\id ROM \ide UTF-8 \h Romu \mt1 TIRE TE PƆLU \mt1 U ROMUGIBU KUA \ip Pɔlu u tire te Romuɡibu yoruɑwɑ sɑɑ Korintin di sɑnɑm mɛ u sɔɔru mɔ̀ u kɑ dɑ Romu mi, u Yesun yiɡbɛru dɑm kɛ̃. Domi u kĩ u sɔmburu ko Romun Yesun yiɡbɛruɡibun suunu sɔɔ sɑɑ fiiko kpɑ bu nùn somi u kɑ dɑ Ɛsipɑnin temɔ. \ip Pɔlu u sɔ̃ɔsimɔ win tire te sɔɔ ye yɑ sɑ̃ɑ nɑɑnɛ dokebu kɑ nɡe mɛ nɑɑnɛ doke bi, bu rɑ tɔnun wɑ̃ɑru kɔsi. Tire ten ɡɑri mɛro yɑ sɑ̃ɑwɑ nɑɑnɛ dokebu bu rɑ de tɔnu u fɑɑbɑ wɑ, n ǹ mɔ woodɑ n nɛnubu. Hɑnduniɑɡibu kpurowɑ tɑ ɡɑri yi sɔ̃ɔmɔ. Domi Gusunɔn mi, ɡoo kun ɡoo. \is1 Tire ten kpunɑɑ \iq1 1. Tire ten ɡɑri mɛro, wiru 1:1-17. \iq1 2. Tɔmbu kpurowɑ bɑ tore, wiru 1:18n di sere wiru 3:20. \iq1 3. Swɑɑ ye Gusunɔ u rɑ kɑ tɔmbu fɑɑbɑ ko, wiru 3:21n di sere wiru 4:25. \iq1 4. Wɑ̃ɑ kpɑɑru Kirisi sɔɔ, wiru 5n di sere wiru 8. \iq1 5. Gusunɔn himbɑ Isirelibɑn sɔ̃, wiru 9n di sere wiru 11. \iq1 6. Nɡe mɛ nɑɑnɛ dokeo u koo win wɑ̃ɑru diisinɑ, wiru 12n di sere wiru 15:13. \iq1 7. Tɔbiribu, wiru 15:14n di sere wiru 16:27. \ie \c 1 \s1 Tɔbiribu \p \v 1 Nɛnɑ Pɔlu, Kirisi Yesun yoo, nɛ wi Gusunɔ u sokɑ n kɑ ko win ɡɔro mɑ u mɑn wunɑ nɛnɛm n kɑ win Lɑbɑɑri ɡeɑn wɑɑsu ko. \p \v 2 Lɑbɑɑri ɡeɑ ye, Gusunɔ u rɑɑ yen nɔɔ mwɛɛru kuɑ yellun di sɑɑ win sɔmɔbun min di, mɑ bɑ ye yoruɑ win ɡɑrin tireru sɔɔ. \v 3 Win Biiwɑ yɑ kɑ yɑ̃, Yesu Kirisi bɛsɛn Yinni wi bɑ mɑrɑ nɡe tɔnu Dɑfidi sinɑ bokon bweseru sɔɔ. \v 4 Adɑmɑ Hunde Dɛɛro u sɔ̃ɔsi kɑ dɑm mɑ Gusunɔn Biiwɑ u sɑ̃ɑ sɑnɑm mɛ u seewɑ ɡɔrin di. \v 5 Wiyɑ mɑn durom wɛ̃ mɑ u mɑn ɡɔrɑ bwesenu kpuron mi win yĩsirun sɔ̃, bwese ni, nu kɑ nùn nɑɑnɛ doke kpɑ nu nùn mɛm nɔɔwɑ. \v 6 Bɛɛ Romuɡibu, bɛɛ be Yesu Kirisi u sokɑ, i mɑɑ wɑ̃ɑ be sɔɔ. \p \v 7 Nɑ bɛɛ kpuro tire teni yoruɑmmɛ bɛɛ be i wɑ̃ɑ Romuɔ, bɛɛ be Gusunɔ u kĩ mɑ u bɛɛ sokɑ i kɑ ko wiɡibu. Gusunɔ, bɛsɛn Bɑɑbɑ kɑ Yinni Yesu Kirisi bu bɛɛ durom kɑ ɑlɑfiɑ kɛ̃. \s1 Pɔlu u kĩ u nɑɑnɛ dokeobu berɑm dɑ Romuɔ \p \v 8 Gbiikɑɑ nɑ Gusunɔ nɛn Yinni siɑrɑmɔ Yesu Kirisin min di bɛɛ kpuron sɔ̃ yèn sɔ̃ bɑ bɛɛn nɑɑnɛ dokebun ɡɑri mɔ̀ hɑnduniɑ kpuro sɔɔ. \v 9 Gusunɔ wi nɑ sɑ̃ɑmɔ kɑ nɛn ɡɔ̃ru kpuro nɑ kɑ win Biin Lɑbɑɑri ɡeɑ kpɑrɑmɔ, wiyɑ sɑ̃ɑ nɛn seedɑ mɑ nɑ rɑ n bɛɛn ɡɑri mɔ̀ kpeetim sɑri \v 10 nɛn kɑnɑru sɔɔ. Nɑ rɑ n bikiɑmɔ, Gusunɔ ù n kĩ u den mɑn swɑɑ kɛ̃ tɛ̃, n kɑ nɑ bɛɛn mi. \v 11 Domi nɑ ɡɔ̃ru doke ɡem ɡem n bɛɛ wɑ n kɑ bɛɛ hunden kɛ̃ru ɡɑru kɛ̃ kpɑ i kɑ tɑ̃si. \v 12 Kpɑ sɑ n dɑm kɛ̃ɛnɑmɔ bɛsɛn nɑɑnɛ dokebu sɔɔ nɛ kɑ bɛɛ sɑnɑm mɛ ko nɑ n wɑ̃ɑ bɛɛn mi. \p \v 13 Nɛɡibu, nɑ kĩ i n yɛ̃ mɑ nɑ ɡɔ̃ru doke nɔn dɑbiru n kɑ nɑ n bɛɛ wɑ kpɑ nɛn sɔmburu tu binu mɑ bɛɛn suunu sɔɔ, nɡe mɛ tɑ mɑrɑ tɔn tukobu ɡɑbun mi, ɑdɑmɑ sere kɑ ɡisɔ nɑ ǹ fɛɛ wɑ. \v 14 Nɑ wɑɑsun dibu nɛni wuu mɑrosuɡibun mi kɑ mɑɑ bɑru kpɑɑnuɡibun mi, yɛ̃ruɡibun mi kɑ mɑɑ yɛ̃ru sɑriruɡibun mi. \v 15 Yen sɔ̃nɑ nɑ kĩ ɡem ɡem n mɑɑ bɛɛ Lɑbɑɑri ɡeɑ nɔɔsiɑ bɛɛ be i wɑ̃ɑ Romuɔ. \s1 Lɑbɑɑri ɡeɑn dɑm \p \v 16 Domi nɑ ǹ Lɑbɑɑri ɡeɑn sekuru mɔ̀. Gusunɔn dɑmɑ mɛ mu rɑ bɑɑwure fɑɑbɑ ko wi u nɑɑnɛ doke, ɡbiikɑɑ Yuubɑ, yen biru tɔn tukobu. \v 17 Lɑbɑɑri ɡeɑ ye, yɑ sɔ̃ɔsimɔ nɡe mɛ Gusunɔ u rɑ tɔnu ɡem wɛ̃. Gem mɛn torubu kɑ mɛn nɔru, nɑɑnɛ dokebɑ. Nɡe mɛ bɑ yoruɑ, “Wi u kuɑ ɡemɡii nɑɑnɛ dokebu sɔɔ, u ko n wɑ̃ɑwɑ.” \s1 Tɔmbun tɑɑrɛ \p \v 18 Kɑ ɡeemɑ, Gusunɔ u win mɔru sɔ̃ɔsimɔ sɑɑ wɔllun di kɔ̃sɑ kpuron sɔ̃ ye tɔmbɑ kuɑ, kɑ win bɛɛrɛ yɛ̃ru sɑriru. Ben kom kɔ̃sum mɛn sɑɑbu bɑ ǹ dere ɡem mu sɔmburu ko. \v 19 Gusunɔ u mɔru mɔ̀ domi ye yɑ weenɛ tɔnu u tubu Gusunɔ sɔɔ yɑ bu bururɑ. Gusunɔ win tiiwɑ u bu ye sɔ̃ɔsi kpɑsɑsɑ. \v 20 Kɑ ɡem, u ǹ wɑɑrɔ kɑ nɔni, ɑdɑmɑ sɑɑ tem toren di u tii sɔ̃ɔsi mɑ u sɑ̃ɑ Gusunɔ, u mɑɑ win sinɑru sɔ̃ɔsi win sɔmɑ ye u kuɑ sɔɔ. Ǹ n mɛn nɑ, bɑ ǹ ɡɑfɑrɑ wɑsi. \v 21 Bɑ Gusunɔ yɛ̃ ɑdɑmɑ bɑ ǹ nùn win sinɑndun bɛɛrɛ wɛ̃ bu sere nùn siɑrɑ. Mɑ ben wirɑ ɡu mɑ yɑm wɔ̃kurɑ yibɑ ben ɡɔ̃ru bwisi sɑriruɡisu sɔɔ. \v 22 Bɑ ɡerumɔ bɑ bwisi mɔ ɑdɑmɑ bɑ sɑ̃ɑwɑ ɡɑri bɑkɑsu. \v 23 Mɑ bɑ Gusunɔ wi u ku rɑ ɡbin yiiko kɔsinɑ kɑ bwɑ̃ɑrokunu ni nu kɑ tɔnu weenɛ wi u rɑ ɡbi, kɑ ɡunɔsu, kɑ yɛɛ yi yi rɑ sĩ, kɑ yi yi rɑ kɑbiri. \p \v 24 Yen sɔ̃nɑ Gusunɔ u bu dɑɑ disinuɡiɑ sure ben tii tiinɛ sɔɔ nɡe mɛ ben ɡɔ̃ru ɡɑ kĩ, kpɑ ben wɑsi yi kɑ ko bɛɛrɛ sɑriruɡii. \v 25 Bɑ Gusunɔn ɡem kɑ weesu kɔsinɑ. Tɑkɑ koorɑ bɑ sɑ̃wɑ mɑ bɑ yen wɑ̃ɑru wɑ̃ɑ, n ǹ mɔ tɑkɑ kowon tii wi n weenɛ bu siɑrɑ kɑ bɑɑdommɑɔ. Ami. \p \v 26 Yen sɔ̃nɑ Gusunɔ u bu kɔdɛ bɛɛrɛ sɑriruɡiɑ kpɛ̃ɛ. Ben tɔn kurɔbu bɑ kɔ̃ɔ mɛnnɑbu yinɑ kɑ tɔn durɔbu mɑ bɑ kookoo si su ǹ dɛnde kɔsire kuɑ. \v 27 Mɛyɑ mɑɑ tɔn durɔbu bɑ kɔ̃ɔ mɛnnɑbu yinɑ kɑ tɔn kurɔbu, mɑ ben kĩrun kɔdɛ bɑndɑ ben tii tiinɛ sɔɔ. Bɑ sekuru sɑriru mɔ̀, tɔn durɔ kɑ tɔn durɔ, mɑ bɑ ɑre mwɑɑmɔ ben tii sɔɔ yi yi kɑ ben torɑru nɛ. \p \v 28 Gusunɔ u bu deri ben bwisiku kɔ̃sunu sɔɔ bu kɑ ko ye n kun weenɛ yèn sɔ̃ bɑ ǹ wure bu nùn ɡiɑ. \v 29 Mɑ bɑ kɔ̃sɑ bɑɑyere yibɑ kɑ nuku kɔ̃suru kɑ binɛ kɑ tusiru kɑ nisinu kɑ tɔn ɡoobu kɑ sɑnnɔ kɑ tɑki kɑ bwisi kɔ̃si. Bɑ rɑ wĩinɛ, \v 30 bɑ rɑ tɔnu yɑɑ kɑsiki, bɑ Gusunɔ tusɑ, bɑ rɑ tii wɑ, bɑ yɛ̃kɔ mɔ, bɑ rɑ woo kɑnɛ, bɑ kɔ̃sɑn kobun bwisi mɔ, bɑ ǹ ben tundobu kɑ ben mɛrobu bɛɛrɛ wɛ̃ɛmɔ. \v 31 Bɑ ǹ bwisi mɔ, bɑ ǹ nɑɑnɛ mɔ, bɑ ǹ kĩru mɔ, bɑ ǹ mɑɑ wɔnwɔndu mɔ. \v 32 Bɑ yɛ̃ mɑ Gusunɔn woodɑ yɑ ɡerumɔ mɑ be bɑ yenin bweseru mɔ̀, ɡɔɔwɑ ben kɔkɔrɔ. Kɑ mɛ, bɑ rɑ ko. N ǹ mɔ mɛ tɔnɑ, bɑ mɑɑ ɡɑbu siɑrɑmɔ be bɑ mɔ̀ mɛ. \c 2 \s1 Gusunɔn siribu \p \v 1 Ǹ n mɛn nɑ, wunɛ wi ɑ ɡɑbun tɑɑrɛ wɑɑmɔ, ɑ ǹ ɡɑfɑrɑ wɑsi bɑɑ ɑ̀ n weren nɑ, domi sɑnɑm mɛ ɑ ɡɑbun tɑɑrɛ wɑɑmɔ mɑ ɑ mɑɑ mɔ̀ nɡe be, ɑ tii tɑɑrɛ wɛ̃ɛmɔwɑ. \v 2 Sɑ yɛ̃ mɑ Gusunɔ u ɡem mɔ ù n bu tɑɑrɛ wɛ̃ɛmɔ be bɑ mɛn bweseru mɔ̀. \v 3 Ǹ n mɛn nɑ, ɑ tɑmɑɑ kɑɑ yɑri Gusunɔn siribun di wunɛ wi ɑ ɡɑbun tɑɑrɛ wɑɑmɔ mɑ ɑ mɔ̀ nɡe be? \v 4 Nɡe ɑ win tɔn ɡeeru kɑ win tɛmɑnɑbu kɑ win suurun kpɑ̃ɑru ɡɛmɑwɑ? A ǹ yɛ̃ mɑ Gusunɔ u tɔn ɡeeru mɔ̀wɑ u kɑ nun ɡɔ̃ru ɡɔsiɑsiɑ? \v 5 Adɑmɑ yèn sɔ̃ wunɛn ɡɔ̃ru ɡɑ bɔɔbu ɡɑ deɡɑnɡɑm yibɑ, ɑ wunɛn tii mɔru mɛnnɑmmɛwɑ Gusunɔn mɔrun tɔ̃run sɔ̃ tè sɔɔ u koo tɔmbu siri dee dee \v 6 u kɑ bɑɑwure kɔsiɑ nɡe mɛ win kookoosu sɑ̃ɑ. \v 7 Be bɑ ɡeɑ mɔ̀ kɑ tɛmɑnɑbu bɑ kɑ yiiko kɑ bɛɛrɛ kɑ wɑ̃ɑru kɑsu, beyɑ Gusunɔ u koo wɑ̃ɑru te tɑ ku rɑ kpe wɛ̃. \v 8 Adɑmɑ be bɑ ben tiin ɡɔ̃ru kĩru mɔ̀, mɑ bɑ ku rɑ ɡem mɛm nɔɔwɛ mɑ n kun mɔ kɔ̃sɑ, beyɑ bɑ koo mɔru kɑ nuku ɡbisibu wɑ. \v 9 Tɔnu bɑɑwure wi u rɑ kɔ̃sɑ ko u koo tɔ̃yɑ kɑ nɔni swɑ̃ɑru wɑ, ɡbiikɑɑ Yuubɑ, yen biru tɔn tukobu. \v 10 Bɑɑwure wi u rɑ mɑɑ ɡeɑ ko u koo yiiko kɑ bɛɛrɛ kɑ bɔri yɛndu wɑ, ɡbiikɑɑ Yuubɑ, yen biru tɔn tukobu. \v 11 Domi Gusunɔn mi, ɡoo kun ɡoo. \p \v 12 Be bɑ torɑ, bɑ koo kɑm ko bɑ kun bu siri kɑ woodɑ. Be bɑ mɑɑ woodɑ yɛ̃ mɑ bɑ torɑ, woodɑ yerɑ bɑ koo kɑ bu siri. \v 13 Domi n ǹ mɔ be bɑ woodɑn ɡɑribu swɑɑ dɑki beyɑ bɑ ɡem mɔ Gusunɔn wuswɑɑɔ, mɑ n kun mɔ be bɑ mɔ̀ ye woodɑ yɑ yiiremɔ. \v 14 Tɔn tukobu bɑ ǹ Mɔwisin woodɑ mɔ, ɑdɑmɑ sɑnɑm mɛ bɑ mɔ̀ kɑ tii ye woodɑ yɑ ɡerumɔ, bɑ sɔ̃ɔsimɔ mɑ bɑ yɛ̃ ye n weenɛ bu ko, bɑɑ bɑ̀ kun Mɔwisin woodɑ mɔ. \v 15 Ben dɑɑ yɑ sɔ̃ɔsimɔ mɑ woodɑn kookoosu su yoruɑ ben ɡɔ̃rusu