\id JOB \ide UTF-8 \h Yoobu \mt1 YOOBU \ip Yoobun tireru tɑ sun ɡemɡiin wɑhɑlɑ sɔ̃ɔmɔ ye Gusunɔ u derɑ u wɑ. Wɑhɑlɑ yerɑ, win bibu kpuro bɑ ɡu, mɑ win dukiɑ kpuro yɑ kɑm kuɑ, mɑ bwisinu win tii wɔri. \ip Yoobun bɔrɔbɑ bɑ nɑ bu kɑ nùn berɑ. Ben ɡere sɔɔ, bɑ sɔ̃ɔsiwɑ mɑ Yoobu u torɑ. Yen sɔ̃nɑ u wɑhɑlɑ mɔ̀. Adɑmɑ Yoobu kun ɡɑri yi wure. U bu sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, wi, u dɛɛre. U mɑɑ tɔn kɔ̃sobu wɑɑmɔ bɑ kuurɑmɔ. Ǹ n mɛn nɑ, n ǹ torɑru tɔnɑ tɑ rɑ kɑ wɑhɑlɑ nɛ. \ip Gusunɔ kun Yoobun bikiɑ dɑbi ni wisɑ. U mɑm wure u Yoobun tii ɡɑ̃ɑ dɑbinu bikiɑwɑ, kpɑ wi, Yoobu u kɑ ɡiɑ mɑ wi, Gusunɔwɑ u dɑm kpuro mɔ. Wiyɑ u mɑɑ ɡɑ̃ɑnu kpuro kpɑre. \ip Yenibɑn biru, Yoobun tii u wɑ mɑ u tore, mɑ u Gusunɔ suuru kɑnɑ. Sɑɑ yerɑ Gusunɔ u nùn win yellun wɑ̃ɑru wesiɑ. Win dukiɑ yɑ mɑɑ wurɑmɑ mɑ u mɑɑ bibu mɑrɑ. \is1 Tire ten kpunɑɑ \iq1 1. Yoobu u wɑhɑlɑ wɑ, wiru 1n di sere wiru 2:10. \iq1 2. Yoobun bɔrɔbɑ bɑ nùn berɑm dɑ, wiru 2:11n di sere wiru 31:40. \iq1 3. Gɑri yi Elihu u Yoobu sɔ̃ɔwɑ, wiru 32n di sere wiru 37. \iq1 4. Gusunɔn wisibu, wiru 38n di sere wiru 41. \iq1 5. Gusunɔ u Yoobu domɑru kuɑ, wiru 42. \ie \c 1 \s1 Setɑm u Yoobun lɑɑkɑri mɛɛrɑ \p \v 1 Durɔ ɡoo wɑ̃ɑ Usiɔ, win yĩsirɑ Yoobu. Durɔ wi, u sɑ̃ɑwɑ wi u rɑ Gusunɔ mɛm nɔɔwɛ. U sɑ̃ɑ ɡemɡii, mɑ u Gusunɔ nɑsie. U ku rɑ kɔ̃sɑ kɑ̃. \v 2 Bii tɔn durɔbu nɔɔbɑ yiruwɑ u mɑrɑ, tɔn kurɔbu mɑɑ itɑ. \v 3 Sɑbe ni u mɑɑ mɔ, ni wee, yɑ̃ɑnu nɔrɔbun subɑ nɔɔbɑ yiru (7.000), kɑ yooyoosu nɔrɔbun subɑ itɑ (3.000), kɑ nɑɑ wuku nɔrɔbu (1.000), kɑ kɛtɛku ninu nɛɛrɑ wunɔbu (500), kɑ sɔm kowo dɑbi dɑbinu. Durɔ wiyɑ u dukiɑ bo sɔ̃ɔ yɑri yerun berɑ mi ɡiɑ. \p \v 4 Win bii tɔn durɔ be, bɑ rɑ n tɔ̃ɔ bɑkɑ dim sokunɑmɔwɑ, kpɑ bu ben sesubu itɑ ye soku bu nɑ bu kɑ di bu nɔ. \v 5 Bɑ̀ n tɔ̃ɔ bɑkɑru di bɑ kpɑ mɛ, Yoobu u rɑ bu sokuwɑ kpɑ u bu sɑ̃rɑsiɑ, kpɑ u se buru buru yellu u yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡinu ko ben bɑɑwuren sɔ̃. Domi u rɑ tii sɔ̃wɑ u nɛɛ, sɔrɔkudo nɛn bibu bɑ ko n Gusunɔ torɑru ɡɑru kue ben ɡɔ̃ruɔ. Nɡe mɛyɑ u rɑ ko sɑɑ kpuro. \p \v 6 Yerɑ sɔ̃ɔ teeru Yinni Gusunɔn ɡɔrɑdobɑ bɑ nɑ bɑ yɔ̃rɑ win wuswɑɑɔ. Mɑ Setɑm tii u mɑɑ nɑ u yɔ̃rɑ ben suunu sɔɔ. \v 7 Mɑ Yinni Gusunɔ u nùn bikiɑ u nɛɛ, mɑn diyɑ ɑ wee. \p Mɑ u nùn wisɑ u nɛɛ, nɑ tem bɔsu bɔsu nɑ kɑ sikerenɛwɑ, yerɑ nɑ den ɡɔsirɑmɑ nɑ wee. \p \v 8 Mɑ Yinni Gusunɔ u mɑɑ Setɑm bikiɑ u nɛɛ, ɑ nɛn sɔm kowo Yoobu wɑ mi? Goo sɑri wi u kɑ nùn weenɛ hɑnduniɑ sɔɔ. Durɔ wi, u rɑ mɑn mɛm nɔɔwɛ, kpɑ u n sĩimɔ ɡem sɔɔ. Mɛyɑ u ku rɑ kɔ̃sɑ kɑ̃. U mɑɑ mɑn nɑsie. \p \v 9 Mɑ Setɑm u Gusunɔ wisɑ u nɛɛ, ɑ tɑmɑɑ kɑmɑ Yoobu wi, u kɑ nun nɑsie? \v 10 N ǹ wunɑ ɑ nùn kɔ̃su wi kɑ win yɛnuɡibu kɑ sere win ye u mɔ ro? Mɑ ɑ win sɔmɑ kpuro domɑru kuɑ. A derɑ win yɑɑ sɑbenu nu tɛrie tem mɛ sɔɔ. \v 11 Tɛ̃, ɑ win ye u mɔ nɔmu dokeo ɑ wɑ. Nɑ yɛ̃ kɑm kɑm mɑ u koo nun bɔ̃rusi wunɛn tiin wuswɑɑɔ. \p \v 12 Mɑ Yinni Gusunɔ u Setɑm wisɑ u nɛɛ, ye Yoobu u mɔ kpuro, nɑ nun ye nɔmu bɛriɑ. Adɑmɑ ɑ ku win tii bɑbɑ. \p Yen biru Setɑm u doonɑ Yinni Gusunɔn wuswɑɑn di. \s1 Yoobun bibu kɑ win dukiɑ \s2 kpuro yɑ kɑm kuɑ \p \v 13 Sɔ̃ɔ teeru Yoobun bii be kpuro bɑ mɛnnɛ bɑ dimɔ bɑ nɔrumɔ ben tɔnweron yɛnuɔ. \v 14 Yerɑ Yoobun sɔm kowo ɡoo u nɑ win mi, u nùn sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, wee sɑnɑm mɛ sɑ kɑ nɛɛ yi wukumɔ, mɑ kɛtɛkunu nu yɑkɑsu dimɔ, \v 15 Sɑbeɡibu bɑ nɑ bɑ wunɛn yɑɑ sɑbe ni wɔri, bɑ mwɛɛrɑ. Mɑ bɑ wunɛn sɔm kowobu ɡo ɡo kɑ tɑkobi. Nɛ turowɑ nɑ kpĩɑ nɑ bu kisirɑri. Yen sɔ̃nɑ nɑ nɑ n nun sɔ̃. \p \v 16 Durɔ wi, u kɑ ɡɑri yi ɡere u kpe, win sɔm kowobun turo mɑɑ nɑ u nùn sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, wee ɡuru ɡbɑ̃ɑ yɑ wunɛn yɑ̃ɑnu wɔri, kɑ wunɛn sɔm kowobu mɑ yɑ bu di. Nɛ turowɑ nɑ yɑrɑ min di. Yen sɔ̃nɑ nɑ nɑ n nun ye sɔ̃. \p \v 17 Sɑɑ ye sɔɔ, win tii u ɡɑri ɡerumɔ u ǹ kpɑ, win sɔm kowo ɡoo mɑɑ kɑ tunumɑ. U nùn sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, wee Kɑlɑdebɑn wuuru itɑ ɡɑɑ yɑ nɑ yɑ wunɛn yooyoosu wɔri yɑ mwɛɛrɑ. Mɑ bɑ wunɛn sɔm kowobu mwɛɛrɑ bɑ ɡo kɑ tɑkobi. Nɛ turowɑ nɑ bu kisirɑri. Yerɑ nɑ nɑ n nun ye sɔ̃. \p \v 18 Sɑɑ yè sɔɔ wini mɑɑ ɡɑri ɡerumɔ u ǹ kpɑ, kpɑo mɑɑ kɑ tunumɑ. U nùn sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, wunɛn bibɑ sɔ̃ bɑ dimɔ bɑ nɔrumɔ ben tɔnweron dirɔ, \v 19 yerɑ woo dɑmɡuu ɡɑɡɑ nɑ sɑɑ ɡbɑburun berɑ ɡiɔn di. Mɑ ɡɑ dii ten ɡoonu nnɛ swee, mɑ dii te, tɑ be kpuro wɔri tɑ ɡo. Wee nɛ turowɑ nɑ yɑrɑ min di. Yerɑ nɑ nɑ n nun ye sɔ̃. \p \v 20 Ye Yoobu u yenibɑ kpuro nuɑ, yerɑ u seewɑ u win yɑberu nɛnuɑ u kɑrɑnɑ, mɑ u tii wii pɔɔru wokɑ nuku sɑnkirɑnun sɔ̃. Mɑ u yiirɑ u siriru tem ɡirɑri u nɛɛ, \q1 \v 21 wee nɑ yɑrɑwɑ tereru nɛn mɛron nukurun di. \q1 Tererɑ bɑ koo mɑɑ mɑn sike. \q1 Yinni Gusunɔwɑ u rɑɑ mɑn ye kpuro wɛ̃, \q1 wiyɑ u mɑɑ ye kpuro suɑ. \q1 Yen sɔ̃, kon nùn siɑrɑ. \p \v 22 Kɑ yen de kpuro Yoobu kun Gusunɔ kɔ̃sɑ ɡɑɑ mɑni. U ǹ mɑɑ nùn torɑri. \s1 Setɑm \s2 u mɑɑ Yoobun lɑɑkɑri mɛɛrɑ \c 2 \p \v 1 Sɔ̃ɔ teeru, Yinni Gusunɔn ɡɔrɑdobɑ bɑ kpɑm nɑ bɑ yɔ̃rɑ win wuswɑɑɔ. Mɑ Setɑm tii u mɑɑ nɑ u yɔ̃rɑ ben suunu sɔɔ. \v 2 Yinni Gusunɔ u Setɑm bikiɑ u nɛɛ, mɑn diyɑ ɑ wee. \p Mɑ u nùn wisɑ u nɛɛ, nɑ tem bɔsu bɔsu nɑ kɑ sikerenɑwɑ. Yerɑ nɑ den ɡɔsirɑmɑ nɑ wee. \p \v 3 Yinni Gusunɔ u mɑɑ Setɑm bikiɑ u nɛɛ, ɑ nɛn sɔm kowo Yoobu wɑ mi? Goo sɑri wi u kɑ nùn weenɛ hɑnduniɑ sɔɔ. U rɑ mɑn mɛm nɔɔwɛ. U sĩimɔ ɡem sɔɔ. U ku rɑ kɔ̃sɑ kɑ̃. U mɑɑ mɑn nɑsie. Yerɑ ɑ swɑɑ kɑsu n kɑ nùn kɔ̃sɑ kuɑ u kun mɑn ɡɑ̃ɑnu kue? \p \v 4 Mɑ Setɑm u wisɑ u nɛɛ, ɑ ǹ yɛ̃ ye tɔnu u mɔ kpuro, yerɑ u koo wɛ̃ u kɑ win wɑ̃ɑru yɑkiɑ? \v 5 À n sikin nɑ, ɑ nùn nɔmɑ dokeo ɑ wɑ. Nɑ yɛ̃ kɑm kɑm mɑ u koo nun bɔ̃rusi wunɛn tiin wuswɑɑɔ. \p \v 6 Mɑ Yinni Gusunɔ u Setɑm sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, wee nɑ nun nùn nɔmu bɛriɑ, ɑdɑmɑ ɑ ku nùn ɡo. \p \v 7 Mɑ Setɑm u doonɑ Yinni Gusunɔn min di. Yen biru u dɑ u Yoobu bwisi kɔ̃sunu wisi sɑɑ win wirun di sere win nɑɑsɔ. \v 8 Mɑ Yoobu u dɑ u sinɑ torom sɔɔ u siru kɛ̃kɑ suɑ u kɑ ɡɔ̃rɑmɔ. \p \v 9 Yerɑ win kurɔ u nùn sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, sere kɑ tɛ̃, Gusunɔ wiyɑ ɑ kɑ yɔ̃rɑ mɛ? A nùn wɔnwɔ kpɑ ɑ ɡbi. \p \v 10 Adɑmɑ Yoobu u kurɔ wi wisɑ u nɛɛ, ɑ ɡɑri mɔ̀wɑ nɡe ɡɑri bɔkɔ. A tɑmɑɑ sɑ̀ n ɡeɑ wɑɑmɔ Gusunɔn min di, sɑ ǹ mɑɑ kɔ̃sɑ wɑsi win min di? \p Kɑ yen de kpuro, Yoobu kun Gusunɔ ɡɑri kɑm ɡerusi. \s1 Yoobun bɔrɔbɑ \s2 bɑ nùn berɑm dɑ \p \v 11 Yoobun bɔrɔbɑ itɑ yeni, Elifɑsi Temɑɡii, kɑ Bilidɑ Suɑɡii, kɑ Sofɑɑ Nɑɑmɑɡii bɑ wɑhɑlɑ ye kpuro nuɑ ye yɑ Yoobu deemɑ, mɑ ben bɑɑwure u seemɑ sɑɑ win tem di. Bɑ wesiɑnɑ bu kɑ nɑ Yoobun mi, kpɑ bu nùn nukuru yɛmiɑsiɑ. \v 12 Ye bɑ wee bɑ nùn wɑ sɑrun di, yerɑ bɑ ǹ nùn tubɑ. Adɑmɑ ye bɑ nùn turuku kuɑ bɑ nùn tubɑ mɑ be kpuro bɑ wuri nɔɔ kpɛ̃ɛ. Yerɑ bɑ ben yɑbenu nɛnuɑ bɑ ɡɛ̃ɛkɑ, mɑ bɑ tii tuɑ wisi wirɔ nuku sɑnkirɑnun sɔ̃. \v 13 Mɑ bɑ sinɑ kɑ wi tem mi, sɔ̃ɔ sɔɔ nɔɔbɑ yiru kɑ wɔ̃kuru nɔɔbɑ yiru. Goo kun nùn ɡɑ̃ɑnu sɔ̃ɔwɑ. Domi bɑ wɑ mɑ win nɔni swɑ̃ɑ te, tɑ kpɑ̃. \ms1 YOOBU KA WIN BƆRƆBA ITA \s1 Yoobu u weeweenu mɔ̀ \c 3 \p \v 1 Yenibɑn biru, Yoobu u den nɔɔ wukiɑ mɑ u ɡɑri ɡeruɑ u tɔ̃ɔ te bɑ nùn mɑrɑ bɔ̃rusi. \v 2 U nɛɛ, \q1 \v 3 bɔ̃rurɑrɑ tɔ̃ɔ tè sɔɔ bɑ mɑn mɑrɑ. \q1 Bɔ̃rurɑrɑ wɔ̃ku tè sɔɔ bɑ nɛn ɡurɑ suɑ. \q1 \v 4 Yen tɔ̃ɔ te, tu ko yɑm wɔ̃kuru mɑm mɑm. \q1 Gusunɔ u ku mɑɑ ten ɡɑri ko wɔllu mi. \q1 U ku de yɑm bururɑm mu mɑɑ koorɑ te sɔɔ. \q1 \v 5 Gɔribun wɑ̃ɑ yerun yɑm wɔ̃ku bɑkɑru tu tu wukiri, \q1 kpɑ ɡuru wiru tɑ n tu wukiri. \q1 Yen dɔmɑ te, suru kɑ sɔ̃ɔ bu mwɑɑnɑ kpɑ bɛrum mu n wɑ̃ɑ tem sɔɔ. \q1 \v 6 Gusunɔ u de wɔ̃ku te, tu tĩrɑ n bɑndɑ. \q1 U ku mɑɑ tu ɡɑrisi wɔ̃ɔn tɔ̃nu sɔɔ. \q1 U ku mɑɑ tu ɡɑrisi surun sɔ̃ɔ sɔɔ. \q1 \v 7 U de tɔ̃ɔ te, tɑ n sɑ̃ɑ tɔ̃ɔ bɑrukɑ sɑriruɡiru, \q1 kpɑ ɡoo u ku rɑɑ nuku dobu ko te sɔɔ. \q1 \v 8 Sɔrobu bu tɔ̃ɔ te bɔ̃rusio. \q1 Be bɑ wɑɑ bɑkɑn dweebu yɛ̃ bu tu bɔ̃rusio. \q1 \v 9 Kperi yi yi koo yɑri tɔ̃ɔ ten yokɑ yi ku bɑlli. \q1 Tɑ̀ n yɑm bururɑm yĩiyɔ, tu mu biɑ. \q1 Tu ku mɑɑ buruku sɔ̃ɔ wɑ. \q1 \v 10 Domi tɑ ǹ nɛn mɛron nukuru yinɑsie. \q1 Tɑ derɑwɑ bɑ mɑn mɑrɑ n kɑ wɑhɑlɑ yeni wɑ. \b \q1 \v 11 Mbɑn sɔ̃nɑ nɑ ǹ ɡu nɛn mɛron nukurɔ. \q1 Mbɑn sɔ̃nɑ nɑ ǹ ɡu sɑnɑm mɛ bɑ mɑn mɑrumɔ. \q1 \v 12 Mbɑn sɔ̃nɑ nɛn mɛro u mɑn mɑrɑ u tɑɑru swĩi. \q1 Mbɑn sɔ̃nɑ u mɑn nɔɔri u bom kɑ̃. \q1 \v 13 Nɑ̀ n dɑɑ ɡu dɔmɑ te, nɑ ko n dɑɑ kpĩwɑ, \q1 kpɑ nɑ n dò nɑ n wɛ̃re, \q1 \v 14 nɡe sinɑmbu kɑ ben bwisi kɛ̃ɔ be bɑ tii sinɑ kpɑɑnu bɑniɑ tem mɛ sɔɔ mɑ nu kuɑ bɑnsu. \q1 \v 15 Mɛyɑ nɑ ko n wɛ̃re nɡe sinɑ bii be bɑ ben diɑ wurɑ kɑ sii ɡeesu yibiɑ, \q1 mɑ bɑ ɡu. \q1 \v 16 Ǹ kun mɛ, nɑ n wɛ̃re nɡe bii wìn nukuru bɑ yɑrɑ, \q1 ǹ kun mɛ, nɡe bii wi bɑ mɑrɑ mɑ u yɑnde ɡu u ǹ sɔ̃ɔ wɑ. \q1 \v 17 Nɑ ko n wɑ̃ɑ ɡɔriɔ mi tɔn kɔ̃sobun tii bɑ wɛ̃re, \q1 kɑ sere mi be bɑ wɑsirɑ bɑ ǹ mɑɑ dɑm mɔ bɑ wɑ̃ɑ bɑ wɛ̃re. \q1 \v 18 Miyɑ pirisɔmbɑ bɑ wɛ̃re, \q1 bɑ ǹ mɑɑ be bɑ bu dɑm dɔremɔn nɔɔ nɔɔmɔ. \q1 \v 19 Dɑmɡibu kɑ bwɛ̃ɛbwɛ̃ɛbu bɑ wɑ̃ɑ mi sɑnnu. \q1 Yobu bɑ̀ n dɑ mi, bɑ rɑ yɑkiɑrewɑ sɑɑ ben yinnin min di. \b \q1 \v 20 Mbɑn sɔ̃nɑ Yinni Gusunɔ u rɑ de tɔnu wi u wɑhɑlɑ mɔ̀ u yɑm sɑ̃reru wɑ. \q1 Mbɑn sɔ̃nɑ u rɑ de wi u nuki sɑnkire u n wɑ̃ɑ. \q1 \v 21 Domi tɔn ben bweserɑ bɑ ɡɔɔ kĩ, ɑdɑmɑ bɑ ǹ nùn wɑsi. \q1 Bɑ ɡɔɔ win binɛ mɔ n kere dukiɑ. \q1 \v 22 Bɑ ku rɑ n nuku dobu mɔ sere bɑ̀ n ben siki wɔru wɑ. \q1 \v 23 Adɑmɑ nɑ sɑ̃ɑwɑ wi u kun yɛ̃ mi u dɔɔ, \q1 mɑ Yinni Gusunɔ u nɛn swɑɑ kɛnusi u kɑ sikerenɑ. \q1 \v 24 Weeweenun sɑɑbu, nɑ ku rɑ di. \q1 Nɛn wuri kun nɔru mɔ nɡe nim mɛ mu kokumɔ. \q1 \v 25 Yèn bɛrum nɑ mɔ̀, yerɑ yɑ rɑ mɑn deemɛ. \q1 Ye nɑ mɑɑ nɑsie, yerɑ yɑ rɑ mɑn wɔri. \q1 \v 26 Wee, nɑ ǹ wɑ̃ɑ sɛ̃ɛ, nɑ ǹ mɑɑ wɛ̃re. \q1 Nɑ ǹ bɔri yɛndu mɔ, mɑ nɑ rɑ n burisinɛ. \s1 Elifɑsin ɡɑri \c 4 \p \v 1 Yenibɑn biru, Elifɑsi Temɑɡii u Yoobu sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, \q1 \v 2 sɑ̀ n ɡɑri ɡeruɑ yi koo nun du? \q1 Wɑrɑ u koo sere ɡɑri yini nɔ u n mɑɑri. \q1 \v 3 Wee tɔn dɑbinɑ ɑ keu sɔ̃ɔsi, \q1 mɑ ɑ nuku sɑnkirobu dɑm kɑ̃. \q1 \v 4 Wunɛn ɡɑri yi be bɑ rɑɑ kpɑnɑmɔ dɑm kɑ̃. \q1 Mɑ ɑ be bɑ ɡɔmɑ dwiiyɑ tɑ̃sisiɑ. \q1 \v 5 Wee tɛ̃ ɡɑri yi nun deemɑ, mɑ ɑ kpɑnɑmɔ. \q1 Wee wɑhɑlɑ yɑ nun ɡirɑri, mɑ ɑ burisinɛ. \q1 \v 6 N ǹ Gusunɔ sɑ̃ɑrɑ tɑ sɑ̃ɑ wunɛn dɑm? \q1 N ǹ wunɛn yĩiyɔbu bu rɑ n wɑ̃ɑwɑ Gusunɔ win mi \q1 yèn sɔ̃ ɑ nùn mɛm nɔɔwɑmmɛ? \q1 \v 7 Ǹ n mɛn nɑ, ɑ bwisikuo wunɛn wɑ̃ɑru sɔɔ, \q1 ɑ̀ n nɔɔre bɑ tɑɑrɛ sɑriruɡii ɡoo ɡo, \q1 ǹ kun mɛ bɑ ɡemɡibu mwɛɛrɑ bɑ kpeerɑsiɑ. \q1 \v 8 Nɛ, nɑ ɡɑbu wɑɑre, kɔ̃sɑn sɔmburɑ bɑ rɑ n mɔ̀, \q1 kpɑ bɑ n weesu swĩi. \q1 Mɛyɑ bɑ rɑ mɑɑ ye kpuron ɑre wɑ. \q1 \v 9 Bɑ rɑ n Gusunɔn mɔru seeye \q1 kpɑ yu kɑ bu kɑm koosiɑ nɡe woo bɔkɔ. \q1 \v 10 Kpɑ ben kukiri bi bɑ rɑ ko nɡe ɡbee sunɔ bu nɔru ko. \q1 Gusunɔ u rɑ ben nɔsu bɔɔkuwɑ. \q1 \v 11 Bɑ ko n sɑ̃ɑwɑ nɡe ɡbee sunɔ mɛro ɡe ɡɑ yɑɑ biɑ ɡu di, \q1 mɑ ɡɑ ɡu, ɡen binu yɑrinɑ. \b \q1 \v 12 Gɑri ɡɛɛ mɑn nɑɑwɑ ɑsiri sɔɔ wɔ̃kuru, \q1 mɑ nɛn swɑsu su yi nuɑ fɛrɛ fɛrɛ, \q1 \v 13 wɔ̃ku suunu sɔɔ, sɑɑ ye tɑ nɑnum kuɑ tɑ kpɑ, \q1 mɑ tɔmbɑ kpĩ kpɑtɑ kpɑtɑ bɑ dosimɔ. \q1 \v 14 Sɑɑ yerɑ nɑ nɑndɑ, \q1 mɑ nɛn wɑsi kpuro diirɑ. \q1 \v 15 Mɑ ɡɑ̃ɑnu mɑn sweemɑ nɡe woo, \q1 mɑ nɛn wɑsi kiri seewɑ. \q1 \v 16 Nɑ ɡoo wɑ wi nɑ ǹ tubɑ. \q1 Mɑ nɑ nɔɔ ɡɑɡu nuɑ ɡɑ ɡerumɔ tɛɛru tɛɛru ɡɑ mɔ̀, \q1 \v 17 tɔnu u koo kpĩ u n dɛɛre Gusunɔn wuswɑɑɔ? \q1 U koo kpĩ u n dɛɛre wi u nùn tɑkɑ kuɑn nɔni sɔɔ? \q1 \v 18 Gusunɔ u ǹ mɑm win sɔm kowobu ɡɔrɑdobɑ nɑɑnɛ kue, \q1 mɑ u torɑnu wɑɑmɔ be sɔɔ. \q1 \v 19 Kɑɑ sere ɡere tɔn be bɑ mɔmɑ kɑ tem, \q1 be bɑ koo kpĩ bu sunku nɡe kɔkɔbu? \q1 \v 20 Tɔnu koo kpĩ u n wɑ̃ɑ bururu, \q1 ǹ n kuɑ yokɑ kpɑ ɑ deemɑ u ɡu, \q1 kpɑ ɡoo kun mɑm ɡɑrɑ nɡe u ɡu. \q1 \v 21 Win wɑ̃ɑru tɑ kɑsirɑ. \q1 U ǹ bwisi kpuro wɑ u kɑ ɡu. \b \c 5 \q1 \v 1 Yoobu, ɑ kuuki koowo, ɡoo ù n koo re nun wisi. \q1 Nɡe Gusunɔn ɡɔrɑdo wɑrɑ kɑɑ soku kpɑ u nɑ u nun wurɑri. \q1 \v 2 Gɑri bɔkɔ u rɑ ɡbiwɑ win mɔrun sɔ̃. \q1 Bwisi sɑriruɡii u rɑ ɡbiwɑ win nisinun sɔ̃. \q1 \v 3 Nɑ ɡɑri bɔkɔ wɑ u kuurɑ. \q1 Mɑ nɑ wɑ win wɑ̃ɑ yerɑ wɔriki. \q1 \v 4 Mɑ win bibɑ fɑɑbɑn swɑɑ deri. \q1 Goo sɑri wi u koo bu wɔrɑ siri yerɔ. \q1 \v 5 Tɔn tukobɑ koo win dĩɑ ni u ɡɑ̃ kɑtɑ ko bu ɡurɑ, \q1 bɑɑ kɑ ni u kɑrɑ koosi kɑ sɑ̃ki. \q1 Kpɑ be bɑ win dukiɑn binɛ mɔ bu ye suɑ bu kɑ doonɑ. \q1 \v 6 Wɑhɑlɑ ku rɑ yɑri sɑɑ tuɑn di. \q1 Mɛyɑ nɔni swɑ̃ɑrɑ ku rɑ mɑɑ kpi sɑɑ tem di. \q1 \v 7 Adɑmɑ wi bɑ mɑrɑ kpuro u koo wɑhɑlɑ kowɑ, \q1 nɡe mɛ bɑ̀ n dɔ̃ɔ wure, dɔ̃ɔ buri yi rɑ yɔ̃. \b \q1 \v 8 Adɑmɑ nɛ Elifɑsi, ǹ n nɛn sɔ̃n nɑ, Gusunɔwɑ kon somiru kɑnɑ. \q1 Kpɑ n nùn nɛn wɑhɑlɑ kpuro sɔ̃. \q1 \v 9 U rɑ ɡɑ̃ɑ bɑkɑnu kowɑ ni tɔnu kun kpɛ̃ u ɡiɑ. \q1 U rɑ mɑɑmɑɑki dɑbinu ko. \q1 \v 10 U rɑ de ɡurɑ yu nɛ tem sɔɔ, \q1 kpɑ ɡbeɑ yu nim wɑ. \q1 \v 11 U rɑ be bɑ tii kɑwe wɔlle sue, \q1 kpɑ u be bɑ nuki sɑnkire yɑrɑ ben nuku sɑnkirɑrun di. \q1 \v 12 U rɑ be bɑ bwisi kɔ̃si mɔn himbɑ kɑm koosie, \q1 kpɑ bu ku mɑɑ kpĩ bu ye yibiɑ. \q1 \v 13 U rɑ dewɑ bwisiɡibun tiin bwisi yi bu yinɑ mwɑ, \q1 kpɑ ben wesiɑnɔ ɡu ko kɑm. \q1 \v 14 Ben mi, sɔ̃ɔ sɔɔ ɡbɑ̃ɑrɑ yɑ rɑ n bu sɑ̃ɑwɛwɑ yɑm wɔ̃kuru, \q1 kpɑ bɑ n bɑbi. \q1 \v 15 Adɑmɑ Gusunɔ u rɑ dɑm sɑriruɡii ɡɑnɛ ben tɑbu yɑ̃nun di, \q1 kpɑ u nùn wɔrɑ ben nɔmɑn di. \q1 \v 16 Nɡe mɛyɑ u rɑ dɑm sɑriruɡii wi yĩiyɔbu wɛ̃, \q1 kpɑ u durumɡiin nɔɔ kɔre. \q1 \v 17 Domɑruɡiiwɑ wi Gusunɔ Dɑm kpuroɡii u sɛɛyɑsiɑmɔ. \q1 Yen sɔ̃, Yoobu, ɑ ku yinɑ ù n nun sɛɛyɑsiɑmɔ. \b \q1 \v 18 Domi wiyɑ u rɑ tɔnu mɛɛrɑ ko, kpɑ u yɛ̃ron bosu nɔɔri. \q1 Wiyɑ u rɑ tɔnu kɔsuku, kpɑ u nùn bɛkiɑ. \q1 \v 19 Nɔn dɑbinu u koo nun yɑrɑ nuku sɑnkirɑrun di, \q1 kpɑ kɔ̃sɑ ɡɑɑ yu ku mɑɑ nun deemɑ. \q1 \v 20 Gɔ̃ɔru tɑ̀ n duɑ tem sɔɔ, u koo nun ɡɔɔ ɡbɑrɑri, \q1 kpɑ u nun fɑɑbɑ ko tɑbu sɔɔ. \q1 \v 21 U koo nun bɔ̃ri ɡbɑrɑ. \q1 Sɑnɑm mɛ yibɛrɛbɑ bɑ koo tem kɑm koosiɑ, u koo nun wɔrɑ. \q1 \v 22 Kpɑ ɑ n yɛ̃ɛmɔ ɡɔ̃ɔrun sɑɑ sɔɔ, kɑ sɑnɑm mɛ bɑ tem kɑm koosiɑmɔ. \q1 A ǹ kɑɑ n mɑɑ yɑɑ ɡɔbɑ ɡɑɑn bɛrum mɔ. \q1 \v 23 A ǹ mɑɑ ɑsɔrɔ wɑsi wunɛn ɡberɔ. \q1 Domi bɑ ǹ tu kpenu suremɔ. \q1 Yɛɛ ɡɔbi kun mɑɑ duɔ mi. \q1 \v 24 Kɑɑ n bɔri yɛndu mɔwɑ wunɛn yɛnuɔ. \q1 Kpɑ wunɛn sɑbenun ɡɔ̃ɔ ɡɑ n yibɑ bɑɑdommɑ. \q1 \v 25 Mɛyɑ mɑɑ wunɛn bibun bweseru tɑ koo kpɛ̃ɑ \q1 kpɑ tu kɔwɑrɑ nɡe yɑkɑ bii. \q1 \v 26 Tɔkɔru sɔɔrɑ kɑɑ ɡbi \q1 nɡe mɛ bɑ rɑ dobi ɡɛ̃ yen sɑɑ yɑ̀ n turɑ. \q1 \v 27 Gɑ̃ɑ niniwɑ sɑ ɡiɑ bɛsɛn wɑ̃ɑru sɔɔ. \q1 Nu mɑɑ sɑ̃ɑwɑ ɡem. \q1 Yen sɔ̃, ɑ nu bwisikuo, kpɑ ɑ nu mwɑ wunɛn tiin sɔ̃. \s1 Yoobu u Elifɑsi wisɑ \c 6 \p \v 1 Yoobu u Elifɑsi wisɑ u nɛɛ, \q1 \v 2 bɑ̀ n nɛn nɔni swɑ̃ɑru \q1 kɑ nɛn wɑhɑlɑ kpuro kilo sɔndi, \q1 \v 3 yɑ ko n nim wɔ̃kun yɑni sɛɛri bunum kere. \q1 Yen sɔ̃nɑ nɑ ɡɑri mɔ̀ nɡe wiiro. \q1 \v 4 Domi Dɑm kpuroɡii u mɑn yɑburɑ kɑ sɛ̃ɛnu. \q1 Mɑ nin dɛ̃ɛ nɛn wɑsi duuri. \q1 Mɑ u mɑn ɡɑ̃ɑ nɑnumɡinu kpɑre nɡe tɑbu kowo. \q1 \v 5 Kɛtɛku ɡbeeku ɡɑ rɑ swĩ \q1 ɡɑ̀ n yɑkɑ bekusu wɑ ɡɑ dimɔ? \q1 Kɛtɛ yɑ rɑ swĩ yɑ̀ n yɑkɑsu wɑ yɑ dimɔ? \q1 \v 6 Bɑ koo kpĩ bu dĩɑnu di ni nu mɑɑri sɔ̃ɔ sɔ̃ɔ nu ǹ bɔru mɔ? \q1 Goo sɛ̃ɛrun kpikum mu rɑ n do? \q1 \v 7 Nɑ ku rɑ dĩɑ nin bweseru kɑ̃. \q1 Nɡe mɛyɑ nɑ wɑhɑlɑ ye nɑ mɔ̀ mini tusɑ. \b \q1 \v 8 Gusunɔ u nɛn kɑnɑru mɔɔ, \q1 kpɑ u mɑn kuɑ ye nɛn ɡɔ̃ru ɡɑ kĩ. \q1 \v 9 U den win nɔmu dɛmiɔ u mɑn mwɑ, \q1 u munku u dɑkurɑ. \q1 \v 10 Sɑɑ ye sɔɔrɑ kon nuku dobu ko nɛn wɑhɑlɑ bɑkɑ yeni sɔɔ. \q1 Kpɑ nɛn nukuru tu yɛmiɑ. \q1 Nɑ yɛ̃ mɑ Yinni Gusunɔ u dɛɛre, \q1 nɑ ǹ mɑɑ win woodɑ ɡɑɑ yinɛ. \q1 \v 11 Mbɑ ko nɑ n mɑɑ yĩiyɔ sɑnɑm mɛ nɑ ǹ dɑm mɔ. \q1 Mbɑ nɑ mɑɑ mɑrɑ, domi nɑ yɛ̃ mɑ nɑ ɡuwɑ mi kɔ. \q1 \v 12 Nɑ dɑm mɔwɑ nɡe kperu? \q1 Nɛn wɑsi yi sɑ̃ɑwɑ nɡe sii ɡɑndu? \q1 \v 13 Aɑwo, nɑ sɑ̃ɑwɑ dɑm sɑriruɡii. \q1 Goo mɑɑ sɑri wi u koo mɑn fɑɑbɑ ko. \b \q1 \v 14 N weenɛwɑ wi u nɔni sɔ̃ɔre u durom wɑ win bɔrɔn mi, \q1 bɑɑ u kun Dɑm kpuroɡii nɑsie. \q1 \v 15 Adɑmɑ wee, bɛɛ nɛn bɔrɔbɑ i mɑn nuki sɑnkɑ nɡe dɑɑ te tɑ nim ɡberɑ. \q1 \v 16 Purɑn sɑɑ, kpɑ tɑ n nim yibumɔ bɑɑmɑn di mɛ mu dɛɛre. \q1 \v 17 Yɑm susurun sɑɑ, kpɑ sɔ̃ɔ u tu ɡberɑsiɑ. \q1 \v 18-20 Nim nɔru ɡɑ̀ n tenkubɑ mɔ̀, \q1 be bɑ wee sɑɑ Temɑ kɑ Sɑbɑn di, yerɑ bɑ rɑ ɡɛre mi. \q1 Domi bɑ tu nɑɑnɛ sɑ̃ɑ. \q1 Adɑmɑ bɑ̀ n turɑ mi, ben ɡɔmɑ rɑ dwiiyewɑ, \q1 kpɑ bu yɑɑyɑɑre ko bu kɔ̃ɔrɑ, bu ɡbi ɡbɑburɔ. \q1 \v 21 I sɑ̃ɑwɑ nɡe dɑɑ te. \q1 I nɛn weeweenu nɔɔmɔ, mɑ i bɛrum soore. \q1 \v 22 Nɑ bɛɛ bikiɑre n nɛɛ, i mɑn kɛ̃ru kɛ̃ɛmɑ bɛɛn ɑrumɑnin di, \q1 \v 23 n wɑ n kɑ yɑri yibɛrɛn nɔmun di? \q1 N kun mɛ i kɑ mɑn yɑkiɑ tɔn kɔ̃so ɡoon nɔmɑn di? \q1 \v 24 I mɑn sɔ̃ɔsio mi nɑ torɑ, kpɑ n mɑri. \q1 \v 25 Tɔnu u koo ɡem wurɑ. \q1 Adɑmɑ ye i mɑn ɡerusimɔ mi, mɑnɑ yen ɑsɑnsi wɑ̃ɑ. \q1 \v 26 I kĩwɑ i nɛn ɡɑri ɡɔburu wɑ, i yi mɛɛri kɑm, \q1 kpɑ i mɑn tɑɑrɛ wɛ̃, nɛ wi nɑ ǹ mɑɑ ɡɑ̃ɑnu yĩiyɔ? \q1 \v 27 Bɛɛ, i ko kpĩ i ɡobeku tɛtɛ toosi, \q1 kpɑ i mɑm bɛɛn bɔrɔ dɔrɑ. \q1 \v 28 Tɛ̃, nɑ bɛɛ kɑnɑmɔ, i mɑn mɛɛrimɑ. \q1 Kon bɛɛ weesu kuɑwɑ bɑtumɑ sɔɔ? \q1 \v 29 I suuru koowo, i de i kun sɑ̃ɑ murɑfitibɑ fɑ! \q1 I de i nɛn dɛɛrɑru wɑ. \q1 \v 30 Gɑri kɔ̃si yi rɑ n wɑ̃ɑ nɛn nɔɔwɔ? \q1 I tɑmɑɑ nɑ ku rɑ ɡeɑ kɑ kɔ̃sɑ wunɑnɛ? \s1 Yoobu u Gusunɔ weeweenu koosimɔ \c 7 \q1 \v 1 Hɑnduniɑ yeni sɔɔ, tɔnun wɑ̃ɑrɑ sɛ̃wɑ nɡe tɑbu kowo, \q1 ǹ kun mɛ nɡe wi u sɔm sɛ̃sɔɡinu mɔ̀, \q1 \v 2 ǹ kun mɛ nɡe yoo wi u wɑ̃ɑ sɔ̃ɔ sɔɔ u sɑɑru kɑsu u wɛ̃rɑ, \q1 ǹ kun mɛ nɡe sɔm kowo wi u mɑrɑ bu nùn kɔsiɑ. \q1 \v 3 Nɡe mɛyɑ nɛn tii nɑ sɑ̃ɑ. \q1 Suru dɑbinu nɑ wɑ̃ɑ nɔni swɑ̃ɑru sɔɔ. \q1 Wɔ̃ku dɑbinɑ nɑ rɑ n wɑ̃ɑ wɑhɑlɑ sɔɔ. \q1 \v 4 Nɑ̀ n kpunɑ nɑ rɑ tii bikiewɑ n nɛɛ, dommɑ kon se. \q1 Dommɑ wɔ̃kurɑ koo kpe. \q1 Domi nɑ wɑsirɑ nɑ n kɑ sunɑmɔ sere yɑm mu kɑ sɑ̃rɑ. \q1 \v 5 Wee nɛn wɑsi kɔ̃simɔ, yi kɔkɔnu mɔ̀, \q1 mɑ yin kokosu wɔbirirɑmɔ. \q1 Mɛyɑ nɛn ɡɔnɑ yɑ booboosu mɔ si su numu. \q1 \v 6 Nɛn wɛ̃siɑru tɑ weson kɔkɔrɔru sɑ̃ɑbu kere. \q1 Nɑ ǹ yĩiyɔbu mɔ, Yinni Gusunɔ. \b \q1 \v 7 A yɑɑyo mɑ nɛn wɑ̃ɑrɑ sɑ̃ɑwɑ wɛ̃siɑ teeru. \q1 Nɛn nɔni kun mɑɑ durom wɑsi. \q1 \v 8 Wunɛ wi ɑ mɑn mɛɛrɑ, ɑ ǹ mɑɑ mɑn wɑsi. \q1 À n mɑn kɑsu, nɑ ǹ ko nɑ n mɑɑ wɑ̃ɑ mi. \q1 \v 9 Nɡe mɛ kɑkoru tɑ rɑ yɑrinɛ tu doonɑ, \q1 nɡe mɛyɑ tɔnu ù n ɡu, u ǹ mɑɑ seemɔ ɡɔribun wɑ̃ɑ yerun di. \q1 \v 10 U ǹ mɑɑ wee u sinɑ win yɛnuɔ. \q1 Bɑ koo nùn duɑriwɑ mɑm mɑm. \q1 \v 11 Nɑ ǹ kpɛ̃ n nɔɔ mɑri, domi nɑ nuki sɑnkire. \q1 Kon nun weeweenu koosi, domi nɑ nɔni sɔ̃ɔre. \q1 \v 12 Yinni Gusunɔ, ɑ tɑmɑɑ nɑ sɑ̃ɑwɑ nɡe nim wɔ̃kun nim, \q1 ǹ kun mɛ ɡen yɑɑ ɡɔbɑ ɡɑɑ, ɑ kɑ mɑn ɡɑnuɑ mɛ beri berikɑ? \q1 \v 13 Nɑ̀ n kpunɑ nɑ nɛɛ, kon bɔri yɛndu wɑ, \q1 kpɑ n nɛn weeweenu mɑri, \q1 \v 14 sɑɑ yerɑ ɑ rɑ mɑn nɑndɑsie \q1 kɑ dosu kɔ̃susu, ǹ kun mɛ kɑ kɑ̃sinu. \q1 \v 15 A yɑnde mɑn soorɑ dokeo n ɡbi, \q1 ye ko nɑ n kɑ kuku nini sɔɔwɑ. \q1 \v 16 Wɑ̃ɑrɑ den mɑn tusɑ mɛ. \q1 Nɑ ǹ mɑɑ kĩ nɑ n wɑ̃ɑ sere kɑ bɑɑdommɑɔ. \q1 Nɛn wɑ̃ɑrɑ kun sɑ̃ɑ ɡɑ̃ɑnu, ɑ mɑn derio sɛ̃ɛ. \b \q1 \v 17 Yinni Gusunɔ, wɑrɑ rɑ n tɔnu, \q1 ɑ n kɑ sere win bwisikunu mɔ̀. \q1 Mbɑn sɔ̃nɑ ɑ nùn ɡɑrisi ɡɑ̃ɑnu, \q1 \v 18 mɑ ɑ nùn nɔni ɡirɑri bururu bɑɑtere, \q1 mɑ ɑ nùn wɛ̃ɛrimɔ sɑɑ bɑɑyere. \q1 \v 19 Sere dommɑ kɑɑ mɑn deri sɛ̃ɛ. \q1 Sere dommɑ kɑɑ de n wɛ̃siɑ. \q1 \v 20 Torɑru mbɑ nɑ torɑ. \q1 A mɑn sɔ̃ɔwɔ wunɛ wi ɑ rɑ n tɔmbun sɑnu sɑnusu mɛɛrɑ. \q1 Mbɑn sɔ̃nɑ ɑ mɑn sɛɛyɑsiɑmɔ mɛ. \q1 Mbɑn sɔ̃nɑ nɑ kuɑ wunɛn sɔmunu. \q1 \v 21 Mbɑn sɔ̃nɑ ɑ ǹ nɛn durum wunɛ. \q1 Mbɑn sɔ̃nɑ ɑ ǹ nɛn torɑru duɑri. \q1 Tɛ̃, wee kon kpunɑ n ɡbi. \q1 Kɑɑ mɑn kɑsu, kpɑ ɑ kun mɑn wɑ. \s1 Gusunɔ u koo toro nùn win torɑrun ɑre wɛ̃ \c 8 \p \v 1 Bilidɑ Suɑɡii u ɡɑri ɡeruɑ u nɛɛ, \q1 \v 2 sere sɑɑ yerɑ̀ kɑɑ ɡɑri sɑɑri nini mɑri. \q1 Wunɛn ɡɑri yi, yi dɑm mɔ nɡe woo bɔkɔ. \q1 \v 3 A tɑmɑɑ Gusunɔ Dɑm kpuroɡii u rɑ ɡem ɡɔsie weesu? \q1 \v 4 A n yɛ̃ mɑ wunɛn bibu bɑ Gusunɔ torɑriwɑ, \q1 yen sɔ̃nɑ u bu ten ɑre wɛ̃. \q1 \v 5 Adɑmɑ wunɛ, ɑ̀ n Gusunɔ Dɑm kpuroɡii kɑsu, \q1 mɑ ɑ win durom bikiɑ, \q1 \v 6 mɑ u ǹ tɑɑrɛ ɡɑɑ wɑ wunɛ sɔɔ, \q1 sɑɑ yerɑ u koo nun nɔɔri, \q1 kpɑ u nun nuku dobu wesiɑ nɡe mɛ wunɛn ɡem mu nɛ. \q1 \v 7 Kpɑ wunɛn tɛ̃n wɑ̃ɑru tu wɛ̃rɑ \q1 tu yelluɡiru kerɑ. \b \q1 \v 8 Tɛ̃, ɑ bikio be bɑ sun ɡbiiyen mi, \q1 kpɑ ɑ lɑɑkɑri ko ɑ wɑ wɑhɑlɑ ye ben sikɑdobɑ bɑ kuɑ. \q1 \v 9 Bɛsɛ, sɑ sɑ̃ɑwɑ be bɑ mɑrɑ ɡin tee te, sɑ ǹ ɡɑ̃ɑnu yɛ̃. \q1 Bɛsɛn wɑ̃ɑru tɑ sɑ̃ɑwɑ nɡe sɑɑru hɑnduniɑ yeni sɔɔ. \q1 \v 10 Adɑmɑ ɑ de bu nun keu ko. \q1 Kpɑ ɑ swɑɑ dɑki ye bɑ koo nun sɔ̃. \q1 \v 11 Gbĩi yi koo kpi mi dɑɑrɑ kun wɑ̃ɑ? \q1 Nɑɑ yɑri yi koo kpi mi nim sɑri? \q1 \v 12 Yì n nim biɑ, bɑɑ bɑ̀ kun yi bure \q1 yi rɑ ɡberewɑ fuuku n kere yɑkɑ si su tie. \b \q1 \v 13 Nɡe mɛyɑ be bɑ Gusunɔ duɑri bɑ koo ko, \q1 kpɑ tɔn kɔ̃sobun yĩiyɔbu bu kɑm ko. \q1 \v 14 Ben yĩiyɔbu bu koo nɔru ko, \q1 kpɑ yè sɔɔ bɑ tɑ̃sɑ yu ko nɡe nɑrɑn wɛ̃ɛ. \q1 \v 15 Bɑ̀ n ben dirun ɡɑnɑ nɛnuɑ, yɑ koo diiriwɑ. \q1 Bɑ̀ n ye tɑ̃sɑ, kpɑ yu wɔri. \q1 \v 16 Bɑ ko n sɑ̃ɑwɑ nɡe dɑ̃ɑ beku te tɑ yɔ̃ sɔ̃ɔ sɔɔ, \q1 mɑ ten kɑ̃ɑsi tɛriɑ mi bɑ tu duurɑ. \q1 \v 17 Tɑ rɑ ten ɡbini ɡire kpenun sɔɔwɔ, \q1 kpɑ ɡbini yi, yi bɔsu yi wɑ ye n wɑ̃ɑ mi. \q1 \v 18 Bɑ̀ n tu wukɑ min di, \q1 kpɑ yɑm mi, mu tu siki mu nɛɛ, mu ǹ dɑɑ tu yɛ̃. \q1 \v 19 Kpɑ ɡɑru tu kpi ten ɑyerɔ. \q1 Nɡe mɛyɑ tɔn kɔ̃sobun nuku dobu bu ko n sɑ̃ɑ. \q1 \v 20 Gusunɔ u ku rɑ ɡemɡii biru kisi. \q1 Mɛyɑ u ku rɑ mɑɑ tɔn kɔ̃so somi. \q1 \v 21 U koo de ɑ yɛ̃ɛri, \q1 kpɑ ɑ nuku dobun kuuki ko. \q1 \v 22 Wunɛn yibɛrɛbɑ bɑ koo sekuru wɑ, \q1 kpɑ tɔn kɔ̃sobun yɛnu ɡu ɡbi. \s1 Yoobu u Bilidɑ wisɑ u nɛɛ, Gusunɔ u nùn dɑm kere \c 9 \p \v 1 Yoobu u ɡɑri suɑ u nɛɛ, \q1 \v 2 nɑ yɛ̃ mɛ. \q1 Amɔnɑ tɔnu u ko n dɛɛre Gusunɔn wuswɑɑɔ. \q1 \v 3 Gusunɔ ù n tɔnu ɡɑri konu nɔrɔbu (1.000) bikiɑ, \q1 u ǹ wɑsi u wisi bɑɑ tiɑ. \q1 \v 4 Wiyɑ u bwisi kɑ dɑm kpuro mɔ. \q1 Wɑrɑ u koo nùn seesi kpɑ yɛ̃ron wɑ̃ɑru tu dɑkɑɑ dɑ. \q1 \v 5 U rɑ ɡuunu yiiye subɑru sɔɔ, \q1 kpɑ u nu suriri kɑ mɔru. \q1 \v 6 U rɑ de tem mu yĩiri sere mɛn sɔɔwɔ, \q1 kpɑ mɛn ɡberebɑ bu wɔruku. \q1 \v 7 U rɑ sɔ̃ɔ woodɑ wɛ̃ u ku yɑri, \q1 kpɑ u win yĩreru doke kperi sɔɔ. \q1 \v 8 Wi turowɑ u wɔllu tɛriɑ. \q1 Mɑ u sĩimɔ nim kurenun wɔllɔ. \q1 \v 9 Wiyɑ u kperi bwese bwesekɑ tɑkɑ kuɑ, kɑ kperi swɑɑnu, \q1 kɑ kperi yi yi wɑ̃ɑ sɔ̃ɔ yɛ̃sɑn nɔm dwɑru ɡiɑ. \q1 \v 10 U rɑ sɔm bɑkɑnu ko ni bɑ ǹ kpɛ̃ bu tubu. \q1 U rɑ sɔm mɑɑmɑɑkiɡinu ko dɑbi dɑbinu. \q1 \v 11 Bɑɑ ù n doonɔ nɛn bɔkun di, nɑ ǹ nùn wɑsi. \q1 Ù n mɑɑ sɑrɔ, nɑ ǹ tubu. \q1 \v 12 Ye u nɛnuɑ, wɑrɑ u koo nùn ye wɔrɑri. \q1 Wɑrɑ u koo kpĩ u nùn sɔ̃ u nɛɛ, mbɑ ɑ mɔ̀ mɛ. \q1 \v 13 Gusunɔ ù n win mɔru seewɑ u ku rɑ ye yɔ̃rɑsie. \q1 Win nɑɑsun temɔwɑ u rɑ yɑɑ ɡɔbɑ ye bɑ mɔ̀ Rɑhɑbun dɑm tɑɑre. \b \q1 \v 14 Nɛ mɑɑ ni, ɑmɔnɑ kon nùn wisi. \q1 Gɑri yirɑ̀ kon ɡere win wuswɑɑɔ. \q1 \v 15 Bɑɑ nɑ̀ n ɡem mɔ, nɑ ǹ kpɛ̃ n nùn ɡɑ̃ɑnu wisi, wi, wi u sɑ̃ɑ nɛn siri kowo. \q1 Suuruwɑ kon nùn kɑnɑ kɑ bɛɛrɛ. \q1 \v 16 Bɑɑ nɑ̀ n nùn kɑnɑ mɑ u mɑn wisɑ, \q1 kɑ mɛ, nɑ ǹ nɑɑnɛ mɔ̀ n nɛɛ, u nɛn nɔɔ nuɑ. \q1 \v 17 Domi u mɑn wɔri nɡe woo ɡunɑ. \q1 Mɑ u mɑn mɛɛrɑ dɑbinu kuɑ kɑm, nɑ ǹ ɡɑ̃ɑnu kue. \q1 \v 18 U ku rɑ de n wɛ̃siɑ, \q1 mɑ u derɑ nɛn wɑ̃ɑrɑ sosiɑ. \q1 \v 19 Ǹ n dɑm ɡɑrin nɑ, wiyɑ u dɑm kpuro mɔ. \q1 Ǹ n mɑɑ siribun ɡɑrin nɑ, wɑrɑ u koo kpĩ u nùn siribu soku. \q1 \v 20 Bɑɑ nɑ̀ n ɡem mɔ, kɑ mɛ, nɛn ɡere yɑ koo mɑn tɑɑrɛ wɛ̃. \q1 Bɑɑ nɑ̀ kun tɑɑrɛ mɔ, u koo mɑn sɔ̃ɔsi mɑ nɑ sɑ̃ɑ durumɡii. \q1 \v 21 Bɑɑ mɛ nɑ ǹ tɑɑrɛ ɡɑɑ mɔ, \q1 nɛn wɑ̃ɑrɑ kun mɑn nɛni, \q1 nɑ tu tusɑ. \q1 \v 22 Kon kpĩ n ɡere n nɛɛ, ɡɑ̃ɑnu kpuro nu sɑ̃ɑwɑ tiɑ Gusunɔn mi. \q1 Domi u rɑ tɔn kɔ̃so kɑ tɑɑrɛ sɑriruɡii kpeerɑsie. \q1 \v 23 Bɑrɑru ɡɑru tɑ̀ n tɑɑrɛ sɑriruɡii wɔri subɑru sɔɔ, tɑ ɡo, \q1 Yinni Gusunɔ u rɑ n nùn yɛ̃ɛmɔwɑ nɔni swɑ̃ɑ te u wɑn sɔ̃. \q1 \v 24 Tem mù n wɔri tɔn kɔ̃son nɔmuɔ, \q1 Yinni Gusunɔ u rɑ mɛn kpɑrobu wɔ̃koru kpɛ̃ɛwɑ. \q1 Mɑ n kun wi, wɑrɑ u koo ye ko. \b \q1 \v 25 Wee, nɑ ǹ doo nɔɔru wɑ, \q1 mɑ sere nɛn wɑ̃ɑrun tɔ̃rɑ doonɔ fuuku nɡe wi u dukɑ mɔ̀. \q1 \v 26 Tɑ sɑrɑmɔ nɡe ɡoo nimkuu si bɑ kuɑ kɑ ɡbĩi, \q1 ǹ kun mɛ nɡe ɡunɔ bɑkeru te tɑ sɑrɑm wee tu yɑɑ so. \q1 \v 27 Nɑ̀ n nɛɛ, kon nɛn weeweenu deri n nɛn wuswɑɑ dɛɛrɑsiɑ, \q1 kpɑ nɑ n nuku dobu mɔ, \q1 \v 28 nɑ rɑ nɑndewɑ nɛn wɑhɑlɑ yeni kpuron sɔ̃. \q1 Domi nɑ yɛ̃ mɑ Yinni Gusunɔ kun mɑn ɡem wɛ̃ɛmɔ. \q1 \v 29 Bɑɑ ǹ n mɛren nɑ, nɑ sɑ̃ɑwɑ tɑɑrɛɡii win mi. \q1 Mbɑn sɔ̃nɑ ko nɑ n mɑɑ nùn sɔ̃ɔsimɔ mɑ nɑ dɛɛre. \q1 \v 30 Bɑɑ nɑ̀ n woburɑ kɑ ɡuru kpenun nim, \q1 kpɑ n niɑ kɑ werem, \q1 \v 31 kɑ mɛ, u koo mɑn surewɑ pɔtɔkɔ sɔɔ, \q1 kpɑ nɛn yɑ̃nun nuburu tu mɑn bwɛ̃rɑ yɔ̃. \q1 \v 32 Wee Gusunɔ kun sɑ̃ɑ tɔnu nɡe nɛ, \q1 n sere nùn sɔ̃ n nɛɛ, \q1 su dɑ siri yerɔ bu sun siriɑ. \q1 \v 33 Goo ù n dɑɑ wɑ̃ɑ wi u koo du bɛsɛn suunu sɔɔ \q1 u sun yɑkiɑnɑ, \q1 \v 34 Gusunɔ u koo rɑɑ win bokuru yi te u kɑ mɑn soomɔ, \q1 kpɑ u de nɔni swɑ̃ɑ te nɑ wɑɑmɔ mi, tu kpe. \q1 \v 35 Sɑɑ ye sɔɔ, nɑ ǹ mɑɑ bɛrum mɔ̀ n kɑ nùn ɡɑri ko. \q1 Adɑmɑ n ǹ sɑ̃ɑ mɛ. \s1 Yoobu u nɛɛ, Gusunɔ u nùn mɑrɑ u kɑ nùn kɑm koosiɑ \c 10 \q1 \v 1 Wɑ̃ɑrɑ mɑn tusɑ. \q1 Nɑ ǹ nɛn weeweenu yɔ̃rɑsiɑmɔ. \q1 Kon ɡerewɑ wɑhɑlɑ ye nɑ mɔ̀. \q1 \v 2 Kpɑ n Gusunɔ sɔ̃ n nɛɛ, ɑ ku mɑn tɑɑrɛ wɛ̃. \q1 A de n ɡiɑ yèn sɔ̃ ɑ mɑn nɔni swɑ̃ɑru kpɛ̃ɛ. \q1 \v 3 Yinni Gusunɔ, n nun wɛ̃re ɑ kɑ mɑn kɔ̃sɑ kuɑ, \q1 nɛ wi nɑ sɑ̃ɑ wunɛn nɔmɑn tɑkɑ koorɑ, \q1 kpɑ ɑ sere de ɡɑri yi tɔn kɔ̃sobɑ bɔkuɑ yi koorɑ? \q1 \v 4 Tɔnun nɔniyɑ ɑ mɔ? \q1 A rɑ yɑm wɑwɑ nɡe tɔnu? \q1 \v 5 Wunɛn wɑ̃ɑrun tɔ̃nu nu ko n sɑ̃ɑwɑ nɡe tɔnuɡinu? \q1 Wunɛn wɑ̃ɑrun wɔ̃su, su nɔru mɔwɑ nɡe tɔnuɡisu? \q1 \v 6 Mbɑn sɔ̃nɑ ɑ kɑsu ɑ kɑ nɛn kɔ̃sɑ ɡiɑ. \q1 Mbɑn sɔ̃nɑ ɑ hɑniɑ mɔ̀ ɑ kɑ nɛn torɑru wɑ. \q1 \v 7 A yɛ̃ mɑ nɑ ǹ sɑ̃ɑ tɔn kɔ̃so. \q1 Goo kun mɑɑ kpɛ̃ u mɑn wɔrɑ wunɛn nɔmɑn di. \q1 \v 8 Wunɛn nɔmɑ yɑ mɑn mɔmɑ yɑ tɑkɑ kuɑ mɑm mɑm. \q1 Yerɑ kɑɑ mɑn kpeerɑsiɑ? \q1 \v 9 A yɑɑyo mɑ wunɑ ɑ mɑn mɔmɑ nɡe mɛ bɑ rɑ ɡɑ̃ɑnu mɔm kɑ sɔndu. \q1 Yerɑ ɑ kĩ ɑ mɑn kpeerɑsiɑ, n ɡɔsiɑ tuɑ? \q1 \v 10 Wunɑ ɑ mɑn mɔmɑ nɛn mɛron nukurɔ \q1 nɡe mɛ bom mu rɑ sinum ko ɡbɛ̃ɛru sɔɔ mu ɡɔsiɑ ɡɑsɑru. \q1 \v 11 Wunɑ ɑ nɛn wɑsin kukunu kɑ yin sĩinu kuɑ, \q1 mɑ ɑ nu yɑɑ bɑɑsi kɑ ɡɔnɑ wukiri. \q1 \v 12 A mɑn wɑ̃ɑru wɛ̃ wunɛn durom sɔ̃. \q1 Mɑ ɑ tu nɛnusi ɑ kɔ̃su. \b \q1 \v 13 Adɑmɑ ye ɑ rɑɑ mɑn beruɑmmɛ wunɛn ɡɔ̃ruɔ, \q1 nɑ ye ɡiɑ. \q1 \v 14 Nɑ̀ n torɑ, ɑ rɑ n mɑn mɛɛrɑ, \q1 ɑ ku rɑ mɑn yen suuru kue. \q1 \v 15 Nɑ̀ n sɑ̃ɑn nɑ tɔn kɔ̃so, nɑ kuɑ bɔ̃ruro. \q1 Nɑ̀ n mɑɑ dɛɛren nɑ, nɑ ǹ mɑɑ wiru seeyɑmɔ, domi sekurɑ mɑn mɔ̀, \q1 mɑ nɑ nɔni swɑ̃ɑru nɔɔrɑmɔ. \q1 \v 16 Nɑ̀ n wiru seeyɑ, ɑ rɑ mɑn nɑɑ ɡire nɡe ɡbee sunɔ, \q1 kpɑ ɑ mɑn so ɑ surɑ kɑ wunɛn sɔm mɑɑmɑɑkiɡiɑ. \q1 \v 17 A mɑɑ mɑn nɔni swɑ̃ɑru suremɔ ɑ sɔnnɑmɔ, \q1 mɑ ɑ wunɛn mɔru sosimɔ. \q1 A derɑ yibɛrɛbɑ bɑ nɑ bɑ mɑn tɑbu wɔri. \q1 \v 18 Mbɑn sɔ̃nɑ ɑ mɑn yɑrɑ nɛn mɛron nukurun di. \q1 N dɑɑ burɑm bo n ɡbi mi, kpɑ ɡoo u kun mɑn wɑ. \q1 \v 19 Kpɑ nɑ n sɑ̃ɑ nɡe wi u kun dɑɑ wɑ̃ɑ, \q1 domi nɑ kon dɑɑ duɑwɑ siki wɔruɔ \q1 sɑnɑm mɛ nɑ yɑrɑ nɛn mɛron nukurun di. \q1 \v 20 Wɑ̃ɑ te tɑ mɑn tie, tɑ ǹ mɑɑ kpɑ̃. \q1 Yen sɔ̃, ɑ mɑn derio \q1 n nuku dobu ko sɑɑ fiiko ye sɔɔ, \q1 \v 21 n sere dɑ ɡɔriɔ mi yɑm wɔ̃ku bɑkɑrɑ wɑ̃ɑ, \q1 mi nɑ̀ n dɑ, nɑ ǹ mɑɑ wee. \q1 \v 22 Tem mi, yɑm wɔ̃ku bɑkɑrɑ tɑ wɑ̃ɑ kɑ mɑɑ burisinɑɑ. \q1 Yɑm bururɑm mɛ mu wɑ̃ɑ mi, \q1 mu sɑ̃ɑwɑ yɑm wɔ̃ku bɑkɑru. \s1 Sofɑɑ u Yoobu wisɑ u nɛɛ, u wurɑmɑ Gusunɔn mi \c 11 \p \v 1 Sofɑɑ Nɑɑmɑɡii u Yoobu wisɑ u nɛɛ, \q1 \v 2 ɑ tɑmɑɑ wunɛn ɡɑri dɑbi nini kpuro nu ǹ koo wisibu wɑ? \q1 A tɑmɑɑ tɔnu u ko n sɑ̃ɑ ɡemɡii win ɡɑri yɛ̃run sɔ̃? \q1 \v 3 Wunɛn ɡɑri sɑɑri nini nu koo de tɔmbɑ kun nun ɡɑ̃ɑnu wisɑ? \q1 Kɑɑ yɑɑko ɡɑri ɡere ɡoo u kun nun tɑɑrɛ wɛ̃? \q1 \v 4 A ɡeruɑ ɑ nɛɛ, ye ɑ ɡeruɑ kpuro yɑ rɑ n sɑ̃ɑwɑ ɡem, \q1 ɑ mɑɑ dɛɛre Gusunɔn wuswɑɑɔ. \q1 \v 5 Nɑ rɑ n kĩwɑ Gusunɔ u nɔɔ wukiɑ, \q1 kpɑ u nun wisi. \q1 \v 6 U nun win bwisi bɛkɛn ɑsiri sɔ̃ɔsi, \q1 kpɑ ɑ ɡiɑ mɑ u ku rɑ nun sɛɛyɑsie nɡe mɛ̀n nɔɔ wunɛn torɑnu nɛ. \b \q1 \v 7 A tɑmɑɑ kɑɑ kpĩ ɑ Gusunɔn bwisikunu tubu? \q1 A tɑmɑɑ kɑɑ kpĩ ɑ wi, Dɑm kpuroɡii ɡiɑ mɑm mɑm? \q1 \v 8 Win yɛ̃ru tɑ wɔllu ɡunum kere. \q1 Ǹ n mɛn nɑ, mbɑ kɑɑ ko. \q1 Tɑ mɑɑ ɡɔribun wɑ̃ɑ yeru dukum kere. \q1 Ǹ n mɛn nɑ, mbɑ kɑɑ tubu mi. \q1 \v 9 Tɑ tem kpɑ̃ɑru kere, \q1 tɑ mɑɑ nim wɔ̃ku yɑsum kere. \q1 \v 10 Gusunɔ ù n sɑrɔ, \q1 mɑ u tɔn kɔ̃so mwɑ u kɑ dɑ siri yerɔ, \q1 wɑrɑ u koo nùn ye yinɑri. \q1 \v 11 Domi u tɔnu kɑm yɛ̃. \q1 U rɑ mɑɑ tɔn kɔ̃sobu tubu mii mii. \q1 \v 12 Adɑmɑ tɔnu u rɑ bwisikuwɑ nɡe ɡɑri bɔkɔ, \q1 domi bɑ nùn mɑrɑwɑ nɡe kɛtɛku ɡbeekun buu. \b \q1 \v 13 Yen sɔ̃, wunɛ, ɑ wunɛn ɡɔ̃ru wesio Yinni Gusunɔn mi ɡiɑ. \q1 Kpɑ ɑ nɔmɑ yiiyɑ ɑ nùn kɑnɑ. \q1 \v 14 A kɔ̃sɑ derio, \q1 kpɑ yɑ kun mɑɑ wɑ̃ɑ wunɛn yɛnuɔ. \q1 \v 15 Sɑɑ ye sɔɔrɑ kɑɑ wiru seeyɑ ɑ n dɛɛre. \q1 Kɑɑ n tɑ̃sɑ, kpɑ ɑ kun mɑɑ ɡɑ̃ɑnun bɛrum mɔ. \q1 \v 16 A ǹ mɑɑ wunɛn wɑhɑlɑ yeni yɑɑyɑmɔ, \q1 yɑ koo doonɑwɑ nɡe nim mɛ mu kokɑ. \q1 \v 17 Wunɛn wɑ̃ɑrɑ koo wurɑmɑwɑ \q1 nɡe sɔ̃ɔ wii wɔllun sɔ̃ɔ. \q1 Kpɑ yɑm wɔ̃ku te tɑ rɑɑ nun wɑ̃ɑsi, tu ɡɔsiɑ yɑm bururɑm. \q1 \v 18 Kɑɑ n sɔ̃ kɑ toro sindu domi kɑɑ n yĩiyɔbu mɔ. \q1 Kpuro koo nun koorɑ dee dee kpɑ ɑ wɛ̃rɑ bɔri yɛndu sɔɔ. \q1 \v 19 À n kpĩ, ɡoo kun nun bɑɑsimɔ. \q1 Tɔmbu kpuro bɑ koo wunɛn nɔnu ɡeu kɑsu. \q1 \v 20 Adɑmɑ tɔn kɔ̃sobu bɑ koo nɔni swɑ̃ɑru wɑ. \q1 Bɑ ǹ kuku yeru wɑsi. \q1 Gɔɔ bɑɑsi, bɑ ǹ ko n mɑɑ ɡɑ̃ɑnu ɡɑnu yĩiyɔ. \s1 Yoobu u Sofɑɑ wisɑ u nɛɛ, Gusunɔ sɑ̃ɑwɑ Yinni wɔnwɔndu sɑriɡii \c 12 \p \v 1 Yoobu u Sofɑɑ wisɑ u nɛɛ, \q1 \v 2 mɛyɑ, bɛɛyɑ i tɔmbun yɛ̃ru kpuro mɔ. \q1 Ì n ɡu, bwisi kpɑwɑ mi hɑnduniɑɔ. \q1 \v 3 Adɑmɑ nɛn tii nɑ mɑɑ bwisi mɔwɑ mi nɡe bɛɛ. \q1 I ǹ mɑn bwisi kere. \q1 Wɑrɑ kun yeni kpuro yɛ̃ ye i sɑɑrɑ mi. \q1 \v 4 Bɑɑ mɛ nɑ Gusunɔ kɑnɑ, u mɑn wisɑ, \q1 nɛn kpɑɑsibɑ mɑn yɑɑkoru mɔ̀. \q1 Bɑɑ mɛ nɑ ǹ tɑɑrɛ ɡɑɑ mɔ, \q1 nɛn bɔrɔbɑ bɑ mɑn yɛ̃ɛmɔ. \q1 \v 5 Be bɑ wɑ̃ɑ bɔri yɛndu sɔɔ, \q1 bɑ rɑ n wɔnwɔndobu kɑ be bɑ sɛllɑmɔ ɡɛmɑwɑ. \q1 \v 6 Gbɛnɔbun yɛnu ɡɑ rɑ n wɑ̃ɑ ɑlɑfiɑ sɔɔ. \q1 Be bɑ Gusunɔ seesimɔ, bɑ rɑ n wɑ̃ɑ bɔri yɛndu sɔɔ. \q1 Bɑ rɑ n ben tiin dɑm sɑ̃ɑmɔ. \b \q1 \v 7 A yɛɛ kɑ ɡunɔsu bikio, su koo nun sɔ̃. \q1 \v 8 A tem bikio, mu koo nun bwisi kɛ̃. \q1 A de swɛ̃ɛ yi nun sɑɑriɑ. \q1 \v 9 Tɑkɑ koorɑ ye kpuro sɔɔ, \q1 yen yerɑ̀ yɑ ǹ yɛ̃ mɑ Yinni Gusunɔwɑ u ye kpuro mɔ̀. \q1 \v 10 Wiyɑ u tɑkɑ koorɑ kpuro \q1 kɑ hunde koni bɑɑyere kpuron wɑ̃ɑru nɛni. \q1 \v 11 Yen sɔ̃nɑ bɑ mɔndu kuɑ bɑ nɛɛ, \q1 soowɑ ɡɑ rɑ ɡɑrin dobu wunɑnɛ, \q1 kpɑ dɑro ɡu mɑɑ dĩɑnun dobu wunɑnɑ. \q1 \v 12 Wi u tɔkɔ kuɑ u rɑ n yɛ̃ru mɔ. \q1 Wi u mɑɑ hunde dɛnyɑ u rɑ n bwisi mɔ. \q1 \v 13 Adɑmɑ Yinni Gusunɔwɑ u bwisi \q1 kɑ lɑɑkɑri kɑ dɑm kpuro mɔ. \b \q1 \v 14 Ye u sɑnkɑ kpuro, ɡoo kun kpɛ̃ u ye sɔmɛ. \q1 Wi u mɑɑ mwɑ u pirisɔm doke, ɡoo kun kpɛ̃ u yɛ̃ro yɑrɑ. \q1 \v 15 Ù n ɡurɑ yɔ̃rɑsiɑ, kpuro rɑ ɡberewɑ. \q1 Ù n mɑɑ ye yɔ̃su, kpɑ tem mu sɑnkirɑ. \q1 \v 16 Wiyɑ u dɑm kɑ lɑɑkɑri mɔ. \q1 Wiyɑ u mɑɑ tɔnu mɔ wi u torɑ kɑ wi u win winsim torɑsiɑ. \q1 \v 17 U rɑ be bɑ rɑ tem wunɑnɔsu ko mwɛɛri tereru. \q1 Kpɑ u de siri kowobu bu ɡɔsiɑ wiirobu. \q1 \v 18 U rɑ sinɑmbu bɑndu yɑre, \q1 kpɑ u bu ko yobu. \q1 \v 19 U rɑ yɑ̃ku kowobu mwɛɛri tereru, \q1 kpɑ u ben dɑmɡibu suriri. \q1 \v 20 U rɑ bèn nɔɔn ɡɑri bɑ rɑ nɑɑnɛ ko dɛre u kɔ̃, \q1 kpɑ u durɔ tɔkɔnun lɑɑkɑri kpeerɑsiɑ. \q1 \v 21 U rɑ wiruɡibu sekuru doke, \q1 kpɑ u sinɑmbun dɑm buɑ. \q1 \v 22 U rɑ ye yɑ beruɑ yɑm wɔ̃kuru sɔɔ kpuro terɑsie, \q1 kpɑ u de yɑm bururɑm mu sɔ̃ɔsirɑ mi yɑm wɔ̃kurɑ rɑɑ wɑ̃ɑ. \q1 \v 23 Wiyɑ u rɑ bwesenu dɑbiɑsie, \q1 kpɑ u mɑɑ nu kpeerɑsiɑ. \q1 Wiyɑ u rɑ de nu tɛriɑ, kpɑ u mɑɑ nu kɑwɑ. \q1 \v 24 U rɑ bwesenun wiruɡibun bwisi wunɛ, \q1 kpɑ u de bɑ n bɔsu ɡbɑburɔ, mi swɑɑ sɑri. \q1 \v 25 U rɑ de bɑ n bɑbi yɑm wɔ̃kuru sɔɔ, \q1 kpɑ u de bɑ n bɔsu nɡe be tɑm mu ɡoomɔ. \s1 Yoobu nɛɛ, u kĩ u kɑ Gusunɔ wesiɑnɑ \c 13 \q1 \v 1 Wee nɛn nɔni yi ye kpuro wɑ, \q1 nɛn swɑsu su mɑɑ ye kpuro nuɑ, \q1 mɑ nɑ ye lɑɑkɑri kuɑ. \q1 \v 2 Ye i yɛ̃, yerɑ nɛn tii nɑ mɑɑ yɛ̃. \q1 I ǹ mɑn bwisi kere. \q1 \v 3 Adɑmɑ Yinni Gusunɔ Dɑm kpuroɡiiwɑ nɑ kĩ n ɡɑri sɔ̃. \q1 Wiyɑ kon weeweenu koosi. \q1 \v 4 Domi bɛɛ, weesɑ i rɑ n sekumɔ. \q1 I sɑ̃ɑwɑ tim nɛmɔ weesuɡibu. \q1 \v 5 N dɑɑ burɑm bo i n mɑɑri, \q1 kpɑ bu bɛɛ ɡɑrisi nɡe bwisiɡibu. \q1 \v 6 Tɛ̃, i nɛn weeweenu swɑɑ dɑkio, \q1 kpɑ i nɔ ye nɑ ɡerumɔ. \q1 \v 7 I tɑmɑɑ i ko i Gusunɔn biru yɔ̃rɑ kɑ weesu? \q1 I ko i nùn mɔru bɑrɑ kɑ ɡɑri weesuɡii? \q1 \v 8 Bɛɛyɑ i ko i kɑ nùn yinɑ? \q1 Bɛɛyɑ i ko i nùn weeweenu kuɑ? \q1 \v 9 Ù n bɛɛ wɛ̃ɛrɑ i ko i nùn wɛ̃re? \q1 I ko i nùn nɔni wɔ̃ke nɡe tɔnu? \q1 \v 10 Bɑɑ ì n win biru yɔ̃rɑ ɑsiri sɔɔ, \q1 kɑ mɛ, u koo bɛɛ tɑɑrɛ wɛ̃. \q1 \v 11 Win kpɑ̃ɑru tɑ ǹ bɛɛ bɛrum mɔ̀? \q1 I ǹ nɑndɑmɔ win sɔ̃? \q1 \v 12 Bɛɛn ɡɑri sɑɑrinu nu sɑ̃ɑwɑ nɡe torom. \q1 Ye i ɡerumɔ yɑ ǹ dɑm mɔ nɡe weke te bɑ kɑ sɔndu mɔmɑ. \q1 \v 13 I mɑrio, kpɑ i de n ɡɑri ɡere, \q1 kpɑ n mɑn deemɑ ye n ko n mɑn deemɑ. \q1 \v 14 Wee nɑ sɔɔru kpɑ, bɑɑ nɑ̀ n kon nɛn wɑ̃ɑru biɑn nɑ. \q1 \v 15 Gusunɔ ù n kĩ, u mɑn ɡoowo. \q1 Kɑ mɛ, wiyɑ nɑ nɑɑnɛ sɑ̃ɑ. \q1 Kon kɑ tii yinɑ win wuswɑɑɔ. \q1 \v 16 Yɑ koo kpĩ yu kɑ mɑn fɑɑbɑ nɑɑwɑ. \q1 Domi tɔn kɔ̃so kun kpɛ̃ u terɑ win wuswɑɑɔ. \q1 \v 17 I swɑɑ dɑkio i nɛn ɡɑri nɔ. \q1 I swɑɑ tem kpĩiyɔ i nɔ ye kon ɡere. \q1 \v 18 Wee nɑ sɔɔru kpɑ n kɑ nɛn ɡɑri ɡere. \q1 Nɑ mɑɑ yɛ̃ mɑ nɑ ɡem mɔ. \q1 \v 19 Wɑrɑ u koo kɑ mɑn sikirinɑ nɛn ɡem sɔɔ. \q1 Nɑ sɔɔru kpɑ nɑ̀ n tɑɑrɛ mɔ n kɑ nɔɔ mɑri kpɑ n kpunɑ n ɡbi. \b \q1 \v 20 Gusunɔ, ɑ mɑn ɡɑ̃ɑnu yiru yeni kuo, \q1 kpɑ n ku mɑɑ nun kukuɑ. \q1 \v 21 A mɑn wunɛn nɔmu swɛnyɑrio, \q1 kpɑ nɑ kun mɑɑ nɑnde. \q1 \v 22 A mɑn sokuo, kpɑ n nun wurɑri. \q1 Nɑ̀ n nun kɑnɑ, ɑ mɑn wisio. \q1 \v 23 Torɑnu nyewɑ nɑ nun torɑri. \q1 A de n nu ɡiɑ. \q1 \v 24 Mbɑn sɔ̃nɑ ɑ mɑn biru kisi, \q1 mɑ ɑ mɑn kuɑ nɡe wunɛn yibɛrɛ. \q1 \v 25 Wɑrɑ ɑ nɑɑ ɡire. Wuru ɡe ɡɑ kɑ woo doonɔ? \q1 Wɑrɑ ɑ nɑɑ swĩi. Yɑkɑ ɡbebusu? \q1 \v 26 Mbɑn sɔ̃nɑ ɑ mɑn wɑhɑlɑ bɑkɑ yeni kpɛ̃ɛ, \q1 mɑ ɑ mɑn sɛɛyɑsiɑmɔ nɛn ɑluwɑɑsirun torɑnun sɔ̃. \q1 \v 27 Mbɑn sɔ̃nɑ ɑ mɑn yɔ̃rɑsiɑ nɡe wìn nɑɑsu bɑ bɔkuɑ kɑ sii yɔni, \q1 mɑ ɑ nɛn kookoosu kpuro mɛɛrɑ, \q1 mɑ ɑ nɛn nɑɑ dɑbusɑnun ɡeeru yi. \q1 \v 28 Wee nɛn wɑsi yi dɑm dwiiyɑ yi sɑnkirɑ \q1 nɡe yɑbe te kɔkɔnu di. \s1 Tɔnun wɑ̃ɑrɑ sɑ̃ɑwɑ wɔnwɔndu \c 14 \q1 \v 1 Yoobu u nɛɛ, \q1 tɔnu wi bɑ ɡesi mɑrɑ, win wɑ̃ɑrɑ ku rɑ n dɛ̃u. \q1 Mɛyɑ tɑ rɑ n mɑɑ nɔni swɑ̃ɑru yibɑ. \q1 \v 2 U rɑ sewɑ nɡe dɑ̃ɑ wɛ̃su, kpɑ bu nùn burɑ. \q1 U rɑ doonɛwɑ nɡe sɑɑru. \q1 \v 3 Tɔnu wiyɑ ɑ mɛɛrɑ, \q1 mɑ ɑ nùn siribu sokɑ? \q1 \v 4 Wɑrɑ u koo kpĩ u ɡɑ̃ɑ kɔ̃sunun di ɡɑ̃ɑ dɛɛrɑnu yɑrɑ. \q1 Goo sɑri. \q1 \v 5 À n tɔnun wɑ̃ɑrun tɔ̃ru yi ɑ ten suru ɡɑrɑ, \q1 u ǹ mɑɑ sɑrɑmɔ mɛ. \q1 \v 6 Ǹ n mɛn nɑ, ɑ ku mɑɑ nùn nɔni ɡirɑri, \q1 ɑdɑmɑ ɑ de u wɛ̃rɑ, \q1 kpɑ u win sɔmburu ko, u win kɔsiɑru mwɑ kɑ nuku dobu. \b \q1 \v 7 Dɑ̃ru tɑ rɑ n yĩiyɔbu mɔ \q1 mɑ tɑ koo se bɑ̀ n tu burɑ. \q1 Domi tɑ koo kpɑrɑ. \q1 \v 8 Ten ɡbini yì n mɑɑ tɔkɔ kuɑ, \q1 mɑ ten korɑ wɔrumɑ tɑ ɡu, \q1 \v 9 ten ɡbinɑ ɡɑɑ rɑ mɑɑ kpɑrewɑ yɑ̀ n nim wɑ \q1 kpɑ yu kpii pɔturɑ ko. \q1 \v 10 Adɑmɑ tɔnu u rɑ ɡbiwɑ, kpɑ u kun mɑɑ wɑ̃ɑ. \q1 Ù n ɡu, mɑnɑ u rɑ n wɑ̃ɑ. \q1 \v 11 Dɑɑ burerun nim mu rɑ ɡbere. \q1 Dɑɑ bɑkɑnun nim mu rɑ mɑɑ kpe. \q1 \v 12 Nɡe mɛyɑ tɔnu u rɑ kpunɛ u kun mɑɑ seewe. \q1 U ǹ mɑɑ dom yɑndɑmɔ \q1 sere wɔllu tu kɑ kpe. \b \q1 \v 13 Gusunɔ, nɑ kĩ ɑ mɑn bere ɡɔribun wɑ̃ɑ yerɔ, \q1 nɑ n kukuɑ mi, sere wunɛn mɔru yu kɑ sure, \q1 kpɑ nɑ n wɑ̃ɑ mi sere dɔmɑ te kɑɑ mɑn yɑɑyɑ. \q1 \v 14 Tɔnu ù n koo rɑɑ se sɑnɑm mɛ u ɡu, \q1 nɑ kon yĩiyɔbu mɔ nɛn wɑhɑlɑ yeni sɔɔ \q1 sere nɛn wɑ̃ɑru tu kɑ kɔsi. \q1 \v 15 Sɑɑ ye sɔɔ, Gusunɔ, \q1 ɑ̀ n nɛn bɛkɛ bɑrɔ, \q1 ɑ̀ n mɑn soku, \q1 nɛ wi nɑ sɑ̃ɑ wunɛn tɑkɑ koorɑ, kon nun wurɑri. \q1 \v 16 Wee tɛ̃ ɑ mɑn swĩi mi nɑ nɑɑsu wukɑ kpuro. \q1 Adɑmɑ sɑɑ ɡɑɑ sisi yè sɔɔ ɑ ǹ mɑɑ nɛn durum ɡɑrisimɔ. \q1 \v 17 Kɑɑ nɛn torɑnu doke sɑɑki sɔɔ ɑ bɔke. \q1 Kpɑ ɑ mɑn nɛn durum kpuro wɔkɑ. \b \q1 \v 18 Guunu koo wɔruku nu kɑm ko. \q1 Kpɑ kpenu nu swɛnyɑ mi nu rɑɑ wɑ̃ɑn di. \q1 \v 19 Nim mu koo kpenu kɔsuku, \q1 kpɑ mu mɑɑ kɑ tem kusɑnu doonɑ. \q1 Nɡe mɛyɑ ɑ rɑ tɔnun yĩiyɔbu kɑm koosie win wɑ̃ɑru sɔɔ. \q1 \v 20 Kpɑ ɑ nùn nɔni swɑ̃ɑ dɑbinu kpɛ̃ɛ. \q1 À n deemɑ u ǹ mɑɑ sɑ̃ɑ nɡe yellu, \q1 kpɑ ɑ nùn ɡirɑ u doonɑ. \q1 \v 21 Bɑɑ win bibu bɑ̀ n yĩsiru yɑrɑ, \q1 win tii u ǹ mɑɑ kpɛ̃ u n yɛ̃. \q1 Mɛyɑ bɑ̀ n mɑɑ wɑ̃ɑ sekuru sɔɔ, \q1 u ǹ kpɛ̃ u n yɛ̃. \q1 \v 22 Win wɑhɑlɑ tɔnɑwɑ yɑ koo nùn nɔni sɔ̃. \q1 Wi turowɑ u ko n nuki sɑnkire win ɡɔ̃ruɔ. \s1 Elifɑsi u Yoobu wisɑ u nɛɛ, \s2 tɔn kɔ̃so kun wɑhɑlɑ biɑmɔ \c 15 \p \v 1 Elifɑsi Temɑɡii u Yoobu wisɑ u nɛɛ, \q1 \v 2 wi u bwisi mɔ u koo tɔnu wisi kɑ ɡɑri yi yi ǹ ɑrufɑɑni mɔ? \q1 U ko n ɡɑri yɑrɑmɔ nɡe woo? \q1 \v 3 Wee ɡɑri yi ɑ ɡeruɑ ɑ kɑ tii yinɑ mi, yi ǹ sɑ̃ɑ ɡɑ̃ɑnu. \q1 Gɑri yi ɑ sɑɑrɑ mini kpuro sɔɔ, \q1 sɑri yi yi koo tɔnu somi. \q1 \v 4 Wunɛ, ɑ mɑm Gusunɔn nɑsiɑru tɛɛsimɔwɑ, \q1 mɑ ɑ win bɛɛrɛ yɛ̃ru kpeerɑsiɑmɔ. \q1 \v 5 Wunɛn kom kɔ̃sumɑ mu sɔ̃ɔsirɑmɔ wunɛn nɔɔn di. \q1 Mɑ ɑ ɡɑri ɡerumɔ kɑ bwisi. \q1 \v 6 Wunɛn nɔɔn ɡɑriyɑ yi nun tɑɑrɛ wɛ̃ɛmɔ, n ǹ mɔ nɛ. \q1 Gɑri yi ɑ ɡeruɑ mi kpuro, \q1 yiyɑ yi wunɛn torɑnu sɔ̃ɔsimɔ. \b \q1 \v 7 Wunɑ bɑ ɡbiɑ bɑ tɑkɑ kuɑ hɑnduniɑ sɔɔ? \q1 Wunɑ ɑ ɡbiɑ ɑ wɑ̃ɑ bɑ sere ɡunɡunu kuɑ? \q1 \v 8 A Gusunɔn ɡɑri ɑsiriɡii swɑɑ dɑki? \q1 A win bwisi mwɑ kpuro, ɑ yi wunɛn tiin sɔ̃? \q1 \v 9 Mbɑ ɑ yɛ̃ ye bɛsɛn tii sɑ ǹ yɛ̃. \q1 Yɛ̃ɛ terɑ̀ ɑ mɔ te bɛsɛn tii sɑ ǹ mɔ. \q1 \v 10 Bɛsɛn suunu sɔɔ, tɔmbɑ wɑ̃ɑ \q1 be bɑ seri bururɑ bɑ tɔkɔnu kuɑ n kere wunɛn tundo. \q1 \v 11 A bɛsɛn ɡɑri yi sɑ nun sɔ̃ɔwɑ kɑ lɑɑkɑri mɛɛrɑwɑ ɡɑ̃ɑ piiminu, \q1 yìn min di Gusunɔ u nun nukuru yɛmiɑsiɑmɔ? \b \q1 \v 12 Mɑnɑ wunɛn bwisikunu kɑ nun dɔɔ. \q1 Mbɑ wunɛn nɔni ɡɔsikiɑ ninin tubusiɑnu. \q1 \v 13 Gɑri yi ɑ sɑɑrimɔ mini, Gusunɔwɑ ɑ kɑ mɔru mɔ̀. \q1 \v 14 Tɔnu u koo kpĩ u n dɛɛre? \q1 Wi bɑ mɑrɑ, u koo kpĩ u n yibɑ Gusunɔn wuswɑɑɔ? \q1 \v 15 Gusunɔ ù kun win ɡɔrɑdobɑ nɑɑnɛ kue, \q1 mɑ u ǹ wɔllu mɛɛrɑ tɑ dɛɛre, \q1 \v 16 wunɛ tɔnu ɑmɔnɑ kɑɑ kɑ kpĩ ɑ n dɛɛre win wuswɑɑɔ, \q1 wunɛ wi ɑ rɑ kɔ̃sɑ ko kiri kiri nɡe mɛ bɑ rɑ nim nɔ. \b \q1 \v 17 Tɛ̃, Yoobu, ɑ mɑn swɑɑ dɑkio kpɑ n nun ɡɑri sɔ̃. \q1 Kon nun sɔ̃wɑ ye nɑ wɑ. \q1 \v 18 Sɔ̃ɔsi te bwisiɡibu bɑ sɔ̃ɔsi, \q1 bɑ tu ɡiɑwɑ ben sikɑdobɑn min di. \q1 \v 19 Be tɔnɑwɑ Gusunɔ u rɑɑ tem mɛ wɛ̃, \q1 sɔɔ ɡoo rɑɑ mɑɑ sɑri be sɔɔ. \q1 \v 20 Adɑmɑ tɔn kɔ̃so u ko n wɑ̃ɑwɑ nɔni swɑ̃ɑru sɔɔ \q1 win wɑ̃ɑrun tɔ̃ru kpuro sɔɔ. \q1 \v 21 Kpɑ u n ɡbɑ̃sukunu nɔɔmɔ ni nu koo nùn bɛrum mwɑ. \q1 Wi u koo nùn kɑm koosiɑ, u koo nùn wɔri subɑru sɔɔ. \q1 \v 22 Tɔn kɔ̃so wi, u ku rɑ n yĩiyɔ u yɑm wɔ̃kuru dukɑ suuri. \q1 Domi tɑkobi rɑ n nùn mɑrɑwɑ. \q1 \v 23 U rɑ n sirenɛwɑ bɑɑmɑ, u n kɑsu ye u koo di. \q1 U yɛ̃ kɔ mɑ yɑm wɔ̃kurɑ nùn mɑrɑ. \q1 \v 24 Mɑ u nɑnde wɑhɑlɑ kɑ nɔni swɑ̃ɑrun sɔ̃, \q1 ye yɑ nùn wɔriɔ nɡe sinɑ bokon tɑbu kowobu \q1 be bɑ tɑbun sɔɔru kpɑ. \q1 \v 25 Domi u Gusunɔ seesi. \q1 U Dɑm kpuroɡii nɔɔ kuurimɔ. \b \q1 \v 26 U kɑ̃kɑ u Gusunɔ tɑbu wɔri, \q1 win tɛrɛrun sinum sɔ̃. \q1 \v 27 Win wuswɑɑ bɑllimɔ. \q1 Mɑ win ɡɑ̃ɑnu nu yɑɑ tɑɑsinɛ. \q1 \v 28 U wɑ̃ɑ wuu si bɑ kɔsukɑ sɔɔ, \q1 sìn diɑ bɑ deri, mɑ yɑ wɔrumɑm dɔɔ. \q1 \v 29 U ǹ ɡobi mɔ. Win dukiɑ kun mɑɑ kuurɑmɔ. \q1 U ǹ mɑɑ yĩsiru yɑrimɔ win temɔ. \q1 \v 30 U ǹ kpɛ̃ u ɡɔɔn tɔ̃ru dukɑ suuri. \q1 Win bweseru kpuro tɑ koo dɔ̃ɔ mwɑɑrɑwɑ. \q1 Kpɑ Gusunɔ u nùn wom wure u ɡo. \b \q1 \v 31 Ù n kɔ̃sɑ nɑɑnɛ sɑ̃ɑ u tii nɔni wɔ̃kuɑwɑ mi. \q1 Domi kɔ̃sɑ yen ɑreyɑ u koo wɑ. \q1 \v 32 Are yi, yi koo nɑwɑ u sere ɡbi. \q1 Win bwese kɛrɑ kun mɑɑ seemɔ, \q1 nɡe dɑ̃ɑ kɑ̃ɑsɑ ye yɑ ǹ mɑɑ kpɑrɑmɔ. \q1 \v 33 U ko n sɑ̃ɑwɑ nɡe resɛm yèn bii birenu bɑ wɔkɑ, \q1 ǹ kun mɛ nɡe olifin dɑ̃ɑ tèn wɛ̃su bɑ dɛrɑ. \q1 \v 34 Tɔn kɔ̃so u ǹ bweseru wɑsi. \q1 Dɔ̃ɔ u koo wi u nɔm birɑn kɛ̃nu mwɑɑmɔn yɛnu wɔri. \q1 \v 35 Wi u kɔ̃sɑ bwisikɑ, kɔ̃sɑ u koo ko. \q1 Domi bwisi kɔ̃si yiyɑ yi rɑ n wɑ̃ɑ win nukurɔ. \q1 Kpɑ yi n nùn nɔni wɔ̃kuɑ. \s1 Yoobun seedɑɡii wɑ̃ɑ wɔllɔ \c 16 \p \v 1 Yoobu u Elifɑsi wisɑ u nɛɛ, \q1 \v 2 nɑ ɡɑri yin bweseru nɔɔre nɔn dɑbinu. \q1 Bɛɛ, i sɑ̃ɑwɑ nuku yɛmiɑsio be bɑ nɛn wɑhɑlɑ sosimɔ. \q1 \v 3 Dommɑ kɑɑ wunɛn ɡɑri sɑɑri kɑmɡii nini kpe. \q1 Mbɑn sɔ̃nɑ ɑ kɑ mɑn sikirinɑmɔ. \q1 \v 4 Ì n dɑɑ wɑ̃ɑ nɛn ɑyerɔ, \q1 kpɑ nɑ n mɑɑ wɑ̃ɑ bɛɛɡirɔ, \q1 kon bɛɛ ɡɑri sɑɑrisi n wii ɡimɑnu koosi. \q1 \v 5 Nɛn ɡɑri yi koo bɛɛ dɑm kɛ̃, \q1 kpɑ n bɛɛ nukuru yɛmiɑsiɑ kɑ nɛn ɡɑri yi. \b \q1 \v 6 Nɑ̀ n ɡɑri mɔ̀, nɛn wɑhɑlɑ yɑ ǹ kpeemɔ. \q1 Nɑ̀ n mɑɑ mɑɑri, yɑ ǹ doonɔ. \q1 \v 7 Wee tɛ̃, Gusunɔ u derɑ nɑ dɑm dwiiyɑ. \q1 Mɑ u nɛn