞉ ka diaki, ma꞉no꞉ nilo꞉ mo꞉gelo꞉ a꞉no꞉lo꞉, niyo꞉ ka tula꞉sen a꞉la꞉bo꞉ giyo꞉ asulo꞉. \v 23 A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ ge a꞉no꞉ asulakiyo꞉, ni moleyo꞉ ba꞉ng amio꞉ wangabi mo꞉difa꞉yo꞉? Giyo꞉ a꞉la꞉dimido꞉ kibo꞉bowo꞉, ne a꞉ma꞉la꞉ yakiyo꞉, mole heb a꞉fa꞉la꞉dowo꞉ a꞉no꞉ no꞉no꞉n dimo꞉lo.’ \v 24 A꞉la꞉sa꞉la꞉sa꞉ga꞉yo꞉, eyo꞉ kaluka꞉isale anib amilo꞉ kagafo꞉lab imo꞉ sa꞉laki, ‘Giliyo꞉ kalu wema꞉lo꞉ mole dia꞉fo꞉len a꞉no꞉ asulia꞉sa꞉ga꞉, kalu mole us go꞉l amilo꞉ dimido꞉ do꞉la꞉fo꞉lo꞉ da꞉lab a꞉ma꞉lo꞉wa gasalifoma.’ \v 25 A꞉la꞉sa꞉labiki iliyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, ‘Kalu alan, eyo꞉ mole us do꞉la꞉fo꞉wo꞉ o꞉ma da꞉labo꞉lo꞉ka꞉.’ \v 26 \x - \xo 19.26 \xt Madi 13.12, Luk 8.18\x*A꞉la꞉sa꞉labiki, Kalu alan eyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, ‘Kaluka꞉isale abeyo꞉ asulo꞉wo꞉ hebo꞉ dowalega, Gode eyo꞉ emo꞉wo꞉ asulo꞉ nolo꞉ a꞉dimia꞉ib ko꞉lo꞉, e asulo꞉wo꞉ alande doma꞉ib. Ko꞉sega kaluka꞉isale abeyo꞉ asugdo꞉ma dowab a꞉no꞉, asulo꞉ ha꞉lu e amilo꞉ delen a꞉no꞉, tambo a꞉ma꞉la꞉ dila꞉ma꞉ib. \v 27 Ko꞉sega kaluka꞉isale ne ili misa꞉ kalu doma꞉kilo꞉ mo꞉asulab a꞉no꞉, ne o꞉lia꞉lo꞉ giso꞉ i o꞉m. A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ i a꞉no꞉ tililia꞉ ya꞉sa꞉ga꞉, ni milif wena sana soma.’ ” \s1 Ya꞉suwo꞉ misa꞉ kalu o꞉ngo꞉ dota꞉ga꞉, Ya꞉lusalem a꞉na tiane \r Madi 21.1-11, Mak 11.1-11, Yo꞉n 12.12-19 \p \v 28 Ya꞉su eyo꞉ bale sio꞉ a꞉no꞉ wida꞉sa꞉ga꞉ eletakiyo꞉, Ya꞉lusalem tog a꞉namio꞉ egele fa꞉la꞉ ha꞉naki, e tamita꞉ga꞉ ane. \v 29 Ya꞉su e O꞉lif misio꞉lo꞉ a꞉lab anib a꞉namilo꞉, Ba꞉tani o꞉lia꞉ Befage o꞉lia꞉ amisa꞉n a꞉la꞉ a꞉na ko꞉na꞉ma fa꞉la꞉dowo꞉. E a꞉na fa꞉la꞉dowakiyo꞉, enedo꞉ tili wida꞉sen kalu a꞉la꞉ nowo꞉ tamin doba꞉da꞉ hamana꞉ki iliga꞉fa꞉nikiyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, \v 30 “Ga꞉go꞉ tamina ha꞉na꞉sa꞉ga꞉, amisa꞉n ga꞉gdo꞉ ha꞉na꞉no꞉ doba꞉da꞉ a꞉na ti ha꞉nakiyo꞉, donki kalofo nowo꞉ kaluwo꞉ wa꞉l a꞉namio꞉ o꞉semo꞉ sa꞉sen a꞉no꞉ a꞉na galo alifo꞉lena ba꞉ba꞉ib. A꞉no꞉ ba꞉da꞉ga꞉yo꞉, ga꞉go꞉ donki a꞉no꞉ fagela꞉sa꞉ga꞉, tililia꞉ ya꞉bi. \v 31 Kalu noma꞉yo꞉ ‘Ga꞉go꞉ donki kalofo ko wagama꞉ni fagelaya?’ a꞉la꞉sa꞉lalega, gaino꞉ ‘Kalu Alana꞉yo꞉ donki we nanog dia꞉no꞉wo꞉ dowab’ a꞉la꞉sa꞉la꞉bi.” \p \v 32 A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ a꞉la꞉yo꞉ tigini ha꞉na꞉sa꞉ga꞉ ba꞉ba꞉ amio꞉, Ya꞉suwa꞉lo꞉ sio꞉ o꞉leau ka eleno꞉lo꞉bi ba꞉ba꞉. \v 33 A꞉la꞉yo꞉ donki a꞉no꞉ fagela꞉lena, o꞉lo꞉ biso꞉ i a꞉ma꞉yo꞉ a꞉la꞉mo꞉wo꞉ a꞉la꞉dabu ba꞉ba꞉, “Donki ko waima꞉no꞉ ko꞉lo꞉ fagelaya?” \v 34 A꞉la꞉sa꞉labiki a꞉la꞉ma꞉yo꞉, “Kalu alana꞉yo꞉ donki ko nanog dia꞉no꞉wo꞉ dowab” a꞉la꞉sio꞉. \p \v 35 A꞉la꞉ma꞉yo꞉ donki kalofo a꞉no꞉ Ya꞉sulo꞉wa tililia꞉ ya꞉sa꞉ga꞉, so꞉g a꞉la꞉ma꞉lo꞉ wa꞉l amilo꞉ sa꞉ga꞉lan a꞉no꞉ donki fa꞉sa꞉ wa꞉la fele alita꞉sa꞉ga꞉yo꞉, Ya꞉su e donki wa꞉la mesea꞉ki, gasilia꞉ga꞉ a꞉na ta꞉fo꞉. \v 36 E donki wa꞉la asita꞉ga꞉ ha꞉nab amio꞉, kaluka꞉isaleyo꞉ inin so꞉g wa꞉l amilo꞉ sa꞉ga꞉lan a꞉no꞉ elo꞉ yab tog a꞉na fela꞉li ane. \v 37 O꞉lif misio꞉wa a꞉la꞉ta꞉ga꞉ ti ha꞉na꞉no꞉ dowabikiyo꞉, elo꞉ kudu ha꞉na꞉sen kaluka꞉isale modo꞉ iliyo꞉ molo ha꞉na꞉no꞉ ba꞉ba꞉ a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ asulakiyo꞉, sagala꞉liki Godeya꞉ wiyo꞉ ogolo ho꞉le sa꞉laki wabuda꞉i ane. \v 38 \x - \xo 19.38 \xt Song 118.26, Luk 2.14\x*Iliyo꞉ wabudakiyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, \q1 “Misa꞉ kalu alan we, Gode Alana꞉ wiya a꞉la꞉ta꞉ga꞉ mio꞉ ko꞉lo꞉, \q2 niliyo꞉ sagala꞉liki, Godemo꞉ mada o꞉m a꞉la꞉so꞉lo꞉l. \q1 Hebene a꞉namio꞉ ha꞉salo꞉ mesa꞉no꞉ man a꞉no꞉ ililifo꞉lab ko꞉lo꞉, \q2 Godeya꞉ wiyo꞉ iwalu duluba꞉niki.” \p \v 39 Kaluka꞉isale kegeo꞉ a꞉namio꞉ Fa꞉lisi kalu nol a꞉ma꞉yo꞉ Ya꞉sumo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Widan kalu, go꞉no꞉ndo꞉ tili wida꞉sen kalu ko to wengo꞉wo꞉ sa꞉labena꞉ki giyo꞉ kama!” \v 40 A꞉la꞉sa꞉labiki Ya꞉su eyo꞉ a꞉ma꞉la꞉bo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Niyo꞉ gimo꞉wo꞉ hendele so꞉lo꞉l. Iyo꞉ ko꞉lo꞉ hela꞉fo꞉ kibo꞉bowo꞉, u wema꞉yo꞉ towo꞉ halaido꞉ sa꞉mabe” a꞉la꞉sio꞉. \s1 Ya꞉suwo꞉ Ya꞉lusalem asulaki ya꞉lo꞉ \p \v 41 Ya꞉suwo꞉ Ya꞉lusalemo꞉ ko꞉na꞉ma fa꞉la꞉dowaki ba꞉da꞉sa꞉ga꞉yo꞉, e a꞉na ya꞉lo꞉. \v 42 E ya꞉laki a꞉la꞉sio꞉, “O꞉g ho꞉len wenamio꞉ gio꞉ ha꞉salo꞉ mesa꞉no꞉ man a꞉no꞉ mo꞉asulo꞉lo꞉biki, ne nofolaki ya꞉lo꞉l. Ko꞉sega o꞉go꞉ asulo꞉ a꞉no꞉ gilo꞉ amio꞉ wo꞉no꞉le da꞉lab. \v 43 Tif amio꞉ kelego꞉ we gelo꞉wa fa꞉la꞉doma꞉ib. Gis kalu iyo꞉ gi amisa꞉na fa꞉la꞉dota꞉ga꞉, ilif anib amio꞉ heno꞉ dibida꞉i ha꞉na꞉la꞉ga꞉ galila꞉takiyo꞉, gis kalu iliyo꞉ gi amisa꞉no꞉ bana galila꞉fo꞉lalikiyo꞉, gio꞉ mo꞉sili handaloma꞉ib. \v 44 \x - \xo 19.44 \xt Luk 21.6\x*Iliyo꞉ amisa꞉n ge bidilaki, so꞉wa gi usamilo꞉ elen a꞉no꞉lo꞉ yasalakiyo꞉, uwa꞉lo꞉ tolo꞉ a꞉no꞉ a꞉la꞉ta꞉ga꞉ ayo꞉ tambo mula꞉lia꞉ga꞉ buluga꞉fa꞉ib. Gode eyo꞉ gio꞉ asuwa꞉taki a꞉ma꞉la꞉ gasilima꞉kiyo꞉ fogo꞉ dimi ko꞉sega gio꞉ mo꞉fanda asululi ko꞉lo꞉ a꞉no꞉ fa꞉la꞉doma꞉ib.” Ya꞉su e ya꞉lakiyo꞉ a꞉la꞉sio꞉. \s1 Ya꞉su eyo꞉ Godeya꞉ malilo꞉ ayamilo꞉ kelego꞉lo꞉ kililia꞉len kalu i a꞉no꞉ o꞉luso꞉no꞉ \r Madi 21.12-17, Mak 11.15-19, Yo꞉n 2.13-22 \p \v 45-46 \x - \xo 19.45-46 \xt Ais 56.7, Jer 7.11\x*Ya꞉su e Godeya꞉ malilo꞉ alo꞉ a꞉lab amilo꞉ ilif tolo꞉ us a꞉na ti ha꞉na꞉ga꞉yo꞉, kelego꞉lo꞉ kililia꞉len kalu iyo꞉ o꞉lusa꞉ndakiyo꞉ imo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Tamin amio꞉ Godeya꞉ bugo꞉ amio꞉ a꞉la꞉sa꞉sa꞉lo꞉, ‘Ni a we nemo꞉lo꞉ dulugu sa꞉la꞉mela꞉no꞉ a doma꞉ib. Ko꞉sega giliyo꞉ a we afalo꞉ dian kaluwa꞉ a o꞉ngo꞉ doma꞉ki dimidakigab,’” a꞉la꞉sio꞉. \fig Ya꞉su eyo꞉ Godeya꞉ malilo꞉ ayamilo꞉ kelego꞉lo꞉ kililia꞉len kaluka꞉isaleyo꞉ o꞉luso꞉no꞉.|alt="Jesus clears the temple" src="IB04118_gr.tif" size="col" copy="Farid Faadil © Biblica, Inc. Used with permission. All rights reserved worldwide." ref="19.45-46" \fig* \p \v 47 \x - \xo 19.47 \xt Luk 21.37\x*Ho꞉leno꞉ tambowo꞉ Ya꞉su eyo꞉ Godeya꞉ malilo꞉ ayamio꞉ towo꞉ wida꞉len. Ko꞉sega Godemo꞉lo꞉ bobalo꞉ so꞉mea꞉sen misa꞉ kalu i o꞉lia꞉, elelo꞉ wida꞉sen kalu i o꞉lia꞉, a꞉la꞉ta꞉ga꞉ Yu misa꞉ kalu i o꞉lia꞉ma꞉yo꞉ Ya꞉su e sana soma꞉no꞉ a꞉la꞉liki togo꞉ keda꞉li elen. \v 48 Ko꞉sega kaluka꞉isaleyo꞉ tambo elo꞉ to widab a꞉no꞉ mada sagala꞉li iligi da꞉dabiki, misa꞉ kalu iliyo꞉ e sana soma꞉no꞉ tog nowo꞉ mada mo꞉ba꞉ba꞉. \c 20 \s1 Ya꞉su e wi alano꞉ abe dimiya꞉le a꞉la꞉dabu kedo꞉ \r Madi 21.23-27, Mak 11.27-33 \p \v 1 Ho꞉len no amio꞉ Ya꞉su e Godeya꞉ malilo꞉ a tolo꞉ us a꞉namio꞉, Godeya꞉ to nafayo꞉ kaluka꞉isalemo꞉ sa꞉la꞉liki wida꞉labikiyo꞉, bobalo꞉ so꞉mea꞉sen misa꞉ kaluwo꞉lo꞉, elelo꞉ wida꞉sen kaluwo꞉lo꞉, a꞉la꞉ta꞉ga꞉ Yuwa꞉ misa꞉ kalu i o꞉lia꞉yo꞉ Ya꞉sulo꞉wa ya꞉sa꞉ga꞉, emo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, \v 2 “Nanog gilo꞉ dimida꞉lab a꞉no꞉, abe wiya iliki dimidaya? Ge abe iliga꞉tabi dimidaya?” \v 3-4 A꞉la꞉dabu ba꞉dabiki Ya꞉su eyo꞉ imo꞉wo꞉ a꞉ma꞉la꞉bo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Niyo꞉lo꞉ to nowo꞉ gimo꞉wo꞉ dabu ba꞉ba꞉nigo꞉l. Yo꞉na꞉lo꞉ ho꞉n amilo꞉ to꞉lola꞉len man a꞉no꞉, eyo꞉ o꞉ba a꞉la꞉ta꞉ga꞉ diya꞉le? A꞉no꞉ Hebene a꞉la꞉ta꞉ga꞉ mio꞉wa꞉le, mo꞉ kaluwa a꞉la꞉ta꞉ga꞉ fa꞉la꞉dowo꞉wa꞉le? Giliyo꞉ nemo꞉wo꞉ a꞉ma꞉la꞉ sama.” \v 5 Ya꞉su eyo꞉ a꞉la꞉sa꞉labiki, iliyo꞉ a꞉ma꞉la꞉bo꞉ waga sa꞉ma꞉no꞉wa꞉le a꞉la꞉liki, egele nenelakiyo꞉ a꞉la꞉sio꞉. “Niliyo꞉ ‘Man a꞉no꞉ Hebene a꞉la꞉ta꞉ga꞉ mio꞉’ a꞉la꞉sa꞉lalega, Ya꞉suwa꞉yo꞉ nimo꞉wo꞉ a꞉la꞉dabu ba꞉ba꞉ib, ‘Gio꞉ e amio꞉ waga mo꞉tili dabuwo꞉?’ a꞉la꞉sa꞉ma꞉ib. \v 6 Ko꞉sega kaluka꞉isaleyo꞉ tambo Yo꞉n e Godeya꞉ dinali sa꞉lan kalu a꞉la꞉tili asulufo꞉lab ko꞉lo꞉, niliyo꞉ ‘Man a꞉no꞉ henfelo꞉ kaluwa a꞉la꞉ta꞉ga꞉ fa꞉la꞉dowaka꞉’ a꞉la꞉sa꞉lalega, iliyo꞉ nio꞉ uwa꞉ agodaki sana soma꞉ib.” \v 7 A꞉la꞉nenela꞉sa꞉ga꞉yo꞉ Ya꞉sumo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Yo꞉na꞉ halaido꞉ we o꞉ba diya꞉le nio꞉ babalab.” \v 8 A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ Ya꞉su eyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “A꞉la꞉galega niyo꞉lo꞉ nanog nilo꞉ dimida꞉len a꞉no꞉, wema꞉ wiya iliki dimida꞉len a꞉la꞉bo꞉ gimo꞉wo꞉ mo꞉fanda sa꞉ma꞉no꞉.” \s1 Egelo꞉lo꞉ bo꞉fo꞉len kalu mogago꞉wa bale sio꞉ \r Madi 21.33-46, Mak 12.1-12 \p \v 9 \x - \xo 20.9 \xt Ais 5.1\x*Ya꞉su eyo꞉ kaluka꞉isalemo꞉wo꞉ bale sio꞉ to nowo꞉ widaki a꞉la꞉sio꞉, “Hendo꞉ biso꞉ kalu nowo꞉ waino꞉ gele alita꞉ga꞉, kalu nolbo꞉ bo꞉fo꞉melea꞉ki ta꞉fo꞉. