\id 1JN - Kaluli Bible \h 1 Yo꞉n \toc1 Mo꞉fo꞉s Agel We Yo꞉n E Sa꞉sa꞉lo꞉ \toc2 1 Yo꞉n \toc3 1Yo꞉n \mt2 Mo꞉fo꞉s Agel We \mt1 Yo꞉n \mt2 E Sa꞉sa꞉lo꞉ \imt1 Asuluma꞉no꞉ towo꞉ we \ip Kalu bugo꞉lo꞉ sa꞉sa꞉lo꞉ we, Yo꞉n. E Ya꞉suwa꞉lo꞉ tili wido꞉ kalu kugula꞉fo꞉wo꞉ nowo꞉ e. E ko꞉go꞉do꞉ ulula꞉liabiki, mo꞉fo꞉s we tilidabu kaluka꞉isalemo꞉wo꞉ agelema꞉ki, sa꞉sa꞉lo꞉. \ip Mo꞉fo꞉s sa꞉sa꞉lo꞉ wenamio꞉, asulo꞉wo꞉ a꞉la꞉ da꞉labiki, asulo꞉ dima꞉ki, mo꞉fo꞉s we a꞉na sa꞉sa꞉lo꞉. To nowo꞉ we, nio꞉ Gode o꞉lia꞉ ene inso꞉ Ya꞉su Keliso o꞉lia꞉yo꞉ ha꞉fo꞉ disa꞉la꞉sa꞉ga꞉ asulo꞉wo꞉ imilise doma꞉ki, a꞉la꞉ta꞉ga꞉ tilidabu kaluka꞉isalemo꞉ ha꞉fo꞉ disa꞉ma꞉ki, to we Yo꞉na꞉yo꞉ a꞉na sa꞉sa꞉lo꞉. To andebo꞉ we, kaluka꞉isaleyo꞉ kaluwa꞉lo꞉ madali godeya꞉ man walasa꞉lakiyo꞉ wida꞉lab a꞉namio꞉ mo꞉tilidabuma꞉ki, a꞉la꞉ta꞉ga꞉ to we a꞉na alobana wido꞉. Kalu a꞉ma꞉ sa꞉lakiyo꞉, “Godeya꞉ ene So꞉wa Ya꞉su a꞉no꞉, kalu ni o꞉ngo꞉wo꞉ mo꞉fa꞉la꞉dowan” a꞉la꞉sio꞉. To we hala sa꞉labiki, Yo꞉n eyo꞉ da꞉da꞉sa꞉ga꞉, kaluka꞉isaleyo꞉ to wenamio꞉ mo꞉kudu hamana꞉ki, mo꞉fo꞉s we a꞉na sa꞉sa꞉lo꞉. \c 1 \s1 To Mela꞉no꞉ a꞉no꞉ kalaba fa꞉la꞉dowo꞉ \p \v 1 \x - \xo 1.1 \xt Yo꞉n 1.1\x*To mela꞉no꞉lo꞉ a꞉lab a꞉no꞉ taminde amio꞉ elen ko꞉lo꞉ niliyo꞉ dabu. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ ninin siya꞉ ba꞉da꞉sa꞉ga꞉, nili dagiya꞉yo꞉ golo꞉. To a꞉namio꞉ mela꞉no꞉wo꞉ a꞉lab ko꞉lo꞉, to weko꞉ niliyo꞉ gimo꞉wo꞉ walama꞉nigo꞉l. \v 2 \x - \xo 1.2 \xt Yo꞉n 1.14\x*Mela꞉no꞉ a꞉no꞉ kalule fa꞉la꞉dota꞉ga꞉ a꞉lab a꞉no꞉ ninin ba꞉da꞉sa꞉ga꞉, mela꞉no꞉ mela꞉no꞉ we gimo꞉wo꞉ a꞉na walaso꞉lo꞉l. Tamin amio꞉ e iya o꞉lia꞉ elen ko꞉lo꞉, o꞉go꞉ nilo꞉ amio꞉ kalaba fa꞉la꞉dowo꞉. \v 3 Gio꞉ ni o꞉lia꞉ ege doma꞉ki, nililo꞉ ba꞉ba꞉ o꞉lia꞉ nililo꞉ dabu a꞉no꞉lia꞉yo꞉ gimo꞉wo꞉lo꞉ a꞉na walaso꞉lo꞉l. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ nio꞉ Gode o꞉lia꞉ Inso꞉, Ya꞉su Keliso o꞉lia꞉yo꞉ ege dowa꞉sen. \v 4 \x - \xo 1.4 \xt Yo꞉n 16.24\x*A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ sagalo꞉ nililo꞉wo꞉ alan doma꞉ki, mo꞉fo꞉s we a꞉na sa꞉sa꞉lo꞉. \s1 Nio꞉ Godeya꞉ ho꞉lena doma꞉niki \p \v 5 \x - \xo 1.5 \xt 1Tim 6.16, Ya꞉m 1.17\x*To we Ya꞉suwa꞉yo꞉ malolabikiyo꞉, nio꞉ dabu ko꞉lo꞉ gimo꞉wo꞉ a꞉na sa꞉ma꞉nigo꞉l. Gode e ho꞉len nafa malilo꞉ ko꞉lo꞉ mogago꞉ imilig nowo꞉ e amio꞉ mada aundo꞉ma. \v 6 \x - \xo 1.6 \xt 1Yo꞉n 2.4\x*Niliyo꞉ to sa꞉lakiyo꞉, “Ne Gode o꞉lia꞉ ha꞉fo꞉wo꞉ disa꞉” a꞉la꞉sa꞉laki ko꞉sega, nio꞉ mogago꞉wo꞉ dimida꞉liki, sololi o꞉ngo꞉wa sia꞉lalega, to nililo꞉ sio꞉ a꞉ma꞉yo꞉ ninino꞉ madalilo꞉ sa꞉lan kalu dowab. A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ Godeya꞉ to man hendeleyo꞉ niliyo꞉ mo꞉kudu ha꞉na꞉lab. \v 7 Ko꞉sega Gode e, man nafale dimida꞉liki, malilo꞉ ho꞉lena a꞉lab ko꞉lo꞉, nio꞉ e dowo꞉ o꞉leo꞉ngo꞉ dowalega, negelebo꞉ ege doma꞉ib. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ Godeya꞉ ene So꞉wa Ya꞉suwa꞉ ho꞉bo꞉ a꞉ma꞉yo꞉ nili mogago꞉ dimido꞉ a꞉no꞉ halaliki, nio꞉ malilo꞉ doma꞉ib. \v 8 \x - \xo 1.8 \xt Song 32.5, Sndn 28.13\x*A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ kaluka꞉isale abeyo꞉, “Ne mogago꞉wo꞉ aundo꞉ma” a꞉la꞉sa꞉lalega, enena꞉ma꞉la꞉yo꞉ e mogago꞉lo꞉ mo꞉dimidan a꞉la꞉do꞉lo꞉le sa꞉lakigab ko꞉lo꞉, Godeya꞉ to hendeleyo꞉ e amio꞉ mo꞉da꞉lab. \v 9 Nililo꞉ mogago꞉ dimido꞉ a꞉no꞉ foga꞉le sa꞉lalega, Gode eyo꞉ enedo꞉ to saefa꞉ o꞉leaumbo꞉ dimidama꞉ib. