\id JER \ide UTF-8 \h Yeremi \mt1 YEREMI \ip Gusunɔn sɔmɔ Yeremi u sɑ̃ɑwɑ yɑ̃ku kowon bweseru. U nɔni swɑ̃ɑru wɑ win tɔmbun suunu sɔɔ. Bɑ nùn tusɑ win ɡɑrin sɔ̃. Gusunɔn sɔmɔ Esɑin biru, n kuɑwɑ nɡe wɔ̃ɔ wunɔbu (100) u sere win sɔmburu toruɑ. Win wɑ̃ɑru sɔɔ, u Yinni Gusunɔn tɔmbu Yudɑbɑ kirɔ kuɑ bu kɑ ben bũu sɑ̃ɑnu kɑ ben torɑnu deri. Mɑ n kun mɛ, bwese tukunu nu koo nɑ nu bu wɔri. Win ɡɑri yi koorɑ win nɔni biru. Bɑbilonin sinɑ boko u Yerusɑlɛmu kɑ Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yeru wɔri. Mɑ u Yudɑbɑn sinɑ boko kɑ tɔn dɑbinu yoru mwɛɛrɑ u kɑ dɑ win temɔ. Mɛyɑ Yeremi u mɑɑ tɔmbu Gusunɔn ɡɑri sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, sɔ̃ɔ teeru ben sukum koo wurɑmɑ yoo ten di. \is1 Tire ten kpunɑɑ \iq1 1. Yeremin sokuru u kɑ ko Gusunɔn sɔmɔ, wiru 1. \iq1 2. Gɑri yi Yeremi u ɡeruɑ Yosiɑsi kɑ Yoyɑkimu kɑ Yoyɑkini kɑ sere Sedesiɑsin wɑɑti sɔɔ, wiru 2n di sere wiru 25. \iq1 3. Ye yɑ koorɑ Yeremin wɑ̃ɑru sɔɔ, wiru 26n di sere wiru 45. \iq1 4. Ye Gusunɔ u ɡeruɑ bwese tukunun sɔ̃, wiru 46n di sere wiru 51. \iq1 5. Yerusɑlɛmu yɑ wɔrumɑ, wiru 52. \ie \c 1 \p \v 1 Tire ten ɡɑri yi sun sɔ̃ɔmɔ ye Yeremi Hilikiyɑn bii u kuɑ kɑ ɡɑri yi Yinni Gusunɔ u nùn sɔ̃ɔwɑ. Hilikiyɑ wi, u sɑ̃ɑwɑ yɑ̃ku kowo ɡoo Anɑtɔtuɔ, Bɛnyɑmɛɛn temɔ. \v 2 Yudɑbɑn sinɑ boko Yosiɑsi Amɔɔn biin bɑndun wɔ̃ɔ wɔkurɑ itɑse sɔɔrɑ Yinni Gusunɔ u kɑ Yeremi wi ɡɑri kuɑ. \v 3 U mɑɑ kɑ nùn ɡɑri kuɑ Yoyɑkimu wi u sɑ̃ɑ Yosiɑsin bii Yudɑbɑn sinɑ bokon wɑɑti sɔɔ, kɑ mɑɑ Sedesiɑsi Yosiɑsin biin wɑɑti sɔɔ sere n kɑ ɡirɑri win bɑndun wɔ̃ɔ wɔkurɑ tiɑsen suru nɔɔbuse. Sɑɑ ye sɔɔrɑ bɑ Yerusɑlɛmuɡibu yoru mwɛɛrɑ bɑ kɑ dɑ Bɑbiloniɔ. \s1 Gusunɔ u Yeremi sokɑ \s2 u kɑ ko win ɡɔro \p \v 4 Sɔ̃ɔ teeru Yinni Gusunɔ u kɑ nɛ, Yeremi ɡɑri kuɑ u nɛɛ, \q1 \v 5 u sere mɑn mɔmɛ \q1 nɛn mɛron nukurɔ, \q1 u mɑn yɛ̃ sɑɑ bɑ ǹ mɑn mɑrubu kpɑ. \q1 U mɑn ɡɔsɑ u yi nɛnɛm \q1 n kɑ ko win ɡɔro hɑnduniɑn bwesenun mi \q1 bu sere mɑn mɑ. \p \v 6 Mɑ nɑ nùn wisɑ nɑ nɛɛ, Yinni Gusunɔ, wee nɑ ǹ kpɛ̃ n ɡɑri ɡere tɔn dɑbinun wuswɑɑɔ, domi nɛ biiwɑ. \p \v 7 Adɑmɑ Yinni Gusunɔ u mɑn sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, \q1 n ku ɡere mɛ. \q1 Domi bèn mi u mɑn ɡɔriɔ kpuro kon dɑwɑ. \q1 Ye u mɑɑ mɑn sɔ̃ɔwɑ kpuro kon ye ɡerewɑ. \q1 \v 8 N ku ben bɛrum ko. \q1 Domi u ko n kɑ mɑn wɑ̃ɑ, \q1 kpɑ u mɑn wɔrɑ kɑrin di. \p Wi, Yinni Gusunɔwɑ u yeni ɡeruɑ. \v 9 Mɑ u win nɔmu dɛmiɑ u nɛn nɔɔ bɑbɑ u nɛɛ, wee u win ɡɑri doke nɛn nɔɔwɔ. \v 10 Yen biruwɑ u mɑɑ nɛɛ, \q1 wee ɡisɔ, u mɑn yiiko wɛ̃ \q1 bwesenu kɑ nin sinɑmbu kpuron wɔllɔ \q1 n kɑ nu wukiri n surɑ, \q1 kpɑ n mɑɑ wure n nu ɡirɑ nɡe dɑ̃ɑ. \q1 Mɛyɑ n mɑɑ kɑ nu kɔsuku n kɑm koosiɑ, \q1 kpɑ n mɑɑ wure n nu seeyɑ. \s1 Kɑ̃sinu yiru \p \v 11 Yinni Gusunɔ u mɑɑ mɑn bikiɑ u nɛɛ, mbɑ nɑ wɑɑmɔ mi. \p Mɑ nɑ nùn wisɑ nɑ nɛɛ, dɑ̃ru ɡɑrun kɑ̃ɑsɑ nɑ wɑɑmɔ. \p \v 12 Mɑ u nɛɛ, nɑ wɑwɑ dee dee, domi u ko n tii sɛ u kɑ win nɔɔ mwɛɛru yibiɑ. \p \v 13 Mɑ u kpɑm mɑn bikiɑ u nɛɛ, mbɑ nɑ mɑɑ wɑɑmɔ mi. \p Nɑ nùn wisɑ nɑ nɛɛ, wekerɑ nɑ wɑ sɔ̃ɔ yɛ̃sɑn nɔm ɡeu ɡiɑ tɑ mɑn nɔɔ sike tɑ swɛ̃ɛ tɑ ɡbisimɔ. \p \v 14 Mɑ Yinni Gusunɔ u nɛɛ, \q1 ɡeemɑ sɑɑ sɔ̃ɔ yɛ̃sɑn nɔm ɡeu ɡiɑn diyɑ \q1 wɑhɑlɑ yɑ koo nɑ yu tem mɛn tɔmbu kpuro wɔri. \q1 \v 15 U koo sinɑm be bɑ wɑ̃ɑ sɔ̃ɔ yɛ̃sɑn nɔm ɡeu ɡiɑ seeyɑmɑ \q1 bu nɑ bu Yerusɑlɛmu kɑ Yudɑn wuu si su tie tɑbu wɔri \q1 kpɑ bu Yerusɑlɛmu ye tɑrusi \q1 bu sinɑ yen ɡbɑ̃rɑ kɔnnɔsɔ nɡe siri kowobu. \q1 \v 16 U koo win tɔmbu sɛɛyɑsiɑ ben kɔ̃sɑ yen sɔ̃ \q1 ye bɑ kɑ nùn deri, \q1 bɑ bũnu turɑre dɔ̃ɔ dokeɑ, \q1 mɑ bɑ bwɑ̃ɑroku ni ben nɔmu ɡɑ kuɑ yiirɑ bɑ sɑ̃wɑ. \q1 \v 17 Adɑmɑ nɛ, n be sɔɔru koowo, \q1 n kpɑkɑ sɛ̃kɑ \q1 kpɑ n se n bu sɔ̃ kpuro \q1 ye u koo mɑn yiire. \q1 U nɛɛ, n ku de nɛn tororu tu kɑrɑ ben suunu sɔɔ, \q1 kpɑ u ku rɑɑ mɑn bɛrum sosiɑ n diiri ben wuswɑɑɔ. \q1 \v 18-19 Wee tɛ̃, Yudɑbɑn sinɑmbu kɑ ben wiruɡibu kɑ ben yɑ̃ku kowobu \q1 kɑ sere tɔn be bɑ tie kpuro \q1 bɑ koo kɑ mɑn tɑbu ko. \q1 Adɑmɑ bɑ ǹ kpɛ̃ bu mɑn kɑmiɑ. \q1 Domi sɑɑ ye sɔɔ, u koo mɑn dɑm wɛ̃ nɡe wuu ɡe bɑ ɡbɑ̃rɑru toosi, \q1 ǹ kun mɛ nɡe ɡbere ye bɑ kuɑ kɑ sisu, \q1 ǹ kun mɛ nɡe ɡbɑ̃rɑ te bɑ kuɑ kɑ sii ɡɑndu. \q1 U ko n wɑ̃ɑwɑ kɑ nɛ u kɑ mɑn wɔrɑ ben nɔmɑn di. \q1 Wi, Yinni Gusunɔwɑ u yeni ɡeruɑ. \s1 Isirelibɑn sikɑdobɑn durum \c 2 \p \v 1 Yinni Gusunɔ u mɑn sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, \v 2 n doo n bɛɛ Yerusɑlɛmuɡibu sɔ̃ n nɛɛ, \q1 u yɑɑye nɡe mɛ i nùn kĩɑ yellu nɡe kurɔ kpɑo, \q1 i kɑ nùn swĩi ɡbɑbu tèn mi ɡɑ̃ɑnu ku rɑ kpi. \q1 \v 3 Bɛɛ Isirelibɑ, i rɑɑ wɑ̃ɑwɑ wi turon sɔ̃. \q1 I sɑ̃ɑwɑ win ɑrumɑni ye u tii ɡɔsiɑ. \q1 Wi u nɑ u bɛɛ ɡurɑ, wɑhɑlɑ yɑ rɑ yɛ̃ro deemɛwɑ. \q1 Wi, Yinni Gusunɔwɑ u yeni ɡeruɑ. \q1 \v 4 Tɛ̃, bɛɛ Isirelibɑ, \q1 bɛɛ be i sɑ̃ɑ Yɑkɔbun bweseru, \q1 i swɑɑ dɑkio i nɔ. \q1 \v 5 Yinni Gusunɔ u nɛɛ, \q1 torɑ terɑ̀ bɛɛn sikɑdobɑ bɑ nùn wɑɑsi bɑ kɑ nùn deri, \q1 bɑ dɑ bɑ kɑm swĩi, \q1 mɑ ben tii bɑ kɑm kuɑ. \q1 \v 6 Bɑ ǹ tii bikie bu nɛɛ, \q1 mɑnɑ wi, Yinni Gusunɔ u wɑ̃ɑ, wi, wi u bu yɑrɑmɑ Eɡibitin di. \q1 Mɑnɑ u wɑ̃ɑ, wi, wi u kɑ bu dɑ ɡbɑburɔ mi ɡɑ̃ɑnu ku rɑ kpi. \q1 Gbɑbu te sɔɔ, nim sɑri, \q1 dɔkɔ kpirinɑ nu yibɑ, \q1 wɑ̃ɑrɑ mɑɑ sɛ̃ mi. \q1 Yen sɔ̃nɑ ɡoo kun wɑ̃ɑ mi, \q1 ɡoo ku rɑ mɑɑ sĩ mi. \q1 \v 7 Yen biru, u kɑ bu dɑ mi tem ɡem wɑ̃ɑ, \q1 kpɑ bu kɑ mɛn dɑ̃ɑ bii duronu kɑ mɛn dĩɑ ɡeenu di. \q1 Adɑmɑ ye bɑ turɑ mi, \q1 bɑ tem mɛ sɑnkɑ, \q1 bɑ mu disi doke. \q1 \v 8 Ben yɑ̃ku kowobu bɑ ǹ bikie bu nɛɛ, \q1 mɑnɑ Yinni Gusunɔ u wɑ̃ɑ. \q1 Mɛyɑ mɑɑ woodɑ yɛ̃robu bɑ ǹ nùn ɡie. \q1 Ben wiruɡibu bɑ nùn seesi. \q1 Bũu wi bɑ mɔ̀ Bɑɑli, win ɡɑriyɑ Gusunɔn sɔmɔbu bɑ swĩi bɑ kɑ ɡɑri mɔ̀. \q1 Mɑ bɑ dɑ bɑ bũnu sɑ̃wɑ ni nu ǹ bu ɑrufɑɑni ɡɑɑ wɛ̃ɛmɔ. \q1 \v 9 Yen sɔ̃nɑ u koo bɛɛ kɑ bɛɛn bibun bweseru siribu soku. \q1 \v 10 I be bɑ wɑ̃ɑ nim wɔ̃kun tem bure te bɑ sokumɔ Sipu mɛɛrio. \q1 I ɡoo ɡɔrio Kedɑɑɔ \q1 u mɛɛri sɑ̃ɑ sɑ̃ɑ u kɑ wɑ \q1 bɑ̀ n mɔ̀ nɡe bɛɛ, \q1 \v 11 u kɑ wɑ bweseru ɡɑru tɑ̀ n ten bũnu kɔsire \q1 bɑɑ mɛ nu ǹ sɑ̃ɑ ɡem, \q1 nɡe mɛ bɛɛ, i Gusunɔ deri \q1 wi u sɑ̃ɑ bɛɛn bɛɛrɛ. \q1 Mɑ i wurɑ yè sɔɔ i ǹ ɑrufɑɑni ɡɑɑ wɑsi. \q1 \v 12 Yinni Gusunɔ u nɛɛ, \q1 bɛɛ wɔlluɡibu, i biti sooro yenin sɔ̃, \q1 kpɑ i wɛ̃nu wurɑ. \q1 \v 13 Wee win tɔmbu bɑ durum yiru kuɑ. \q1 Bɑ nùn deri, wi, wi u sɑ̃ɑ nɡe nim ɡem mɛ mu koo nɔrurɑ, \q1 mɑ bɑ dɑ bɑ bũnu swĩi ni nu sɑ̃ɑ nɡe dɔkɔ kpiri ni nu ǹ nim nɛnumɔ. \s1 Isirelibɑn nɑɑnɛ sɑrirun ɑre \q1 \v 14 Isirelibɑ, i ǹ sɑ̃ɑ yobu. \q1 Bɑ ǹ bɛɛ mɑrɑ yoru sɔɔ. \q1 Ǹ n mɛn nɑ, mbɑn sɔ̃nɑ bɛɛn yibɛrɛbɑ bɑ bɛɛ nɑɑ swĩi nɡe ɡbeeku yɛɛ. \q1 \v 15 Wee bɑ bɛɛ kukirisi nɡe ɡbee sinɑnsu. \q1 Bɑ bɛɛn tem yɑ̃nu ɡurɑ, \q1 mɑ bɑ bɛɛn wusu dɔ̃ɔ mɛniki, \q1 ɡoo mɑɑ sɑri mi. \q1 \v 16 Nɔfu kɑ Tɑpɑnɛsiɡibun tii \q1 bɑ koo bɛɛ kɔni bu pɔɔru wokɑ \q1 bu kɑ bɛɛ yoru mwɛɛri. \q1 \v 17 Yeni yɑ koo bɛɛ deemɑ, \q1 domi i Gusunɔ bɛɛn Yinni deri sɑnɑm mɛ u bɛɛ kpɑre swɑɑ ɡeɑ sɔɔ. \q1 \v 18 Ì n dɑ i tii Asiriɡibu \q1 ǹ kun mɛ Eɡibitiɡibu wɛ̃, \q1 i ben dɑɑrun nim nɔrumɔ, \q1 mbɑ i ko wɑ. \q1 \v 19 I n yɛ̃ mɑ bɛɛn nuku kɔ̃suru kɑ bɛɛn nɑɑnɛ sɑriru tɑ koo bɛɛ nɔni sɔ̃. \q1 Sɑɑ ye sɔɔrɑ i ko wɑ, \q1 kpɑ i ɡiɑ mɑ ɡɑ̃ɑ kɔ̃sunɑ i kuɑ mi, \q1 ye i kɑ mɑn deri, \q1 i ǹ mɑɑ mɑn nɑsie. \q1 Nɛ, Gusunɔ wɔllu kɑ tem Yinniwɑ nɑ yeni ɡeruɑ. \s1 Isirelibɑ bɑ sɑ̃ɑwɑ nɡe kurɔ \s2 wi u kun nɑɑnɛ mɔ \p \v 20 Yinni Gusunɔ u nɛɛ, \q1 sɑɑ yellun di, i tii yoru yɑrɑ, \q1 i suɡu kɑ yɔni yi bɑ rɑɑ bɛɛ doke kɑsukɑ. \q1 Mɑ i nɛɛ, i ǹ mɑɑ kĩ i mɑn yoru diiyɑ. \q1 Mɑ i dɑ ɡunɡunu wɔllɔ kɑ dɑ̃ɑ kubenɔ \q1 i bũnu ɡɑsirimɔ i sɑ̃ɑmɔ. \q1 \v 21 Yellu, nɑ bɛɛn bweseru duurɑwɑ \q1 nɡe resɛm dɑ̃ɑ ɡeeru te tɑ kpuro kere, \q1 ɑdɑmɑ tɛ̃, i kɔsɑ i kuɑ \q1 nɡe resɛm dɑ̃ɑ te tɑ yinɑ. \q1 \v 22 Bɑɑ ì n woburɑ kɑ werem mɛ mu ɡɛm durom mɔ, \q1 kɑ mɛ, ko nɑ n bɛɛn disi yi wɑɑmɔwɑ. \q1 Nɛ, Yinni Gusunɔwɑ nɑ yeni ɡeruɑ. \q1 \v 23 Amɔnɑ i ko kpĩ i siki i nɛɛ, \q1 i ǹ tii disi koosi, \q1 i ǹ bũu wi bɑ mɔ̀ Bɑɑli sɑ̃wɑ. \q1 I bɛɛn nɑɑsun yirɑ mɛɛrio wɔwɑ sɔɔ. \q1 I de i wurɑ ye i kuɑ, \q1 bɛɛ be i sɑ̃ɑ nɡe yooyoo niu \q1 ɡe ɡɑ bɔsu ɡɑ durɔbu kɑsu. \q1 \v 24 Bɛɛ be i sɑ̃ɑ nɡe ɡbeeku kɛtɛku niu \q1 ɡe ɡɑ ɡbɑburun dɔɔnɛ mɔ. \q1 Gen yɔɔbun sɑɑ sɔɔ, \q1 ɡɑ rɑ n yɔ̃ɔkumɔwɑ, \q1 ɡoo kun kpɛ̃ u ɡu yɔ̃rɑsiɑ. \q1 Kɛtɛku dwɑɑ ye yɑ ɡu kɑsu kpuro, \q1 yɑ ku rɑ wɑsire yu kɑ ɡu wɑ. \q1 Domi yɑ rɑ ɡu deemɛwɑ ɡen yɔɔbun sɑɑ sɔɔ. \q1 \v 25 Bɛɛ Isirelibɑ, nɑ nɛɛ, \q1 i ku bũnu ɡɑsiri sere bɛɛn bɑrɑnu nu diirɑ, \q1 kpɑ nim nɔru ɡu bɛɛ ɡo. \q1 Adɑmɑ i ǹ wure. \q1 Mɑ i nɛɛ, n ǹ koorɔ, \q1 domi niyɑ i kĩ, \q1 i ko mɑɑ nu swĩi i sɑ̃wɑ. \s1 Bɑ koo Isirelibɑ sɛɛyɑsiɑ \q1 \v 26 Nɡe mɛ sekuru tɑ rɑ ɡbɛnɔ mwɛ \q1 bɑ̀ n nùn mwɑ subɑru sɔɔ, \q1 nɡe mɛyɑ bɛɛ Isirelibɑ kɑ bɛɛn sinɑmbu \q1 kɑ bɛɛn wiruɡibu kɑ bɛɛn yɑ̃ku kowobu \q1 kɑ Gusunɔn sɔmɔbu i ko i sekuru wɑ. \q1 \v 27 Domi i bũu dɑ̃ru sokumɔ bɛɛn bɑɑbɑ, \q1 mɑ i mɑɑ kperu sokumɔ bɛɛn mɛro. \q1 Wee bɛɛ Isirelibɑ kpuro i mɑn biru kisi, \q1 i ǹ mɑɑ mɑn mɛɛrimɔ. \q1 Adɑmɑ ì n wɑ̃ɑ wɑhɑlɑ sɔɔ, \q1 i rɑ nɛɛwɑ, n seemɑ n bɛɛ fɑɑbɑ ko. \q1 \v 28 Bɛɛ Yudɑbɑ, bɛɛn bwɑ̃ɑroku ni i tii sekuɑ \q1 nu kɑ bɛɛn wusu ɡeeru nɛ mi, \q1 mɑnɑ nu wɑ̃ɑ. \q1 Nu seewo nu bɛɛ fɑɑbɑ ko wɑhɑlɑn sɑɑ sɔɔ \q1 nù n koo kpĩ. \b \q1 \v 29 Mbɑn sɔ̃nɑ i kɑ mɑn sikirinɑmɔ. \q1 Wee bɛɛ kpuro i ǹ kɑ mɑn yɔ̃re. \q1 \v 30 Kɑm sɔɔrɑ nɑ bɛɛ sɛɛyɑsiɑ. \q1 I ǹ nɛn sɛɛyɑsiɑ bi