\id JAS - Kaluli Bible \h Ya꞉ma꞉s \toc1 Mo꞉fo꞉s We Ya꞉ma꞉s E Sa꞉sa꞉lo꞉ \toc2 Ya꞉ma꞉s \toc3 Ya꞉m \mt2 Mo꞉fo꞉s We \mt1 Ya꞉ma꞉s \mt2 E Sa꞉sa꞉lo꞉ \imt1 Asuluma꞉no꞉ towo꞉ we \ip Mo꞉fo꞉s we Ya꞉suwa꞉ ene ao nowo꞉, Ya꞉ma꞉s ko꞉lo꞉ e sa꞉sa꞉lo꞉. Ya꞉su e henfelo꞉ amio꞉ sia꞉len amio꞉, ene ao iya꞉yo꞉ e mo꞉tilida꞉daki, emo꞉wo꞉ dio꞉ge sa꞉la꞉sen. Ko꞉sega tif amio꞉ Ya꞉ma꞉s e tilida꞉da꞉sa꞉ga꞉, sa꞉s bo꞉fo꞉lowan kalu alan nowo꞉ e ko꞉lo꞉ fa꞉la꞉dowo꞉. \ip Mo꞉fo꞉s we Ya꞉ma꞉s, e sa꞉sa꞉la꞉sa꞉ga꞉, tilidabu kaluka꞉isale ko꞉li ko꞉lilo꞉ sab o꞉mo꞉ iliga꞉felo꞉. Mo꞉fo꞉s elo꞉ sa꞉sa꞉lo꞉ wenamio꞉, to alande Ya꞉ma꞉s elo꞉ wido꞉wo꞉ we. \ip Keliso kaluka꞉isale ni amio꞉ hida꞉yo꞉ ko꞉li ko꞉lilo꞉ fa꞉la꞉dowalikiyo꞉, tilidabu nilido꞉wo꞉ halaido꞉ doma꞉ki sa꞉sa꞉lo꞉. \ip A꞉la꞉ta꞉ga꞉ kelego꞉lo꞉ma kalu o꞉lia꞉ kelego꞉ modo꞉lo꞉ da꞉lab kalu o꞉lia꞉yo꞉ a꞉la꞉ a꞉no꞉ ida꞉nika tilidoma꞉ki sa꞉sa꞉lo꞉. Nowo꞉ dinafa tilidowaki, nowo꞉ dianila꞉so꞉bo. Niliyo꞉ kelego꞉lo꞉ma kaluka꞉isale a꞉no꞉ asuwa꞉talega, nili tilidabu a꞉no꞉ hendele a꞉la꞉bo꞉ kalaba widakigab. \ip Nio꞉ mego꞉fo꞉ dinafa tilidowakiyo꞉, Godeya꞉lo꞉ asulab au dimidaki, e ha꞉ga doma꞉ki, sa꞉sa꞉lo꞉. Ya꞉ma꞉s eyo꞉ henfelo꞉ wema꞉ man o꞉lia꞉ Godeya꞉ ene man o꞉lia꞉yo꞉ alobana bo꞉ba꞉ki, fanda wido꞉. \ip Ya꞉ma꞉s eyo꞉ mo꞉fo꞉s we halaido꞉ sa꞉sa꞉lakiyo꞉ a꞉la꞉sio꞉, kalu abeyo꞉ Ya꞉su amilo꞉ tilida꞉dab a꞉no꞉ e madalileyo꞉ mo꞉doma꞉no꞉ a꞉la꞉baka꞉. Kalu a꞉ma꞉yo꞉ kaluka꞉isale nolbo꞉wo꞉ man nafa dimidab a꞉ma꞉ ilikiyo꞉, enen tilidabu a꞉no꞉ halaido꞉ka꞉ a꞉la꞉liki widab. \c 1 \s1 Mo꞉fo꞉s Ya꞉ma꞉sa꞉ sa꞉sa꞉lo꞉ \p \v 1 \x - \xo 1.1 \xt Madi 13.55, Ilig 15.13, Gala 1.19, 1Bid 1.1\x*Ne Ya꞉ma꞉s, Gode o꞉lia꞉ Ya꞉su Keliso Alan o꞉lia꞉ma꞉ ene madali nanogdo꞉ dian kaluwo꞉ ne. Niyo꞉ mo꞉fo꞉s we, Keliso kaluka꞉isaleyo꞉ so꞉lo꞉ kugula꞉fo꞉\f + \fr 1.1 \ft Ya꞉ma꞉s eyo꞉ “so꞉lo꞉ kugula꞉fo꞉” a꞉la꞉do꞉ sio꞉ a꞉no꞉, e Godeya꞉ iasi kaluka꞉isale a꞉no꞉ tambowo꞉ ko꞉lo꞉ sio꞉.\f* alobanaga꞉ta꞉ga꞉lo꞉ hen no amilo꞉ mesa꞉ni ane gimo꞉wo꞉ sagalo꞉ towo꞉ sa꞉sa꞉liga꞉to꞉l. \s1 Da꞉fe ba꞉dab a꞉ma꞉yo꞉ niyo꞉ halale alitab \p \v 2-3 \x - \xo 1.2-3 \xt Lom 5.3-5\x*\x - \xo 1.2-3 \xt 1Bid 1.7\x*Ni nao i, da꞉feyo꞉ ko꞉li ko꞉lilo꞉ ko꞉lo꞉ gilo꞉ amilo꞉ fa꞉la꞉dowab a꞉ma꞉yo꞉, gili tilidabu a꞉no꞉ anayaki, gio꞉ halaido꞉ kagama꞉kigab. A꞉la꞉bo꞉ gio꞉ asulufo꞉lab ko꞉lo꞉, da꞉fe ba꞉ba꞉ ko꞉li ko꞉lilo꞉ gilo꞉wa fa꞉la꞉dowalikiyo꞉, gio꞉ sagala꞉bi. \v 4 Gio꞉ halaido꞉ kagata꞉ga꞉ ha꞉na꞉lalikiyo꞉, gili tilidabuwo꞉ ilili alifa꞉ib ko꞉lo꞉, hida꞉yo꞉ a꞉no꞉ giliyo꞉ dia꞉li ha꞉na꞉lubi. \p \v 5 \x - \xo 1.5 \xt Sndn 2.3-6\x*Gi amio꞉ kalu imilise nowo꞉ asugo꞉ nafayo꞉ e amio꞉ aundo꞉ma dowalega, kalu a꞉no꞉ Godemo꞉ dulugu sa꞉la꞉bi. Mo꞉wo꞉ Gode Eyo꞉ mo꞉gadi sa꞉laki, sagala꞉liki modo꞉ a꞉dimia꞉sen ko꞉lo꞉, kalu abeyo꞉ dabu ba꞉dalikiyo꞉, eyo꞉ hendele dia꞉ib. \v 6 Ko꞉sega Godemo꞉ dabu ba꞉dakiyo꞉, Gode eyo꞉ nemo꞉wo꞉ hendele dimia꞉ib a꞉la꞉tili asulaki dulugu sa꞉la꞉bi. Asulo꞉wo꞉ a꞉la꞉ ilikiyo꞉, dulugu sa꞉la꞉so꞉bo. Mo꞉wo꞉ kalu asulo꞉wo꞉ a꞉la꞉ a꞉lab a꞉no꞉, i hido꞉ ko꞉lo꞉ fufaya꞉ ba꞉lab amilo꞉ dia꞉siano꞉ a꞉ga꞉lab. \v 7 Kalu o꞉leo꞉ngo꞉ ilikiyo꞉, Alan Eyo꞉ kelego꞉ nowo꞉ kalu emo꞉wo꞉ dimia꞉nigab a꞉la꞉bo꞉ asula꞉so꞉bo. \v 8 Kalu a꞉no꞉ asulo꞉wo꞉ a꞉la꞉ dowakiyo꞉, elo꞉ man a꞉dimidama꞉no꞉wo꞉ babale doma꞉ib. \s1 Kalu kelego꞉ aundo꞉ma o꞉lia꞉ kelego꞉ modo꞉ o꞉lia꞉ \p \v 9 Keliso kaluka꞉isale kelego꞉lo꞉ma dowab a꞉no꞉ sagala꞉bi, mo꞉wo꞉ Godeya꞉ siwa꞉l amio꞉ iyo꞉ wabulun kaluka꞉isale dowab. \v 10 \x - \xo 1.10 \xt Ais 40.6-7\x*Ko꞉sega kaluka꞉isale kelego꞉wo꞉ modo꞉lo꞉ da꞉lab a꞉no꞉ sagala꞉bi, mo꞉wo꞉ Gode eyo꞉ i a꞉no꞉ ha꞉ga doma꞉ki ta꞉fo꞉lab. Mamo ko꞉lo꞉ bo꞉e udu ha꞉nan aumbo꞉, kaluka꞉isale i a꞉no꞉lo꞉ a꞉la꞉ kelegema꞉ib. \v 11 Hendele, ofo꞉ halaido꞉ ta꞉ndab amio꞉, mamo momado꞉ nafa a꞉no꞉ onaliaki, udufo꞉ tinan. O꞉leaumbo꞉, kaluka꞉isale kelego꞉wo꞉ modo꞉lo꞉ delen a꞉no꞉lo꞉, ene nanog a꞉no꞉ dia꞉li ha꞉na꞉lalikiyo꞉, elo꞉ a꞉la꞉ kelegema꞉ib. \s1 Kalulo꞉ da꞉fe ba꞉ba꞉no꞉ to \p \v 12 Kaluka꞉isale da꞉feyo꞉wo꞉ ba꞉da꞉sa꞉ga꞉lo꞉, Godeya꞉ wi amilo꞉ halale kagayab a꞉no꞉, Gode eyo꞉ i a꞉no꞉ sagale alifa꞉ib. Mo꞉wo꞉ Gode eyo꞉ kaluka꞉isale elo꞉ alan asulab o꞉mo꞉wo꞉ wa꞉lo꞉ dimia꞉no꞉ a꞉la꞉dinali sio꞉ ko꞉lo꞉, da꞉fe ba꞉ba꞉ amio꞉ iyo꞉ halaido꞉ kagayalikiyo꞉, Gode eyo꞉ wa꞉lo꞉ dimiakiyo꞉, mela꞉no꞉ mela꞉no꞉ dimia꞉ib. \fig Kaluka꞉isale da꞉feyo꞉ amilo꞉ halale kagayab a꞉no꞉ Gode eyo꞉ wa꞉lo꞉ dimia꞉ib.|alt="Man wearing a crown" src="BK00158B.TIF" size="col" copy="Horace Knowles revised by Louise Bass © The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="1.12" \fig* \p \v 13 Kelego꞉ imilig noma꞉yo꞉ Godeyo꞉ mogago꞉ dimidama꞉kiyo꞉ mo꞉sendea꞉sen. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ Gode eyo꞉ kaluka꞉isaleyo꞉ mogago꞉ dimidama꞉kiyo꞉, mo꞉dikida꞉sen. A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ gio꞉ man mogago꞉ dimidama꞉no꞉wo꞉ asulalikiyo꞉, “A꞉no꞉ Gode eyo꞉ ne mogago꞉wo꞉ dimidama꞉ki sendeab” a꞉la꞉bo꞉ sa꞉la꞉so꞉bo. \v 14 Ko꞉sega mogago꞉ dimidama꞉kilo꞉ dikili ba꞉dano꞉ we. Kaluka꞉isaleya꞉ asulo꞉ us amilo꞉ meselan delen a꞉ma꞉ sendelia꞉ga꞉ oga꞉di alita꞉sen. \v 15 A꞉la꞉ta꞉ga꞉ meselan a꞉ma꞉ fowo꞉, man mogago꞉ dimidama꞉no꞉ a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ helema꞉ib. A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ man mogago꞉wo꞉ dimida꞉i ha꞉na꞉la꞉ga꞉ alan dowaliki fo hedakiyo꞉, man mogago꞉ a꞉ma꞉yo꞉ sowano꞉ ko꞉lo꞉ fa꞉la꞉do alifa꞉ib. \p \v 16 A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ ni milile, gio꞉ halalo꞉ asulo꞉ a꞉no꞉ kudu ha꞉na꞉so꞉bo. \v 17 Boba kelego꞉ nafale nilido꞉ diab a꞉no꞉ tambo Godelo꞉wa a꞉la꞉ta꞉ga꞉ yan. Gode eyo꞉ akin amilo꞉ ho꞉len da꞉lab a꞉no꞉ tambo eya a꞉la꞉ta꞉ga꞉ fa꞉la꞉do alifa꞉. Akin amilo꞉ ho꞉len a꞉lab a꞉no꞉ nodola꞉sa꞉ga꞉, sololi fa꞉la꞉dowa꞉sen. Ko꞉sega Gode eneno꞉ e mela꞉no꞉ ko꞉ngo꞉ a꞉lab. \v 18 \x - \xo 1.18 \xt Yo꞉n 1.13\x*Gode eyo꞉ enedo꞉ asulab au dimidakiyo꞉, nio꞉ mela꞉no꞉wo꞉ dima꞉ki, to hendele enedo꞉ma꞉ sio꞉ ko꞉lo꞉, nio꞉ ene so꞉wale dowab. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ Godeya꞉lo꞉ kelego꞉ tambolo꞉ dimidalifa꞉ a꞉lab us a꞉namio꞉, nio꞉ wa꞉la꞉b ko꞉lo꞉ ta꞉fo꞉. \s1 Towo꞉ da꞉da꞉sa꞉ga꞉, kudu ha꞉na꞉bi \p \v 19 Ni milile, giliyo꞉ to we asula꞉bi. Gio꞉ tambo kalu nolba꞉lo꞉ to sa꞉labo꞉ dinafa da꞉da꞉sa꞉ga꞉, a꞉ma꞉la꞉bo꞉ ha꞉sa sa꞉la꞉bi. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ bo꞉bo꞉gebo꞉ gadia꞉so꞉bo. \v 20 \x - \xo 1.20 \xt Sav 7.9\x*Mo꞉wo꞉ kaluwa꞉yo꞉ gadialikiyo꞉, man digalo꞉wo꞉ Godeya꞉lo꞉ asulab aumbo꞉ mo꞉dimida꞉sen. \v 21 \x - \xo 1.21 \xt Kolo 3.8, 1Bid 2.1\x*A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ gio꞉ man mogago꞉ dimidan o꞉lia꞉ mogago꞉ asulo꞉ usamilo꞉ fa꞉la꞉dowa꞉lab a꞉no꞉lia꞉yo꞉ ga꞉lilaki dila꞉bi. Dila꞉sa꞉ga꞉yo꞉ gio꞉ Godeya꞉ ha꞉ga iliki, Godeya꞉ ene to gili kufa꞉ usamilo꞉ dia꞉tab a꞉no꞉ dinafa tilida꞉da꞉bi. To halaido꞉ a꞉ma꞉yo꞉ gio꞉ o꞉li gasilia꞉ib. \p \v 22 \x - \xo 1.22 \xt Madi 7.26, Lom 2.13\x*Giliyo꞉ towo꞉ ba madali da꞉dalega, ginin a꞉ma꞉la꞉ dikidab ko꞉lo꞉ a꞉la꞉bo꞉ dimida꞉so꞉bo. Gio꞉ da꞉da꞉sa꞉ga꞉, dinafa kudu ha꞉na꞉lubi. \v 23-24 Kalu abeyo꞉ Godeya꞉ towo꞉ da꞉da꞉sa꞉ga꞉lo꞉ mo꞉kudu ha꞉nab a꞉no꞉, kalu ene wo꞉lokano꞉ hewo꞉ amilo꞉ ba꞉ba꞉ o꞉leo꞉ngo꞉ dowab. Kalu a꞉no꞉ ene wo꞉lokano꞉ hewo꞉wa ba꞉da꞉sa꞉ga꞉ ha꞉nakiyo꞉, wigibo a꞉naka ga꞉lila꞉sen. \v 25 \x - \xo 1.25 \xt Lom 8.2, Ya꞉m 2.12\x*Ko꞉sega Godeya꞉ ele saefa꞉ to a꞉no꞉ nafale da꞉lab a꞉ma꞉yo꞉ nio꞉ ga꞉li mesea꞉ki ta꞉fo꞉ ko꞉lo꞉, kalu abeyo꞉ to a꞉no꞉ dinafa asulufo꞉likiyo꞉, to elo꞉ da꞉dab a꞉no꞉ mo꞉ga꞉lilaki, eyo꞉ kudu ha꞉na꞉lalega, Gode eyo꞉ e asuwa꞉taki, elo꞉ dimido꞉ a꞉no꞉ nafale a꞉ta꞉fa꞉ib. \p \v 26 \x - \xo 1.26 \xt Song 141.3\x*Kalu abeyo꞉ “Ne Gode hendeleyo꞉ ko꞉lo꞉ kudu ha꞉na꞉sen” a꞉la꞉asula꞉li ko꞉sega, ene mego꞉fo꞉ dinafayo꞉ mo꞉tili dowalega, e enena꞉ma꞉la꞉ dikidab ko꞉lo꞉ ene tilidabu a꞉no꞉ o꞉ngo꞉malo꞉ngo꞉ dowab. \v 27 Do Godeya꞉ siwa꞉l amio꞉, tilidabuwo꞉ digalo꞉ dowakilo꞉ man hendele dimidama꞉no꞉wo꞉ we. Ga sa꞉ba꞉lo꞉ o꞉lia꞉ dabuso꞉ so꞉wa o꞉lia꞉yo꞉ hida꞉yo꞉ diab amio꞉ dinafa tilidowan. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ henfelo꞉ man ko꞉li ko꞉lilo꞉ wema꞉yo꞉ eyamio꞉ heyo꞉wo꞉ mo꞉doma꞉ki, ga꞉li sa꞉sen. \c 2 \s1 Gio꞉ nolo꞉ gola ba꞉dakiyo꞉, dianila꞉so꞉bo \p \v 1 \x - \xo 2.1 \xt Ilig 10.34, Ya꞉m 2.9\x*Ni mili, gio꞉ Alan Ya꞉su Keliso malilo꞉ e amio꞉ tilidabu ko꞉lo꞉, kaluka꞉isale nolo꞉ nafale a꞉la꞉ aloba꞉dakiyo꞉, giliyo꞉ nolo꞉ dianila꞉so꞉bo. \v 2-4 Gio꞉ tolo꞉ wida꞉sen aya kegeakiyo꞉, kelego꞉ modo꞉lo꞉ da꞉lab kalu nowo꞉, helebeso꞉go꞉ o꞉lia꞉ momado꞉wo꞉ nafale kagedela꞉sa꞉ga꞉ mesa꞉ni mio꞉. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ kelego꞉lo꞉ma kalu nowo꞉ helebeso꞉go꞉ heyo꞉ kata꞉ga꞉ mesa꞉ni mio꞉ ko꞉lo꞉, giyo꞉ wabulun kaluwo꞉ dinafa tilidowaki, “ge uwo꞉b nafa wena mesea” a꞉laki, ko꞉sega kelego꞉lo꞉ma kalu o꞉mo꞉wo꞉ “ge fa꞉s doba꞉da꞉ mesa꞉ hamana” mo꞉ “ge ha꞉la꞉ya kagafo꞉melea” a꞉la꞉sa꞉lalega, go꞉no꞉n kele asulo꞉ mogago꞉ a꞉ma꞉ ilikiyo꞉, kaluwo꞉ a꞉na aloba꞉dakigab. \p \v 5 \x - \xo 2.5 \xt 1Kol 1.26-28\x*Ni milile, gio꞉ dabuma. Henfelo꞉ wenamio꞉ kelego꞉lo꞉ma kaluka꞉isale a꞉lab a꞉no꞉ ini tilidabuwo꞉ alan doma꞉ki, Gode eyo꞉ iyo꞉ da꞉feyo꞉. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ tamin amio꞉ Gode eyo꞉ “kalu abeyo꞉ ne alan asulalega, amisa꞉n nilo꞉ bo꞉fo꞉lab a꞉namio꞉ tina꞉ib” a꞉la꞉dinali sio꞉ ko꞉lo꞉, o꞉go꞉ kelego꞉lo꞉ma kaluka꞉isale i wema꞉ ti hamana꞉ki, Godeya꞉ da꞉feyo꞉ ko꞉lo꞉lab. \v 6-7 Ko꞉sega gililo꞉ man dimidab a꞉ma꞉yo꞉, kelego꞉lo꞉ma kalu a꞉no꞉ dianilakigab. Gio꞉ asula꞉bi. Gio꞉ abe wa꞉la꞉ sa꞉ndano꞉? Gio꞉ abe mo꞉walilano꞉? A꞉la꞉ta꞉ga꞉ Ya꞉suwa꞉ wi nafa gililo꞉ di a꞉no꞉ abe dio꞉ge sa꞉la꞉leno꞉? Kelego꞉ modo꞉lo꞉ da꞉lab kalu iliyo꞉ a꞉la꞉dimida꞉sen. \p \v 8 \x - \xo 2.8 \xt Madi 19.19, Gala 5.14\x*Godeya꞉ to sa꞉sa꞉lo꞉ amio꞉, nili misa꞉ kalu Gode elo꞉ ele difa꞉ a꞉ma꞉yo꞉ a꞉la꞉sio꞉ “Gio꞉ go꞉no꞉n asulan o꞉leaumbo꞉, giasi kaluka꞉isale nolo꞉lo꞉ a꞉la꞉asulaki ha꞉fo꞉wo꞉ disa꞉la꞉bi.” A꞉la꞉sio꞉ ko꞉lo꞉ giliyo꞉ ele a꞉no꞉ hendele kudu ha꞉nalega, gio꞉ digalo꞉ dowab. \v 9 \x - \xo 2.9 \xt Lo 1.17\x*Ko꞉sega giyo꞉ kaluka꞉isale nolo꞉ ha꞉fo꞉ disa꞉laki, nolo꞉ dianilalega, Godeya꞉ ele saefa꞉yo꞉ gi o꞉go꞉saki, ge mogago꞉ dowab. \v 10 \x - \xo 2.10 \xt Wkp 19.37, Nam 20.7-12,24, Madi 5.19\x*Mo꞉wo꞉ kalu imilig noma꞉yo꞉ Godeya꞉ ele saefa꞉yo꞉ tambo kudu ha꞉naki, ele imilise nowo꞉ o꞉go꞉salega, kalu a꞉no꞉ ele saefa꞉ a꞉no꞉ tambo o꞉go꞉sano꞉ a꞉ngab. \v 11 \x - \xo 2.11 \xt Kis 20.13-14, Lom 13.9\x*A꞉la꞉do꞉ sio꞉wo꞉ mo꞉wo꞉ we. Gode imilise eyo꞉ ele a꞉la꞉ we e saefa꞉. Nowo꞉ “gayo꞉ afa dia꞉so꞉bo.” Nowo꞉ “kalu nowo꞉ sana sowa꞉so꞉bo,” a꞉la꞉bo꞉ E saefa꞉ ko꞉lo꞉, kalu abeyo꞉ gayo꞉ mo꞉afa diaki, kaluwo꞉ sana sowalega, kalu a꞉no꞉ Godeya꞉ ele saefa꞉lo꞉ o꞉go꞉san kalu dowab. \p \v 12 \x - \xo 2.12 \xt Gala 6.2, Ya꞉m 1.25, 1Bid 2.16\x*Tif amio꞉ nio꞉ Godeya꞉ aloba꞉dalikiyo꞉, ga꞉li mesea꞉kilo꞉ fase alifa꞉ ele a꞉ma꞉yo꞉ nio꞉ aloba꞉ma꞉ib. Gio꞉ a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ asulufo꞉likiyo꞉, ho꞉leno꞉ tambo gili man dimidan o꞉lia꞉ to sa꞉lan o꞉lia꞉yo꞉ dinafa tilidowa꞉bi. \v 13 \x - \xo 2.13 \xt Madi 5.7, 