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ Gode eyo꞉ man nafa digalo꞉ dimidaki, nili mogago꞉ dimido꞉ a꞉no꞉ hala꞉sa꞉ga꞉ ga꞉lilaliki, nio꞉ malilo꞉ ta꞉fa꞉ib. \v 10 Kaluka꞉isale abeyo꞉, “Ne mogago꞉wo꞉ mo꞉dimidan” a꞉la꞉sa꞉lalega, to a꞉la꞉do꞉ sa꞉lab a꞉ma꞉yo꞉ Godeyo꞉ madali tolo꞉ sa꞉lan kalu a꞉la꞉li sa꞉laki gab. A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ Godeya꞉ to man a꞉no꞉ kalu a꞉ma꞉ asulo꞉ usamio꞉ mo꞉da꞉lab. \c 2 \s1 Nilo꞉ asufa꞉yo꞉, Ya꞉su \p \v 1 \x - \xo 2.1 \xt Hibu 7.25-26\x*Ni so꞉wa i, gio꞉ mogago꞉wo꞉ dimidabena꞉ki, niyo꞉ to we gimo꞉ sa꞉sa꞉liga꞉to꞉l. Kalu imilig noma꞉yo꞉ ko꞉lo꞉ mogago꞉wo꞉ dimidalega, nilo꞉ asuwa꞉fa꞉no꞉ kalu nowo꞉ a꞉lab. Ya꞉su Keliso, e mada digalo꞉ kalu ko꞉lo꞉ nilo꞉ asuwa꞉foma꞉kilo꞉, Iyamo꞉lo꞉ tolo꞉ sa꞉la꞉seno꞉ e. \v 2 \x - \xo 2.2 \xt Yo꞉n 1.29, Kolo 1.20, 1Yo꞉n 4.10\x*Mogago꞉ nililo꞉wo꞉ dila꞉ma꞉ki, ene mela꞉no꞉wo꞉ walaki sowo꞉. Elo꞉ nanog di a꞉ma꞉yo꞉ niko꞉ asufa꞉ma, eyo꞉ henfelo꞉ amilo꞉ kaluka꞉isale sab a꞉no꞉lo꞉ tambo asuwa꞉taki go꞉. \p \v 3 Nio꞉ Godeya꞉ to saefa꞉yo꞉ kudu ha꞉na꞉lalega, nio꞉ Godeyo꞉ hendele asululi a꞉la꞉asulo꞉l. \v 4 Kaluka꞉isale abeyo꞉ Godeya꞉lo꞉ to saefa꞉ a꞉no꞉ mo꞉kudu ha꞉naki, “Ne Godeyo꞉ hendele asulo꞉” a꞉la꞉sa꞉lalega, kaluka꞉isale a꞉no꞉ e madali tolo꞉ sa꞉lan kalu dowab. A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ Godeya꞉ to hendeleyo꞉ e amio꞉ mo꞉da꞉lab. \v 5-6 \x - \xo 2.5-6 \xt Yo꞉n 14.21,23\x*Ko꞉sega kalu abeyo꞉ Godeya꞉ to saefa꞉yo꞉ kudu ha꞉na꞉lalega, Godeya꞉lo꞉ asulan man a꞉no꞉ e amio꞉ mada ililo꞉. Kaluka꞉isale abeyo꞉ “Ne Gode o꞉lia꞉yo꞉ asulo꞉wo꞉ imilise dowo꞉l,” a꞉la꞉sa꞉lalega, e Ya꞉suwa꞉lo꞉ man dimido꞉ o꞉leau dimida꞉i ha꞉na꞉lubi. Kaluka꞉isale a꞉la꞉do꞉ dimidab a꞉ma꞉yo꞉, Gode elo꞉ ha꞉fo꞉ disa꞉lan man a꞉no꞉ i usamio꞉ halaido꞉ko꞉ dofo꞉mela꞉ib. \p \v 7 \x - \xo 2.7 \xt Yo꞉n 13.34, 2Yo꞉n 1.5-6\x*Ne mili, Godeya꞉lo꞉ to saefa꞉ ko꞉lo꞉ nilo꞉ gimo꞉lo꞉ sa꞉sa꞉lo꞉l we, ho꞉gima. To saefa꞉ we, gio꞉ ho꞉gi mo꞉mo꞉da tilida꞉dakilo꞉ dabu a꞉no꞉ko꞉ wa꞉ka gimo꞉ so꞉lo꞉l.\f + \fr 2.7 \ft To ho꞉gi saefa꞉ we, tamin amio꞉ Ya꞉suwa꞉yo꞉ enedo꞉ tili widan kalumo꞉wo꞉ sio꞉. Yo꞉n 13.34,35 a꞉namio꞉ agelema.\f* \v 8 \x - \xo 2.8 \xt Yo꞉n 1.9, Lom 13.12\x*Ko꞉sega to we ho꞉gi a꞉la꞉do꞉ so꞉lo꞉lo꞉ we. Man Ya꞉suwa꞉lo꞉ dimido꞉ o꞉lia꞉ gililo꞉ dimidab o꞉lia꞉ a꞉no꞉ ba꞉da꞉sa꞉ga꞉, to saefa꞉ a꞉no꞉ hendelelo꞉b a꞉la꞉asuluma꞉ki so꞉lo꞉l. Mo꞉wo꞉ man mogago꞉ dimidan a꞉no꞉ sololi o꞉ngo꞉ ko꞉lo꞉ ha꞉na꞉ga꞉ ha꞉nabiki, ho꞉lendeyo꞉ tindaki so꞉so꞉idab. \p \v 9 \x - \xo 2.9 \xt 1Yo꞉n 4.20\x*Kalu abeyo꞉, “Ne ho꞉lena dofo꞉lo꞉l,” a꞉la꞉sa꞉la꞉liki ko꞉sega eyo꞉ tilidabu kalu nowo꞉mbo꞉wo꞉ kele asulaki mo꞉bea꞉lalega, e sololi a꞉naka o꞉ilikigab. \v 10 \x - \xo 2.10 \xt Lom 14.13\x*Kalu abeyo꞉ ao nowo꞉mbo꞉wo꞉ ha꞉fo꞉wo꞉ disa꞉lalega, e ho꞉lena dowab ko꞉lo꞉ ho꞉len a꞉ma꞉yo꞉ e mo꞉hala hamana꞉ki, dinafa walama꞉ib. \v 11 \x - \xo 2.11 \xt Yo꞉n 12.35\x*Ko꞉sega kaluka꞉isale abeyo꞉ tilidabu kalu nolbo꞉wo꞉ kele asulaki mo꞉bea꞉lalega, e sololi a꞉naka iliki ko꞉lo꞉ e do꞉bugu sia꞉likigab. Kalu a꞉no꞉ siyo꞉ ko꞉n o꞉ngo꞉ dowo꞉ ko꞉lo꞉, e tog a꞉na kudu ho꞉no꞉l a꞉la꞉bo꞉ mo꞉dinafa asulab. \q1 \v 12 So꞉wa gio꞉, Ya꞉suwa꞉lo꞉ dimido꞉ a꞉ma꞉ wiya ilikiyo꞉ Gode eyo꞉ gili mogago꞉wo꞉ ga꞉lila꞉ ko꞉lo꞉, \q2 to we gimo꞉wo꞉ a꞉na sa꞉sa꞉lo꞉l. \q1 \v 13 Ko꞉go꞉do꞉ kaluka꞉isale giliyo꞉, kalu taminde amilo꞉ dowa꞉i mio꞉ ko꞉lo꞉ a꞉lab a꞉no꞉, gio꞉ digale asululi ko꞉lo꞉lab. \q2 A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ to we gimo꞉wo꞉ a꞉na sa꞉sa꞉lo꞉l. \q1 Kaluka꞉isale asugo꞉ ho꞉gi nodola꞉sa꞉ga꞉lo꞉ tilidabu gi a꞉ma꞉yo꞉, mogago꞉lelo꞉ dimida꞉sen Sa꞉da꞉na꞉ e tinio꞉ ko꞉lo꞉ a꞉labiki, \q2 to we gimo꞉wo꞉ a꞉na sa꞉sa꞉lo꞉l. \q1 Ni so꞉wa i, Do Gode eyo꞉ gio꞉ digale fanda asululi ko꞉lo꞉, \q2 to we gimo꞉wo꞉ a꞉na sa꞉sa꞉liga꞉to꞉l. \q1 \v 14 Ko꞉go꞉do꞉ giliyo꞉, kalu taminde amilo꞉ dowa꞉i mio꞉ ko꞉lo꞉ a꞉lab a꞉no꞉, gio꞉ digale asululi ko꞉lo꞉lab. \q2 A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ to we gimo꞉wo꞉ a꞉na sa꞉sa꞉liga꞉to꞉l. \q1 Kaluka꞉isale asugo꞉ ho꞉gi nodola꞉sa꞉ga꞉lo꞉ tilidabu gi amio꞉, \q2 halaido꞉wo꞉ da꞉lab a꞉la꞉ta꞉ga꞉, \q2 Godeya꞉ mano꞉ gili asulo꞉ usamio꞉ delen ko꞉lo꞉, \q2 mogago꞉lelo꞉ dimida꞉sen Sa꞉da꞉na꞉ e gili tinio꞉. \q2 A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ to we niyo꞉ gimo꞉wo꞉ a꞉na sa꞉sa꞉liga꞉to꞉l. \s1 Gio꞉ henfelo꞉ mano꞉ asula꞉so꞉bo \p \v 15 \x - \xo 2.15 \xt Lom 8.7\x*Gio꞉ henfelo꞉ man we a꞉la꞉ta꞉ga꞉ kelego꞉ mogago꞉ da꞉lab we asula꞉so꞉bo. Kaluka꞉isale abeyo꞉ henfelo꞉ man a꞉no꞉ asula꞉lalega, Do Gode asulan man a꞉no꞉ e amio꞉ aundo꞉mo꞉ da꞉lab. \v 16 \x - \xo 2.16 \xt Lom 13.14\x*Mo꞉wo꞉ henfelo꞉ wilo꞉ man dimidano꞉ we. Ini do꞉mo꞉ sagalema꞉no꞉ asulan o꞉lia꞉, siya꞉ ba꞉da꞉sa꞉ga꞉ meselan o꞉lia꞉ kailan o꞉lia꞉ a꞉no꞉, henfelo꞉ wema꞉ man. Man we Do Godelo꞉wa a꞉la꞉ta꞉ga꞉ fa꞉la꞉dowo꞉ma. Man a꞉no꞉ henfelo꞉ wenamilo꞉ deleno꞉ o꞉m. \v 17 \x - \xo 2.17 \xt Madi 7.21\x*Henfelo꞉ we o꞉lia꞉ man mogago꞉ dimidan a꞉no꞉lia꞉yo꞉ tambo kelega꞉ga꞉ ha꞉nab ko꞉sega, kaluka꞉isale Godeya꞉ to saefa꞉lo꞉ kudu ha꞉na꞉lab a꞉no꞉ mela꞉no꞉ mela꞉no꞉ mela꞉ib. \s1 Ya꞉su o꞉lia꞉ gisdo꞉ dia꞉no꞉wo꞉ fa꞉la꞉dowabi hagugu sio꞉ \p \v 18 \x - \xo 2.18 \xt Madi 24.5,24, 2Yo꞉n 1.7\x*Ni so꞉wa i, henfelo꞉ we elema꞉no꞉wo꞉ ko꞉na꞉ma dowab. Ya꞉su Keliso o꞉lia꞉lo꞉ gisdo꞉ dia꞉lab kalu a꞉no꞉ fa꞉la꞉doma꞉nigab a꞉la꞉do꞉ sio꞉ a꞉no꞉ gio꞉ tamina dabu. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ o꞉go꞉ Ya꞉su Keliso o꞉lia꞉lo꞉ gisdo꞉ dia꞉lab kalu modo꞉wo꞉ o꞉ma fa꞉la꞉dowa꞉sa꞉ga꞉ a꞉lab. A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ nio꞉ a꞉no꞉ ba꞉da꞉ga꞉yo꞉, henfelo꞉ we ko꞉na꞉ma elema꞉nigab a꞉la꞉bo꞉ nio꞉ asulab. \v 19 \x - \xo 2.19 \xt Ilig 20.30\x*Kalu i a꞉no꞉ tamin amio꞉ ni o꞉lia꞉ a꞉la꞉ga꞉lo꞉, asulo꞉ ililo꞉wo꞉ ni o꞉lia꞉yo꞉ imiligo꞉ mo꞉dowabikilo꞉ ta꞉fo꞉gane a꞉no꞉ nilino꞉ma. Iyo꞉ nilino꞉ kibo꞉bowo꞉, ni o꞉lia꞉ka o꞉domabe. Ko꞉sega iliyo꞉ nio꞉ ta꞉fo꞉gane ko꞉lo꞉ iyo꞉ hendele nilino꞉ma a꞉la꞉asulo꞉. \v 20 \x - \xo 2.20 \xt 1Kol 2.15, 2Kol 1.21, 2Yo꞉n 1.2\x*Ko꞉sega gio꞉ o꞉ngo꞉ma. Ya꞉suwa꞉yo꞉ Godeya꞉ Mamayo꞉ gimo꞉ dimi ko꞉lo꞉ gio꞉ to hendeleyo꞉ tambo asululi ko꞉lo꞉lab. \v 21 Nilo꞉ gimo꞉lo꞉ mo꞉fo꞉s sa꞉sa꞉liga꞉to꞉l we, gio꞉ to hendeleyo꞉ mo꞉asulo꞉ a꞉la꞉likima. Gio꞉ to hendeleyo꞉ asulo꞉ ko꞉lo꞉labiki, niyo꞉ mo꞉fo꞉s we gimo꞉wo꞉ a꞉na sa꞉sa꞉liga꞉to꞉l. Mo꞉wo꞉ to hendele us amio꞉ madali towo꞉ mo꞉alab. \v 22 \x - \xo 2.22 \xt 1Yo꞉n 4.3, 2Yo꞉n 1.7\x*Kalu abeyo꞉ to sa꞉lakiyo꞉, “Ya꞉su e, kaluka꞉isaleyo꞉ tambo gasilima꞉kilo꞉ Godeya꞉lo꞉ da꞉feyo꞉ kaluwo꞉, emaka꞉” a꞉la꞉sa꞉la꞉lalega, kalu a꞉no꞉ e madali tolo꞉ sa꞉lano꞉ o꞉m. A꞉la꞉do꞉ sa꞉lab a꞉ma꞉yo꞉, Do Gode o꞉lia꞉ Inso꞉ Ya꞉su o꞉lia꞉mo꞉wo꞉ gola ba꞉daki, kalu a꞉ma꞉yo꞉ Ya꞉su Keliso o꞉lia꞉ gis diab. \v 23 \x - \xo 2.23 \xt Yo꞉n 5.23, 1Yo꞉n 4.15, 5.1\x*Kalu abeyo꞉ Inso꞉mo꞉wo꞉ gola ba꞉dalega, Iya Gode o꞉lia꞉yo꞉ mo꞉dowo꞉ ko꞉lo꞉ gab. Kalu abeyo꞉ Inso꞉ Ya꞉su amio꞉ tilidabu a꞉la꞉likilo꞉ sa꞉lab a꞉no꞉, Iya Gode amio꞉ e dowakigab. \v 24 Tamin amilo꞉ to gililo꞉ dabu a꞉no꞉, gili asulo꞉ amio꞉ dinafa halale asulufo꞉lubi. To a꞉no꞉ gili asulo꞉ usamio꞉ asulufo꞉lalega, Do Gode o꞉lia꞉ Inso꞉ Ya꞉su o꞉lia꞉yo꞉ ho꞉leno꞉ tambo gi o꞉lia꞉ doma꞉ib. \v 25 Tamin amio꞉ Ya꞉suwa꞉yo꞉ dinali sa꞉lakiyo꞉, “mela꞉no꞉ mela꞉no꞉ a꞉no꞉ gimo꞉ dimio꞉l” a꞉la꞉sio꞉. \p \v 26 Kalu nolba꞉yo꞉ gio꞉ hala tililia꞉ ha꞉nab ko꞉lo꞉ a꞉no꞉ hagugaki to we gimo꞉wo꞉ sa꞉sa꞉liga꞉to꞉l. \v 27 \x - \xo 2.27 \xt Yo꞉n 16.13\x*Ko꞉sega gio꞉ Godeya꞉ Mamayo꞉ Ya꞉suwa