sɔɔ. Ben ɡɔ̃ru ɡɑ mɑɑ yen seedɑ dimɔ, domi ben bwisikunu nu bu ben torɑnu sɔ̃ɔsimɔ, ǹ kun mɛ, nu kɑ bu yinɑmɔ. \v 16 Mɛyɑ n ko n sɑ̃ɑ tɔ̃ɔ te Gusunɔ u koo tɔmbun bwisiku ɑsiriɡinu kpuro siri Kirisi Yesun min di, nɡe mɛ nɛn Lɑbɑɑri ɡeɑ yɑ ɡerumɔ. \s1 Yuubɑ kɑ woodɑ \p \v 17 Wunɛ mɑɑ ni. A tii sokumɔ Yuu, ɑ woodɑ nɑɑnɛ sɑ̃ɑ, ɑ woo kɑnɑmɔ wunɛ kɑ Gusunɔn wɑ̃ɑsinɑɑn sɔ̃. \v 18 A yɛ̃ ye Gusunɔ u kĩ ɑ ko, mɑ ɑ ɡɑ̃ɑ ɡeenun wunɑnɑbu ɡiɑ woodɑ sɔɔ. \v 19 A yĩiyɔ mɑ kɑɑ kpĩ ɑ wɔ̃kobu swɑɑ ɡbiiyɑ, kpɑ ɑ tɔmbu yɑm dɛɛrɑsiɑ be bɑ wɑ̃ɑ wɔ̃kuru sɔɔ. \v 20 A tɑmɑɑ mɑ kɑɑ kpĩ ɑ bwisi sɑriruɡibu bwisi kɛ̃, kpɑ ɑ bibu keu sɔ̃ɔsi. A yɛ̃ mɑ ɑ yɛ̃ru kɑ ɡem nuuru mɔ woodɑ sɔɔ. \v 21 Wunɛ wi ɑ ɡɑbu keu sɔ̃ɔsimɔ, mbɑn sɔ̃nɑ ɑ ǹ tii sɔ̃ɔsimɔ. Wunɛ wi ɑ ɡɑbu sɔ̃ɔmɔ bu ku ɡbɛni, mbɑn sɔ̃nɑ ɑ ɡbɛnimɔ. \v 22 Wunɛ wi ɑ ɡerumɔ bu ku sɑkɑrɑru ko, mbɑn sɔ̃nɑ ɑ mɔ̀. Wunɛ wi ɑ bũnu tusɑ, mbɑn sɔ̃nɑ ɑ ɡbɛnimɔ nin dinɔ. \v 23 Wunɛ wi ɑ woo kɑnɑmɔ woodɑn sɔ̃, mbɑn sɔ̃nɑ ɑ Gusunɔ funɛ wunɑmɔ kɑ woodɑn sɑrɑbu. \v 24 Domi Gusunɔn ɡɑri sɔɔ bɑ yoruɑ bɑ nɛɛ, “Bɛɛn sɑɑbuwɑ tɔn tukobu bɑ Gusunɔn yĩsiru ɡɑri kɑm ɡerusimɔ.” \p \v 25 À n woodɑ swĩi bɑnɡo yɑ ɑrufɑɑni mɔ kɑ ɡem, ɑdɑmɑ ɑ̀ n woodɑ sɑrɑmɔ wunɛn bɑnɡo yɑ sɑ̃ɑ kɑm. \v 26 Ǹ n mɛn nɑ, tɔn tuko wi bɑ ǹ bɑnɡo kue, ù n woodɑn ɡɑri mɛm nɔɔwɑ, Gusunɔ u ǹ nùn mɛɛrɑ bɑnɡoɡii? \v 27 Tɔn tuko wi u woodɑ mɛm nɔɔwɑ bɑɑ mɛ bɑ ǹ nùn bɑnɡo kue u koo bɛɛ Yuubɑ tɑɑrɛ wɛ̃, domi i woodɑ sɑrɑmɔ bɑɑ mɛ i ye mɔ mɑ bɑ bɛɛ bɑnɡo kuɑ. \v 28 N ǹ mɔ wi u sɑ̃ɑ Yuu wɑsi sɔɔ, wiyɑ u sɑ̃ɑ Yuu kɑ ɡem. \v 29 Adɑmɑ wi u sɑ̃ɑ Yuu kɑ ɡem, wiyɑ wi u sɑ̃ɑ Yuu win ɡɔ̃ruɔ. Domi bɑnɡo yɑ ǹ sɑ̃ɑ ye bɑ kuɑ wɑsi sɔɔ. Ye yɑ sɑ̃ɑ bɑnɡo kɑ ɡem, yerɑ ɡɔ̃ru ɡɔsiɑbu. Hunde Dɛɛron sɔmburɑ, n ǹ mɔ woodɑɡiru. Gusunɔwɑ koo Yuu wi siɑrɑ, n ǹ mɔ tɔmbu. \c 3 \p \v 1 Tɛ̃, ɑrufɑɑni yerɑ̀ Yuu u mɔ. Nɡe ɑre yirɑ̀ bɑnɡo yɑ mɔ. \v 2 N ɑrufɑɑni bɑkɑ mɔ swɛɛ kpuro sɔɔ. Gbiikɑɑ Gusunɔ u win ɡere Yuubɑ nɔmu sɔndiɑ. \v 3 Mbɑ yɑ koo ko ben ɡɑbu bɑ̀ n kuɑ nɑɑnɛ sɑriruɡibu. Ben nɑɑnɛ sɑrirun sɔ̃ Gusunɔ u koo mɑɑ ko nɑɑnɛ sɑriruɡii? \v 4 Aɑwo, n ǹ mɛ. Bɑɑ bɑ̀ n tɔnu bɑɑwure sokɑ weesuɡii, bɑ n yɛ̃ mɑ Gusunɔ sɑ̃ɑwɑ ɡeeɡii. Nɡe mɛ Gusunɔn ɡɑri ɡerumɔ, \q1 “Bɑ koo nun ɡem wɛ̃wɑ wunɛn ɡɑri ɡerubu sɔɔ kpɑ ɑ siribu di.” \p \v 5 Adɑmɑ kɔ̃sɑ ye sɑ mɔ̀ yɑ̀ n sɔ̃ɔsimɔ mɑ Gusunɔ sɑ̃ɑ ɡemɡii, mbɑ sɑ ko ɡere. Gusunɔ ù n tɔnu sɛɛyɑsiɑmɔ, u sɑ̃ɑ ɡem sɑriruɡii? Aɑwo, nɑ ɡɑri ɡerumɔ kɑ tɔndun bɑɑ. \v 6 Domi Gusunɔ ù kun sɑ̃ɑ ɡemɡii, ɑmɔnɑ u koo kɑ hɑnduniɑ siri. \p \v 7 Adɑmɑ nɛn weesu sù n Gusunɔn ɡem sɔ̃ɔsimɔ kpɑsɑsɑ, win yiiko yu kɑ sosi, mbɑn sɔ̃nɑ bɑ koo kpɑm mɑn tɑɑrɛ wɛ̃ nɡe toro. \v 8 Mbɑn sɔ̃nɑ sɑ ǹ ko nɛɛ, su kɔ̃sɑ ko kpɑ yu ɡeɑ mɑ. Gɑbu bu kɑ wɑ bu nɛn yĩsiru sɑnku bɑ nɛɛ, mɛyɑ nɑ ɡerumɔ. Tɔn be, bɑ koo tɑɑrɛ wɑ nɡe mɛ n weenɛ. \s1 Goo sɑri wi u sɑ̃ɑ ɡemɡii \p \v 9 Ǹ n mɛn nɑ, bɛsɛ Yuubɑ sɑ ɡɑbu sɑnɔ kerewɑ? Aɑwo, bɑɑ fiiko. Domi sɑ sɔ̃ɔsi kɔ mɑ bɛsɛ Yuubɑ kɑ tɔn tukobu bɛsɛ kpuro sɑ wɑ̃ɑwɑ torɑrun dɑm nɔmɑɔ. \v 10 Nɡe mɛ bɑ yoruɑ, \q1 “Gemɡii sɑri, bɑɑ turo. \q1 \v 11 Goo sɑri wi u bwisi mɔ. \q1 Goo sɑri wi u Gusunɔ kɑsu. \q1 \v 12 Be kpurowɑ bɑ kɔ̃ɔre. \q1 Be kpurowɑ bɑ sɑnkire. \q1 Be kpurowɑ bɑ kɔ̃sɑ mɔ̀. \q1 Bɑɑ ben turo kun ɡeɑ mɔ̀. \q1 \v 13 Ben yɑrɑ bɑ kɑ sibu tɑki dimɔ. \q1 Ben nɔɔ ɡɑ dɛ̃ɛ mɔwɑ nɡe surɔkɔru. \q1 Ben nɔɔwɑ bɑ rɑ kɑ tɔnu ɡo. \q1 \v 14 Ben nɔɔ ɡɑ bɔ̃ri yibɑ, kɑ ɡɑri yi yi sosu. \q1 \v 15 Ben nɑɑsu su sɑ̃u su kɑ tɔnun yɛm yɑri. \q1 \v 16 Kpeerɑbu kɑ nuku sɑnkirɑnɑ nu rɑ n wɑ̃ɑ ben swɑɑ sɔɔ. \q1 \v 17 Bɑ ǹ ɑlɑfiɑn swɑɑ yɛ̃. \q1 \v 18 Bɑ ǹ Gusunɔ nɑsie.” \p \v 19 Tɛ̃ sɑ yɛ̃ mɑ kpuro ye woodɑ yɑ ɡerumɔ, yɑ ye ɡerumɔwɑ be bɑ wɑ̃ɑ yen nɔmuɔn sɔ̃, kpɑ nɔɔ bɑɑɡere ɡu kɑ mɑri, kpɑ bɑɑwure u win dɑɑ tusiɑ Gusunɔn wuswɑɑɔ. \v 20 Domi ɡoo sɑri wi u koo ɡem wɑ Gusunɔn wuswɑɑɔ woodɑ nɛnubun sɔ̃, yèn sɔ̃ woodɑ yɑ rɑ tɔnun torɑru sɔ̃ɔsi. \s1 Nɡe mɛ Gusunɔ \s2 u rɑ tɔnu ɡem wɛ̃ \p \v 21 Adɑmɑ tɛ̃ Gusunɔ u sɔ̃ɔsi nɡe mɛ u rɑ tɔnu ɡem wɛ̃, n ǹ mɔ kɑ woodɑn ɡɑri. Mɔwisin woodɑ kɑ Gusunɔn sɔmɔbu bɑ yen seedɑ di. \v 22 Kpuro be bɑ Yesu Kirisi nɑɑnɛ doke, Gusunɔ u bu ɡem wɛ̃ɛmɔ ben nɑɑnɛ dokebun sɔ̃, domi ɡoo kun ɡoo. \v 23 Tɔmbu kpurowɑ bɑ torɑ mɑ bɑ Gusunɔn yiiko biɑ. \v 24 Adɑmɑ Gusunɔ u bu ɡem wɛ̃ɛmɔ n kun kɑ kɔsiɑru win durom sɔ̃ sɑɑ Yesu Kirisin min di wi u bu yɑkiɑmɔ. \v 25 Gusunɔ u nùn kuɑ ɑbɔru bɑtumɑ sɔɔ u kɑ tɔmbu torɑnun suuru wɑɑwɑ kɑ win yɛm be bɑ nùn nɑɑnɛ doke. Gusunɔ u kuɑ mɛ, u kɑ sɔ̃ɔsi mɑ u sɑ̃ɑ ɡemɡii. Yellu win suurun sɑɑ sɔɔ u rɑɑ tɛmɑnɑ kɑ tɔmbun torɑnu. \v 26 Adɑmɑ tɛ̃, sɑɑ yeni sɔɔ u kĩ u sɔ̃ɔsi mɑ u sɑ̃ɑ ɡemɡii mɑ u mɑɑ bu ɡem wɛ̃ɛmɔ be bɑ Yesu nɑɑnɛ doke. \p \v 27 Ǹ n mɛn nɑ, mbɑ tɔnu u koo kɑ woo kɑnɑ. Sɑri. Mbɑn sɔ̃nɑ. Woodɑn mɛm nɔɔbun sɔ̃? Aɑwo. Nɑɑnɛ dokebun sɔ̃nɑ. \v 28 Domi sɑ wɑ mɑ tɔnu koo ɡem wɑ Gusunɔn wuswɑɑɔ kɑ nɑɑnɛ dokebu tɔnɑ, n ǹ mɔ kɑ woodɑn mɛm nɔɔbu. \v 29 Gusunɔ u sɑ̃ɑwɑ Yuubɑ tɔnɑn Yinni? U ǹ mɑɑ sɑ̃ɑ tɔn tukobuɡii? U mɑɑ sɑ̃ɑ tɔn tukobuɡii mɛ. \v 30 Domi Gusunɔ turowɑ wɑ̃ɑ. Wiyɑ u koo bɑnɡoɡibu ɡem wɛ̃ ben nɑɑnɛ dokebun sɔ̃ kɑ mɑɑ bɑnɡo sɑriruɡibun tii ben nɑɑnɛ dokebun sɔ̃. \v 31 Sɑ woodɑ ɡoomɔ kɑ nɑɑnɛ dokebu nɡe mɛ? Aɑwo, sɑ mɑm yen dɑm siremɔwɑ. \c 4 \s1 Aburɑhɑmun ɡɑri \p \v 1 Ǹ n mɛn nɑ, mbɑ sɑ ko ɡere Aburɑhɑmu bɛsɛn sikɑdon sɔ̃. Mbɑ u nɔmɑ turɑ. \v 2 Mɛyɑ bɑ̀ n Aburɑhɑmu ɡem wɛ̃ ye u kuɑn sɔ̃ u koo kpĩ u woo kɑnɑ, ɑdɑmɑ n ǹ mɔ Gusunɔn wuswɑɑɔ. \v 3 Domi mbɑ bɑ yoruɑ Gusunɔn ɡɑri sɔɔ. Bɑ nɛɛ, “Aburɑhɑmu u Gusunɔ nɑɑnɛ kuɑ, yen sɔ̃nɑ u nùn ɡɑrisi ɡemɡii.” \v 4 Tɛ̃, ɡoo ù n sɔmburu kuɑ, bɑ ku rɑ win kɔsiɑru ɡɑrisi durom, win ɑreyɑ. \v 5 Adɑmɑ bɑɑ ù kun sɔmburu kue, mɑ u ɡesi Gusunɔ nɑɑnɛ doke, Gusunɔ u koo win nɑɑnɛ dokebu ɡɑrisiwɑ ɡem. Domi wiyɑ u koo kpĩ u tɑɑrɛɡii ɡem wɛ̃. \v 6 Nɡe mɛyɑ Dɑfidi u yɛ̃ron doo nɔɔrun ɡɑri mɔ̀ wi Gusunɔ u ɡem wɛ̃ɛmɔ n kun kɑ sɔmɑn bɑɑ. \v 7 U nɛɛ, \q1 “Doo nɔɔruɡiiwɑ wìn torɑnu bɑ suuru kuɑ, \q1 mɑ bɑ win kɔ̃sɑ ɡo. \q1 \v 8 Doo nɔɔruɡiiwɑ wìn kɔ̃sɑ Yinni Gusunɔ kun ɡɑrisi.” \p \v 9 Tɛ̃, doo nɔɔ te, bɑnɡoɡibuɡirɑ? Nɡe kɑ mɑɑ bɑnɡo sɑriruɡibu. Domi sɑ ɡerumɔ mɑ bɑ Aburɑhɑmu ɡɑrisi ɡemɡii win nɑɑnɛ dokebun sɔ̃. \v 10 Amɔnɑ u sɑ̃ɑ sɑnɑm mɛ. U bɑnɡo kuɑ? Nɡe u ǹ kue. U ǹ sɑnɑm mɛ ɡinɑ bɑnɡo kue. U sɑ̃ɑwɑ bɑnɡo sɑriruɡii. \v 11 Yen biruwɑ bɑ nùn bɑnɡo kuɑ ye yɑ sɑ̃ɑ yĩreru mɑ Gusunɔ u nùn ɡem wɛ̃. Bɑ nùn ɡem mɛ wɛ̃ nɑɑnɛ dokebun sɔ̃ sɑnɑm mɛ u ǹ ɡinɑ bɑnɡo kue. Nɡe mɛyɑ u kɑ kuɑ bɑnɡo sɑriruɡibu kpuron bɑɑbɑ be bɑ nɑɑnɛ doke, mɑ bɑ bu ɡem wɛ̃. \v 12 Mɑ u mɑɑ sɑ̃ɑ bɑnɡoɡibun bɑɑbɑ be n ǹ mɔ bɑnɡo tɔnɑ bɑ mɔ, ɑdɑmɑ bɑ mɑɑ win nɑɑnɛ dokebun yirɑ swĩi, bi u mɔ sɑnɑm mɛ u ǹ ɡinɑ bɑnɡo kue. \s1 Bɑ rɑ nɔɔ mwɛɛru wure kɑ nɑɑnɛ dokebu \p \v 13 Bɑ Aburɑhɑmu kɑ win bweseru nɔɔ mwɛɛru kuɑ mɑ bɑ koo hɑnduniɑ ɡirɑ tubi di. Bɑ ǹ nùn nɔɔ mwɛɛ te kue kɑ woodɑn bɑɑ, mɑ n kun mɔ yèn sɔ̃ u ɡem wɑ nɑɑnɛ dokebun sɔ̃. \v 14 Ǹ n sɑ̃ɑn nɑ be bɑ woodɑ mɛm nɔɔwɑ beyɑ bɑ koo ko tubi diobu, nɑɑnɛ dokebu kuɑ kɑm, nɔɔ mwɛɛ te, tɑ mɑɑ tɛɛsirɑ. \v 15 Domi woodɑwɑ yɑ kɑ Gusunɔn mɔru nɑɑmɔ. Adɑmɑ mi woodɑ sɑri, woodɑ sɑrɑbu mɑɑ sɑri. \p \v 16 Yen sɔ̃, kɑ nɑɑnɛ dokebun bɑɑwɑ bɑ koo nɔɔ mwɛɛ te wurɑ tu kɑ ko durom, kpɑ Aburɑhɑmun bweseru kpuro tu kɑ kpĩ tu tu wurɑ. N ǹ mɔ be bɑ woodɑ mɔ tɔnɑ ɑdɑmɑ kɑ mɑɑ be bɑ nɑɑnɛ dokewɑ nɡe Aburɑhɑmu wi u sɑ̃ɑ bɛsɛ kpuron bɑɑbɑ. \v 17 Nɡe mɛ Gusunɔn ɡɑri ɡerumɔ, “Nɑ nun kuɑ bwese dɑbinun bɑɑbɑ.” U sɑ̃ɑ bɛsɛn bɑɑbɑ, Gusunɔ wi u nɑɑnɛ doken wuswɑɑɔ. Gusunɔ wiyɑ u rɑ ɡɔribu seeye, u rɑ mɑɑ tɑkɑ ko ye yɑ ǹ dɑɑ wɑ̃ɑ. \v 18 Aburɑhɑmu u Gusunɔ nɑɑnɛ doke kɑ yĩiyɔbu, bɑɑ mɛ u ǹ kɑ yen swɑɑ wɑ ye u yĩiyɔ. Yen sɔ̃nɑ u kuɑ “bwese dɑbinun bɑɑbɑ” nɡe mɛ Gusunɔ u rɑɑ ɡeruɑ u nɛɛ, “nɡe mɛyɑ wunɛn bweserɑ koo dɑbiɑ.” \v 19 Sɑɑ ye, u wɔ̃ɔ wunɔbun (100) sɑkɑ turɑ ɑdɑmɑ win nɑɑnɛ dokebu kun kɑɑre sɑnɑm mɛ u win wɑsi lɑɑkɑri kuɑ yi yi sɑ̃ɑre yi ɡu, kɑ mɑɑ Sɑɑrɑɑn nukuru te tɑ ǹ wɑ̃ɑ tu bii mɑ. \v 20 U ǹ nɑɑnɛ dokebu deri, u ǹ mɑɑ Gusunɔn nɔɔ mwɛɛ te sikɑ koosi. Adɑmɑ win nɑɑnɛ dokebu nùn dɑm wɛ̃, mɑ u Gusunɔ bɛɛrɛ wɛ̃. \v 21 Domi u yɛ̃ kɑm kɑm mɑ Gusunɔ u dɑm mɔ u kɑ ko yèn nɔɔ mwɛɛru u kuɑ. \v 22 Yen sɔ̃nɑ win nɑɑnɛ dokebun sɑɑbu Gusunɔ u nùn ɡɑrisi ɡemɡii. \v 23 Adɑmɑ ye bɑ yoruɑ bɑ nɛɛ, “bɑ nùn ɡɑrisi ɡemɡii,” bɑ ǹ yi yoruɑ wi turon sɔ̃. \v 24 Bɑ mɑɑ yi yoruɑwɑ bɛsɛn sɔ̃, bɛsɛ be bɑ koo mɑɑ ɡɑrisi ɡemɡibu, bɛsɛ be sɑ Gusunɔ nɑɑnɛ doke wi u bɛsɛn Yinni Yesu seeyɑ ɡɔrin di. \v 25 U derɑ bɑ nùn ɡo bɛsɛn torɑnun sɔ̃, u mɑɑ nùn seeyɑ u kɑ sun ko ɡemɡibu. \c 5 \s1 Nɔɔsinɑɑ kɑ Gusunɔ \p \v 1 Tɛ̃ ye Gusunɔ u sun ɡem wɛ̃ nɑɑnɛ dokebun sɔ̃, sɑ dorɑ kɑ wi, sɑɑ Yesu Kirisi bɛsɛn Yinnin min di. \v 2 Win min diyɑ nɑɑnɛ dokebun sɑɑbu sɑ durom mɛ wɑ mɛ̀ sɔɔ sɑ yɔ̃ dim dim, mɑ sɑ nuku dobu mɔ yèn sɔ̃ sɑ yĩiyɔ sɑ ko bɔnu wɑ Gusunɔn yiiko sɔɔ. \v 3 N ǹ mɛ tɔnɑ, sɑ mɑɑ nuku dobu mɔ bɛsɛn nɔni swɑ̃ɑru sɔɔ, domi sɑ yɛ̃ mɑ nɔni swɑ̃ɑru tɑ rɑ tɛmɑnɑbu mɑ. \v 4 Tɛmɑnɑbu bu rɑ de tɔnu u lɑɑkɑri mɛɛribu kɑmiɑ, kpɑ u n yĩiyɔbu mɔ. \v 5 Tɛ̃, yĩiyɔ bi, bu ku rɑ sun dukiri kue, domi Gusunɔ u win kĩru yibiɑ bɛsɛn ɡɔ̃ruɔ sɑɑ Hunde Dɛɛron min di wi u sun kɑ̃. \p \v 6 Sɑnɑm mɛ sɑ ǹ ɡinɑ dɑm mɔ, sɑɑ ye Gusunɔ u yi, Kirisi u ɡu be bɑ ǹ Gusunɔn bɛɛrɛ yɛ̃n sɔ̃. \v 7 Geemɑ n sɛ̃ tɔnu u kɑ ɡeeɡii ɡbiiyɑ. Sɔrɔkudo wɔruɡɔ ɡoo koo ɡbi ɡeɑn kowo ɡoon sɔ̃. \v 8 Adɑmɑ Gusunɔ u sun win kĩrun kpɑ̃ɑru sɔ̃ɔsi, ye u derɑ Kirisi u ɡu bɛsɛn sɔ̃ sɑnɑm mɛ sɑ sɑ̃ɑ torobu. \v 9 Tɛ̃, win yɛm sɔ̃nɑ sɑ kuɑ ɡemɡibu. Ǹ n mɛn nɑ, sikɑ sɑri u koo mɑɑ sun fɑɑbɑ ko Gusunɔn mɔrun di. \v 10 Sɑnɑm mɛ sɑ sɑ̃ɑ Gusunɔn yibɛrɛbɑ, u kɑ sun dorɑ win Biin ɡɔɔn sɔ̃. Ǹ n mɛn nɑ tɛ̃, ye u kɑ sun dorɑ u kpɑ, sikɑ sɑri u koo mɑɑ sun fɑɑbɑ ko kɑ Bii win wɑ̃ɑru. \v 11 N ǹ mɛ tɔnɑ, sɑ mɑɑ nuku dobu mɔ Gusunɔ sɔɔ sɑɑ bɛsɛn Yinni Yesu Kirisin min di wi u derɑ sɑ dorɑ kɑ Gusunɔ. \s1 Adɑmu kɑ Kirisi \p \v 12 Torɑru tɑ duɑ hɑnduniɑ sɔɔ sɑɑ tɔn turon min di, mɑ win torɑ te, tɑ kɑ ɡɔɔ nɑ. Gɔɔ wi, u tɔmbu kpuro ɡirɑri domi kpurowɑ bɑ torɑ. \v 13 Geemɑ torɑru tɑ wɑ̃ɑ hɑnduniɑ sɔɔ woodɑ yɑ sere nɑ, ɑdɑmɑ bɑ ku rɑ torɑru ɡɑrisi torɑru mi woodɑ sɑri. \v 14 Kɑ mɛ, sɑɑ Adɑmun wɑɑtin di sere kɑ Mɔwisiɡiɑ, ɡɔɔ u bɑndu dii tɔmbu kpuron suunu sɔɔ, kɑ mɑm be bɑ ǹ Gusunɔ mɛm nɔɔwɛ nɡe mɛ Adɑmu u kuɑ. \p Adɑmu u sɑ̃ɑwɑ wi u koo rɑ nɑn weenɑsii. \v 15 Adɑmɑ durom mɛ, mu kpɑ̃ n torɑ te kere. Geemɑ tɔn dɑbiru tɑ ɡu tɔn turo win torɑrun sɔ̃, ɑdɑmɑ Gusunɔn durom mu kere. Durom mɛn kɛ̃ru tɑ mɑɑ kere te u tɔn dɑbiru kɑ̃ sɑɑ Yesu Kirisi turo win min di. \v 16 Gusunɔn kɛ̃ru kɑ tɔn turon torɑ te, yɑ wunɑnɛ. Gbiikɑɑ, siribu nɑ tɔn turon torɑrun sɔ̃, mɑ bin kɔkɔrɔ kuɑ tɑɑrɛ wɛ̃ɛbu. Adɑmɑ durom mɑɑ nɑ tɔn dɑbinun torɑnun sɔ̃, mɑ mɛn kɔkɔrɔ kuɑ ɡem wɛ̃ɛbu. \v 17 Geemɑ, tɔn turon torɑrun sɔ̃nɑ ɡɔɔ u bɑndu di. Ǹ n mɛn nɑ, sikɑ sɑri be bɑ Gusunɔn durom bɑkɑm mwɑ kɑ win ɡem kɛ̃ru, bɑ koo mɑɑ bɑndu di wɑ̃ɑru sɔɔ tɔn turon min di. Wiyɑ Kirisi. \p \v 18 Ǹ n mɛn nɑ, nɡe mɛ tɔn turon torɑru tɑ tɔmbu kpuro tɑɑrɛ wɛ̃, mɛyɑ tɔn turon ɡeɑn kobu bu tɔmbu kpuro ɡem wɛ̃ɛmɔ bu kɑ wɑ̃ɑru wɑ. \v 19 Nɡe mɛ tɔn turon mɛm nɔɔbu sɑrirun sɔ̃ tɔn dɑbiru bɑ kuɑ torobu, nɡe mɛyɑ mɑɑ Gusunɔ u koo tɔn dɑbiru ɡem wɛ̃ tɔn turon mɛm nɔɔbun sɔ̃. \p \v 20 Woodɑ yɑ duɑ kpɑ torɑru tu kɑ sosi, ɑdɑmɑ mi torɑrɑ sosi, miyɑ Gusunɔn durom mu mɑɑ sosi mu bɑndɑ. \v 21 Nɡe mɛ torɑrɑ bɑndu di mɑ tɑ kɑ ɡɔɔ nɑ, mɛyɑ mɑɑ Gusunɔn durom mu bɑndu dii ɡem sɔ̃ mu kɑ sun wɑ̃ɑru wɛ̃ te tɑ ku rɑ kpe sɑɑ bɛsɛn Yinni Yesu Kirisin min di. \c 6 \s1 Sɑ kuɑ ɡonu torɑrun wuswɑɑɔ, \s2 ɑdɑmɑ wɑsobu Kirisi sɔɔ \p \v 1 Ǹ n mɛn nɑ, mbɑ sɑ ko ɡere. Sɑ ko n dɑ n torɑmɔwɑ durom mu kɑ sosi? \v 2 Aɑwo, n ǹ mɛ. Bɛsɛ bè sɔɔ torɑrɑ kun mɑɑ dɑm mɔ, ɑmɔnɑ sɑ ko n mɑɑ kɑ wɑ̃ɑ ten dɑm nɔmuɔ. \v 3 I ǹ yeni yɛ̃? Sɑnɑm mɛ bɑ sun bɑtɛmu kuɑ su kɑ ɡbinnɑ kɑ Yesu Kirisi, win ɡɔɔ sɔɔrɑ sɑ kɑ nùn ɡbinnɑ. \v 4 Bɑtɛmu ye sɔɔ, bɑ sun sikɑ kɑ wi sɑnnu, mɑ sɑ win ɡɔɔ bɔnu kuɑ, kpɑ nɡe mɛ Kirisi u seewɑ ɡɔrin di kɑ Bɑɑbɑn yiiko, bɛsɛ mɑɑ sɑ n sĩimɔ kɑ wɑ̃ɑ kpɑɑru. \p \v 5 Domi sɑ̀ n ɡbinnɑ kɑ wi sɑnɑm mɛ sɑ win ɡɔɔ bɔnu kuɑ, sikɑ sɑri sɑ ko mɑɑ win seebu ɡɔrin di bɔnu ko kpɑ su ɡbinnɑ kɑ wi. \v 6 Sɑ yɛ̃ mɑ bɑ bɛsɛn dɑɑ ɡurɑ kpɑre dɑ̃ɑ bunɑnɑru sɔɔ kɑ wi sɑnnu, kpɑ bɛsɛn wɑsi torɑruɡii yi ko dɑm sɑriruɡii kpɑ sɑ kun mɑɑ sɑ̃ɑ torɑrun yobu. \v 7 Domi wi u ɡu u yɑkiɑrɑ torɑrun nɔmɑn di. \v 8 Tɛ̃, nɡe mɛ sɑ ɡu kɑ Kirisi sɑnnu, sɑ mɑɑ nɑɑnɛ sɑ̃ɑ mɑ sɑ ko mɑɑ wɑ̃ɑru di kɑ wi sɑnnu. \v 9 Domi sɑ yɛ̃ mɑ Kirisi u seewɑ sɑɑ ɡɔrin di u ǹ mɑɑ ɡbimɔ, ɡɔɔ kun mɑɑ dɑm mɔ wi sɔɔ. \v 10 Domi ɡɔɔ wi u ɡu min sɔ̃, torɑrɑ kun mɑɑ dɑm mɔ win wɔllɔ, ɑdɑmɑ wɑ̃ɑ te u dimɔ tɛ̃, u tu dimɔwɑ Gusunɔn wuswɑɑɔ. \v 11 Mɛyɑ mɑɑ bɛɛn tii i tii ɡɑrisio ɡonu torɑrun wuswɑɑɔ, kpɑ i n sɑ̃ɑ wɑsobu Gusunɔn wuswɑɑɔ Kirisi Yesu sɔɔ. \p \v 12 Ǹ n mɛn nɑ, i ku mɑɑ de torɑru tɑ n bɑndu dii bɛɛn wɑsi yi yi koo ɡbi sɔɔ. I ku yin binɛ mɛm nɔɔwɑ. \v 13 I ku rɑ bɛɛn wɑsin doo dookɑ torɑru nɔmu sɔndiɑ tu kɑ kɔ̃sɑ ko, ɑdɑmɑ i bɛɛn tii Gusunɔ nɔmu sɔndio nɡe wɑsobu be bɑ wurɑmɑ ɡɔrin di, kpɑ i bɛɛn wɑsin doo dookɑ Gusunɔ nɔmu sɔndiɑ yu kɑ ɡeɑ ko. \v 14 Torɑru tɑ ǹ ko n yiiko mɔ bɛɛ sɔɔ, domi i ǹ wɑ̃ɑ woodɑn nɔmɑ sɔɔ mɑ n kun mɔ durom nɔmɑɔ. \s1 Gem yobu \p \v 15 Ǹ n mɛn nɑ, ɑmɔnɑ sɑ ko ko. Sɑ ko n torɑmɔ yèn sɔ̃ sɑ wɑ̃ɑ durom nɔmɑ sɔɔ, n ǹ mɔ woodɑn nɔmɑ sɔɔ? Aɑwo, n ǹ mɛ. \v 16 I yɛ̃ sɑ̃ɑ sɑ̃ɑ mɑ ì n tii ɡoo nɔmu sɔndiɑ nɡe yobu i kɑ nùn mɛm nɔɔwɑ, win yobɑ i sɑ̃ɑ. Ǹ n torɑrun nɑ, terɑ tɑ kɑ ɡɔɔ nɑɑmɔ. Ǹ n mɑɑ mɛm nɔɔbun nɑ, biyɑ bu kɑ ɡem wɛ̃ɛbu nɑɑmɔ. \v 17 Adɑmɑ su Gusunɔ siɑrɑ, domi i rɑɑ sɑ̃ɑ torɑrun yobu, ɑdɑmɑ tɛ̃ i sɔ̃ɔsi te mɛm nɔɔwɑmmɛ kɑ ɡɔ̃ru tiɑ te bɑ bɛɛ nɔmu sɔndiɑ. \v 18 Ye i mɑɑ yɑkiɑrɑ torɑrun di i kpɑ, i kuɑ ɡem yobu. \v 19 Nɑ ɡɑri mɔ̀ nɡe tɔn diro yèn sɔ̃ i sɑ̃ɑ dɑm sɑriruɡibu. Nɡe mɛ ɡɑsɔ i bɛɛn wɑsin doo dookɑ disinu kɑ kɔ̃sɑ nɔmu sɔndiɑ nɡe yobu i kɑ kɔ̃sɑ ko, tɛ̃, i bɛɛn wɑsin doo dookɑ ɡem nɔmu sɔndio nɡe yobu kpɑ bɛɛn dɑɑ yu dɛɛrɑ. \p \v 20 Domi sɑnɑm mɛ i rɑɑ sɑ̃ɑ torɑrun yobu, ɡem kun dɑm mɔ bɛɛ sɔɔ. \v 21 Are yirɑ̀ i rɑɑ wɑ yè sɔɔ sekurɑ bɛɛ mɔ̀ tɛ̃. Yen wii ɡoberu mɑɑ ɡɔɔwɑ. \v 22 Adɑmɑ tɛ̃ ye i yɑkiɑrɑ torɑrun di i kuɑ Gusunɔn yobu, bɛɛn ɑre sɑ̃ɑ dɑɑ dɛɛrɑ, bɛɛn wii ɡoberu tɑ mɑɑ sɑ̃ɑ wɑ̃ɑru te tɑ ku rɑ kpe. \v 23 Domi ɡɔɔwɑ torɑrun ɑre, ɑdɑmɑ Gusunɔn kɛ̃rɑ wɑ̃ɑru te tɑ ku rɑ kpe Yesu Kirisi bɛsɛn Yinnin min di. \c 7 \s1 Ye suɑnɑbu sɔ̃ɔsimɔ \p \v 1 Be bɑ yɛ̃ ye woodɑ yɑ sɑ̃ɑ, beyɑ nɑ kɑ yɑ̃. Nɛɡibu, i ǹ yɛ̃ mɑ mɛ̀n nɔɔ tɔnu u wɑ̃ɑ wɑ̃ɑru sɔɔ u wɑ̃ɑwɑ woodɑn nɔmɑ sɔɔ? \v 2 Nɡe mɛyɑ tɔn kurɔ kɑ win durɔ bɑ ko n wɑ̃ɑsinɛ woodɑn sɑɑbu sere durɔ win wɑ̃ɑrun nɔrɔ, ɑdɑmɑ win durɔ ù n ɡu, u yɑkiɑrɑ sɑɑ suɑnɑɑn woodɑn dɑm di. \v 3 Yen sɔ̃, sɑnɑm mɛ win durɔ u wɑsi mɑ u durɔ kpɑo suɑ, bɑ koo nùn sokuwɑ sɑkɑrɑ, ɑdɑmɑ win durɔ ù n ɡu, u yɑkiɑrɑ woodɑn di. Sɑnɑm mɛ, ù n durɔ kpɑo suɑ u ǹ sɑ̃ɑ sɑkɑrɑ. \v 4 Nɡe mɛyɑ mɑɑ bɛɛ nɛɡibu, woodɑ yɑ ǹ mɑɑ dɑm mɔ bɛɛn wɔllɔ, yèn sɔ̃ i ɡu kɑ Kirisi sɑnnu, kpɑ i kɑ ko ɡooɡibu. Tɛ̃, i sɑ̃ɑ wi bɑ seeyɑ ɡɔrin diɡibu, kpɑ sɑ n kɑ Gusunɔ binu mɑruɑmmɛ. \v 5 Domi sɑnɑm mɛ sɑ wɑ̃ɑ bɛsɛn tiin dɑɑn nɔmɑ sɔɔ, kɑnkɑm kĩi torɑruɡiru te woodɑ yɑ seeyɑ tɑ sɔmburu mɔ̀ bɛsɛn wɑsin doo dookɑ sɔɔ mɑ tɑ kɑ sun dɔɔ ɡɔɔ ɡiɑ. \v 6 Adɑmɑ tɛ̃, sɑ yɑkiɑrɑ woodɑn di ye yɑ rɑɑ sun nɛni nɡe dɛsobu domi yɑ ǹ mɑɑ dɑm mɔ bɛsɛn wɔllɔ. Nɡe mɛyɑ sɑ ko kpĩ su Gusunɔ sɑ̃ kɑ bwisiku kpɑɑnu ni nu wee Hunden di, n ǹ mɑɑ mɔ kɑ bwisiku ɡuru ni nu wee woodɑn di. \s1 Woodɑ kɑ torɑru \p \v 7 Ǹ n mɛn nɑ, mbɑ sɑ ko ɡere. Woodɑ yɑ sɑ̃ɑ torɑru? Aɑwo. Woodɑn sɑɑbuwɑ nɑ mɑm torɑru ɡiɑ. Domi nɑ ǹ dɑɑ binɛ ɡiɑmɔ woodɑ yɑ̀ kun nɛɛ, “I ku rɑ binɛ ko.” \v 8 Mɑ torɑru tɑ woodɑ tɑ̃sɑ tɑ kɑ binɛ bɑɑyere mɑrɑ nɛ sɔɔ. Domi mi woodɑ kun wɑ̃ɑ, torɑru mɑɑ sɑri. \v 9 Gɑsɔ, sɑnɑm mɛ woodɑ sɑri, nɑ rɑɑ wɑ̃ɑ, ɑdɑmɑ ye woodɑ yɑ nɑ torɑrɑ seewɑ \v 10 mɑ nɛn tii nɑ ɡu. Nɡe mɛyɑ woodɑ ye yɑ weenɛ yu wɑ̃ɑru wɛ̃, yeyɑ nɑ deemɑ yɑ kɑ mɑn ɡɔɔ nɑɑwɑ. \v 11 Domi torɑru tɑ woodɑ tɑ̃sɑ tɑ kɑ mɑn nɔni wɔ̃kuɑ, mɑ tɑ mɑn ɡo. \p \v 12 Ǹ n mɛn nɑ, woodɑ yɑ dɛɛre, yen ɡɑri mɑɑ dɛɛre, yi dɛnde, yi mɑɑ wɑ̃. \v 13 Ǹ n mɛn nɑ, ye n ɡeɑ sɑ̃ɑ yerɑ yɑ kɑ mɑn ɡɔɔ nɑɑwɑ? Aɑwo, torɑrɑ tɑ mɑn ɡo kpɑ tu kɑ sɔ̃ɔsi mɑ te torɑrɑ. Domi tɑ ɡɑ̃ɑ ɡeenu dendɑ tɑ kɑ mɑn ɡo kpɑ tu kɑ sɛ̃siɑ n bɑndɑ sɑɑ woodɑn di. \s1 Wi torɑru tɑ tɑɑre \p \v 14 Geemɑ, sɑ yɛ̃ mɑ woodɑ yɑ sɑ̃ɑ Hundeɡiɑ ɑdɑmɑ nɛ nɑ sɑ̃ɑwɑ wɑsiɡii wi bɑ torɑru dɔre. \v 15 Domi ye nɑ rɑ n mɔ̀ nɑ ku rɑ tubu. Ye nɑ kĩ nɑ ku rɑ ye ko, ɑdɑmɑ ye nɑ tusɑ yeyɑ nɑ rɑ ko. \v 16 Nɑ̀ n dɑ ko ye nɑ kun kĩ nɑ wurɑ mɑ woodɑ yɑ wɑ̃. \v 17 Mɛyɑ n ǹ mɑɑ mɔ nɛn tiiwɑ nɑ mɔ̀ mɑ n kun mɔ torɑ te tɑ mɑn wɑ̃ɑsi. \v 18 Nɑ yɛ̃ sɑ̃ɑ sɑ̃ɑ mɑ ɡɑ̃ɑ ɡeenu sɑri nɛ sɔɔ, nɛn dɑɑwɑ nɑ kɑ yɑ̃, domi bɑɑdommɑ ɡeɑn kĩrɑ wɑ̃ɑ nɛ sɔɔ, ɑdɑmɑ yen kobɑ nɑ ku rɑ kpĩ. \v 19 Nɑ ǹ ɡeɑ ye mɔ̀ ye nɑ kĩ mi, kɔ̃sɑ ye nɑ tusɑ yeyɑ nɑ rɑ ko. \v 20 Adɑmɑ nɑ̀ n mɔ̀ ye nɑ kun kĩ, n ǹ mɑɑ nɛ nɑ mɔ̀. Torɑ te tɑ mɑn wɑ̃ɑsi, terɑ tɑ ye mɔ̀. \p \v 21 Woodɑ yeniwɑ nɑ wɑ nɛ sɔɔ. Sɑnɑm mɛ nɑ kĩ n ɡeɑ ko, kɔ̃sɑ yɑ rɑ n mɑn wɑ̃ɑsi. \v 22 Nɑ nuku dobu mɔ Gusunɔn woodɑ sɔɔ nɛn ɡɔ̃ruɔ, \v 23 ɑdɑmɑ nɛn wɑsin doo dookɑ sɔɔ nɑ woodɑ tukɑ wɑɑmɔ ye yɑ sɑnnɑmɔ kɑ nɛn bwisikunu. Mɑ yɑ mɑn mɔ̀ torɑ ten dɛso te tɑ wɑ̃ɑ nɛn wɑsin doo dookɑ sɔɔ. \v 24 Gɔ̃ru ɡɑrin bɑrɔwɑ nɛ! Wɑrɑ koo mɑn wɔrɑ wɑsi yinin nɔmɑn di, yi yi kɑ mɑn ɡɔɔ dɔɔ. \v 25 Nɑ Gusunɔ siɑrɑ Yesu Kirisi bɛsɛn Yinnin sɑɑbu. \p Ǹ n mɛn nɑ, nɑ sɑ̃ɑ Gusunɔn woodɑn yoo nɛn bwisikunu sɔɔ, ɑdɑmɑ nɛn dɑɑ sɔɔ nɑ sɑ̃ɑwɑ torɑrun yoo. \c 8 \s1 Wɑ̃ɑ te Gusunɔn Hunde \s2 u wɛ̃ɛmɔ \p \v 1 Yen sɔ̃ tɛ̃, bɑ ǹ bu tɑɑrɛ wɛ̃ɛmɔ be bɑ ɡbinnɛ kɑ Kirisi Yesu. \v 2 Domi Gusunɔn Hunden woodɑ ye yɑ wɑ̃ɑru wɛ̃ɛmɔ Kirisi Yesu sɔɔ yɑ sun yɑkiɑ sɑɑ torɑru kɑ ɡɔɔn nɔmɑn di. \v 3 Ye woodɑ kun kpĩɑ yɑ kue yèn sɔ̃ tɔnun dɑɑ yɑ yen dɑm kpeesiɑ, Gusunɔ u ye kuɑ. U torɑru tɑɑrɛ wɛ̃ te tɑ wɑ̃ɑ tɔnun dɑɑ sɔɔ sɑnɑm mɛ u win tiin Bii ɡɔrimɑ kɑ wɑsi yi yi kɑ tɔnun wɑsi torɑruɡii weenɛ, u kɑ ko ɑbɔru torɑrun sɔ̃. \v 4 U yeni kuɑwɑ kpɑ su kɑ ɡeɑ ko ye woodɑ yɑ yiiremɔ, bɛsɛ be sɑ sĩimɔ win Hunden dɑm sɔɔ, n ǹ mɔ bɛsɛn dɑɑn dɑm sɔɔ. \v 5 Domi be bɑ sĩimɔ ben dɑɑn dɑm sɔɔ, beyɑ bɑ ben dɑɑɡiɑ bwisikumɔ. Adɑmɑ be bɑ sĩimɔ Gusunɔn Hunden dɑm sɔɔ, beyɑ bɑ Hundeɡiɑ bwisikumɔ. \v 6 À n wunɛn dɑɑɡiɑ bwisikumɔ, ɡɔɔwɑ yen kɔkɔrɔ. À n mɑɑ Hundeɡiɑ bwisikumɔ, wɑ̃ɑru kɑ ɑlɑfiɑwɑ wunɛɡiɑ. \v 7 Domi be bɑ ben dɑɑɡiɑ bwisikumɔ bɑ kuɑ Gusunɔn yibɛrɛbɑ. Bɑ ǹ Gusunɔn woodɑ mɛm nɔɔwɑmmɛ, bɑ ǹ mɑm kpɛ̃. \v 8 Be bɑ ben dɑɑn wɑ̃ɑru wɑ̃ɑ, yɑ ǹ koorɔ bu Gusunɔ wɛ̃re. \p \v 9 Adɑmɑ bɛɛ, i ǹ mɑɑ bɛɛn dɑɑn wɑ̃ɑru wɑ̃ɑ mɑ n kun mɔ Gusunɔn Hundeɡiru yèn sɔ̃ win Hunde u wɑ̃ɑ bɛɛ sɔɔ. Wunɛ wi ɑ kun Kirisin Hunde mɔ, ɑ ǹ sɑ̃ɑ wiɡii. \v 10 Ǹ n mɛn nɑ, Kirisi ù n wɑ̃ɑ bɛɛ sɔɔ, bɑɑ bɛɛn wɑsi yì n ɡu torɑrun sɔ̃, bɛɛn hunde yɑ wɑsi yèn sɔ̃ i ɡem wɑ Gusunɔn mi. \v 11 Gusunɔ wi u Yesu seeyɑ ɡɔrin di, win Hundewɑ wɑ̃ɑ bɛɛ sɔɔ. Yen sɔ̃nɑ wi u Yesu Kirisi seeyɑ ɡɔrin di u koo mɑɑ bɛɛn wɑsi ɡɔɔɡii wɑ̃ɑru wɛ̃ sɑɑ win Hunden min di, wi u wɑ̃ɑ bɛɛ sɔɔ. \p \v 12 Ǹ n mɛn nɑ, nɛɡibu, sɑ dibu nɛni, ɑdɑmɑ n ǹ mɔ dɑɑɡibu sɑ n kɑ bɛsɛn dɑɑn kĩru mɛm nɔɔwɑmmɛ. \v 13 Domi ì n bɛɛn wɑsin kĩru mɔ̀ i ko ɡbi, ɑdɑmɑ ì n bɛɛn wɑsin kĩrun kookoosu deri kɑ Hunde Dɛɛron somiru i ko n wɑ̃ɑ. \v 14 Domi be Gusunɔn Hunde u kpɑrɑmɔ, beyɑ bɑ Gusunɔn bibu. \v 15 Domi bɑ ǹ bɛɛ hunde kɑ̃ ye yɑ koo bɛɛ ko yobu kpɑ i n kɑ kpɑm nɑnde. Adɑmɑ bɑ bɛɛ Hunde kɑ̃wɑ wi u bɛɛ kuɑ Gusunɔn bibu, mɑ kɑ win dɑm sɑ Gusunɔ sokumɔ Bɑɑbɑ. \v 16 Gusunɔn Hunden tii u bɛsɛn hunde sɔ̃ɔmɔ mɑ sɑ sɑ̃ɑ win bibu. \v 17 Tɛ̃ yèn sɔ̃ sɑ sɑ̃ɑ win bibu sɑ mɑɑ sɑ̃ɑ tubi diobu, mɑ sɑ ko win tubi bɔnu ko kɑ Kirisi sɑnnu, domi sɑ̀ n Kirisin nɔni swɑ̃ɑru bɔnu kuɑ, sɑ ko mɑɑ win yiiko bɔnu ko. \s1 Yiiko ye yɑ sisi \p \v 18 Nɑ ǹ sɑɑ yenin nɔni swɑ̃ɑru ɡɑrisi ɡɑ̃ɑnu yiiko ye sɑ ko rɑ wɑn sɔ̃. \v 19 Tɑkɑ koorɑ kpuro yɑ diirɑ sɑɑ yu nɑ yè sɔɔ Gusunɔ u koo win bibu terɑsiɑ. \v 20 Domi u tɑkɑ koorɑ kpɛ̃ɛ kɑm kobun swɑɑ sɔɔ, n ǹ mɔ yen tiin ɡɔ̃ru kĩrun sɔ̃, win kĩrun sɔ̃nɑ. Adɑmɑ yĩiyɔ bini bu wɑ̃ɑ, \v 21 mɑ bɑ koo rɑ tɑkɑ koorɑn tii yɑkiɑ sɑɑ kɑm kobun yorun di, kpɑ yu kɑ Gusunɔn bibun tii mɔɔ yiikoɡiru bɔnu ko. \v 22 Sɑ yɛ̃ mɑ sere kɑ tɛ̃ tɑkɑ koorɑ kpuro yɑ kpɑsɑ wɔri mɔ̀wɑ kɑ wuriribu nɡe mɑrubun wuriribu. \v 23 Adɑmɑ n ǹ mɔ tɑkɑ koorɑ tɔnɑ, bɛsɛn tii bɛsɛ be Gusunɔ u sunɑ burɑ sɑnɑm mɛ u sun Hunde Dɛɛro kɑ̃, sɑ mɑɑ kpɑsɑ wɔri mɔ̀ bɛsɛn tii sɔɔ sɑ n kɑ mɑrɑ sere Gusunɔ ù n bɛsɛn wɑsi yɑkiɑ mɑm mɑm, u kɑ sɔ̃ɔsi mɑ sɑ kuɑ win bibu. \v 24 Domi fɑɑbɑ yɑ sɑ̃ɑ bɛsɛɡiɑ, ɑdɑmɑ sɑ ɡinɑ wɑ̃ɑ yen yĩiyɔbu sɔɔ. Sɑ̀ n wɑɑmɔ ye sɑ yĩiyɔ, yĩiyɔbu kun mɑɑ wɑ̃ɑ. Ye tɔnu wɑɑmɔ u ko n mɑɑ ye yĩiyɔ? \v 25 Adɑmɑ sɑ̀ n ɡɑ̃ɑnu yĩiyɔ ni sɑ ǹ wɑɑmɔ, sɑ ko n nu mɑrɑwɑ kɑ tɛmɑnɑbu. \p \v 26 Nɡe mɛyɑ mɑɑ Hunde Dɛɛro u rɑ sun somi bɛsɛn dɑm sɑriru sɔɔ, domi sɑ ǹ yɛ̃ ye n weenɛ su Gusunɔ kɑnɑ. Adɑmɑ Hunde wi, u rɑ nùn kɑnɛ bɛsɛn sɔ̃ kɑ kpɑsɑ wɔri ye yɑ ǹ kɑ nɔɔ ɡerurɔ. \v 27 Gusunɔ wi u rɑ tɔmbun ɡɔ̃rusu tubu, u mɑɑ yɛ̃ ye Hunde wi, u bwisikumɔ yèn sɔ̃ kɑ win kĩrɑ Hunde wi, u rɑ n nùn kɑnɑmɔ nɑɑnɛ dokeobun sɔ̃. \p \v 28 Domi sɑ yɛ̃ mɑ bɑɑyere kpuro sɔɔ ye yɑ rɑ tɔnu deemɛ, Gusunɔ u sɔmburu mɔ̀ u kɑ bu ɡeɑ kuɑ be u sokɑ win himbɑ sɔɔ, mɑ bɑ nùn kĩ. \v 29 Domi be u yɛ̃ yellun di u mɑɑ bu ɡɔsɑ u yi bu kɑ ko win Biin weenɑsibu, kpɑ win Bii u kɑ ko yerumɑ wɔnɔ dɑbiruɡii. \v 30 Nɡe mɛyɑ be u ɡɔsɑ u yi, u mɑɑ bu sokɑ. Be u sokɑ mi, u mɑɑ bu ɡem wɛ̃. Be u ɡem wɛ̃ u mɑɑ kɑ bu win yiiko bɔnu kuɑ. \s1 Gusunɔn kĩrun kpɑ̃ɑru \p \v 31 Ǹ n mɛn nɑ, mbɑ sɑ ko ɡere kɑ ɡɑri yi. Gusunɔ ù n sɑ̃ɑ bɛsɛɡii, wɑrɑ koo kɑ sun yibɛrɛ tɛɛru ko. \v 32 Gusunɔ wi u kun win tiin Bii tii yiiye, ɑdɑmɑ u nùn wɛ̃ bɛsɛ kpuron sɔ̃, u ǹ koo mɑɑ sun kpuro kɛ̃ kɑ Bii wi sɑnnu kɔsiɑru sɑri? \v 33 Wɑrɑ koo tɔmbu durum mɑni be Gusunɔ u ɡɔsɑ. Sɑri, domi Gusunɔn tiiwɑ u rɑ tɔnu ɡem wɛ̃. \v 34 Wɑrɑ koo bu tɑɑrɛ wɛ̃. Sɑri, domi Kirisi Yesu u ɡu u mɑɑ seewɑ ɡɔrin di u wɑ̃ɑ Gusunɔn nɔm ɡeuɔ. Wiyɑ u rɑ mɑɑ Gusunɔ kɑnɛ bɛsɛn sɔ̃. \v 35 Wɑrɑ u koo kpĩ u sun kɑrɑnɑ kɑ Kirisin kĩru. Tɔ̃yɑ? Wɑhɑlɑ? Nɔni swɑ̃ɑru? Gɔ̃ɔru? Tereru? Kɑri? Tɑkobi? \v 36 Nɡe mɛ bɑ yoruɑ, \q1 “Wunɛn sɔ̃nɑ bɑ sun ɡoomɔ tɔ̃ru bɑɑtere. \q1 Bɑ sun mɛɛrɑ nɡe yɑ̃ɑ ni bɑ koo sɑkɑ.” \m \v 37 Adɑmɑ ye kpuro sɔɔrɑ sɑ nɑsɑrɑ wɑ mɑm mɑm sɑɑ win min di wi u sun kĩɑ. \v 38 Domi nɑ yɛ̃ kɑm kɑm mɑ ɡɔɔ kɑ wɑ̃ɑru kɑ wɔllun ɡɔrɑdobɑ kɑ wɛrɛkunu kɑ sɑɑ yeni, kɑ sɑɑ ye yɑ sisi, kɑ wɔllun yiikoɡibu, \v 39 kɑ ye yɑ wɑ̃ɑ wɔllɔ, kɑ ye yɑ wɑ̃ɑ tem sɔɔwɔ, kɑ tɑkɑ koorɑ ɡɑɑ, yen ɡɑɑ kun kpɛ̃ yu sun kɑrɑnɑ kɑ Gusunɔn kĩru te tɑ sɔ̃ɔsirɑ Yesu Kirisi bɛsɛn Yinni sɔɔ. \c 9 \s1 Gusunɔ kɑ Isirelibɑ \p \v 1 Nɛ Kirisiɡiiwɑ nɑ ɡem ɡerumɔ, nɑ ǹ weesu mɔ̀. Nɛn ɡɔ̃ru ɡɑ mɑn yen seedɑ diiyɑmmɛ sɑɑ Hunde Dɛɛron min di. \v 2 Nɛn bweserun wɔnwɔndu tɑ mɑn mɔ̀ bɑɑdommɑ. Yen sɔ̃nɑ nɛn ɡɔ̃ru ɡɑ sɑnkire ɡem ɡem. \v 3 Ǹ n ko n koorɑn nɑ, kon dɑɑ de bu mɑn bɔ̃rusi kpɑ bu mɑn kɑrɑnɑ kɑ Kirisi ben sɔ̃. \v 4 Bɑ sɑ̃ɑ Isirelibɑ, be Gusunɔ u ɡɔsɑ bu kɑ ko win bibu. Beyɑ u win yiikon ɡirimɑ sɔ̃ɔsi. Beyɑ u kɑ ɑrukɑwɑnibɑ bɔkuɑ. U bu woodɑ wɛ̃. Berɑ u sɔ̃ɔsi mɛ bɑ koo nùn sɑ̃ɑsinɑ. U mɑɑ bu nɔɔ mwɛɛnu kuɑ. \v 5 Bɑ sɑ̃ɑ be Gusunɔ u ɡɔsɑ yellun di. Ben bweseru sɔɔn diyɑ Kirisi wi u kpuro kere u yɑrɑ nɡe tɔnu. U mɑɑ sɑ̃ɑ Gusunɔ wi n weenɛ bu siɑrɑ kɑ bɑɑdommɑɔ. Ami. \p \v 6 Nɑ ǹ ɡerumɔ mɑ Gusunɔn ɡɑri yi kɑm wɔrumɑ. Domi be bɑ mɑrɑ Isirelibɑ n ǹ mɔ be kpuro bɑ sɑ̃ɑ Isirelibɑ Gusunɔn mi. \v 7 N ǹ mɑɑ mɔ be kpuro be bɑ mɑrurɑ Aburɑhɑmun min di beyɑ bɑ sɑ̃ɑ win bibu Gusunɔn mi. Domi Gusunɔ u Aburɑhɑmu sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, “Isɑkin bibɑ bɑ koo soku wunɛn bweseru.” \v 8 Yen tubusiɑnɑ, n ǹ mɔ be bɑ mɑrɑ kɑ wɑsin bɑɑ beyɑ Gusunɔɡibu, ɑdɑmɑ bii bèn nɔɔ mwɛɛru Gusunɔ u kuɑ beyɑ u ɡɑrisi Aburɑhɑmun bweseru. \v 9 Gɑri yi wee, yi Gusunɔ u kɑ nɔɔ mwɛɛ te kuɑ. U nɛɛ, “Gɑsɔkun ɑmɑdɑɑre kon wurɑmɑ, yen biru Sɑɑrɑɑ koo bii tɔn durɔ mɑ.” \p \v 10 N ǹ mɛ tɔnɑ, Rebekɑn bibu yiru bɑ tundo turo mɔ, wiyɑ bɛsɛn sikɑdo Isɑki. \v 11-12 Adɑmɑ Gusunɔ u rɑ tɔmbu ɡɔsiwɑ win himbɑ sɔɔ, n ǹ mɔ ben kookoosun sɔ̃, ɑdɑmɑ kɑ win sokurɑ. U kɑ sɔ̃ɔsi mɑ u win himbɑ ye swĩi, u Rebekɑ sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, “Mɔɔ u koo win wɔnɔ wiru kpĩiyɑ.” U ye ɡeruɑ Rebekɑ u sere win bibu mɑrɑ sɑnɑm mɛ bɑ ǹ ɡeɑ ǹ kun mɛ kɔ̃sɑ koore. \v 13 Nɡe mɛ bɑ yoruɑ Gusunɔn ɡɑri sɔɔ, “Nɑ Yɑkɔbu kĩɑ ɑdɑmɑ nɑ Esɑu yinɑ.” \p \v 14 Ǹ n mɛn nɑ, mbɑ sɑ ko ɡere. Gusunɔ u sɑ̃ɑwɑ ɡem sɑriruɡii? Aɑwo, bɑɑ fiiko. \v 15 Domi u Mɔwisi sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, “Wìn wɔnwɔndu nɑ mɔ, wiyɑ kon wɔnwɔndu kuɑ. Wi nɑ mɑɑ kɑ duure, wiyɑ nɑ kon kɑ duurɑ.” \v 16 Nɡe mɛyɑ n ǹ sɑ̃ɑ ɡoon kĩrun bɑɑ, n ǹ mɑɑ ɡoon sɔmburun bɑɑ, ɑdɑmɑ Gusunɔn wɔnwɔndun bɑɑwɑ. \v 17 Domi bɑ yoruɑ mɑ Gusunɔ u Eɡibitin sunɔ sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, “Yenin sɔ̃nɑ nɑ nun seeyɑ, kpɑ n kɑ nɛn dɑm sɔ̃ɔsi wunɛ sɔɔ, kpɑ nɛn yĩsiru tu kɑ nɔɔrɑ hɑnduniɑ kpuro sɔɔ.” \v 18 Nɡe mɛyɑ wi u kĩ u wɔnwɔndu kuɑ u rɑ nùn wɔnwɔndu kue, wi u mɑɑ kĩ u ɡɔ̃ru bɔbiɑsiɑ u rɑ nùn ɡɔ̃ru bɔbiɑsie. \s1 Gusunɔn mɔru \s2 kɑ win wɔnwɔndu \p \v 19 Ǹ n mɛn nɑ, kɑɑ mɑn bikiɑ ɑ nɛɛ, mbɑn sɔ̃nɑ u mɑɑ tɑɑrɛ wɑɑmɔ tɔnu sɔɔ. Wɑrɑ koo kpĩ u win kĩru yinɑ. \v 20 Adɑmɑ wɑrɑ rɑ n wunɛ tɔnu, ɑ sere kɑ Gusunɔ sikirinɑ. Mɔndu tɑ koo mɔmɔ bikiɑ tu nɛɛ, mbɑn sɔ̃nɑ u tu kuɑ mɛ? \v 21 Mɔmɔ kun dɑm mɔ sɔndun wɔllɔ? Kɑ sɔn tee te, u ǹ kpɛ̃ u tooru ko kɑ mɑɑ weke te bɑ rɑ swɛ̃? \p \v 22 Mbɑ i yɛ̃ i ko ɡere Gusunɔn sɔ̃. U kĩ u win dɑm kɑ win mɔru sɔ̃ɔsi. Yen sɔ̃nɑ u kɑ bu tɛmɑnɑ be bɑ koo kɑm ko win mɔrun sɔ̃. \v 23 U kuɑ mɛ u kɑ sun win yiikon kpɑ̃ɑru sɔ̃ɔsi, bɛsɛ be u wɔnwɔndu kuɑ, bɛsɛ be u sɔɔru kuɑ yellun di su kɑ win yiiko wɑ, \v 24 bɛsɛ be u sokɑ n ǹ mɔ Yuubɑn suunu sɔɔn di tɔnɑ, kɑ mɑɑ tɔn tukobun suunu sɔɔn di. \v 25 Yeniwɑ Gusunɔ u ɡeruɑ win sɔmɔ Oseen tireru sɔɔ. U nɛɛ, \q1 “Tɔn be bɑ ǹ dɑɑ sɑ̃ɑ nɛɡibu, \q1 kon bu soku nɛn tɔmbu. \q1 Bwese te nɑ ǹ dɑɑ kĩɛ, \q1 kon tu soku nɛn kĩnɑsiru. \q1 \v 26 Yɑm mi bɑ rɑɑ mɑɑ bu sɔ̃ɔwɑ bɑ nɛɛ, \q1 bɑ ǹ sɑ̃ɑ nɛn tɔmbu, \q1 miyɑ bɑ koo bu soku \q1 Gusunɔ Yinni wɑson bibu.” \m \v 27 Mɑ Gusunɔn sɔmɔ Esɑi u nɔɔɡiru suɑ u ɡeruɑ Isirelibɑn sɔ̃ u nɛɛ, “Bɑɑ Isirelibɑ bɑ̀ n dɑbiɑ, nɡe nim wɔ̃kun yɑnim, ben sukum tɔnɑwɑ koo fɑɑbɑ wɑ. \v 28 Domi Gusunɔ koo yɑnde win ɡere yibiɑ mɑm mɑm hɑnduniɑ sɔɔ ye u rɑɑ ɡɔ̃ru doke.” \v 29 N sɑ̃ɑwɑ nɡe mɛ Esɑi u rɑɑ ɡeruɑ u nɛɛ, \q1 “Gusunɔ, wɔllu kɑ tem Yinni ù kun dɑɑ sun bweseru tie, \q1 sɑ ko rɑɑ kowɑ nɡe Sodomu. \q1 Sɑ ko rɑɑ kɑ Gomɔrɑ weenɑ.” \s1 Isirelibɑ kɑ Lɑbɑɑri ɡeɑ \p \v 30 Ǹ n mɛn nɑ, mbɑ sɑ ko ɡere. Tɔn tuko be bɑ ǹ dɑɑ kɑsu bu ɡem wɑ Gusunɔn mi, bɑ ɡem wɑ nɑɑnɛ dokebun sɑɑbu. \v 31 Adɑmɑ Isirelibɑ be bɑ kɑsu bu woodɑ swĩi bu kɑ ɡem wɑ Gusunɔn mi, bɑ ǹ mu wɑ. \v 32 Mbɑn sɔ̃nɑ. Yèn sɔ̃ bɑ ǹ mu kɑsu kɑ nɑɑnɛ dokebu, mɑ n kun mɔ kɑ sɔmɑ. Bɑ sokurɑ kpee sokurɑtii te sɔɔ, \v 33 tèn ɡɑri bɑ yoruɑ bɑ nɛɛ, \q1 “N wee, nɑ kpee sokurɑtiru dokemɔ Siɔniɔ, \q1 kpee te tɑ rɑ torɑsie. \q1 Adɑmɑ wi u nùn nɑɑnɛ doke u ǹ sekuru wɑsi.” \c 10 \p \v 1 Nɛɡibu, ye nɑ kĩ kɑ nɛn ɡɔ̃ru kpuro kɑ ye nɑ rɑ n Gusunɔ kɑnɑmɔ, yeyɑ nɛn bweseru tu fɑɑbɑ wɑ. \v 2 Domi nɑ bu seedɑ yeni diiyɑmmɛ, bɑ hɑniɑ mɔ Gusunɔn sɔ̃, ɑdɑmɑ yɛ̃ru sɑri. \v 3 Bɑ ǹ swɑɑ yɛ̃ ye Gusunɔ u rɑ kɑ tɔnu ɡem wɛ̃, mɑ bɑ swɑɑ kɑsu bu kɑ ben tiin ɡem yɑrɑ. Yen sɔ̃nɑ bɑ ǹ Gusunɔn ɡem swɑɑ wiru kpĩiyɛ. \v 4 Domi Kirisiwɑ sɑ̃ɑ woodɑn kɔkɔrɔ kpɑ bɑɑwure wi u nùn nɑɑnɛ doke u ɡem wɑ Gusunɔn mi. \s1 Fɑɑbɑ sɑ̃ɑ bɑɑwureɡiɑ \s2 wi u Yinni nɑɑnɛ doke \p \v 5 Domi Mɔwisi u yoruɑ u nɛɛ, “tɔnu wi u ɡeɑ mɔ̀ ye woodɑ yɑ yiiremɔ, ɡeɑ yen min diyɑ u koo wɑ̃ɑru wɑ”. \v 6 Adɑmɑ nɡe mɛ bɑ koo tɔnu ɡem wɛ̃ nɑɑnɛ dokebun sɔ̃, yen ɡɑri wee, “A ku ɡere wunɛn ɡɔ̃ruɔ ɑ nɛɛ, wɑrɑ u koo yɔ Gusunɔ wɔllɔ.” Yen tubusiɑnɑ, u kɑ Kirisi sɑrɑsiɑmɑ. \v 7 A ku mɑɑ ɡere, “Wɑrɑ u koo du tem sɔɔwɔ.” Yen tubusiɑnɑ, u kɑ Kirisi seesiɑ ɡɔrin di. \v 8 Adɑmɑ mbɑ ɡɑri yi, yi ɡeruɑ. Yi nɛɛwɑ, “Gusunɔn ɡɑri yi, yi wɑ̃ɑ wunɛn turuku, yi mɑm wɑ̃ɑ wunɛn nɔɔwɔ kɑ wunɛn ɡɔ̃ruɔ.” Yi sɑ̃ɑwɑ nɑɑnɛ dokebun ɡɑri yi sɑ wɑɑsu mɔ̀, yi yi nɛɛ, \v 9 ɑ̀ n kɑ wunɛn nɔɔ wurɑ mɑ Yesu sɑ̃ɑwɑ Yinni, mɑ ɑ nɑɑnɛ doke wunɛn ɡɔ̃ruɔ mɑ Gusunɔ u nùn seeyɑ ɡɔrin di, kɑɑ fɑɑbɑ wɑ. \v 10 Domi ɡɔ̃ru sɔɔrɑ tɔnu u rɑ nɑɑnɛ doke, u kɑ ɡem wɑ Gusunɔn mi, nɔɔwɑ bɑ rɑ mɑɑ kɑ seedɑ di bu kɑ fɑɑbɑ wɑ. \v 11 Nɡe mɛ bɑ yoruɑ Gusunɔn ɡɑri