\id JHN \ide UTF-8 \h Yohɑnu \mt1 LABAARI GEA \mt1 NGE MƐ YOHANU U YORUA \ip Yohɑnu u kĩ u tɔmbu sɔ̃ɔsi win tire te sɔɔ mɑ Yesu u sɑ̃ɑwɑ Gusunɔn Bii. Wi u nùn nɑɑnɛ doke kpɑ yɛ̃ro u n wɑ̃ɑru mɔ sere kɑ bɑɑdommɑɔ, wiru 20:30-31. Yohɑnu u ǹ mɔn dɑbinu yoruɑ nɡe mɛ Mɑteu kɑ be bɑ tie bɑ yoruɑ. Adɑmɑ u ɡɑrin weenɑsii suɑ u kɑ sɔ̃ɔsi mɛ Yesu u sɑ̃ɑ. U mɑrubu nɔm mɛɛrusen ɡɑri yoruɑ, wiru 3, kɑ nim wɑ̃ɑruɡim ɡɑri, wiru 4, kɑ dĩɑ wɑ̃ɑruɡinun ɡɑri, wiru 6, kɑ hɑnduniɑn yɑm bururɑm ɡɑri, wiru 8. U mɑɑ sun Yesun sɔmburun tore sɔ̃ɔmɔ kɑ win dim dɑ̃ɑkim mɛ bɑ di kɑ win bwɑ̃ɑbu, wiru 13, kɑ ɡɑri dɑ̃ɑki yi u bu sɔ̃ɔwɑ u kɑ bu nukuru yɛmiɑsiɑ, wiru 14-16, kɑ sere mɑɑ kɑnɑ te u kuɑ win tɔmbu kpuron sɔ̃, wiru 17. \ip U mɑɑ nɛɛ, Yesu u sɑ̃ɑwɑ Gusunɔn ɡɑri, kɑ dĩɑ wɑ̃ɑruɡinu kɑ hɑnduniɑn yɑm bururɑm kɑ swɑɑ ye yɑ dɔɔ Gusunɔn mi, kɑ ɡem, kɑ wɑ̃ɑru, kɑ tɔ̃ki mɛro. \ip Tire te sɔɔ, Yohɑnu u mɑɑmɑɑki nɔɔbɑ tiɑ siɑ ye Yesu u kuɑ ye Mɑteu kɑ Mɑɑku kɑ Luku bɑ ǹ yoruɑ. Adɑmɑ u ǹ Yesun mɑrubu kɑ win sɔmburu te u kuɑ Gɑlileɔ yoruɑ kɑ sere kɔkiri bi Yesu u wɑ kɑ Yinnin dĩɑ domɑruɡinun ɡɑri. Domi tɔn dɑbirɑ tɑ yeni kpuro yɛ̃ kɔ win wɑɑti ye sɔɔ. \is1 Tire ten kpunɑɑ \iq1 1. Yɑm bururɑm kɑ wɑ̃ɑrun ɡɑri, wiru 1:1-18. \iq1 2. Yesu u tii tɔmbu sɔ̃ɔsi, wiru 1:19n di sere wiru 12:50. \iq1 3. Yesu Kirisin ɡɑri dɑ̃ɑki yi u kɑ win bwɑ̃ɑbu nukuru yɛmiɑsiɑ, wiru 13n di sere wiru 17. \iq1 4. Yesun sɑnɑm dɑ̃ɑkim hɑnduniɑ sɔɔ, wiru 18n di sere wiru 21. \ie \c 1 \s1 Yɑm bururɑm kɑ wɑ̃ɑrun ɡɑri \p \v 1 Sɑɑ yee yellun di Gɑri wɑ̃ɑ. Gɑri yi wɑ̃ɑ kɑ Gusunɔ. Gɑri yi, yi mɑɑ sɑ̃ɑwɑ Gusunɔ. \v 2 Yi mɑɑ wɑ̃ɑ sɑɑ yellun di kɑ Gusunɔ sɑnnu. \v 3 Sɑɑ yin min diyɑ bɑɑyere yɑ tɑkɑ koorɑ, bɑ ǹ ɡɑ̃ɑnu ɡɑnu tɑkɑ kue yin biru. \v 4 Gɑri yi sɔɔrɑ wɑ̃ɑrɑ wɑ̃ɑ, wɑ̃ɑ teyɑ tɑ kɑ tɔmbu yɑm bururɑm nɑɑwɑ. \v 5 Yɑm bururɑm mɛ, mu bɑllimɔ yɑm wɔ̃kurɔ. Yɑm wɔ̃ku te, tɑ ǹ mɑɑ yɑm bururɑm mɛ ɡo. \p \v 6-7 Durɔ ɡoo rɑɑ wɑ̃ɑ wi bɑ rɑ soku Yohɑnu, wi Gusunɔ u ɡɔsɑ u kɑ tɔmbu yɑm bururɑm mɛn ɑreru diiyɑ, kpɑ ben bɑɑwure u kɑ nɑɑnɛ doke sɑɑ win min di. \v 8 N ǹ mɔ wiyɑ yɑm bururɑm mɛ, ɑdɑmɑ bɑ nùn ɡɔrimɑwɑ u kɑ yɑm bururɑm mɛ ɑreru diiyɑ. \v 9 Yɑm bururɑm mɛ tɔnɑwɑ mu sɑ̃ɑ yɑm bururɑm ɡem mɛ mu nɑ hɑnduniɑɔ mu tɔmbu kpuro yɑm dɛɛrɑsiɑmmɛ. \p \v 10 Wi u sɑ̃ɑ Gɑri yi, u nɑ u wɑ̃ɑ hɑnduniɑ ye sɔɔ. Win min diyɑ hɑnduniɑ yɑ tɑkɑ koorɑ. Kɑ mɛ, hɑnduniɑɡibɑ kun nùn tubɑ. \v 11 U nɑ wiɡibun mi, mɑ wiɡibɑ kun nùn wure. \v 12 Adɑmɑ ɡɑbɑ nùn wurɑ mɑ bɑ win yĩsiru nɑɑnɛ doke mɑ u bu dɑm kɑ̃ bu kɑ ko Gusunɔn bibu. \v 13 N ǹ mɔ bɑ kuɑ Gusunɔn bibu kɑ tɔnun mɑrubu ǹ kun mɛ kɑ tɔnun yɛm ǹ kun mɛ kɑ wɑsin kĩru, ɑdɑmɑ bɑ mɑrurɑwɑ sɑɑ Gusunɔn min di. \p \v 14 Tɛ̃, Gɑri yi, yi kuɑ tɔnu wi u durom kɑ ɡem yibɑ, mɑ u kɑ sun sinɑ. Sɑ win yiikon ɡirimɑ mɛɛrɑ, yiiko yèn bweseru Gusunɔ Bɑɑbɑ u win Bii teereru wɛ̃. \v 15 Yohɑnu u win ɑreru di u ɡbɑ̃rɑ u nɛɛ, wiyɑ mi, wìn ɡɑri nɑ rɑɑ ɡeruɑ, wi u sisi nɛn biruɔ, ɑdɑmɑ u mɑn kere domi u wɑ̃ɑ bɑ sere mɑn mɑrɑ. \p \v 16 Win durom bɑkɑm sɔɔn diyɑ bɛsɛn bɑɑwure u win bɑɑ mwɑ, mɑ sɑ durom wɑ durom mɛnsim wɔllɔ. \v 17 Gusunɔ u sun woodɑ wɛ̃ sɑɑ Mɔwisin min di, ɑdɑmɑ durom kɑ ɡem mu nɑwɑ sɑɑ Yesu Kirisin min di. \v 18 Goo sɑri wi u Gusunɔ wɑɑre. Adɑmɑ sɑ win Bii teereru wɑ wi u wɑ̃ɑ Bɑɑbɑn mi. Tɛ̃ wiyɑ u sun Bɑɑbɑ sɔ̃ɔsi. \s1 Yohɑnu Bɑtɛmu kowon wɑɑsu \r (I mɑɑ mɛɛrio Mɑteu 3:1-12, Mɑɑku 1:1-8, Luku 3:1-18) \p \v 19 Yeniwɑ Yohɑnu u ɡeruɑ sɑnɑm mɛ Yuu be bɑ wɑ̃ɑ Yerusɑlɛmuɔ bɑ yɑ̃ku kowobu kɑ Lefibɑ ɡɔrimɑ win mi bu kɑ nùn bikiɑ, wiyɑ were. \p \v 20 Yohɑnu u bu wurɑri, u ǹ wisibu yinɛ, u ɡeruɑ bɑtumɑ sɔɔ u nɛɛ, u ǹ sɑ̃ɑ Kirisi wi. \p \v 21 Bɑ nɛɛ, ǹ n mɛn nɑ, wunɑ were. Wunɑ Eli? \p Mɑ u bu wisɑ u nɛɛ, ɑɑwo. \p Bɑ kpɑm nùn bikiɑ bɑ nɛɛ, wunɑ Gusunɔn sɔmɔ wi? \p Mɑ u nɛɛ, ɑɑwo. \p \v 22 Bɑ mɑɑ wure bɑ bikiɑ bɑ nɛɛ, wunɑ were, ɑ sun sɔ̃ɔwɔ kpɑ su wɑ ye sɑ ko bu tusiɑ be bɑ sun ɡɔrimɑ. Seedɑ yerɑ̀ ɑ tii diisimɔ. \p \v 23 Yohɑnu u nɛɛ, \q1 “nɛnɑ nɔɔ ɡe ɡɑ ɡbɑ̃rɑmɔ ɡbɑburɔ \q1 ɡɑ mɔ̀, i Yinni swɑɑ dɛndɑsio,” \m nɡe mɛ Gusunɔn sɔmɔ Esɑi u rɑɑ ɡeruɑ. \p \v 24 N deemɑ ɡɔro ben ɡɑbɑ sɑ̃ɑwɑ Fɑlisibɑ. \v 25 Bɑ Yohɑnu bikiɑ bɑ nɛɛ, mbɑn sɔ̃nɑ ɑ tɔmbu bɑtɛmu mɔ̀, mɑ ɑ kun sɑ̃ɑ Kirisi wi, ǹ kun mɛ Eli, ǹ kun mɛ sɔmɔ wi. \p \v 26 Yohɑnu u bu wisɑ u nɛɛ, nɛ nɑ kɑ nim bɑtɛmu mɔ̀, ɑdɑmɑ ɡoo u yɔ̃ bɛɛn suunu sɔɔ wi bɛɛ i ǹ yɛ̃. \v 27 Wiyɑ u sisi nɛn biruɔ, ɑdɑmɑ u mɑn kere, nɑ ǹ mɑm turɑ n yɛ̃ro win bɑrɑnun wɛ̃ɛ kusiɑ. \p \v 28 Yeni kpurowɑ yɑ koorɑ Betɑniɔ, wuu ɡe ɡɑ wɑ̃ɑ Yuudɛnin ɡuruɔ mi Yohɑnu u bɑtɛmu mɔ̀. \s1 Yesu, \s2 Gusunɔn Yɑ̃ɑ kinɛ kpɛndu \p \v 29 Yen sisiru Yohɑnu u Yesu wɑ u sisi win mi mɑ u nɛɛ, i Gusunɔn Yɑ̃ɑ kinɛ kpɛndu \f + \fr 1:29 \fr*\fk Yɑ̃ɑ kinɛ kpɛndu \fk*\ft Yesuwɑ bɑ kɑ yɑ̃ wi u tii wɛ̃ nɡe yɑ̃ku yɑ̃ɑru.\ft*\f* mɛɛrio te tɑ hɑnduniɑɡibun durum wuuwɑ tɑ kɑ doonɔ. \v 30 Win ɡɑriyɑ nɑ rɑɑ ɡeruɑ sɑnɑm mɛ nɑ nɛɛ, durɔ ɡoo u sisi nɛn biruɔ u mɑn kere, domi u wɑ̃ɑ bɑ sere mɑm mɑrɑ. \v 31 Adɑmɑ nɑ ǹ dɑɑ nùn tubɑ. N deemɑ nɛ, nɑ nɑwɑ n kɑ tɔmbu bɑtɛmu ko nim sɔɔ, kpɑ n nùn Isirelibɑ ɡiɑsiɑ. \p \v 32 Yohɑnu u mɑɑ ɑre teni di u nɛɛ, nɑ Hunde wɑ u sɑrɑm wee sɑɑ Gusunɔ wɔllun di nɡe kpɑruko, mɑ u sinɑ durɔ win wii wɔllɔ. \v 33 Nɑ ǹ nùn tubɑ, ɑdɑmɑ Gusunɔ wi u mɑn ɡɔrɑ n kɑ tɔmbu bɑtɛmu ko nim sɔɔ, win tiiwɑ u mɑn sɔ̃ɔwɑ mɑ wìn wirɔ nɑ wɑ wi Gusunɔn Hunde u sɑrɑmɑ u sɔ̃, wiyɑ u koo tɔmbu bɑtɛmu ko kɑ Hunde Dɛɛro. \v 34 Nɑ mɑɑ ye wɑ, mɑ nɑ ɑreru di mɑ durɔ wi, Gusunɔn Biiwɑ. \s1 Yesun bwɑ̃ɑ ɡbiikobu \p \v 35 Yen sisiru Yohɑnu u kpɑm wɑ̃ɑ mi, u yɔ̃ kɑ win bwɑ̃ɑbu yiru. \v 36 Sɑnɑm mɛ u Yesu wɑ u sɑrɔ, u nɛɛ, Gusunɔn Yɑ̃ɑ kinɛ kpɛndu wee. \v 37 Ye bwɑ̃ɑbu yiru be, bɑ ɡɑri yi nuɑ yerɑ bɑ Yesu swĩi. \p \v 38 Yesu u sĩirɑ u bu wɑ bɑ nùn swĩi, mɑ u bu bikiɑ u nɛɛ, mbɑ i kɑsu. \p Bɑ nɛɛ, wɔɔru mɑnɑ ɑ wɑ̃ɑ, Rɑbi. Yĩsi ten tubusiɑnɑ, keu sɔ̃ɔsio. \p \v 39 U bu sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, i nɑ i wɑ. Mɑ bɑ kɑ nùn dɑ bɑ wɑ mi u wɑ̃ɑ, mɑ bɑ sɔ̃ɔ surɑ win mi. Sɑɑ ye, yɑ sɑ̃ɑwɑ yokɑn kɔbɑ nnɛ. \p \v 40 Andere, Simɔɔ Piɛɛn wɔnɔ, u sɑ̃ɑ tɔmbu yiru yen turo be bɑ Yohɑnun ɡɑri yi swɑɑ dɑki dɔmɑ te, mɑ bɑ Yesu swĩi. \v 41 U ɡinɑ ɡbiɑ u dɑ u win mɔɔ Simɔɔ sokumɑ mɑ u nùn sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, sɑ Mɛsi wɑ, wi bɑ sokumɔ Kirisi kɑ Gɛrɛkim. \p \v 42 Mɑ u kɑ Simɔɔ dɑ Yesun mi. Yesu nùn mɛɛrɑ mɑ u nɛɛ, wunɑ Simɔɔ, Yohɑnun bii. Sefɑwɑ bɑ ko n dɑ nun soku. Yĩsi te, kɑ te bɑ mɔ̀ Piɛɛ, ye kpuron tubusiɑnɑ, kperu. \s1 Yesu u Filipu kɑ Nɑtɑniɛli sokɑ \p \v 43 Yen sisiru Yesu u ɡɔ̃ru doke u dɑ Gɑlilen temɔ. Mɑ u kɑ Filipu yinnɑ, u nùn sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, ɑ mɑn swĩimɑ. \p \v 44 Filipu u sɑ̃ɑwɑ Bɛsɑidɑɡii, wi kɑ Andere kɑ Piɛɛ, wuu teuɡibɑ. \v 45 Filipu u dɑ u Nɑtɑniɛli kɑsumɑ mɑ u nùn sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, sɑ yɛ̃ro wi wɑ wìn ɡɑri bɑ yoruɑ Mɔwisi, kɑ Gusunɔn sɔmɔbun tirenɔ. Yɛ̃ro wiyɑ, Yesu Nɑsɑrɛtiɡii, Yosɛfun bii. \p \v 46 Nɑtɑniɛli u nùn bikiɑ u nɛɛ, ɡɑ̃ɑ ɡeenu koo kpĩ nu yɑri sɑɑ Nɑsɑrɛtin di? \p Filipu u nɛɛ, u nɑ u wɑ. \p \v 47 Ye Yesu u Nɑtɑniɛli wɑ u sisi win mi, u wi tusiɑ bɑtumɑ sɔɔ u nɛɛ, i mɛɛrio, Isirelin biin tii tiiwɑ u wee mini, wìn nukurɔ tɑki sɑri. \p \v 48 Nɑtɑniɛli u nùn bikiɑ u nɛɛ, mɑn diyɑ ɑ mɑn yɛ̃. \p Mɑ Yesu u nɛɛ, nɑ nun wɑ dɑ̃run nuurɔ Filipu u sere nun sokɑ. \p \v 49 Nɑtɑniɛli u nɛɛ, yinni, wunɛ Gusunɔn Biiwɑ! Wunɛ Isirelibɑn sinɑ bokowɑ! \p \v 50 Yesu u nùn bikiɑ u nɛɛ, ɑ nɑɑnɛ doke yèn sɔ̃ nɑ nɛɛ, nɑ nun wɑ dɑ̃run nuurɔ? Kɑɑ mɑɑ ɡɑ̃ɑnu wɑ ni nu nini kpɑ̃ɑru kere. \p \v 51 Mɑ u bu sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, kɑ ɡeemɑ, nɑ bɛɛ sɔ̃ɔmɔ, i ko wɔllu wɑ tɑ wukiɑrɑ, kpɑ Gusunɔn ɡɔrɑdobɑ bɑ n yɔ̃ɔmɔ bɑ n sɑrɑmɑmɔ Tɔnun Biin wii wɔllɔ. \c 2 \s1 Kurɔ kpɑɑru Kɑnɑɔ \p \v 1 Sɔ̃ɔ itɑse bɑ kurɔ kpɑɑru mɔ̀ Kɑnɑɔ, Gɑlilen temɔ. N deemɑ Yesun mɛro u wɑ̃ɑ mi. \v 2 Bɑ mɑɑ Yesu kɑ win bwɑ̃ɑbu sokusiɑ kurɔ kpɑɑ yeru mi. \v 3 Ye ben tɑm mu kɔmiɑ, yerɑ Yesun mɛro u Yesu sɔ̃ɔwɑ mɑ bɑ ǹ mɑɑ tɑm mɔ. \p \v 4 Mɑ Yesu u nɛɛ, nɑ nɛɛ yɑ? A ku mɑn sɔ̃ ye kon ko, nɛn sɑɑ kun turɑ ɡinɑ. \p \v 5 Mɑ win mɛro u sɔm kowobu sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, bu koowo kpuro ye Yesu u ɡeruɑ. \p \v 6 N deemɑ boosu nɔɔbɑ tiɑ su wɑ̃ɑ mi, mì sɔɔ Yuubɑ bɑ rɑ nim doke wɑsin sɑ̃rɑsiɑbun sɔ̃. Gen bɑɑɡere ɡɑ koo ditiri wunɔbun (100) sɑkɑ mwɑ. \v 7 Yesu u sɔm kowo be sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, bu nim yibio boo si sɔɔ. \p Mɑ bɑ yibiɑ kɑ nɔɔwɔ. \v 8 U mɑɑ nɛɛ, bu sɔko yɑnde bu kɑ dɑ kurɔ kpɑɑ ten tɔnweron mi. \p Mɑ bɑ sɔkɑ bɑ kɑ dɑ. \v 9 Mɑ tɔnwero wi, u tɑm mɛ dendɑ, mɛ Yesu u ɡɔsiɑ mi. Adɑmɑ u ǹ yɛ̃ mɑn diyɑ mu nɑ, sɔm kowo be bɑ nim mɛ tɑkɑ beyɑ bɑ yɛ̃. Yerɑ tɔnwero wi, u kurɔ kpɑon durɔ sokɑ \v 10 u nùn sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, sii bɑɑwure u rɑ kɑ tɑm durom nɛwɑ ɡinɑ, yen biru kpɑ u kɑ nɑ mɛ mu ǹ mɛɔnɔ dobu turɑ, sɑnɑm mɛ tɔmbɑ durom mɛ nɔrɑ bɑ tondɑ. Adɑmɑ wunɛ ɑ rɑɑ tɑm durom mɛni beruɑ sere kɑ tɛ̃. \p \v 11 Mɑɑmɑɑki yeni ye Yesu u kuɑ Kɑnɑɔ, Gɑlilen temɔ mi, yeyɑ yɑ sɑ̃ɑ ɡbiikɑɑ win mɑɑmɑɑki be u kuɑ sɔɔ. Miyɑ u win yiiko sɔ̃ɔsi, mɑ win bwɑ̃ɑbɑ nùn nɑɑnɛ doke. \p \v 12 Yen biru u sɑrɑ u dɑ Kɑpenɑmuɔ kɑ win mɛro kɑ win wɔnɔbu kɑ win bwɑ̃ɑbu ɑdɑmɑ bɑ ǹ tɛ mi. \s1 Yesu u duɑ sɑ̃ɑ yerɔ \r (I mɑɑ mɛɛrio Mɑteu 21:12-13, Mɑɑku 11:15-17, Luku 19:45-46) \p \v 13 Yuubɑn tɔ̃ɔ bɑkɑru te bɑ rɑ soku Gɔɔ sɑrɑribu, tɑ turuku kuɑ. Mɑ Yesu u dɑ Yerusɑlɛmuɔ. \v 14 Mɑ u yɑ̃ɑnu kɑ nɛɛ kɑ totobɛrɛ dɔrobu deemɑ sɑ̃ɑ yerun yɑɑrɑɔ, kɑ mɑɑ be bɑ sɔ̃ bɑ ɡobi kɔsimɔ. \v 15 Mɑ u wɛ̃ɛn koromɡbɑ kuɑ u bu ɡirɑ be kpuro sɑ̃ɑ yerun yɑɑrɑn di, kɑ mɑɑ yɑ̃ɑnu kɑ nɛɛ. Mɑ u be bɑ ɡobi kɔsimɔn ɡobi yɑri ye u ben tɑbulu fukɑmɔ. \v 16 Mɑ u totobɛrɛ dɔrobu sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, i kɑ yɑbu ye kpuro yɑrio min di, i ku nɛn Bɑɑbɑn yɛnu ɡɔsiɑ yɑburu. \p \v 17 Yerɑ win bwɑ̃ɑbɑ yɑɑyɑ ye bɑ yoruɑ Gusunɔn ɡɑri sɔɔ bɑ nɛɛ, “Wunɛn dirun kĩrɑ mɑn mɛnimɔ nɡe dɔ̃ɔ.” \p \v 18 Yerɑ Yuubɑ bɑ nùn bikiɑ, yĩre terɑ̀ kɑɑ kpĩ ɑ sun sɔ̃ɔsi su kɑ ɡiɑ mɑ ɑ kookoo sin yiiko mɔ. \p \v 19 Yesu u bu wisɑ u nɛɛ, i sɑ̃ɑ yee te suro, sɔ̃ɔ itɑn bɑɑ sɔɔ kon mɑɑ tu seesiɑ. \v 20 Mɑ Yuubɑ bɑ nɛɛ, wɔ̃ɔ weeru kɑ nɔɔbɑ tiɑ bɑ kuɑ sɑ̃ɑ yee ten bɑnɑ sɔɔ, ɑmɔnɑ kɑɑ koosinɑ ɑ kɑ tu seeyɑ sɔ̃ɔ itɑ sɔɔ. \p \v 21 Adɑmɑ sɑ̃ɑ yee tèn ɡɑri u mɔ̀, win wɑsiyɑ. \v 22 Sɑnɑm mɛ Yesu u seewɑ ɡɔrin di, win bwɑ̃ɑbɑ ɡɑri yini kpuro yɑɑyɑ yi u rɑɑ ɡeruɑ, mɑ bɑ Gusunɔn ɡɑri nɑɑnɛ doke kɑ sere mɑɑ ɡɑri yi Yesun tii u rɑɑ bu sɔ̃ɔwɑ. \s1 Yesu u tɔmbu kpuro yɛ̃ \p \v 23 Sɑnɑm mɛ Yesu u wɑ̃ɑ Yerusɑlɛmuɔ Gɔɔ sɑrɑribun tɔ̃ɔ bɑkɑru sɔɔ, tɔn dɑbirɑ nùn nɑɑnɛ doke, ye bɑ win sɔm mɑɑmɑɑkiɡinu wɑ ni u kuɑ. \v 24 Adɑmɑ u ǹ win tii bu wɛ̃ yèn sɔ̃ u be kpuron ɡɔ̃rusu yɛ̃. \v 25 N ǹ mɑɑ tilɑsi ɡoo u kɑ nùn tɔnun dɑɑ tusiɑ, domi u yɛ̃ sɑ̃ɑ sɑ̃ɑ ye yɑ wɑ̃ɑ tɔnun nukurɔ. \c 3 \s1 Yesu kɑ Nikodɛmu \p \v 1 Durɔ ɡoo wɑ̃ɑ Fɑlisibɑ sɔɔ wi bɑ rɑ nɛɛ Nikodɛmu, u sɑ̃ɑwɑ Yuubɑn tɔnwero. \v 2 Durɔ wi, u dɑ Yesun mi sɔ̃ɔ teeru wɔ̃kuru, mɑ u nɛɛ, yinni, sɑ yɛ̃ mɑ Gusunɔwɑ nun ɡɔrimɑ ɑ kɑ sun keu sɔ̃ɔsi, domi ɡoo sɑri wi u koo kpĩ u sɔm mɑɑmɑɑkiɡii nini ko nìn bweseru ɑ rɑ ko, mɑ n kun mɔ Gusunɔ wɑ̃ɑ kɑ yɛ̃ro. \p \v 3 Mɑ Yesu u nɛɛ, kɑ ɡeemɑ, nɑ nun sɔ̃ɔmɔ, mɑ n kun mɔ bɑ tɔnu mɑrɑ nɔn mɛɛruse, u ǹ kpɛ̃ u ko bɑn te Gusunɔ u swĩiɡii. \p \v 4 Nikodɛmu u nùn bikiɑ u nɛɛ, ɑmɔnɑ bɑ koo tɔnu mɑ kpɑm sɑnɑm mɛ u bukurɑ. U koo kpĩ u wurɑ win mɛron nukurɔ bu sere nùn mɑ nɔn mɛɛruse? \p \v 5 Yesu u nùn wisɑ u nɛɛ, ɡeemɑ nɑ nun sɔ̃ɔmɔ, ɡoo sɑri wi u koo kpĩ u ko bɑn te Gusunɔ u swĩiɡii mɑ n kun mɔ bɑ nùn mɑrɑ kɑ nim kɑ Gusunɔn Hunde. \v 6 Tɔnuwɑ tɔnu u rɑ mɑ, Gusunɔn Hunde mɑɑ, hundewɑ u rɑ mɑ. \v 7 A ku biti ko yèn sɔ̃ nɑ nun sɔ̃ɔmɔ mɑ bɑ ǹ koo ko bɑ kun tɔnu mɑrɑ nɔn mɛɛruse. \v 8 Woo ɡɑ mɔ̀ mi ɡɑ kĩ, mɑ ɑ ɡen dɑmu nɔɔmɔ, ɑdɑmɑ ɑ ǹ yɛ̃ mìn di ɡɑ nɑ kɑ mi ɡɑ dɔɔ. Mɛyɑ n sɑ̃ɑ kɑ bɑɑwure wi Gusunɔn Hunde u mɑrɑ. \p \v 9 Mɑ Nikodɛmu nùn bikiɑ u nɛɛ, ɑmɔnɑ yɑbu ye, yɑ koo kɑ koorɑ mɛ. \p \v 10 Yesu u nɛɛ, wunɛ wi ɑ keu sɔ̃ɔsimɔ Isirelibɑn mi, mɑ ɑ kun yɑbu yeni yɛ̃? \v 11 Kɑ ɡeemɑ nɑ nun sɔ̃ɔmɔ, bɛsɛ sɑ ɡerumɔwɑ ye sɑ yɛ̃, mɑ sɑ yen ɑreru dimɔ ye sɑ wɑ. Kɑ mɛ, i ǹ kĩ i bɛsɛn ɑreru wurɑ. \v 12 I ǹ mɑn nɑɑnɛ doke sɑnɑm mɛ nɑ bɛɛ hɑnduniɑ yen ɡɑri sɔ̃ɔmɔ. Amɔnɑ i ko kɑ nɑɑnɛ doke nɑ̀ n bɛɛ Gusunɔ wɔllun ɡɑri sɔ̃ɔwɑ. \v 13 Goo sɑri wi u yɔɔwɑ Gusunɔ wɔllɔ mɑ n kun mɔ Tɔnun Bii, wi u sɑrɑmɑ sɑɑ Gusunɔ wɔllun di. \p \v 14 Nɡe mɛ Mɔwisi u wɑɑ suɑ wɔllɔ ɡbɑburu sɔɔ, nɡe mɛyɑ Tɔnun Bii wi, u ǹ koo ko u kun suɑre tem di, \v 15 kpɑ bɑɑwure wi u nùn nɑɑnɛ doke u n wɑ̃ɑru mɔ te tɑ ku rɑ kpe. \v 16 Domi Gusunɔ u hɑnduniɑɡibun kĩru mɔ, sere u win Bii tɔn durɔ teereru bu wɛ̃, kpɑ bɑɑwure wi u nùn nɑɑnɛ doke, u ku kɑm ko, ɑdɑmɑ u n wɑ̃ɑru mɔ te tɑ ku rɑ kpe. \v 17 Gusunɔ u ǹ win Bii ɡɔrimɛ hɑnduniɑɔ u kɑ hɑnduniɑ tɑɑrɛ wɛ̃, ɑdɑmɑ hɑnduniɑ yu kɑ fɑɑbɑ wɑɑrɑwɑ sɑɑ win min di. \p \v 18 Bɑɑwure wi u nùn nɑɑnɛ doke, bɑ ǹ nùn tɑɑrɛ wɛ̃ɛmɔ, ɑdɑmɑ wi u kun nùn nɑɑnɛ doke bɑ yɛ̃ro tɑɑrɛ wɛ̃ kɔ, yèn sɔ̃ u ǹ Gusunɔn Bii teereru nɑɑnɛ doke. \v 19 N wee mìn di tɑɑrɛ wɛ̃ɛbu nɑ. Yɑm bururɑm mu nɑ hɑnduniɑɔ, ɑdɑmɑ tɔmbɑ yɑm wɔ̃kuru kĩɑ n yɑm bururɑm kere yèn sɔ̃ ben kookoosu kun wɑ̃ si bɑ mɔ̀. \v 20 Domi bɑɑwure wi u dɑɑ kɔ̃sɑ mɔ̀, u rɑ n yɑm bururɑm tusɑwɑ. U ku rɑ mɑɑ nɛ yɑm bururɑm sɔɔ, kpɑ win kookoosu su ku rɑɑ sɔ̃ɔsire. \v 21 Adɑmɑ wi u ɡeɑ mɔ̀, wiyɑ rɑ nɛ yɑm bururɑm sɔɔ kpɑ bu kɑ wɑ mɑ win kookoosu su koorɑmɔwɑ Gusunɔn min di. \s1 Yesu kɑ Yohɑnu \p \v 22 Amɛn biru Yesu kɑ win bwɑ̃ɑbu bɑ dɑ Yudeɑn temɔ. Miyɑ u kɑ bu sinɑ, mɑ u derɑ bɑ tɔmbu bɑtɛmu mɔ̀. \v 23 Yohɑnun tii u tɔmbu bɑtɛmu mɔ̀ Enɔnuɔ, Sɑlimun bɔkuɔ, yèn sɔ̃ nim yibɑ mi. Mɑ tɔmbɑ dɑɑmɔ win mi, u bu bɑtɛmu mɔ̀. \v 24 Sɑɑ ye, bɑ ǹ ɡinɑ Yohɑnu pirisɔm diru dokem kpɑ. \p \v 25 Sɑnɑm mɛyɑ sikirinɔ ɡɑ seewɑ Yohɑnun bwɑ̃ɑbu kɑ Yuu ɡoon suunu sɔɔ sɑ̃rɑsiɑbun ɡɑrin sɔ̃. \v 26 Mɑ bɑ dɑ Yohɑnun mi, bɑ nɛɛ, yinni ɑ durɔ wi yɑɑye? Wi u rɑɑ wɑ̃ɑ kɑ wunɛ sɑnnu Yuudɛnin ɡuruɔ, wìn seedɑ ɑ di? N wee, u mɑɑ derɑ bɑ tɔmbu bɑtɛmu mɔ̀ ni. Tɔmbu kpuro bɑ mɑɑ dɑɑmɔ win mi. \p \v 27 Yohɑnu u bu sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, ɡoo sɑri wi u koo ɡɑ̃ɑnu wɑ mɑ n kun mɔ ni Gusunɔ u nùn wɛ̃. \v 28 Bɛɛn tii i sɑ̃ɑ nɛn seedɑɡibu ye nɑ ɡeruɑ mɑ n ǹ nɛ, Kirisi wi, ɑdɑmɑ bɑ mɑn ɡɔrimɑwɑ n kɑ nùn swɑɑ ɡbiiyɑ. \v 29 I ǹ yɛ̃ mɑ wi u kurɔ kpɑo mɔ, wiyɑ kurɔ kpɑon durɔ? Durɔ win bɔrɔ wi u nùn yɔ̃re u win nɔɔ nɔɔmɔ, wiyɑ nuku dobu mɔ. Yen sɔ̃nɑ nɛn tiin nuku dobu yibɑ. \v 30 Yesun bɛɛrɛ yɑ koo sosiwɑ, kpɑ nɛɡiɑ yu kɑɑrɑ. \s1 Wi u nɑ sɑɑ Gusunɔ wɔllun di \p \v 31 Wi u nɑ sɑɑ wɔllun di u kpuro kere. Wi u wɑ̃ɑ hɑnduniɑɔ, hɑnduniɑɡiiwɑ u sɑ̃ɑ, hɑnduniɑɡiɑ u rɑ n ɡerumɔ. Wi u mɑɑ nɑ sɑɑ wɔllun di u kpuro kere. \v 32 Ye u wɑ kɑ ye u nuɑ, yen ɑrerɑ u dimɔ. Adɑmɑ ɡoo sɑri wi u win ɑreru wurɑ. \v 33 Bɑɑwure wi u win ɑreru wurɑ, u seedɑ diwɑ mɑ Gusunɔ sɑ̃ɑ ɡeeɡii. \v 34 Wi Gusunɔ u ɡɔrimɑ, wiyɑ u Gusunɔn ɡɑri ɡerumɔ, domi Gusunɔn Hunde yibɑwɑ wi sɔɔ. \v 35 Bɑɑbɑ u win Bii kĩ, mɑ u nùn yɑbu kpuro nɔmu sɔndiɑ. \v 36 Wi u Bii nɑɑnɛ doke u wɑ̃ɑru mɔ te tɑ ku rɑ kpe. Wi u kun mɑɑ Bii wi mɛm nɔɔwɛ, u ǹ wɑ̃ɑ te wɑsi, ɑdɑmɑ Gusunɔn mɔru wɑ̃ɑ yɛ̃ron wirɔ. \c 4 \s1 Yesu kɑ kurɔ Sɑmɑriɡii \p \v 1 Fɑlisibɑ bɑ nuɑ mɑ Yinni Yesu u bwɑ̃ɑbu wɑɑmɔ u bɑtɛmu mɔ̀ n Yohɑnu kere. \v 2 N sere deemɑ n ǹ Yesun tii u rɑ bɑtɛmu ye ko, win bwɑ̃ɑbɑ bɑ mɔ̀. \v 3 Sɑnɑm mɛ Yesu u nuɑ ye bɑ ɡerumɔ, u yɑrɑ Yudeɑn di mɑ u ɡɔsirɑ u dɑ Gɑlile ɡiɑ. \v 4 Ye u dɔɔ mi, tilɑsiwɑ u kɑ Sɑmɑri sɑrɑ. \p \v 5 Mɑ u turɑ Sɑmɑrin wuu ɡɑɡu sɔɔ ɡe bɑ rɑ nɛɛ Sikɑri, ɡe ɡɑ wɑ̃ɑ tem mɛn bɔkuɔ mɛ Yɑkɔbu u Yosɛfu win bii kɑ̃. \v 6 Miyɑ Yɑkɔbun dɔkɔ yɑ wɑ̃ɑ. Yesu u wɑsirɑ win sɑnum sɔɔ, mɑ u sinɑ dɔkɔ yen bɔkuɔ. N deemɑ sɑɑ ye, sɔ̃ɔ wii wɔllɑ. \p \v 7 N wee kurɔ Sɑmɑriɡii ɡoo u nim tɑkɑm nɑ mi, mɑ Yesu u nùn nim kɑnɑ u nɔ. \p \v 8 Sɑɑ ye, win bwɑ̃ɑbɑ kusenu dwem dɑ wuu sɔɔ. \v 9 Mɑ kurɔ Sɑmɑriɡii wi, u nùn bikiɑ u nɛɛ, ɑmɔnɑ wunɛ wi ɑ sɑ̃ɑ Yuu, ɑ kɑ mɑn nim kɑnɑmɔ ɑ nɔ, nɛ wi nɑ sɑ̃ɑ Sɑmɑriɡii. \p N deemɑ Yuubɑ kɑ Sɑmɑriɡibu bɑ ku rɑ tɔbirinɛ. \v 10 Yesu u nùn wisɑ u nɛɛ, ɑ̀ n dɑɑ Gusunɔn kɛ̃ru yɛ̃, mɑ ɑ mɑɑ nùn yɛ̃ wi u nun nim bikiɑmɔ, kɑɑ rɑɑ mɑn bikiɑwɑ kpɑ n nun nim wɑ̃ɑruɡim kɛ̃. \p \v 11 Mɑ kurɔ wi, u nɛɛ, tɔnwero, mɑ ɑ kun mɑɑ dɔkɔ kɑɑru mɔ ni, dɔkɔ ye wee yɑ mɑɑ duku, mɑ ɡiɑrɑ kɑɑ nim wɑ̃ɑruɡim mɛ wɑ. \v 12 Bɛsɛn sikɑdo Yɑkɔbu wiyɑ u sun dɔkɔ yeni ɡbeeyɑ. Wi kɑ win bibu kɑ win yɑɑ sɑbenu kpuro bɑ mɑɑ nɔrɑ mi. Wunɛ ɑ Yɑkɔbu bɛsɛn sikɑdo wi kerewɑ? \p \v 13 Yesu u nùn wisɑ u nɛɛ, bɑɑwure wi u nim mɛ nɔrumɔ, nim nɔru ɡɑ koo mɑɑ nùn ko. \v 14 Adɑmɑ bɑɑwure wi u koo nim nɔ, mɛ kon nùn kɛ̃, nim nɔru ɡɑ ǹ mɑɑ yɛ̃ro mɔ̀ kɑ bɑɑdommɑɔ. Domi nim mɛ nɑ kon nùn kɛ̃ mu koo ko bwiɑ yɛ̃ro sɔɔ, ye yɑ ko n nim sumɔ, mɛ mu tɔnu wɑ̃ɑru te tɑ ku rɑ kpe wɛ̃ɛmɔ. \p \v 15 Mɑ kurɔ wi, u nɛɛ, tɔnwero, ɑ mɑn nim mɛ kɛ̃ɛyɔ kpɑ nim nɔru ɡu ku mɑɑ mɑn ko n sere nɛɛ, kon nim tɑkɑm nɑ mini. \p \v 16 Yesu u nùn sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, ɑ doo ɑ wunɛn durɔ sokumɑ i nɑ mini. \p \v 17 Mɑ kurɔ wi, u nɛɛ, nɑ ǹ durɔ mɔ. \p Mɑ Yesu u nɛɛ, ɡemɑ ɑ ɡeruɑ mɑ ɑ kun durɔ mɔ, \v 18 domi durɔbu nɔɔbuwɑ ɑ rɑɑ mɔ. Wi ɑ mɑɑ mɔ tɛ̃, u ǹ sɑ̃ɑ wunɛn durɔ. Gemɑ ɑ mɑn sɔ̃ɔwɑ. \p \v 19 Mɑ kurɔ wi, u nɛɛ, tɔnwero, nɑ wɑ mɑ wunɛ Gusunɔn sɔmɔwɑ. \v 20 Bɛsɛ Sɑmɑriɡibu, bɛsɛn sikɑdobɑ bɑ rɑ rɑɑ Gusunɔ sɑ̃wɑ ɡuu tenin wɔllɔ, mɑ bɛɛ Yuubɑ i nɛɛ, Yerusɑlɛmuɔrɑ n weenɛ bɑ n dɑ Gusunɔ sɑ̃. \p \v 21 Yesu u nùn sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, kurɔ wunɛ, ɑ nɛn ɡɑri nɑɑnɛ koowo yi nɑ nun sɔ̃ɔmɔ. Sɑɑ yɑ sisi yè sɔɔ bɑ ǹ mɑɑ Gusunɔ Bɑɑbɑ sɑ̃ɑmɔ ɡuu tenin wɔllɔ, ǹ kun mɛ Yerusɑlɛmuɔ. \v 22 Bɛɛ Sɑmɑriɡibu, i ǹ yɛ̃ wi i sɑ̃ɑmɔ. Bɛsɛ Yuubɑ sɑ yɛ̃ wi sɑ sɑ̃ɑmɔ domi fɑɑbɑ yɑ weewɑ sɑɑ Yuubɑn min di. \v 23 Adɑmɑ sɑɑ yɑ sisi, yɑ mɑm tunumɑ kɔ, yè sɔɔ sɑ̃ɔ ɡeobu bɑ ko n Gusunɔ Bɑɑbɑ sɑ̃ɑmɔ hunde sɔɔ kɑ ɡem sɔɔ. Benin bweserɑ u kɑsu bu nùn sɑ̃. \v 24 Gusunɔ u sɑ̃ɑwɑ hunde, be bɑ mɑɑ nùn sɑ̃ɑmɔ, bɑ koo nùn sɑ̃wɑ hunde sɔɔ kɑ ɡem sɔɔ. \p \v 25 Mɑ kurɔ wi, u nùn sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, nɑ yɛ̃ mɑ Mɛsi wi, wi bɑ rɑ mɑɑ soku Kirisi, u sisi. Wiyɑ ù n tunumɑ u koo sun bɑɑyere nɔɔsiɑ. \p \v 26 Mɑ Yesu u nɛɛ, nɛnɑ mi, nɛ wi nɑ kɑ nun ɡɑri mɔ̀. \p \v 27 Sɑnɑm mɛ sɔɔrɑ Yesun bwɑ̃ɑbɑ tunumɑ. N bu biti kuɑ too too ye bɑ wɑ u kɑ tɔn kurɔ ɡɑri mɔ̀. Kɑ mɛ, ben suunu sɔɔ ɡoo kun kurɔ wi bikie mbɑ u kĩ. Bɑ ǹ mɑɑ Yesu bikie, mbɑ n kuɑ u kɑ kurɔ wi ɡɑri mɔ̀. \p \v 28 Sɑnɑm mɛyɑ kurɔ wi, u win tooru deri, mɑ u ɡɔsirɑ u dɑ wuuɔ. \v 29 U wuuɡibu sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, i nɑ i durɔ ɡoo wɑ wi u mɑn sɔ̃ɔwɑ ye nɑ rɑɑ kuɑ kpuro. Ǹ n mɑn nɑ, n ǹ Kirisi wi mi re? \p \v 30 Bɑ yɑrimɑ wuun di mɑ bɑ dɑ win mi ɡiɑ. \p \v 31 Sɑɑ ye sɔɔrɑ win bwɑ̃ɑbɑ nùn suuru kɑnɑ bɑ nɛɛ, yinni ɑ den ɡɑ̃ɑnu dio. \p \v 32 Adɑmɑ u nɛɛ, nɑ dĩɑnu ɡɑnu mɔ ni bɛɛ i ǹ yɛ̃. \p \v 33 Yen sɔ̃nɑ bwɑ̃ɑ be, bɑ bikiɑnɑmɔ nɡe ɡoo u ko n kɑ nùn dĩɑnu nɑɑwɛwɑ u di? \p \v 34 Yesu u bu sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, nɛn dĩɑnɑ n wi u mɑn ɡɔrimɑn ɡɔ̃ru kĩru ko kpɑ n win sɔmburu wiru ɡo. \v 35 Bɛɛ i rɑ ɡere i nɛɛ, n tie suru nnɛ ɡɛ̃ɛbun sɑɑ yu kɑ turi. Adɑmɑ nɑ bɛɛ sɔ̃ɔmɔ, i ɡbeɑ mɛɛrio i wɑ nɡe mɛ bɑɑyeren sɔmbu turɑ. \v 36 Wi u ɡɛ̃ɛmɔ u win kɔsiɑru mwɑɑmɔ kɔ, u mɑɑ ɡurɑmɔ ye yɑ ko n wɑ̃ɑ sere kɑ bɑɑdommɑɔ, kpɑ wi kɑ duuro bɑ n nuku dobu mɔ sɑnnu. \v 37 Mɔn teni, tɑ sɑ̃ɑ ɡem te tɑ ɡerumɔ tɑ nɛɛ, ɡoo u duurumɔ, ɡoo mɑɑ ɡɛ̃ɛmɔ. \v 38 Nɑ bɛɛ ɡɔrɑ i kɑ ɡɛ̃ mi i ǹ dɑɑ duure. Gɑbɑ bɑ duurɑ, wee bɛɛ i yen ɑre dimɔ. \p \v 39 Sɑmɑriɡibu dɑbiru wuu ɡe sɔɔ, bɑ Yesu nɑɑnɛ doke kurɔ win seedɑn sɔ̃, ye u ɡeruɑ mɑ Yesu u nùn sɔ̃ɔwɑ yɑbu ye u rɑɑ kuɑ kpuro. \v 40 Yen sɔ̃nɑ ye Sɑmɑriɡibu bɑ dɑ bɑ nùn deemɑ, bɑ nùn suuru kɑnɑ u kɑ bu sinɑ. Mɑ u kɑ bu sinɑ sɔ̃ɔ yiru. \v 41 Be bɑ mɑɑ nùn nɑɑnɛ doke win tiin ɡɑrin sɔ̃, beyɑ bɑ dɑbiru bo. \v 42 Mɑ bɑ kurɔ wi sɔ̃ɔwɑ bɑ nɛɛ n ǹ mɔ win ɡere tɔnɑn sɔ̃ be, bɑ Yesu nɑɑnɛ doke. Bɑ mɑɑ nùn nɑɑnɛ dokewɑ win tiin ɡɑri yi bɑ nuɑn sɔ̃, mɑ bɑ ɡiɑ kɑ ɡem mɑ wiyɑ Kirisi, hɑnduniɑn Fɑɑbɑ kowo. \s1 Yesu u wiruɡii ɡoon bii bɛkiɑ \p \v 43 Sɔ̃ɔ yiru yen biru Yesu u doonɑ min di, mɑ u dɑ Gɑlilen temɔ. \v 44 Domi win tii u ɡeruɑ u nɛɛ, sɔmɔ ku rɑ n bɛɛrɛ mɔ win tiin temɔ. \v 45 Sɑnɑm mɛ u turɑ Gɑlileɔ, mɑ Gɑlileɡibu bɑ nùn dɑm koosiɑ kɑ nuku dobu domi ben tii bɑ rɑɑ tɔ̃ɔ bɑkɑru dɑ Yerusɑlɛmuɔ, bɑ mɑɑ bɑɑyere wɑ ye u kuɑ tɔ̃ɔ bɑkɑ te sɔɔ. \p \v 46 Mɑ Yesu u kpɑm wurɑ Kɑnɑɔ Gɑlilen temɔ, mi u nim ɡɔsiɑ tɑm. Durɔ ɡoo mɑɑ wɑ̃ɑ mi, sunɔn ɑsɑkpɔbu sɔɔ wìn bii u bɑrɔ Kɑpenɑmuɔ. \v 47 Ye ɑsɑkpɔ wi nuɑ mɑ Yesu u yɑrɑ Yudeɑn di u nɑ Gɑlileɔ, yerɑ u dɑ win mi, mɑ u nùn suuru kɑnɑ u nɑ Kɑpenɑmuɔ u nùn win bii bɛkiɑ, wi u wɑsikirɑmɔ. \v 48 Yerɑ Yesu nùn sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, mɑ n kun mɔ bɛɛ i yĩreru wɑ kɑ sɔm mɑɑmɑɑkiɡinu, i ǹ nɑɑnɛ dokemɔ. \p \v 49 Mɑ ɑsɑkpɔ wi, u nɛɛ, Yinni ɑ ɡem mɔ, ɑ nɑ ɑ bii wi wɑ u sere ɡbi. \p \v 50 Mɑ Yesu u nùn sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, u doo, win bii u bɛkurɑ. \p Mɑ durɔ wi, u Yesun ɡɑri nɑɑnɛ doke yi u nùn sɔ̃ɔwɑ mɑ u doonɑ. \v 51 Sɑnɑm mɛ u dɔɔ yɛnuɔ, u kɑ win sɔm kowobu yinnɑ swɑɑɔ mɑ bɑ nùn sɔ̃ɔwɑ mɑ win bii u bɛkurɑ. \p \v 52 Mɑ u bu bikiɑ sɑɑ yerɑ̀ u bɛkurɑ. Bɑ nùn sɔ̃ɔwɑ bɑ nɛɛ, ɡĩɑ sɔ̃ɔ sɔɔn kɔbɑ tiɑ dee deewɑ bɑrɑ te, tɑ nùn deri. \p \v 53 Sɑnɑm mɛyɑ bii win bɑɑbɑ u yɑɑyɑ mɑ sɑɑ yerɑ mɑm mɑm Yesu u nùn sɔ̃ɔwɑ mɑ win bii u bɛkurɑ. Mɑ ɑsɑkpɔ wi kɑ win yɛnuɡibu kpuro bɑ Yesu nɑɑnɛ doke. \p \v 54 Yeniwɑ mɑɑmɑɑki yiruse ye Yesu u kuɑ, sɑnɑm mɛ u yɑrɑ sɑɑ Yudeɑn di u dɑ Gɑlileɔ. \c 5 \s1 Yesu u bɑrɔ ɡoo bɛkiɑ \p \v 1 Yen biru Yuubɑn tɔ̃ɔ bɑkɑru ɡɑrɑ turɑ, mɑ Yesu u dɑ Yerusɑlɛmuɔ. \v 2 Yɛru ɡɑɡɑ wɑ̃ɑ wuu ɡe sɔɔ, yɑ̃ɑnun duu yerun bɔkuɔ, ɡɑ kɔnnɔsu nɔɔbu mɔ. Gen yĩsirɑ Bɛtisɑtɑ kɑ Heberum. \v 3 Kɔnnɔ si sɔɔrɑ bɑrɔ dɑbirɑ rɑ nɛ tɑ n kpĩ, wɔ̃kobu kɑ yɛmɔbu kɑ bèn wɑsin bee tiɑ yɑ ɡu. [Miyɑ bɑ rɑ n kpĩ bɑ nim buriru mɑrɑ. \v 4 Domi ɡɑsɔ kɑ ɡɑsɔ Yinnin ɡɔrɑdo u rɑ sɑrɑmɛ u du yɛru ɡe sɔɔ, kpɑ u nim mɛ buri. Nim mɛ, mù n burirɑ mu kpɑ, wi u ɡbiɑ u duɑ mɛ sɔɔ u rɑ bɛkurewɑ bɑɑ ǹ n bɑrɑ teren nɑ yɛ̃ro u mɔ.] \v 5 Durɔ ɡoo mɑɑ wɑ̃ɑ mi, wi u bɑrɔ sɑɑ wɔ̃ɔ weeru yiru sɑrin di. \v 6 Yesu u nùn wɑ u kpĩ mi. Ye u mɑɑ ɡiɑ mɑ u wɑ̃ɑ mi n tɛ, u nùn bikiɑ u nɛɛ, ɑ kĩ ɑ bɛkurɑ? \p \v 7 Bɑrɔ wi, u nùn wisɑ u nɛɛ, Yinni, nɑ ǹ ɡoo mɔ wi u koo mɑn suɑ u kpɛ̃ɛ yɛru ɡe sɔɔ, sɑnɑm mɛ nim mu burirɑ. Nɑ̀ n tɑtirimɔ n kɑ du mi, ɡoo u rɑ mɑn kɑ̃siwɑ. \p \v 8 Yesu u nùn sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, ɑ seewo ɑ wunɛn kɔ̃ɔ suɑ kpɑ ɑ n sĩimɔ. \p \v 9 Mii mii durɔ wi, u bɛkurɑ mɑ u win kɔ̃ɔ suɑ u sĩimɔ. \p N deemɑ tɔ̃ɔ te, tɑ sɑ̃ɑwɑ tɔ̃ɔ wɛ̃rɑruɡiru. \v 10 Yen sɔ̃nɑ Yuubɑ bɑ durɔ wi sɔ̃ɔwɑ wi bɑ bɛkiɑ mi, bɑ nɛɛ, tɔ̃ɔ wɛ̃rɑruɡirɑ ɡisɔ, woodɑ yɑ mɑɑ yinɑ ɡoo u kɔ̃ɔ sɔbe. \p \v 11 Mɑ u bu sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, wi u mɑn bɛkiɑ, wiyɑ u nɛɛ n nɛn kɔ̃ɔ suo nɑ n sĩimɔ. \p \v 12 Bɑ nùn bikiɑ bɑ nɛɛ, wɑrɑ nun sɔ̃ɔwɑ ɑ wunɛn kɔ̃ɔ suo ɑ n sĩimɔ. \p \v 13 N deemɑ durɔ wi bɑ bɛkiɑ mi, u ǹ yɛ̃ro yɛ̃, domi Yesu u doonɑ min di, tɔn wɔru ɡe ɡɑ wɑ̃ɑ min sɔ̃. \p \v 14 Yen biru Yesu u nùn wɑ sɑ̃ɑ yerɔ mɑ u nɛɛ, n wee ɑ bɛkurɑ, ɑ ku rɑ mɑɑ durum ko, kpɑ kɔ̃sɑ ye yɑ yeni kere yu ku rɑɑ mɑɑ nun deemɑ. \p \v 15 Mɑ durɔ wi, u wurɑ Yuu ben mi ɡiɑ u bu sɔ̃ɔwɑ mɑ Yesuwɑ u nùn bɛkiɑ. \v 16 Yenin sɑɑbuwɑ Yuubɑ bɑ Yesu nɔni sɔ̃ɔru toruɑ yèn sɔ̃ u yɑbu yen bweseru kuɑ tɔ̃ɔ wɛ̃rɑruɡiru sɔɔ. \v 17 Adɑmɑ Yesu u bu sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, nɡe mɛ nɛn Bɑɑbɑ u sɔmburu mɔ̀ sere kɑ tɛ̃, mɛyɑ nɛn tii nɑ mɑɑ mɔ̀. \p \v 18 Gɑri yin sɔ̃nɑ Yuubɑ bɑ kpɑm hɑniɑ sosi bu kɑ nùn ɡo, n ǹ mɔ yèn sɔ̃ u tɔ̃ɔ wɛ̃rɑruɡiru sɑnkɑ tɔnɑ, ɑdɑmɑ yèn sɔ̃ u mɑɑ nɛɛ win Bɑɑbɑwɑ Gusunɔ. Mɛsumɑ u kɑ win tii Gusunɔ nɛrɑsinɑmɔ. \s1 Gusunɔn Biin yiiko \p \v 19 Yerɑ Yesu u nɛɛ, kɑ ɡeemɑ nɑ bɛɛ sɔ̃ɔmɔ, nɛ Bii nɑ ǹ kpɛ̃ n ɡɑ̃ɑnu ɡɑnu ko kɑ nɛn tii mɑ n kun mɔ ɡɑ̃ɑ ni nɑ wɑ nɛn Bɑɑbɑ u mɔ̀. Bɑɑyere ye Bɑɑbɑ u mɔ̀, yerɑ nɛ Bii nɑ mɑɑ mɔ̀. \v 20 Domi Bɑɑbɑ u win Bii kĩ, mɑ u nùn yɑbu bɑɑyere sɔ̃ɔsimɔ ye u mɔ̀. U koo nùn sɔmburu sɔ̃ɔsi te tɑ teni kere, kpɑ bɛɛ kpuro i kɑ biti ko. \v 21 Nɡe mɛ Bɑɑbɑ u rɑ ɡɔribu seeye kpɑ u bu ko wɑsobu, nɡe mɛyɑ mɑɑ, be Bii u kĩ u wɑ̃ɑru wɛ̃, u bu tu wɛ̃ɛmɔ. \v 22 Bɑɑbɑn tii u ku rɑ mɑɑ ɡoo siri, ɑdɑmɑ u siribu kpuro win Bii nɔmu sɔndiɑ, \v 23 kpɑ tɔmbu kpuro bu kɑ Bii bɛɛrɛ wɛ̃ nɡe mɛ bɑ Bɑɑbɑ bɛɛrɛ wɛ̃ɛmɔ. Wi u kun Bii bɛɛrɛ wɛ̃, Bɑɑbɑwɑ u ǹ bɛɛrɛ wɛ̃, wi u nùn ɡɔrimɑ. \p \v 24 Kɑ ɡeemɑ nɑ bɛɛ sɔ̃ɔmɔ, bɑɑwure wi u nɛn ɡɑri swɑɑ dɑki, mɑ u wi u mɑn ɡɔrimɑ nɑɑnɛ doke, yɛ̃ro wɑ̃ɑru mɔ te tɑ ku rɑ kpe. U ǹ mɑɑ sisi siri yerɔ, ɑdɑmɑ u ɡɔɔ sɑrɑri u duɑ wɑ̃ɑru sɔɔ. \v 25 Kɑ ɡeemɑ nɑ bɛɛ sɔ̃ɔmɔ, sɑɑ yɑ sisi yɑ mɑm tunumɑ kɔ, ye ɡɔribu bɑ koo Gusunɔn Biin nɔɔ nɔ. Be bɑ koo mɑɑ ɡu nɔ bɑ ko n wɑ̃ɑru mɔ. \v 26 Nɡe mɛ Bɑɑbɑ win tii u sɑ̃ɑ wɑ̃ɑrun nuuru, nɡe mɛyɑ u mɑɑ win Bii kuɑ wɑ̃ɑrun nuuru. \v 27 Mɑ u nùn yiiko wɛ̃ u kɑ siribu ko yèn sɔ̃ wiyɑ Tɔnun Bii wi. \v 28 I ku biti ko yenin sɔ̃, domi sɑɑ yɑ sisi yè sɔɔ be bɑ wɑ̃ɑ sikirɔ bɑ koo win nɔɔ nɔ \v 29 kpɑ bu yɑri. Be bɑ ɡeɑ kuɑ bɑ koo sikurɑ bu kɑ wɑ̃ɑru di. Be bɑ mɑɑ kɔ̃sɑ kuɑ kpɑ bu sikurɑ bu kɑ bu siri. \s1 Yesun yiikon ɑreru \p \v 30 Yesu mɑɑ nɛɛ, nɑ ǹ kpɛ̃ n ɡɑ̃ɑnu ɡɑnu ko kɑ nɛn tii. Nɡe mɛ Bɑɑbɑ mɑn sɔ̃ɔsimɔ, nɡe mɛyɑ nɑ rɑ kɑ siri, kpɑ nɛn siribu bu n kɑ sɑ̃ɑ dee dee, domi n ǹ mɔ nɛn tiin ɡɔ̃ru kĩrɑ nɑ kɑsu, mɑ n kun mɔ wi u mɑn ɡɔrimɑɡiru. \v 31 Nɑ̀ n nɛn tii ɑreru diiyɑmmɛ, ɑre te, tɑ ǹ nɑɑnɛ mɔ. \v 32 Adɑmɑ ɡoo wɑ̃ɑ wi u mɑn ɑreru diiyɑmmɛ, nɑ mɑɑ yɛ̃ mɑ ye u mɑn ɡeruɑmmɛ yɑ sɑ̃ɑwɑ ɡem. \v 33 Bɛɛ i bɛɛn sɔmɔbu ɡɔrɑ Yohɑnun mi, mɑ u ɡem ɑreru di. \v 34 N ǹ mɔ tilɑsi tɔnu u mɑn ɑreru diiyɑ, nɑ ɡesi yeni ɡerumɔwɑ kpɑ i kɑ fɑɑbɑ wɑɑrɑ. \v 35 Yohɑnu u sɑ̃ɑwɑ nɡe fitilɑ ɡe ɡɑ mɛni ɡɑ yɑm bururɑsie. Bɛɛ i kĩɑ i n nuku dobu mɔ win yɑm bururɑm mɛ sɔɔ sɑɑ fiiko. \v 36 Adɑmɑ nɑ ɑreru mɔ te tɑ Yohɑnuɡiru kpɑ̃ɑru kere. Yerɑ sɔmɑ ye nɑ mɔ̀, ye Bɑɑbɑ mɑn nɔmu sɔndiɑ. Yeyɑ yɑ sɔ̃ɔsimɔ mɑ Bɑɑbɑwɑ u mɑn ɡɔrimɑ. \v 37 Bɑɑbɑ wi u mɑɑ mɑn ɡɔrimɑ win tii u mɑn ɑreru diiyɑ. Bɛɛ i ǹ win nɔɔ nɔɔre bɑɑ nɔn teeru, i ǹ mɑɑ kɑ nùn nɔnu wɑɑre. \v 38 I ǹ win ɡɑri wure yèn sɔ̃ i ǹ yɛ̃ro nɑɑnɛ doke wi u ɡɔrimɑ. \v 39 Bɛɛ i rɑ n mɛɛrimɔ Gusunɔn ɡɑri sɔɔ yèn sɔ̃ i tɑmɑɑ i ko wɑ̃ɑru te tɑ ku rɑ kpe wɑ mi sɔɔ. N deemɑ ɡɑri yiyɑ yi mɑn ɑreru diiyɑmmɛ. \v 40 Kɑ mɛ, i yinɑ i nɑ nɛn mi kpɑ i n kɑ wɑ̃ɑru mɔ. \p \v 41 Nɑ ǹ bɛɛrɛ kɑsu tɔmbun mi. \v 42 Adɑmɑ nɑ bɛɛ yɛ̃. Nɑ yɛ̃ mɑ bɛɛn tii i ǹ Gusunɔn kĩru mɔ bɛɛn nukurɔ. \v 43 Nɑ nɑwɑ kɑ nɛn Bɑɑbɑn yĩsiru, mɑ i ǹ mɑn wure. Adɑmɑ ɡoo ù n nɑ kɑ win tiin yĩsiru, wiyɑ i ko wurɑ. \v 44 Bɛɛ i rɑ kɑ̃ i bɛɛrɛ kuɑnɑ, ɑdɑmɑ i ku rɑ Gusunɔ turon bɛɛrɛ kɑsu. Ǹ n mɛn nɑ, ɑmɔnɑ i ko kɑ nɑɑnɛ doke. \v 45 Kɑ mɛ, i ku bwisiku mɑ nɛnɑ kon bɛɛ durum mɑni Bɑɑbɑn mi. Mɔwisiwɑ koo bɛɛ durum mɑni, wìn ɡɑri i nɑɑnɛ sɑ̃ɑ. \v 46 Bɛɛ ì n dɑɑ Mɔwisi nɑɑnɛ doke kɑ ɡem, i ko rɑɑ mɑɑ nɛn tii nɑɑnɛ doke, domi nɛn ɡɑriyɑ Mɔwisi u yoruɑ. \v 47 Adɑmɑ i ǹ win ɡɑri nɑɑnɛ doke. Ǹ n mɛn nɑ, ɑmɔnɑ i ko kɑ nɛn ɡɑri nɑɑnɛ doke. \c 6 \s1 Yesu u tɔmbu nɔrɔbun \s2 subɑ nɔɔbu diisiɑ \r (I mɑɑ mɛɛrio Mɑteu 14:13-21, Mɑɑku 6:30-44, Luku 9:10-17) \p \v 1 Amɛn biru Yesu u dɑɑ bure te tɔburɑ te bɑ rɑ soku Gɑlilen dɑɑ bureru, terɑ bɑ rɑ mɑɑ soku Tiberiɑ. \v 2 Miyɑ tɔn wɔru ɡunɑ yɑ nùn swĩi yèn sɔ̃ bɑ win sɔm mɑɑmɑɑkiɡinu wɑ ni u kuɑ bɑrɔbu sɔɔ. \v 3-4 Ye Yuubɑn tɔ̃ɔ bɑkɑ te bɑ rɑ soku Gɔɔ sɑrɑribu tɑ turuku kuɑ, Yesu u yɔɔwɑ ɡuuru wɔllɔ u sinɑ kɑ win bwɑ̃ɑbu sɑnnu. \v 5 Ye u win nɔni suɑ wɔllɔ mɑ u tɔn dɑbiru wɑ tɑ sisi win mi, mɑ u Filipu bikiɑ u nɛɛ, mɑ ɡiɑ sɑ ko dĩɑnu wɑ su dwe tɔn beni bu kɑ di. \v 6 U yeni ɡeruɑwɑ u kɑ Filipun lɑɑkɑri mɛɛri, domi win tii u yɛ̃ kɔ ye u koo ko. \p \v 7 Mɑ Filipu u nùn wisɑ u nɛɛ, bɑɑ sɔm kowon sɔ̃ɔ ɡoobun (200) ɡobi kun turɑ su kɑ dĩɑnu dwe tɔn beni bu kɑ di, bɑɑ ǹ n fiiko fiikon nɑ. \p \v 8 Win bwɑ̃ɑbun turo, wi bɑ rɑ soku Andere, Simɔɔ Piɛɛn wɔnɔ, u nùn sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, \v 9 bii tɔn durɔ ɡoo wɑ̃ɑ mini wi u pɛ̃ɛ nɔɔbu mɔ kɑ swɛ̃ɛ piiminu yiru. Adɑmɑ mbɑ yeni yɑ koo ko tɔn dɑbi teni sɔɔ. \p \v 10 Mɑ Yesu u nɛɛ, i de tɔn be, bu sinɑ. \p N deemɑ yɑkɑ kpɛnsu yibɑ mi, mɑ tɔn be, bɑ sinɑ si sɔɔ. Tɔn durɔbun ɡeerɑ turɑ nɔrɔbun subɑ nɔɔbu (5.000). \v 11 Mɑ Yesu u pɛ̃ɛ ye suɑ u Gusunɔ siɑrɑ. Ye u kpɑ u derɑ bɑ tɔn be yɑbuɑ be bɑ sɔ̃ mi, mɛyɑ mɑɑ kɑ swɛ̃ɛ yi. Mɑ tɔn be kpuro bɑ di nɡe mɛ̀n nɔru bɑ kĩ. \v 12 Ye bɑ debɑ bɑ kpɑ u win bwɑ̃ɑbu sɔ̃ɔwɑ bu ɡuro ye n tie kpɑ n ku rɑɑ kɑm ko. \p \v 13 Mɑ bɑ pɛ̃ɛ nɔɔbu yen ye bɑ di n tiɑrɑ ɡure birenu wɔkurɑ yiru sɔɔ. \p \v 14 Sɑnɑm mɛ tɔn be, bɑ sɔm mɑɑmɑɑkiɡiru wɑ te Yesu u kuɑ bɑ ɡeruɑ bɑ nɛɛ, kɑ ɡeemɑ, wiyɑ Gusunɔn sɔmɔ wi u sisi hɑnduniɑɔ. \p \v 15 Ye Yesu u ɡiɑ mɑ bɑ wesiɑnɑmɔwɑ bu kɑ nùn mwɑ bu sunɔ ko, yerɑ u ɡɔsirɑ u dɑ ɡuuru wɔllɔ wi turo. \s1 Yesu u sĩimɔ nim wɔllɔ \r (I mɑɑ mɛɛrio Mɑteu 14:22-33, Mɑɑku 6:45-52) \p \v 16 Ye n kuɑ yokɑ mɑ win bwɑ̃ɑbu bɑ dɑ Gɑlilen dɑɑ burerun ɡoorɔ. \v 17 Bɑ duɑ ɡoo nimkuu sɔɔ mɑ bɑ dɑɑ bureru tɔburɔ bɑ dɔɔ Kɑpenɑmu ɡiɑ. Sɑɑ ye, yɑm tĩrɑ kɔ, mɑ Yesu kun bu deemɑm kpɑ. \v 18 Wee dɑɑ bureru tɑ burinɑmɔ yèn sɔ̃ woo dɑmɡuu ɡɑ mɔ̀. \v 19 Ye bɑ kɑ sɛsɛru nim murɑ nɡe kilo nɔɔbɑ tiɑn sɑkɑ, bɑ Yesu wɑ u sĩimɔ nim wɔllɔ u wee ɡoo nimkuu ɡiɑ, mɑ bɛrum bu mwɑ. \v 20 Adɑmɑ Yesu u nɛɛ, nɛnɑ, i ku bɛrum ko. \p \v 21 Sɑnɑm mɛyɑ bɑ kɑ nùn nuku dobu mwɑ ɡoo nimkuu sɔɔ. Mii mii ɡoo nimkuu ɡe, ɡɑ turɑ mi bɑ dɔɔ. \s1 Tɔn dɑbinu Yesu kɑsu \p \v 22 Yen sisiru tɔn be bɑ ɡinɑ wɑ̃ɑ dɑɑ bure ten ɡuru mi, bɑ yɑɑyɑ mɑ ɡoo nimkuu teuwɑ ɡɑ rɑɑ wɑ̃ɑ mi. Bɑ mɑɑ yɛ̃ mɑ Yesu kun due ɡoo ɡe sɔɔ kɑ win bwɑ̃ɑbu sɑnnu, be tɔnɑwɑ bɑ doonɑ. \v 23 Wee, ɡoosu ɡɑsu mɑɑ nɑ yɑm min bɔkuɔ mi bɑ pɛ̃ɛ di sɑɑ ye Yinni u Gusunɔ siɑrɑ u kpɑ. \v 24 Yen sɔ̃nɑ ye bɑ wɑ mɑ Yesu kɑ win bwɑ̃ɑbun ɡoo kun wɑ̃ɑ mi, bɑ ɡoo si duɑ bɑ dɑ Kɑpenɑmuɔ bɑ Yesu kɑsu. \s1 Yesuwɑ dĩɑ wɑ̃ɑruɡinu \p \v 25 Ye tɔn be, bɑ Yesu wɑ dɑɑ bure ten ɡooru ɡiɔ, bɑ nùn bikiɑ bɑ nɛɛ, yinni, dommɑ ɑ nɑ ɡee? \p \v 26 Yesu u bu wisɑ u nɛɛ, kɑ ɡeemɑ nɑ bɛɛ sɔ̃ɔmɔ, bɛɛ i mɑn kɑsuwɑ yèn sɔ̃ i pɛ̃ɛ di i debɑ, n ǹ mɔ yèn sɔ̃ i nɛn sɔm mɑɑmɑɑkiɡinu wɑ. \v 27 I ku dĩɑ ni nu rɑ kɔ̃si tɔnɑn sɔmburu ko, ɑdɑmɑ i dĩɑ ni nu wɑ̃ɑru te tɑ ku rɑ kpe wɛ̃ɛmɔn sɔmburu koowo. Dĩɑ niyɑ Tɔnun Bii u koo bɛɛ wɛ̃ yèn sɔ̃ wiyɑ Gusunɔ Bɑɑbɑ u win yiikon yĩreru dokeɑ. \p \v 28 Sɑnɑm mɛyɑ bɑ nùn bikiɑ bɑ nɛɛ, mbɑ sɑ ko ko su kɑ sɔmɑ ko ye Gusunɔ u kĩ. \p \v 29 Yesu u bu wisɑ u nɛɛ, sɔmbu te Gusunɔ u kĩ, terɑ i win ɡɔro nɑɑnɛ doke. \p \v 30 Bɑ nùn bikiɑ bɑ nɛɛ, yĩre terɑ̀ kɑɑ sun sɔ̃ɔsi kpɑ su kɑ nun nɑɑnɛ doke. Nɡe sɔmbu terɑ̀ kɑɑ ko. \v 31 Bɛsɛn sikɑdobɑ bɑ dĩɑ ni bɑ rɑ soku mɑnnɑ di ɡbɑburu sɔɔ, nɡe mɛ bɑ yoruɑ bɑ nɛɛ, “Sɑɑ Gusunɔ wɔllun diyɑ u bu dĩɑnu kɑ̃ bɑ di.” \p \v 32 Yesu nɛɛ, kɑ ɡeemɑ nɑ bɛɛ sɔ̃ɔmɔ, n ǹ mɔ Mɔwisiwɑ u bɛɛ dĩɑnu wɛ̃ sɑɑ wɔllun di, ɑdɑmɑ nɛn tiin Bɑɑbɑwɑ u bɛɛ dĩɑ ɡeenu wɛ̃ɛmɔ sɑɑ wɔllun di. \v 33 Domi dĩɑ ni Gusunɔ u wɛ̃ɛmɔ, niyɑ wi u sɑrɑmɑ sɑɑ Gusunɔ wɔllun di mɑ u hɑnduniɑɡibu wɑ̃ɑru wɛ̃ɛmɔ. \p \v 34 Bɑ nùn sɔ̃ɔwɑ bɑ nɛɛ, Yinni, ɑ n sun dĩɑ ni wɛ̃ɛmɔ bɑɑdommɑ. \p \v 35 Yesu u bu sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, nɛnɑ dĩɑ wɑ̃ɑruɡinu. Bɑɑwure wi u nɑ nɛn mi, ɡɔ̃ɔrɑ kun mɑɑ nùn ɡoomɔ. Wi u mɑɑ mɑn nɑɑnɛ doke, nim nɔru ɡɑ ǹ nùn ɡoomɔ kɑ bɑɑdommɑɔ. \v 36 Adɑmɑ, nɡe mɛ nɑ rɑɑ bɛɛ sɔ̃ɔwɑ, i mɑn wɑ kɔ, i ǹ mɑɑ mɑn nɑɑnɛ doke. \v 37 Bɑɑwure wi Bɑɑbɑ mɑn wɛ̃ u koo nɑ nɛn mi. Wi u mɑɑ nɑ nɛn mi, nɑ ǹ nùn yinɑmɔ, bɑɑ ǹ n kuɑ ɑmɔ. \v 38 Domi nɑ sɑrɑmɑwɑ sɑɑ Gusunɔ wɔllun di n ǹ mɔ n kɑ nɛn tiin ɡɔ̃ru kĩru ko mɑ n kun mɔ wi u mɑn ɡɔrimɑɡiru. \v 39 Wi u mɑn ɡɔrimɑn ɡɔ̃ru kĩi te wee, n ku rɑ ɡoo kɔ̃ bɑɑ tɔn turo be u mɑn wɛ̃ sɔɔ, ɑdɑmɑ n kɑ be kpuro seeyɑwɑ ɡɔrin di sɑnɑm dɑ̃ɑkim sɔɔ. \v 40 Nɛn Bɑɑbɑn ɡɔ̃ru kĩi terɑ, bɑɑwure wi u Bii wɑ, mɑ u nùn nɑɑnɛ doke, u n wɑ̃ɑru mɔ te tɑ ku rɑ kpe. Kon mɑɑ yɛ̃ro seeyɑ ɡɔrin di sɑnɑm dɑ̃ɑkim sɔɔ. \p \v 41 Sɑnɑm mɛyɑ Yuubɑ bɑ wɔki, yèn sɔ̃ u ɡeruɑ mɑ wiyɑ dĩɑ ni nu sɑrɑmɑ sɑɑ Gusunɔ wɔllun di. \v 42 Mɑ bɑ bikiɑnɑ bɑ nɛɛ, n ǹ Yesu wi mini? N ǹ Yosɛfun bii wìn bɑɑbɑ kɑ mɛro sɑ yɛ̃? Amɔnɑ u kɑ ɡerumɔ mɑ wiyɑ sɑrɑmɑ sɑɑ wɔllun di. \p \v 43 Yesu u bu wisɑ u nɛɛ, i ku mɑɑ wɔki. \v 44 Goo sɑri wi u koo kpĩ u nɑ nɛn mi mɑ n kun mɔ Bɑɑbɑ wi u mɑn ɡɔrimɑ u yɛ̃ro ɡɑwɑmɑ. Nɛnɑ kon mɑɑ nùn seeyɑ ɡɔrin di sɑnɑm dɑ̃ɑkim sɔɔ. \v 45 Gusunɔn sɔmɔbu bɑ yoruɑ bɑ nɛɛ, “Gusunɔn tii u koo bɑɑwure keu sɔ̃ɔsi.” Ǹ n mɛn nɑ, bɑɑwure wi u Bɑɑbɑn nɔɔ nuɑ, mɑ u win sɔ̃ɔsiru mwɑ, yɛ̃ro u koo nɑ nɛn mi. \v 46 N ǹ mɔ ɡoo u Bɑɑbɑ wɑɑre mɑ n kun mɔ wi u nɑ sɑɑ Gusunɔn min di, wiyɑ u Bɑɑbɑ wɑ. \v 47 Kɑ ɡeemɑ nɑ bɛɛ sɔ̃ɔmɔ, wi u mɑn nɑɑnɛ doke, u wɑ̃ɑru mɔ te tɑ ku rɑ kpe. \v 48 Nɛnɑ dĩɑ wɑ̃ɑruɡinu. \v 49 Bɛɛn sikɑdobɑ bɑ mɑnnɑ di ɡbɑburu sɔɔ mɑ bɑ ɡu. \v 50 Adɑmɑ nɛ nɑ kɑ dĩɑnu yɑ̃ ni nu sɑrɑmɑ sɑɑ Gusunɔ wɔllun di, ni tɔnu u koo di u kun kɑ ɡu. \v 51 Nɛnɑ dĩɑ wɑ̃ɑruɡinu ni nu sɑrɑmɑ Gusunɔ wɔllun di. Bɑɑwure wi u nu di u wɑ̃ɑru mɔ sere kɑ bɑɑdommɑɔ. Dĩɑ ni kon yɛ̃ro wɛ̃, nɛn wɑsiyɑ yi nɑ wɛ̃ɛmɔ hɑnduniɑɡibu bɑ n kɑ wɑ̃ɑru mɔ. \p \v 52 Gɑri yi, yi derɑ sikirinɔ ɡɑ duɑ Yuubɑ sɔɔ. Bɑ nɛɛ, ɑmɔnɑ durɔ wi, u koo kɑ sun win wɑsi wɛ̃ su tem. \p \v 53 Yesu u nɛɛ, kɑ ɡeemɑ nɑ bɛɛ sɔ̃ɔmɔ, mɑ n kun mɔ i Tɔnun Biin yɑɑ temɑ, kpɑ i win yɛm nɔ, wɑ̃ɑru sɑri bɛɛ sɔɔ. \v 54 Domi bɑɑwure wi u nɛn yɑɑ temɑ, mɑ u nɛn yɛm nɔrɑ, u wɑ̃ɑru mɔ te tɑ ku rɑ kpe. Kon mɑɑ nùn seeyɑ ɡɔrin di sɑnɑm dɑ̃ɑkim sɔɔ. \v 55 Kɑ ɡem nɛn wɑsi dĩɑnɑ, nɛn yɛm mɑɑ ɡɑ̃ɑ nɔrurɑnɑ. \v 56 Domi wi u nɛn yɑɑ temɑ mɑ u nɛn yɛm nɔrɑ, u ko n wɑ̃ɑwɑ nɛ sɔɔ, mɑ nɛn tii ko nɑ n mɑɑ wɑ̃ɑ yɛ̃ro sɔɔ. \v 57 Bɑɑbɑ wɑsowɑ u mɑn ɡɔrimɑ, win sɑɑbuwɑ nɑ mɑɑ wɑ̃ɑ. Mɛyɑ bɑɑwure wi u mɑn temɑ, yɛ̃ro u wɑ̃ɑru mɔ nɛn sɔ̃. \v 58 Nɑ kɑ dĩɑnu yɑ̃ ni nu sɑrɑmɑ sɑɑ Gusunɔ wɔllun di. Nu ǹ sɑ̃ɑ nɡe dĩɑ ni bɑ sokumɔ mɑnnɑ ni bɛɛn sikɑdobɑ bɑ di, domi bɑ di, bɑ mɑɑ ɡu. Adɑmɑ wi u nini di u ko n wɑ̃ɑwɑ kɑ bɑɑdommɑɔ. \p \v 59 Yeniwɑ Yesu u ɡeruɑ mɛnnɔ yeru mi u bu keu sɔ̃ɔsimɔ Kɑpenɑmuɔ. \s1 Wɑ̃ɑru te tɑ ku rɑ kpen ɡɑri \p \v 60 Sɑnɑm mɛ win bwɑ̃ɑ dɑbirɑ ɡɑri yi nuɑ bɑ nɛɛ, ɡɑri yi, ɡɑri sɛ̃sɔɡiiyɑ, wɑrɑ u koo kpĩ u yi nɔ. \p \v 61 Yesu u ɡiɑ win tii sɔɔ mɑ win bwɑ̃ɑbu bɑ wɔki ɡɑri yin sɔ̃. Yen sɔ̃nɑ u bu bikiɑ u nɛɛ, ɡɑri yi, yi bɛɛ torɑsiɑmɔwɑ? \v 62 Bɛɛ ì n mɑɑ wɑ Tɔnun Bii u yɔɔmɔ u wurɔ mi u rɑɑ wɑ̃ɑ mɑɑ ni? \v 63 Hundewɑ yɑ rɑ tɔnu ko wɑso, wɑsi kun ɑre ɡɛɛ mɔ. Gɑri yi nɑ bɛɛ sɔ̃ɔwɑ, hundewɑ, wɑ̃ɑrɑ mɑɑ. \v 64 Kɑ mɛ, ɡɑbɑ wɑ̃ɑ bɛɛ sɔɔ be bɑ kun nɑɑnɛ doke. Domi Yesu u yɛ̃ sɑɑ yellun di be bɑ kun nùn nɑɑnɛ doke, kɑ wi u koo nùn dɔmɛ. \p \v 65 U mɑɑ nɛɛ, yenin sɔ̃nɑ nɑ bɛɛ sɔ̃ɔwɑ mɑ ɡoo sɑri wi u koo kpĩ u nɑ nɛn mi, n kun kɑ Bɑɑbɑn kɛ̃ru. \p \v 66 Sɑɑ dɔmɑ ten diyɑ win bwɑ̃ɑ dɑbirɑ nùn suuri, bɑ ǹ mɑɑ kɑ nùn sĩimɔ. \v 67 Yen sɔ̃nɑ u win bwɑ̃ɑbu wɔkurɑ yiru ye bikiɑ u nɛɛ, bɛɛn tii mɑɑ ni? I kĩ i doonɑ? \p \v 68 Simɔɔ Piɛɛ u nùn wisɑ u nɛɛ, Yinni, weren miyɑ sɑ ko dɑ. Wunɑ ɑ wɑ̃ɑru te tɑ ku rɑ kpen ɡɑri mɔ. \v 69 Tɛ̃ sɑ nɑɑnɛ doke, sɑ mɑɑ yɛ̃ kɑm kɑm mɑ wunɑ Gusunɔn Bii Dɛɛro. \p \v 70 Yesu u bu bikiɑ u nɛɛ, n ǹ nɛnɑ nɑ bɛɛ wɔkurɑ yiru ye ɡɔsɑ? Kɑ mɛ, bɛɛn turo u sɑ̃ɑ Setɑmɡii. \p \v 71 Yudɑsiwɑ u kɑ yɑ̃, Simɔɔ Isikɑriɔtun bii. Domi bɑɑ ù n wɑ̃ɑ be wɔkurɑ yiru ye sɔɔ, wiyɑ u koo Yesu dɔmɛ. \c 7 \s1 Yesun wɔnɔbu \s2 bɑ ǹ nùn nɑɑnɛ doke \p \v 1 Amɛn biru Yesu u sĩimɔ Gɑlilen tem sɔɔ. U ǹ kĩ u dɑ Yudeɑn tem ɡiɑ yèn sɔ̃ Yuubɑ bɑ swɑɑ kɑsu bu kɑ nùn ɡo. \v 2 Mɑ Yuubɑn tɔ̃ɔ bɑkɑrɑ turuku koomɑ te bɑ rɑ soku Kunun tɔ̃ɔ bɑkɑru. \v 3 Yen sɔ̃nɑ Yesun wɔnɔbu bɑ nùn sɔ̃ɔwɑ u doonɔ min di, u dɑ Yudeɑɔ, kpɑ win bwɑ̃ɑbu bu kɑ mɑɑ win sɔmburu wɑ te u mɔ̀. \v 4 Domi ɡoo ku rɑ ɡɑ̃ɑnu ko ɑsiri sɔɔ sɑnɑm mɛ u kɑsu bu nùn ɡiɑ bɑtumɑ sɔɔ. Ù n yɑbu yen bweseru mɔ̀, u win tii hɑnduniɑ sɔ̃ɔsio. \p \v 5 Bɑɑ win wɔnɔbun tii, bɑ ǹ nùn nɑɑnɛ doke. \v 6 Yesu u bu sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, nɛn sɑɑ kun turim kpɑ, ɑdɑmɑ bɛɛn sɑɑ sɔɔrɑ i wɑ̃ɑ mi bɛɛ. \v 7 Hɑnduniɑɡibɑ kun kpɛ̃ bu bɛɛ tusi, ɑdɑmɑ bɑ mɑn tusɑ nɛ, yèn sɔ̃ nɑ nɛɛ, ben kookoosu kun wɑ̃. \v 8 Bɛɛ, i tɔ̃ɔ bɑkɑ te doo. Nɛ nɑ ǹ tu dɔɔ, domi nɛn sɑɑ kun turɑ ɡinɑ. \p \v 9 Ye u bu yeni sɔ̃ɔwɑ u kpɑ, mɑ u sinɑ Gɑlile mi. \s1 Yesu u tɔ̃ɔ bɑkɑru dɑ \p \v 10 Adɑmɑ ye wi, Yesun wɔnɔ be, bɑ tɔ̃ɔ bɑkɑ te doonɑ, yerɑ win tii u mɑɑ seewɑ u dɑ mi, ɑsiri sɔɔ. \v 11 Yuubɑ bɑ nùn kɑsu tɔ̃ɔ bɑkɑ te sɔɔ, bɑ bikiɑmɔ bɑ mɔ̀, mɑnɑ u wɑ̃ɑ. \p \v 12 Dɑbirɑ tɔn wɔru ɡe sɔɔ, bɑ sikirinɑmɔ tɛɛru tɛɛru win sɔ̃. Gɑbu bɑ nɛɛ, wi tɔn ɡeowɑ. Mɑ ɡɑbɑ nɛɛ, u tɔmbu nɔni wɔ̃kumɔwɑ. \v 13 Adɑmɑ ɡoo sɑri wi u Yesun ɡɑri ɡeruɑ bɑtumɑ sɔɔ Yuubɑn bɛrum sɔ̃. \p \v 14 Sɑnɑm mɛ n kuɑ tɔ̃ɔ bɑkɑ ten bɔnu, Yesu u dɑ sɑ̃ɑ yerɔ mɑ u bu keu sɔ̃ɔsim wɔri. \v 15 Mɑ biti Yuubɑ kuɑ. Bɑ bikiɑ bɑ nɛɛ, ɑmɔnɑ durɔ wi, u kɑ tireru yɛ̃, wi, wi u kun keu kue. \p \v 16 Yesu u bu wisɑ u nɛɛ, nɛn sɔ̃ɔsirɑ kun sɑ̃ɑ nɛn tiiɡiru. Gusunɔɡirɑ, wi u mɑn ɡɔrimɑ. \v 17 Goo ù n kĩ u Gusunɔn kĩru ko, u koo ɡiɑ nɡe mɛ nɛn sɔ̃ɔsirɑ sɑ̃ɑ, ǹ n Gusunɔɡirun nɑ, ǹ n mɑɑ nɛn tiiɡirun nɑ. \v 18 Goo wi u ɡɑri ɡerumɔ kɑ win tiin yiiko, u win tiin bɛɛrɛ kɑsuwɑ. Adɑmɑ wi u bɛɛrɛ kɑsu ye yɑ sɑ̃ɑ wi u nùn ɡɔrimɑɡiɑ, siiwɑ ɡemɡii, tɑki sɑri wi sɔɔ. \v 19 Mɔwisi kun bɛɛ woodɑ wɛ̃ ro? Kɑ mɛ, ɡoo sɑri bɛɛ sɔɔ wi u woodɑ ye mɛm nɔɔwɛ. Ǹ n mɛn nɑ, mbɑn sɔ̃nɑ i swɑɑ kɑsu i kɑ mɑn ɡo. \p \v 20 Tɔn wɔru ɡɑ nùn wisɑ ɡɑ nɛɛ, wɛrɛkunu nu nun wɑ̃ɑsi. Wɑrɑ swɑɑ kɑsu u kɑ nun ɡo. \p \v 21 Yesu u bu wisɑ u nɛɛ, sɔm mɑɑmɑɑkiɡii teeru tɔnɑwɑ nɑ kuɑ, mɑ bɛɛ kpuro i biti kuɑ. \v 22 Adɑmɑ i bwisikuo. Bɑnɡo yɑ weewɑ sɑɑ sikɑdobɑn min di, n ǹ mɔ Mɔwisin min di, ɑdɑmɑ yèn sɔ̃ Mɔwisiwɑ u bɛɛ yen woodɑ wɛ̃, yen sɔ̃nɑ i rɑ bɑnɡo ko bɑɑ tɔ̃ɔ wɛ̃rɑruɡiru sɔɔ. \v 23 Ǹ n mɛn nɑ, ì n bii bɑnɡo mɔ̀ tɔ̃ɔ wɛ̃rɑruɡiru sɔɔ kpɑ i ku kɑ Mɔwisin woodɑ sɑrɑ, mbɑ n kuɑ i kɑ mɑn mɔru mɔ̀ sɑnɑm mɛ nɑ tɔnun wɑsi kpuro bɛkiɑ tɔ̃ɔ wɛ̃rɑruɡii te sɔɔ. \v 24 I ku mɑɑ ɡɑ̃ɑnu siri nɡe mɛ i kɑ nu wɑɑmɔ, ɑdɑmɑ i siri ɡeebu koowo. \s1 Yesuwɑ Kirisi wi Gusunɔ \s2 u ɡɔsɑ \p \v 25 Sɑnɑm mɛ sɔɔrɑ Yerusɑlɛmuɡibu ɡɑbɑ bikiɑ bɑ nɛɛ, n ǹ wi bɑ kɑsu bu ɡo wiyɑ mi? \v 26 N wee, u ɡɑri mɔ̀ bɑtumɑ sɔɔ, mɑ ɡoo kun ɡɛɛ ɡeruɑ. Nɡe tɔnwerobɑ tubɑwɑ mɑ wiyɑ Kirisi kɑ ɡem de? \v 27 Wee bɛsɛ kpuro sɑ yɛ̃ mìn di durɔ wi, u yɑri. Adɑmɑ sɑnɑm mɛ Kirisi koo nɑ ɡoo kun ko n yɛ̃ mìn di u wee. \p \v 28 Sɑnɑm mɛ Yesu u keu sɔ̃ɔsimɔ sɑ̃ɑ yerɔ mɑ u ɡbɑ̃rɑ u nɛɛ, bɛɛ i mɑn tubɑ. I mɑɑ yɛ̃ mìn di nɑ yɑrimɑ. Kɑ mɛ, nɑ ǹ nɛ kɑ nɛn tiin yiiko. Gemɡiiwɑ u mɑn ɡɔrimɑ, wi bɛɛ kun yɛ̃. \v 29 Nɛ, nɑ nùn yɛ̃ domi sɑɑ win min diyɑ nɑ nɑ, wiyɑ mɑɑ mɑn ɡɔrimɑ. \p \v 30 Yenin sɔ̃nɑ bɑ ɡɔ̃ru doke bu kɑ nùn mwɑ, ɑdɑmɑ ɡoo sɑri wi u nùn nɔmu sɔndi, domi win sɑɑ yɑ ǹ ɡinɑ turim kpɑ. \v 31 Dɑbiru tɔn wɔru sɔɔ bɑ mɑɑ nùn nɑɑnɛ doke. Mɑ bɑ nɛɛ, sɑnɑm mɛ Kirisi koo nɑ, u koo sɔm mɑɑmɑɑkiɡinu ko n kere ni durɔ wini u kuɑ? \s1 Bɑ sɑ̃ɑ yerun kɔ̃sobu \s2 Yesu ɡɔriɑ bu nùn mwɑ \p \v 32 Fɑlisibɑ bɑ nuɑ mɑ tɔn dɑbiru bɑ yɑbu yeni ɡerumɔ ɡbɛnum, yen sɔ̃nɑ be kɑ yɑ̃ku kowo tɔnwerobu bɑ sɑ̃ɑ yerun kɔ̃sobu ɡɔrɑ bu kɑ Yesu mwɑ. \v 33 Mɑ Yesu u bu sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, sɑɑ fiikowɑ yɑ tie ye ko nɑ n kɑ bɛɛ wɑ̃ɑ. Yen biru kon doonɑ wi u mɑn ɡɔrimɑn mi. \v 34 Bɛɛ i ko mɑn kɑsu ɑdɑmɑ i ǹ mɑn wɑsi. Mi ko nɑ n wɑ̃ɑ bɛɛ i ǹ kpɛ̃ i nɑ mi. \p \v 35 Yuubɑ bɑ bikiɑnɑmɔ bɑ mɔ̀, mɑ ɡiɑrɑ durɔ wini u koo dɑ sɑ kun kɑ nùn wɑ. U koo dɑwɑ Yuubɑn mi be bɑ yɑrinɑ Gɛrɛkibɑn suunu sɔɔ, kpɑ u n Gɛrɛkibɑ keu sɔ̃ɔsimɔ? \v 36 Mbɑ ɡɑri yinin bweserun tubusiɑnu yi u ɡeruɑ, sɑ ko be nùn kɑsu ɑdɑmɑ sɑ ǹ nùn wɑsi, mɑ mi u be wɑ̃ɑ, sɑ ǹ kpɛ̃ su dɑ mi. \s1 Nim wɑ̃ɑruɡim \p \v 37 Tɔ̃ɔ bɑkɑ ten tɔ̃ɔ dɑ̃ɑkiru terɑ tɑ bɛɛrɛ kerɑ. Tɔ̃ɔ te sɔɔrɑ Yesu u seewɑ u nɔɔɡiru suɑ wɔllɔ u nɛɛ, bɑɑwure wi nim nɔru ɡɑ ɡoomɔ u nɑ nɛn mi u nɔ. \v 38 Nɡe mɛ bɑ yoruɑ Gusunɔn ɡɑri sɔɔ bɑ nɛɛ, bɑɑwure wi u mɑn nɑɑnɛ doke, wɑ̃ɑrun bwii yi ko n kokumɔwɑ sɑɑ yɛ̃ron nukurun di. \p \v 39 Gusunɔn Hunden ɡɑriyɑ Yesu u kɑ yɑ̃ mi, wi be bɑ nùn nɑɑnɛ doke bɑ koo mwɑ. Domi bɑ ǹ ɡinɑ Hunde Dɛɛro wɛ̃ yèn sɔ̃ Yesu kun ɡinɑ wure win yiiko sɔɔ. \s1 Tɔmbɑ sikirinɑ Yesun sɔ̃ \p \v 40 Gɑbu tɔn wɔru ɡe sɔɔ, be bɑ ɡɑri yi nuɑ bɑ nɛɛ, durɔ wini sɔmɔ wiyɑ kɑ ɡem. \p \v 41 Mɑ ɡɑbɑ mɑɑ ɡeruɑ mɑ wiyɑ Kirisi wi. \p Adɑmɑ ɡɑbɑ nɛɛ, mɑ ɡiɑn diyɑ! N ko n koorɑ Kirisi u yɑrimɑ sɑɑ Gɑlilen di? \v 42 Gusunɔn ɡɑri yi ǹ ɡerumɔ mɑ Kirisi koo yɑrimɑwɑ sɑɑ Dɑfidin bweserun di? U ǹ koo nɑ sɑɑ Bɛtelehɛmu Dɑfidin wuun di? \p \v 43 Win sɔ̃nɑ sikirinɔ ɡɑ duɑ tɔn wɔru ɡe sɔɔ. \v 44 Gɑbu bɑ kĩ bu nùn mwɑ ɑdɑmɑ ɡoo kun nùn nɔmu sɔndi. \s1 Yuubɑn tɔnwerobun \s2 nɑɑnɛ doke sɑriru \p \v 45 Mɑ sɑ̃ɑ yerun kɔ̃sobu bɑ ɡɔsirɑ yɑ̃ku kowo tɔnwerobu kɑ Fɑlisibɑn mi. Mɑ bɑ bu bikiɑ bɑ nɛɛ, mbɑ n kuɑ bɑ ǹ kɑ Yesu mwɑɑmɛ? \p \v 46 Mɑ kɔ̃so be, bɑ bu wisɑ bɑ nɛɛ, ɡoo sɑri wi u ɡɑri ɡerure nɡe durɔ wi. \p \v 47 Fɑlisibɑ bɑ bu bikiɑ bɑ nɛɛ, to, i derɑ durɔ wi, u mɑɑ bɛɛn tii nɔni wɔ̃kuɑ yɑ. \v 48 I sere nɔɔre wiruɡii ɡoo ǹ kun mɛ bɛsɛ Fɑlisibɑn ɡoo u nùn nɑɑnɛ doke? \v 49 I ǹ yɛ̃ mɑ tɔn wɔru ɡe, bɔ̃riɡibɑ? Bɑ ǹ Mɔwisin woodɑ yɛ̃. \p \v 50 Nikodɛmu, Fɑlisi ben turo, wi u rɑɑ ɡɑsɔ dɑɑre Yesun mi wɔ̃kuru, u bu bikiɑ u nɛɛ, \v 51 bɛsɛn woodɑ yɑ sun yɔllɑɑ kuɑ su tɔnu siri sɑ kun win ɡɑri nuɑ, kpɑ sɑ kun mɑɑ ɡie ye u kuɑ? \p \v 52 Bɑ nùn bikiɑ bɑ nɛɛ, ɑse wunɛn tii ɑ mɑɑ sɑ̃ɑwɑ Gɑlileɡii? A wɛ̃ɛrio sɑ̃ɑ sɑ̃ɑ Gusunɔn ɡɑri sɔɔ, kɑɑ wɑ mɑ sɔmɔ ɡoo sɑri wi u koo yɑrimɑ sɑɑ Gɑlilen di. \p [ \v 53 Mɑ bɑɑwure u wɑ win yɛnuɔ. \c 8 \s1 Kurɔ sɑkɑrɑ kowo ɡoo \p \v 1 Ye bɑ doonɑ Yesu u dɑ ɡuuru wɔllɔ te bɑ rɑ soku Olifi. \v 2 Yen sisiru buru buru yellu u ɡɔsirɑ sɑ̃ɑ yerɔ. Mɑ tɔmbu kpuro bɑ dɑ win mi, mɑ u sinɑ u bu keu sɔ̃ɔsim wɔri. \v 3 Mɑ woodɑ yɛ̃robu kɑ Fɑlisibɑ bɑ kɑ kurɔ ɡoo nɑ win mi, wi bɑ mwɑɑmɑ sɑkɑrɑru sɔɔ, bɑ nùn yɔ̃rɑsiɑ be kpuron wuswɑɑɔ. \v 4 Mɑ bɑ Yesu sɔ̃ɔwɑ bɑ nɛɛ, yinni, sɑ kurɔ wi mwɑwɑ sɑkɑrɑru sɔɔ. \v 5 N wee, Mɔwisi u sun sɔ̃ɔwɑ woodɑ sɔɔ mɑ bɑ rɑ kurɔ winin bweseru kpenu kɑsukuwɑ bu ɡo. Wunɛ mɑɑ ni? Amɔnɑ ɑ wɑ. \p \v 6 Bɑ yeni ɡeruɑwɑ bu kɑ win lɑɑkɑri mɛɛri kpɑ bu fɛɛ wɑ bu nùn durum mɑni. Adɑmɑ Yesu u tukɑ, mɑ u kɑ win niki biɑ yorumɔ temɔ. \v 7 Ye bɑ nùn bikiɑmɔ bɑ bɑɑsi, mɑ u tii dɛmiɑ u bu sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, wi u kun torɑre bɛɛ sɔɔ, u ɡbiiyo u kurɔ wi kperu kɑrɑ. \p \v 8 Mɑ u kpɑm tukɑ u yorumɔ temɔ. \v 9 Ye bɑ yeni nuɑ mɑ bɑ yɑrɑ tiɑ tiɑ sɑɑ bukurobun min di sere kɑ bibɔ. Mɑ Yesu tiɑ wi turo kɑ sere kurɔ wi. \v 10 Yesu u tii dɛmiɑ mɑ u nùn bikiɑ u nɛɛ, kurɔ wunɛ, be bɑ nun tɑɑrɛ wɛ̃ɛmɔ mɑnɑ bɑ wɑ̃ɑ. Ben ɡoo kun mɑɑ tie? \p \v 11 Kurɔ wi, u nɛɛ, ɡoo sɑri Yinni. Mɑ Yesu u nɛɛ, ɑ doonɔ, nɛn tii, nɑ ǹ mɑɑ nun tɑɑrɛ wɛ̃ɛmɔ, ɑdɑmɑ ɑ ku mɑɑ torɑ.] \s1 Yesu, \s2 hɑnduniɑn yɑm bururɑm \p \v 12 Yen biru Yesu u kpɑm kɑ tɔmbu ɡɑri kuɑ u nɛɛ, nɛnɑ hɑnduniɑn yɑm bururɑm. Wi u mɑn swĩi, u ko n yɑm bururɑm mɔ mɛ mu sɑ̃ɑ wɑ̃ɑru, u ǹ mɑɑ wɑ̃ɑ u sĩ yɑm wɔ̃kuru sɔɔ. \p \v 13 Fɑlisibɑ bɑ nùn sɔ̃ɔwɑ bɑ nɛɛ, wee tɛ̃, ɑ wunɛn tii ɑreru diiyɑmmɛ. Ǹ n mɛn nɑ, wunɛn ɑrerɑ kun sun sɔ̃ɔsimɔ mɑ ɡɑri yi, ɡemɑ. \p \v 14 Mɑ Yesu u nɛɛ, mɛyɑ, bɑɑ nɑ̀ n nɛn tii ɑreru diiyɑmmɛ, ye nɑ ɡerumɔ, ɡemɑ. Nɑ yɛ̃ mìn di nɑ wee kɑ mi nɑ dɔɔ. Adɑmɑ bɛɛ i ǹ yɛ̃ mìn di nɑ wee kɑ mi nɑ dɔɔ. \v 15 Mɛ i tɔnu wɑɑmɔ, mɛyɑ i rɑ kɑ nùn siri, nɛ nɑ ku rɑ ɡoo siri. \v 16 Bɑɑ nɑ̀ n ɡoo siri, nɛn siribu ɡeemɑ, domi n ǹ nɛ turo kon yɛ̃ro siri. Kɑ nɛn Bɑɑbɑ wi u mɑn ɡɔrimɑwɑ. \v 17 Bɑ yoruɑ bɛɛn woodɑ sɔɔ mɑ tɔnu yirun ɑreru ɡeemɑ. \v 18 Nɑ nɛn tii ɑreru diiyɑmmɛ, mɑ Bɑɑbɑ wi u mɑn ɡɔrimɑ u mɑɑ mɑn ɑreru diiyɑmmɛ. \p \v 19 Bɑ nùn bikiɑ bɑ nɛɛ, mɑnɑ wunɛn Bɑɑbɑ wi, u wɑ̃ɑ. \p Mɑ Yesu u bu wisɑ u nɛɛ i ǹ mɑn yɛ̃, mɛyɑ i ǹ mɑɑ nɛn Bɑɑbɑ yɛ̃. Ǹ n sɑ̃ɑn nɑ i mɑn yɛ̃, i ko n dɑɑ mɑɑ nɛn Bɑɑbɑ yɛ̃. \p \v 20 Gɑri yiyɑ Yesu u ɡeruɑ sɑnɑm mɛ u keu sɔ̃ɔsimɔ sɑ̃ɑ yerɔ, ten berɑ mi bɑ rɑ ɑrumɑni bere. Goo sɑri wi u mɑɑ nùn nɔmu sɔndi yèn sɔ̃ win sɑɑ kun turim kpɑ. \s1 Bɑ ǹ kpɛ̃ bu dɑ mi Yesu u dɔɔ \p \v 21 Yesu kpɑm bu sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, nɑ doonɔ. Mi nɑ dɔɔ bɛɛ i ǹ kpɛ̃ i dɑ mi. I ko mɑɑ mɑn kɑsu, ɑdɑmɑ i ko ɡbi bɛɛn torɑnu sɔɔ. \p \v 22 Yèn sɔ̃ u nɛɛ, mi u dɔɔ bɑ ǹ kpɛ̃ bu dɑ mi, yen sɔ̃nɑ bɑ bikiɑnɑmɔ bɑ mɔ̀, u koo tii ɡowɑ? \p \v 23 Mɑ Yesu u bu sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, bɛɛ i sɑ̃ɑwɑ temkobu, nɛ mɑɑ, wɔrukoowɑ. Bɛɛ hɑnduniɑ miɡibɑ, nɛ nɑ kun sɑ̃ɑ hɑnduniɑ miɡii. \v 24 Yen sɔ̃nɑ nɑ bɛɛ sɔ̃ɔwɑ nɑ nɛɛ, i ko ɡbi bɛɛn torɑnu sɔɔ. Ì kun nɑɑnɛ doke mɑ nɛnɑ yɛ̃ro wi, kɑ ɡeemɑ i ko ɡbiwɑ bɛɛn torɑnu sɔɔ. \p \v 25 Mɑ bɑ nùn bikiɑ bɑ nɛɛ, wunɑ were. \p Yesu u nɛɛ, nɑ rɑɑ bɛɛ sɔ̃ɔwɑ kɔ. \v 26 Nɑ ɡɑri dɑbinu mɔ yi kon kpĩ n ɡere n wunɑnɑ bɛɛn sɔ̃. Adɑmɑ ɡeeɡiiwɑ wi u mɑn ɡɔrimɑ, ye nɑ mɑɑ nuɑ sɑɑ win min di yeyɑ nɑ hɑnduniɑɡibu sɔ̃ɔmɔ. \p \v 27 N ǹ mɑɑ bu yeeri mɑ Bɑɑbɑn ɡɑriyɑ u bu sɔ̃ɔmɔ. \v 28 Yen sɔ̃nɑ Yesu u nɛɛ, sɑnɑm mɛ i Tɔnun Bii suɑ tem di i bwɛ̃, sɑnɑm mɛyɑ i ko ɡiɑ mɑ nɛnɑ yɛ̃ro wi. I ko mɑɑ ɡiɑ mɑ nɑ ǹ mɑɑ ɡɑ̃ɑnu ɡɑnu mɔ̀ kɑ nɛn tii. Ye Bɑɑbɑ mɑn sɔ̃ɔsi, yeyɑ nɑ bɛɛ sɔ̃ɔmɔ. \v 29 Bɑɑbɑ wiyɑ u mɑn ɡɔrimɑ. U mɑɑ wɑ̃ɑ kɑ nɛ. U ǹ mɑn deri nɛ turo yèn sɔ̃ nɑ rɑ ko ye n dɑ nùn dore. \p \v 30 Mɑ tɔn dɑbiru be bɑ Yesun ɡɑri yi nuɑ bɑ nùn nɑɑnɛ doke. \s1 Tii mɔwɔbu kɑ yobu \p \v 31 Yesu u Yuu be bɑ nùn nɑɑnɛ doke sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, ì n nɛn sɔ̃ɔsiru mɛm nɔɔwɑ, i sɑ̃ɑwɑ nɛn bwɑ̃ɑbu kɑ ɡem. \v 32 I ko ɡem ɡiɑ. Gem mɛ, mu koo mɑɑ bɛɛ yɑkiɑ yorun di. \p \v 33 Bɑ nùn sɔ̃ɔwɑ bɑ nɛɛ, bɛsɛ Aburɑhɑmun bweserɑ, sɑ ǹ mɑɑ koore ɡoon yobu. Amɔnɑ ɑ kɑ nɛɛ sɑ ko yɑkiɑrɑ yorun di. \p \v 34 Yesu u nɛɛ, ɡeemɑ nɑ bɛɛ sɔ̃ɔmɔ, bɑɑwure wi u durum mɔ̀, wiyɑ durum yoo. \v 35 Yoo ku rɑ n wɑ̃ɑ win yinnin yɛnuɔ kɑ bɑɑdommɑ, ɑdɑmɑ biiwɑ rɑ n wɑ̃ɑ mi kɑ bɑɑdommɑɔ. \v 36 Yen sɔ̃nɑ nɛ Gusunɔn Bii nɑ̀ n bɛɛ yɑkiɑ, i kuɑwɑ tii mɔwɔbu kɑ ɡem. \v 37 Nɑ yɛ̃ mɑ Aburɑhɑmun bweserɑ i sɑ̃ɑ. Kɑ mɛ, i swɑɑ kɑsu i kɑ mɑn ɡo, yèn sɔ̃ i ǹ nɛn ɡɑri wure. \v 38 Nɑ bɛɛ sɔ̃ɔmɔ ye nɑ wɑ nɛn Bɑɑbɑn mi, ɑdɑmɑ bɛɛ i mɔ̀ ye i ɡiɑ bɛɛn bɑɑbɑn mi. \p \v 39 Bɑ nùn sɔ̃ɔwɑ bɑ nɛɛ, Aburɑhɑmuwɑ bɛsɛn bɑɑbɑ. \p Mɑ Yesu u bu wisɑ u nɛɛ, ì n dɑɑ sɑ̃ɑn nɑ Aburɑhɑmun bibu, i ko n dɑɑ Aburɑhɑmun kookoosu mɔ̀. \v 40 Adɑmɑ tɛ̃ bɛɛ i swɑɑ kɑsu i kɑ mɑn ɡo, nɛ wi nɑ bɛɛ ɡem sɔ̃ɔmɔ mɛ nɑ nuɑ Gusunɔn min di. Aburɑhɑmu kun yenin bweseru koore. \v 41 Bɛɛ i bɛɛn tundon kookoosu mɔ̀. \p Bɑ nùn sɔ̃ɔwɑ bɑ nɛɛ, sɑ ǹ sɑ̃ɑ seeɡebɑ. Bɑɑbɑ turowɑ sɑ mɔ, wiyɑ Gusunɔ. \p \v 42 Yesu u bu sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, Gusunɔ ù n dɑɑ sɑ̃ɑn nɑ bɛɛn bɑɑbɑ kɑ ɡem, i ko n dɑɑ mɑn kĩ domi Gusunɔn min diyɑ nɑ yɑrimɑ nɑ kɑ wɑ̃ɑ mi. Mɛyɑ nɑ ǹ kɑ nɛn tii nɛ, ɑdɑmɑ wiyɑ mɑn ɡɔrimɑ. \v 43 Mbɑn sɔ̃nɑ nɛn bɑrum kun kɑ bɛɛ yeeri. Mu ǹ bɛɛ yeeri yèn sɔ̃ i ǹ kpɛ̃ i nɛn ɡɑri nɔ. \v 44 Setɑmwɑ bɛɛn tundo, i mɑɑ kĩ i bɛɛn tundon kĩru ko. Tɔn ɡowowɑ sɑɑ toren di, u ǹ mɑɑ ɡem swĩi, domi ɡem sɑri wi sɔɔ. Sɑnɑm mɛ u weesu ɡerumɔ, u rɑ n ɡerumɔwɑ kɑ win tiin dɑɑ, yèn sɔ̃ weesuɡiiwɑ kɑ mɑɑ weesu kpuron bɑɑbɑ. \v 45 Adɑmɑ ɡemɑ nɑ rɑ n ɡerumɔ. Yen sɔ̃nɑ i ǹ mɑn nɑɑnɛ doke. \v 46 Wɑrɑ bɛɛ sɔɔ u koo kpĩ u nɛɛ, nɑ tore. Sɑri. Ǹ n mɛn nɑ, mɑ ɡemɑ nɑ ɡerumɔ, mbɑn sɔ̃nɑ i ǹ mɑn nɑɑnɛ doke. \v 47 Wi u sɑ̃ɑ Gusunɔɡii, wiyɑ rɑ Gusunɔn ɡɑri wure. Adɑmɑ bɛɛ i ǹ sɑ̃ɑ Gusunɔɡibu. Yen sɔ̃nɑ i ǹ win ɡɑri wurɑmɔ. \s1 Yesu kɑ Aburɑhɑmu \p \v 48 Mɑ Yuubɑ bɑ nùn bikiɑ bɑ nɛɛ, bɛsɛ sɑ ǹ ɡem mɔ ye sɑ nɛɛ wunɛ Sɑmɑriɡiiwɑ kɑ mɑɑ wɛrɛkunuɡii? \p \v 49 Yesu u bu wisɑ u nɛɛ, nɑ ǹ wɛrɛkunu mɔ. Nɛn Bɑɑbɑwɑ nɑ bɛɛrɛ wɛ̃ɛmɔ ɑdɑmɑ bɛɛ i ǹ mɑn bɛɛrɛ wɛ̃ɛmɔ. \v 50 Nɑ ǹ nɛn tiin bɛɛrɛ kɑsu. Goo u wɑ̃ɑ wi u mɑn ye kɑsuɑmmɛ, wiyɑ mɑɑ sɑ̃ɑ siri kowo. \v 51 Kɑ ɡeemɑ nɑ bɛɛ sɔ̃ɔmɔ, bɑɑwure wi u nɛn ɡɑri mɛm nɔɔwɑ, yɛ̃ro u ǹ ɡɔɔ wɑsi pɑi. \p \v 52 Mɑ Yuubɑ bɑ nùn sɔ̃ɔwɑ bɑ nɛɛ, tɛ̃ sɑ ɡiɑ mɑ ɑ wɛrɛkunu mɔwɑ kɑ ɡem. Aburɑhɑmu u ɡu, Gusunɔn sɔmɔbu bɑ mɑɑ ɡu. Kɑ mɛ, ɑ ɡerumɔ ɑ mɔ̀ bɑɑwure wi u wunɛn ɡɑri mɛm nɔɔwɑ u ǹ ɡɔɔ wɑsi. \v 53 Bɛsɛn bɑɑbɑ Aburɑhɑmu u ɡu. A nùn kerewɑ? Sɔmɔbu bɑ mɑɑ ɡu. Wɑrɑ ɑ tɑmɑɑ ɑ sɑ̃ɑ. \p \v 54 Yesu u nɛɛ, nɑ̀ n nɛn tii bɛɛrɛ wɛ̃ɛmɔ, nɛn bɛɛrɛ kun ɡɑ̃ɑnu sɑ̃ɑ. Nɛn Bɑɑbɑwɑ u mɑn bɛɛrɛ wɛ̃ɛmɔ, wi bɛɛ i sokumɔ bɛɛn Yinni. \v 55 Kɑ mɛ, i ǹ nùn yɛ̃, ɑdɑmɑ nɛ, nɑ nùn yɛ̃. Nɑ̀ n nɛɛ, nɑ ǹ nùn yɛ̃, ko nɑ n sɑ̃ɑwɑ weesuɡii nɡe bɛɛ. Adɑmɑ nɑ nùn yɛ̃, nɑ mɑɑ win ɡɑri mɛm nɔɔwɛ. \v 56 Bɛsɛn bɑɑbɑ Aburɑhɑmu u yɛ̃ɛrɑ kɑ ɡɔ̃ru dobu ye u koo kɑ nɛn tɔ̃ru wɑ. U mɑɑ tu wɑ mɑ win nukurɑ dorɑ. \p \v 57 Yuubɑ bɑ nùn sɔ̃ɔwɑ bɑ nɛɛ, ɑ ǹ ɡinɑ wɔ̃ɔ weerɑɑkuru turɑ. Mɑnɑ ɑ kɑ Aburɑhɑmu wɑɑre. \p \v 58 Yesu u nɛɛ, kɑ ɡeemɑ nɑ bɛɛ sɔ̃ɔmɔ, nɑ ɡbiɑ nɑ wɑ̃ɑ bɑ sere Aburɑhɑmu mɑrɑ. \p \v 59 Mɑ bɑ kpenu suɑ bu kɑ nùn kɑsuku, ɑdɑmɑ u kukurɑ u yɑrɑ sɑ̃ɑ yerun di. \c 9 \s1 Yesu ɡoo yɑm wɑɑsiɑ \s2 wi bɑ mɑrɑ kɑ wɔ̃koru \p \v 1 Nɡe mɛ Yesu u bɔsu, u durɔ ɡoo wɑ wi bɑ mɑrɑ kɑ wɔ̃koru. \v 2 Win bwɑ̃ɑbɑ nùn bikiɑ bɑ nɛɛ, yinni, weren torɑrun sɔ̃nɑ bɑ kɑ durɔ wi wɔ̃koru mɑrɑ. Win tiiɡirɑ? Nɡe win tundo kɑ win mɛroɡirɑ. \p \v 3 Yesu u bu wisɑ u nɛɛ, n ǹ mɔ durɔ wi, ǹ kun mɛ win tundo kɑ win mɛro bɑ torɑ, ɑdɑmɑ bɑ nùn mɑrɑwɑ kɑ wɔ̃koru kpɑ Gusunɔn sɔmburu tu kɑ sɔ̃ɔsirɑ wi sɔɔ. \v 4 Sɑ ǹ ko ko sɑ kun wi u mɑn ɡɔrimɑn sɔmburu kue sɑnɑm mɛ sɔ̃ɔ wɑ̃ɑ. Wɔ̃kurɑ sisi tè sɔɔ ɡoo kun kpɛ̃ u sɔmburu ko. \v 5 Sɑnɑm mɛ nɑ wɑ̃ɑ hɑnduniɑɔ nɛnɑ nɑ yen yɑm bururɑm. \p \v 6 Ye u yeni ɡeruɑ u kpɑ, u yɑ̃ɑtɑm siɑ temɔ, mɑ u kɑ yɑ̃ɑtɑm mɛ tem kɔkɑ, mɑ u tem mɛ wɔ̃ko win nɔni tɛɛni. \v 7 Mɑ u nùn sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, u doo u wubu yɛru ɡe bɑ mɔ̀ Siloeɔ. Yĩsi ten tubusiɑnɑ, ɡɔrɑ. \p Mɑ durɔ wi, u win swɑɑ suɑ u dɑ u wubɑ, mɑ u wurɑmɑ kɑ nɔni sɑnnu. \p \v 8 Mɑ win wɔɔ berɑɡibu kɑ be bɑ rɑ rɑɑ nùn wɑ u n bɑrɑ mɔ̀, bɑ bikiɑnɑmɔ, wi u rɑ rɑɑ sinɛ mini u n bɑrɑ mɔ̀, n ǹ wiyɑ mini? \p \v 9 Mɑ ɡɑbɑ nɛɛ, wiyɑ. \p Gɑbɑ mɑɑ nɛɛ, n ǹ wi mi, u kɑ nùn weenɛwɑ. \p Mɑ win tii u bu sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, nɛnɑ mi ni. \p \v 10 Bɑ nùn bikiɑ, ɑmɔnɑ n kuɑ wunɛn nɔni kɑ wukiɑrɑ. \p \v 11 Mɑ u bu wisɑ u nɛɛ, durɔ ɡoo wi bɑ rɑ soku Yesu, wiyɑ u tem kɔkɑ mɑ u nɛn nɔni tɛɛni, mɑ u mɑn sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, n doo Siloeɔ n wubu. Nɑ dɑ nɑ wubɑ mɑ nɑ yɑm wɑ. \p \v 12 Bɑ nùn bikiɑ bɑ nɛɛ, mɑnɑ durɔ wi, u wɑ̃ɑ. \p Mɑ u nɛɛ, nɑ ǹ yɛ̃. \s1 Fɑlisibɑ bɑ durɔ bɛkuro \s2 ɡɑri bikiɑmɔ \p \v 13 Mɑ bɑ kɑ durɔ wi dɑ Fɑlisibɑn mi, wi u rɑɑ sɑ̃ɑ wɔ̃ko mi. \v 14 N deemɑ tɔ̃ɔ wɛ̃rɑruɡiru sɔɔrɑ Yesu u tem kɔkɑ u kɑ nùn yɑm wɑɑsiɑ. \v 15 Mɑ Fɑlisibɑ bɑ kpɑm nùn bikiɑ bɑ nɛɛ, ɑmɔnɑ u kuɑ u kɑ yɑm wɑ. U bu wisɑ u nɛɛ, durɔ wiyɑ u nùn tem tɛɛniɑ win nɔniɔ, mɑ u wubɑ mɑ u yɑm wɑ. \p \v 16 Gɑbu Fɑlisibɑ sɔɔ bɑ nɛɛ, durɔ wi u yeni kuɑ u ǹ nɛ sɑɑ Gusunɔn min di, yèn sɔ̃ u ǹ tɔ̃ɔ wɛ̃rɑruɡiru ɡɑrɑ. \p Gɑbɑ mɑɑ bikiɑ bɑ nɛɛ, ɑmɔnɑ durumɡii u koo kɑ kpĩ u sɔm mɑɑmɑɑkiɡii nini ko. Mɑ sikirinɔ ɡɑ duɑ ben suunu sɔɔ. \p \v 17 Bɑ kpɑm wɔ̃ko wi bikiɑ bɑ nɛɛ, wunɛ mɑɑ ni? Wunɛ wi durɔ wi, u yɑm wɑɑsiɑ, ɑmɔnɑ ɑ wi ɡɑrisi. \p Mɑ u nɛɛ, Gusunɔn sɔmɔwɑ u sɑ̃ɑ. \p \v 18 Adɑmɑ Yuubɑ bɑ ǹ nɑɑnɛ sɑ̃ɑ mɑ durɔ wi, u rɑɑ wɔ̃ko sɑ̃ɑ mɑ u kpɑm yɑm wɑ, sere ye bɑ win tundo kɑ win mɛro sokɑ. \v 19 Mɑ bɑ bu bikiɑ bɑ nɛɛ, bɛɛn biiwɑ mini? Wi i nɛɛ i mɑrɑ kɑ wɔ̃koru? Amɔnɑ u kɑ yɑm wɑɑmɔ tɛ̃. \p \v 20 Mɑ win tundo kɑ win mɛro bɑ bu wisɑ bɑ nɛɛ, sɑ yɛ̃ kɑm kɑm mɑ bɛsɛn biiwɑ mi, wi sɑ mɑrɑ kɑ wɔ̃koru. \v 21 Adɑmɑ mɛ u kuɑ u kɑ yɑm wɑ, bɛsɛ sɑ ǹ yɛ̃, wi u mɑɑ nùn yɑm wɑɑsiɑ, sɑ ǹ yɛ̃ro yɛ̃. U bwisi mɔ win tii, i nùn bikio, u koo bɛɛ sɔ̃. \p \v 22 Bɑ yeni ɡeruɑwɑ Yuubɑn bɛrum sɔ̃. Domi Yuubɑ bɑ nɔɔ tiɑ kuɑ kɔ mɑ bɑɑwure wi u wurɑ mɑ Yesu sɑ̃ɑwɑ Kirisi wi, bɑ koo yɛ̃ro ɡirɑwɑ ben mɛnnɔ yerun di. \v 23 Yen sɔ̃nɑ bɑ ɡeruɑ bɑ nɛɛ, u bwisi mɔ win tii, bu nùn bikio. \p \v 24 Mɑ Fɑlisibɑ bɑ durɔ wi u rɑɑ wɔ̃ko sɑ̃ɑ sokɑ nɔn mɛɛruse, mɑ bɑ nùn sɔ̃ɔwɑ bɑ nɛɛ, u Gusunɔ bɛɛrɛ wɛ̃ɛyɔ, be, bɑ yɛ̃ mɑ Yesu wi, durumɡiiwɑ. \p \v 25 U bu wisɑ u nɛɛ, ù n durumɡiin nɑ, nɛ nɑ kun yɛ̃. Gɑ̃ɑ teenɑ nɑ yɛ̃, nɑ rɑɑ wɔ̃ko sɑ̃ɑ, ɑdɑmɑ tɛ̃ nɑ yɑm wɑɑmɔ. \p \v 26 Bɑ nùn bikiɑ bɑ nɛɛ, ɑmɔnɑ u nun kuɑ. Amɔnɑ u koosinɑ wunɛn nɔni kɑ wukiɑrɑ. \p \v 27 Mɑ u nɛɛ, nɑ rɑɑ bɛɛ sɔ̃ɔwɑ, i ǹ mɑɑ mɑn swɑɑ dɑki. Mbɑn sɔ̃nɑ i kĩ i kpɑm nɔ. Nɡe bɛɛn tii i kĩ i mɑɑ kowɑ win bwɑ̃ɑbu. \p \v 28 Mɑ bɑ nùn yɑɑkoru wɔri bɑ nɛɛ, wunɑ ɑ sɑ̃ɑ siin bɔ̃ɔ mi, ɑdɑmɑ bɛsɛ Mɔwisin bwɑ̃ɑbɑ sɑ sɑ̃ɑ. \v 29 Bɛsɛ sɑ yɛ̃ mɑ Gusunɔ u kɑ Mɔwisi ɡɑri kuɑ, ɑdɑmɑ wini, sɑ ǹ mɑm yɛ̃ mìn di u nɑ. \p \v 30 Mɑ durɔ wi, u bu sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, ɡeemɑ, bitin ɡɑriyɑ ye i ǹ kɑ yɛ̃ mìn di u nɑ. Kɑ mɛ, sii mɑn yɑm wɑɑsiɑ. \v 31 Sɑ yɛ̃ mɑ Gusunɔ u ku rɑ toron ɡɑri nɔ, ɑdɑmɑ tɔn be bɑ nùn nɑsie, mɑ bɑ mɔ̀ ye u kĩ, beyɑ u rɑ swɑɑ dɑki. \v 32 Sɑɑ toren di ɡoo kun nɔɔre bɑ tɔnun nɔni wukiɑ wi bɑ mɑrɑ kɑ wɔ̃koru. \v 33 Durɔ wi, ù kun wee sɑɑ Gusunɔn min di, u ǹ kpɛ̃ u ɡɑ̃ɑnu ɡɑnu ko. \p \v 34 Mɑ bɑ nùn sɔ̃ɔwɑ bɑ nɛɛ, torɑru sɔɔrɑ bɑ nun mɑrɑ mɑm mɑm. Yerɑ ɑ tɑmɑɑ kɑɑ sun keu koosiɑ? \p Mɑ bɑ nùn ɡirɑ mɛnnɔ yerun di. \s1 Hunden wɔ̃koru \p \v 35 Yesu u nuɑ mɑ bɑ durɔ wi ɡirɑ. Ye u nùn wɑ u nùn bikiɑ u nɛɛ, ɑ Tɔnun Bii nɑɑnɛ doke? \p \v 36 Durɔ wi, u nɛɛ, tɔnwero, ɑ mɑn sɔ̃ɔwɔ wɑrɑ Tɔnun Bii wi, kpɑ n wɑ n kɑ nùn nɑɑnɛ doke. \p \v 37 Yesu u nùn wisɑ u nɛɛ, ɑ nùn wɑ kɔ, wiyɑ kɑ nun ɡɑri mɔ̀ mi. \p \v 38 Durɔ wi, u nɛɛ, Yinni, nɑ nun nɑɑnɛ doke. Mɑ u yiirɑ Yesu wuswɑɑɔ. \p \v 39 Yesu u nɛɛ, siribun sɔ̃nɑ nɑ nɑ hɑnduniɑɔ, be bɑ kun yɑm wɑɑmɔ kpɑ bu kɑ yɑm wɑ, be bɑ mɑɑ yɑm wɑɑmɔ bu kɑ ko wɔ̃kobu. \p \v 40 Fɑlisi ɡɑbu be bɑ wɑ̃ɑ kɑ wi sɑnnu bɑ ɡɑri yi nuɑ. Bɑ nùn bikiɑ bɑ nɛɛ, bɛsɛn tii mɑɑ wɔ̃kobɑ? \p \v 41 Mɑ Yesu u nɛɛ, ì n sɑ̃ɑn nɑ wɔ̃kobu, i ǹ ko i n dɑɑ torɑru mɔ. Adɑmɑ yèn sɔ̃ i ɡerumɔ i yɑm wɑɑmɔ, yen sɔ̃nɑ i wɑ̃ɑ torɑru sɔɔ kɑ tɛ̃. \c 10 \s1 Yɑ̃ɑnu kɑ nin kpɑron mɔndu \p \v 1 Yen biru Yesu u nɛɛ, kɑ ɡeemɑ nɑ bɛɛ sɔ̃ɔmɔ, ɡoo wi u kun dumɔ yɑ̃ɑ ɡɔ̃rɔ sɑɑ kɔnnɔn di mɑ u yɔɔmɔ u suremɔ ɡɑm di, wiyɑ sɑ̃ɑ ɡbɛnɔ kɑ wɔro. \v 2 Adɑmɑ wi u kɔnnɔn di dumɔ wiyɑ yɑ̃ɑnun kpɑro. \v 3 Kɔnnɔ kɔ̃so u rɑ nùn kɛniɛ, yɑ̃ɑnu rɑ n mɑɑ win nɔɔ nɔɔmɔ. U rɑ win yɑ̃ɑnu soku bɑɑtere kɑ ten yĩsiru kpɑ u nu yɑrɑ tɔɔwɔ. \v 4 Sɑnɑm mɛ u nu yɑrɑ tɔɔwɔ kpuro, u rɑ nu ɡbiiye kpɑ nu n nùn swĩi yèn sɔ̃ nu win nɔɔ yɛ̃. \v 5 Nu ǹ wurɑmɔ nu tɔn tuko swĩi, ɑdɑmɑ nu koo dukɑ suwɑ n tomɑ sɑɑ win min di yèn sɔ̃ nu ǹ win nɔɔ yɛ̃. \p \v 6 Yesu u bu mɔn te kuɑ ɑdɑmɑ bɑ ǹ tubɑ ye u kɑ yɑ̃. \s1 Yesuwɑ yɑ̃ɑ kpɑro ɡeo \p \v 7 Yen sɔ̃nɑ Yesu u kpɑm nɛɛ, kɑ ɡeemɑ nɑ bɛɛ sɔ̃ɔmɔ, nɛnɑ nɑ yɑ̃ɑ ɡɔ̃run kɔnnɔ. \v 8 Be bɑ mɑn ɡbiiye mi kpuro, ɡbɛnɔbu kɑ wɔrobɑ bɑ sɑ̃ɑ. Yɑ̃ɑnu kun ben ɡɑri swɑɑ dɑki. \v 9 Nɛn tiiwɑ kɔnnɔ ɡe. Bɑɑwure wi u dumɔ sɑɑ nɛn min di wiyɑ bɑ koo fɑɑbɑ ko. U koo du, u koo mɑɑ yɑri, u koo mɑɑ dii yeru wɑ. \v 10 Gbɛnɔ u rɑ nɛwɑ u kɑ ɡbɛni u ɡo kpɑ u sɑnku. Adɑmɑ nɛ nɑ nɑwɑ yɑ̃ɑnu nu n kɑ wɑ̃ɑru mɔ, kpɑ nu n tu mɔ mɑm mɑm. \p \v 11 Nɛn tiiwɑ yɑ̃ɑ kpɑro ɡeo. Yɑ̃ɑ kpɑro ɡeo u rɑ win wɑ̃ɑru wɛ̃wɑ win yɑ̃ɑnun sɔ̃. \v 12 Adɑmɑ sɔm kowo wi u kun sɑ̃ɑ kpɑro mɑ yɑ̃ɑnu kun sɑ̃ɑ win tiiɡinu, ù n dɛmɑku wɑɑmɑ ɡɑ sisi, u koo yɑ̃ɑnu deri u yɑkurɑwɑ. Kpɑ dɛmɑku ɡu yɑ̃ɑnu mwɑ ɡu ni nu tie yɑrinɑsiɑ. \v 13 Durɔ wi, u koo yɑkurɑ yèn sɔ̃ ɡobin sɔmburɑ u mɔ̀, u ǹ mɑɑ yɑ̃ɑ nin wɔnwɔndu mɔ. \v 14-15 Nɛnɑ yɑ̃ɑ kpɑro ɡeo. Nɡe mɛ Bɑɑbɑ mɑn yɛ̃ mɑ nɑ mɑɑ Bɑɑbɑ yɛ̃, nɡe mɛyɑ nɑ nɛn yɑ̃ɑnu yɛ̃, nu mɑɑ mɑn yɛ̃. Nɑ mɑɑ nɛn wɑ̃ɑru wɛ̃ɛmɔ yɑ̃ɑ nin sɔ̃. \v 16 Nɑ mɑɑ yɑ̃ɑnu ɡɑnu mɔ ni nu kun wɑ̃ɑ yɑ̃ɑ ɡɔ̃ɔ teni sɔɔ. Niyɑ nɑ ǹ kon ko nɑ kun mɑɑ kɑ nɛ. Nu koo mɑɑ nɛn nɔɔ nɔ, kpɑ nu ko ɡɔ̃ɔ teeru, kpɑ nu n kpɑro turo mɔ. \p \v 17 Yen sɔ̃nɑ Bɑɑbɑ u mɑn kĩ yèn sɔ̃ nɑ nɛn wɑ̃ɑru wɛ̃ɛmɔ kpɑ n kpɑm wɑ n tu mwɑ. \v 18 Goo kun kpɛ̃ u tu wɔrɑ nɛn nɔmun di. Nɑ tu wɛ̃ɛmɔ kɑ nɛn tii. Nɑ yiiko mɔ n kɑ tu wɛ̃, nɑ mɑɑ yiiko mɔ n kɑ tu mwɑ. Woodɑ yerɑ nɑ mwɑ sɑɑ nɛn Bɑɑbɑn min di. \p \v 19 Ye Yuubɑ bɑ yeni nuɑ, sikirinɔ ɡɑ kpɑm duɑ ben suunu sɔɔ ɡɑri yin sɔ̃. \v 20 Tɔn dɑbiru be sɔɔ, bɑ ɡeruɑ bɑ nɛɛ, wiirowɑ, wɛrɛkunu mɑɑ nùn wɑ̃ɑsi. Mbɑ n kuɑ bɑ kɑ nùn swɑɑ dɑki. \p \v 21 Adɑmɑ ɡɑbɑ nɛɛ, n ǹ wɛrɛkunuɡiin ɡɑri mi. Wɛrɛkunu koo kpĩ nu wɔ̃ko yɑm wɑɑsiɑ? \s1 Yuubɑ bɑ Yesu yinɑ \p \v 22 Sɑɑ yɑ turɑ ye bɑ koo kɑ tɔ̃ɔ bɑkɑru ɡɑru ko Yerusɑlɛmuɔ te bɑ rɑ soku sɑ̃ɑ yerun dɛɛrɑsiɑbu \f + \fr 10:22 \fr*\fk sɑ̃ɑ yerun dɛɛrɑsiɑbun tɔ̃ɔ bɑkɑru \fk*\ft Tɑ sɑ̃ɑwɑ te Yuubɑ bɑ rɑ di wɔ̃ɔ kɑ wɔ̃ɔ bu kɑ yɑɑyɑ dɔmɑ te bɑ bũu sɑ̃ɑru kpeesiɑ sɑ̃ɑ yerɔ mɑ bɑ tu dɛɛrɑsiɑ bɑ Gusunɔ sɑ̃ɑru wesiɑ mi.