a꞉la꞉ta꞉ga꞉ di ko꞉lo꞉, e gi o꞉lia꞉ a꞉lab. A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ kalu nolba꞉yo꞉ gimo꞉wo꞉ a꞉walama꞉ki, a꞉la꞉bo꞉ mo꞉asuluma꞉ib. Mo꞉wo꞉ Godeya꞉ Mama a꞉ma꞉yo꞉ kelego꞉wo꞉ tambo ami gimo꞉wo꞉ wida꞉lab ko꞉lo꞉, Godeya꞉ Mama a꞉ma꞉yo꞉ towo꞉ halayo꞉ mo꞉widaki, to hendeleyo꞉ ko꞉lo꞉ wida꞉lab. A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ gio꞉ Mama elo꞉ widab au, Ya꞉su e o꞉lia꞉ kegene dowa꞉bi. \s1 Nio꞉ Godeya꞉ so꞉wa \p \v 28 Ni so꞉wa i, gio꞉ Godeya oga꞉dita꞉ga꞉ dofo꞉melea. A꞉la꞉dimidalega, Ya꞉su Kelisowo꞉ a꞉ma꞉la꞉ yalikiyo꞉, nio꞉ mo꞉sendelowaki, halaido꞉ kagama꞉ib. \v 29 \x - \xo 2.29 \xt 1Yo꞉n 3.10\x*Ya꞉su Kelisowa꞉ mano꞉ digalo꞉ a꞉la꞉bo꞉ giliyo꞉ asulo꞉ ko꞉lo꞉, kaluka꞉isale mano꞉ digalo꞉lo꞉ dimida꞉lab i a꞉no꞉, Godeya꞉ so꞉wa dowaka꞉ a꞉la꞉bo꞉, giliyo꞉ asuluma꞉ib. \c 3 \p \v 1 \x - \xo 3.1 \xt Yo꞉n 1.12-13, 16.3\x*Wai! Gode eyo꞉ nio꞉ mada alan asulo꞉ ko꞉lo꞉ nio꞉ ene so꞉waka꞉ a꞉la꞉safo꞉lab. A꞉la꞉go꞉ko꞉lo꞉ nio꞉ hendele Godeya꞉ so꞉wa ko꞉lo꞉lab. Henfelo꞉ kaluka꞉isaleyo꞉ Do Godeyo꞉ mo꞉fanda asulo꞉ ko꞉lo꞉, iliyo꞉ nio꞉lo꞉ mo꞉fanda asulab. \v 2 \x - \xo 3.2 \xt 2Kol 3.18\x*Ne mili, nio꞉ o꞉go꞉ Godeya꞉ so꞉wa dowab. Gode eyo꞉ tif amio꞉ nio꞉ we o꞉ngo꞉ doma꞉ib a꞉la꞉likiyo꞉, kalab amio꞉ o꞉semo꞉wido꞉. Ko꞉sega Ya꞉suwo꞉ kalaba fa꞉la꞉dowalikiyo꞉, e wengo꞉lo꞉b a꞉la꞉bo꞉ hendele misio꞉ ba꞉ba꞉ib ko꞉lo꞉, nio꞉ e o꞉ngo꞉ka doma꞉ib. \v 3 Kaluka꞉isale abeyo꞉ kelego꞉ a꞉no꞉ hendele fa꞉la꞉domabesa꞉ a꞉la꞉likilo꞉ yasila꞉lab a꞉ma꞉yo꞉, ene asulo꞉ amio꞉ mogago꞉ a꞉dimidama꞉no꞉wo꞉ eleta꞉ga꞉, e Ya꞉su o꞉ngo꞉ go꞉go꞉do꞉ dowo꞉ ko꞉lo꞉lab. \p \v 4 Mogago꞉ dimidan man o꞉lia꞉ Godeya꞉lo꞉ to saefa꞉ ko꞉lo꞉ o꞉go꞉sab man a꞉no꞉lia꞉yo꞉ imilo꞉ dowo꞉. A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ kaluka꞉isaleya꞉lo꞉ man mogago꞉ dimida꞉lab a꞉ma꞉yo꞉, Godeya꞉lo꞉ to saefa꞉ a꞉no꞉ o꞉go꞉sa꞉lab. \v 5 \x - \xo 3.5 \xt Yo꞉n 1.29, 1Bid 2.22-24, 1Yo꞉n 2.2\x*Ya꞉su eyo꞉ nili mogago꞉ dimida꞉sen a꞉no꞉ dila꞉ma꞉no꞉ mio꞉ a꞉la꞉bo꞉ nio꞉ asulo꞉. Mogago꞉ imilise nowo꞉ e amio꞉ aundo꞉ma. \v 6 Kalu abeyo꞉ Ya꞉su e o꞉lia꞉lo꞉ dowab a꞉ma꞉yo꞉ mogago꞉wo꞉ mo꞉dimida꞉lab. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ kalu abeyo꞉ man mogago꞉lo꞉ dimida꞉lab a꞉ma꞉yo꞉, ene asulo꞉ amio꞉ Ya꞉suwo꞉ mo꞉ba꞉daki, e mo꞉fanda asulab. \p \v 7 Ni so꞉wa i, kalu imilig noma꞉yo꞉ gio꞉ dikili sa꞉labena꞉ki, gio꞉ dinafa yasi dowa꞉bi! Ya꞉su Keliso e digalo꞉ ko꞉lo꞉, kaluka꞉isale abeyo꞉ man digalo꞉lo꞉ dimida꞉lab a꞉no꞉, e hendele digalo꞉, Ya꞉su e o꞉ngo꞉ dowab. \v 8 \x - \xo 3.8 \xt Yo꞉n 8.44\x*Sa꞉da꞉na꞉yo꞉ tamina a꞉la꞉ta꞉ga꞉ o꞉go꞉lo꞉, mogago꞉wo꞉ dimida꞉i ya꞉lab ko꞉lo꞉, kaluka꞉isale abeyo꞉ man mogago꞉lo꞉ dimida꞉lab a꞉no꞉, e Sa꞉da꞉na꞉ a꞉no꞉ ilikigab. Godeya꞉ ene So꞉wayo꞉ Sa꞉da꞉na꞉ya꞉lo꞉ nanogo꞉ dimida꞉i ha꞉na꞉lab a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ bidila꞉ma꞉ni mio꞉. \v 9 \x - \xo 3.9 \xt 1Yo꞉n 5.18\x*Kalu abeyo꞉ Godeya꞉ so꞉wa dowab a꞉no꞉, Godeya꞉ mela꞉no꞉wo꞉ eya dowo꞉ ko꞉lo꞉, man mogago꞉wo꞉ mo꞉dimida꞉sen. E Godeya꞉ so꞉wa ko꞉lo꞉, mogago꞉wo꞉ mada mo꞉dimida꞉mela꞉ib. \v 10 Ge Godeya꞉ ene So꞉wa o꞉lia꞉ Sa꞉da꞉na꞉ya꞉ inso꞉ o꞉lia꞉ a꞉la꞉do꞉ ele ba꞉ba꞉no꞉wo꞉ we. Kaluka꞉isale abeyo꞉ man digalo꞉lo꞉ mo꞉dimida꞉lab a꞉no꞉, e Godeya꞉ so꞉wama. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ tilidabu kaluka꞉isale nowo꞉mbo꞉wo꞉lo꞉ ha꞉fo꞉wo꞉ mo꞉disa꞉lab a꞉no꞉lo꞉, e Godeya꞉ so꞉wama. \s1 Tilidabu kalu nowo꞉mbo꞉wo꞉ ha꞉fo꞉wo꞉ disa꞉la꞉bi \p \v 11 \x - \xo 3.11 \xt Yo꞉n 13.34\x*Nio꞉ nol o꞉lia꞉yo꞉ ha꞉fo꞉wo꞉ disa꞉la꞉lubi a꞉la꞉do꞉ wido꞉ a꞉no꞉ gio꞉ tamina dabu. \v 12 \x - \xo 3.12 \xt Mo꞉mo꞉ 4.8\x*A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ nio꞉ Ka꞉in e o꞉ngo꞉wo꞉ dowa꞉so꞉bo. E mogago꞉lelo꞉ dimida꞉sen Sa꞉da꞉na꞉ya꞉ inso꞉ o꞉ngo꞉ ko꞉lo꞉ ene aowo꞉ so꞉no꞉. Elo꞉ so꞉no꞉wo꞉ mo꞉wo꞉ we. Ka꞉in e man mogago꞉ dimida꞉len. A꞉ibol e man digalo꞉ dimida꞉len ko꞉lo꞉, Ka꞉ina꞉yo꞉ ene aowo꞉ a꞉na sana sowo꞉. \v 13 \x - \xo 3.13 \xt Yo꞉n 5.18-19\x*Henfelo꞉ kaluka꞉isaleya꞉yo꞉ tilidabu kaluka꞉isale gimo꞉wo꞉ kele asula꞉sa꞉ga꞉ mo꞉bealikiyo꞉, gio꞉ iliga꞉so꞉bo. \v 14 \x - \xo 3.14 \xt Yo꞉n 5.24\x*Tamin amio꞉ nio꞉ soma꞉no꞉lo꞉ doba꞉da꞉ elen ko꞉sega nio꞉ a꞉no꞉ o꞉ma tiginita꞉ga꞉, mela꞉no꞉ usa fa꞉la꞉dofo꞉lo꞉l. Niliyo꞉ a꞉la꞉asulo꞉ mo꞉wo꞉ niliyo꞉ tilidabu kaluka꞉isale no o꞉lia꞉yo꞉ ha꞉fo꞉wo꞉ disa꞉la꞉sen. Kalu abeyo꞉ nowo꞉mbo꞉wo꞉ ha꞉fo꞉wo꞉ mo꞉disa꞉lalega, e soma꞉no꞉lo꞉ doba꞉da꞉ a꞉lab. \v 15 \x - \xo 3.15 \xt Kala 21.8\x*Kalu abeyo꞉ ene ao nowo꞉mbo꞉wo꞉ kele asulakilo꞉ mo꞉bea꞉lab a꞉ma꞉yo꞉, kalu sana sowano꞉ o꞉ngo꞉ dowab. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ kalu sana sowan a꞉ma꞉yo꞉, Godeya꞉ mela꞉no꞉ mela꞉no꞉wo꞉ e amio꞉ mo꞉dofo꞉likigab, a꞉la꞉bo꞉ gio꞉ asulo꞉.\f + \fr 3.15 \ft Kalu nowo꞉mbo꞉lo꞉ mo꞉bea꞉lab o꞉lia꞉ kalu sana sowab o꞉lia꞉ man dimidan a꞉la꞉ a꞉no꞉ Godeya꞉ siwa꞉l amio꞉ imilise o꞉ngo꞉ ko꞉lo꞉ ba꞉dab.\f* \fig Giyo꞉ nol o꞉lia꞉yo꞉ ha꞉fo꞉wo꞉ disa꞉la꞉lubi.|alt="Eating together at a table" src="62_1Jn_03_03_RG_gr.tif" size="col" copy="© Sweet Publishing http://sweetpublishing.com, licensed under a CC: BY-SA 3.0 Unported licence." ref="3.11" \fig* \p \v 16 \x - \xo 3.16 \xt Yo꞉n 13.1, Gala 1.4\x*Ya꞉suwa꞉yo꞉ ni asulakilo꞉, ene mela꞉no꞉ wala꞉ a꞉ma꞉yo꞉ ao nowo꞉lia꞉lo꞉ ha꞉fo꞉ disa꞉lan man a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ wido꞉. A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ niliyo꞉lo꞉ nao nowo꞉ asulakiyo꞉, nili mela꞉no꞉wo꞉lo꞉ a꞉la꞉wala꞉ma꞉niki. \v 17 \x - \xo 3.17 \xt Lo 15.7\x*Kaluka꞉isale abeyo꞉ e kelego꞉wo꞉ o꞉li deliki, tilidabu kaluka꞉isale kelego꞉lo꞉ma a꞉no꞉ ba꞉da꞉sa꞉ga꞉ mo꞉nofolalega, Godeya꞉ ha꞉fo꞉ disa꞉lan man a꞉no꞉ e amio꞉ aundo꞉ma. \v 18 \x - \xo 3.18 \xt Ya꞉m 2.15-16\x*Ni so꞉wa i, giliyo꞉ to mosowa꞉yo꞉ ha꞉fo꞉wo꞉ disa꞉ a꞉la꞉bo꞉ mego꞉fa꞉yo꞉ madaliyo꞉ sa꞉la꞉so꞉bo. Ko꞉sega kalu nowo꞉mbo꞉wo꞉ hendele nofolakiyo꞉, gio꞉ ha꞉fo꞉ disa꞉laki to sio꞉ aumbo꞉, nanogo꞉ hendele dagiya꞉yo꞉ dimida꞉bi. \p \v 19-20 Niliyo꞉ a꞉la꞉dimidalikiyo꞉, nio꞉ Godeya꞉ eno꞉ a꞉la꞉bo꞉ asulo꞉ ko꞉lo꞉, nio꞉ Godeya꞉ siwa꞉la ilikiyo꞉, nio꞉ mo꞉sendelowaki ha꞉saka doma꞉no꞉. Mo꞉wo꞉ Godeya꞉ ene asulo꞉ nafale a꞉ma꞉yo꞉ nili asulo꞉wo꞉ tininila꞉sa꞉ga꞉, kelego꞉ tambowo꞉ e asululi ko꞉lo꞉lab. \v 21-22 \x - \xo 3.21-22 \xt Hibu 4.16\x*Ne mili, asulo꞉ ninido꞉ma꞉yo꞉ mo꞉sendelo alitalega, nio꞉ Godeya꞉ siwa꞉l amio꞉ tagio꞉ mo꞉dowaki, Godemo꞉lo꞉ dabu ba꞉dab a꞉ma꞉yo꞉ hendele dimia꞉ib. Mo꞉wo꞉ nio꞉ Godeya꞉lo꞉ to saefa꞉ a꞉no꞉ kudu ha꞉naki, man elo꞉ asulab aumbo꞉ dimida꞉i ya꞉len. \v 23 \x - \xo 3.23 \xt Yo꞉n 6.29, 13.34\x*Godeya꞉ to saefa꞉yo꞉ we. Nio꞉ ene So꞉wa, Ya꞉su Kelisowa tilida꞉da꞉sa꞉ga꞉, kalu nowo꞉mbo꞉wo꞉ ha꞉fo꞉wo꞉ disa꞉la꞉bi. Elo꞉ tamin amilo꞉ to saefa꞉yo꞉ o꞉m ko꞉lo꞉ kudu ha꞉na꞉bi. \v 24 \x - \xo 3.24 \xt 1Yo꞉n 4.13\x*Kaluka꞉isale abeyo꞉ elo꞉ to saefa꞉yo꞉ kudu ha꞉nab a꞉no꞉, e Godeya dowab ko꞉lo꞉ Gode elo꞉ kalu a꞉no꞉lia꞉yo꞉ dowab. Godeyo꞉ ni o꞉lia꞉ a꞉lab a꞉la꞉bo꞉ nio꞉ asuluma꞉ki, Godeya꞉ Mama nimo꞉lo꞉ dimi a꞉ma꞉yo꞉ nimo꞉wo꞉ wida꞉lab. \c 4 \s1 To widabo꞉ alobana ba꞉da꞉bi \p \v 1 \x - \xo 4.1 \xt Madi 7.15, 1Tes 5.21, 1Yo꞉n 2.18, 2Yo꞉n 1.7\x*Ne mili, madalilo꞉ dinali sa꞉lan kaluwo꞉ modo꞉ ko꞉lo꞉ henfelo꞉ amio꞉ dalale