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ e ko꞉na꞉ hen nowa ha꞉na꞉sa꞉ga꞉, ho꞉leno꞉ modo꞉wo꞉ a꞉na sen. \v 10 Waina꞉ folo꞉ tuma꞉no꞉ ho꞉leno꞉ dowabikiyo꞉, hendo꞉ biso꞉ kalu eyo꞉ fo nolo꞉ enedo꞉wa dia꞉mena꞉ki, ene nanog dian kalu nowo꞉ ilo꞉wa iliga꞉fo꞉. Kalu a꞉no꞉ a꞉na fa꞉la꞉dowo꞉ ko꞉sega, egelo꞉lo꞉ bo꞉fo꞉len kalu iliyo꞉ e yame tandea꞉sa꞉ga꞉, e hendo꞉ biso꞉lo꞉wa a꞉ma꞉la꞉ madali iliga꞉fo꞉. \p \v 11 “A꞉la꞉ta꞉ga꞉ hendo꞉ biso꞉ eyo꞉ nanog kalu nowo꞉ wa꞉ka iliga꞉fo꞉ ko꞉sega, iliyo꞉ kalu a꞉no꞉ yame tandea꞉sa꞉ga꞉, sasedeaki sendelo alifa꞉ ko꞉lo꞉, e a꞉ma꞉la꞉ madali hamana꞉ki iliga꞉fo꞉. \v 12 A꞉la꞉go꞉lo꞉biki, hendo꞉ biso꞉ kalu eyo꞉ nanog kalu asol a꞉no꞉ a꞉na iliga꞉fo꞉. Kalu a꞉no꞉ alan mada yame tandea꞉sa꞉ga꞉, ha꞉la꞉ya sandifo꞉. \v 13 A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ hendo꞉ biso꞉ eyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, ‘Niyo꞉ waga dimidama꞉no꞉wa꞉le? Niyo꞉ a꞉la꞉dimidama꞉nigo꞉l. No꞉no꞉n so꞉wa ha꞉fo꞉lo꞉ disa꞉ a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ iliga꞉fa꞉nigo꞉l. Iliyo꞉ ni so꞉wa we iligi ba꞉da꞉sa꞉ga꞉ kudu ha꞉na꞉iba꞉le?’ \v 14 Ko꞉sega egelo꞉lo꞉ bo꞉fo꞉len kalu iliyo꞉ ene so꞉wa a꞉no꞉ ba꞉da꞉sa꞉ga꞉yo꞉, egele nenelaki a꞉la꞉sio꞉, ‘Ene so꞉wa imilig yab wema꞉yo꞉ iyayo꞉ sowalikiyo꞉ dabuno꞉ e tambo dia꞉ib. Dabun a꞉no꞉ nili dia꞉no꞉ ko꞉lo꞉ e sana soma꞉niki.’ \v 15 A꞉la꞉sa꞉la꞉sa꞉ga꞉yo꞉ iliyo꞉ e ta꞉lia꞉sa꞉ga꞉, egelo꞉ ha꞉la꞉ya sanditaki, a꞉na sana sowo꞉.” \p Ya꞉su eyo꞉ to a꞉na edakiyo꞉, kalu kegeo꞉ o꞉mo꞉wo꞉ a꞉la꞉dabu ba꞉ba꞉, “A꞉la꞉galega, hendo꞉ biso꞉ a꞉ma꞉yo꞉ egelo꞉lo꞉ bo꞉fo꞉len kalu i o꞉mo꞉wo꞉ waga dimidama꞉iba? \v 16 Hendo꞉ biso꞉ e ya꞉ga꞉yo꞉, egelo꞉lo꞉ bo꞉fo꞉len kalu a꞉no꞉ tambo yasala꞉sa꞉ga꞉, wain egelo꞉ a꞉no꞉ kalu nolbo꞉ dimia꞉ib.” Iliyo꞉ Ya꞉suwa꞉lo꞉ to sa꞉lab a꞉no꞉ da꞉da꞉sa꞉ga꞉yo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “A꞉la꞉bo꞉ mada mo꞉fa꞉la꞉doma꞉ki asulo꞉l.” \v 17 \x - \xo 20.17 \xt Song 118.22\x*A꞉la꞉sa꞉labikiyo꞉ Ya꞉su eyo꞉ iyo꞉ tigini ba꞉da꞉sa꞉ga꞉, imo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Giliyo꞉ a꞉la꞉asulufo꞉lalega, Godeya꞉ bugo꞉ amilo꞉ to sa꞉sa꞉lo꞉ we ha꞉go꞉ o꞉b ko꞉lo꞉ sio꞉wo꞉? \q1 “ ‘U ko꞉lo꞉ alo꞉ dian ililo꞉ mo꞉beakilo꞉ sandifo꞉ a꞉no꞉, \q2 o꞉go꞉ ayo꞉ halaido꞉ dofo꞉melea꞉kilo꞉ u wa꞉la꞉b ko꞉lo꞉ fa꞉la꞉dowo꞉wo꞉ o꞉m.’ \m \v 18 \x - \xo 20.18 \xt Ais 8.14-15\x*Kaluka꞉isale o꞉ba꞉le u a꞉na ifikidakilo꞉ u wa꞉l amilo꞉ tulu alilab a꞉no꞉, e kiyo꞉ go꞉go꞉bela꞉ma꞉ib. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ kaluka꞉isale o꞉ba꞉le u we tinda꞉ga꞉ e wa꞉la ti alilalikiyo꞉, u a꞉ma꞉yo꞉ e tambo mula꞉la꞉ma꞉ib.” Ya꞉su eyo꞉ imo꞉wo꞉ a꞉la꞉wido꞉. \p \v 19 Elelo꞉ wida꞉sen kalu i o꞉lia꞉ bobalo꞉ so꞉mea꞉sen misa꞉ kalu i o꞉lia꞉ma꞉yo꞉ Ya꞉suwa꞉lo꞉ bale sa꞉lab a꞉no꞉ iyo꞉ ko꞉lo꞉ sa꞉lab a꞉la꞉asulaki, iliyo꞉ Ya꞉suwo꞉ wigibo a꞉naka ta꞉lia꞉sa꞉ga꞉ mo꞉walilima꞉no꞉ asulo꞉. Ko꞉sega iliyo꞉ kaluka꞉isale kegeo꞉ a꞉no꞉ tagilaki kata꞉fo꞉. \s1 Moleyo꞉ Sisamo꞉ dimia꞉no꞉wa꞉le a꞉la꞉dabu ba꞉ba꞉ \r Madi 22.15-22, Mak 12.13-17 \p \v 20 \x - \xo 20.20 \xt Luk 11.54\x*A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ iliyo꞉ Ya꞉suwa꞉lo꞉ dimidab a꞉no꞉ bo꞉fo꞉liki, elo꞉ to sa꞉lab a꞉no꞉ ka꞉la꞉gedema꞉ki, kalu nolo꞉ a꞉na iliga꞉fo꞉. Iyo꞉ Ya꞉suwa꞉lo꞉ to widab a꞉no꞉ hendele da꞉ba꞉ni yab a꞉la꞉asuluma꞉ki go꞉, ko꞉sega iliyo꞉ Ya꞉suwa꞉lo꞉ to imilig hala sa꞉lab nowo꞉ da꞉da꞉sa꞉ga꞉yo꞉, gamani misa꞉ kaluwa꞉ dagiya dia꞉ta꞉sa꞉ga꞉, eyo꞉ Ya꞉suwo꞉ mo꞉walilima꞉ki a꞉na dimido꞉. \v 21 A꞉la꞉go꞉ko꞉lo꞉ iliyo꞉ Ya꞉sumo꞉wo꞉ a꞉la꞉dabu ba꞉ba꞉, “Widan kalu, nili asulakiyo꞉, ge to hendele sa꞉laki wida꞉sen a꞉la꞉asulo꞉. Giyo꞉ wilo꞉ kalumo꞉wo꞉lo꞉, wilo꞉ma kalumo꞉wo꞉lo꞉ man imilise a꞉la꞉ka dimida꞉sen. Godeya꞉ mano꞉ giyo꞉ digalo꞉le wida꞉sen. A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ niliyo꞉ gemo꞉wo꞉ we au dabu bo꞉do꞉l. \v 22 Niliyo꞉ Loma꞉ gamani kalu alan, Sisa o꞉mo꞉wo꞉ takis moleyo꞉ dimia꞉no꞉wo꞉ o꞉liya꞉le?” \v 23 A꞉la꞉dabu ba꞉dabiki, Ya꞉su eyo꞉ ililo꞉ madali dikidakilo꞉ dimidab a꞉no꞉ fanda ba꞉da꞉sa꞉ga꞉yo꞉, imo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, \v 24 “Loma꞉ mole us nowo꞉ nemo꞉wo꞉ walama. Mole wema꞉ wa꞉l amio꞉ abe wo꞉lokano꞉lo꞉bo꞉? A꞉la꞉ta꞉ga꞉ mole wa꞉l amilo꞉ wi sa꞉sa꞉lo꞉ a꞉no꞉ abeno꞉lo꞉bo꞉?” Iliyo꞉ a꞉ma꞉la꞉bo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Sisa eno꞉.” \v 25 A꞉la꞉sa꞉labiki, Ya꞉su eyo꞉ imo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ kelego꞉ Sisa elo꞉wo꞉, a꞉ma꞉la꞉ Sisamo꞉ dimia꞉bi. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ kelego꞉ Gode elo꞉wo꞉, a꞉ma꞉la꞉ Godemo꞉ dimia꞉bi” a꞉la꞉sio꞉. \v 26 A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ iliyo꞉ Ya꞉suwa꞉lo꞉ to kalab amilo꞉ sa꞉lab a꞉ma꞉yo꞉ e mo꞉ta꞉lia꞉no꞉ dowo꞉. Elo꞉ a꞉ma꞉la꞉lo꞉ sa꞉lab a꞉no꞉ iliyo꞉ molo asulaki hela꞉fo꞉. \s1 Sowo꞉ kaluwo꞉ dasima꞉nigab a꞉no꞉ wagama꞉iba꞉le? \r Madi 22.23-33, Mak 12.18-27 \p \v 27 Sadusi kalu iliyo꞉ tili asulakiyo꞉, sowo꞉ kaluwo꞉ a꞉ma꞉la꞉yo꞉ mada mo꞉dasima꞉ib a꞉la꞉asula꞉sen. A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ iyo꞉ nolo꞉ Ya꞉sulo꞉wa ya꞉sa꞉ga꞉ a꞉la꞉dabu ba꞉ba꞉. \v 28 \x - \xo 20.28 \xt Lo 25.5\x*“Widan kalu, mo꞉lu Mo꞉sa꞉s elo꞉ ele nimo꞉lo꞉ sa꞉sa꞉li me a꞉ma꞉yo꞉ a꞉la꞉sio꞉, ‘Kalu nowo꞉ so꞉walo꞉ mo꞉sa꞉la꞉li ka sowalega, kalu sowo꞉ a꞉ma꞉ ga sa꞉ba꞉lo꞉ a꞉no꞉, ene aowa꞉ mada dia꞉ib. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ kalu sowo꞉ a꞉ma꞉ wiyo꞉ mo꞉elema꞉ki, aowa꞉ inga sa꞉ba꞉lo꞉ a꞉no꞉ ene dia꞉sa꞉ga꞉ so꞉wa sa꞉la꞉liab a꞉no꞉, ao sowo꞉ a꞉ma꞉no꞉ doma꞉ib.’ Mo꞉sa꞉s eyo꞉ a꞉la꞉saefa꞉. \v 29 Nio꞉ a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ da꞉feaki maloloma꞉nigo꞉l. Kalu noma꞉yo꞉ kalu so꞉wayo꞉ doma꞉la꞉fo꞉ ko꞉lo꞉ sa꞉la꞉li. Ao wa꞉la꞉bo꞉ gayo꞉ di, ko꞉sega e so꞉wayo꞉ mo꞉sa꞉la꞉li ka sowo꞉. \v 30-31 Ga sa꞉ba꞉lo꞉ a꞉no꞉ wa꞉la꞉ba꞉ fa꞉s a꞉ma꞉ a꞉di, ko꞉sega elo꞉ so꞉walo꞉ mo꞉sa꞉la꞉li ka sowabiki, ao asol a꞉ma꞉yo꞉lo꞉ a꞉la꞉ka dimido꞉. Ao i doma꞉la꞉fo꞉ a꞉no꞉ tambo ga imilise a꞉no꞉ko꞉ dia꞉li ane ko꞉sega iyo꞉ tambo so꞉walo꞉ mo꞉sa꞉la꞉li ka danili. \v 32 Tif amio꞉ ga a꞉no꞉lo꞉ sowo꞉. \v 33 Kalu doma꞉la꞉fo꞉ a꞉ma꞉yo꞉ ga imilig a꞉no꞉ko꞉ dia꞉i ane. A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ kalu sowo꞉lo꞉ a꞉ma꞉la꞉ dasi alifelab ho꞉len a꞉namio꞉, ga a꞉ma꞉ indeyo꞉ o꞉b doma꞉iba?” \p \v 34 Iliyo꞉ a꞉la꞉dabu ba꞉dabiki, Ya꞉su eyo꞉ a꞉ma꞉la꞉bo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “O꞉g henfelo꞉ wena silikiyo꞉, kaluwa꞉yo꞉ gayo꞉ diaki a꞉la꞉ta꞉ga꞉ gayo꞉ kalulo꞉wa ha꞉na꞉lab. \v 35 Ko꞉sega tif amio꞉ kaluka꞉isaleyo꞉ a꞉ma꞉la꞉ dasila꞉sa꞉ga꞉lo꞉ Godeya꞉lo꞉ bo꞉fo꞉mela꞉no꞉ hen a꞉namio꞉ o꞉li mia꞉ib a꞉la꞉do꞉ asulakilo꞉ da꞉feyo꞉ kaluka꞉isale i a꞉no꞉, kaluwa꞉yo꞉ gayo꞉ mo꞉diaki, a꞉la꞉ta꞉ga꞉ gaya꞉lo꞉ kaluwo꞉ mo꞉ha꞉na꞉ib. \v 36 Mo꞉wo꞉ iyo꞉ ma꞉mula꞉ kalu sab o꞉leo꞉ngo꞉ dowaki, wa꞉kabiyo꞉ mada mo꞉soma꞉ib. Gode eyo꞉ iyo꞉ a꞉ma꞉la꞉ a꞉dasi alifa꞉ib ko꞉lo꞉, iyo꞉ Godeya꞉ so꞉wale doma꞉ib. \v 37 \x - \xo 20.37 \xt Kis 3.6\x*Ko꞉sega i amilo꞉ de wa꞉sowa sasada꞉lab malolo꞉ a꞉no꞉ Mo꞉sa꞉s eyo꞉ sa꞉sa꞉lo꞉ ko꞉lo꞉, malolo꞉ a꞉ma꞉yo꞉ sowo꞉ kaluka꞉isaleyo꞉ hendele a꞉ma꞉la꞉ a꞉dasima꞉ib a꞉la꞉li widaki go꞉. Mo꞉sa꞉s eyo꞉ malolo꞉ a꞉no꞉ sa꞉sa꞉lab amio꞉, Ablahamo꞉, Aisa꞉go꞉, Ya꞉kobo꞉ i a꞉no꞉ mo꞉lu sowo꞉ ko꞉sega, Mo꞉sa꞉s eyo꞉ Alano꞉ da꞉feakiyo꞉ a꞉la꞉sa꞉sa꞉lo꞉, ‘Ablahama꞉ Gode, Aisa꞉ga꞉ Gode, a꞉la꞉ta꞉ga꞉ Ya꞉koba꞉ Godeyo꞉’ a꞉la꞉sa꞉sa꞉lo꞉. \v 38 Gode e kalu sowo꞉ a꞉ma꞉no꞉ma. Gode e kalu mela꞉no꞉lo꞉ a꞉lab a꞉ma꞉no꞉. A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ ene kaluka꞉isale sowo꞉ a꞉no꞉ mada a꞉ma꞉la꞉ dasila꞉sa꞉ga꞉, e ha꞉ga mela꞉no꞉ mesa꞉ib.” \v 39-40 Ya꞉su eyo꞉ a꞉la꞉widabikiyo꞉, kalu kegeo꞉ a꞉no꞉ tambo tagilaki wa꞉kabiyo꞉ mo꞉dabu kedo꞉ ko꞉lo꞉, elelo꞉ wida꞉sen kalu nolba꞉yo꞉ a꞉ma꞉la꞉bo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Giyo꞉ to ko nafale sa꞉lab.” \s1 Godeya꞉lo꞉ Da꞉feyo꞉ kaluwo꞉ o꞉ba \r Madi 22.41-46, Mak 12.35-37 \p \v 41 Ya꞉su eyo꞉ imo꞉wo꞉ a꞉la꞉dabu ba꞉ba꞉, “Kalu nolba꞉yo꞉ Godeya꞉lo꞉ Da꞉feyo꞉ kalu a꞉no꞉ Da꞉ibida꞉ inso꞉ a꞉la꞉sio꞉ ko꞉lo꞉, a꞉no꞉ mo꞉wo꞉ waga asulaki sio꞉wo꞉? \v 42-43 \x - \xo 20.42-43 \xt Song 110.1\x*Gisalo꞉ bugo꞉ a꞉namio꞉ Da꞉ibid eneno꞉ a꞉la꞉sio꞉, \q1 “Gode Alan eyo꞉ ni Alanbo꞉ sa꞉lakiyo꞉, \q2 ‘Niyo꞉ gis kalu gilo꞉wo꞉ gi ha꞉g amio꞉ semo꞉ difa꞉ amio꞉, \q2 Nani bo꞉fo꞉mela꞉niki, ge ne dagi ililiba mesa꞉ni mena.’ \m \v 44 Da꞉ibid eyo꞉ Godeya꞉lo꞉ Da꞉feyo꞉ kalu a꞉no꞉ ‘ni Alan’ a꞉la꞉ da꞉feyo꞉ ko꞉lo꞉, kalu a꞉no꞉ Da꞉ibida꞉ inso꞉ka꞉ a꞉la꞉bo꞉ waga sa꞉laba꞉le?” \s1 Ya꞉su eyo꞉ hagugo꞉ towo꞉ sio꞉ \r Madi 23.1-36, Mak 12.38-40, Luk 11.37-54 \p \v 45 Kaluka꞉isale kegeo꞉ a꞉no꞉ da꞉da꞉labikiyo꞉, Ya꞉su eyo꞉ enedo꞉ tili wida꞉sen kalumo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, \v 46 “Gio꞉ elelo꞉ wida꞉sen kaluwa꞉ man a꞉no꞉ dinafa aloba꞉daki, kudu ha꞉na꞉so꞉bo. Iyo꞉ helebeso꞉go꞉ mada nafale tigilo꞉ sa꞉ga꞉lela꞉sa꞉ga꞉yo꞉, kalu nolba꞉yo꞉ e momado꞉ a꞉no꞉ ba꞉da꞉sa꞉ga꞉, iyo꞉ wabuluma꞉ki, kegea꞉sen hen a꞉na sia꞉mela꞉no꞉ asulab. Tolo꞉ wida꞉sen ayamio꞉lo꞉, ilo꞉ mesa꞉no꞉ i fofodo꞉wo꞉lo꞉ ko꞉li nafale nowa mesa꞉no꞉ asulab. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ ma꞉no꞉wo꞉ alan ma꞉niki kegeakiyo꞉, iyo꞉ kalu alando꞉ sa꞉sena mesa꞉no꞉ asulab. \v 47 Iliyo꞉ ga sa꞉ba꞉lo꞉ i a꞉no꞉ dikida꞉sa꞉ga꞉, a ililo꞉wo꞉ afale dia꞉sen. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ kalu nolba꞉yo꞉ iyo꞉ nafa kalu a꞉la꞉bo꞉ba꞉ki, Godemo꞉ dulugu sa꞉lakiyo꞉, towo꞉ sambo sa꞉la꞉sen. A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ kalu a꞉la꞉do꞉ dimida꞉lab o꞉mo꞉wo꞉ mada alan falasila꞉ma꞉ib.” \c 21 \s1 Ga sa꞉ba꞉lo꞉wa꞉ mole to꞉lolo꞉ \r Mak 12.41-44 \p \v 1 Ya꞉su e Godeya꞉ malilo꞉ aya iliki bo꞉fo꞉len amio꞉, moleyo꞉ modo꞉lo꞉ delen kaluka꞉isale iliyo꞉ ini moleyo꞉ go꞉fo꞉ amilo꞉ bobalo꞉ to꞉lola꞉len a꞉na to꞉lola꞉labi ba꞉ba꞉. \v 2 E bo꞉fo꞉len amio꞉, ga sa꞉ba꞉lo꞉ imilig noma꞉yo꞉ e wilo꞉ma ko꞉lo꞉ mole us a꞉la꞉ a꞉no꞉ko꞉ to꞉lolabi ba꞉ba꞉. \v 3 \x - \xo 21.3 \xt 2Kol 8.12\x*Ya꞉su eyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Niyo꞉ to we gimo꞉wo꞉ hendele sa꞉ma꞉nigo꞉l. Ga sa꞉ba꞉lo꞉ wema꞉lo꞉ mole to꞉lolab we, nolba꞉lo꞉ alan dimiab a꞉no꞉ e tiniab. \v 4 Kaluka꞉isale moleyo꞉ modo꞉lo꞉ delen iliyo꞉, mole ililo꞉wo꞉ alobanalia꞉ga꞉, heb alano꞉ inino꞉ dia꞉taki, heb nolo꞉ a꞉na to꞉lolab. Ko꞉sega ga sa꞉ba꞉lo꞉ eyo꞉, mole ha꞉lula꞉su enedo꞉ ma꞉no꞉ kililia꞉no꞉ delen a꞉no꞉ko꞉ tambo dia꞉sa꞉ga꞉ to꞉lolab.” \s1 Henfelo꞉ we elema꞉nigalikiyo꞉ hida꞉yo꞉wo꞉ alan fa꞉la꞉doma꞉ib \r Madi 24.1-14, Mak 13.1-13 \p \v 5 Tiliwida꞉sen kalu nolba꞉yo꞉ Godeya꞉ malilo꞉ a di a꞉no꞉ ba꞉da꞉sa꞉ga꞉yo꞉, u nafaleya꞉lo꞉ a di a꞉no꞉lia꞉, kaluka꞉isaleya꞉lo꞉ boba kelego꞉ nafale ko꞉lo꞉ a momade alifelema꞉kilo꞉ dimi a꞉no꞉lia꞉ ba꞉dakiyo꞉ nenelo꞉. Ko꞉sega Ya꞉su eyo꞉ imo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, \v 6 \x - \xo 21.6 \xt Luk 19.44\x*“O꞉go꞉do꞉ gililo꞉ ba꞉dab we, tif amio꞉ a we tambo bidi ha꞉naki, u noma꞉ wa꞉l amilo꞉ dinafa a꞉lab we aumbo꞉ mada mo꞉doma꞉ib.” \p \v 7 Ya꞉su eyo꞉ a꞉la꞉sa꞉labiki, kaluka꞉isale nolba꞉yo꞉ a꞉la꞉dabu ba꞉ba꞉, “Widan kalu, gilo꞉ sa꞉lab we ho꞉leno꞉ iga꞉sa fa꞉la꞉doma꞉iba? Ho꞉len a꞉no꞉ ko꞉na꞉ma fa꞉la꞉doma꞉nigabo꞉lo꞉b a꞉la꞉bo꞉, niliyo꞉ waga ele ba꞉ba꞉no꞉wo꞉?” \v 8 Ya꞉su eyo꞉ a꞉ma꞉la꞉ sa꞉laki, “Kalu nolba꞉lo꞉ to dikili sa꞉lab a꞉ma꞉yo꞉ gio꞉ hala tililia꞉ ha꞉nabena꞉ki, dinafa bo꞉fo꞉lubi. Mo꞉wo꞉ ni wiya a꞉la꞉ta꞉ga꞉yo꞉, kalu modo꞉wo꞉ ya꞉siakiyo꞉ ‘Godeya꞉lo꞉ Da꞉feyo꞉ kaluwo꞉ ne’ a꞉la꞉sa꞉laki, a꞉la꞉ta꞉ga꞉ ‘Ho꞉leno꞉ o꞉go꞉ fa꞉la꞉doma꞉nigab’ a꞉la꞉sa꞉lalikiyo꞉, giliyo꞉ ililo꞉ sa꞉lab a꞉no꞉ tilida꞉da꞉so꞉bo. \v 9 Gio꞉ ‘hen no o꞉lia꞉ bubo꞉wo꞉ alan fa꞉la꞉dowaka꞉’ a꞉la꞉ta꞉ga꞉ ‘kalu nolo꞉ gamani o꞉lia꞉ bubaka꞉’ a꞉la꞉bo꞉ da꞉dalikiyo꞉, gio꞉ tagila꞉so꞉bo! Mo꞉wo꞉ dimido꞉ we tamina fa꞉la꞉doma꞉ib, ko꞉sega elema꞉no꞉ ho꞉leno꞉ o꞉g a꞉namio꞉ bo꞉ebo꞉ mo꞉fa꞉la꞉doma꞉ib. \p \v 10 “Hen no amilo꞉ san o꞉lia꞉, hen no amilo꞉ san o꞉lia꞉yo꞉ gis diaki bubo꞉wo꞉ alan fa꞉la꞉dowa꞉i ha꞉na꞉ib. \v 11 Hiniyo꞉ mada alan tima꞉ib. Hen ko꞉li ko꞉lilo꞉ wenamio꞉ walafo꞉ alan fa꞉la꞉doma꞉ib a꞉la꞉ta꞉ga꞉ egelo꞉wo꞉ mo꞉fa꞉la꞉ndaliki, kaluka꞉isaleyo꞉ maiyo꞉wo꞉ alan doma꞉ib. Gio꞉ tagima꞉kiyo꞉, akin halonamio꞉ ele ba꞉ba꞉no꞉wo꞉ ko꞉li ko꞉lilo꞉ ka fa꞉la꞉doma꞉ib. \p \v 12 “Ko꞉sega kelego꞉ a꞉no꞉ semo꞉ fa꞉la꞉dowalikiyo꞉, kelego꞉ nolo꞉ tamina fa꞉la꞉doma꞉ib. Ni wiyo꞉ gili ta꞉lisab ko꞉lo꞉, kalu nolba꞉yo꞉ gio꞉ ta꞉lia꞉sa꞉ga꞉, gimo꞉wo꞉ hida꞉yo꞉wo꞉ ko꞉li ko꞉lilo꞉ dimia꞉ib. Iliyo꞉ gio꞉ Godeya꞉ tolo꞉ wida꞉sen aya mo꞉walila꞉sa꞉ga꞉, dibolowa to꞉loma꞉ib. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ gio꞉ tililia꞉ ha꞉na꞉sa꞉ga꞉, gamani misa꞉ kaluwa꞉ siwa꞉la ta꞉fo꞉liki mo꞉walilima꞉ib. \v 13 Iliyo꞉ gio꞉ mo꞉walilalikiyo꞉, gili tilidabu a꞉no꞉ imo꞉wo꞉ a꞉na fanda sa꞉ma꞉ib. \v 14-15 \x - \xo 21.14-15 \xt Luk 12.11-12\x*\x - \xo 21.14-15 \xt Ilig 6.10\x*Niyo꞉ gio꞉ mo꞉walilalikilo꞉ to sa꞉ma꞉no꞉ asulo꞉ nafale a꞉no꞉ gimo꞉ dimia꞉no꞉ ko꞉lo꞉, gili gis kalu iliyo꞉ to gililo꞉ sa꞉lab a꞉no꞉ mo꞉wa꞉la꞉ sa꞉ndaki, gililo꞉ to a꞉no꞉ a꞉ma꞉la꞉bo꞉ mo꞉sa꞉ma꞉ib. A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ gio꞉ mo꞉walilab a꞉namio꞉ o꞉b sa꞉ma꞉no꞉wa꞉le a꞉la꞉bo꞉ o꞉g wenamio꞉ kele asulakiyo꞉ to sa꞉ma꞉no꞉wo꞉ dimidalia꞉so꞉bo. \v 16 \x - \xo 21.16 \xt Madi 10.21-22\x*Gili go꞉la꞉yo꞉, go꞉wa꞉yo꞉, gaowa꞉yo꞉, so꞉lo꞉wa꞉yo꞉, a꞉la꞉ta꞉ga꞉ miliya꞉yo꞉ iliyo꞉ gio꞉ teledoma꞉ib. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ gio꞉ nolo꞉ sana soma꞉ib. \v 17 Gio꞉ ni wiyo꞉ ta꞉lisab ko꞉lo꞉, kaluka꞉isale tambowa꞉yo꞉ gimo꞉wo꞉ kulufa꞉yo꞉wo꞉ alan doma꞉ib. \v 18 Ko꞉sega gili misa꞉ fo꞉n imilig nowo꞉ mada mo꞉sulufa꞉ib. \v 19 Hida꞉yo꞉wo꞉ gilo꞉wa fa꞉la꞉dowab amio꞉, gio꞉ halaido꞉ dowa꞉i ha꞉nalikiyo꞉ mela꞉no꞉ mela꞉no꞉ dia꞉ib. \s1 Ya꞉lusalemo꞉ bidila꞉ma꞉ib \r Madi 24.15-21, Mak 13.14-19 \p \v 20 “Ko꞉sega gio꞉ gisa꞉ ame kaluwa꞉yo꞉ Ya꞉lusalemo꞉ bana gidabiki ba꞉dakiyo꞉, Ya꞉lusalemo꞉ bidila꞉ma꞉no꞉ ho꞉leno꞉ ko꞉na꞉ma fa꞉la꞉doma꞉nigab a꞉la꞉asuluma꞉ib. \v 21 Dimidab a꞉no꞉ fa꞉la꞉dowalikiyo꞉, kaluka꞉isaleyo꞉ tambo Yudia hen amilo꞉ sen a꞉no꞉ hen misio꞉ nol a꞉namida꞉ nai ha꞉na꞉sia꞉bi. Kaluka꞉isale Ya꞉lusalemdo꞉ sen a꞉no꞉ ta꞉ta꞉ga꞉ ha꞉la꞉ya ha꞉na꞉bi. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ kaluka꞉isale ha꞉la꞉ amilo꞉ sen a꞉no꞉ a꞉ma꞉la꞉ amisa꞉n usamio꞉ tina꞉so꞉bo. \v 22 \x - \xo 21.22 \xt Jer 5.29, 46.10, Hos 9.7\x*Ho꞉len we, Godeya꞉ enedo꞉ wa꞉dema꞉no꞉ ho꞉leno꞉ o꞉m ko꞉lo꞉, Godeya꞉ ene to sa꞉sa꞉lo꞉ a꞉no꞉ tambo ilili alitaki, kelego꞉ a꞉no꞉ fa꞉la꞉doma꞉ib. \v 23 Ho꞉len a꞉namio꞉ ka꞉isale so꞉walo꞉ alela꞉sen o꞉lia꞉, so꞉wamo꞉lo꞉ bolo꞉ mea꞉lab ka꞉isale a꞉no꞉lia꞉yo꞉, mada halaido꞉ doma꞉ib. Mo꞉wo꞉ hen wenamio꞉ hida꞉yo꞉wo꞉ alan fa꞉la꞉dowaki, Gode eyo꞉ kaluka꞉isale wemo꞉ gadiakiyo꞉ falasila꞉ma꞉ib. \v 24 \x - \xo 21.24 \xt Song 79.1, Kala 11.2\x*Gis kalu iliyo꞉ iyo꞉ helebesi sambowa꞉ sana soma꞉ib. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ nolo꞉ ta꞉lia꞉sa꞉ga꞉ madali nanog dima꞉ki, heno꞉ tambo ami tililia꞉ ha꞉na꞉sima꞉ib. Yu kaluma iliyo꞉ Ya꞉lusalem amisa꞉no꞉ wa꞉la꞉ sa꞉nda꞉liki eleno꞉, ho꞉len imo꞉lo꞉ bo꞉fo꞉melea꞉kilo꞉ da꞉feyo꞉ a꞉no꞉ edaliki elema꞉ib. \s1 Kalule Dowo꞉wo꞉ mia꞉ib \r Madi 24.29-31, Mak 13.24-27 \p \v 25 \x - \xo 21.25 \xt Ais 13.10, Ese 32.7, Joel 2.31, Kala 6.12-13\x*“Ho꞉len a꞉namio꞉ ofo꞉, eleyo꞉, a꞉la꞉ta꞉ga꞉ tamino꞉ a꞉namio꞉ ele ba꞉ba꞉no꞉ ko꞉li ko꞉lilo꞉wo꞉ fa꞉la꞉doma꞉ib. Henfelo꞉ wenamio꞉ so꞉lu ho꞉n gomo꞉ alan dibidaki, fowo꞉ alan doma꞉ib ko꞉lo꞉, kaluka꞉isale tambowo꞉ babale dowaki kele asuluma꞉ib. \v 26 Kaluka꞉isaleyo꞉ kelego꞉ o꞉b fa꞉la꞉doma꞉nigaba꞉le a꞉la꞉li kele asulakiyo꞉, alan tagilaki habaya soma꞉ib. Mo꞉wo꞉ akin amilo꞉ kelego꞉ da꞉lab a꞉no꞉ tambo ida꞉li alifelema꞉ib. \v 27 \x - \xo 21.27 \xt Dan 7.13, Madi 26.64, Kala 1.7\x*O꞉g ho꞉len a꞉namio꞉ Kalule Dowo꞉ e, halaido꞉ o꞉lia꞉ ho꞉len fo꞉fo꞉lesodo꞉ alan o꞉lia꞉ kola꞉ wa꞉la yalikiyo꞉, kaluka꞉isaleya꞉yo꞉ ini siya꞉ ba꞉ba꞉ib. \v 28 Dimido꞉ ko꞉li ko꞉lilo꞉ a꞉no꞉ mo꞉mo꞉da fa꞉la꞉dowalikiyo꞉, gililo꞉ ga꞉li sili alitakilo꞉ gasilia꞉no꞉wo꞉ ko꞉na꞉ma dowaliki auma꞉ib ko꞉lo꞉, gio꞉ dinafa kagafo꞉liki alolo bo꞉fo꞉lubi.” \s1 Alona꞉iya bale sio꞉ \r Madi 24.32-35, Mak 13.28-31 \p \v 29 Ya꞉su eyo꞉ to nowo꞉ bale sa꞉laki a꞉la꞉sio꞉, “Gio꞉ alona꞉i o꞉lia꞉ i nol o꞉lia꞉ a꞉no꞉ tambo asuluma. \v 30 I fo꞉s ho꞉giyo꞉ fa꞉la꞉dowab amio꞉, gio꞉ ba꞉da꞉sa꞉ga꞉yo꞉, ho꞉len a꞉no꞉ imo doma꞉no꞉wo꞉ ko꞉na꞉ma fa꞉la꞉doma꞉nigab a꞉la꞉asula꞉sen. \v 31 O꞉leaumbo꞉ nilo꞉ so꞉lo꞉l a꞉no꞉ hendele fa꞉la꞉dowaliki ba꞉dakiyo꞉, gio꞉ Godeya꞉lo꞉ bo꞉fo꞉mela꞉no꞉ ho꞉len a꞉no꞉ ko꞉na꞉ma dowab a꞉la꞉asuluma꞉ib. \v 32 Niyo꞉ gimo꞉wo꞉ hendele so꞉lo꞉l. Kaluka꞉isale o꞉gdo꞉ sab we semo꞉sowo꞉ o꞉elenka, nilo꞉ so꞉lo꞉l we hendele fa꞉la꞉doma꞉nigab. \v 33 Henfelo꞉ o꞉lia꞉ akin o꞉lia꞉yo꞉ kelege doma꞉ib, ko꞉sega ni towo꞉ mada mo꞉kelegema꞉ib. \s1 Dinafa yasita꞉bi \p \v 34-35 “Gio꞉ ginina꞉ma꞉la꞉yo꞉ dinafa bo꞉fo꞉lubi. Gio꞉ aluna꞉ ho꞉n na꞉sa꞉ga꞉lo꞉ no꞉nolakilo꞉ dimidan man a꞉no꞉lia꞉, a꞉la꞉ta꞉ga꞉ gili do꞉mo꞉wa꞉lo꞉ tili doma꞉no꞉ kele asulan man a꞉no꞉lia꞉yo꞉, gili asulo꞉ amio꞉ go꞉lulia꞉sa꞉ga꞉ dia꞉foma꞉kiyo꞉ asula꞉so꞉bo. Gio꞉ ko꞉lo꞉ a꞉la꞉dimidalega, dafa amilo꞉ walalan o꞉leaumbo꞉, ho꞉len a꞉no꞉ gilo꞉ amio꞉ a꞉la꞉ka fa꞉la꞉doma꞉ib. Ho꞉len a꞉no꞉ kaluka꞉isale henfelo꞉ wilo꞉ sab a꞉namio꞉ tambo fa꞉la꞉doma꞉ib. \v 36 A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ gio꞉ ho꞉leno꞉ tambowo꞉ yasi siliki bo꞉fo꞉lubi. Gio꞉ hida꞉yo꞉ fa꞉la꞉doma꞉nigab a꞉no꞉ tambo tininila꞉sa꞉ga꞉ ga꞉li doma꞉ki, a꞉la꞉ta꞉ga꞉ Kalule Dowo꞉ e siwa꞉l amio꞉ mo꞉sendelowa kagama꞉ki, giliyo꞉ Godemo꞉ dulugu sa꞉la꞉lubi.” Ya꞉su eyo꞉ imo꞉wo꞉ a꞉la꞉wido꞉. \p \v 37 Ho꞉leno꞉ tambo amio꞉ Ya꞉su eyo꞉ Godeya꞉ malilo꞉ ayamio꞉ to mano꞉ wida꞉sen. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ ho꞉leno꞉ tambo ga꞉lo dowab amio꞉, e a꞉ma꞉la꞉ ha꞉na꞉sa꞉ga꞉, nuluwo꞉ e O꞉lif misio꞉ a꞉na doma꞉ni ha꞉na꞉sen. \v 38 Ho꞉leno꞉ tambo kea꞉foleyo꞉ kaluka꞉isaleyo꞉ Ya꞉suwa꞉lo꞉ Godeya꞉ malilo꞉ ayamilo꞉ to man widab a꞉no꞉ da꞉ba꞉ni ya꞉sen. \c 22 \s1 Yudas eyo꞉ Ya꞉suwo꞉ teledoma꞉no꞉ a꞉la꞉saefa꞉ \r Madi 26.1-5,14-16, Mak 14.1,2,10-11, Yo꞉n 11.45-53 \p \v 1 Falawa Mosolo꞉ dowo꞉fa꞉ sagalo꞉ ho꞉len a꞉no꞉, nowo꞉ wiyo꞉ Tinio꞉ Asulo꞉ Ma꞉no꞉ ho꞉len, a꞉no꞉ ko꞉na꞉ma fa꞉la꞉dowo꞉. \v 2 Godemo꞉lo꞉ bobalo꞉ so꞉mea꞉sen misa꞉ kalu i o꞉lia꞉ elelo꞉ wida꞉sen kalu i o꞉lia꞉ma꞉yo꞉, kaluka꞉isaleyo꞉ tagilaki, Ya꞉suwo꞉ ta꞉lia꞉sa꞉ga꞉ sa꞉mba꞉niki togo꞉ wo꞉no꞉le kedo꞉. \v 3 \x - \xo 22.3 \xt Yo꞉n 13.2,27\x*Yudas Iskaliot e Ya꞉suwa꞉lo꞉ tili widan kalu nowo꞉ e ko꞉lo꞉, o꞉g a꞉namio꞉ Sa꞉da꞉na꞉yo꞉ eya tina꞉sa꞉ga꞉ dowo꞉. \v 4 Yudas e ha꞉na꞉sa꞉ga꞉, bobalo꞉ so꞉mea꞉sen misa꞉ kalu i o꞉lia꞉ da꞉la꞉di kalu malilo꞉ alo꞉ bo꞉fo꞉lowan ilo꞉ a꞉na fa꞉la꞉dota꞉ga꞉, elo꞉ Ya꞉su teledoma꞉no꞉wo꞉ a꞉na nenelo꞉. \v 5 Iyo꞉ Yudas elo꞉ to saetab a꞉no꞉ da꞉da꞉sa꞉ga꞉ sagalakiyo꞉, moleyo꞉ emo꞉wo꞉ dimia꞉no꞉ dinali sio꞉. \v 6 Yudas eyo꞉ towo꞉ i o꞉lia꞉ saetakiyo꞉, eyo꞉ Ya꞉suwo꞉ kalu noldo꞉ma ina꞉li dowab ami teledoma꞉no꞉ a꞉la꞉li togo꞉ keda꞉li elen. \s1 Tinio꞉ Asulo꞉ Ma꞉no꞉wo꞉ dimidaifa꞉ni ane \r Madi 26.17-25, Mak 14.12-21, Yo꞉n 13.21-30 \p \v 7 \x - \xo 22.7 \xt Kis 12.1-27\x*Falawa Mosolo꞉ Dowo꞉fa꞉ sagala꞉sen ho꞉len a꞉namio꞉, Isolael so꞉lo꞉ tambowa꞉yo꞉ sibi inso꞉wo꞉ ina꞉li ina꞉lila꞉ sa꞉nda꞉sen ko꞉lo꞉, ho꞉len a꞉no꞉ a꞉na fa꞉la꞉dowo꞉. \v 8 A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ Ya꞉su eyo꞉ Bida o꞉lia꞉ Yo꞉n dia꞉yo꞉ iliga꞉takiyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Nio꞉ Tinio꞉ Asulo꞉ Ma꞉no꞉ a꞉no꞉ ma꞉no꞉ ko꞉lo꞉ dimidaefa꞉ni, ga꞉go꞉ tamina hamana.” \v 9 A꞉la꞉sa꞉labiki emo꞉wo꞉ a꞉la꞉dabu ba꞉ba꞉, “Giyo꞉ naino꞉ ma꞉no꞉wo꞉ o꞉ba dimidaefoma꞉ki asulaba?” \v 10-11 A꞉la꞉sa꞉labiki eyo꞉ a꞉la꞉mo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Ga꞉go꞉ ha꞉na꞉sa꞉ga꞉ Ya꞉lusalem amisa꞉na tinakiyo꞉, kalu nowo꞉ ho꞉no꞉ go꞉fo꞉ ami wasulia꞉ga꞉ dia꞉ha꞉na꞉lena a꞉na galilia꞉ib. Ga꞉go꞉ e ha꞉nab au kudu ha꞉na꞉sa꞉ga꞉yo꞉, e a usa tinalikiyo꞉, gaino꞉ alo꞉ biso꞉mo꞉wo꞉ a꞉la꞉sa꞉la꞉bi, ‘Widan kaluwa꞉ sa꞉lakiyo꞉, “Niyo꞉ no꞉no꞉ndo꞉ tili wida꞉sen kalu o꞉lia꞉lo꞉ Tinio꞉ Asulo꞉ Ma꞉no꞉ ma꞉no꞉wo꞉ ayo꞉ galala꞉ o꞉bamida꞉ ma꞉no꞉wa꞉le?” a꞉la꞉dabu ba꞉da꞉bika꞉labe.’ \v 12 Gaino꞉ a꞉la꞉sa꞉lalikiyo꞉, eyo꞉ galala꞉ alan wa꞉l amilo꞉ nowo꞉, mesa꞉no꞉ kelego꞉wo꞉ tambolo꞉ da꞉lab a꞉no꞉ ga꞉gbo꞉ walama꞉ib ko꞉lo꞉, ga꞉go꞉ a꞉na dimidalia꞉bi.” \v 13 Ya꞉suwa꞉lo꞉ to sa꞉lab a꞉no꞉ da꞉da꞉sa꞉ga꞉yo꞉, a꞉la꞉yo꞉ a꞉na ha꞉na꞉sa꞉ga꞉yo꞉, Ya꞉su elo꞉ a꞉la꞉mo꞉lo꞉ sio꞉ aumbo꞉ hendele fa꞉la꞉dowo꞉ ko꞉lo꞉, a꞉la꞉ma꞉yo꞉ Tinio꞉ Asulo꞉ Ma꞉no꞉ ma꞉no꞉wo꞉ a꞉na dimidalia꞉ga꞉ elen. \s1 Ya꞉su Asulo꞉ Ma꞉no꞉ nan man a꞉no꞉ mo꞉mo꞉do꞉ \r Madi 26.26-30, Mak 14.22-26, 1Kol 11.23-25 \p \v 14 Tinio꞉ Asulo꞉ Ma꞉no꞉ ma꞉no꞉wo꞉ ofa꞉siyo꞉ fa꞉la꞉dowabiki, Ya꞉su o꞉lia꞉ enedo꞉ iliga꞉felo꞉ kalu i o꞉lia꞉yo꞉ ma꞉no꞉ ma꞉ni sen. \v 15 A꞉na silikiyo꞉, Ya꞉su eyo꞉ imo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Ne hida꞉yo꞉wo꞉ o꞉dia꞉no꞉ ilikiyo꞉, Tinio꞉ Asulo꞉ Ma꞉no꞉ we gi o꞉lia꞉yo꞉ sagala꞉li siliki ma꞉no꞉wo꞉ alan asulab. \v 16 Niyo꞉ gimo꞉wo꞉ hendele so꞉lo꞉l. Niyo꞉ ma꞉no꞉ we wa꞉kabiyo꞉ mo꞉naki, ma꞉no꞉ a꞉ma꞉ ha꞉go꞉ hendeleyo꞉ kalaba fa꞉la꞉dowa꞉sa꞉ga꞉, Godeya꞉lo꞉ bo꞉fo꞉mela꞉no꞉ ho꞉len a꞉namio꞉, Tinio꞉ Asulo꞉ Ma꞉no꞉ ma꞉no꞉ a꞉na ma꞉no꞉.” \v 17 Ya꞉su eyo꞉ a꞉la꞉sa꞉la꞉sa꞉ga꞉yo꞉, wain ho꞉n wasuwo꞉ imilise nowo꞉ dia꞉sa꞉ga꞉, Godemo꞉ mada o꞉m a꞉la꞉sa꞉la꞉sa꞉ga꞉yo꞉, imo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Gio꞉ we dia꞉sa꞉ga꞉ sagama. \v 18 Mo꞉wo꞉ niyo꞉ to we hendele so꞉lo꞉l. Ne wain ho꞉no꞉ wa꞉kabiyo꞉ mo꞉mo꞉no꞉ka a꞉la꞉ga꞉, Godeya꞉lo꞉ bo꞉fo꞉mela꞉no꞉ ho꞉len a꞉no꞉ fa꞉la꞉dowaliki a꞉na ma꞉no꞉.” \v 19 A꞉la꞉sa꞉la꞉sa꞉ga꞉yo꞉ Ya꞉su eyo꞉ ma꞉n so꞉fa꞉ nowo꞉ dia꞉sa꞉ga꞉, Godemo꞉ mada o꞉m a꞉la꞉sa꞉la꞉sa꞉ga꞉, ma꞉n a꞉no꞉ enedo꞉ tili wida꞉sen kalumo꞉ goloso꞉go꞉. A꞉no꞉ dimiaki a꞉la꞉sio꞉, “Ma꞉n we no꞉no꞉n do꞉mo꞉wo꞉ o꞉m. Ni do꞉mo꞉ we gi asuwa꞉foma꞉ki dimio꞉l ko꞉lo꞉, giliyo꞉ ne asula꞉likiyo꞉ a꞉la꞉dimida꞉lubi.” \v 20 A꞉la꞉ta꞉ga꞉ iyo꞉ ma꞉no꞉ na꞉sa꞉ga꞉yo꞉, Ya꞉su eyo꞉ o꞉leauka dimidakiyo꞉, wain ho꞉n wasu a꞉no꞉ dia꞉sa꞉ga꞉, imo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Wain ho꞉n we Gode elo꞉ ho꞉gi dinali saefa꞉yo꞉ o꞉m. Ni ho꞉bo꞉ ko꞉lo꞉ gi asuwa꞉foma꞉kilo꞉ tulu alifelab wema꞉yo꞉ Godeya꞉lo꞉ to dinali saefa꞉ a꞉no꞉ halale alitakigab. \v 21 \x - \xo 22.21 \xt Song 41.9, Yo꞉n 13.21-22\x*Ko꞉sega bo꞉ba! Nelo꞉ teledoma꞉ib kalu a꞉ma꞉ dagiyo꞉ ne o꞉lia꞉ i fofodo꞉ wa꞉l wena dia꞉fo꞉labi so꞉lo꞉l. \v 22 Kalule Dowo꞉ e tamin amilo꞉ Godeya꞉lo꞉ dinali saefa꞉ au kudu ha꞉na꞉ib. Ko꞉sega wai, kalu elo꞉ teledowab a꞉no꞉ hida꞉yo꞉wo꞉ alan dia꞉ib.” \v 23 A꞉la꞉sa꞉labiki, enedo꞉ tili wida꞉sen kalu iliyo꞉ egele nenelakiyo꞉, kalu we abe dimidama꞉nigaba꞉le a꞉la꞉nenelo꞉. \fig Ya꞉su eyo꞉ Tinio꞉ Asulo꞉ Ma꞉no꞉wo꞉ enedo꞉ iliga꞉felo꞉ kalu o꞉lia꞉ siliki mo꞉no꞉.|alt="The Last Supper" src="IB04149_gr.tif" size="col" copy="Farid Faadil © Biblica, Inc. Used with permission. All rights reserved worldwide." ref="22.14-23" \fig* \s1 Alandeyo꞉ o꞉b doma꞉iba꞉le a꞉laki iyo꞉ towa꞉yo꞉ kego꞉ \p \v 24 \x - \xo 22.24 \xt Luk 9.46\x*Ya꞉suwa꞉ ene tili wida꞉sen kalu i a꞉no꞉ usa alobanatakiyo꞉, “ni wenamio꞉ wabulun alandeyo꞉ abe dia꞉nigaba꞉le” a꞉la꞉likiyo꞉ egelebo꞉ towa꞉yo꞉ kego꞉. \v 25 \x - \xo 22.25 \xt Madi 20.25-27, Mak 10.42-45\x*A꞉la꞉gabiki Ya꞉su eyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Henfelo꞉ wenamio꞉ misa꞉ kalu alan iyo꞉ iwalu dowaki, kaluka꞉isale inido꞉wo꞉ halaido꞉ bo꞉fo꞉len. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ inina꞉ma꞉la꞉yo꞉ ‘noldo꞉ asuwa꞉ta꞉sen kalu’ a꞉la꞉sa꞉la꞉sen. \v 26 \x - \xo 22.26 \xt Madi 23.11, Mak 9.35\x*Ko꞉sega giliyo꞉ man o꞉leo꞉ngo꞉wo꞉ kudu ha꞉na꞉so꞉bo. Kalu nowo꞉ gi usamio꞉ kalu alande doma꞉no꞉ asulalega, e ha꞉ga dowan kalu doma. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ misa꞉ kalu doma꞉no꞉ asulalega, e nanogdo꞉ dian kalu o꞉ngo꞉ dowa꞉lubi. \v 27 \x - \xo 22.27 \xt Yo꞉n 13.12-15\x*Kalu alandeyo꞉ o꞉ba? Ma꞉no꞉lo꞉ na꞉sen kalu o꞉ma꞉le mo꞉ nanog dian kalu ma꞉no꞉lo꞉ so꞉mea꞉sen o꞉ma꞉le? Wa꞉la꞉bo꞉ ma꞉no꞉lo꞉ na꞉sen kalu o꞉m. Ko꞉sega ne gi o꞉lia꞉ silikiyo꞉, nanogdo꞉ dian kalu o꞉ngo꞉ so꞉l. \p \v 28 “Nelo꞉ hida꞉yo꞉lo꞉ dia꞉lab amilo꞉ kagaya꞉labo꞉ gi o꞉m. \v 29 Dowa꞉yo꞉ kaluka꞉isalelo꞉ bo꞉fo꞉mela꞉no꞉ halaido꞉ a꞉no꞉ nemo꞉lo꞉ dimi o꞉leaumbo꞉, niyo꞉lo꞉ bo꞉fo꞉mela꞉no꞉ halaido꞉ a꞉no꞉ gimo꞉ dimio꞉l. \v 30 \x - \xo 22.30 \xt Madi 19.28\x*Nilo꞉ bo꞉fo꞉mela꞉no꞉ ho꞉len a꞉namio꞉, gio꞉ wilo꞉ dowaki, ma꞉no꞉wo꞉ ne o꞉lia꞉ siliki maiya꞉ki, niyo꞉ halaido꞉wo꞉ dimio꞉l. O꞉g a꞉namio꞉ gio꞉ ina꞉lila꞉ misa꞉ kalulo꞉ sa꞉sen i fofodo꞉ wa꞉l a꞉na siliki, Isolael so꞉lo꞉ kugula꞉fo꞉ a꞉no꞉ gili bo꞉fo꞉liki mo꞉walilima꞉kiyo꞉, halaido꞉wo꞉ gimo꞉ dimio꞉l.” \s1 Bida eyo꞉ Ya꞉suwo꞉ gola ba꞉ba꞉ib \r Madi 26.31-35, Mak 14.27-31, Yo꞉n 13.36-38 \p \v 31 Ya꞉su eyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Saimon, Saimon, ge dabuma. Kaluwa꞉lo꞉ da꞉si beb dila꞉sa꞉ga꞉lo꞉ sanditan o꞉leaumbo꞉, Sa꞉da꞉na꞉ eyo꞉ gio꞉ da꞉fe ba꞉ba꞉no꞉ a꞉la꞉liki Godemo꞉wo꞉ dabu ba꞉ba꞉. \v 32 \x - \xo 22.32 \xt Yo꞉n 17.15\x*Ko꞉sega Bida ge tilidabuwo꞉ mo꞉sulufo꞉ ti hamana꞉ki, niyo꞉ ge o꞉ma dulugu sio꞉. Ge nelo꞉wa a꞉ma꞉la꞉ nodola꞉sa꞉ga꞉, giyo꞉ gao i nolo꞉ asuwa꞉taki halale alita꞉bi.” \v 33 A꞉la꞉sa꞉labiki Bida eyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Alan, ne ge o꞉lia꞉ dibolo amilo꞉ ha꞉na꞉no꞉wo꞉, a꞉la꞉ta꞉ga꞉ ge o꞉lia꞉lo꞉ soma꞉no꞉wo꞉ ne dimidalia꞉ga꞉ so꞉l.” \v 34 Ya꞉su eyo꞉ a꞉ma꞉la꞉bo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Bida, niyo꞉ gemo꞉wo꞉ hendele sa꞉ma꞉nigo꞉l. O꞉g nulu wenamio꞉ gogonowo꞉ o꞉ganama꞉no꞉ o꞉lalikiyo꞉, giyo꞉ ne mo꞉asulo꞉ a꞉la꞉bo꞉ otalen sa꞉ma꞉ib.” \p \v 35 \x - \xo 22.35 \xt Luk 9.3, 10.4\x*A꞉la꞉ta꞉ga꞉ Ya꞉su eyo꞉ imo꞉wo꞉ a꞉la꞉dabu ba꞉ba꞉, “Tamin amio꞉ niyo꞉ gio꞉ to walama꞉kiyo꞉, moleyo꞉, aso꞉, budiyo꞉lo꞉ aundo꞉ma iliga꞉fo꞉ a꞉namio꞉, gio꞉ kelego꞉wo꞉ aundo꞉malo꞉ elo꞉dowo꞉wo꞉?” Iliyo꞉ “A aundo꞉ma” a꞉la꞉sio꞉. \v 36-37 \x - \xo 22.36-37 \xt Ais 53.12\x*Ya꞉su eyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Godeya꞉ bugo꞉ amio꞉ towo꞉ a꞉la꞉sa꞉sa꞉lo꞉, ‘Kaluka꞉isaleya꞉yo꞉ e elelo꞉ o꞉go꞉sa꞉sen kalu o꞉ngo꞉ ba꞉ba꞉’ a꞉la꞉sa꞉sa꞉lo꞉. To dinali sio꞉ a꞉no꞉ ne sio꞉ ko꞉lo꞉, o꞉go꞉ hendele nelo꞉ amio꞉ fa꞉la꞉doma꞉nigab. A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ o꞉go꞉ gio꞉ moleyo꞉ da꞉lalega, mole a꞉no꞉ dia꞉ha꞉na꞉bi. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ aso꞉ da꞉lalega, a꞉no꞉lo꞉ dia꞉ha꞉na꞉bi. Gio꞉ helebesi sambowo꞉ aundo꞉malalega, go꞉no꞉n helebeso꞉g wa꞉l amilo꞉ sa꞉ga꞉lan a꞉no꞉ kililia꞉sa꞉ga꞉, helebesiyo꞉ a꞉na dia꞉bi.” \v 38 Enedo꞉ tili wida꞉sen kalu iliyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Alan, giyo꞉ nilido꞉ helebesi sambo a꞉la꞉ ta꞉liso꞉l we bo꞉ba.” A꞉la꞉sa꞉labiki, Ya꞉su eyo꞉, “A꞉no꞉ o꞉li” a꞉la꞉sio꞉. \s1 O꞉lif misio꞉wa dulugu sio꞉ \r Madi 26.36-46, Mak 14.32-42 \p \v 39 Ya꞉suwo꞉ O꞉lif misio꞉ a꞉namilo꞉ ha꞉na꞉sen o꞉leaumbo꞉, e amisa꞉no꞉ ta꞉ta꞉sa꞉ga꞉ a꞉na ha꞉nakiyo꞉, enedo꞉ tili wida꞉sen kalu iyo꞉ e kudu ane. \v 40 E ha꞉na꞉sa꞉ga꞉ a꞉na fa꞉la꞉dowakiyo꞉, imo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Gio꞉ da꞉fe ba꞉dab amio꞉ sulufo꞉ tinabena꞉ki, Godemo꞉ dulugu sa꞉la꞉lubi.” \v 41 Iyo꞉ ta꞉ta꞉ga꞉ ha꞉na꞉sa꞉ga꞉yo꞉, e ko꞉na꞉ma anib a꞉naka gulalu siliki, dulugu sa꞉laki a꞉la꞉sio꞉, \v 42 “Dowa, giyo꞉ a꞉la꞉dimidama꞉no꞉ asulalega, hida꞉yo꞉ nilo꞉ dia꞉nigab ko giyo꞉ dila꞉bi. Ko꞉sega nilo꞉ asulab aumbo꞉ mo꞉kudu ha꞉naki, gilo꞉ asulab auka dimida꞉bi.” \p \v 43 Ya꞉su eyo꞉ a꞉la꞉sa꞉labikiyo꞉, ma꞉mul kaluwo꞉ Hebene a꞉la꞉ta꞉ga꞉ elo꞉wa handalowaki, e a꞉na halale alitaki asufa꞉. \v 44 Ya꞉suwo꞉ hida꞉yo꞉wo꞉ mada alan iliki, halaido꞉ dulugu sa꞉la꞉lab amio꞉, ene ha꞉fa꞉fo꞉ ho꞉bo꞉ o꞉ngo꞉ dudaki hena ti ali. \v 45 E dulugu sa꞉la꞉sa꞉ga꞉ dasilia꞉ga꞉yo꞉, enedo꞉ tili wida꞉sen kalulo꞉wa a꞉ma꞉la꞉ fa꞉la꞉dowaki ba꞉ba꞉ amio꞉, iyo꞉ nofolo꞉wo꞉ alan dowa꞉sa꞉ga꞉, kele asulakiyo꞉, halaido꞉lo꞉ma dowabiki, fufulufo꞉lena ba꞉ba꞉. \v 46 Eyo꞉ ba꞉da꞉sa꞉ga꞉yo꞉, imo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Gio꞉ wangabi alifo꞉leya? Gio꞉ dasima. Gio꞉ da꞉fe ba꞉dab amio꞉ sulufo꞉ tinabena꞉ki, Godemo꞉ dulugu sama.” \s1 Yudas eyo꞉ Ya꞉suwo꞉ teledowo꞉ \r Madi 26.47-56, Mak 14.43-50, Yo꞉n 18.3-11 \p \v 47 Ya꞉suwo꞉ to a꞉no꞉ sa꞉la꞉len amio꞉, kaluwo꞉ modo꞉ ko꞉lo꞉ a꞉na fa꞉la꞉dowo꞉. Yudaso꞉, Ya꞉su elo꞉ tili wida꞉sen kugula꞉fo꞉ a꞉no꞉, nowo꞉ e ko꞉lo꞉ kalu i a꞉no꞉ e tililia꞉ga꞉ mio꞉. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ Yudas e Ya꞉suwo꞉ mimila꞉ma꞉niki, elo꞉ a꞉na fa꞉la꞉dowo꞉. \v 48 Ko꞉sega Ya꞉su eyo꞉ emo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Yudas, giyo꞉ Kalule Dowo꞉ e mimilaki teledowaya?” \p \v 49 Enedo꞉ tili wida꞉sen kalu nolba꞉yo꞉ Ya꞉su amilo꞉ dimidama꞉nigab a꞉no꞉ fanda ba꞉dakiyo꞉ emo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Alan giyo꞉ niliyo꞉ helebesi sambo wema꞉ iyo꞉ yasala꞉ma꞉ki asulaya?” \v 50 A꞉la꞉sa꞉la꞉sa꞉ga꞉yo꞉, nolba꞉yo꞉ bobalo꞉ so꞉mea꞉sen misa꞉ kaluwa꞉ nanog dian kaluwo꞉ helebesi a꞉ma꞉ yamelaki, ka꞉la꞉n ililib amilo꞉ a꞉no꞉ gede to꞉lolo꞉. \v 51 Ko꞉sega Ya꞉su eyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Wa꞉kabiyo꞉ a꞉la꞉bo꞉ dimida꞉so꞉bo!” A꞉la꞉sa꞉la꞉sa꞉ga꞉yo꞉ eyo꞉ kalu a꞉ma꞉ ka꞉la꞉na golabiki, e falele alifa꞉. \p \v 52 Bobalo꞉ so꞉mea꞉sen misa꞉ kalu iyo꞉lo꞉, malilo꞉ alo꞉ bo꞉fo꞉lowan da꞉la꞉di misa꞉ kalu iyo꞉lo꞉, Yu ko꞉go꞉do꞉ kalu i o꞉lia꞉ma꞉yo꞉ Ya꞉suwo꞉ ta꞉lia꞉ni mio꞉ ko꞉lo꞉ eyo꞉ imo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Gilido꞉ helebesi sambo o꞉lia꞉, digau o꞉lia꞉ dia꞉mio꞉ we, ne gamani o꞉lia꞉lo꞉ buban kalu o꞉ngo꞉ a꞉labiki ta꞉lia꞉ni mio꞉wo꞉? \v 53 Ho꞉leno꞉ tambowo꞉ ne gi o꞉lia꞉ Godeya꞉ malilo꞉ aya dowa꞉sen, ko꞉sega giliyo꞉ ne mo꞉ta꞉liale. Ko꞉sega sololi a꞉ma꞉ halaido꞉wa꞉yo꞉ o꞉g we bo꞉fo꞉labikiyo꞉, gililo꞉ dimidama꞉no꞉ ho꞉len we, o꞉g wenaka fa꞉la꞉dowabi gab.” \s1 Bida eyo꞉ Ya꞉suwo꞉ gola ba꞉ba꞉ \r Madi 26.57,58,69-75, Mak 14.53,54,66-72, Yo꞉n 18.12-18,25-27 \p \v 54 \x - \xo 22.54 \xt Mak 14.53-54\x*Iliyo꞉ Ya꞉suwo꞉ ta꞉lia꞉sa꞉ga꞉ ina꞉li tililia꞉ga꞉, bobalo꞉ so꞉mea꞉sen misa꞉ kaluwa꞉ a usa tililia꞉gane. A꞉la꞉gabikiyo꞉, Bidayo꞉ ili fa꞉sa kudu ha꞉nakiyo꞉, ha꞉lu ko꞉na꞉ dowa꞉i ane. \v 55 Kaluka꞉isale nolba꞉yo꞉ deyo꞉ baya gida꞉sa꞉ga꞉, iyo꞉ de go꞉la꞉li a꞉na sen ko꞉lo꞉, Bida elo꞉ ya꞉ga꞉, i o꞉lia꞉ sen. \v 56 Nanog dian ga nowo꞉ Bidayo꞉ de ho꞉wa sabi ba꞉da꞉sa꞉ga꞉yo꞉, e dinafa sikudu ba꞉dakiyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Kalu we Ya꞉su o꞉lia꞉lo꞉ dowa꞉seno꞉ nowo꞉ e.” \v 57 Ko꞉sega Bida eyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Ga ge hala sa꞉lab. Kaluko ne mo꞉asulo꞉.” \v 58 Ha꞉lu o꞉la꞉ga꞉ kalu noma꞉yo꞉ e ba꞉da꞉ga꞉yo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Ge hendele Ya꞉sulo꞉ gasalo꞉ eleno꞉ nowo꞉ geka꞉.” Ko꞉sega Bida eyo꞉ a꞉ma꞉la꞉ sa꞉laki, “Kalu, ko nemalo꞉ka꞉” a꞉la꞉sio꞉. \v 59 Ofa꞉si imilise nowo꞉ o꞉dota꞉ga꞉yo꞉, noma꞉yo꞉ halale sa꞉laki a꞉la꞉sio꞉, “Kalu we Ga꞉lili kalu ko꞉lo꞉ e hendele Ya꞉su o꞉lia꞉lo꞉ dowa꞉seno꞉ nowo꞉ e.” \v 60 Bida eyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Gilo꞉ sa꞉labko, ne mada babalab.” A꞉la꞉ o꞉sa꞉la꞉len ami, wigibo a꞉naka gogonowo꞉ a꞉na go꞉no꞉. \v 61 A꞉no꞉ fa꞉la꞉dowabikiyo꞉, Alan e nodola꞉sa꞉ga꞉, Bidayo꞉ a꞉na tigini ba꞉ba꞉. O꞉g a꞉namio꞉ Bida e Ya꞉suwa꞉lo꞉ to tamin amilo꞉ emo꞉lo꞉ sio꞉ a꞉no꞉ a꞉asulo꞉, “O꞉go꞉ gogonowo꞉ o꞉ganama꞉nigab a꞉namio꞉, giyo꞉ ne mo꞉asulo꞉ka꞉ a꞉la꞉bo꞉ otalen sa꞉ma꞉ib” a꞉la꞉sio꞉. \v 62 Bidayo꞉ a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ kele asulakiyo꞉, ha꞉la꞉ya ha꞉na꞉sa꞉ga꞉ mada ya꞉lo꞉. \fig Bida eyo꞉ nanog dian gamo꞉wo꞉, Ya꞉suwo꞉ ne mo꞉asulo꞉ a꞉la꞉sio꞉.