\ft*\f*. Sɑɑ ye, yɑ sɑ̃ɑwɑ woorun sɑnɑm. \v 23 Mɑ Yesu u mɑɑ wɑ̃ɑ sɑ̃ɑ yerɔ u sĩimɔ ten bee tiɑɔ ye bɑ rɑ soku Sɑlomɔɔn kɔbɛ. \v 24 Mɑ Yuubɑ bɑ nùn sikerenɑ bɑ nùn bikiɑ bɑ nɛɛ, sere sɑɑ yerɑ̀ kɑɑ n bɛsɛn lɑɑkɑri doke sikɑ sɔɔ. À n sɑ̃ɑn nɑ Kirisi wi, ɑ sun sɔ̃ɔwɔ kpɑsɑ kpɑsɑ. \p \v 25 Mɑ Yesu u bu wisɑ u nɛɛ, nɑ rɑɑ bɛɛ sɔ̃ɔwɑ, ɑdɑmɑ i ǹ mɑn nɑɑnɛ doke. Sɔmɑ ye nɑ mɔ̀ kɑ nɛn Bɑɑbɑn yĩsiru, yeyɑ yɑ mɑn ɑreru diiyɑmmɛ. \v 26 Adɑmɑ i ǹ nɑɑnɛ doke yèn sɔ̃ i ǹ sɑ̃ɑ nɛn yɑ̃ɑnu. \v 27 Nɛn yɑ̃ɑnu nu nɛn nɔɔ nɔɔmɔ, nɑ nu yɛ̃, nu mɑɑ mɑn swĩi. \v 28 Nɑ nu wɑ̃ɑru wɛ̃ɛmɔ te tɑ ku rɑ kpe, nu ǹ mɑɑ kɑm mɔ̀ kɑ bɑɑdommɑɔ, ɡoo mɑɑ sɑri wi u koo nu mwɑ nɛn nɔmun di. \v 29 Nɛn Bɑɑbɑ wi u mɑn nu wɛ̃, u kpɑ̃ u kpuro kere, ɡoo mɑɑ sɑri wi u koo nu mwɑ sɑɑ nɛn Bɑɑbɑn nɔmun di. \v 30 Nɛ kɑ Bɑɑbɑ sɑ sɑ̃ɑwɑ tiɑ. \p \v 31 Mɑ Yuubɑ bɑ kpɑm kpenu dɔburɑ bu kɑ nùn kɑsuku. \v 32 Yesu u bu sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, nɑ sɔm ɡee dɑbiru kuɑ bɛɛn wuswɑɑɔ kɑ Bɑɑbɑn yiiko. Sɔmbu ni sɔɔ, teren sɔ̃nɑ i kĩ i mɑn kɑsuku. \p \v 33 Yuubɑ bɑ nùn wisɑ bɑ nɛɛ, sɑ ǹ nun kɑsukumɔ sɔm ɡeerun sɔ̃, ɑdɑmɑ yèn sɔ̃ ɑ Gusunɔ wɔmmɔ, yen sɔ̃nɑ. Wunɛ tɔnuwɑ, mɑ ɑ kĩ ɑ n tii mɔ̀ Gusunɔ. \p \v 34 Yesu u nɛɛ, bɑ ǹ yoruɑ bɛɛn tiin woodɑ sɔɔ mɑ Gusunɔ u nɛɛ, “I sɑ̃ɑwɑ Wɔrukoon bibu?” \v 35 Sɑ yɛ̃ ye Gusunɔn ɡɑri ɡerumɔ n sɑ̃ɑwɑ ɡem kɑ bɑɑdommɑɔ. Mɑ win tii u nɛɛ, bɑ sɑ̃ɑwɑ Wɔrukoon bibu be bɑ win ɡɑri mwɑ. \v 36 Tɛ̃ nɛn tii mɑɑ, Bɑɑbɑ u mɑn ɡɔsɑ mɑ u mɑn ɡɔrimɑ hɑnduniɑɔ. Amɔnɑ i kɑ nɛɛ nɑ Gusunɔ wɔmmɔ yèn sɔ̃ nɑ ɡeruɑ mɑ nɛnɑ nɑ win Bii. \v 37 Nɑ̀ kun nɛn Bɑɑbɑn sɔmburu mɔ̀, i ku mɑn nɑɑnɛ doke. \v 38 Adɑmɑ nɑ̀ n tu mɔ̀, bɑɑ ì kun mɑn nɑɑnɛ doke, i sɔmbu te nɑɑnɛ dokeo kpɑ i n kɑ yɛ̃ sɑɑ tɛ̃n di sere kɑ bɑɑdommɑ mɑ Bɑɑbɑ wɑ̃ɑ nɛ sɔɔ, nɛ nɑ mɑɑ wɑ̃ɑ wi sɔɔ. \p \v 39 Mɑ bɑ kpɑm swɑɑ kɑsu bu kɑ nùn mwɑ, ɑdɑmɑ u bu kisirɑri. \p \v 40 Yesu u kpɑm Yuudɛnin dɑɑru tɔburɑ u dɑ mi Yohɑnu u ɡbiɑ u bɑtɛmu kuɑ, miyɑ u sinɑ. \v 41 Mɑ tɔn dɑbiru bɑ nɑ win mi, bɑ nɛɛ, Yohɑnu u ǹ sɔm mɑɑmɑɑkiɡiru koore, ɑdɑmɑ ye u ɡeruɑ durɔ wini sɔɔ, ye kpuro ɡeemɑ. \p \v 42 Mɑ tɔn dɑbirɑ nùn nɑɑnɛ doke mi. \c 11 \s1 Lɑsɑɑn ɡɔɔ \p \v 1 N wee durɔ ɡoo wi bɑ rɑ soku Lɑsɑɑ wi u wɑ̃ɑ Betɑniɔ u bɑrɑ. Betɑni sɑ̃ɑwɑ Mɑɑri kɑ win mɔɔ Mɑɑtɑn wuu. \v 2 Mɑɑri wiyɑ u ɡɑsɔ Yinnin nɑɑsu turɑre wisi, mɑ u kɑ win wirun seri su sunkɑ. Win sesu Lɑsɑɑwɑ bɑrɑ. \v 3 Mɑ wi kɑ win mɔɔ Mɑɑtɑ bɑ Yesu nɔɔ mɔrisiɑ bɑ nɛɛ, Yinni, wunɛn bɔrɔ kĩnɑsi u bɑrɔ. \p \v 4 Ye Yesu u yeni nuɑ u nɛɛ, bɑrɑ te, tɑ ǹ ɡɔɔɡiru ɑdɑmɑ tɑ koo Gusunɔn yiiko sɔ̃ɔsi, kpɑ bu kɑ Gusunɔn Bii bɛɛrɛ wɛ̃. \p \v 5 N deemɑ Yesu u sɑ̃ɑwɑ Mɑɑtɑ kɑ win wɔnɔ kɑ ben sesu Lɑsɑɑn bɔrɔ kĩnɑsi. \v 6 Ye u nuɑ mɑ Lɑsɑɑ u bɑrɔ, u ɡinɑ sinɑ wuu mi u wɑ̃ɑ mi sɔ̃ɔ yiru. \v 7 Yen biru u win bwɑ̃ɑbu sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, su kpɑm wurɑ Yudeɑɔ. \p \v 8 Win bwɑ̃ɑbɑ nɛɛ, yinni, sɔ̃ɔ mɛɛ terɑ Yuubɑ bɑ kĩ bu nun kpenu kɑsuku, mɑ ɑ kpɑm kĩ ɑ wurɑ mi? \p \v 9 Yesu u bu bikiɑ u nɛɛ, n ǹ sɑɑ wɔkurɑ yiruwɑ sɔ̃ɔ rɑ n wɑ̃ɑ sɔ̃ɔ teeru sɔɔ? Goo ù n sĩimɔ sɔ̃ɔ sɔɔ, u ǹ sokurɑmɔ yèn sɔ̃ u hɑnduniɑn yɑm bururɑm wɑɑmɔ. \v 10 Adɑmɑ wi u sĩimɔ wɔ̃kuru sɔɔ u koo sokurɑ domi yɑm bururɑm sɑri yɛ̃ro sɔɔ. \p \v 11 Yenibɑn biru u kpɑm nɛɛ, Lɑsɑɑ bɛsɛn bɔrɔ u dòwɑ ɑdɑmɑ nɑ dɔɔ n nùn yɑmiɑ. \p \v 12 Bwɑ̃ɑ be, bɑ nɛɛ, Yinni, ù n dòn nɑ, u koo bɛkurɑ. \p \v 13 Adɑmɑ Yesu u bu Lɑsɑɑn ɡɔɔ sɔ̃ɔmɔwɑ. Be, bɑ tɑmɑɑ dom dirun ɡɑriyɑ u bu sɔ̃ɔmɔ. \v 14 Yen sɔ̃nɑ Yesu u bu sɔ̃ɔwɑ kpɑsɑsɑ u nɛɛ, Lɑsɑɑ u ɡuwɑ, \v 15 ɑdɑmɑ bɛɛn sɔ̃nɑ nɛn nukurɑ do ye nɑ ǹ kɑ wɑ̃ɑ mi, kpɑ i kɑ nɑɑnɛ doke. I nɑ su dɑ win mi. \p \v 16 Tomɑɑ wi bɑ rɑ mɑɑ soku Sikɑ, u win bwɑ̃ɑsibu sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, i de su dɑ, kpɑ su kɑ yinni ɡbi sɑnnu. \s1 Yesuwɑ seeyo kɑ wɑ̃ɑru \p \v 17 Ye Yesu u turɑ mi, u deemɑ Lɑsɑɑ kuɑ sɔ̃ɔ nnɛ sikiru sɔɔ kɔ. \v 18 Betɑni kɑ Yerusɑlɛmun tondɑm kun kere kilo itɑ. \v 19 Mɑ Yuu dɑbiru bɑ yɑrimɑ ben wuun di bɑ nɑ Mɑɑtɑ kɑ Mɑɑrin mi bu kɑ bu nukuru yɛmiɑsiɑ ben sesun ɡɔɔn sɔ̃. \p \v 20 Sɑnɑm mɛ Mɑɑtɑ u nuɑ mɑ Yesu u sisi, mɑ u nùn sennɔ dɑ. Adɑmɑ Mɑɑri u sɔ̃ yɛnuɔ. \v 21 Mɑ Mɑɑtɑ u Yesu sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, Yinni ɑ̀ n dɑɑ wɑ̃ɑ mini nɛn sesu kun ɡbimɔ. \v 22 Adɑmɑ bɑɑ tɛ̃, nɑ yɛ̃ mɑ yɑbu bɑɑyere ye kɑɑ bikiɑ Gusunɔn nɔmuɔ u koo nun wɛ̃. \p \v 23 Mɑ Yesu u nùn sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, wunɛn sesu u koo se ɡɔrin di. \p \v 24 Mɑ Mɑɑtɑ u nɛɛ, ɡeemɑ, nɑ yɛ̃ mɑ u koo kpɑm se, ɡɔribu bɑ̀ n seemɔ sɑnɑm dɑ̃ɑkim sɔɔ. \p \v 25 Mɑ Yesu u nùn sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, nɛnɑ nɑ rɑ ɡɔribu seeye, nɛnɑ nɑ rɑ wɑ̃ɑru wɛ̃. Bɑɑwure wi u mɑn nɑɑnɛ doke u ko n wɑ̃ɑwɑ wɑ̃ɑru sɔɔ bɑɑ ù n ɡu. \v 26 Bɑɑwure wi u mɑɑ wɑsi mɑ u mɑn nɑɑnɛ doke, u ǹ ɡbimɔ kɑ bɑɑdommɑɔ. A nɑɑnɛ doke nɡe mɛ? \p \v 27 Mɑɑtɑ u Yinni wisɑ u nɛɛ, mɛyɑ nɑ nɑɑnɛ doke mɑ wunɑ Kirisi wi, Gusunɔn Bii, wi u sisi hɑnduniɑɔ. \s1 Yesun swĩi \p \v 28 Sɑnɑm mɛ Mɑɑtɑ u yeni ɡeruɑ u kpɑ, u win wɔnɔ Mɑɑri sokum dɑ, mɑ u nùn sɔ̃ɔwɑ tɛɛru mɑ yinni u tunumɑ u nùn soku. \p \v 29 Ye Mɑɑri u yeni nuɑ u seewɑ kɑ sɛndɑru mɑ u dɑ win mi. \v 30 N deemɑ Yesu kun ɡinɑ wuu dum kpɑ, u wɑ̃ɑwɑ yɑm mi Mɑɑtɑ kɑ nùn yinnɑ. \v 31 Yuu be bɑ Mɑɑri nukuru yɛmiɑsiɑmɔ dirɔ, ye bɑ wɑ u seewɑ kɑ sɛndɑru u yɑrɑ tɔɔwɔ, bɑ nùn swĩi. Bɑ tɑmɑɑ u dɔɔwɑ sikirɔ u swĩ. \p \v 32 Sɑnɑm mɛ Mɑɑri u turɑ mi Yesu u wɑ̃ɑ, ye u nùn wɑ u yiirɑ u nɛɛ, Yinni ɑ̀ n dɑɑ wɑ̃ɑ mini nɛn sesu kun ɡbimɔ. \p \v 33 Ye Yesu u wɑ u sumɔ, mɑ Yuu be bɑ kɑ nùn nɑ, ben tii bɑ sumɔ, yerɑ u diirɑ kɑ nuku sɑnkirɑnu. \v 34 U bu bikiɑ u nɛɛ, mɑnɑ i nùn sikɑ. \p Mɑ bɑ nɛɛ, Yinni ɑ nɑ ɑ wɑ. \p \v 35 Mɑ Yesu u swĩ. \v 36 Yen sɔ̃nɑ Yuubɑ bɑ nɛɛ, i mɛɛrio i wɑ nɡe mɛ u nùn kĩ n nɛ. \p \v 37 Adɑmɑ ben ɡɑbu bɑ nɛɛ, durɔ wini u wɔ̃ko yɑm wɑɑsiɑ. Mbɑn sɔ̃nɑ u derɑ Lɑsɑɑ u ɡu. \s1 Lɑsɑɑn seebu ɡɔrin di \p \v 38 Yesu u kpɑm diirɑ, mɑ u dɑ sikirɔ. Siki te, kpee wɔruwɑ, mɑ bɑ ɡen nɔɔ kɔruɑ kɑ kperu. \v 39 Mɑ Yesu u woodɑ wɛ̃ u nɛɛ, bu kpee te bɔrio min di. \p Mɑ Mɑɑtɑ, wi u ɡun sesu, u nùn sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, Yinni, u numiɑ kɔ, yen sɔ̃ɔ nnɛ wee ɡisɔ ye u kɑ ɡu. \p \v 40 Mɑ Yesu u nùn bikiɑ u nɛɛ, nɑ ǹ dɑɑ nun sɔ̃ɔwɑ nɑ nɛɛ, ɑ̀ n nɑɑnɛ doke, kɑɑ Gusunɔn yiiko wɑ? \p \v 41 Mɑ bɑ kpee te bimiɑ min di. Mɑ Yesu u win nɔni suɑ wɔllɔ u nɛɛ, nɛn Bɑɑbɑ, nɑ nun siɑrɑ yèn sɔ̃ ɑ nɛn ɡɑri swɑɑ dɑki. \v 42 Nɑ yɛ̃ mɑ ɑ rɑ nɛn ɡɑri nɔ bɑɑdommɑ, ɑdɑmɑ nɑ yeni ɡerumɔwɑ tɔn benin sɔ̃ be bɑ yɔ̃ mi, kpɑ bu kɑ nɑɑnɛ doke mɑ wunɑ ɑ mɑn ɡɔrimɑ. \p \v 43 Sɑnɑm mɛ u yeni ɡeruɑ u kpɑ, mɑ u ɡbɑ̃rɑ kɑ dɑm u nɛɛ, Lɑsɑɑ, ɑ yɑrimɑ! \p \v 44 Wi u rɑɑ ɡu mi, u yɑrimɑ sikirun di kɑ win ɡorun bekuru te bɑ win nɔmɑ kɑ nɑɑsu tɛ̃kuɑ kɑ mɑɑ wirɔ. Mɑ Yesu u bu sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, bu nùn kusio u sĩ. \s1 Bɑ wesiɑnɑmɔ bu kɑ Yesu ɡo \r (I mɑɑ mɛɛrio Mɑteu 26:1-5, Mɑɑku 14:1-2, Luku 22:1-2) \p \v 45 N wee Yuu dɑbiru be bɑ Mɑɑri swĩimɑ mi, mɑ bɑ wɑ ye Yesu u kuɑ, bɑ nùn nɑɑnɛ doke. \v 46 Adɑmɑ ben ɡɑbu bɑ ɡɔsirɑ bɑ dɑ Fɑlisibɑn mi, bɑ bu sɔ̃ɔwɑ ye Yesu u kuɑ. \v 47 Sɑnɑm mɛyɑ yɑ̃ku kowo tɔnwerobu kɑ Fɑlisibɑ bɑ ɡuro ɡurobu mɛnnɑ mɑ bɑ bikiɑnɑmɔ bɑ mɔ̀, ɑmɔnɑ sɑ ko ko. Durɔ wi wee, u sɔm mɑɑmɑɑkiɡii dɑbinu mɔ̀. \v 48 Sɑ̀ n nùn deri mɛ, tɔmbu kpurowɑ bɑ koo nùn nɑɑnɛ doke. Romuɡibu bɑ koo mɑɑ nɑ bu bɛsɛn sɑ̃ɑ yeru wɔrɑ kpɑ bu bɛsɛn bweseru ɡurɑ. \p \v 49 Adɑmɑ ben turo wi bɑ rɑ nɛɛ Kɑifɑ, wi u sɑ̃ɑ yɑ̃ku kowo tɔnwero wɔ̃ɔ ɡe sɔɔ, u bu sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, bɛɛ i ǹ ɡɑ̃ɑnu ɡɑnu yɛ̃ bɑɑ fiiko. \v 50 Mɛyɑ, n ǹ mɑɑ bɛɛ yeeri mɑ bɛɛn ɑrufɑɑniwɑ tɔn turo u kɑ ɡbi tɔn dɑbirun sɔ̃, kpɑ bɛsɛn bweseru kpuro tu ku kɑ kɑm ko. \v 51 N ǹ mɔ kɑ win tiin yɛ̃rɑ u yeni ɡeruɑ. U ye ɡeruɑwɑ yèn sɔ̃ wiyɑ u sɑ̃ɑ yɑ̃ku kowo tɔnwero wɔ̃ɔ ɡe sɔɔ, yen sɔ̃nɑ u ɡeruɑ u nɛɛ, Yesu koo ɡbi Yuubɑn bweserun sɔ̃. \v 52 N ǹ mɑɑ mɔ be tɔnɑn sɔ̃, ɑdɑmɑ u kɑ mɑɑ Gusunɔn bibu kpuro kowɑ tɔn teebu be bɑ wɑ̃ɑ bɑɑmɑ. \p \v 53 Yen sɔ̃nɑ sɑɑ dɔmɑ ten di, bɑ wesiɑnɑ bu kɑ Yesu ɡo. \v 54 Yenin sɔ̃nɑ u ǹ mɑɑ sĩimɔ bɑtumɑ sɔɔ Yuubɑn suunuɔ, ɑdɑmɑ u doonɑ min di tem ɡɑm ɡiɑ ɡbɑburu sɔɔ, mi u wuu ɡɑɡu duɑ ɡe bɑ rɑ soku Efɑrɑimu. Miyɑ u sinɑ kɑ win bwɑ̃ɑbu. \p \v 55 Yuubɑn tɔ̃ɔ bɑkɑru te bɑ rɑ soku Gɔɔ sɑrɑribu tɑ turuku kuɑ, mɑ tɔn dɑbiru sɑɑ bɑru kpɑɑnun di bɑ dɑ Yerusɑlɛmuɔ bu kɑ tii sɑ̃rɑsiɑ tɔ̃ɔ bɑkɑ te, tu sere turi. \v 56 Mɑ bɑ Yesu kɑsu. Bɑ yɔ̃ sɑ̃ɑ yerɔ bɑ bikiɑnɑmɔ, bɑ mɔ̀ ɑmɔnɑ i bwisikumɔ. U ǹ tɔ̃ɔ bɑkɑru sisiwɑ? \p \v 57 Yɑ̃ku kowo tɔnwerobu kɑ Fɑlisibɑ bɑ rɑɑ woodɑ wɛ̃ bɑ nɛɛ, ɡoo ù n yɛ̃ mi Yesu u wɑ̃ɑ u bu sɔ̃ɔwɔ kpɑ be, bu nùn mwɑ. \c 12 \s1 Mɑɑri u Yesun nɑɑsu \s2 turɑre wisi \r (I mɑɑ mɛɛrio Mɑteu 26:6-13, Mɑɑku 14:3-9) \p \v 1 Ye n tie sɔ̃ɔ nɔɔbɑ tiɑ tɔ̃ɔ bɑkɑru tu sere turi te bɑ rɑ soku Gɔɔ sɑrɑribu, yerɑ Yesu u dɑ Betɑniɔ mi Lɑsɑɑ u wɑ̃ɑ wi u seeyɑ ɡɔrin di. \v 2 Miyɑ bɑ nùn yɑɑ dibu kuɑ mɑ Mɑɑtɑ u bu nɔɔrimɔ, ɑdɑmɑ Lɑsɑɑ u sɔ̃ kɑ Yesu sɔbun suunu sɔɔ. \v 3 Wee, Mɑɑri u turɑre ɡobi bɛkɛɡiɑ mɔ litirin bɔnu, ye bɑ kuɑ kɑ nɑɑdin ɡum tii tii, mɑ u ye suɑ u Yesun nɑɑsu wisi, mɑ u su sunkɑ kɑ win seri. Yerɑ dii te kpuro tɑ turɑren nuburu yibɑ. \v 4 Yesun bɔ̃ɔ turo, wi bɑ rɑ nɛɛ Yudɑsi Isikɑriɔtu, wi u koo yɑ̃ku kowo tɔnwerobu kɑ Fɑlisibɑ nùn nɔmu sɔndiɑ, u bikiɑ u nɛɛ, \v 5 mbɑ n kuɑ bɑ ǹ kɑ turɑre ye dɔre sɔm kowon wɔ̃ɔ tiɑn kɔsiɑrun sɑkɑ, kpɑ bu sɑ̃ɑrobu bɔnu kuɑ. \p \v 6 U ǹ yeni ɡerumɔ sɑ̃ɑrobun wɔnwɔndun sɔ̃, ɑdɑmɑ yèn sɔ̃ u sɑ̃ɑwɑ ɡbɛnɔ. Wiyɑ u rɑ n mɑɑ ɡobin bɔɔru nɛni, kpɑ u n yi ɡbɛnimɔ. \v 7 Adɑmɑ Yesu u nɛɛ, ɑ kurɔ wi derio. U yeni beruɑwɑ u kɑ nɛn ɡɔɔ sikuru mɑrɑ. \v 8 Bɑɑdommɑwɑ sɑ̃ɑrobu bɑ wɑ̃ɑ bɛɛn suunu sɔɔ ɑdɑmɑ nɛnɑ nɑ ǹ ko nɑ n wɑ̃ɑ kɑ bɛɛ bɑɑdommɑ. \s1 Bɑ wesiɑnɑmɔ bu kɑ Lɑsɑɑ ɡo \p \v 9 Yuubɑ dɑbirɑ tɑ nuɑ mɑ Yesu u wɑ̃ɑ Betɑniɔ mɑ bɑ dɑ mi, n ǹ mɔ bu kɑ Yesu wɑ tɔnɑ, ɑdɑmɑ bu mɑɑ kɑ Lɑsɑɑ wɑwɑ wi Yesu u seeyɑ ɡɔrin di. \v 10 Yerɑ yɑ̃ku kowo tɔnwerobɑ wesiɑnɑ bu mɑɑ Lɑsɑɑ ɡo. \v 11 Domi win sɔ̃nɑ Yuubɑ dɑbirɑ yɑrimɔ ben min di bɑ Yesu nɑɑnɛ dokemɔ. \s1 Yesu u Yerusɑlɛmu duɑ \r (I mɑɑ mɛɛrio Mɑteu 21:1-11, Mɑɑku 11:1-11, Luku 19:28-40) \p \v 12 Yen sisiru tɔn wɔru ɡe ɡɑ tɔ̃ɔ bɑkɑru dɑ ɡɑ nuɑ mɑ Yesu u sisi Yerusɑlɛmuɔ. \v 13 Mɑ bɑ bɑ̃ɑ kɑko bekusu suɑ bɑ kɑ nùn sennɔ dɑ. Bɑ ɡbɑ̃sukumɔ bɑ mɔ̀, sɑ Gusunɔ siɑrɑ! Domɑruɡiiwɑ wi u sisi kɑ Gusunɔn yĩsiru! Domɑruɡiiwɑ Isirelibɑn sunɔ! \p \v 14 Mɑ Yesu u kɛtɛku kpɛmbu ɡɑɡu wɑ u sɔni nɡe mɛ bɑ yoruɑ Gusunɔn ɡɑri sɔɔ bɑ nɛɛ, \q1 \v 15 “I ku bɛrum ko, Yerusɑlɛmuɡibu. \q1 N wee bɛɛn sunɔ u sisi. \q1 U kɛtɛku kpɛmbu sɔni.” \m \v 16 Yɑbu yeni yɑ ǹ win bwɑ̃ɑbu yeeri sɑɑ ye sɔɔ, ɑdɑmɑ ye Yesu u wurɑ win yiiko sɔɔ Gusunɔ wɔllɔ, sɑɑ ye sɔɔrɑ bɑ yɑɑyɑ mɑ bɑ yeni kpuro yoruɑ Gusunɔn ɡɑri sɔɔ win sɔ̃, bɑ mɑɑ nùn ye kpuro kuɑ. \p \v 17 Tɔn dɑbiru te tɑ rɑɑ wɑ̃ɑ kɑ Yesu sɑnnu sɑnɑm mɛ u Lɑsɑɑ sokɑ u yɑrɑ sikirun di, ye u nùn seeyɑ ɡɔrin di, tɑ rɑ n yen ɑreru dimɔ. \v 18 Mɑ tɔn wɔru ɡe, ɡɑ nùn sennɔ dɑ yèn sɔ̃ bɑ nuɑ mɑ u sɔm mɑɑmɑɑkiɡii te kuɑ. \v 19 Yen sɔ̃nɑ Fɑlisibɑ bɑ ɡerunɑ bɑ nɛɛ, i ǹ wɑ mɑ sɑ nùn kpɑnɑwɑ mɑm mɑm. Domi wee hɑnduniɑ kpuro yɑ nùn swĩi. \s1 Gɛrɛki ɡɑbɑ Yesu kɑsu \p \v 20 Gɛrɛki ɡɑbɑ wɑ̃ɑ be sɔɔ be bɑ sɑ̃ɑru dɑ Yerusɑlɛmuɔ tɔ̃ɔ bɑkɑrun sɑnɑm. \v 21 Bɑ dɑ Filipun mi, Gɑlilen Bɛsɑidɑɡii, mɑ bɑ nɛɛ, tɔnwero, sɑ kĩ su Yesu wɑ. \p \v 22 Filipu u dɑ u Andere sɔ̃ɔwɑ, mɑ Andere kɑ Filipu bɑ dɑ bɑ Yesu sɔ̃ɔwɑ. \v 23 Yesu u bu sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, sɑɑ yɑ turɑ ye bɑ koo kɑ Tɔnu Bii wɔlle suɑ. \v 24 Kɑ ɡeemɑ nɑ bɛɛ sɔ̃ɔmɔ, dĩɑ bimɑ yɑ̀ kun wɔrumɛ tem sɔɔ yɑ ɡu, yɑ wɑ̃ɑwɑ ye tiɑ. Adɑmɑ yɑ̀ n ɡu, yɑ koo bii dɑbinu mɑ. \v 25 Bɑɑwure wi u win wɑ̃ɑru dimɔ kɑ win tiin ɡɔ̃ru kĩru u koo tu biɑ. Bɑɑwure wi u kun mɑɑ win wɑ̃ɑru ɡɑrisi ɡɑ̃ɑnu hɑnduniɑ yeni sɔɔ, u tu beruɑwɑ wɑ̃ɑru te tɑ ku rɑ kpen sɔ̃. \v 26 Goo ù n nɛn wɑ̃ɑru wɑ̃ɑ, yɛ̃ro u mɑn swĩiyɔ. Mi nɑ wɑ̃ɑ kpɑ u n mɑɑ wɑ̃ɑ mi. Goo ù n nɛn wɑ̃ɑru wɑ̃ɑ, nɛn Bɑɑbɑ koo yɛ̃ro bɛɛrɛ wɛ̃. \s1 Yesu u win ɡɔɔn ɡɑri ɡerumɔ \p \v 27 Yesu mɑɑ nɛɛ, tɛ̃ nɛn ɡɔ̃ru ɡɑ sɑnkirɑ too too. Nɑ ǹ yɛ̃ ye kon ɡere. Nɡe kon nɛn Bɑɑbɑ kɑnɑwɑ u mɑn wɔrɑ ye yɑ mɑn deemɑ mini sɔɔn di? Aɑwo, domi yenin sɔ̃nɑ nɑ nɑ. \v 28 Bɑɑbɑ, ɑ wunɛn yĩsiru wɔlle suo. \p Yerɑ nɔɔ ɡɑɡu ɡɑ ɡeruɑ sɑɑ wɔllun di ɡɑ nɛɛ, nɑ tu wɔlle suɑ kɔ, kon mɑɑ wure n tu wɔlle suɑ nɔn mɛɛruse. \p \v 29 Tɔn wɔru ɡe ɡɑ wɑ̃ɑ mi, bɑ nɔɔ ɡe nuɑ mɑ bɑ nɛɛ, ɡurɑ yɑ kukurɑ. \p Mɑ ɡɑbɑ nɛɛ, wɔllun ɡɔrɑdowɑ kɑ nùn ɡɑri kuɑ. \p \v 30 Adɑmɑ Yesu u bu sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, n ǹ mɔ nɛn sɔ̃nɑ i nɔɔ ɡe nuɑ, bɛɛn sɔ̃nɑ. \v 31 Tɛ̃ ɡerɑ hɑnduniɑ yenin siribu tunumɑ. Tɛ̃ ɡerɑ bɑ koo hɑnduniɑ yen wiruɡii ɡirɑ. \v 32 Sɑnɑm mɛ bɑ koo mɑn suɑ tem di bu bwɛ̃, sɑnɑm mɛyɑ kon tɔmbu kpuro tii ɡɑwe. \p \v 33 U yeni ɡeruɑwɑ u kɑ sɔ̃ɔsi ɡɔɔ wìn bweseru u koo ɡbi. \v 34 Tɔn wɔru ɡe, ɡɑ nùn sɔ̃ɔwɑ ɡɑ nɛɛ, sɑ nuɑ bɛsɛn woodɑn tireru sɔɔ mɑ Kirisi u ko n wɑ̃ɑwɑ sere kɑ bɑɑdommɑɔ. Amɔnɑ ɑ kɑ ɡerumɔ mɑ bɑ ǹ koo ko bɑ kun Tɔnun Bii sue tem di. Wɑrɑ Tɔnu Bii wi. \p \v 35 Yesu u bu wisɑ u nɛɛ, sɑɑ fiiko sɔɔrɑ yɑm bururɑm mu wɑ̃ɑ bɛɛn suunu sɔɔ. I n sĩimɔ sɑɑ ye i yɑm bururɑm mɔ kpɑ yɑm mu ku rɑɑ bɛɛ tĩre. Domi wi u sĩimɔ yɑm wɔ̃kuru sɔɔ u ku rɑ n yɛ̃ mi u dɔɔ. \v 36 Yen sɔ̃, i