siliki mano꞉ wida꞉lab. A꞉la꞉go꞉ko꞉lo꞉ kalu nolba꞉yo꞉ gimo꞉wo꞉ mano꞉ widakiyo꞉, “Godeya꞉ Mamayo꞉ ne amio꞉ dowo꞉” a꞉la꞉likilo꞉ widab a꞉no꞉ tilida꞉da꞉so꞉bo. Ko꞉sega e Godeya꞉ Mamaleya꞉ sa꞉laba꞉le a꞉la꞉likiyo꞉, giliyo꞉ alobana ba꞉da꞉bi. \v 2 \x - \xo 4.2 \xt 1Kol 12.3\x*To we Godeya꞉ Mamaleya꞉ gab a꞉la꞉do꞉ alobana asuluma꞉no꞉wo꞉ we. Kalu abeyo꞉ “Ya꞉su Keliso e hende kalule mio꞉” a꞉la꞉sa꞉lalega, Godeya꞉ Mamayo꞉ kalu e amio꞉ dowo꞉ ko꞉lo꞉lab. \v 3 \x - \xo 4.3 \xt 1Yo꞉n 2.18\x*Ko꞉sega kalu abeyo꞉ “Ya꞉su e kalulema” a꞉la꞉sa꞉lalega, kalu a꞉namio꞉ Godeya꞉ Mamayo꞉ aundo꞉ma ko꞉lo꞉, e Ya꞉su Keliso o꞉lia꞉yo꞉ gis diakigab. Man a꞉no꞉ fa꞉la꞉doma꞉ib a꞉la꞉likilo꞉ sio꞉wo꞉ gio꞉ tamin amio꞉ da꞉da꞉len ko꞉lo꞉ o꞉go꞉ o꞉ma henfelo꞉ wena fa꞉la꞉dota꞉ga꞉ a꞉lab. \p \v 4 \x - \xo 4.4 \xt Madi 12.29, 1Yo꞉n 5.4-5\x*Ni so꞉wa i, gio꞉ Godeya꞉ eno꞉ dowo꞉ ko꞉lo꞉ giliyo꞉ madalilo꞉ dinali sa꞉lan kalu a꞉no꞉ o꞉lika tininima꞉ib. Mo꞉wo꞉ Gode gi o꞉lia꞉lo꞉ a꞉lab a꞉no꞉ e halaido꞉ ko꞉lo꞉, Sa꞉da꞉na꞉ henfelo꞉ wilo꞉ a꞉lab a꞉no꞉ Godeya꞉ tinio꞉. \v 5 \x - \xo 4.5 \xt Yo꞉n 8.47, 15.19\x*Kalu i a꞉no꞉ henfelo꞉ wena a꞉la꞉ta꞉ga꞉ fa꞉la꞉dowo꞉. A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ ililo꞉ man wida꞉lab a꞉no꞉ henfelo꞉ wilo꞉ dimidan mano꞉ o꞉m. Henfelo꞉ kaluka꞉isaleyo꞉ ililo꞉ man widab a꞉no꞉ tilida꞉da꞉lab. \v 6 Ko꞉sega nio꞉ Godelo꞉wa a꞉la꞉ta꞉ga꞉ mio꞉ ko꞉lo꞉, kalu abeyo꞉ Godelo꞉ alan asulo꞉ i a꞉ma꞉yo꞉ nililo꞉ to widabo꞉ tilida꞉da꞉lab. Kalu abeyo꞉ Godelo꞉wa a꞉la꞉ta꞉ga꞉lo꞉ mo꞉mio꞉ a꞉ma꞉yo꞉ nililo꞉ to widabo꞉ mo꞉tilida꞉da꞉lab. A꞉la꞉ga꞉lab ko꞉lo꞉ Godeya꞉ Mamaya꞉ to hendele o꞉lia꞉ madali tolo꞉ sa꞉lan mama a꞉no꞉lia꞉yo꞉, niliyo꞉ dinafa alobana ba꞉da꞉sa꞉ga꞉ asuluma꞉no꞉. \s1 Ha꞉fo꞉lo꞉ disa꞉lan man a꞉no꞉ mo꞉wo꞉ Gode E \p \v 7 Ne mili, negelebo꞉ ha꞉fo꞉wo꞉ disa꞉ma꞉niki. A꞉la꞉do꞉ so꞉lo꞉lo꞉ mo꞉wo꞉ we. Ha꞉fo꞉ disa꞉lan man a꞉no꞉ Godelo꞉wa a꞉la꞉ta꞉ga꞉ mio꞉. Kalu nolbo꞉wo꞉ ha꞉fo꞉lo꞉ disa꞉lab a꞉no꞉, kaluka꞉isale i a꞉no꞉ tambo Godeya꞉ so꞉wa ko꞉lo꞉, iliyo꞉ Godeyo꞉ asulo꞉ ko꞉lo꞉lab. \v 8 Kalu nol o꞉lia꞉lo꞉ ha꞉fo꞉ disa꞉ma꞉no꞉ man a꞉no꞉ mo꞉wo꞉ Gode e. A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ kalu nol o꞉lia꞉yo꞉ ha꞉fo꞉wo꞉ mo꞉disa꞉lab a꞉no꞉, eyo꞉ Godeyo꞉ mo꞉asulo꞉ ko꞉lo꞉lab. \v 9 \x - \xo 4.9 \xt Yo꞉n 3.16\x*Gode eyo꞉ ni o꞉lia꞉ ha꞉fo꞉wo꞉ disa꞉ a꞉lakilo꞉ nimo꞉lo꞉ wido꞉wo꞉ we. Ya꞉suwa꞉lo꞉ nanog dimido꞉ a꞉namio꞉, nio꞉ mela꞉no꞉wo꞉ eya dima꞉ki, Gode eyo꞉ ene Inso꞉ imiligo꞉ henfelo꞉ wena iliga꞉fo꞉. \v 10 \x - \xo 4.10 \xt Lom 5.8-10, 1Yo꞉n 2.2\x*Hendele ha꞉fo꞉wo꞉ disa꞉ a꞉lakilo꞉ dimidano꞉ we. Godemo꞉wo꞉ nili ko꞉le ha꞉fo꞉ disa꞉ma. Ko꞉sega Gode eyo꞉ nimo꞉wo꞉ mada ha꞉fo꞉ disa꞉lakiyo꞉, ene So꞉waya꞉yo꞉ nili mogago꞉wo꞉ dila꞉ma꞉ki iliga꞉fo꞉. \p \v 11 Ne mili, Gode eyo꞉ ni o꞉lia꞉ ha꞉fo꞉ disa꞉ ko꞉lo꞉, niliyo꞉lo꞉ negelebo꞉ ha꞉fo꞉wo꞉ a꞉la꞉disa꞉ma꞉niki. \v 12 \x - \xo 4.12 \xt Yo꞉n 1.18\x*Kaluka꞉isale imilig noma꞉yo꞉ Godeyo꞉ misio꞉ mada mo꞉ba꞉ba꞉. Ko꞉sega niliyo꞉ nolbo꞉wo꞉ ha꞉fo꞉wo꞉ disa꞉lalega, Godeyo꞉ ni usa dofo꞉liki, Gode elo꞉ ha꞉fo꞉ disa꞉lan man a꞉no꞉ ni usamio꞉ halaido꞉ko꞉ dofo꞉mela꞉ib. \p \v 13 \x - \xo 4.13 \xt 2Kol 1.22, 1Yo꞉n 3.24\x*Gode e ni o꞉lia꞉ dowab a꞉la꞉ta꞉ga꞉ nio꞉lo꞉ Gode o꞉lia꞉ dofo꞉lo꞉l. Niliyo꞉ a꞉la꞉do꞉ asulo꞉l we, Gode eyo꞉ ene Mamayo꞉ nimo꞉ dimi. \v 14 Gode eyo꞉ ene So꞉wayo꞉ henfelo꞉ kaluka꞉isale Sa꞉da꞉na꞉ elo꞉ amilo꞉ ane a꞉no꞉ a꞉ma꞉la꞉ gasilima꞉ki iliga꞉fo꞉ ko꞉lo꞉, a꞉no꞉ niliyo꞉ ba꞉da꞉sa꞉ga꞉, nolbo꞉wo꞉ kalaba wida꞉lo꞉l. \v 15 Kaluka꞉isale abeyo꞉ Ya꞉su e, hendele Godeya꞉ So꞉wa a꞉la꞉do꞉ kalab amilo꞉ sa꞉lab a꞉no꞉, Godeyo꞉ e o꞉lia꞉ dowab a꞉la꞉ta꞉ga꞉, kalu a꞉no꞉ Gode o꞉lia꞉ dowab. \v 16 Gode eyo꞉ nimo꞉wo꞉ ha꞉fo꞉ disa꞉ a꞉la꞉bo꞉, nio꞉ hendele asula꞉sa꞉ga꞉ tilidabu. Kaluka꞉isale nol o꞉lia꞉lo꞉ ha꞉fo꞉ disa꞉ma꞉no꞉ man a꞉no꞉ mo꞉wo꞉ Gode e. A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ kaluka꞉isale abeyo꞉ nolbo꞉wo꞉ ha꞉fo꞉ disa꞉lab a꞉no꞉, e Gode o꞉lia꞉ dofo꞉lab ko꞉lo꞉, Gode elo꞉ e amio꞉ dofo꞉lab. \v 17 A꞉la꞉do꞉ gab a꞉namio꞉, Gode elo꞉ ha꞉fo꞉ disa꞉lan man a꞉no꞉ ni amio꞉ halaido꞉ko꞉ dofo꞉lab. Nio꞉ hen wena o꞉silikiyo꞉, nio꞉ Ya꞉su o꞉ngo꞉ dofo꞉lo꞉l. A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ Godeya꞉lo꞉ kaluka꞉isalelo꞉ mo꞉walilima꞉no꞉ ho꞉len a꞉no꞉ fa꞉la꞉doma꞉nigab a꞉namio꞉, nio꞉ halaido꞉ kagayaki mo꞉tagima꞉no꞉. \v 18 Godeya꞉lo꞉ ha꞉fo꞉lo꞉ disa꞉lab kalu a꞉no꞉ e mo꞉tagilan. Mo꞉wo꞉ Gode elo꞉ ha꞉fo꞉ disa꞉lan man a꞉no꞉ e amilo꞉ halaido꞉ dofo꞉lab a꞉ma꞉yo꞉ tagilan e amilo꞉ delen a꞉no꞉ dila꞉. Kalulo꞉ tagilab a꞉ma꞉ ha꞉go꞉ we. Kaluwa꞉ mogago꞉ dimidab amilo꞉ wa꞉l mia꞉ib a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ asulaki tagilab. Kalu abeyo꞉ e amio꞉ tagio꞉ dowab a꞉no꞉, Gode elo꞉ ha꞉fo꞉ disa꞉lan man a꞉no꞉ e amio꞉ halaido꞉wo꞉ mo꞉dofo꞉likigab. \v 19 Gode eyo꞉ nimo꞉wo꞉ ha꞉fo꞉wo꞉ tamina disa꞉ ko꞉lo꞉, niliyo꞉ ha꞉fo꞉wo꞉ disa꞉la꞉mela꞉no꞉. \v 20 Kaluka꞉isale abeyo꞉ “Ne Godemo꞉wo꞉ ha꞉fo꞉ disa꞉” a꞉la꞉sa꞉laki ko꞉sega, ene ao ado nowo꞉mbo꞉wo꞉ kele asula꞉sa꞉ga꞉ mo꞉bea꞉lalega, e madali dikili sa꞉la꞉lab. Mo꞉wo꞉ eyo꞉ ao ado iyo꞉ ba꞉da꞉likiyo꞉ ha꞉fo꞉wo꞉ mo꞉disa꞉lab. A꞉la꞉ga꞉lab ko꞉lo꞉ eyo꞉ Gode misilo꞉ mo꞉ba꞉dan o꞉mo꞉wo꞉ ha꞉fo꞉wo꞉ mada mo꞉disa꞉ma꞉ib. \v 21 \x - \xo 4.21 \xt Mak 12.29-31\x*Gode elo꞉ nimo꞉lo꞉ to saefa꞉yo꞉ we. Kalu abeyo꞉ Godemo꞉lo꞉ ha꞉fo꞉lo꞉ disa꞉lab a꞉ma꞉yo꞉, ene ao nolbo꞉wo꞉lo꞉ ha꞉fo꞉wo꞉ a꞉la꞉ka disa꞉la꞉bi. \c 5 \s1 Tilidabu kaluka꞉isaleya꞉yo꞉ henfelo꞉ mano꞉ tinio꞉ \p \v 1 \x - \xo 5.1 \xt 1Yo꞉n 4.15\x*Kaluka꞉isale abeyo꞉, Ya꞉su e Godeya꞉lo꞉ da꞉feyo꞉ a꞉la꞉likilo꞉ tilida꞉dab a꞉no꞉, e Godeya꞉ so꞉wa. Kalu abeyo꞉ Domo꞉lo꞉ ha꞉fo꞉ disa꞉lab a꞉ma꞉yo꞉, ene so꞉wa nolbo꞉wo꞉lo꞉ ha꞉fo꞉wo꞉ disa꞉lab. \v 2 Nio꞉ Godemo꞉wo꞉ ha꞉fo꞉ disa꞉lakiyo꞉, ene to saefa꞉yo꞉ kudu ha꞉nalega, man nilido꞉ dimidab a꞉ma꞉yo꞉, niliyo꞉ Godeya꞉ so꞉wa nolbo꞉wo꞉ mada hendele ha꞉fo꞉wo꞉ disa꞉ a꞉la꞉widakigab. \v 3 \x - \xo 5.3 \xt Yo꞉n 14.15,23-24\x*Nio꞉ Godeya꞉ to saefa꞉yo꞉ kudu ha꞉nab a꞉namio꞉, nio꞉ Godemo꞉wo꞉ ha꞉fo꞉ disa꞉lakigab. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ to elo꞉ saefa꞉ a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ kudu ha꞉na꞉no꞉wo꞉ halaido꞉ma. \v 4 Mo꞉wo꞉ Godeya꞉ ene so꞉wale dowab a꞉ma꞉yo꞉ henfelo꞉ man we tininilab. Nililo꞉ Ya꞉su Kelisowa tilida꞉dab a꞉ma꞉yo꞉, henfelo꞉ mano꞉ tininilab. \v 5 Henfelo꞉ man we, kalu o꞉bo꞉ngo꞉ma꞉ tiniano꞉? Kaluka꞉isale abeyo꞉ Ya꞉su e Godeya꞉ So꞉wa a꞉la꞉do꞉ tili asulab a꞉ma꞉yo꞉, henfelo꞉ amilo꞉ man mogago꞉ ko꞉lilo꞉ da꞉lab we eka tininilab. \p \v 6 \x - \xo 5.6 \xt Yo꞉n 1.29-34\x*Ya꞉su Keliso e Hebene a꞉la꞉ta꞉ga꞉ henfelo꞉ wilo꞉ mio꞉ a꞉no꞉ hendele a꞉la꞉likiyo꞉, ho꞉n o꞉lia꞉ ho꞉bo꞉ o꞉lia꞉ma꞉ wido꞉. Ho꞉n a꞉ma꞉ka wido꞉ma. Ho꞉n o꞉lia꞉ ho꞉bo꞉ o꞉lia꞉ a꞉la꞉ma꞉ wido꞉.\f + \fr 5.6 \ft Ya꞉suwo꞉ henfelo꞉ wilo꞉ mio꞉ amio꞉, e ho꞉n amio꞉ to꞉lolo꞉, a꞉la꞉ta꞉ga꞉ ene ho꞉bo꞉wo꞉ i malana tula꞉sa꞉ga꞉ sowo꞉. A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ kelego꞉ a꞉la꞉ a꞉ma꞉yo꞉ Ya꞉su e Hebene a꞉la꞉ta꞉ga꞉ mio꞉ka꞉ a꞉la꞉liki widaki go꞉.