sɔɔ bɑ nɛɛ, “Bɑɑwure wi u nùn nɑɑnɛ doke, u ǹ sekuru wɑsi.” \v 12 Domi wunɑnɑbu sɑri Yuubɑ kɑ tɔn tukobu sɔɔ. Be kpuro Yinni turowɑ bɑ mɔ. Win dukiɑ mɑɑ sɑ̃ɑ be bɑ nùn sokumɔ kpuroɡiɑ. \v 13 Domi bɑ yoruɑ bɑ nɛɛ, “Bɑɑwure wi u Yinnin yĩsiru sokɑ, u koo fɑɑbɑ wɑ.” \p \v 14 Adɑmɑ ɑmɔnɑ bɑ koo kɑ nùn soku, bɑ̀ kun nùn nɑɑnɛ doke. Amɔnɑ bɑ koo mɑɑ kɑ nɑɑnɛ doke bɑ̀ kun win ɡɑri nɔɔre. Amɔnɑ bɑ koo mɑɑ nɔ ɡoo ù kun ɡɑri yi wɑɑsu koore. \v 15 Amɔnɑ bɑ koo kɑ ɡɑri yi wɑɑsu ko ɡoo ù kun bu ɡɔre. Nɡe mɛ bɑ yoruɑ, “Annɑ ɑ ben nɑɑrun dobu nɔ be bɑ Lɑbɑɑri ɡeɑ kpɑrɑmɔ.” \v 16 Adɑmɑ n ǹ be kpuro bɑ Lɑbɑɑri ɡeɑ wurɑ, domi Gusunɔn sɔmɔ Esɑi u nɛɛ, “Yinni, wɑrɑ u nɑɑnɛ doke ye sɑ nɔɔsiɑ.” \v 17 Nɡe mɛyɑ nɑɑnɛ dokebu bu wee ye tɔnu nɔɔmɔn di. Ye tɔnu nɔɔmɔ, yɑ mɑɑ sɑ̃ɑwɑ Kirisin ɡɑri. \p \v 18 Adɑmɑ nɑ bikiɑmɔ, kɑ ɡeemɑ bɑ ǹ nɔɔre ro? Bɑ nuɑ. Domi bɑ yoruɑ, \q1 “Nɔɔ ɡe, ɡɑ nɔɔrɑ tem kpuro sɔɔ, \q1 mɑ ɡɑri yi, yi turɑ sere hɑnduniɑn nɔrɔ.” \m \v 19 Nɑ bikiɑmɔ kpɑm, Isirelibɑ bɑ ǹ yɛ̃ ro? Gbiikɑɑ, Mɔwisi u yoruɑ, mɑ Gusunɔ u nɛɛ, \q1 “Nɑ kon bɛɛn nisinu seeyɑ kɑ bwese te i ǹ ɡɑrisi ɡɑ̃ɑnu. \q1 Kon mɑɑ bɛɛn mɔru seeyɑ kɑ bwese bwisi sɑriruɡiru.” \m \v 20 Yen biru Esɑi u yoruɑ kɑ toro sindu mɑ Gusunɔ u nɛɛ, \q1 “Be bɑ ǹ mɑn kɑsu bɑ mɑn wɑ. \q1 Nɑ mɑɑ bu nɛn tii sɔ̃ɔsi be bɑ ǹ mɑn bikiɑmɔ.” \m \v 21 Adɑmɑ u mɑɑ yoruɑ Isirelibɑn sɔ̃ mɑ Gusunɔ u nɛɛ, “Nɑ tɔn be bɑ rɑ n mɑn seesimɔ nɔmɑ ɡɑ̃ri tɔ̃ru kpuro.” \c 11 \s1 Gusunɔ u ǹ Isirelibɑ yinɛ \p \v 1 Ǹ n mɛn nɑ, nɑ bikiɑmɔ, Gusunɔ u win tɔmbu yinɑwɑ? Aɑwo. Su ku wɑ mɛ. Domi nɛn tii nɑ sɑ̃ɑ Isirelin bii, Aburɑhɑmun sikɑdobu Bɛnyɑmɛɛn bweseru sɔɔ. \v 2 Gusunɔ u ǹ win tɔmbu yinɛ be u ɡiɑ yellun di. Nɡe i ǹ yɛ̃ ye bɑ yoruɑ Gusunɔn ɡɑri sɔɔ sɑnɑm mɛ Eli u kɑ Isirelibɑn tɑɑrɛ dɑ Gusunɔn mi? U nɛɛ, \v 3 “Yinni, bɑ wunɛn sɔmɔbu ɡo bɑ wunɛn yɑ̃ku yenu sururɑ. Nɛ turowɑ nɑ tie, bɑ mɑɑ kɑsu bu mɑn hunde wunɑ.” \v 4 Adɑmɑ mbɑ Gusunɔ u wisɑ. U nɛɛ, “Nɑ nɛn tii tɔmbu nɔrɔbun subɑ nɔɔbɑ yiru (7.000) derie, be bɑ kun yiirɑre bũu wi bɑ mɔ̀ Bɑɑlin nuurɔ.” \v 5 Mɛyɑ n mɑɑ sɑ̃ɑ sɑɑ yeni sɔɔ. Ben sukum wɑ̃ɑ be Gusunɔ u ɡɔsɑ win durom sɔ̃. \v 6 U bu ɡɔsɑwɑ durom sɔ̃, n ǹ mɔ ben sɔmɑn sɔ̃. Mɑ n kun mɛ, durom kun mɑɑ sɑ̃ɑ durom. \p \v 7 Ǹ n mɛn nɑ, mbɑ sɑ ko ɡere. Isirelibɑ wee, bɑ ǹ wɑ ye bɑ kɑsu. Ben be Gusunɔ u ɡɔsɑ, beyɑ bɑ wɑ. Be bɑ tie bɑ ɡɔ̃ru bɔbiɑ. \v 8 Nɡe mɛ bɑ yoruɑ, “Gusunɔ u ben lɑɑkɑri sikɑrisiɑ. U bu nɔni wɛ̃ yi bɑ ǹ kpɛ̃ bu kɑ yɑm wɑ. U mɑɑ bu swɑsu wɛ̃ si bɑ ǹ kpɛ̃ bu kɑ ɡɑri nɔ sere kɑ ɡisɔ.” \m \v 9 Mɑ Dɑfidi u nɛɛ, \q1 “Kpɑ ben tɔ̃ɔ bɑkɑ dim mu de bu torɑ \q1 kpɑ bu yinɑ mwɑɑrɑ, \q1 kpɑ bu sɛɛyɑsiɑbu wɑ bi bu kɑ bu dɛnde. \q1 \v 10 A de ben nɔni yi wukiri bu ku kɑ wɑ. \q1 Kpɑ ɑ de bɑ n bu tɑɑre kɑ bɑɑdommɑɔ.” \p \v 11 Yen sɔ̃nɑ nɑ bikiɑmɔ, sɑnɑm mɛ Isirelibɑ bɑ sokurɑ, bɑ wɔrumɑwɑ mɑm mɑm? Su ku wɑ mɛ. Ben torɑrun sɑɑbuwɑ tɔn tukobu bɑ fɑɑbɑ wɑ, kpɑ ben nisinu nu kɑ se. \v 12 Tɛ̃ Isirelibɑn torɑru tɑ̀ n kɑ hɑnduniɑɡibu hunden dukiɑ nɑɑwɑ, ben kɑɑrɑbu bù n mɑɑ tɔn tukobu kuɑ ɡɑ̃ɑ mɔwɔbu, ɑnnɑ yen domɑrun kpɑ̃ɑru tɑ ko n nɛ bɑ̀ n wurɑ nɡe mɛ bɑ rɑɑ sɑ̃ɑ. \s1 Tɔn tukobun fɑɑbɑ \p \v 13 Nɑ kɑ bɛɛ ɡɑri mɔ̀, bɛɛ tɔn tukobu. Nɛ wi nɑ sɑ̃ɑ ɡɔro tɔn tukobun mi, nɑ nɛn sɔmburu bɛɛrɛ wɛ̃ɛmɔ \v 14 n kɑ nisinu seeyɑ ǹ n koo koorɑ nɛn bweserun suunu sɔɔ kpɑ n ben ɡɑbu fɑɑbɑ ko. \v 15 Geemɑ sɑnɑm mɛ Gusunɔ u bu deri yɑ derɑ u kɑ hɑnduniɑɡibu nɔɔ tiɑ kuɑ. Tɛ̃, mbɑ n ko n sɑ̃ɑ ù n wure u kpɑm bu mwɑ. N ǹ wɑ̃ɑru ɡɔribun sɔ̃? \p \v 16 I yɛ̃ mɑ bɑ̀ n pɛ̃ɛ kuse teeru Gusunɔ wɛ̃, pɛ̃ɛ ye yɑ tie yɑ kuɑ Gusunɔɡiɑ. Dɑ̃run ɡbinɑ yɑ̀ n sɑ̃ɑ Gusunɔɡiɑ, mɛyɑ mɑɑ kɑ ten kɑ̃ɑsiɔ. \v 17 Adɑmɑ bɑ̀ n kɑ̃ɑsi ɡɛɛ bɔɔrɑ olifin dɑ̃ɑ ɡbɑɑruɡirun di, mɑ bɑ wunɛ wi ɑ sɑ̃ɑ yɑkɑsun dɑ̃run kɑ̃ɑsɑ ɡɛrɛfe kuɑ yin ɑyerɔ, mɑ ɑ kɑ olifin dɑ̃ɑ ten ɡbinɑn dɑm bɔnu mɔ̀, \v 18 ɑ ku kɑ̃ɑsi yi woo kɑnɛ. À n woo kɑnɑmɔ, ɑ yɑɑyo mɑ n ǹ wunɛ ɑ ɡbinɑ sɔɔwɑ, ɡbinɑ yɑ nun sɔɔwɑ. \p \v 19 Kɑɑ nɛɛ, bɑ kɑ̃ɑsi yi bɔɔrɑwɑ bu kɑ nun ɡɛrɛfe ko. \v 20 Geemɑ, bɑ yi bɔɔrɑ nɑɑnɛ dokebu sɑrirun sɔ̃, mɑ ɑ yɔ̃ nɑɑnɛ dokebun sɔ̃. A ku woo kɑnɑ, ɑdɑmɑ ɑ bɛrum koowo. \v 21 Gusunɔ ù kun kɑ̃ɑsi ɡbiikii deri, wunɑ u koo sere deri? \v 22 Ǹ n mɛn nɑ, ɑ Gusunɔn tɔn ɡeeru kɑ mɑɑ win sɛ̃sɔ mɛɛrio. U sɛ̃ kɑ be bɑ wɔrumɑ, ɑdɑmɑ u sɑ̃ɑ tɔn ɡeo wunɛn mi, ɑ̀ n ɡesi yɔ̃ dim dim win tɔn ɡeeru sɔɔ. Mɑ n kun mɛ, bɑ koo mɑɑ wunɛn tii burɑ. \v 23 Be mɑɑ, bɑ̀ n ben nɑɑnɛ dokebu sɑriru deri, bɑ koo bu ɡɛrɛfe ko mi bɑ rɑɑ wɑ̃ɑ domi Gusunɔ u koo kpĩ u kpɑm bu ɡɛrɛfe ko. \v 24 Bɑ̀ n nun burɑ sɑɑ olifin dɑ̃ɑ yɑkɑsuɡirun di, mɑ bɑ nun ɡɛrɛfe kuɑ kɑ olifin dɑ̃ɑ ɡbɑɑruɡiru, ye n kun kɑ nun weenɛ, ǹ n mɛn nɑ, n ǹ sɛ̃ bu kɑ kɑ̃ɑsi yi ɡɛrɛfe ko yin tiin dɑ̃ru sɔɔ. \s1 Isirelibɑ bɑ koo fɑɑbɑ wɑ \p \v 25 Nɛɡibu, ɑsiri ɡɑɑ wɑ̃ɑ ye nɑ kĩ i n yɛ̃, kpɑ i ku kɑ tii ɡɑrisi bwisiɡibu. Asiri ye wee. Isirelibɑ ɡɑbu bɑ ɡinɑ ɡɔ̃rusu bɔbiɑ sere tɔn tukobun ɡeeru tu kɑ yibu fɑɑbɑ sɔɔ. \v 26 Nɡe mɛyɑ Isirelibɑ kpuro bɑ koo fɑɑbɑ wɑ, nɡe mɛ bɑ yoruɑ, \q1 “Yɑkio u koo nɑ sɑɑ Siɔnin di. \q1 Kpɑ u Gusunɔn bɛɛrɛ yɛ̃ru sɑriru wunɑ \q1 sɑɑ Yɑkɔbun bweserun di. \q1 \v 27 Yeniwɑ ɑrukɑwɑni ye kon kɑ bu bɔke \q1 sɑnɑm mɛ kon ben torɑru wunɑ.” \p \v 28 Sɑ̀ n Lɑbɑɑri ɡeɑn ɡɑri lɑɑkɑri kuɑ, bɑ sɑ̃ɑ Gusunɔn yibɛrɛbɑ bɛɛn sɔ̃. Adɑmɑ sɑ̀ n Gusunɔn ɡɔsiru lɑɑkɑri kuɑ, bɑ sɑ̃ɑ win kĩnɑsibu ben sikɑdobɑn sɔ̃. \v 29 Domi Gusunɔ ù n tɔnu sokɑ, u nùn sokɑwɑ. Ù n nùn kɛ̃ru wɛ̃, u nùn wɛ̃wɑ. U ku rɑ ɡɔ̃ru ɡɔsie. \v 30 Nɡe mɛ bɛɛ, i ǹ dɑɑ Gusunɔ mɛm nɔɔwɛ, ɑdɑmɑ tɛ̃ bɑ bɛɛ wɔnwɔndu kuɑ ben mɛm nɔɔbu sɑrirun sɔ̃. \v 31 Nɡe mɛyɑ mɑɑ ben tii, bɑ ǹ mɛm nɔɔmɔ tɛ̃, kpɑ bu kɑ wɔnwɔndu wɑ nɡe mɛ bɛɛ i wɔnwɔndu wɑ. \v 32 Domi Gusunɔ u tɔmbu kpuro kɛnisi mɛm nɔɔbu sɑriru sɔɔ, kpɑ u kɑ be kpuro wɔnwɔndu kuɑ. \s1 Gusunɔn kpɑ̃ɑru \p \v 33 Annɑ ɑ Gusunɔn dukiɑ kɑ win bwisi kɑ win yɛ̃run dukum wɑ! Goo kun kpɛ̃ u win himbɑ tubu. Goo kun mɑɑ kpɛ̃ u win swɛɛ ɡiɑ. \v 34 Kɑ ɡeemɑ bɑ yoruɑ, \q1 “Wɑrɑ u Yinnin bwisikunu yɛ̃. \q1 Wɑrɑ u nùn bwisi kɛ̃ɛre. \q1 \v 35 Wɑrɑ u ɡbiɑ u nùn ɡɑ̃ɑnu kɛ̃ɛre, \q1 u n kɑ sere nin kɔsire yĩiyɔ.” \m \v 36 Domi wiyɑ kpuron wiru, win min diyɑ kpuro nɑɑmɔ, mɑ kpuro wɑ̃ɑ win sɔ̃. Wiɡiɑ yiiko sere kɑ bɑɑdommɑɔ. Ami. \c 12 \s1 Wɑ̃ɑ kpɑɑ \s2 te tɑ Gusunɔn wɑ̃ɑru wɑ̃ɑ \p \v 1 Yen sɔ̃, nɛɡibu nɑ bɛɛ kɑnɑmɔ wɔnwɔn te Gusunɔ u bɛɛ kuɑn sɑɑbu, i bɛɛn wɑsi nùn yiiyo nɡe yɑ̃ku wɑsiru te tɑ kun serere ɡɑɑ mɔ, te tɑ koo nùn wɛ̃re. Yeyɑ yɑ sɑ̃ɑ bɛɛn sɑ̃ɑ ɡeeru. \v 2 I ku mɑɑ kɑ tɛ̃n tɔmbu weenɑ, ɑdɑmɑ i kɔsio kɑ bwisiku kpɑɑnu kpɑ i kɑ wunɑnɑ ye n sɑ̃ɑ Gusunɔn kĩru. Yeyɑ yɑ ɡeɑ sɑ̃ɑ, yɑ mɑɑ wɑ̃, mɑ yɑ yibɑ. \p \v 3 Durom mɛn sɑɑbu mɛ bɑ mɑn wɛ̃ nɑ bɛɛn bɑɑwure sɔ̃ɔmɔ, u ku tii ɡɑrisi n kere nɡe mɛ n weenɛ u tii ɡɑrisi, ɑdɑmɑ bɛɛn bɑɑwure u tii ɡɑrisio dee dee nɡe mɛ Gusunɔ u nùn nɑɑnɛ dokebu kɑ̃ bu nɛ. \v 4 Domi wɑsi tee yi doo dookɑ dɑbinu mɔ, mɑ yen bɑɑyere yɑ yen sɔmburu mɔ nɛnnɛnkɑ. \v 5 Nɡe mɛyɑ, bɑɑ sɑ̀ n dɑbi, sɑ sɑ̃ɑ wɑsi tee Kirisi sɔɔ, mɑ sɑ ɡbinnɛ nɡe wɑsi teen doo dookɑ. \v 6 Sɑ kɛ̃ɛ nɛnnɛnkɑ mɔ ni nu weenɛ su dendi nɡe mɛ Gusunɔ u sun kɑ̃ win durom sɔɔ. Ǹ n Gusunɔn ɡɑri ɡerubun kɛ̃run nɑ, su kɑ tu dendi nɡe mɛ bɛsɛn nɑɑnɛ dokebu nɛ. \v 7 Ǹ n nɔɔribun nɑ, su ko kɑ nuku tiɑ. Wi u sɑ̃ɑ sɔ̃ɔsio, u win sɔ̃ɔsibu yibio. \v 8 Wi u tɔmbu dɑm kɛ̃mɔ, u ku wɛ̃rɑ. Wi u kɛ̃nu wɛ̃ɛmɔ, u wɛ̃ɛyɔ kɑ ɡɔ̃ru tiɑ. Wiruɡii u win sɔmburu ko kɑ hɑniɑ. Wi u wɔnwɔndu mɔ̀, u koowo kɑ nuku dobu. \p \v 9 I ku de bɛɛn kĩru tɑ n murɑfitiru mɔ. I kɔ̃sɑ dɛsirɑrio, kpɑ i ɡeɑ mɑni dim dim. \v 10 I n kĩɑnɛ nɡe wɔnɔ kɑ mɔɔ. I n kookɑri mɔ̀ i kɑ bɛɛrɛ wɛ̃ɛnɑ. \v 11 I ku de bɛɛn hɑniɑ yu kɑɑrɑ. I n Yinni sɑ̃ɑmɔ kɑ kĩru. \v 12 I yɛ̃ɛrio bɛɛn yĩiyɔbun sɔ̃. I tɛmɑnɔ nɔni swɑ̃ɑru sɔɔ. I ku wɑsirɑ kɑ kɑnɑru. \v 13 I nɑɑnɛ dokeobu wɛ̃ɛyɔ yèn bukɑtɑ bɑ mɔ. I n dɑ sɔbu yɑɑrɛ ko. \p \v 14 I bu domɑru kuo be bɑ bɛɛ nɔni sɔ̃ɔmɔ. I ku bu bɔ̃rusi. \v 15 I kɑ bu nuku dobu koowo be bɑ nuku dobu mɔ̀, kpɑ i kɑ bu swĩ be bɑ sumɔ. \v 16 I n wɑ̃ɑ nɔɔ tiɑ sɔɔ sɑnnu. I ku de tii suɑbun bwisikunu nu n bɛɛ wɑ̃ɑsi ɑdɑmɑ i koosio tii kɑwɑbun berɑ ɡiɑ. I ku tii ɡɑrisi bwisiɡibu. \p \v 17 I ku ɡoo kɔ̃sɑ kɔsie. I ɡeɑ kɑsuo tɔmbu kpuron nɔni sɔɔ. \v 18 Ǹ n koo koorɑ, i de i n nɔɔ nɛ kɑ tɔnu bɑɑwure nɡe mɛ̀n nɔru i ko kpĩ. \v 19 Kĩnɑsibu, i ku mɑɑ mɔru kɔsiɑ bɛɛn tii, ɑdɑmɑ i de Gusunɔ u bɛɛ mɔru kɔsiɑ, domi bɑ yoruɑ, Gusunɔ u nɛɛ, “Wiyɑ u koo bu mɔru kɔsie. Kpɑ u bu sɛɛyɑsiɑ.” \v 20 Bɑ mɑɑ yoruɑ, “Gɔ̃ɔru tɑ̀ n wunɛn yibɛrɛ mɔ̀, ɑ nùn dĩɑnu kɛ̃ɛyɔ u di. Nim nɔru ɡɑ̀ n nùn mɔ̀, ɑ nùn nim kɛ̃ɛyɔ u nɔ. Domi ɑ̀ n kuɑ mɛ, ɑ nùn dɔ̃ɔ sɔbiwɑ mi.” \v 21 A ku de kɔ̃sɑ yu nun kɑmiɑ, ɑdɑmɑ ɑ kɔ̃sɑ kɑmiɔ kɑ ɡeɑn kobu. \c 13 \s1 Bɛsɛn wii kpĩibu \s2 tem yɛ̃robun mi \p \v 1 Kpɑ bɑɑwure u n tem yɛ̃robu wiru kpĩiyɛ domi tem yɛ̃ro sɑri wi u kun wɑ̃ɑ kɑ Gusunɔn yɛ̃ru. Tem yɛ̃ro be bɑ mɑɑ wɑ̃ɑ, Gusunɔwɑ u bu kuɑ. \v 2 Yen sɔ̃nɑ, wi u tem yɛ̃ron ɡɑri yinɑ, u yinɑwɑ ye Gusunɔ u yiire. Be bɑ mɑɑ yinɑmɔ, bɑ ben tii tɑɑrɛ kɑsuɑmmɛwɑ. \v 3 Domi tɔnu ù n ɡeɑ mɔ̀, u ǹ ko n tem yɛ̃ron bɛrum mɔ, mɑ n kun mɔ ù n kɔ̃sɑ mɔ̀. À kun kĩ ɑ n tem yɛ̃ron bɛrum mɔ, ɑ ɡeɑ koowo, kɑɑ win nɔnu ɡeu wɑ. \v 4 Tem yɛ̃ro u Gusunɔn sɔmburu mɔ̀wɑ wunɛn ɡeɑn sɔ̃. Adɑmɑ ɑ̀ n kɔ̃sɑ mɔ̀, ɑ bɛrum koowo yèn sɔ̃ u ǹ tɑkobi nɛni kɑm. U sɑ̃ɑwɑ Gusunɔn sɔm kowo u kɑ be bɑ kɔ̃sɑ mɔ̀ mɔru kɔsie. \v 5 Yen sɔ̃nɑ tilɑsi tɔnu u wiru kpĩ, n ǹ mɔ sɛɛyɑsiɑbu tɔnɑn sɔ̃, ɑdɑmɑ yèn sɔ̃ win ɡɔ̃ru ɡɑ koo nùn tɑɑrɛ wɛ̃. \p \v 6 Yen sɔ̃nɑ i mɑɑ wɔ̃ɔ ɡobi kɔsiɑmɔ. Domi be bɑ tem nɛni, Gusunɔn sɔm kowobɑ bɑ sɑ̃ɑ bɑ mɑɑ tu tii wɛ̃ mɑm mɑm. \v 7 I bɑɑwure kɔsio ye n kɑ nùn weenɛ. I bu wɔ̃ɔ ɡobi kɔsio be n weenɛ i kɔsiɑ. I bu ɡbererun ɡobi kɔsio be n weenɛ i kɔsiɑ. I bu nɑsio be n weenɛ i nɑsiɑ. I bu bɛɛrɛ wɛ̃ɛyɔ be n weenɛ i bɛɛrɛ wɛ̃. \s1 A wunɛn tɔnusi kĩɔ \p \v 8 I kun ɡoon dibu nɛni mɑ n kun mɔ i n kĩɑnɛ, domi wi u win tɔnusi kĩ u woodɑ yibiɑwɑ. \v 9 Domi woodɑ yenibɑ be bɑ nɛɛ, “I ku rɑ sɑkɑrɑru ko, i ku rɑ tɔnu ɡo, i ku rɑ ɡbɛni, i ku rɑ binɛ ko,” kɑ woodɑ kpuro ye yɑ tie, yɑ wɑ̃ɑ ɡɑri yini sɔɔ mi bɑ nɛɛ, “A wunɛn tɔnusi kĩɔ nɡe wunɛn tii tii.” \v 10 Kĩru tɑ ku rɑ de ɡoo u win tɔnusi kɔ̃sɑ kue. Yen sɔ̃nɑ kĩru tɑ woodɑ yibiɑmɔ. \s1 Sɑ n Kirisin nɑɑru mɑrɑ \p \v 11 N weenɛ i ko mɛ yèn sɔ̃ i yɛ̃ sɑɑ yè sɔɔ sɑ wɑ̃ɑ mini. N den turɑ i yɑndɑ, domi bɛsɛn fɑɑbɑ yɑ turuku sɑ̃ɑ tɛ̃, n kere dɔmɑ te sɑ ɡbiɑ sɑ nɑɑnɛ doke. \v 12 Wɔ̃kurɑ tondɑ, yɑm sɑ̃rerɑ turuku kuɑ. Yen sɔ̃, su wɔ̃kurun kookoosu deri kpɑ su yɑm bururɑm tɑbu yɑ̃nu sebe. \v 13 Su sĩ dee dee nɡe mɛ bɑ rɑ sĩ sɔ̃ɔ sɔɔ, sɑ kun ɑkɑnu mɔ dibu kɑ nɔrubu sɔɔ, sɑ kun kurɔ dɑmɑru kɑ binɛ bɑkɑ mɔ, kpɑ su ku nɔɔ ɡɔmunu kɑ nisinu ko. \v 14 Adɑmɑ i Yinni Yesu Kirisin dɑɑ sebuo, kpɑ i ku bɛɛn tiin dɑɑn bwisikunu ko i kɑ yen binɛ wunɑ. \c 14 \s1 A ku wunɛn nɑɑnɛ dokeosi siri \p \v 1 I de u du bɛɛ sɔɔ wi u kun dɑm mɔ nɑɑnɛ dokebu sɔɔ. I ku win bwisikunu sikirinɛ. \v 2 Wini yĩiyɔ mɑ u koo kpĩ u kpuro di. Wiɔnɔ wi u kun dɑm mɔ nɑɑnɛ dokebu sɔɔ, u ku rɑ yɑɑ tem. \v 3 Wi u dimɔ u ku wi u kun dimɔ ɡɛm, kpɑ wi u kun dimɔ u ku wi u dimɔ tɑɑrɛ wɛ̃, domi Gusunɔ u yɛ̃ro wurɑ. \v 4 Wɑrɑ wunɛ ɑ kɑ ɡoon sɔm kowo tɑɑrɛ wɛ̃ɛmɔ. Ù n yɔ̃ nɡe ù n wɔrumɑ, win yinnin ɡɑriyɑ. Adɑmɑ u koo yɔ̃rɑ domi Yinni u dɑm mɔ u kɑ nùn yɔ̃rɑsiɑ. \p \v 5 Wini u tɔ̃ɔ teeru ɡɑrisi n kere ni nu tie, wiɔnɔ u ni kpuro ɡɑrisi nu nɛ. I de bɑɑwure u n yɛ̃ kɑm kɑm ye u mɔ̀. \v 6 Wi u tɔ̃ru lɑsɑbu mɔ̀ u tu lɑsɑbu mɔ̀ Yinnin sɔ̃. Wi u dimɔ, Yinnin sɔ̃nɑ u dimɔ, yèn sɔ̃ u Gusunɔ siɑrɑmɔ. Wi u kun mɑɑ dimɔ, Yinnin sɔ̃nɑ u ǹ dimɔ, u mɑɑ Gusunɔ siɑrɑmɔ. \v 7 Geemɑ, sɑri bɛsɛ sɔɔ wi u wɑ̃ɑ win tiin sɔ̃, ɡoo mɑɑ sɑri wi u ɡbimɔ win tiin sɔ̃. Domi sɑ̀ n wɑ̃ɑ sɑ wɑ̃ɑwɑ Yinnin sɔ̃. \v 8 Sɑ̀ n mɑɑ ɡu, sɑ ɡuwɑ Yinnin sɔ̃. Ǹ n mɛn nɑ, sɑ̀ n wɑsi, ǹ kun mɛ sɑ̀ n ɡu, sɑ sɑ̃ɑwɑ Yinniɡibu. \v 9 Domi Kirisi u ɡu mɑ u seewɑ ɡɔrin di u kɑ ko ɡɔribu kɑ wɑsobun Yinni. \v 10 Ǹ n mɛn nɑ wunɛ, mbɑn sɔ̃nɑ ɑ wunɛn wɔnɔ tɑɑrɛ wɛ̃ɛmɔ. Wunɛ mɑɑ, mbɑn sɔ̃nɑ ɑ wunɛn mɔɔ ɡɛmmɔ. Bɛsɛ kpurowɑ sɑ ko yɔ̃rɑ Gusunɔn siri yerɔ. \v 11 Domi bɑ yoruɑ, \q1 “Yinni Gusunɔ u nɛɛ, sere kɑ nɛn wɑ̃ɑru, \q1 dũuru bɑɑtere tɑ koo yiirɑ nɛn wuswɑɑɔ. \q1 Nɔɔ bɑɑɡere ɡɑ koo mɑɑ mɑn bɛɛrɛ wɛ̃.” \m \v 12 Nɡe mɛyɑ bɛsɛn bɑɑwure u koo wiɡiɑ ɡere Gusunɔn wuswɑɑɔ. \s1 A ku wunɛn nɑɑnɛ dokeosi \s2 torɑsiɑ \p \v 13 Yen sɔ̃, su ku mɑɑ sirinɑ, ɑdɑmɑ i bwisikuo nɡe mɛ i ko ko, kpɑ i ku ɡɑ̃ɑnu ko ni nu koo bɛɛɡii torɑsiɑ, ǹ kun mɛ ni nu koo nùn surɑ. \v 14 Nɑ yɛ̃ kɑm kɑm sɑɑ Yinni Yesun min di mɑ ɡɑ̃ɑnu sɑri ni nu kun dɛɛre nin tii, ɑdɑmɑ ɡoo ù n ɡɑ̃ɑnu ɡɑrisi nɡe ni nu kun dɛɛre, yɛ̃ro sɔɔrɑ nu ǹ dɛɛre. \v 15 À n ɡɑ̃ɑnu di, mɑ yɑ wunɛɡii bwisikunu kpɛ̃ɛ, ɑ ǹ mɑɑ sĩimɔ kĩru sɔɔ. A ku de dĩɑ ni ɑ dimɔ nu tɔnu kɑm koosiɑ wìn sɔ̃ Kirisi u ɡu. \v 16 Ye yɑ sɑ̃ɑ burɑ bɛɛ sɔɔ, i ku de bu yen kɔ̃sɑ ɡere. \v 17 Domi Gusunɔn bɑndu tɑ ǹ sɑ̃ɑ dim kɑ nɔrubu mɑ n kun mɔ ɡem kɑ bɔri yɛndu kɑ nuku dobu sɑɑ Hunde Dɛɛron min di. \v 18 Wi u Kirisin wɑ̃ɑru wɑ̃ɑ nɡe mɛ, u koo Gusunɔ wɛ̃re, tɔmbɑ koo mɑɑ nùn siɑrɑ. \p \v 19 Yen sɔ̃, su kɑsu ye n kɑ ɑlɑfiɑ nɑɑmɔ kɑ ye sɑ ko kɑ tɑ̃sisiɑnɑ. \v 20 A ku Gusunɔn sɔmburu kpeerɑsiɑ dĩɑnun sɔ̃. Geemɑ, kpuro n dɛɛre, ɑdɑmɑ n ǹ wɑ̃ tɔnu u ɡɑ̃ɑnu di ni nu koo de ɡoo u torɑ. \v 21 N wɑ̃ ɑ ku yɑɑ tem kpɑ ɑ ku tɑm nɔ, kpɑ ɑ ku ɡɑ̃ɑnu ko ni nu koo kpĩ nu wunɛɡii torɑsiɑ. \v 22 Ye ɑ nɑɑnɛ doke, ɑ ye nɛnuɔ wunɛn tiin sɔ̃ Gusunɔn wuswɑɑɔ. Doo nɔɔruɡiiwɑ wi u ǹ tii tɑɑrɛ wɛ̃ɛmɔ ye u bwisikɑ u ko sɔɔ. \v 23 Adɑmɑ wi u sikɑ mɔ̀ ye u dimɔn sɔ̃, u tɑɑrɛ mɔ, yèn sɔ̃ u ǹ dimɔ kɑ nɑɑnɛ. Kpuro ye tɔnu mɑɑ mɔ̀ nɑɑnɛ sɑriru sɔɔ, torɑrɑ. \c 15 \s1 A koowo ye n koo ɡɑbu dore \p \v 1 Tɛ̃ bɛsɛ be sɑ dɑm mɔ, n weenɛ su be bɑ kun dɑm mɔn dɑm sɑriru sɔbe, kpɑ su ku ɡɔsi ye n ko n sun dore bɛsɛ tɔnɑ. \v 2 Bɛsɛn bɑɑwure u de u ko ye n koo win beruse dore, ye n koo mɑɑ nùn ɡeɑ kuɑ, kpɑ u kɑ tɑ̃si. \v 3 Domi bɑɑ Kirisin tii u ǹ ɡɔsɑ ye n dɑ nùn dore, ɑdɑmɑ nɡe mɛ bɑ yoruɑ, u Gusunɔ sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, “Be bɑ nun wɔmmɔ, ben wɔmɑ wɔri nɛ sɔɔ.” \v 4 Kpuro ye bɑ yoruɑ yellu, bɑ yoruɑwɑ bu kɑ sun bwisi kɛ̃, kpɑ sɑ n kɑ yĩiyɔbu mɔ sɑɑ Gusunɔn ɡɑrin di yi yi sun tɛmɑnɑbu kɑ dɑm kɛ̃mɔ. \v 