ɡɑrisi ɡɑ̃ɑnu. \q1 I Gusunɔn sɔmɔbu wɔri i ɡo \q1 nɡe mɛ ɡbee sunɔ ɡɑ rɑ yɑɑ wɔri ɡu ɡo. \p \v 31 Bɛɛ Isirelibɑ, bɛɛ be i tie, i nɛ, Yinni Gusunɔn ɡɑri swɑɑ dɑkio i nɔ. \q1 Nɑ bɛɛ sɑ̃ɑwɛwɑ nɡe tem mi ɡɑ̃ɑnu ku rɑ kpi? \q1 Nɑ bɛɛ sɑ̃ɑwɛwɑ nɡe yɑm wɔ̃ku nɑnumɡiru? \q1 Mbɑn sɔ̃nɑ bɛɛ nɛn tɔmbu i ɡerumɔ i mɔ̀, \q1 i tii mɔ, \q1 i ǹ ɡɔsirɑmɑmɔ nɛn mi. \q1 \v 32 Wɔndiɑ u rɑ win burɑ yɑ̃nu duɑri ro? \q1 Kurɔ kpɑo u rɑ win sɔnditiɑ duɑri? \q1 Amɔnɑ bɛɛ nɛn tɔmbu i kɑ mɑn duɑri n kɑ tɛ mɛ, \q1 nɑ ǹ mɑm yen tɔ̃nun ɡeeru yɛ̃. \q1 \v 33 I durɔ dɑmɑ bwisi mɔ sere kurɔ tɑnɔbu bɑ yi ɡiɑmɔ bɛɛn min di. \q1 \v 34 Wee tɔn be bɑ ǹ toren yɛm mu yibɑ bɛɛn yɑbenɔ \q1 be, be i ǹ kɑ ɡɑ̃ɑ kɔ̃sunu ɡɑnu mwɛ. \q1 \v 35 Kɑ mɛ, i tii sokumɔ be bɑ dɛɛre. \q1 Mɑ i mɔ̀, nɛ, Yinni Gusunɔn mɔru yu bɛɛ doonɑri. \q1 Adɑmɑ kon bɛɛ siribu soku yèn sɔ̃ i mɔ̀, i ǹ durum mɔ. \b \q1 \v 36 Mbɑn sɔ̃nɑ i sirenɛ i kɑ swɑɑ kɔsi. \q1 Eɡibitiɡibɑ koo bɛɛ sekuru doke \q1 nɡe mɛ Asiriɡibɑ bɛɛ kuɑ. \q1 \v 37 Kpɑ i yɑri min di i n tuke. \q1 Domi nɛ, Yinni Gusunɔ nɑ be i nɑɑnɛ sɑ̃ɑ mi yinɑ. \q1 I ǹ mɑɑ somiru ɡɑru wɑsi ben min di. \s1 Isirelibɑ \s2 bɑ sɑ̃ɑwɑ nɑɑnɛ sɑriruɡibu \c 3 \p \v 1 Yinni Gusunɔ u mɑɑ nɛɛ, \q1 ɡoo ù n win kurɔ yinɑ, \q1 mɑ kurɔ wi, u dɑ u durɔ ɡoo suɑ, \q1 durɔ ɡuro wi, u rɑ mɑɑ kurɔ wi nɑɑ de? \q1 Aɑwo. Ù n kuɑ mɛ, yɑ koo win tem disi doke. \q1 Adɑmɑ bɛɛ Isirelibɑ, i kuɑ mɛ. \q1 I dɑ i bũu dɑbiru sɑ̃ɑmɔ, \q1 mɑ i kĩ n mɑɑ bɛɛ mwɑɑmɑ. \q1 Nɛ, Yinni Gusunɔwɑ nɑ yeni ɡeruɑ. \q1 \v 2 I seewo i mɛɛri ɡuunu ɡiɑ, \q1 kpɑ i wɑ nɡe ɡuuru ɡɑrɑ wɑ̃ɑ tèn mi i ǹ bũnu sɑ̃wɑ. \q1 Wee, i rɑ bũnu kɑsu \q1 nɡe mɛ kurɔ tɑnɔ u rɑ win kĩnɑsibu kɑsu. \q1 I sɑ̃ɑ nɡe Dɑɑrubu swɑɑ dio be bɑ rɑ n tɔmbu mɑrɑ swɛɛ sɔɔ. \q1 Mɑ i tem mɛ disi doke bɛɛn bũu ɡɑsiribu kɑ bɛɛn nuku kɔ̃surun sɔ̃. \q1 \v 3 Yen sɔ̃nɑ ɡurɑ kun tɑ̃rɑmɔ \q1 bu sere nɛɛ, yɑ koo nɛ. \q1 Adɑmɑ kɑ mɛ, \q1 i bũnu ɡɑsirimɔ i dɔɔwɑ. \q1 Sekurɑ kun bɛɛ mɔ̀. \q1 \v 4 Wee tɛ̃, i mɑn nɔɔɡiru suemɔ i mɔ̀, \q1 i mɑn nɔɔɡiru mɔ̀ i ɡerumɔ \q1 nɛnɑ nɑ sɑ̃ɑ bɛɛn bɑɑbɑ, \q1 i mɑɑ mɑn kĩwɑ sɑɑ bɛɛn piiburun di. \q1 \v 5 Mɑ i bikiɑmɔ, \q1 ko nɑ n kɑ bɛɛ mɔru sɑ̃ɑwɑ sere kɑ bɑɑdommɑɔ? \q1 Bɛɛ Isirelibɑ, yeniwɑ i rɑ n ɡerumɔ, \q1 ɑdɑmɑ i kɔ̃sɑ mɔ̀ i dɔɔ \q1 nɡe mɛ̀n nɔɔ i kĩ. \s1 Yudɑbɑ kɑ Isirelibɑ, \s2 i de i ɡɔ̃ru ɡɔsiɑ \p \v 6 Yudɑbɑn sinɑ boko Yosiɑsin wɑɑti sɔɔ, Yinni Gusunɔ u Yeremi sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, ɑ wɑ ye Isirelibɑ bɑ mɔ̀? Bɑ sɑ̃ɑwɑ mɛm nɔɔ sɑribɑ. Wee, bɑ dɑ mi ɡunɡunu kɑ dɑ̃ɑ kubenu wɑ̃ɑ kpuro, bɑ bũnu sɑ̃ɑmɔ. \v 7 Mɑ nɛ, Yinni Gusunɔ nɑ tii sɔ̃ɔwɑ nɑ nɛɛ, bɑ̀ n yenibɑ kpuro kuɑ, bɑ koo wurɑmɑ nɛn mi. Adɑmɑ bɑ ǹ wurɑmɛ. Ben mɛro bisibu, Yudɑn bweseru te tɑ sɑ̃ɑ nɡe kurɔ nɑɑnɛ sɑriruɡii, ben tii bɑ wɑ mɛ. \v 8-10 Isirelibɑ bɑ tem mɛ disi doke ben bũu ɡɑsiribun sɔ̃ kɑ ben sekuru sɑrirun sɔ̃ te bɑɑwure u ɡerumɔ. Mɑ bɑ bũu sɑ̃ɑmɔ kpenu kɑ dɑ̃nun nuurɔ. Yen sɔ̃nɑ nɑ bu yinɑ mɑ nɑ bu yinɑbun tireru wɛ̃. Kɑ mɛ, nɑ wɑ Yudɑbɑ bɑ ǹ bɛrum kue. Bɑ dɑwɑ bɑ bũnu ɡɑsirɑ ben tii. Bɑ ǹ wurɑmɛ nɛn mi kɑ ben ɡɔ̃ru kpuro. Weesu sɔɔrɑ bɑ yɔ̃. \p \v 11 Yinni Gusunɔ u mɑɑ Yeremi sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, bɑɑ mɛ Isirelibɑ bɑ sɑ̃ɑ mɛm nɔɔ sɑribɑ, bɑ sɑnɔ bo kɑ sere Yudɑbɑ. \v 12 Yen sɔ̃, ɑ doo sɔ̃ɔ yɛ̃sɑn nɔm ɡeu ɡiɑ ɑ Isirelibɑ ɡɑri yini sɔ̃ ɑ nɛɛ, \q1 bu wurɑmɑ, nɑ ǹ kɑ bu nɔnu kɔ̃su mɛɛrimɔ. \q1 Domi nɑ sɑ̃ɑwɑ wɔnwɔnduɡii. \q1 Nɑ ku rɑ mɔru ko n kɑ tɛ. \q1 \v 13 Bu ɡesi ben durum wuro. \q1 Bu wuro mɑ bɑ ǹ kɑ mɑn yɔ̃re, \q1 nɛ, Gusunɔ ben Yinni. \q1 Domi bɑ dɑ bɑ bũnu ɡɑsirɑ dɑ̃ɑ kubenɔ. \q1 Bɑ yinɑ bu nɛn ɡɑri swɑɑ dɑki. \q1 Nɛ, Yinni Gusunɔwɑ nɑ yeni ɡeruɑ. \s1 Yinni Gusunɔn tɔmbu \s2 bɑ koo wurɑmɑ win mi \p \v 14 Bu wurɑmɑ nɛn mi, be, bii mɛm nɔɔ sɑribɑ. Domi nɑ sɑ̃ɑwɑ ben Yinni. Kon be bɑ tie yɑrɑmɑ wuu sìn mi bɑ wɑ̃ɑ kpuron di, bɑɑ ǹ n tɔn turon nɑ, ǹ kun mɛ yiru. Kpɑ n kɑ bu wurɑmɑ nɛn mi Siɔniɔ. \v 15 Sɑɑ ye sɔɔ, kon bu kpɑrobu wɛ̃ be nɛn ɡɔ̃ru ɡɑ kĩ. Kpɑ bu bu kpɑrɑ kɑ bwisi, kɑ lɑɑkɑri. \p \v 16 Bɑ koo mɑrurɑ bu dɑbiɑ tem mɛ sɔɔ. Sɑnɑm mɛ sɔɔ, bɑ koo mɑn ɡiɑ. Bɑ ǹ mɑɑ nɛn woodɑn kpɑkororun ɡɑri mɔ̀. Goo kun mɑɑ ten bwisikunu mɔ̀. Goo kun mɑɑ tu yɑɑyɑmɔ u nɛɛ, mɑnɑ tɑ wɑ̃ɑ. Goo kun mɑɑ ten kɔsire mɔ̀. \v 17 Sɑɑ ye sɔɔ, nɛn sinɑ ɡɔnɑ yɑ ko n wɑ̃ɑwɑ Yerusɑlɛmuɔ. Kpɑ bwese ni nu tie kpuro nu mɑɑ mɛnnɑ mi, nɛn yĩsirun sɔ̃. Bɑ ǹ mɑɑ ben bwisi kɔ̃si swĩimɔ. \v 18 Sɑɑ ye sɔɔ, Yudɑbɑ kɑ Isirelibɑ bɑ koo mɛnnɑ bu ko tiɑ. Domi bɑ koo wurɑmɑ sɑnnu sɑɑ sɔ̃ɔ yɛ̃sɑn nɔm ɡeu ɡiɑn di. Kpɑ bu sinɑ tem mɛ sɔɔ mɛ nɑ ben bɑɑbɑbɑ wɛ̃ bɑ tubi di. \q1 \v 19 Nɛ, Yinni Gusunɔ nɑ ɡeruɑ nɑ nɛɛ, \q1 kon dɑɑ bɛɛ Isirelibɑ kowɑ nɛn bii kĩnɑsibu, \q1 kpɑ n bɛɛ tem ɡem wɛ̃ \q1 mɛ mu burɑm bo hɑnduniɑ yeni sɔɔ. \q1 Nɑ rɑɑ tɑmɑɑ i ko mɑn sokuwɑ bɛɛn Bɑɑbɑ, \q1 kpɑ i ku mɑɑ mɑn deri. \q1 \v 20 Adɑmɑ i mɑn tɔnu kɑm kom kuɑ \q1 nɡe mɛ kurɔ nɑɑnɛ sɑriruɡii u rɑ win durɔ kue. \q1 Nɛ, Yinni Gusunɔwɑ nɑ yeni ɡeruɑ. \q1 \v 21 Wee, nɔɔ ɡɑɡu ɡɑ nɔɔrɑ ɡuuru wɔllɔ. \q1 Ase Isirelibɑrɑ bɑ kuuki mɔ̀ bɑ bũnu kɑnɑmɔ, \q1 domi ben sɑnu sɑnusu kpuro su sɑnkirɑ, \q1 bɑ nɛ, Gusunɔ ben Yinni duɑri. \q1 \v 22 Bɛɛ, bii mɛm nɔɔ sɑribɑ, i wurɑmɑ nɛn mi. \q1 Kon bɛɛ bɛɛn mɛm nɔɔbu sɑriru suuru kuɑ. \q1 Mɑ Isirelibɑ bɑ nɛɛ, Gusunɔ, wunɑ ɑ sɑ̃ɑ bɛsɛn Yinni. \q1 Bɛsɛ wee, wunɛn miyɑ sɑ wee. \q1 \v 23 Geemɑ bũu ni sɑ rɑɑ sɑ̃ɑmɔ ɡuunu wɔllɔ sɑ kuuki mɔ̀, \q1 nu sɑ̃ɑwɑ weesu. \q1 Adɑmɑ Gusunɔ bɛsɛn Yinni, \q1 wunɑ ɑ sɑ̃ɑ bɛsɛ Isirelibɑn fɑɑbɑ kowo. \q1 \v 24 Wee, sɑɑ bɛsɛn birun di sɑ wɑɑmɔ bũu wi bɑ mɔ̀ Bɑɑli, \q1 wiyɑ u bɛsɛn bɑɑbɑbɑn ɡbeɑn dĩɑnu di kpuro, \q1 kɑ mɑɑ ben yɑ̃ɑnu kɑ ben kɛtɛbɑ kɑ sere ben bibu. \q1 Mɑ bɑ sekuru wɑ. \q1 \v 25 Su kpunɑ sekuru sɔɔ \q1 kpɑ su bɛsɛn bɛɛrɛ sɑriru wukiri nɡe bekuru. \q1 Domi bɛsɛ kɑ bɛsɛn bɑɑbɑbɑ \q1 sɑ wunɛ Gusunɔ bɛsɛn Yinni torɑri. \q1 Sɑɑ bɛsɛn birun di n kɑ ɡisɔ ɡirɑri \q1 sɑ ǹ wunɛn ɡere wure. \c 4 \p \v 1 Yinni Gusunɔ u nɛɛ, \q1 bɛɛ Isirelibɑ, \q1 ì n kĩ i wurɑmɑ nɛn mi, i ko kpĩ i wurɑmɑ. \q1 Ì n bɛɛn bũu sɑ̃ɑru deri, i ǹ mɑɑ yɑɑyɑɑre mɔ̀, \q1 \v 2 ì n dɑ bɔ̃re ɡem sɔɔ kɑ ɡɔ̃ru dɛɛrɔ, \q1 i nɛɛ, kɑ Yinni Gusunɔn wɑ̃ɑru, \q1 sɑɑ yerɑ bwese tukunu nu koo domɑru wɑ nɛn min di, \q1 kpɑ bu woo kɑnɑ nɛn sɔ̃. \q1 \v 3 Nɛ, Yinni Gusunɔwɑ nɑ bɛɛ Yudɑbɑ kɑ Yerusɑlɛmuɡibu sɔ̃ɔmɔ nɑ mɔ̀, \q1 i ɡbee kpɑɑnu kɑsirio, i dɑ̃ɑ dɔ̃ɔ ɡo. \q1 I ku rɑ mɑɑ bɛɛn dĩɑnu duure sɑ̃ki sɔɔ. \q1 \v 4 Geemɑ, i bɑnɡo sɑ̃ɑ wɑsi sɔɔ. \q1 Adɑmɑ n tiewɑ i mɑn tii wɛ̃, \q1 kpɑ nɛn mɔru yu ku rɑɑ yɑburɑ nɡe dɔ̃ɔ, \q1 wi ɡoo kun kpɛ̃ u ɡo, \q1 domi bɛɛn nuku kɔ̃suru tɑ kpɑ̃. \s1 Bɑ Yudɑbɑ wɔrimɑ \p \v 5 Yeremi u nɛɛ, \q1 i Yudɑbɑ sɔ̃ɔwɔ kpɑ i ɡbɑ̃rɑ Yerusɑlɛmuɔ. \q1 I kɔbɑ soowo tem mɛ kpuro sɔɔ. \q1 I nɔɔɡiru suo kɑ dɑm i nɛɛ, \q1 bu mɛnnɑmɑ bu dɑ wuu si su ɡbɑ̃rɑnu mɔ sɔɔ. \q1 \v 6 Bu ɡidi bɔrɑ sueyo Siɔni ɡiɑ \q1 bu duki yɑkuro bu ku yɔ̃rɑ. \q1 Domi Gusunɔ u koo de kɔ̃sɑ yu nɑ \q1 sɑɑ sɔ̃ɔ yɛ̃sɑn nɔm ɡeu ɡiɑn di. \q1 \v 7 Yibɛrɛ be bɑ rɑ bwesenu kɑm koosie \q1 bɑ seewɑ ben wɑ̃ɑ yerun di nɡe ɡbee sunɔ \q1 ɡe ɡɑ tii dɛmiɑmɔ ɡen bweun di, \q1 bɑ wee bu kɑ tem mɛ kɑm koosiɑ. \q1 Bɛɛ Yudɑbɑ, bɑ koo bɛɛn wusu kɔsuku \q1 kpɑ su ko bɑnsu. \q1 \v 8 I sɑɑki sebuo nuku sɑnkirɑnun sɔ̃ \q1 kpɑ i swĩ i weeweenu ko, \q1 domi Yinni Gusunɔn mɔru kun sun doonɑrimɔ. \q1 \v 9 Mɑ Yinni Gusunɔ u nɛɛ, \q1 yen tɔ̃ɔ te sɔɔ, \q1 sinɑ boko kɑ win sinɑ ɑsɑkpɔbu bɑ koo mwiɑ kpɑnɑ \q1 kpɑ yɑ̃ku kowobu bu biti soorɑ, \q1 kpɑ Gusunɔn sɔmɔbu bu nɔsu nɛnɛ, \q1 \v 10 bu nɛɛ, nɛ, Yinni Gusunɔ \q1 nɑ be, Yudɑbɑ kɑ Yerusɑlɛmuɡibu nɔni wɔ̃kuɑ \q1 ye nɑ nɛɛ, bɑ koo bɔri yɛndu wɑ. \q1 Wee tɛ̃ bɑ woburu sɔndi ben wĩinɔ. \s1 Yibɛrɛbɑ bɑ Yudɑbɑ sikerenɛ \q1 \v 11 Sɑɑ ye sɔɔ, kon bu sɔ̃ n nɛɛ, \q1 wee, woo ɡɑ wee sɑɑ ɡbɑburun ɡuunun di, \q1 ɡu kɑ nɛn tɔmbu Yudɑbɑ swee. \q1 Woo ɡe, ɡɑ ǹ sɑ̃ɑ fɛrɛ fɛrɛ \q1 nɡe ɡe bɑ koo kɑ dobi sɑrɑ. \q1 \v 12 Gɑ ko n dɑm mɔwɑ. \q1 Nɛ, Yinni Gusunɔwɑ nɑ ɡu sokusiɑmɔ. \q1 Tɛ̃wɑ kon bu siri. \p \v 13 Mɑ Yudɑbɑ bɑ nɛɛ, \q1 ɡberɑ sun di, domi sɑ kɑm kuɑ. \q1 Wee, wi u koo sun kɑm koosiɑ u sĩimɔ nɡe ɡuru wiru. \q1 Win tɑbu kɛkɛ yi sɑ̃ɑ nɡe ɡuru woo. \q1 Mɑ win dumi yi ɡunɔ bɑkeru sɑ̃ɑbu kere. \p \v 14 Yinni Gusunɔ u nɛɛ, \q1 bɛɛ Yerusɑlɛmuɡibu, \q1 sere sɑɑ yerɑ̀ i kĩ i n kɔ̃sɑ bwisikumɔ. \q1 I bɛɛn ɡɔ̃rusu dɛɛrɑsio, kpɑ i fɑɑbɑ wɑ. \q1 \v 15 I swɑɑ dɑkio ɡɑri yi bɑ kɑ nɑ Dɑnun tem di \q1 kɑ Efɑrɑimun ɡuunun di \q1 bɑ nɛɛ, kɔ̃sɑ wee. \q1 \v 16 I ye bwesenu kpuro nɔɔsio. \q1 Kpɑ i ye Yerusɑlɛmuɡibu sɔ̃ i nɛɛ, \q1 yibɛrɛbɑ bɑ wee sɑɑ tontonden di. \q1 Bɑ koo Yudɑbɑn wusu tɑbun kuuki koosi. \q1 \v 17 Kpɑ bu Yerusɑlɛmu sikerenɑ \q1 nɡe be bɑ ɡberu kɔ̃su. \q1 Domi yen tɔmbu bɑ mɑn seesi. \q1 Nɛ, Yinni Gusunɔwɑ nɑ yeni ɡeruɑ. \q1 \v 18 Bɛɛ Yudɑbɑ, ɡeemɑ wɑhɑlɑ yɑ bɛɛ nɔni sɔ̃ɔwɑ sere bɛɛn woo sɔndɔ. \q1 Adɑmɑ yɑ sɑ̃ɑwɑ bɛɛn kom kɔ̃sum kɑ bɛɛn nuku kɔ̃surun ɑre. \s1 Yeremi u wɑsikirɑmɔ \s2 win tɔmbun wɑhɑlɑn sɔ̃ \p \v 19 Yeremi u nɛɛ, \q1 nɛn nuki mɑn wuririmɔ mɑ nɛn tororɑ kɑrɑ. \q1 Nɑ ǹ kpɛ̃ n nɔɔ mɑri wɑhɑlɑ yenin sɔ̃. \q1 Nɑ tɑbun kɔbɑ nɔɔmɔ. Bu wee. \q1 \v 20 Bɑ sun nɔɔsiɑmɔ mɑ bɑ wuu dɑbinu kɔsukɑ. \q1 Tem mɛ kpuro mu kɑm kobu dɔɔwɑ. \q1 Subɑru sɔɔrɑ bɑ nɑ bɑ bɛsɛn tɑbu kowobun kuu bekuruɡinu wukurɑ. \q1 Mɑ bɑ nu ɡurɑ bɑ kɑ doonɑ. \q1 \v 21 Sere dommɑ nɑ kon yibɛrɛbɑn ɡidi bɔrɑ wɑɑmɔ, \q1 kpɑ nɑ n kɔbɑn swĩi nɔɔmɔ tɑ̃ɑ tɑ̃ɑ. \p \v 22 Mɑ Yinni Gusunɔ u nɛɛ, \q1 wee, nɛn tɔmbu bɑ ǹ bwisi mɔ. \q1 Mɛyɑ bɑ ǹ mɑn yɛ̃. \q1 Bɑ sɑ̃ɑwɑ ɡɑri bɑkɑsu. \q1 Bɑ kɔ̃sɑn kobun bwisi mɔ, \q1 ɑdɑmɑ bɑ ǹ ɡeɑn kobu yɛ̃. \s1 Kɑm kobu wee \q1 \v 23 Nɑ tem mɛɛrɑ mɑ mu sɑ̃ɑ bitɑm, \q1 ɡɑ̃ɑnu sɑri mɛn wɔllɔ. \q1 Nɑ mɑɑ wɔllu mɛɛrɑ, \q1 nɑ deemɑ yɑm bururɑm sɑri mi. \q1 \v 24 Nɑ ɡuunu mɛɛrɑ, nɑ wɑ wee, \q1 nu wɔrumɑ. Mɑ ɡunɡunu nu bɑ̃ɑrimɔ. \q1 \v 25 Nɑ mɑɑ mɛɛrɑ nɑ wɑ wee, \q1 tɔnu sɑri tem sɔɔ. \q1 Mɑ ɡunɔsu su yɑrinɑ kpuro. \q1 \v 26 Nɑ tem mɛɛrɑ mɛ mu rɑɑ sɑ̃ɑ tem ɡem. \q1 Nɑ deemɑ wee, mu kuɑ tem sɑɑrɑm. \q1 Mɑ wuu si su wɑ̃ɑ mi, su wɔrukɑ. \q1 Yinni Gusunɔwɑ u ye kuɑ win mɔrun sɑɑbu. \q1 \v 27 Yinni Gusunɔ u nɛɛ, \q1 u koo tem mɛ ɡɔsiɑ tem sɑɑrɑm, \q1 ɑdɑmɑ u mɑɑ nɛɛ, \q1 u ǹ derimɔ mu n sɑ̃ɑ mɛ kɑ bɑɑdommɑɔ. \q1 \v 28 Yen sɔ̃, tem mu ko n ɡɔɔ wooru sɔ̃, \q1 kpɑ wɔllu tu yɑm tĩrɑ. \q1 Domi u himbɑ yi kɔ, u ǹ mɑɑ biru wurɔ. \q1 \v 29 Ye wusu kpuron tɔmbu bɑ mɑɑsɔbu kɑ tɛn towobun wɔkinu nuɑ, \q1 yerɑ bɑ duki yɑkikirɑ kpuro. \q1 Gɑbɑ wɔriki dɑ̃ɑ sɔ̃sɔ mɑ ɡɑbɑ duɑ kpee bɑɑbɑ sɔɔ. \q1 Bɑ wuu si deri su kuɑ bɑnsu. \q1 \v 30 Wunɛ Yerusɑlɛmu, burɑru mbɑ kɑɑ mɑɑ tii kuɑ. \q1 Kɑɑ tii beku wunɔmɡiru kɑsuɑwɑ ɑ dewe, \q1 kpɑ ɑ wurɑn sɑbɑ sebe, kpɑ ɑ kiro doke? \q1 Kɑm sɔɔrɑ kɑɑ tii burɑru kuɑ. \q1 Wee wunɛn kĩnɑsibu bɑ nun tusɑ \q1 bɑ kɑsu bu nun ɡo. \q1 \v 31 Nɑ wuri kɑ weeweenu nɔɔmɔ \q1 nɡe tɔn kurɔ wi u yiire u kĩ u win bii ɡbiikoo mɑ. \q1 Ase Yerusɑlɛmun nɔɔwɑ ɡɑ nɔɔrɑmɔ mi. \q1 Yɑ wom ɡɑbɑmɔ, yɑ nɔmɑ dɛmiɛ yɑ mɔ̀, \q1 yɑ kɑm kuɑwɑ. \q1 Wee yen yibɛrɛbɑ bɑ ye sɛ̃re, yɑ ɡɔɔ dɔɔ. \s1 Yerusɑlɛmuɡibun torɑru \c 5 \p \v 1 Yinni Gusunɔ u nɛɛ, \q1 bɛɛ Yerusɑlɛmuɡibu, i bɛɛn swɛɛ kpuro swĩiyɔ. \q1 I doo kɑ mi tɔmbɑ rɑ mɛnnɛ i kɑsu \q1 ì n ko i ɡoo wɑ wi u rɑ ko dee dee \q1 mɑ u rɑ ɡem ɡere. \q1 Ì n yɛ̃ro wɑ, \q1 sɑɑ ye sɔɔrɑ nɛ, Yinni Gusunɔ, kon bɛɛn durum wɔkɑ. \p \v 2 Mɑ Yeremi u nɛɛ, \q1 wee, bɑ rɑ n bɔ̃rumɔ bɑ n mɔ̀, \q1 kɑ Yinni Gusunɔn wɑ̃ɑru, \q1 ɑdɑmɑ weesu sɔɔrɑ bɑ bɔ̃ri yi mɔ̀. \q1 \v 3 Yinni, n ǹ wi u ɡem swĩi, wiyɑ ɑ kɑsu? \q1 Wee, ɑ bu surɑ ɑdɑmɑ bɑ nun ɑtɑfiiru kuɑ. \q1 A bu nɔni sɔ̃ɔwɑ, ɑdɑmɑ kɑ mɛ, bɑ ǹ ɡɑ̃ɑnu ɡie. \q1 Ben ɡɔ̃ru ɡɑ bɔbiɑwɑ nɡe kperu. \q1 Bɑ yinɑ bu wurɑmɑ wunɛn mi. \q1 \v 4 Mɑ nɑ nɛɛ, bɑ sɑ̃ɑwɑ nɡe bibu, \q1 bɑ mɔ̀wɑ nɡe ɡɑri bɑkɑsu. \q1 Domi bɑ ǹ wunɛn swɛɛ yɛ̃, \q1 bɑ ǹ mɑɑ wunɛn woodɑbɑ yɛ̃. \q1 \v 5 Kon ɡɔsirɑ n dɑ be bɑ bukuren mi, \q1 kpɑ n kɑ bu ɡɑri ko. \q1 Domi be, bɑ wunɛn swɛɛ yɛ̃, \q1 bɑ mɑɑ wunɛn woodɑbɑ yɛ̃. \q1 Wee, ben tii bɑ nun yinɑ \q1 nɡe yɑ̃ɑ te tɑ wɛ̃ɛ yinɑ \q1 mɑ tɑ yi kɑsukɑ. \q1 \v 6 Yen sɔ̃nɑ bɑ̀ n duɑ dɑ̃ɑ sɔ̃ɔwɔ, \q1 ɡbee sinɑnsu su rɑ bu ɡo. \q1 Bɑ̀ n duɑ yɑkɑsɔ, \q1 ɡbeeku bɔ̃nu nu rɑ bu ɡo. \q1 Mɑ musuku ɡbeeku ɡɑ rɑ bu yɔɔru bwɛ̃ɛyɛ \q1 ben wuun ɡbɑ̃rɑrun kɔnnɔwɔ, \q1 be bɑ yɑrɑ min di, \q1 ɡu kɑ bu sɛ̃re ɡu kɑsuku. \q1 Domi ben torɑnu nu dɑbiɑ. \q1 Ben nɑɑnɛ sɑriru tɑ kpɑ̃. \p \v 7 Yinni Gusunɔ u nɛɛ, \q1 mbɑn sɔ̃nɑ kon nɛn tɔmbun durum wɔkɑ. \q1 Domi wee, bɑ mɑn deri \q1 mɑ bɑ bɔ̃rumɔ kɑ bũnun yĩsinu. \q1 Nɑ bu debiɑ, \q1 ɑdɑmɑ bũnɑ bɑ kɑ ɑrukɑwɑni bɔkuɑ \q1 bɑ nu ɡɑsirimɔ. \q1 \v 8 Bɑ sɑ̃ɑwɑ nɡe dum dwɛɛ yi yi debɑ \q1 yi wuri mɔ̀ yi kurɔbu ɡire. \q1 Nɡe mɛyɑ bɑ rɑ n ben berusebun kurɔbu nɑɑ ɡire, \q1 bɑ n kpeeki mɔ̀. \q1 \v 9 Mbɑn sɔ̃nɑ nɑ ǹ ko n bwese teni mɔru kɔsie, \q1 kpɑ n tu sɛɛyɑsiɑ yenin sɔ̃. \q1 \v 10 Nɛ, Yinni Gusunɔ, \q1 kon bu yibɛrɛbɑ suremɑ, \q1 be, be bɑ sɑ̃ɑ nɡe nɛn resɛm ɡbɑɑru. \q1 Bɑ koo ten kɑrɑ surɑ \q1 kpɑ bu ten dɑ̃ɑ kɑ̃ɑsi bɔɔri yi yi ǹ sɑ̃ɑ nɛɡii. \q1 Adɑmɑ bɑ ǹ ɡbɑɑ te kɑm koosiɑmɔ kpuro. \q1 \v 11 Mɛyɑ kon ko domi Isirelibɑ kɑ Yudɑbɑ \q1 bɑ ǹ kɑ nɛ turo yɔ̃re. \q1 Nɛ, Yinni Gusunɔwɑ nɑ yeni ɡeruɑ. \s1 Ye yɑ koo Isirelibɑ deemɑ \p \v 12 Yinni Gusunɔ u nɛɛ, \q1 Isirelibɑ bɑ mɑn siki \q1 bɑ nɛɛ, nɑ ǹ dɑm ɡɑm mɔ. \q1 Kɔ̃sɑ kun mɑɑ bu deemɑmɔ. \q1 Bɑ ǹ tɑbu wɑsi, \q1 bɑ ǹ mɑɑ ɡɔ̃ɔru wɑsi. \q1 \v 13 Nɛn sɔmɔbun ɡɑri yi mɑɑ sɑ̃ɑwɑ nɡe wom dirum. \q1 Ben ɡoo ku rɑ bu ɡɑri ɡee sɔ̃. \q1 Bɑ mɑɑ ɡerumɔ bɑ mɔ̀, \q1 sɔmɔ ben ɡɑri yi wɔri ben tii sɔɔ. \q1 \v 14 Yen sɔ̃, nɛ, Gusunɔ, wɔllu kɑ tem Yinni, \q1 nɑ nɛɛ, ye bɑ kɑ ɡeruɑ mɛ, \q1 wee, nɛn ɡɑri yi ko n sɑ̃ɑ nɡe dɔ̃ɔ wunɛ Yeremin nɔɔ sɔɔ, \q1 kpɑ nɛn tɔn be, bɑ n sɑ̃ɑ nɡe dɑ̃ɑ ye dɔ̃ɔ wi, u koo mwɑ. \q1 \v 15 Tɛ̃ bɛɛ nɛn tɔmbu, Isirelibɑ, \q1 kon bɛɛ bweseru ɡɑru suremɑ tontonden di. \q1 Bwese te, tɑ dɑm mɔ \q1 tɑ rɑɑ mɑɑ wɑ̃ɑwɑ sɑɑ yellun di. \q1 I ǹ mɑɑ ten bɑrum nɔɔmɔ. \q1 \v 16 Bɑ sɑ̃ɑwɑ tɑbu durɔbu be kpuro. \q1 Ben sɛ̃ɛnun sɑɑbu, \q1 ɡonu rɑ n yibɑwɑ sikɑɔ. \q1 \v 17 Bwese te, tɑ koo bɛɛn dĩɑnu kɑm koosiɑ, \q1 kɑ bɛɛn bibu, kɑ bɛɛn yɑɑ sɑbenu, kɑ bɛɛn dɑ̃ɑ mɑrum, \q1 kpɑ bu bɛɛn wuu si su ɡbɑ̃rɑnu mɔ tɑbu wɔri, \q1 bu kɔsuku, \q1 sì sɔɔ bɛɛn yĩiyɔbu wɑ̃ɑ. \p \v 18 Adɑmɑ yen tɔ̃ɔ te, n ǹ bɛɛ kpuro kon kɑm koosiɑ. \v 19 Tɛ̃ Yeremi, bɑ̀ n nɛɛ, mbɑn sɔ̃nɑ nɛ, Gusunɔ ben Yinni nɑ bu yenin bweseru kuɑmmɛ, kɑɑ bu wisiwɑ ɑ nɛɛ, bɑ mɑn deri bɑ kɑ tɔn tukobun bũnu nɑ ben temɔ bɑ sɑ̃ɑmɔ. Nɡe mɛyɑ ben tii bɑ koo dɑ bu tɔn tukobu sɑ̃ tem tukumɔ. \s1 Gusunɔ u win tɔmbu kirɔ mɔ̀ \q1 \v 20 Yinni Gusunɔ u nɛɛ, \q1 i Yɑkɔbun bweseru sɔ̃ɔwɔ, \q1 be, be bɑ sɑ̃ɑ Yudɑbɑ, i nɛɛ, \q1 \v 21 bu swɑɑ dɑkio ye nɑ bu sɔ̃ɔmɔ. \q1 Bɑ sɑ̃ɑwɑ nɡe wɔ̃kobu, bɑ ǹ bwisi mɔ. \q1 Bɑ nɔni mɔ, ɑdɑmɑ bɑ ǹ yɑm wɑɑmɔ. \q1 Bɑ swɑsu mɔ, ɑdɑmɑ bɑ ǹ ɡɑri nɔɔmɔ. \q1 \v 22 Bɑ ǹ koo mɑn nɑsiɑ? \q1 Bɑ ǹ koo diiri nɛn wuswɑɑɔ? \q1 Nɛnɑ nɑ derɑ yɑni sɛɛri yi nim wɔ̃kun nim ɡunuɑ. \q1 Mɑ nɑ nɛɛ, mu ǹ mɑɑ sɑrɑmɔ \q1 mi nɑ mɛn nɔɔ burɑ yeru yi mi. \q1 Miyɑ mu ko n wɑ̃ɑ sere kɑ bɑɑdommɑɔ. \q1 Bɑɑ mɛ nim kurenu nu rɑ se, nu ǹ dɑm mɔ. \q1 Bɑɑ mɛ nu rɑ wɔki, mu ku rɑ ɡɑm de. \q1 \v 23 Adɑmɑ be, nɛn tɔmbu, bɑ sɑ̃ɑwɑ mɛm nɔɔ sɑribɑ. \q1 Bɑ rɑ kɑ mɑn mɔru ko kpɑ bu mɑn deri. \q1 \v 24 Bɑ ku rɑ tii sɔ̃ bu nɛɛ, \q1 bu nɛ, Yinni Gusunɔ nɑsiɑ, \q1 nɛ wi nɑ rɑ bu ɡurɑ wɛ̃ \q1 wɔ̃ɔ kɑ wɔ̃ɔ yen sɑɑ sɔɔ, \q1 kpɑ n mɑɑ sɑɑ yi bu kɑ dĩɑnu ɡɛ̃. \q1 \v 25 Bɑ n yɛ̃ mɑ ben durum kɑ ben torɑnun sɔ̃nɑ \q1 bɑ ku rɑ mɑɑ domɑ ten bweseru wɑ. \q1 \v 26 Domi ben suunu sɔɔ tɔn kɔ̃sobɑ wɑ̃ɑ. \q1 Bɑ rɑ tɔmbu yɛ̃ri bɛriewɑ bu kɑ bu mwɛɛri \q1 nɡe be bɑ rɑ ɡunɔsu tɑɑ yinuɛ. \q1 \v 27 Tɑkiwɑ yɑ rɑ n yibɑ ben yɛnusɔ, \q1 nɡe mɛ ɡunɔ tɑɑson ɡunɔ diru \q1 tɑ rɑ n ɡunɔsu yibɑ. \q1 Nɡe mɛyɑ bɑ kuurɑ mɑ bɑ dɑm kuɑ. \q1 \v 28 Bɑ dĩɑ ɡeenu di mɑ bɑ bɔriɑ. \q1 Bɑ rɑ kɔ̃sɑ kowɑ yu bɑndɑ. \q1 Bɑ ku rɑ kɑ ɡobeku yinɛ, ǹ kun mɛ sɑ̃ɑro. \q1 Bɑ ku rɑ bu ben ɡem wɛ̃. \q1 Kpɑ ben tii bɑ n kuurɑmɔ. \q1 \v 29 Mbɑn sɔ̃nɑ nɑ ǹ kon bwese teni mɔru kɔsie, \q1 kpɑ n bu sɛɛyɑsiɑ yenin sɔ̃. \q1 \v 30 Wee, nɛn tɔmbɑ ɡɑ̃ɑ kɔ̃sunu mɔ̀ tem mɛ sɔɔ. \q1 \v 31 Ben sɔmɔbu bɑ ɡɑri weesuɡii mɔ̀. \q1 Mɑ yɑ̃ku kowobu bɑ ben tiin ɑrufɑɑni kɑsu. \q1 Mɑ nɛn tɔmbu bɑ bu yen dɑm kɛ̃mɔ. \q1 Sɑnɑm mɛ kpuro yɑ koo nɔru ko, ɑmɔnɑ bɑ koo ko. \s1 Yibɛrɛbɑ bɑ Yerusɑlɛmu tɑrusi \c 6 \q1 \v 1 Bɛɛ Bɛnyɑmɛɛbɑ, \q1 i duki yɑkuro Yerusɑlɛmun di. \q1 I kɔbɑ soowo Tekoɑɔ. \q1 I yĩreru koowo Bɛti Hɑkerɛmuɔ. \q1 Domi nɔni swɑ̃ɑ bɑkɑru kɑ kɑm kobu sisi, \q1 sɑɑ sɔ̃ɔ yɛ̃sɑn nɔm ɡeu ɡiɑn di. \q1 \v 2 Bɑ koo Yerusɑlɛmu, wuu burɔ ɡe kɔsuku. \q1 \v 3 Wee, tɔmbɑ ye wɔrim wee \q1 nɡe kpɑrobu kɑ ben yɑɑ sɑbenu. \q1 Bɑ ben sɑnsɑni ɡirɑ bɑ kɑ ye sikerenɑ. \q1 Ben bɑɑwure u win bweu mwɑ, wi kɑ win tɑbu kowobu. \q1 \v 4 Bɑ kuuki mɔ̀ bɑ mɔ̀, \q1 i de su se sɔ̃ɔ sɔɔ ɡbɑ̃ɑrɑ su wuu ɡe wɔri. \q1 Adɑmɑ tɛ̃ sɔ̃ɔ kpɑ, yɑm mɑɑ tĩrɑmɔ. \q1 \v 5 Ǹ n mɛn nɑ, i de su se wɔ̃kuru \q1 su dɑ su ɡen dii ɡeenu kɔsuku. \q1 \v 6 Mɑ Yinni Gusunɔ u bu sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, \q1 bu dɑ̃ɑ bɔɔrio kpɑ bu kɑ ye sɑsɑnu ɡirɑ \q1 bu kɑ Yerusɑlɛmu sikerenɑ, bu ye sɛɛyɑsiɑ \q1 yèn sɔ̃ yen tɔmbɑ dɑm dɔrenɑmɔ. \q1 \v 7 Nɡe mɛ dɔkɔ yɑ rɑ nim swĩ mu n kokumɔ, \q1 nɡe mɛyɑ Yerusɑlɛmuɡibun nuku kɔ̃suru \q1 tɑ rɑ n sɔ̃ɔsirɑmɔ. \q1 Dɑɑ bɔɔbɔyɑ kɑ kɑm kobun kookoosun ɡɑriyɑ \q1 yi rɑ n nɔɔrɑmɔ mi. \q1 Nɑ rɑ n wɑɑmɔ bɑɑdommɑ \q1 bɑ tɔmbu nɔni sɔ̃ɔmɔ bɑ bu mɛɛrɑ mɔ̀. \q1 \v 8 Ǹ n mɛn nɑ, bɛɛ Yerusɑlɛmuɡibu, \q1 i nɛn sɔ̃ɔsiru lɑɑkɑri koowo, \q1 kpɑ n ku rɑ nɛn tii ɡɑwɑ sɑɑ bɛɛn min di \q1 n bɛɛn tem kɑm koosiɑ. \s1 Isirelibɑ \s2 bɑ kuɑ mɛm nɔɔbu sɑribɑ \p \v 9 Gusunɔ, wɔllu kɑ tem Yinni, u Yeremi sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, \q1 bɑ koo Isireli be bɑ tie ɡurɑ mɑm mɑm \q1 nɡe mɛ bɑ rɑ dɑ̃ɑ binu sɔri \q1 bɑ kun ɡɑ̃ɑnu deri. \p \v 10 Mɑ Yeremi u wisɑ u nɛɛ, \q1 wɑrɑ kon ɡɑri sɔ̃, kpɑ n nùn kirɔ ko. \q1 Wɑrɑ koo mɑn swɑɑ dɑki. \q1 Wee, bɑ swɑɑ tɑu. Bɑ ǹ kpɛ̃ bu lɑɑkɑri ko. \q1 Ben mi, wunɛ Yinni Gusunɔn ɡɑri \q1 yi rɑ bu sekuru kowɑ. \q1 Bɑ ku rɑ kɑ̃ bu yi nɔ. \q1 \v 11 Yinni Gusunɔ, \q1 wee, nɑ kɑ tɔn be mɔru mɔ̀ wunɛn sɔ̃. \q1 Nɑ kpɑnɑ n tii nɛnɛ. \p Mɑ Yinni Gusunɔ u nɛɛ, \q1 ɑ de mɔru ye ɑ mɑn kuɑmmɛ mi, \q1 yu wɔri bibu sɔɔ be bɑ dweemɔ dɑ̃ɑ sɑɑnɔ, \q1 kɑ sere mɑɑ ɑluwɑɑsibɑn wuunu sɔɔ. \q1 Domi kurɔbu kɑ durɔbu kɑ tɔkɔnu, \q1 kpurowɑ bɑ koo ɡurɑ bu kɑ doonɑ. \q1 \v 12 Kpɑ ben yɛnusu su ko ɡɑbuɡisu \q1 kɑ ben ɡbeɑ kɑ ben kurɔbu. \q1 Domi kon tem mɛ kpuron tɔmbu nɛn dɑm sɔ̃ɔsi. \q1 Nɛ, Yinni Gusunɔwɑ nɑ yeni ɡeruɑ. \q1 \v 13 Domi sɑɑ bwɛ̃ɛbwɛ̃ɛbun di sere kɑ dɑmɡibɔ, \q1 ben tii tiin ɑrufɑɑniwɑ bɑ rɑ n nɑɑ ɡire. \q1 Nɛn sɔmɔbu kɑ yɑ̃ku kowobun tii, \q1 bɑ rɑ n weesu mɔ̀wɑ. \q1 \v 14 Bɑ rɑ n nɛn tɔmbun wɑhɑlɑ ɑtɑfiiru sɑ̃ɑwɑ, \q1 bɑ n mɔ̀, ɑlɑfiɑ wɑ̃ɑ, \q1 ɑdɑmɑ ɑlɑfiɑ ɡɑɑ sɑri. \q1 \v 15 N weenɛwɑ sekuru tɑ n bu mɔ̀, \q1 kɔ̃sɑ ye bɑ mɔ̀n sɔ̃, \q1 ɑdɑmɑ bɑ ǹ sekuru mɔ. \q1 Bɑ ǹ mɑm wure mɑ bɑ tore. \q1 Yen sɔ̃nɑ bɑ koo wɔrumɑ bu ɡbi. \q1 Bɑ koo fukurɑ bu wɔruku \q1 dɔmɑ te kon bu sɛɛyɑsiɑ. \q1 Nɛ, Yinni Gusunɔwɑ nɑ yeni kpuro ɡeruɑ. \p \v 16 Yinni Gusunɔ u win tɔmbu sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, \q1 i seewo i swɛɛ mɛɛri \q1 i bɛɛn yellun swɑɑ burɑ ye kɑsu i swĩi, \q1 kpɑ i wɑ i n wɑ̃ɑ bɔri yɛndu sɔɔ. \q1 Adɑmɑ bɑ wisɑ bɑ nɛɛ, \q1 sɑ ǹ ye swĩimɔ. \p \v 17 Gusunɔ u nɛɛ, \q1 nɑ bɛɛ kɔ̃sobu wɛ̃ \q1 i kɑ ben kɔbɑn swĩi swɑɑ dɑki. \q1 Adɑmɑ bɑ wisɑ bɑ nɛɛ, \q1 sɑ ǹ swɑɑ dɑkimɔ. \q1 \v 18 Yen sɔ̃, u nɛɛ, bɛɛ bwese ni nu tie, \q1 i swɑɑ dɑkio i nɔ ye yɑ koo nɛn tɔmbu deemɑ. \q1 \v 19 Bɛɛ temɡibu, i wɑɑwo. \q1 Wee kon nɛn tɔmbu kɔ̃sɑ sure. \q1 Yerɑ yɑ ko n sɑ̃ɑ ben bwisikunun ɑre. \q1 Domi bɑ ǹ nɛn ɡɑri swɑɑ dɑki, \q1 mɑ bɑ nɛn woodɑbɑ ɡɛmɑ. \q1 \v 20 Nɑ ǹ ben turɑre ye yɑ wee Sebɑn di \q1 ǹ kun mɛ dɑ̃ɑ kiku nubu duroruɡuu \q1 ɡe bɑ kɑ nɑ sɑɑ tontonden din bukɑtɑ mɔ sɑ̃ɑrun sɔ̃. \q1 Nɑ ǹ ben yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡinu kĩ. \q1 Mɛyɑ ben yɑ̃ku ni nu tie, nu ǹ mɑɑ mɑn wɛ̃remɔ. \q1 \v 21 Yen sɔ̃nɑ kon bu sokurɑtiɑ dokeɑ, \q1 kpɑ bɑɑbɑbɑ kɑ ben bibu, \q1 tɔnu mɑɑ kɑ win bɔrɔ \q1 bu sokurɑ mi bu ɡbi. \s1 Bɑ koo Isirelibɑ wɔrimɑ \p \v 22 Yinni Gusunɔ u nɛɛ, \q1 wee bweseru ɡɑrɑ sisi \q1 sɑɑ sɔ̃ɔ yɛ̃sɑn nɔm ɡeu ɡiɑn di \q1 mi n tomɑ. \q1 Bwese ten tɔmbu bɑ dɑm mɔ. \q1 \v 23 Bɑ tɛnnu kɑ yɑɑsi nɛni. \q1 Bɑ nuki sosu, bɑ ǹ wɔnwɔndu mɔ. \q1 Mɑ bɑ kukirimɔ nɡe nim wɔ̃kun nim. \q1 Bɑ yɔɔwɑ dumi wɔllɔ, \q1 mɑ bɑ yɔ̃ swɛɛ swɛɛ, bɑ tɑbun sɔɔru sɑ̃ɑ \q1 bu kɑ wunɛ Yerusɑlɛmu wɔri, wunɛ wi ɑ sɑ̃ɑ Siɔni. \p \v 24 Yerusɑlɛmuɡibɑ nɛɛ, \q1 ye sɑ ben lɑbɑɑri nuɑ, \q1 yerɑ bɛsɛn ɡɔmɑ dwiiyɑ. \q1 Sɑ wururɑ nɡe tɔn kurɔ \q1 wi u yiire u kĩ u mɑ. \q1 \v 25 Goo u ku rɑɑ yɑri u dɑ swɛɛɔ. \q1 Goo ku rɑɑ mɑɑ yɑri u dɑ yɑkɑsɔ. \q1 Domi yibɛrɛbɑ bɑ wɑ̃ɑ mi, \q1 bɑ ben tɑkobibɑ nɛni. \q1 Tɔmbɑ bɛrum soore bɑɑmɑ. \p \v 26 Yinni Gusunɔ u nɛɛ, \q1 bɛɛ nɛn tɔmbu, i sɑɑki pɔrɑ sɛ̃keo \q1 kpɑ i tii torom wisi nuku sɑnkirɑnun sɔ̃. \q1 Bɛɛn bɑɑwure u ɡɔɔ swĩiyɔ \q1 nɡe wi u win bii teereru biɑ. \q1 I wuri koowo kɑ nɔni yĩresu. \q1 Domi wi u koo bɛɛ kpeerɑsiɑ \q1 u koo bɛɛ wɔriwɑ subɑru sɔɔ. \s1 Isirelibɑ bɑ swɑɑ tɑu \q1 \v 27 Yinni Gusunɔ u nɛɛ, \q1 wunɛ Yeremi, nɑ nun yi ɑ kɑ nɛn tɔmbu sɔwɑ \q1 nɡe mɛ seko u rɑ sii ɡeesu sɔwe, \q1 kpɑ ɑ kɑ ben dɑɑ ɡiɑ. \p \v 28 Mɑ Yeremi u nɛɛ, \q1 tɔn be, bɑ sɑ̃ɑwɑ wee kowobu kɑ mɛm nɔɔ sɑribɑ. \q1 Bɑ bɔɔbuwɑ nɡe sisu. Be kpuro bɑ sɑnkirewɑ. \q1 \v 29 Bɑ̀ n sisu kɑ pɛɛrum dɔ̃ɔ doke bɑ wure, \q1 ye kpuro yɑ rɑ yɑndewɑ, \q1 kpɑ pɛɛrum mɛ, mu sii si sɔwɑ. \q1 Adɑmɑ kɑm sɔɔrɑ bɑ Isirelibɑ sɔwɑ. \q1 Ben tɔn kɔ̃sobu bɑ ǹ wunɑrɑmɔ, \q1 \v 30 mɑ bɑ bu sokumɔ sii si su ǹ ɡeɑ sɑ̃ɑ. \q1 Domi Yinni Gusunɔ u bu biru kisi. \c 7 \s1 Yeremi u wɑɑsu mɔ̀ \s2 Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yerɔ \r (I mɑɑ mɛɛrio 26:1-19) \p \v 1 Yinni Gusunɔ u Yeremi sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, \v 2 ɑ doo ɑ yɔ̃rɑ nɛn sɑ̃ɑ yerun kɔnnɔwɔ ɑ nɛɛ, yeniwɑ nɛ, Yinni Gusunɔ nɑ ɡeruɑ. Nɑ nɛɛ, be Yudɑbɑ, be, be bɑ rɑ ɡesi du sɑɑ kɔnnɔ minin di bu kɑ mɑn sɑ̃, bu swɑɑ dɑkio bu nɔ. \v 3 Nɛ, Gusunɔ Isirelibɑn Yinni, nɛ wi nɑ wɔllu kɑ tem mɔ, nɑ ɡeruɑ nɑ nɛɛ, bu ben sɑnu sɑnusu kɑ ben dɑɑ kɔsio. Sɑɑ yerɑ kon de bɑ n wɑ̃ɑ tem mɛ sɔɔ. \v 4 Bu ku ben nɑɑnɛ doke dii teni sɔɔ bɑ n mɔ̀, nɛ, Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yerɑ mi! \v 5 Bɑ̀ n ben sɑnu sɑnusu kɑ ben dɑɑ kɔsɑ, mɑ bɑ ɡeɑ kuɑnɑmmɛ, \v 6 mɑ bɑ kun sɔbu kɑ ɡɔminibu kɑ ɡobekubɑ dɑm dɔremɔ, mɑ bɑ kun mɑɑ tɔnu wi u kun ɡɑ̃ɑnu kuen yɛm yɑrimɔ, mɑ bɑ kun bũnu sɑ̃ɑmɔ ni nu koo de bu kɑm ko, \v 7 sɑɑ yerɑ kon de bɑ n wɑ̃ɑ tem mɛ sɔɔ mɛ nɑ ben bɑɑbɑbɑ wɛ̃, bɑ n mɔ sere kɑ bɑɑdommɑɔ. \p \v 8 Adɑmɑ wee ɡɑri weesuɡiiyɑ bɑ nɑɑnɛ sɑ̃ɑ yi yi ǹ ɑrufɑɑni ɡɑɑ mɔ. \v 9 Bɑ rɑ n ɡbɛnimɔ, bɑ rɑ n tɔmbu ɡoomɔ, bɑ rɑ n sɑkɑrɑru mɔ̀, kpɑ bɑ n nɔɔ mwɛɛ weesuɡinu mɔ̀, kpɑ bɑ n bũu wi bɑ mɔ̀ Bɑɑli turɑre dɔ̃ɔ dokeɑmmɛ, kpɑ bɑ n mɑɑ bũu sɑ̃ɑru mɔ̀ te bɑ ku rɑ rɑɑ ko. \v 10 Kɔ̃si yiniwɑ bɑ rɑ n mɔ̀, kpɑ bu sere nɑ bu yɔ̃rɑ dii tèn mi bɑ rɑ mɑn sɑ̃ bɑ n mɔ̀, sɑ yɑkiɑrɑ yibɛrɛbɑn nɔmɑn di. \v 11 Bɑ tɑmɑɑ dii tèn mi bɑ rɑ mɑn sɑ̃ tɑ sɑ̃ɑwɑ ɡbɛnɔbun wɑ̃ɑ yeru? Domi mɛsumɑ nɑ wɑɑmɔ. \p \v 12 Ǹ n mɛn nɑ, bu doo Siloɔ bu yɑm mi nɑ rɑɑ ɡɔsɑ bu kɑ mɑn sɑ̃ mɛɛri. Kpɑ bu wɑ nɡe mɛ nɑ mu kuɑ nɛn tɔmbu Isirelibɑn dɑɑ kɔ̃sɑn sɔ̃. \v 13 Tɛ̃, yèn sɔ̃ bɑ kookoo sinin bweseru kuɑ, mɑ nɑ bu ɡerusi kpeetim sɑri ɑdɑmɑ bɑ ǹ mɑn swɑɑ dɑki, nɑ bu sokɑ mɑ bɑ ǹ mɑn wurɑri, \v 14 yen sɔ̃nɑ kon nɛn sɑ̃ɑ yee tè sɔɔ bɑ ben nɑɑnɛ doke kɑ tem mɛ nɑ be kɑ ben bɑɑbɑbɑ wɛ̃ kɑm koosiɑ nɡe mɛ nɑ Silo kuɑ. \v 15 Kon bu ɡirɑ bu tondɑ nɛn wuswɑɑn di nɡe mɛ nɑ ben mɛro bisibu Isirelibɑ ɡirɑ. \s1 Gusunɔ u Yeremin \s2 kɑnɑru yinɑ Yudɑbɑn sɔ̃ \p \v 16 Wunɛ Yeremi, ɑ ku mɑn suuru kɑnɑ Yudɑbɑn sɔ̃. A ku bu kɑnɑru ɡɑru kuɑ. Domi nɑ ǹ nun swɑɑ dɑkimɔ. \v 17 A ǹ wɑɑmɔwɑ ye bɑ mɔ̀ Yudɑbɑn wuu mɑrosɔ kɑ sere Yerusɑlɛmun swɛɛ sɔɔ? \v 18 Bibu bɑ dɑ̃ɑ ɡurɑmɔ bũu yɑ̃kunun sɔ̃. Mɑ ben bɑɑbɑbɑ bɑ kɑ ye dɔ̃ɔ sɔ̃rumɔ bũu sɑ̃ɑ yenɔ. Tɔn kurɔbɑ pɛ̃ɛ som burimɔ bu kɑ kirɑnu ko ni bɑ koo kɑ bũu wi bɑ mɔ̀ Asitɑɑte kɑ sere mɑɑ bũnu ɡɑnu sɑ̃, kpɑ bu kɑ mɑn torɑri. \v 19 Adɑmɑ kɑ ɡem, n ǹ nɛ bɑ torɑrimɔ, beyɑ bɑ tii sekuru dokemɔ. \p \v 20 Yen sɔ̃nɑ nɑ nɛɛ, kon de nɛn mɔru yu wɔri nɛn sɑ̃ɑ yee te sɔɔ, kɑ tɔmbu sɔɔ, kɑ yɑɑ sɑbenu sɔɔ, kɑ dɑ̃ɑɔ kɑ sere mɑɑ dĩɑnu sɔɔ. Nɛn mɔru ye, yɑ ko n ɡbisimɔwɑ, yɑ ǹ suremɔ. \s1 Yudɑbɑn mɛm nɔɔbu sɑriru \p \v 21 Wee ye nɛ, Gusunɔ Isirelibɑn Yinni, nɛ wi nɑ wɔllu kɑ tem mɔ nɑ ɡeruɑ nɑ nɛɛ, i rɑ yɑ̃kunu ko ńn sukum i rɑ di, kɑ yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡinu, ɑdɑmɑ n burɑm bo i ni kpuro mɛnnɑ i bɛɛyɑm di. \v 22 Domi nɑ ǹ bɛɛn bɑɑbɑbɑ yɑ̃kuru ɡɑru yiire dɔmɑ te nɑ bu yɑrɑ sɑɑ Eɡibitin di. \v 23 Ye nɑ bu yiire yerɑ, bu nɛn ɡɑri nɔɔwɔ, kpɑ nɑ n sɑ̃ɑ ben Yinni, kpɑ be, bɑ n mɑɑ sɑ̃ɑ nɛn tɔmbu. Bu nɛn woodɑ kpuro swĩiyɔ ye nɑ bu wɛ̃, kpɑ ben wɑ̃ɑru tu wɛ̃rɑ. \v 24 Adɑmɑ bɑ ǹ swɑɑ tem kpĩ bu nɛn ɡɑri nɔ. Ben tiin ɡɔ̃ru kĩrɑ bɑ swĩi, mɑ ben dɑɑ kɔ̃sɑ yɑ sosi. \v 25 Sɑɑ dɔmɑ tèn di bɛɛn bɑɑbɑbɑ bɑ yɑrɑ Eɡibitin di sere n kɑ ɡisɔ ɡirɑri, nɑ rɑ n bɛɛ nɛn sɔmɔbu ɡɔriɑmmɛwɑ sɑɑ bɑɑyere. \v 26 Adɑmɑ i swɑɑ tɑɑyɑ i ǹ mɑn swɑɑ dɑki. Mɑ i kɔ̃sɑ kuɑ n kere ye bɛɛn bɑɑbɑbɑ bɑ kuɑ. \p \v 27 Wunɛ Yeremi, ɑ̀ n yenibɑ kpuro ɡeruɑ, bɑ ǹ nun swɑɑ dɑkimɔ. À n mɑɑ bu sokɑ, bɑ ǹ nun wurɑrimɔ. \v 28 Kɑ mɛ, ɑ bu sɔ̃ɔwɔ ɑ nɛɛ, bɑ sɑ̃ɑwɑ bwese te tɑ ku rɑ Gusunɔ ten Yinnin ɡɑri nɔ. Torɑ tee teyɑ bɑ rɑ n mɔ̀ bɑɑ ù n bu sɛɛyɑsiɑ. Gem ku rɑ n mɑɑ wɑ̃ɑ ben nɔsɔ. \s1 Durum ye Yudɑbɑ bɑ kuɑ \s2 Bɛni Hinɔmun wɔwɑɔ \p \v 29 Yinni Gusunɔ u nɛɛ, \q1 Yudɑbɑ bu ben seri buro bu kɔ̃ \q1 yi yi sɔ̃ɔsimɔ mɑ bɑ sɑ̃ɑ nɛɡibu. \q1 Bu yɔɔwo ɡuuru wɔllɔ, \q1 kpɑ bu ɡɔɔ swĩ. \q1 Wee bɑ nɛn mɔru seeyɑ, \q1 mɑ nɑ bu biru kisi. \p \v 30 Domi be, Yudɑbɑ bɑ kɔ̃sɑ kuɑ nɛn nɔni sɔɔ. Bɑ kɑ bũnu duɑ diru mi bɑ rɑ mɑn sɑ̃, bɑ tu disi doke. \v 31 Mɑ bɑ bũu turɑnu bɑnɑ Tofɛtiɔ, Bɛni Hinɔmun wɔwɑɔ bu kɑ ben bibu yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡinu ko mi, yɑ̃ku nìn bweseru nɑ ǹ mɑm ɡɔ̃ru doke n bu sɔ̃ bu ko. \p \v 32 Yen sɔ̃nɑ tɔ̃nu ɡɑnu sisi nì sɔɔ bɑ ǹ mɑɑ wɔwɑ ye sokumɔ Tofɛti ǹ kun mɛ Bɛni Hinɔmu. Bɑ koo ye sokuwɑ tɔn ɡoo yeru. Miyɑ bɑ koo tɔmbu sike yèn sɔ̃ ɑyeru mɑɑ sɑri ɡɑm. \v 33 Gunɔsu kɑ yɛɛ yi koo tɔn ɡonu di. Goo sɑri wi u koo yi yinɑri. \v 34 Kon de Yerusɑlɛmu kɑ Yudɑbɑn wusu su mɑri sɔ̃ɔ sɔ̃ɔ, bɑ ǹ mɑɑ nuku dobun kuuki mɔ̀ wuu si sɔɔ. Mɛyɑ bɑ ǹ mɑɑ kurɔ kpɑɑrun womusu nɔɔmɔ mi. Domi tem mɛ, mu koo kowɑ bɑnsu. \c 8 \p \v 1 Yinni Gusunɔ u nɛɛ, yen tɔ̃ɔ te, bɑ koo Yudɑbɑn sinɑmbu kɑ ben ɑsɑkpɔbun kukunu sikiɑ sikirun di kɑ ben yɑ̃ku kowobuɡinu kɑ ben sɔmɔbuɡinu kɑ sere mɑɑ Yerusɑlɛmun tɔmbuɡinu. \v 2 Sɔ̃ɔ sɔɔ, nu ko n sɔ̃ɔ soore. Wɔ̃kuru kpɑ nu n wɑ̃ɑ suru kɑ kperin tɑrum sɔɔ. Bɑ ǹ mɑɑ nu ɡurɑmɔ bu sike. Nu koo kowɑ tɑɑki tem sɔɔ. Domi sɔ̃ɔ kɑ suru kɑ kperi yiyɑ bɑ rɑɑ kĩɑ mɑ bɑ yiirɑ bɑ yi sɑ̃wɑ. \v 3 Be bɑ koo tiɑrɑ be, Yudɑ dɑɑ kɔ̃sɑɡii be sɔɔ, mi nɑ bu yɑrinɑsiɑ kpuro, ɡɔɔwɑ bɑ ko n kĩ n kere wɑ̃ɑru. Nɛ, Yinni Gusunɔwɑ nɑ yeni ɡeruɑ. \s1 Yudɑbɑn bwisikunu \s2 kun ɑsɑnsi mɔ \p \v 4 Yinni Gusunɔ u Yeremi sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, ɑ nɛn tɔmbu bikio ɑ nɛɛ, \q1 tɔnu ù n wɔrumɑ, u ku rɑ se? \q1 Goo ù n ɡɛrɑ win swɑɑn di, u ku rɑ wurɑmɛ? \q1 \v 5 Ǹ n mɛn nɑ, mbɑn sɔ̃nɑ nɛn tɔmbu Yudɑbɑ \q1 bɑ swɑɑ kɔ̃sɑ swĩi bɑ dɔɔ. \q1 Bɑ yɔ̃rɑriwɑ dim dim ben weesu sɔɔ \q1 bɑ n bũnu sɑ̃ɑmɔ. \q1 Bɑ ǹ kĩ bu ɡɔsirɑmɑ nɛn mi. \q1 \v 6 Nɑ yɔ̃ sɛ̃ɛ nɑ bu swɑɑ dɑki kɑ lɑɑkɑri. \q1 Bɑ ɡɑri ɡerumɔ yi yi ǹ ɑsɑnsi ɡɑɑ mɔ. \q1 Ben ɡoo kun ɡɔ̃ru ɡɔsiɑmɔ win nuku kɔ̃surun di, \q1 u nɛɛ, mbɑn sɔ̃nɑ u yeni mɔ̀. \q1 Be kpuro bɑ ben tiin swɑɑ swĩiwɑ \q1 nɡe dumɑ ye yɑ wɑ̃ɑ tɑbu sɔɔ. \q1 \v 7 Bɑɑ tionko kɑ kpurɑbu kɑ kpɑɑru bɑniku \q1 nu yɛ̃ sɑɑ ye n weenɛ nu sĩ \q1 kɑ sɑɑ ye n weenɛ nu wurɑmɑ nin wɑ̃ɑ yerɔ. \q1 Adɑmɑ nɛn tɔmbu bɑ ǹ nɛn woodɑ yɛ̃ \q1 ye nɑ kɑ bu kpɑre. \s1 Be bɑ tii ɡɑrisi bwisiɡibu \p \v 8 Yinni Gusunɔ u mɑɑ nɛɛ, \q1 ɑmɔnɑ bɑ koo kɑ kpĩ bu nɛɛ bɑ bwisi mɔ. \q1 Beyɑ bɑ nɛ Gusunɔn woodɑ mɔ. \q1 Domi be bɑ woodɑ ye yoruɑ, bɑ ye ɡɔsiɑwɑ. \q1 \v 9 Wee bwisiɡibɑ nɛ, Yinni Gusunɔn ɡɑri ɡɛmɑ. \q1 Mɑ bɑ yibɛrɛbɑn yinɑ mwɑɑrɑ \q1 bɑ wɑ̃ɑ biti kɑ sekuru sɔɔ. \q1 Ǹ n mɛn nɑ, bwisi yirɑ̀ bɑ mɑɑ mɔ. \q1 \v 10 Yen sɔ̃nɑ nɛ, Yinni Gusunɔ, \q1 kon de yibɛrɛbɑ bu ben kurɔbu kɑ ben ɡbeɑ mwɛɛri. \q1 Domi sɑɑ ben bwɛ̃ɛbwɛ̃ɛbun di \q1 n kɑ ɡirɑri ben dɑmɡibɔ, \q1 ben tii tiin ɑrufɑɑniwɑ bɑ rɑ n nɑɑ ɡire kɑ tɑki. \q1 Nɛn sɔmɔbu kɑ yɑ̃ku kowobu, weesɑ bɑ rɑ n mɔ̀. \q1 \v 11 Bɑ rɑ n nɛn tɔmbun wɑhɑlɑ ɑtɑfiiru sɑ̃ɑwɑ, \q1 bɑ n mɔ̀, ɑlɑfiɑ wɑ̃ɑ, \q1 ɑdɑmɑ ɑlɑfiɑ ɡɑɑ sɑri. \q1 \v 12 N weenɛwɑ sekuru tu bu mwɑ kɔ̃sɑ ye bɑ mɔ̀n sɔ̃. \q1 Adɑmɑ sekurɑ ku rɑ bu mwɛ bu tukɑ. \q1 Bɑ ku rɑ mɑɑ ben torɑnu tubu. \q1 Yen sɔ̃nɑ bɑ koo wɔrumɑ bu ɡbi \q1 dɔmɑ te kon bu sɛɛyɑsiɑ. \q1 Nɛ, Yinni Gusunɔwɑ nɑ yeni ɡeruɑ. \s1 Yinni Gusunɔ kɑ win tɔmbu \p \v 13 Yinni Gusunɔ u nɛɛ, \q1 ɡbɑɑ wuko u rɑ win dĩɑnu ɡɛ̃wɑ u mɛnnɑ. \q1 Adɑmɑ wee, nɑ kĩ n nɛn dĩɑnu mɛnnɑ Isirelibɑn mi, \q1 mɑ nɑ deemɑ bɑ sɑ̃ɑwɑ nɡe resɛm \q1 ǹ kun mɛ nɡe fiɡie ye yɑ wurusu dɛllɑ \q1 yɑ ǹ binu mɔ. \q1 Yen sɔ̃nɑ kon bu deri swɑɑ sɑrobun sɔ̃. \p \v 14 Yudɑbɑ bɑ nɛɛ, \q1 mbɑn sɔ̃nɑ sɑ sɔ̃ mini. \q1 I de su mɛnnɑ \q1 kpɑ su dɑ wuu si su ɡbɑ̃rɑnu mɔn mi, \q1 sɑ n ɡɔɔ mɑrɑ. \q1 Domi Gusunɔ bɛsɛn Yinni u yiwɑ su ɡbi. \q1 U koo sun nim dɛ̃ɛɡim nɔrusiɑ, \q1 yèn sɔ̃ sɑ nùn torɑri. \q1 \v 15 Wee, sɑ tɑmɑɑ wɑ̃ɑrɑ koo kɔsi, \q1 ɑdɑmɑ yɑ ǹ koore. \q1 Sɑ tɑmɑɑ sɑɑ ɡɑɑ wee yè sɔɔ bɛsɛn nɔni swɑ̃ɑru \q1 tɑ koo kpe, \q1 ɑdɑmɑ nɑndɑbɑ bu sun deemɑ. \q1 \v 16 Wee sɑ yibɛrɛbɑn dumin wɔkinu nɔɔmɔ Dɑnun berɑ ɡiɑ. \q1 Mɑ yi wuri mɔ̀, yi tem kpuro nɛni mu diirimɔ. \q1 Yibɛrɛ be, bɑ dĩɑnu ɡurɑmɔ bɑ ɡbeɑ mwɑɑmɔ, \q1 kɑ sere Yerusɑlɛmu kɑ yen tɔmbu. \q1 \v 17 Adɑmɑ Yinni Gusunɔ u wisɑ u nɛɛ, \q1 nɑ ǹ dɑɑ bɛɛ sɔ̃ɔwɑ mɛ ro? \q1 Wee kon bɛɛ wɛɛ dɛ̃ɛɡii kpɑremɑ \q1 yi yi ǹ dobo doboɡibun ɡɑri nɔɔmɔ. \q1 Yi koo bɛɛ dwɛ̃ɛwɑ. \s1 Yeremin nuki sɑnkirɑ \p \v 18 Yeremi u nɛɛ, \q1 nɛn nuki sɑnkirɑ nɛn tɔmbun wɑhɑlɑn sɔ̃. \q1 Nɑ kĩ n tii nukuru yɛmiɑsiɑ, \q1 ɑdɑmɑ yɑ ǹ koorɔ. \q1 \v 19 Wee, nɑ nɛn tɔmbun weeweenu nɔɔmɔ bɑɑmɑn di. \q1 Bɑ mɔ̀, Yinni Gusunɔ u sɑriwɑ Siɔniɔ? \q1 Yen sunɔ u ǹ mɑɑ wɑ̃ɑwɑ mi? \q1 Mɑ Yinni Gusunɔ u wisɑ u nɛɛ, \q1 mbɑn sɔ̃nɑ bɑ nɛn mɔru seeyɑ \q1 bɑ bũnu sɑ̃ɑmɔ nìn bwɑ̃ɑrokunu \q1 bɑ wɑɑmɑ tɔn tukobun min di. \p \v 20 Mɑ Yeremi u nɛɛ, \q1 sɑɑ ye sɑ rɑɑ yĩiyɔ su fɑɑbɑ wɑ, \q1 yɑ doonɑ nɡe ɡɛ̃ɛbun sɑɑ. \q1 Wee, sɑ ǹ fɑɑbɑ wɑ. \q1 \v 21 Nɛn tɔmbu bɑ nɔni sɔ̃ɔre. \q1 Ben nɔni swɑ̃ɑ te, tɑ mɑn bɔkɑnɑ. \q1 Nɑ nɑnde, nɑ nuki sɑnkire. \q1 \v 22 Tibu sɑriwɑ Gɑlɑdiɔ? \q1 Dokotoro ɡoo sɑriwɑ mi? \q1 Nɡe mbɑn sɔ̃nɑ Isirelibɑn bosu kun kpeemɔ. \c 9 \q1 \v 1 Nɛn wiru tɑ̀ n dɑɑ nim yibɑ \q1 mɑ nɛn nɔni yi sɑ̃ɑ nɡe bwii, \q1 kon dɑɑ wuri kowɑ sɔ̃ɔ sɔɔ kɑ wɔ̃kuru \q1 nɛn tɔn be bɑ ɡun sɔ̃. \s1 Bwese weesuɡiru \p \v 2 Yeremi u nɛɛ, \q1 nɑ̀ n dɑɑ kuru mɔ ɡbɑburɔ, kon dɑɑ dɑwɑ ten mi, \q1 n nɛn tɔmbu deri nɑ n kɑ bu tondinɛ. \q1 Domi be kpuro bɑ sɑ̃ɑwɑ nɡe sɑkɑrɑ kowobu. \q1 Mɑ bɑ kuɑ nɑɑnɛ sɑriruɡibu. \q1 \v 3 Yinni Gusunɔ u ɡeruɑ u nɛɛ, \q1 bɑ rɑ n nɔɔ dɛ̃ɛrɑwɑ bu kɑ weesu ko. \q1 Bɑ ku rɑ tem mɛ kpɑre dee dee ɡem sɔɔ, \q1 sere kɑ weesu. \q1 Wee siyɑ su kuɑ ben dɑm. \q1 Bɑ rɑ n nuku kɔ̃suru mɔ̀wɑ bɑ n dɔɔ. \q1 Mɛyɑ bɑ ku rɑ nɛ, Yinni Gusunɔ wure. \q1 \v 4 Bɑɑwure u rɑ n win kpɑɑsi tɑki dimɔwɑ. \q1 Bɑ ǹ nɑɑnɛ mɔɔsinɛ. \q1 Bɑ rɑ n kɔrumɔtɔnu kuɑnɑmmɛwɑ, \q1 kpɑ bɑ n weesu sɔ̃ɔnɑmɔ. \q1 \v 5 Kpɑ bɑ n nɔni wɔ̃kunɑmɔ. \q1 Bɑ ku rɑ ɡem sɔ̃ɔnɛ, \q1 kpɑ bɑ n ben nɔɔ dɛ̃ɛrimɔ bu kɑ weesu ko. \q1 Mɛyɑ bɑ rɑ n mɛɛrimɔ nɡe mɛ bɑ koo kɑ kɔ̃sɑ ko. \q1 \v 6 Bɑ rɑ tii wɛ̃ kɔ̃sɑn kobu kɑ weesu sɔɔ \q1 sere bɑ yinɑ bu mɑn wurɑ. \q1 \v 7 Nɛ, Gusunɔ, wɔllu kɑ tem Yinni, nɑ nɛɛ, \q1 wee, kon bu sɔwɑ n ben lɑɑkɑri mɛɛri. \q1 Domi nɑ ǹ yɛ̃ ye kon kɑ nɛn tɔn beni ko \q1 ben nuku kɔ̃surun sɔ̃. \q1 \v 8 Wee, tɔn ben yɑrɑ yɑ sɑ̃ɑwɑ nɡe sɛ̃ɛ dɛ̃ɛɡuu \q1 ɡe ɡɑ rɑ ɡo. \q1 Weesɑ bɑ rɑ n mɔ̀, \q1 kpɑ bɑ n ben berusebu bɔri yɛndun ɡɑri sɔ̃ɔmɔ. \q1 Adɑmɑ ben ɡɔ̃ruɔ, yinɑ bɑ rɑ n bu bɛrie. \q1 \v 9 Yenibɑn sɔ̃, kon bu sɛɛyɑsiɑ \q1 kpɑ n bu mɔru kɔsie. \q1 Nɛ, Yinni Gusunɔwɑ nɑ yeni ɡeruɑ. \s1 Wuri kɑ swĩin sɑnɑm \p \v 10 Yeremi u nɛɛ, \q1 kon ɡuunu kɑ mi bɑ rɑ rɑɑ yɑɑ sɑbenu kpɑre swĩiyɑ. \q1 Domi nu ɡberɑ, ɡoo ku rɑ mɑɑ sɑre mi, \q1 bɑ ku rɑ mɑɑ yɑɑ sɑbenun wuri nɔ mi. \q1 Mɑ ɡunɔsu kɑ ɡbeeku yɛɛ yi duki yɑkikirɑ min di. \q1 Gɑ̃ɑnu kun mɑɑ wɑ̃ɑ mi. \p \v 11 Yinni Gusunɔ u nɛɛ, \q1 u koo de Yerusɑlɛmu yu ko bɑnsu, \q1 kpɑ yu ko ɡbeeku bɔ̃nun wɑ̃ɑ yeru. \q1 Mɛyɑ u koo mɑɑ de Yudɑbɑn wusu su ko bɑnsu. \q1 \v 12 Wɑrɑ u bwisi mɔ u kɑ ye tubusiɑ. \q1 Yinni Gusunɔ ù n kɑ yɛ̃ro ɡɑri kuɑ, \q1 u ɡeruo yèn sɔ̃ tem mɛ, mu kuɑ bɑnsu \q1 mi ɡoo ku rɑ mɑɑ sɑre. \p \v 13 Yinni Gusunɔ u mɑɑ nɛɛ, yeni yɑ koorɑwɑ yèn sɔ̃ nɛn tɔmbu bɑ nɛn woodɑbɑ deri ye nɑ bu wɛ̃, mɑ bɑ ǹ nɛn ɡere wure, bɑ ǹ kɑ ye sɔmburu kue. \v 14 Mɑ bɑ ben tiin kĩru swĩi bɑ bũu wi bɑ mɔ̀ Bɑɑli sɑ̃wɑ nɡe mɛ ben bɑɑbɑbɑ bɑ bu sɔ̃ɔsi. \v 15 Yen sɔ̃nɑ nɛ, Gusunɔ Isirelibɑn Yinni, nɛ wi nɑ wɔllu kɑ tem mɔ, nɑ nɛɛ, wee, kon bu dɑ̃ɑ kiku ɡɑɡu \f + \fr 9:14 \fr*\fk dɑ̃ɑ kiku ɡɑɡu \fk*\ft - Dɑ̃ɑ kiku ɡerɑ bɑ rɑ soku ɑbusɛnti.\ft*\f* ɡe ɡɑ sosu diisiɑ, kpɑ n bu nim mɛ mu dɛ̃ɛ mɔ nɔrusiɑ. \v 16 Kpɑ n de bu yɑrinɑ bu dɑ bwese tukunun suunu sɔɔ, mi be kɑ ben bɑɑbɑbɑ bɑ ǹ dɑɑ yɛ̃. Kon de bu bu ɡo kɑ tɑkobi, kpɑ bu bu kɑm koosiɑ mɑm mɑm. \v 17 Nɛ, Gusunɔ wɔllu kɑ tem Yinniwɑ nɑ yeni ɡeruɑ. \p Yeremi u nɛɛ, \q1 i doo i tɔn kurɔ be bɑ rɑ ɡɔɔ swĩ kɑsumɑ. \q1 I doo i yen ɡonibɑ sokumɑ \q1 \v 18 bu nɑ fuuku bu sun ɡɔɔ wuri kuɑ, \q1 kpɑ bɛsɛn nɔni yĩresu su koku. \q1 \v 19 Domi wuri nɔɔrɑ Siɔniɔ. \q1 Bɑ mɔ̀, wee, bɑ sun ɡurɑ, \q1 seku bɑkɑrɑ sun deemɑ. \q1 N kuɑ tilɑsi su kɑ bɛsɛn tem deri. \q1 Wee bɑ bɛsɛn yɛnusu kɔsukɑ. \q1 \v 20 Bɛɛ kurɔbu, i Yinni Gusunɔn ɡɑri nɔɔwɔ. \q1 Kpɑ i swɑɑ dɑki i nɔ ye u ɡerumɔ. \q1 I bɛɛn wɔndiɑbɑ wuri sɔ̃ɔsio, \q1 i ɡɔɔ wuri sɔ̃ɔsinɔ. \q1 \v 21 Domi ɡɔɔ u sun kɑ̃ɑsi sɑɑ fɛnɛntin di, \q1 mɑ u duɑ sere sinɑ kpɑɑrɔ. \q1 Mɛyɑ u mɑɑ bii be bɑ bɔsu swɛɛ sɔɔ ɡoomɔ, \q1 kɑ sere mɑɑ ɑluwɑɑsibɑ mi bɑ rɑ ɡesi mɛnnɛ kpuro. \p \v 22 Yinni Gusunɔ u nɛɛ, \q1 tɔmbɑ koo wɔruku bu ɡbisuku, \q1 kpɑ ben ɡonu nu n tɛrie yɑkɑsɔ nɡe nɑɑ bisu, \q1 ǹ kun mɛ nɡe dobi yi yi ɡeɑ yinɑ bɑ deri ɡberɔ. \q1 Bɑ ǹ mɑɑ yi suɑmɔ. \s1 À n kĩ ɑ n bwisi ɡee mɔ, \s2 ɑ Gusunɔ ɡio \q1 \v 23 Yen sɔ̃, bwisiɡii u ku woo kɑnɑ win bwisin sɔ̃. \q1 Dɑmɡii u ku mɑɑ woo kɑnɑ win dɑm sɔ̃. \q1 Mɛyɑ dukiɑɡii u ku woo kɑnɑ win dukiɑn sɔ̃. \q1 \v 24 Adɑmɑ wi u kĩ u woo kɑnɑ, \q1 u woo kɑnɔ yèn sɔ̃ u bwisi mɔ u kɑ mɑn tubu, \q1 mɑ u yɛ̃ mɑ nɛnɑ nɑ sɑ̃ɑ Yinni Gusunɔ. \q1 Nɑ sɑ̃ɑwɑ nɑɑnɛɡii wi u rɑ siri dee dee, \q1 kpɑ u de durom mu n wɑ̃ɑ tem sɔɔ. \q1 Tɔn benin bweserɑ bɑ rɑ mɑn wɛ̃re. \q1 Nɛ, Yinni Gusunɔwɑ nɑ yeni ɡeruɑ. \s1 Kirɔ \s2 Yuu be bɑ ǹ Gusunɔ yɛ̃n sɔ̃ \p \v 25 Wee tɔ̃ru ɡɑrɑ sisi tè sɔɔ kon bu kɑm koosiɑ be bɑ bɑnɡo mɔ wɑsi sɔɔ mɑ bɑ ku rɑ nɛn ɑrukɑwɑni yibie. \v 26 Beyɑ Eɡibitiɡibu, kɑ Yudɑbɑ, kɑ Edɔmubɑ, kɑ Amɔnibɑ, kɑ Mɔɑbubɑ, kɑ be bɑ rɑ ben wii bɑɑrun seri kɔni, kɑ sere be bɑ wɑ̃ɑ ɡbɑburɔ. Domi bwese tuku ni kpuro kɑ mɑm Isirelibɑn tii, bɑ sɑ̃ɑwɑ bɑnɡo sɑribɑ ben ɡɔ̃rusɔ. \s1 Bũnu kɑ Yinni Gusunɔ \c 10 \p \v 1 Bɛɛ Isirelibɑ, i swɑɑ dɑkio i nɔ ye Yinni Gusunɔ u bɛɛ sɔ̃ɔmɔ. U nɛɛ, \q1 \v 2 i ku bwese tukunun yirɑ swĩi. \q1 I ku wururɑ wɔllun yĩre nin sɔ̃, \q1 ni bwese tukunu nù n wɑ, \q1 nu rɑ nɑnde. \q1 \v 3 Domi bwese nin sɑ̃ɑru tɑ sɑ̃ɑwɑ kɑm dirum. \q1 Nu rɑ sewɑ nu dɑ dɑ̃ɑ sɔ̃ɔwɔ nu dɑ̃ɑ burɑ. \q1 Kpɑ dɑ̃ɑ dɑ̃ko u kɑ ye bwɑ̃ɑroku ko. \q1 \v 4 Kpɑ bu ɡu burɑru kuɑ, \q1 bu ɡu sii ɡeesu kɑ wurɑ pote. \q1 Kpɑ bu ɡirɑ bu kulumbɑ kpɑre kɑ mɑtɑlɑkɑ, \q1 ɡu ku kɑ wɔrumɑn sɔ̃. \q1 \v 5 Bwɑ̃ɑrokunu nu rɑ n sɑ̃ɑwɑ \q1 nɡe nɑre ye bɑ rɑ ko ɡberɔ. \q1 Nu ǹ ɡɑri mɔ̀, bɑ rɑ n nu sɔɔwɑwɑ, \q1 domi nu ǹ kpɛ̃ nu kɑ tii sĩ. \q1 Yen sɔ̃, i ku nin bɛrum ko. \q1 Nu ǹ kpɛ̃ nu bɛɛ kɔ̃sɑ ǹ kun mɛ ɡeɑ kuɑ. \q1 \v 6 Mɑ Yeremi u Gusunɔ siɑrɑ u nɛɛ, \q1 Yinni Gusunɔ, ɑ kpɑ̃. \q1 Goo sɑri wi u kɑ nun weenɛ. \q1 Mɑ ɑ yĩsiru yɑrɑ wunɛn dɑm sɑɑbu. \q1 \v 7 Wunɑ ɑ sɑ̃ɑ bwesenu kpuron sinɑ boko. \q1 Wɑrɑ u ǹ koo nun nɑsiɑ. \q1 Wunɑ ɑ yiiko kpuro mɔ. \q1 Bwesenu kpuron bwisiɡibu sɔɔ, \q1 ɡoo sɑri wi u kɑ nun weenɛ. \q1 \v 8 Be kpuro bɑ ǹ bwisi mɔ. \q1 Ben yɛ̃ru tɑ sɑ̃ɑwɑ kɑm. \q1 Domi dɑ̃rɑ bɑ rɑ dɑ̃ku bɑ n sɑ̃ɑmɔ. \q1 \v 9 Kpɑ bu tu sii ɡeesu pote, si bɑ kɑ nɑ Tɑɑsisin di, \q1 ǹ kun mɛ wurɑ ye yɑ wee Ufɑsin di, \q1 kpɑ bu tu yɑbe ɡɑɑdurɑɡiru kɑ wunɔmɡiru sebusiɑ. \q1 Yebɑ kpuro yɑ sɑ̃ɑwɑ tɔnun nɔmɑn sɔmburu. \q1 \v 10 Adɑmɑ wunɛ Yinni Gusunɔ, \q1 ɑ sɑ̃ɑwɑ Yinni, wunɑ n weenɛ bu sɑ̃. \q1 A wɑ̃ɑwɑ. Kɑɑ n mɑɑ bɑndu diiwɑ sere kɑ bɑɑdommɑɔ. \q1 Wunɛn mɔru yɑ̀ n seewɑ, \q1 tem mu rɑ yĩiriwɑ, \q1 kpɑ bwesenu kpuro nu kpɑnɑ nu yɔ̃rɑ wunɛn wuswɑɑɔ. \p \v 11 Bɛɛ bwese tukunu, i swɑɑ dɑkio i nɔ, bɛɛn bũu ni, nu ǹ wɔllu kɑ tem tɑkɑ kue. Nin tii nu koo kɑm kowɑ mɑm mɑm. \q1 \v 12 Yinni Gusunɔwɑ u tem tɑkɑ kuɑ \q1 kɑ win dɑm, kɑ win yɛ̃ru, \q1 mɑ u wɔllu tɛriɑ kɑ win bwisi. \q1 \v 13 Wiyɑ u rɑ de bukɔ ɡu se wɔllɔ, \q1 kpɑ u woo seeyɑmɑ sɑɑ ɡen wɑ̃ɑ yerun di, \q1 kpɑ ɡuru winu nu nim kpɑɑsinɑ, \q1 kpɑ ɡuru mɑɑkinu nu koorɑ, kpɑ ɡurɑ yu nɛ. \q1 \v 14 Tɔnu ù n ye kpuro mɛɛrɑ, u rɑ biti soorewɑ. \q1 Sekuru tɑ rɑ mɑɑ sekobu mwɛwɑ \q1 bɑ̀ n ben bwɑ̃ɑroku ni wɑ. \q1 Domi nu ǹ kpɛ̃ nu ko mɛ, nu ǹ wɛ̃siɑru mɔ. \q1 \v 15 Bɑ nu kuɑwɑ bu kɑ tɔmbu nɔni wɔ̃ke. \q1 Nu ǹ sɑ̃ɑ ɡɑ̃ɑnu. Nu koo kɑm ko sɔ̃ɔ teeru, \q1 dɔmɑ te Yinni Gusunɔ u koo nu siri. \q1 \v 16 Gusunɔ, Isirelibɑn Yinni u ǹ sɑ̃ɑ nɡe ni. \q1 Domi wiyɑ u kpuro tɑkɑ kuɑ. \q1 Wiyɑ u sɑ̃ɑ win tɔmbun ɑrumɑni. \q1 Win yĩsirɑ Gusunɔ, wɔllu kɑ tem Yinni. \s1 Yerusɑlɛmun wɔrumɑɑ \s2 yɑ turuku kuɑ \p \v 17 Yeremi u nɛɛ, \q1 bɛɛ Yerusɑlɛmuɡibu, wee, yibɛrɛ bɑ bɛɛ tɑrusi. \q1 I seewo i bɛɛn yɑ̃nu kpɑɑsinɑ. \q1 \v 18 Domi Yinni Gusunɔ u nɛɛ, \q1 u koo de yibɛrɛ be, bu bɛɛ wɔri, \q1 kpɑ bu bɛɛ ɡurɑ bu kɑ bɛɛ dɑ mi n tomɑ. \q1 \v 19 Yerusɑlɛmuɡibu bɑ wuri wɔri bɑ mɔ̀, \q1 sɑ kɑm kuɑ. Wee, bɛsɛn bosu kpɛ̃ɑ, \q1 bɛsɛn nɔni swɑ̃ɑrɑ bɑndɑ. \q1 Sɑ rɑɑ nɛɛ, kɔ̃sɑ yɑ̀ n sun deemɑ, \q1 sɑ ko kpĩ su ye mɑ. \q1 \v 20 Adɑmɑ bɛsɛn diɑ yɑ wɔrukɑ. \q1 Yen wɛ̃ɛ kpuro kɑsikirɑ. \q1 Mɑ bɑ bɛsɛn bibu ɡurɑ kpuro. \q1 Goo sɑri wi u koo mɑɑ bɛsɛn wuu seeyɑ. \p \v 21 Yerɑ Yeremi u nɛɛ, \q1 bɛɛn kpɑrobu bɑ kuɑ ɡɑri bɑkɑsu. \q1 Bɑ ǹ Yinni Gusunɔ kɑsu. \q1 Yen sɔ̃nɑ bɑ ǹ kuure, \q1 mɑ bɛɛ kpuro i yɑrinɑ. \q1 \v 22 Wee dɑmu ɡɑɡu ɡɑ nɔɔrɑmɔ. \q1 Tɔn dɑbirɑ wee sɑɑ sɔ̃ɔ yɛ̃sɑn nɔm ɡeu ɡiɑn di, \q1 bu kɑ Yudɑbɑn wusu kpeerɑsiɑ, \q1 kpɑ su ko ɡbeeku bɔ̃nun wɑ̃ɑ yeru. \s1 Yeremi u kɑnɑru mɔ̀ \s2 kɑ win tɔmbun yĩsiru \q1 \v 23 Yinni Gusunɔ, nɑ yɛ̃ \q1 mɑ tɔnu kun kpɛ̃ u win tii kpɑrɑ \q1 nɡe mɛ n weenɛ. \q1 Goo sɑri wi u koo kpĩ u win tii swɑɑ ɡeɑ sure. \q1 \v 24 Yinni Gusunɔ, ɑ mɑn sɛɛyɑsio sɑkɑ sɔɔ, \q1 n kun kɑ mɔru, kpɑ ɑ ku rɑ mɑn kɑm koosiɑ. \q1 \v 25 A wunɛn mɔru sureo \q1 bwese ni nu ǹ nun mɛm nɔɔwɑmmɛn mi, \q1 ni, ni nu ǹ nun sɑ̃ɑmɔ. \q1 Domi nu wunɛn tɔmbu Yɑkɔbun bweseru kpeerɑsiɑmɔ, \q1 nu ben tem bɑnsu koosiɑmɔ. \s1 Isirelibɑ bɑ Yinni Gusunɔn \s2 ɑrukɑwɑni kusiɑ \c 11 \p \v 1 Gɑri yiniwɑ Yinni Gusunɔ u Yeremi sɔ̃ɔwɑ. U nɛɛ, \v 2 ɑ nɛn ɑrukɑwɑnin ɡɑri nɔɔwɔ, kpɑ ɑ Yudɑbɑ kɑ Yerusɑlɛmuɡibu sɔ̃ ɑ nɛɛ, \v 3 nɛ, Yinni Gusunɔ, nɑ ɡeruɑ nɑ nɛɛ, bɔ̃rurowɑ wi u yinɑ u nɛn ɑrukɑwɑni yenin ɡɑri nɔ, \v 4 ye nɑ rɑɑ kɑ bɛɛn bɑɑbɑbɑ bɔkuɑ sɑnɑm mɛ nɑ bu yɑrɑ Eɡibitin di mi bɑ rɑɑ nɔni sɔ̃ɔre too. Miyɑ nɑ bu sɔ̃ɔwɑ nɑ nɛɛ, bu nɛn ɡɑri swɑɑ dɑkio, kpɑ bu ko ye nɑ bu sɔ̃ɔwɑ. Sɑɑ ye sɔɔrɑ bɑ ko n sɑ̃ɑ nɛn tɔmbu, kpɑ nɑ n mɑɑ sɑ̃ɑ ben Yinni. \v 5 Nɡe mɛyɑ kon kɑ nɛn nɔɔ mwɛɛru yibiɑ te nɑ bɛɛn bɑɑbɑbɑ kuɑ nɑ nɛɛ, kon bu tem wɛ̃ mɛ̀ sɔɔ tim kɑ bom mu kokumɔ. Tem mɛyɑ i wɑɑmɔ ɡisɔ. \p Mɑ Yeremi u Yinni Gusunɔ wisɑ u nɛɛ, ɑmi. \p \v 6 Yinni Gusunɔ u mɑɑ Yeremi sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, ɑ ɡɑri yini ɡeruo Yudɑbɑn wusu kpuro sɔɔ kɑ Yerusɑlɛmun nukurun swɛɛ kpuro sɔɔ, ɑ nɛɛ, bu nɛn ɑrukɑwɑnin ɡɑri swɑɑ dɑkio kpɑ bu yi mɛm nɔɔwɑ. \v 7 Sɑɑ dɔmɑ tèn di nɑ ben bɑɑbɑbɑ yɑrɑmɑ Eɡibitin di sere kɑ ɡisɔ, nɑ rɑ n bu sɔ̃ɔmɔwɑ bu de bu mɑn mɛm nɔɔwɑ. \v 8 Adɑmɑ bɑ ǹ nɛn ɡɑri yi swɑɑ dɑki, bu sere yi mɛm nɔɔwɑ. Ben bɑɑwure u win tiin ɡɔ̃ru kĩru swĩiwɑ. Mɑ nɑ derɑ bɔ̃ri yìn ɡɑri yi wɑ̃ɑ ɑrukɑwɑni ye sɔɔ, yi bu di. \p \v 9 Yinni Gusunɔ u mɑɑ Yeremi sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, wee Yudɑbɑ kɑ Yerusɑlɛmuɡibu bɑ nɔɔ tiɑ kuɑ. \v 10 Bɑ wurɑ ben bɑɑbɑbɑn yirɑ sɔɔ, be, be bɑ yinɑ bu nɛn ɡɑri swɑɑ dɑki. Mɑ bɑ kɑ bũnu ɑrukɑwɑni bɔkuɑ bɑ nu sɑ̃ɑmɔ. Isirelibɑ kɑ Yudɑbɑ bɑ nɛn ɑrukɑwɑni ye kusiɑ ye nɑ kɑ ben bɑɑbɑbɑ bɔkuɑ. \p \v 11 Yen sɔ̃nɑ nɛ, Yinni Gusunɔ, kon de kɔ̃sɑ yu bu wɔri. Bɑ ǹ yɑriɔ kɔ̃sɑ yen min di. Bɑ koo mɑn nɔɔɡiru sue ɑdɑmɑ nɑ ǹ bu swɑɑ dɑkimɔ. \v 12 Yudɑbɑ kɑ Yerusɑlɛmuɡibu bɑ koo dɑ bu bũnu soku ni bɑ yɑ̃kunu koosimɔ. Adɑmɑ bũu ni, nu ǹ bu fɑɑbɑ mɔ̀ wɑhɑlɑn sɑɑ sɔɔ. \v 13 Bɛɛ Yudɑbɑ, nɡe mɛ bɛɛn wusu su ɡeeru nɛ, nɡe mɛyɑ bɛɛn bũnu nu ɡeeru nɛ. Nɡe mɛ Yerusɑlɛmun swɛɛ yi ɡeeru nɛ, nɡe mɛyɑ yen sɑ̃ɑ yenu nu ɡeeru nɛ, mi i rɑ bũu wi bɑ mɔ̀ Bɑɑli sɑ̃. \v 14 Adɑmɑ wunɛ Yeremi, ɑ ku kɑnɑru ko tɔn ben sɔ̃. Domi bɑɑ bɑ̀ n mɑn sokɑ ben wɑhɑlɑn sɑɑ sɔɔ, nɑ ǹ bu wurɑrimɔ. \s1 Isirelibɑ bɑ sɑ̃ɑ nɡe dɑ̃ɑ \s2 te tɑ ǹ mɑɑ ɑrufɑɑni mɔ \p \v 15 Yinni Gusunɔ u mɑɑ nɛɛ, \q1 bɛɛ nɛn tɔn be nɑ kĩ, \q1 mbɑ i kɑsu nɛn sɑ̃ɑ yerɔ. \q1 Domi murɑfitirɑ i rɑ n mɔ̀. \q1 I tɑmɑɑ kon mɑɑ bɛɛn yɑ̃kunu mwɑ, \q1 kpɑ i kun mɑɑ nɔni sɔ̃ɔre? \q1 I tɑmɑɑ kon de i yɑri wɑhɑlɑn di? \q1 \v 16 Yellu i sɑ̃ɑ nɡe nɛn dɑ̃ɑ ɡeeru, \q1 te tɑ kpɑre tɑ mɑɑ bii ɡeenu mɑrumɔ. \q1 Adɑmɑ tɛ̃ kon dɑ̃ɑ te kɑ ten kɑ̃ɑsi kpuro dɔ̃ɔ mɛni subɑru sɔɔ. \p \v 17 Nɛ, Gusunɔ wɔllu kɑ tem Yinniwɑ nɑ rɑɑ bɛɛ ɡirɑ nɡe dɑ̃ɑ. Nɛnɑ kon de kɔ̃sɑ yu bɛɛ deemɑ bɛɛ Isirelibɑ kɑ bɛɛ Yudɑbɑ, kɔ̃sɑ ye i kuɑ i kɑ nɛn mɔru seeyɑn sɔ̃. Domi i bũu wi bɑ mɔ̀ Bɑɑli yɑ̃kunu koosimɔ. \s1 Yeremin yɛnuɡibu \s2 bɑ nùn seesi \p \v 18 Yinni Gusunɔ u mɑn sɔ̃ɔsi ye nɛn tɔmbu bɑ mɑn bɔkuɑmmɛ. U mɑn ben sɑnu sɑnusu sɔ̃ɔsi. \v 19 Nɑ rɑɑ bu nɑɑnɛ sɑ̃ɑwɑ nɡe yɑ̃ɑ te bɑ kɑ dɔɔ bu ɡo. Nɑ ǹ yɛ̃ kɔ̃sɑ bɑ mɑn bwisikusimɔ, bɑ mɔ̀, bu de bu dɑ̃ɑ te surɑ kɑ ten mɑrum. Bu tu wunɑ wɑsobun suunu sɔɔn di kpɑ bu ku mɑɑ ten yĩsiru nɔ. \q1 \v 20 Adɑmɑ wunɛ Gusunɔ, wɔllu kɑ tem Yinni, \q1 ɑ sɑ̃ɑwɑ wi u rɑ siri dee dee. \q1 Wunɑ ɑ tɔnun ɡɔ̃ru kɑ win bwisikunu yɛ̃. \q1 Wunɑ nɑ nɛn weeweenu nɔmu sɔndiɑ. \q1 Nɑ mɑrɑwɑ n wɑ mɔru ye kɑɑ bu kɔsiɑ. \p \v 21 Mɑ Yinni Gusunɔ u nɛɛ, wee ye u koo Anɑtɔtuɡibu kuɑ, be, be bɑ kɑsu bu nɛn wɑ̃ɑru wunɑ bɑ mɔ̀, n ku Gusunɔn ɡɑri ɡere kɑ win yĩsiru. Nɑ̀ n mɑɑ yinɑ, bɑ koo mɑn ɡo. \v 22 Yen sɔ̃nɑ wi, Gusunɔ wɔllu kɑ tem Yinni u koo bu mɔru kɔsiɑ. Ben ɑluwɑɑsibɑ bɑ koo ɡbi tɑbu sɔɔ, kpɑ ben bii tɔn durɔbu kɑ tɔn kurɔbu bu ɡbi ɡɔ̃ɔrun sɔ̃. \v 23 Domi u koo Anɑtɔtuɡibu nɔni swɑ̃ɑru kpɛ̃ɛwɑ wɔ̃ɔ ɡè sɔɔ u koo bu mɔru kɔsiɑ kpɑ ɡoo kun tiɑre be sɔɔ. \s1 Yeremi \s2 u Yinni Gusunɔ ɡɑri bikiɑmɔ \c 12 \q1 \v 1 Yinni Gusunɔ, ɑ sɑ̃ɑwɑ ɡemɡii bɑɑdommɑ, \q1 nɑ ǹ kpɛ̃ n nun siribu soku. \q1 Adɑmɑ kɑ mɛ, nɑ kĩ n nun ɡɑ̃ɑnu bikiɑ \q1 wunɛn ɡem mɛ sɔɔ. \q1 Ye nɑ bikiɑmɔ wee. \q1 Mbɑn sɔ̃nɑ durumɡiin wɑ̃ɑru tɑ rɑ n kuurɑmɔ. \q1 Mbɑn sɔ̃nɑ ɑ rɑ de be bɑ ǹ nun nɑɑnɛ sɑ̃ɑ \q1 bɑ n wɑ̃ɑ bɔri yɛndu sɔɔ. \q1 \v 2 Wunɑ ɑ bu duurɑ nɡe dɑ̃ru, mɑ bɑ nuuru kuɑ, \q1 bɑ kpɛ̃ɑ bɑ binu mɑrumɔ. \q1 Mɛyɑ wunɛn ɡɑri rɑ n wɑ̃ɑ ben nɔɔwɔ. \q1 Adɑmɑ yi ǹ wɑ̃ɑ ben ɡɔ̃ruɔ. \q1 \v 3 Yinni Gusunɔ, ɑ mɑn yɛ̃. \q1 A mɑn wɑɑmɔ mɑ ɑ nɛn ɡɔ̃ru wɛ̃ɛrɑ, \q1 ɑ wɑ mɑ ɡɑ wɑ̃ɑ kɑ wunɛ. \q1 A tɔn kɔ̃so be wunɔ nɡe yɑ̃ɑ ni bɑ rɑ mwɛ bu sɑke. \q1 A bu sɔɔru koowo ɑ yi \q1 tɔ̃ɔ te bɑ koo tɔmbu ɡon sɔ̃. \p \v 4 Sere sɑɑ yerɑ̀ kɑɑ n derɑ bɛsɛn tem mu n wɑ̃ɑ nuku sɑnkirɑnu sɔɔ. Wee yɑkɑsu kpuro ɡberɑmɔ, mɑ ɡbeeku yɛɛ kɑ ɡunɔsu ɡbimɔ bɛsɛn tem mɛn tɔn kɔ̃sobun sɔ̃. Domi bɑ ɡerumɔ bɑ mɔ̀, ɑ ǹ ben sɑnu sɑnusu wɑɑmɔ. \p \v 5 Yinni Gusunɔ u nɛɛ, \q1 Yeremi, \q1 ɑ̀ n kɑ nɑɑsuɡibu dukɑ mɔ̀, \q1 mɑ ɑ bu kpɑnɑ, ɑ wɑsirɑ, \q1 ɑmɔnɑ kɑɑ kɑ kpĩ ɑ kɑ dumiɡibu dukɑ dɑ. \q1 À n bɔri yɛndu mɔ sɑnɑm mɛ tem mu ɑlɑfiɑ mɔ tɔnɑ, \q1 ɑmɔnɑ kɑɑ ko Yuudɛnin dɑɑru tɑ̀ n nim yibɑ tɑ yɑrimɔ. \p \v 6 Domi wunɛn mɛro bisibu kɑ wunɛn yɛnuɡibu bɑ nun nɑɑnɛ sɑrirun kom kuɑmmɛ. Wee bɑ nun nɔɔɡiru suemɔ biruɔ. A ku bu nɑɑnɛ ko, bɑɑ bɑ̀ n nun ɡɑri dori sɔ̃ɔmɔ. \s1 Yinni Gusunɔ \s2 u win tɔmbu deri \p \v 7 Yinni Gusunɔ u nɛɛ, \q1 nɑ nɛn sɑ̃ɑ yeru deri. Nɑ nɛn tɔmbu biru kisi, \q1 be, be bɑ sɑ̃ɑ nɛn ɑrumɑni. \q1 Wee be, be nɑ kĩ mi, nɑ bu yibɛrɛbɑ nɔmu sɔndiɑ. \q1 \v 8 Domi bɑ mɑn seesi nɡe ɡbee sunɔ \q1 ɡe ɡɑ kukirimɔ dɑ̃ɑ sɔ̃ɔwɔ. \q1 Yen sɔ̃nɑ nɑ ǹ mɑɑ bu kĩ nɡe yellu. \q1 \v 9 Bɑ kuɑ nɡe ɡunɔ ɡe ɡunɔsu ɡɑsu su kɑsu su di. \q1 Kon ɡbeeku yɛɛ kpuro soku yi nɑ yi di. \q1 \v 10 Yibɛrɛ dɑbiru bɑ nɑ nɛn tɔmbun temɔ bɑ mu sɑnkɑ, \q1 nɡe mɛ yɑɑ sɑbenu nu rɑ ɡberun dĩɑnu sɑnku. \q1 Tem mɛ, mu rɑɑ wɑ̃, \q1 ɑdɑmɑ bɑ ǹ ɡɑ̃ɑnu deri mi. \q1 \v 11 Bɑ tem mɛ ɡɔsiɑ nɡe tem sɑɑrɑm. \q1 Wee mu sɑ̃ɑre nɡe tɔnu wi u ɡɔɔ sumɔ u nuki sɑnkire. \q1 Tem mɛ kpuro mu kɑm kuɑ. \q1 Goo sɑri wi u mɛn weeweenu kuɑ. \q1 \v 12 Kɑ ɡuunun wii kpiirɔ kpuro yibɛrɛbɑ bɑ yɔɔwɑwɑ. \q1 Nɑ derɑ tɑbu bu tem mɛ kpuro wukiri. \q1 Goo sɑri wi u wɑ̃ɑ bɔri yɛndu sɔɔ. \q1 \v 13 Wee bɑ dĩɑnu duurɑ, mɑ sɑ̃ki kpiɑ. \q1 Bɑ tii wɑhɑlɑ kuɑ kɑm. \q1 Sekurɑ bɑ ɡɑ̃ nɛ, Yinni Gusunɔn mɔrun sɔ̃. \s1 Nɔɔ mwɛɛ te Yinni Gusunɔ \s2 u bwese ni nu kɑ Isirelibɑ sikerenɛ kuɑ \p \v 14 Yinni Gusunɔ u nɛɛ, bwese ni nu kɑ Isirelibɑ sikerenɛ, nu sɑ̃ɑwɑ tɔn kɔ̃sobu. Nu tem mɛ mwɑ mɛ nɛ, Yinni Gusunɔ nɑ Isirelibɑ wɛ̃ mu n sɑ̃ɑ ben tubi. Wee ye nɑ ɡerumɔ bwese nin sɔ̃. Nɑ nɛɛ, kon nu wukɑ sɑɑ nin tem di, kpɑ n Yudɑbɑ wunɑ nin suunu sɔɔn di. \v 15 Adɑmɑ sɑnɑm mɛ nɑ nu wukɑ nɑ kpɑ, kon mɑɑ nin wɔnwɔndu ko kpɑ n de nin bɑɑtere tu wurɑ ten temɔ mɛ tɑ tubi di. \v 16 Geemɑ bɑ rɑɑ nɛn tɔmbu sɔ̃ɔsi bu bɔ̃re kɑ bũu wi bɑ mɔ̀ Bɑɑlin yĩsiru, ɑdɑmɑ bɑ̀ n ɡɔ̃ru ɡɔsiɑ, bɑ mɔ̀ nɡe mɛ n weenɛ nɛn tɔmbu bu ko, kpɑ bɑ n bɔ̃rumɔ bɑ n mɔ̀, kɑ nɛ, Yinni Gusunɔn wɑ̃ɑru. Sɑɑ yerɑ kon de bu sinɑ kɑ nuku dobu nɛn tɔmbun suunu sɔɔ. \v 17 Adɑmɑ bwese te tɑ yinɑ tu mɑn mɛm nɔɔwɑ, kon tu wukɑwɑ kpɑ n tu kpeerɑsiɑ. Nɛ, Yinni Gusunɔwɑ nɑ yeni ɡeruɑ. \s1 Kpɑkɑ ye bɑ kuɑ \s2 kɑ wɛ̃ɛ dɑmɡii \c 13 \p \v 1 Yinni Gusunɔ u nɛɛ, nɛ, Yeremi, n doo n kpɑkɑ dwe kpɑ n ye sɛ̃kɑ pɔrɑɔ, ɑdɑmɑ n ku ye doke nim sɔɔ. \v 2 Mɑ nɑ kpɑkɑ ye dwɑ nɑ sɛ̃kɑ pɔrɑɔ nɡe mɛ u mɑn sɔ̃ɔwɑ. \v 3 Mɑ Yinni Gusunɔ u kpɑm nɛɛ, \v 4 n kpɑkɑ ye suo kpɑ n se n dɑ dɑɑ te bɑ mɔ̀ Efɑrɑtiɔ kpɑ n ye bere mi, kpee wɔru ɡɑɡu sɔɔ. \v 5 Mɑ nɑ seewɑ nɑ dɑ nɑ ye beruɑ mi, nɡe mɛ u ɡeruɑ. \v 6 Ye n tɛ, u mɑɑ nɛɛ, n wuro Efɑrɑti mi, kpɑ n kpɑkɑ ye suɑmɑ ye u rɑɑ nɛɛ, n bere mi. \v 7 Mɑ nɑ seewɑ nɑ dɑ nɑ kpɑkɑ ye suɑ mi yɑ rɑɑ beruɑn di. Adɑmɑ nɑ deemɑ wee, yɑ sɑnkirɑ yɑ ǹ mɑɑ ɡɑru koorɔ. \p \v 8 Yerɑ Yinni Gusunɔ u mɑn sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, \v 9 nɡe mɛyɑ u koo Yudɑbɑ kɑ Yerusɑlɛmuɡibun tii suɑbu kpeerɑsiɑ. \v 10 U nɛɛ, bɑ sɑ̃ɑwɑ tɔn kɔ̃sobu, bɑ ku rɑ wure bu win ɡɑri nɔ. Ben ɡɔ̃ru kĩrun ɡɑriyɑ bɑ rɑ n yɔ̃rɑri, kpɑ bɑ n bũnu yiirɑmmɛ bɑ n sɑ̃ɑmɔ. Bɑ koo kowɑ nɡe kpɑkɑ ye, ye yɑ ǹ mɑɑ ɡɑru koorɔ mi. \v 11 Nɡe mɛ bɑ rɑ kpɑkɑ sɛ̃ke pɔrɑɔ, nɡe mɛyɑ u rɑɑ Isirelibɑ kɑ Yudɑbɑ kpuro suɑ u tii sɛ̃ke bɑ n kɑ sɑ̃ɑ win tɔmbu, bɑ n win yĩsiru sɔɔwɑ, bɑ n sɑ̃ɑ win burɑru, kpɑ tɔmbɑ n nùn siɑrɑmɔ ben sɔ̃. Adɑmɑ bɑ ǹ win ɡɑri wure. Wi, Yinni Gusunɔwɑ u yeni ɡeruɑ. \s1 Yinni Gusunɔn mɔru \p \v 12 Yinni Gusunɔ u nɛ, Yeremi sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, n doo n nɛn tɔmbu Isirelibɑ sɔ̃ mɑ wi, ben Yinni, u ɡeruɑ u nɛɛ, tɑm bwɑ̃ɑrɑ wɑ̃ɑwɑ tɑm sɔ̃. Adɑmɑ bɑ̀ n wisɑ bɑ nɛɛ, bɑ yɛ̃ mɛ, \v 13 sɑɑ yerɑ kon bu sɔ̃ n nɛɛ, mɛsumɑ wi, Yinni Gusunɔ u ɡeruɑ. U nɛɛ, u koo de win mɔru yu ko nɡe tɑm mɛ mu koo Yerusɑlɛmun tɔmbu kpuro ɡo, kɑ sinɑm be bɑ sɔ̃ Dɑfidin sinɑ ɡɔnɑ sɔɔ, kɑ yɑ̃ku kowobu, kɑ win sɔmɔbu, tem mɛn tɔmbu kpuro ɡesi. \v 14 Kpɑ bu soonɑ bu kɔsukunɑ, bɑɑbɑ kɑ bii, u ǹ ben ɡoon wɔnwɔndu mɔ̀. Gɑ̃ɑnu mɑɑ sɑri ni nu koo nùn yɔ̃rɑsiɑ sere u kɑ be kpuro ɡo. \s1 Yinni Gusunɔ u tɔmbu \s2 kirɔ mɔ̀ ben tii suɑbun sɔ̃ \q1 \v 15 Bɛɛ, Isirelibɑ, \q1 i swɑɑ dɑkio i nɔ, ye nɑ ɡerumɔ. \q1 I ku mɑɑ tii suɑ, \q1 domi Yinni Gusunɔ u kɑ bɛɛ ɡɑri mɔ̀. \q1 \v 16 I Gusunɔ bɛɛn Yinni bɛɛrɛ wɛ̃ɛyɔ \q1 u sere kɑ yɑm wɔ̃kuru nɑ \q1 te tɑ koo de i sokukirɑ ɡuunu wɔllɔ. \q1 Mɛyɑ i yɑm bururɑm mɑrɑ, \q1 ɑdɑmɑ u koo de mu tĩrɑ mɑm mɑm \q1 kpɑ mu ɡɔsiɑ yɑm wɔ̃ku bɑkɑru \q1 nɡe te tɑ wɑ̃ɑ ɡɔribun wɑ̃ɑ yerɔ. \q1 \v 17 Ì kun ɡɑri yi swɑɑ dɑki, \q1 kon dɑ n swĩ bɔkuɔ bɛɛn tii suɑ bin sɔ̃. \q1 Kon nɔni yĩresu yɑri n bɑndɑ. \q1 Domi bɑ koo bɛɛ Yinni Gusunɔn tɔmbu yoru mwɛɛri \q1 bu kɑ dɑ tem tukumɔ. \q1 \v 18 Yinni Gusunɔ u mɑn sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, \q1 n sinɑ boko kɑ win mɛro sɔ̃ɔwɔ n nɛɛ, \q1 bu sinɔ temɔ domi ben sinɑ furɔsu wɔrukɑ \q1 si su sɑ̃ɑ ben burɑru. \q1 \v 19 Wee, wuu si su wɑ̃ɑ sɔ̃ɔ yɛ̃sɑn nɔm dwɑru ɡiɑ Nɛɡɛbuɔ, \q1 sin tɔmbɑ doonɑ kpuro, \q1 mɑ wuu si, su kɛnuɑ. \q1 Goo sɑri wi u koo mɑɑ su kɛniɑ, \q1 domi bɑ sin tɔmbu Yudɑbɑ ɡurɑ kpuro sem \q1 bɑ kɑ doonɑ tem tukumɔ. \s1 Bɑ Yerusɑlɛmun bɛɛrɛ wunɑ \q1 \v 20 Wunɛ Yerusɑlɛmu, ɑ nɔni seeyo ɑ wɑ, \q1 wee, wunɛn yibɛrɛbɑ bɑ wee sɔ̃ɔ yɛ̃sɑn nɔm ɡeu ɡiɑn di. \q1 Mɑnɑ tɔn be nɑ rɑɑ nun nɔmu sɔndiɑ bɑ wɑ̃ɑ, \q1 bèn sɔ̃ ɑ rɑɑ bɛɛrɛ mɔ. \q1 \v 21 Be bɑ rɑɑ nun sokumɔ yinni, \q1 bɑ̀ n nun sɛɛyɑsiɑbu nɑ, mbɑ kɑɑ ɡere. \q1 Sɑɑ ye sɔɔrɑ wuriribu bu koo nun deemɑ \q1 nɡe tɔn kurɔ wi u yiire u kĩ u mɑ. \q1 \v 22 Kɑɑ tii bikiɑ ɡɔ̃ruɔ ɑ nɛɛ, mbɑn sɔ̃nɑ yeni yɑ nun deemɑ. \q1 Wunɛn torɑ dɑbinun sɔ̃nɑ bɑ wunɛn bekuru potɑ kɑ dɑm \q1 bɑ nun sekuru doke. \q1 \v 23 Etiopiɡii u koo kpĩ u win wɑsin ɡɔnɑ kɔsi? \q1 Musuku ɡbeeku ɡɑ koo mɑɑ kpĩ ɡu ɡen sɑnsun bɑusu kɔsi? \q1 Aɑwo. \q1 Nɡe mɛyɑ bɛɛ be i kɔ̃sɑn dɔɔnɛ mɔ, \q1 i ǹ kpɛ̃ i ɡeɑ ko. \q1 \v 24 Yen sɔ̃, kon bɛɛ yɑrinɑsiɑwɑ \q1 nɡe mɛ woo ɡɑ rɑ yɑkɑsu yɑrinɑsie ɡbɑburɔ. \q1 \v 25 Wunɛ, Yerusɑlɛmu, \q1 yèn sɔ̃ ɑ nɛ, Yinni Gusunɔ duɑri, \q1 mɑ ɑ wunɛn nɑɑnɛ doke weesu sɔɔ, \q1 wee ye nɑ nun yiiye. \q1 \v 26 Kon wunɛn bekuru ɡbɑbiɑ \q1 kpɑ bu wunɛn tereru wɑ. \q1 \v 27 Nɑ wɑɑmɔ sɑkɑrɑru kɑ kuuki yi ɑ mɔ̀, \q1 sɑnɑm mɛ ɑ bũnu ɡɑsirimɔ ɑ sɑ̃ɑmɔ ɡuunu wɔllɔ kɑ yɑkɑsɔ. \q1 Yɑ sɑ̃ɑwɑ ɡɑ̃ɑ kɔ̃sunu nɛn nɔni sɔɔ. \q1 Yen sɔ̃, wunɛ Yerusɑlɛmu, kɑɑ kɑm ko ɑ̀ kun tii dɛɛrɑsie. \q1 Sɑɑ yerɑ̀ ɑ mɑrɑ, ɑ kɑ tii dɛɛrɑsiɑ. \s1 Nim ɡɔ̃ɔ bɑkɑru \c 14 \p \v 1 Sɑnɑm mɛ nim ɡɔ̃ɔrɑ wɑ̃ɑ, Yinni Gusunɔ u Yeremi sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, \q1 \v 2 Yudɑbɑ bɑ ɡɔɔ wooru sɔ̃. \q1 Goo mɑɑ sɑri ben wuu mɑrosun kɔnnɔsɔ. \q1 Wee bɑ wɔrukɑ temɔ bɑ nuki sɑnkire. \q1 Mɑ Yerusɑlɛmuɡibu bɑ nɔɔɡiru sue bɑ fɑɑbɑ kɑnɑmɔ. \q1 \v 3 Dɑmɡibu bɑ bwɛ̃ɛbwɛ̃ɛbu ɡɔrimɔ bu nim kɑsumɑ. \q1 Adɑmɑ bɑ̀ n dɔkɔ dɑ bɑ ku rɑ nim wɑ. \q1 Bɑ rɑ ɡɔsirɑmɛwɑ kɑ koto ɡbebusu, \q1 kpɑ seku bɑkɑru tɑ n bu mɔ̀, bɑ n wuswɑɑ ɡɑ̃ɑnu wukiri. \q1 \v 4 Tem mu bɛsikirɑ yèn sɔ̃ ɡurɑ kun nɛmɔ. \q1 Mɑ sekurɑ ɡbee wukobu mɔ̀ bɑ wuswɑɑ ɡɑ̃ɑnu wukiri. \q1 \v 5 Yɑkɑ bekusu sɑri. \q1 Bɑtumɑ sɔɔrɑ nɛnnu rɑ mɑ \q1 kpɑ nu doonɑ nu binu deri. \q1 \v 6 Wee ɡbeeku kɛtɛkunu nu wɑ̃ɑ ɡuunu wɔllɔ, \q1 nu wom ɡɑbirimɔ nɡe ɡbeeku bɔ̃nu. \q1 Nin nɔni tondɑ yèn sɔ̃ yɑkɑsu sɑri. \q1 \v 7 Yudɑbɑ bɑ ɡerumɔ bɑ mɔ̀, \q1 bɑɑ mɛ sɑ tɑɑrɛ mɔ bɛsɛn durum sɔ̃, \q1 Yinni Gusunɔ, ɑ sun somiɔ wunɛn yĩsirun bɛɛrɛn sɔ̃. \q1 Wee sɑ kuɑ mɛm nɔɔ sɑribɑ, mɑ sɑ nun torɑri. \q1 \v 8 Wunɛ wi bɛsɛ Isirelibɑ sɑ nɑɑnɛ sɑ̃ɑ, \q1 wunɑ ɑ rɑ sun fɑɑbɑ ko wɑhɑlɑn sɑɑ sɔɔ. \q1 Mbɑn sɔ̃nɑ kɑɑ n sɑ̃ɑ nɡe sɔɔ wi u sɑrɔ bɛsɛn temɔ \q1 u kpunɑ wɔ̃ku teeru tɔnɑ. \q1 \v 9 Mbɑn sɔ̃nɑ kɑɑ n sɑ̃ɑ nɡe wi bɑ wɔri subɑru sɔɔ, \q1 ǹ kun mɛ nɡe tɑbu durɔ wi u kpɑnɑ u sun fɑɑbɑ ko, \q1 ɑ sere wɑ̃ɑ bɛsɛn suunu sɔɔ. \q1 Yinni Gusunɔ, mɑ sɑ wunɛn yĩsiru sɔɔwɑ, \q1 ɑ ku sun deri. \b \p \v 10 Wee ye Yinni Gusunɔ u ɡeruɑ win tɔmbun sɔ̃. U nɛɛ, bɑ rɑ kɑ̃ bɑ n yɑɑyɑɑre mɔ̀. Bɑ ku rɑ kpĩ bu sinɑ bu tii nɛnɛ. Bɑ ǹ mɑɑ nùn wɛ̃remɔ. U ben durum yɑɑye. Yen sɔ̃nɑ u bu sɛɛyɑsiɑmɔ. \p \v 11 Mɑ Yinni Gusunɔ u Yeremi sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, ɑ ku tɔn be kɑnɑru kuɑ n kɑ bu ɡeɑ kuɑ. \v 12 Domi bɑɑ bɑ̀ n nɔɔ bɔkuɑ, nɑ ǹ ben kɑnɑru nɔɔmɔ. Bɑ̀ n mɑɑ yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡinu kɑ kɛ̃nu ɡɑnu kuɑ, nɑ ǹ nu mwɑɑmɔ. Kon de bu ɡbiwɑ ɡɔ̃ɔrun sɔ̃ kɑ kɛ̃si kɛ̃si bɑrɑrun sɔ̃ kɑ mɑɑ tɑbu sɔɔ. \p \v 13 Mɑ Yeremi u wisɑ u nɛɛ, Yinni Gusunɔ, wee wunɛn sɔmɔbu bɑ wunɛn tɔmbu sɔ̃ɔmɔ bɑ mɔ̀, bɑ ǹ tɑbu wɑsi. Gɔ̃ɔrɑ kun mɑɑ duɔ ben temɔ. Kɑɑ de bɑ n wɑ̃ɑwɑ bɔri yɛndu sɔɔ kɑ toro sindu. \p \v 14 Yinni Gusunɔ u mɑɑ nùn sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, weesɑ bɑ ɡerumɔ kɑ nɛn yĩsiru. Nɑ ǹ bu ɡɔre, nɑ ǹ bu woodɑ ɡɑɑ wɛ̃. Mɛyɑ nɑ ǹ mɑɑ bu ɡɑri ɡɛɛ sɔ̃ɔwɑ. Kɑ̃sinu kɑ siɑn ɡɑri kɑ ben ɡɔ̃rusun ɡɑri yi bɑ ɡerumɔ, ye kpuro weesɑ. \v 15 Yen sɔ̃, sɔmɔ be nɑ ǹ ɡɔre mi, bɑ kɑ tɔmbu sɔ̃ɔmɔ bɑ mɔ̀, bɑ ǹ tɑbu wɑsi ben temɔ, ɡɔ̃ɔrɑ kun duɔ mi, kon de bu ɡbi tɑbu sɔɔ, kɑ ɡɔ̃ɔrun sɔ̃. \v 16 Kpɑ tɔn be bɑ mɑɑ weesun ɡɑri sɔɔmɔ mi, bɑ n wɔrukɑ Yerusɑlɛmun swɛɛ sɔɔ ɡɔ̃ɔ te, kɑ tɑɑ bin sɔ̃. Bɑ ǹ ɡoo wɑsi wi u koo bu sike, be kɑ ben kurɔbu kɑ bibu. Kon de ben nuku kɔ̃suru tu wɔriwɑ ben tii sɔɔ. \p \v 17 Yeremi u nɛɛ, Gusunɔ u mɑn sɔ̃ɔwɑ n tɔn be sɔ̃ n nɛɛ, \q1 nɛn nɔni yĩresu su kokumɔ bururu kɑ yokɑ, \q1 su ǹ yɔ̃re. \q1 Domi wɑhɑlɑ bɑkɑ yɑ nɛn tɔmbu deemɑ. \q1 Bɑ bu so bɑ mɛɛrɑ kuɑ. \q1 \v 18 Nɑ̀ n yɑrɑ nɑ dɑ yɑkɑsɔ, \q1 nɑ rɑ tɔn be bɑ ɡo tɑbu sɔɔn ɡonu wɑwɑ nu kpĩ. \q1 Nɑ̀ n mɑɑ wurɑmɑ wuuɔ, \q1 kpɑ n deemɑ tɔmbɑ bɑrɔ ɡɔ̃ɔrun sɑɑbu. \q1 Gusunɔn sɔmɔbu kɑ yɑ̃ku kowobu \q1 bɑ rɑ n den sirenɛwɑ tem mɛ sɔɔ. \q1 Bɑ ǹ yɛ̃ ye bɑ mɔ̀. \s1 Isirelibɑ bɑ Yinni Gusunɔ \s2 suuru kɑnɑmɔ \q1 \v 19 Yinni Gusunɔ, \q1 ɑ bɛsɛ Yudɑbɑ biru kisiwɑ mɑm mɑm? \q1 A sun bwɛ̃rɑ yɑrɑwɑ? \q1 Mbɑn sɔ̃nɑ ɑ sun sɛɛyɑsiɑmɔ ɑ mɛɛrɑ mɔ̀ \q1 ye yɑ ǹ bɛkurɑmɔ. \q1 Sɑ bɔri yɛndu mɑrɑ, ɑdɑmɑ sɑ ǹ tu wɑ. \q1 Sɑ mɑrɑ ɑ sun bɛkiɑ, ɑdɑmɑ nɔni swɑ̃ɑru sɔɔrɑ sɑ wɑ̃ɑ. \q1 \v 20 Yinni Gusunɔ, sɑ durum kuɑ wunɛn mi. \q1 Sɑ tubɑ mɑ nuku kɔ̃surɑ sɑ kuɑ, bɛsɛ kɑ bɛsɛn bɑɑbɑbɑ. \q1 \v 21 A wunɛn ɑrukɑwɑni yɑɑyo ye ɑ kɑ sun bɔkuɑ. \q1 Wunɛn yĩsirun sɔ̃, ɑ ku sun ɡɛm. \q1 A ku mɑɑ Yerusɑlɛmu funɛ wĩɑ \q1 mi ɑ wunɛn sinɑ ɡɔnɑ yiikoɡiɑ yii. \q1 \v 22 Bũu ɡoo sɑri wi u koo kpĩ u ɡurɑ nɛɛsiɑ, \q1 wɔllun tii, tɑ ǹ kpɛ̃ tu ɡurɑ nɛɛsiɑ. \q1 Gusunɔ bɛsɛn Yinni, wunɑ ɑ rɑ de ɡurɑ yu nɛ. \q1 Wunɑ sɑ mɑɑ nɑɑnɛ sɑ̃ɑ. Domi wunɑ ɑ rɑ ye kpuro ko. \b \c 15 \p \v 1 Yinni Gusunɔ u Yeremi sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, nɑ ǹ nɛn tɔmbu Yudɑbɑ wɔnwɔndu kuɑmmɛ, bɑɑ Mɔwisi kɑ Sɑmuɛli bɑ̀ n nɑ nɛn mi, bu kɑ mɑn suuru kɑnɑ ben sɔ̃. Kon bu sɔ̃wɑ n nɛɛ, bu doonɔ nɛn wuswɑɑn di. \v 2 Bɑ̀ n mɑɑ wunɛ Yeremi bikiɑ bɑ nɛɛ, mɑnɑ bɑ koo dɑ, kpɑ ɑ bu wisi ɑ nɛɛ, \q1 bɑ koo ɡbiwɑ. \q1 Gɑbɑ koo ben yɑron ɡɔɔ ɡbi, ɡɔɔ wiyɑ koo bu suɑ. \q1 Gɑbɑ koo ɡbi tɑbu sɔɔ, ɡɔɔ wiyɑ koo bu suɑ. \q1 Gɑbɑ koo ɡbi ɡɔ̃ɔrun sɔ̃, ɡɔɔ wiyɑ koo bu suɑ. \q1 Kpɑ bu mɑɑ ɡɑbu yoru mwɛɛri, yoo terɑ bɑ koo di. \p \v 3 Kon de kɛ̃sinu nnɛ yu bu deemɑ. Bɑ koo ɡbi tɑbu sɔɔ, kpɑ bɔ̃nu nu ben ɡonu ɡɛɛri, kpɑ ɡbeeku yɛɛ kɑ ɡunɔsu bu di mɑm mɑm. \v 4 Biti kɑ bɛrum koo bwese tukunu mwɑ bɑ̀ n wɑ ye yɑ bu deemɑ, ye Yudɑn sinɑ boko Mɑnɑse Esekiɑsin bii u kuɑn sɔ̃ kpuro Yerusɑlɛmuɔ. \s1 Yinni Gusunɔ \s2 u koo Yudɑbɑ sɛɛyɑsiɑ \q1 \v 5 Sɑɑ ye sɔɔ, Yerusɑlɛmu, \q1 wɑrɑ u koo wunɛn wɔnwɔndu wɑ. \q1 Wɑrɑ u koo nun wɑnyo kuɑ. \q1 Wɑrɑ u koo nɑ u bikiɑ ye n nun mɔ̀. \q1 \v 6 Wee ɑ mɑn deri, mɑ ɑ biru wurɑ. \q1 Yen sɔ̃, kon nun nɔmɑ doke n nun kpeerɑsiɑ. \q1 Domi nɑ wɑsirɑ kɑ bɑɑdommɑn wɔnwɔn te nɑ nun kuɑmmɛ. \q1 \v 7 Kon nɛn tɔn be sɑrɑwɑ nɡe dobi \q1 wusun ɡbɑ̃rɑ kɔnnɔsɔ. \q1 Kon de bu ben bibu biɑ, kpɑ n bu kɑm koosiɑ. \q1 Domi bɑ yinɑ bu ben swɛɛ kɔ̃si deri. \q1 \v 8 Kon de ben ɡɔminibu bu yɑni sɛɛri dɑbiru kerɑ \q1 yi yi wɑ̃ɑ nim wɔ̃kun ɡoorɔ. \q1 Kon de yibɛrɛbɑ bu nɑ \q1 bu ben ɑluwɑɑsibɑn mɛrobu wɔri sɔ̃ɔ sɔɔ ɡbɑ̃ɑrɑ. \q1 Kpɑ nuku sɑnkirɑru kɑ bɛrum ben mɛro be deemɑ subɑru sɔɔ. \q1 \v 9 Wi