\f* Godeya꞉ Mamayo꞉ to hendeleyo꞉ e ko꞉lo꞉, eyo꞉ Ya꞉suwo꞉ ko꞉lo꞉ fanda wida꞉sen. \v 7 Ya꞉su e Godeya꞉ So꞉waleka꞉ a꞉la꞉likiyo꞉ kelego꞉ otalen wema꞉ widab. \v 8 \x - \xo 5.8 \xt Yo꞉n 15.26\x*Mamayo꞉, ho꞉no꞉, ho꞉bo꞉wo꞉ kelego꞉ otalen a꞉ma꞉yo꞉, nimo꞉wo꞉ asulo꞉wo꞉ imilise wida꞉lab. \v 9 \x - \xo 5.9 \xt Yo꞉n 5.32-37\x*Kaluwa꞉ siya꞉ ba꞉ba꞉ ko꞉lo꞉ towa꞉lo꞉ sa꞉lab a꞉no꞉, niliyo꞉ tili da꞉da꞉sen. Ko꞉sega Godeya꞉lo꞉ to sa꞉lab a꞉ma꞉yo꞉ henfelo꞉ kaluwa꞉lo꞉ to sa꞉lab a꞉no꞉ tininilab ko꞉lo꞉, nio꞉ to a꞉no꞉ mada tilida꞉ba꞉no꞉ dowo꞉. Mo꞉wo꞉ e Gode ko꞉lo꞉ to elo꞉ sa꞉lab a꞉no꞉ ene So꞉wayo꞉ ko꞉lo꞉ fanda sio꞉. \v 10 \x - \xo 5.10 \xt Yo꞉n 5.36-40\x*A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ kaluka꞉isale abeyo꞉ Godeya꞉ So꞉wa amilo꞉ tilida꞉dab i a꞉namio꞉, Godeya꞉ towo꞉ hendeleka꞉ a꞉la꞉likiyo꞉ ili asulo꞉ amio꞉ ti ali ko꞉lo꞉lab. Ko꞉sega kaluka꞉isale abeyo꞉ Godeyo꞉ mo꞉tilida꞉dab a꞉ma꞉yo꞉, Godeya꞉ ene So꞉wayo꞉ welo꞉b a꞉la꞉likiyo꞉ Godeya꞉ to a꞉no꞉ mo꞉tilida꞉dab ko꞉lo꞉, kaluka꞉isale a꞉ma꞉yo꞉ Godeyo꞉ madali tolo꞉ sa꞉lan a꞉lakigab. \v 11 Godeya꞉lo꞉ nimo꞉lo꞉ to sio꞉wo꞉ we. Gode eyo꞉ nimo꞉wo꞉ mela꞉no꞉ mela꞉no꞉wo꞉ dimi. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ mela꞉no꞉ mela꞉no꞉ a꞉no꞉ ene So꞉waleya dowo꞉ ko꞉lo꞉lab. \v 12 \x - \xo 5.12 \xt Yo꞉n 3.36\x*Kaluka꞉isale abeyo꞉ Inso꞉le amilo꞉ dowab a꞉ma꞉yo꞉ mela꞉no꞉ mela꞉no꞉wo꞉ ta꞉li sab. Kaluka꞉isale abeyo꞉ Inso꞉le amilo꞉ mo꞉dowab a꞉ma꞉yo꞉ mela꞉no꞉ mela꞉no꞉wo꞉ mo꞉ta꞉li sab. \fig Ya꞉su e Hebene a꞉la꞉ta꞉ga꞉ mio꞉ a꞉no꞉ hendele a꞉la꞉likiyo꞉, ho꞉n o꞉lia꞉ ho꞉bo꞉ o꞉lia꞉ma꞉ wido꞉.|alt="Close-up of Jesus on cross" src="42_Lk_23_33_RG_gr.tif" size="col" copy="© Sweet Publishing http://sweetpublishing.com, licensed under a CC: BY-SA 3.0 Unported licence." ref="5.6" \fig* \s1 Nio꞉ mela꞉no꞉wo꞉ di a꞉la꞉asuluma꞉niki \p \v 13 \x - \xo 5.13 \xt Yo꞉n 20.31\x*Giliyo꞉ mela꞉no꞉ mela꞉no꞉wo꞉ o꞉ma di a꞉la꞉asuluma꞉ki, Godeya꞉ So꞉wa amilo꞉ tilidabu kaluka꞉isale gimo꞉wo꞉ to we a꞉na sa꞉sa꞉lo꞉. \v 14 \x - \xo 5.14 \xt Yo꞉n 14.13-14, 1Yo꞉n 3.21-22\x*Nili asulo꞉wo꞉ Godeya꞉lo꞉ o꞉ngo꞉ dowaki, kelego꞉ nolo꞉ dabu ba꞉dalega, eyo꞉ da꞉da꞉sa꞉ga꞉ hendele dimidama꞉ib ko꞉lo꞉, nio꞉ Godeya꞉ siwa꞉l amio꞉ tagio꞉ mo꞉dowaki, e aniba doma꞉no꞉. \v 15 A꞉la꞉fo꞉ko꞉lo꞉ nililo꞉ dulugu sa꞉lab a꞉no꞉ Gode eyo꞉ hendele da꞉dab a꞉la꞉bo꞉ niliyo꞉ asulo꞉ ko꞉lo꞉, emo꞉lo꞉ dulugu sa꞉lab a꞉no꞉ niliyo꞉ o꞉ma dio꞉l a꞉la꞉asulab. \p \v 16 \x - \xo 5.16 \xt Madi 12.31\x*Gio꞉ tilidabu kaluka꞉isale noma꞉lo꞉ mogago꞉ dimidab a꞉no꞉ ba꞉da꞉sa꞉ga꞉, mogago꞉ a꞉ma꞉yo꞉ e soma꞉no꞉ doba꞉da꞉lo꞉ tililia꞉ ha꞉na꞉no꞉wo꞉ mo꞉dowo꞉lalega, giliyo꞉ e asuwa꞉foma꞉kiyo꞉ Godemo꞉ dulugu sa꞉la꞉bi. A꞉la꞉galikiyo꞉ Gode eyo꞉ kalu mogago꞉lo꞉ dimido꞉ o꞉mo꞉wo꞉ mela꞉no꞉wo꞉ dimia꞉ib. Man mogago꞉ nol soma꞉no꞉lo꞉ doba꞉da꞉lo꞉ tililia꞉ ha꞉nan a꞉no꞉ da꞉lab, ko꞉sega giliyo꞉ Godemo꞉wo꞉ a꞉no꞉ ko꞉lo꞉ dulugu sama a꞉la꞉li so꞉lo꞉ba. \v 17 Godeya꞉ siwa꞉l amio꞉ digalo꞉wo꞉ mo꞉ba꞉dab a꞉no꞉ man mogago꞉wo꞉ o꞉m. A꞉la꞉ta꞉ga꞉ mogago꞉ nolo꞉ soma꞉no꞉ doba꞉da꞉lo꞉ mo꞉tililia꞉ ha꞉nan ko꞉lo꞉ da꞉lab. \p \v 18 \x - \xo 5.18 \xt 1Yo꞉n 3.9\x*Kaluka꞉isale Godeya꞉ mela꞉no꞉lo꞉ dimi a꞉ma꞉yo꞉, mogago꞉wo꞉ mo꞉dimida꞉mela꞉ib. Kaluka꞉isale a꞉no꞉, Godeya꞉ ene So꞉wa Ya꞉suwa꞉yo꞉ dinafa bo꞉fo꞉laliki, mogago꞉lelo꞉ dimida꞉sen Sa꞉da꞉na꞉ eyo꞉ iyo꞉ mo꞉goma꞉ib. \v 19 Nio꞉ Godeya꞉ eneno꞉, a꞉la꞉ta꞉ga꞉ henfelo꞉ we tambo mogago꞉lelo꞉ dimida꞉sen Sa꞉da꞉na꞉ eyo꞉ bo꞉fo꞉lab, a꞉la꞉bo꞉ nio꞉ asulo꞉. \v 20 Niliyo꞉ Gode hendele a꞉no꞉ fanda asuluma꞉kiyo꞉, Godeya꞉ ene So꞉wayo꞉ ya꞉sa꞉ga꞉, nimo꞉wo꞉ asulo꞉ nafayo꞉ dimi. Nio꞉ a꞉no꞉ asulakiyo꞉, Godeya꞉ ene So꞉wa o꞉lia꞉ ege dofo꞉lo꞉l ko꞉lo꞉ Gode hendele e o꞉lia꞉yo꞉lo꞉ ege dofo꞉lo꞉l. E Gode hendele a꞉la꞉ta꞉ga꞉ mela꞉no꞉ mela꞉no꞉ mo꞉wo꞉ e. \v 21 Ni so꞉wa i, madali gode amio꞉ ege dowabena꞉ki, gio꞉ dinafa dowa꞉biyo꞉!