\id LEV \ide UTF-8 \h Sɑ̃ɑrun Woodɑ \mt1 SÃARUN WOODA \ip Sɑ̃ɑrun Woodɑn tirerun ɡɑri sun sɔ̃ɔmɔ woodɑ ye Isirelibɑ bɑ swĩi bɑ kɑ Gusunɔ sɑ̃wɑ. Yɑ̃ku kowobɑ bɑ tɔmbu woodɑ ye sɔ̃ɔsi. Woodɑ ye, yɑ bu sɔ̃ɔsimɔwɑ ɡɑ̃ɑ ni nu disi mɔ kɑ ni nu ǹ disi mɔ. Yɑ mɑɑ nɛɛ, n weenɛ Isirelibɑ bɑ n dɛɛre bu sere Gusunɔ susi. \is1 Tire ten kpunɑɑ \iq1 1. Yɑ̃kunun woodɑ, wiru 1n di sere wiru 7. \iq1 2. Woodɑ ye bɑ yi yɑ̃ku kowobun sɔ̃, wiru 8n di sere wiru 10. \iq1 3. Ye yɑ disi mɔ kɑ ye yɑ ǹ disi mɔ, wiru 11n di sere wiru 15. \iq1 4. Torɑnun yɑ̃kunu, wiru 16. \iq1 5. Dɛɛrɑsiɑbu kɑ sɑ̃ɑrun woodɑ, wiru 17n di sere wiru 27. \ie \c 1 \ms1 YÃKU NI ISIRELIBA BA KOO KO \s1 Yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡinu \p \v 1 Yinni Gusunɔ u Mɔwisi sokɑ sɑɑ win kuu bekuruɡii tèn mi bɑ rɑ nùn sɑ̃n di. \v 2 U nùn sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, ɑ Isirelibɑ sɔ̃ɔwɔ ɑ nɛɛ, ben ɡoo ù n kĩ u nɛ, Yinni Gusunɔ yɑ̃kuru kuɑ, u koo kpĩ u kɛtɛ ɡo, ǹ kun mɛ yɑ̃ɑru. \p \v 3 Ǹ n yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡirɑ yɛ̃ro u mɔ̀ kɑ kɛtɛ, kɛtɛ ye, yɑ ko n sɑ̃ɑwɑ kɛtɛ kinɛru te tɑ ǹ ɑlebu ɡɑɑ mɔ. U koo yɑ̃ku te kowɑ nɛn sɑ̃ɑ yerun kɔnnɔwɔ, kpɑ u kɑ nɛ, Yinni Gusunɔn durom wɑ. \v 4 U koo win nɔmɑ sɔndiwɑ kɛtɛ yen wiru wɔllɔ ye nɛ Gusunɔ nɑ wurɑ yu kɑ win durum wukiri. \v 5 U koo kɛtɛ ye ɡowɑ nɛ, Yinni Gusunɔn wuswɑɑɔ nɛn kuu ten kɔnnɔwɔ. Aronin bibu be bɑ sɑ̃ɑ yɑ̃ku kowobu, beyɑ bɑ koo yen yɛm suɑ kpɑ bu mu yɛ̃kɑ bu kɑ yɑ̃ku yee ten nɔɔ bɔkɑ sikerenɑ. \v 6 Yen biru bɑ koo sɑbe te kokuwɑ kpɑ bu ten yɑɑ bɔtiri. \v 7 Yɑ̃ku kowo berɑ bɑ koo yɑ̃ku dɑ̃ɑ yi yi kpɑ bu dɔ̃ɔ doke. \v 8 Dɔ̃ɔ wi sɔɔrɑ bɑ koo ye kpuro doke kɑ yen wiru kɑ yen ɡum. \v 9 Bɑ koo yen bɔsɔ yɑ̃nu kɑ yen wɔbunu kpuro teɑwɑ kpɑ yɑ̃ku kowobu bu ye kpuro dɔ̃ɔ doke. Yɑ ko n sɑ̃ɑwɑ yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡinu nìn nuburɑ koo nɛ, Yinni Gusunɔ dore. \p \v 10 Goo ù n mɑɑ yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡiru mɔ̀ kɑ yɑ̃ɑru, ǹ kun mɛ kɑ boo, yɑ̃ɑ kinɛrɑ u koo ɡo, ǹ kun mɛ boo kinɛru te tɑ ǹ ɑlebu ɡɑɑ mɔ. \v 11 U koo tu sɑkɑwɑ yɑ̃ku yerun sɔ̃ɔ yɛ̃sɑn nɔm ɡeu ɡiɑ Yinni Gusunɔn wuswɑɑɔ kpɑ yɑ̃ku kowobu bu ten yɛm suɑ bu yɛ̃kɑ yɛ̃kɑ bu kɑ yɑ̃ku yerun nɔɔ bɔkɑ sikerenɑ. \v 12 U koo yɑɑ ye bɔtiriwɑ kpɑ u kpɛ̃ɛ yɑ̃ku dɔ̃ɔ sɔɔ kɑ yen wiru kɑ yen ɡum sɑnnu. \v 13 U koo yen bɔsɔ yɑ̃nu kɑ yen wɔbunu suɑ u teɑwɑ, kpɑ yɑ̃ku kowo u ye kpuro suɑ u dɔ̃ɔ doke, yu dɔ̃ɔ mwɑɑrɑ mɑm mɑm. Yɑ ko n sɑ̃ɑwɑ yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡiru tèn nuburɑ koo nɛ, Yinni Gusunɔ dore. \p \v 14 Goo ù n yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡiru mɔ̀ kɑ ɡunɔsu, kpɑrukonɑ u koo kɑ tu ko, ǹ kun mɛ totobɛrɛnu. \v 15 Yɑ̃ku kowo u koo kɑ ɡunɔ ɡe nɑ yɑ̃ku yerɔ. Kpɑ u ɡen wiru burɑ kpɑ u ɡen yɛm yɛ̃kɑ yɛ̃kɑ yɑ̃ku yee ten yɛ̃sɑɔ. \v 16 U koo ɡen sɑnsu wukiriwɑ kpɑ u ɡen yɔ̃ɔru wĩɑ u kɔ̃ yɑ̃ku yerun sɔ̃ɔ yɑri yeru ɡiɑ mì bɑ rɑ torom wisi. \v 17 Kpɑ u ɡu bɛrɑ bɛsi yiru u kun sɔsiɑnɛ. Yen biruwɑ u koo ɡu dɔ̃ɔ kpɛ̃ɛ, kpɑ ɡu dɔ̃ɔ mwɑɑrɑ. Yɑ ko n sɑ̃ɑwɑ yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡiru tèn nuburu tɑ koo nɛ Yinni Gusunɔ dore. \s1 Yɑ̃ku ni bɑ kuɑ kɑ dĩɑ binnu \c 2 \p \v 1 Goo ù n kĩ u Yinni Gusunɔ yɑ̃kuru kuɑ kɑ win dĩɑ binnu, somɑ u koo suɑ, u mu burinɑ kɑ ɡum kɑ sere turɑre ye bɑ rɑ dɔ̃ɔ doke yɑ̃ku yerɔ. \v 2 U koo kɑ ye dɑwɑ Aronin bibun mi be bɑ sɑ̃ɑ yɑ̃ku kowobu. Ben turowɑ u koo som mɛn nɔm wɔɔ teeru sɔkɑ u doke yɑ̃ku yerun wɔllɔ kɑ turɑre ye kpuro kpɑ u dɔ̃ɔ doke. Yerɑ yɑ koo de Gusunɔ u n yɛ̃ro yɑɑye. Yɑ ko n sɑ̃ɑwɑ yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡiru tèn nuburɑ koo Yinni Gusunɔ dore. \v 3 Som mɛ mu tie mu ko n sɑ̃ɑwɑ Aroni kɑ win bibuɡim. Mu kuɑwɑ mi dĩɑ dɛɛrɑnu, domi bɑ kɑ nu Yinni Gusunɔ yɑ̃kuru kuɑ. \p \v 4 À n Yinni Gusunɔ yɑ̃kuru kuɑmmɛ kɑ kirɑ ni bɑ wɔ̃ɔwɑ, kɑɑ nu kowɑ kɑ som mɛ bɑ ɡum yɛ̃kɑ ǹ kun mɛ mɛ bɑ kɑ ɡum burinɑ bɑ ǹ seeyɑtiɑ doke. \p \v 5 Bɑ̀ n koo yɑ̃ku te kon nɑ kɑ kirɑ ni bɑ sɔnwɑ, bɑ koo nu kowɑ kɑ som buu te bɑ burinɑ kɑ ɡum, seeyɑtiɑ sɑri. \v 6 Yen biru bɑ koo nu muririwɑ kpɑ bu ɡum yɛ̃kɑ nin wɔllɔ. Yɑ ko n sɑ̃ɑwɑ yɑ̃kuru. \p \v 7 Bɑ̀ n koo yɑ̃ku te kon nɑ, kɑ kirɑ te bɑ koo wɔ̃, bɑ koo tu kowɑ kɑ som buuru te bɑ burinɑ kɑ ɡum. \p \v 8 Bɑ koo kɑ yɑ̃ku kirɑ te dɑwɑ Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yerɔ. Kpɑ u tu yɑ̃ku kowo wɛ̃ u kɑ tu dɑ yɑ̃ku yerɔ. \v 9 U koo ten ɡɑru murɑ te tɑ koo de Yinni Gusunɔ u n yɛ̃ro yɑɑye kpɑ u tu dɔ̃ɔ doke yɑ̃ku yee ten mi, kpɑ tu dɔ̃ɔ mwɑɑrɑ. Tɑ ko n sɑ̃ɑwɑ yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡiru tèn nuburɑ koo Yinni Gusunɔ dore. \v 10 Kirɑ ni nu tie, Aroni kɑ win bibɑ bɑ ni mɔ. Nu kuɑwɑ mi dĩɑ dɛɛrɑnu domi bɑ kɑ nu Gusunɔ yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡiru kuɑ. \p \v 11 Kirɑ ni bɑ koo kɑ yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡiru ko kpuro, bu ku rɑɑ nu seeyɑtiɑ doke, bu ku rɑɑ mɑɑ nu tim doke. \v 12 Kɑɑ kpĩ ɑ kɑ wunɛn dĩɑ ɡbiikinu Yinni Gusunɔ nɑɑwɑ. Adɑmɑ ɑ ǹ kɑ nu yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡinu mɔ̀ yɑ̃ku yerɔ. \p \v 13 Dĩɑ ni ɑ kɑ yɑ̃kuru mɔ̀ kpuro, kɑɑ nu bɔru dokewɑ. A ku duɑri ɑ kun tu doke. Domi bɔru tɑ sɑ̃ɑwɑ wunɛ kɑ Gusunɔn ɑrukɑwɑnin yĩreru. Yen sɔ̃nɑ bɑ ko n dɑ tu doke yɑ̃kuru bɑɑtere sɔɔ. \p \v 14 Ì n kĩ i kɑ bɛɛn ɡberun dĩɑ ɡbiikinu nɑ Yinni Gusunɔn mi, i ko i nu sɔmɛwɑ kpɑ i nu nɑm i sere kɑ nɑ. \v 15 Kpɑ i kɑ nu ɡum burinɑ, i turɑre sɔndi nin wɔllɔ. Yɑ ko n sɑ̃ɑwɑ yɑ̃kuru. \v 16 Yɑ̃ku kowowɑ u koo som mɛ mu sɑ̃ɑ Gusunɔɡim dɔ̃ɔ doke kɑ sere mɑɑ turɑre ye. Yerɑ yɑ koo de Gusunɔ u n yɛ̃ro yɑɑye. Yɑ ko n sɑ̃ɑwɑ yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡiru Yinni Gusunɔn sɔ̃. \s1 Siɑrɑbun yɑ̃kunu \c 3 \p \v 1 Goo ù n siɑrɑbun yɑ̃kuru mɔ̀ Yinni Gusunɔn mi kɑ kɛtɛ kinɛru, ǹ kun mɛ kɑ kɛtɛ niɑ, yen ye u wɑ kpurowɑ u koo kɑ nɑ, yɑ kun ɡesi ɑlebu mɔ. \v 2 U koo win nɔmu sɔndiwɑ kɛtɛ yen wiru wɔllɔ kpɑ u ye sɑkɑ kuu ten kɔnnɔwɔ mi bɑ rɑ Yinni Gusunɔ sɑ̃. Kpɑ yɑ̃ku kowo Aronin bibu bu yen yɛm yɛ̃kɑ bu kɑ sɑ̃ɑ yerun nɔɔ bɔkɑ sikerenɑ. \v 3 Wee ye bɑ koo Yinni Gusunɔ dɔ̃ɔ dokeɑ, yerɑ ɡum mɛ mu bɔsɔ yɑ̃nu tɛ̃ke, \v 4 kɑ ɡɑbu swii yiru kɑ yin ɡum mɛ mu yi tɛ̃ke yɛ̃si yɛ̃sikɑɔ, kɑ yen buro ɡe ɡɑ yen woru wukiri. Bɑ koo ɡu wĩɑwɑ kɑ ɡɑbu swii sɑnnu. \v 5 Yɑ̃ku kowobɑ bɑ koo ye kpuro dɔ̃ɔ doke yu dɔ̃ɔ mwɑɑrɑ kɑ yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡiru sɑnnu. Yɑ ko n sɑ̃ɑwɑ yɑ̃ku tèn nuburɑ koo Yinni Gusunɔ dore. \p \v 6 Goo ù n siɑrɑbun yɑ̃kuru mɔ̀ kɑ yɑ̃ɑru, yɑ̃ɑ te u wɑ kpurowɑ u koo kɑ nɑ, bɑɑ ǹ n nirun nɑ, tɑ kun ɡesi ɑlebu mɔ. \v 7 Ǹ n yɑ̃ɑ kpɛndun nɑ, u koo kɑ tu dɑwɑ Yinni Gusunɔn wuswɑɑɔ. \v 8 Kpɑ u win nɔmɑ sɔndi ten wiru wɔllɔ u sere tu sɑkɑ Yinni Gusunɔn kurun kɔnnɔwɔ. Sɑɑ yerɑ yɑ̃ku kowobu bɑ koo ten yɛm suɑ bu yɛ̃kɑ bu kɑ yɑ̃ku yee ten nɔɔ bɔkɑ sikerenɑ. \v 9 Wee ye bɑ koo Yinni Gusunɔ dɔ̃ɔ dokeɑ, yerɑ ten ɡum, kɑ ten siru kpuro te bɑ koo burɑ sɑɑ ten ɡɑbu wɑ̃ɑn di, kɑ ɡum mɛ mu bɔsɔnu wukiri, \v 10 kɑ ten ɡɑbu swii, kɑ ten ɡum mɛ mu wɑ̃ɑ yɛ̃sɑɔ kɑ ten buro ɡe ɡɑ woru wukiri, ɡe bɑ koo wĩɑ kɑ ɡɑbu swii sɑnnu. \v 11 Yɑ̃ku kowo u koo ye kpuro dɔ̃ɔ dokewɑ yɑ̃ku yerɔ, kpɑ yɑ n sɑ̃ɑ yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡiru Yinni Gusunɔn sɔ̃. \p \v 12 Goo ù n mɑɑ kɑ boo yɑ̃kuru mɔ̀, u koo kɑ ɡu dɑwɑ Yinni Gusunɔn wuswɑɑɔ. \v 13 U koo win nɔmɑ sɔndiwɑ boo ɡen wiru wɔllɔ kuu ten kɔnnɔwɔ, kpɑ u sere ɡu sɑkɑ. Kpɑ yɑ̃ku kowobu bu ɡen yɛm suɑ bu yɛ̃kɑ yɑ̃ku yerun nɔɔ bɔkɑɔ bu kɑ sikerenɑ. \v 14 Wee ye bɑ koo Yinni Gusunɔ dɔ̃ɔ dokeɑ, yerɑ ɡum mɛ mu ɡen bɔsɔ yɑ̃nu tɛ̃ke, \v 15 kɑ ɡɑbu swii yiru kɑ ɡum mɛ mu yi tɛ̃ke kɑ ɡen buro ɡe ɡɑ woru wukiri, ɡe bɑ koo wĩɑ kɑ ɡɑbu swii sɑnnu. \v 16 Yɑ̃ku kowowɑ u koo ye kpuro dɔ̃ɔ doke mu dɔ̃ɔ mwɑɑrɑ. Kpɑ yɑ n sɑ̃ɑ yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡiru tèn nuburɑ koo Yinni Gusunɔ dore. \p Yen ɡum kpuro mu ko n sɑ̃ɑwɑ Yinni Gusunɔɡim. \v 17 Yen sɔ̃nɑ bɑɑ ǹ n sɑɑ yeren nɑ, mi i wɑ̃ɑ kpuro, i woodɑ yeni mɛm nɔɔwɔ sere kɑ bɑɑdommɑɔ, yerɑ i ku yɑɑ ɡum di, i ku mɑɑ yen yɛm di. \s1 Torɑnun yɑ̃kunu \s2 1. Yɑ̃ku kowo tɔnweron torɑnun yɑ̃kuru \c 4 \p \v 1 Yinni Gusunɔ u Mɔwisi sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, \v 2 ɑ Isirelibɑ woodɑ yenibɑ sɔ̃ɔwɔ ɑ nɛɛ, ɡoo ù n Yinni Gusunɔn woodɑ ɡɑɑ torɑ u kun yɛ̃, wee ye u koo ko. \p \v 3 Ǹ n yɑ̃ku kowon nɑ u torɑ, mɑ win torɑ te, tɑ Isirelibɑ kpuro torɑsiɑ, u koo kɑ kɛtɛ kinɛ kpɛmbu nɑwɑ ɡe ɡɑ ǹ ɑlebu ɡɑɑ mɔ, u ɡo u kɑ win torɑ ten suuru wɑ. \v 4 U koo kɑ kɛtɛ ye dɑwɑ Yinni Gusunɔn kurun kɔnnɔwɔ, kpɑ u win nɔmɑ sɔndi yen wiru wɔllɔ u sere ye sɑkɑ Yinni Gusunɔn wuswɑɑɔ. \v 5 Yen biru kpɑ u yen yɛm suɑ u kɑ dɑ kuu ten sɔɔwɔ. \v 6 U koo kɑ mu win niki biɑ dɛkɑwɑ, kpɑ u mu yɛ̃kɑ nɔn nɔɔbɑ yiru kuu ten beku kɑre ten berɑ ɡiɑ Yinni Gusunɔn wuswɑɑɔ. \v 7 Yen biru u koo yɛm mɛ yɛ̃kɑ kpɑkoro tèn mi bɑ rɑ turɑre dɔ̃ɔ doken kɑ̃ɑnɔ te tɑ wɑ̃ɑ kuu ten sɔɔwɔ, kpɑ u mɛn sukum wisi yɑ̃ku yerun temɔ te tɑ wɑ̃ɑ kuu ten kɔnnɔwɔ. \v 8 U koo yɑɑ yen ɡum kpuro wunɑ mɛ mu wɑ̃ɑ bɔsɔ yɑ̃nu sɔɔ, \v 9 kɑ yen ɡɑbu swii, kɑ ɡum mɛ mu ɡɑbu swii yi wukiri yɛ̃si yɛ̃sikɑɔ, kɑ buro ɡe ɡɑ woru wukiri, ɡe bɑ koo wĩɑ kɑ ɡɑbu swii sɑnnu. \v 10 Ye bɑ rɑ wĩɛ bɑ̀ n siɑrɑbun yɑ̃kuru mɔ̀ ɡesi, yerɑ bɑ koo mɑɑ wĩɑ yeni sɔɔ. Yen biru yɑ̃ku kowo tɔnwerowɑ u koo ye dɔ̃ɔ doke yɑ̃ku yerun wɔllɔ. \v 11-12 U koo ye yɑ tie kpuro ɡurɑwɑ u kɑ dɑ sɑnsɑnin biruɔ mi bɑ ɡɔsɑ bɑ n dɑ yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡirun torom kube. Miyɑ u koo yen ɡɔnɑ kɑ yɑɑ ye yɑ tie kpuro dɔ̃ɔ doke torom mɛn wɔllɔ, kɑ yen wiru kɑ yen wɔbunu kɑ yen bɔsɔ yɑ̃nu. \s1 2. Yɑ̃ku te bɑ koo ko Isirelibɑ kpuron torɑrun sɔ̃ \p \v 13 Isirelibɑ kpuro bɑ̀ n Gusunɔn woodɑ ɡɑɑ sɑrɑ bɑ ǹ kɑ bɑɑru, bɑ torɑwɑ mi. \v 14 Adɑmɑ bɑ̀ n tubɑ mɑ bɑ torɑwɑ mi, bɑ koo nɑɑ kinɛ kpɛmbu ɡowɑ bu kɑ ben torɑ ten suuru kɑnɑ. Bɑ koo kɑ nɑɑ kinɛ te dɑwɑ Yinni Gusunɔn kurun kɔnnɔwɔ. \v 15 Kpɑ Isirelibɑn wiruɡibu bu ben nɔmɑ sɔndi nɑɑ yen wiru wɔllɔ kpɑ ben turo u ye sɑkɑ Yinni Gusunɔn wuswɑɑɔ. \v 16 Yɑ̃ku kowo tɔnwerowɑ u koo yen yɛm fiiko suɑ u kɑ dɑ kuu ten mi. \v 17 Sɑɑ ye sɔɔrɑ u koo yɛm mɛ dɛkɑ kɑ win niki biɑ kpɑ u mu yɛ̃kɑ nɔn nɔɔbɑ yiru kuu ten beku kɑre ten deedeeru. \v 18 Yen biru, kpɑ u mɑɑ kpɑkoro tèn mi u rɑ turɑre dɔ̃ɔ doken kɑ̃ɑnu yɛm yɛ̃kɑ. Yɛm mɛ mu tie, kpɑ u mu wisi yɑ̃ku yerun temɔ te tɑ wɑ̃ɑ kuu ten kɔnnɔwɔ. \v 19 Yen biru u koo yɑɑ yen ɡum kpuro suɑ u dɔ̃ɔ doke yɑ̃ku yerun wɔllɔ. \v 20 Nɡe mɛ u rɑɑ kuɑ win tiin torɑrun sɔ̃, nɡe mɛyɑ u koo ko Isirelibɑ kpuron torɑ ten sɔ̃ kpɑ Gusunɔ u sere bu suuru kuɑ. \v 21 Yen biru kpɑ u kɑ yɑɑ ye yɑ tie dɑ sɑnsɑnin biruɔ kpɑ bu ye doke dɔ̃ɔ sɔɔ nɡe mɛ bɑ rɑɑ kuɑ wi, yɑ̃ku kowon torɑrun sɔ̃. Yɑ̃ku te, tɑ sɑ̃ɑwɑ Isirelibɑ kpuro bu kɑ ben torɑrun suuru wɑ. \s1 3. Yɑ̃ku te Isirelibɑn wiruɡii u koo ko win torɑrun sɔ̃ \p \v 22 Isirelibɑn wiruɡii ɡoo ù n Gusunɔn woodɑ ɡɑɑ sɑrɑ u ǹ kɑ bɑɑru, u torɑwɑ mi. \v 23 Adɑmɑ ù n tubɑ mɑ u torɑ, boo kinɛrɑ u koo ɡo te tɑ ǹ ɑlebu ɡɑɑ mɔ u kɑ yɑ̃kuru ko. Kpɑ Gusunɔ u nùn win torɑ te suuru kuɑ. \v 24 Ù n kɑ boo ɡe nɑ, u koo win nɔmɑ sɔndiwɑ boo ɡen wɔllɔ kpɑ u ɡu sɑkɑ mi bɑ rɑ yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡinun yɑɑ sɑke. Yɑ̃ku te, tɑ sɑ̃ɑwɑ torɑrun suuruɡiru. \v 25 Yɑ̃ku kowo wi, u koo kɑ win niki biɑ yɛm mɛ dɛkɑwɑ kpɑ u mu yɛ̃kɑ yɑ̃ku yerun kɑ̃ɑnu sɔɔ. Yɛm mɛ mu tie, kpɑ u mu wisi yɑ̃ku yee ten temɔ. \v 26 U koo yɑɑ yen ɡum kpuro suɑwɑ u dɔ̃ɔ doke nɡe mɛ bɑ rɑ siɑrɑbun yɑ̃kuru ko. Nɡe mɛyɑ yɑ̃ku kowo tɔnwero wi, u koo ko u kɑ wiruɡii win torɑrun suuru kɑnɑ. Sɑɑ ye sɔɔ, Gusunɔ u koo nùn tu suuru kuɑ. \s1 4. Yɑ̃ku te bɑ koo ko tɔn diron torɑrun sɔ̃ \p \v 27 Tɔn diro ɡoo ù n Gusunɔn woodɑ ɡɑɑ sɑrɑ u ǹ kɑ bɑɑru, u torɑwɑ mi. \v 28 Adɑmɑ ù n tubɑ mɑ u torɑwɑ, boo niu ɡe ɡɑ ǹ ɑlebu ɡɑɑ mɔwɑ u koo kɑ yɑ̃kuru ko Gusunɔ u kɑ nùn win torɑru suuru kuɑ. \v 29 U koo win nɔmɑ sɔndiwɑ boo ɡen wiru wɔllɔ kpɑ u ɡu sɑkɑ mi bɑ rɑ yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡirun yɑɑ sɑke. \v 30 Yen biru, yɑ̃ku kowo u koo nɑ u yɛm mɛ dɛkɑ kɑ win niki biɑ, kpɑ u mu yɛ̃kɑ yɑ̃ku yerun kɑ̃ɑnɔ, kpɑ u yɛm mɛ mu tie wisi yɑ̃ku yee ten temɔ. \v 31 Yen biru, bɑ koo yɑɑ yen ɡum kpuro wĩɑwɑ nɡe mɛ bɑ rɑ siɑrɑbun yɑ̃kuruɡim wĩɛ. Kpɑ yɑ̃ku kowo u mu dɔ̃ɔ mɛni, kpɑ mɛn nuburu tu Yinni Gusunɔ dore. Nɡe mɛyɑ yɑ̃ku kowo wi, u koo kɑ toro wi suuru kɑnɑ. Sɑɑ ye sɔɔ, Gusunɔ u koo nùn suuru kuɑ. \p \v 32 Toro wi, ù n mɑɑ kĩn nɑ, u kɑ yɑ̃ɑ kpɛndu yɑ̃kuru ko, yɑ̃ɑ nirɑ u koo kɑ nɑ u ɡo, te tɑ ǹ ɑlebu mɔ, u kɑ win torɑrun suuru wɑ. \v 33 Ù n kĩ u tu ɡo, u koo win nɔmɑ sɔndiwɑ ten wiru wɔllɔ kpɑ u tu sɑkɑ mi bɑ rɑ yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡirun yɑɑ ɡo. \v 34 Yen biru yɑ̃ku kowo u koo yɛm mɛ dɛkɑ kɑ win niki biɑ u mu yɛ̃kɑ yɑ̃ku yerun kɑ̃ɑnɔ. Yɛm mɛ mu tie kpɑ u mu wisi sɑ̃ɑ yee ten temɔ. \v 35 Yen biru u koo yen ɡum wĩɑwɑ nɡe mɛ bɑ rɑ siɑrɑbun yɑ̃kuruɡim wĩɛ. Yɑ̃ku kowowɑ u koo mɛ kpuro dɔ̃ɔ doke kɑ yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡiru sɑnnu. Nɡe mɛyɑ yɑ̃ku kowo wi, u koo ko u kɑ toro wi suuru kɑnɑ. Sɑɑ ye sɔɔrɑ Yinni Gusunɔ u koo nùn win torɑ te suuru kuɑ. \s1 5. Torɑ bwese bwesekɑn yɑ̃kunu \c 5 \p \v 1 Su tɛ̃ nɛɛ, ɡoo u bɔ̃ruɑ mɑ u koo seedɑ di ɡɑ̃ɑ ni u wɑn sɔ̃, ɑdɑmɑ u ǹ ɡeruɑ ye u wɑ, ǹ kun mɛ ye u yɛ̃. Sɑɑ ye sɔɔ, yɛ̃ro u torɑwɑ mi. \p \v 2 Su tɛ̃ kpɑm nɛɛ, ɡoo u ɡɑ̃ɑnu bɑbɑ ye yɑ disi mɔ u kun kɑ bɑɑru, ɑɑ, yɑɑ sɑbe te bɑ ku rɑ din ɡorɑ? Ǹ kun mɛ ɡbeeku yɑɑ ye bɑ ku rɑ din ɡorɑ? Ǹ kun mɛ yɑɑ ye yɑ rɑ kɑbirin ɡorɑ? Sɑɑ ye sɔɔ, yɛ̃ro u disi duurɑwɑ mi. \p \v 3 Su mɑɑ tɛ̃ nɛɛ, ɡoo ù n win winsim bɑbɑ wi u disi ɡɛɛ mɔ yi yi koo nùn tiɑ, n deemɑ u ǹ yɛ̃, mɑ u rɑ ye tubɑ, yɛ̃ro u torɑwɑ mi. \p \v 4 Torɑru ɡɑru wee mɑɑ. Su tɛ̃ nɛɛ, ɡoo u bɔ̃ruɑ u win winsim kɔ̃sɑ kuɑ ǹ kun mɛ u nùn ɡeɑ kuɑ, u ǹ bwisikɑ, ù n deemɑ ɡɑri yi, ɡɑri ɡiriyɑ u ɡeruɑ, yɛ̃ro u torɑwɑ mi. \p \v 5 Goo ù n torɑ nin ɡɑru kuɑ, u koo yen tuubɑ kowɑ. \v 6 Adɑmɑ u sere torɑ ten suuru wɑ, u koo yɑ̃ɑ niru ǹ kun mɛ boo niu ɡowɑ u kɑ Yinni Gusunɔ yɑ̃kuru kuɑ. Yen biru yɑ̃ku kowo u koo nùn suuru kɑnɑbun wororu koosi, kpɑ u sere win torɑrun suuru wɑ. \s1 6. Bwɛ̃ɛbwɛ̃ɛbun torɑnun yɑ̃kuru \p \v 7 Goo ù kun kpɛ̃ u yɑ̃ɑ niru ǹ kun mɛ boo niu wɑ u kɑ torɑrun yɑ̃kuru ko, u koo kpĩ u kpɑrukonu yiru ǹ kun mɛ totobɛrɛnu yiru kɑsu. Gunɔ ɡen teuwɑ bɑ koo kɑ torɑrun yɑ̃kuru ko. Kpɑ bu mɑɑ kɑ teu ɡeni yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡiru ko. \v 8 Bɑ koo ɡinɑ yɑ̃ku kowo wi ɡunɔ ɡe wɛ̃wɑ ɡe bɑ kɑ torɑrun suuru kɑnɑbu nɑ mi, kpɑ u ɡen wĩiru buɑ u kun sɔsie. \v 9 Kpɑ u ɡen yɛm dɛkɑ u yɛ̃ke yɑ̃ku yerun nɔɔ bɔkɑɔ, mɛ mu tie kpɑ u wisi ten temɔ. Yɑ ko n sɑ̃ɑwɑ torɑrun yɑ̃kuru. \v 10 Yen biru yɑ̃ku kowo u koo ɡunɔ yiruse suɑ nɡe mɛ woodɑ yɑ ɡeruɑ u kɑ yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡiru ɡɑru ko. Kpɑ u nùn suuru kɑnɑbun wororu koosi. Nɡe mɛyɑ Gusunɔ u koo kɑ yɛ̃ro suuru kuɑ. \p \v 11 Goo ù kun kpɛ̃ u kpɑrukonu yiru ye wɑ, ǹ kun mɛ totobɛrɛnu yiru ye, u kɑ som buuru kilo nnɛ nɑ u kɑ yɑ̃kuru ko kpɑ u kɑ win torɑrun suuru wɑ. Adɑmɑ u ku mu ɡum doke, u ku mɑɑ mu turɑre doke, domi u kɑ mu nɑwɑ u kɑ win torɑrun suuru wɑ. \v 12 U koo kɑ som mɛ dɑwɑ yɑ̃ku kowon mi kpɑ yɑ̃ku kowo wi, u mɛn nɔm kure teeru sɔkɑ u dɔ̃ɔ doke mi bɑ rɑ yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡiru ko. Som nɔm kure tee te, tɑ koo de Yinni Gusunɔ u n yɛ̃ro yɑɑye. Yɑ̃ku terɑ tɑ koo de u win torɑrun suuru wɑ. \v 13 Sɑɑ ye sɔɔ, yɑ̃ku kowo wi, u koo wi u torɑ suuru kɑnɑbun wororu koosi. Kpɑ Gusunɔ u nùn win torɑrun suuru kuɑ. \p Kpɑ yɑ̃ku kowo u mɛ mu tie suɑ win tiin sɔ̃, nɡe ɡberun dĩɑnun yɑ̃kunu. \s1 Yɑ̃ku ni bɑ rɑ kɑ torɑnu sɔmɛ \p \v 14 Yinni Gusunɔ u Mɔwisi sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, \v 15 ɡoo ù n ɡɑ̃ɑnu nɛni ni n weenɛ u Yinni Gusunɔn wɛ̃, mɑ u ǹ yɛ̃ mɑ Yinni Gusunɔɡinɑ, wee ye u koo ko win torɑ ten sɔ̃. Kɑɑ nùn yɑ̃ɑ kinɛru te tɑ ǹ ɑlebu ɡɑɑ mɔn ɡeeru burɑwɑ te u koo kɑsu u kɑ nɑ u kɑ torɑrun sɔmbun yɑ̃kuru ko. Kɑɑ ten ɡee te burɑwɑ kɑ sii ɡeesun ɡobi yi bɑ rɑ di Yinni Gusunɔn kuu bekuruɡirɔ. \v 16 Kpɑ u kɑ ɡɑ̃ɑ ni u nɛni mi nɑ. Yen biruwɑ u koo mɑɑ kɑ nin bɔnu nɔɔbusen tiɑ nɑ. Yɑ̃ku kowowɑ u koo ye wɛ̃. Yɑ̃ku kowo wiyɑ u koo nùn torɑrun yɑ̃kuru kuɑ, kpɑ u sere suuru wɑ. \p \v 17 Goo ù n Yinni Gusunɔn woodɑ ɡɑɑ sɑrɑ, bɑɑ u kun yɛ̃, u torɑwɑ mi. Yen torɑrɑ ko n nùn wɑ̃ɑsiwɑ. \v 18 Yen sɔ̃, u koo kɑ yɑ̃ɑ kinɛru te tɑ ǹ ɑlebu ɡɑɑ mɔ dɑwɑ yɑ̃ku kowon mi, win torɑ ten sɔ̃ nɡe mɛ n weenɛ u kɔsiɑ. Kpɑ yɑ̃ku kowo u nùn suuru kɑnɑbun wororu koosi. Sɑɑ ye sɔɔrɑ Gusunɔ u koo nùn suuru kuɑ. \v 19 Yɑ ko n sɑ̃ɑwɑ torɑrun sɔmbun yɑ̃kuru. Domi yɛ̃ro u Yinni Gusunɔ torɑriwɑ. \c 6 \p \v 1 Yinni Gusunɔ u kpɑm Mɔwisi sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, \v 2 ɡoo ù n win winsim weesu kuɑ ɡɑ̃ɑ ni u nùn berusie sɔɔ, ǹ kun mɛ u bɔkurɑ, ǹ kun mɛ u ɡbɛnɑ, ǹ kun mɛ u kɑwɑ, \v 3 ǹ kun mɛ u ɡɑ̃ɑnu dɔbɑ mɑ u siki, ǹ kun mɛ u bɔ̃ri weesuɡii kuɑ, \v 4 tɔnu win bweseru u Yinni Gusunɔ torɑriwɑ mi. U koo ɡɑ̃ɑ ni u ɡbɛnɑ mi wesiɑ, ǹ kun mɛ ni u kɑwɑ mi, ǹ kun mɛ ye bɑ nùn berusiɑ mi, ǹ kun mɛ ye u dɔbɑ mɑ u siki, \v 5 ǹ kun mɛ yèn bɔ̃ri u kuɑ mi. Adɑmɑ n ǹ mɔ ye tɔnɑ u koo wesiɑ. U koo mɑɑ yen bɔnu nɔɔbusen tiɑ kɔsiɑwɑ dɔmɑ te u koo win torɑrun sɔmbun yɑ̃kuru ko. \v 6 U koo kɑ yɑ̃ɑ kinɛru dɑwɑ yɑ̃ku kowon mi, te tɑ ɡɑ̃ɑ nin ɡobin sɑkɑ turɑ bu kɑ ye Yinni Gusunɔ yɑ̃kuru kuɑ. \v 7 Yinni Gusunɔn wuswɑɑɔrɑ yɑ̃ku kowo u koo nùn suuru kɑnɑbun wororu koosi. Yen biru Gusunɔ u koo yɛ̃ro suuru kuɑ, bɑɑ ǹ n mɛren nɑ win torɑrɑ nɛ. \s1 Yɑ̃kunun woodɑbɑ \s1 1. Yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡii te yɑ̃ku kowobu bɑ ko n dɑ ko \p \v 8 Yinni Gusunɔ u Mɔwisi sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, \v 9 ɑ Aroni kɑ win bibu woodɑ yeni wɛ̃ɛyɔ ɑ nɛɛ, wee ye yɑ sɑ̃ɑ yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡirun woodɑ. \p Ten yɑ̃ku yɑɑ yɑ ko n wɑ̃ɑwɑ dɔ̃ɔ sɔɔ wɔ̃ku ɡiriru, kpɑ bu ku de dɔ̃ɔ wi, u ɡbi sere yɑm mu kɑ sɑ̃rɑ. \v 10 Yen biru yɑ̃ku kowo u koo win tɑko sebewɑ kɑ win sokoto kpiriru kpɑ u yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡii ten torom ɡurɑ u yi yɑ̃ku yee ten bɔkuɔ. \v 11 Yen biruwɑ u koo win yɑ̃ɑ ni potɑ kpɑ u kpɑɑnu doke u sere torom mɛ suɑ u kɑ yɑri sɑnsɑnin di. Kpɑ u kɑ mu dɑ yɑm mi bɑ ɡɔsɑ mɛn sɔ̃ u yi mi. \v 12 Dɔ̃ɔ wi u mwɑɑrɑmɔ yɑ̃ku yee ten mi, bɑ ǹ koo de u ɡbi pɑi! Bururu bɑɑtere yɑ̃ku kowo u ko n dɑ tu dɑ̃ɑ dokewɑ. Yen wɔllɔwɑ u koo yɑ̃ku yɑɑ sɔndi kɑ sere siɑrɑbun yɑ̃ku ɡum. \v 13 Dɔ̃ɔ u ko n wɑ̃ɑwɑ yɑ̃ku yee te sɔɔ sere kɑ bɑɑdommɑɔ, bɑ ǹ koo de u ɡbi. \s1 2. Yɑ̃kuru te bɑ rɑ ko kɑ ɡberun dĩɑnu \p \v 14 Yɑ̃ku te bɑ rɑ ko kɑ ɡberun dĩɑnun woodɑ wee. \p Aronin bibɑ bɑ ko n dɑ kɑ tu de yɑ̃ku yerɔ Yinni Gusunɔn wuswɑɑɔ. \v 15 Kpɑ ben wi u yɑ̃kuru mɔ̀ dɔmɑ te, u som nɔm kure teeru sɔkɑ mɛ bɑ kɑ yɑ̃kuru nɑ mɛ bɑ ɡum wisi, kɑ turɑre kpuro, kpɑ bu ye kpuro mɛnnɑ bu dɔ̃ɔ doke kpɑ ten nuburu tu Gusunɔ dore kpɑ u n yɛ̃ro yɑɑye. \v 16 Som mɛ mu tiɑrɑ Aroni kɑ win bibɑ bɑ koo mɛ di. Yerɑ yɑ ko n sɑ̃ɑ beɡiɑ yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡiru sɔɔ. Adɑmɑ bɑ koo mu diwɑ Yinni Gusunɔn kuu bekuruɡirun yɑɑrɑɔ. Bɑ ǹ mɛ pɛ̃ɛ seeyɑtiɑ dokemɔ. Yɑ sɑ̃ɑwɑ nɛnɛm nɡe yɑ̃ku te bɑ kuɑ bu kɑ torɑrun suuru wɑn dĩɑnu, ǹ kun mɛ te bɑ rɑ kɑ torɑru sɔmɛn dĩɑnu. \v 18 Aronin bii tɔn durɔ bɑɑwurewɑ u koo dĩɑ ni di. Yeni yɑ ko n sɑ̃ɑwɑ woodɑ win bibun bweseru sɔɔ sere kɑ bɑɑdommɑɔ. Tɔn tuko wi u koo nu bɑbɑ kpuro u koo ɡbiwɑ. \p \v 19 Yinni Gusunɔ u kpɑm Mɔwisi sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, yɑ̃ku te Aroni kɑ win bibu bɑ koo Yinni Gusunɔ kuɑ wee. \p \v 20 Bɑ̀ n Aroni kɑ win bibu tusiɑ mɑ bɑ kuɑ nɛn yɑ̃ku kowobu, sɑɑ dɔmɑ ten diyɑ bɑ ko n dɑ som kilo itɑ kɑ yɑ̃kuru ko tɔ̃ɔ bɑɑtere, tiɑ kɑ bɔnu bururu, yokɑ mɑɑ tiɑ kɑ bɔnu. \v 21 Bɑ koo som mɛ mɔmwɑ buturu buturu, kpɑ bu mɛ sɔmɛ siru sɔɔ kɑ ɡum, kpɑ mɛn nuburu tu nɛ, Yinni Gusunɔ dore. \p \v 22 Yɑ̃ku kowo wi bɑ ɡum tɑ̃re bɑ ɡɔsɑ Aronin bibu sɔɔ u kɑ nùn kɔsire ko, win tii u koo tu kowɑ. Yɑ ko n sɑ̃ɑwɑ woodɑ sere kɑ bɑɑdommɑɔ nɛ, Yinni Gusunɔn sɔ̃. Bɑ koo som mɛ dɔ̃ɔ dokewɑ kpuro. \v 23 Yɑ̃ku te yɑ̃ku kowon tii u kuɑ, bɑ koo de tu dɔ̃ɔ mwɑɑrɑwɑ mɑm mɑm, bɑ ǹ koo tu di. \s1 3. Yɑ̃ku te bɑ koo ko bu kɑ suuru kɑnɑ \p \v 24 Yinni Gusunɔ u mɑɑ Mɔwisi sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, \v 25 ɑ Aroni kɑ win bibu sɔ̃ɔwɔ ɑ nɛɛ, yɑ̃ku te bɑ koo ko bu kɑ suuru kɑnɑn woodɑ wee. \p Yɑm mi bɑ rɑ yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡirun yɑ̃ku yɑɑ sɑke, miyɑ bɑ koo yɑ̃ku tenin yɑɑ sɑkɑ. Yɑ ko n sɑ̃ɑwɑ ɡɑ̃ɑ dɛɛrɑnu. \v 26 Yɑ̃ku kowo wi u koo yɑ̃ku te ko wiyɑ u koo ye di. U koo ye diwɑ yɑm dɛɛrɑmɔ, kuu ten yɑɑrɑɔ. \v 27 Tɔn tuko wi u koo yɑ̃ku yɑɑ ye bɑbɑ kpuro u koo ɡbiwɑ. Yɑ̃ku yɑɑ yen yɛm mù n wisi win yɑberɔ u koo tu teɑwɑ yɑm dɛɛrɑm mi. \v 28 Bɑ̀ n tu sɑwɑ wekeru sɔɔ te bɑ kuɑ kɑ sɔndu, bɑ koo weke te kɔrɑwɑ. Ǹ n mɑɑ weke te bɑ kuɑ kɑ sii ɡɑndun nɑ, bɑ koo tu teɑwɑ sɑ̃ɑ sɑ̃ɑ kɑ nim. \v 29 Yɑ̃ku kowo tɔn durɔ bɑɑwurewɑ u koo kpĩ u tu di domi tɑ sɑ̃ɑwɑ dĩɑ dɛɛrɑnu. \v 30 Adɑmɑ bɑ ǹ koo torɑrun yɑ̃ku yɑɑ tem tèn yɛm bɑ kɑ duɑ sɑ̃ɑ yerɔ. Bɑ koo ye dɔ̃ɔ dokewɑ yu dɔ̃ɔ mwɑɑrɑ mɑm mɑm. \s1 4. Yɑ̃ku te bɑ rɑ ko bu kɑ torɑru sɔmɛ \c 7 \p \v 1 Yinni Gusunɔ u Mɔwisi sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, yɑ̃ku te bɑ rɑ ko bu kɑ torɑru sɔmɛn woodɑ wee. \p Yɑ̃ku te, tɑ ko n sɑ̃ɑwɑ yɑ̃ku dɛɛrɑru. \v 2 Mi bɑ rɑ yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡirun yɑɑ sɑke, miyɑ bɑ koo mɑɑ ten yɑɑ sɑkɑ, kpɑ bu yɑɑ yen yɛm yɛ̃kɑ yɑ̃ku yerun nɔɔ bɔkɑɔ bu kɑ sikerenɑ. \v 3 Yɑɑn mi bɑ koo kɑ Yinni Gusunɔ yɑ̃kuru kuɑ wee, yerɑ yen ɡum kpuro, kɑ yen siru kɑ bɔsɔ yɑ̃nun ɡum, \v 4 kɑ yen ɡɑbu swii yiru, kɑ ɡum mɛ mu yi tɛ̃ke yɛ̃si yɛ̃sikɑ, kɑ yen buro ɡe ɡɑ woru wukiri. \v 5 Yɑ̃ku kowo u koo ye kpuro dɔ̃ɔ dokewɑ yɑ̃ku yerɔ Yinni Gusunɔn sɔ̃. Yɑ̃ku te, tɑ sɑ̃ɑwɑ te tɑ koo torɑru sɔmɛ. \v 6 Yɑ̃ku kowo tɔn durɔ bɑɑwurewɑ u koo tu di. Bɑ koo tu diwɑ yɑm dɛɛrɑmɔ domi tɑ sɑ̃ɑwɑ dĩɑ dɛɛrɑnu. \v 7 Yen woodɑ ye, yɑ sɑ̃ɑwɑ tiɑ kɑ torɑrun yɑ̃kuruɡiɑ. Yɑ̃ku kowo wi u yɑ̃ku te kuɑ, wiyɑ u yen yɑɑ mɔ. \s1 5. Ye yɑ ko n sɑ̃ɑ yɑ̃ku kowobuɡiɑ \p \v 8 Goo ù n yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡiru kuɑ, yɑ̃ku kowo wi u nùn tu kuɑ wiyɑ u ten ɡɔnɑ mɔ. \v 9 Yɑ̃ku te bɑ kuɑ kɑ ɡberun dĩɑnu bɑ wɔ̃ɔwɑwɑ? Aɑwo, bɑ sɔnwɑwɑ? Yɑ̃ku kowo wi u tu kuɑ wiyɑ u tu mɔ. \v 10 Adɑmɑ ni bɑ kɑ ɡum burinɑ kɑ ni bɑ ǹ yeesie, bɑ koo nu Aronin bibu bɔnu kuɑwɑ. \s1 6. Siɑrɑbun yɑ̃kuru \p \v 11 Siɑrɑbun yɑ̃kurun woodɑ wee. \p \v 12 Goo ù n siɑrɑbun yɑ̃kuru mɔ̀, u koo kirɑ bwesenu itɑ kowɑ. U koo ɡbiikinu ko kɑ ɡum nu kun seeyɑtiɑ mɔ, kpɑ u yirusenun som ɡum yɛ̃kɑ nu kun seeyɑtiɑ mɔ, kpɑ u itɑsenun som burinɑ kɑ ɡum u sɔmɛ. \v 13 Kirɑ nin biru, u koo pɛ̃ɛ ye bɑ seeyɑtiɑ doke sosi mi, kɑ sere win siɑrɑbun yɑ̃kunun yɑɑ. \v 14 Bɑ koo yɑ̃ku dĩɑ nin bɑɑniren sukum suɑwɑ wɔllɔ bu Yinni Gusunɔ sɔ̃ɔsi. Yerɑ yɑ ko n sɑ̃ɑ wi u yɛm yɛ̃kɑɡinu. \v 15 Dɔmɑ te bɑ siɑrɑ bin yɑ̃kuru kuɑ, yen dɔmɑ terɑ bɑ koo ten yɑɑ di, bɑ ǹ koo de ten yɑɑ yu yɑm sɑ̃rɑ. \p \v 16 Adɑmɑ ɡoo ù n yɑ̃kuru kuɑ u kɑ win nɔɔ mwɛɛru yibiɑ ǹ kun mɛ win tii ù n ɡɔ̃ru doke u kɑ nɛ, Yinni Gusunɔ kɛ̃ru wɛ̃, u koo kpĩ u ten yɑɑn sukum di yen tɔ̃ɔ te, kpɑ u sukum yi sere sisiru. \v 17 Adɑmɑ yɑ̀ n mɑɑ wure yɑ tiɑrɑ sɔ̃ɔ itɑseru bɑ koo ye dɔ̃ɔ mɛniwɑ. \v 18 Goo ù n siɑrɑbun yɑ̃ku yɑɑ ye yɑ tiɑrɑ sere sɔ̃ɔ itɑ temɑ, Gusunɔ kun mɑɑ yɛ̃ron yɑ̃ku te mwɑɑmɔ. U win yɑ̃kuru ɡɑrisiwɑ mi kɑm domi yɑɑ ye, yɑ disi duurɑ. Wì u mɑɑ ye temɑ, yɛ̃ro u torɑwɑ mi. \v 19 Mɛyɑ bɑ̀ n mɑɑ kɑ yɑ̃ku yɑɑ ɡɑ̃ɑnu bɑbɑ ni nu disi mɔ, bɑ koo ye dɔ̃ɔ mɛniwɑ, bɑ ǹ ye dimɔ. \p Wi u kun disi mɔ, wiyɑ koo yɑ̃ku yɑɑ tem, \v 20 ɑdɑmɑ ɡoo ù n wɑ̃ɑ disi ɡɛɛ sɔɔ u kɑ siɑrɑbun yɑ̃kuru dimɔ te bɑ Yinni Gusunɔ kuɑ, bɑ koo yɛ̃ro ɡirɑwɑ win tɔmbun suunu sɔɔn di. \v 21 Goo ù n mɑɑ tɔnu bɑbɑ wi u disi mɔ, ǹ kun mɛ yɑɑ ɡɑɑ ye yɑ sɑ̃ɑ seseru, ǹ kun mɛ ɡɑ̃ɑnu ɡɑnu ni nu disi mɔ, mɑ u kɑ siɑrɑbun yɑ̃kuru di te bɑ Yinni Gusunɔ kuɑ bɑ koo yɛ̃ro ɡirɑwɑ win tɔmbun suunu sɔɔn di. \s1 Woodɑ Isirelibɑn sɔ̃ \p \v 22 Yinni Gusunɔ u mɑɑ Mɔwisi sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, \v 23 ɑ Isirelibɑ sɔ̃ɔwɔ ɑ nɛɛ, bu ku yɑɑ ɡɑɑn ɡum di nɡe yɑ̃ɑru ǹ kun mɛ kɛtɛ, ǹ kun mɛ boo. Bu ku yen ɡɑɑn ɡum di. \v 24 Sɑbe te ɡbeeku yɑɑ yɑ ɡo, ǹ kun mɛ te tɑ ɡu, i ko i kpĩ i kɑ ten ɡum ɡɑ̃ɑnu ko. Adɑmɑ i ǹ mu dimɔ. \v 25 Goo ù n yɑ̃kurun yɑɑn ɡum di mɛ bɑ kɑ Yinni Gusunɔ yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡiru kuɑ, bɑ koo yɛ̃ro ɡirɑwɑ wiɡibun suunu sɔɔn di. \v 26 I ku ɡunɔ ɡɑɡun yɛm di ǹ kun mɛ yɑɑ ɡɑɑ, bɑɑ mi i dɑ kpuro. \v 27 Wi u mu di, bɑ koo yɛ̃ro ɡirɑwɑ win tɔmbun suunu sɔɔn di. \p \v 28 Yinni Gusunɔ u Mɔwisi sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, \v 29 ɑ Isirelibɑ woodɑ yeni wɛ̃ɛyɔ ɑ nɛɛ, ɡoo ù n nɛ Yinni Gusunɔ siɑrɑbun yɑ̃kuru kuɑmmɛ, u koo wunɑwɑ ye yɑ sɑ̃ɑ nɛɡiɑ. \v 30 Win tiiwɑ u koo kɑ nɛ, Yinni Gusunɔ yen ɡum kɑ yen ɡuro ɡuroru nɑɑwɑ u kpɑrɑ nɛn wuswɑɑɔ. \v 31 Yɑ̃ku kowowɑ u koo yen ɡum mɛ dɔ̃ɔ doke yɑ̃ku yerɔ. Adɑmɑ yɑɑ ɡuro ɡuro te, tɑ ko n sɑ̃ɑwɑ Aroni kɑ win bibuɡiru. \v 32 Yɑ̃ku yɑɑ yen nɔmu nɔm ɡeuɡuu ɡɑ ko n mɑɑ sɑ̃ɑwɑ Aroni kɑ win bibuɡuu. \v 33 Yɑɑ nɔmu ɡe, ɡɑ ko n sɑ̃ɑwɑ Aronin biiɡuu wi u yɛm yɛ̃kɑ mɑ u yɑɑ ɡum mɛ doke yɑ̃ku yerɔ. \v 34 Yɑɑ nɔmu ɡe, ɡe bɑ mɑn sɔ̃ɔsi, kɑ yen ɡuro ɡuro te bɑ kpɑrɑ nɛn wuswɑɑɔ sɑnɑm mɛ bɑ siɑrɑbun yɑ̃kuru mɔ̀ mi, yerɑ yɑ ko n dɑ n sɑ̃ɑ Aroni kɑ win bibuɡiɑ sere kɑ bɑɑdommɑɔ. \p \v 35 Yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡinu sɔɔ, yeniwɑ yɑ ko n sɑ̃ɑ Aroni kɑ win bibuɡiɑ dɔmɑ tèn di bɑ koo bu ɡum tɑ̃re bu kɑ ko yɑ̃ku kowobu. \v 36 Woodɑ yerɑ Yinni Gusunɔ u Isirelibɑ wɛ̃ɛmɔ bu kɑ Aroni kɑ win bibu yɑɑ ye wɛ̃ sɑɑ dɔmɑ tèn di bɑ bu ɡum tɑ̃re bu kɑ ko yɑ̃ku kowobu. Bɑ ko n dɑ bu ye kuewɑ sere kɑ ben bibun bweserɔ. \p \v 37 Nɡe mɛyɑ bɑ ko n dɑ ko bɑ̀ n yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡiru mɔ̀, ǹ kun mɛ bɑ̀ n yɑ̃kuru mɔ̀ kɑ ɡberun dĩɑnu, ǹ kun mɛ bɑ̀ n torɑrun yɑ̃kuru mɔ̀, ǹ kun mɛ bɑ̀ n yɑ̃kuru mɔ̀ te bɑ rɑ kɑ torɑru sɔmɛ, ǹ kun mɛ te bɑ rɑ ko bu kɑ tɔnu ɡum tɑ̃re u sere sɔmburu tore, ǹ kun mɛ bɑ̀ n siɑrɑbun yɑ̃kuru mɔ̀. \v 38 Yinni Gusunɔwɑ u Mɔwisi woodɑ yeni wɛ̃ ɡbɑburɔ, Sinɑin ɡuurɔ, tɔ̃ɔ te u bu woodɑ wɛ̃ bu kɑ nùn yɑ̃kunu kuɑ. \ms1 BA YÃKU KOWO GBIIKOBU TUSIA KA WORORU \s1 Woro te bɑ koo ko yɑ̃ku kowobun sɔ̃ bu sere sɔmburu tore \c 8 \p \v 1 Yinni Gusunɔ u Mɔwisi sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, \v 2-3 ɑ Aroni kɑ win bibu sokuo Yinni Gusunɔn kurun kɔnnɔwɔ. Kpɑ ɑ de bu kɑ ben yɑ̃ku yɑ̃nu nɑ kɑ ɡum mɛ bɑ rɑ ɡɑ̃ɑnu tɑ̃re bu kɑ nu ɡɔsi Yinni Gusunɔn sɔ̃ kɑ nɑɑ kinɛ te bɑ koo kɑ torɑrun yɑ̃kuru ko kɑ yɑ̃ɑ kinɛnu yiru kɑ bire te tɑ pɛ̃ɛ mɔ ye bɑ ǹ seeyɑtiɑ doke. A mɑɑ Isirelibɑ kpuro mɛnnɔ mi. \p \v 4 Mɑ Mɔwisi u Yinni Gusunɔn ɡɑri yi wurɑ u Isirelibɑ kpuro mɛnnɑ sɑ̃ɑ yee ten kɔnnɔ mi. \v 5 Mɑ u bu sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, wee ye Yinni Gusunɔ u ɡeruɑ su ko. \v 6 Mɑ u derɑ Aroni kɑ win bibu bɑ nɑ u bu woburɑ. \v 7 Mɑ u Aroni win tɑko sebusiɑ kɑ sɛ̃kɑtiɑ ye, kɑ yɑbe booɡuɡii te, kɑ yɑbe tɑrɑkpe ɡe, ɡe u ɡbinisi yɑbe booɡuɡii te sɔɔ kɑ ɡen sɛ̃kɑtiɑ. \v 8 Mɑ u bɔɔ bɑrɑ ye sɔndi win tororu wɔllɔ. Mɑ u urimu kɑ tumimu doke bɔɔ bɑrɑ yen sɔɔwɔ. \v 9 Mɑ u dɑwɑni ye bɔkuɑ win wirɔ. Mɑ u wurɑn bɑtɑni ye mɑni nɡe mɛ Yinni Gusunɔ u nùn sɔ̃ɔwɑ. \p \v 10 Mɔwisi u ɡum mɛ suɑ u sɑ̃ɑ yee te yɛ̃kɑ kɑ ten dendi yɑ̃nu kpuro, mɑ tɑ kuɑ nɛnɛm Yinni Gusunɔn sɔ̃. \v 11 Mɑ u mu yɛ̃kɑ nɔn nɔɔbɑ yiru yɑ̃ku yerun wɔllɔ, kɑ ten dendi yɑ̃nɔ kɑ boo sii ɡɑnduɡuu ɡe, kɑ ɡen yɔ̃rɑtiiyɔ, ye kpuro yɑ n kɑ sɑ̃ɑ Gusunɔn kuu bekuruɡiruɡiɑ. \v 12 Mɑ u Aroni ɡum mɛ tɑ̃re wirɔ u kɑ nùn wunɑ nɛnɛm u ko yɑ̃ku kowo. \v 13 Yen biru Mɔwisi u mɑɑ Aronin bibu sokɑ u bu tɑkobɑ dokeɑ kɑ sɛ̃kɑtii kɑ furɔsu nɡe mɛ Yinni Gusunɔ u nùn sɔ̃ɔwɑ. \p \v 14 Mɔwisi u mɑɑ kɑ nɑɑ kinɛru nɑ te bɑ koo kɑ torɑrun yɑ̃kuru ko. Mɑ Aroni kɑ win bibu bɑ ben nɔmɑ sɔndi nɑɑ kinɛ ten wiru wɔllɔ. \v 15 Mɑ Mɔwisi u ye sɑkɑ u yen yɛm dɛkɑ kɑ win niki biɑ u tɛɛni yɑ̃ku yerun kɑ̃ɑnu wɔllɔ kɑ sere mɑɑ ten nɔɔ bɔkɑɔ u kɑ sikerenɑ. Nɡe mɛyɑ u kɑ kuu te dɛɛrɑsiɑ. Mɑ u mɑɑ yɛm yɛ̃kɑ kuu ten temɔ. Nɡe mɛyɑ u kɑ kuu te kuɑ nɛnɛm tèn mi bɑ ko n dɑ torɑnun yɑ̃kuru ko. \v 16 Mɑ u yen ɡum mɛ suɑ mɛ mu bɔsɔ yɑ̃nu tɛ̃ke kɑ yen buro ɡe ɡɑ woru wukiri kɑ yen ɡɑbu swii yiru ye, kɑ yin ɡum sɑnnu. Ye kpurowɑ u dɔ̃ɔ doke yɑ̃ku yerun wɔllɔ. \v 17 Adɑmɑ u nɑɑ kinɛ ten tii kɑ ten bisu kɑ ten ɡɔnɑ yɑrɑwɑ tɔɔwɔ u dɔ̃ɔ doke nɡe mɛ Yinni Gusunɔ u nùn sɔ̃ɔwɑ. \p \v 18 U mɑɑ kɑ yɑ̃ɑ kinɛru nɑ yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡirun sɔ̃. Mɑ Aroni kɑ win bibu bɑ ben nɔmɑ sɔndi yɑ̃ɑ ten wiru wɔllɔ. \v 19 Mɑ Mɔwisi u tu sɑkɑ u ten yɛm yɛ̃kɑ u kɑ yɑ̃ku yee ten nɔɔ bɔkɑ sikerenɑ. \v 20 Mɑ u yɑ̃ɑ ten yɑɑ bɔɔrɑ, yen biru u ten wiru dɔ̃ɔ doke kɑ ten ɡum kɑ yɑɑ ye u mururɑ mi. \v 21 Mɑ u ten nuki kɑ ten kɔ̃ri teɑ kɑ nim. Mɑ u yɑ̃ɑ kinɛ ten yɑɑ doke dɔ̃ɔ sɔɔ yɑ̃ku yeru wɔllɔ u kɑ yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡiru kuɑ nɡe mɛ Yinni Gusunɔ u ɡeruɑ. Mɑ yɑ̃ku ten nuburɑ Yinni Gusunɔ dore. \p \v 22 Yen biru u mɑɑ kɑ yɑ̃ɑ kinɛru yiruse nɑ te bɑ koo kɑ Aroni kɑ win bibu tusiɑ mɑ bɑ sɑ̃ɑ yɑ̃ku kowobu. Aroni kɑ win bibu bɑ ben nɔmɑ sɔndi yɑ̃ɑ ten wiru wɔllɔ. \v 23 Mɑ Mɔwisi u tu sɑkɑ, u ten yɛm suɑ u tɛɛni Aronin soo nɔm ɡeuɡuuɔ kɑ nɔm ɡeun niki bii bɑkɑɔ kɑ mɑɑ win nɔɔ nɔm ɡeuɡuun niki bii bɑkɑɔ. \v 24 Mɑ u mɑɑ Aronin bibu sokɑ u bu yɑɑ yɛm mɛ tɛɛni ben soo nɔm ɡeuɡisɔ, kɑ mɑɑ nɔm ɡeun niki bii bɑkɑnɔ kɑ ben nɑɑ nɔm