18.32-35\x*Mo꞉wo꞉ kalu abeyo꞉ kalu nolo꞉ mo꞉nofola꞉lalega, tif amio꞉ Gode eyo꞉ kalu emo꞉wo꞉lo꞉ mo꞉nofolaki, halaido꞉ mo꞉walilima꞉ib. Ko꞉sega kalu abeyo꞉ nolo꞉ nofolo꞉ alita꞉seno꞉lalega, mo꞉walilab a꞉namio꞉ e ga꞉li doma꞉ib. \s1 Tilidabu o꞉lia꞉ man dimidan o꞉lia꞉ aloba꞉dan \p \v 14 Ni mili gio꞉, kalu abeyo꞉ “Ne Keliso amio꞉ tili do꞉do꞉lka꞉” a꞉la꞉sa꞉la꞉li ko꞉sega, eyo꞉ man nafayo꞉ mo꞉dimida꞉seno꞉lalega, tilidabu o꞉leo꞉ngo꞉ma꞉yo꞉ kalu a꞉no꞉ o꞉li asuwa꞉fa꞉iba꞉le? Tilidabu a꞉ma꞉yo꞉ kaluka꞉isaleyo꞉ mada mo꞉gasilia꞉ib. \v 15-16 \x - \xo 2.15-16 \xt 1Yo꞉n 3.17\x*Keliso kaluka꞉isale abeyo꞉ tilidabu kaluka꞉isale nowo꞉ ma꞉no꞉ o꞉lia꞉ so꞉g o꞉lia꞉yo꞉ aundo꞉ma ba꞉da꞉sa꞉ga꞉yo꞉, “Ha꞉iyo꞉, Gode eyo꞉ so꞉g o꞉lia꞉ ma꞉n o꞉lia꞉yo꞉ gemo꞉wo꞉ dimia꞉ib ko꞉lo꞉ ge ha꞉sa ta꞉bi” a꞉la꞉bo꞉ nofolo꞉ towo꞉ sa꞉laki ko꞉sega, kalu a꞉no꞉ mo꞉asuwa꞉talega, eyo꞉ kalu o꞉mo꞉wo꞉ man nafayo꞉ mo꞉dimidab. To elo꞉ sa꞉lab a꞉ma꞉yo꞉ e waga asuwa꞉fa꞉iba? \v 17 A꞉la꞉go꞉ko꞉lo꞉ tilidabu mosowo꞉ e amio꞉ a꞉lab ko꞉sega man nafa dimidano꞉ e amio꞉ mo꞉fa꞉la꞉dowalega, tilidabu elo꞉ a꞉no꞉ sowo꞉ ko꞉lo꞉lab. \p \v 18 \x - \xo 2.18 \xt Gala 5.6\x*Ko꞉sega kalu noma꞉ sa꞉lakiyo꞉, “Kaluka꞉isale nolo꞉ tilidabuwo꞉ a꞉lab. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ nolo꞉ man nafa dimidano꞉ a꞉lab” a꞉la꞉sa꞉ma꞉ib. Ko꞉sega niyo꞉ a꞉ma꞉la꞉bo꞉ a꞉la꞉sa꞉ma꞉no꞉, “Ge man nafa dimidano꞉ aundo꞉malalega, tilidabu gilo꞉wo꞉ waga walama꞉no꞉wo꞉? Ko꞉sega man nafa ko꞉lo꞉ nilo꞉ dimidab a꞉ma꞉yo꞉, tilidabu nilo꞉wo꞉ ko꞉lo꞉ widakigab” a꞉la꞉sa꞉ma꞉no꞉. \v 19 Godeyo꞉ imilig ko꞉lo꞉ a꞉lab a꞉la꞉bo꞉ giyo꞉ tilida꞉dab. A꞉no꞉ nafa ko꞉sega, mama mogago꞉ iyo꞉lo꞉ a꞉la꞉ka tili asulakiyo꞉, iyo꞉ tagilaki bibisoda꞉lab. \p \v 20 Ge babale dowab ko꞉lo꞉, ge fanda asuluma꞉ki walama꞉nigo꞉l. Tilidabu moso iliki man nafayo꞉ aundo꞉malalega, tilidabu a꞉no꞉ hendele o꞉ngo꞉malo꞉ngo꞉ dowab. \v 21 \x - \xo 2.21 \xt Mo꞉mo꞉ 22.9-12\x*Nili ma꞉mu Ablaham e asuluma. Ene so꞉wa Aisa꞉go꞉ u dibido꞉ wa꞉la dia꞉ta꞉ga꞉, Godemo꞉ dimi ko꞉lo꞉ Gode eyo꞉ elo꞉ dimidab a꞉no꞉ ba꞉da꞉sa꞉ga꞉yo꞉, e mada digalo꞉ kalu a꞉la꞉sio꞉. \v 22 \x - \xo 2.22 \xt Hibu 11.17-18\x*Ene tilidabu o꞉lia꞉ man elo꞉ dimido꞉ o꞉lia꞉yo꞉ ida꞉ni gasayabiki, elo꞉ dimido꞉ a꞉ma꞉yo꞉ ene tilidabuwo꞉ a꞉na ilili alifa꞉. \v 23 \x - \xo 2.23 \xt Mo꞉mo꞉ 15.6, 2Sto 20.7, Ais 41.8\x*Tamin amio꞉ Godeya꞉ bugo꞉ amio꞉ a꞉la꞉sa꞉sa꞉lo꞉, “Ablaham e Godeya꞉lo꞉ to sa꞉lab a꞉no꞉ hendele tilida꞉dabiki, Gode eyo꞉ e digalo꞉ kalu a꞉la꞉bo꞉ a꞉na saefa꞉.” A꞉la꞉sa꞉sa꞉lo꞉ ko꞉lo꞉ Ablaham eyo꞉ ene so꞉wayo꞉ dimiab amio꞉, to a꞉no꞉ ilili alifa꞉. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ Godeya꞉ sa꞉lakiyo꞉, “Ablaham we no꞉no꞉n milile dowab” a꞉la꞉sio꞉. \v 24 Gio꞉ asuluma. Tilidabu moso dowab a꞉no꞉ ba꞉da꞉sa꞉ga꞉yo꞉, Gode eyo꞉ ge digalo꞉ kalu a꞉la꞉bo꞉ mo꞉sa꞉ma꞉ib. Tilidabu o꞉lia꞉ man nafale dimidab o꞉lia꞉ gasayalikiyo꞉, Gode eyo꞉ ge digalo꞉ a꞉la꞉bo꞉ a꞉na saefa꞉ib. \p \v 25 \x - \xo 2.25 \xt Jos 2.1-21, Hibu 11.31\x*O꞉leaumbo꞉ uwo꞉ diakilo꞉ molelo꞉ dia꞉sen ga, Lehab eyo꞉ o꞉lusendo꞉ mio꞉ kalu a꞉la꞉ nowo꞉ e bo꞉fo꞉la꞉ga꞉, gis kaluwa꞉yo꞉ mo꞉sanama꞉ki, kalu a꞉la꞉ a꞉no꞉ tog nowa iliga꞉fo꞉ ko꞉lo꞉, elo꞉ dimido꞉ a꞉no꞉ ba꞉da꞉sa꞉ga꞉, Gode eyo꞉ Lehab e digalo꞉ ka꞉isale a꞉la꞉saefa꞉. \v 26 A꞉la꞉ta꞉ga꞉ kalu mamalo꞉ma dowab a꞉no꞉ e sowo꞉ ko꞉lo꞉, e sowo꞉ o꞉leaumbo꞉ kaluwo꞉ tilidabu mosowo꞉ dowaki, man nafa dimidano꞉ aundo꞉malalega, kalu a꞉ma꞉ tilidabuwo꞉ sowo꞉ ko꞉lo꞉lab. \c 3 \s1 Mego꞉fo꞉ tilidowa꞉bi \p \v 1 Ni mili gio꞉, Godeya꞉ tolo꞉ widan kaluwo꞉ modo꞉ doma꞉no꞉wo꞉ asula꞉so꞉bo. Mo꞉wo꞉ tif amio꞉ Gode eyo꞉ widan kalu nio꞉ mada halaido꞉ mo꞉walilima꞉ib. \v 2 Nio꞉ tambowa꞉yo꞉ mogago꞉wo꞉ dimida꞉lowan. Ko꞉sega, kalu imilise nowo꞉ to sa꞉lakiyo꞉ dinafa tilidowaki, halayo꞉ mo꞉sa꞉lalega, e mada digalo꞉ kalu dowab ko꞉lo꞉, ene do꞉mo꞉wa꞉lo꞉ man dimidan a꞉no꞉lo꞉ tambo o꞉li tilidoma꞉ib. \p \v 3 Ho꞉so꞉ nilido꞉ asulab au toga hamana꞉kiyo꞉, go꞉fo꞉ ki ha꞉lu nowo꞉ ho꞉s a꞉ma꞉ mego꞉fa disalita꞉ga꞉, susululab amio꞉, ho꞉so꞉ nodola꞉sa꞉ga꞉, kaluwa꞉lo꞉ asulab au ha꞉na꞉sen. Ho꞉sa꞉ ene do꞉mo꞉ alan a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ go꞉fo꞉ ki ha꞉lu a꞉ma꞉ tililia꞉ ha꞉nan. \v 4 A꞉la꞉ta꞉ga꞉ ho꞉n ko꞉su ko꞉lo꞉ so꞉lu ho꞉n wa꞉l amilo꞉ ha꞉nano꞉ asuluma. Ho꞉n ko꞉suwo꞉ alan badio꞉ kelego꞉ ko꞉lo꞉ fufa alana꞉ anilia꞉ga꞉ ha꞉na꞉sen. Ko꞉sega kelego꞉ ha꞉lu, ho꞉n ko꞉suwo꞉ hamana꞉kilo꞉ dehegan a꞉ma꞉yo꞉ ho꞉n ko꞉su alan a꞉no꞉ nodola꞉sa꞉ga꞉, ho꞉n ko꞉sulo꞉ biso꞉wa꞉lo꞉ asulab au ha꞉na꞉sen. \v 5 O꞉leaumbo꞉, kaluwa꞉ do꞉mo꞉ amio꞉, eano꞉ ha꞉lula꞉su ko꞉lo꞉lab, ko꞉sega to sa꞉lakiyo꞉, enena꞉ma꞉la꞉yo꞉ kailakiyo꞉, towo꞉ alan sa꞉la꞉sen. \fig Ho꞉so꞉ nilido꞉ asulab au toga hamana꞉kiyo꞉, go꞉fo꞉ kiyo꞉ ho꞉sa꞉ mego꞉fa disalita꞉ga꞉ ha꞉na꞉sen.|alt="Sarah riding her horse" src="09-05-19 114b_gr.tif" size="col" copy="Sylvia Grosh (SIL)" ref="3.3" \fig* \p Nio꞉ asuluma꞉niki. De ka꞉si ha꞉lula꞉su a꞉ma꞉yo꞉ hena꞉ usa ti alilab amio꞉, hen a꞉namilo꞉ i a꞉no꞉ tambo deya꞉ tandalema꞉ib. \v 6 \x - \xo 3.6 \xt Madi 12.36-37, 15.11,18-19\x*Eano꞉ de o꞉ngo꞉ dowo꞉. De a꞉no꞉ de hena a꞉la꞉ta꞉ga꞉ fa꞉la꞉dowo꞉ ko꞉lo꞉, de a꞉ma꞉yo꞉ kaluwa꞉ mela꞉no꞉wo꞉ tambo mogaga꞉i ha꞉nab ko꞉lo꞉, nililo꞉ a꞉ tilidoma꞉no꞉wo꞉ halaido꞉. To nililo꞉ sa꞉lab a꞉ma꞉yo꞉, mogago꞉ ko꞉li ko꞉lilo꞉ nili asulo꞉ us amilo꞉ delen a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ widakigab. To sa꞉lab a꞉ma꞉yo꞉ nili asulo꞉wo꞉ tambo heyo꞉ dowa꞉lab. \p \v 7-8 \x - \xo 3.7-8 \xt Lom 3.13\x*No꞉ ko꞉li ko꞉lilo꞉wo꞉, ka꞉yo꞉lo꞉, o꞉ba꞉yo꞉lo꞉, kaluwa꞉yo꞉ fofakiyo꞉ dinafa tilidoma꞉no꞉wo꞉ o꞉li ko꞉sega, kaluka꞉isale imilig noma꞉yo꞉ eano꞉ mo꞉tilidoma꞉ib. Ean a꞉ma꞉yo꞉ mogago꞉ alan dimida꞉i ha꞉na꞉lalikiyo꞉, kisa꞉wa꞉l a꞉ma꞉lo꞉ kaluwo꞉ oma꞉nikilo꞉ dimidalian a꞉ngab. \p \v 9 Nili mego꞉f amio꞉ ean a꞉ma꞉yo꞉ nili Do Gode Alana꞉ wiyo꞉ dulugu sa꞉la꞉sen. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ Godeya꞉lo꞉ kaluka꞉isale ene misido꞉ o꞉ngo꞉ dimido꞉ a꞉lab a꞉no꞉ mogagima꞉kiyo꞉ tola꞉sen. \v 10 Ean nililo꞉wo꞉ to sa꞉lakiyo꞉, to nafayo꞉lo꞉, to mogago꞉wo꞉lo꞉, mego꞉f imilig a꞉naka sahandalowa꞉lab. Ni mili, nio꞉ man we o꞉ngo꞉ dimidama꞉no꞉wo꞉ mo꞉ililo꞉. \v 11-12 Alona꞉ i amio꞉ ukayo꞉ hedano꞉? Bosala꞉ me amio꞉ alono꞉ hedano꞉?\f + \fr 3.11-12 \ft Ya꞉ma꞉s eyo꞉ uka fo o꞉lia꞉ bosala꞉ me o꞉lia꞉ a꞉namio꞉ mo꞉sa꞉laki, o꞉lif o꞉lia꞉ waina꞉ me o꞉lia꞉ a꞉na da꞉fe sio꞉.\f* A꞉la꞉bo꞉ mo꞉gan. Ni mili, ho꞉n nafa o꞉lia꞉ ho꞉n o꞉to꞉ o꞉lia꞉yo꞉, ho꞉n si imilig amio꞉ fa꞉la꞉dowano꞉? Ho꞉n si mogago꞉ a꞉namio꞉, ho꞉n nafayo꞉ mada mo꞉fa꞉la꞉doma꞉ib. \s1 Asulo꞉ nafayo꞉ Godelo꞉wa a꞉la꞉ta꞉ga꞉ yan \p \v 13 Gi usamio꞉ kaluka꞉isale nolo꞉ man nafa o꞉lia꞉ mogago꞉ o꞉lia꞉yo꞉ dinafa fanda asululi a꞉no꞉ a꞉laba? Nolo꞉ a꞉labo꞉lalega, e nolba꞉ ha꞉ga dowakilo꞉, ene man digalo꞉le dimida꞉lab a꞉ma꞉yo꞉, asulo꞉ elo꞉ di a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ walama꞉ib. \v 14 Ko꞉sega gili asulo꞉ usamio꞉ etean man o꞉lia꞉ wa꞉la sa꞉ndan man o꞉lia꞉yo꞉ dowalega, man a꞉no꞉ diga꞉daki, go꞉no꞉n wi a꞉no꞉ duludakiyo꞉ dikida꞉so꞉bo. \v 15 Mo꞉wo꞉ man a꞉no꞉ Hebene a꞉la꞉ta꞉ga꞉ mio꞉ma. Man a꞉no꞉ henfelo꞉ wema꞉no꞉ ko꞉lo꞉, kaluwa꞉ asulo꞉ us a꞉naka fa꞉la꞉dowa꞉lab. Ene iyayo꞉ Sa꞉da꞉na꞉. \v 16 Etean man o꞉lia꞉ enena꞉ma꞉la꞉lo꞉ asulan man o꞉lia꞉yo꞉ kaluka꞉isale us amio꞉ dowalega, a꞉la꞉iyan man o꞉lia꞉ man mogago꞉ ko꞉li ko꞉lilo꞉ nolo꞉ a꞉na dofo꞉lab. \p \v 17 Ko꞉sega asulo꞉ nafa ko꞉lo꞉ Hebene halona a꞉la꞉ta꞉ga꞉lo꞉ mio꞉ a꞉no꞉ tambo go꞉go꞉do꞉ malilo꞉le dowo꞉. Kaluka꞉isale asulo꞉ nafa o꞉lo꞉ di a꞉ma꞉ mano꞉ we. Ha꞉sa dowa꞉sen, ha꞉fa꞉nolo dowa꞉sen, kalu noma꞉ ha꞉ga dowa꞉sen, nowo꞉ nofola꞉sen, a꞉la꞉ta꞉ga꞉ man nafa dimida꞉mela꞉no꞉wo꞉ alan dowa꞉sen. Kaluka꞉isale nolo꞉ nafale a꞉la꞉ aloba꞉dakiyo꞉, nolo꞉ mo꞉dianila꞉sen. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ kalu nolo꞉ mo꞉dikili sa꞉la꞉sen. \v 18 \x - \xo 3.18 \xt Madi 5.9, Hibu 12.11\x*Kaluka꞉isale abeyo꞉ nolo꞉ ha꞉sa mesea꞉ki, ha꞉fo꞉ disa꞉lakilo꞉ man nafa dimidab a꞉ma꞉yo꞉ ha꞉fo꞉ disa꞉lan man a꞉no꞉ e gelan a꞉ngab. A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ tif amio꞉ hende hedan aumbo꞉, man digalo꞉le a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ fa꞉la꞉doma꞉ib. \c 4 \s1 Gio꞉ Godeya꞉ ha꞉ga dowa꞉bi \p \v 1 \x - \xo 4.1 \xt Lom 7.23\x*Gi usamilo꞉ towa꞉lo꞉ halaido꞉ kega꞉lab a꞉no꞉, o꞉ba a꞉la꞉ta꞉ga꞉ fa꞉la꞉dowaba? Mogago꞉ ko꞉li ko꞉lilo꞉ kele asulo꞉ a꞉no꞉, gili asulo꞉ usamio꞉ tadowo꞉labiki, a꞉na fa꞉la꞉dowa꞉lab. \v 2 Giliyo꞉ kelego꞉ nolo꞉ alan asula꞉sa꞉ga꞉ mo꞉dialikiyo꞉, kalu nowo꞉ sana soma꞉no꞉ asulan. Giliyo꞉ kelego꞉ nolo꞉ mesela꞉sa꞉ga꞉ mo꞉dialikiyo꞉, towa꞉yo꞉ kegaki buban. Giliyo꞉ Godemo꞉wo꞉ mo꞉dabu ba꞉ba꞉ ko꞉lo꞉, kelego꞉ gililo꞉ asulab a꞉no꞉ mo꞉dia꞉sen. \v 3 Giliyo꞉ Godemo꞉ dabu ba꞉dab amio꞉, gililo꞉ ha꞉iyab a꞉no꞉ mo꞉dia꞉sen. Mo꞉wo꞉ giliyo꞉ hala asulaki, ginina꞉ma꞉la꞉lo꞉ sagalema꞉no꞉ a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ dabu ba꞉dabiki, Gode eyo꞉ gimo꞉wo꞉ mo꞉dimia꞉sen. \p \v 4 \x - \xo 4.4 \xt Lom 8.7, 1Yo꞉n 2.15\x*Gayo꞉ kaluwo꞉ ha꞉na꞉sa꞉ga꞉ ino꞉ ta꞉takilo꞉ uwo꞉ dia꞉li sian o꞉leaumbo꞉ gili dimida꞉lab. Kalu abeyo꞉ henfelo꞉ mano꞉ mada alan asula꞉lab a꞉no꞉, e Gode o꞉lia꞉yo꞉ gis dimida꞉lab, a꞉la꞉bo꞉ gio꞉ mo꞉asulaya? Hendele, kalu abeyo꞉ henfelo꞉ man we o꞉lia꞉ ege dowalega, e Gode o꞉lia꞉ gis diab. \v 5 Godeya꞉ bugo꞉ us amilo꞉ sa꞉sa꞉lo꞉wo꞉ a꞉la꞉sio꞉, “Gode eyo꞉ nili mamayo꞉ ho꞉leno꞉ tambo enedo꞉ asulab au kudu ya꞉melea꞉kiyo꞉, alan asulab.” To a꞉la꞉do꞉ sio꞉ a꞉no꞉ Gode eyo꞉ o꞉ngo꞉malo꞉ngo꞉ sa꞉sa꞉lo꞉ma. \v 6 \x - \xo 4.6 \xt Sndn 3.34, 1Bid 5.5\x*Ko꞉sega Gode eyo꞉ nimo꞉wo꞉ ha꞉fo꞉ alan disa꞉laki, nio꞉ asuwa꞉ta꞉lab. A꞉la꞉ga꞉lab ko꞉lo꞉ Godeya꞉ ene to sa꞉sa꞉lo꞉ a꞉ma꞉yo꞉ a꞉la꞉sio꞉, \q1 “Gode eyo꞉ kalu abeyo꞉ enena꞉ma꞉la꞉lo꞉ kaila꞉lab a꞉no꞉lia꞉yo꞉ gis dowab. \q2 Ko꞉sega eyo꞉ kaluka꞉isale abeyo꞉ inina꞉ma꞉la꞉yo꞉ ha꞉g amilo꞉ dowab i a꞉no꞉lia꞉yo꞉ ha꞉fo꞉ disa꞉laki, nafale mesea꞉ki ta꞉ta꞉sen.” \p \v 7 \x - \xo 4.7 \xt A꞉fe 6.12\x*A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ gio꞉ Godeya꞉lo꞉ asulab au dimidaki, e ha꞉ga dowa꞉bi. Gio꞉ halale kagayaki, Sa꞉da꞉na꞉ e gola ba꞉da꞉bi. A꞉la꞉dimidalikiyo꞉, Sa꞉da꞉na꞉ eyo꞉ ge ta꞉ta꞉ga꞉, e nai ha꞉na꞉ib. \v 8 \x - \xo 4.8 \xt Ais 1.16, Sek 1.3, Mal 3.7\x*Gio꞉ Godeya꞉ anibdeya ha꞉na꞉bi. A꞉la꞉dimidalikiyo꞉, Gode elo꞉ gi o꞉lia꞉ anibdeya doma꞉ mia꞉ib. Man mogago꞉lo꞉ dimida꞉lab kalu gio꞉, dagi heyo꞉ to꞉go꞉dan o꞉leaumbo꞉, gio꞉ mogago꞉ dimida꞉sen a꞉no꞉ tambo ta꞉ta꞉bi. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ asulo꞉wo꞉ a꞉la꞉lo꞉ a꞉lab gio꞉, mogago꞉ asulan a꞉no꞉ kata꞉taki, kufa꞉ uso꞉ malilo꞉ dowa꞉bi. \v 9 Gililo꞉ hala dimida꞉sen a꞉no꞉ asulakiyo꞉, nofolaki ya꞉la꞉lubi. Gio꞉ sagala꞉likilo꞉ o꞉ga꞉lab a꞉no꞉ nodola꞉sa꞉ga꞉, kele asulakiyo꞉ ya꞉la꞉lubi. \v 10 \x - \xo 4.10 \xt Job 5.11, 1Bid 5.6\x*Gio꞉ wilo꞉malo꞉ngo꞉ dowaki, Alana꞉ ha꞉ga dowa꞉bi. A꞉la꞉dimidalikiyo꞉, Gode eyo꞉ gio꞉ iwalu dulugu alifa꞉ib. \s1 Gao noma꞉lo꞉ dimidabo꞉ aloba꞉da꞉so꞉bo \p \v 11 Ni milile, giliyo꞉ gegelebo꞉ nolo꞉ sada꞉da꞉so꞉bo. Kalu abeyo꞉ ao noma꞉ man dimidabo꞉ alobana ba꞉daki sada꞉dalega, kalu a꞉ma꞉yo꞉ Godeya꞉lo꞉ ele difa꞉ a꞉no꞉ alobana ba꞉daki, o꞉ngo꞉malo꞉ngo꞉ dowakigab. Giyo꞉ a꞉la꞉dimidalega, ge ele a꞉ma꞉ ha꞉g amio꞉ mo꞉dowaki, ge mo꞉walilan kalu o꞉ngo꞉ fa꞉la꞉dowab. \v 12 \x - \xo 4.12 \xt Lom 2.1, 14.4\x*Eleyo꞉ Gode imilise ene saefa꞉. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ kaluka꞉isalelo꞉ mo꞉walila꞉sen a꞉no꞉ Gode imilise e ko꞉lo꞉lab. Kaluka꞉isale nolo꞉ a꞉gasiliaki, nolo꞉ yasalaki, a꞉la꞉do꞉ dimidama꞉no꞉ a꞉no꞉ Gode e amio꞉ halaido꞉wo꞉ a꞉lab. A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ kalu nolo꞉ gilo꞉ aloba꞉da꞉labko, ge mada o꞉bo꞉ngo꞉wo꞉? \s1 Kailan mano꞉ ta꞉ta꞉bi \p \v 13 \x - \xo 4.13 \xt Luk 12.18-20\x*Kalu abeyo꞉ enena꞉ma꞉la꞉ kailakiyo꞉, “Aliyo꞉ ne amisa꞉n nowa ha꞉na꞉ga꞉, dona imilise nowo꞉ a꞉na siliki nanog dia꞉likiyo꞉, moleyo꞉ alan dia꞉no꞉” a꞉la꞉do꞉ sa꞉la꞉sen gio꞉, ni to we dabuma. \v 14 \x - \xo 4.14 \xt Song 39.5,11, Sndn 27.1\x*Hendele, gio꞉ alilo꞉ fa꞉la꞉doma꞉nigab ko mo꞉asulo꞉ ko꞉lo꞉lab. Gi amilo꞉ mela꞉no꞉ da꞉lab ko, ma꞉no꞉ ufa꞉ amilo꞉ ho fa꞉la꞉dowa꞉sa꞉ga꞉lo꞉ bo꞉e kelegelian o꞉ngo꞉ ko꞉lo꞉lab. \v 15 A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ giliyo꞉ a꞉la꞉bo꞉ mo꞉sa꞉laki, we au sa꞉la꞉bi. “Kalu Alana꞉yo꞉ a꞉la꞉dimidama꞉ki asulalega, ne o꞉silikiyo꞉, nanog nol we o꞉dimida꞉mela꞉no꞉” giliyo꞉ a꞉la꞉sa꞉la꞉bi. \v 16 Ko꞉sega gio꞉ go꞉no꞉na꞉ma꞉la꞉ kailaki, go꞉no꞉n wiyo꞉ duluda꞉sen. Go꞉no꞉ndo꞉ kailan man a꞉no꞉ mada mogago꞉le ko꞉lo꞉lab. \p \v 17 \x - \xo 4.17 \xt Luk 12.47\x*A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ kalu abeyo꞉ man nafale dimidama꞉no꞉ a꞉no꞉ e asulo꞉ ko꞉sega mo꞉dimidalega, kalu a꞉no꞉ mogago꞉le dimidab. \c 5 \s1 Kelego꞉ modo꞉lo꞉ da꞉lab kalumo꞉wo꞉ hagugu sio꞉ \p \v 1 Kelego꞉ modo꞉lo꞉ da꞉lab kalu gio꞉ dinafa dabuma. Gi amio꞉ hida꞉yo꞉ alano꞉ fa꞉la꞉doma꞉nigab ko꞉lo꞉, gio꞉ modaki ya꞉la꞉lubi. \v 2 \x - \xo 5.2 \xt Madi 6.19\x*Kelego꞉ nafa gililo꞉wo꞉ abula꞉sa꞉ga꞉, gegede ane ko꞉m. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ helebeso꞉g nafale gililo꞉ da꞉lab ko walibiaya꞉ tandala꞉. \v 3 Gili moleyo꞉, go꞉l o꞉lia꞉ silba o꞉lia꞉yo꞉ wameleli ko꞉m. Gode eyo꞉ gio꞉ mo꞉walilab amio꞉, wamelo꞉ a꞉ma꞉yo꞉ gililo꞉ hala dimidan a꞉no꞉ kalaba walama꞉ib ko꞉lo꞉, wamelo꞉ a꞉ma꞉yo꞉ gi do꞉mo꞉ ko, deya꞉lo꞉ nan auma꞉ib. Ho꞉len we elema꞉nigab ko꞉sega giliyo꞉ kelego꞉ modo꞉wo꞉ ka kegenela꞉li ha꞉na꞉lab. \v 4 \x - \xo 5.4 \xt Lo 24.14-15\x*Dabuma! Giliyo꞉ egelo꞉ amilo꞉ nanogdo꞉ dian kalu iyo꞉ moleyo꞉ mo꞉kilili ko꞉lo꞉, mole mo꞉kililiakilo꞉ ta꞉li a꞉ma꞉yo꞉, gililo꞉ hala dimido꞉ a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ kalaba widaki ho꞉idab. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ gili nanogdo꞉ dian kaluwa꞉lo꞉ ya꞉la꞉lab a꞉no꞉, Alan Halaido꞉lelo꞉ A꞉lab eyo꞉ o꞉ma dabu. \p \v 5 \x - \xo 5.5 \xt Luk 16.25\x*Gio꞉ henfelo꞉ wena silikiyo꞉, kelego꞉wo꞉ gililo꞉ asulab au kegene dila꞉likiyo꞉, ho꞉leno꞉ tambo ginina꞉ma꞉la꞉yo꞉ sagala꞉sen. Kabowo꞉ toda꞉liliab amilo꞉ sa꞉mba꞉ni ha꞉nab o꞉leaumbo꞉, gio꞉lo꞉ Godeya꞉lo꞉ mo꞉walilima꞉no꞉ ho꞉len a꞉na fa꞉la꞉doma꞉ni ha꞉nab. \v 6 Giliyo꞉ kaluka꞉isale halalo꞉ mo꞉dimido꞉ nolo꞉ mo꞉walila꞉sa꞉ga꞉ sana sowa꞉sen. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ gililo꞉ dimidab a꞉namio꞉ iliyo꞉ mo꞉galala꞉sen. \s1 Hida꞉yo꞉wo꞉ gilo꞉wa fa꞉la꞉dowalikiyo꞉, ha꞉sa siliki, halaido꞉ dowa꞉bi \p \v 7 \x - \xo 5.7 \xt Lo 11.14, Jer 5.24\x*A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ ni mili, gio꞉ Alando꞉ mia꞉nigab a꞉no꞉ ha꞉sa iliki yasila꞉lubi. Gio꞉ asuluma, egelo꞉lo꞉ biso꞉wa꞉yo꞉ fowo꞉ gela꞉sa꞉ga꞉yo꞉, ho꞉n tima꞉no꞉ a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ ha꞉sa iliki yasila꞉sen. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ fo tuma꞉no꞉ ho꞉len a꞉no꞉lo꞉ yasila꞉likiyo꞉, e ha꞉sa sen. \v 8 \x - \xo 5.8 \xt Lom 13.11-12, 1Bid 4.7\x*O꞉leaumbo꞉, Alando꞉ mia꞉nigab a꞉no꞉ ko꞉na꞉ma dowab ko꞉lo꞉, gio꞉lo꞉ halaido꞉ dowaki, ha꞉sa iliki yasila꞉lubi. \v 9 Ni mili, giliyo꞉ gao nowo꞉mbo꞉wo꞉ mo꞉beakiyo꞉ sada꞉da꞉so꞉bo. Mo꞉wo꞉ giliyo꞉ a꞉la꞉dimidalega, Gode eyo꞉ gio꞉ mo꞉walilima꞉ib. Bo꞉ba! Mo꞉walilima꞉no꞉lo꞉ kalu a꞉no꞉ toga꞉ meya kagafo꞉lab ko꞉lo꞉, mo꞉walilima꞉no꞉ ho꞉leno꞉ ko꞉na꞉ma fa꞉la꞉dowab. \p \v 10 Ni mili, Godeya꞉ dinali sa꞉lan kalu iyo꞉, Alana꞉ wiya a꞉la꞉ta꞉ga꞉ widab amio꞉ hida꞉yo꞉wo꞉ dia꞉li ha꞉na꞉lalikiyo꞉, halaido꞉ dowaki, ha꞉sa elen. Gio꞉ ililo꞉ dimido꞉ o꞉leau, ha꞉sa iliki kudu ha꞉na꞉bi. \v 11 \x - \xo 5.11 \xt Kis 34.6, Job 1.21-22, 2.10, Song 103.8\x*Hida꞉yo꞉lo꞉ dia꞉i ha꞉na꞉len kaluka꞉isale a꞉no꞉ wabulun dowab a꞉la꞉bo꞉ nio꞉ asulo꞉. Yo꞉b e amio꞉ hida꞉yo꞉wo꞉ fa꞉la꞉dowabikiyo꞉, e halaido꞉ kagafo꞉liki ha꞉sa elen ko꞉lo꞉, tif amio꞉ Alana꞉yo꞉ e sagale alitaki ilili alifa꞉. Malolo꞉ a꞉no꞉ gio꞉ da꞉da꞉len ko꞉lo꞉ asulo꞉. Hendele, Alan eyo꞉ nofolakilo꞉ asuwa꞉tan man a꞉no꞉, e amio꞉ wa꞉lifo꞉. \p \v 12 \x - \xo 5.12 \xt Madi 5.34-37\x*Ni mili, to wa꞉la꞉b da꞉labo꞉ ko꞉lo꞉ sa꞉ma꞉nigo꞉l. Giliyo꞉ elela꞉ sa꞉lan aumbo꞉, Hebene wi amiya꞉le, henfelo꞉ wi amiya꞉le, mo꞉ wi no amiya꞉le a꞉la꞉bo꞉ mada sa꞉la꞉so꞉bo. Gode eyo꞉ gio꞉ mo꞉walilabena꞉ki, a꞉la꞉bo꞉ sa꞉la꞉so꞉bo. A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ giliyo꞉ dinali sa꞉lakiyo꞉, “A꞉” a꞉la꞉ka sa꞉la꞉bi, mo꞉ “A” a꞉la꞉ka sa꞉la꞉bi. \s1 Godemo꞉lo꞉ dulugu sa꞉lab a꞉no꞉ halaido꞉wo꞉ a꞉lab \p \v 13 Kaluka꞉isale gi usamio꞉ nowo꞉ hida꞉yo꞉wo꞉ dowalikiyo꞉, e Godemo꞉ dulugu sa꞉la꞉bi. Kaluka꞉isale gi usamio꞉ nowo꞉ sagalalikiyo꞉, e Godeya꞉ wiyo꞉ duludaki, sagalo꞉ gisalo꞉wo꞉ sa꞉la꞉bi. \v 14 \x - \xo 5.14 \xt Mak 6.13\x*Kaluka꞉isale gi usamio꞉ nowo꞉ walafo꞉ dowalikiyo꞉, eyo꞉ sa꞉sdo꞉ bo꞉fo꞉lowan kaluwo꞉ elo꞉wa mena꞉ki ho꞉ida꞉bi. Iliyo꞉ wa ho꞉no꞉ e wa꞉la tulaki, Alana꞉ wi amio꞉ Godemo꞉ dulugu sama꞉ki, ho꞉ida꞉bi. \v 15 \x - \xo 5.15 \xt Madi 17.18-20\x*A꞉la꞉dimidalikiyo꞉, ililo꞉ tilida꞉da꞉sa꞉ga꞉lo꞉ dulugu sio꞉ a꞉ma꞉yo꞉, walaf kalu a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ falele alitabiki, Alana꞉yo꞉ e a꞉ma꞉la꞉ dasi alifa꞉ib. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ kalu a꞉ma꞉yo꞉ mogago꞉wo꞉ dimido꞉lalega, Gode eyo꞉ mogago꞉ a꞉no꞉ halaliki ga꞉lila꞉ma꞉ib. \v 16 A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ Gode eyo꞉ gio꞉ falele alifoma꞉kiyo꞉, gililo꞉ mogago꞉ dimido꞉ a꞉no꞉ gegelebo꞉ foga꞉le sa꞉la꞉sa꞉ga꞉yo꞉, giliyo꞉ gegelebo꞉ nowo꞉ Godemo꞉ dulugu sa꞉la꞉lubi. Kalu Gode amilo꞉ tilida꞉da꞉sa꞉ga꞉lo꞉ digalo꞉ dowab a꞉ma꞉lo꞉ dulugu sa꞉lab a꞉no꞉, halaido꞉wo꞉ a꞉lab ko꞉lo꞉, elo꞉ dulugu sa꞉lab a꞉no꞉ hendele asuwa꞉ta꞉sen. \p \v 17 \x - \xo 5.17 \xt 1Kin 17.1, 18.1\x*Elaiya e ni o꞉ngo꞉ ko꞉lo꞉, eyo꞉ ho꞉no꞉ mo꞉timena꞉ki, Godemo꞉wo꞉ halaido꞉ dulugu sio꞉ ko꞉lo꞉, dona otalen a꞉la꞉ta꞉ga꞉ ele do꞉go꞉fela꞉fo꞉ us a꞉namio꞉ ho꞉no꞉ mo꞉tia꞉. \v 18 \x - \xo 5.18 \xt 1Kin 18.42-45\x*A꞉la꞉ta꞉ga꞉ Elaiya eyo꞉ ho꞉no꞉ a꞉timena꞉kiyo꞉, Godemo꞉ wa꞉ka dulugu sa꞉labiki, ho꞉no꞉ akin halona a꞉la꞉ta꞉ga꞉ tindabiki, egelo꞉wo꞉ a꞉na fa꞉la꞉ne. \p \v 19-20 \x - \xo 5.19-20 \xt Gala 6.1\x*\x - \xo 5.19-20 \xt Sndn 10.12, 1Bid 4.8\x*Ni mili, gi us amio꞉ kalu imilig nowo꞉ Godeya꞉ to hendele a꞉no꞉ kata꞉ta꞉ga꞉ ha꞉nabiki, kalu noma꞉yo꞉ e a꞉ma꞉la꞉ tililia꞉ mio꞉lalega, kalu a꞉ma꞉yo꞉, to we asuluma. Kalu abeyo꞉, ao nowo꞉ mogago꞉lo꞉ dimida꞉li ha꞉na꞉len ko꞉lo꞉ a꞉ma꞉la꞉ tililia꞉ mio꞉ a꞉ma꞉yo꞉, kalu soma꞉no꞉lo꞉ doba꞉da꞉lo꞉ ha꞉na꞉len o꞉mo꞉wo꞉ mela꞉no꞉wo꞉ a꞉ma꞉la꞉ dimi. A꞉la꞉go꞉ko꞉lo꞉ mogago꞉ ko꞉li ko꞉lilo꞉ dimida꞉li mio꞉ a꞉no꞉ Godeyo꞉ mo꞉bo꞉ba꞉ki, go꞉lu alifa꞉.