yɑm bururɑm mɛ nɑɑnɛ dokeo sɑɑ ye i mɛ mɔ kpɑ i kɑ ko yɑm bururɑm bibu. \s1 Yuubɑ bɑ ǹ Yesu nɑɑnɛ doke \p Ye Yesu u yeni ɡeruɑ u kpɑ, u doonɑ ben suunu sɔɔn di, u kukuɑ. \v 37 Bɑɑ ye u kɑ mɑɑmɑɑki dɑbinu kuɑ ben wuswɑɑɔ, kɑ mɛ, bɑ ǹ nùn nɑɑnɛ doke. \v 38 Kpɑ ɡɑri yi Gusunɔn sɔmɔ Esɑi u ɡeruɑ yi kɑ koorɑ, yi u nɛɛ, \q1 “Yinni wɑrɑ u nɑɑnɛ doke ye sɑ nɔɔsiɑ. \q1 Wɑrɑ Yinni Gusunɔ u win dɑm sɔ̃ɔsi.” \m \v 39 Yenin sɔ̃nɑ bɑ ǹ kpĩɑ bɑ nɑɑnɛ doke domi Gusunɔn sɔmɔ Esɑi u kpɑm ɡeruɑ u nɛɛ, \q1 \v 40 “Gusunɔ u bu kuɑ wɔ̃kobu \q1 mɑ u ben bwisi kɑwɑ. \q1 Kpɑ bu ku rɑɑ kɑ ben nɔni yɑm wɑ. \q1 Kpɑ bu ku ɡiɑ kɑ ben bwisi. \q1 Bu ku rɑɑ ɡɔ̃ru ɡɔsiɑ, kpɑ n bu bɛkiɑ.” \m \v 41 Yeniwɑ Esɑi u ɡeruɑ yèn sɔ̃ u Kirisin yiiko wɑ mɑ u win ɡɑri ɡeruɑ. \p \v 42 Kɑ mɛ, Yuubɑn tɔnwero dɑbiru bɑ Yesu nɑɑnɛ doke, ɑdɑmɑ Fɑlisibɑn sɔ̃ bɑ ǹ wure bɑtumɑ sɔɔ bu ku rɑɑ kɑ bu ɡire mɛnnɔ yerun din sɔ̃. \v 43 Domi bɑ tɔnun siɑrɑbu kĩ n kere Gusunɔn siɑrɑbu. \s1 Yesun ɡɑri yi koo tɔmbu tɑɑrɛ wɛ̃ \p \v 44 Mɑ Yesu u ɡbɑ̃rɑ u nɛɛ, bɑɑwure wi u mɑn nɑɑnɛ doke, n ǹ mɔ nɛnɑ u nɑɑnɛ doke, wi u mɑn ɡɔrimɑwɑ u nɑɑnɛ doke. \v 45 Wi u mɑn wɑɑmɔ u wi u mɑn ɡɔrimɑ wɑɑmɔwɑ mi. \v 46 Nɛ nɑ nɑ hɑnduniɑɔ nɡe yɑm bururɑm, kpɑ bɑɑwure wi u mɑn nɑɑnɛ doke u kun kɑ wɑ̃ɑ yɑm wɔ̃kuru sɔɔ. \v 47 Bɑɑwure wi u nɛn ɡɑri nɔɔmɔ, mɑ u kun yi wure, n ǹ mɔ nɛnɑ kon yɛ̃ro tɑɑrɛ wɛ̃. Nɑ nɑwɑ n kɑ hɑnduniɑ fɑɑbɑ ko, n ǹ mɔ n kɑ hɑnduniɑ tɑɑrɛ wɛ̃. \v 48 Bɑɑwure wi u mɑn yinɑ, mɑ u ǹ nɛn ɡɑri wure, yɛ̃ro u mɔ ye n koo nùn tɑɑrɛ wɛ̃. Gɑri yi nɑ ɡeruɑ yiyɑ yi koo yɛ̃ro tɑɑrɛ wɛ̃ sɑnɑm dɑ̃ɑkim sɔɔ. \v 49 Domi nɑ ǹ ɡɑri ɡeruɑ kɑ nɛn tiin yiiko, ɑdɑmɑ Bɑɑbɑ wi u mɑn ɡɔrimɑ, wiyɑ u mɑn woodɑ wɛ̃ ye kon ɡere kɑ ye kon sɔ̃ɔsi. \v 50 Nɑ yɛ̃ mɑ win woodɑn kɔkɔrɔwɑ wɑ̃ɑru te tɑ ku rɑ kpe, yen sɔ̃nɑ ye nɑ ɡerumɔ, nɑ ye ɡerumɔwɑ nɡe mɛ Bɑɑbɑ u mɑn sɔ̃ɔwɑ. \c 13 \s1 Yesu u win bwɑ̃ɑbun nɑɑsu teɑ \p \v 1 Yesu u rɑ n wiɡibu kĩ be bɑ wɑ̃ɑ hɑnduniɑɔ, yen sɔ̃, bu sere tɔ̃ɔ bɑkɑ te ko te bɑ rɑ nɛɛ Gɔɔ sɑrɑribu, u bu win kĩi bɑkɑru sɔ̃ɔsi. Domi u yɛ̃ mɑ win sɑɑ yɑ turɑ u kɑ doonɑ hɑnduniɑn di u dɑ win Bɑɑbɑn mi. \p \v 2 Wi kɑ win bwɑ̃ɑbu bɑ yɑɑ dibu dimɔ sɑnnu. N deemɑ Setɑm u rɑɑ Yudɑsi Isikɑriɔtu, Simɔɔn bii bɔrie u kɑ Yesu yɑ̃ku kowo tɔnwerobu kɑ Fɑlisibɑ nɔmu sɔndiɑ. \v 3 Yesun tii u yɛ̃ mɑ Bɑɑbɑ u nùn ɡɑ̃ɑnu kpuro nɔmu sɔndiɑ, u mɑɑ yɛ̃ mɑ u nɑwɑ sɑɑ Gusunɔn min di mɑ u mɑɑ wurɔ win mi. \v 4 Yerɑ u seewɑ dii yerun di u win yɑberu pwetɑ u yi, mɑ u yɑsɑ suɑ u tii sɛ̃kɑ. \v 5 U nim sɔke ɡbɛ̃ɛru sɔɔ, u kɑ win bwɑ̃ɑbun nɑɑsu teɑmɔ, mɑ u si sunkumɔ kɑ yɑsɑ ye u sɛ̃ke. \v 6 Ye u ɡirɑri Simɔɔ Piɛɛn mi, mɑ Piɛɛ nùn bikiɑ u nɛɛ, Yinni wunɑ kɑɑ mɑɑ nɛn nɑɑsu teɑ? \p \v 7 Yesu u nùn wisɑ u nɛɛ, ɑ ǹ ɡinɑ tubɑ ye nɑ mɔ̀ tɛ̃, ɑdɑmɑ ɑmɛn biru n ko n nun yeeri. \p \v 8 Piɛɛ u nɛɛ, nɛ nɑ kun wurɑmɔ ɑ nɛn nɑɑsu teɑ fɑ! \p Yesu u nùn sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, nɑ̀ kun wunɛn nɑɑsu tee, ɑ ǹ mɑɑ bɔnu ɡɑɑ wɑsi nɛn mi. \p \v 9 Simɔɔ Piɛɛ u nɛɛ, ǹ n mɛn nɑ Yinni, n ǹ mɑɑ mɔ nɛn nɑɑsu tɔnɑwɑ kɑɑ teɑ, ɑ mɑɑ nɛn nɔmɑ kɑ nɛn wiru teo. \p \v 10 Yesu u nɛɛ, wi u woburɑ, mbɑ n mɑɑ yɛ̃ro tie, mɑ n kun mɔ u win nɑɑsu teɑ u wɑ u kɑ dɛɛrɑ mɑm mɑm. Bɛɛ i dɛɛre, ɑdɑmɑ n ǹ mɔ bɛɛ kpuro. \p \v 11 N deemɑ Yesu u win dɔmɛ yɛ̃ kɔ, yen sɔ̃nɑ u ɡeruɑ u nɛɛ, n ǹ mɔ be kpurowɑ bɑ dɛɛre. \p \v 12 Sɑnɑm mɛ u ben nɑɑsu teɑ u kpɑ u win yɑberu suɑ u sebuɑ mɑ u kpɑm sinɑ win sin yerɔ u nɛɛ, i yɛ̃ ye nɑ bɛɛ kuɑ mi? \v 13 Bɛɛ i mɑn sokumɔ keu koosio kɑ Yinni. Geemɑ i ɡerumɔ, mɛyɑ nɑ sɑ̃ɑ. \v 14 Ǹ n mɛn nɑ, nɛ wi nɑ sɑ̃ɑ bɛɛn Yinni kɑ bɛɛn keu koosio, nɑ̀ n bɛɛn nɑɑsu teɑ, n weenɛ bɛɛn tii i nɑɑsu teɑnɑ. \v 15 Wee nɑ bɛɛ kom ɡem sɔ̃ɔsi kpɑ i n dɑ mɑɑ kuɑnɛ nɡe mɛ. \v 16 Kɑ ɡeemɑ, nɑ bɛɛ sɔ̃ɔmɔ, yoo ku rɑ n win yinni kere, mɛyɑ ɡɔro ku rɑ n wi u nùn ɡɔrɑ kere. \v 17 Tɛ̃ wee, i sɔ̃ɔsi teni ɡiɑ. Doo nɔɔruɡibɑ bɛɛ, ì n tu swĩi. \p \v 18 N ǹ mɔ bɛɛ kpuron ɡɑriyɑ nɑ mɔ̀. Nɑ yɛ̃ be nɑ ɡɔsɑ. Adɑmɑ Gusunɔn ɡɑri yi ǹ koo ko yì kun koore yi yi nɛɛ, “Wi u kɑ mɑn dimɔ sɑnnu, u ɡɔsirɑ nɛn yibɛrɛ.” \v 19 Nɑ bɛɛ yɑbu yeni sɔ̃ɔmɔwɑ sɑɑ tɛ̃n di yu sere koorɑ. Yɑ̀ n koorɑ kpɑ i kɑ nɑɑnɛ doke mɑ nɛnɑ yɛ̃ro wi. \v 20 Kɑ ɡeemɑ nɑ bɛɛ sɔ̃ɔmɔ, bɑɑwure wi u yɛ̃ro wurɑ wi nɑ ɡɔrɑ, nɛnɑ u wurɑ. Bɑɑwure wi u mɑɑ mɑn wurɑ, u wi u mɑn ɡɔrimɑ wurɑwɑ. \s1 Yesu u Yudɑsi terɑsiɑ \r (I mɑɑ mɛɛrio Mɑteu 26:20-25, Mɑɑku 14:17-21, Luku 22:21-23) \p \v 21 Ye Yesu u yeni ɡeruɑ u kpɑ, win ɡɔ̃ru ɡɑ sɑnkirɑ too too, mɑ u bu sɔ̃ɔwɑ kpɑsɑsɑ u nɛɛ, kɑ ɡeemɑ nɑ bɛɛ sɔ̃ɔmɔ, ɡoo wɑ̃ɑ bɛɛ sɔɔ wi u koo mɑn dɔmɛ. \p \v 22 Mɑ win bwɑ̃ɑbu bɑ nɔni ɡiɑ mɛɛrinɑ. Bɑ ǹ yɛ̃ ben wɑrɑ u kɑ yɑ̃. \v 23 Yesun bɔ̃ɔ turo, wi u kĩ, u sɔ̃ win nɔm ɡeuɔ. \v 24 Mɑ Simɔɔ Piɛɛ u yĩreru kuɑ kɑ nɔmu durɔ wi, u Yesu bikio u nɛɛ, wɑrɑ u kɑ yɑ̃. \v 25 Mɑ bɔ̃ɔ wi, u Yesu ɡbɑlli u nùn bikiɑ u nɛɛ, Yinni wɑrɑ ɑ kɑ yɑ̃. \p \v 26 Yesu u nùn wisɑ u nɛɛ, wi nɑ kon dɔkɑ wɛ̃ ye nɑ kɑ kpee sɔ̃rɑ, wiyɑ mi. \p Mɑ u dɔkɑ kɑ kpee sɔ̃rɑ u Yudɑsi Isikɑriɔtu, Simɔɔn bii wɛ̃. \v 27 Ye Yudɑsi u dɔkɑ ye mwɑ u kpɑ, mii mii mɑ Setɑm duɑ win ɡɔ̃ruɔ. Yesu u nùn sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, ye kɑɑ ko, ɑ koowo kpɑɑkɑ. \p \v 28 Adɑmɑ ben suunu sɔɔ ɡoo sɑri wi u yɛ̃ yèn sɔ̃ u nùn sɔ̃ɔwɑ mɛ. \v 29 Gɑbɑ tɑmɑɑ yèn sɔ̃ Yudɑsiwɑ u ɡobin bɔɔru nɛni, yen sɔ̃nɑ Yesu u nùn sɔ̃ɔmɔ u ɡɑ̃ɑnu dweeyo nìn bukɑtɑ bɑ mɔ tɔ̃ɔ bɑkɑrun sɔ̃, ǹ kun mɛ u nùn sɔ̃ɔmɔ u sɑ̃ɑrobu ɡɑ̃ɑnu kɛ̃. \v 30 Ye Yudɑsi u dɔkɑ ye mwɛ mɑ u yɑrɑ kɑ sɛndɑru. N deemɑ yɑm tĩrɑ. \s1 Woodɑ kpɑɑ \p \v 31 Sɑnɑm mɛ Yudɑsi u yɑrɑ u kpɑ, Yesu u nɛɛ, tɛ̃rɑ Tɔnun Bii u den wɔlle suɑrɑ, mɑ Gusunɔ mɑɑ wɔlle suɑrɑ win min di. \v 32 Gusunɔ ù n wɔlle suɑrɑ win min di, Gusunɔn tii u koo mɑɑ Tɔnun Bii wi wɔlle suɑ, n ǹ mɑɑ tɛɛmɔ. \v 33 Nɛn bibu, sɑɑ fiiko sɔɔrɑ ko nɑ n wɑ̃ɑ kɑ bɛɛ, yen biru i ko mɑn kɑsu. Adɑmɑ nɑ bɛɛ sɔ̃ɔmɔ tɛ̃ nɡe mɛ nɑ rɑɑ Yuubɑ sɔ̃ɔwɑ, mi nɑ dɔɔ i ǹ kpɛ̃ i dɑ mi. \v 34 Woodɑ kpɑɑ nɑ bɛɛ wɛ̃ɛmɔ, i kĩɑnɔ. I de i kĩru sɔ̃ɔsinɑ nɡe mɛ nɑ bɛɛ kĩru sɔ̃ɔsi. \v 35 Ì n kĩɑnɛ, bɑɑwure u ko n yɛ̃ mɑ i sɑ̃ɑwɑ nɛn bwɑ̃ɑbu. \s1 Yesu u nɛɛ, Piɛɛ koo nùn siki \r (I mɑɑ mɛɛrio Mɑteu 26:31-35, Mɑɑku 14:27-31, Luku 22:31-34) \p \v 36 Simɔɔ Piɛɛ u nùn bikiɑ u nɛɛ, Yinni, mɑnɑ ɑ dɔɔ. \p Yesu u nùn wisɑ u nɛɛ, mi nɑ dɔɔ ɑ ǹ kpɛ̃ ɑ mɑn swĩimɑ tɛ̃, ɑdɑmɑ ǹ n sosi kɑɑ mɑn swĩimɑ mi. \p \v 37 Piɛɛ u nùn bikiɑ u nɛɛ, Yinni, mbɑn sɔ̃nɑ nɑ ǹ kpɛ̃ n nun swĩi mi tɛ̃. Domi nɑ sɔɔru sɑ̃ɑ n kɑ nɛn wɑ̃ɑru wɛ̃ wunɛn sɔ̃. \p \v 38 Yesu u nùn bikiɑ u nɛɛ, ɑ sɔɔru sɑ̃ɑ ɑ kɑ wunɛn wɑ̃ɑru wɛ̃ nɛn sɔ̃? Kɑ ɡem nɑ nun sɔ̃ɔmɔ, ɡoo dɔɔ ɡu kɑ sere swĩ kɑɑ mɑn siki nɔn itɑ. \c 14 \s1 Yesuwɑ swɑɑ ye yɑ dɔɔ \s2 Bɑɑbɑn mi \p \v 1 Yesu bu sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, i ku wururɑ. I Gusunɔ nɑɑnɛ dokeo kpɑ i mɑɑ mɑn nɑɑnɛ doke. \v 2 Wɑ̃ɑ yee dɑbinɑ nu wɑ̃ɑ nɛn Bɑɑbɑn yɛnuɔ. N wee nɑ dɔɔ mi, n bɛɛ wɑ̃ɑ yerun sɔɔru kuɑ. Ǹ kun sɑ̃ɑ mɛ, nɑ ǹ dɑɑ bɛɛ sɔ̃ɔmɔ. \v 3 Nɑ̀ n wɑ̃ɑ yee ten sɔɔru kuɑ nɑ kpɑ, kon kpɑm wurɑmɑ n bɛɛ suɑ n kɑ dɑ nɛn tiin mi. Mi nɑ wɑ̃ɑ kpɑ sɑ n wɑ̃ɑ mi sɑnnu. \v 4 I ru swɑɑ yɛ̃ kɔ mi nɑ dɔɔ. \p \v 5 Tomɑɑ u nùn sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, Yinni, sɑ ǹ yɛ̃ mi ɑ dɔɔ. Amɔnɑ sɑ ko n kɑ min swɑɑ yɛ̃. \p \v 6 Yesu u nùn sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, nɛnɑ nɑ swɑɑ, nɛnɑ nɑ ɡem, nɛnɑ nɑ wɑ̃ɑru, ɡoo sɑri wi u koo dɑ Bɑɑbɑn mi mɑ n kun mɔ sɑɑ nɛn min di. \v 7 Bɛɛ ì n dɑɑ mɑn yɛ̃, i ko n mɑɑ nɛn Bɑɑbɑ yɛ̃. Sɑɑ tɛ̃n di i nùn ɡiɑ, i mɑɑ nùn wɑ. \p \v 8 Filipu u nùn sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, Yinni ɑ sun Bɑɑbɑ wi sɔ̃ɔsio, n den turɑ mɛ. \p \v 9 Yesu u nɛɛ, mìn di nɑ kɑ bɛɛ wɑ̃ɑ n tɛ, kɑ mɛ, ɑ ǹ mɑn ɡie Filipu? Bɑɑwure wi u ɡesi mɑn wɑ u mɑɑ Bɑɑbɑ wɑwɑ. Amɔnɑ ɑ kɑ ɡeruɑ ɑ nɛɛ, n bɛɛ Bɑɑbɑ sɔ̃ɔsio. \v 10 A ǹ nɑɑnɛ doke mɑ nɑ wɑ̃ɑ Bɑɑbɑ sɔɔ, Bɑɑbɑ mɑɑ wɑ̃ɑ nɛ sɔ̃ɔ? Gɑri yi nɑ bɛɛ sɔ̃ɔmɔ, nɑ ǹ ɡerumɔ kɑ nɛn tiin yiiko. Bɑɑbɑ wi u wɑ̃ɑ nɛ sɔɔ, wiyɑ u win sɔmburu mɔ̀. \v 11 I ɡesi nɑɑnɛ dokeo mɑ nɑ wɑ̃ɑ Bɑɑbɑ sɔɔ, mɑ Bɑɑbɑ mɑɑ wɑ̃ɑ nɛ sɔɔ. Ǹ kun mɛ, i nɑɑnɛ dokeo sɔmɑ ye nɑ kuɑn sɔ̃. \v 12 Kɑ ɡeemɑ nɑ bɛɛ sɔ̃ɔmɔ, bɑɑwure wi u mɑn nɑɑnɛ doke, sɔmɑ ye nɑ mɔ̀, yeyɑ yɛ̃ro koo mɑɑ ko. U koo mɑm sɔmɑ ko ye yɑ yeni kere domi nɑ dɔɔ nɛn Bɑɑbɑn mi. \v 13 Nɑ kon mɑɑ bɛɛ ɡɑ̃ɑnu bɑɑnire kuɑ ni i ɡesi kɑnɑ kɑ nɛn yĩsiru, kpɑ bu kɑ Bɑɑbɑ wɔlle suɑ sɑɑ Biin min di. \v 14 Ì n ɡɑ̃ɑnu kɑnɑ kɑ nɛn yĩsiru, kon bɛɛ ni kuɑ. \s1 Hunde Dɛɛron nɑɑrun \s2 nɔɔ mwɛɛru \p \v 15 Yesu u nɛɛ, ì n mɑn kĩ i nɛn woodɑ mɛm nɔɔwɔ. \v 16 Kon Bɑɑbɑ kɑnɑ, u koo bɛɛ Dɑm Kɛ̃ɔ kpɑo wɛ̃ wi u ko n kɑ bɛɛ wɑ̃ɑ sere kɑ bɑɑdommɑɔ. Wiyɑ sɑ̃ɑ Hunde ɡemɡii. \v 17 Hɑnduniɑɡibu bɑ ǹ kpɛ̃ bu nùn mwɑ yèn sɔ̃ bɑ ǹ nùn wɑɑmɔ, mɛyɑ bɑ ǹ mɑɑ nùn yɛ̃. Adɑmɑ bɛɛ i nùn yɛ̃, domi u wɑ̃ɑ kɑ bɛɛ, u kon mɑɑ wɑ̃ɑ bɛɛn bɑɑwure sɔɔ. \p \v 18 Nɑ ǹ bɛɛ derimɔ ɡoberu. Kon kpɑm wurɑmɑ bɛɛn mi. \v 19 N tie fiiko ye hɑnduniɑɡibu bɑ ǹ mɑɑ kɑ mɑn wɑsi, ɑdɑmɑ bɛɛ i ko mɑn wɑ. Yèn sɔ̃ nɑ wɑsi, bɛɛ i ko n mɑɑ wɑsi. \v 20 Dɔmɑ teyɑ i ko n yɛ̃ mɑ nɑ wɑ̃ɑ nɛn Bɑɑbɑ sɔɔ mɑ bɛɛ i wɑ̃ɑ nɛ sɔɔ, mɑ nɑ mɑɑ wɑ̃ɑ bɛɛ sɔɔ. \p \v 21 Wi u nɛn woodɑ mwɑ, mɑ u ye mɛm nɔɔwɑ, wiyɑ u mɑn kĩ. Wi u mɑn kĩ, nɛn Bɑɑbɑ koo nùn kĩɑ. Nɛn tii kon mɑɑ yɛ̃ro kĩɑ, kpɑ n nùn tii sɔ̃ɔsi. \p \v 22 Yudɑsi, n ǹ mɔ wi bɑ rɑ nɛɛ Isikɑriɔtu, u bikiɑ u nɛɛ, Yinni, ɑmɔnɑ kɑɑ sun wunɛn tii sɔ̃ɔsisinɑ hɑnduniɑɡibu bɑ kun kɑ nun wɑ. \p \v 23 Mɑ Yesu u nùn wisɑ u nɛɛ, bɑɑwure wi u mɑn kĩ u koo nɛn ɡɑri mɛm nɔɔwɑ. Nɛn Bɑɑbɑ u koo nùn kĩɑ, nɛ kɑ nɛn Bɑɑbɑ sɑ ko mɑɑ nɑ yɛ̃ron mi kpɑ su bɛsɛn wɑ̃ɑ yeru ko wi sɔɔ. \v 24 Wi u kun mɑn kĩ, u ǹ mɑɑ nɛn ɡɑri mɛm nɔɔwɑmmɛ. Gɑri yi i nuɑ, n ǹ nɛɡii, yi sɑ̃ɑwɑ Bɑɑbɑɡii wi u mɑn ɡɔrimɑ. \p \v 25 Nɑ bɛɛ yeni kpuro sɔ̃ɔmɔ tɛ̃ ye nɑ kɑ bɛɛ wɑ̃ɑ. \v 26 Adɑmɑ Hunde Dɛɛro, Dɑm kɛ̃ɔ wi, wi Bɑɑbɑ koo ɡɔrimɑ kɑ nɛn yĩsiru, wiyɑ u koo bɛɛ bɑɑyere keu sɔ̃ɔsi, u koo mɑɑ bɛɛ ye kpuro yɑɑyɑsiɑ ye nɑ bɛɛ sɔ̃ɔwɑ. \p \v 27 Bɔri yɛndɑ nɑ bɛɛ deriɑ, nɛn bɔri yɛndɑ nɑ bɛɛ wɛ̃ɛmɔ. Nɑ ǹ bɛɛ tu wɛ̃ɛmɔ nɡe mɛ hɑnduniɑ yɑ rɑ wɛ̃. I ku wururɑ, i ku mɑɑ nɑndɑ. \v 28 Bɛɛ i nuɑ nɡe mɛ nɑ bɛɛ sɔ̃ɔwɑ mɑ nɑ doonɔ, ɑdɑmɑ kon kpɑm wurɑmɑ bɛɛn mi. Ì n dɑɑ mɑn kĩ i ko n nuku dobu mɔ ye nɑ kɑ dɔɔ Bɑɑbɑn mi, domi nɛn Bɑɑbɑ u yiiko mɔ u mɑn kere. \v 29 Nɑ bɛɛ ɡɑ̃ɑ ninin ɡɑri sɔ̃ɔmɔ tɛ̃, nu sere koorɑ. Nù n koorɑ kpɑ i kɑ mɑn nɑɑnɛ doke. \v 30 Nɑ ǹ mɑɑ kpɛ̃ n kɑ bɛɛ ɡɑri dɑbinu ko domi hɑnduniɑn wiruɡii u sisi. U ǹ dɑm mɔ nɛ sɔɔ, \v 31 ɑdɑmɑ kpɑ hɑnduniɑɡibu bɑ n kɑ yɛ̃ mɑ nɑ Bɑɑbɑ kĩ, nɑ mɑɑ kpuro mɔ̀ nɡe mɛ Bɑɑbɑ u mɑn yen woodɑ wɛ̃. I seewo su doonɑ. \c 15 \s1 Yesuwɑ resɛm dɑ̃ɑ ɡeɑ \p \v 1 Yesu u bu sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, nɛnɑ resɛm dɑ̃ɑ mɛro, nɛn Bɑɑbɑwɑ ɡbɑɑ yɛ̃ro. \v 2 Nɛn kɑ̃ɑsɑ bɑɑyere ye yɑ ku rɑ binu mɑ, yerɑ u rɑ bure u kɔ̃. Kɑ̃ɑsɑ bɑɑyere ye yɑ rɑ binu mɑ, u rɑ ye sɔmɛwɑ kpɑ yen mɑrum mu kɑ sosi. \v 3 Bɛɛ i dɛɛrɑ kɔ ɡɑri yin sɑɑbu yi nɑ bɛɛ sɔ̃ɔwɑ. \v 4 I de i n kɑ mɑn mɑninɛ, nɑ kon mɑɑ kɑ bɛɛ mɑninɑ. Nɡe mɛ kɑ̃ɑsɑ yɑ ǹ kpɛ̃ yu kɑ tii binu mɑ, mɑ n kun mɔ yɑ kɑ dɑ̃ɑ mɛro mɑninɛ, mɛyɑ mɑɑ bɛɛn tii, i ǹ kpɛ̃ i binu mɑ, ì kun kɑ mɑn mɑninɛ. \p \v 5 Nɛnɑ resɛm dɑ̃ɑ mɛro, bɛɛyɑ yen kɑ̃ɑsi. Wi u kɑ mɑn mɑninɛ mɑ nɑ kɑ nùn mɑninɛ, wiyɑ u koo bii dɑbinu mɑ, domi nɛn sɑriru i ǹ kpɛ̃ i ɡɑ̃ɑnu ɡɑnu ko. \v 6 Bɑɑwure wi u kun kɑ mɑn mɑninɛ, bɑ koo nùn wunɑwɑ bu kɔ̃ nɡe kɑ̃ɑsi kpɑ u dɛrurɑ. Yen biru bɑ koo kɑ̃ɑsi yi mɛnnɑ bu dɔ̃ɔ doke, kpɑ yi dɔ̃ɔ mwɑ. \v 7 Bɛɛ ì n kɑ mɑn mɑninɛ mɑ nɛn ɡɑri yi wɑ̃ɑ bɛɛ sɔɔ, i bikio ye i kĩ, nɑ kon bɛɛ kuɑ. \v 8 Ì n bii dɑbinu mɑrɑ yɑ koo nɛn Bɑɑbɑ bɛɛrɛ wɛ̃. Nɡe mɛyɑ i ko mɑɑ sɔ̃ɔsi mɑ nɛn bwɑ̃ɑbɑ i sɑ̃ɑ. \v 9 Nɡe mɛ Bɑɑbɑ mɑn kĩ, nɡe mɛyɑ nɑ mɑɑ bɛɛ kĩ. I yɔ̃ro nɛn kĩru sɔɔ. \v 10 Nɡe mɛ nɑ nɛn Bɑɑbɑn woodɑ mɛm nɔɔwɑ mɑ nɑ wɑ̃ɑ win kĩru sɔɔ, nɡe mɛyɑ ì n nɛn woodɑ mɛm nɔɔwɑ, i ko n wɑ̃ɑ nɛn kĩru sɔɔ. \p \v 11 Nɑ bɛɛ yeni sɔ̃ɔwɑ kpɑ nɛn nuku dobu bu n kɑ wɑ̃ɑ bɛɛ sɔɔ, kpɑ bɛɛn nuku dobu bu kɑ yibu. \v 12 Nɛn woodɑ wee, i kĩɑnɔ nɡe mɛ nɑ bɛɛ kĩ. \v 13 Goo ù n win wɑ̃ɑru wɛ̃ win bɔrɔbɑn sɔ̃ kĩrun sɑɑbu, kĩi te, tɑ ǹ sɑɑrɑ mɔ. \v 14 Nɛn bɔrɔbɑrɑ bɛɛ i sɑ̃ɑ ì n mɔ̀ ye nɑ bɛɛ yiire. \v 15 Nɑ ǹ mɑɑ bɛɛ sokumɔ yobu yèn sɔ̃ yoo ku rɑ n yɛ̃ ye win yinni u mɔ̀. Adɑmɑ nɑ bɛɛ sokumɔ bɔrɔbɑ, yèn sɔ̃ ɡɑ̃ɑnu bɑɑnire ni nɑ nuɑ nɛn Bɑɑbɑn min di niyɑ nɑ bɛɛ sɔ̃ɔwɑ. \v 16 N ǹ mɔ bɛɛyɑ i mɑn ɡɔsɑ, nɛnɑ nɑ bɛɛ ɡɔsɑ. Nɑ mɑɑ bɛɛ wunɑ nɛnɛm kpɑ i dɑ i binu mɑ ni nu koo tɛ. Kpɑ ɡɑ̃ɑnu bɑɑnire ni bɛɛ i kɑnɑ nɛn Bɑɑbɑn mi kɑ nɛn yĩsiru, u bɛɛ wɛ̃. \v 17 Ye nɑ bɛɛ yiiremɔ wee, i kĩɑnɔ. \s1 Hɑnduniɑ yɑ Yesu kɑ wiɡibu tusɑ \p \v 18 Yesu mɑɑ nɛɛ, hɑnduniɑɡibu bɑ̀ n bɛɛ tusɑ, i n yɛ̃ mɑ nɛnɑ bɑ ɡbiɑ bɑ tusɑ. \v 19 Bɛɛ ì n dɑɑ sɑ̃ɑn nɑ hɑnduniɑɡibu, hɑnduniɑ yɑ ko n bɛɛ kĩwɑ nɡe yeɡibu. Adɑmɑ nɑ bɛɛ ɡɔsɑ hɑnduniɑ ye sɔɔn di, i ǹ mɑɑ sɑ̃ɑ yeɡibu, yen sɔ̃nɑ hɑnduniɑɡibɑ bɛɛ tusɑ. \v 20 I ɡɑri yi yɑɑyo yi nɑ rɑɑ bɛɛ sɔ̃ɔwɑ nɑ nɛɛ, yoo ku rɑ win yinni kere. Bɑ̀ n mɑn nɔni sɔ̃ɔwɑ bɑ koo mɑɑ bɛɛ nɔni sɔ̃. Bɑ̀ n nɛn ɡɑri mɛm nɔɔwɑ bɑ koo mɑɑ bɛɛɡii mɛm nɔɔwɑ. \v 21 Adɑmɑ yeni kpurowɑ bɑ koo bɛɛ kuɑ nɛn yĩsirun sɔ̃, domi bɑ ǹ yɛ̃ro yɛ̃ wi u mɑn ɡɔrimɑ. \v 22 Nɑ̀ kun dɑɑ nɛ, nɑ kɑ bu ɡɑri kue, bɑ ǹ dɑɑ tɑɑrɛ mɔ. Adɑmɑ tɛ̃ bɑ ǹ mɑɑ ɡɑfɑrɑ mɔ. \v 23 Wi u mɑn tusɑ u mɑɑ nɛn Bɑɑbɑ tusɑwɑ. \v 24 Nɑ̀ kun dɑɑ sɔmɑ kue ben suunu sɔɔ ye ɡoo kun koore, bɑ ǹ dɑɑ tɑɑrɛ mɔ. Adɑmɑ tɛ̃, bɑ sɔmɑ ye wɑ kɔ, mɑ bɑ sun tusɑ nɛ kɑ nɛn Bɑɑbɑ. \v 25 Nɡe mɛyɑ n sɑ̃ɑ kpɑ ɡɑri yi bɑ yoruɑ woodɑn tirerɔ yi kɑ koorɑ, yi yi nɛɛ, “Bɑ mɑn tusɑ, bɑ ǹ ten wiru kɑ nɑɑsu yɛ̃.” \p \v 26 Adɑmɑ Dɑm Kɛ̃ɔ, Hunde ɡemɡii wi, u sisi sɑɑ nɛn Bɑɑbɑn min di. Kon bɛɛ nùn ɡɔriɑmɑ kɑ Bɑɑbɑ win yĩsiru, kpɑ u bɛɛ nɛn ɑreru diiyɑ. \v 27 Bɛɛ i ko mɑɑ nɛn ɑreru di, domi i wɑ̃ɑ kɑ nɛ sɑnnu sɑɑ toren di. \c 16 \p \v 1 Yeni kpurowɑ nɑ bɛɛ sɔ̃ɔwɑ kpɑ i ku rɑ kɑ biru wurɑ. \v 2 Bɑ koo bɛɛ ɡirɑ sɑɑ mɛnnɔ yerun di. Sɑɑ yɑ mɑm sisi ye bɑɑwure wi u bɛɛ ɡoomɔ u ko n tɑmɑɑ u Gusunɔ sɔmburu kuɑmmɛwɑ. \v 3 Bɑ koo bɛɛ yɑbu yeni kuɑ yèn sɔ̃ bɑ ǹ Bɑɑbɑ ɡie, bɑ ǹ mɑɑ mɑn ɡie. \v 4 Adɑmɑ nɑ bɛɛ ɡɑ̃ɑ nini sɔ̃ɔmɔwɑ, dɔmɑ te nin sɑɑ yɑ turɑ kpɑ i kɑ yɑɑyɑ mɑ nɑ rɑɑ bɛɛ nu sɔ̃ɔre. \s1 Hunde Dɛɛron sɔmburu \p Yesu mɑɑ nɛɛ, nɑ ǹ dɑɑ bɛɛ ɡɑ̃ɑ nini sɔ̃ɔwɑ sɑɑ yellun di yèn sɔ̃ nɑ wɑ̃ɑ kɑ bɛɛ sɑnnu. \v 5 Adɑmɑ tɛ̃ nɑ dɔɔ wi u mɑn ɡɔrimɑn mi. Goo mɑɑ sɑri bɛɛ sɔɔ wi u mɑn bikiɑ mi nɑ dɔɔ. \v 6 Adɑmɑ yèn sɔ̃ nɑ bɛɛ yeni sɔ̃ɔwɑ, bɛɛn ɡɔ̃ru ɡɑ sɑnkirɑ too. \v 7 Kɑ mɛ, nɑ bɛɛ ɡem sɔ̃ɔmɔ, bɛɛn ɑrufɑɑniwɑ nɑ̀ n dɑ, domi nɑ̀ kun de, Dɑm Kɛ̃ɔ wi, u ǹ sisi bɛɛn mi. Adɑmɑ nɑ̀ n dɑ kon bɛɛ nùn ɡɔriɑmɑ. \v 8 Ù n tunumɑ, wiyɑ u koo de hɑnduniɑɡibu bu tubu ye n sɑ̃ɑ torɑru kɑ ye n sɑ̃ɑ ɡem kɑ mɑɑ Gusunɔn siribu. \v 9 U koo bu tɑɑrɛ wɛ̃ yèn sɔ̃ bɑ ǹ mɑn nɑɑnɛ doke. \v 10 U koo bu sɔ̃ɔsi mɑ ɡem wɑ̃ɑ nɛ sɔɔ ye nɑ kɑ dɔɔ Bɑɑbɑn mi, mɑ bɑ ǹ mɑɑ mɑn wɑsi. \v 11 U koo mɑɑ de bu siribu tubu yèn sɔ̃ Gusunɔ u hɑnduniɑ yenin wiruɡii siri kɔ. \p \v 12 Nɑ mɑɑ ɡɑ̃ɑ dɑbinu mɔ n kɑ bɛɛ sɔ̃, ɑdɑmɑ nu bɛɛ kere ɡinɑ. \v 13 Sɑnɑm mɛ Hunde ɡemɡii wi, u tunumɑ wiyɑ u koo bɛɛ kpɑrɑ i kɑ ɡem kpuro ɡiɑ. U ǹ koo ɡɑri ɡere kɑ win tiin yiiko. Ye u nuɑ, yeyɑ u koo ɡere, u koo mɑɑ bɛɛ sɔ̃ ye yɑ sisi. \v 14 Wiyɑ u koo mɑn bɛɛrɛ wɛ̃, domi u koo nɛɡiɑ nɔ, kpɑ u bɛɛ ye nɔɔsiɑ. \v 15 Kpuro ye Bɑɑbɑ u mɔ nɛɡiɑ. Yen sɔ̃nɑ nɑ ɡeruɑ mɑ Hunde u koo nɛɡiɑ nɔ, kpɑ u bɛɛ ye nɔɔsiɑ. \s1 Nuku sɑnkirɑnu koo ko \s2 nuku dobu \p \v 16 Yesu bu sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, ǹ n sosi fiiko i ǹ mɑɑ mɑn wɑsi. Ǹ n mɑɑ kpɑm sosi fiiko, i ko mɑn wɑ. \p \v 17 Mɑ win bwɑ̃ɑbu ɡɑbu bɑ bikiɑnɑmɔ, mbɑ yen tubusiɑnu ye u sun sɔ̃ɔmɔ, ǹ n sosi fiiko sɑ ǹ mɑɑ nùn wɑsi, ǹ n mɑɑ kpɑm sosi fiiko sɑ ko nùn wɑ. Mbɑ mɑɑ yen tubusiɑnu ye u nɛɛ u dɔɔ win Bɑɑbɑn mi. \v 18 Bɑ bikiɑnɑmɔ mbɑ ǹ n sosi fiikon tubusiɑnu. Bɑ nɛɛ, sɑ ǹ yɛ̃ yèn ɡɑri u mɔ̀. \p \v 19 Yesu u ɡiɑ mɑ bɑ kĩ bu nùn ɡɑ̃ɑnu bikiɑ. Yen sɔ̃nɑ u bu sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, nɑ nɛɛ yɑɑ, ǹ n sosi fiiko i ǹ mɑn wɑsi, ǹ n mɑɑ kpɑm sosi fiiko i ko mɑn wɑ. Gɑri yiniwɑ i bikiɑnɑmɔ bɛɛn suunu sɔɔ ro? \v 20 Kɑ ɡeemɑ nɑ bɛɛ sɔ̃ɔmɔ, i ko swĩ, i ko kpɑsɑ wɔri ko, ɑdɑmɑ hɑnduniɑɡibu bɑ koo yɛ̃ɛri. Bɛɛn nukurɑ koo sɑnkirɑ, ɑdɑmɑ bɛɛn nuku sɑnkirɑnu koo ɡɔsirɑ nuku dobu. \v 21 Sɑnɑm mɛ tɔn kurɔ u yiire u rɑ n nɔni swɑ̃ɑru mɔ domi win sɑɑ yɑ turɑ. Adɑmɑ sɑnɑm mɛ u win bii mɑrɑ, u ku rɑ mɑɑ nɔni swɑ̃ɑ te yɑɑye nuku dobun sɔ̃ ye u kɑ tɔnu mɑrɑ hɑnduniɑ sɔɔ. \v 22 Mɛyɑ n mɑɑ sɑ̃ɑ bɛɛn mi. Tɛ̃, bɛɛ i nuku sɑnkirɑnu mɔ, ɑdɑmɑ kon kpɑm bɛɛ wɑ, mɑ bɛɛn nukurɑ koo dorɑ. Goo mɑɑ sɑri wi u koo kpĩ u bɛɛ nuku doo bi mwɑɑri. \p \v 23 Sɑɑ ye, yɑ̀ n tunumɑ, i ǹ ko mɑn ɡɑ̃ɑnu ɡɑnu bikiɑ. Kɑ ɡeemɑ nɑ bɛɛ sɔ̃ɔmɔ, bɑɑyere ye i Bɑɑbɑ kɑnɑ kɑ nɛn yĩsiru, u koo bɛɛ kɛ̃. \v 24 Sere kɑ tɛ̃ i ǹ ɡɑ̃ɑnu ɡɑnu kɑnɛ kɑ nɛn yĩsiru. I bikio, i ko wɑ, kpɑ bɛɛn nuku dobu bu kɑ yibu. \s1 Yesu u hɑnduniɑ kɑmiɑ \p \v 25 Yesu mɑɑ bu sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, yeni kpurowɑ nɑ bɛɛ sɔ̃ɔwɑ kɑ mɔndu. Adɑmɑ sɑɑ yɑ sisi ye nɑ ǹ mɑɑ bɛɛ ɡɑri sɔ̃ɔmɔ kɑ mɔndu, kon bɛɛ Bɑɑbɑn ɡɑri sɔ̃wɑ kpɑsɑsɑ. \v 26 Sɑɑ ye, yɑ̀ n tunumɑ, i ko Bɑɑbɑ kɑnɑ kɑ nɛn yĩsiru. Nɑ ǹ mɑɑ ɡerumɔ mɑ kon nùn kɑnɑ bɛɛn sɔ̃, \v 27 domi Bɑɑbɑn tii u bɛɛ kĩ. U bɛɛ kĩ yèn sɔ̃ i mɑn kĩ, i mɑɑ nɑɑnɛ doke mɑ nɑ weewɑ Gusunɔn min di. \v 28 Nɑ yɑrimɑwɑ sɑɑ Bɑɑbɑn min di, nɑ nɑ hɑnduniɑɔ. Tɛ̃ nɑ hɑnduniɑ derimɔ nɑ dɔɔ nɛn Bɑɑbɑn mi. \p \v 29 Win bwɑ̃ɑbɑ nùn sɔ̃ɔwɑ bɑ nɛɛ, tɛ̃rɑ ɑ re sun ɡɑri sɔ̃ɔwɑ kpɑsɑsɑ, n ǹ kɑ mɔndu. \v 30 Tɛ̃ sɑ ɡiɑ mɑ ɑ bɑɑyere kpuro yɛ̃, n ǹ mɑɑ mɔ ɡoo u nun ɡɑ̃ɑnu bikiɑ. Yenin sɔ̃nɑ sɑ nɑɑnɛ doke mɑ Gusunɔn min diyɑ ɑ yɑrimɑ. \p \v 31 Mɑ Yesu u bu bikiɑ u nɛɛ, tɛ̃ i nɑɑnɛ doke? \v 32 I lɑɑkɑri koowo, sɑɑ yɑ sisi yɑ mɑm tunumɑ kɔ ye bɑ koo kɑ bɛɛ kpuro yɑrinɑsiɑ, bɑɑwure u kɑ dɑ win yɛnuɔ. I ko mɑn deri nɛ turo, ɑdɑmɑ nɑ ǹ wɑ̃ɑ nɛ turo yèn sɔ̃ Bɑɑbɑ u wɑ̃ɑ kɑ nɛ. \v 33 Yɑbu yeniwɑ nɑ rɑɑ bɛɛ sɔ̃ɔwɑ kpɑ i n kɑ bɔri yɛndu mɔ nɛ sɔɔ. Hɑnduniɑ ye sɔɔrɑ i ko nɔni swɑ̃ɑru wɑ, ɑdɑmɑ i ku mwiɑ kpɑnɑ, nɑ hɑnduniɑ kɑmiɑ kɔ. \c 17 \s1 Yesu u kɑnɑru mɔ̀ \s2 win bwɑ̃ɑbun sɔ̃ \p \v 1 Ye Yesu u ɡɑri yi ɡeruɑ u kpɑ, u win nɔni seeyɑ wɔllɔ u nɛɛ, Bɑɑbɑ, sɑɑ yɑ turɑ. A nɛ wunɛn Bii wɔlle suo, kpɑ n mɑɑ nun wɔlle suɑ. \v 2 Domi ɑ mɑn yiiko wɛ̃ tɔmbu kpuron wɔllɔ, kpɑ n kɑ be ɑ mɑn wɛ̃ kpuro wɑ̃ɑru wɛ̃ te tɑ ku rɑ kpe. \v 3 Wɑ̃ɑru te tɑ ku rɑ kpe terɑ mini, tɔmbu bu kɑ nun ɡiɑ, wunɛ Gusunɔ turo, kpɑ bu mɑɑ mɑn ɡiɑ nɛ Yesu Kirisi wi ɑ ɡɔrimɑ. \v 4 Nɑ nun wɔlle suɑ tem mɛ sɔɔ, nɑ mɑɑ sɔmbu te wiru ɡo te ɑ mɑn yiire. \v 5 Bɑɑbɑ, nɑ nun kɑnɑmɔ, ɑ de nɑ n yiiko mɔ tɛ̃ wunɛn bɔkuɔ, nɡe mɛ nɑ rɑɑ mɔ kɑ wunɛ sɑnnu bɑ sere hɑnduniɑ tɑkɑ kuɑ. \p \v 6 Nɑ tɔn be wunɛn yĩsiru ɡiɑsiɑ be ɑ mɑn wɛ̃ hɑnduniɑ ye sɔɔ. Wunɛɡibɑ bɑ rɑɑ sɑ̃ɑ, mɑ ɑ mɑn bu wɛ̃. Bɑ mɑɑ wunɛn ɡɑri mɛm nɔɔwɑ. \v 7 Tɛ̃ bɑ yɛ̃ mɑ ɡɑ̃ɑnu kpuro ni ɑ mɑn wɛ̃, sɑɑ wunɛn min diyɑ nu nɑ. \v 8 Domi nɑ bu ɡɑri yi wɛ̃ yi ɑ mɑn sɔ̃ɔwɑ, bɑ mɑɑ yi mwɑ. Mɑ bɑ ɡiɑ sɑ̃ɑ sɑ̃ɑ mɑ sɑɑ wunɛn min diyɑ nɑ yɑrɑ, bɑ mɑɑ nɑɑnɛ doke mɑ wunɑ ɑ mɑn ɡɔrimɑ. \p \v 9 Nɑ bu kɑnɑru kuɑmmɛ n ǹ mɔ hɑnduniɑɡibu. Tɔn be ɑ mɑn wɛ̃, beyɑ nɑ kɑnɑru kuɑmmɛ yèn sɔ̃ wunɛɡibɑ bɑ sɑ̃ɑ. \v 10 Nɛɡibu kpuro bɑ sɑ̃ɑwɑ wunɛɡibu mɑ wunɛɡibu kpuro bɑ mɑɑ sɑ̃ɑ nɛɡibu, nɛn yiiko mɑɑ sɔ̃ɔsirɑ be sɔɔ. \v 11 Tɛ̃ nɑ sisi wunɛn mi. Nɑ ǹ ko nɑ n mɑɑ wɑ̃ɑ hɑnduniɑ sɔɔ, ɑdɑmɑ beyɑ bɑ ko n wɑ̃ɑ hɑnduniɑ ye sɔɔ. Bɑɑbɑ Dɛɛro, ɑ bu beruo kɑ wunɛn yĩsi te ɑ mɑn wɛ̃n dɑm, kpɑ bɑ n kɑ sɑ̃ɑ tiɑ, nɡe mɛ nɛ kɑ wunɛ sɑ sɑ̃ɑ tiɑ. \v 12 Sɑnɑm mɛ nɑ wɑ̃ɑ kɑ be, nɑ bu beruɑ kɑ wunɛn yĩsi te ɑ mɑn wɛ̃n dɑm. Nɑ bu kɔ̃su, mɑ be sɔɔ bɑɑ tɔn turo ɡoo kun kɑm kue mɑ n kun mɔ kɑm kooren bii, kpɑ Gusunɔn ɡɑri yi kɑ koorɑ. \v 13 Tɛ̃ nɑ sisi wunɛn mi. Yeniwɑ nɑ ɡerumɔ hɑnduniɑ ye sɔɔ, kpɑ bɑ n kɑ nuku dobu yibɑ nɛn sɔ̃. \v 14 Nɑ bu wunɛn ɡɑri wɛ̃, mɑ hɑnduniɑɡibɑ bu tusɑ yèn sɔ̃ bɑ ǹ sɑ̃ɑ hɑnduniɑɡibu, nɡe mɛ nɛn tii nɑ ǹ sɑ̃ɑ hɑnduniɑɡii. \v 15 Nɑ ǹ nun kɑnɑmɔ ɑ kɑ bu wunɑ hɑnduniɑ sɔɔn di, ɑdɑmɑ nɑ nun kɑnɑmɔwɑ ɑ bu kɔ̃suo tɔn kɔ̃so win sɔ̃. \v 16 Bɑ ǹ sɑ̃ɑ hɑnduniɑɡibu nɡe mɛ nɛn tii nɑ ǹ sɑ̃ɑ hɑnduniɑɡii. \v 17 A tii bu wunɔ nɛnɛm kɑ wunɛn ɡem ɡɑri. Wunɛn ɡɑri ɡemɑ. \v 18 Nɡe mɛ ɑ mɑn ɡɔrimɑ hɑnduniɑɔ, mɛyɑ nɑ mɑɑ bu ɡɔrɑ hɑnduniɑ sɔɔ. \v 19 Ben sɔ̃nɑ nɑ nun nɛn tii wɛ̃ kpɑ ben tii bu mɑɑ kɑ ko wunɛɡibu kɑ ɡem. \p \v 20 N ǹ mɔ beni tɔnɑwɑ nɑ kɑnɑru kuɑmmɛ, ɑdɑmɑ kɑ mɑɑ be bɑ koo nɑɑnɛ doke ben ɡɑrin sɑɑbu. \v 21 Nɑ kɑnɑmɔwɑ be kpuro bɑ n kɑ sɑ̃ɑ tiɑ. Nɡe mɛ wunɛ Bɑɑbɑ ɑ wɑ̃ɑ nɛ sɔɔ, mɑ nɑ mɑɑ wɑ̃ɑ wunɛ sɔɔ, ɑ de bu ko tiɑ bɛsɛ sɔɔ. Kpɑ hɑnduniɑɡibu bu kɑ nɑɑnɛ doke mɑ wunɑ ɑ mɑn ɡɔrimɑ. \v 22 Yiiko ye ɑ mɑn wɛ̃, yeyɑ nɑ mɑɑ bu wɛ̃, kpɑ bɑ n kɑ sɑ̃ɑ tiɑ nɡe mɛ nɛ kɑ wunɛ sɑ sɑ̃ɑ tiɑ. \v 23 Nɛ nɑ wɑ̃ɑ be sɔɔ, wunɑ ɑ mɑɑ wɑ̃ɑ nɛ sɔɔ, kpɑ bu kɑ ko tiɑ mɑm mɑm. Kpɑ hɑnduniɑ yu kɑ ɡiɑ mɑ wunɑ ɑ mɑn ɡɔrimɑ, ɑ mɑɑ bu kĩ nɡe mɛ ɑ mɑn kĩ. \p \v 24 Bɑɑbɑ, nɑ kĩ be ɑ mɑn wɛ̃ bɑ n wɑ̃ɑ nɛn mi, mi nɑ wɑ̃ɑ, kpɑ bɑ n nɛn yiiko mɛɛrɑ ye ɑ mɑn wɛ̃, domi ɑ mɑn kĩ bɑ sere hɑnduniɑ tɑkɑ kuɑ. \v 25 Bɑɑbɑ ɡemɡii, hɑnduniɑɡibɑ kun nun yɛ̃, ɑdɑmɑ nɛ nɑ nun yɛ̃, mɑ beni bɑ tubɑ mɑ wunɑ ɑ mɑn ɡɔrimɑ. \v 26 Nɑ bu wunɛn yĩsiru ɡiɑsiɑ, mɛyɑ kon kpɑm bu tu ɡiɑsiɑm sosi, kĩi te ɑ mɑn kĩɑ tɑ n kɑ wɑ̃ɑ be sɔɔ, kpɑ nɑ n mɑɑ wɑ̃ɑ be sɔɔ. \c 18 \s1 Yesun mwɑɑbu \r (I mɑɑ mɛɛrio Mɑteu 26:47-56, Mɑɑku 14:43-50, Luku 22:47-53) \p \v 1 Sɑnɑm mɛ Yesu u kɑnɑ te kuɑ u kpɑ, u yɑrɑ kɑ win bwɑ̃ɑbu sɑnnu bɑ dɑ dɑɑ torɑ ɡɑɑn ɡuruɔ ye bɑ rɑ soku Sedoroni. Bɑtumɑ ɡɑɑ wɑ̃ɑ mi, yè sɔɔ u duɑ kɑ win bwɑ̃ɑbu. \v 2 Yudɑsi, win dɔmɛ, u yɑm mi yɛ̃ domi Yesu kɑ win bwɑ̃ɑbu bɑ rɑ rɑɑ mɛnnɛ mi nɔn dɑbiru. \v 3 Yen sɔ̃nɑ Yudɑsi u dɑ mi kɑ tɑbu kowobu kɑ sɑ̃ɑ yerun kɔ̃sobu be yɑ̃ku kowo tɔnwerobu kɑ Fɑlisibɑ bɑ nùn wɛ̃. Bɑ ben tɑbu yɑ̃nu nɛni, kɑ fitilɑkunu kɑ wĩi bɔnnun dɔ̃ɔ. \v 4 N deemɑ Yesu u yɛ̃ kɔ ye n koo nùn ko kpuro, yen sɔ̃nɑ u susi u bu bikiɑ u nɛɛ, wɑrɑ i kɑsu. \p \v 5 Mɑ bɑ nùn wisɑ bɑ nɛɛ, Yesu Nɑsɑrɛtiɡiiwɑ sɑ kɑsu. \p Yesu u nɛɛ, nɛnɑ mi. \p Yudɑsi, win dɔmɛ, u yɔ̃ mi, kɑ be sɑnnu. \v 6 Ye Yesu u nɛɛ, nɛnɑ mi, mɑ bɑ dɛsirɑ bɑ wɔrukɑ. \p \v 7 Yesu u kpɑm bu bikiɑ u nɛɛ, wɑrɑ i kɑsu. \p Mɑ bɑ nɛɛ, Yesu Nɑsɑrɛtiɡiiwɑ sɑ kɑsu. \p \v 8 Yesu u nɛɛ, nɑ rɑɑ bɛɛ sɔ̃ɔwɑ kɔ mɑ nɛnɑ mini. Ǹ n nɛn nɑ i kɑsu, i de beni bu doonɑ. \p \v 9 U yeni ɡeruɑ kpɑ ɡɑri yi u rɑɑ ɡeruɑ yi kɑ koorɑ ye u nɛɛ, bɑɑ tɔn turo kun kɑm kue be Bɑɑbɑ u nùn wɛ̃ sɔɔ. \v 10 Sɑnɑm mɛ, Simɔɔ Piɛɛ u win tɑkobi nɛni mɑ u ye womɑ u kɑ yɑ̃ku kowo tɔnweron yoo sɔ̃rɑ u win soo nɔm ɡeuɡuu burɑ. Yoo win yĩsirɑ Mɑliku. \v 11 Mɑ Yesu u Piɛɛ sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, ɑ wunɛn tɑkobi wesio yen kɑrɑrɔ. Nɑ ǹ kon kɑ nɔni swɑ̃ɑru tɛmɑnɑ te nɛn Bɑɑbɑ u mɑn yiire? \s1 Bɑ kɑ Yesu dɑ Anin wuswɑɑɔ \p \v 12 Sɑnɑm mɛyɑ tɑbu kowobu kɑ ben wiruɡii kɑ Yuubɑn sɑ̃ɑ yerun kɔ̃sobu bɑ Yesu mwɑ bɑ nùn bɔkuɑ \v 13 mɑ bɑ ɡbiɑ bɑ kɑ nùn dɑ Anin mi. Ani u sɑ̃ɑwɑ Kɑifɑn dokiri, Kɑifɑ wiyɑ u mɑɑ sɑ̃ɑ yɑ̃ku kowo tɔnwero wɔ̃ɔ ɡe sɔɔ. \v 14 Kɑifɑ wiyɑ u rɑɑ Yuubɑ bwisi kɑ̃ mɑ n ɑrufɑɑni mɔ tɔn turo u kɑ tɔmbu ɡbiiyɑ. \s1 Piɛɛ u Yesu siki \r (I mɑɑ mɛɛrio Mɑteu 26:69-70, Mɑɑku 14:66-68, Luku 22:55-57) \p \v 15 Simɔɔ Piɛɛ kɑ bɔ̃ɔ ɡoo bɑ Yesu swĩi. N deemɑ yɑ̃ku kowo tɔnwero wi, u bɔ̃ɔ wi yɛ̃ sɑ̃ɑ sɑ̃ɑ, mɑ bɔ̃ɔ wi, u kɑ Yesu duɑ sɑnnu yɑ̃ku kowo tɔnweron yɛnun yɑɑrɑɔ. \v 16 Adɑmɑ Piɛɛ u yɔ̃rɑ tɔɔwɔ yɛnu kɔnnɔwɔ. Mɑ bɔ̃ɔ wi yɑ̃ku kowo tɔnwero u yɛ̃ mi, u yɑrimɑ u kɑ wɔndiɑ kɔnnɔ kɔ̃so ɡerunɑ, mɑ u Piɛɛ duusiɑ. \v 17 Mɑ wɔndiɑ wi u kɔnnɔ kɔ̃su mi, u Piɛɛ bikiɑ u nɛɛ, wunɛ, ɑ ǹ mɑɑ sɑ̃ɑ durɔ win bwɑ̃ɑbun turo? \p Piɛɛ u nɛɛ, ɑɑwo. \p \v 18 Mɑ yobu kɑ sɑ̃ɑ yerun kɔ̃sobu bɑ yɔ̃ dɔ̃ɔ ɡɛ̃ɛn bɔkuɔ yi bɑ sɔ̃ruɑ woorun sɔ̃ bɑ wɔ̃su. Piɛɛ u dɑ u mɑɑ yɔ̃ mi, bɑ wɔ̃su sɑnnu. \s1 Yɑ̃ku kowo tɔnwero \s2 u Yesu ɡɑri bikiɑmɔ \r (I mɑɑ mɛɛrio Mɑteu 26:59-66, Mɑɑku 14:55-64, Luku 22:66-71) \p \v 19 Mɑ yɑ̃ku kowo tɔnwero u Yesu win bwɑ̃ɑbun ɡɑri bikiɑ, kɑ ye u tɔmbu sɔ̃ɔsimɔ. \v 20 Mɑ Yesu u nùn wisɑ u nɛɛ, nɑ kɑ bɑɑwure ɡɑri kuɑ bɑtumɑ sɔɔ. Nɑ nɛn keu sɔ̃ɔsiru kpuro kuɑwɑ mɛnnɔ yenu sɔɔ kɑ mɑɑ sɑ̃ɑ yerɔ, mi Yuubɑ kpuro bɑ rɑ mɛnnɛ. Nɑ ǹ ɡɑ̃ɑnu ɡɑnu ɡeruɑ ɑsiri sɔɔ. \v 21 Ǹ n mɛn nɑ, mbɑn sɔ̃nɑ ɑ mɑn ɡɑri bikiɑmɔ. Be bɑ nɛn ɡɑri nuɑ, ɑ ben tii bikio ye nɑ bu sɔ̃ɔwɑ. Beyɑ bɑ yɛ̃ ye nɑ ɡeruɑ. \p \v 22 Ye Yesu u yeni ɡeruɑ u kpɑ, yerɑ sɑ̃ɑ yerun kɔ̃so turo wi u nùn yɔ̃re, u Yesu bɑɑrɑ so, mɑ u nɛɛ, yɑ̃ku kowo tɔnwerowɑ ɑ kɑ̃kɑ ɑ ɡɑri wisimɔ mɛ? \p \v 23 Mɑ Yesu u nùn wisɑ u nɛɛ, ǹ n ɡɑri kɔ̃sin nɑ nɑ ɡeruɑ, ɑ yi ɡeruo bɑɑwure u nɔ. Ǹ n mɑɑ ɡem nɑ nɑ ɡeruɑ, mbɑn sɔ̃nɑ ɑ mɑn soomɔ. \p \v 24 Mɑ Ani u derɑ bɑ nùn bɔkuɑ bɑ kɑ dɑ Kɑifɑ, yɑ̃ku kowo tɔnweron mi. \s1 Piɛɛ u kpɑm Yesu siki \r (I mɑɑ mɛɛrio Mɑteu 26:71-75, Mɑɑku 14:69-72, Luku 22:58-62) \p \v 25 Sɑɑ ye sɔɔ, Simɔɔ Piɛɛ u yɔ̃ mi, u dɔ̃ɔ wɔ̃su. Mɑ bɑ nùn bikiɑ bɑ nɛɛ, wunɛ mɑɑ, ɑ ǹ sɑ̃ɑ durɔ win bwɑ̃ɑbun turo? \p Adɑmɑ Piɛɛ u ɡɑri yi siki u nɛɛ, ɑɑwo fɑ. \p \v 26 Yɑ̃ku kowo tɔnweron yoo turo, wìn soo teu Piɛɛ u burɑn dusi, u nùn bikiɑ u nɛɛ, nɑ ǹ dɑɑ nun wɑ kɑ wi bɑtumɑ ye sɔɔ? \p \v 27 Piɛɛ u kpɑm siki u nɛɛ, ɑɑwo. Yerɑ yɑnde ɡoo dɔɔ ɡɑ swĩ. \s1 Bɑ kɑ Yesu dɑ Pilɑtin wuswɑɑɔ \r (I mɑɑ mɛɛrio Mɑteu 27:1-2, 11-14, Mɑɑku 15:1-5, Luku 23:1-5) \p \v 28 Sɑɑ Kɑifɑn min di bɑ kɑ Yesu dɑ tem yɛ̃ron siri yerɔ. N deemɑ buru buru yɑm sɑ̃rerɑ. Be bɑ sɑ̃ɑ Yuubɑ bɑ ǹ wure bu du siri yeru mi, kpɑ bu ku rɑɑ ko disiɡibu. Domi bɑ kĩ bu Gɔɔ sɑrɑribun tɔ̃ɔ bɑkɑ ten yɑɑ dibu di. \v 29 Yen sɔ̃nɑ Pilɑti u yɑrimɑ u bu deemɑ, mɑ u bu bikiɑ u nɛɛ, torɑ teren bweserɑ i durɔ wi wɑɑsi. \p \v 30 Bɑ nɛɛ, ù kun kɔ̃sɑ kue, sɑ ǹ dɑɑ kɑ nùn sisi su nun nɔmɑ bɛriɑ. \p \v 31 Pilɑti u bu sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, bɛɛn tii i nùn mɔɔ, kpɑ i nùn siri kɑ bɛɛn tiin woodɑ. \p Mɑ Yuubɑ bɑ nɛɛ, sɑ ǹ yen dɑm mɔ su kɑ tɔnu ɡo. \p \v 32 Nɡe mɛyɑ Yesun ɡɑri yi koorɑ yì sɔɔ u sɔ̃ɔsi ɡɔɔ wìn bweseru u koo ɡbi. \v 33 Pilɑti u kpɑm duɑ siri yerɔ, mɑ u Yesu sokɑ u nùn bikiɑ u nɛɛ, wunɑ Yuubɑn sunɔ? \p \v 34 Mɑ Yesu u nùn bikiɑ u nɛɛ, wunɑ ɑ kɑ tii yeni bikiɑmɔ? Nɡe ɡɑbɑ nun nɛn ɡɑri sɔ̃ɔwɑwɑ. \p \v 35 Pilɑti u nɛɛ, nɛ Yuuwɑ? Wunɛn bweseru kɑ yɑ̃ku kowo tɔnwerobɑ bɑ mɑn nun nɔmu sɔndiɑ. Mbɑ ɑ kuɑ. \p \v 36 Yesu u nɛɛ, nɛn bɑndu tɑ ǹ sɑ̃ɑ hɑnduniɑ miɡiru. Tɑ̀ n sɑ̃ɑn nɑ hɑnduniɑ miɡiru, nɛn bwɑ̃ɑbu bɑ koo sɑnnɑ kpɑ bu ku Yuubɑ mɑn nɔmu sɔndiɑ. Adɑmɑ nɛn bɑndɑ kun sɑ̃ɑ hɑnduniɑ miɡiru. \p \v 37 Mɑ Pilɑti nùn bikiɑ u nɛɛ, ǹ n mɑn nɑ, ɑ sɑ̃ɑwɑ sunɔ. \p Yesu u nùn wisɑ u nɛɛ, wunɛn tii ɑ mɑm ɡerumɔ mɑ nɑ sɑ̃ɑ sunɔ. Nɑ nɑ hɑnduniɑ sɔɔ, bɑ mɑn mɑrɑwɑ n kɑ ɡem ɑreru di. Bɑɑwure wi u sɑ̃ɑ ɡemɡii, wiyɑ nɛn ɡɑri nɔɔmɔ. \p \v 38 Pilɑti u nùn bikiɑ u nɛɛ, mbɑ bɑ rɑ soku ɡem. \s1 Bɑ Yesu tɑɑrɛ wɛ̃ bu ɡo \r (I mɑɑ mɛɛrio Mɑteu 27:15-31, Mɑɑku 15:6-20, Luku 23:13-25) \p Gɑri yin biru Pilɑti u kpɑm yɑrimɑ u dɑ Yuubɑn mi, mɑ u bu sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, nɛnɑ kun torɑru ɡɑru wɑ durɔ wi sɔɔ. \v 39 Adɑmɑ i komɑru ɡɑru mɔ te kon kɑ bɛɛ pirisɔm turo kɑrɑ Gɔɔ sɑrɑribun tɔ̃ɔ bɑkɑru sɔɔ. I kĩ n bɛɛ Yuubɑn sunɔ kɑrɑ? \p \v 40 Mɑ be kpuro bɑ ɡbɑ̃sukumɔ kɑ dɑm bɑ mɔ̀, ɑɑwo sɑ ǹ durɔ wi kĩ, Bɑrɑbɑwɑ sɑ kĩ. \p N deemɑ ɡbɛnɔwɑ Bɑrɑbɑ wi, u sɑ̃ɑ. \c 19 \p \v 1 Sɑnɑm mɛyɑ Pilɑti u Yesu mwɑ, mɑ u derɑ bɑ nùn so kɑ som kpɑkɑ. \v 2 Mɑ tɑbu kowobu bɑ sɑ̃ki tundu bɔkɑnɑ bɑ kɑ nùn sinɑ furɔ kuɑ bɑ doke win wirɔ. Bɑ mɑɑ nùn ɡurumusu swɑ̃ɑbu sebusiɑ. \v 3 Kiri kiri kpɑ bu nùn susi bu nɛɛ, Yuubɑn sunɔ, fɔɔ bɑɑsirɑ. \p Mɑ bɑ nùn bɑɑri soomɔ. \p \v 4 Mɑ Pilɑti u kpɑm mɑɑ yɑrimɑ u tɔn wɔru ɡe sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, i swɑɑ dɑkio. Wee, kon bɛɛ durɔ wi yɑrɑmɑ kpɑ i kɑ ɡiɑ mɑ nɑ ǹ torɑru ɡɑru wɑ wi sɔɔ. \p \v 5 Yesu u yɑrimɑ u sɑ̃kin furɔ, kɑ mɑɑ ɡurumusu swɑ̃ɑbu ɡe doke. Pilɑti u bu sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, durɔ wi wee. \p \v 6 Sɑnɑm mɛ yɑ̃ku kowo tɔnwerobu kɑ sɑ̃ɑ yerun kɔ̃sobu bɑ nùn wɑ, mɑ bɑ ɡbɑ̃sukum wɔri bɑ nɛɛ, ɑ nùn kpɑreo, ɑ nùn kpɑreo dɑ̃ɑ bunɑnɑru sɔɔ. \p Pilɑti u bu sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, bɛɛn tii i