ɡeuɡisun niki bii bɑkɑnɔ. Mɑ u yɛm mɛ mu tie yɛ̃kɑ yɑ̃ku yee ten nɔɔ bɔkɑɔ. \v 25 Mɑ u yen ɡum suɑ kɑ yen siru kɑ yen nukin ɡum kɑ yen buro kɑ yen ɡɑbu swii kɑ sere yen nɔm ɡeu. \v 26 Mɑ u pɛ̃ɛ suɑ bireru sɔɔ ye bɑ ǹ seeyɑtiɑ doke kɑ kirɑ te bɑ kuɑ kɑ ɡum kɑ sere mɑɑ kirɑ sɔndɑnu. Mɑ u ye kpuro sɔndi yɑɑ ɡum mɛn wɔllɔ kɑ yɑ̃ɑ nɔmu ɡen wɔllɔ. \v 27 Yen biru u ye Aroni kɑ win bibu wɛ̃. Mɑ u nɛɛ, bu ye Yinni Gusunɔ wɛ̃ɛyɔ. Kpɑ bu ye sɔ̃ɔsi beri berikɑ. \v 28 Yen biru u ye kpuro mwɑ ben nɔmɑn di u dɔ̃ɔ mɛni yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡii ten wɔllɔ. Mɑ yen nuburɑ Yinni Gusunɔ dore. Nɡe mɛyɑ bɑ kɑ Aroni kɑ win bibu wunɑ nɛnɛm. \v 29 Mɑ Mɔwisi u yɑ̃ɑ ten ɡuro ɡuroru suɑ u tu sɔ̃ɔsi beri berikɑ Yinni Gusunɔn wuswɑɑɔ. Mɑ tɑ kuɑ Mɔwisiɡiru nɡe mɛ Yinni Gusunɔ u nùn sɔ̃ɔwɑ. \p \v 30 Mɔwisi u ɡum mɛ suɑ kɑ yɛm fiiko mɛ mu wɑ̃ɑ yɑ̃ku yeru wɔllɔ, mɑ u mu Aroni yɛ̃kɑ kɑ win sɑ̃ɑ yɑ̃nɔ kɑ sere mɑɑ win bibun wɔllɔ kɑ ben sɑ̃ɑ yɑ̃nu sɔɔ. Nɡe mɛyɑ u kɑ ye kpuro dɛɛrɑsiɑ u yi nɛnɛm. \p \v 31 Mɑ Mɔwisi u Aroni kɑ win bibu sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, i yɑ̃ku yɑɑ ye sɑɑwo Yinni Gusunɔn wuswɑɑɔ. Miyɑ i ko i ye di kɑ pɛ̃ɛ ye yɑ wɑ̃ɑ bire te sɔɔ. Bɛɛyɑ i ko ye di nɡe mɛ Yinni Gusunɔ u ɡeruɑ. \v 32 Yɑɑ kɑ pɛ̃ɛ ye yɑ tiɑrɑ, i ko ye kpuro dokewɑ dɔ̃ɔ sɔɔ yu dɔ̃ɔ mwɑɑrɑ. \v 33 I ko i n wɑ̃ɑwɑ kuu ten kɔnnɔ mi sere sɔ̃ɔ nɔɔbɑ yiru. I ǹ yɑriɔ min di. Domi sɔ̃ɔ nɔɔbɑ yiruwɑ i ko i ko bɑ n bɛɛ tusiɑmɔ. \v 34 Yinni Gusunɔwɑ u yenin woodɑ wɛ̃ i n dɑ ko nɡe mɛ i wɑ sɑ kuɑ ɡisɔ i kɑ bɛɛn torɑnun suuru wɑ. \v 35 Ǹ n mɛn nɑ, i ko i sinɑwɑ kuu ten kɔnnɔ mi sere sɔ̃ɔ nɔɔbɑ yiru, wɔ̃kuru kɑ sɔ̃ɔ sɔɔ. Kpɑ i win woodɑbɑ mɛm nɔɔwɑ i ku rɑ kɑ ɡbin sɔ̃. Woodɑ be Yinni Gusunɔ u mɑn wɛ̃ berɑ mi. \p \v 36 Mɑ Aroni kɑ win bibu kpuro bɑ kuɑ ye Yinni Gusunɔ u bu yiire sɑɑ Mɔwisin min di. \s1 Aroni kɑ win bibu bɑ sɔmburu toruɑ \c 9 \p \v 1 Sɔ̃ɔ nɔɔbɑ itɑse, Mɔwisi u Aroni kɑ win bibu sokɑ kɑ sere Isirelibɑn ɡuro ɡurobu. \v 2 U Aroni sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, ɑ nɑɑ kinɛ kpɛndu suo ɑ kɑ yɑ̃kuru ko wunɛn torɑrun sɔ̃, kpɑ ɑ yɑ̃ɑ kinɛru kɑsu ɑ kɑ yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡiru ko. A ǹ kɑɑ de yen ɡɑɑ yɑ n ɑlebu mɔ. Kpɑ ɑ kɑ ye kpuro Yinni Gusunɔ yɑ̃kuru kuɑ sɑ̃ɑ yerɔ. \v 3 Yen biru kɑɑ Isirelibɑ sɔ̃ ɑ nɛɛ, bu boo kinɛru suo ben torɑrun yɑ̃kurun sɔ̃ kɑ nɑɑ buu kɑ yɑ̃ɑru ye kpuro yɑ n wɔ̃ɔ tiɑ tiɑ mɔ, kpɑ yɑ kun ɑlebu ɡɑɑ mɔ. Bɑ koo kɑ ye yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡiru kowɑ. \v 4 Kpɑ ɑ mɑɑ kɑ nɑɑ kinɛru kɑ yɑ̃ɑ kinɛru nɑ bu kɑ siɑrɑbun yɑ̃kuru ko Yinni Gusunɔn mi, kɑ som mɛ bɑ burɑ kɑ ɡum. Domi Yinni Gusunɔ u koo bɛɛ kure mi ɡisɔ. \p \v 5 Bɑ kɑ ye kpuro nɑ kuu ten mi ye Mɔwisi u bikiɑ. Mɑ be kpuro bɑ nɑ Yinni Gusunɔn wuswɑɑɔ. \v 6 Mɔwisi u nɛɛ, i koowo ye Yinni Gusunɔ u ɡeruɑ. Kpɑ u de win yiiko yu bɛɛ kure. \p \v 7 Mɔwisi u Aroni sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, ɑ susimɑ yɑ̃ku yeru mini, kpɑ ɑ wunɛn tiin torɑrun yɑ̃kuru ko kɑ yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡiru. Yen biru kpɑ ɑ mɑɑ wunɛn tɔmbu Isirelibɑn torɑnun yɑ̃kuru ko nɡe mɛ Yinni Gusunɔ u ɡeruɑ. \p \v 8 Mɑ Aroni u susi yɑ̃ku yee ten bɔkuɔ. Mɑ u nɑɑ kinɛ kpɛm te ɡo win torɑrun sɔ̃. \v 9 Mɑ win bibɑ nùn yen yɛm wɛ̃. Mɑ u mu dɛkɑ kɑ niki biɑ u tɛɛni sɑ̃ɑ yerun kɑ̃ɑnu sɔɔ, mɑ u mɛ mu tie wisi yɑ̃ku yee ten temɔ. \v 10 Yen biru u yɑɑ yen ɡum suɑ u dɔ̃ɔ doke kɑ yen ɡɑbu swii yiru kɑ yen buro ɡe ɡɑ woru wukiri nɡe mɛ Yinni Gusunɔ u ɡeruɑ. \v 11 Adɑmɑ yen yɑɑ kɑ yen ɡɔnɑ, tɔɔwɔwɑ u dɑ u ye dɔ̃ɔ doke. \p \v 12 Yen biru Aroni u yɑ̃ɑ te sɑkɑ bu kɑ yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡiru ko. Mɑ win bibɑ ten yɛm suɑ bɑ nùn wɛ̃. Mɑ u mu yɛ̃kɑ u kɑ yɑ̃ku yee ten nɔɔ bɔkɑ sikerenɑ. \v 13 Yen biru bɑ yɑ̃ɑ ten yɑɑ bɔɔrɑ bɑ Aroni wɛ̃ kɑ ten wiru. Mɑ u ye kpuro dɔ̃ɔ doke. \v 14 U ten nuki teɑ kɑ ten kɔ̃ri u sɔndi yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡii ten wɔllɔ u dɔ̃ɔ doke. \p \v 15 Yen biru u Isirelibɑn yɑ̃kunu kuɑ. U boo ɡe sɑkɑ ɡe bɑ koo kɑ yɑ̃kuru ko tɔmbun torɑnun sɔ̃ mɑ u kuɑ nɡe mɛ u rɑɑ yɑ̃ku ɡbiikii te kuɑ kɑ nɑɑ kinɛ kpɛmbu ɡe. \v 16 Yen biru u yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡiru kuɑ nɡe mɛ woodɑ yɑ ɡeruɑ. \v 17 Mɑ u ɡberun dĩɑnu suɑ u kɑ yɑ̃kuru kuɑ. U som nɔm kureru suɑ u dɔ̃ɔ doke yɑ̃ku yerun wɔllɔ bururu bɑɑteren yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡii te bɑɑsi. \v 18 U kɛtɛ ye kɑ yɑ̃ɑ kinɛ te sɑkɑ bɑ kɑ siɑrɑbun yɑ̃kuru kuɑ Isirelibɑn sɔ̃. Mɑ win bibu bɑ nùn yen yɛm wɛ̃ u kɑ mu yɛ̃kɑ yɑ̃ku yerun nɔɔ bɔkɑɔ u kɑ sikerenɑ. \v 19 Mɑ bɑ mɑɑ nùn kɛtɛ yen ɡum wɛ̃ kɑ yɑ̃ɑ ten siru kɑ mɑɑ ten ɡum mɛ mu ten bɔsɔ yɑ̃nu tɛ̃ke kɑ sere mɑɑ ten ɡɑbu swii kɑ mɑɑ ten buro ɡe ɡɑ woru wukiri. \v 20 Mɑ u yɑɑ yen ɡum sɔndi yen ɡuro ɡurorun wɔllɔ. Yen biru u ɡum mɛ dɔ̃ɔ doke yɑ̃ku yeru wɔllɔ. \v 21 Mɑ Aroni u yɑɑ yen ɡuro ɡuro ni suɑ kɑ yen nɔm ɡeu ɡe, u sɔ̃ɔsi beri berikɑ Yinni Gusunɔn wuswɑɑɔ nɡe mɛ Mɔwisi u ɡeruɑ. \p \v 22 Sɑnɑm mɛ Aroni u torɑnun yɑ̃kunu kɑ yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡinu kɑ siɑrɑbun yɑ̃kunu kuɑ u kpɑ, yerɑ u nɔmɑ suɑ wɔllɔ u Isirelibɑ domɑru kuɑ. Yen biru u sɑrɑ yɑ̃ku yerun di. \p \v 23 Mɔwisi kɑ Aroni bɑ duɑ kuu ten mi. Ye bɑ yɑrɑ, mɑ bɑ tɔmbu domɑru kuɑ. Sɑɑ yerɑ Yinni Gusunɔ u bu win yiikon ɡirimɑ sɔ̃ɔsi. \v 24 Mɑ dɔ̃ɔ yɑri yɑrɑ win wuswɑɑn di yi dɑ yi yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡii te mwɑ kɑ yɑ̃ku ni nu tien yɑɑ ɡum mɛ. Mɑ Isirelibɑ kpuro bɑ ye wɑ. Mɑ bɑ nuku dobun kuuki wɔri bɑ yiirɑ sere temɔ. \s1 Aronin bibɑ dɔ̃ɔ mwɑɑrɑ \c 10 \p \v 1 Aronin bibu Nɑdɑbu kɑ Abihu ben bɑɑwure u win dɔ̃ɔ ɡurɑtiɑ suɑ bɑ dɔ̃ɔ ɡure, mɑ bɑ turɑre doke mi. Yen biru bɑ kɑ Yinni Gusunɔ dɑɑwɑ kuu bekuruɡirɔ. Nɡe mɛyɑ bɑ kɑ dɔ̃ɔ tuko dɑ kuu ten mi. N deemɑ Yinni Gusunɔ u bu ye yinɑri. \v 2 Yerɑ u derɑ dɔ̃ɔ u yɑrɑ u bu di mɑ bɑ ɡu mi. \v 3 Mɑ Mɔwisi u Aroni sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, Yinni Gusunɔ u ǹ dɑɑ bɛɛ sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, \q1 u kĩwɑ be bɑ nùn susimɔ bu win dɛɛrɑru nɑsiɑ, \q1 kpɑ bu nùn bɛɛrɛ wɛ̃ tɔmbu kpuron wuswɑɑɔ? \q1 Mɑ Aroni u win nɔɔ mɑri. \p \v 4 Mɑ Mɔwisi u Misɑɛli kɑ Elisɑfɑni Usiɛlin bibu sokɑ. Usiɛli wi, u sɑ̃ɑwɑ Aronin tundon wɔnɔn bii. Mɔwisi u bu sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, i nɑ i bɛɛn wɔnɔbun ɡonu suɑ kuu ten min di i kɑ nu dɑ sɑnsɑnin biruɔ. \v 5 Mɑ bɑ nɑ bɑ ɡoo ni suɑ kɑ nin tɑkobɑ sɑnnu bɑ kɑ dɑ sɑnsɑnin biruɔ nɡe mɛ Mɔwisi u ɡeruɑ. \v 6 Mɑ Mɔwisi u Aroni kɑ win bibu yiru be bɑ tie Eleɑsɑɑ kɑ Itɑmɑɑ sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, i ku bɛɛn winu deri diinu, i ku mɑɑ bɛɛn yɑ̃nu ɡɛ̃ɛku nuku sɑnkirɑnun sɔ̃ kpɑ Gusunɔ u ku rɑɑ bɛɛ ɡo kpɑ u kɑ Isirelibɑ mɔru ko. Adɑmɑ i de bɛɛn mɛro bisibu Isirelibɑ bu swĩ be dɔ̃ɔ u din sɔ̃. \v 7 Bɛɛn tii i ku doonɑ kuu ten kɔnnɔn di kpɑ i ku rɑ kɑ ɡbin sɔ̃. Domi ɡum mɛ bɑ bɛɛ tɑ̃re mi, mu bɛɛ kuɑwɑ mi Yinni Gusunɔn yɑ̃ku kowobu. \p Mɑ Aroni kɑ win bii be, bɑ kuɑ ye Mɔwisi u ɡeruɑ. \s1 Gusunɔ u yɑ̃ku kowobu yinɑri bu tɑm nɔ \p \v 8 Yinni Gusunɔ u Aroni sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, \v 9-11 ɑ ǹ kɑɑ tɑm bɔɔbɔm ɡɑm nɔ wunɛ kɑ wunɛn bibu ì n dɔɔ nɛn kuu bekuruɡirɔ, kpɑ i ku rɑ kɑ ɡbin sɔ̃. Kpɑ i kɑ kpĩ i wunɑnɑ ye yɑ sɑ̃ɑ sɑ̃ɑruɡiɑ kɑ ye yɑ ǹ sɑ̃ɑ sɑ̃ɑruɡiɑ. Mɛyɑ i ko i mɑɑ kpĩ i wunɑnɑ ye yɑ dɛɛre kɑ ye yɑ ǹ dɛɛre. Mɛyɑ i ko i mɑɑ kpĩ i Isirelibɑ Gusunɔn woodɑbɑ kpuro sɔ̃ɔsi ye u Mɔwisi wɛ̃. Yeni yɑ ko n sɑ̃ɑwɑ woodɑ sere kɑ bɛɛn bibun bweserɔ. \s1 Woodɑ ye bɑ yi yɑ̃ku dĩɑnun sɔ̃ \p \v 12 Mɔwisi u Aroni kɑ win bibu yiru be bɑ nùn tie, Eleɑsɑɑ kɑ Itɑmɑɑ sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, i som mɛ suo mɛ bɑ kɑ yɑ̃kunu kuɑ mu tiɑrɑ. Kpɑ i kɑ mu pɛ̃ɛ ko ye i kun seeyɑtiɑ doke. Kpɑ i ye di yɑ̃ku yerun bɔkuɔ. Domi nu kuɑwɑ mi dĩɑ dɛɛrɑnu. \v 13 I ko ye diwɑ yɑm dɛɛrɑm sɔɔ. Yerɑ yɑ ko n sɑ̃ɑ wunɛ kɑ wunɛn bibuɡiɑ nɡe mɛ Yinni Gusunɔ u mɑn sɔ̃ɔwɑ. \v 14 Mɛyɑ wunɛ kɑ wunɛn bii tɔn durɔbu kɑ tɔn kurɔbu i ko i yɑɑ nɔmu ɡe bɑ kpɑrɑ mi di kɑ ɡuro ɡuro te bɑ sɔ̃ɔsi beri berikɑ Yinni Gusunɔn wuswɑɑɔ. Yerɑ yɑ ko n sɑ̃ɑ wunɛ kɑ wunɛn bibuɡiɑ Isirelibɑ bɑ̀ n siɑrɑbun yɑ̃kuru kuɑ. \v 15 Isirelibɑ bɑ ko n dɑ kɑ yen nɔmu ɡe kɑ ɡuro ɡuro te nɛwɑ kɑ sere mɑɑ yɑɑ ɡum mɛ bɑ rɑ dɔ̃ɔ doke yɑ̃ku yerun wɔllu mi. Bɑ̀ n ye kpuro sɔ̃ɔsi beri berikɑ bɑ kpɑ, yɑ koo kowɑ wunɛ kɑ wunɛn bibuɡiɑ. Yɑ ko n sɑ̃ɑwɑ woodɑ sere kɑ bɑɑdommɑɔ nɡe mɛ Yinni Gusunɔ u ɡeruɑ. \p \v 16 Yerɑ Mɔwisi u torɑrun yɑ̃ku boo ɡe bikiɑ. Adɑmɑ u deemɑ bɑ ɡu dɔ̃ɔ mɛni. Yerɑ u kɑ Aronin bibu yiru Eleɑsɑɑ kɑ Itɑmɑɑ mɔru bɑrɑ u nɛɛ, \v 17 mbɑn sɔ̃nɑ i ǹ boo ɡen yɑɑ temɛ Yinni Gusunɔn kuru mini. Domi ɡɑ sɑ̃ɑwɑ dĩɑ dɛɛrɑnu. Yinni Gusunɔ u bɛɛ ɡu wɛ̃wɑ i kɑ Isirelibɑ kpuron torɑnun yɑ̃kuru ko. \v 18 Adɑmɑ i ǹ kɑ ɡen yɛm duumɛ Yinni Gusunɔn kuu ten sɔɔwɔ. N deemɑ i ko i rɑɑ ɡen yɑɑ temwɑ kuu ten mi nɡe mɛ Yinni Gusunɔ u mɑn sɔ̃ɔwɑ. \p \v 19 Aroni u Mɔwisi sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, ɑ yɛ̃ ye n mɑn deemɑ sɑnɑm mɛ Isirelibɑ bɑ Yinni Gusunɔ yɑ̃kuru kuɑ ben torɑnun sɔ̃ kɑ mɑɑ yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡiru. Yen dɔmɑ te, nɑ̀ n torɑrun suurun yɑ̃ku ten yɑɑ di, yɑ koo Gusunɔ dore? Aɑwo! Yɑ ǹ Gusunɔ doremɔ. \p \v 20 Mɑ Aronin wisi bi, bu Mɔwisi dore. \ms1 YE YA DƐƐRE KA YE YA Ǹ DƐƐRE \s1 Yɑɑ ye yɑ sɑ̃ɑ seseru \c 11 \p \v 1 Yinni Gusunɔ u Mɔwisi kɑ Aroni sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, \v 2 bu Isirelibɑ sɔ̃ɔwɔ bu nɛɛ, yɛɛ yi bɑ koo kpĩ bu di wee. \v 3 Bɑ koo kpĩ bu yɑɑ di ye yɑ nɑɑ kɑburosu mɔ mɑ yɑ rɑ tukɑ ko. \v 4 Adɑmɑ bɑ ǹ yɛɛ dimɔ yi yi rɑ tukɑ ko tɔnɑ mɑ yi ǹ nɑɑ kɑburosu mɔ. Nɡe mɛyɑ bɑ ǹ yooyoo temmɔ yèn sɔ̃ ɡɑ ǹ nɑɑ kɑburosu mɔ bɑɑ mɛ ɡɑ rɑ tukɑ ko. Bɑ koo ɡu ɡɑrisiwɑ yɑɑ disiɡiɑ. \v 5 Bɑ ǹ koo yɑɑ ye bɑ mɔ̀ dɑmɑɑ \f + \fr 11:5 \fr*\fk dɑmɑɑ \fk*\ft - Dɑmɑɑ ye, yɑ kɑ sɑɑtɑburu weenɛ.\ft*\f* tem bɑɑ mɛ yɑ rɑ tukɑ ko yèn sɔ̃ yɑ ǹ nɑɑ kɑburosu mɔ. \v 6 Mɛyɑ bɑ ǹ koo mɑɑ wukun yɑɑ tem domi ɡɑ ǹ nɑɑ kɑburosu mɔ bɑɑ mɛ ɡɑ rɑ tukɑ ko. Bɑ koo ɡu ɡɑrisiwɑ yɑɑ disiɡiɑ. \v 7 Mɛyɑ bɑ ǹ koo mɑɑ kurusɔ di. Gɑ nɑɑ kɑburosu mɔ ɑdɑmɑ ɡɑ ku rɑ tukɑ ko. Bɑ koo ɡu ɡɑrisiwɑ yɑɑ disiɡiɑ. \v 8 Bu ku yɛɛ yi di, bu ku mɑɑ yin ɡonu bɑbɑ. Bɑ koo yi ɡɑrisiwɑ disiɡii. \p \v 9 Yɛɛ yi yi mɑɑ wɑ̃ɑ dɑɑnɔ kɑ nim wɔ̃kuɔ, yi yi wɑ̃ɑ nim sɔɔ ɡesi kpuro yi bɑ koo di wee. Yiyɑ yi yi kɛ̃ɛritii mɔ kɑ kokosu sɑnnu. \v 10 Adɑmɑ yi yi kun kɛ̃ɛritii mɔ kɑ kokosu sɑnnu, bɑ koo yi ɡɑrisiwɑ disiɡii. \v 11 Bɑ ǹ koo yi di. Mɛyɑ bu ku mɑɑ yin ɡonu bɑbɑ. \v 12 Yɛɛ yi yi ɡesi wɑ̃ɑ nim wɔ̃ku sɔɔ, kɑ dɑɑnɔ, mɑ yi ǹ kɛ̃ɛritii kɑ koko si mɔ, bɑ koo yi ɡɑrisiwɑ disiɡii. \p \v 13 Gunɔsu sɔɔ, si bɑ koo ɡɑrisi disiɡisu wee, siyɑ ɡunɔ bɑkeru kɑ sere mɑɑ si su rɑ swɛ̃ɛ di kɑ si su rɑ yɑɑ di \v 14 kɑ yɑberekunu kɑ sere si su kɑ nu weenɛ \v 15 kɑ ɡbɑnɑmɡbɑɑnu kɑ mɑɑ si su kɑ nu weenɛ \v 16 kɑ tɑɑtɑɑnu kɑ booro kɑ sere si su kɑ su weenɛ kɑ kɑsɑ kɑ si su kɑ ye weenɛ, \v 17 kɑ booro bweseru ɡɑru kɑ nim kpɑkpɑyɛ, kɑ booro dɑ̃ɑ kɔ̃ɔru \v 18 kɑ ɡunɔ ɡbɑmɡbɑyɑku kɑ ɡunɔ si su rɑ swɛ̃ɛ din bweseru \v 19 kɑ swɑ̃ɑ wĩɑku kɑ si su kɑ ye weenɛ kɑ kɔ̃ɔ. \p \v 20 I ku mɑɑ kɔkɔmii ni nu kɑsɑ kɑ nɑɑsu mɔ di. \v 21 Adɑmɑ ni sɔɔ, i ko i kpĩ i di ni nu rɑ yɔ̃ɔku tem sɔɔ \v 22 nɡe tweɑ kɑ ɡbɔɔ kɑ ni nu kɑ ye weenɛ. \v 23 Adɑmɑ ni nu tie nu kɑsɑ kɑ nɑɑsu mɔ mi, i ku nu di. \s1 Ye yɑ rɑ tɔnu ko disiɡii \p \v 24 Yɛɛ ɡɛɛ wɑ̃ɑ yìn ɡoru tɔnu ù n bɑbɑ u koo ko disiɡii. U ko n disi mɔwɑ sere kɑ tɔ̃ɔ ten yokɑɔ. \v 25 Wi u yin ɡoru sɔɔwɑ, u koo win yɑ̃nu teɑwɑ. Kpɑ u n wɑ̃ɑ disi sɔɔ sere kɑ yokɑɔ. \v 26-28 Yɛɛ yi i ko i ɡɑrisi disiɡii yi wee. Yiyɑ yi yi ǹ nɑɑ kɑburosu mɔ kɑ yi yi ku rɑ tukɑ ko kɑ sere yi yi nɑɑsu nnɛ mɔ yi sĩimɔ kɑ nɑɑ sɛ̃nu. Wi u yin ɡɑɑ bɑbɑ u disi duurɑwɑ mi sere kɑ tɔ̃ɔ ten yokɑɔ. Wi u mɑɑ yin ɡoru sɔɔwɑ u koo win yɑ̃nu teɑwɑ kpɑ u n disi mɔ sere kɑ tɔ̃ɔ ten yokɑɔ. \p \v 29 Yɛɛ yi yi kɑbirimɔ sɔɔ wee yi i ko i ɡɑrisi disiɡii. Yiyɑ ɡunɔ yɑntɑru kɑ ɡunɔ kiikiiru kɑ dɛbɑ kɑ ye yɑ kɑ ye weenɛ kpuro \v 30 kɑ duurubɛɛku kɑ sureru kɑ korombɔɔru kɑ sokoro kɑ sunɔ nɑki. \v 31 Yi kpurowɑ i ko i ɡɑrisi disiɡii yɛɛ yi yi kɑbirimɔ sɔɔ. Wi u yin ɡɑɑn ɡoru bɑbɑ u ko n disi mɔwɑ sere kɑ tɔ̃ɔ ten yokɑɔ. \v 32 Yin ɡɑɑn ɡoru tɑ̀ n wɔri dendi yɑ̃nu sɔɔ ni bɑ kuɑ kɑ dɑ̃ɑ ǹ kun mɛ kɑ bekuru ǹ kun mɛ kɑ ɡɔnɑ ǹ kun mɛ kɑ sɑɑki, dendi yɑ̃ɑ ni, nu disi duurɑwɑ mi. Bɑ koo nu dokewɑ nim sɔɔ sere kɑ tɔ̃ɔ ten yokɑɔ. Yen biru nu sere dɛɛrɑ. \v 33 Yen ɡɑɑ yɑ̀ n wekeru ɡɑru wɔri te bɑ kuɑ kɑ sɔndu, ye yɑ wɑ̃ɑ mi sɔɔ kpuro yɑ disi duurɑwɑ mi. Bɑ koo weke te kɔrɑwɑ. Bɑ̀ n nim doke weke te sɔɔ, mɑ nim mɛ, mu tɑ̃rɑ dĩɑnu sɔɔ ǹ kun mɛ nɔrurɑ ɡɑɑ sɔɔ, bɑ koo ye kpuro ɡɑrisiwɑ disi. \v 34 Bɑ̀ n nim doke weke te sɔɔ, mɑ nim mɛ, mu dɑ̃ɑre dĩɑnu sɔɔ ǹ kun mɛ nɔrurɑ ɡɑɑ sɔɔ, bɑ koo ye kpuro ɡɑrisiwɑ disi bɑɑ ǹ n weke tere sɔɔn nɑ yɑ wɑ̃ɑ. \v 35 Mi yɑɑ yen ɡoru tɑ wɔri kpuro ɡesi, doo koo yerɔ ǹ kun mɛ pɛ̃ɛ wɔ̃ɔ yerɔ, bɑ koo ye kpuro kɔsukuwɑ. Domi ye kpuro yɑ disi duurɑwɑ mi. \v 36 Yɑɑ ɡoo te, tɑ̀ n wɔri dɔkɔ sɔɔ ǹ kun mɛ dɑɑrɔ, i ǹ ko i nim mɛ ɡɑrisi disi. Adɑmɑ wi u tu bɑbɑ u disi duurɑwɑ. \v 37 Tɑ̀ n wɔri dĩɑ bwese te bɑ koo duure sɔɔ, dĩɑ bwese te, tɑ ǹ disi duure. \v 38 Adɑmɑ bɑ̀ n dɑɑ dĩɑ bwese te wɑsɑn nɑ bu kɑ di, tɑ disi duurɑwɑ mi. \p \v 39 Yɑɑ ye bɑ rɑ di yɑ̀ n kɑ tii ɡu, wi u yen ɡoru bɑbɑ, yɛ̃ro u disi duurɑwɑ mi sere n kɑ ko tɔ̃ɔ ten yokɑ. \v 40 Wi u yen yɑɑ temɑ ǹ kun mɛ u yen ɡoru sɔɔwɑ, u koo win yɑ̃nu teɑwɑ kpɑ u n disi mɔ sere kɑ tɔ̃ɔ ten yokɑɔ. \p \v 41 I ku yɛɛ yi yi kɑbirimɔn yɑɑ tem \v 42 kɑ yi yi rɑ kɑ nukuru sĩ kɑ yi yi kɑbirimɔ kɑ nɑɑsu nnɛ ǹ kun mɛ yi yi nɑɑ dɑbinu mɔ. I ko ye kpuro deriwɑ mɑm mɑm. \v 43 I ku de yɛɛ yin bweseru yi bɛɛ ko disiɡibu. \v 44 Domi nɛ Gusunɔ nɑ sɑ̃ɑwɑ bɛɛn Yinni. I ko i tii dɛɛrɑsiɑ kpɑ i n dɛɛre. Domi nɑ sɑ̃ɑwɑ Dɛɛro. Yen sɔ̃nɑ i ǹ ko i tii disi doke kɑ yɛɛ yi yi kɑbirimɔ. \v 45 Nɛnɑ nɑ bɛɛ yɑrɑmɑ Eɡibitin di nɑ n kɑ sɑ̃ɑ bɛɛn Yinni. Yen sɔ̃, i de i n dɛɛre. Domi nɑ dɛɛre. \p \v 46 Woodɑ yeni kpurowɑ nɑ yi yɛɛ kpuron sɔ̃ kɑ ɡunɔsu kɑ yɛɛ yi yi wɑ̃ɑ nimɔ kɑ sere yi yi kɑbirimɔ. \v 47 Yerɑ yɑ koo de i n dɑ yɑɑ wunɑnɛ ye bɑ koo kɑ yɑ̃kuru ko kɑ ye bɑ ǹ kɑ yɑ̃kuru mɔ̀. Mɛyɑ mɑɑ yɑ koo bɛɛ sɔ̃ɔsi yɑɑ ye i ko i di kɑ ye i ǹ dimɔ. \s1 Tɔn kurɔ ù n mɑrɑn wororu \c 12 \p \v 1 Yinni Gusunɔ u Mɔwisi woodɑ wɛ̃ u nɛɛ, \v 2 ɑ Isirelibɑ sɔ̃ɔwɔ ɑ nɛɛ, tɔn kurɔ ù n ɡurɑ suɑ mɑ u bii tɔn durɔ mɑrɑ, u ko n disi mɔwɑ sɔ̃ɔ nɔɔbɑ yiru nɡe sɑnɑm mɛ u yɑsɑ mɔ̀. \v 3 Sɔ̃ɔ nɔɔbɑ itɑse, kpɑ bu win bii wi bɑnɡo kuɑ. \v 4 Adɑmɑ kurɔ wi, u ko n wɑ̃ɑwɑ disi sɔɔ sɔ̃ɔ tɛnɑ kɑ itɑ kpɑm u sere dɛɛrɑ yɛm mɛ u yɑrin sɔ̃ mɑrubun sɑɑ. U ku rɑɑ sɑ̃ɑ yɑ̃nu ɡɑnu bɑbɑ, u ku rɑɑ mɑɑ dɑ Gusunɔn kuu bekuruɡirɔ sere tɔ̃ɔ te, tu kɑ turi. \p \v 5 Ǹ n mɑɑ tɔn kurɔn nɑ u mɑrɑ, u ko n wɑ̃ɑwɑ disi sɔɔ ɑlusumɑ yiru. Yɑ ko n sɑ̃ɑwɑ nɡe sɑnɑm mɛ u yɑsɑ mɔ̀. Yen biru u koo kowɑ sɔ̃ɔ wɑtɑ kɑ nɔɔbɑ tiɑ u sere dɛɛrɑ win yɛm mɛ mu yɑrin sɔ̃ mɑrubun sɑɑ. \p \v 6 Tɔn kurɔ wi u mɑrɑ, win dɛɛrɑsiɑbun sɑɑ yɑ̀ n turɑ, u koo kɑ yɑ̃ɑru wɔ̃ɔ tiɑɡiru nɑwɑ u kɑ yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡiru ko. Kpɑ u totobɛrɛru ǹ kun mɛ kpɑruko suɑ u kɑ win torɑrun yɑ̃kuru ko. \v 7 Yɑ̃ku kowowɑ u koo kɑ ye yɑ̃kuru ko. Kpɑ u nùn win torɑrun suuru kɑnɑ. Sɑɑ ye sɔɔrɑ u koo dɛɛrɑ win yɛm mɛ mu yɑrin sɔ̃. \p Woodɑ yeniwɑ nɛ, Yinni Gusunɔ nɑ wɛ̃ɛmɔ tɔn kurɔ wi u bii mɑrɑn sɔ̃. \p \v 8 Ù kun yɑ̃ɑru wɑ, u koo totobɛrɛnu yiru ǹ kun mɛ kpɑrukonu yiru kɑsu. Nin teuwɑ u koo kɑ yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡiru ko kpɑ u mɑɑ kɑ teu ɡeni torɑrun yɑ̃kuru ko. Yɑ̃ku kowowɑ u koo nùn yɑ̃ku te kuɑ. Sɑɑ ye sɔɔrɑ u koo dɛɛrɑ. \s1 Gɔnɑn bɑrɑrun woodɑ \c 13 \p \v 1 Yinni Gusunɔ u Mɔwisi kɑ Aroni sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, \v 2 ɡoo ù n mɔsiru mɔ wɑsi sɔɔ, ǹ kun mɛ debu, ǹ kun mɛ bɑu kpiku ɡe ɡɑ kɑ bɑrɑ disiɡiru weenɛ, bɑ koo kɑ yɛ̃ro dɑwɑ yɑ̃ku kowo Aronin mi ǹ kun mɛ win bibun turon mi. \v 3 Yɑ̃ku kowo wiyɑ u koo bɑrɑ te mɛɛri. Ù n deemɑ bɑu ɡe, ɡɑ sɑn kpikisu mɔ, mɑ ɡɑ wɔru mɔ, sɑɑ ye sɔɔrɑ u koo ɡere mɑ yɛ̃ro u bɑrɑ disiɡiru bɑrɔ. \v 4 Ù n mɑɑ bɑu kpiku ɡɑɡu mɔ mɑ ɡɑ ǹ wɔru mɔ, mɑ ɡen sɑnsu kun buriri, yɑ̃ku kowo u koo kɑ yɛ̃ro dɑwɑ diru ɡɑru sɔɔ u kɛnusi sɔ̃ɔ nɔɔbɑ yiru. \v 5 Sɔ̃ɔ nɔɔbɑ yiruse, yɑ̃ku kowo ù n wɑ bɑu ɡe, ɡɑ ǹ yɑbi, u koo mɑɑ nùn kɛnusiwɑ sɔ̃ɔ nɔɔbɑ yiru. \v 6 Sɔ̃ɔ nɔɔbɑ yiruse te, yɑ̃ku kowo u koo mɑɑ nùn yɑrɑwɑ u mɛɛri. Ù n deemɑ ɡɑ ǹ yɑbi bɑɑmɑ, u koo yɛ̃ro sɔ̃wɑ mɑ u dɛɛre, yɑ sɑ̃ɑwɑ debu, kpɑ u win yɑ̃nu teɑ u dɛɛrɑ. \v 7 Amɛn biru, debu ye, yɑ̀ n yɑbi ɡɔnɑ ye sɔɔ, yɛ̃ro u koo mɑɑ wurɑwɑ yɑ̃ku kowo u nùn mɛɛri. \v 8 Yɑ̃ku kowo wi, ù n nùn mɛɛrɑ mɑ u deemɑ yɑ yɑbi win ɡɔnɑ sɔɔ, u koo yɛ̃ro sɔ̃wɑ mɑ u ǹ dɛɛre, u bɑrɑ disiɡiru mɔwɑ. \p \v 9 Goo ù n bɑrɑ disiɡiru bɑrɔ, bɑ koo kɑ nùn dɑwɑ yɑ̃ku kowon mi. \v 10 Yɑ̃ku kowo wiyɑ u koo nùn mɛɛri. Ù n bɑu kpiku wɑ mi, mɑ bɑu ɡen sɑnsu buriri, mɑ ɡɔnɑ ye, yɑ boo kuɑ, \v 11 yɑ sɑ̃ɑwɑ bɑrɑ disiɡii te tɑ torumɔ yɛ̃ron ɡɔnɑ sɔɔ. Yɑ̃ku kowo u koo yɛ̃ro ɡɑrisiwɑ disiɡii. U ǹ mɑɑ nùn kɛnusimɔ. \v 12 Adɑmɑ yɑ̃ku kowo ù n mɔsi mɔsiminu wɑ nu yɑbi yɛ̃ron ɡɔnɑ kpuro sɔɔ, sɑɑ win wirun di sere kɑ nɑɑsɔ, \v 13 u koo yɛ̃ro ɡɑrisiwɑ u dɛɛre, domi win wɑsi kpuro yi bururɑ. \v 14 Adɑmɑ dɔmɑ te bɑ boo swɑ̃ɔ wɑ win wɑsi sɔɔ, bɑ koo nùn ɡɑrisiwɑ disiɡii. \v 15 Yɑ̃ku kowon tiiwɑ u koo nùn mɛɛri. Ù n deemɑ boo swɑ̃ɔ u wɑ̃ɑ mi, u koo nùn ɡɑrisiwɑ disiɡii, domi yɑ sɑ̃ɑwɑ bɑrɑ disiɡiru. \v 16 Adɑmɑ win wɑsi yi, yì n kɔsɑ, mɑ yi bururɑ kpuro, u koo mɑɑ dɑwɑ u yɑ̃ku kowo wɑ. \v 17 Yen biru, yɑ̃ku kowo u koo ye mɛɛriwɑ. Ù n wɑ yɑ bururɑ, sɑɑ ye sɔɔ, u koo yɛ̃ro ɡɑrisiwɑ u dɛɛre. \p \v 18 Goo ù n win bwisi kpɑkɑ sɔɔ \v 19 mɔsiru ɡɑru wɑ, mɑ u deemɑ tɑ buriri, ǹ kun mɛ tɑ sɔ̃ri, yɛ̃ro u koo dɑwɑ u tii sɔ̃ɔsi yɑ̃ku kowon mi. \v 20 Yɑ̃ku kowo wi, u koo nùn mɛɛriwɑ. Ù n deemɑ mɔsi te, tɑ wɔru mɔ, mɑ win wɑsin sɑnsu su bururɑ, sɑɑ ye sɔɔrɑ yɑ̃ku kowo u koo nùn ɡɑrisi disiɡii. Bɑrɑ disiɡirɑ tɑ yɑrimɔ sɑɑ bwisi kpɑkɑ yen min di. \v 21 Adɑmɑ yɑ̃ku kowo ù n wɑ mɑ sɑn kpikisu sɑri mɔsi ten wɔllɔ, yen biru mɔsi te, tɑ ǹ wɔru mɔ, mɑ tɑ buriri fiiko, u koo durɔ wi kɛnusiwɑ dirɔ sɔ̃ɔ nɔɔbɑ yiru. \v 22 Mɔsi te, tɑ̀ n ɡɔnɑ yɑbi, yɑ̃ku kowo u koo nùn ɡɑrisiwɑ disiɡii domi bɑrɑ disiɡirɑ tɑ nùn deemɑ. \v 23 Adɑmɑ mɔsi te, tɑ kun yɑbi, tɑ sɑ̃ɑwɑ bwisi kpɑkɑ. Sɑɑ ye sɔɔ, yɑ̃ku kowo u koo ɡere mɑ yɛ̃ro kun disi mɔ. \p \v 24 Goo ù n dɔ̃ɔ mwɑɑrɑ mɑ yen boo kpɑkɑ sɔɔ bɑu kpiku ɡɑ yɑrɑ, ǹ kun mɛ bɑu sɔ̃ɔ, yɑ̃ku kowo u koo yɛ̃ro mɛɛriwɑ. \v 25 Gen sɑnsu sù n kuɑ kpikisu mɑ wɔru ɡɑ sɔ̃ɔsire ɡɔnɑ ye sɔɔ, sɑɑ ye sɔɔ bɑrɑ disiɡirɑ tɑ sɔ̃ɔsirɑ mi. Yɑ̃ku kowo u koo nùn ɡɑrisiwɑ disiɡii. \v 26 Adɑmɑ yɑ̃ku kowo ù n wɑ mɑ sɑn kpikisu sɑri bɑu ɡe sɔɔ, ɡɑ ǹ mɑɑ wɔru mɔ, mɑ ɡɑ buriri fiiko, u koo yɛ̃ro kɛnusiwɑ dirɔ sɔ̃ɔ nɔɔbɑ yiru. \v 27 Sɔ̃ɔ nɔɔbɑ yiruse te, u koo nùn mɛɛri. Ù n wɑ bɑu ɡe, ɡɑ yɑbi win ɡɔnɑ sɔɔ, u koo nùn ɡɑrisiwɑ disiɡii. Tɑ sɑ̃ɑwɑ bɑrɑ disiɡiru. \v 28 Adɑmɑ bɑu ɡe, ɡɑ kun yɑbi, mɑ ɡɑ bururɑ fem fem, dɔ̃ɔ mwɑɑrɑ kpɑkɑ yerɑ. Sɑɑ ye sɔɔ, yɑ̃ku kowo u koo nùn ɡɑrisiwɑ u dɛɛre. \p \v 29 Tɔn durɔ ǹ kun mɛ tɔn kurɔ ù n bɑu ɡɑɡu mɔ win wirɔ, ǹ kun mɛ win tonkurorɔ, \v 30 yɑ̃ku kowo u koo ɡu mɛɛriwɑ. Gɑ̀ n wɔru mɔ mɑ ɡen sɑnsu su ǹ sinum mɔ, mɑ su swɛ̃rɑmɑ nɡe dɔm buuru, yɑ̃ku kowo u koo yɛ̃ro ɡɑrisiwɑ disiɡii. Yɑ sɑ̃ɑwɑ wii kpɑkɑ ye yɑ wɑ̃ɑ wirɔ, ǹ kun mɛ tonkurorɔ. \v 31 Yɑ̃ku kowo wi, ù n wɑ yɑ wɔru mɔ, mɑ sɑn wɔ̃kusu sɑri, u koo yɛ̃ro kɛnusiwɑ dirɔ sɔ̃ɔ nɔɔbɑ yiru. \v 32 Sɔ̃ɔ nɔɔbɑ yiruse te, u koo mɑɑ yɛ̃ro mɛɛriwɑ. Ù n deemɑ wii kpɑkɑ ye, yɑ ǹ yɑbi mɑ yɑ sɑnsu mɔ si su kɑ dɔm buuru weenɛ, mɑ su ǹ wɔru mɔ, \v 33 yɛ̃ro u koo win sɑnsu kɔniwɑ. Adɑmɑ u ǹ kpɑkɑ ye kɔnimɔ. Yen biruwɑ yɑ̃ku kowo u koo mɑɑ nùn kɛnusi dirɔ sɔ̃ɔ nɔɔbɑ yiru. \v 34 Sɔ̃ɔ nɔɔbɑ yiruse te, u koo ye mɛɛriwɑ. Wii kpɑkɑ ye, yɑ̀ kun yɑbi, mɑ yɑ ǹ tĩre yɑ ɡɔnɑ kere, yɑ̃ku kowo u koo nùn ɡɑrisiwɑ u dɛɛre. U koo win yɑ̃nu teɑ. Sɑɑ ye sɔɔ, u dɛɛrɑwɑ mi. \v 35 Adɑmɑ wii kpɑkɑ ye, yɑ̀ n dɑ̃kuru yɑbi, yɑ̃ku kowo u koo mɑɑ nùn mɛɛriwɑ. \v 36 Ù n wɑ yɑ yɑbi ɡɔnɑ ye sɔɔ, yɑ̃ku kowo u ǹ mɑɑ kɑsumɔ yɛ̃ro ù n sɑn dɔm buuru mɔ. U koo nùn ɡɑrisiwɑ disiɡii. \v 37 Wii kpɑkɑ ye, yɑ̀ kun yɑbi, mɑ yen sɑnsu tĩrɑ, yɛ̃ro u bɛkurɑwɑ mi. U ǹ mɑɑ disi mɔ. Yɑ̃ku kowowɑ u koo ɡere mɑ u dɛɛre. \p \v 38 Tɔn durɔ ɡoo ǹ kun mɛ tɔn kurɔ ɡoo ù n win ɡɔnɑ sɔɔ bɑu kpikisu wɑ, \v 39 yɑ̃ku kowowɑ u koo nùn mɛɛri. Ù n bɑusu ɡɑsu wɑ si su ǹ buriri sɑ̃ɑ sɑ̃ɑ, bɑu si, su ǹ sɛ̃. U koo yɛ̃ro ɡɑrisiwɑ u dɛɛre. \p \v 40 Goo ù kun seri mɔ wirɔ, wii kpɑrɑruɡiiwɑ bɑ koo yɛ̃ro ɡɑrisi. U dɛɛrewɑ mi. \v 41 Ǹ n wuswɑɑ ɡiɑn nɑ u ǹ seri mɔ, yɛ̃ro u sɑ̃ɑwɑ wii kpɑrɑruɡii. Kɑ mɛ, yɛ̃ro u dɛɛrewɑ. \v 42 Adɑmɑ wii kpɑrɑ te sɔɔ, bɑu ɡɑɡu ɡɑ̀ n sɔ̃ɔsirɑ ɡɑ sɔ̃ri, bɑrɑ disiɡirɑ tɑ torumɔ mi. \v 43 Yɑ̃ku kowowɑ u koo ɡu mɛɛri. Ù n deemɑ wii kpɑrɑ te, tɑ bɑu kpikisu mɔ su kɑ bɑrɑ disiɡiru weenɛ, wi u su mɔ mi, u bɑrɑ disiɡiru bɑrɔwɑ mi. U ǹ dɛɛre. \v 44 Yɑ̃ku kowo u koo nùn ɡɑrisiwɑ disiɡii win wii bɑu ɡen sɔ̃. \p \v 45 Wi u bɑrɑ disiɡiru mɔ kpuro, u koo yɑ̃nu dokewɑ ni nu ɡɛ̃ɛre, u ku furɔ doke, kpɑ u win wuswɑɑ wukiri kpɑ u n nɔɔɡiru sue u n mɔ̀, disiɡii, disiɡii. \v 46 U ko n sɑ̃ɑwɑ disiɡii sere win bɑrɑ disiɡii te, tu kɑ kpe. Yen sɔ̃nɑ u ko n wɑ̃ɑ yeru mɔ bee tiɑ u n kɑ tɔmbu dɛsire. \s1 Disi ɡɔmi yɑ̃nu sɔɔ \p \v 47-49 Bɑ̀ n disi ɡɔmi ɡɛɛ wɑ yi sɔ̃ri ǹ kun mɛ yi sɑ̃ɑ nɡe wuru biresu yɑ̃nu ɡɑnu sɔɔ, ni bɑ kuɑ kɑ yɑ̃ɑ sɑnsu ǹ kun mɛ kĩɑ si bɑ kuɑ kɑ wɛ̃ɛ dɑmɡii ǹ kun mɛ yɑɑ ɡɔnɑ, bɑu ɡe, yɑ̃ku kowo u koo ɡu mɛɛriwɑ. \v 50 Yɑ̃ku kowo wi, ù n yɑ̃ɑ ni mɛɛrɑ u koo nu yiwɑ sɔ̃ɔ nɔɔbɑ yiru. \v 51 Yen sɔ̃ɔ nɔɔbɑ yiruse te, u koo wure u mɑɑ yɑ̃ɑ ni mɛɛriwɑ. Ù n deemɑ disi ɡɔmi yi, yi yɑbi bɑɑmɑ, mɑ bɑ ǹ kpɛ̃ bu yi wĩɑ, sɑɑ ye sɔɔ, u koo nu ɡɑrisiwɑ yɑ̃ɑ disiɡinu. \v 52 Sɑɑ ye sɔɔrɑ yɑ̃ku kowo u koo yɑ̃ɑ ni dɔ̃ɔ mɛni. Bɑɑ bɑ̀ n nu kuɑ kɑ wɛ̃su ǹ kun mɛ kɑ wɛ̃ɛ dɑmɡii ǹ kun mɛ kɑ yɑ̃ɑ sɑnsun wɛ̃ɛ ǹ kun mɛ kɑ mɑm ɡɔnɑ, kɑ mɛ, bɑ koo ye kpuro dɔ̃ɔ mɛniwɑ. Domi bɑ ǹ kpɛ̃ bu disi ɡɔmi yi wĩɑ. Dɔ̃ɔwɑ u koo ye ɡo. \v 53 Adɑmɑ yɑ̃ku kowo ù n wɑ ɡɔmi yi, yi ǹ yɑbi yɑ̃ɑ ni sɔɔ, \v 54 u koo de bu nu teɑwɑ kpɑ bu mɑɑ nu diru kɛnusi sɔ̃ɔ nɔɔbɑ yiru. \v 55 Sɔ̃ɔ nɔɔbɑ yiruse te, u koo wure u mɑɑ nu mɛɛriwɑ. Ù n deemɑ disi ɡɔmi yi ǹ kɔsɑ, yi ǹ mɑɑ yɑbi, bɑ koo yɑ̃ɑ ni ɡɑrisiwɑ disiɡinu kpɑ bu nu dɔ̃ɔ doke. Domi disi ɡɔmi yi, yi nu di biruɔ ǹ kun mɛ wuswɑɑɔ. \v 56 Adɑmɑ yɑ̃ku kowo ù n deemɑ disi ɡɔmi yi, yi bururɑ, u koo ye wɔkɑwɑ yɑ̃ɑ nin min di. \v 57 Yen biru yì n mɑɑ wurɑmɑ yɑ̃ɑ ni sɔɔ, yi ko n sɑ̃ɑwɑ disi ɡɔmi. Bɑ koo yɑ̃ɑ ni dɔ̃ɔ mɛniwɑ. \p \v 58 Bɑ̀ n yɑ̃nu ɡɑnu teɑ ni nu disi ɡɔmi kpiɑ, mɑ disi ɡɔmi yi, yi wĩɑrɑ, bɑ koo wure bu mɑɑ nu teɑwɑ bu sere nu ɡɑrisi nu dɛɛre. \p \v 59 Yeniwɑ yɑ sɑ̃ɑ disi ɡɔmin woodɑ yi yi rɑ kpi yɑ̃nu sɔɔ ye bɑ kuɑ kɑ wɛ̃su ǹ kun mɛ kɑ wɛ̃ɛ dɑmɡii ǹ kun mɛ kɑ ɡɔnɑ. Woodɑ yerɑ yɑ koo sɔ̃ɔsi yɑ̃ɑ ni nu dɛɛre kɑ ni nu kun dɛɛre. \s1 Wi u rɑɑ bɑrɑ disiɡiru mɔn dɛɛrɑsiɑbu \c 14 \p \v 1 Yinni Gusunɔ u Mɔwisi sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, \v 2 wee nɡe mɛ bɑ koo kɑ tɔnu dɛɛrɑsiɑ wi u rɑɑ bɑrɑ disiɡiru mɔ. Bɑ koo kɑ nùn dɑwɑ yɑ̃ku kowon mi, \v 3 kpɑ yɑ̃ku kowo u kɑ nùn yɑri sɑnsɑnin di u nùn mɛɛri. Ù n deemɑ u bɛkurɑ, \v 4 yɑ̃ku kowo u koo nùn sɔ̃wɑ ye bɑ koo kɑ nùn dɛɛrɑsiɑ. U koo ɡunɔminu yiru suɑ ni bɑ rɑ kɑ yɑ̃kuru ko kɑ sere dɑ̃ɑ ye bɑ mɔ̀ sɛduru kɑ wɛ̃ɛ wunɔmɡii kɑ dɑ̃ɑ kiku ɡɑɡun kɑ̃ɑsɑ ɡe bɑ mɔ̀ isɔpu. \v 5 Yɑ̃ku kowo u koo de bu ɡunɔ ɡen teu sɑkɑwɑ wekeru sɔɔ te bɑ kuɑ kɑ sɔndu te tɑ nim ɡem mɔ. \v 6 Yen biru u koo ɡunɔ ɡe ɡɑ wɑsi mi, kɑ sɛdurun dɑ̃ɑ ye, kɑ wɛ̃ɛ wunɔmɡii yi, kɑ isɔpun kɑ̃ɑsɑ ye dokewɑ yɛm mɛ sɔɔ, mɛ bɑ wisi nim sɔɔ mi. \v 7 U koo ye yɛ̃kɑwɑ nɔn nɔɔbɑ yiru wi bɑ koo dɛɛrɑsiɑn wɔllɔ. Yen biru u koo nùn ɡɑrisiwɑ u dɛɛre kpɑ u ɡunɔ ɡe yɔ̃su ɡu doonɑ. \v 8 Wi u koo tii dɛɛrɑsiɑ, u koo win yɑ̃nu teɑwɑ kpɑ u win sɑnsu kɔni, kpɑ u wobure nim sɔɔ. Sɑɑ ye sɔɔrɑ bɑ koo nùn ɡɑrisi u dɛɛre. Yen biru, u koo kpĩ u wurɑmɑ sɑnsɑniɔ. Adɑmɑ u koo kowɑ sɔ̃ɔ nɔɔbɑ yiru tɔɔwɔ u kun due win kuu bekuruɡirɔ. \v 9 Sɔ̃ɔ nɔɔbɑ yiruse te, u koo win sɑnsu kɔniwɑ kɑ win seri kɑ win toburu kɑ win nɔni burosu. Ye yɑ sɑ̃ɑ sɑnsu kpuro ɡesi, u koo kɔniwɑ. U koo mɑɑ win yɑ̃nu teɑwɑ kpɑ u wobure u dɛɛrɑ. \p \v 10 Sɔ̃ɔ nɔɔbɑ itɑse, u koo yɑ̃ɑnu yiru suɑ ni nu ǹ ɑlebu mɔ kɑ yɑ̃ɑ nii teeru wɔ̃ɔ tiɑɡiru kɑ som kilo nɔɔbɑ nnɛ mɛ bɑ burinɑ kɑ ɡum kɑ sere mɑɑ ɡum litirin bɔnu. \v 11 Yɑ̃ku kowo wi u koo tɔnu wi dɛɛrɑsiɑ u koo nùn tusiɑ Yinni Gusunɔn wuswɑɑɔ kuu ten kɔnnɔwɔ kɑ mɑɑ win yɑ̃ku dĩɑnu. \v 12 Yɑ̃ku kowo u koo yɑ̃ɑ nin teeru suɑwɑ kpɑ u kɑ tu yɑ̃kuru ko te bɑ rɑ kɑ torɑru sɔmɛ kɑ sere ɡum litirin bɔnu ye, kpɑ u ye kpuro sɔ̃ɔsi beri berikɑ Yinni Gusunɔn wuswɑɑɔ. \v 13 Kpɑ u tu sɑkɑ yɑm dɛɛrɑm mi, mi bɑ rɑ torɑrun yɑ̃kuru kɑ yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡirun yɑɑ sɑke. Domi torɑrun yɑ̃ku yɑɑ kɑ ye bɑ rɑ kɑ torɑnu sɔmɛɡiɑ yɑ sɑ̃ɑwɑ dĩɑ dɛɛrɑnu ni nu koo ko yɑ̃ku kowoɡinu. \v 14 Yɑ̃ku kowo u koo torɑrun yɑ̃ku yɑɑ yen yɛm suɑ u tɛɛni wi u dɛɛrɑsiɑmɔn soo nɔm ɡeuɡuuɔ kɑ win nɔm ɡeun niki biɑ bɑkɑɔ kɑ sere win nɔɔ nɔm ɡeuɡuun niki biɑ bɑkɑɔ. \v 15 Yɑ̃ku kowo u koo mɑɑ ɡum litirin bɔnu ye wisiwɑ win nɔm dwɑrun nɔm wɔɔrɔ. \v 16 Kpɑ u kɑ win nɔm ɡeun niki biɑ ɡum mɛ dɛkɑ u mu yɛ̃kɑ nɔn nɔɔbɑ yiru Yinni Gusunɔn wuswɑɑɔ. \v 17 Yen biru, kpɑ u ɡum mɛ mu tie tɛɛni wi u dɛɛrɑsiɑmɔn soo nɔm ɡeuɡuuɔ kɑ mɑɑ win nɔm ɡeun niki biɑ bɑkɑɔ kɑ win nɔɔ nɔm ɡeuɡuun niki biɑ bɑkɑɔ. U koo mu tɛɛniwɑ mi u rɑɑ yɛm mɛ doke. \v 18 Kpɑ u mɑɑ mɛ mu tie win nɔmɑ sɔɔ doke yɛ̃ron wiru wɔllɔ kpɑ u nùn dɛɛrɑsiɑbun wororu koosi Yinni Gusunɔn wuswɑɑɔ. \v 19 Kpɑ u nùn torɑrun yɑ̃kuru kuɑ. Nɡe mɛyɑ u koo kɑ nùn dɛɛrɑsiɑ. Yen biruwɑ u koo yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡirun yɑɑ ɡo. \v 20 Kpɑ u ye dɔ̃ɔ doke yɑ̃ku yerɔ kɑ kɛ̃nu. Nɡe mɛyɑ u koo kɑ yɛ̃ro torɑrun yɑ̃kuru kuɑ kpɑ u dɛɛrɑ. \s1 Bwɛ̃ɛbwɛ̃ɛ wi u rɑɑ bɑrɑ disiɡiru mɔn dɛɛrɑsiɑbu \p \v 21 Wi u bɑrɑ disiɡiru mɔ mɑ u ǹ dɑm mɔ u kɑ yɑ̃ku yɑɑ sɑberu wɑ, yɑ̃ɑ teerɑ u koo kɑsu u kɑ yɑ̃kuru ko te tɑ sɑ̃ɑ torɑrun sɔmbuɡiru. Yɑ̃ku kowo u koo kɑ tu suuru kɑnɑbun wororu ko Yinni Gusunɔn wuswɑɑɔ. Yen biru durɔ wi, u koo som kilo itɑ wɛ̃ mɛ bɑ burɑ kɑ ɡum kɑ sere mɑɑ ɡum litirin bɔnu. \v 22 U koo mɑɑ kɑ kpɑrukonu yiru nɑ ǹ kun mɛ totobɛrɛnu yiru nɡe mɛ win wɑɑrɑ nɛ. Bɑ koo ɡen teu ɡo win torɑrun suurun sɔ̃. Kpɑ bu mɑɑ kɑ teu ɡe ɡɑ tie yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡiru ko. \v 23 Win dɛɛrɑsiɑbun sɔ̃ɔ itɑserɑ u koo kɑ ye kpuro yɑ̃ku kowo nɑɑwɑ sɑ̃ɑ yerun kɔnnɔwɔ Yinni Gusunɔn wuswɑɑɔ. \v 24 Yɑ̃ku kowo wi, u koo yɑ̃ɑ te mwɑ kɑ ɡum litirin bɔnu ye, kpɑ u ye kpuro sɔ̃ɔsi beri berikɑ Yinni Gusunɔn wuswɑɑɔ. \v 25 Yen biru u koo yɑ̃ɑ te sɑkɑ kpɑ u ten yɛm suɑ u tɛɛni wi u rɑɑ bɑrɑ disiɡiru mɔn soo nɔm ɡeuɡuuɔ kɑ win nɔm ɡeun niki biɑ bɑkɑɔ kɑ sere mɑɑ win nɔɔ nɔm ɡeuɡuun niki biɑ bɑkɑɔ. \v 26 Yen biru yɑ̃ku kowo wi, u koo ɡum mɛ wie win nɔm dwɑrun nɔm wɔɔrɔ. \v 27 Kpɑ u kɑ win nɔm ɡeun niki biɑ ɡum mɛ dɛkɑ u yɛ̃kɑ nɔn nɔɔbɑ yiru Yinni Gusunɔn wuswɑɑɔ. \v 28 U koo mɑɑ ɡum mɛ tɛɛni wi u rɑɑ bɑrɑ disiɡiru mɔn soo nɔm ɡeuɡuuɔ kɑ nɔm ɡeun niki biɑ bɑkɑɔ kɑ sere win nɔɔ nɔm ɡeuɡuun niki biɑ bɑkɑɔ. U koo mu dokewɑ mi u rɑɑ ɡesi yɛm tɛɛni. \v 29 Yen biru ɡum mɛ mu tie win nɔmɑɔ, u koo mu wisiwɑ wi u rɑɑ bɑrɑ disiɡiru mɔn wirɔ u sere nùn dɛɛrɑsiɑbun wororu kuɑ Yinni Gusunɔn wuswɑɑɔ. \v 30 Yen biru, u koo ɡunɔ ɡen teu ɡo, ɡèn bweseru u wɑ. \v 31 Bɑ koo kɑ ɡen teu torɑrun suurun yɑ̃kuru ko. Teu mɑɑ yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡiru kɑ som mɛ, kɑ ɡum mɛ. Kpɑ yɑ̃ku kowo wi, u wi u rɑɑ bɑrɑ disiɡiru mɔ dɛɛrɑsiɑbun wororu kuɑ Yinni Gusunɔn wuswɑɑɔ. \p \v 32 Woodɑ yeniwɑ wi u bɑrɑ disiɡiru mɔ mɑ u ǹ dɑm mɔ u koo swĩi u kɑ dɛɛrɑsiɑbun yɑ̃kuru ko. \s1 Disi ɡɔmi dirun ɡɑni sɔɔ \p \v 33 Yinni Gusunɔ u Mɔwisi kɑ Aroni sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, \v 34 sɑnɑm mɛ i ko i du Kɑnɑnin temɔ mɛ kon bɛɛ wɛ̃, nɑ̀ n derɑ disi ɡɔmi yi kpiɑ diru ɡɑru sɔɔ tè sɔɔ i wɑ̃ɑ, \v 35 wi u dii te mɔ, u koo dɑwɑ u yɑ̃ku kowo sɔ̃ u nɛɛ, wee u ɡɑ̃ɑnu wɑɑmɔ win dirɔ nɡe disi ɡɔmi. \v 36 Yɑ̃ku kowo wi, u sere du u kɑ dii te mɛɛri, u koo dewɑ bu ten yɑ̃nu kpuro yɑrɑ kpɑ yɑ̃ɑ nin tii nu ku rɑɑ disi duurɑ. Yen biru u koo du kpɑ u disi ɡɔmi yi mɛɛri. \v 37 Ù n deemɑ ɡɔmi yi sɑ̃ɑ nɡe wuru bekusu, ǹ kun mɛ yi sɔ̃ri, kpɑ yi n sɑ̃ɑ nɡe wɔru ɡɑnɑ ye sɔɔ, \v 38 u koo yɑriwɑ kpɑ u dii te kɛnɛ sɔ̃ɔ nɔɔbɑ yiru. \v 39 Sɔ̃ɔ nɔɔbɑ yiruse, yɑ̃ku kowo u koo wurɑ diru mi. Ù n deemɑ disi ɡɔmi yi yɑbi dii ten ɡɑni sɔɔ, \v 40 u koo de bu dii ten kpenu wɔɔriwɑ nìn mi disi ɡɔmi yi, yi kpiɑ bu kɑ nu yɑri wuun di bu kɔ̃ mi n kun dɛɛre. \v 41 U koo dewɑ bu dii ten sɔɔwɔ kpuro kɛrɑ kpɑ bu yɑnim mɛ bɑ kɛrɑ mi yɑri wuun biruɔ mi n kun dɛɛre. \v 42 Yen biru kpɑ bu kpee kpɑɑnu kɔsire ko. Kpɑ bu wure bu dii te tɑ̃wɑ. \p \v 43 Amɛn biru, disi ɡɔmi yi, yì n mɑɑ wurɑmɑ dii te sɔɔ, \v 44 yɑ̃ku kowo u koo mɑɑ sewɑ u dɑ u tu mɛɛri. Ù n deemɑ disi ɡɔmi yi, yi mɑɑ kpiɑ dii ten ɡɑni sɔɔ, sɑɑ ye sɔɔ, n ǹ mɑɑ koorɔ bu yi wĩɑ min di. Dii te, tɑ disi duurɑwɑ mi. \v 45 Bɑ koo tu surɑwɑ kpɑ bu ten kpenu kɑ dɑ̃ɑ kɑ tem ɡurɑ bu kɑ dɑ wuun biruɔ mi n kun dɛɛre. \p \v 46 Wi u duɑ diru mi sɑnɑm mɛ bɑ tu kɛnusi, u disi duurɑwɑ mi sere kɑ yokɑɔ. \v 47 Wi u kpunɑ mi, ǹ kun mɛ u ɡɑ̃ɑnu di mi, u koo win yɑ̃nu teɑwɑ. \p \v 48 Sɑnɑm mɛ bɑ dii te sɔnwɑ bɑ kpɑ, yɑ̃ku kowo ù n wurɑ u kɑ tu mɛɛri, mɑ u deemɑ disi ɡɔmi yi sɑri, u koo dii te ɡɑrisiwɑ tɑ dɛɛre. Domi disi ɡɔmi yi, yi doonɑ. \p \v 49 Bu kɑ dii ten dɛɛrɑsiɑbun woronu ko, bɑ koo ɡunɔsu yiru kɑsuwɑ kɑ dɑ̃ɑ ye bɑ mɔ̀ sɛduru kɑ kiku ɡe bɑ mɔ̀ isɔpu kɑ wɛ̃ɛ wunɔmɡii. \v 50 U koo ɡunɔ ɡen teu sɑkɑwɑ wekeru sɔɔ te bɑ kuɑ kɑ sɔndu tɑ nim ɡem mɔ. \v 51 Yen biru, u koo ɡe ɡɑ wɑsi suɑ kɑ sɛduru ye, kɑ isɔpu ye, kɑ wɛ̃ɛ wunɔmɡii yi, kpɑ u ye kpuro doke ɡunɔ ɡe bɑ sɑkɑn yɛm mɛ sɔɔ, mɛ bɑ wisi nim sɔɔ mi, kpɑ u mu yɛ̃kɑ nɔn nɔɔbɑ yiru dii te sɔɔ. \v 52 U koo kɑ ɡunɔ ɡen yɛm mɛ bɑ wisi nim sɔɔ mi, disi wɔkɑ kɑ ɡunɔ ɡe ɡɑ wɑsi kɑ sɛduru ye, kɑ isɔpu kɑ wɛ̃ɛ wunɔmɡii yi. \v 53 Kpɑ u ɡunɔ ɡe ɡɑ wɑsi yɔ̃su ɡu doonɑ yɑkɑsɔ. Sɑɑ ye sɔɔrɑ u koo dii te dɛɛrɑsiɑbun wororu koosi kpɑ tu dɛɛrɑ. \p \v 54 Woodɑ yenibɑrɑ bɑ ko n dɑ swĩi bɑrɑ disiɡiru kɑ wii kpɑkin sɔ̃ \v 55-56 kɑ mɔsiru kɑ debu kɑ disi ɡɔmi yi yi rɑ kpi yɑ̃nu sɔɔ kɑ diɑ sɔɔ. \v 57 Woodɑ yerɑ yɑ koo sɔ̃ɔsi ɡɑ̃ɑ ni nu dɛɛre kɑ ni nu kun dɛɛre. \s1 Tɔn durɔrun disi \c 15 \p \v 1 Yinni Gusunɔ u Mɔwisi kɑ Aroni sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, \v 2 i Isirelibɑ sɔ̃ɔwɔ i nɛɛ, ben ɡoo ù n kentu kpikɑ mɔ, u kuɑwɑ mi disiɡii. \v 3 Yɑ rɑ wĩ? Yɑ ku rɑ wĩ? Kɑ mɛ, u kuɑwɑ mi disiɡii. \v 4 Kpin yee tè sɔɔ u kpunɑ kpuro, tɑ disi duurɑwɑ mi, kɑ sere mɑɑ ɡɑ̃ɑ ni u sinɑri kpuro. \v 5 Wi u mɑɑ kpin yee te bɑbɑ kpuro u koo win yɑ̃nu teɑwɑ kpɑ u wobure kɑ nim. Adɑmɑ kɑ mɛ, yɛ̃ro u ko n disi mɔwɑ sere kɑ yokɑɔ. \v 6 Wi u mɑɑ sinɑ mi bɑrɔ wi, u sinɑ, u koo win yɑ̃nu teɑwɑ kpɑ u wobure kɑ nim. Adɑmɑ kɑ mɛ, u ko n sɑ̃ɑwɑ disiɡii sere kɑ yokɑɔ. \v 7 Wi u bɑrɔ wi bɑbɑ, u koo win yɑ̃nu teɑwɑ kpɑ u wobure kɑ nim. Adɑmɑ kɑ mɛ, u ko n sɑ̃ɑwɑ disiɡii sere kɑ yokɑɔ. \v 8 Bɑrɔ wi, ù n ɡoo yɑ̃ɑtɑm sie, yɛ̃ro u koo win yɑ̃nu teɑwɑ kpɑ u wobure. Adɑmɑ kɑ mɛ, u ko n sɑ̃ɑwɑ disiɡii sere kɑ yokɑɔ. \v 9 Gɑ̃ɑ ni bɑrɔ wi, u sɔni kpuro, nu kuɑwɑ mi disiɡinu. \v 10 Gɑ̃ɑ ni u sɑkusi kpuro, wi u nu bɑbɑ yɛ̃ro u kuɑwɑ mi disiɡii sere kɑ yokɑɔ. Wi u mɑɑ nu sɔɔwɑ yɛ̃ro u koo win yɑ̃nu teɑwɑ kpɑ u wobure. Adɑmɑ kɑ mɛ, u ko n disi mɔwɑ sere kɑ yokɑɔ. \v 11 Wi u derɑ bɑrɔ wi, u nùn bɑbɑ, mɑ u ǹ niɛ, u koo win yɑ̃nu teɑwɑ kpɑ u wobure. Adɑmɑ kɑ mɛ, yɛ̃ro u ko n disi mɔwɑ sere kɑ yokɑɔ. \v 12 Bɑrɔ wi, ù n dendi yɑ̃nu bɑbɑ ni bɑ kuɑ kɑ sɔndu bɑ koo nu kɔsukuwɑ. Nù n mɑɑ sɑ̃ɑn nɑ ni bɑ kuɑ kɑ dɑ̃ɑ, bɑ koo nu teɑwɑ. \p \v 13 Sɑnɑm mɛ kentu ye, yɑ wĩibu yɔ̃rɑ, u koo kowɑ sɔ̃ɔ nɔɔbɑ yiru u sere dɛɛrɑ. U koo win yɑ̃nu teɑ kpɑ u wobure kɑ nim. Sɑɑ ye sɔɔ, u dɛɛrɑwɑ mi. \v 14 Sɔ̃ɔ nɔɔbɑ itɑse u koo kpɑrukonu yiru ǹ kun mɛ totobɛrɛnu yiru suɑ u kɑ dɑ Gusunɔn kurun kɔnnɔwɔ kpɑ u nu yɑ̃ku kowo wɛ̃. \v 15 Yɑ̃ku kowo u koo nin teu ɡowɑ torɑrun sɔ̃. Kpɑ u kɑ teu ɡeni yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡiru ko kpɑ u nùn dɛɛrɑsiɑbun wororu koosi Yinni Gusunɔn wuswɑɑɔ kpɑ u dɛɛrɑ. \p \v 16 Goon sen nim mù n yɑri, u koo woburewɑ. Adɑmɑ kɑ mɛ, u ko n disi mɔwɑ sere kɑ yokɑɔ. \v 17 Mù n yɑ̃nu ɡɑnu tɑ̃re, ǹ kun mɛ ɡɔnɑ ye bɑ rɑ wukiri, bɑ koo ye teɑwɑ kɑ nim. Adɑmɑ kɑ mɛ, yɑ ko n disi mɔwɑ sere kɑ yokɑɔ. \p \v 18 Kurɔ kɑ durɔ bɑ̀ n mɛnnɑ, be kpuro bɑ koo woburewɑ kɑ nim. Adɑmɑ kɑ mɛ, bɑ koo bu ɡɑrisiwɑ disiɡibu sere kɑ yokɑɔ. \s1 Tɔn kurɔrun disi \p \v 19 Tɔn kurɔ ù n yɑsɑ mɔ̀, bɑ koo nùn ɡɑrisiwɑ disiɡii sɔ̃ɔ nɔɔbɑ yiru. Wi u nùn bɑbɑ kpuro u kuɑwɑ mi disiɡii sere kɑ yokɑɔ. \v 20 Kpin yee tè sɔɔ u kpunɑ kpuro, tɑ kuɑwɑ mi disiɡiru. Ye u mɑɑ sinɑri kpuro yɑ kuɑwɑ mi disiɡiɑ. \v 21 Wi u mɑɑ kurɔ win kpin yeru bɑbɑ, u koo win yɑ̃nu teɑwɑ kpɑ u wobure. Adɑmɑ kɑ mɛ, u ko n sɑ̃ɑwɑ disiɡii sere kɑ yokɑɔ. \v 22 Goo ù n bɑbɑ ye kurɔ wi, u sinɑri, yɛ̃ro u koo win yɑ̃nu teɑwɑ kpɑ u wobure. Adɑmɑ kɑ mɛ, u ko n disi mɔwɑ sere kɑ yokɑɔ. \v 23 Gɑ̃ɑ ni nu wɑ̃ɑ win kpin yee ten wɔllɔ ǹ kun mɛ ye u sinɑrin wɔllɔ, wi u yen ɡɑɑ bɑbɑ, u kuɑwɑ mi disiɡii sere kɑ yokɑɔ. \v 24 Tɔn durɔ ɡoo ù n kɑ nùn mɛnnɑ, mɑ win yɛm mu nùn tɑ̃re, durɔ wi, u kuɑwɑ mi disiɡii sere sɔ̃ɔ nɔɔbɑ yiru. Kpin yee tè sɔɔ u ɡesi kpunɑ tɑ mɑɑ disi duurɑwɑ mi. \p \v 25 Tɔn kurɔ wi u yɛm wĩimɔ, win yɑsɑn sɑɑ bɑɑsi, ǹ kun mɛ, mu wĩimɔ mu win yɑsɑn sɑɑ kerɑ, bɑ koo nùn ɡɑrisiwɑ disiɡii yɛm wĩi bin sɑɑ kpuro sɔɔ nɡe win yɑsɑn sɑɑ. \v 26 Kpin yee tè sɔɔ u kpunɑ kpuro kɑ ye u sinɑri kpuro, yɑ kuɑwɑ mi disiɡiɑ nɡe sɑnɑm mɛ u win yɑsɑ mɔ̀. \v 27 Wi u kpin yee te bɑbɑ, ǹ kun mɛ sin yee te, u koo win yɑ̃nu teɑwɑ kpɑ u wobure. Adɑmɑ kɑ mɛ, u kuɑwɑ mi disiɡii sere kɑ yokɑɔ. \p \v 28 Sɑnɑm mɛ yɛm mɛ, mu yɔ̃rɑ u koo kowɑ sɔ̃ɔ nɔɔbɑ yiru bu sere nùn ɡɑrisi wi u dɛɛre. \v 29 Yen sɔ̃ɔ nɔɔbɑ itɑse sɔɔrɑ u koo kpɑrukonu yiru ǹ kun mɛ totobɛrɛnu yiru kɑsu kpɑ u kɑ yɑ̃ku kowo dɑɑwɑ Gusunɔn kuu ten kɔnnɔwɔ. \v 30 Kpɑ yɑ̃ku kowo u nin teu suɑ u kɑ torɑrun suurun yɑ̃kuru ko kpɑ u mɑɑ teu ɡeni suɑ u kɑ yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡiru ko. Yen biruwɑ u koo kurɔ wi dɛɛrɑsiɑbun wororu koosi Yinni Gusunɔn wuswɑɑɔ kpɑ u dɛɛrɑ. \p \v 31 Yinni Gusunɔ u kpɑm Mɔwisi kɑ Aroni sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, i Isirelibɑ sɔ̃ɔwɔ i nɛɛ, bu de bu kɑ nɛn kuu te tɑ wɑ̃ɑ ben suunu sɔɔ tondɑ sɑnɑm mɛ bɑ disi mɔ kpɑ bu ku rɑɑ ɡbi. \p \v 32 Woodɑ yeni yɑ wɑ̃ɑwɑ kentuɡibun sɔ̃ kɑ wìn sen nim mu yɑri \v 33 kɑ tɔn kurɔ wi u yɑsɑ mɔ̀ kɑ tɔn durɔ wi u yɛm wĩimɔ win tɔn durɔrun di kɑ tɔn kurɔ wi yɛm wĩimɔ win tɔn kurɔrun di kɑ mɑɑ tɔn durɔ wi u kɑ tɔn kurɔ disiɡii kpunɑ. \s1 Wɔ̃ɔ kɑ wɔ̃ɔn yɑ̃ku te bɑ rɑ ko Isirelibɑ kpuron torɑnun sɔ̃ \c 16 \p \v 1 Aronin bii be bɑ ɡu Yinni Gusunɔn kurɔ yèn sɔ̃ bɑ kɑ turɑre tukɑ dɑ mi, ben ɡɔɔn biruwɑ Yinni Gusunɔ u Mɔwisi sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, \v 2 ɑ wunɛn mɔɔ Aroni sɔ̃ɔwɔ ɑ nɛɛ, u kun dɑ du kiri kiri kuu ten dii te tɑ dɛɛre ɡem ɡem sɔɔ mi woodɑn kpɑkororɑ wɑ̃ɑ kɑ ten wukiritiɑ kpɑ u ku rɑɑ ɡbin sɔ̃. Domi kpɑkoro ten wukiritiɑn wɔllɔwɑ kon tii sɔ̃ɔsi ɡuru wii wuroru sɔɔ. \p \v 3 Dɔmɑ te u duɔ mi, u koo kɛtɛ kinɛ kpɛndu kɑsuwɑ u kɑ win torɑrun yɑ̃kuru ko. Kpɑ u mɑɑ yɑ̃ɑ kinɛru kɑsu u kɑ yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡiru ko. \v 4 Yen biru u koo win tɑko doke kpɑ u sokoto kpiribu doke kɑ sɛ̃kɑtiɑ. Ye kpuro yɑ ko n sɑ̃ɑwɑ ye bɑ kuɑ kɑ wɛ̃ɛ dɑmɡii kpɑ u dɑwɑni bɔke. U koo woburewɑ u sere yɑ̃ɑ ni kpuro doke. \v 5 Isirelibɑ bɑ koo mɑɑ boo kinɛnu yiru wɛ̃ u kɑ ben torɑnun yɑ̃kunu ko kpɑ bu nùn yɑ̃ɑ kinɛru wɛ̃ u kɑ yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡiru ko. \p \v 6 Ù n koo yɑ̃kuru tore, u koo ɡinɑ win tii kɑ win yɛnuɡibun torɑnun yɑ̃kuru kowɑ kɑ kɛtɛ kinɛ te. \v 7 Yen biru kpɑ u boo kinɛnu yiru ye suɑ u kɑ dɑ Yinni Gusunɔn wuswɑɑɔ kuu ten kɔnnɔwɔ. \v 8 Kpɑ u nu tubu tubu koosi u kɑ wɑ ɡe ɡɑ sɑ̃ɑ Yinni Gusunɔɡuu kɑ ɡe bɑ koo yɔ̃su ɡbɑburɔ. \v 9 Boo ɡe ɡɑ sɑ̃ɑ Yinni Gusunɔɡuu, ɡerɑ u koo kɑ torɑrun yɑ̃kuru ko. \v 10 Ge bɑ koo mɑɑ yɔ̃su ɡbɑburɔ, ɡerɑ bɑ koo kɑ torɑrun suurun wororu ko. Wɑsirɑ bɑ koo kɑ ɡu nɑ Yinni Gusunɔn wuswɑɑɔ bu sere ɡu yɔ̃su ɡu doonɑ ɡbɑburɔ. \p \v 11 Aroni u koo ɡinɑ ɡbiwɑ u win tiin kɛtɛ kinɛ te ɡo win torɑnun sɔ̃ kɑ sere mɑɑ win yɛnuɡibuɡinun sɔ̃. \v 12 Kpɑ u dɔ̃ɔ ɡɛ̃ɛ ɡurɑ sɑɑ yɑ̃ku yerun di yi bɑ yibie dɔ̃ɔ ɡurɑtii sɔɔ kpɑ u turɑre buuru sɔkɑ nɔm kurenu yiru kpɑ u kɑ ye kpuro du dii te tɑ dɛɛre ɡem ɡem sɔɔ. \v 13 U koo turɑre ye doke dɔ̃ɔ ɡɛ̃ɛ yi sɔɔ Yinni Gusunɔn wuswɑɑɔ kpɑ yen wiisu su woodɑn kpɑkoro ten wukiritiɑ wukiri kpɑ u ku rɑɑ kɑ ɡbin sɔ̃. \v 14 Yen biru kpɑ u kɛtɛ yen yɛm suɑ u dɛkɑ kɑ win niki biɑ kpɑ u mu yɛ̃kɑ kpɑkoro ten wukiritiɑ sɔɔ sɔ̃ɔ yɑri yeru ɡiɑ. Kpɑ u mɑɑ ko mɛ kpɑkoro ten wuswɑɑɔ nɔn nɔɔbɑ yiru. \v 15 Yen biruwɑ u koo mɑɑ boo ɡe ɡɑ sɑ̃ɑ Yinni Gusunɔɡuu mi ɡo Isirelibɑ kpuron torɑnun sɔ̃ kpɑ u ɡen yɛm suɑ u kɑ dɑ dii te tɑ dɛɛre ɡem ɡem sɔɔ kpɑ u mu yɛ̃kɑ woodɑn kpɑkoro ten wukiritiɑ wɔllɔ kɑ mɑɑ ten wuswɑɑɔ nɡe mɛ u kuɑ kɑ kɛtɛ yen yɛm. \v 16 Kpɑ u dii te tɑ dɛɛre ɡem ɡem dɛɛrɑsiɑbun wororu koosi u kɑ ten disi wɔkɑ yi tɑ duurɑ Isirelibɑn torɑnu kɑ ben mɛm nɔɔbu sɑrirun sɔ̃. Nɡe mɛyɑ u koo ko u kɑ dii dɛɛrɑ ten disi wɔkɑ, domi tɑ wɑ̃ɑ disiɡibun suunu sɔɔ. \v 17 Goo kun ko n wɑ̃ɑ dii ten sɔɔwɔ sɑnɑm mɛ Aroni u koo du mi, u kɑ torɑnun yɑ̃kuru ko sere u dɑ u kɑ yɑrimɑ. U koo win tii kɑ win yɛnuɡibun torɑnun yɑ̃kuru ko. Yen biru kpɑ u mɑɑ Isirelibɑ kpuroɡiru ko. \v 18 Ù n yɑriɔ, u koo dɑwɑ yɑ̃ku yerɔ kpɑ u tu dɛɛrɑsiɑbun wororu koosi. Yen biru kpɑ u kɛtɛ ye, kɑ boo ɡen yɛm suɑ u tɛɛni yɑ̃ku yerun kɑ̃ɑnu nnɛ yen bɑɑyere sɔɔ. \v 19 U koo yɛm mɛ dɛkɑwɑ kɑ win niki biɑ u yɛ̃kɑ nɔn nɔɔbɑ yiru yɑ̃ku yee ten wɔllɔ. Nɡe mɛyɑ u koo kɑ tu dɛɛrɑsiɑ Isirelibɑn torɑnun di kpɑ u tu yi nɛnɛm Yinni Gusunɔn sɔ̃. \p \v 20 Sɑnɑm mɛ u dii te tɑ dɛɛre ɡem ɡem dɛɛrɑsiɑ u kpɑ, kɑ dii dɛɛrɑ te, kɑ yɑ̃ku yeru, u koo de bu kɑ boo ɡe ɡɑ wɑsi mi nɑwɑ. \v 21 Aroni u koo win nɔmɑ kpuro sɔndiwɑ boo ɡen wiru wɔllɔ kpɑ u Isirelibɑn torɑnu kpuro tuubɑ ko kɑ mɛm nɔɔbu sɑri te bɑ kuɑ kpuro. Kpɑ u boo ɡe torɑ ni kpuro sɔbi kpɑ u de ɡoo u ɡu ɡirɑ u kɑ dɑ ɡbɑburɔ. \v 22 Nɡe mɛyɑ boo ɡe, ɡɑ koo kɑ Isirelibɑ kpuron torɑnu sɔbe ɡu kɑ doonɑ ɡbɑburɔ mi ɡoo kun wɑ̃ɑ. \p \v 23 Yen biru u koo wurɑ kuu ten mi, kpɑ u win sɑ̃ɑ yɑ̃ɑ ni u doke potiri u nu yi mi. \v 24 Kpɑ u wobure yɑm dɛɛrɑmɔ kpɑ u win tiin yɑ̃nu doke. Yen biru kpɑ u yɑri u nɑ u yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡiru ko win tiin sɔ̃ kɑ sere mɑɑ Isirelibɑn sɔ̃. Yen biru kpɑ u torɑrun yɑ̃kuru ko win tiin sɔ̃ kɑ sere Isirelibɑn sɔ̃. Kpɑ u suuru kɑnɑbun woronu ko win tii kɑ Isirelibɑn sɔ̃. \v 25 Yen biru kpɑ u yɑɑ yen ɡum dɔ̃ɔ doke yɑ̃ku yerɔ ye bɑ kɑ torɑrun yɑ̃kuru kuɑ mi. \p \v 26 Wi u boo ɡe ɡirɑ u kɑ dɑ ɡbɑburɔ u koo win yɑ̃nu teɑwɑ kpɑ u wobure u sere du sɑnsɑniɔ. \v 27 Kɛtɛ ye, kɑ boo ɡen yɛm mɛ bɑ kɑ dɑ dii te tɑ dɛɛre ɡem ɡem sɔɔ torɑnun sɔ̃, bɑ koo yen yɑɑ kɑ yen ɡɔni kɑ yen bisu yɑrɑwɑ ben sɑnsɑnin di bu dɔ̃ɔ doke. \v 28 Wi u ye kpuro dɔ̃ɔ mɛni u koo win yɑ̃nu teɑwɑ kpɑ u wobure u sere wurɑmɑ sɑnsɑniɔ. \p \v 29 Yeni yɑ ko n sɑ̃ɑwɑ woodɑ sere kɑ bɑɑdommɑɔ. Suru nɔɔbɑ yirusen sɔ̃ɔ wɔkuruse, i nɔɔ bɔkuo kpɑ i bɛɛn sɔmɑ deri sere kɑ sɔbɔ be bɑ wɑ̃ɑ bɛɛn suunu sɔɔ. \v 30 Domi tɔ̃ɔ te sɔɔrɑ bɑ koo bɛɛ torɑrun yɑ̃kuru kuɑ bu kɑ bɛɛ dɛɛrɑsiɑ. Nɡe mɛyɑ i ko i kɑ dɛɛrɑ bɛɛn durum kpuron di Yinni Gusunɔn wuswɑɑɔ. \v 31 Tɔ̃ɔ te, tɑ koo kowɑ tɔ̃ɔ wɛ̃rɑruɡiru kpɑ i n dɑ nɔɔ bɔke. Kpɑ yɑ n sɑ̃ɑ woodɑ sere kɑ bɑɑdommɑɔ. \p \v 32 Amɛn biru yɑ̃ku kowo wi bɑ ɡum tɑ̃re bɑ ɡɔsɑ u kɑ ko yɑ̃ku kowo tɔnwero win bɑɑbɑn kɔsire, wiyɑ u koo sɑ̃ɑ yɑ̃ɑ ni doke ni bɑ kuɑ kɑ wɛ̃ɛ dɑmɡii. \v 33 Wiyɑ u ko n dɑ yɑ̃kuru ko u kɑ dii te tɑ dɛɛre ɡem ɡem dɛɛrɑsiɑ kɑ sere dii dɛɛrɑ te, kɑ yɑ̃ku yee te, kɑ yɑ̃ku kowobu kɑ sere mɑɑ Isirelibɑ kpuro. \p \v 34 Yeni yɑ ko n sɑ̃ɑwɑ woodɑ sere kɑ bɑɑdommɑɔ. Wɔ̃ɔ tiɑ sɔɔ, bɑ ko n dɑ yɑ̃kuru kowɑ Isirelibɑ kpuron torɑnun sɔ̃ nɔn teeru. \p Mɑ Aroni u kuɑ kpuro ye Yinni Gusunɔ u Mɔwisi sɔ̃ɔwɑ. \ms1 NGE MƐ ISIRELIBA BA KO N KA DƐƐRE \s1 Gusunɔ u yinɑ bu yɛm di \c 17 \p \v 1 Yinni Gusunɔ u Mɔwisi sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, \v 2 ɑ Aroni kɑ win bibu kɑ sere Isirelibɑ kpuro sɔ̃ɔwɔ ɑ nɛɛ, woodɑ wee ye nɛ, Yinni Gusunɔ nɑ wɛ̃ɛmɔ. \p \v 3 Isirelibɑ sɔɔ ɡoo ù n kĩ u sɑberu ɡɑru sɑkɑ sɑnsɑniɔ ǹ kun mɛ mi u wɑ̃ɑ kpuro, u koo ɡinɑ kɑ tu nɑwɑ nɛn kuu bekuruɡirun kɔnnɔwɔ u kɑ tu yɑ̃kuru ko nɛ, Yinni Gusunɔn wuswɑɑɔ. \v 4 Yɛ̃ro u kun kue mɛ, bɑ koo nùn sɑbe ten yɛm bikiɑwɑ domi u yɛm yɑriwɑ mi. Sɑɑ ye sɔɔ, bɑ koo yɛ̃ro yɑrɑwɑ Isirelibɑn suunu sɔɔn di. \v 5 Woodɑ yeni yɑ koo dewɑ Isirelibɑ bu kɑ ben yɑɑ sɑbenu nɑ yɑ̃ku kowon mi nɛn kuu ten kɔnnɔwɔ bu ɡo nɛ, Yinni Gusunɔn wuswɑɑɔ. Kpɑ bu ku rɑɑ tu ɡo mi bɑ turɑ. Kpɑ tɑ n sɑ̃ɑ siɑrɑbun yɑ̃kuru. \v 6 Yɑ̃ku kowowɑ u koo ten yɛm mɛ yɛ̃kɑ yɑ̃ku yerɔ kuu ten kɔnnɔwɔ. Kpɑ u ten ɡum dɔ̃ɔ doke mɛ̀n nuburu tɑ koo nɛ, Yinni Gusunɔ dore. \v 7 Nɡe mɛyɑ Isirelibɑ bɑ ǹ mɑɑ kɑ bũnu yɑ̃kuru kuɑmmɛ nìn bwɑ̃ɑrokunu nu kɑ bonu weenɛ. Yeni yɑ ko n wɑ̃ɑwɑ ben tiin sɔ̃ kɑ ben bibun bibun sɔ̃ sere kɑ bɑɑdommɑɔ. \p \v 8 Ǹ n mɛn nɑ, Isireli ɡoo, ǹ kun mɛ sɔɔ ɡoo wi u wɑ̃ɑ ben suunu sɔɔ, ù n yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡiru mɔ̀, ǹ kun mɛ yɑ̃kunu ɡɑnu, \v 9 mɑ u ǹ kɑ nu nɛ nɛ, Yinni Gusunɔn kurun kɔnnɔwɔ u kɑ nin yɑɑ ɡo, bɑ koo yɛ̃ro yɑrɑwɑ ben suunu sɔɔn di. \p \v 10 Wee woodɑ ye nɛ, Yinni Gusunɔ nɑ mɑɑ wɛ̃ɛmɔ. Isireli ɡoo, ǹ kun mɛ sɔɔ ɡoo wi u wɑ̃ɑ ben suunu sɔɔ ù n yɛm di, bɑɑ ǹ n mɛren nɑ mu sɑ̃ɑ, nɛ, Yinni Gusunɔwɑ kon yɛ̃ro wɔrimɑ n nùn yɑrɑ win tɔmbun suunu sɔɔn di. \v 11 Domi yɛm sɔɔrɑ hunde koni kpuron wɑ̃ɑrɑ wɑ̃ɑ. Nɑ derɑ i yɛm dendimɔ yɑ̃ku yerɔ i kɑ bɛɛn torɑnun suuru wɑ. Yɛm mɛyɑ mu rɑ de tɔnu u win torɑrun suuru wɑ. \v 12 Yen sɔ̃nɑ nɑ nɛɛ, Isirelibɑn ɡoo ǹ kun mɛ sɔɔ ɡoo bɛɛn suunu sɔɔ u ǹ yɛm dimɔ. \p \v 13 Bɛɛ Isirelibɑn ɡoo ǹ kun mɛ sɔɔ ɡoo wi u wɑ̃ɑ bɛɛn suunu sɔɔ, ù n yɑɑ ɡɑɑ mwɑ tɑɑsoru sɔɔ ǹ kun mɛ ɡunɔ ɡɑɡu ɡe bɑ rɑ di, u koo yɑɑ ye, ǹ kun mɛ ɡunɔ ɡen yɛm yɑriwɑ kpɑ u mu yɑnim wukiri. \v 14 Domi hunde koni ye yɑ wɑsi kpuro, yen wɑ̃ɑrɑ wɑ̃ɑwɑ yen yɛm sɔɔ. Yen sɔ̃nɑ nɑ nɛɛ, i ku hunde koni ɡɑɑn yɛm di. Domi yɛm sɔɔrɑ wɑ̃ɑrɑ wɑ̃ɑ. Wi u mɑɑ yinɑ u mu di, bɑ koo yɛ̃ro wunɑwɑ wiɡibun suunu sɔɔn di. \p \v 15 Bɛɛ Isirelibɑn ɡoo, ǹ kun mɛ sɔɔ ɡoo wi u wɑ̃ɑ bɛɛn suunu sɔɔ, ù n yɑɑ ɡoru di ǹ kun mɛ yɑɑ ye ɡbeeku yɑɑ yɑ ɡo, yɛ̃ro u koo win yɑ̃nu teɑwɑ kpɑ u wobure. Adɑmɑ kɑ mɛ, u ko n sɑ̃ɑwɑ disiɡii sere kɑ tɔ̃ɔ ten yokɑɔ u sere dɛɛrɑ. \v 16 Ù kun win yɑ̃ɑ ni teye, mɑ u ǹ woburɑ, u koo win torɑrun ɑre mwɑ. \s1 Kɔ̃ɔ mɛnnɑ bi bu ǹ bɛɛrɛ mɔ \c 18 \p \v 1 Yinni Gusunɔ u Mɔwisi sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, \v 2 ɑ Isirelibɑ sɔ̃ɔwɔ ɑ nɛɛ, nɛnɑ nɑ Gusunɔ bɛɛn Yinni. \v 3 I ku rɑ ko ye bɑ rɑ ko Eɡibitiɔ mi i rɑɑ sinɑ. I ku mɑɑ ko ye Kɑnɑnibɑ mɔ̀ mi nɑ kɑ bɛɛ dɔɔ. I ku ben komɑnu swĩi. \v 4 Adɑmɑ i nɛn woodɑbɑ kɑ nɛn yiirebu mɛm nɔɔwɔ kpɑ i ye swĩi. Domi nɛnɑ nɑ sɑ̃ɑ Gusunɔ bɛɛn Yinni. \p \v 5 Ǹ n mɛn nɑ, i nɛn ɡere kɑ nɛn woodɑbɑ mɛm nɔɔwɔ. Wi u ye mɛm nɔɔwɑ u ko n wɑ̃ɑwɑ yen sɔ̃. Nɛ Yinni Gusunɔwɑ nɑ yeni ɡerumɔ. \p \v 6 Nɛnɑ nɑ woodɑ yenibɑ wɛ̃ɛmɔ. Nɑ nɛɛ, bɛɛn ɡoo u ku rɑɑ kɑ win dusi tɔn kurɔ kɔ̃ɔ mɛnnɑ. \p \v 7 I ku bɛɛn tundo sekuru doke i kɑ bɛɛn mɛro kɔ̃ɔ mɛnnɑ. Domi u sɑ̃ɑwɑ bɛɛn mɛro. \p \v 8 I ku kɑ bɛɛn mɛron nisi ɡoo kɔ̃ɔ mɛnnɑ, domi ì n kuɑ mɛ, i bɛɛn tundo sekuru dokewɑ mi. \p \v 9 I ku kɑ bɛɛn sesu tundo turosi ǹ kun mɛ mɛro turosi kɔ̃ɔ mɛnnɑ bɑɑ bɑ̀ kun bɛɛ seeye yɛnu teu sɔɔ. \p \v 10 I ku kɑ bɛɛn nikurɔbu kɔ̃ɔ mɛnnɑ bɑɑ ù n sɑ̃ɑn nɑ tɔn durɔn bii, ǹ kun mɛ tɔn kurɔn bii. Domi wi u kuɑ mɛ, u tii sekuru dokewɑ mi. \p \v 11 I ku kɑ bɛɛn tundon kurɔ ɡoon bii kɔ̃ɔ mɛnnɑ domi u sɑ̃ɑwɑ bɛɛn sesu. \p \v 12 I ku kɑ bɛɛn tiɔ kɔ̃ɔ mɛnnɑ, domi u sɑ̃ɑwɑ bɛɛn tundon dusi. \p \v 13 I ku mɑɑ kɑ bɛɛn mɛron wɔnɔ ǹ kun mɛ win mɔɔ kɔ̃ɔ mɛnnɑ. Domi u sɑ̃ɑwɑ bɛɛn mɛron dusi. \p \v 14 I ku mɑɑ bɛɛn tundon wɔnɔ ǹ kun mɛ win mɔɔ sekuru doke i kɑ win kurɔ kɔ̃ɔ mɛnnɑ. Domi kurɔ wi, u sɑ̃ɑwɑ nɡe bɛɛn tiin mɛro. \p \v 15 I ku kɑ bɛɛn biɡii kurɔ kɔ̃ɔ mɛnnɑ, domi u sɑ̃ɑwɑ bɛɛn biin kurɔ. \p \v 16 I ku kɑ bɛɛn wɔnɔ ǹ kun mɛ bɛɛn mɔɔn kurɔ kɔ̃ɔ mɛnnɑ. Ì