5 Gusunɔ wi u tɛmɑnɑbu kɑ dɑm kɛ̃nu wɛ̃ɛmɔ, u de i n nɔɔ nɛ bɛɛn tii tiinɛ sɔɔ nɡe mɛ i wɑ Kirisi u kuɑ. \v 6 Kpɑ bɛɛ kpuro i nɔɔ tiɑ ko i kɑ nùn bɛɛrɛ wɛ̃ sɑnnu sɑnnu wi u sɑ̃ɑ bɛsɛn Yinni Yesu Kirisin Bɑɑbɑ, kɑ mɑɑ win Yinni. \s1 Lɑbɑɑri ɡeɑ \s2 bwesenu kpuron sɔ̃ \p \v 7 Yen sɔ̃, i n wurɑnɑmɔ nɡe mɛ Kirisi u bɛɛ wurɑ kpɑ i kɑ Gusunɔ bɛɛrɛ wɛ̃. \v 8 Nɑ bɛɛ sɔ̃ɔmɔ mɑ Kirisi u kuɑ Yuubɑn sɔm kowo u kɑ nɔɔ mwɛɛnu yibiɑ ni bɑ bɑɑbɑbɑ kuɑ, kpɑ u sɔ̃ɔsi mɑ Gusunɔ u sɑ̃ɑ ɡemɡii. \v 9 Kpɑ tɔn tukobu bu nùn bɛɛrɛ wɛ̃ win wɔnwɔndun sɔ̃ nɡe mɛ win ɡɑri ɡeruɑ yi nɛɛ, \q1 “Yen sɔ̃nɑ, kon nun siɑrɑ bwesenun suunu sɔɔ. \q1 Kpɑ n womu ko n kɑ wunɛn yĩsiru bɛɛrɛ wɛ̃.” \m \v 10 Yi kpɑm nɛɛ, \q1 “Bɛɛ tɔn tukobu, \q1 i nuku dobu koowo kɑ win tɔmbu sɑnnu.” \m \v 11 Mɑ yi mɑɑ nɛɛ, \q1 “Bɛɛ bwesenu kpuro, \q1 i Yinni Gusunɔ siɑro. \q1 Bɛɛ hɑnduniɑɡibu kpuro, \q1 i nùn bɛɛrɛ wɛ̃ɛyɔ.” \m \v 12 Gusunɔn sɔmɔ Esɑi mɑɑ nɛɛ, \q1 “Isɑin bweserun di, \q1 ɡoo u koo se nɡe dɑ̃ɑ kpii pɔturɑ. \q1 Kpɑ u ko tɔn tukobun sunɔ. \q1 Kpɑ bɑ n yĩiyɔbu mɔ wi sɔɔ.” \p \v 13 Kpɑ Gusunɔ wi u sun yĩiyɔbu wɛ̃ɛmɔ u bɛɛ nuku dobu kpuro kɑ bɔri yɛndu kpuro yibiɑ bɛɛn nɑɑnɛ dokebun sɔ̃ kpɑ i n yĩiyɔbu mɔ n bɑnde sɑɑ Hunde Dɛɛron dɑm di. \s1 Pɔlu u yoruɑ kɑ toro sindu \p \v 14 Nɛɡibu, ǹ n bɛɛn sɔ̃n nɑ, nɑ yɛ̃ kɑm kɑm nɛn tii mɑ i tɔn ɡeeru kɑ yɛ̃ru mɔ tɑ kpɑ̃, i ko mɑɑ kpĩ i bwisi kɛ̃ɛnɑ. \v 15 Kɑ mɛ, kɑ toro sindɑ nɑ bɛɛ tire ten ɡɑm kɑ ɡɑm yoruɑ, n kɑ bɛɛ ɡɑri yɑɑyɑsiɑ durom sɑɑbu mɛ Gusunɔ u mɑn kuɑ \v 16 nɑ kɑ sɑ̃ɑ Kirisi Yesun sɔm kowo tɔn tukobun sɔ̃. Nɑ Gusunɔn Lɑbɑɑri ɡeɑn wɑɑsu mɔ̀ nɡe yɑ̃ku kowo, kpɑ tɔn tukobu bɑ n kɑ sɑ̃ɑ yɑ̃ku te tɑ koo nùn wɛ̃re, te Hunde Dɛɛro u dɛɛrɑsiɑ u yi. \v 17 Yen sɔ̃, nɡe mɛ nɑ ɡbinnɛ kɑ Yesu Kirisi, n kɑ mɑn nɛ n tii siɑrɑ nɛn sɔmburun sɔ̃ te nɑ Gusunɔ kuɑmmɛ. \v 18 Domi nɑ ǹ kɑ̃kɔ n ɡɑ̃ɑnun ɡɑri ɡere mɑ n kun mɔ ye Kirisi u kuɑ nɛn ɡɑri ɡerubu kɑ nɛn kookoosun di tɔn tukobu bu kɑ Gusunɔ mɛm nɔɔwɑ. \v 19 U ye kuɑ kɑ yĩrenu kɑ sɔm mɑɑmɑɑkiɡinun dɑm sɑɑ Hunde Dɛɛron dɑm di. Nɡe mɛyɑ sɑɑ Yerusɑlɛmun di sere n kɑ dɑ Iliri ɡiɑ, nɑ Kirisin Lɑbɑɑri ɡeɑn wɑɑsu kuɑ nɑ kɑ sikerenɑ. \v 20 Mɑ nɑ kookɑri kuɑ n kɑ Lɑbɑɑri ɡeɑ nɔɔsiɑ mi bɑ ǹ dɑɑ Kirisin yĩsiru sokure, kpɑ n ku kɑ bɑni ɡɑbun kpɛɛkpɛɛku wɔllɔ. \v 21 Adɑmɑ nɡe mɛ bɑ yoruɑ, \q1 “Bèn mi bɑ ǹ dɑɑ win ɡɑri ɡerure, \q1 bɑ koo yɑm wɑ. \q1 Be bɑ kun dɑɑ mɑɑ win bɑɑru nɔɔre, \q1 n ko n bu yeeri.” \s1 Pɔlu u Romu dɑɑrun ɡɑri mɔ̀ \p \v 22 Yeyɑ yɑ mɑn nɔn dɑbinu yinɑri nɑ ǹ kɑ nɛ bɛɛn mi. \v 23 Adɑmɑ tɛ̃ nɑ ǹ mɑɑ ɑyeru mɔ tem mì sɔɔ n kɑ wɑɑsu ko, nɑ mɑɑ kĩ n nɑ bɛɛn mi sɑɑ wɔ̃ɔ dɑbinun di \v 24 nɑ̀ n dɔɔ Ɛsipɑni ɡiɑ. Nɑ̀ n sɑrɔ nɑ yĩiyɔ kon bɛɛ wɑ kpɑ n sɔ̃ɔ mɛɛru ko bɛɛn mi. Yen biru kpɑ i mɑn nɔmɑ kɛ̃ n kɑ dɑ tem mi. \v 25 Tɛ̃ nɑ dɔɔ Yerusɑlɛmuɔ n kɑ nɑɑnɛ dokeobu nɔɔri. \v 26 Domi Mɑsedɔniɡibu kɑ Gɛrɛkibɑ bɑ ɡobi sɔkuɑ kɑ kĩru, sɑ̃ɑrobun sɔ̃ be bɑ wɑ̃ɑ nɑɑnɛ dokeobun suunu sɔɔ Yerusɑlɛmuɔ. \v 27 Bɑ kuɑ kɑ kĩru, yɑ mɑɑ sɑ̃ɑ ben dibu. Domi Yuubɑ bɑ̀ n ben hunden dukiɑ bɔnu kuɑ kɑ tɔn tukobu, n weenɛ tɔn tukobun tii bu mɑɑ be nɔɔri kɑ ben hɑnduniɑn dukiɑ. \v 28 Nɑ̀ n yeni kpɑ, nɑ̀ n bu wɛ̃ ye bɑ sɔkuɑ, kon nɑ bɛɛn mi nɑ n kɑ sɑrɔ Ɛsipɑni ɡiɑ. \v 29 Nɑ yɛ̃ mɑ nɑ̀ n nɑ bɛɛn mi, kɑ Kirisin domɑ bɑkɑrɑ kon kɑ nɑ. \p \v 30 Nɛɡibu, nɑ bɛɛ hɑniɑ koosiɑmɔ bɛsɛn Yinni Yesu Kirisin sɔ̃ kɑ Hunde Dɛɛron kĩrun sɔ̃, i n kɑ mɑn tɑbu mɔ̀ kɑ kɑnɑru. \v 31 I Gusunɔ kɑnɔ u mɑn wɔrɑ sɑɑ nɑɑnɛ doke sɑriruɡibun nɔmɑn di be bɑ wɑ̃ɑ Yudeɑɔ, kpɑ nɑɑnɛ dokeobu bu kɛ̃ɛ te mwɑ kɑ nuku dobu te nɑ kɑ dɔɔ Yerusɑlɛmuɔ. \v 32 Nɡe mɛyɑ nɑ kon turi bɛɛn mi kɑ nuku dobu yɑ̀ n sɑ̃ɑ Gusunɔn kĩru, kpɑ n wɛ̃rɑ fiiko bɛɛn suunu sɔɔ. \v 33 Gusunɔ wi u ɑlɑfiɑ wɛ̃ɛmɔ, u n kɑ bɛɛ kpuro wɑ̃ɑ. Ami. \c 16 \s1 Pɔlu u tɔmbu tɔbirimɔ \p \v 1 Nɑ bɛɛ bɛsɛɡii Fɛbe tusiɑmɔ wi u sɑ̃ɑ Sɑnkeren Yesun yiɡbɛruɡibun sɔm kowo. \v 2 I kurɔ wi mɔɔ Yinnin yĩsirun sɔ̃ nɡe mɛ n weenɛ nɑɑnɛ dokeobun suunu sɔɔ. Kpɑ i n nùn somimɔ kɑ bukɑtɑ kpuro ye u mɔ bɛɛn mi. Domi u tɔn dɑbiru somi, kɑ mɑɑ nɛn tii. \p \v 3 I Pirisilɑ kɑ Akilɑsi tɔbiri, be bɑ sɑ̃ɑ nɛn sɔm kowosibu Yesu Kirisi sɔɔ. \v 4 Bɑ ben wɑ̃ɑru wɛ̃ bu kɑ nɛn wɑ̃ɑru wɔrɑ. N ǹ nɛ turo nɑ bu siɑrɑmɔ, kɑ mɑɑ tɔn tuko Yesun yiɡbɛnuɡibu kpurowɑ bɑ bu siɑrɑmɔ. \v 5 I mɑɑ Yesun yiɡbɛru te tɑ rɑ mɛnnɛ ben yɛnuɔ tɔbiri. I nɛn kĩnɑsi Epɑnɛti tɔbiri wi u ɡbiɑ u ɡɔ̃ru ɡɔsiɑ Kirisin mi Asin tem sɔɔ. \v 6 I Mɑɑri tɔbiri wi u sɔmburu kuɑ ɡem ɡem bɛɛn sɔ̃. \v 7 I mɑɑ nɛn temɡibu Andoniku kɑ Yuniɑ tɔbiri kɑ be sɑ pirisɔm kuɑ sɑnnu. Bɑ bɛɛrɛ bɑkɑ mɔ ɡɔrobun suunu sɔɔ. Bɑ mɑm ɡbiɑ bɑ kuɑ Yesuɡibu nɑ sere kuɑ Yesuɡii. \p \v 8 I Ampilɑtu tɔbiri wi u sɑ̃ɑ nɛn kĩnɑsi Yinni sɔɔ. \v 9 I bɛsɛn sɔm kowosi Kirisi sɔɔ Urubɛni tɔbiri, kɑ Sɑtɑki nɛn kĩnɑsi. \v 10 I Apelɛsi tɔbiri wi u tii sɔ̃ɔsi nɑɑnɛ dokeo ɡeo lɑɑkɑri mɛɛribun sɑɑ sɔɔ. I Aritobun yɛnuɡibu tɔbiri. \v 11 I nɛn temɡii Herodio tɔbiri. I Nɑɑsisin yɛnuɡibu tɔbiri be bɑ sɑ̃ɑ Yinniɡibu. \v 12 I Tirifɛni kɑ Tirifosi tɔbiri, kurɔ be bɑ sɑ̃ɑ Yinnin sɔm kowobu. I Pɛɛsidi bɛsɛn kĩnɑsi tɔbiri wi u sɔmburu kuɑ ɡem ɡem Yinnin sɔ̃. \v 13 I mɑɑ Rufusi tɔbiri wi u sɑ̃ɑ nɑɑnɛ dokeo ɡeo, kɑ win mɛro wi nɑ ɡɑrisi nɛn mɛro. \v 14 I Asɛnkiti tɔbiri kɑ Feleɡoni, kɑ Herimɛsi kɑ Pɑtobɑsi, kɑ Herimɑsi kɑ bɛsɛɡibu be bɑ wɑ̃ɑ kɑ be. \v 15 I Filolɔɡu kɑ Yuli tɔbiri kɑ Nɛre, kɑ win sesu, kɑ Olimpɑ, kɑ nɑɑnɛ dokeobu kpuro be bɑ kɑ bu wɑ̃ɑ. \p \v 16 I tɔbirinɔ kɑ kĩru. Kirisin yiɡbɛnu kpuro nu bɛɛ tɔburɑ. \s1 Kirɔ dɑ̃ɑkɑ \p \v 17 Nɛɡibu, nɑ bɛɛ kɑnɑmɔ i n dɑ n tii sɛ kɑ be bɑ kɑrɑnɑɑ dokemɔ, kɑ ye n koo bɛɛ wɔrumɑsiɑ. I dɛsiro ben min di, domi bɑ sɔ̃ɔsiru sikimɔwɑ te i nuɑ kɔ. \v 18 Domi tɔn ben bweseru bɑ ǹ sɑ̃ɑ be bɑ Kirisi bɛsɛn Yinnin wɑ̃ɑru wɑ̃ɑ, ben nukuruɡiɑ bɑ mɔ̀. Kɑ ɡɑri dori kɑ kɔkiribɑ, bɑ kɑ tɑki sɑriruɡibu swɑɑ nim wiɑmɔ. \v 19 Ǹ n bɛɛn sɔ̃n nɑ, tɔmbu kpuro bɑ bɛɛn mɛm nɔɔbu yɛ̃ kɔ. Yen sɔ̃nɑ nɛn nukurɑ do kɑ bɛɛ. Adɑmɑ nɑ kĩ i n sɑ̃ɑ bwisiɡibu ɡeɑn kobu sɔɔ, kpɑ i n sɑ̃ɑ be bɑ kun kɔ̃sɑn kobu yɛ̃. \v 20 Gusunɔ wi u ɑlɑfiɑ wɛ̃ɛmɔ, u koo bɛɛ Setɑm dɑm kɔrɑ ǹ n sosi bɛɛn nɑɑsun temɔ. \p Bɛsɛn Yinni Yesun durom mu n wɑ̃ɑ kɑ bɛɛ. \p \v 21 Timɔte, nɛn sɔm kowosi, u bɛɛ tɔburɑ, kɑ mɑɑ nɛn temɡibu Lusiu kɑ Yɑsoni, kɑ Sosipɑti. \p \v 22 Nɑ bɛɛ tɔburɑ Yinni sɔɔ, nɛ Teritiu, nɛ wi nɑ tire te yorumɔ. \p \v 23 Gɑyusi nɛn kpɑɑ yɛ̃ro kɑ yiɡbɛru kpuron kpɑɑ yɛ̃ro, u bɛɛ tɔburɑ. Erɑsutu wi u rɑ wuun ɡobi bere, u bɛɛ tɔburɑ, kɑ mɑɑ bɛsɛɡii Kɑɑtusi. \p [ \v 24 Kpɑ bɛsɛn Yinni Yesu Kirisin durom mu n wɑ̃ɑ kɑ bɛɛ kpuro. Ami.] \s1 Siɑrɑ dɑ̃ɑkibu \p \v 25 Su Gusunɔ siɑrɑ wi u dɑm mɔ u kɑ bɛɛ tɑ̃sisiɑ kɑ nɛn Lɑbɑɑri ɡeɑ ye nɑ wɑɑsu mɔ̀ nɑ kɑ Yesu Kirisin ɡɑri kpɑrɑmɔ, yi yi ɑsiri sɔ̃ɔsimɔ ye yɑ rɑɑ wukiri sɑɑ toren di. \v 26 Adɑmɑ tɛ̃ yɑ terɑ sɑɑ Gusunɔn sɔmɔbun yorin di, nɡe mɛ Gusunɔ u yiire, wi, wi u ko n wɑ̃ɑ sere kɑ bɑɑdommɑɔ. Mɑ bɑ bwesenu kpuro ye ɡiɑsiɑ nu kɑ nɑɑnɛ doke kpɑ nu kɑ ɡɑri yi mɛm nɔɔwɑ. \p \v 27 Yen sɔ̃, bu Gusunɔ wi u sɑ̃ɑ bwisiɡii wi turo, bɛɛrɛ wɛ̃ɛyɔ sɑɑ Yesu Kirisin min di sere kɑ bɑɑdommɑɔ. Ami.