nùn mɔɔ kpɑ i nùn kpɑre dɑ̃ɑ bunɑnɑru wɔllɔ kɑ bɛɛn tii. Domi nɛ nɑ kun torɑru ɡɑru wɑ wi sɔɔ. \p \v 7 Mɑ Yuubɑ bɑ nùn sɔ̃ɔwɑ bɑ nɛɛ, sɑ woodɑ ɡɑɑ mɔ ye yɑ ɡerumɔ bu nùn ɡo yèn sɔ̃ u win tii nɛɛ Gusunɔn Bii. \p \v 8 Ye Pilɑti u ɡɑri yi nuɑ, win bɛrum sosi. \v 9 Mɑ u kpɑm kɑ Yesu wurɑ siri yerɔ, u nùn bikiɑ u nɛɛ, mɑn diyɑ ɑ nɑ. \p Adɑmɑ Yesu kun nùn wisɑ bɑɑ nɔn teeru. \p \v 10 Mɑ Pilɑti u nùn bikiɑ u nɛɛ, nɛnɑ ɑ ǹ kɑ sere ɡɑri mɔ̀? A ǹ yɛ̃ mɑ nɑ dɑm mɔ n kɑ nun kɑrɑ, nɑ mɑɑ dɑm mɔ n kɑ nun kpɑre dɑ̃ɑ bunɑnɑru sɔɔ? \p \v 11 Mɑ Yesu u nùn wisɑ u nɛɛ, ɑ ǹ dɑm ɡɑm mɔ nɛ sɔɔ bɑ̀ kun nun mɛ wɛ̃ wɔllun di. Yen sɔ̃nɑ wi u mɑn nun nɔmu sɔndiɑ, win tɑɑrɛ yɑ wunɛɡiɑ kere. \p \v 12 Ye Pilɑti u yeni nuɑ yerɑ u hɑniɑ sosi u kɑ Yesu kɑrɑ. Adɑmɑ Yuubɑ bɑ ɡbɑ̃sukunu bɔbiɑ bɑ nɛɛ, ɑ̀ n durɔ wi kɑrɑ, ɑ ǹ mɑɑ tem yɛ̃ro kĩ. Domi bɑɑwure wi u win tii kuɑ sunɔ u sɑ̃ɑwɑ tem yɛ̃ron yibɛrɛ. \p \v 13 Ye Pilɑti u ɡɑri yi nuɑ, u kɑ Yesu yɑrimɑ, mɑ u sinɑ siri kowon sin yerɔ te tɑ wɑ̃ɑ yɑm mɛ sɔɔ, mɛ bɑ sokumɔ Kpee turɑru. Miyɑ bɑ mɑɑ sokumɔ Gɑbɑtɑ kɑ Heberum. \v 14 N tie sɔ̃ɔ teeru bu sere Gɔɔ sɑrɑribun tɔ̃ɔ bɑkɑru ko, nɡe sɔ̃ɔ wii wɔllun sɑkɑ. Mɑ Pilɑti u Yuubɑ sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, bɛɛn sunɔ wee. \p \v 15 Mɑ Yuubɑ bɑ ɡbɑ̃sukɑ wɔllɔ, i kɑ nùn doo, i kɑ nùn doo, i nùn kpɑreo dɑ̃ɑ bunɑnɑru wɔllɔ. \p Mɑ Pilɑti u bu bikiɑ u nɛɛ, ɑmɔ ro! I kĩ n bɛɛn sunɔ kpɑre dɑ̃ɑ bunɑnɑru wɔllɔ? \p Mɑ yɑ̃ku kowo tɔnwerobɑ nùn wisɑ bɑ nɛɛ, bɛsɛ sɑ ǹ sunɔ ɡoo mɔ mɑ n kun mɔ tem yɛ̃ro. \p \v 16 Sɑnɑm mɛyɑ Pilɑti u bu Yesu nɔmu sɔndiɑ bu kɑ nùn kpɑre dɑ̃ɑ bunɑnɑru wɔllɔ. \s1 Bɑ Yesu kpɑre dɑ̃ɑ bunɑnɑru wɔllɔ \r (I mɑɑ mɛɛrio Mɑteu 27:32-44, Mɑɑku 15:21-32, Luku 23:26-43) \p Mɑ bɑ Yesu mwɑ bɑ kɑ doonɑ. \v 17 Mɑ Yesu u win tiin dɑ̃ɑ bunɑnɑru suɑ u kɑ dɑ sere ɑye ten mi, te tɑ kɑ wii koko weenɛ, ɑdɑmɑ kɑ Heberum bɑ rɑ yɑm mi sokuwɑ Gɔɔɡɔtɑ. \v 18 Miyɑ bɑ nùn kpɑre dɑ̃ɑ bunɑnɑru wɔllɔ. Bɑ mɑɑ tɔn durɔbu yiru ɡɑbu kpɑre turo nɔm dwɑrɔ, turo nɔm ɡeuɔ, mɑ Yesu wɑ̃ɑ ben suunu sɔɔ. \p \v 19 Mɑ Pilɑti u yoruɑ u mɑni dɑ̃ɑ bunɑnɑ ten wɔllɔ. Yorɑ ye, yɑ nɛɛ, Yesu Nɑsɑrɛtiɡii, Yuubɑn sunɔ. \v 20 Yuubɑ dɑbirɑ bɑ yorɑ ye ɡɑrɑ domi mi bɑ Yesu kpɑre n ǹ kɑ wuu tomɑ. Mɑ bɑ ye yoruɑ kɑ Heberum, kɑ Gɛrɛkim, kɑ mɑɑ Lɑtɛm. \p \v 21 Mɑ Yuubɑn yɑ̃ku kowo tɔnwerobu bɑ Pilɑti sɔ̃ɔwɑ bɑ nɛɛ, ɑ ku yore Yuubɑn sunɔ, ɑdɑmɑ ɑ yoruo, u nɛɛ wiyɑ Yuubɑn sunɔ. \v 22 Mɑ Pilɑti u nɛɛ, ye nɑ yoruɑ nɑ yoruɑwɑ. \p \v 23 Sɑnɑm mɛ tɑbu kowobu bɑ Yesu kpɑre bɑ kpɑ, bɑ win yɑ̃nu bɔnu kuɑ subɑ nnɛ, tɑbu kowo ben bɑɑwure sube teeru, bɑ mɑɑ win yɑbe bɑkɑru suɑ. Yɑbe te, tɑ ǹ yinɑ mɔ, bɑ tu wesɑwɑ yɑberu. \v 24 Mɑ tɑbu kowo be, bɑ ɡerunɑ bɑ nɛɛ, bu ku rɑɑ te ɡĩɑ, ɑdɑmɑ bu de bu tu tɛtɛ toosi kpɑ bu wɑ wiɡiru tɑ koo ko. \p Nɡe mɛyɑ Gusunɔn ɡɑri yi koorɑ yi yi nɛɛ, \q1 “Bɑ nɛn yɑ̃nu bɔnu kuɑ ben tii tiinɛ sɔɔ. \q1 Mɑ bɑ nɛn yɑberu tɛtɛ toosi.” \m Nɡe mɛyɑ tɑbu kowo be, bɑ kuɑ. \p \v 25 N wee, Yesun mɛro, kɑ win mɛron wɔnɔ, kɑ Mɑɑri Kopɑn kurɔ, kɑ sere Mɑɑri Mɑdɑlɑɡii, bɑ yɔ̃ Yesun dɑ̃ɑ bunɑnɑrun bɔkuɔ. \v 26 Yesu u win mɛro wɑ mi, kɑ bɔ̃ɔ wi u kĩ bɑ yɔ̃ bɑ kɑrinɛ, mɑ u win mɛro sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, kurɔ wunɛ, wunɛn bii wee mi. \p \v 27 U mɑɑ bɔ̃ɔ wi sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, wunɛn mɛro wee mi. \p Sɑɑ dɔmɑ ten diyɑ bɔ̃ɔ wi, u kɑ nùn wɑ win tiin yɛnuɔ. \s1 Yesun ɡɔɔ \r (I mɑɑ mɛɛrio Mɑteu 27:45-56, Mɑɑku 15:33-41, Luku 23:44-49) \p \v 28 Yen biru, sɑnɑm mɛ Yesu u ɡiɑ mɑ ɡɑri yi kpuro yi wiru ɡoorɑ yi kpɑ, Gusunɔn ɡɑri yi kɑ koorɑ, u nɛɛ, nim nɔru ɡɑ mɑn mɔ̀. \p \v 29 Wekeru ɡɑrɑ wɑ̃ɑ mi, te tɑ tɑm mɔmmɔm yibɑ. Mɑ bɑ swɛɛsu wɑsɑ tɑm mɔmmɔm mɛ sɔɔ, bɑ bɛri isɔpun dɛkɑɔ bɑ kɑ susi win nɔɔwɔ. \v 30 Sɑnɑm mɛ Yesu u tɑm mɔmmɔm mɛ dendɑ u nɛɛ, n kpɑ. \p Yerɑ u tukɑ, u win tii yɔ̃su, mɑ u sɑriru kuɑ. \s1 Bɑ Yesu sɔkɑ yɛ̃sɑɔ \p \v 31 Dɔmɑ teyɑ Yuubɑ bɑ Pilɑti bikiɑ u de bu durɔ ben kɔ̃ri bɔɔku be bɑ ɡo mi, kpɑ bu ɡoo ni sɑrɑsiɑ dɑ̃ɑ bunɑnɑrun di. Bɑ yeni bikiɑ yèn sɔ̃ n tie sɔ̃ɔ teeru bu kɑ ben tɔ̃ɔ wɛ̃rɑruɡiru di, bɑ ǹ mɑɑ kĩ ɡoo ni, nu n wɑ̃ɑ dɑ̃ɑ bunɑnɑru wɔllɔ tɔ̃ɔ wɛ̃rɑruɡii te sɔɔ, domi tɔ̃ɔ bɑkɑrun tii tiiwɑ. \v 32 Yen sɔ̃nɑ tɑbu kowobu bɑ dɑ bɑ ɡbiikoon kɔ̃ri bɔɔkɑ kɑ mɑɑ yiruseɡii be bɑ kpɑre kɑ Yesu sɑnnu. \v 33 Adɑmɑ sɑnɑm mɛ bɑ turɑ Yesun mi, bɑ deemɑ u ɡu kɔ, bɑ ǹ mɑɑ win kɔ̃ri bɔɔkɑ. \v 34 Adɑmɑ tɑbu kowobun turo u Yesu yɑɑsɑ sɔkɑ win yɛ̃sɑɔ, mɑ yɑnde yɛm kɑ nim mu yɑrɑ. \v 35 Wi u ye wɑ, u yen seedɑ di, win seedɑ ye, ɡemɑ. U yɛ̃ kɑm kɑm mɑ ɡeeyɑ u ɡerumɔ, kpɑ bɛɛ i mɑɑ kɑ nɑɑnɛ doke. \v 36 Yeniwɑ yɑ kuɑ kpɑ Gusunɔn ɡɑri yi kɑ koorɑ yi yi nɛɛ, “Bɑɑ win kuku teeru, tɑ ǹ kɔsirɑmɔ.” \v 37 Gusunɔn ɡɑri mɑɑ nɛɛ, “Bɑ koo nùn mɛɛri wi bɑ sɔkɑ.” \s1 Yesun sikubu \r (I mɑɑ mɛɛrio Mɑteu 27:57-61, Mɑɑku 15:42-47, Luku 23:50-56) \p \v 38 Yen biru Yosɛfu Arimɑteɡii u Pilɑti Yesun ɡoru kɑnɑ. Yosɛfu wi, u sɑ̃ɑwɑ Yesun bɔ̃ɔ, ɑdɑmɑ ɑsiri sɔɔwɑ yèn sɔ̃ u Yuubɑn bɛrum mɔ. Mɑ Pilɑti u wurɑ. Yen sɔ̃nɑ Yosɛfu u dɑ u Yesun ɡoru suɑ u kɑ doonɑ. \v 39 Nikodɛmu wi u rɑɑ dɑ Yesun mi wɔ̃kuru u Yosɛfu yɔ̃siri. Mɑ u turɑre bwesenu yiru, miru kɑ ɑloɛsi nɛni ye yɑ turɑ kilo tɛnɑn sɑkɑ. \v 40 Durɔ be yiru bɑ Yesun ɡoru suɑ mɑ bɑ tu bekuru wukiri kɑ turɑre sɑnnu. Domi nɡe mɛyɑ Yuubɑ bɑ rɑ kɑ ben ɡoru sike. \v 41 N deemɑ bɑtumɑ ɡɑɑ yɑ wɑ̃ɑ mi bɑ Yesu kpɑren bɔkuɔ. Siki wɔru kperuɡuu ɡɑɡɑ wɑ̃ɑ mi, bɑtumɑ ye sɔɔ, ɡè sɔɔ bɑ ǹ ɡoo sikure. \v 42 Miyɑ bɑ Yesu kpĩ domi yen sisirɑ sɑ̃ɑwɑ tɔ̃ɔ wɛ̃rɑruɡiru. Siki te, tɑ mɑɑ wɑ̃ɑ turuku mi. \c 20 \s1 Siki diiru \r (I mɑɑ mɛɛrio Mɑteu 28:1-8, Mɑɑku 16:1-8, Luku 24:1-12) \p \v 1 Alusumɑ buu sɔ̃nu buru buru yellu, sɑnɑm mɛ yɑm kun sɑ̃rɑm kpɑ, Mɑɑri Mɑdɑlɑɡii u dɑ sikiru mi. Mɑ u wɑ bɑ kpee te suɑ sɑɑ siki ten kɔnnɔn di. \v 2 Mɑ u dukɑ dɑ Simɔɔ Piɛɛn mi, kɑ bɔ̃ɔ win mi, wi Yesu u kĩ, u bu sɔ̃ɔwɑ mɑ bɑ Yinni suɑ sɑɑ sikiru min di, u ǹ mɑɑ yɛ̃ mi bɑ nùn kpĩ. \p \v 3 Sɑnɑm mɛyɑ Piɛɛ kɑ bɔ̃ɔ wi, bɑ yɑrɑ bɑ dɑ sikiru mi. \v 4 Mɑ be yiru bɑ duki dɑ sɑnnu, ɑdɑmɑ bɔ̃ɔ wi, u dukɑ u Piɛɛ ɡbiiri, mɑ u ɡbiɑ u turɑ sikiru mi. \v 5 U yɑ̃ɑrɑ u tende siki te sɔɔ, mɑ u bekuru wɑ tɑ yii, ɑdɑmɑ u ǹ due. \v 6 Yerɑ Simɔɔ Piɛɛ wi u sisi biruɔ u turɑ mi mɑ u duɑ siki te sɔɔ. U mɑɑ beku te wɑ tɑ yii, \v 7 kɑ yɑsɑ ye bɑ rɑɑ kɑ win wiru bɔkuɑ. Adɑmɑ yɑsɑ ye, yɑ ǹ yii kɑ beku te sɑnnu, yɑ kuruɑwɑ bee tiɑ. \v 8 Sɑnɑm mɛyɑ bɔ̃ɔ wi u rɑɑ ɡbiɑ u turɑ sikiru mi, u mɑɑ duɑ. U wɑ, mɑ u nɑɑnɛ doke. \v 9 Gusunɔn ɡɑri kun dɑɑ bu yeeri ɡinɑ yi yi ɡeruɑ mɑ u koo se ɡɔrin di. \v 10 Mɑ bwɑ̃ɑ be, bɑ ɡɔsirɑ bɑ dɑ ben yɛnuɔ. \s1 Yesu u Mɑɑri Mɑdɑlɑɡii kure \r (I mɑɑ mɛɛrio Mɑteu 28:9-10, Mɑɑku 16:9-11) \p \v 11 Adɑmɑ Mɑɑri u yɔ̃ tɔɔwɔ siki ten bɔkuɔ u sumɔ. Sɑnɑm mɛ u sumɔ u yɑ̃ɑrɑ u tende siki ten sɔɔwɔ. \v 12 Mɑ u wɔllun ɡɔrɑdobɑ yiru wɑ bɑ yɑ̃ɑ kpikinu doke bɑ sɔ̃ mi Yesun ɡoru tɑ rɑɑ kpĩ, ben turo wiru ɡiɑ, turo mɑɑ nɑɑsu ɡiɑ. \v 13 Mɑ bɑ nùn bikiɑ bɑ nɛɛ, kurɔ wunɛ, mbɑ n kuɑ ɑ kɑ sumɔ. \p Mɑ u bu wisɑ u nɛɛ, bɑ nɛn Yinni suɑwɑ sɑɑ minin di, nɑ ǹ mɑɑ yɛ̃ mi bɑ nùn kpĩ. \p \v 14 Sɑnɑm mɛ u yeni ɡeruɑ u kpɑ, u sĩirɑ mɑ u Yesu wɑ u yɔ̃ mi. Adɑmɑ u ǹ ɡie mɑ Yesuwɑ. \v 15 Yesu u nùn bikiɑ u nɛɛ, kurɔ wunɛ, mbɑ n kuɑ ɑ kɑ sumɔ. Wɑrɑ ɑ kɑsu. \p Kurɔ wi, u tɑmɑɑ yɑm min kɔ̃sowɑ. Yerɑ u nɛɛ, tɔnwero, ǹ n wunɛn nɑ ɑ nùn suɑ, ɑ mɑn sɔ̃ɔwɔ mi ɑ nùn kpĩi, kpɑ n dɑ n nùn suɑ min di. \p \v 16 Mɑ Yesu u nɛɛ, Mɑɑri. \p Yerɑ u sĩirɑ, mɑ u ɡeruɑ kɑ Heberum u nɛɛ, Rɑboni. Yen tubusiɑnɑ, keu sɔ̃ɔsio. \p \v 17 Mɑ Yesu u nùn sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, ɑ ku mɑn bɑbɑ, domi nɑ ǹ ɡinɑ de nɛn Bɑɑbɑn mi wɔllɔ. Adɑmɑ ɑ doo nɛn bwɑ̃ɑbun mi, ɑ bu sɔ̃ mɑ nɑ dɔɔ Gusunɔn mi, wi u sɑ̃ɑ nɛ kɑ bɛɛn Bɑɑbɑ, u mɑɑ sɑ̃ɑ nɛ kɑ bɛɛn Yinni. \p \v 18 Mɑ Mɑɑri Mɑdɑlɑɡii u dɑ u bwɑ̃ɑ be sɔ̃ɔwɑ mɑ u Yinni wɑ, sere Yinni u nùn ɡɑri yini sɔ̃ɔwɑ. \s1 Yesu u win bwɑ̃ɑbu tii sɔ̃ɔsi \r (I mɑɑ mɛɛrio Mɑteu 28:16-20, Mɑɑku 16:14-18, Luku 24:36-49) \p \v 19 Alusumɑ buu ɡen yokɑ, bwɑ̃ɑ be, bɑ mɛnnɑ mɑ bɑ ɡɑmbobɑ bɛri Yuubɑn bɛrum sɔ̃. Miyɑ Yesu u dɑ u bu yɔ̃re ben suunu sɔɔ. Mɑ u bu sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, ɑlɑfiɑ yɑ n wɑ̃ɑ kɑ bɛɛ. \p \v 20 Ye u yeni ɡeruɑ u kpɑ, u bu win nɔmɑ kɑ win yɛ̃sɑ sɔ̃ɔsi. Bwɑ̃ɑ ben nukurɑ dorɑ ye bɑ Yinni wɑ. \v 21 Mɑ Yesu u kpɑm bu sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, ɑlɑfiɑ yɑ n wɑ̃ɑ kɑ bɛɛ. Nɡe mɛ Bɑɑbɑ u mɑn ɡɔrimɑ nɡe mɛyɑ nɛ nɑ mɑɑ bɛɛ ɡɔrɑ. \p \v 22 Ye u yeni ɡeruɑ u kpɑ, yerɑ u bu wɛ̃sie mɑ u nɛɛ, i Hunde Dɛɛro mɔɔ. \v 23 Ì n ɡoo nùn win torɑru suuru kuɑ u koo ten suuru wɑ. Ì n mɑɑ ɡoon torɑru suuru kobu yinɑ tɑ ko n yɛ̃ro wɑ̃ɑsiwɑ. \s1 Yesu kɑ Tomɑɑ \p \v 24 Tomɑɑ, bwɑ̃ɑbu wɔkurɑ yiru yen turo, wi bɑ rɑ mɑɑ nɛɛ Sikɑ, u ǹ dɑɑ wɑ̃ɑ kɑ be sɑnɑm mɛ Yesu u nɑ ben mi. \v 25 Bwɑ̃ɑ be bɑ tie bɑ nùn sɔ̃ɔwɑ mɑ bɑ Yinni wɑ. \p Tomɑɑ u bu wisɑ u nɛɛ, mɑ n kun mɔ u kurum borɑ wɑ Yinnin nɔmɑ sɔɔ, mɑ u kun win niki biɑ doke mi kurum dɑɑ wɑ̃ɑ, kpɑ u win nɔmu doke Yinnin yɛ̃sɑɔ, u ǹ nɑɑnɛ dokemɔ. \p \v 26 Sɔ̃ɔ nɔɔbɑ itɑn biru bwɑ̃ɑ be, bɑ mɑɑ mɛnnɛ sɑnnu dirɔ. Tomɑɑ wɑ̃ɑ be sɔɔ. Bɑ ɡɑmbobɑ bɛri ɑdɑmɑ Yesu u nɑ u bu yɔ̃re ben suunu sɔɔ mɑ u nɛɛ, ɑlɑfiɑ yɑ n wɑ̃ɑ kɑ bɛɛ. \p \v 27 Sɑnɑm mɛyɑ u Tomɑɑ sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, ɑ nɛn nɔmɑ mɛɛrio kpɑ ɑ wunɛn niki biɑ doke ye sɔɔ. A wunɛn nɔmu dɛmiɑmɑ ɑ doke nɛn yɛ̃sɑɔ. A nɑɑnɛ dokeo ɑ ku mɑɑ ko ɡɔ̃rusu yiruɡii. \p \v 28 Tomɑɑ u nùn sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, Gusunɔ nɛn Yinni. \p \v 29 Yesu u nùn bikiɑ u nɛɛ, ɑ nɑɑnɛ doke yèn sɔ̃ ɑ mɑn wɑɑmɔ? Doo nɔɔruɡibɑ be bɑ kun mɑn wɑ, bɑ kɑ nɑɑnɛ doke. \s1 Yèn sɔ̃ bɑ tire teni yoruɑ \p \v 30 Sɔm mɑɑmɑɑkiɡii dɑbinɑ Yesu mɑɑ kuɑ win bwɑ̃ɑbun nɔni biru ni bɑ kun yoruɑ tire teni sɔɔ. \v 31 Adɑmɑ ɡɑri yiniwɑ bɑ yoruɑ kpɑ i kɑ nɑɑnɛ doke mɑ Yesuwɑ Kirisi wi, Gusunɔn Bii, kpɑ nɑɑnɛ doke binin sɑɑbu i n wɑ̃ɑru mɔ te tɑ ku rɑ kpe win yĩsirun sɔ̃. \c 21 \s1 Yesu u bwɑ̃ɑbu nɔɔbɑ yiru kure \p \v 1 Yen biru Yesu u kpɑm win bwɑ̃ɑbu tii sɔ̃ɔsi Tiberiɑn dɑɑ burerun bɔkuɔ. Wee nɡe mɛ u tii sɔ̃ɔsi. \v 2 Simɔɔ Piɛɛ kɑ Tomɑɑ wi bɑ rɑ nɛɛ Sikɑ, kɑ Nɑtɑniɛli Gɑlilen Kɑnɑɡii, kɑ Sebeden bibu, kɑ win bwɑ̃ɑbu ɡɑbu yiru, be kpurowɑ bɑ wɑ̃ɑ sɑnnu. \v 3 Simɔɔ Piɛɛ u be bɑ tie sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, u susure dɔɔ. \p Mɑ bɑ nɛɛ, ben tii bɑ koo kɑ nùn dɑ. \p Mɑ bɑ yɑrɑ yɑnde bɑ ɡoo duɑ bɑ doonɑ. Adɑmɑ bɑ ǹ ɡɑ̃ɑnu ɡɑnu mwɛ wɔ̃ku te sɔɔ. \v 4 Ye yɑm sɑ̃rɔ Yesu u yɔ̃ dɑɑrun ɡoorɔ, ɑdɑmɑ bwɑ̃ɑ be, bɑ ǹ yɛ̃ Yesuwɑ. \v 5 Mɑ Yesu u bu bikiɑ u nɛɛ, ɑluwɑɑsi bɛɛ, i ǹ ɡɑ̃ɑnu mwɛ bɑɑ fiiko? \p Mɑ bɑ nɛɛ, ɑɑwo. \p \v 6 Mɑ u bu sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, i bɛɛn yɑ̃ɑkororu kɔ̃ɔwɔ ɡoo ɡen nɔm ɡeuɔ, i ko ɡɑ̃ɑnu wɑ mi. \p Bɑ kuɑ mɛ, mɑ bɑ kpɑnɑ bu tu ɡɑwɑ swɛ̃ɛ dɑbirun sɔ̃. \v 7 Mɑ bɔ̃ɔ wi Yesu u kĩ, u Piɛɛ sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, Yinniwɑ. \p Ye Simɔɔ Piɛɛ u nuɑ mɑ Yinniwɑ, yerɑ u win yɑberu pɔrɑ sie domi bɑsiwɑ u rɑɑ wɑ̃ɑ mi. Mɑ u sure nim sɔɔ ɡoon di. \v 8 Adɑmɑ bwɑ̃ɑ be bɑ tie bɑ kɑ ɡoo nɑ dɑɑrun bɔ̃ɔwɔ bɑ ben yɑ̃ɑkororu ɡɑwe, tɑ swɛ̃ɛ yibɑ. Be kɑ dɑɑrun bɔ̃ɔn tondɑm kun kere ɡɔm soonu ɡoobu (200). \v 9 Ye bɑ sɑrɑ temɔ mɑ bɑ dɔ̃ɔ ɡɛ̃ɛ wɑ, swɛ̃ɛ wɑ̃ɑ yin wɔllɔ, kɑ mɑɑ pɛ̃ɛ. \v 10 Mɑ Yesu u bu sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, bu swɛ̃ɛ ɡɛɛ tɑmɑ yi bɑ ɡo tɛ̃ ɡe. \p \v 11 Simɔɔ Piɛɛ u ɡoo duɑ mɑ u yɑ̃ɑkoro te ɡɑwɑ temɔ te tɑ swɛ̃ɛ bɛkɛ yibɑ. Yin ɡeerɑ sɑ̃ɑ wunɑɑ weeru kɑ wɔkurɑ itɑ. Bɑɑ mɛ yi kɑ dɑbi mɛ, yɑ̃ɑkoro te, tɑ ǹ ɡɛ̃ɛre. \v 12 Yesu u bu sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, i nɑ i sɔndu wunɑ. \p Bɑɑ bwɑ̃ɑ ben turo kun kɑ̃kɑ u nùn bikie wɑrɑ u sɑ̃ɑ, domi bɑ yɛ̃ mɑ Yinniwɑ. \v 13 Yesu u dɑ u pɛ̃ɛ suɑ mɑ u bu wɛ̃. Mɛyɑ u mɑɑ kuɑ kɑ swɛ̃ɛ yi. \p \v 14 Yeniwɑ nɔn itɑse ye Yesu u tii win bwɑ̃ɑbu sɔ̃ɔsi sɑɑ mìn di u seewɑ ɡɔrin di. \s1 Yesu kɑ Piɛɛ \p \v 15 Ye bɑ sɔndu wunɑ bɑ kpɑ, Yesu u Simɔɔ Piɛɛ bikiɑ u nɛɛ, Simɔɔ, Yohɑnun bii, ɑ mɑn kĩ n beni kpuroɡiru kere? \p Mɑ u nɛɛ, Yinni, ɑ yɛ̃ mɑ nɑ nun kĩ. \p Mɑ Yesu u nùn sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, ɑ nɛn yɑ̃ɑ binu nɔɔrio. \p \v 16 Yesu u kpɑm nùn bikiɑ nɔn mɛɛruse, Simɔɔ, Yohɑnun bii, ɑ mɑn kĩ? \p Mɑ u nɛɛ, Yinni, ɑ yɛ̃ mɑ nɑ nun kĩ. \p Mɑ Yesu u nùn sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, ɑ nɛn yɑ̃ɑnu kpɑro. \p \v 17 Yesu kpɑm wure u nùn bikiɑ nɔn itɑse, Simɔɔ, Yohɑnun bii, ɑ mɑn kĩ? \p Mɑ Piɛɛn nukurɑ sɑnkirɑ yèn sɔ̃ u nùn bikiɑ nɔn itɑse u nùn kĩ. Mɑ u nùn sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, Yinni, ɑ bɑɑyere yɛ̃, ɑ yɛ̃ kɑm kɑm mɑ nɑ nun kĩ. \p Mɑ Yesu u nùn sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, ɑ nɛn yɑ̃ɑnu nɔɔrio. \v 18 Geemɑ nɑ nun sɔ̃ɔmɔ, sɑnɑm mɛ ɑ sɑ̃ɑ ɑluwɑɑsi, ɑ rɑ rɑɑ kɑ wunɛn tii kpɑkɑ sɛ̃ke, kpɑ ɑ dɑ mi ɑ kĩ. Adɑmɑ sɑnɑm mɛ ɑ tɔkɔ kuɑ kɑɑ wunɛn nɔmɑ dɛmiɑwɑ kpɑ ɡoo u nun wunɛn kpɑkɑ sɛ̃kɑ u kɑ nun dɑ mi ɑ ǹ kĩ. \p \v 19 Kɑ ɡɑri yiyɑ Yesu u sɔ̃ɔsi ɡɔɔ wìn bweseru Piɛɛ u koo kɑ Gusunɔ bɛɛrɛ wɛ̃. Ye u yeni ɡeruɑ u kpɑ mɑ u nɛɛ, ɑ mɑn swĩiyɔ. \s1 Yesu kɑ Yohɑnu \p \v 20 Yen biru Piɛɛ u sĩirɑ mɑ u wɑ ben biruɔ bɔ̃ɔ wi Yesu u kĩ, u wee. Bɔ̃ɔ wiyɑ, u rɑɑ Yinni ɡbɑlli yɑɑ dibun sɑnɑm mɑ u nùn bikiɑ wɑrɑ koo nùn dɔmɛ. \v 21 Sɑnɑm mɛ Piɛɛ u bɔ̃ɔ wi wɑ u Yesu bikiɑ u nɛɛ, Yinni, durɔ wini mɑɑ ni? \p \v 22 Yesu u nùn wisɑ u nɛɛ, nɑ̀ n kĩ n de u n wɑ̃ɑ sere n kpɑm kɑ wurɑmɑ, mbɑ n nun wɑ. Wunɛ, ɑ ɡesi mɑn swĩiyɔ. \p \v 23 Yen sɔ̃nɑ ɡɑri yi, yi nɔɔrɑ nɑɑnɛ dokeobu sɔɔ mɑ bɔ̃ɔ wi, u ǹ ɡbimɔ. Adɑmɑ Yesu u ǹ ɡeruɑ mɑ u ǹ ɡbimɔ, u ɡesi ɡeruɑwɑ ù n kĩ u de u n wɑ̃ɑ sere u kpɑm kɑ wurɑmɑ, mbɑ n nùn wɑ. \p \v 24 Bɔ̃ɔ wiyɑ u yenin ɑreru dimɔ, wiyɑ u mɑɑ tire teni yoruɑ, sɑ mɑɑ yɛ̃ mɑ win ɑreru ɡeemɑ. \s1 Gɑrin wii ɡoberu \p \v 25 Gɑ̃ɑ dɑbinu ɡɑnu mɑɑ wɑ̃ɑ ni Yesu u kuɑ. Bɑ̀ n ni kpuro yoruɑ tiɑ tiɑ, nɑ ǹ tɑmɑɑ hɑnduniɑ kpuro sɔɔ bu yen ɑyeru wɑ mi bɑ koo tire ni kpuro doke ni bɑ koo rɑ yore.