n kuɑ mɛ, i nùn sekuru dokewɑ. \p \v 17 I ku kɑ tɔn kurɔ kɔ̃ɔ mɛnnɑ kpɑ i mɑɑ kɑ win bii kɔ̃ɔ mɛnnɑ, ǹ kun mɛ win nikurɔbu, domi bɑ sɑ̃ɑwɑ mi dusinu. Ì n kuɑ mɛ, yɑ sɑ̃ɑwɑ mi torɑ bɑkɑru. \p \v 18 I ku bɛɛn kurɔn wɔnɔ ǹ kun mɛ win mɔɔ suɑ kurɔ sɑnɑm mɛ kurɔ win tii u wɑ̃ɑ wɑ̃ɑru sɔɔ. Domi yɑ koo nisinu mɑ. \p \v 19 I ku kɑ tɔn kurɔ mɛnnɑ sɑnɑm mɛ u yɑsɑ mɔ̀, domi u sɑ̃ɑwɑ disiɡii. \p \v 20 I ku kɑ bɛɛn winsim kurɔ kɔ̃ɔ mɛnnɑ. Ì n kuɑ mɛ, i tii disi koosiwɑ mi. \p \v 21 I ku kɑ bɛɛn bii yɑ̃kuru ko bũu wi bɑ mɔ̀ Mɔlɔkun mi. Domi ì n kuɑ mɛ, nɛ, Yinni Gusunɔn yĩsirɑ i sɑnkɑ mi. I n yɛ̃ mɑ nɛnɑ nɑ sɑ̃ɑ Gusunɔ bɛɛn Yinni. \p \v 22 I ku kɑ bɛɛn tɔn durɔsi kɔ̃ɔ mɛnnɑ nɡe mɛ i rɑ kɑ tɔn kurɔ ko. Domi yɑ sɑ̃ɑwɑ seku bɑkɑru. \p \v 23 I ku kɑ yɑɑ sɑberu kɔ̃ɔ mɛnnɑ nɡe tɔn kurɔ. Domi ì n kuɑ mɛ, i tii disi dokewɑ. Nɡe mɛyɑ mɑɑ tɔn kurɔ ɡoo u ku rɑɑ de yɑɑ sɑberu tu kɑ nùn mɛnnɑ. Yɑ sɑ̃ɑwɑ seku bɑkɑru. \p \v 24 I ku de komɑ ninin bweseru nu bɛɛ ko disiɡibu. Domi niyɑ bwese tuku nini nu rɑ ko ni kon ɡirɑ bɛɛn suunu sɔɔn di. \v 25 Bɑ tem mɛn tii disi doke, mɑ nɑ mu sɛɛyɑsiɑ mɑ mu mɛn tɔmbu yɑrinɑsiɑ. \p \v 26 Bɛɛ Isirelibɑ kɑ bɛɛ sɔbu bɛɛ be i wɑ̃ɑ Isirelibɑ sɔɔ, i nɛn ɡere kɑ nɛn woodɑ ye mɛm nɔɔwɔ. Kpɑ i bwese nin komɑ sekuruɡii ni deri. \v 27 Be bɑ rɑɑ sinɑ tem mɛ sɔɔ i sere nɑ, bɑ komɑ ni kuɑ mɑ tem mɛ, mu disi duurɑ. \v 28 Ǹ n mɛn nɑ, bɛɛn tii i ku mu disi doke kpɑ mu ku rɑɑ mɑɑ bɛɛ yɑrinɑsiɑ nɡe yelluɡibu. \v 29 Domi be bɑ komɑ nin ɡɑru sɑɑrɑ Isirelibɑ kpuro sɔɔ, bɑ koo bu wunɑwɑ ben tɔmbun suunu sɔɔn di. \p \v 30 Nɛnɑ Gusunɔ bɛɛn Yinni. I de i nɛn ɡere kɑ nɛn woodɑ ye mɛm nɔɔwɑ mɑm mɑm. Kpɑ i ku bwese tuku nin komɑnu swĩi ni bɑ rɑ ko i sere tunumɑ mini. Kpɑ i ku rɑ tii disi doke. \s1 Nɡe mɛ n weenɛ bu Gusunɔ sɑ̃ \c 19 \p \v 1 Yinni Gusunɔ u Mɔwisi sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, \v 2 ɑ Isirelibɑ kpuro sɔ̃ɔwɔ ɑ nɛɛ, i de i n dɛɛre, domi nɛ Gusunɔ bɛɛn Yinni nɑ dɛɛre. \p \v 3 Yen sɔ̃, bɛɛn bɑɑwure u win tundo kɑ win mɛro bɛɛrɛ wɛ̃ɛyɔ kpɑ u n dɑ wɛ̃re tɔ̃ɔ wɛ̃rɑruɡiru sɔɔ. Nɛnɑ Gusunɔ bɛɛn Yinni. \p \v 4 I ku tii bũnu wɛ̃, i ku rɑ mɑɑ bwɑ̃ɑroku ɡɑɡu seku. \p \v 5 Ì n nɛ, Yinni Gusunɔ siɑrɑbun yɑ̃kuru kuɑmmɛ, i tu koowo nɡe mɛ tɑ koo kɑ mɑn wɛ̃re. \v 6 I ko ten yɑɑ diwɑ dɔmɑ te i kɑ ye yɑ̃kuru kuɑ ǹ kun mɛ sisiru. Adɑmɑ ye yɑ tiɑrɑ sɔ̃ɔ itɑse, i ko ye dɔ̃ɔ mɛniwɑ. \v 7 Ì n ye di sɔ̃ɔ itɑse, nɑ ǹ yɑ̃ku te mwɑɑmɔ. Domi yɑɑ ye, yɑ disi duurɑwɑ mi. \v 8 Wi u ye di u koo win torɑrun ɑre wɑ, domi u ǹ ye ɡɑrisi nɛɡiɑ. Bɑ koo yɛ̃ro wunɑwɑ bɛɛn suunu sɔɔn di. \p \v 9 Ì n bɛɛn dĩɑnu ɡɛ̃ɛmɔ, i ku ɡɛ̃ ye yɑ wɑ̃ɑ ɡbee ɡoorɔ. I ku mɑɑ bɛɛn ɡberun dĩɑnu kunɔnu ko. \v 10 Mɛyɑ i ku mɑɑ resɛm ɡberu sɔɔ resɛm kunɔnu ko kɑ mɑɑ resɛm ye yɑ wɔrumɑ. I ko ye deriwɑ sɑ̃ɑrobu kɑ sɔbun sɔ̃. Nɛ Gusunɔ bɛɛn Yinniwɑ nɑ yeni ɡeruɑ. \p \v 11 I ku ɡbɛni, i ku mɑɑ bɛɛn winsim weesu kuɑ ǹ kun mɛ i nùn nɔni wɔ̃ke. \v 12 I ku bɔ̃ri weesuɡii ko kɑ nɛn yĩsiru. Domi ì n kuɑ mɛ, i nɛn yĩsiru sɑnkɑwɑ. Nɛ Gusunɔ bɛɛn Yinniwɑ nɑ yeni ɡeruɑ. \p \v 13 I ku bɛɛn winsim dɑm dɔre. I ku mɑɑ nùn ɡɑ̃ɑnu mwɑɑri kɑ dɑm. I ku bɛɛn sɔm kowon kɔsiɑru nɛnɛ sere yɑm mu kɑ sɑ̃rɑ. \v 14 I ku soso wɔmɛ. I ku mɑɑ ɡɑ̃ɑnu yi wɔ̃kon wuswɑɑɔ ni nu koo nùn surɑ. I de bɛɛn dɑɑ yu sɔ̃ɔsi mɑ i mɑn nɑsie nɛ Gusunɔ bɛɛn Yinni. \p \v 15 I ku murɑfitiru ko siribu sɔɔ. I ku ɡoon bwɛ̃ɛbwɛ̃ɛru ǹ kun mɛ win dɑm mɛɛri i kɑ nùn siri. Adɑmɑ i ko i bu siriwɑ nɡe mɛ bɑɑwuren ɡem mu nɛ. \v 16 I ku ɡɑri weesuɡii kpɑrɑ bɛɛn tɔnusin sɔ̃. I ku mɑɑ nùn ɡɑri mɑni yi yi koo nùn ɡo. \p \v 17 I ku bɛɛn winsim tusi ɡɔ̃ruɔ. Adɑmɑ i nùn ɡerusio kpɑ i ku rɑ tii durum sɔbi win sɔ̃. \v 18 I ku bɛɛn winsim mɔru kɔsie. I ku mɑɑ kɑ ɡoo mɔru nɛnɛ. I bɛɛn tɔnusi kĩɔ nɡe bɛɛn tii. Nɛ Yinni Gusunɔwɑ nɑ yeni ɡeruɑ. \p \v 19 I de i nɛn woodɑ yenibɑ mɛm nɔɔwɑ. I ku de yɛɛ bwese bwesekɑ yu yɔɔnɑ. I ku dĩɑ bwesenu yiru duure ɡbee teeru sɔɔ. I ku yɑ̃nu doke ni bɑ kuɑ kɑ wɛ̃ɛ bwesenu yiru. \p \v 20 Goo ù n kɑ yoo tɔn kurɔ kɔ̃ɔ mɛnnɑ wi bɑ durɔ kɑ̃, ɑdɑmɑ bɑ ǹ ɡinɑ nùn yɑkie win yorun di, yɛ̃ro u koo yen ɡobi kɔsiɑwɑ, ɑdɑmɑ bɑ ǹ bu ɡoomɔ. Domi kurɔ wi, u ɡinɑ sɑ̃ɑ yoo. \v 21 Durɔ win torɑrun sɔ̃, u koo kɑ yɑ̃ɑ kinɛru nɑ Yinni Gusunɔn wuswɑɑɔ win kurun kɔnnɔwɔ u kɑ torɑrun sɔmbun yɑ̃kuru ko. \v 22 Kpɑ yɑ̃ku kowo u nùn torɑrun suurun wororu koosi nɛ Yinni Gusunɔn wuswɑɑɔ. Sɑɑ ye sɔɔrɑ u koo win torɑrun suuru wɑ. \p \v 23 Sɑnɑm mɛ i duɑ Kɑnɑnin temɔ i kpɑ, mɑ i dɑ̃ɑ bwese bwesekɑ duurɑ, i ko yen mɑrum ɡɑrisiwɑ disiɡim, wɔ̃ɔ itɑ. I ǹ mu dimɔ. \v 24 Wɔ̃ɔ nnɛsen mɑrum mɛ yɑ koo mɑ, mu ko n sɑ̃ɑwɑ nɛ Yinni Gusunɔɡim, i kɑ mɑn siɑrɑ tɔ̃ɔ bɑkɑrun sɑɑ. \v 25 Sɑɑ wɔ̃ɔ nɔɔbusen diyɑ bɛɛn tii i ko i n dɑ dɑ̃ɑ mɑrum mɛ sɔri i di. Nɛ Gusunɔ bɛɛn Yinniwɑ nɑ yeni ɡeruɑ. \p \v 26 I ku ɡɑ̃ɑnu ɡɑnu di kɑ yɛm. I ku wɛɛ ǹ kun mɛ ɡuru wiru mɛɛri i kɑ bikiɑru ko. \v 27 I ku bɛɛn wirun ɡoo ɡookɑn seri kɔni bwɛɛrɛkɛ. I ku mɑɑ bɛɛn toburun beri berikɑ kɔni. \v 28 I ku bɛɛn wɑsi muriri ɡoon ɡɔɔn sɔ̃. I ku mɑɑ bɛɛn wɑsi yore. Nɛ, Yinni Gusunɔwɑ nɑ yeni ɡeruɑ. \p \v 29 I ku bɛɛn bii wɔndiɑbɑ sekuru doke i bu kurɔ tɑnɑru kpɛ̃ɛ sɑ̃ɑru ɡɑrun sɔ̃, kpɑ sɑkɑrɑru kɑ sekuru sɑriru tu ku rɑɑ yibu tem mɛ sɔɔ. \v 30 I n dɑ tɔ̃ɔ wɛ̃rɑruɡiru yɑɑye kpɑ i nɛn kuu bekuruɡiru bɛɛrɛ wɛ̃. Nɛ, Yinni Gusunɔwɑ nɑ yeni ɡeruɑ. \p \v 31 I ku dɑ be bɑ rɑ ɡɔribu sokun mi ǹ kun mɛ sɔrobun mi kpɑ i ku rɑ kɑ tii disi doke. Domi nɛnɑ nɑ sɑ̃ɑ Gusunɔ bɛɛn Yinni. \p \v 32 I wi u seri kpiki mɔ kpuro kpunɔ kpɑ i durɔ tɔkɔ bɛɛrɛ wɛ̃. I mɑɑ nɛ, Yinni Gusunɔ nɑsio. Domi nɛnɑ nɑ sɑ̃ɑ bɛɛn Yinni. \p \v 33 Sɔɔ ɡoo ù n wɑ̃ɑ bɛɛn tem sɔɔ, i ku nùn dɑm dɔre. \v 34 I ko i nùn kuɑwɑ nɡe kpɑɑ yɛ̃ro, kpɑ i nùn kĩɑ nɡe bɛɛn tii. Domi bɛɛn tii i rɑɑ sɔru di Eɡibitiɔ. Nɛ Gusunɔ bɛɛn Yinniwɑ nɑ yeni ɡeruɑ. \p \v 35 I ku murɑfitiru ko siribu sɔɔ, kɑ ɡɑ̃ɑ yĩirubu sɔɔ, kɑ kilobɑ sɔɔ kɑ sɑkɑkunu sɔɔ. \v 36 I de bɛɛn kilobɑ kɑ bɛɛn sɑkɑkunu ye kpuro yɑ n sɑ̃ɑ dee dee. Nɛ Gusunɔ bɛɛn Yinniwɑ nɑ ye ɡeruɑ, nɛ wi nɑ bɛɛ yɑrɑ Eɡibitin di. \p \v 37 I nɛn woodɑbɑ kpuro mɛm nɔɔwɔ kpɑ i ye swĩi. Nɛ, Yinni Gusunɔwɑ nɑ ye ɡeruɑ. \s1 Sɑ̃ɑ ni Gusunɔ u yinɑ \c 20 \p \v 1 Yinni Gusunɔ u Mɔwisi sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, \v 2 ɑ Isirelibɑ sɔ̃ɔwɔ ɑ nɛɛ, ben ɡoo ǹ kun mɛ sɔɔ wi u wɑ̃ɑ be sɔɔ ù n win bii suɑ u kɑ bũu wi bɑ mɔ̀ Mɔlɔku yɑ̃kuru kuɑ, bɑ koo nùn kɑsukuwɑ bu ɡo. \v 3 Nɛ, Yinni Gusunɔwɑ kon nùn wɔri kpɑ n nùn wunɑ nɛn tɔmbun suunu sɔɔn di yèn sɔ̃ u kɑ win bii Mɔlɔku yɑ̃kuru kuɑ mɑ u nɛn kuru disi doke u nɛn yĩsi dɛɛrɑru sɑnkɑ. \v 4 Isirelibɑ bɑ̀ n yinɑ bu durɔ win bweseru ɡo, mɑ bɑ nùn mɛɛrɑ u dɑɑ yen bweseru mɔ̀, \v 5 nɛn tiiwɑ kon nùn wɔri wi kɑ win yɛnuɡibu kpuro kpɑ n nùn yɑrɑ win tɔmbun suunu sɔɔn di kɑ sere be bɑ mɑɑ Mɔlɔku ye sɑ̃ɑmɔ. \p \v 6 Goo ù n bikiɑru dɑ ɡɔri sokobun mi ǹ kun mɛ sɔrobun mi, kon nùn wɔriwɑ kpɑ n nùn wunɑ win tɔmbun suunu sɔɔn di. \p \v 7 I de i n dɛɛre, domi nɛn tii nɑ dɛɛre. Nɛ Gusunɔ bɛɛn Yinniwɑ nɑ ye ɡeruɑ. \s1 Kɔ̃ɔ mɛnnɑ bi Gusunɔ u yinɑ \p \v 8 Nɛnɑ Yinni Gusunɔ wi u bɛɛ ɡɔsɑ i n kɑ dɛɛre. I ko i nɛn woodɑbɑ mɛm nɔɔwɑwɑ kpɑ i sĩ ye sɔɔ. \p \v 9 Goo ù n win tundo ǹ kun mɛ win mɛro bɔ̃rusi, bɑ koo yɛ̃ro ɡowɑ kpɑ win yɛm mu wɔri win tii sɔɔ. \p \v 10 Goo ù n kɑ ɡoon kurɔ kpunɑ, bɑ koo kurɔ wi kɑ durɔ wi ɡowɑ. \p \v 11 Goo ù n kɑ win tundon kurɔ kpunɑ, u win tundo sekuru dokewɑ. Bɑ koo yɛ̃ro ɡowɑ kɑ kurɔ wi sɑnnu kpɑ ben yɛm mu wɔri ben tii sɔɔ. \p \v 12 Goo ù n kɑ win biin kurɔ kpunɑ, bɑ koo yɛ̃ro ɡowɑ kɑ kurɔ wi sɑnnu. Domi seku bɑkɑrɑ bɑ kuɑ mi. Ben yɛm mu koo wɔriwɑ ben tii sɔɔ. \p \v 13 Tɔn durɔ ù n kɑ win tɔn durɔsi kpunɑ nɡe mɛ bɑ rɑ kɑ tɔn kurɔ mɛnnɛ, bɑ koo be yiru ye kpuro ɡowɑ. Domi ɡɑ̃ɑ kɔ̃sunɑ bɑ kuɑ mi. Ben yɛm mu koo wɔriwɑ ben tii sɔɔ. \p \v 14 Goo ù n bii kɑ mɛro suɑ kurɔ, torɑ bɑkɑrɑ mi. Bɑ koo be kpuro dɔ̃ɔ mɛniwɑ. Kpɑ yen bweseru yɑ kun wɑ̃ɑ bɛɛn suunu sɔɔ. \p \v 15 Goo ù n mɑɑ kɑ yɑɑ sɑberu mɛnnɑ nɡe mɛ bɑ rɑ kɑ tɔn kurɔ mɛnnɛ, bɑ koo yɛ̃ro ɡowɑ kɑ yɑɑ sɑbe ten tii. \p \v 16 Tɔn kurɔ ù n mɑɑ kɑ yɑɑ sɑberu mɛnnɑ nɡe mɛ bɑ rɑ kɑ tɔn durɔ mɛnnɛ, bɑ koo nùn ɡowɑ kɑ yɑɑ sɑbe ten tii. Kpɑ ben yɛm mu wɔri ben tii sɔɔ. \p \v 17 Goo ù n win sesu tundo turosi ǹ kun mɛ mɛro turosi suɑ kurɔ u kɑ kpunɑ, bɑ tii sekuru dokewɑ mi. Bɑ koo bu wunɑwɑ ben tɔmbun suunu sɔɔn di. Durɔ wi, u koo win torɑrun ɑre sɔbewɑ. Domi u kɑ win sesu kpunɑ. \p \v 18 Goo ù n kɑ tɔn kurɔ mɛnnɑ wi u yɑsɑ mɔ̀, mɑ yen yɛm mɛ mu yɑrɑ u mu wɑ, bɑ koo be yiru ye yɑrɑwɑ Isirelibɑn suunu sɔɔn di. \p \v 19 I ku kɑ bɛɛn mɛron wɔnɔ ǹ kun mɛ win mɔɔ ǹ kun mɛ bɛɛn tiɔ kɔ̃ɔ mɛnnɑ. Domi i sɑ̃ɑwɑ dusinu. Wi u kuɑ mɛ, u koo yen ɑre wɑ. \p \v 20 Goo ù n kɑ win tundon wɔnɔ ǹ kun mɛ tundon mɔɔn kurɔ kpunɑ, u bu sekuru dokewɑ. Kurɔ wi, kɑ durɔ wi, bɑ koo ben torɑnun ɑre wɑ. Bɑ ǹ bii mɑrumɔ sere bu kɑ ɡbi. \p \v 21 Goo ù n win wɔnɔ ǹ kun mɛ win mɔɔn kurɔ suɑ, u torɑwɑ mi. U win wɔnɔ ǹ kun mɛ win mɔɔ wi sekuru dokewɑ mi. Kurɔ wi, kɑ durɔ wi, bɑ ǹ bibu mɑrumɔ. \p \v 22 I de i nɛn woodɑbɑ kɑ nɛn yiirebu mɛm nɔɔwɑ kpɑ i kɑ ye sɔmburu ko, kpɑ tem mi nɑ kɑ bɛɛ dɔɔ mu ku rɑɑ bɛɛ yɑrinɑsiɑ. \v 23 I ku bwese nin komɑnu swĩi ni nɑ kon bɛɛ ɡirɑ. Domi komɑ niyɑ bɑ kuɑ nɑ kɑ bu yinɑ. \v 24 Nɑ bɛɛ sɔ̃ɔwɑ nɑ nɛɛ, \q1 bɛɛyɑ i ko i n ben tem mɛ mɔ. \q1 Nɛnɑ kon bɛɛ mu wɛ̃. \q1 Tem mɛ, mu tim kɑ bom yibɑ. \m Nɛnɑ Gusunɔ bɛɛn Yinni nɛ wi nɑ bɛɛ wunɑ sɑɑ bwese ni nu tien di. \v 25 Yen sɔ̃nɑ i ko i wunɑnɑ yɑɑ ye i ko i di kɑ ye i kun dimɔ kɑ sere mɑɑ ɡunɔ si i ko i di kɑ si i ǹ dimɔ kpɑ i ku rɑ bɛɛn tɔmbu disi doke yɛɛ yi, kɑ ɡunɔ sin sɔ̃ ye nɑ ɡesi nɛɛ, i ku di mi. \p \v 26 I de i n dɛɛre i n wɑ̃ɑ nɛn sɔ̃, domi nɑ dɛɛre. Nɛ, Yinni Gusunɔwɑ nɑ bɛɛ wunɑ nɛnɛm bwese ni nu tien suunu sɔɔn di i n kɑ sɑ̃ɑ nɛɡibu. \p \v 27 Goo ù n wɑ̃ɑ bɛɛn suunu sɔɔ, tɔn kurɔ ǹ kun mɛ tɔn durɔ mɑ u rɑ ɡɔribu soku ǹ kun mɛ u rɑ sɔroru ko, bɑ koo yɛ̃ro kpenu kɑsukuwɑ kpɑ win yɛm mu wɔri win tii sɔɔ. \s1 Yɑ̃ku kowobun woodɑbɑ \s2 1. Woodɑ ye yɑ kɑ yɑ̃ku kowon tii yɑ̃ \c 21 \p \v 1 Yinni Gusunɔ u Mɔwisi sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, ɑ Aroni kɑ win bibu sɔ̃ɔwɔ ɑ nɛɛ, yɑ̃ku kowo u ku rɑɑ tii disi doke u wiɡii ɡoon ɡoru bɑbɑ \v 2 mɑ n kun mɔ win mɛro kɑ win tundon ɡoru kɑ win tiin biiɡiru kɑ win wɔnɔ kɑ win mɔɔɡiru \v 3 kɑ sere win sesu wi u kun durɔ yɛ̃ɡiru wi bɑ ǹ ɡinɑ sue. \v 4 Isirelibɑn suunu sɔɔ, yɑ̃ku kowo wi, u sɑ̃ɑwɑ ben ɡuro ɡuro. Yen sɔ̃, u ǹ koo tii disi doke kɑ ben ɡoon ɡoru. \p \v 5 Goo ù n ɡu, yɑ̃ku kowobu bu ku rɑɑ ben wii suunun seri kɔni, bu ku rɑɑ mɑɑ ben toburun beri berikɑ kɔni. \v 6 Mɛyɑ bu ku rɑɑ mɑɑ tii muriri wɑsi sɔɔ. Bɑ ko n wɑ̃ɑwɑ nɛ Gusunɔ ben Yinnin sɔ̃. Bɑ ǹ nɛn yĩsiru sɑnkumɔ. Domi beyɑ bɑ ko n dɑ mɑn yɑ̃kunu kue ni nu sɑ̃ɑ nɛn dĩɑnu. Yen sɔ̃, bɑ ko n dɛɛrewɑ. \p \v 7 Bɑ ǹ koo kurɔ tɑnɔ ǹ kun mɛ wi bɑ ɡɑbɑ bɑ kɑ kpunɑ suɑ kurɔ. Bɑ ǹ mɑɑ kurɔ wi u win durɔ yinɑ suɑmɔ. Domi bɑ ko n dɛɛrewɑ bɑ n wɑ̃ɑ nɛ, Yinni Gusunɔn sɔ̃. \v 8 Isireli bɑɑwurewɑ u koo yɑ̃ku kowo ɡɑrisi tɔn dɛɛro. Domi wiyɑ u rɑ kɑ bɛɛn yɑ̃kunu nɛ, nɛ, Yinni Gusunɔn mi. Yen sɔ̃, bɑ ko n dɛɛrewɑ, domi nɛ, Yinni Gusunɔ nɑ dɛɛre. Nɛnɑ nɑ bɛɛ ɡɔsɑ i n kɑ mɑɑ dɛɛre. \p \v 9 Yɑ̃ku kowo ɡoon bii wɔndiɑ ù n tii sekuru dokemɔ u kurɔ tɑnɑru dimɔ, win tundowɑ u sekuru dokemɔ. Bɑ koo bii wɔndiɑ wi dɔ̃ɔ mɛniwɑ. \p \v 10 Yɑ̃ku kowo wi bɑ ɡum tɑ̃re wirɔ u kuɑ yɑ̃ku kowo tɔnwero, mɑ bɑ nùn sɑ̃ɑ yɑ̃nu dokeɑ, u ku mɑɑ win seri sɑnku ɡoon ɡɔɔn sɔ̃. Mɛyɑ u ku mɑɑ win yɑ̃nu ɡɛ̃ɛku. \v 11 U ku rɑɑ ɡoru ɡɑru susi u tii disi doke, bɑɑ ǹ n win tundo ǹ kun mɛ win mɛron ɡorun nɑ. \v 12 U ǹ mɑɑ yɑriɔ nɛn kurun di ɡoon ɡorun sɔ̃, u ku kɑ kuu te disi doken sɔ̃. Domi bɑ nùn ɡum tɑ̃re u n kɑ sɑ̃ɑ nɛnɛm. Nɛ, Yinni Gusunɔwɑ nɑ ye ɡeruɑ. \p \v 13 Wɔndiɑ wi u kun durɔ yɛ̃wɑ yɑ̃ku kowo tɔnwero u koo suɑ kurɔ. \v 14 U ǹ koo ɡɔmini ɡoo suɑ kurɔ ǹ kun mɛ kurɔ wi bɑ yinɑ ǹ kun mɛ kurɔ wi bɑ ɡɑbɑ bɑ kɑ kpunɑ ǹ kun mɛ kurɔ tɑnɔ. Adɑmɑ wɔndiɑ wi u kun durɔ yɛ̃wɑ u koo suɑ win dusibu sɔɔ. \v 15 Kpɑ u ku rɑɑ bwese tukuru doke win bweseru sɔɔ. Nɛ Yinni Gusunɔwɑ nɑ nùn ɡɔsɑ u n kɑ dɛɛre. \s1 2. Wi u kun kpɛ̃ u ko yɑ̃ku kowo \p \v 16 Yinni Gusunɔ u mɑɑ Mɔwisi sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, \v 17 ɑ Aroni kɑ win bibu sɔ̃ɔwɔ ɑ nɛɛ, bɑɑ kɑ win bibun bweserɔ ɡoo ù n ɑlebu ɡɑɑ mɔ win wɑsi sɔɔ, yɛ̃ro kun kpɛ̃ u dɑ nɛn kuu te sɔɔ u nɛ, Yinni Gusunɔ dĩɑnu ɡɑnu yɑ̃kuru kuɑ. \v 18 Alebuɡii ɡoo kun kpɛ̃ u nɛn sɔmbu te ko, ɑɑ wɔ̃kowɑ? Aɑ kɔ̃ri bɑrɔwɑ? Ǹ kun mɛ yɛ̃ron wuswɑɑ yɑ kɔsikirewɑ? \v 19 Ǹ kun mɛ yɛ̃ron nɑɑsu ǹ kun mɛ win ɡɑ̃serɑ bɔɔrewɑ? \v 20 Ǹ kun mɛ yɛ̃ro u kundu kpiɑwɑ? Ǹ kun mɛ u sɑ̃ɑwɑ tɔn kɔmiɑkubu? Ǹ kun mɛ yɛ̃ron nɔni kpiɑwɑ? Ǹ kun mɛ yɛ̃ro tɑɑtɑɑru ǹ kun mɛ debu mɔwɑ? Ǹ kun mɛ win tĩɑ bii kɔsikirɑ? \v 21 Wi u ɑlebu ɡɑɑ mɔ wɑsi sɔɔ ɡesi Aronin bweseru sɔɔ, u ǹ kpɛ̃ u nɛ, Yinni Gusunɔ yɑ̃kuru kuɑ. U ǹ mɑɑ kpɛ̃ u kɑ dĩɑnu ɡɑnu nɑ u kɑ yɑ̃kuru ko nɛn kuu te sɔɔ. \v 22 Adɑmɑ u koo kpĩ u nɛ, Yinni Gusunɔn dĩɑ dɛɛrɑnu di. \v 23 Win ɑlebun sɔ̃nɑ u ǹ kpɛ̃ u susi yɑ̃ku yerɔ kɑ kuu ten beku kɑre ten mi. Kpɑ u ku rɑɑ nɛn kuu te disi doke. Nɛ, Yinni Gusunɔwɑ nɑ rɑ yɑ̃ku kowobu ɡɔsi bɑ n kɑ dɛɛre. \p \v 24 Mɑ Mɔwisi u Aroni kɑ win bibu kɑ Isirelibɑ kpuro ɡɑri yi sɔ̃ɔwɑ. \s1 3. Be bɑ koo yɑ̃ku dĩɑnu di \c 22 \p \v 1 Yinni Gusunɔ u Mɔwisi sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, \v 2 ɑ Aroni kɑ win bibu sɔ̃ɔwɔ ɑ nɛɛ, bɑ n tii sɛ dĩɑ ni Isirelibɑ bɑ kɑ mɑn nɑɑwɑmmɛ sɔɔ, kpɑ bu ku rɑɑ nɛn yĩsi dɛɛrɑ te sɑnku. Nɛnɑ nɑ sɑ̃ɑ Yinni Gusunɔ. \p \v 3 Ben bweseru sɔɔ, ɡoo ù n nu susi, mɑ u disi ɡɛɛ mɔ, bɑ koo yɛ̃ro yɑrɑwɑ nɛn sɔmburun di. \v 4 Aronin bweseru sɔɔ, ɡoo ù n bɑrɑ disiɡiru mɔ, ǹ kun mɛ ù n kentu kpikɑ mɔ, u ǹ yɑ̃ku dĩɑ ni dimɔ sere ù n dɛɛrɑ, \v 5 kɑ sere wi u ɡoru bɑbɑ ǹ kun mɛ wìn sen nim mu wĩɑ ǹ kun mɛ wi u yɑɑ ɡɑɑ bɑbɑ ye yɑ disi mɔ ǹ kun mɛ wi u ɡoo bɑbɑ wi u disi mɔ. \v 6 Wi u yen ɡɑɑ bɑbɑ ɡesi, u disi duurɑwɑ mi sere kɑ yokɑɔ. U ǹ kpɛ̃ u yɑ̃ku dĩɑ ni di mɑ n kun mɔ u woburɑ mɑm mɑm. \v 7 Ù n woburɑ, yokɑn di u dɛɛrɑ, u koo kpĩ u nɛn dĩɑ ni di. Domi niyɑ nu sɑ̃ɑ win dĩɑnu. \v 8 Mɛyɑ yɑ̃ku kowo ɡoo kun yɑɑ ɡoru temmɔ ǹ kun mɛ yɑɑ ye ɡbeeku yɑɑ ɡɑɑ yɑ ɡo u ku rɑɑ kɑ tii disi doken sɔ̃. Nɛ, Yinni Gusunɔwɑ nɑ yeni ɡeruɑ. \p \v 9 Bɑ koo nɛn woodɑbɑ mɛm nɔɔwɑwɑ domi bɑ̀ n nɛn dĩɑnu disi doke, bɑ koo ben torɑrun ɑre sɔbe kpɑ bu ɡbi. Nɛ, Yinni Gusunɔwɑ nɑ bu ɡɔsɑ bɑ n kɑ dɛɛre. \p \v 10 Tɔn diro kun yɑ̃ku dĩɑ ni dimɔ bɑɑ yɑ̃ku kowon sɔm kowo ǹ kun mɛ win sɔɔ. Yɛ̃ro kun yɑ̃ku dĩɑ ni dimɔ. \v 11 Adɑmɑ yoo wi yɑ̃ku kowo u dwɑ kɑ wi bɑ mɑrɑ win yɛnuɔ, bɑ koo kpĩ bu dĩɑ ni di. \v 12 Yɑ̃ku kowon bii tɔn kurɔ ù n tɔn diro suɑ durɔ, ù ku rɑɑ yɑ̃ku dĩɑ ni di. \v 13 Adɑmɑ bii wi, ù n sɑ̃ɑ ɡɔmini ǹ kun mɛ win durɔ u nùn yinɑ, mɑ u ǹ kɑ durɔ wi mɑrɑ, mɑ u ɡɔsirɑ win tundon yɛnuɔ u sɔ̃ nɡe sɑnɑm mɛ u ǹ durɔ sue, u koo kpĩ u dĩɑ ni di. Mɑ n kun mɛ, tɔn diro u ku dĩɑ ni di. \p \v 14 Tɔn tuko ɡoo ù n nu di u ǹ kɑ bɑɑru, u koo nin kɔsire yɑ̃ku kowo wɛ̃wɑ. Yen biru kpɑ u nùn nin bɔnu nɔɔbun tiɑ sosiɑ. \p \v 15 Yɑ̃ku kowobu bu ku rɑɑ dĩɑ ni disi doke nì Isirelibɑ bɑ kɑ yɑ̃kuru kuɑ Yinni Gusunɔn wuswɑɑɔ. \v 16 Bɑ̀ n nu di sɑnɑm mɛ n ǹ weenɛ bu nu di, bɑ Isirelibɑ torɑnu sɔbimɔwɑ. Nɛnɑ Yinni Gusunɔ, nɛ wi nɑ rɑ yɑ̃kunu dɛɛrɑsie. \s1 Sɑbe te bɑ koo kɑ yɑ̃kuru ko \p \v 17 Yinni Gusunɔ u Mɔwisi sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, \v 18 ɑ Aroni kɑ win bibu kɑ Isirelibɑ kpuro sɔ̃ɔwɔ ɑ nɛɛ, ɡoo be sɔɔ ǹ kun mɛ sɔɔ ɡoo wi u wɑ̃ɑ ben suunu sɔɔ, ù n kĩ u yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡiru ko kɑ kĩru, ǹ kun mɛ u kɑ nɔɔ mwɛɛru ɡɑru yibiɑ, \v 19 nɛ, Yinni Gusunɔ n sere tu mwɑ, yɑɑ sɑbe dɔɔ ɡe ɡɑ ǹ ɑlebu mɔ ɡerɑ u koo kɑ nɑ, nɑɑ, ǹ kun mɛ yɑ̃ɑru, ǹ kun mɛ boo, yɑ n ɡesi sɑ̃ɑ dwɑ. \v 20 U ǹ koo kɑ yɑɑ sɑberu nɑ te tɑ ɑlebu ɡɑɑ mɔ. Domi ù n kɑ tu yɑ̃kuru kuɑ, nɑ ǹ mwɑɑmɔ. \v 21 Goo ù n siɑrɑbun yɑ̃kuru mɔ̀ kɑ kĩru ǹ kun mɛ u kɑ nɔɔ mwɛɛru ɡɑru yibiɑ, u koo tu kowɑ kɑ sɑbe te tɑ ǹ ɑlebu ɡɑɑ mɔ n sere win yɑ̃ku te mwɑ. \v 22 Ǹ n mɛn nɑ, bu ku kɑ sɑbe wɔ̃ko nɑ, ǹ kun mɛ te tɑ kɔ̃ri bɔɔre, ǹ kun mɛ te bɑ so bɑ kɔsiki, ǹ kun mɛ te tɑ boo boosu ǹ kun mɛ tɑɑtɑɑru mɔ ɡɔnɑɔ. Bu ku kɑ yen ɡɑɑ yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡiru ko. \v 23 Bɑ koo kpĩ bu kɑ yɑɑ sɑbe tèn wɑsin bee tiɑ kpɑ̃ɑru bo kɛ̃run yɑ̃kuru ko. Adɑmɑ bu ku kɑ tu nɔɔ mwɛɛruɡiru ko. \v 24 Bu ku rɑɑ kɑ yɑɑ sɑbe tèn tĩɑrɑ kɔrɑ ǹ kun mɛ bɑ wĩɑ nɛ, Yinni Gusunɔ yɑ̃kuru kuɑ. Bu ku mɑɑ yen bweseru yɑɑ sɑberu ɡɑru kuɑ bɑ̀ n duɑ ben temɔ. \v 25 Bu ku kɑ nɛ, Yinni Gusunɔ sɑbe ten bweseru yɑ̃kuru kuɑ te bɑ wɑ sɔbun mi. Domi sɑbe tèn wɑsi bɑ mɛɛrɑ kuɑ, tɑ sɑ̃ɑwɑ nɡe sɑbe te tɑ ɑlebu mɔ. Nɛ, Yinni Gusunɔ, nɑ ǹ yɑ̃ku ten bweseru mwɑɑmɔ. \p \v 26 Yinni Gusunɔ u Mɔwisi sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, \v 27 bɑ̀ n kɛtɛ buu mɑrɑ ǹ kun mɛ yɑ̃ɑru ǹ kun mɛ boo, ɡɑ koo kowɑ sɔ̃ɔ nɔɔbɑ yiru kɑ ɡen mɛro. Adɑmɑ sɑɑ sɔ̃ɔ nɔɔbɑ itɑsen di, bɑ koo kpĩ bu kɑ ɡu yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡiru ko. \v 28 Bu ku rɑɑ yɑɑ sɑberu ɡɑru ɡo kɑ ten buu sɔ̃ɔ teeru. \p \v 29 Bɑ̀ n nɛ, Yinni Gusunɔ siɑrɑbun yɑ̃kuru kuɑmmɛ, bu tu koowo nɡe mɛ kon kɑ tu mwɑ. \v 30 Yen dɔmɑ terɑ bɑ koo ten yɑɑ di. Bɑ ǹ yen ɡɑɑ tiɑmɔ sere sisiru. \p \v 31 Bɑ koo nɛn woodɑ ye mɛm nɔɔwɑwɑ kpɑ bu ye swĩi. \v 32 Bu ku rɑɑ nɛn yĩsiru sɑnku kpɑ bu wɑ bu mɑn bɛɛrɛ wɛ̃ ben suunu sɔɔ. Nɛnɑ nɑ Yinni Gusunɔ wi u bɛɛ ɡɔsɑ i n kɑ dɛɛre. \v 33 Nɛnɑ nɑ bɛɛ yɑrɑ sɑɑ Eɡibitin di nɑ n kɑ sɑ̃ɑ Gusunɔ bɛɛn Yinni. \s1 Tɔ̃ɔ bɑkɑ bwese bwesekɑ \c 23 \p \v 1-2 Yinni Gusunɔ u Isirelibɑ sɔ̃ɔwɑ sɑɑ Mɔwisin nɔɔn di u nɛɛ, tɔ̃ɔ bɑkɑ nì sɔɔ i ko i n dɑ mɛnnɛ i mɑn sɑ̃, ni wee. \s1 Tɔ̃ɔ wɛ̃rɑruɡiru \p \v 3 Alusumɑ tiɑ sɔɔ, sɔ̃ɔ nɔɔbɑ tiɑ i ko i n dɑ sɔmburu ko, sɔ̃ɔ nɔɔbɑ yiruse, i ko i wɛ̃rɑ kpɑ i mɛnnɑ i kɑ mɑn sɑ̃. Yen tɔ̃ɔ te, i ku rɑ sɔmburu ɡɑru ko. I ko i tu diwɑ nɛn sɔ̃ bɑɑ mi i wɑ̃ɑ kpuro ɡesi. \p \v 4 Tɔ̃ɔ bɑkɑ ni nu mɑɑ tie, nì sɔɔ i ko i mɛnnɑ i kɑ mɑn sɑ̃, nin tɔ̃nu wee. \s1 Gɔɔ sɑrɑribun tɔ̃ɔ bɑkɑru \p \v 5 Yinni Gusunɔ u nɛɛ, wɔ̃ɔn suru ɡbiikoon sɔ̃ɔ wɔkurɑ nnɛsen yokɑn di, i Gɔɔ sɑrɑribun tɔ̃ɔ bɑkɑru dio nɛ, Yinni Gusunɔn sɔ̃. \p \v 6 Yen sɔ̃ɔ wɔkurɑ nɔɔbuse sɔɔrɑ i ko i pɛ̃ɛ ye bɑ kun seeyɑtiɑ doken tɔ̃ɔ bɑkɑru tore. I ko i kowɑ sɔ̃ɔ nɔɔbɑ yiru i n pɛ̃ɛ dimɔ ye bɑ kun seeyɑtiɑ doke. \v 7 Alusumɑ yen tɔ̃ɔ ɡbiikiru sɔɔrɑ i ko i mɛnnɑ i mɑn sɑ̃. Yen tɔ̃ɔ te, i ku rɑ sɔmburu ɡɑru ko. \v 8 Alusumɑ yen tɔ̃ɔ bɑɑtere i ko i n dɑ mɑn yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡiru kuewɑ. Sɔ̃ɔ nɔɔbɑ yiruse, i ko i kpɑm mɛnnɑ i mɑn sɑ̃. Yen tɔ̃ɔ te, i ku sɔmburu ɡɑru ko. \s1 Gberun dĩɑ ɡbiikinun tɔ̃ɔ bɑkɑru \p \v 9-10 Yinni Gusunɔ u mɑɑ Isirelibɑ sɔ̃ɔwɑ sɑɑ Mɔwisin nɔɔn di u nɛɛ, ì n duɑ tem mɛ kon bɛɛ wɛ̃ sɔɔ, mɑ i dĩɑnu ɡɑ̃, i ko i kɑ dĩɑ ɡbiikii ni i ɡɑ̃ mi yɑ̃ku kowo dɑɑwɑwɑ. \v 11 Kpɑ yɑ̃ku kowon tii u mɑn nu tusiɑ tɔ̃ɔ wɛ̃rɑruɡirun sisiru kpɑ n wɑ n kɑ bɛɛ nɔnu ɡeu mɛɛri. \v 12 Yen tɔ̃ɔ te, i ko i mɑn yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡiru kuɑ kɑ yɑ̃ɑru wɔ̃ɔ tiɑɡiru te tɑ ǹ ɑlebu ɡɑɑ mɔ. \v 13 I ko i mɑɑ som kilo nɔɔbɑ tiɑ mɛ i kɑ ɡum burinɑ sɔndi kpɑ ye kpuron nuburu tu nɛ, Yinni Gusunɔ dore. Yen biru kpɑ i tɑm litiri tiɑ kɑ bɔnu tɑ̃re som mɛn wɔllɔ. \v 14 I ǹ ko i dĩɑ ɡbiikii nin pɛ̃ɛ di ǹ kun mɛ nin bimɑ ye bɑ sɔnwɑ ǹ kun mɛ ye bɑ kɔsukɑ sere dɔmɑ te i kɑ nɛ, Yinni Gusunɔɡiɑ nɑ. I ko woodɑ yeni mɛm nɔɔwɑwɑ mi i wɑ̃ɑ kpuro sere kɑ bɑɑdommɑɔ. \s1 Gɛ̃ɛbun tɔ̃ɔ bɑkɑru \p \v 15 Yinni Gusunɔ u mɑɑ Isirelibɑ sɔ̃ɔwɑ sɑɑ Mɔwisin nɔɔn di u nɛɛ, i ko i mɑɑ ɑlusumɑ ɡɑriwɑ nɔɔbɑ yiru sɑɑ tɔ̃ɔ wɛ̃rɑruɡirun sisirun di dɔmɑ tèn di i kɑ bɛɛn dĩɑ ɡbiikii ni, nɛ, Yinni Gusunɔ nɑɑwɑ. \v 16 I ko i ɡɑriwɑ sɔ̃ɔ weerɑɑkuru sere n kɑ ko tɔ̃ɔ wɛ̃rɑruɡiru nɔɔbɑ yirusen sisiru. Kpɑ i mɑɑ nɛ, Yinni Gusunɔ yɑ̃kuru kuɑ. \v 17 I ko i kɑ pɛ̃ɛ yiru nɑ sɑɑ bɛɛn yɛnun di yèn bɑɑyere bɑ kuɑ kɑ som kilo itɑ kɑ pɛ̃ɛ seeyɑtiɑ. Bɛɛn ɡberun dĩɑ ɡbiikii niyɑ i ko i kɑ yen som mɛ ko, kpɑ yɑ̃ku kowo u ye sɔ̃ɔsi beri berikɑ. \v 18 Yen biru, i ko i nɛ, Yinni Gusunɔ yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡiru kuɑ kɑ yɑ̃ɑnu nɔɔbɑ yiru ni nu wɔ̃ɔ tiɑ tiɑ mɔ kpɑ nu kun ɑlebu ɡɑɑ mɔ kɑ mɑɑ kɛtɛ kinɛ kpɛm teeru kɑ yɑ̃ɑ kinɛnu yiru kɑ sere tɑm. Kpɑ ye kpuron nuburu tu nɛ, Yinni Gusunɔ dore. \v 19 I ko i mɑɑ boo ɡo bɛɛn torɑnun yɑ̃kurun sɔ̃ kɑ mɑɑ yɑ̃ɑnu yiru ni nu wɔ̃ɔ tiɑ tiɑ mɔ siɑrɑbun yɑ̃kurun sɔ̃ \v 20 kɑ pɛ̃ɛ ye sɑnnu. Yɑ̃ku kowo u koo kɑ ye kpuro Yinni Gusunɔ dɑɑwɑwɑ u nu tusiɑrun wororu koosi. Kpɑ ye kpuro yɑ n sɑ̃ɑ nɛ, Yinni Gusunɔɡiɑ. Ye kpuron biru, yɑɑ ye kpuro yɑ koo kowɑ yɑ̃ku kowoɡiɑ. \v 21 Yen tɔ̃ɔ te, i ko mɛnnɑwɑ bɛɛ kpuro i mɑn sɑ̃. I ǹ mɑɑ sɔmburu mɔ̀ dɔmɑ te. Mi i wɑ̃ɑ kpuro, i ko i woodɑ yeni mɛm nɔɔwɑwɑ sere kɑ bɑɑdommɑɔ. \p \v 22 Ì n bɛɛn ɡberun dĩɑnu ɡɛ̃ɛmɔ, i ku ni nu wɑ̃ɑ bɛɛn ɡbee ɡoorɔ ɡɛ̃. Yen biru i ku mɑɑ nu kunɔnu ko. I ko i nu sɑ̃ɑrobu kɑ sɔbu deriɑwɑ. Nɛ Gusunɔ bɛɛn Yinniwɑ nɑ ye ɡeruɑ. \s1 Tɔ̃ɔ bɑkɑ tè sɔɔ bɑ rɑ kɔbi wure \p \v 23-24 Yinni Gusunɔ u Isirelibɑ sɔ̃ɔwɑ sɑɑ Mɔwisin nɔɔn di u nɛɛ, wɔ̃ɔn suru nɔɔbɑ yirusen tɔ̃ɔ ɡbiikiru sɔɔ, i ko i wɛ̃rɑwɑ kpɑ i kɔbi so Gusunɔ u kɑ bɛɛ yɑɑyɑ. Tɔ̃ɔ te, i ko i mɛnnɑwɑ kpɑ i mɑn sɑ̃. \v 25 I ku rɑ sɔmburu ɡɑru ko. Kpɑ i mɑn yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡinu kuɑ. \s1 Torɑrun suurun tɔ̃ɔ bɑkɑru \p \v 26 Yinni Gusunɔ u Mɔwisi sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, \v 27 wɔ̃ɔn suru nɔɔbɑ yirusen sɔ̃ɔ wɔkurusewɑ i ko i yɑ̃kuru ko bɛɛn torɑnun suurun sɔ̃. I ko i mɛnnɑwɑ kpɑ i nɔɔ bɔke kpɑ i mɑn sɑ̃. Kpɑ i mɑn yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡinu kuɑ. \v 28 I ku rɑ sɔmburu ɡɑru ko tɔ̃ɔ te sɔɔ. Domi tɔ̃ɔ te sɔɔrɑ bɑ koo bɛɛ torɑnun suuru kobun woronu koosi Gusunɔ bɛɛn Yinnin wuswɑɑɔ. \v 29 Wi u kun nɔɔ bɔkue yen tɔ̃ɔ te, bɑ koo nùn wunɑwɑ win tɔmbun suunu sɔɔn di. \v 30 Wi u mɑɑ sɔmburu kuɑ tɔ̃ɔ te sɔɔ, kon de bu yɛ̃ro ɡowɑ. \v 31 I ku rɑ sɔmburu ɡɑru ko tɔ̃ɔ te. Yɑ ko n sɑ̃ɑwɑ woodɑ kɑ bɑɑdommɑɔ kɑ bɛɛn bibun bweserɔ. Mi i wɑ̃ɑ kpuro, i ko ye mɛm nɔɔwɑwɑ. \v 32 Yɑ ko n sɑ̃ɑwɑ nɡe tɔ̃ɔ wɛ̃rɑruɡiru kpɑ i nɔɔ bɔke. I ko i wɛ̃rɑwɑ sɑɑ surun sɔ̃ɔ nɔɔbɑ nnɛn yokɑn di sere kɑ yen sisirun yokɑɔ. \s1 Kunun tɔ̃ɔ bɑkɑru \p \v 33-34 Yinni Gusunɔ u Isirelibɑ sɔ̃ɔwɑ sɑɑ Mɔwisin nɔɔn di u nɛɛ, sɑɑ wɔ̃ɔn suru nɔɔbɑ yirusen sɔ̃ɔ wɔkurɑ nɔɔbun di, i ko i Kunun tɔ̃ɔ bɑkɑru diwɑ sɔ̃ɔ nɔɔbɑ yiru i kɑ nɛ, Yinni Gusunɔ sɑ̃. \v 35 Yen tɔ̃ɔ ɡbiikiru, i ko i mɛnnɑ i mɑn sɑ̃. I ku rɑ sɔmburu ɡɑru ko tɔ̃ɔ te. \v 36 Tɔ̃ɔ bɑɑtere i ko i n dɑ mɑn yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡiru kuewɑ sere n kɑ ko sɔ̃ɔ nɔɔbɑ yiru ye. Yen sɔ̃ɔ nɔɔbɑ itɑse, i ko i kpɑm mɛnnɑwɑ i mɑn sɑ̃ kpɑ i mɑn yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡinu kuɑ. Tɔ̃ɔ te, i ku rɑ sɔmburu ɡɑru ko. Tɑ sɑ̃ɑwɑ ɡɑ̃ɑ ɡirinu. \p \v 37 Yenibɑ kpuro yɑ sɑ̃ɑwɑ tɔ̃ɔ bɑkɑ ni i ko i di nɛ Yinni Gusunɔn sɔ̃. Kpɑ i mɑn yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡinu kuɑ kɑ bɛɛn ɡberun dĩɑnu kɑ siɑrɑbun yɑ̃kunu kɑ tɑm. Yɑ̃kuru bɑɑtere kɑ ten tɔ̃ru. \v 38 Mɛyɑ i ku mɑɑ tɔ̃ɔ wɛ̃rɑruɡiru duɑri kɑ yɑ̃ku ni i rɑ mɑn kue kɑ sere mɑɑ kɛ̃ɛ ni i rɑ kɑ nɛ kɑ mɑɑ nɔɔ mwɛɛrun yɑ̃kuru. \p \v 39 Suru nɔɔbɑ yirusen sɔ̃ɔ wɔkurɑ nɔɔbuse sɔɔ, ì n bɛɛn ɡberun dĩɑnu ɡɑ̃, i ko i tɔ̃ɔ bɑkɑru diwɑ sɔ̃ɔ nɔɔbɑ yiru i kɑ mɑn bɛɛrɛ wɛ̃. Yen tɔ̃ɔ ɡbiikiru kɑ yen tɔ̃ru nɔɔbɑ itɑse, i ko i wɛ̃rɑwɑ i ku sɔmburu ɡɑru ko. \v 40 Yen tɔ̃ɔ ɡbiikii te, i ko i dɑ̃ɑ mɑrum burɑm suɑ kɑ kpɑkpɑ wurusu kɑ dɑ̃ɑ wuru bɑkɑsu si su rɑ n wɑ̃ɑ dɑɑrɔ kpɑ i n nuku dobu mɔ̀ nɛn wuswɑɑɔ sɔ̃ɔ nɔɔbɑ yiru ye. \v 41 Wɔ̃ɔ bɑɑɡere i ko i n dɑ tɔ̃ɔ bɑkɑ te diwɑ i kɑ mɑn bɛɛrɛ wɛ̃ suru nɔɔbɑ yiruse ye sɔɔ. Yɑ ko n sɑ̃ɑwɑ woodɑ sere kɑ bɑɑdommɑɔ. \v 42 Bɛɛ Isirelibɑ kpurowɑ i ko i n wɑ̃ɑ kunu sɔɔ sere sɔ̃ɔ nɔɔbɑ yiru. \v 43 Kpɑ bɛɛn bibun bweseru tu kɑ ɡiɑ mɑ nɑ ben sikɑdobɑ sinɑsiɑ kunu sɔɔ sɑnɑm mɛ nɑ bu yɑrɑmɑ Eɡibitin di. Nɛ Gusunɔ bɛɛn Yinniwɑ nɑ ye ɡeruɑ. \p \v 44 Nɡe mɛyɑ Mɔwisi u Isirelibɑ tɔ̃ɔ bɑkɑ ni sɔ̃ɔwɑ ni bɑ ko n dɑ di bu kɑ Yinni Gusunɔ bɛɛrɛ wɛ̃. \s1 Gusunɔn kuu bekuruɡirun dɑbu \c 24 \p \v 1 Yinni Gusunɔ u Mɔwisi sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, \v 2 ɑ Isirelibɑ sɔ̃ɔwɔ ɑ nɛɛ, bu nùn olifin ɡum kɑsuo mɛ mu ɡeɑ bo kpɑ fitilɑnu nu n kɑ sɔ̃re yokɑ bɑɑyere. \v 3 Aroni u koo kɑ ɡum mɛ dɑwɑ nɛ, Yinni Gusunɔn kuu bekuruɡii ten mi, beku kɑre ten wuswɑɑɔ te tɑ woodɑn kpɑkoro te ɡɑnuɑ. Kpɑ u de fitilɑ ni, nu n sɔ̃re yokɑn di sere yɑm mu kɑ sɑ̃rɑ. Yeni yɑ ko n sɑ̃ɑwɑ woodɑ sere kɑ ben bibun bweserɔ. \v 4 Aroni u koo fitilɑ ni sɔndiwɑ dɑbu wurɑɡuun wɔllɔ kpɑ nu n sɔ̃re wɔ̃kuru bɑɑtere sere yɑm mu kɑ sɑ̃rɑ. \s1 Pɛ̃ɛ ye bɑ rɑ Yinni Gusunɔ wɛ̃ \p \v 5 Yinni Gusunɔ u Mɔwisi sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, ɑ pɛ̃ɛ wɔkurɑ yiru wɔ̃ɔwɔ yen bɑɑyere yɑ n sɑ̃ɑ kilo nɔɔbɑ tiɑ. \v 6 Kɑɑ ye yorewɑ nɛn wuswɑɑɔ tɑbulu wurɑɡiɑ yen wɔllɔ sĩɑ yiru, yen bɑɑyere sɔɔ pɛ̃ɛ nɔɔbɑ tiɑ. \v 7 Sĩɑ bɑɑyeren wɔllɔ kɑɑ turɑre ɡeɑ sɔndi kpɑ bu ye dɔ̃ɔ mɛni nɛn sɔ̃ pɛ̃ɛ yen ɑyerɔ kpɑ n bɛɛ yɑɑyɑ. \p \v 8 Tɔ̃ɔ wɛ̃rɑruɡiru bɑɑtere, bɑ ko n dɑ mɑn pɛ̃ɛ yen bweseru yiiyewɑ kpɑ yɑ n yii mi bɑɑdommɑ. Yɑ ko n sɑ̃ɑwɑ woodɑ bɛɛn bibun bweseru sɔɔ sere kɑ bɑɑdommɑɔ. \v 9 Pɛ̃ɛ ye bɑ kɔsire kuɑ mi, yɑ ko n sɑ̃ɑwɑ Aroni kɑ win bibuɡiɑ. Bɑ koo ye diwɑ yɑm dɛɛrɑmɔ. Pɛ̃ɛ ye, yɑ sɑ̃ɑwɑ nɛnɛm domi nɛnɑ bɑ ye wɛ̃ sɑnɑm mɛ bɑ yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡiru mɔ̀. Aronin bweserɑ tɑ ko n dɑ ye di sere kɑ bɑɑdommɑɔ. \s1 Wi u Gusunɔ ɡɑri kɑm ɡerusin sɛɛyɑsiɑbu \p \v 10-11 Sɔ̃ɔ teeru Isirelibɑn ɡoo kɑ Eɡibitiɡii ɡoon bii wì u kɑ Isireli tɔn kurɔ mɑrɑ bɑ sɑnnɑ. Kurɔ Isireli win yĩsirɑ Selomiti, Debirin bii, Dɑnun bweseru sɔɔ. Selomitin bii wi, u Gusunɔn yĩsiru ɡɑri kɑm ɡerusimɔ u bɔ̃rusimɔ. Yerɑ yɑnde bɑ kɑ nùn dɑ Mɔwisin mi. \v 12 Mɑ bɑ nùn yii bɑ kɑ mɑrɑ bu wɑ ye Yinni Gusunɔ u koo ɡere. \p \v 13 Yerɑ Yinni Gusunɔ u Mɔwisi sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, \v 14 i kɑ durɔ wi yɑrio sɑnsɑnin di. Be bɑ mɑɑ nuɑ u nɛ Yinni Gusunɔ ɡɑri kɑm ɡerusi mi, kpɑ bu ben nɔmɑ sɔndi win wirɔ bu kɑ seedɑ di kpɑ Isirelibɑ kpuro bu nùn kpenu kɑsuku bu ɡo. \v 15 Yen biru woodɑ yeniwɑ kɑɑ Isirelibɑ wɛ̃ ɑ nɛɛ, wi u nɛ, Yinni Gusunɔ ɡɑri kɑm ɡerusi, yɛ̃ro u koo yen ɑre wɑ. \v 16 Wi u ɡesi nɛ, Yinni Gusunɔ ɡɑri kɑm ɡerusi, bɑ koo yɛ̃ro ɡowɑ. Isirelibɑ kpurowɑ bɑ koo nùn kpenu kɑsuku bu ɡo. Bɑɑ ù n sɑ̃ɑn nɑ sɔɔ, bɑ koo nùn ɡowɑ yèn sɔ̃ u nɛ, Yinni Gusunɔ ɡɑri kɑm ɡerusi. \p \v 17 Goo ù n win winsim ɡo, bɑ koo mɑɑ yɛ̃ro ɡowɑ. \v 18 Goo ù n win winsim yɑɑ sɑberu ɡo, u koo ten kɔsire wɛ̃wɑ wɑsiru. Hundewɑ yɑ hunden kɔsire. \p \v 19 Goo ù n mɑɑ win winsim mɛɛrɑ kuɑ, mɛɛrɑ yen bweserɑ bɑ koo yɛ̃ro ko. \v 20 Wi u ɡoo buɑ, bɑ koo mɑɑ yɛ̃ro buɑwɑ. Wi u ɡoon nɔni wĩɑ, bɑ koo mɑɑ yɛ̃ron nɔni wĩɑwɑ. Wi u ɡoon dondu buɑ, bɑ koo mɑɑ yɛ̃roɡiru buɑwɑ. Kɔ̃sɑ ye tɔnu u win tɔnusi kuɑ kpuro, yerɑ bɑ koo mɑɑ nùn kɔsie. \p \v 21 Wi u yɑɑ sɑberu ɡo, u koo ten kɔsire wɛ̃wɑ. Wi u mɑɑ tɔnu ɡo, bɑ koo mɑɑ yɛ̃ro ɡowɑ. \p \v 22 Woodɑ tiɑ yerɑ bɑ koo kɑ bɛɛ kɑ bɛɛn sɔbu siri. Nɛ Gusunɔ bɛɛn Yinniwɑ nɑ ye ɡeruɑ. \p \v 23 Mɑ Mɔwisi u Isirelibɑ kpuro ye sɔ̃ɔwɑ. Mɑ bɑ durɔ wi u Yinni Gusunɔ ɡɑri kɑm ɡerusi mi yɑrɑ sɑnsɑnin di bɑ nùn kpenu kɑsukɑ bɑ ɡo. Nɡe mɛyɑ bɑ kɑ kuɑ ye Yinni Gusunɔ u Mɔwisi sɔ̃ɔwɑ. \s1 Tem wɛ̃rɑsiɑbu \c 25 \p \v 1-2 Yinni Gusunɔ u kɑ Mɔwisi ɡɑri kuɑ ɡuu te bɑ mɔ̀ Sinɑin wɔllɔ u nɛɛ, bɛɛ Isirelibɑ ì n duɑ tem mɛ sɔɔ, mɛ kon bɛɛ wɛ̃ mi, i ko i dewɑ bɛɛn ɡbeɑn tem mu wɛ̃rɑ nɛn sɔ̃. \v 3 Wɔ̃ɔ nɔɔbɑ tiɑ sɔɔrɑ i ko i bɛɛn ɡbeɑ duure kpɑ i bɛɛn resɛm ɡbɑɑnu sɔmɛ i nin dɑ̃nu kɔni. Kpɑ i yen mɑrum sɔri. \v 4 Adɑmɑ wɔ̃ɔ nɔɔbɑ yiruse, yɑ ko n sɑ̃ɑwɑ wɔ̃ɔ wɛ̃rɑruɡuu Yinni Gusunɔn sɔ̃. Bɛɛn ɡbenu nu koo wɛ̃rɑwɑ mɑm mɑm. I ku rɑ nu dĩɑnu duure, i ǹ ko i mɑɑ bɛɛn resɛm kɔni. \v 5 Bɑɑ dĩɑ ni nu wɔrumɑ sɑnɑm mɛ i ɡɛ̃ɛmɔ mɑ nu kpiɑ kɑ tii, i ǹ nu ɡɛ̃ɛmɔ. I ǹ mɑɑ resɛm sɔrimɔ ye yɑ kɑ tii mɑrɑ. Domi bɛɛn ɡbeɑ yɑ koo wɛ̃rɑwɑ mɑm mɑm wɔ̃ɔ ɡe sɔɔ. \v 6 Adɑmɑ wɔ̃ɔ wɛ̃rɑruɡuu ɡe sɔɔ, ye yɑ kpiɑ kɑ tii, yerɑ i ko i di bɛɛ kɑ bɛɛn sɔm kowobu kɑ bɛɛn yobu kɑ sere mɑɑ sɔɔ be bɑ wɑ̃ɑ bɛɛn suunu sɔɔ \v 7 kɑ bɛɛn yɑɑ sɑbenu kɑ ɡbeeku yɛɛ. Ye tem mɛ, mu koo kpi yerɑ i ko i di. \s1 Yɑkiɑbun wɔ̃ɔ \p \v 8 I ko i wɔ̃ɔ nɔɔbɑ yirun subɑ nɔɔbɑ yiru deriwɑ yu doonɑ. Ye kpuro yɑ sɑ̃ɑwɑ mi, wɔ̃ɔ weerɑɑkuru tiɑ sɑri. \v 9 Yen wɔ̃ɔ dɑ̃ɑkun suru nɔɔbɑ yirusen sɔ̃ɔ wɔkuru, tɔ̃ɔ te bɑ torɑrun yɑ̃kuru kuɑ mi, i ko i kɔbi wurɑwɑ kɑ kuuki tem mɛ kpuro sɔɔ. \v 10 Wɔ̃ɔ weerɑɑkurusen wɔ̃ɔ ɡe, ɡɑ ko n sɑ̃ɑwɑ nɛnɛm nɛ, Yinni Gusunɔn sɔ̃. Kpɑ i kpɑrɑ mɑ bɑɑwure u tii mɔ. Wɔ̃ɔ ɡe sɔɔ, bɑ koo ɡbee te ɡoo u rɑɑ dɔrɑ ǹ kun mɛ te bɑ nùn mwɑɑri wesiɑwɑ tu ko wiɡiru. Wi u rɑɑ mɑɑ yoru dimɔ, u koo yɑkiɑrɑ u wurɑ win yɛnuɔ. \v 11 Nɡe mɛyɑ i ko n dɑ wɔ̃ɔ weerɑɑkuru bɑɑteren yɑkiɑbun tɔ̃ɔ bɑkɑru di. I ko i wɛ̃rɑwɑ wɔ̃ɔ ɡe sɔɔ. I ǹ dĩɑnu ɡɑnu duurumɔ. I ǹ mɑɑ dĩɑnu ɡɑnu ɡɛ̃ɛmɔ ni nu kɑ tii kpiɑ. Mɛyɑ i ǹ mɑɑ resɛm sɔrimɔ ye yɑ mɑrɑ resɛm ɡbɑɑrɔ te bɑ ǹ sɔnwɑ. \v 12 Domi nuku dobun wɔ̃ɔwɑ ɡe i ko i wunɑ nɛnɛm nɛ Yinni Gusunɔn sɔ̃. Adɑmɑ bɛɛn ɡbeɑn dĩɑnɑ i ko i di. \p \v 13 Wɔ̃ɔ ɡe sɔɔ, bɑɑwure u koo win tem mwɑwɑ mɛ bɑ rɑɑ nùn mwɑɑri. \v 14 Ì n tem dɔrɑmɔ, ǹ kun mɛ ì n dwemɔ, bɛɛn ɡoo u ku rɑɑ win winsim nɔni wɔ̃ke. \v 15 Wi u kĩ u win ɡberu dɔrɑ, u koo ɡinɑ lɑsɑbu kowɑ u wɑ mɛ̀n nɔɔ tɑ koo dĩɑnu mɑ sere wɔ̃ɔ weerɑɑku te, tu kɑ yibu tè sɔɔ bɑ rɑ yɑkiɑbun tɔ̃ɔ bɑkɑru ko tè sɔɔ yɛ̃ro u koo tu wesiɑ. \v 16 Nɡe mɛ wɔ̃su su dɑbiru nɛ, nɡe mɛyɑ ɡbee ten ɡobi yi ko n kpɑ̃ɑru nɛ. Wɔ̃sun sukum mɛ mu tie mù kun dɑbi sere wɔ̃ɔ weerɑɑku te, tu kɑ yibu, ten ɡobi yi ǹ ko yi n kpɑ̃. Domi ye bɑ koo ɡɛ̃ ɡbee te sɔɔ, yerɑ u dɔrɑmɔ. \v 17 Bɛɛn ɡoo u ku rɑɑ win winsim nɔni wɔ̃ke. I ko i mɑn nɑsiɑwɑ domi nɛnɑ nɑ sɑ̃ɑ Gusunɔ bɛɛn