|alt="Peter denies Jesus" src="IB04158_gr.tif" size="col" copy="Farid Faadil © Biblica, Inc. Used with permission. All rights reserved worldwide." ref="22.55-62" \fig* \s1 Ya꞉suwo꞉ dio꞉ge sa꞉laki yame tandeo꞉ \r Madi 26.67,68, Mak 14.65 \p \v 63 Da꞉la꞉di kalu Ya꞉sulo꞉ bo꞉fo꞉lab iliyo꞉ Ya꞉su e dio꞉ge sa꞉la꞉liki yame tandea꞉len. \v 64 Iliyo꞉ e siyo꞉ helebeso꞉ga꞉ mele alita꞉ga꞉yo꞉, emo꞉wo꞉ dio꞉ge sa꞉laki, “Kalu gelo꞉ sa꞉ndabko giyo꞉ ho꞉le ba꞉daki wiyo꞉ sama” a꞉la꞉sa꞉la꞉li elen. \v 65 A꞉la꞉ta꞉ga꞉ iliyo꞉ e dio꞉ge sa꞉lakiyo꞉, to mogago꞉ ko꞉li ko꞉lilo꞉wo꞉ emo꞉wo꞉ modo꞉ sa꞉la꞉len. \s1 Ganisolo kalu iliyo꞉ Ya꞉sumo꞉ dabu ba꞉ba꞉ \r Madi 26.59-66, Mak 14.55-64, Yo꞉n 18.19-24 \p \v 66 Kea꞉fo ho꞉letabikiyo꞉, bobalo꞉ so꞉mea꞉sen misa꞉ kalu i o꞉lia꞉, elelo꞉ wida꞉sen kalu i o꞉lia꞉yo꞉, Yu amilo꞉ ko꞉go꞉do꞉ ganisolo a꞉la꞉do꞉ sa꞉la꞉sen a꞉no꞉ a꞉na kegeo꞉. Ya꞉suwo꞉ tililia꞉ ha꞉na꞉ga꞉, ini ganisololo꞉wa ta꞉taki, iliyo꞉ emo꞉wo꞉ a꞉la꞉dabu ba꞉ba꞉. \v 67 \x - \xo 22.67 \xt Yo꞉n 3.12\x*“Godeya꞉lo꞉ Da꞉feyo꞉ kaluwo꞉ gelalega, giyo꞉ nimo꞉wo꞉ sama.” Ya꞉su eyo꞉ imo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “To a꞉no꞉ niyo꞉ gimo꞉wo꞉ so꞉lo꞉loga, giliyo꞉ nilo꞉ sa꞉lab a꞉no꞉ mo꞉tilida꞉ba꞉ib. \v 68 A꞉la꞉ta꞉ga꞉ niyo꞉ gimo꞉wo꞉ dabu bo꞉do꞉loga, giliyo꞉ a꞉ma꞉la꞉bo꞉ mo꞉sa꞉ma꞉ib. \v 69 \x - \xo 22.69 \xt Ilig 7.56\x*O꞉g wena a꞉la꞉ta꞉ga꞉yo꞉, Kalule Dowo꞉ e, Gode Halaido꞉lelo꞉ a꞉lab a꞉ma꞉ ene dagi ililiba mesa꞉ib.” \p \v 70 A꞉la꞉sa꞉labiki iliyo꞉ tambo emo꞉wo꞉ a꞉la꞉dabu ba꞉ba꞉, “A꞉la꞉go꞉ko꞉lo꞉ Godeya꞉ ene inso꞉ a꞉no꞉ geya꞉le?” Ya꞉su eyo꞉ a꞉ma꞉la꞉bo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Gilido꞉ sa꞉lab ko꞉m.” \v 71 A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ iliyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Niliyo꞉ kalu nolbo꞉ a꞉fanda sa꞉ma꞉ni mena a꞉la꞉bo꞉ waga ho꞉le kegenema꞉no꞉wo꞉? Ene mego꞉f amilo꞉ sa꞉lab a꞉no꞉ nio꞉ dabu ko꞉m.” \c 23 \s1 Failat eyo꞉ Ya꞉suwo꞉ mo꞉walilo꞉ \r Madi 27.1-2,11-14, Mak 15.1-5, Yo꞉n 18.28-38 \p \v 1 Yu amilo꞉ ganisolo kalu iyo꞉ tambo ha꞉na꞉sa꞉ga꞉, Ya꞉suwo꞉ Failatdo꞉wa tililia꞉gane. \v 2 Iliyo꞉ Ya꞉sumo꞉ diga꞉lilaki, Failatbo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Kalu wema꞉yo꞉ nili gamaniyo꞉ wa꞉la꞉ sanama꞉ki kaluka꞉isaleya꞉ asulo꞉wo꞉ e da꞉galifelabi ba꞉ba꞉. Niliyo꞉ takis mole Sisamo꞉lo꞉ dimia꞉sen a꞉no꞉ e ka꞉la꞉sen. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ e sa꞉lakiyo꞉ e Godeya꞉lo꞉ Da꞉feyo꞉ kalu dowaki, nili misa꞉ kalu alano꞉ eka꞉” a꞉la꞉sio꞉. \v 3 Failat eyo꞉ Ya꞉sumo꞉wo꞉ a꞉la꞉dabu ba꞉ba꞉, “Ge Yu kaluka꞉isale a꞉ma꞉ misa꞉ kalu alano꞉ geya꞉le?” Ya꞉suwa꞉ a꞉ma꞉la꞉ sa꞉laki, “Go꞉no꞉n gio꞉sa sa꞉lale.” \v 4 A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ Failat eyo꞉ bobalo꞉ so꞉mea꞉sen misa꞉ kalu i o꞉lia꞉ kaluka꞉isale kegeo꞉ nol o꞉lia꞉mo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Niyo꞉ kalu we mo꞉walilima꞉no꞉wo꞉ elo꞉ hala dimido꞉ nowo꞉ mo꞉bo꞉do꞉l.” \v 5 Ko꞉sega iliyo꞉ towo꞉ halaido꞉ sa꞉lakiyo꞉, “Kalu wema꞉yo꞉ to mano꞉ Yudia heno꞉ tambo widakiyo꞉, Ga꞉lili hen a꞉na a꞉la꞉ta꞉ga꞉ amisa꞉n wena yakiyo꞉ kaluka꞉isaleya꞉ asulo꞉wo꞉ tambo da꞉galifelaki wido꞉.” \s1 Ya꞉suwo꞉ Ha꞉lodo꞉wa tililia꞉gane \p \v 6 Failatdo꞉ to a꞉no꞉ da꞉dakiyo꞉, “e Ga꞉lili kaluwa꞉le” a꞉la꞉dabu ba꞉ba꞉. \v 7 \x - \xo 23.7 \xt Luk 3.1\x*O꞉g ho꞉len a꞉namio꞉, Ha꞉lod e Ya꞉lusalem a꞉na sen ko꞉lo꞉, Failat eyo꞉ Ya꞉suwo꞉ Ha꞉lod elo꞉ bo꞉fo꞉lab hen a꞉na a꞉la꞉ta꞉ga꞉ mio꞉lo꞉b a꞉la꞉asulakiyo꞉, eyo꞉ Ya꞉suwo꞉ Ha꞉lod elo꞉wa iliga꞉fo꞉. \p \v 8 Tamin amio꞉ Ha꞉lod eyo꞉ Ya꞉suwo꞉ bo꞉bo꞉losa꞉ a꞉la꞉asula꞉len. Ya꞉suwa꞉lo꞉ dimida꞉len a꞉no꞉ e dabu ko꞉lo꞉, Ya꞉su elo꞉ molo ha꞉na꞉no꞉ dimidab nowo꞉ e mada ba꞉ba꞉no꞉ a꞉la꞉asulo꞉. A꞉la꞉go꞉ko꞉lo꞉ Ha꞉lod eyo꞉ Ya꞉suwo꞉ ba꞉dakiyo꞉, e sagalo꞉wo꞉ alan dowo꞉. \v 9 Eyo꞉ Ya꞉sumo꞉wo꞉ modo꞉ dabu ba꞉da꞉i ane ko꞉sega Ya꞉su eyo꞉ a꞉ma꞉la꞉bo꞉ mo꞉sio꞉. \v 10 Bobalo꞉ so꞉mea꞉sen misa꞉ kalu i o꞉lia꞉ elelo꞉ wida꞉sen kalu i o꞉lia꞉yo꞉ aniba kagafo꞉likiyo꞉, Ya꞉sumo꞉ diga꞉lilakiyo꞉ halaido꞉ sa꞉la꞉len. \v 11 Ha꞉lod o꞉lia꞉ ene da꞉la꞉di kalu i o꞉lia꞉ma꞉yo꞉ Ya꞉suwo꞉ digagadaki, dio꞉ge sio꞉. A꞉la꞉dimidakiyo꞉ helebeso꞉g sambo nafale a꞉no꞉ eya kalita꞉ga꞉, a꞉ma꞉la꞉ Failatdo꞉wa iliga꞉fo꞉. \v 12 Tamin amio꞉ Ha꞉lod o꞉lia꞉ Failat dia꞉yo꞉ gis elen ko꞉sega o꞉g ho꞉len a꞉namio꞉ a꞉la꞉yo꞉ mili dowo꞉. \fig Ha꞉lod e sagala꞉sa꞉ga꞉, Ya꞉sumo꞉wo꞉ modo꞉ dabu ba꞉da꞉i ane.|alt="Herod questions Jesus" src="IB04162_gr.tif" size="col" copy="Farid Faadil © Biblica, Inc. Used with permission. All rights reserved worldwide." ref="23.8-9" \fig* \s1 Kaluka꞉isale iliyo꞉ Ya꞉suwo꞉ sana soma a꞉la꞉sio꞉ \r Madi 27.15-26, Mak 15.6-15, Yo꞉n 18.39–19.16 \p \v 13 Failat eyo꞉ bobalo꞉ so꞉mea꞉sen misa꞉ kalu o꞉lia꞉ Yuwa꞉ misa꞉ kalu o꞉lia꞉ kaluka꞉isaleyo꞉ tambo ho꞉le kegea꞉sa꞉ga꞉, imo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, \v 14 “Gili sa꞉lakiyo꞉, kalu wema꞉yo꞉ gamaniyo꞉ wa꞉la꞉ sanama꞉kiyo꞉, kaluka꞉isaleya꞉ asulo꞉wo꞉ e da꞉galifela꞉sen ko꞉lo꞉ wena tililia꞉ mio꞉. Niyo꞉ gili si wa꞉l amio꞉ e dinafa fanda kedo꞉ ko꞉sega gililo꞉ elo꞉ hala dimido꞉ sio꞉ a꞉no꞉ ne mo꞉wo꞉ mo꞉ba꞉ba꞉. \v 15 A꞉la꞉ta꞉ga꞉ Ha꞉lod eyo꞉lo꞉ a꞉la꞉ba꞉da꞉sa꞉ga꞉, e a꞉ma꞉la꞉ nilo꞉wa iliga꞉fo꞉. Gio꞉ bo꞉ba! Kalu we sana soma꞉no꞉wo꞉, elo꞉ hala dimido꞉ nowo꞉ mada aundo꞉ma. \v 16-17 A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ niyo꞉ e sa꞉nda꞉la꞉ga꞉ sili alifa꞉nigo꞉l.” \f + \fr 23.16-17 \ft Asulo꞉ kalu nolba꞉yo꞉ Luk eyo꞉ to nolo꞉ a꞉kudu sa꞉sa꞉lo꞉ a꞉la꞉asulo꞉, ko꞉lo꞉ a꞉no꞉ we ko꞉lo꞉ sa꞉lab. “Ini man amio꞉, Tinio꞉ Asulo꞉ Ma꞉no꞉ ma꞉no꞉ ho꞉len a꞉namio꞉, misa꞉ kalu eyo꞉ dibolo kalu imilise nowo꞉ sili alita꞉sen.” Ko꞉sega asulo꞉ kalu nolba꞉yo꞉ to a꞉no꞉ Luk elo꞉ mo꞉sa꞉sa꞉lo꞉ a꞉la꞉asulo꞉. \f* \p \v 18 Kaluka꞉isale kegeo꞉ a꞉ma꞉yo꞉ ua halale tandeaki a꞉la꞉sio꞉, “Kalu we sana soma! Balabaso꞉ sili alifoma!” \v 19 Amisa꞉n wenamio꞉ Balabas eyo꞉ gamani kalu o꞉lia꞉lo꞉ babuma꞉no꞉wo꞉ e mo꞉mo꞉da꞉sa꞉ga꞉, kalu nowo꞉ e sana sowo꞉ ko꞉lo꞉, e dibolowa disalifo꞉len. \v 20 Failat eyo꞉ Ya꞉suwo꞉ sili alifa꞉no꞉ a꞉la꞉asulakiyo꞉, kaluka꞉isale iyo꞉ asulo꞉ a꞉no꞉ dima꞉ki, towo꞉ wa꞉ka halaido꞉ sio꞉. \v 21 Ko꞉sega iliyo꞉ ho꞉le sa꞉la꞉liki, “E i malana aluma! E i malana sana soma!” a꞉la꞉ halale sa꞉la꞉len. \v 22 Failat eyo꞉ kaluka꞉isale imo꞉wo꞉ asolo꞉ wa꞉ka a꞉la꞉sio꞉, “E sana soma꞉no꞉wo꞉ mo꞉wo꞉ ha꞉? Elo꞉ hala dimido꞉wo꞉ o꞉ba? Kalu we sana soma꞉no꞉wo꞉, elo꞉ hala dimido꞉ nowo꞉ niyo꞉ mo꞉bo꞉do꞉l. A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ niyo꞉ e sa꞉nda꞉la꞉ga꞉ sili alifa꞉nigo꞉l.” \v 23 Ko꞉sega kaluka꞉isale iliyo꞉ Ya꞉su e i malana sana soma a꞉la꞉liki mada halale ho꞉le sa꞉la꞉la꞉ga꞉, ililo꞉ to sio꞉ a꞉ma꞉yo꞉ Failato꞉ tinio꞉. \v 24 A꞉la꞉gabiki Failat eyo꞉ asulo꞉ ilido꞉ a꞉no꞉ dia꞉sa꞉ga꞉, ililo꞉ to sa꞉lab o꞉leauka dimidama꞉no꞉ a꞉la꞉saefa꞉. \v 25 Kaluka꞉isale iliyo꞉ Failat emo꞉wo꞉ gamani kalu o꞉lia꞉lo꞉ buba꞉likilo꞉ kalulo꞉ sana sowo꞉ dibolo amilo꞉ disa꞉ a꞉no꞉ sili alifoma꞉ki, dabu ba꞉ba꞉ ko꞉lo꞉, eyo꞉ kalu a꞉no꞉ ga꞉li sili alifa꞉. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ Failat eyo꞉ Ya꞉su e amio꞉ ililo꞉ asulab o꞉leau dimidama꞉ki ta꞉fo꞉. \s1 Ya꞉suwo꞉ i malana sana sowo꞉ \r Madi 27.32-44, Mak 15.21-32, Yo꞉n 19.17-27 \p \v 26 Da꞉la꞉di kalu iliyo꞉ Ya꞉suwo꞉ tililia꞉ ha꞉nab amio꞉, Sailini kalu nowo꞉, Saimon, e ilaboda꞉ a꞉la꞉ta꞉ga꞉ ya꞉lena galiliakiyo꞉, iliyo꞉ e ta꞉lia꞉sa꞉ga꞉, Ya꞉suwa꞉ fa꞉sa ha꞉nakiyo꞉, ene i malan a꞉no꞉ dia꞉hamana꞉ki, kelena꞉ wa꞉la difa꞉. \v 27 Kaluka꞉isale modo꞉wo꞉ Ya꞉su kudu ha꞉naki, ka꞉isale modo꞉ nolo꞉ e ko꞉lo꞉ nofolaki ya꞉la꞉li ha꞉na꞉sio꞉. \v 28 Ya꞉su e a꞉ma꞉la꞉ bale ba꞉dakiyo꞉ imo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Ya꞉lusalem ka꞉isale gio꞉, ne asulakiyo꞉ ya꞉la꞉so꞉bo. Gio꞉ ginino꞉ a꞉la꞉ta꞉ga꞉ ginin so꞉wayo꞉ ko꞉lo꞉ asulaki ya꞉lima. \v 29 \x - \xo 23.29 \xt Luk 21.23\x*Tif amio꞉ hida꞉yo꞉ alano꞉ fa꞉la꞉dowalikiyo꞉, kaluka꞉isale iliyo꞉ a꞉la꞉sa꞉ma꞉ib, ‘Ga faino, so꞉walo꞉ma dowakilo꞉ bolo꞉ mo꞉mia꞉lab a꞉no꞉ ga꞉li dowaki, mada nafale mesa꞉ib.’ \v 30 \x - \xo 23.30 \xt Hos 10.8, Kala 6.16\x*Ho꞉len a꞉namio꞉ hida꞉yo꞉ a꞉ma꞉yo꞉ iyo꞉ mo꞉dima꞉ki, iliyo꞉ misio꞉mo꞉wo꞉ a꞉la꞉sa꞉ma꞉ib, ‘Ge nili wa꞉la gulu alilaki yasalema.’ \v 31 Mo꞉wo꞉ i ho꞉ndo꞉ dowo꞉ ho꞉len wenamio꞉, iliyo꞉ man mogago꞉ we dimidab ko꞉lo꞉, tif amio꞉ i odo꞉ dowab amio꞉, iliyo꞉ waga dimidama꞉iba꞉le?” Ya꞉su eyo꞉ imo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉. \p \v 32 Mogago꞉lo꞉ dimida꞉sen kalu a꞉la꞉ nowo꞉ Ya꞉su o꞉lia꞉ sana soma꞉ki tililia꞉gane. \v 33 Iyo꞉ ha꞉na꞉sa꞉ga꞉, Hen Misa꞉ki a꞉la꞉do꞉ sa꞉lab a꞉na fa꞉la꞉dota꞉ga꞉yo꞉, Ya꞉suwo꞉ i malana alu alifa꞉. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ mogago꞉lo꞉ dimida꞉sen kalu a꞉la꞉yo꞉, nowo꞉ ililib doba꞉da꞉, nowo꞉ fo꞉fo꞉doloba꞉da꞉ a꞉la꞉alu alifa꞉. \v 34 \x - \xo 23.34 \xt Song 22.18, Ais 53.12\x*A꞉la꞉ta꞉ga꞉ Ya꞉su eyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Do, ililo꞉ nemo꞉lo꞉ dimidab a꞉no꞉ iyo꞉ mo꞉asulakigab ko꞉lo꞉, giyo꞉ ililo꞉ dimidab a꞉no꞉ halaki ga꞉lilema” a꞉la꞉sio꞉. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ iliyo꞉ Ya꞉suwa꞉ helebeso꞉g a꞉no꞉ heb heb a꞉la꞉bo꞉ abe dia꞉nigaba꞉le a꞉la꞉liki ibuwo꞉ a꞉na heyo꞉. \p \v 35 \x - \xo 23.35 \xt Song 22.7-8\x*Kaluka꞉isale kegeo꞉ i a꞉no꞉ bo꞉fo꞉likiyo꞉, Yu misa꞉ kalu iliyo꞉ Ya꞉suwo꞉ dio꞉ge sa꞉laki a꞉la꞉sio꞉, “Eyo꞉ kaluka꞉isale nolo꞉ asuwa꞉ta꞉sen ko꞉lo꞉, e Godeya꞉lo꞉ Da꞉feyo꞉ kalu hendele dowo꞉ kibo꞉bowo꞉, enena꞉ma꞉la꞉yo꞉ o꞉li asuwa꞉fabe.” \v 36-37 \x - \xo 23.36-37 \xt Song 69.21\x*Da꞉la꞉di kalu iliyo꞉lo꞉ Ya꞉su e dio꞉ge sio꞉. Iliyo꞉ wain ho꞉n sesedo꞉ a꞉no꞉ emo꞉ dimiakiyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Ge hendele Yuwa꞉ misa꞉ kalu alano꞉lalega, go꞉no꞉na꞉ma꞉la꞉yo꞉ asuwa꞉foma” a꞉la꞉sio꞉. \v 38 A꞉la꞉ta꞉ga꞉ iliyo꞉ i banaleya sa꞉sa꞉lakiyo꞉, \sc “Yu kaluka꞉isaleya꞉ Misa꞉ Kalu Alandeyo꞉ we”\sc* a꞉la꞉liki sa꞉sa꞉la꞉sa꞉ga꞉, e misa꞉ wa꞉ldo꞉ a꞉na alu alifa꞉. \p \v 39 Mogago꞉lo꞉ dimida꞉sen kalu e o꞉lia꞉lo꞉ alu imili noma꞉yo꞉ Ya꞉suwo꞉ digagade sa꞉laki a꞉la꞉sio꞉, “Godeya꞉lo꞉ Da꞉feyo꞉ kaluwo꞉ geya꞉? O꞉ngo꞉lalega giyo꞉ go꞉no꞉na꞉ma꞉la꞉yo꞉ asuwa꞉taki, na꞉no꞉lo꞉ asuwa꞉foma” a꞉la꞉sio꞉. \v 40 Ko꞉sega mogago꞉lo꞉ dimida꞉sen kalu nodolo꞉ alu a꞉ma꞉yo꞉ kalu o꞉mo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Ge hala sa꞉lab. A꞉la꞉bo꞉ sa꞉la꞉so꞉bo! Kalu we soma꞉no꞉ saefa꞉ o꞉leaumbo꞉ gelo꞉ soma꞉no꞉ saefa꞉ ko꞉lo꞉, ge Gode ba꞉ba꞉no꞉wo꞉ mo꞉tagilaba? \v 41 Mo꞉wo꞉ na꞉no꞉ digalo꞉ mo꞉walilaki, naindo꞉ man hala dimido꞉ o꞉leauka, iliyo꞉lo꞉ falasilakiyo꞉ a꞉la꞉ka dimidab. Ko꞉sega kalu wema꞉yo꞉ hala imilig nowo꞉ mada mo꞉dimido꞉.” \v 42 A꞉la꞉ta꞉ga꞉ eyo꞉ Ya꞉sumo꞉ sa꞉laki, “Ya꞉su ge misa꞉ kalu alande fa꞉la꞉dowalikiyo꞉, giyo꞉ ne mada asula꞉bi.” \v 43 A꞉la꞉sa꞉labiki Ya꞉su eyo꞉ emo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Niyo꞉ gemo꞉wo꞉ hendele so꞉lo꞉l. O꞉go꞉ ge ne o꞉lia꞉ Godeya꞉ ene sagalema꞉no꞉ hena mesa꞉no꞉” a꞉la꞉sio꞉. \s1 Ya꞉suwo꞉ sowo꞉ \r Madi 27.45-56, Mak 15.33-41, Yo꞉n 19.28-30 \p \v 44-45 \x - \xo 23.44-45 \xt Hibu 6.19-20, 10.19-20\x*Disi dowabiki, ofa꞉ ho꞉leno꞉ aundo꞉ma dowo꞉ ko꞉lo꞉, hen a꞉no꞉ tambo sololiya꞉ go꞉lula꞉ta꞉ga꞉lo꞉ eleno꞉, ga꞉lo ofa꞉siyo꞉ asola dowabi edo꞉. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ helebeso꞉g ko꞉lo꞉ Godeya꞉ malilo꞉ ayamilo꞉ dehedo꞉ a꞉no꞉ usa ba꞉da꞉i tinda꞉ga꞉ asula꞉. \v 46 O꞉g a꞉namio꞉ Ya꞉su eyo꞉ ogolo ho꞉le sa꞉lakiyo꞉, “Dowa, ni mela꞉no꞉ mamayo꞉ gi dagiya dia꞉to꞉l.” A꞉no꞉ satakiyo꞉, ha꞉fo꞉wo꞉ a꞉na siliga꞉fo꞉. \p \v 47 Da꞉la꞉dilo꞉ bo꞉fo꞉lowan kalu e kelego꞉ fa꞉la꞉dowab a꞉no꞉ ba꞉da꞉sa꞉ga꞉yo꞉, Godeya꞉ wiyo꞉ duludaki, “Kalu we hendele digalo꞉ kalulo꞉b” a꞉la꞉sio꞉. \v 48 Kaluka꞉isale ba꞉ba꞉nikilo꞉ kegeo꞉ a꞉no꞉ tambo kelego꞉ fa꞉la꞉dowab a꞉no꞉ ba꞉da꞉sa꞉ga꞉, a꞉ma꞉la꞉ aya ha꞉na꞉siakiyo꞉, iyo꞉ nofolo꞉wo꞉ alan dowaki ini fo꞉ga ta꞉li dosda꞉li ane. \v 49 Ko꞉sega kaluka꞉isale Ya꞉sulo꞉ asulo꞉ a꞉no꞉lia꞉, ka꞉isale Ga꞉lili a꞉la꞉ta꞉ga꞉lo꞉ elo꞉ kudu mio꞉ a꞉no꞉lia꞉yo꞉ iyo꞉ tambo kelego꞉ fa꞉la꞉dowab a꞉no꞉ ha꞉lu ko꞉na꞉ iliki bo꞉fo꞉len. \fig Disi dowabiki hen a꞉no꞉ tambo sololiya꞉ go꞉lula꞉.|alt="Cross and darkness" src="IB04166_gr.tif" size="col" copy="Farid Faadil © Biblica, Inc. Used with permission. All rights reserved worldwide." ref="23.44-49" \fig* \s1 Ya꞉suwo꞉ u no꞉no꞉wa difa꞉ \r Madi 27.57-61, Mak 15.42-47, Yo꞉n 19.38-42 \p \v 50-51 Yudia hen a꞉namilo꞉ Alimatea amisa꞉n kalu nowo꞉ ene wiyo꞉ Yosa꞉b. E digalo꞉ nafale kalu ko꞉lo꞉ e Godeya꞉lo꞉ bo꞉fo꞉mela꞉no꞉ ho꞉len a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ fa꞉la꞉dowab ba꞉ba꞉no꞉ sagala꞉liki yasisen. Yu amilo꞉ ganisolo kalu nowo꞉ e ko꞉sega ganisolo kalu ililo꞉ to saetab a꞉no꞉ eyo꞉ o꞉lika꞉ a꞉la꞉bo꞉ mo꞉sa꞉la꞉sa꞉ga꞉, ililo꞉ dimida꞉len a꞉namio꞉lo꞉ eyo꞉ o꞉lila꞉bo꞉ mo꞉asulo꞉. \v 52 Yosa꞉b e Failatdo꞉wa ha꞉na꞉sa꞉ga꞉yo꞉, Ya꞉suwa꞉ do꞉mo꞉wo꞉ dia꞉no꞉ a꞉la꞉liki dabu ba꞉ba꞉ni ane. \v 53 A꞉la꞉ta꞉ga꞉yo꞉ Ya꞉suwa꞉ do꞉mo꞉ i malan amilo꞉ alu a꞉no꞉ eyo꞉ tagalia꞉ tinda꞉sa꞉ga꞉, helebeso꞉g nafale a꞉ma꞉ boboda꞉sa꞉ga꞉yo꞉, u no꞉no꞉ kalu sowo꞉lo꞉ semo꞉dia꞉ta꞉sen a꞉na difa꞉. \v 54 O꞉g a꞉namio꞉ Ha꞉fo꞉lo꞉ Dowan ho꞉len a꞉namilo꞉ dimidaefa꞉no꞉ ho꞉leno꞉ dowo꞉ ko꞉lo꞉, Ha꞉fo꞉lo꞉ Dowan ho꞉leno꞉ ko꞉na꞉ma fa꞉la꞉doma꞉nigab. \p \v 55 Yosa꞉b eyo꞉ Ya꞉suwa꞉ do꞉mo꞉wo꞉ dia꞉ha꞉nab amio꞉, ka꞉isale Ga꞉lili a꞉la꞉ta꞉ga꞉lo꞉ Ya꞉sulo꞉ kudu mio꞉ iyo꞉ Yosa꞉ba꞉ fa꞉sa kudu ha꞉naki, u no꞉no꞉ o꞉lia꞉, Ya꞉suwa꞉ do꞉mo꞉wo꞉ waga dia꞉taba꞉le a꞉la꞉liki ba꞉ba꞉ni ane. \v 56 \x - \xo 23.56 \xt Kis 20.10, Lo 5.14\x*Ba꞉da꞉sa꞉ga꞉yo꞉ iyo꞉ a꞉ma꞉la꞉ aya ha꞉na꞉sa꞉ga꞉, mundo꞉ nafa kelego꞉ o꞉lia꞉ wa ho꞉n o꞉lia꞉yo꞉, Ya꞉suwa꞉ do꞉mo꞉wa dia꞉fa꞉no꞉ a꞉la꞉ta꞉ga꞉ dimidali. Ko꞉sega Ha꞉fo꞉lo꞉ Dowan ho꞉len a꞉no꞉ fa꞉la꞉dowabikiyo꞉, iyo꞉ ele saefa꞉ a꞉no꞉ kudu ha꞉naki, ha꞉fo꞉ dowo꞉. \c 24 \s1 Ya꞉su e a꞉ma꞉la꞉ dasi \r Madi 28.1-10, Mak 16.1-8, Yo꞉n 20.1-10 \p \v 1 Doma꞉ kea꞉fo ho꞉le bidab amio꞉, ka꞉isale i a꞉no꞉ u no꞉no꞉lo꞉wa ha꞉nakiyo꞉, mundo꞉ kelego꞉ ililo꞉ dimidaefa꞉ a꞉no꞉ dia꞉gane. \v 2 Iyo꞉ ha꞉na꞉ga꞉, u no꞉no꞉lo꞉wa fa꞉la꞉dowaki ba꞉ba꞉yo꞉, u alana꞉lo꞉ tog amilo꞉ ifa꞉ a꞉no꞉ fo꞉fo꞉gololia꞉ga꞉ aniba difa꞉ya ba꞉ba꞉. \v 3 Ko꞉sega iyo꞉ usa tina꞉sa꞉ga꞉yo꞉, Alan Ya꞉suwa꞉ do꞉mo꞉wo꞉ mo꞉ba꞉ba꞉. \v 4 Iyo꞉ moda꞉li asula꞉liki a꞉na kagafo꞉len amio꞉, kalu a꞉la꞉ helebeso꞉g fo꞉fo꞉lesodo꞉lo꞉ sa꞉ga꞉lo꞉ a꞉no꞉ wigibo a꞉naka ilo꞉ elen aniba handalowo꞉ \v 5 Iyo꞉ tagio꞉ alan dowaki, gumisi alifo꞉labiki, kalu a꞉la꞉ma꞉yo꞉ imo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Gio꞉ kalu mela꞉no꞉lo꞉ a꞉labo꞉, sowo꞉ daido꞉lo꞉ amio꞉ kelema꞉ni mio꞉wo꞉ mo꞉wo꞉ ha꞉? \v 6 \x - \xo 24.6 \xt Luk 9.22\x*E wiyo꞉ aundo꞉ma. E a꞉ma꞉la꞉ dasi. Eyo꞉ gegele Ga꞉lili silikilo꞉ sio꞉wo꞉ asuluma. \v 7 ‘Kalule Dowo꞉ e kalu noma꞉yo꞉ tele dowalikiyo꞉, mogago꞉lo꞉ dimida꞉sen kalu iliyo꞉ e ta꞉lia꞉sa꞉ga꞉ i malana alu alifa꞉ib ko꞉sega ho꞉len asol dowab amio꞉ e a꞉ma꞉la꞉ dasima꞉ib.’” \v 8 A꞉la꞉sa꞉labiki ka꞉isale iliyo꞉ Ya꞉suwa꞉lo꞉ to sio꞉ a꞉no꞉ wa꞉ka a꞉asulo꞉. \v 9 Iyo꞉ u no꞉no꞉lo꞉ a꞉na a꞉la꞉ta꞉ga꞉ a꞉ma꞉la꞉ ha꞉na꞉sa꞉ga꞉yo꞉, kelego꞉ a꞉namilo꞉ fa꞉la꞉dowo꞉ a꞉no꞉ tambo iliga꞉felo꞉ kalu kelen a꞉la꞉fo꞉ i o꞉lia꞉ kaluka꞉isale nol o꞉lia꞉mo꞉ sio꞉. \v 10 Ka꞉isale iliga꞉felo꞉ kalumo꞉lo꞉ tolo꞉ malolo꞉ a꞉no꞉ we. Malia Magdala, Yoana, Ya꞉ma꞉sa꞉ ano Malia, a꞉la꞉ta꞉ga꞉ ka꞉isale egeledo꞉ aneyo꞉ i o꞉m. \v 11 Ko꞉sega iliga꞉felo꞉ kalu iliyo꞉ ka꞉isale ilido꞉ to sa꞉lab a꞉no꞉ o꞉ngo꞉ma sa꞉lab a꞉la꞉asulaki, iyo꞉ mo꞉tilidabu. \v 12 Ko꞉sega Bida e dasilia꞉ga꞉, u no꞉no꞉lo꞉wa nai ane. A꞉na fa꞉la꞉dota꞉ga꞉yo꞉, e waseseta꞉ga꞉ ha꞉la꞉li ba꞉ba꞉ amio꞉, helebeso꞉g deko꞉ delena ba꞉ba꞉. Ba꞉da꞉sa꞉ga꞉yo꞉, e a꞉ma꞉la꞉ ha꞉nakiyo꞉, o꞉b fa꞉la꞉dowo꞉wa꞉le a꞉la꞉liki kele asula꞉li ane. \fig Bida eyo꞉ Ya꞉suwo꞉ a꞉ma꞉la꞉ dasilia꞉ganeya ba꞉ba꞉.