yɛnun yɑ̃nu kpuro ɡurɑ. \q1 \v 8 Nɑ woorɑ, nɛn ɡɔnɑ ɡɑwɑre. \q1 Yɑ sɔ̃ɔsimɔ mɑ nɑ torɑ. \q1 \v 9 Gusunɔ u kuɑ nɛn yibɛrɛ, \q1 u mɑɑ mɑn ɡire kɑ mɔru u nɔɔ dɔnnɛ. \q1 Mɑ u mɑn nɔni ɡirɑri u kɑsu u nɛn wɑsi kɑsuku nɡe ɡbeeku yɑɑ. \q1 \v 10 U derɑ tɔmbɑ mɑn yɑɑ kɑsikimɔ kɑ ben ɡɑri sɑɑrinu. \q1 Bɑ mɑn wɔmmɔ, bɑ mɑn bɑɑri soomɔ. \q1 Be kpurowɑ bɑ mɑn nɑɑ swĩi. \q1 \v 11 Gusunɔ u mɑn be bɑ ǹ win bɛɛrɛ yɛ̃ nɔmu sɔndiɑ. \q1 U mɑn tɔn kɔ̃sobu nɔmu bɛriɑ. \b \q1 \v 12 Nɑ rɑɑ wɑ̃ɑ bɔri yɛndu sɔɔ mɑ u mɑn burisinɑ. \q1 U mɑn nɛnuɑ birun di, mɑ u mɑn kɔsukɑ. \q1 U mɑn kuɑ nɡe tũburu te u tweemɔ. \q1 \v 13 Win sɛ̃ɛnu mɑn kooro bure. \q1 U nɛn ɡɑbu swii yɑburɑ kɑ wɔnwɔndu sɑriru. \q1 Mɑ u nɛn yɛ̃sɔ kɔrɑ u yɑri temɔ. \q1 \v 14 U mɑn wɔrimɑ nɡe tɑbu durɔ. \q1 Mɑ u mɑn soomɔ u mɛɛrɑ mɔ̀. \q1 \v 15 Nɑ sɑɑki deewɑ, \q1 mɑ nɑ nɛn wiru tuɑ wisi nuku sɑnkirɑnun sɔ̃. \q1 \v 16 Nɑ wuri kuɑ sere nɛn nɔni swɛ̃rɑ, \q1 mɑ nɑ ɡɔɔ nɔnu terɑ. \q1 \v 17 N ǹ mɔ nɑ kɔ̃sɑ ɡɑɑ kuɑ. \q1 Nɛn kɑnɑru tɑ rɑ n mɑɑ dɛɛrewɑ bɑɑdommɑ. \b \q1 \v 18 Wunɛ tem, ɑ ku nɛn yɛm bere. \q1 A de nɛn kuuki yi nɔɔrɑ bɑɑmɑ kpuro. \q1 \v 19 Domi nɑ yɛ̃ kɑm kɑm mɑ nɑ seedɑɡii mɔ wɔllɔ. \q1 U wɑ̃ɑ mi, u kɑ mɑn yinɑmɔ. \q1 \v 20 Nɛn kpɑɑsibu bɑ mɑn yɑɑkoru mɔ̀. \q1 Adɑmɑ Yinni Gusunɔwɑ nɑ kɑnɑmɔ kɑ swĩi. \q1 \v 21 Nɛn seedɑɡii wi, u sun sirio nɛ kɑ Gusunɔ \q1 nɡe mɛ bɑ rɑ tɔnu kɑ win beruse sirie hɑnduniɑ sɔɔ. \q1 \v 22 Domi nɛn wɑ̃ɑrun tɔ̃nu nu kpeemɑ. \q1 Mɑ nɑ dɔɔ kɑ swɑɑ yèn min di bɑ ku rɑ mɑɑ wurɑmɛ. \s1 Yoobu kun mɑɑ yĩiyɔbu mɔ \c 17 \p \v 1 Yoobu u nɛɛ, \q1 nɑ wɛ̃siɑmɔ kɑ wɑhɑlɑ, nɛn wɑ̃ɑrɑ kpeeyɔ. \q1 Siki wɔru ɡɑ mɑn mɑrɑ. \q1 \v 2 Tɔn yɑɑko kowobu bɑ mɑn kooro bure. \q1 Bɑ mɑn nɔɔ kuurimɔ beri berikɑ. \q1 \v 3 Yinni Gusunɔ, ɑ de wunɛn tii ɑ mɑn mɔru bɑrɑ. \q1 Mɑ n kun mɔ wunɛ, wɑrɑ u koo mɑn sɑnnɑ. \q1 \v 4 A ben bwisi wunɑ. \q1 A ku de bu nɑsɑrɑ wɑ. \q1 \v 5 Bɑ sɑ̃ɑwɑ nɡe tɔnu wi mɔn teni tɑ kɑ yɑ̃, \q1 te tɑ nɛɛ, u win kpɑɑsibu dim sokɑ, \q1 mɑ win bibu bɑ kɑ ɡɔ̃ɔru sɔ̃. \b \q1 \v 6 Bɑ mɑn womusu doke, \q1 bɑ mɑn yɑ̃ɑtɑm siemɔ. \q1 \v 7 Nɛn nɔni yi ǹ mɑɑ do, nuku sɑnkirɑnun sɔ̃. \q1 Mɑ nɛn wɑsi yi dɑm dwiiyɑ, yi doonɔ nɡe sɑɑru. \q1 \v 8 Gemɡibu bɑ biti soore nɛn wɑhɑlɑ yenin sɔ̃. \q1 Tɑɑrɛ sɑriruɡibu bɑ koo tɔn kɔ̃sobu seesi. \q1 \v 9 Wi u sɑ̃ɑ ɡemɡii u koo yɔ̃rɑwɑ dim dim win swɑɑ sɔɔ. \q1 Kpɑ wi u dɛɛre, u tii dɑm kɛ̃ u sosi. \q1 \v 10 Adɑmɑ bɛɛ nɛn kpɑɑsibu kpuro, \q1 i wurɑmɑ i mɑɑ ɡɑri sɑɑri nɛn wuswɑɑɔ. \q1 Kɑ mɛ, nɑ ǹ ɡoo wɑsi bɛɛ sɔɔ wi u bwisi mɔ. \b \q1 \v 11 Nɛn wɑ̃ɑru tɑ kpɑ. \q1 Wee himbɑ ye nɑ rɑɑ sɑ̃ɑ ye kpuro yɑ kɑm kuɑ. \q1 \v 12 Nɛn kpɑɑsibɑ tɑmɑɑ wɔ̃kurɑ sɑ̃ɑwɑ sɔ̃ɔ sɔɔ. \q1 Sɔ̃ɔ ù n duɔ, kpɑ bu nɛɛ, yɑm sɑ̃rɑmɑwɑ. \q1 \v 13 Gɔribun wɑ̃ɑ yerɑ nɑ mɑrɑ tu ko nɛn wɑ̃ɑ yeru. \q1 Yɑm wɔ̃kuru sɔɔrɑ kon nɛn kpin yeru yi. \q1 \v 14 Kon siki wɔru sɔ̃ n nɛɛ, \q1 ɡeyɑ ɡɑ sɑ̃ɑ nɛn tundo. \q1 Kpɑ n mɑɑ kɔkɔnu sɔ̃ n nɛɛ, \q1 niyɑ nu sɑ̃ɑ nɛn mɛro kɑ nɛn sesubu. \q1 \v 15 Mɑnɑ nɑ mɑɑ yĩiyɔbu mɔ. \q1 Wɑrɑ u koo kpĩ u bu wɑ. \q1 \v 16 Bɑ koo sɑrɑ ɡɔribun wɑ̃ɑ yerɔ, \q1 kpɑ su dɑ tuɑ sɔɔ sɑnnu. \s1 Yinɑ ye yɑ tɔn kɔ̃so mɑrɑ \c 18 \p \v 1 Bilidɑ Suɑɡii u Yoobu wisɑ u nɛɛ, \q1 \v 2 sere dommɑ kɑɑ ɡɑri yini sɑɑrinu kpe. \q1 A den mɑrio kpɑ su mɑɑ ɡere. \q1 \v 3 Mbɑn sɔ̃nɑ ɑ sun mɛɛrɑ ɡɑri bɑkɑsu. \q1 Mbɑn sɔ̃nɑ ɑ sun mɛɛrɑ nɡe yɑɑ sɑberu. \q1 \v 4 Wunɛ Yoobu, wunɛn mɔruwɑ yɑ nun wɑhɑlɑ mɔ̀. \q1 A tɑmɑɑ yɑ koo de tɔmbu bu yɑrinɑ kpɑ wuu ɡu ko bɑnsu, \q1 kpɑ kpenu nu doonɑ nin ɑyerun di? \b \q1 \v 5 A n yɛ̃ mɑ tɔn kɔ̃son yɑm bururɑmɑ mu koo ɡbi. \q1 Mɛn dɔ̃ɔ yɑri kun mɑɑ bɑllimɔ. \q1 \v 6 Yɑm bururɑm mu koo ɡɔsiɑ yɑm wɔ̃kuru win wɑ̃ɑ yerɔ. \q1 Domi u koo ɡbi nɡe fitilɑ. \q1 \v 7 U ǹ mɑɑ sĩimɔ kɑ toro sindu. \q1 Win tiin bwisi koo nùn surɑ. \q1 \v 8 Domi u koo dɑ yinɑ ɡiɑ, \q1 kpɑ win nɑɑsu su yen wɛ̃ɛ wuronu wɔri. \q1 \v 9 Yinɑ koo nùn mwɑ nɑɑ tokurɔ, \q1 kpɑ yen wɛ̃ɛ yi nùn tɛ̃ke. \q1 \v 10 Bɑ nùn tɑɑ bɛrie temɔ, win swɑɑ sɔɔ. \q1 \v 11 N wee nɔni swɑ̃ɑrɑ nùn mɑrɑ tɑ kɑ sikerenɛ. \q1 Mɑ tɑ nùn swĩi birun di. \b \q1 \v 12 Gɔ̃ɔrɑ nùn wɔri, tɑ win dɑm kpɑ. \q1 Mɑ sɑ̃ɑrɑ nùn deemɑ. \q1 \v 13 Tɑ koo win wɑsin ɡɔnɑ di beri berikɑn di. \q1 Kpɑ bɑrɑ bɑkɑru tu nùn mwɑ. \q1 \v 14 Bɑ koo nùn wunɑ win wɑ̃ɑ yerun di, \q1 tè sɔɔ u rɑɑ dɑm mɔ. \q1 Kpɑ bu kɑ nùn dɑ ɡɔɔn sinɑ kpɑɑ bɑkɑrɔ. \q1 \v 15 Wiɡibɑ koo yɑrinɑ. \q1 Win ɑrumɑnin tii yɑ koo kɑm ko. \q1 Kpɑ sɔ̃ɔ bisu su win yɛnu dɔ̃ɔ mɛni. \q1 \v 16 Tɔn kɔ̃so wi, u ko n sɑ̃ɑwɑ nɡe dɑ̃ɑ. \q1 Win ɡbini yi koo ɡberɑ temɔ. \q1 Kpɑ bu win kɑ̃ɑsi bɔɔri wɔllɔ. \b \q1 \v 17 Bɑ koo win ɡɑri duɑri hɑnduniɑ sɔɔ. \q1 Bɑ ǹ mɑɑ win yĩsiru yɑɑyɑmɔ. \q1 \v 18 Domi bɑ nùn yɑrɑ yɑm bururɑm di, \q1 bɑ sure yɑm wɔ̃kuru sɔɔ. \q1 Mɑ bɑ nùn ɡirɑ hɑnduniɑn di. \q1 \v 19 Win bii ɡoo kun nùn bibu mɑruɑmmɛ. \q1 Domi win yɛnuɡibu kpuro bɑ koo ɡbi. \q1 \v 20 Tɔn be bɑ wɑ̃ɑ tɛ̃ bɑ koo bɛrum soorɑ. \q1 Kpɑ be bɑ koo mɑrurɑ win biru \q1 bu biti soorɑ win kɑm koo bin sɔ̃. \q1 \v 21 Nɡe mɛyɑ tɔn kɔ̃sobu kɑ be bɑ ǹ Gusunɔ yɛ̃n wɑ̃ɑ yeru tɑ ko n sɑ̃ɑ. \s1 Yoobu nɛɛ, win wɔro koo nùn nɑɑwɑ \c 19 \p \v 1 Yoobu u seewɑ u win bɔrɔbɑ sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, \q1 \v 2 sere sɑɑ yerɑ̀ i ko i n wɑ̃ɑ i n mɑn nuki sɑnkumɔ, \q1 kpɑ i n mɑn tɔ̃yɑ mɔ̀ kɑ bɛɛn ɡɑri sɑɑrinu. \q1 \v 3 Wee yen nɔn dɑbinɑ mi, \q1 i kɑsu i mɑn wɔmɛ. \q1 I ǹ sekuru mɔwɑ i kɑ mɑn burisinɑmɔ mɛsum? \q1 \v 4 Nɑ̀ n torɑn nɑ kɑ ɡem, nɛn ɡɑriyɑ. \q1 \v 5 I tɑmɑɑ i mɑn dɛɛrɑm kerewɑ, \q1 kpɑ i mɑn nɛn durum sɔ̃ɔsi? \q1 \v 6 I de i n yɛ̃ mɑ Gusunɔwɑ u kɑ mɑn mɔ̀. \q1 Mɑ u mɑn suremɔ win yinɑ sɔɔ. \b \q1 \v 7 Wee, nɑ nɔɔɡiru suɑ nɑ nɛɛ, \q1 win kookoo si, su ǹ wɑ̃. \q1 Adɑmɑ ɡoo sɑri wi u mɑn wisɑ. \q1 Nɑ ɡbɑ̃rɑmɔ bu mɑn fɑɑbɑ ko, \q1 ɑdɑmɑ nɑ ǹ fɑɑbɑ wɑ. \q1 \v 8 Gusunɔ u nɛn swɛɛ kpuro kɛnuɑ bɑɑmɑ. \q1 Mɑ u derɑ yɑm wɔ̃kurɑ yi wukiri sere nɑ ǹ kpɛ̃ n ɡɑm dɑ. \q1 \v 9 U nɛn wirun furɔ wukɑ \q1 u nɛn bɛɛrɛ wunɑ. \q1 \v 10 U mɑn kɔsukɑ bɑɑmɑ kpuro. \q1 Mɑ u nɛn yĩiyɔbu wunɑ nɡe dɑ̃ɑ te bɑ wukɑ. \q1 \v 11 U kɑ mɑn mɔru bɑrɑ. \q1 Mɑ u mɑn kuɑ nɡe win yibɛrɛ. \q1 \v 12 Win tɑbu kowobu bɑ nɔɔ tiɑ kuɑ mɑ bɑ seewɑ bɑ mɑn wɔrim wee. \q1 Bɑ swɑɑ yɑbɑ sere bɑ kɑ mɑn ɡirɑri. \q1 Mɑ bɑ nɑ bɑ ben sɑnsɑni ɡirɑ bɑ kɑ mɑn sikerenɛ. \b \q1 \v 13 U derɑ nɛn mɛro bisibu bɑ mɑn deri, \q1 mɑ nɛn bɔrɔbɑ bɑ yɑrinɑ. \q1 \v 14 Nɛn berusebu bɑ mɑn biru kisi, \q1 mɑ nɛn kĩnɑsibu bɑ mɑn duɑri. \q1 \v 15 Wee nɛn sɔbu kɑ nɛn sɔm kowobu bɑ mɑn mɛɛrɑ nɡe sɔɔ wi bɑ ǹ yɛ̃. \q1 \v 16 Nɑ̀ n nɛn sɔm kowo sokɑ, u ku rɑ wure. \q1 Nɑ̀ n nùn suuru kɑnɑmɔ, \q1 u rɑ n mɑn ɑtɑfiiru sɑ̃ɑwɑ. \q1 \v 17 Nɛn kurɔ u ku rɑ nɛn nuburu kɑ̃. \q1 Mɛyɑ mɑɑ nɛn bibu bɑ mɑn ɡɛmɑ. \q1 \v 18 Kɑ mɑm bibɔ kpuro bɑ mɑn ɡɛmɑwɑ. \q1 Nɑ̀ n ɡɑri ɡeruɑ, bɑ rɑ mɑn wɔmɛwɑ. \q1 \v 19 Be nɑ rɑ kɑ ɡerunɛn tii bɑ mɑn tusɑ. \q1 Be nɑ mɑɑ kĩ bɑ mɑn seesi. \q1 \v 20 Nɛn wɑsin yɑɑ yɑ nɛn kukunu mɑni. \q1 Wee wɛ̃siɑru tɔnɑwɑ tɑ mɑn tie. \b \q1 \v 21 Nɛn bɔrɔbɑ, i nɛn wɔnwɔndu wɑɑwo. \q1 Domi Yinni Gusunɔwɑ u mɑn sɛɛyɑsiɑmɔ. \q1 \v 22 Mbɑn sɔ̃nɑ i mɑn nɑɑ swĩi nɡe mɛ Gusunɔn tii u mɑn nɑɑ swĩi. \q1 Nɔni swɑ̃ɑ te i derɑ nɑ wɑ, tɑ ǹ bɛɛ turɑ? \q1 \v 23 Nɑ kĩ bu nɛn ɡɑri yore tireru sɔɔ. \q1 \v 24 Kpɑ bu mɑɑ yi yore kperu sɔɔ kɑ sisu \q1 yi n wɑ̃ɑ mi, sere kɑ bɑɑdommɑɔ. \b \q1 \v 25 Adɑmɑ nɑ yɛ̃ mɑ nɛn yɑkio u wɑsi \q1 wi u koo rɑ se u kɑ mɑn yinɑ. \q1 \v 26 Nɛn wɑsi yì n kɔ̃sɑ yi kpɑ, \q1 sɑɑ ye sɔɔrɑ kon Gusunɔ wɑ. \q1 \v 27 Wiyɑ ko nɑ n mɛɛrɑ. \q1 Nɛn tiin nɔniyɑ yi koo nùn wɑ, n ǹ mɔ ɡooɡii. \q1 Nɛn ɡɔ̃ru ɡɑ tɛmɑnɑbu kpɑnɑmɔ yèn sɔ̃ n tɛɛmɔ. \q1 \v 28 Sɑɑ ye sɔɔ, i ko ɡere i nɛɛ, \q1 mbɑn sɔ̃nɑ i mɑn nɑɑ ɡire. \q1 Domi nɛn ɡem mu koo sɔ̃ɔsirɑ. \q1 \v 29 Adɑmɑ i n yɛ̃ mɑ Gusunɔ u koo bɛɛ siri. \q1 Yen sɔ̃, i win tɑkobi nɑsio. \q1 Domi yen sɛɛyɑsiɑbu sɛ̃. \s1 Kɔ̃sɑ ye yɑ koo tɔn kɔ̃so deemɑ \c 20 \p \v 1 Sofɑɑ Nɑɑmɑɡii u Yoobu sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, \q1 \v 2 wee nɛn bwisikunu derɑ nɑ burisinɛ. \q1 Yen sɔ̃nɑ nɑ sɛnde n kɑ nun wisi. \q1 \v 3 Nɑ wunɛn ɡerusibu nuɑ, bi bu mɑn duɑ too. \q1 Adɑmɑ nɛn bwisi koo de n nun wisi. \q1 \v 4 Sɑɑ mìn di bɑ tɔnu tɑkɑ kuɑ, \q1 \v 5 ɑ ǹ yɛ̃ mɑ kɔ̃sɑn kowon nɑsɑrɑ ku rɑ tɛ? \q1 Mɛyɑ mɑɑ win nuku dobu kun tɛɛmɔ. \b \q1 \v 6 Bɑɑ ù n kpɑ̃ u wɔllu bɑbɑmɔ, \q1 ǹ kun mɛ u ɡuru winu dɛkɑmɔ, \q1 \v 7 u koo kɑm kowɑ nɡe swɑɑ swĩi bi tɔnu u kuɑ. \q1 Be bɑ rɑɑ nùn wɑɑmɔ, bɑ koo nɛɛ, mɑnɑ u wɑ̃ɑ. \q1 \v 8 Bɑ koo nùn duɑriwɑ nɡe dosu. \q1 U koo doonɑwɑ nɡe wɔ̃kurun kɑ̃siru. \q1 \v 9 Be bɑ rɑɑ nùn wɑɑmɔ, bɑ ǹ mɑɑ nùn wɑsi. \q1 Mi u rɑɑ wɑ̃ɑ bɑ ǹ mɑɑ nùn wɑsi mi. \q1 \v 10 Sɑ̃ɑrobu bɑ koo win bibu wɔri. \q1 Nɡe mɛyɑ u koo kɑ bu wesiɑ ye u rɑɑ bu mwɑɑri kɑ dɑm. \q1 \v 11 U dɑm mɔ, mɑ u sɑ̃ɑ nɡe ɑluwɑɑsi. \q1 Adɑmɑ u koo kɑ ye kpuro kpunɑwɑ sikirɔ. \b \q1 \v 12 Kɔ̃sɑ rɑ n dowɑ win nɔɔ sɔɔ, \q1 kpɑ u n ye bɛri win yɑrɑɔ, \q1 \v 13 yɑ n ɡirɑri sere win dɑroɔ. \q1 U ku rɑ n kĩ u ye deri. \q1 \v 14 Adɑmɑ yɑ koo de win dĩɑnu nu sosiɑ win nukurɔ, \q1 kpɑ nu ɡɔsiɑ nɡe wɑɑ dɛ̃ɛ. \q1 \v 15 Gɑbun dukiɑ ye u mwɛɛ, u koo ye siɑ. \q1 Gusunɔwɑ u koo ye yɑrɑ win nukurun di. \q1 \v 16 Ye u koo nɔ, yɑ ko n sɑ̃ɑwɑ nɡe wɑɑ dɛ̃ɛ, \q1 kpɑ yu nùn ɡo. \b \q1 \v 17 U kun tɑmɑɑ tim kɑ bom \q1 mu koo nùn kokuɑ nɡe nim torɑ. \q1 \v 18 U koo win dukiɑ wesiɑ ye u wɑ mi. \q1 U ǹ mɑɑ yen ɑrufɑɑni dimɔ. \q1 \v 19 Domi u sɑ̃ɑrobu dɑm dɔre. \q1 Mɑ u ben yɛnusu mwɛɛrɑ, u ǹ wiɡuu bɑnɛ. \q1 \v 20 Win bɔsɔnu ku rɑ yibu. \q1 Adɑmɑ bɑɑ ye u kĩru bo, u ǹ kpɛ̃ u ye tii yiiyɑ. \q1 \v 21 Gɑ̃ɑnu sɑri ni u ǹ tii koosi. \q1 Adɑmɑ win dukiɑ yɑ ǹ tɛɛmɔ. \b \q1 \v 22 Bɑɑ ù n ye mɔ yɑ kpɑ̃, u ko n nuki sɑnkirewɑ. \q1 Sɑ̃ɑru tɑ koo nùn wɔriwɑ. \q1 \v 23 Wee sɑnɑm mɛ u win nukuru yibiɑmɔ, \q1 Gusunɔ u koo nùn wɔri kɑ mɔru bɑkɑ. \q1 Kpɑ u de sɛ̃ɛnu nu nùn wisi nɡe ɡurɑ. \q1 \v 24 Bɑɑ ù n tɑbu yɑ̃ɑ sisuɡinu dukɑ suurimɔ, \q1 bɑ koo nùn twee kɑ sii ɡɑndun tɛndu. \q1 \v 25 Bɑɑ ù n sɛ̃u teu wunɑ win wɑsin di, \q1 ǹ kun mɛ ù n yɑɑsɑ wukɑ win woo sɔndun di, \q1 ɡɔɔn bɛrum koo nùn surɑ. \b \q1 \v 26 Asɔrɔ yɑ koo win dukiɑ deemɑ. \q1 Kpɑ dɔ̃ɔ wi tɔnun bii kun sɔ̃ruɑ u nùn mwɑ, \q1 wi kɑ win yɑ̃nu. \q1 \v 27 Wɔllu tɑ koo win durum sɔ̃ɔsi, \q1 kpɑ tem mu nùn seesi. \q1 \v 28 Win dirun ɑrumɑni kpuro koo kɑm ko \q1 Yinni Gusunɔn mɔrun tɔ̃ru sɔɔ. \q1 \v 29 Yeniwɑ Yinni Gusunɔ u tɔn kɔ̃sobu yiiye. \q1 Yerɑ yɑ bu mɑrɑ siɑ. \s1 Yoobu u Sofɑɑ wisɑ u nɛɛ, \s2 tɔn kɔ̃sobun tii bɑ rɑ n doo nɔɔru mɔ \c 21 \p \v 1 Yoobu u nɛɛ, \q1 \v 2 i nɛn ɡɑri nɔɔwɔ. \q1 Ì n wurɑ i mɑn swɑɑ dɑki, i mɑn nukuru yɛmiɑsiɑwɑ mi. \q1 \v 3 I de n ɡɑri ɡere. \q1 Nɑ̀ n ɡɑri ɡeruɑ nɑ kpɑ, ko i kpĩ i mɑn yɛ̃ɛ. \q1 \v 4 Tɔnuwɑ nɑ weeweenu koosimɔ? \q1 Nɡe mbɑn sɔ̃nɑ kon tɛmɑnɑ. \q1 \v 5 I mɑn mɛɛrio, kpɑ biti yu bɛɛ mwɑ \q1 kpɑ i bɛɛn nɔsu kɔre. \q1 \v 6 Nɑ̀ n nɛn wɑ̃ɑru bwisikɑ, \q1 nɑ rɑ nɑndewɑ, nɛn wɑsi yi n diirimɔ. \b \q1 \v 7 Mbɑn sɔ̃nɑ Gusunɔ u rɑ de tɔn kɔ̃so u n wɑ̃ɑ, \q1 kpɑ u n dɑm mɔ sere kɑ win tɔkɔrɔ. \q1 \v 8 U rɑ bibu mɑ kpɑ be, bu mɑɑ se bu mɑ. \q1 Kpɑ u n be kpuro mɛɛrɑ bɑ n kuurɑmɔ win nɔni sɔɔ. \q1 \v 9 Bɔri yɛndɑ wɑ̃ɑ ben yɛnusɔ, bɑ ǹ bɛrum mɔ. \q1 Gusunɔ kun mɑɑ bu sɛɛyɑsiɑmɔ pɑi. \q1 \v 10 Sɑɑ kpuro, ben kɛtɛ kinɛru tɑ̀ n ben nɛɛ yɔɔwɑ yi rɑ mɑwɑ. \q1 Yi ku rɑ nukuru yɑri. \q1 \v 11 Bɑ rɑ ben bibu deri bɑ n duki mɔ̀ nɡe yɑ̃ɑnu, \q1 kpɑ bɑ n dweebu mɔ̀, \q1 \v 12 bɑ n bɑrɑ kpɑ̃nu kɑ mɔrɔkunu soomɔ, bɑ n womusu mɔ̀, \q1 kpɑ bɑ n nuku dobu mɔ̀, bɑ n ɡuunu soomɔ. \q1 \v 13 Bɑ rɑ ben wɑ̃ɑru diwɑ nuku dobu sɔɔ, \q1 kpɑ bu ɡbi subɑru sɔɔ. \b \q1 \v 14 Wee bɑ rɑ rɑɑ yellu Gusunɔ sɔ̃ bu nɛɛ, \q1 ɑ ɡɛɛro min di, sɑ ǹ kĩ su wunɛn swɛɛ ɡiɑ. \q1 \v 15 Wɑrɑ rɑ n Gusunɔ Dɑm kpuroɡii \q1 su kɑ sere nùn yoru diiyɑ. \q1 Arufɑɑni yerɑ̀ sɑ kon mɔ sɑ̀ n nùn kɑnɑmɔ. \q1 \v 16 Tɔn ben bweseru, bɑ ǹ doo nɔɔru mɔ ro? \q1 Adɑmɑ nɛ, nɑ ǹ tɔn kɔ̃sobun bwisi kɛ̃ru kĩ. \q1 \v 17 Kɑ mɛ, ɑ rɑ wɑ mi tɔn kɔ̃sobun yɑm bururɑm mu ɡbimɔ? \q1 A rɑ wɑ bɑ nɔni sɔ̃ɔre? \q1 Gusunɔ u rɑ bu sɛɛyɑsie win mɔrun sɔ̃? \q1 \v 18 A rɑ wɑ bɑ sɑ̃ɑ nɡe yɑkɑsu, \q1 ǹ kun mɛ nɡe doo sɑkosu si woo ɡɑ kɑ doonɑ? \b \q1 \v 19 Bɛɛ i ɡerumɔ i mɔ̀, \q1 tɔn ben bibun bweserɑ Gusunɔ u rɑ sɛɛyɑsie. \q1 Adɑmɑ nɛ, nɑ nɛɛ, ben tiiwɑ n weenɛ u sɛɛyɑsiɑ, \q1 kpɑ bu ɡiɑ mɑ beyɑ bɑ torɑ, \q1 \v 20 kpɑ ben tii bu ben kɑm kobu wɑ. \q1 Nɡe mɛyɑ bɑ koo kɑ Gusunɔn mɔru dendɑ bu wɑ. \q1 \v 21 Domi bɑ̀ n ɡu bɑ kpɑ, \q1 ben bɑɑye kɑ ye yɑ koo ben bibu deemɑ. \q1 \v 22 Sɑ ko kpĩ su Gusunɔ keu sɔ̃ɔsi, \q1 wi, wi u sɑ̃ɑ win ɡɔrɑdobɑn siri kowo? \b \q1 \v 23-24 Gɑbun wɑ̃ɑrɑ rɑ dorewɑ, bɑ n wɑ̃ɑ bɔri yɛndu sɔɔ. \q1 Kpɑ bɑ n wɑsi bwɑ̃ɑ do, bɑ n dɑm mɔ nɡe ɑluwɑɑsi \q1 sere bu dɑ bu kɑ ɡbi. \q1 \v 25 Adɑmɑ ɡɑbu bɑ rɑ ɡbiwɑ wɑhɑlɑ sɔɔ, \q1 bɑ kun doo nɔɔru wɑ bɑɑ fiiko. \q1 \v 26 Be kpurowɑ bɑ koo ɡbi, kpɑ bu ko kɔkɔnun dĩɑnu. \q1 \v 27 I bɛɛn tii lɑɑkɑri ko, \q1 nɑ bɛɛn bwisikunu yɛ̃ kɑ kɔ̃sɑ ye i mɑn mɑnimɔ. \q1 \v 28 Domi i nɛɛ, mɑnɑ tɔn bokon yɛnu ɡɑ wɑ̃ɑ, \q1 ɡè sɔɔ tɔn kɔ̃sobɑ wɑ̃ɑ. \b \q1 \v 29 Adɑmɑ i ǹ be bɑ sɑrɔ swɑɑɔ bikiɑre? \q1 I kĩ i sikiwɑ ye bɑ bɛɛ sɔ̃ɔwɑ tɔn kɔ̃son sɔ̃? \q1 \v 30 Wɑhɑlɑ yɑ̀ n tɔn kɔ̃so deemɑ u rɑ yɑriwɑ ye sɔɔn di. \q1 Bɑɑ Gusunɔ ù n kɑ nùn mɔru kuɑ, \q1 u rɑ kisirewɑ ye sɔɔn di. \q1 \v 31 Ǹ n mɛn nɑ, wɑrɑ u koo mɑɑ nùn ɡerusi. \q1 Wɑrɑ u koo nùn win kɔ̃sɑ kɔsie. \q1 \v 32 Domi ù n ɡu, siki wɔruɔrɑ bɑ kɑ nùn dɔɔ. \q1 Kpɑ bɑ n siki te kɔ̃su. \q1 \v 33 Tɔn dɑbirɑ tɑ koo win ɡoru swĩi bu kɑ dɑ siku yerɔ. \q1 Kpɑ u kpin yee burɑru wɑ temɔ. \b \q1 \v 34 Ǹ n mɛn nɑ, nuku yɛmiɑ birɑ̀ i mɑn kuɑ. \q1 Bɛɛn ye i mɑn wisɑ mi kpuro, \q1 yɑ ǹ sɑ̃ɑ dee dee. Weesɑ i mɔ̀. \s1 Elifɑsi u Yoobu tɑɑrɛ wɛ̃ \c 22 \p \v 1 Yerɑ Elifɑsi, Temɑɡii u Yoobu wisɑ u nɛɛ, \q1 \v 2 tɔnu u ko n ɑrufɑɑni mɔ Gusunɔn mi? \q1 Aɑwo! Tɔnu ù n sɑ̃ɑ dee dee, win tiin ɑrufɑɑniwɑ. \q1 \v 3 A tɑmɑɑ yèn sɔ̃ ɑ sɑ̃ɑ ɡemɡii, \q1 Gusunɔ u yen ɑre wɑɑmɔ? \q1 À n sĩimɔ dee dee ɑrufɑɑni yerɑ̀ u wɑɑmɔ. \q1 \v 4 A tɑmɑɑ yèn sɔ̃ ɑ nùn mɛm nɔɔwɑmmɛ, \q1 yen sɔ̃nɑ u nun sɛɛyɑsiɑmɔ? \q1 A tɑmɑɑ yèn sɔ̃ ɑ nùn nɑsie, \q1 yen sɔ̃nɑ u nun sirimɔ? \q1 \v 5 Aɑwo. Wunɛn torɑ dɑbinun sɔ̃nɑ u nun sɛɛyɑsiɑmɔ. \q1 Wunɛn kɔ̃sɑ yɑ mɑɑ kpɑ̃. \b \q1 \v 6 Domi ɑ wunɛn berusebun yɑ̃nu tɔrubɑ mwɑ, \q1 mɑ ɑ bu deri tereru. \q1 \v 7 A ǹ wi nim nɔru ɡɑ mɔ̀ nim kɑ̃ u nɔ. \q1 Mɛyɑ ɑ ǹ mɑɑ wi ɡɔ̃ɔrɑ mɔ̀ dĩɑnu kɑ̃ u di. \q1 \v 8 A rɑɑ sɑ̃ɑwɑ dɑmɡii kɑ bɛɛrɛɡii, \q1 mɑ ɑ tem mɛ kpuro mɔ. \q1 \v 9 A ɡɔminibu ɡirɑwɑ bɑ doonɑ nɔm dirɑ, ɑ ǹ bu somi. \q1 Mɑ ɑ ɡobekubɑn dɑm buɑ. \q1 \v 10 Yen sɔ̃nɑ yɛ̃ri nun wɑ̃ɑsi beri berikɑ, \q1 mɑ bɛrum nun mwɑ subɑru sɔɔ. \q1 \v 11 Mɑ yɑm wɔ̃kurɑ nun wukiri nɡe nim bwee bɑkɑru, \q1 ɑ ǹ mɑɑ yɑm wɑɑmɔ. \b \q1 \v 12 Sɑ yɛ̃ mɑ Gusunɔ u wɑ̃ɑ wɔllɔ. \q1 A mɛɛrio ɑ wɑ sere mi kperi wɑ̃ɑ. \q1 \v 13 Kɑ mɛ, ɑ ɡerumɔ ɑ mɔ̀, mbɑ Gusunɔ u yɛ̃. \q1 U ǹ kpɛ̃ u tɔnu siri ɡuru wiru sɔɔ. \q1 \v 14 Guru wiru tɑ sinum mɔ, \q1 u ǹ kpɛ̃ u ɡɑ̃ɑnu wɑ min di. \q1 U sirenɛwɑ wɔllu mi tɔnɑ. \q1 \v 15 Yoobu, ɑ yɔ̃rɑriwɑ ɑ kɔ̃sɑn kowobun yirɑ ye swĩi? \q1 \v 16 A ǹ yɛ̃ mɑ bɑ bu ɡo ben ɡɔɔn sɑɑ yu sere turi? \q1 Bɑ doonɑ nɡe ɡɑnɑ ye yɑ nim diirɑ. \b \q1 \v 17 Tɔn ben bweseru bɑ rɑ rɑɑ Gusunɔ sɔ̃wɑ bu nɛɛ, \q1 u bu derio sɛ̃ɛ. \q1 Mbɑ wi Dɑm kpuroɡii u koo kpĩ u bu kuɑ. \q1 \v 18 N deemɑ Gusunɔ wiyɑ u rɑɑ ben yɛnun dukiɑ kuurɑsiɑ. \q1 Adɑmɑ bɑ ǹ nùn sɑɑwɑrɑ kue, \q1 ye bɑ ben himbɑ yiimɔ. \q1 \v 19 Be bɑ ɡem swĩi bɑ koo yɛ̃ɛri, \q1 bɑ̀ n tɔn kɔ̃so wɑ u kɑm kuɑ. \q1 Be bɑ ǹ tɑɑrɛ mɔ, bɑ koo yɛ̃ɛwɑ bu nɛɛ, \q1 \v 20 wee, bɛsɛn yibɛrɛ u kɑm kuɑ, \q1 win dukiɑ ye u mɔ kpuro, yɑ dɔ̃ɔ mwɑɑrɑ. \b \q1 \v 21 Yoobu, ɑ kɑ Gusunɔ doro, kpɑ ye kpuro yu nun sɑnɔ kuɑ. \q1 À n kuɑ mɛ, wunɛn nuku dobu koo wurɑmɑ. \q1 \v 22 A win sɔ̃ɔsiru swɑɑ dɑkio kpɑ ɑ tu nɛnɛ ɡɔ̃ruɔ. \q1 \v 23 À n kɑ kɔ̃sɑ tondɑ mɑ ɑ wurɑmɑ, \q1 Dɑm kpuroɡii koo nun wunɛn yellun wɑ̃ɑru wesiɑ. \q1 \v 24 A wunɛn wurɑ ye ɑ mɔ kɔ̃ɔwɔ temɔ. \q1 Kpɑ ɑ wunɛn kpee ɡobiɡiru deri dɑɑrun torɑɔ, \q1 \v 25 kpɑ Dɑm kpuroɡii u ko wunɛn wurɑ kɑ wunɛn sii ɡeesu. \b \q1 \v 26 Sɑɑ yerɑ kɑɑ n nuku dobu mɔ Gusunɔ Dɑm kpuroɡiin mi. \q1 Kpɑ ɑ nùn nɑɑnɛ ko, ɑ nùn wunɛn wuswɑɑ sɔ̃ɔsi. \q1 \v 27 À n nùn kɑnɑ u koo nun wisi, \q1 kpɑ ɑ wunɛn nɔɔ mwɛɛnu yibiɑ. \q1 \v 28 Ye ɑ niɑ kuɑ kpuro, yɑ koo koorɑwɑ. \q1 Wunɛn swɛɛ yi ɑ swĩi kpuro, yi ko n dɛɛrewɑ. \q1 \v 29 À n wɑ̃ɑ nɔni swɑ̃ɑru sɔɔ, \q1 kɑɑ tii kɑwɑ ɑ nɛɛ, tii suɑbɑ bu nun tu kpɛ̃ɛ. \q1 Kpɑ Gusunɔ u nun wɔlle suɑ. \q1 \v 30 U koo mɑm tɑɑrɛɡii yɑrɑ kɔ̃sɑn di, \q1 wunɛn dɛɛrɑrun sɔ̃. \s1 Yoobu u nɛɛ, Gusunɔ kun kĩ u kɑ nùn ɡɑri ko \c 23 \p \v 1 Yoobu u wisɑ u nɛɛ, \q1 \v 2 sere kɑ ɡisɔ nɑ Gusunɔ weeweenu koosimɔ. \q1 Nɛn nɔni swɑ̃ɑru tɑ nɛn wuri kere. \q1 \v 3 Nɑ̀ n dɑɑ yɛ̃ mi u wɑ̃ɑ kon dɑɑ dɑwɑ sere win mi. \q1 \v 4 Kpɑ n nùn sɔ̃ ye yɑ mɑn wɑ̃ɑsi, \q1 kɑ mɑɑ yèn sɔ̃ nɑ tii wɔrɑmɔ. \q1 \v 5 Kpɑ n win wisibu nɔ. \q1 N nɔ ye n nùn nɛni. \q1 \v 6 U koo mɑn dɑm sɔ̃ɔsi u kɑ mɑn siri? \q1 Aɑwo, u koo yɔ̃rɑwɑ u mɑn swɑɑ dɑki. \q1 \v 7 Nɛ tɔn ɡeowɑ kon kpĩ n kɑ nùn wesiɑnɔ ko. \q1 Kpɑ wi, wi u sɑ̃ɑ nɛn siri kowo, \q1 u mɑn yɑkiɑ sere kɑ bɑɑdommɑɔ. \b \q1 \v 8 Adɑmɑ nɑ̀ n dɑ sɔ̃ɔ yɑri yeru ɡiɑ, \q1 u ku rɑ n wɑ̃ɑ mi. \q1 Nɑ̀ n mɑɑ dɑ sɔ̃ɔ duu yerɔ, \q1 nɑ ku rɑ nùn wɑ mi. \q1 \v 9 Aɑ, u sɔmburu ɡɑru mɔ̀wɑ sɔ̃ɔ yɛ̃sɑn nɔm ɡeu ɡiɑ? \q1 Nɑ̀ n dɑ mi, u ku rɑ n wɑ̃ɑ mi. \q1 U kukuɑwɑ sɔ̃ɔ yɛ̃sɑn nɔm dwɑru ɡiɑ? \q1 Min tii, nɑ ku rɑ nùn wɑ. \q1 \v 10 Kɑ mɛ, u nɛn swɛɛ kpuro yɛ̃ yi nɑ swĩi. \q1 Ù n mɑn kpɛ̃ɛ lɑɑkɑri mɛɛribu sɔɔ, kon yɑriwɑ min di, \q1 nɑ n dɛɛre nɡe wurɑ ye bɑ dɔ̃ɔ doke. \q1 \v 11 Nɑ win yirɑ swĩiwɑ dee dee. \q1 Nɑ ǹ ɡɛre win swɑɑn di. \q1 \v 12 Nɑ ǹ win woodɑ sɑre. \q1 Ye u mɑn sɔ̃ɔwɑ kpuro, \q1 nɑ ye mɛm nɔɔwɑwɑ ɡɔ̃ruɔ. \b \q1 \v 13 Ù n ɡɑ̃ɑnun himbɑ yi, wɑrɑ u koo ye sĩiyɑ. \q1 Ye u kĩ yerɑ u rɑ ko. \q1 \v 14 Ǹ n mɛn nɑ, u koo ko ye u yi kpuro nɛn sɔ̃, \q1 kpɑ u mɑɑ mɑn himbɑ kpɑɑ yiiyɑ. \q1 \v 15 Yen sɔ̃nɑ nɑ nɑnde wi Gusunɔn wuswɑɑɔ. \q1 Nɑ̀ n bwisikɑ nɑ rɑ nɑndewɑ win sɔ̃. \q1 \v 16 Gusunɔ u nɛn wɔruɡɔrun dɑm buɑ. \q1 Wi, Dɑm kpuroɡii u mɑn bɛrum kpɛ̃ɛ. \q1 \v 17 Kɑ yen de kpuro, nɑ ǹ nɔɔ mɑri, \q1 bɑɑ mɛ n sɑ̃ɑre yɑm wɔ̃kurɑ mɑn wukiri. \s1 Gusunɔ u rɑ tɔn kɔ̃so deriwɑ u n mɔ̀ ye u kĩ \c 24 \p \v 1 Yoobu u mɑɑ nɛɛ, \q1 mbɑn sɔ̃nɑ Gusunɔ Dɑm kpuroɡii ku rɑ sɑɑ yi u kɑ tɔmbu siri. \q1 Mbɑn sɔ̃nɑ be bɑ nùn mɛm nɔɔwɑmmɛ bɑ ku rɑ sɑɑ ye wɑ. \q1 \v 2 Domi wee, ɡɑbu bɑ ɡɑbun tem ɡbɛnimɔ bɑ kɑ beɡim mɛnnɑmɔ. \q1 Mɑ ɡɑbu bɑ yɑ̃ɑnu kpɑre ni bɑ ɡbɛnɑ. \q1 \v 3 Gɑbɑ mɑɑ ɡobekubɑn kɛtɛkunu mwɛɛrimɔ. \q1 Mɑ bɑ ɡɔminibun nɛɛ tɔrubɑ mwɑɑmɔ. \q1 \v 4 Bɑ wɔnwɔndobu dɑm dɔremɔ bɑ ɡirɑmɔ swɑɑn di. \q1 Mɑ sɑ̃ɑrobu bɑ swɑɑ kɑsu bu kuke. \q1 \v 5 Sɑ̃ɑro be, bɑ yɑɑyɑɑre mɔ̀ ɡbɑburɔ nɡe ɡbeeku kɛtɛku, \q1 bɑ dĩɑnu kɑsu bu ben bibu wɛ̃. \b \q1 \v 6 Be wee bɑ yɑkɑsu ɡɛ̃ɛmɔ ben yɑɑ sɑbenun sɔ̃, \q1 mɑ bɑ dĩɑnu kunɔnu mɔ̀ tɔn kɔ̃son ɡberɔ. \q1 \v 7 Adɑmɑ bɑ ǹ bekuru mɔ te bɑ koo wukiri wɔ̃kuru purɑn sɔ̃. \q1 \v 8 Be wee bɑ dɑ bɑ bɑkɑ kpee bɑɑbɑ sɔɔ \q1 yèn sɔ̃ bɑ ǹ wɑ̃ɑ yeru mɔ. \q1 Miyɑ ɡurɑ bu wɑɑyɑmɔ. \q1 \v 9 Tɔn kɔ̃so wi, u rɑ ɡobeku mwɛwɑ kɑ dɑm. \q1 Kpɑ u sɑ̃ɑron yɑbe tee te u mɔ tɔrubɑ mwɑ. \q1 \v 10-11 Be wee, bɑ yɔ̃su bɑsi tɔn kɔ̃son kɑrɑ sɔɔ. \q1 Bɑ doo bɔkɑ sɔɔwɑ, mɑ ɡɔ̃ɔrɑ bu mɔ̀. \q1 Bɑ nùn ɡum kuɑmmɛ, bɑ resɛm ɡɑmɑmɔ. \q1 Adɑmɑ bɑ ǹ kɑ̃kɔ bu ye nɔ, \q1 bɑɑ mɛ nim nɔru ɡɑ bu mɔ̀. \b \q1 \v 12 Wuu mɑrosɔ ɡɑbɑ ɡɔɔ dɔɔ, bɑ wuri mɔ̀. \q1 Be bɑ mɛɛrɑ kuɑ bɑ weeweenu mɔ̀. \q1 Adɑmɑ Gusunɔ kun yen ɡɑɑ ɡɑrɑ. \q1 \v 13 Gɑbu bɑ yɑm bururɑm tusɑ. \q1 Bɑ ku rɑ n wɑ̃ɑ mɛ sɔɔ. \q1 Domi bɑ ǹ yɛ̃ mi mu kɑ bu dɔɔ. \q1 \v 14 Tɔn ɡowo u rɑ sewɑ buru buru yellu \q1 kpɑ u sɑ̃ɑrobu ɡo. \q1 Wɔ̃kuru kpɑ u ɡbɛni. \q1 \v 15 Yɑm wɔ̃ku bere bererɑ sɑkɑrɑ kowo u rɑ n kɑsu. \q1 U rɑ nɛɛwɑ, ɡoo kun nùn wɑsi. \q1 Kpɑ u win wuswɑɑ sɔnditiɑ wukiri. \q1 \v 16 Yɑm wɔ̃kuru sɔɔrɑ ɡbɛnɔ u rɑ diɑ kɔsuku. \q1 Sɔ̃ɔ sɔɔ, kpɑ u tii kɛnusi win yɛnuɔ. \q1 U ǹ yɑm bururɑm yɛ̃. \q1 \v 17 Ben mi, bururu tɑ sɑ̃ɑwɑ nɡe ɡɔɔn tiro. \q1 Bɑ rɑ n nɑndewɑ. \b \q1 \v 18 Adɑmɑ bɛɛ i nɛɛ, \q1 tɔn kɔ̃so u sɑ̃ɑ nɡe nim yɑkɑ. \q1 Bɑ win tem bɔ̃rusi. \q1 U ǹ mɑɑ dɔɔ win resɛm ɡbɑɑrɔ. \q1 \v 19 Nɡe mɛ tem mu rɑ nim nɔ ɡbeburun sɑɑ sɔɔ, \q1 nɡe mɛyɑ ɡɔribun wɑ̃ɑ yeru tɑ rɑ durumɡii mwɛ. \q1 \v 20 Wi u tɔn kɔ̃so mɑrɑ u rɑ nùn duɑriwɑ. \q1 U koo kowɑ kɔkɔnun dĩɑ ɡeenu. \q1 Tɔmbu kpurowɑ bɑ koo nùn duɑri. \q1 Kpɑ u wɔrumɑ u bɔɔrɑ nɡe dɑ̃ɑ. \q1 \v 21 Tɔnu win bweseru u rɑ kurɔ wĩron yɑ̃nu ɡurewɑ. \q1 U ku rɑ ɡɔmini ɡeɑ ɡɑɑ kue. \q1 \v 22 Adɑmɑ Gusunɔwɑ u dɑm mɔ u kɑ tɔn kɔ̃so ben wɑ̃ɑru yɔ̃rɑsiɑ. \q1 Ù n bu wɔri, bɑ ku rɑ n mɑɑ yɛ̃ nɡe bɑ ko n wɑ̃ɑ. \q1 \v 23 Gɑsɔ u rɑ bu yĩiyɔbu wɛ̃, \q1 bɑ n kɑ wɑ̃ɑ bɔri yɛndu sɔɔ. \q1 Adɑmɑ u rɑ n ben sɑnu sɑnusu mɛɛrɑwɑ. \q1 \v 24 Bɑ̀ n kɑ tii yinɑ kpuro, subɑru sɔɔ, bɑ kpɑwɑ. \q1 Bɑ rɑ wɔrumɛwɑ mii mii bu ɡbi nɡe tɔn diro. \q1 Kpɑ bɑ n sɑ̃ɑ nɡe dobi yi bɑ burɑ. \q1 \v 25 Ye nɑ ɡeruɑ mi, ɡeemɑ. \q1 Wɑrɑ u koo mɑn siri, \q1 kpɑ u nɛɛ, nɛn ɡɑri yi, yi ǹ ɑsɑnsi ɡɑɑ mɔ. \s1 Gusunɔ u dɑm mɔ ɡɑ̃ɑnu kpuron wɔllɔ \c 25 \p \v 1 Bilidɑ Suɑɡii u Yoobu wisɑ u nɛɛ, \q1 \v 2 Gusunɔn dɑm mu nɑsiɑru turɑ. \q1 U rɑ de bɔri yɛndu tɑ n wɑ̃ɑ sere wɔllun sɔɔ sɔɔwɔ. \q1 \v 3 Win tɑbu durɔbu bɑ ǹ ɡeeru mɔ. \q1 U rɑ de win yɑm bururɑm mu sɔ̃ɔsirɑ tɔmbu kpuron mi. \q1 \v 4 Tɔnu kun kpɛ̃ u n ɡem mɔ Gusunɔn wuswɑɑɔ. \q1 Wi bɑ mɑrɑ ɡesi, u ǹ kpɛ̃ u n dɛɛre Gusunɔn wuswɑɑɔ. \q1 \v 5 Domi bɑɑ suru u ǹ dɛɛre win wuswɑɑɔ. \q1 Mɛyɑ mɑɑ kperi kun buriri win wuswɑɑɔ, \q1 \v 6 kɑɑ sere ɡere tɔnu wi u sɑ̃ɑ nɡe kɔkɔbu? \s1 Yoobu nɛɛ, Bilidɑn somiru tɑ ǹ ɑrufɑɑni mɔ \c 26 \p \v 1 Yoobu u Bilidɑ wisɑ u nɛɛ, \q1 \v 2 Bilidɑ, wunɛn wisibu bu ǹ dɑm sɑriruɡii somimɔ. \q1 Wunɛn dɑm kɛ̃ru tɑ ǹ ɑrufɑɑni ɡɑɑ mɔ. \q1 \v 3 Annɑ ɑ bwisi kɛ̃ru wɑ te ɑ wi u kun bwisi mɔ kɛ̃mɔ. \q1 Wunɛn bwisi yi, yi ǹ ɡoo somimɔ. \q1 \v 4 Wɑrɑ ɑ ɡɑri yini sɔ̃ɔmɔ. \q1 Wɑrɑ u nun ɡɑri yini ɡerusiɑ. \s1 Gusunɔ u dɑm mɔ ɡɑ̃ɑnu kpuron wɔllɔ \q1 \v 5 Be bɑ ɡu bɑ wɑ̃ɑ sere nim wɔ̃kun tem sɔɔwɔ, \q1 bɑ diirimɔ. \q1 \v 6 Domi Gusunɔ u be kpuro wɑɑmɔ. \q1 Gɑ̃ɑnu kun nùn ɡɑnuɑ ɡɔribun wɑ̃ɑ yeru mi. \q1 \v 7 Wiyɑ u sɔ̃ɔ yɛ̃sɑn nɔm ɡeu doke wom dirum sɔɔ. \q1 Mɑ u tem bwɛ̃ kɑm dirum sɔɔ. \q1 \v 8 Mɑ u nim bɑnisi ɡuru winu sɔɔ. \q1 Kɑ mɛ, ɡuru wii ni, \q1 nu ku rɑ ɡɛ̃ɛre nim bunum sɔ̃. \q1 \v 9 Wiyɑ u rɑ de ɡuru winu nu win sinɑ ɡɔnɑ wukiri. \b \q1 \v 10 Mɑ u bubenu kuɑ nim wɔ̃kun wɔllɔ, \q1 mi yɑm bururɑm kɑ yɑm wɔ̃kurɑ kɑrɑnɛ. \q1 \v 11 Gusunɔ ù n ɡbɑ̃rɑ, \q1 wɔllun ɡbere yɑ rɑ diiriwɑ, \q1 kpɑ yɑ n wɑ̃ɑ biti sɔɔ. \q1 \v 12 Kɑ win dɑmɑ u rɑ nim wɔ̃kun nim kɔsuku. \q1 Kpɑ u kɑ win bwisi yɑɑ ɡɔbɑ ye bɑ mɔ̀ Rɑhɑbu kɑmiɑ. \q1 \v 13 Ù n wom wurɑ, wɔllu kpuro tɑ rɑ dɛɛrewɑ nɡe bɑ kurɑ. \q1 Kɑ win nɔmɑ u rɑ wɑɑ ye yɑ dukɑ mɔ sɔkiri. \q1 \v 14 Adɑmɑ yeni kpuro yɑ sɑ̃ɑwɑ win kookoo piiminu. \q1 Nin wɔkinun fiikowɑ sɑ rɑ n nɔɔmɔ. \q1 Ǹ n mɛn nɑ, wɑrɑ u koo kpĩ u win dɑm ɑsɑnsi tubu ù n ɡbɑ̃rɑ nɡe ɡurɑ. \s1 Toro u koo kpĩ u Gusunɔ somiru kɑnɑ? \c 27 \p \v 1 Yoobu u kpɑm win ɡɑri ɡerubu toruɑ u nɛɛ, \q1 \v 2 nɑ bɔ̃rumɔ nɑ mɔ̀, \q1 sere kɑ Yinni Dɑm kpuroɡiin wɑ̃ɑru, \q1 wi, wi u yinɑ u mɑn nɛn ɡem wɛ̃, \q1 mɑ u mɑn nuku sɑnkirɑnu sosiɑmmɛ, \q1 \v 3 ù n ɡesi derɑ nɑ wɑ̃ɑ nɑ wɛ̃siɑmɔ, \q1 \v 4 nɑ ǹ weesu mɔ̀. \q1 \v 5 Gusunɔ u mɑn bere n kɑ bɛɛ ɡem wɛ̃. \q1 Sere kɑ nɛn ɡɔɔn tɔ̃rɔ, ko nɑ n mɔ̀wɑ nɑ dɛɛre. \q1 \v 6 Nɑ yɔ̃rɑriwɑ mɑ nɛn dɑɑ yɑ wɑ̃. \q1 Nɛn ɡɔ̃ru ɡɑ ǹ mɑn tɑɑrɛ wɛ̃ɛre nɛn wɑ̃ɑrun tɔ̃ru ɡɑru sɔɔ. \b \q1 \v 7 Gusunɔ u de tɔn kɔ̃son kɔkɔrɔ \q1 yu nɛn yibɛrɛbɑ deemɑ, \q1 be, be bɑ mɑn seesimɔ mi. \q1 \v 8 Sɑnɑm mɛ Gusunɔ u tɔn kɔ̃son wɑ̃ɑru wunɑ, \q1 yĩiyɔ birɑ̀ bu mɑɑ nùn tie. \q1 \v 9 Gusunɔ u koo nùn swɑɑ dɑki \q1 sɑnɑm mɛ nɔni swɑ̃ɑrɑ nùn deemɑ? \q1 \v 10 I tɑmɑɑ u ko n win nuku dobu kɑsu Gusunɔ Dɑm kpuroɡiin mi? \q1 I tɑmɑɑ u koo Gusunɔ kɑnɑ sɑɑ kpuro? \q1 \v 11 Kon bɛɛ Gusunɔn dɑm ɡɑri sɔ̃wɑ. \q1 Nɑ ǹ bɛɛ win himbɑ beruɑmmɛ. \q1 \v 12 Bɛɛ kpuro i wɑ nɡe mɛ u sɑ̃ɑ. \q1 Mbɑn sɔ̃nɑ i ɡɑri ɡerumɔ yi yi ǹ ɑsɑnsi mɔ. \s1 Tɔn kɔ̃son doo nɔɔrɑ kun tɛɛmɔ \q1 \v 13 Wee ye Gusunɔ Dɑm kpuroɡii u tɔn kɔ̃so yiiye. \q1 \v 14 Bɑ̀ n bibu mɑrɑ bɑ dɑbi, bɑ koo ɡbiwɑ tɑbu sɔɔ. \q1 Ben bibu bɑ ǹ dĩɑnu wɑsi bu di bɑ n kɑ wɑ̃ɑ. \q1 \v 15 Bɑrɑrɑ tɑ koo ben bwese te tɑ tie suɑ. \q1 Ben ɡɔminibu bɑ ǹ kpɛ̃ bu bu swĩiyɑ. \q1 \v 16 Bɑɑ bɑ̀ n ɡobi wɑɑmɔ nɡe tuɑ, \q1 mɑ bɑ yɑ̃nu ɡurɑmɔ nɡe yɑnim, \q1 \v 17 ɡemɡiiwɑ u koo yɑ̃ɑ ni dendi, \q1 kpɑ u ɡobi yi di. \b \q1 \v 18 Tɔn kɔ̃so ù n diru bɑnɑ tɑ ko n sɑ̃ɑwɑ nɡe nɑrin wɛ̃ɛ, \q1 ǹ kun mɛ nɡe kuu te kɔ̃so u kuɑ. \q1 \v 19 U koo ɡbiwɑ kɑ ɡobiɡiru. \q1 Adɑmɑ bɑ ǹ nùn sikumɔ kɑ ɡobi yi. U ǹ yi wɑsi ɡɔriɔ. \q1 \v 20 Nɑndɑbɑ bu koo nùn deemɑ subɑru sɔɔ nɡe nim mɛ mu dɑru bɔ̃ɔ sɑrɑmɔ. \q1 Woo ɡunɑ yɑ koo kɑ nùn doonɑ wɔ̃kuru. \q1 \v 21 Sɔ̃ɔ yɑri yerun woowɑ ɡɑ rɑ nùn wuke sɑɑ win wɑ̃ɑ yerun di \q1 ɡu kɑ dɑ sere mi n tomɑ. \q1 \v 22 Gusunɔ u ko n nùn tweemɔwɑ kɑ wɔnwɔndu sɑriru. \q1 Kpɑ u dukɑ yɑkurɑ u wɑ u kɑ sɛ̃ɛ ni suuri. \q1 \v 23 Tɔmbu bɑ̀ n wɑ mɛsum kpɑ bu nùn yɛ̃ɛ bɑ n tɑki mɔ̀, \q1 kpɑ bu nùn wiɑ koosi sɑɑ ye u doonɔ. \s1 Bwisi \c 28 \q1 \v 1 Yoobu u nɛɛ, \q1 tɔmbɑ yɛ̃ mìn di sii ɡeesu kɑ wurɑ yɑ rɑ yɑri \q1 bu sere ye teɑ. \q1 \v 2 Tem diyɑ bɑ rɑ mɑɑ sisu wunɛ, \q1 kpɑ bu sii ɡɑndu sɔwɑ kperun di. \q1 \v 3 Be bɑ sisu sɔwɑmɔ, \q1 sere tem sɔɔwɔwɑ bɑ rɑ kɑ fitilɑ du \q1 kpɑ bɑ n duɔ sere mi su wɑ̃ɑ yɑm wɔ̃kuru sɔɔ, \q1 \v 4 kpɑ bu wɔru ɡbe sere tem sɔɔwɔ, \q1 bu swɑɑ wĩɑ mi, mi ɡoo sɑri. \q1 Bɑ ǹ kpɛ̃ bu sĩ mi. \q1 Wɛ̃ɛyɑ bɑ rɑ n ɡɑsirimɔ bu kɑ du mi. \q1 \v 5 Tem wɔllɔwɑ dĩɑnu rɑ kpi. \q1 Adɑmɑ mɛn sɔɔwɔ, \q1 n sɑ̃ɑwɑ nɡe ɡɑ̃ɑnu kpuro dɔ̃ɔ mwɑɑre. \q1 \v 6 Tem sɔɔ miyɑ kpee ɡobiɡinu rɑ n wɑ̃ɑ. \q1 Mi sɔɔrɑ bɑ rɑ mɑɑ wurɑ wɑ. \q1 \v 7 Kɑsɑ yɑ ǹ swɑɑ ye yɛ̃. \q1 Mɛyɑ mɑɑ yɑbereku ɡɑ ǹ ye wɑɑre. \q1 \v 8 Gbee sunɔ kɑ yɛɛ yi yi tii nɑɑnɛ sɑ̃ɑ yi ǹ ye mwɑɑre. \q1 \v 9 Adɑmɑ tɔnu u kɑ̃kɑ u kperu wɔri u kɔsukɑ, \q1 sere u ɡuunun kpɛɛkpɛɛku ɡirɑri. \q1 \v 10 Kpee ten nɔɔwɔrɑ u rɑ swɛɛ wunɛ, \q1 kpɑ u ɡɑ̃ɑ ɡee ni wɑ, ni nu wɑ̃ɑ mi. \q1 \v 11 Ù n nim kɑmɛ sɔɔ mi, u rɑ mu swɑɑ ɡɑnɛwɑ, \q1 kpɑ u kɑ dukiɑ yɑrimɑ ye yɑ beruɑ sɔɔ mi. \b \q1 \v 12 Adɑmɑ mɑnɑ tɔnu u koo kpĩ u bwisi wɑ. \q1 Mɑnɑ yi sikɑ. \q1 \v 13 Tɔnu kun yin ɡobin ɡeeru yɛ̃. \q1 Domi yi ǹ wɑ̃ɑ hɑnduniɑ yeni sɔɔ. \q1 \v 14 Yi ǹ wɑ̃ɑ dɑɑrɔ. \q1 Yi ǹ mɑɑ wɑ̃ɑ nim wɔ̃ku sɔɔ. \q1 \v 15 Bɑ ǹ kpɛ̃ bu kɑ yi wurɑ kɔsinɑ. \q1 Bɑ ǹ mɑɑ kpɛ̃ bu yi dwe kɑ sii ɡeesu. \q1 \v 16 Bɑ ǹ kpɛ̃ bu yi weesinɑ kɑ wurɑ ye yɑ wee Ofirin di, \q1 ǹ kun mɛ kɑ kpee ɡobiɡii ni nu nɔni booɡu kɑ bɛrɔ wuru mɔ. \q1 \v 17 Bɑ ǹ kpɛ̃ bu yi weesinɑ kɑ diɡi, \q1 ǹ kun mɛ kɑ nɔrɑ ye bɑ kuɑ kɑ wurɑ, \q1 \v 18 kɑɑ sere ɡere kpee ɡobiɡii ni bɑ sokumɔ korɑi kɑ kirisitɑli? \q1 Bwisi yi kpee ɡobiɡinu bɛɛrɛ kere. \q1 \v 19 Bɑ ǹ kpɛ̃ bu kɑ yi Etiopin kpee ɡobiɡii ni nu nɔni dɔm buuru mɔ weesinɑ. \q1 Bɑ ǹ mɑɑ kpɛ̃ bu yi weesinɑ kɑ wurɑ ɡeɑ. \b \q1 \v 20 Ǹ n mɛn nɑ, mɑn diyɑ bwisi yi wee. \q1 Mɑnɑ yin nuurɑ wɑ̃ɑ. \q1 \v 21 Tɔnu kun kpɛ̃ u yi wɑ kɑ nɔni. \q1 Gunɔ ɡe ɡɑ yɔ̃ɔwɑ ɡɑ ǹ kpɛ̃ ɡu yi wɑ. \q1 \v 22 Gɔɔ kɑ ɡɔribun wɑ̃ɑ yerɑ koo nɛɛwɑ, \q1 yin ɡɑriyɑ bɑ nɔɔre tɔnɑ. \q1 \v 23 Gusunɔ turowɑ u bwisin swɑɑ yɛ̃. \q1 Wiyɑ u mɑɑ yin wɑ̃ɑ yeru yɛ̃. \q1 \v 24 Domi wiyɑ u hɑnduniɑn ɡoonu nnɛ kpuro wɑɑmɔ. \q1 U mɑɑ kpuro wɑɑmɔ ye yɑ wɑ̃ɑ tem sɔɔ. \q1 \v 25 Sɑnɑm mɛ u wom bunum mɛɛrɑ \q1 mɑ u nim kpɑ̃ɑru mɛɛrɑ, \q1 \v 26 kɑ sere swɛɛ yi ɡurɑ koo swĩi yu kɑ nɛ, \q1 kɑ mɑɑ swɛɛ yi ɡuru mɑɑkinu kɑ ɡuru ɡbɑ̃sukubu koo swĩi, \q1 \v 27 yerɑ u bwisi yi wɑ. \q1 Mɑ u yin ɑsɑnsi wɛ̃ɛrɑ u yi. \q1 \v 28 Sɑɑ yerɑ u tɔmbu sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, \q1 bu nùn nɑsio, yerɑ yɑ sɑ̃ɑ bwisi. \q1 Wi u mɑɑ kɔ̃sɑ ɡɛɛrɑri, wiyɑ u bwisi mɔ. \s1 Yoobun yellun wɑ̃ɑru \c 29 \p \v 1 Yoobu u mɑɑ win ɡɑri ɡerum wɔri u nɛɛ, \q1 \v 2 nɑ kĩ nɛn yellun wɑ̃ɑru tu wurɑmɑ \q1 tɑ n sɑ̃ɑ nɡe sɑɑ ye Gusunɔ u mɑn kɔ̃su. \q1 \v 3 Nɑ kĩ nɑ n wɑ̃ɑ nɡe sɑɑ ye u fitilɑ sɔ̃re nɛn wuswɑɑɔ, \q1 mɑ win yɑm bururɑm mɑn yɑm bururɑsie wɔ̃kuru. \q1 \v 4 Nɑ kĩ nɑ n sɑ̃ɑwɑ nɡe sɑɑ yè sɔɔ nɑ dɑm mɔ, \q1 mɑ Gusunɔ u mɑn kɔ̃su kɑ kĩru. \q1 \v 5 Sɑɑ ye sɔɔ, Gusunɔ Dɑm kpuroɡii u kɑ mɑn wɑ̃ɑ, \q1 mɑ nɛn bibɑ kɑ mɑn wɑ̃ɑ. \q1 \v 6 Mɛyɑ nɛn yɑɑ sɑbenu nu rɑ n bom yibɑ. \q1 Mɛyɑ mɑɑ nɛn olifi yɑ rɑ mɑn ɡum wɛ̃ mu n kokumɔ nɡe dɑɑ kokɑ. \b \q1 \v 7 Sɑɑ ye sɔɔ, nɑ̀ n yɑrɑ tɔɔwɔ nɑ dɑ nɑ sinɑ wuun ɡbɑ̃rɑrun kɔnnɔwɔ \q1 su kɑ siri, \q1 \v 8 ɑluwɑɑsibɑ bɑ̀ n mɑn wɑ, \q1 bɑ rɑ mɑn bɛɛrɛ wɛ̃wɑ bu doonɑ min di, \q1 kpɑ durɔ tɔkɔnu nu se nu yɔ̃rɑ. \q1 \v 9 Tɔn bokobu bɑ̀ n mɑn wɑ bɑ rɑ ben ɡɑri ɡerubu yɔ̃rewɑ. \q1 \v 10 Mɛyɑ mɑɑ sinɑmbu bɑ rɑ nɔɔ mɑri, \q1 kpɑ n sɑ̃ɑre ben yɑrɑ ben dɑro mɑni. \b \q1 \v 11 Wi u nɛn ɡɑri nuɑ u rɑ nɛɛwɑ, doo nɔɔruɡiiwɑ nɑ sɑ̃ɑ. \q1 Wi u mɑɑ mɑn wɑ seedɑ ɡeɑ u rɑ mɑn diiye. \q1 \v 12 Domi nɑ rɑ wɔnwɔndo somi ù n somiru kɑnɑ, \q1 kpɑ n ɡobeku wi bɑ yinɑ bu somi dɑm kɛ̃. \q1 \v 13 Be bɑ ɡɔɔ dɔɔ, bɑ rɑ mɑn domɑru kuewɑ. \q1 Kpɑ n ɡɔminibu nukuru yɛmiɑsiɑ n de bɑ n nuku dobu mɔ ɡɔ̃ruɔ. \q1 \v 14 Gem kobu bu rɑ n mɑn wɑ̃ɑsiwɑ nɡe yɑbe te nɑ sebuɑ, \q1 ǹ kun mɛ nɡe dɑwɑni ye nɑ bɔkuɑ. \q1 \v 15 Nɑ rɑ n sɑ̃ɑwɑ wɔ̃kobun nɔni, \q1 kpɑ nɑ n sɑ̃ɑ kɔ̃ri kpiriruɡibun kɔ̃ri. \q1 \v 16 Nɑ kuɑ sɑ̃ɑrobun tundo. \q1 Nɑ rɑ sɔbu nɔɔri, n ben ɡɑri mɛɛri yi bɑ kɑ nɑ. \q1 \v 17 Adɑmɑ nɑ rɑ tɔn kɔ̃sobun nɔsu bɔɔku, \q1 n bu wɔrɑri ye bɑ mwɑ. \b \q1 \v 18 Mɑ nɑ tii sɔ̃ɔwɑ nɑ nɛɛ, \q1 kon ɡbiwɑ tɔkɔru sɔɔ, nɛn kpin yeru wɔllɔ. \q1 Nɛn wɑ̃ɑrun tɔ̃nu nu ko n dɑbiwɑ nɡe yɑni sɛɛri. \q1 \v 19 Ko nɑ n sɑ̃ɑwɑ nɡe dɑ̃ɑ tèn ɡbini yi wɑ̃ɑ nim bɔkuɔ. \q1 Kpɑ kɑkoru tɑ n wɑ̃ɑ nɛn kɑ̃ɑsin wɔllɔ. \q1 \v 20 Sɑɑ ye sɔɔ, nɛn yiiko yɑ koo wurɑmɑ, \q1 kpɑ nɑ n dɑm mɔ nɡe tɛn te bɑ ɡɑwe. \b \q1 \v 21 Yellu, tɔmbu bɑ rɑ yɔ̃rewɑ bu nɛn ɡɑri swɑɑ dɑki. \q1 Bɑ rɑ nɔɔ mɑriwɑ bu nɛn bwisi nɔ. \q1 \v 22 Nɑ̀ n ɡɑri ɡeruɑ nɑ kpɑ, ɡoo ku rɑ mɑɑ ɡɑ̃ɑnu wisi. \q1 Nɛn ɡɑri yi, yi rɑ bu duuriwɑ kpurɛ kpurɛ nɡe nim mɛ mu dɑ̃ɑkumɔ. \q1 \v 23 Be kpuro bɑ rɑ n mɑn mɑrɑwɑ nɡe tom buruku ɡurɑ. \q1 \v 24 Kpɑ n yɛ̃ɛ musɛɛ n kɑ bu dɑm kɛ̃ sɑnɑm mɛ bɑ dɑm bie. \q1 Bɑ ǹ kpɛ̃ bu mɑn nuki sɑnku n wuswɑɑ burisinɑ. \q1 \v 25 Nɛnɑ nɑ rɑ n bu swɑɑ ɡbiiye, \q1 kpɑ nɑ n wɑ̃ɑ ben suunu sɔɔ nɡe sinɑ boko \q1 wi u rɑ win tɔmbu nukuru yɛmiɑsie. \s1 Yoobun tɛ̃n wɑ̃ɑru \c 30 \q1 \v 1 Tɛ̃ wee bibu bɑ mɑn yɛ̃ɛmɔ, \q1 bɑ ǹ mɑm nɛn tɔkɔru ɡɑrɑ, \q1 be, bèn bɑɑbɑbɑ bɑ ǹ turɑ \q1 bu nɛn bɔ̃nu somi bu kɑ nɛn yɑ̃ɑ ɡɔ̃ɔ kpɑrɑ. \q1 \v 2 Mbɑ bɑ koo rɑɑ kpĩ bu mɑn kuɑ, \q1 be, be bɑ sɑ̃ɑre bɑ ɡɔɔ dɔɔ. \q1 \v 3 Wee bɑ sɑ̃ɑru kɑ ɡɔ̃ɔru soore. \q1 Bɑ dɑ ɡbɑburɔ bu kɑ dĩɑnu kɑsu bu di. \q1 Adɑmɑ ɡɑ̃ɑnu sɑri mi. \q1 \v 4 Bɑ rɑ dewɑ dɑ̃ɑ kikun bɔkuɔ bu yɑkɔ burɑ ɡe ɡɑ bɔru mɔ ɡɑ n sɑ̃ɑ ben dĩɑnu, \q1 kpɑ bɑ n kiku ɡɑɡun ɡbini dimɔ. \q1 \v 5 Bɑ rɑ bu ɡirewɑ tɔmbun suunu sɔɔn di, \q1 bɑ n bu nɑɑ swĩi nɡe ɡbɛnɔbu. \q1 \v 6 Kpɑ bu dɑ bɑ n wɑ̃ɑ kpee wɔrusɔ kɑ wɔwi sɔɔ, \q1 \v 7 bɑ n wɑ̃ɑ bɑ n tɑɑsinɛ sɑ̃kin suunu sɔɔ, \q1 kpɑ bɑ n kuuki mɔ̀ kikisɔ, \q1 \v 8 bɑ n sɑ̃ɑre nɡe wiirobu, \q1 ǹ kun mɛ nɡe be bɑ ɡɛmɑ bɑ ɡirɑ wuun di. \b \q1 \v 9 Tɛ̃ wee, ben bibɑ bɑ mɑn yɛ̃ɛmɔ, \q1 bɑ mɑn womusu dokemɔ. \q1 \v 10 Bɑ rɑ mɑn biru kisi yèn sɔ̃ bɑ ǹ kĩ bu mɑn wɑ. \q1 Kpɑ bu mɑn yɑ̃ɑtɑm sie. \q1 \v 11 Domi Gusunɔ u mɑn funɛ wunɑ, u sekuru doke. \q1 Yen sɔ̃nɑ ben ɡoo kun nɛn bɛɛrɛ yɛ̃ bɑɑ fiiko. \q1 \v 12 Tɔn kɔ̃so be, bɑ mɑn seesimɔ. \q1 Bɑ kɑsu bu mɑn tɛ̃kɑ di bu surɑ. \q1 Bɑ swɑɑ kɑsuwɑ bu kɑ mɑn kɑm koosiɑ. \q1 \v 13 Bɑ nɛn swɛɛ bɔɔrɑ. \q1 Bɑ kookɑri mɔ̀ bu kɑ mɑn kɑm koosiɑ, \q1 be, be ɡoo kun somiru wee. \q1 \v 14 Be wee bɑ yɑbɑ mi nɑ kukuɑ. \q1 Mɑ bɑ dumɔ min di bɑ mɑn wɔrimɔ. \b \q1 \v 15 Mɑ bɛrum mɑn mwɑ, \q1 nɛn bɛɛrɛ yɑ doonɑ nɡe woo. \q1 Nɛn bɔri yɛndɑ doonɑ nɡe ɡuru wiru. \q1 \v 16 Tɛ̃, nɑ wɑ̃ɑwɑ ɡɔɔ sɔɔ. \q1 Nɑ wɑhɑlɑ wɔri nɑ kpɑ. \q1 \v 17 Nɛn kukunu kpuro rɑ n tennɑmɔwɑ wɔ̃kuru. \q1 Nɑ ku rɑ wɛ̃re wɑhɑlɑ yen sɔ̃. \q1 \v 18 Yɑ mɑn sɛ̃ke bɑɑmɑ kɑ dɑm nɡe yɑberun wĩiru. \q1 \v 19 Wee Gusunɔ u mɑn kpɛ̃ɛ pɔtɔkɔ sɔɔ. \q1 Torom kɑ tuɑ nɑ kɑ weenɛ. \b \q1 \v 20 Gusunɔ nɛn Yinni, nɑ nun somiru kɑnɑmɔ, \q1 ɑdɑmɑ ɑ ǹ mɑn wisɑ. \q1 Nɑ seewɑ nɑ yɔ̃rɑ wunɛn wuswɑɑɔ ɑdɑmɑ ɑ ǹ nɛn lɑɑkɑri kue. \q1 \v 21 A sɛ̃siɑwɑ, \q1 mɑ ɑ mɑn sɛ̃re kɑ wunɛn dɑm bɑkɑm. \q1 \v 22 Wee ɑ derɑ woo ɡunɑ yɑ mɑn suɑ yɑ toorimɔ. \q1 \v 23 Domi nɑ yɛ̃ mɑ ɑ kɑ mɑn dɔɔwɑ ɡɔribun wɑ̃ɑ yerɔ \q1 mi tɔmbu kpuro bɑ koo dɑ. \q1 \v 24 Adɑmɑ kɑ mɛ, bɑɑ tɔnu ù n ɡɔɔ dɔɔ, \q1 u ǹ nɔmɑ suɑmɔ u fɑɑbɑ kɑnɑ? \q1 Wi u wɑ̃ɑ wɑhɑlɑ sɔɔ u ǹ somiru kɑnɑmɔ? \q1 \v 25 Nɑ ǹ bu swĩiyɛ be wɑ̃ɑrɑ sɛ̃sie? \q1 Nɑ ǹ nuki sɑnkire sɑ̃ɑrobun sɔ̃? \q1 \v 26 Wee nuku dobɑ nɑ rɑ n yĩiyɔ, \q1 ɑdɑmɑ nɔni swɑ̃ɑrɑ nɑ wɑɑmɔ. \q1 Yɑm bururɑmɑ nɑ rɑ n yĩiyɔ, \q1 ɑdɑmɑ yɑm wɔ̃kurɑ nɑ wɑɑmɔ. \b \q1 \v 27 Nɛn bwɛ̃rɑ ku rɑ kpunɛ \q1 yèn sɔ̃ nɑ kɑ wɑhɑlɑ ɡɑbirinɑmɔ. \q1 \v 28 Nɑ rɑ n sĩimɔwɑ nuku sɑnkirɑru sɔɔ. \q1 N sɑ̃ɑre sɔ̃ɔ ku rɑ yɑri nɛn mi. \q1 Bɑɑ nɑ̀ n wɑ̃ɑ tɔn wɔru sɔɔ, \q1 nɑ rɑ n somiru kɑnɑmɔwɑ. \q1 \v 29 Nɛn ɡɔɔ wuri yin sɔ̃, \q1 nɑ kuɑ nɡe ɡbeeku bɔ̃ɔ, \q1 ǹ kun mɛ nɡe tɑɑtɑɑru. \q1 \v 30 Nɛn ɡɔnɑ tĩrɑ, nɛn wɑsi ɡberɑmɔ. \q1 \v 31 Tɛ̃ nɛn mɔrɔku ɡɑ wɑ̃ɑwɑ n kɑ ɡɔɔ wuri ko. \q1 Kpɑ n nɛn ɡuuru so kɑ be bɑ ɡɔɔ wuri mɔ̀ sɑnnu. \s1 Yoobu u tii tusiɑmɔ Gusunɔn wuswɑɑɔ kɑ toro sindu \c 31 \q1 \v 1 Nɑ kɑ nɛn nɔni ɑrukɑwɑni bɔkuɑ nɑ nɛɛ, \q1 nɑ ǹ kɑ yi wɔndiɑ mɛɛrimɔ pɑi. \q1 \v 2 Ǹ n mɛn nɑ, ɑre yirɑ̀ Gusunɔ Dɑm kpuroɡii u mɑn yiiye wɔllɔ. \q1 \v 3 Tɔn kɔ̃sowɑ u rɑ kɑm ko, \q1 kpɑ durumɡii u nɔni sɔ̃ɔrɑ. \q1 \v 4 Gusunɔ u nɛn swɑɑ yɛ̃. \q1 U nɛn sɑnu sɑnusu mɛɛrimɔ. \b \q1 \v 5-6 Gusunɔ u mɑn yĩruo kɑ kilo ye yɑ sɑ̃ɑ dee dee. \q1 Kpɑ u wɑ mɑ nɑ dɛɛre, \q1 nɑ ǹ wɑ̃ɑ weesu kɑ tɑki sɔɔ. \q1 \v 7 Nɛn sɑnu sɑnusu sù kun sɑ̃ɑ dee dee, \q1 ǹ kun mɛ nɛn ɡɔ̃ru ɡɑ̀ n kɔ̃sɑ binɛ kuɑ ye nɛn nɔni yi wɑ, \q1 ǹ kun mɛ durum ɡɑɑ yɑ̀ n mɑn wɑ̃ɑsi, \q1 \v 8 Gusunɔ u de ye nɑ duurɑ, ɡoo u ye tubi di u ɡɛ̃, \q1 kpɑ nɛn dɑ̃ɑ ɡbɑɑru tu kɑm ko. \b \q1 \v 9 Nɑ̀ n mɑɑ kurɔ ɡoo binɛ kuɑ, \q1 ǹ kun mɛ nɑ̀ n nùn yinɑ bɛriɑ win dii kɔnnɔwɔ, \q1 \v 10 Gusunɔ u de nɛn kurɔ u durɔ ɡoo doo kuɑ, \q1 kpɑ ɡɑbu bu kɑ nùn kpunɑ. \q1 \v 11-12 Nɑ̀ n kɔ̃sɑ yen bweseru kuɑ \q1 yɑ koo mɑn kɑm koosiɑ kɑ nɛn ɑrumɑni sɑnnu nɡe dɔ̃ɔ. \q1 Domi n weenɛ siri kowo u yen bweseru sɛɛyɑsiɑ. \b \q1 \v 13 Nɑ̀ n yinɑ n nɛn sɔm kowobu ben kɔsiɑru wɛ̃, \q1 \v 14 mbɑ kon kpĩ n ɡere Gusunɔn wuswɑɑɔ. \q1 Nɡe mbɑ kon nùn sɔ̃ ù n mɑn sɛɛyɑsiɑmɔ. \q1 \v 15 Gusunɔ wi u mɑn tɑkɑ kuɑ nɛn mɛron nukurɔ, \q1 wiyɑ u mɑɑ bu tɑkɑ kuɑ. \q1 Gusunɔ turo wiyɑ u bɛsɛ kpuro mɔmɑ bɛsɛn bɑɑwuren mɛron nukurɔ. \b \q1 \v 16 Nɑ ǹ sɑ̃ɑrobu yinɑri ye bɑ mɑn bikiɑ. \q1 Nɑ ǹ mɑɑ ɡɔminibu derire nɔni swɑ̃ɑru sɔɔ. \q1 \v 17 Nɑ ǹ ɡobeku dĩɑnu birɑre nɛn yɛnuɔ. \q1 \v 18 Domi sɑɑ nɛn ɑluwɑɑsirun di, \q1 nɑ rɑ ɡobekubɑ nɔɔriwɑ \q1 nɡe nɛnɑ nɑ ben tundo, \q1 kpɑ nɑ n ɡɔminibu nɛni. \q1 \v 19 Nɑ̀ n wɔnwɔndo ɡoo wɑ u yɑ̃nun bukɑtɑ mɔ, \q1 \v 20 nɑ rɑ nùn yɑ̃nu kɛ̃wɑ ni nɑ kuɑ kɑ nɛn yɑɑ sɑbenun sɑnsu u kɑ wooru yɑri. \q1 \v 21 Nɑ ǹ ɡobeku ɡoo tɑki diire \q1 yèn sɔ̃ nɑ siri kowo ɡoo tɑ̃sɑ. \q1 \v 22 Nɑ̀ n yeni kpuron ɡɑɑ koore, \q1 Gusunɔ u de nɛn senu nu sɔsikiɑrɑ sɑɑ nin ɡbin ɡbinkɑn di, \q1 kpɑ nɛn ɡɑ̃senu nu wɔrumɑ nu bɔɔkirɑ. \q1 \v 23 Domi Gusunɔn sɛɛyɑsiɑbu bu mɑn bɛrum mɔ̀. \q1 Nɑ ǹ mɑɑ kpɛ̃ n yɔ̃rɑ win wuswɑɑɔ win kpɑ̃ɑrun sɔ̃. \b \q1 \v 24 Nɑ ǹ nɛn nɑɑnɛ dokere wurɑ sɔɔ, \q1 n ɡere n nɛɛ, wurɑ, ɑ sɑ̃ɑwɑ nɛn yĩiyɔbu. \q1 \v 25 Nɑ ǹ mɑɑ tii suɑre nɛn dukiɑn kpɑ̃ɑrun sɔ̃. \q1 \v 26 Nɑ ǹ suru ǹ kun mɛ sɔ̃ɔ sɑ̃ɑre, \q1 yen ɡɑɑ yɑ̀ n yɑrɑ. \q1 \v 27 Nɛn ɡɔ̃ru ɡɑ ǹ wurɑre ben mi ɡiɑ ɑsiri sɔɔ. \q1 Nɑ ǹ mɑɑ nɔmu dokere nɔɔwɔ n kɑ bu bɛɛrɛ wɛ̃. \q1 \v 28 Nɑ̀ n yen ɡɑɑ koore, \q1 n weenɛ siri kowobu bu mɑn sɛɛyɑsiɑ. \q1 Domi nɑ Gusunɔ Dɑm kpuroɡii yinɑwɑ mi. \b \q1 \v 29 Nɑ ku rɑ nuku dobu ko nɛn yibɛrɛ ù n nɔni sɔ̃ɔre. \q1 Nɑ ku rɑ yɛ̃ɛri wɑhɑlɑ yɑ̀ n nùn deemɑ. \q1 \v 30 Nɑ ǹ mɑm torɑre n win ɡɔɔ kɑnɑ kɑ bɔ̃ri. \q1 \v 31 Nɛn yɛnuɡibu bɑ yɛ̃ mɑ nɑ rɑ sɔbu dɑm koosie, \q1 kpɑ bu di bu debu nɛn yɛnuɔ. \q1 \v 32 Nɑ ku rɑ wure sɔɔ u kpunɑ tɔɔwɔ ù n tunumɑ. \q1 Nɑ rɑ nùn nɛn ɡɑmbobɑ kɛniɛwɑ u du. \b \q1 \v 33 Nɑ ku rɑ nɛn torɑnu bere nɡe tɔn be bɑ tie. \q1 Nɑ ku rɑ mɑɑ nɛn durum tii mɑrisi. \q1 \v 34 Nɑ ku rɑ n tɔmbun ɡeren bɛrum mɔ. \q1 Nɑ ku rɑ tii ɡɔwe n nɛɛ, bɑ mɑn ɡɛmɑ. \b \q1 \v 35 Nɛn ɡɑri dɑ̃ɑki wee. \q1 Mɑnɑ kon ɡoo wɑ u mɑn swɑɑ dɑki. \q1 Dɑm kpuroɡii u mɑn wisio. \q1 Nɛn yibɛrɛ ù n dɑɑ nɛn torɑnu yoruɑ tireru sɔɔ, \q1 \v 36 kon tu sɔndiwɑ nɛn senɔ, \q1 kpɑ nɑ n tu doke nɡe sinɑ furɔ. \q1 \v 37 Kon Gusunɔ susiwɑ nɡe sinɑ boko, \q1 kpɑ n nùn sɔ̃ ye nɑ kuɑ kpuro. \b \q1 \v 38 Nɛn ɡberu tɑ̀ n mɑn wuri koosi, \q1 mɑ ten kpĩi yi nɔni yĩresu yɑrimɔ, \q1 \v 39 ǹ kun mɛ, nɑ̀ n ten dĩɑnu di nɑ ǹ ɡɑ̃ɑnu kɔsie, \q1 mɑ nɑ be bɑ rɑɑ tu mɔ nuki sɑnkɑ, \q1 \v 40 tu sɑ̃ki kɑ yɑkɑ kɔ̃susu kpiiyo dĩɑnun ɑyerɔ. \q1 Yoobun ɡɑrin kpurowɑ mi. \ms1 ELIHU U GARI SUA \s1 Ye yɑ derɑ Elihu u ɡɑri kuɑ \c 32 \p \v 1 Elifɑsi, kɑ Sofɑɑ, kɑ Bilidɑ bɑ ǹ mɑɑ Yoobu ɡɛɛ wisɑ yèn sɔ̃ u tii ɡɑrisi tɑɑrɛ sɑriruɡii. \v 2 Adɑmɑ durɔ ɡoo wɑ̃ɑ Rɑmun bweseru sɔɔ wi bɑ mɔ̀ Elihu. Win tundowɑ Bɑrɑkɛli, Busin yɛnuɡii. Wiyɑ u mɔru bɑrɑ yèn sɔ̃ Yoobu u tii ɡɑrisi tɑɑrɛ sɑriruɡii Gusunɔn wuswɑɑɔ. \v 3 U mɑɑ kɑ Yoobun bɔrɔbɑ itɑ be, mɔru kuɑ yèn sɔ̃ bɑ kpɑnɑ bu Yoobu wisi dee dee, mɑ bɑ sere nùn tɑɑrɛ wɛ̃ɛmɔ. \v 4 N deemɑ Yoobun bɔrɔ be, bɑ Elihu bukurɑru kere. Yen sɔ̃nɑ u ɡinɑ sɑkɑ u ǹ kɑ Yoobu ɡɑri kue sɑnɑm mɛ bɔrɔ be, bɑ kɑ nùn ɡɑri mɔ̀. \v 5 Adɑmɑ ye u deemɑ bɑ ǹ mɑɑ wɑ ye bɑ koo Yoobu wisi, yerɑ u mɔru kuɑ. \p \v 6 Mɑ u ɡɑri suɑ u nɛɛ, \q1 nɛ bii ɑluwɑɑsiwɑ. Bɛɛ mɑɑ i sɑ̃ɑwɑ bukurobu. \q1 Yen sɔ̃nɑ bɛrum mɑn mwɑ \q1 n kɑ bɛɛ nɛn bwisikunu sɔ̃. \q1 \v 7 Mɑ nɑ tii sɔ̃ɔwɑ nɑ nɛɛ, \q1 durɔ tɔkɔnɑ nu ko n ɡɑri ɡerubu yɛ̃. \q1 Niyɑ n weenɛ nu tɔmbu bwisi kɛ̃. \q1 \v 8 Adɑmɑ kɑ ɡem, nɑ wɑ mɑ Gusunɔ Dɑm kpuroɡiin Hundewɑ u rɑ tɔnu bwisi wɛ̃. \q1 \v 9 N ǹ mɔ tɔnun wɔ̃ɔn kpɑ̃ɑrɑ tɑ rɑ nùn yɛ̃ru wɛ̃. \q1 N ǹ mɑɑ tɔkɔru tɑ rɑ nùn bwisi kɛ̃ u kɑ siri dee dee. \q1 \v 10 Yen sɔ̃nɑ nɑ nɛɛ, i mɑn swɑɑ dɑkio i nɔ, \q1 kpɑ n mɑɑ ɡere ye nɑ bwisikɑ. \b \q1 \v 11 Domi nɑ mɑɑri sere i kɑ bɛɛn ɡɑri kuɑ i kpɑ. \q1 Nɑ mɑɑ yi swɑɑ dɑki mɑm mɑm, \q1 nɑ nuɑ kpuro bwisi yi i kɑ Yoobu siri. \q1 \v 12 Nɑ bɛɛ swɑɑ dɑki kɑ lɑɑkɑri, \q1 ɑdɑmɑ nɑ wɑ bɛɛn ɡoon ɡɑri kun Yoobu kɑmiɛ. \q1 Goo kun mɑɑ kpĩɑ u nùn wisɑ dee dee. \q1 \v 13 Yen sɔ̃, i ku ɡere i nɛɛ, \q1 i win ɡɑrin wɛ̃ɛ nɔɔ wɑ. \q1 Gusunɔ turowɑ koo kpĩ u nùn siri, n ǹ mɔ tɔnu. \q1 \v 14 N ǹ nɛ Yoobu u kɑ ɡɑri kuɑ. \q1 Ǹ n dɑɑ nɛn nɑ, ye kon nùn wisi nɛnɛmɑ. \b \q1 \v 15 Yoobu, wee bɑ nɔɔ mɑri tɛ̃, \q1 bɑ biɑ ye bɑ koo wisi mɑ bɑ wɑ̃ɑ sekuru sɔɔ. \q1 \v 16 Nɑ sɑkɑ sere bɑ kɑ ɡɑri yi kuɑ bɑ kpɑ, \q1 mɑ bɑ mɑri, bɑ ǹ wɑ ye bɑ koo wisi. \q1 \v 17 Tɛ̃, kon ɡɑri suɑ, \q1 kpɑ n ɡere ye nɛ nɑ mɑɑ bwisikɑ. \q1 \v 18 Domi ɡɑri wɑ̃ɑ nɛn ɡɔ̃ruɔ yi kpɑ̃, \q1 nɑ mɑɑ sɛnde n kɑ yi ɡere. \q1 \v 19 Wee yi ɡbisimɔ nɛn nukurɔ nɡe tɑm mɛ bɑ doke ɡɔnɑn bɔɔ kpɑɑru sɔɔ \q1 mɑ tɑ kĩ tu kurɑ. \q1 \v 20 Tɛ̃, i de n mɑɑ ɡɑri ɡere kpɑ nɛn bwɛ̃rɑ yu kpunɑ. \q1 Kon nɔɔ wukiɑ, kpɑ n bɑɑwure wisi. \q1 \v 21 Nɑ ǹ ɡoon biru yɔ̃rɑmɔ. \q1 Nɑ ǹ mɑɑ ɡoo fufu mɔ̀. \q1 \v 22 Domi nɑ ǹ yenibɑn dɔɔnɛ mɔ. \q1 Nɑ̀ n dɑɑ yen dɔɔnɛ mɔn nɑ, \q1 nɛn tɑkɑ kowo u n mɑn kpeerɑsie n tɛ. \s1 Gusunɔ u rɑ kɑ ɡɑsɔ tɔnu ɡɑri kowɑ wɑhɑlɑ sɔɔn di \c 33 \q1 \v 1 Elihu u nɛɛ, \q1 tɛ̃, Yoobu ɑ swɑɑ dɑkio ɑ nɛn ɡɑri kpuro nɔ. \q1 \v 2 Wee kon nɔɔ wukiɑ n ɡɑri ɡere. \q1 \v 3 Geeyɑ kon nun sɔ̃, n ǹ kɑ murɑfitiru. \q1 \v 4 Gusunɔ Dɑm kpuroɡiin Hundewɑ u mɑn tɑkɑ kuɑ. \q1 Mɑ u mɑn wɑ̃ɑru wɛ̃. \q1 \v 5 A sɔɔru koowo mɛ kɑɑ kɑ tii yinɑ, \q1 kpɑ ɑ mɑn wisi ɑ̀ n kɑɑ kpĩ. \q1 \v 6 Nɛ kɑ wunɛ sɑ sɑ̃ɑwɑ tiɑ Gusunɔn wuswɑɑɔ. \q1 Domi temɑ u kɑ bɛsɛ kpuro mɔmɑ. \q1 \v 7 Ǹ n mɛn nɑ, ɑ ku nɛn bɛrum ko, \q1 kpɑ ɑ n tɑmɑɑ nɑ kĩ n nun nɛn yiiko sɔ̃ɔsiwɑ. \b \q1 \v 8 Adɑmɑ nɑ yɑɑye ye ɑ mɑn sɔ̃ɔwɑ. A nɛɛ, \q1 \v 9 ɑ dɛɛrewɑ mɑm mɑm ɑ ǹ durum mɔ. \q1 Tɑɑrɛ ɡɑɑ mɑɑ sɑri wunɛ sɔɔ. \q1 \v 10 Mɑ ɑ nɛɛ, kɑ mɛ, Gusunɔ u wunɛn torɑnu wɑɑmɔ. \q1 Mɑ u nun ɡɑrisi win yibɛrɛ. \q1 \v 11 U ǹ derimɔ ɑ dɑ mi ɑ kĩ. \q1 Mɑ u wunɛn kookoosu kpuro lɑɑkɑri sɑ̃ɑ. \q1 \v 12 Adɑmɑ nɛ, nɑ nun sɔ̃ɔmɔ mɑ ɑ ǹ ɡem mɔ ɡɑri yi sɔɔ Yoobu. \q1 Domi Gusunɔ u tɔnu kere. \q1 \v 13 Mbɑn sɔ̃nɑ ɑ kɑ nùn tɑɑrɛ wɛ̃ɛmɔ ɑ mɔ̀, \q1 u ku rɑ tɔnu wisi. \b \q1 \v 14 Gusunɔ u rɑ kɑ tɔnu ɡɑri kowɑ kɑ swɑɑ dɑbinu, \q1 ɑdɑmɑ tɔnu u ku rɑ ye lɑɑkɑri ko. \q1 \v 15 Gɑsɔ u rɑ kɑ nùn ɡɑri ko dosu sɔɔ wɔ̃kuru, \q1 ǹ kun mɛ kɑ̃siru sɔɔ sɑnɑm mɛ u kpĩ win kpin yerɔ u dò. \q1 \v 16 Miyɑ u rɑ nùn kure u kɑ nùn kirɔ ko. \q1 \v 17 Kpɑ u nùn ɡbɑrɑ kɔ̃sɑn di. \q1 Kpɑ u mɑɑ nùn yɑrɑ tii suɑbun di. \q1 \v 18 Nɡe mɛyɑ u rɑ kɑ nùn yɑre ɡɔɔn yirɑn di, \q1 kpɑ u kun mɑɑ ɡu. \b \q1 \v 19 Gɑsɔ, u rɑ mɑɑ nùn sɛɛyɑsie kɑ wɑhɑlɑ, \q1 u de bɑrɑru ɡɑru tu nùn kpĩ, \q1 win wɑsi yi n diirimɔ, \q1 \v 20 kpɑ u kun mɑɑ dĩɑnun mɛm kĩ, \q1 bɑɑ kɑ ni u rɑ n kĩru bo. \q1 \v 21 Kpɑ u woorɑ, win kukunu nu terɑ. \q1 \v 22 Kpɑ ɑ deemɑ u ɡɔɔ turuku kuɑ. \q1 \v 23 Gɑsɔ Gusunɔn ɡɔrɑdobɑ nɔrɔbu (1.000) sɔɔ, \q1 turo u koo se u dɑ u nùn somi, \q1 kpɑ u nùn swɑɑ ɡeɑ sɔ̃ɔsi ye n weenɛ u swĩi. \q1 \v 24 Sɑɑ ye sɔɔ, u koo tɔnu win wɔnwɔndu wɑ kpɑ u nɛɛ, \q1 u nùn fɑɑbɑ koowo, kpɑ u ku rɑɑ ɡbi. \q1 Domi u swɑɑ wɑ ye u koo kɑ nùn yɑkiɑ. \b \q1 \v 25 Kpɑ win wɑsi yi wurɑmɑ \q1 yi ko nɡe sɑnɑm mɛ u sɑ̃ɑ ɑluwɑɑsi. \q1 \v 26 Ù n Gusunɔ kɑnɑ, u koo win kɑnɑru mwɑ. \q1 Kpɑ u Gusunɔ sɑ̃ kɑ nuku dobu, \q1 yèn sɔ̃ u nùn win wɑ̃ɑru wesiɑ. \q1 \v 27 Kpɑ u womu ko tɔmbun wuswɑɑɔ u nɛɛ, \q1 u durum kuɑ, u ɡem yinɑ. \q1 Adɑmɑ Gusunɔ kun nùn yen sɛɛyɑsiɑbu kue. \q1 \v 28 U win hunde wɔrɑ, u ǹ due siki wɔruɔ. \q1 Mɑ u yɑm bururɑm wɑɑmɔ. \b \q1 \v 29 Yeni kpuron diyɑ Gusunɔ u rɑ kɑ tɔnu ɡɑri ko nɔn dɑbi dɑbinu, \q1 \v 30 u kɑ nùn ɡɔɔ ɡbɑrɑ, \q1 kpɑ u de u n wɑ̃ɑ wɑ̃ɑru sɔɔ. \q1 \v 31 Tɛ̃, ɑ mɑn swɑɑ dɑkio, Yoobu. \q1 A den mɑrio mɛ, kpɑ n mɑɑ ɡɑri ɡere. \q1 \v 32 À n ɡɑri ɡɛɛ mɔ ɑ kɑ mɑn wisi, ɑ mɑn wisio. \q1 Domi nɛn kĩrɑ n kɑ nun ɡem wɛ̃. \q1 \v 33 À kun mɑɑ ɡɛɛ mɔ ɑ ɡere, ɑ mɑn swɑɑ dɑkio. \q1 A mɑrio, kpɑ n nun bwisi kɛ̃. \s1 Elihu u Yoobu tɑɑrɛ wɛ̃ɛmɔ \c 34 \p \v 1 Elihu u mɑɑ ɡeruɑ u nɛɛ, \q1 \v 2 bɛɛ be i bwisi mɔ, i nɛn ɡɑri swɑɑ dɑkio. \q1 Bɛɛ be i lɑɑkɑri mɔ, i swɑɑ tem kpĩiyɔ i nɔ. \q1 \v 3 Domi swɑsɑ su rɑ ɡɑrin dobu wunɑnɛ, \q1 nɡe mɛ yɑrɑ yɑ rɑ dĩɑnun dobu wunɑnɛ. \q1 \v 4 Ǹ n mɛn nɑ, i de su ɡem kɑsu, \q1 kpɑ su ɡiɑ bɛsɛn suunu sɔɔ ye yɑ wɑ̃. \b \q1 \v 5 Domi Yoobu u nɛɛ, u dɛɛre. \q1 U mɑɑ nɛɛ, Gusunɔ ku rɑ win dɛɛrɑ te ɡɑrisi ɡɑ̃ɑnu. \q1 \v 6 Kɑ win ɡem kpuro, u nùn ɡɑrisi wee kowo. \q1 Bɑɑ mɛ u ǹ tore, u nùn mɛɛrɑ kuɑ ye yɑ ǹ kpeemɔ. \q1 \v 7 Ǹ n mɛn nɑ, i tɔnu wɑɑre nɡe Yoobu \q1 wi Gusunɔn yɑɑko kobu kun kɑ sɛ̃ nɡe nim nɔrubu, \q1 \v 8 mɑ u kɑ tɔn kɔ̃sobu sĩimɔ, u wɑ̃ɑ kɑ be sɑnnu? \q1 \v 9 Domi u nɛɛ, wi u kɑ Gusunɔ sĩimɔ, \q1 u ku rɑ yen ɑrufɑɑni ɡɑɑ wɑ. \b \q1 \v 10 Bɛɛ be i bwisi mɔ, i nɛn ɡɑri swɑɑ dɑkio i nɔ. \q1 I n yɛ̃ mɑ Gusunɔ ku rɑ kɔ̃sɑ ko. \q1 Gusunɔ Dɑm kpuroɡii u ku rɑ tɔnu win ɡem bire. \q1 \v 11 Adɑmɑ u rɑ tɔnu kɔsiewɑ ye u kuɑ. \q1 Kpɑ u bɑɑwure nùn win dɑɑn ɑre wɛ̃. \q1 \v 12 Kɑ ɡem Gusunɔ ku rɑ kɔ̃sɑ ko. \q1 U ku rɑ tɔnu nùn win ɡem bire. \q1 \v 13 Wɑrɑ u nùn woodɑ wɛ̃ u kɑ tem kpɑrɑ. \q1 Wɑrɑ u nùn mɛ kpuro nɔmu bɛriɑ. \q1 \v 14 Gusunɔ ù n dɑɑ win tiin bwisikunu mɔ̀n nɑ, \q1 mɑ u wɛ̃siɑru wunɑ te u tɔnu wɛ̃, \q1 \v 15 tɔmbu kpurowɑ bɑ koo ɡbi sɑnnu, \q1 kpɑ bu ɡɔsiɑ tuɑ. \b \q1 \v 16 Yoobu, ɑ̀ n lɑɑkɑri mɔn nɑ, ɑ ɡɑri yi swɑɑ dɑkio, \q1 yi kon nun sɔ̃. \q1 \v 17 Gusunɔ ù ku rɑ ɡem kɑ̃n nɑ, \q1 u koo kpĩ u hɑnduniɑ kpɑrɑ? \q1 Kɑɑ kpĩ ɑ wi, wi u sɑ̃ɑ Dɑm kpuroɡii tɑɑrɛ wɛ̃? \q1 \v 18 Kɑɑ kpĩ ɑ sinɑ boko sɔ̃ ɑ nɛɛ, u ǹ ɡɑ̃ɑnu sɑ̃ɑ, \q1 kpɑ ɑ win sinɑ ɑsɑkpɔbu soku tɔn kɔ̃sobu? \q1 \v 19 Adɑmɑ Gusunɔ u koo kpĩ u ko mɛ. \q1 Domi u ku rɑ sinɑmbun bɛɛrɛ mɛɛri. \q1 U rɑ ɡobiɡibu kɑ sɑ̃ɑrobu ɡɑrisiwɑ tiɑ. \q1 Domi wiyɑ u be kpuro tɑkɑ kuɑ. \q1 \v 20 Sɔ̃ɔ teeru be kpuro bɑ koo ɡbiwɑ subɑru sɔɔ. \q1 Gɑsɔ, wɔ̃ku suunu sɔɔrɑ ɡɑbɑ koo ɡbi. \q1 Gɑsɔ, bɑ koo sinɑ boko seesi bu ɡo n kun sɛ̃sie. \q1 \v 21 Domi Gusunɔ u rɑ n tɔmbun sɑnu sɑnusu mɛɛrɑ. \q1 Kpɑ u n ben swɛɛ nɔni ɡirɑri. \q1 \v 22 Yɑm wɔ̃kuru ɡɑru sɑri \q1 te tɑ koo tɔn kɔ̃so bere u kun kɑ nùn wɑ. \b \q1 \v 23 N ǹ tilɑsi Gusunɔ u kɑ tɔnu siribu soku \q1 u sere nùn siri. \q1 \v 24 U rɑ dɑmɡibu yɑrewɑ ben ɑyerun di sɑɑwɑrɑ sɑri. \q1 Kpɑ u ɡɑbu kɔsire ko mi. \q1 \v 25 Domi u ben kookoosu yɛ̃. \q1 U rɑ bu surewɑ wɔ̃kuru, kpɑ u bu kɔsuku. \q1 \v 26 U rɑ bu sɛɛyɑsiewɑ nɡe tɔn kɔ̃sobu tɔmbu kpuron wuswɑɑɔ. \q1 \v 27 Domi bɑ wi, Yinni Gusunɔ biru kisi. \q1 Mɑ bɑ win woodɑbɑ yinɑ. \q1 \v 28 Bɑ derɑ sɑ̃ɑrobɑ wuri mɔ̀ sere u yi nɔɔmɔ. \q1 Mɑ win lɑɑkɑri yɑ wurɑ wɔnwɔndobun mi ɡiɑ, ben wuri yin sɔ̃. \b \q1 \v 29 Gusunɔ ù n nɛɛ, u ǹ ɡoo ɡɑ̃ɑnu kuɑmmɛ, wɑrɑ koo nùn tɑɑrɛ wɛ̃. \q1 Ù n tii beruɑ wɑrɑ u koo kpĩ u nùn wɑ. \q1 \v 30 Bweseru ɡɑru sɑri te tɑ koo kɑ tii yinɑ ù n tu sunɔ kɔ̃so wɛ̃ wi u koo tu dɑm dɔre. \q1 \v 31 Yoobu, ɑ wunɛn durum tuubɑ koore Gusunɔn mi? \q1 A nùn sɔ̃ɔre mɑ ɑ ǹ mɑɑ durum mɔ̀? \q1 \v 32 A Gusunɔ bikiɑre u nun wunɛn durum sɔ̃ɔsi ye ɑ ǹ wɑ kɑ tii? \q1 À n mɑɑ torɑnu ɡɑnu koore, \q1 ɑ nùn sɔ̃ɔre mɑ ɑ ǹ mɑɑ nu mɔ̀? \q1 \v 33 Wunɛ wi ɑ Gusunɔ tɑɑrɛ wɛ̃ɛmɔ, \q1 ɑ tɑmɑɑ u koo tɔnu siri nɡe mɛ ɑ kĩ? \q1 Wunɑ kɑɑ ɡere, n ǹ mɔ nɛ. \q1 Ǹ n mɛn nɑ, ɑ ɡerumɑ ye ɑ bwisikɑ. \b \q1 \v 34 Bwisiɡii be bɑ lɑɑkɑri mɔ, bɑ koo nɛn ɡɑri wurɑ bu nɛɛ, \q1 \v 35 Yoobu u ɡɑri ɡerumɔwɑ yi u ǹ yɛ̃. \q1 Domi win ɡɑri yi ǹ ɑsɑnsi mɔ. \q1 \v 36 Ǹ n mɛn nɑ, i win ɡɑri kpuro wɛ̃ɛrio, \q1 domi u ɡɑri mɔ̀wɑ nɡe tɔn kɔ̃sobu. \q1 \v 37 U win durum sɔɔ durum sosimɔ. \q1 Domi u Gusunɔ seesimɔwɑ win ɡɑri ɡerubu sɔɔ, \q1 u nùn yɛ̃ɛmɔ bɛsɛn suunu sɔɔ. \s1 Tɔnu u koo kpĩ u nɛɛ, u dɛɛre Gusunɔn wuswɑɑɔ? \c 35 \p \v 1 Elihu u mɑɑ ɡeruɑ u nɛɛ, \q1 \v 2-3 Yoobu, sɑnɑm mɛ ɑ Gusunɔ sɔ̃ɔwɑ ɑ nɛɛ, \q1 bɑɑ ɑ̀ n dɛɛre, ɑ ǹ ɡɑ̃ɑnu wɑsi, \q1 ɑ̀ kun mɑɑ durum kue mbɑ yen ɑrufɑɑni, \q1 ɑ tɑmɑɑ yeni yɑ sɑ̃ɑ dee dee? \q1 A tɑmɑɑ ɑ ɡem mɔ Gusunɔn wuswɑɑɔ? \q1 \v 4 Nɛnɑ kon bɛɛ wisi wunɛ kɑ wunɛn bɔrɔ be. \q1 \v 5 A wɔllu mɛɛrio, kpɑ ɑ ɡuru winu lɑɑkɑri ko \q1 nɡe mɛ nu tomɑ. \q1 \v 6 À n durum kuɑ, tɑɑrɛ yerɑ̀ ɑ Gusunɔ kuɑ. \q1 À n mɑɑ wunɛn durum sosimɔ, \q1 mbɑ yɑ nùn kuɑmmɛ. \q1 \v 7 À n ɡeɑ mɔ̀, ɑrufɑɑni yerɑ̀ yɑ kɑ nùn nɑɑwɑmmɛ. \q1 Mbɑ u wɑɑmɔ wunɛn nɔmɑn di. \q1 \v 8 A n yɛ̃ mɑ wunɛn berusewɑ wunɛn nuku kɔ̃suru tɑ koo nɔni sɔ̃. \q1 À n mɑɑ ɡeɑ mɔ̀, tɔnuwɑ u koo yen ɑrufɑɑni di. \b \q1 \v 9 Bɑ̀ n tɔmbu dɑm dɔremɔ bɑ rɑ n weeweenu mɔ̀wɑ, \q1 kpɑ bɑ n somiru kɑsu. \q1 \v 10 Adɑmɑ bɑɑ ben turo kun bikiɑmɔ u nɛɛ, \q1 mɑnɑ Gusunɔ u wɑ̃ɑ wi u nùn tɑkɑ kuɑ, \q1 wi, wi u rɑ de wɔnwɔndobu bɑ n nuku dobun womusu mɔ̀ wɔ̃kuru. \q1 \v 11 Wiyɑ u rɑ mɑɑ tɔmbu bwisi kɛ̃ \q1 n kere yɛɛɡii kɑ ɡunɔsuɡii. \q1 \v 12 Bɑ̀ n somiru kɑnɑ Gusunɔ u ku rɑ wure, \q1 yèn sɔ̃ bɑ tii sue mɑ bɑ sɑ̃ɑ tɔn kɔ̃sobu. \q1 \v 13 Bɑ ko n kuuki mɔ̀, ɑdɑmɑ kɑm sɔɔrɑ mi. \q1 Domi Yinni Gusunɔ Dɑm kpuroɡii u ǹ nɔɔmɔ u sere ben lɑɑkɑri ko. \b \q1 \v 14 Yoobu, bɑɑ mɛ ɑ ɡeruɑ ɑ nɛɛ, \q1 ɑ ǹ Gusunɔ wɑɑmɔ, ɑ n yɛ̃ mɑ u wunɛn lɑɑkɑri mɔ̀. \q1 Ǹ n mɛn nɑ, ɑ tɛmɑnɔ ɑ nùn swɑɑ dɑki. \q1 \v 15 Yèn sɔ̃ Gusunɔ u ǹ tɔmbu sɛɛyɑsiɑmɔ tɛ̃, \q1 yen sɔ̃nɑ ɑ tɑmɑɑ u ǹ durum ɡɑrisi ɡɑ̃ɑnu? \q1 \v 16 Ǹ n mɛn nɑ, wunɛn ɡɑri yi ɑ ɡeruɑ kpuro yi sɑ̃ɑwɑ nɡe wom dirum. \q1 Yi ǹ mɑɑ ɑsɑnsi mɔ. \s1 Nɡe mɛ Gusunɔ u rɑ kɑ tɔnu wɑ̃ɑrun swɑɑ sɔ̃ɔsi \c 36 \p \v 1 Mɑ Elihu u kpɑm ɡeruɑ u nɛɛ, \q1 \v 2 ɑ yɔ̃ro fiiko, \q1 ɡɑri ɡɛɛ mɑɑ tie yi kon Gusunɔ ɡeruɑ. \q1 \v 3 Kon nɛn yɛ̃ɛ bɑkɑru dendi \q1 n kɑ sɔ̃ɔsi mɑ nɛn Tɑkɑ kowo u ɡem mɔ. \q1 \v 4 A nɑɑnɛ koowo mɑ nɛn ɡɑri kun sɑ̃ɑ weesu. \q1 Nɑ yɛ̃ sɑ̃ɑ sɑ̃ɑ ye nɑ ɡerumɔ. \q1 \v 5 Gusunɔ u sɑ̃ɑwɑ Dɑm kpuroɡii. \q1 U ku rɑ mɑɑ ɡoo ɡɛm. \q1 U dɑm mɔ kpuron wɔllɔ. \q1 U ku rɑ win ɡere kɔsi. \q1 \v 6 U ku rɑ de tɔn kɔ̃sobu bɑ n wɑ̃ɑ. \q1 Adɑmɑ u rɑ wɔnwɔndobu siriewɑ dee dee. \q1 \v 7 U ku rɑ ɡemɡibu deri. \q1 U rɑ bu swĩiwɑ nɡe sinɑmbu \q1 kpɑ bɑ n bɛɛrɛ mɔ sere kɑ bɑɑdommɑɔ. \b \q1 \v 8 Adɑmɑ be bɑ bɔkuɑ kɑ yɔni, \q1 bɑ wɑhɑlɑ mɔ̀ ye bɑ kuɑn sɔ̃, \q1 \v 9 Gusunɔ u rɑ bu sɔ̃ɔsi mɑ bɑ dɑɑ kɔ̃sɑ kuɑ, \q1 mɑ bɑ tii sue, \q1 \v 10 kpɑ u bu kirɔ ko bu kɑ win ɡɑri nɔ, \q1 kpɑ bu wɑ bu dɑɑ kɔ̃sɑ dukɑ suuri. \q1 \v 11 Bɑ̀ n ɡɑri yi mɛm nɔɔwɑ, mɑ bɑ tii wɛ̃, \q1 bɑ koo ben wɑ̃ɑru diwɑ bɔri yɛndu sɔɔ, \q1 kɑ nuku dobu sɔɔ sere kɑ ben ɡɔɔn tɔ̃rɔ. \q1 \v 12 Adɑmɑ bɑ̀ kun yi mɛm nɔɔwɛ, \q1 bɑ koo bu ɡowɑ subɑru sɔɔ kɑ tɑkobi. \q1 \v 13 Tɔn kɔ̃sobu bɑ rɑ kɑ Gusunɔ mɔru sewɑ. \q1 Ù n bu bɔkuɑ kɑ yɔni, bɑ ku rɑ nùn suuru kɑnɛ. \q1 \v 14 Bɑ koo ɡbiwɑ sɛkum ɑluwɑɑsiru sɔɔ, \q1 kpɑ bu ko tiɑ kɑ dɑɑ bɛrɛtɛkɛɡibu. \b \q1 \v 15 Adɑmɑ Yinni Gusunɔ u rɑ wɔnwɔndo fɑɑbɑ kowɑ ù n wɑ̃ɑ nɔni swɑ̃ɑru sɔɔ, \q1 kpɑ u nùn kirɔ ko kɑ wɑhɑlɑ ye. \q1 \v 16 Yoobu, mɛyɑ u koo nun yɑrɑ wɑhɑlɑn di, \q1 kpɑ u de ɑ n bɔri yɛndu mɔ tɑ n kpɑ̃. \q1 Kpɑ u mɑɑ de ɑ n dĩɑ ɡeenu yibɑ ɑ n dimɔ. \q1 \v 17 Adɑmɑ tɛ̃, ɑ̀ n kɑ tii yinɑmɔ, \q1 n ǹ mɑɑ koorɔ ɑ yɑri sɛɛyɑsiɑ bin min di. \q1 \v 18 A ku de mɔru yu nun ɡɑwɑ ɑ kɑ kɔ̃sɑ ko. \q1 A kun mɑɑ tɑmɑɑ kɑɑ Gusunɔ kɛ̃ru ɡɑru wɛ̃wɑ \q1 kpɑ u ku kɑ nun sɛɛyɑsiɑ. \q1 \v 19 Wunɛn wurɑ, ǹ kun mɛ wunɛn ɑrumɑni ɡɑɑ, \q1 ǹ kun mɛ wunɛn dɑm, \q1 yen ɡɑɑ kun kpɛ̃ yu nun yɑrɑ nɔni swɑ̃ɑ ten di. \q1 \v 20 A ku wɔ̃ku te kĩɑ \q1 tè sɔɔ bɑ koo tɔmbu ɡo. \q1 \v 21 A n tii sɛ kpɑ ɑ ku rɑ kɔ̃sɑ ko. \q1 Domi wɑhɑlɑ ye, yɑ nun deemɑwɑ kpɑ ɑ wɑ ɑ kɑ kɔ̃sɑ dukɑ suuri. \s1 Gusunɔ turowɑ u yiiko mɔ kpuron wɔllɔ \q1 \v 22 Yinni Gusunɔ u kpɑ̃ win dɑm sɑɑbu. \q1 Wɑrɑ u koo kpĩ u keu sɔ̃ɔsi nɡe wi. \q1 \v 23 Wɑrɑ u rɑ nùn woodɑ wɛ̃ ye u koo swĩi. \q1 Wɑrɑ u koo kɑ̃ku u nɛɛ, kɔ̃sɑ u mɔ̀. \q1 \v 24 A ku duɑri ɑ win sɔmɑ wɔlle suɑ, \q1 yè tɔmbu kpuro bɑ siɑrɑ kɑ womusu. \q1 \v 25 Tɔmbu bɑ ye wɑɑmɔ bɑɑ yɑ̀ n tomɑ. \b \q1 \v 26 Gusunɔ u kpɑ̃ sere ɡoo kun kpɛ̃ u win kpɑ̃ɑ ten ɑsɑnsi ɡere. \q1 Mɛyɑ mɑɑ win wɑ̃ɑrun wɔ̃ɔ ɡɑ ǹ ɡɑrirɔ. \q1 \v 27 U rɑ nim buri yi yi seemɔ bɑɑmɑn di mɛnnɛwɑ, \q1 kpɑ u yi ɡɔsiɑ ɡuru winu. \q1 \v 28 Kpɑ ɡuru wii ni, nu de ɡurɑ yu nɛ, \q1 yu tɔn wɔru so. \q1 \v 29 Wɑrɑ yɛ̃ nɡe mɛ ɡuru winu nu kɑ sĩisinɑmɔ. \q1 Wɑrɑ yɛ̃ nɡe mɛ ɡurɑ rɑ kɑ ɡbɑ̃re. \q1 \v 30 Yoobu, ɑ yɛ̃ mɑ Gusunɔwɑ u ɡuru mɑɑkinu kuɑ nu kɑ nùn sikerenɛ. \q1 Mɑ yɑm wɔ̃kurɑ wɑ̃ɑ nim wɔ̃kun sɔɔwɔ. \q1 \v 31 Kɑ yebɑrɑ u rɑ kɑ tɔmbu siri. \q1 Kpɑ u mɑɑ kɑ bu dĩɑnu wɛ̃ nu n kpɑ̃. \q1 \v 32 U ɡuru ɡbɛ̃ɛ nɛni win nɔmɑɔ, \q1 mɑ u yi sɔ̃ɔsimɔ mi yi koo wɔri. \q1 \v 33 Guru ɡbɑ̃sukunu nu sɔ̃ɔsimɔ mɑ u wɑ̃ɑ. \q1 Mɛyɑ yɑɑ sɑbenu nu mɑɑ yɛ̃ mɑ u wɑ̃ɑ turuku. \b \c 37 \q1 \v 1 Nɑ̀ n yenibɑ kpuro wɑ, nɛn tororɑ rɑ kɑrewɑ \q1 kpɑ nɑ n diirimɔ. \q1 \v 2 I swɑɑ dɑkio i Gusunɔn nɔɔ nɔ ɡe ɡɑ kukirimɔ nɡe ɡurɑ. \q1 \v 3 Gɑ nɔɔrɑ bɑɑmɑ wɔllɔ. \q1 Mɑ ɡuru mɑɑkinu nu bɑllimɔ hɑnduniɑn ɡoonu nnɛ sɔɔ. \q1 \v 4 Guru mɑɑki nin biru, Gusunɔn nɔɔ ɡɑ rɑ nɔɔre kɑ dɑm \q1 kpɑ yɑnde ɡuru mɑɑki kpɑɑnu nu sɔ̃ɔsirɑ. \q1 \v 5 Ù n ɡbɑ̃rɑ, tɔmbu bɑ rɑ biti soorewɑ. \q1 Gɑ̃ɑ bɑkɑnɑ u kuɑ mi, ni tɔnu kun kpɛ̃ u tubu. \b \q1 \v 6 U rɑ ɡuru kpenu sɔ̃ u nɛɛ, nu nɛɛyɔ. \q1 U rɑ mɑɑ ɡurɑn tii sɔ̃ u nɛɛ, yu nɛɛyɔ kɑ dɑm. \q1 \v 7 U rɑ de tɔmbu kpuro bu ben sɔmburu yɔ̃rɑsiɑ ɡurɑ yen sɔ̃, \q1 kpɑ bu ɡiɑ mɑ wiyɑ u ye kpuro mɔ̀. \q1 \v 8 Bɑɑ kɑ ɡbeeku yɛɛyɔ u rɑ dewɑ yi dɑ yi kpunɑ yin wɑ̃ɑ yerɔ. \q1 \v 9 Guru woo bɔkɔ ɡɑ rɑ nɛwɑ sɑɑ sɔ̃ɔ yɛ̃sɑn nɔm dwɑru ɡiɑn di, \q1 kpɑ purɑ yu nɑ sɔ̃ɔ yɛ̃sɑn nɔm ɡeu ɡiɑn di. \q1 \v 10 Yinni Gusunɔwɑ u rɑ nim wom wure, \q1 kpɑ mu bɔbiɑ nɡe ɡuru kperu. \b \q1 \v 11 Wiyɑ u rɑ de kɑkoru tɑ n wɑ̃ɑ ɡuru wiru sɔɔ, \q1 kpɑ u tu yɑrinɑsiɑ kɑ ɡuru mɑɑkinu sɑnnu. \q1 \v 12 U rɑ tu ɡɔsiewɑ nɡe mɛ u kĩ. \q1 Kpɑ tu ko nɡe mɛ u ɡeruɑ hɑnduniɑ sɔɔ. \q1 \v 13 Tɑ sɑ̃ɑwɑ nɡe bokuru te u rɑ kɑ tɔmbu sɛɛyɑsie \q1 ǹ kun mɛ u kɑ bu win kĩru sɔ̃ɔsi. \b \q1 \v 14 Yoobu, ɑ yenibɑ kpuro lɑɑkɑri koowo. \q1 A Yinni Gusunɔn sɔm mɑɑmɑɑkiɡinu mɛɛrio ɑ wɑ. \q1 \v 15 A yɛ̃ nɡe mɛ Gusunɔ u rɑ nu dendisinɛ, \q1 kpɑ u de ɡuru mɑɑkinu nu bɑlli ɡuru winu sɔɔ? \q1 \v 16 A yɛ̃ nɡe mɛ ɡuru winu nu kɑ bwɛ̃ɛ wɔllɔ? \q1 Wi u yenin bweseru kuɑ, win yɛ̃ru tɑ yibɑ mɑm mɑm. \q1 \v 17 Woo ɡɑ̀ n sweemɑ sɔ̃ɔ yɛ̃sɑn nɔm dwɑru ɡiɑn di, \q1 yɑm susurɑ rɑ nun ko, ɑ̀ n wunɛn yɑ̃nu doke. \q1 \v 18 Kɑɑ kpĩ ɑ wɔllu tɛriɑ nɡe wi, \q1 kpɑ tɑ n dɑm mɔ nɡe diɡi ye bɑ kuɑ kɑ sisu? \b \q1 \v 19 A sun sɔ̃ɔsio ye n weenɛ su Gusunɔ sɔ̃. \q1 Domi sɑ ǹ wɑ ye sɑ ko nùn wisi bɛsɛn yɛ̃ru sɑrirun sɔ̃. \q1 \v 20 Tilɑsiwɑ bu kɑ nùn sɔ̃ nɑ̀ n ɡɑri ɡeruɑ? \q1 Tilɑsiwɑ bu kɑ nùn nɔɔsiɑ ye nɑ ɡeruɑ? \q1 \v 21 Wee u rɑ de yɑm mu tĩrɑ subɑru sɔɔ, \q1 kpɑ ɡuru winu nu n sɔ̃ɔ beruɑ. \q1 Adɑmɑ u rɑ de woo ɡu se ɡu wɔllu dɛɛrɑsiɑ. \q1 \v 22 Sɑɑ ye sɔɔrɑ yɑm bururɑm mu koo nɑ sɑɑ sɔ̃ɔ yɛ̃sɑn nɔm ɡeu ɡiɑn di, \q1 kpɑ mu n nùn sikerenɛ kɑ nɑnum bɑkɑm. \q1 \v 23 Sɑ ǹ kpɛ̃ su Dɑm kpuroɡii tubu. \q1 Domi win dɑm mu kpɑ̃. \q1 U rɑ mɑɑ kpuro ko dee dee. \q1 U ku rɑ wi u ɡem mɔ dɑm dɔre. \q1 \v 24 Mɛyɑ u ku rɑ mɑɑ be bɑ tii mɛɛrɑ bwisiɡibu ɡɑrisi ɡɑ̃ɑnu. \q1 Yen sɔ̃nɑ n weenɛ tɔmbu bu nùn nɑsiɑ. \c 38 \ms1 YINNI GUSUNƆ U GARI SUA \p \v 1 Yinni Gusunɔ u Yoobu wisɑ ɡuru woo bɔkɔ ɡɑɡun di u nɛɛ, \q1 \v 2 mbɑn sɔ̃nɑ ɑ derɑ tɔmbu bɑ ǹ nɛn himbɑ tubumɔ kɑ wunɛn wiirɑ ɡɑri. \q1 \v 3 Tɛ̃, ɑ sɔɔru koowo, \q1 kpɑ ɑ yɔ̃rɑ nɡe tɔn durɔ wɔruɡɔ. \q1 Kon nun ɡɑri bikiɑ, kpɑ ɑ mɑn yi tubusiɑ. \s1 Yinni Gusunɔ u mɑɑ sɑ̃ɑ ye yɑ kun wɛ̃siɑmɔn Yinni \q1 \v 4 Mɑnɑ ɑ wɑ̃ɑ sɑnɑm mɛ nɑ tem kuɑ. \q1 A ye ɡeruo, ɑ̀ n bwisi mɔn nɑ. \q1 \v 5 A yɛ̃ wi u mɛn ɡoonu yi yi? \q1 Wɑrɑ u nu yĩirɑ kɑ wɛ̃ɛ. \q1 \v 6 Mɑ sɔɔrɑ bɑ mɛn kpɛɛkpɛɛku swĩi. \q1 Wɑrɑ u mɛn ɡɔmburun kperu swĩi. \q1 \v 7 Sɑɑ ye wɔllun ɡɔrɑdobɑ bɑ dɛsiru kɑrɑmɔ, \q1 mɑ n sɑ̃ɑre kperin tii yi nuku dobun womu mɔ̀ yɑm sɑ̃re bururu, \q1 \v 8 wɑrɑ u nim wɔ̃ku kɛnuɑ kɑ ɡɑmbobɑ \q1 sɑnɑm mɛ ɡɑ yɑrimɑ tem nukurun di. \q1 N ǹ nɛ? \q1 \v 9 Nɑ ɡuru wiru kuɑ ɡen bekuru, \q1 mɑ nɑ ɡu yɑm wɔ̃kuru wukiri. \q1 \v 10 Nɑ ɡu woodɑ wɛ̃ nɑ nɛɛ, ɡu yɔ̃ro mini. \q1 Mɑ nɑ ɡu ɡɑmbobɑ kɑ kɔkɔrɔbɑ dokeɑ. \q1 \v 11 Nɑ ɡu sɔ̃ɔwɑ nɑ nɛɛ, \q1 ɡu nɑ sere mini, kpɑ ɡu yɔ̃rɑ ɡu ku sɑrɑ. \q1 Miniwɑ ɡen nim kurenun dɑm mu koo yɔ̃rɑ. \b \q1 \v 12 Sɑɑ mìn di ɑ wɑ̃ɑ, \q1 ɑ sɔ̃ɔ sɔ̃ɔre u yɑrio bururu, \q1 \v 13 kpɑ u yɑrimɑ u dɑ hɑnduniɑn ɡoonu nnɛ sɔɔ, \q1 u nuku kɔ̃suruɡibu terɑsiɑ ben kuku yenun di, \q1 \v 14 kpɑ tem kpuro mu kɔsi nɡe sɔndu te bɑ yĩreru doke, \q1 kpɑ tɑ n sɑ̃ɑ nɡe wi u yɑbe burɑru sebuɑ? \q1 \v 15 Adɑmɑ nuku kɔ̃suruɡibu bɑ ǹ yɑm bururɑm kĩ, \q1 domi mu yinɑmɔ bu ben kom kɔ̃sum ko. \b \q1 \v 16 Yoobu, ɑ bɔsum dɑɑre sere mi nim wɔ̃kun nɔnu ɡɑ wɑ̃ɑ? \q1 A dɑɑre sere ɡen temɔ? \q1 \v 17 Bɑ nun ɡɔribun wɑ̃ɑ yeru sɔ̃ɔsire? \q1 A ten kɔnnɔ wɑɑre? \q1 \v 18 A hɑnduniɑn kpɑ̃ɑru lɑɑkɑri koore? \q1 A mɑn sɔ̃ɔwɔ ɑ̀ n ye kpuro yɛ̃. \q1 \v 19 Mɑnɑ swɑɑ wɑ̃ɑ ye yɑ dɔɔ yɑm bururɑm ɡiɑ. \q1 Mɑnɑ yɑm wɔ̃kuru tɑ ten wɑ̃ɑ yeru mɔ. \q1 \v 20 À n yen swɛɛ yɛ̃n nɑ, ɑ ǹ kɑɑ dɑ mi? \q1 \v 21 Kɑɑ n ye kpuro yɛ̃, domi bɑ nun mɑrɑ n tɛ. \b \q1 \v 22 A dɑɑre sere mi nim mu rɑ ɡɔsie nɡe kperu? \q1 A wɑ mi ɡuru kpenu nu rɑ n wɑ̃ɑ? \q1 \v 23 Nɑ nu yiiwɑ sɑɑ ɡɑɑn sɔ̃, \q1 yè sɔɔ tɔmbu bɑ koo nuki sɑnkirɑ tɑbun sɔ̃. \q1 \v 24 A yɛ̃ mìn di yɑm bururɑm mu rɑ nɛ? \q1 A mɑɑ yɛ̃ mìn di sɔ̃ɔ yɑri yerun woo ɡɑ rɑ nɛ? \q1 \v 25 Wɑrɑ u ɡurɑ swɑɑ yɑbɑ. \q1 Wɑrɑ u ɡuru mɑɑkinu kɑ ɡuru kukiribun swɑɑ yi yi. \q1 \v 26 Wɑrɑ u rɑ de ɡurɑ yu nɛ ɡbɑburɔ, tem mi ɡoo sɑri, \q1 \v 27 kpɑ yu tem mi n dɑɑ ɡbere yɛmiɑsiɑ, \q1 kpɑ yɑkɑsu su kpi. \q1 \v 28 Gurɑ yɑ tundo mɔ ro? \q1 Wɑrɑ u kɑkoru mɑrɑ. \q1 \v 29 Mɑn diyɑ ɡuru kpenu nu rɑ yɑri. \q1 \v 30 Wɑrɑ u rɑ nim bɔbiɑsie wɔllɔ nɡe kperu, \q1 kpɑ u nim wɔ̃kun wɔllɔ ko nɡe kpee bɑkɑru. \b \q1 \v 31 Kɑɑ kpĩ ɑ wɔllun kperi swɑɑru bwese bwesekɑ bɔke, \q1 kpɑ ɑ mɑɑ yi kusiɑ? \q1 \v 32 Wunɑ ɑ rɑ de wɔllun kperi bwese bwesekɑ yi yɑri yin sɑɑ sɔɔ, \q1 kpɑ ɑ yin wuunu kpɑrɑ? \q1 \v 33 A yɛ̃ nɡe mɛ wɔllɑ kɑ sĩisinɑmɔ? \q1 Kɑɑ kpĩ ɑ kɑ ten woodɑbɑ sɔmburu ko tem sɔɔ? \q1 \v 34 Wunɑ ɑ rɑ nɔɔɡiru sue ɑ ɡuru wiru soku, \q1 kpɑ ɡurɑ yu kɑ nɛ yu nun so? \q1 \v 35 Wunɑ ɑ rɑ ɡuru mɑɑkinu koosie? \q1 À n nu koosiɑ, nu rɑ nɛ wunɛn mi nu nɛɛ, nu sɔɔru kpɑ, \q1 kpɑ nu mɑɑkinu ko? \q1 \v 36 Wɑrɑ u tɔnun ɡɔ̃ruɔ lɑɑkɑri doke. \q1 Wɑrɑ u tɔnu bwisi wɛ̃. \q1 \v 37 Wɑrɑ kɑ win bwisi kpuro, \q1 u koo kpĩ u ɡuru winu ɡɑri, \q1 kpɑ u nu sikɑsiɑ ɡurɑ yu nɛ, \q1 \v 38 kpɑ ɡurɑ ye, yu yɑnim ɡurɑ yu subu, \q1 kpɑ yu tem kusɑnu mɔnsinɑ. \s1 Gusunɔ u sɑ̃ɑwɑ yɛɛ kpuron Yinni \q1 \v 39 Yinni Gusunɔ u mɑɑ nɛɛ, \q1 Yoobu, wunɑ ɑ rɑ ɡbee sunɔ ɡen dĩɑnu kɑsue, \q1 kpɑ ɑ ɡen binun ɡɔ̃ɔru kpeesiɑ \q1 \v 40 sɑnɑm mɛ nu kpĩ nin wɑ̃ɑ yerɔ nu yɑɑ mɑrɑ? \q1 \v 41 Wɑrɑ u rɑ ɡunɔ bɑkeru ten dĩɑnu wɛ̃ \q1 sɑnɑm mɛ ten binu nu nɔɔ sue nɛn mi ɡiɑ, \q1 ǹ kun mɛ, nù n bɔsu nu dĩɑnu kɑsu. \b \c 39 \q1 \v 1 A yɛ̃ sɑɑ yè sɔɔ kpee bɛrɑ yɑ rɑ yen binu mɑ? \q1 A kɑ nɛmun mɑrubu yinnɑre? \q1 \v 2 A rɑ nin ɡurɑn suru ɡɑri, \q1 kpɑ ɑ n yɛ̃ sɑɑ ye nu koo mɑ? \q1 \v 3 Nu rɑ yiire nu nin binu mɑ, \q1 kpɑ nu yɑri mɑrubun wɑhɑlɑn di. \q1 \v 4 Nin bii ni, nu rɑ kpɛ̃yɛ nu dɑm ko yɑkɑsɔ, \q1 kpɑ nu yɑrinɑ nu nin mɛro deri. \q1 Nu ǹ mɑɑ wee mi. \b \q1 \v 5 Wɑrɑ u rɑ de ɡbeeku kɛtɛku ɡɑ n tii mɔ, \q1 ɡoo u kun ɡu bɔkuɑ. \q1 N ǹ nɛ? \q1 \v 6 Nɑ derɑ ɡɑ wɑ̃ɑ tem mi ɡɑ̃ɑnu ku rɑ kpi, \q1 kɑ mɑɑ tem bɔruɡimɔ. \q1 \v 7 Gen bɑɑye kɑ wuun wɔkinu. \q1 Gɑ ǹ mɑɑ yinni ɡoon ɡbɑ̃sukubu nɔɔmɔ. \q1 \v 8 Gɑ rɑ n bɔsuwɑ ɡuunɔ ɡu kɑ ɡen dim wɑ. \q1 Yɑkɑ bekusɑ ɡɑ rɑ n kɑsu. \b \q1 \v 9 Gbeeku kɛtɛ yɑ koo wurɑ yu nun sɔmburu kuɑ? \q1 Yɑ koo wurɑ yu kpunɑ wunɛn nɑɑ ɡɔ̃ɔwɔ? \q1 \v 10 Kɑɑ ye wɛ̃ɛ doke yu nun sɔmburu kuɑ? \q1 Yɑ koo wurɑ yu nun tem kusɑnu kɔsukuɑ wɔwɑ sɔɔ? \q1 \v 11 Kɑɑ ye nɑɑnɛ ko yèn sɔ̃ yɑ dɑm bɑkɑm mɔ? \q1 Kɑɑ ye wunɛn sɔmburu kpuro nɔmu sɔndiɑ? \q1 \v 12 Kɑɑ nɑɑnɛ ko yu nun wunɛn dĩɑnu ɡurɑmɑ \q1 yu kɑ dɑ doo soo yerɔ? \b \q1 \v 13 Tɑɑtɑɑrun kɑsɑ yɑ rɑ n wɑ̃ tɑ̀ n ye dɛrie. \q1 Mɛyɑ yen sɑnsu mɑɑ wɑɑbu wɑ̃. \q1 \v 14 Tɑɑtɑɑ te, tɑ rɑ ten sɛ̃ɛnu sikewɑ temɔ. \q1 Kpɑ yɑni sɛɛri yi nu swĩɑsiɑ. \q1 \v 15 Tɑ rɑ duɑri mɑ ɡoo ǹ kun mɛ ɡbeeku yɑɑ ɡɑɑ \q1 koo kpĩ yu nu tɑɑku yu kɔsuku. \q1 \v 16 Tɑ rɑ n sɛ̃ kɑ ten binu. \q1 A ǹ kɑɑ n mɑm tɑmɑɑ ten binɑ. \q1 Tɑ rɑ ten wɑhɑlɑ duɑri ye tɑ kuɑ tɑ kɑ nu mɑrɑ. \q1 \v 17 Domi nɑ ǹ tu bwisi kɑ̃, \q1 nɑ ǹ mɑɑ tu lɑɑkɑri kɑ̃. \q1 \v 18 Adɑmɑ tɑ̀ n seewɑ tɑ dukɑ mɔ̀, \q1 tɑ ǹ mɑɑsɔ kɑ win dumɑ ɡɑrɑ. \b \q1 \v 19 Wunɑ ɑ dumi dɑm wɛ̃? \q1 Wunɑ ɑ yi sɑrubɑsu dokeɑ? \q1 \v 20 Wunɑ ɑ rɑ de yi yɔ̃ nɡe twee? \q1 Yin wurɑ yɑ rɑ tɔmbu nɑndɑsie, \q1 \v 21 kpɑ yi n tem bwiyɑmɔ wɔwɑ sɔɔ yi n nuku dobu mɔ̀ yin dɑm sɑɑbu. \q1 Yì n tɑbu durɔbu wɑ, \q1 yi rɑ bu tɑbu wɔriwɑ kɑ dɑm. \q1 \v 22 Yin bɑɑye kɑ bɛrum. \q1 Yi ǹ ɡɑ̃ɑnu nɑsie. \q1 Yi ku rɑ mɑɑ biru wure yì n tɑkobi wɑ. \q1 \v 23 Yin yinnibun sɛ̃ɛ bwɑ̃ɑnu kɑ ben yɑɑsi yi rɑ n wɔki \q1 kpɑ yi n bɑllimɔ yin wɔllɔ. \q1 \v 24 Bɑ̀ n tɑbun kɔbɑ so, yi rɑ n ɡɑ̀ri wɔrɑwɑ, \q1 kpɑ yi n tem kɔsukumɔ. \q1 \v 25 Mɛyɑ yì n kɔbɑ ye nuɑ, yi rɑ n sɔɔru kpeerewɑ, \q1 kpɑ yi n tɑbun woo numiɑmɔ tontonden di, \q1 kpɑ yi n yibɛrɛbɑ kɑ ben sinɑmbun nɔɔ dɑmɡisu nɔɔmɔ. \b \q1 \v 26 Wunɑ ɑ rɑ kɑsɑ bwisi kɛ̃ yu kɑ kɔsɔru dɑ sɔ̃ɔ yɛ̃sɑn nɔm dwɑru ɡiɑ? \q1 \v 27 Wunɑ ɑ rɑ ɡunɔ bɑkeru sɔ̃ tu kɑ se tu ten sokuru ko ɡuuru wɔllɔ? \q1 \v 28 Kpee bɑɑbɑ sɔɔrɑ tɑ rɑ ten wɑ̃ɑ yeru ko, \q1 mì ɡɑ̃ɑnu kun kpɛ̃ nu tu mwɑ. \q1 \v 29 Sɑɑ min diyɑ tɑ rɑ ten nɔni kɔ̃ tu kɑ yɑɑ sɑ̃kiriɑ. \q1 \v 30 Mi ɑ yɑɑ ɡoru wɑ, miyɑ ɑ rɑ mɑɑ tu wɑ. \q1 Yɛmɑ ten binu nu rɑ nɔ. \s1 Gusunɔ u nɛɛ, Yoobu u wisio \c 40 \p \v 1 Yinni Gusunɔ u mɑɑ Yoobu sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, \q1 \v 2 wunɛ wi ɑ kɑ tii yinɑmɔ \q1 nɛ, Yinni Gusunɔ Dɑm kpuroɡiin wuswɑɑɔ, \q1 kɑɑ ɡɑri wɑ ɑ ɡere? \p \v 3 Mɑ Yoobu u Yinni Gusunɔ wisɑ u nɛɛ, \q1 \v 4 wee nɑ ǹ sɑ̃ɑ ɡɑ̃ɑnu. \q1 Mbɑ kon kpĩ n nun wisi. \q1 Kon nɔɔ nɛnɛwɑ n mɑri. \q1 \v 5 Nɑ ɡɑri dɑbinu ɡeruɑ kɔ, \q1 nɑ ǹ mɑɑ ɡɛɛ ɡerumɔ. \s1 Yoobu tɑmɑɑ u sɑ̃ɑ Gusunɔ? \p \v 6 Mɑ Yinni Gusunɔ u Yoobu wisɑ ɡuru woo bɔkɔ ɡɑɡun di u nɛɛ, \q1 \v 7 ɑ sɔɔru koowo, kpɑ ɑ yɔ̃rɑ nɡe tɔn durɔ wɔruɡɔ. \q1 Kon nun ɡɑri bikiɑ kpɑ ɑ mɑn yi tubusiɑ. \q1 \v 8 Yoobu, kɑɑ kpĩ ɑ mɑn sɔ̃ mɑ nɑ ǹ ɡem mɔ? \q1 Kɑɑ mɑn tɑɑrɛ wɛ̃, kpɑ ɑ tii ɡem wɛ̃? \q1 \v 9 Wunɛn dɑm mu nɛ Gusunɔɡim turɑ? \q1 Wunɛn nɔɔ ɡɑ koo kpĩ ɡu nɔɔrɑ kɑ dɑm nɡe nɛɡuu? \q1 \v 10 Ǹ n mɛn nɑ, ɑ wunɛn yiiko kɑ wunɛn bɛɛrɛ sɔ̃ɔsio, \q1 \v 11 kpɑ ɑ wunɛn mɔru sɔ̃ɔsi, \q1 ɑ be bɑ tii sue nɔni ɡirɑri ɑ surɑ. \q1 \v 12 A bu nɔni mɛniɔ, kpɑ ɑ bu sekuru doke. \q1 A kɔ̃sɑn kowobu kpeerɑsio mi bɑ wɑ̃ɑ, \q1 \v 13 kpɑ ɑ bu sike sɑnnu bɑ n wɑ̃ɑ ɡɔribun wɑ̃ɑ yerɔ, \q1 mi bɑ ǹ bu wɑsi. \q1 \v 14 Sɑɑ yerɑ nɛ Gusunɔ kon nun wɔlle suɑ. \q1 Domi wunɛn dɑm mu nun nɑsɑrɑ wɛ̃ɛmɔ. \s1 Kperɑ \q1 \v 15 Kperɑ wee, ye nɑ wɑ̃ɑru wɛ̃ nɡe wunɛ. \q1 Yɑkɑsɑ yɑ rɑ di nɡe nɑɑ. \q1 \v 16 Yen dɑm mu wɑ̃ɑwɑ yen ɡɑbu kɑ yen wɑsin yɑɑ sɔɔ. \q1 \v 17 Yɑ rɑ kpĩ yu yen siru bɔbiɑsie tu ko nɡe dɑ̃ɑ dɑmɡiɑ. \q1 Kpɑ yen sĩinu nu n sɑ̃ɑ nɡe ni bɑ tɑrɑ. \q1 \v 18 Yen kukunu sɑ̃ɑ nɡe sii ɡɑn te tɑ wem mɔ, \q1 mɑ yen wɑsin kɑ̃ɑsi yi sɑ̃ɑ nɡe sii bokuru. \q1 \v 19 Yɑ sɑ̃ɑwɑ nɛn tɑkɑ koorɑ ye yɑ tɔmbu biti mɔ̀ n kere. \q1 Nɑ ye donnu dokeɑ. \q1 \v 20 Yɑ rɑ yen dĩɑnu wɑwɑ ɡuunɔ \q1 mì ɡbeeku yɛɛ kpuro yi rɑ mɛnnɛ yi dwee. \q1 \v 21-22 Kpɑ yu dɑ yu kpunɑ dɑ̃ɑ kiku ɡɑɡun sɑɑrɔ ɡe ɡɑ wuru bɑkɑsu mɔ, \q1 ǹ kun mɛ nɑɑ yɑri sɔɔ, \q1 ǹ kun mɛ dɑ̃ru ɡɑrun kɔkɔrɔ dɑru bɔ̃ɔwɔ. \q1 \v 23 Bɑɑ dɑɑru tɑ̀ n nim yibɑ nɡe Yuudɛnin dɑɑru, \q1 yɑ ǹ dukɑ yɑkurɔ. \q1 Bɑɑ ten nim mù n ye wukiri yɑ ko n kpĩwɑ mi sɛ̃ɛ. \q1 \v 24 A tɑmɑɑ kɑ dɑmɑ bɑ koo kpĩ bu ye mwɑ yɑ̀ n yɑm mɛɛrɑ? \q1 Nɡe ɑ tɑmɑɑ kɑ yɑ̃ɑkororɑ bɑ koo ye mwɑ bu wɛ̃ru yɑbɑ. \c 41 \s1 Kɑrɑku \q1 \v 1 Kɑrɑku mɑɑ ni. \q1 A ɡu kɔkɔru sɔrere ɡen yɑrɑɔ ɑ yɑrɑmɑ? \q1 \v 2 Kɑɑ kpĩ ɑ wɛ̃ɛ dɑmɡii doke ɡen wɛ̃rɔ, \q1 kpɑ ɑ ɡen bɑɑ sɑburo yɑbɑ kɑ kuurɑ? \q1 \v 3 Gɑ koo nun suuru kɑnɑ ɡu nun ɡɑri dori sɔ̃, \q1 \v 4 kpɑ ɡu kɑ nun ɑrukɑwɑni bɔke, \q1 ɡu ko wunɛn yoo sere ɡu kɑ ɡbi? \q1 \v 5 Kɑɑ wurɑ ɑ kɑ ɡu dwee nɡe mɛ bɑ rɑ kɑ ɡunɔ dwee? \q1 Kɑɑ wurɑ ɑ ɡe bɔke wunɛn wɔndiɑbɑ bu kɑ dwee? \b \q1 \v 6 Sɔrɔkɔbɑ bɑ koo wurɑ bu ɡu tenkubɑ dɔre, \q1 kpɑ bu ɡen yɑɑ bɔɔri bu dɔrɑ? \q1 \v 7 Kɑɑ kpĩ ɑ ɡen ɡɔnɑn wɔllɔ sɛ̃ɛnu twee, \q1 kpɑ ɑ ɡen wiru yɑɑsɑ sɔku? \q1 \v 8 À n nɛɛ, kɑɑ kɑ ɡu sɑnnɑ, \q1 ɑ̀ n ɡu bɑbɑ, ɑ ǹ mɑɑ ɡu bɑbɑmɔ siɑ. \q1 \v 9 À n ɡu mɑrɑ, ɑ rɑ nuki sɑnkirewɑ. \q1 Gɑ̀ n mɑɑ yɑrimɑ, ɑ rɑ bɛrum soorewɑ, \q1 kpɑ ɑ wɔrumɑ ɑ̀ n ɡu wɑ. \q1 \v 10 Goo sɑri wi u koo ɡɑri bɑkɑru ko u ɡen mɔru seeyɑ. \q1 Ǹ n mɛn nɑ, wɑrɑ u koo yɔ̃rɑ u nɛ, Yinni Gusunɔ mɑ. \q1 \v 11 Wɑrɑn dibɑ nɑ nɛni, kon bu kɔsiɑ. \q1 Domi ye yɑ wɑ̃ɑ hɑnduniɑ kpuro sɔɔ yɑ sɑ̃ɑwɑ nɛɡiɑ. \b \q1 \v 12 Wee nɑ mɑɑ kĩ n wure n kɑrɑku ɡen wɑsin kɑ̃ɑsi, \q1 kɑ ɡen dɑm ɡɑri ko, \q1 kɑ sere mɑɑ ɡen wɑsin burɑm. \q1 \v 13 Wɑrɑ u koo kpĩ u ɡen ɡɔnɑ potɑ. \q1 Wɑrɑ u koo kpĩ u du ɡen bɑɑ sɑburosun bɑɑ sɔɔ. \q1 \v 14 Wɑrɑ u koo kpĩ u ɡen nɔɔ bɑɑyɑ. \q1 Domi ɡen donnu nu bɛrum mɔ. \q1 \v 15 Gen birun koko wɔrukisu su sɑ̃ɑwɑ nɡe tɛrɛnu. \q1 Mɑ su swɛɛnɛ mɑm mɑm. \q1 \v 16 Su mɑninɛ, bɑɑ woo ɡɑ ku rɑ kpĩ ɡu mɑm kurɑ min di. \q1 \v 17 Su sɑ̃ɑwɑ nɡe mɑɑbu kɑ wɔnɔ be bɑ wɑ̃ɑ bɑ bɔkɑsinɛ bɑɑtum. \q1 Gɑ̃ɑnu sɑri ni nu koo su kɑrɑnɑ. \b \q1 \v 18 Gɑ̀ n sũɑ n dɑ n sɑ̃ɑwɑ nɡe dɔ̃ɔ buriyɑ yi yɑrimɔ, \q1 kpɑ ɡen nɔni yi n sɑ̃ɑ nɡe buruku sɔ̃ɔ yɑnɑ. \q1 \v 19 N dɑ n sɑ̃ɑwɑ nɡe dɔ̃ɔ yɑri kɑ dɔ̃ɔ buriyɑ yi yɑrimɔ ɡen nɔɔn di. \q1 \v 20 Kpɑ n sɑ̃ɑre wiisu yɑrimɔ ɡen wɛ̃run di \q1 nɡe weke te tɑ ɡbisimɔ dɔ̃ɔ boko sɔɔ. \q1 \v 21 Gen wɛ̃siɑru tɑ rɑ n sɑ̃ɑwɑ nɡe bɑ dɔ̃ɔ yɑbiɑmɔ, \q1 kpɑ dɔ̃ɔ yɑrɑ yɑ n yɑrimɔ sɑɑ ɡen nɔɔn di. \q1 \v 22 Gen dɑm wɑ̃ɑwɑ ɡen wĩirɔ. \q1 Be bɑ kɑ ɡu yinnɑ kpuro bɑ rɑ n bɛrum soore. \b \q1 \v 23 Gen ɡɔnɑ yɑ tɑu. \q1 Gen wɑsin yɑɑ bɑɑsi yɑ mɑɑ sɛ̃kenɛwɑ sim sim. \q1 Yɑ ǹ kɑrɑnɑmɔ. \q1 \v 24 Gen woo sɔndu tɑ bɔɔbuwɑ nɡe nɛɛ mɛro. \q1 \v 25 Gɑ̀ n seewɑ be bɑ dɑm bo, bɑ rɑ nɑndewɑ, \q1 kpɑ bu yɑrinɑ. \q1 \v 26 Bɑ̀ n mɑɑ ɡu wɔri kɑ tɑkobi, \q1 ǹ kun mɛ kɑ yɑɑsi kɑ sɛ̃ɛnu, \q1 ye kpuro yɑ rɑ kowɑ kɑm. \q1 \v 27 Gɑ rɑ sisu ɡɑrisiwɑ nɡe yɑkɑsu. \q1 Sii ɡɑndu mɑɑ nɡe dɑ̃ɑ te tɑ kɔ̃sɑ. \q1 \v 28 Bɑ̀ n ɡe tobɑ, ɡɑ ku rɑ dukɑ yɑkure. \q1 Kpurɑntɛɛrun kperɑ rɑ n sɑ̃ɑwɑ nɡe yɑkɑsu ɡen mi. \q1 \v 29 Gɑ rɑ mɑɑ bokuru ɡɑrisiwɑ nɡe kɑbɑru. \q1 Bɑ̀ n ɡu yɑɑsɑ kɔ̃ɔwɑ ɡɑ rɑ n ye yɛ̃ɛmɔwɑ. \b \q1 \v 30 Gen nukurun temɔ, \q1 ɡen ɡɔnɑn kokosu sɑ̃ɑwɑ nɡe sɛ̃ɛnu. \q1 Su sɑ̃ɑwɑ nɡe nɑɑ tebo ɡe bɑ rɑ kɑ tem kusɑnu kɔsuku. \q1 \v 31 Gɑ rɑ de nim wɔ̃kun nim mu n bweebweenu mɔ̀ \q1 nɡe weke tèn nim bɑ swɛ̃, \q1 kpɑ mu n yɑkenu mɔ̀ nɡe turɑre ye bɑ yɔwɑ. \q1 \v 32 Mi ɡɑ sɑrɑ kpuro ɡen yirɑ yɑ rɑ sɔ̃ɔsirewɑ. \q1 Domi nim mu rɑ burisinɛwɑ mu ɡɔsiɑ nɡe seri kpiki. \q1 \v 33 Hɑnduniɑ yeni sɔɔ, ɡɑ̃ɑnu sɑri ni nu sɑ̃ɑ ɡen yinni. \q1 Gɑ ku rɑ n ɡɑ̃ɑnun bɛrum mɔ. \q1 \v 34 Gɑ rɑ yɛɛ kpuro tɑɑrewɑ bɑɑ yì n kpɑ̃. \q1 Gɑ sɑ̃ɑwɑ yɛɛ ɡɔbi kpuron sunɔ. \s1 Yoobu win kɔmiɑru wurɑ \c 42 \p \v 1 Yoobu u Yinni Gusunɔ wisɑ u nɛɛ, \q1 \v 2 nɑ yɛ̃ mɑ kɑɑ kpĩ ɑ kpuro ko. \q1 Gɑ̃ɑnu kun kpɛ̃ nu wunɛn himbɑ ɡɔsiɑ. \q1 \v 3 A ɡeruɑ ɑ nɛɛ, nɑ derɑ tɔmbu bɑ ǹ wunɛn himbɑ tubumɔ kɑ nɛn wiirɑ ɡɑri. \q1 Nɑ wurɑ. Nɑ ɡɑri ɡeruɑ yi nɑ ǹ yɛ̃. \q1 Gɑri yi, yi mɑn kpɑ̃ɑru kere. \q1 \v 4 A mɑn sɔ̃ɔwɑ ɑ nɛɛ, \q1 n nun swɑɑ dɑkio kpɑ ɑ mɑn ɡɑri sɔ̃. \q1 Kɑɑ mɑn ɡɑri bikiɑ, kpɑ n nun yi tubusiɑ. \q1 \v 5 Nɑ rɑɑ wunɛn ɡɑri nuɑ yi tɔmbɑ ɡerumɔ, \q1 ɑdɑmɑ tɛ̃ nɑ nun wɑ kɑ nɔni. \q1 \v 6 Yen sɔ̃nɑ nɑ tii tɑɑrɛ wɛ̃ \q1 mɑ nɑ ɡɔ̃ru ɡɔsiɑ nɑ tii tuɑ kɑ torom wisi nuku sɑnkirɑnun sɔ̃. \ms1 Yinni Gusunɔ u Yoobu domɑru kuɑ n kere yellu \p \v 7 Sɑnɑm mɛ Yinni Gusunɔ u kɑ Yoobu ɡɑri kuɑ u kpɑ, yerɑ u Elifɑsi Temɑɡii sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, nɑ kɑ wunɛ kɑ wunɛn bɔrɔbɑ yiru ye mɔru mɔ̀ too too. Domi i ǹ nɛn ɡɑri ɡeruɑ dee dee nɡe mɛ nɛn bɔ̃ɔ Yoobu u ɡeruɑ. \v 8 Yen sɔ̃, i seewo i nɑɑ kinɛnu nɔɔbɑ yiru kɑ yɑ̃ɑ kinɛnu nɔɔbɑ yiru suɑ i kɑ dɑ nɛn bɔ̃ɔ Yoobun mi, i kɑ yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡinu ko. Kpɑ u bɛɛ kɑnɑru kuɑ. Kon kɑnɑ te mwɑ. Kpɑ n ku mɑɑ bɛɛ kuɑ ye kon dɑɑ bɛɛ kuɑ bɛɛn wiirɑ ɡɑrin sɔ̃. Domi i ǹ nɛn ɡɑri ɡeruɑ dee dee nɡe mɛ Yoobu u ɡeruɑ. \p \v 9 Yerɑ Elifɑsi Temɑɡii kɑ Bilidɑ Suɑɡii kɑ Sofɑɑ Nɑɑmɑɡii bɑ seewɑ bɑ dɑ bɑ kuɑ nɡe mɛ Yinni Gusunɔ u bu sɔ̃ɔwɑ bu ko. Mɑ Yinni Gusunɔ u Yoobun kɑnɑru mwɑ. \p \v 10 Ye u kɑnɑ te kuɑ win bɔrɔbɑn sɔ̃ u kpɑ, yerɑ Yinni Gusunɔ u nùn win yellun wɑ̃ɑru wesiɑ, u nùn ye u rɑɑ mɔn subɑ yiru wɛ̃. \v 11 Yoobun wɔnɔbu kɑ win mɑɑbu kɑ win sesubu kɑ win yellun bɔrɔbɑ bɑ nùn berɑm dɑ mɑ bɑ di mi kɑ wi sɑnnu. Mɑ bɑ win wɔnwɔndu wɑ, bɑ nùn nukuru yɛmiɑsiɑ nɔni swɑ̃ɑ te Yinni Gusunɔ u derɑ u wɑn sɔ̃. Yerɑ ben bɑɑwure u nùn sii ɡeesun ɡobi kɑ tɑɑbu wurɑɡuu kɑ̃. \p \v 12 Gusunɔ u nùn domɑru kuɑ win sɑnɑm dɑ̃ɑkim mɛ sɔɔ n kere win yellun wɑ̃ɑru. Win ɑrumɑni ye u wɑ wee, yɑ̃ɑnu nɔrɔbun subɑ wɔkurɑ nnɛ (14.000) kɑ yooyoosu nɔrɔbun subɑ nɔɔbɑ tiɑ (6.000) kɑ nɑɑ wuku nɔrɔbun subɑ yiru (2.000) kɑ kɛtɛku ninu nɔrɔbu (1.000). \v 13 Yen biru u mɑɑ bii tɔn durɔbu nɔɔbɑ yiru mɑrɑ kɑ bii tɔn kurɔbu itɑ. \v 14 U win bii wɔndiɑ ɡbiikoo yĩsiru kɑ̃ Yemimɑ, yiruse mɑɑ Kɛsiɑ, itɑse mɑɑ Kerɛni Hɑpuku. \v 15 Tem mi kpuro sɔɔ, wɔndiɑ ɡoo sɑri wi u Yoobun bii wɔndiɑ be burɑm turɑ. U bu tubi wɛ̃ nɡe mɛ u win bii tɔn durɔbu wɛ̃. \p \v 16 Yenibɑn biru, Yoobu u mɑɑ kuɑ wɔ̃ɔ wunɑɑ weeru (140). Mɑ u win bibu wɑ kɑ win debuminun bibu. \v 17 Yoobu u tɔkɔ kuɑ kɔ̃ɔ kɔ̃ɔ mɑ u kpunɑ u ɡu.