Yinni. \v 18 I nɛn woodɑbɑ mɛm nɔɔwɔ kpɑ i sĩ ye sɔɔ. Sɑɑ ye sɔɔrɑ i ko i sinɑ tem mɛ sɔɔ kɑ bɔri yɛndu. \v 19 Tem mɛ, mu koo dĩɑnu ko ni nu koo bɛɛ turi kpɑ i n kɑ wɑ̃ɑ bɔri yɛndu sɔɔ. \p \v 20 Sɔrɔkudo i ko i tii bikiɑ i nɛɛ, mbɑ i ko i di wɔ̃ɔ nɔɔbɑ yiruse te. Domi i ǹ wɔ̃ɔ ɡe sɔɔ dĩɑnu duurumɔ, i ǹ mɑɑ ɡɛ̃ɛmɔ. \v 21 Kon bɛɛ domɑru kuɑ wɔ̃ɔ nɔɔbɑ tiɑse kpɑ bɛɛn ɡbeɑ yu wɔ̃ɔ itɑn dĩɑnu mɑ. \v 22 Wɔ̃ɔ nɔɔbɑ itɑse sɔɔ, i ko i dĩɑnu duure kpɑ bɛɛn dĩɑ ɡurunu nu n tie sere i kɑ wɔ̃ɔ nɔɔbɑ nnɛsen dĩɑnu ɡɛ̃. \s1 Tem kɑ diɑn yɑkiɑbu \p \v 23 Goo kun tɔnu tem dɔremɔ kpɑ yɛ̃ro u n mu mɔ sere kɑ bɑɑdommɑɔ, domi nɛ, Yinni Gusunɔwɑ nɑ tem mɔ, i mɑɑ wɑ̃ɑwɑ nɛn mi nɡe sɔbu. \v 24 Yen sɔ̃nɑ mi i sinɑ kpuro, i ko i tem yɑkiɑbun woodɑ ye mɛm nɔɔwɑwɑ. \p \v 25 Bɛɛ sɔɔ, ɡoo ù n kuɑ sɑ̃ɑro, mɑ u win tem sukum dɔrɑ, win dusi ɡoo ù n ɡobi mɔ, u koo kpĩ u mu yɑkiɑ. \v 26 Yɛ̃ro ù kun mɑɑ dusi ɡoo mɔ wi u koo mu yɑkiɑ, win tii u koo kookɑri kowɑ u kɑ mu yɑkiɑ. \v 27 U koo wɔ̃su ɡɑriwɑ si su tie wɔ̃ɔ weerɑɑku te, tu kɑ sere yibu kpɑ u si kpuron ɡobi kɔsiɑ kpɑ tem mɛ, mu ko wiɡim. \v 28 Ù kun ɡobi wɑ u kɑ mu yɑkiɑ, u koo mu wi u tem mɛ dwɑ deriɑ sere yɑkiɑbun tɔ̃ɔ bɑkɑru tu kɑ turi. Yen biru u koo kpĩ u wurɑ tem mɛ sɔɔ. \p \v 29 Yinni Gusunɔ u nɛɛ, ɡoo ù n win diru dɔrɑ te tɑ wɑ̃ɑ wuu ɡbɑ̃rɑruɡuu sɔɔ, wɔ̃ɔ tiɑ u mɔ u kɑ tu yɑkiɑ. \v 30 Yɛ̃ro ù n kpɑnɑ u dii te yɑkiɑ wɔ̃ɔ tiɑ yen bɑɑ sɔɔ, tɑ koo kowɑ wi u tu dwɑɡiru sere kɑ bɑɑdommɑɔ. U ǹ mɑɑ tu wesiɑmɔ bɑɑ yɑkiɑbun tɔ̃ɔ bɑkɑru tɑ̀ n tunumɑ. \v 31 Adɑmɑ dii te tɑ wɑ̃ɑ wuu ɡe ɡɑ ǹ ɡbɑ̃rɑru mɔ sɔɔ, bɑ koo tu yɑkiɑwɑ nɡe mɛ bɑ rɑ tem yɑkie. Bɑɑ ǹ n mɛren nɑ, wi u rɑɑ dii te mɔ, bɑ koo nùn tu wesiɑwɑ yɑkiɑbun tɔ̃ɔ bɑkɑru sɔɔ. \p \v 32 Adɑmɑ Lefibɑn wusu kɑ ben diɑ, bɑ ko n dɑ kpĩ bu ye yɑkie sɑɑ kpuro. \v 33 Wi u Lefibɑn ɡoon diru dwɑ, yɑkiɑbun tɔ̃ɔ bɑkɑru tɑ̀ n tunumɑ, u koo yɑriwɑ dii ten min di kɑ wuu ɡen min di. Lefibɑn diɑ yɑ sɑ̃ɑwɑ ben tiiɡinu Isirelibɑɡinun suunu sɔɔ. \v 34 Gbee ni nu mɑɑ kɑ ben wusu sikerenɛ, ben ɡoo kun kpɛ̃ u nu dɔrɑ. Domi berɑ bɑ nu mɔ sere kɑ bɑɑdommɑɔ. \s1 Bɔkurɑbun woodɑ \p \v 35 Yinni Gusunɔ u nɛɛ, wunɛn Isirelisi ù n sɑ̃ɑru duurɑ, mɑ u ǹ kpɛ̃ u tii nɔɔri, ɑ de ɑ nùn somi u kɑ win wɑ̃ɑru di. Nɡe mɛyɑ kɑɑ mɑɑ sɔɔ kuɑ kpɑ u wɑ u sinɑ tem mɛ sɔɔ wunɛn bɔkuɔ. \v 36 À n nùn ɡɑ̃ɑnu bɔkurɑ, ɑ ku nùn ɑre kɑsusi. A de ɑ nɛ Gusunɔ wunɛn Yinni nɑsiɑ, kpɑ wunɛn winsim u wɑ u n wɑ̃ɑ wunɛn bɔkuɔ. \v 37 À n nùn ɡobi bɔkurɑ ǹ kun mɛ dĩɑnu, ɑ ku nim doke. \v 38 Nɛ Gusunɔ bɛɛn Yinniwɑ nɑ ye ɡeruɑ. Nɛnɑ nɑ bɛɛ yɑrɑ sɑɑ Eɡibitin di n kɑ bɛɛ Kɑnɑnin tem wɛ̃ kpɑ nɑ n sɑ̃ɑ bɛɛn Yinni. \s1 Yorun woodɑ \p \v 39 Yinni Gusunɔ u mɑɑ nɛɛ, wunɛn Isirelisi ù n sɑ̃ɑru duurɑ mɑ u nun tii dɔre, ɑ ku nùn yoo sɔmɑ koosiɑ. \v 40 U ko n sɑ̃ɑwɑ wunɛn sɔm kowo, u n wɑ̃ɑ wunɛn yɛnuɔ sere yɑkiɑbun tɔ̃ɔ bɑkɑru tu kɑ nɑ. \v 41 Yɑkiɑbun tɔ̃ɔ bɑkɑ te, tɑ̀ n tunumɑ, kɑɑ nùn yɑkiɑwɑ wi kɑ win bibu kpɑ u wurɑ u win yɛnuɡibu deemɑ, u win sikɑdobɑn ɡbeɑ tubi di. \v 42 Domi bɑ sɑ̃ɑwɑ nɛn yobu be nɑ yɑrɑmɑ Eɡibitin di. Bɑ ǹ koo bu dɔrɑ nɡe mɛ bɑ rɑ yobu dɔre. \v 43 A ku nùn dɑm dɔre. A sɔ̃ɔsio mɑ ɑ nɛ Gusunɔ wunɛn Yinni nɑsie. \p \v 44 À n yobu kĩ, bwese tuku ni nu kɑ nun sikerenɛwɑ kɑɑ yoru mwɛɛri bɑ n sɑ̃ɑ wunɛɡibu. \v 45 Kɑɑ kpĩ ɑ sɔbun bibu dwe be bɑ wɑ̃ɑ wunɛn yɛnuɔ kɑ sere be bɑ mɑrɑ bɛɛn tem sɔɔ. À n bu dwɑ, bɑ ko n sɑ̃ɑwɑ wunɛɡibu. \v 46 Wunɛn bibun bweseru tɑ koo kpĩ tu bu tubi di sere kɑ bɑɑdommɑɔ. Adɑmɑ ɡoo u ku rɑɑ win Isirelisi dɑm dɔre. \p \v 47 Sɔɔ ɡoo ù n wɑ̃ɑ wunɛn yɛnuɔ, mɑ u kuɑ ɡobiɡii, mɑ Isireli ɡoo u sɑ̃ɑru duurɑ, mɑ u tii sɔɔ wi dɔre, ǹ kun mɛ sɔɔ win dusi ɡoo, \v 48 Isireli wi, u koo kpĩ u tii yɑkiɑ ǹ kun mɛ win dusi ɡoo u nùn yɑkiɑ \v 49 ǹ kun mɛ win bɑɑn mɔɔ ǹ kun mɛ win bɑɑn wɔnɔ ǹ kun mɛ ben bii ɡoo ǹ kun mɛ win dusi ɡoo ɡesi. Wi u mɑɑ tii dɔrɑ mi, ù n dɑm wɑ u kɑ tii yɑkiɑ, u koo kpĩ u tii yɑkiɑ. \v 50 Bɑ koo wɔ̃sun ɡeeru ɡɑriwɑ wi kɑ wi u nùn dwɑ sɑɑ mìn di u tii dɔrɑ sere yɑkiɑbun tɔ̃ɔ bɑkɑru tu kɑ turi. Win yɑkiɑbun ɡobin ɡeeru tɑ ko n sɑ̃ɑwɑ nɡe ɡobi yi bɑ koo sɔm kowo kɔsiɑ wɔ̃ɔ si sɔɔ. \v 51 Wɔ̃su sù n mɑɑ tie su kpɑ̃ yɑkiɑbun tɔ̃ɔ bɑkɑru tu sere turi, u koo win yɑkiɑbun ɡobi kɔsiɑwɑ nɡe mɛ wɔ̃ɔ sin ɡeerɑ nɛ. \v 52 Wɔ̃su sù kun mɑɑ dɑbi sere yɑkiɑbun tɔ̃ɔ bɑkɑru tu kɑ turi, u koo win yɑkiɑbun ɡobi kɔsiɑwɑ nɡe mɛ wɔ̃ɔ sin ɡeerɑ nɛ. \v 53 Ù n wɑ̃ɑ win yinnin mi, yinni wi, u koo nùn kowɑ nɡe mɛ bɑ rɑ sɔm kowo kue. U ǹ koo nùn dɑm dɔre. \v 54 Ù kun kpĩɑ u tii yɑkie kɑ swɑɑ yen ɡɑɑ, u koo yɑkiɑrɑ wi kɑ win bibu yɑkiɑbun tɔ̃ɔ bɑkɑru sɔɔ. \s1 Nɛnɑ Gusunɔ bɛɛn Yinni \p \v 55 Isirelibɑ bɑ sɑ̃ɑwɑ nɛ, Yinni Gusunɔn yobu be nɑ yɑrɑ Eɡibitin di. Nɛ Gusunɔ nɑ sɑ̃ɑwɑ ben Yinni. \c 26 \p \v 1 Nɑ nɛɛ, i ku bwɑ̃ɑroku ɡɑɡu sɑ̃. I ku rɑ mɑɑ ɡɑ̃ɑnu ɡɑnun weenɑsinu ko. I ku mɑɑ kperu ɡɑru ɡirɑ te bɑ ɡɑ̃ɑnu ɡɑnun weenɑsinu koosi kpɑ i yiirɑ i sɑ̃. Domi nɛnɑ nɑ Gusunɔ bɛɛn Yinni. \p \v 2 I tɔ̃ɔ wɛ̃rɑruɡiru yɑɑyo kpɑ i nɛn kuu bekuruɡiru bɛɛrɛ wɛ̃. Nɛ, Yinni Gusunɔwɑ nɑ ye ɡeruɑ. \s1 Domɑnu \p \v 3 Ì n nɛn woodɑbɑ mɛm nɔɔwɑ mɑ i ye swĩi, \v 4 kon de ɡurɑ yu nɛ yen sɑɑ sɔɔ kpɑ tem mu dĩɑnu wɛ̃ kpɑ dɑ̃nu nu binu mɑ. \v 5 I ko n dĩɑnu ɡɛ̃ɛmɔwɑ sere bɛɛn resɛm yu kɑ sɔribu turi. Kpɑ resɛm ye, yɑ n mɑɑ wɑ̃ɑ duurubun sɑɑ. I ko i di i debu kpɑ i n wɑ̃ɑ kɑ bɔri yɛndu bɛɛn tem sɔɔ. \v 6 Kon de ɑlɑfiɑ yɑ n wɑ̃ɑ tem mɛ sɔɔ. Goo kun bɛɛ bɑɑsimɔ ì n dò. Kon de yɛɛ ɡɔbi yi doonɑ. Mɛyɑ tɑbu kun mɑɑ duɔ tem mɛ sɔɔ. \v 7 I ko i bɛɛn yibɛrɛbɑ nɑɑ ɡirɑwɑ kpɑ i bu tɑkobi sɔkiri i kɑmiɑ. \v 8 Bɛɛn nɔɔbu bɑ koo kpĩ bu tɔmbu wunɔbu (100) nɑɑ swĩi bu ɡo. Kpɑ bɛɛn wunɔbu bu tɔmbu nɔrɔbun subɑ wɔkuru (10.000) nɑɑ swĩi bu ɡo kɑ tɑkobi. \v 9 Kon kɑ bɛɛ nɔnu ɡeu mɛɛri kpɑ n de i mɑrurɑ i kɔwɑrɑ kpɑ n de nɛn ɑrukɑwɑni yɑ n wɑ̃ɑ sere kɑ bɛɛn bibun bibɔ. \v 10 I ko i bɛɛn dĩɑ ɡurunu di sere nu tiɑrɑ kpɑ i kpɑɑnu kɔsire ko bɛɛn birɑnɔ. \v 11 Kon de bu nɛn wɑ̃ɑ yeru ɡirɑ bɛɛn suunu sɔɔ. Nɑ ǹ mɑɑ bɛɛ biru kisimɔ. \v 12 Nɑ kon sĩimɔwɑ bɛɛn suunu sɔɔ kpɑ nɑ n sɑ̃ɑ bɛɛn Yinni kpɑ i n mɑɑ sɑ̃ɑ nɛn tɔmbu. \v 13 Nɛnɑ Gusunɔ bɛɛn Yinni, nɛ wi nɑ bɛɛ yɑrɑ sɑɑ yorun di Eɡibitiɔ. Nɛnɑ nɑ Eɡibitiɡibun dɑm dɔrebu kpeerɑsiɑ. Tɛ̃ i ko i kpĩ i sĩ n kun kɑ sekuru. \s1 Bɔ̃ri \p \v 14 Yinni Gusunɔ u nɛɛ, ì kun nɛn woodɑbɑ mɛm nɔɔwɛ, mɑ i ǹ sĩimɔ ye sɔɔ, \v 15 mɑ i nɛn ɑrukɑwɑni yinɑ, i nɛn woodɑbɑ biru kisi, i ǹ kɑ bu sɔmburu kue, \v 16 wee ye kon bɛɛ kuɑ. \p Kon bɛɛ bɛrum tiɑ kpɑ n de wɑsi sun bɑkɑru tu bɛɛ wɔri i woorɑ sere bɛɛn nɔni yi tondɑ kpɑ i n wɑhɑlɑ mɔ̀. Kɑm sɔɔrɑ i ko i bɛɛn dĩɑnu duure. Domi bɛɛn yibɛrɛbɑrɑ bɑ koo nu di. \v 17 Kon bɛɛ biru kisi kpɑ bɛɛn yibɛrɛbɑ bu bɛɛ kɑmiɑ. Kpɑ be bɑ bɛɛ tusɑ bu bɛɛ dɑm dɔre. I ko i duki yɑkikirɑwɑ bɑɑ bɑ̀ kun bɛɛ nɑɑ ɡire. \p \v 18 Yenibɑ kpuron biru, ì kun mɑn mɛm nɔɔwɛ, kon bɛɛ sɛɛyɑsiɑ too too bɛɛn torɑrun sɔ̃. \v 19 Kon bɛɛn dɑm buɑ mɛ̀n sɔ̃ i tii sue. Kon de wɔllu tu bɔbiɑ nɡe sisu kpɑ ɡurɑ yu ku nɛ. Kpɑ tem mu bɔbiɑ nɡe sii ɡɑndu. \v 20 I ko i bɛɛn dɑm dɔrɑwɑ kɑm sɔɔ. Domi tem mu ǹ dĩɑnu mɔ̀. Mɛyɑ dɑ̃nu nu ǹ mɑɑ mɑrumɔ. \p \v 21 Ì n mɑn seesimɔ, kon bɛɛ sɛɛyɑsiɑ too too bɛɛn torɑnun sɔ̃. \v 22 Kon bɛɛ ɡbeeku yɛɛ suremɑ yi bɛɛn bibu ɡo sere kɑ bɛɛn yɑɑ sɑbenɔ kpɑ i kun mɑɑ dɑbi kpɑ bɛɛn swɛɛ yi ɡbi. \p \v 23 Sɛɛyɑsiɑ bini bù kun mɑɑ dere i ɡɔ̃ru ɡɔsie, mɑ i mɑn seesimɔ, \v 24 nɛn tii kon bɛɛ seesi kpɑ n mɑɑ bɛɛ sɛɛyɑsiɑ too too n kere yellu bɛɛn torɑnun sɔ̃. \v 25 Kon de tɑbu bu bɛɛ wɔri yèn sɔ̃ i nɛn ɑrukɑwɑni kusiɑ. Ì n mɛnnɑ i kukuɑ bɛɛn wusɔ, kon de bɑrɑru tu bɛɛ wɔri kpɑ yibɛrɛbɑ bu bɛɛ nɔmɑ turi. \v 26 Kon de ɡɔ̃ɔru tu nɑ. Sɑɑ ye sɔɔ, tɔn kurɔbu wɔkuru bɑ koo pɛ̃ɛ wɔ̃wɑ doo teu sɔɔ kpɑ bu kɑ bɛɛ nɑɑwɑ ye yɑ ǹ bɛɛ debumɔ. \p \v 27 Yenibɑn biru ì kun mɑn mɛm nɔɔwɛ, mɑ i mɑn seesimɔ, \v 28 nɛn tii kon bɛɛ seesi kɑ mɔru kpɑ n bɛɛ sɛɛyɑsiɑ nɔn nɔɔbɑ yiru n kere yellu bɛɛn torɑnun sɔ̃. \v 29 I ko i ɡɔ̃ɔru wɑ sere i bɛɛn bibu tem. \v 30 Kon bɛɛ tusi sere n bɛɛ ɡunɡuu nìn mi i rɑ yɑ̃kuru ko kɔsuku kɑ bwɑ̃ɑrokunu ni i rɑ kɑ sɔ̃ɔ sɑ̃. Kon bɛɛn ɡonu sɔndi bwɑ̃ɑroku nin kɛ̃kin wɔllɔ. \v 31 Kon bɛɛn wusu ɡɔsiɑ bɑnsu kpɑ n bɛɛn sɑ̃ɑ yenu kɔsuku. Nɑ ǹ mɑɑ bɛɛn yɑ̃kunu mwɑɑmɔ. \v 32 Kon bɛɛn tem kɑm koosiɑ. Bɛɛn yibɛrɛ be, bɑ koo nɑ bu sinɑ mi, kpɑ biti yu bu mwɑ. \v 33 Kon de bu bɛɛ tɑbu wɔri kpɑ i yɑrinɑ i dɑ tem tukumɔ. Kpɑ bɛɛn wusu su ko bɑnsu. \p \v 34-35 Sɑɑ yè sɔɔ i ko i n wɑ̃ɑ tem tukum mi, bɛɛn tem mɛ, mu koo wɛ̃rɑ, wɛ̃rɑ bi i ǹ dɑɑ mu wɛ̃ɛre. \p \v 36 Be bɑ koo tiɑrɑ bɑ n wɑ̃ɑ yibɛrɛbɑn temɔ, kon de bu nuki sɑnkirɑ. Bɑɑ wuru kokosun dɑmu, ɡɑ koo de bu dukɑ yɑkurɑwɑ. Bɑ koo yɑkurɑwɑ nɡe be bɑ yibɛrɛbɑ wɑ bɑ tɑbu yɑ̃nu nɛni bɑ kɑ bu nɑɑ ɡire. Bɑ koo wɔrukuwɑ bɑɑ ɡoo ù kun bu nɑɑ swĩi. \v 37 Bɑ koo wɔrikinɑwɑ nɡe be bɑ ɡoonɑmɔ tɑbu sɔɔ kɑ tɑkobi. Bɑ ǹ kpɛ̃ bu yɔ̃rɑ bu ben yibɛrɛbɑ mɑ. \v 38 Bɑ koo ɡbiwɑ bwese tukunun suunu sɔɔ. Kpɑ yibɛrɛbɑ bu bu kɑm koosiɑ. \v 39 Be bɑ koo tiɑrɑ yibɛrɛbɑn tem mi, bɑ koo woorɑwɑ kɑ nuku sɑnkirɑnu ben torɑnun sɔ̃ kɑ ben bɑɑbɑbɑɡinun sɔ̃. \s1 Gusunɔ u koo win ɑrukɑwɑni yɑɑyɑ \p \v 40 Isireli be bɑ tiɑrɑ, bɑ koo ben torɑnu tuubɑ ko kɑ ben bɑɑbɑbɑɡinu ni bɑ kuɑ nɛ, Yinni Gusunɔn wuswɑɑɔ kɑ sere seesi bi bɑ mɑn seesi. \v 41 Bɑ koo ɡiɑ mɑ nɛnɑ nɑ bu seesi mɑ nɑ kɑ bu dɑ tem tukumɔ ben yibɛrɛbɑn mi. Sɑɑ ye sɔɔrɑ bɑ koo tii kɑwɑ ben nɑɑnɛ sɑrirun sɔ̃ kpɑ bu ɡiɑ mɑ nɛnɑ nɑ bu sɛɛyɑsiɑmɔ ben torɑnun sɔ̃. \v 42 Sɑɑ ye sɔɔ, kon nɛn ɑrukɑwɑnibɑ yɑɑyɑ ye nɑ bɔkuɑ kɑ ben bɑɑbɑbɑ. Berɑ Aburɑhɑmu kɑ Isɑki kɑ Yɑkɔbu. Kon mɑɑ nɛn nɔɔ mwɛɛru yɑɑyɑ te nɑ kuɑ ben tem sɔ̃. \v 43 Ben biru, tem mɛ, mu koo wɛ̃rɑ. Sɑɑ ye sɔɔrɑ bɑ koo sɛɛyɑsiɑbu wɑ yèn sɔ̃ bɑ nɛn woodɑbɑ deri. \v 44 Adɑmɑ bɑɑ bɑ̀ n wɑ̃ɑ tem tukumɔ ben yibɛrɛbɑn mi, nɑ ǹ bu derimɔ mɑm mɑm. Nɑ ǹ bu biru kisimɔ, nɑ ǹ mɑɑ bu kpeerɑsiɑmɔ. Nɑ ǹ nɛn ɑrukɑwɑni ye kusiɑmɔ. Domi nɑ sɑ̃ɑwɑ Gusunɔ ben Yinni. \v 45 Ben ɑrufɑɑnin sɔ̃ kon ɑrukɑwɑni ye yɑɑyɑ ye nɑ kɑ ben bɑɑbɑbɑ bɔkuɑ mi, ye yɑ derɑ nɑ bu yɑrɑ Eɡibitin di bwesenu kpuron nɔni biru, mɑ nɑ kuɑ ben Yinni. Nɛnɑ Yinni Gusunɔ. \p \v 46 Woodɑ kɑ sɔ̃ɔsi niniwɑ Yinni Gusunɔ u Mɔwisi wɛ̃ Sinɑin ɡuurɔ u kɑ Isirelibɑ sɔ̃. \s1 Nɔɔ mwɛɛnun yibiɑbu \c 27 \p \v 1 Yinni Gusunɔ u Mɔwisi sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, \v 2 ɑ Isirelibɑ woodɑ yeni sɔ̃ɔwɔ ɑ nɛɛ, ɡoo ù n nɔɔ mwɛɛru kuɑ u nɛɛ, u koo nɛ, Yinni Gusunɔ tɔnu kɛ̃, u koo kpĩ u ɡobi kɔsiɑ tɔnu win ɑyerɔ nɡe mɛni u kɑ win nɔɔ mwɛɛru yibiɑ. \p \v 3 Sɑɑ tɔn durɔ wi u wɔ̃ɔ yɛndu mɔn di n kɑ dɑ wɔ̃ɔ wɑtɑɡii, sii ɡeesun ɡobi weerɑɑkurɑ u koo kɔsiɑ nɡe mɛ bɑ rɑ sɑ̃ɑ yerun ɡobi kɔsi. \v 4 Ǹ n tɔn kurɔn nɑ, sii ɡeesun ɡobi tɛnɑ. \p \v 5 Tɔn durɔ wi u mɔ wɔ̃ɔ nɔɔbu n kɑ dɑ wɔ̃ɔ yɛnduɡii, sii ɡeesun ɡobi yɛndɑ u koo kɔsiɑ. Ǹ n mɑɑ tɔn kurɔn nɑ, sii ɡeesun ɡobi wɔkuru. \p \v 6 Sɑɑ tɔn durɔ suru tiɑɡii sere n kɑ dɑ wɔ̃ɔ nɔɔbuɡii, sii ɡeesun ɡobi nɔɔbuwɑ u koo kɔsiɑ. Ǹ n mɑɑ tɔn kurɔn nɑ, sii ɡeesun ɡobi itɑwɑ u koo kɔsiɑ. \p \v 7 Goo ù n mɑɑ wɔ̃ɔ wɑtɑ mɔ ǹ kun mɛ ù n kere mɛ, sii ɡeesun ɡobi wɔkurɑ nɔɔbuwɑ u koo kɔsiɑ. Ǹ n mɑɑ tɔn kurɔn nɑ, sii ɡeesun ɡobi wɔkurɑ u koo kɔsiɑ. \p \v 8 Goo ù n sɑ̃ɑ sɑ̃ɑro too, mɑ u ǹ kpɛ̃ u kɔsiɑ mɛ bɑ ɡeruɑ, bɑ koo kɑ yɛ̃ro dɑwɑ yɑ̃ku kowon mi, kpɑ yɑ̃ku kowo wi, u nùn sɔ̃ mɛ̀n nɔɔ u koo kɔsiɑ nɡe mɛ win wɑɑrɑ nɛ. \p \v 9 Goo ù n nɛ, Yinni Gusunɔ nɔɔ mwɛɛru kuɑ mɑ u koo mɑn yɑɑ sɑberu kɛ̃ te bɑ rɑ kɑ yɑ̃kuru ko, yɑɑ sɑbe te, tɑ ko n sɑ̃ɑwɑ nɛɡiru. \v 10 Bɑ ǹ kɑ tu ɡɑru kɔsinɑmɔ te tɑ kun wɑ̃. Bɑɑ tɑ̀ kun mɑɑ wɑ̃, bɑ ǹ kɑ tu ɡɑru kɔsinɑmɔ te tɑ wɑ̃. Kɑ mɛ, bɑ̀ n mɑɑ kɑ tu kɔsinɑ, ni yiru kpuro nu ko n sɑ̃ɑwɑ nɛɡinu. \p \v 11 Goo ù n kɑ yɑɑ sɑberu nɑ te bɑ ku rɑ kɑ yɑ̃kuru ko, bɑ koo kɑ tu dɑwɑ yɑ̃ku kowon mi. \v 12 Kpɑ yɑ̃ku kowo u tu mɛɛri u ten ɡeeru burɑ. \v 13 Wi u kɑ yɑɑ sɑbe te nɑ, mɑ u kĩ u tu yɑkiɑ, ɡee te yɑ̃ku kowo u nùn bure, terɑ u koo kɔsiɑ. Kpɑ u mɑɑ ɡee ten bɔnu nɔɔbun tiɑ sosi. \p \v 14 Goo ù n win diru Yinni Gusunɔ kɑ̃, yɑ̃ku kowowɑ u koo dɑ u tu mɛɛri kpɑ u ten ɡeerun sɑkɑ ɡere. Gee te u ɡeruɑ mi, terɑ bɑ koo kɑ sɔmburu ko. \v 15 Adɑmɑ ù n kĩ u win dii te yɑkiɑ, u koo ɡinɑ ɡee te yɑ̃ku kowo u burɑ mi kɔsiɑwɑ kpɑ u ten wɔllɔ bɔnu nɔɔbusen tiɑ sosi dii te, tu sere mɑɑ ko wiɡiru. \p \v 16 Goo ù n mɑɑ win ɡberu Yinni Gusunɔ wɛ̃, bɑ koo ten ɡeeru burɑwɑ. Dĩɑ ni bɑ koo duuren kpɑ̃ɑrɑ bɑ koo mɛɛri. Nɡe tɛ̃ bɑ̀ n dĩɑ ni bɑ mɔ̀ ɔɔsu duurɑ, mɑ nu kilo ɡoobɑ wunɔbu (300) kuɑ, sii ɡeesun ɡobi weerɑɑkurɑ bɑ koo kɔsiɑ. \v 17 Ǹ n sɑ̃ɑn nɑ yɑkiɑbun tɔ̃ɔ bɑkɑrun diyɑ u ɡbee te wɛ̃, ten ɡobi kpurowɑ u koo kɔsiɑ. \v 18 Ù n ɡbee te Yinni Gusunɔ wɛ̃ yɑkiɑbun tɔ̃ɔ bɑkɑrun biru, yɑ̃ku kowo u koo ten ɡobi kɑwɑwɑ. U koo wɔ̃ɔ si su tie sere yɑkiɑbun tɔ̃ɔ bɑkɑru tu kɑ turin ɡobi kɔsiɑwɑ. \p \v 19 Yɛ̃ro ù n kĩ u win ɡbee te yɑkiɑ, u koo kɔsiɑwɑ ye bɑ burɑ mi, kpɑ u yen bɔnu nɔɔbun tiɑ sosi ɡbee te, tu sere mɑɑ ko wiɡiru. \p \v 20 Ù kun tu yɑkie, mɑ bɑ tu ɡoo dɔre, u ǹ mɑɑ kpɛ̃ u tu yɑkiɑ win tii. \v 21 Yɑkiɑbun tɔ̃ɔ bɑkɑru tɑ̀ n tunumɑ, tɑ koo kowɑ Yinni Gusunɔɡiru. Yɑ̃ku kowobɑ bɑ ko n tu mɔ sere kɑ bɑɑdommɑɔ. \p \v 22 Goo ù n Yinni Gusunɔ ɡberu wɛ̃ te u dwɑ, n ǹ mɔ te u tubi di, \v 23 yɑ̃ku kowowɑ u koo tu mɛɛri kpɑ u ten ɡeeru burɑ. U koo wɔ̃su ɡɑriwɑ si su tie yɑkiɑbun tɔ̃ɔ bɑkɑru tu kɑ turi. Wɔ̃ɔ si kpuron ɡobiyɑ u koo ɡere kpɑ ɡobi yi, yi ko Yinni Gusunɔɡii. \v 24 Adɑmɑ yɑkiɑbun tɔ̃ɔ bɑkɑru tɑ̀ n tunumɑ, ɡbee te, tɑ ko n sɑ̃ɑwɑ wi u rɑɑ nùn tu dɔreɡiru. \p \v 25 Bɑ koo ɡɑ̃ɑnu kpuron ɡeeru burɑwɑ nɡe mɛ bɑ rɑ sɑ̃ɑ yerun ɡobi kɔsi. N deemɑ ɡobi yin tiɑn bunum mu rɑ n sɑ̃ɑwɑ ɡɑrɑmu wɔkuru. \s1 Kɛ̃ɛ bwese bwesekɑ \p \v 26 Goo u ku rɑɑ win yɑɑ sɑberun buu ɡbiikuu Yinni Gusunɔ kɛ̃. Domi ɡɑ sɑ̃ɑwɑ Yinni Gusunɔɡuu kɔ yèn sɔ̃ ɡɑ sɑ̃ɑ buu ɡbiikuu. Bɑɑ ǹ n yɑ̃ɑrun nɑ ǹ kun mɛ kɛtɛ, ɡɑ sɑ̃ɑwɑ Yinni Gusunɔɡuu. \v 27 Gɑ̀ n mɑɑ sɑ̃ɑn nɑ sɑbe te bɑ ku rɑ kɑ yɑ̃kuru kon buu ɡbiikuu, wi u kɑ tu nɑ u koo kpĩ u tu yɑkiɑ ù n ɡee te yɑ̃ku kowo u nùn bure kɔsiɑ kpɑ u mɑɑ ten bɔnu nɔɔbun tiɑ sosi. Ù n kpɑnɑ u tu yɑkiɑ, yɑ̃ku kowo u koo kpĩ u tu ɡoo dɔre nɡe mɛ u ten ɡeeru bure. \p \v 28 Gɑ̃ɑ ni bɑ Yinni Gusunɔ kɑ̃ sere kɑ bɑɑdommɑɔ, ɑɑ tɔnuwɑ? Ǹ kun mɛ yɑɑ sɑberɑ? Ǹ kun mɛ ɡbee te u tubi diwɑ? Gɑ̃ɑ ni bɑ ɡɔsɑ bɑ yi Yinni Gusunɔn sɔ̃ ɡesi, n ǹ mɑɑ koorɔ u nu yɑkiɑ ǹ kun mɛ u nu dɔrɑ. Nu ko n sɑ̃ɑwɑ Yinni Gusunɔɡinu sere kɑ bɑɑdommɑɔ. \v 29 Bɑɑ ǹ n tɔnun nɑ n ǹ koorɔ u nùn yɑkiɑ. Bɑ koo yɛ̃ro ɡowɑ. \p \v 30 I ko i n dɑ Yinni Gusunɔ bɛɛn ɡberun dĩɑnun subɑ wɔkuru sɔɔ tiɑ yiiyewɑ sere kɑ dɑ̃ɑ mɑrumɔ. \v 31 Goo ù n kĩ u ye yɑkiɑ, u koo yen ɡee te kɔsiɑwɑ kpɑ u mɑɑ yen bɔnu nɔɔbun tiɑ sosi. \v 32 Mɛyɑ mɑɑ yɑɑ sɑbenu sɔɔ. Yɑ̃ɑrɑ? Kɛtɛwɑ? Boowɑ? Sɑbe ni bɑ kpɑre ɡesi, wɔkuru bɑɑteren wɔllɔ Yinni Gusunɔ u teeru mɔ. \v 33 Wi u sɑbe ni mɔ, u ǹ koo ɡɔsi te tɑ wɑ̃ ǹ kun mɛ te tɑ kun wɑ̃. U ǹ mɑɑ kɑ tu ɡɑru kɔsinɑmɔ. Bɑɑ ù n kɑ tu ɡɑru kɔsinɑ, ni yiru kpuro nu ko n sɑ̃ɑwɑ Yinni Gusunɔɡinu. N ǹ koorɔ bu nu yɑkiɑ. \p \v 34 Woodɑ yenibɑrɑ Yinni Gusunɔ u Mɔwisi wɛ̃ Isirelibɑn sɔ̃ Sinɑin ɡuurɔ.