|alt="Peter in empty tomb" src="IB04170_gr.tif" size="col" copy="Farid Faadil © Biblica, Inc. Used with permission. All rights reserved worldwide." ref="24.12" \fig* \s1 A꞉la꞉yo꞉ Emeus toga ane \r Mak 16.12,13 \p \v 13 O꞉g a꞉namio꞉, tili wida꞉sen kalu a꞉la꞉ nowo꞉ Emeus amisa꞉n a꞉na ha꞉na꞉ni ane. Ya꞉lusalem a꞉la꞉ta꞉ga꞉ Emeus fa꞉la꞉doma꞉no꞉ ha꞉nab amio꞉ ofa꞉siyo꞉ a꞉la꞉ o꞉ngo꞉ ha꞉na꞉sen. \v 14 A꞉la꞉yo꞉ toga ha꞉nakiyo꞉, kelego꞉ tambo a꞉namilo꞉ fa꞉la꞉dowo꞉ a꞉no꞉ nenela꞉i ane. \v 15 A꞉la꞉yo꞉ to a꞉no꞉ nenela꞉i ha꞉nabiyo꞉, Ya꞉su eneko꞉ a꞉la꞉lo꞉wa fa꞉la꞉dota꞉ga꞉ egele ane. \v 16 Ko꞉sega a꞉la꞉ma꞉ siyo꞉ kalifa꞉ ko꞉lo꞉, kalu we Ya꞉sulo꞉b a꞉la꞉bo꞉ mo꞉fanda ba꞉ba꞉. \p \v 17 A꞉la꞉ta꞉ga꞉ eyo꞉ a꞉la꞉mo꞉wo꞉ a꞉la꞉dabu ba꞉ba꞉, “Ga꞉go꞉ ha꞉nakilo꞉ to sa꞉lab ko, o꞉b nenela꞉i ha꞉naya?” A꞉la꞉dabu ba꞉ba꞉ amio꞉, a꞉la꞉yo꞉ ha꞉na꞉leno꞉ kagatabiyo꞉, nofolo꞉wo꞉ alan elena ba꞉ba꞉. \v 18 Kalu ha꞉na꞉len a꞉no꞉ nowo꞉ Kiliobas ko꞉lo꞉ eyo꞉ emo꞉wo꞉ a꞉la꞉dabu ba꞉ba꞉, “Ya꞉lusalem amisa꞉n wenamio꞉ mageso꞉ kaluka꞉isaleyo꞉ modo꞉ mio꞉ a꞉no꞉ tambo asulo꞉ ko꞉sega, so꞉agelo꞉ hononamilo꞉ Ya꞉lusalemdo꞉ fa꞉la꞉dowo꞉ a꞉no꞉ imilig ge wangabiki mo꞉asulo꞉wo꞉?” \v 19 Eyo꞉ a꞉ma꞉la꞉bo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “O꞉b ko꞉lo꞉ fa꞉la꞉dowo꞉wo꞉?” \p A꞉la꞉sa꞉labiki a꞉la꞉ma꞉yo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Nasala꞉t kalu, Ya꞉su e amilo꞉ dimido꞉ a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ so꞉lo꞉l. Godeya꞉ siwa꞉l amio꞉lo꞉, kaluka꞉isaleya꞉ siwa꞉l amio꞉lo꞉ e dinali sa꞉lan kalu ilikiyo꞉, towo꞉ halaido꞉ wida꞉liki a꞉la꞉ta꞉ga꞉ molo ha꞉na꞉no꞉wo꞉ dimida꞉len. \v 20 Ko꞉sega nili bobalo꞉ so꞉mea꞉sen misa꞉ kalu i o꞉lia꞉, nili ganisolo kalu i o꞉lia꞉ma꞉yo꞉, e mo꞉walila꞉sa꞉ga꞉ sana soma꞉ki, gamani kaluwa꞉ dagiya dia꞉tab amio꞉, Ya꞉suwo꞉ iliyo꞉ i malana alula꞉sa꞉ga꞉ sana sowo꞉. \v 21 \x - \xo 24.21 \xt Luk 19.11, Ilig 1.6\x*Kalu a꞉ma꞉yo꞉ Isolael kaluka꞉isaleyo꞉ ga꞉li mesea꞉ki gasilia꞉ni mio꞉ a꞉la꞉bo꞉ nio꞉ bo꞉bo꞉losa꞉ a꞉la꞉asula꞉len. Dimido꞉ fa꞉la꞉dowo꞉ a꞉no꞉ ho꞉len otaleno꞉ o꞉ma ta꞉fo꞉. \v 22-23 A꞉la꞉ta꞉ga꞉ to nolo꞉lo꞉ da꞉lab ko꞉lo꞉ sa꞉ma꞉nigo꞉l. Ka꞉isale elo꞉ kudu sia꞉sen nolba꞉yo꞉ nimo꞉wo꞉ molo ha꞉na꞉no꞉ malolo꞉ me. O꞉g kea꞉fole a꞉namio꞉, iyo꞉ u no꞉no꞉wo꞉ ba꞉ba꞉ni ane ko꞉sega, Ya꞉suwa꞉ do꞉mo꞉wo꞉ mo꞉ba꞉ba꞉. Iyo꞉ a꞉ma꞉la꞉ ya꞉sa꞉ga꞉, nimo꞉ malolo꞉ meakiyo꞉, iliyo꞉ ma꞉mula꞉ kaluwo꞉ ho꞉le ba꞉dabikiyo꞉, ma꞉mula꞉ kalu iliyo꞉ imo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, ‘Ya꞉su e o꞉sab’ a꞉la꞉malolabi dabu. \v 24 \x - \xo 24.24 \xt Yo꞉n 20.3-10\x*A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ kalu nol ni o꞉lia꞉lo꞉ sen a꞉no꞉ u no꞉no꞉ Ya꞉sulo꞉ difa꞉ a꞉namio꞉ nai ha꞉na꞉sa꞉ga꞉ ba꞉ba꞉ amio꞉, ka꞉isale ililo꞉ sio꞉ o꞉leo꞉ngo꞉ elena ba꞉ba꞉. Ko꞉sega iliyo꞉lo꞉ Ya꞉suwo꞉ mo꞉ba꞉ba꞉.” \p \v 25 A꞉la꞉sa꞉labiki Ya꞉su eyo꞉ a꞉la꞉mo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Asugdo꞉ma kalu gio꞉, dinali sa꞉lan kalu ililo꞉ tamin amilo꞉ to sa꞉la꞉len a꞉no꞉ tambo giliyo꞉ bo꞉bo꞉gebo꞉ mo꞉tilidabu. \v 26 \x - \xo 24.26 \xt Luk 9.22\x*Gode eyo꞉ a꞉la꞉dimidaefa꞉ da꞉lab. Enedo꞉ Da꞉feyo꞉ kalu e hida꞉yo꞉ nagalo꞉ a꞉no꞉ ko꞉le dia꞉i ha꞉na꞉la꞉ga꞉, wi alano꞉ a꞉na dia꞉sa꞉ga꞉ wabulun mesa꞉ib.” \v 27 \x - \xo 24.27 \xt Song 22.1-21, Ais 53\x*A꞉la꞉sa꞉la꞉sa꞉ga꞉yo꞉ Ya꞉su eyo꞉ a꞉la꞉mo꞉ widakiyo꞉, Mo꞉sa꞉s dia꞉ dinali sa꞉lan kalu i o꞉lia꞉ma꞉lo꞉ sa꞉sa꞉lo꞉ a꞉na mo꞉mo꞉data꞉ga꞉, Godeya꞉ to enedo꞉ doba꞉da꞉lo꞉ sio꞉ a꞉no꞉ tambo a꞉la꞉mo꞉ fanda wido꞉. \p \v 28-29 A꞉la꞉wida꞉i ha꞉na꞉ga꞉ amisa꞉n anib a꞉na dowakiyo꞉, Ya꞉suwo꞉ tigini ha꞉na꞉nikilo꞉ dowano꞉ a꞉ngabiki, a꞉la꞉ma꞉yo꞉ ha꞉nolo sa꞉laki, “Wai nudabo꞉lo꞉ka꞉, o꞉go꞉ negele ya alima꞉niki.” A꞉la꞉sa꞉labiki Ya꞉su e a꞉la꞉ o꞉lia꞉ mesa꞉ni ane. \v 30 Iyo꞉ ma꞉no꞉ ma꞉nikiyo꞉, Ya꞉su eyo꞉ ma꞉n dowo꞉fa꞉yo꞉ dia꞉sa꞉ga꞉ Godemo꞉ dulugu sa꞉la꞉sa꞉ga꞉yo꞉, goda꞉sa꞉ga꞉ a꞉la꞉mo꞉ maiya꞉ki dimi. \v 31 Eyo꞉ a꞉la꞉dimidab amio꞉, a꞉la꞉ma꞉ siyo꞉ kolaetaki, Ya꞉suwo꞉ fanda ba꞉dabikiyo꞉, e a꞉na kelege dowo꞉. \v 32 A꞉la꞉yo꞉ ida꞉ni nenelakiyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Nio꞉ toga yakiyo꞉, Godeya꞉ to sa꞉sa꞉lo꞉ a꞉no꞉ e fanda wida꞉i yab amio꞉, nai asulo꞉wo꞉ iligaki sagalo꞉.” \v 33 Wigibo a꞉naka a꞉la꞉yo꞉ dasila꞉sa꞉ga꞉, a꞉ma꞉la꞉ Ya꞉lusalem ane. A꞉la꞉yo꞉ ha꞉na꞉sa꞉ga꞉ fa꞉la꞉dowakiyo꞉, Ya꞉suwa꞉lo꞉ tili wida꞉sen kalu kelen a꞉la꞉fo꞉ o꞉lia꞉ i o꞉lia꞉lo꞉ elen kaluka꞉isale nolo꞉lo꞉ a꞉na sena ba꞉ba꞉. \v 34 \x - \xo 24.34 \xt 1Kol 15.4-5\x*Iliyo꞉ a꞉la꞉mo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Alan Ya꞉suwo꞉ hendele a꞉ma꞉la꞉ dasilia꞉gane ko꞉lo꞉, e Saimon elo꞉wa fa꞉la꞉dowo꞉” a꞉la꞉sio꞉. \v 35 A꞉la꞉ta꞉ga꞉ a꞉la꞉lo꞉wa tog amilo꞉ fa꞉la꞉dowo꞉ o꞉lia꞉ Ya꞉suwa꞉lo꞉ ma꞉n goda꞉sa꞉ga꞉ meabikilo꞉ e ko꞉lo꞉ fanda ba꞉ba꞉ a꞉no꞉lia꞉yo꞉ imo꞉wo꞉ malolo꞉ me. \s1 Tili wido꞉ kaluwo꞉ Ya꞉suwo꞉ ba꞉ba꞉ \r Madi 28.16-20, Mak 16.14-18, Yo꞉n 20.19-23 \p \v 36 A꞉la꞉ma꞉yo꞉ to a꞉no꞉ o꞉malola꞉lena, Ya꞉su eneno꞉ ilo꞉ sen us a꞉na kagayakiyo꞉, imo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Ha꞉salo꞉ dowano꞉ gi o꞉lia꞉ doma.” \v 37 \x - \xo 24.37 \xt Madi 14.26\x*Iliyo꞉ sowo꞉ mama ko꞉lo꞉ yab a꞉la꞉asulaki, iliga꞉sa꞉ga꞉ tagio꞉ alan dowo꞉. \v 38 Ya꞉su eyo꞉ imo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Gio꞉ wangabi kele asulaya? Gio꞉ asulo꞉wo꞉ a꞉la꞉ dowako mo꞉wo꞉ ha꞉? \v 39 Gio꞉ ni dagi o꞉lia꞉ gib o꞉lia꞉ we bo꞉ba! We neka꞉! Sowo꞉ mamayo꞉ ho꞉ o꞉lia꞉ ki o꞉lia꞉yo꞉ nilo꞉ wengo꞉wo꞉ aundo꞉ma. Gio꞉ asuluma꞉nikiyo꞉, do꞉mo꞉ nilo꞉ we goloma.” \v 40 Eyo꞉ a꞉la꞉sa꞉la꞉sa꞉ga꞉yo꞉, ene dagi o꞉lia꞉ gib o꞉lia꞉yo꞉ imo꞉wo꞉ bo꞉ba꞉ki wido꞉. \v 41 Iyo꞉ sagala꞉sa꞉ga꞉ modaki, hendeleyo꞉ semo꞉ tili asulabiki, eyo꞉ imo꞉wo꞉ a꞉la꞉dabu ba꞉ba꞉, “Ma꞉no꞉ so꞉fa꞉yo꞉ da꞉laba?” \v 42-43 Iliyo꞉ ka꞉, de amilo꞉ so꞉fa꞉ heb difa꞉ a꞉no꞉ emo꞉ dimi ko꞉lo꞉, eyo꞉ dia꞉sa꞉ga꞉ iyo꞉ bo꞉fo꞉labi mo꞉no꞉. \p \v 44 \x - \xo 24.44 \xt Luk 9.22\x*Eyo꞉ imo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Ne gi o꞉lia꞉ o꞉ilikiyo꞉, to we gimo꞉wo꞉ sa꞉la꞉len. Mo꞉sa꞉so꞉, dinali sa꞉lan kaluwo꞉ a꞉la꞉ta꞉ga꞉ Gisalo꞉ bugo꞉ o꞉lia꞉ma꞉yo꞉ ne amilo꞉ fa꞉la꞉doma꞉no꞉ to sa꞉sa꞉li alifa꞉ a꞉no꞉ tambo ilili alifa꞉ib.” \v 45 A꞉la꞉sa꞉la꞉sa꞉ga꞉ iyo꞉ Godeya꞉ to sa꞉sa꞉lo꞉ a꞉no꞉ fanda asuluma꞉ki, ili asulo꞉wo꞉ kolaefa꞉. \v 46-47 Eyo꞉ imo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Godeya꞉ to a꞉namio꞉ a꞉la꞉sa꞉sa꞉li alifa꞉. Godeya꞉lo꞉ Da꞉feyo꞉ kalu e nagalo꞉wo꞉ dia꞉sa꞉ga꞉, ho꞉len asol amio꞉ e a꞉ma꞉la꞉ dasima꞉ib. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ kaluka꞉isaleya꞉ asulo꞉wo꞉ nodola꞉sa꞉ga꞉ Gode eyo꞉ mogago꞉ ililo꞉ dimida꞉len a꞉no꞉ ga꞉lila꞉ma꞉kiyo꞉, to nafa a꞉no꞉ ene wiya a꞉la꞉ta꞉ga꞉, Ya꞉lusalem a꞉na mo꞉mo꞉data꞉ga꞉, henfelo꞉ we tambo wida꞉li ha꞉na꞉ib. \v 48 \x - \xo 24.48 \xt Yo꞉n 15.27, Ilig 1.8\x*A꞉la꞉ta꞉ga꞉ gililo꞉ ba꞉ba꞉ a꞉no꞉ nolbo꞉wo꞉ wida꞉li ha꞉na꞉lubi. \v 49 \x - \xo 24.49 \xt Yo꞉n 14.16, 15.26, Ilig 1.4\x*Asuluma! Dowa꞉lo꞉ dinali sio꞉ aumbo꞉, niyo꞉ Godeya꞉ Mamayo꞉ gimo꞉ iliga꞉fa꞉nigo꞉l. Ko꞉sega halaido꞉ iwalulo꞉ a꞉lab a꞉no꞉ gilo꞉ amio꞉ o꞉semo꞉ go꞉lu alitalikiyo꞉, gio꞉ amisa꞉n wena siliki yasila꞉bi.” \s1 Gode eyo꞉ Ya꞉suwo꞉ Hebene dia꞉gane \r Mak 16.19,20, Ilig 1.9-11 \p \v 50 Ya꞉su eyo꞉ enedo꞉ tili wida꞉sen kaluwo꞉ Ba꞉tani tililia꞉ ha꞉na꞉sa꞉ga꞉yo꞉, iyo꞉ nafale mesea꞉ki, eyo꞉ ene dagiyo꞉ dulugufo꞉liki, dulugu sio꞉. \v 51 Eyo꞉ a꞉la꞉sa꞉la꞉lab amio꞉, iyo꞉ a꞉naka ta꞉taki, Gode eyo꞉ Ya꞉suwo꞉ Hebene dia꞉gane. \v 52 Tili wida꞉sen kalu iliyo꞉ Ya꞉suwo꞉ wabudaki dulugu sa꞉la꞉sa꞉ga꞉yo꞉, iyo꞉ a꞉ma꞉la꞉ Ya꞉lusalem ha꞉nakiyo꞉, sagalo꞉wo꞉ alan dowa꞉i ane. \v 53 Iyo꞉ a꞉na silikiyo꞉, ho꞉leno꞉ tambo Godeya꞉ malilo꞉ aya siliki, Godeyo꞉ wabuda꞉li sen.