bɑ rɑɑ bɛɛrɛ wɛ̃ɛmɔ \q1 yèn sɔ̃ u bii tɔn durɔbu nɔɔbɑ yiru mɑrɑ \q1 u wɑsikirɑmɔ. \q1 U koo mɑm ɡbiwɑ sɛkum kɑ seku bɑkɑru. \q1 Be bɑ tie, kon de yibɛrɛbɑ bu bu ɡowɑ tɑbu sɔɔ. \q1 Nɛ, Yinni Gusunɔwɑ nɑ yeni ɡeruɑ. \s1 Yeremi u Yinni Gusunɔ \s2 weeweenu koosimɔ \p \v 10 Yeremi u nɛɛ, \q1 nɛn mɛro, mbɑn sɔ̃nɑ ɑ mɑn mɑrɑ. \q1 Wee nɑ kuɑ bɔ̃ruro. \q1 Domi nɛn sɔ̃nɑ tem mɛn tɔmbu kpuro \q1 bɑ sikirinɑmɔ bɑ sɑnnɑmɔ. \q1 Nɑ ǹ ɡoon mi ɡɑ̃ɑnu bɔkure, \q1 nɑ ǹ mɑɑ ɡoo ɡɑ̃ɑnu bɔkure. \q1 Adɑmɑ kɑ mɛ, bɑ mɑn bɔ̃rusimɔwɑ kpuro. \p \v 11 Mɑ Yinni Gusunɔ u nɛɛ, \q1 kon nun yɑkiɑ wunɛn ɡeɑn sɔ̃, \q1 kpɑ n nun wunɛn yibɛrɛbɑ kɑmiɑ \q1 wɑhɑlɑ kɑ nuku sɑnkirɑnun sɑɑ. \q1 \v 12 Goo kun kpɛ̃ u sisu bɔɔku, \q1 si su wee sɔ̃ɔ yɛ̃sɑn nɔm ɡeu ɡiɑn di \q1 kɑ sere mɑɑ sii ɡɑndu. \q1 \v 13 Kon de yibɛrɛbɑ bu nɑ \q1 bu tem mɛn ɑrumɑni kpuro ɡurɑ \q1 nɛn tɔmbun durum sɔ̃ ye bɑ kuɑ tem mɛ kpuro sɔɔ. \q1 \v 14 Kon de bu ben yibɛrɛbɑ sɑ̃ tem tukumɔ mi bɑ ǹ yɛ̃. \q1 Domi nɛn mɔru seewɑwɑ be sɔɔ nɡe dɔ̃ɔ. \p \v 15 Yerɑ Yeremi u Yinni Gusunɔ wisɑ u nɛɛ, \q1 ɑ kpuro yɛ̃. \q1 A mɑn yɑɑyo. A ku mɑn duɑri. \q1 A be bɑ mɑn nɔni sɔ̃ɔmɔ mɔru kɔsio. \q1 A ku mɑn ɡo, wunɛ wi ɑ suuru mɔ. \q1 A yɛ̃ mɑ wunɛn sɔ̃nɑ nɑ sekuru sɔɔwɑ. \q1 \v 16 Wunɛn ɡɑri kpurowɑ nɑ swɑɑ dɑki. \q1 Mɑ nɑ yi doke ɡɔ̃ruɔ. \q1 Yiyɑ yi mɑn nuku dobu wɛ̃. \q1 Gusunɔ wɔllu kɑ tem Yinni, \q1 ɑ n yɛ̃ mɑ wunɛn yĩsirɑ nɑ sɔɔwɑ. \q1 \v 17 Mɛyɑ nɑ ǹ wure n sinɑ kɑ tɔn yɑɑ kɑsikiobu \q1 su kɑ nuku dobu ko sɑnnu. \q1 Nɑ tii ɡɔwɑwɑ nɑ sɔ̃ nɛ turo, \q1 domi ɑ derɑ nɛn mɔru seewɑ. \q1 \v 18 Yinni Gusunɔ, \q1 mbɑn sɔ̃nɑ nɑ wɑhɑlɑ mɔ̀ sere kɑ tɛ̃. \q1 Mbɑn sɔ̃nɑ yɑ sɑ̃ɑ nɡe boo wi u ku rɑ kpe. \q1 Yinni, kɑɑ n mɑn sɑ̃ɑwɛwɑ nɡe bwiɑ ye yɑ ǹ nɑɑnɛ mɔ, \q1 ǹ kun mɛ nɡe dɑɑ te tɑ rɑ nim kpe? \p \v 19 Mɑ Yinni Gusunɔ u Yeremi wisɑ u nɛɛ, \q1 ɑ̀ n ɡɔsirɑmɑ nɛn mi, \q1 kon de ɑ mɑɑ ko nɛn sɔm kowo. \q1 À n wurɑ ɑ mɛm sɑɑrinu deri \q1 kpɑ ɑ ɡɑri ɑrufɑɑniɡii ɡere, \q1 kon mɑɑ nɛn ɡɑri doke wunɛn nɔɔwɔ. \q1 N ǹ mɔ wunɑ kɑɑ ɡɔsirɑ ben mi, \q1 beyɑ n weenɛ bu wurɑmɑ wunɛn mi. \q1 \v 20 Kon de ɑ n dɑm mɔ \q1 nɡe ɡbɑ̃rɑ te bɑ kuɑ kɑ sii ɡɑndu. \q1 Bɑ koo kɑ nun tɑbu ko, \q1 ɑdɑmɑ bɑ ǹ nun kɑmiɑmɔ. \q1 Domi ko nɑ n kɑ nun wɑ̃ɑ n nun fɑɑbɑ ko. \q1 \v 21 Kon nun yɑkiɑ tɔn kɔ̃sobun nɔmɑn di. \q1 Kpɑ n nun wɔrɑ be bɑ nuki sosun nɔmɑn di. \q1 Nɛ, Yinni Gusunɔwɑ nɑ yeni ɡeruɑ. \s1 Gusunɔ u yinɑ \s2 Yeremi u kurɔ suɑ \c 16 \p \v 1 Yinni Gusunɔ u Yeremi sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, \v 2 ɑ ku kurɔ suɑ, kpɑ ɑ ku bibu mɑ tem mini. \v 3 Wee ye yɑ koo bii be bɑ koo mɑrurɑ tem mɛ sɔɔ deemɑ, kɑ ben mɛrobu kɑ ben tundobu. \v 4 Bɑrɑrɑ tɑ koo bu ɡo. Bɑ ǹ bu ɡɔɔ swĩiyɑmmɛ. Bɑ ǹ mɑɑ bu sikumɔ. Bɑ koo kowɑ tɑɑki tem sɔɔ. Be bɑ tiɑ kpɑ bu bu ɡo tɑbu sɔɔ, ǹ kun mɛ, ɡɔ̃ɔru tu bu ɡo, kpɑ ɡbeeku yɛɛ kɑ ɡunɔsu ben ɡonu di. \p \v 5 Yinni Gusunɔ u mɑɑ nɛɛ, ɑ ku du diru mi bɑ ɡɔɔ wooru sɔ̃ ɑ kɑ bu duurɑ. Domi nɑ nɛn bɔri yɛndu wunɑ tɔn ben min di. Nɑ ǹ ben kĩru mɔ, mɛyɑ nɑ ǹ mɑɑ ben wɔnwɔndu mɔ̀. \v 6 Dɑmɡibu kɑ bwɛ̃ɛbwɛ̃ɛbu bɑ koo ɡbiwɑ. Bɑ ǹ bu sikumɔ, bɑ ǹ mɑɑ ben ɡɔɔ wooru sinɑmɔ. Goo kun tii muririmɔ, ɡoo kun mɑɑ kɔnimɔ ben ɡɔɔn nuku sɑnkirɑnun sɔ̃. \v 7 Bèn tɔmbɑ ɡu mi, bɑ ǹ ɡoo wɑsi wi u koo kɑ bu dĩɑnu nɑɑwɑ u kɑ bu nukuru yɛmiɑsiɑ. Goo mɑɑ sɑri wi u koo kɑ bu tɑm nɑɑwɑ u kɑ bu dɑm kɛ̃, bɑɑ ǹ n ben mɛron nɑ u ɡu, ǹ kun mɛ, ben tundo. \p \v 8 Yinni Gusunɔ u mɑɑ Yeremi sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, yɛnu mi bɑ tɔ̃ɔ bɑkɑ dim mɔ̀, ɑ ku du mi, i di i nɔ kɑ be sɑnnu. \v 9 Domi nɛ, Gusunɔ Isirelibɑn Yinni, nɛ wi nɑ wɔllu kɑ tem mɔ, nɑ kon yɑm min nuku dobu kpeerɑsiɑ bɛɛn nɔni biru. Bɑ ǹ mɑɑ nuku dobun womusu kɑ be bɑ suɑnɑmɔn nɔɔɡiru nɔɔmɔ mi. \p \v 10 Sɑnɑm mɛ kɑɑ tɔn be ɡɑri yi nɔɔsiɑ, bɑ koo nun bikiɑ bu nɛɛ, mbɑn sɔ̃nɑ nɛ, Yinni Gusunɔ nɑ bu nɔni swɑ̃ɑ tenin bweserun ɡɑri sɔ̃ɔmɔ. Mbɑ bɑ nɛ, Gusunɔ ben Yinni torɑri. \v 11 Sɑɑ ye sɔɔrɑ kɑɑ bu wisi ɑ nɛɛ, ben bɑɑbɑbɑ bɑ mɑn deri, mɑ bɑ dɑ bɑ bũnu sɑ̃wɑ bɑ yiirɑ nin nuurɔ, mɑ bɑ mɑn biru kisi, bɑ ǹ nɛn woodɑbɑ mɛm nɔɔwɛ. \v 12 Mɑ ben tii bɑ kɔ̃sɑ kuɑ n kere ben bɑɑbɑ be. Wee ben bɑɑwure u yɔ̃rɑri u win ɡɔ̃run kĩru kɑnkɑm swĩi. Bɑ ǹ nɛn ɡɑri swɑɑ dɑkimɔ. \v 13 Yen sɔ̃, kon bu yɑrɑ tem minin di, kpɑ bu dɑ tem mi ben bɑɑbɑbɑ kɑ ben tii bɑ ǹ yɛ̃. Miyɑ bɑ koo bũnu sɑ̃ sɔ̃ɔ sɔɔ kɑ wɔ̃kuru. Domi nɑ ǹ mɑɑ bu durom ɡɑm kuɑmmɛ. \s1 Isirelibɑ bɑ koo wurɑmɑ \p \v 14 Yinni Gusunɔ u nɛɛ, yen sɔ̃nɑ tɔ̃nu ɡɑnu sisi nì sɔɔ bɑ ǹ mɑɑ bɔ̃rumɔ bu nɛɛ, kɑ Yinni Gusunɔn wɑ̃ɑru wi u Isirelibɑ yɑrɑmɑ Eɡibitin di. \v 15 Adɑmɑ bɑ koo bɔ̃rewɑ bu nɛɛ, kɑ Yinni Gusunɔn wɑ̃ɑru wi u Isirelibɑ yɑrɑmɑ sɑɑ sɔ̃ɔ yɛ̃sɑn nɔm ɡeu ɡiɑn di kɑ sere tem mi u rɑɑ bu yɑrinɑsiɑn di. Domi kon de bu wurɑmɑ ben temɔ mɛ nɑ rɑɑ ben bɑɑbɑbɑ wɛ̃. \s1 Sɛɛyɑsiɑ bi bu wee \p \v 16 Yinni Gusunɔ u nɛɛ, wee, kon yibɛrɛbɑ seeyɑ bu Isirelibɑ mwɛɛri nɡe mɛ susure kowobu bɑ rɑ swɛ̃ɛ mwɛɛri. Yenibɑn biru, kon mɑɑ yibɛrɛ ɡɑbu seeyɑ bu bu wɔri bu ɡo ɡunɡunu wɔllɔ kɑ ɡuunɔ, kɑ sere mɑɑ kpee bɑɑbɑ sɔɔ nɡe mɛ tɑɑsobu bɑ rɑ yɛɛ wɔri bu ɡo. \v 17 Domi nɛn nɔni yi ben sɑnu sɑnusu mɛɛrɑ, sin ɡɑsu kun beruɑ nɛn nɔni sɔɔ. Mɛyɑ nɑ mɑɑ ben torɑnu kpuro wɑɑmɔ. \v 18 Kon bu ben durum ɑre wɛ̃ mɑm mɑm. Domi bɑ nɛn tem disi doke mɛ mu sɑ̃ɑ nɛn ɑrumɑni, mɑ bɑ derɑ mu ben bũun bwɑ̃ɑrokunu yibɑ ni nu ǹ wɑ̃ɑru mɔ. \s1 Tɔmbu kpuro \s2 bɑ koo Gusunɔ tubu \p \v 19 Yeremi u nɛɛ, \q1 Yinni Gusunɔ, ɑ sɑ̃ɑwɑ nɛn dɑm \q1 kɑ nɛn kuku yee dɑmɡiru, nɔni swɑ̃ɑrun sɑɑ. \q1 Wunɛn miyɑ hɑnduniɑn ɡoonu nnɛ kpuron tɔmbu bɑ koo nɑ, \q1 kpɑ bu nɛɛ, weesɑ ben bɑɑbɑbɑ bɑ swĩi. \q1 Ben bũnu nu ǹ ɡɑ̃ɑnu sosi, nu sɑ̃ɑwɑ kɑm dirum. \q1 \v 20 Tɔnu u koo kpĩ u tii kuɑ ye u koo sɑ̃. \q1 Adɑmɑ kɑ ɡem, nu ǹ sɑ̃ɑ Gusunɔ. \q1 \v 21 Yen sɔ̃nɑ, wunɛ Yinni Gusunɔ ɑ nɛɛ, \q1 kɑɑ bu wunɛn dɑm sɔ̃ɔsi, \q1 kpɑ bu ɡiɑ mɑ wunɑ ɑ sɑ̃ɑ Yinni Gusunɔ. \s1 Yudɑbɑn durum \s2 kɑ ben sɛɛyɑsiɑbu \c 17 \q1 \v 1 Yudɑbɑn durum yɑ yoruɑ ben ɡɔ̃rusɔ. \q1 Yɑ mɑɑ sɔ̃ɔsire ben yɑ̃ku yenun kɑ̃ɑnu sɔɔ. \q1 Mɑ n sɑ̃ɑre bɑ ye yoruɑ mi, \q1 kɑ yorutii sisuɡiɑ kɑ kpee te tɑ bɔbunu bo. \q1 \v 2 Yɑ sɑ̃ɑwɑ seedɑ ye yɑ bu tɑɑrɛ wɛ̃ɛmɔ. \q1 Nɡe mɛyɑ ben bũu turɑnu kɑ ben bwɑ̃ɑrokunu \q1 kɑ ben dɑ̃ɑ kubenu kɑ ben ɡunɡunu mi bɑ rɑ bũu wi bɑ mɔ̀ Asitɑɑte sɑ̃, \q1 yɑ mɑɑ bu tɑɑrɛ wɛ̃ɛmɔ. \q1 \v 3 Yen sɔ̃nɑ nɛ, Yinni Gusunɔ, \q1 kon nɛn ɡuu tèn mi bɑ rɑ mɑn sɑ̃, \q1 kɑ ben dukiɑ kɑ ben ɡbeɑ \q1 kɑ ɡunɡunu mi bɑ rɑ bũnu sɑ̃ \q1 yibɛrɛbɑ nɔmu bɛriɑ, ben durum yen sɑɑbu \q1 ye bɑ kuɑ ben tem mɛ kpuro sɔɔ. \q1 \v 4 Ben torɑnun sɔ̃nɑ bɑ koo ben tem biɑ \q1 mɛ mu sɑ̃ɑ ben tubi. \q1 Kon bu ko ben yibɛrɛbɑn yobu, \q1 kpɑ bu dɑ tem mi bɑ ǹ yɛ̃. \q1 Domi bɑ derɑ nɛn mɔru yɑ yɑburɑ nɡe dɔ̃ɔ. \q1 Yɑ ko n mɑɑ yɑburewɑ sere kɑ bɑɑdommɑɔ. \s1 A kun tɔnu nɑɑnɛ sɑ̃ɑ \q1 \v 5 Nɛ, Yinni Gusunɔwɑ nɑ nɛɛ, \q1 bɔ̃riɡiiwɑ wi u win ɡɔ̃ru sĩiyɑ nɛn min di, \q1 mɑ u tɔnu nɑɑnɛ sɑ̃ɑ, u tɑ̃sɑ wi sɔɔ. \q1 \v 6 U ko n wɔnwɔndu soorewɑ \q1 nɡe dɑ̃ɑ kiki si su wɑ̃ɑ mi ɡɑ̃ɑnu ku rɑ kpi. \q1 U ǹ nuku dobu wɑsi. \q1 U ko n wɑ̃ɑwɑ tem sɑɑrɑmɔ mi ɡoo sɑri. \q1 \v 7 Adɑmɑ domɑruɡiiwɑ wi u win nɑɑnɛ doke nɛ, Yinni Gusunɔ sɔɔ, \q1 mɑ win toro sindu tɑ wɑ̃ɑ nɛ sɔɔ. \q1 \v 8 Yɛ̃ro ko n sɑ̃ɑwɑ nɡe dɑ̃ɑ te tɑ yɔ̃ dɑɑrun ɡoorɔ, \q1 tèn ɡbini yi ku rɑ nim bie. \q1 Dɑ̃ɑ ten bweseru tɑ ku rɑ n yɑm susuru ɡɑrɑ. \q1 Ten wurusu rɑ n bekusu sɑ̃ɑwɑ sɑɑ kpuro. \q1 Sɔ̃ɔ sɑ̃rerun sɑɑ yɑ̀ n nɑ, \q1 tɑ ku rɑ ɡbere, bɑɑ wɔ̃ɔ ɡe ɡbeburɑ yɔ̃rɑ. \q1 Mɛyɑ tɑ ku rɑ mɑɑ mɑrubu yɔ̃re. \q1 \v 9 Tɔnun ɡɔ̃ru ɡɑ rɑ kɔ̃sɑ berewɑ. \q1 Mɛyɑ ɡen bɑrɑrɑ ku rɑ bɛkure. \q1 Goo u wɑ̃ɑ wi u koo kpĩ u ɡen bwisikunu ɡiɑ? \q1 \v 10 Nɛ, Yinni Gusunɔwɑ \q1 nɑ rɑ tɔnun ɡɔ̃ru kɑ win bwisikunu wɛ̃ɛri, \q1 n kɑ nùn ye u kuɑn ɑre wɛ̃. \q1 \v 11 Wi u dukiɑ ɡurɑmɔ kɑ swɑɑ kɔ̃sɑ, \q1 u sɑ̃ɑwɑ nɡe kusu ɡe ɡɑ sĩɑ tukɑ wee ye ɡɑ ǹ kɑ. \q1 Dukiɑ ye, yɑ koo nùn deriwɑ \q1 win wɑ̃ɑrun suunu suunukɑ sɔɔ, \q1 kpɑ u n sɑ̃ɑ nɡe ɡɑri bɔkɔ win wɑ̃ɑ dɑ̃ɑkiru sɔɔ. \s1 Yinni Gusunɔ turowɑ \s2 u sɑ̃ɑ wɑ̃ɑrun bwiɑ \q1 \v 12 Bɛsɛn sɑ̃ɑ yee dɛɛrɑru \q1 tɑ sɑ̃ɑwɑ nɡe sinɑ kitɑ yiikoɡiru \q1 te tɑ wɔlle suɑre yellun di. \q1 \v 13 Yinni Gusunɔ, wunɑ bɛsɛ Isirelibɑ sɑ yĩiyɔ. \q1 Be bɑ nun biru kisi, bɑ koo sekuru wɑ. \q1 Be bɑ kɑ nun tondinɛ, bɑ koo bu duɑri. \q1 Bɑ ko n sɑ̃ɑwɑ nɡe bèn yĩsɑ bɑ yoruɑ tuɑ sɔɔ. \q1 Domi bɑ wunɛ Yinni Gusunɔ deri, \q1 wunɛ wi ɑ sɑ̃ɑ nɡe bwiɑ yèn nim mu wɑ̃ɑru wɛ̃ɛmɔ. \s1 Yeremi u Yinni Gusunɔ \s2 somiru kɑnɑmɔ \q1 \v 14 Yinni Gusunɔ, ɑ mɑn bɛkio, \q1 kpɑ n wɑ n bɛkurɑ mɑm mɑm. \q1 A mɑn fɑɑbɑ koowo kpɑ n fɑɑbɑ wɑ. \q1 Domi wunɛ turowɑ nɑ rɑ n siɑrɑmɔ. \q1 \v 15 Yinni Gusunɔ, wee, tɔmbɑ mɑn bikiɑmɔ bɑ mɔ̀, \q1 mɑnɑ nɔni swɑ̃ɑrun ɡɑri yi ɑ bu sɔ̃ɔwɑ mi, yi woo. \q1 I den bu wɔrimɑ. \q1 \v 16 Adɑmɑ nɑ ǹ yinɛ n wunɛn tɔmbu kpɑrɑ. \q1 N ǹ nɛ, nɑ sɛnde nɔni swɑ̃ɑ ten tɔ̃ru tu kɑ nɑ. \q1 Wunɛn tii, ɑ yɛ̃ mɛ. \q1 A mɑɑ yɛ̃ ɡɑri yi nɑ yɑrɑ nɛn nɔɔn di kpuro. \q1 \v 17 Yen sɔ̃, ɑ ku de nɑ n mɑɑ bɛrum soore wunɛn sɔ̃, \q1 wunɛ wi ɑ sɑ̃ɑ nɛn kuku yeru nɔni swɑ̃ɑrun sɑɑ. \q1 \v 18 A de be bɑ mɑn nɔni sɔ̃ɔmɔ bu sekuru wɑ. \q1 Kpɑ nɛ, nɑ kun tu wɑ. \q1 A de bu diiri, kpɑ nɛ, nɑ n wɑ̃ɑ kɑ toro sindu. \q1 A de nɔni swɑ̃ɑru tu bu deemɑ, \q1 kpɑ ɑ bu sɛɛyɑsiɑ n kpɑ̃. \s1 Tɔ̃ɔ wɛ̃rɑruɡirun bɛɛrɛ wɛ̃ɛbu \p \v 19 Yinni Gusunɔ u nɛɛ, Yeremi, ɑ seewo ɑ dɑ ɑ yɔ̃rɑ kɔnnɔwɔ ɡe bɑ mɔ̀ tɔmbun kɔnnɔ mi Yudɑbɑn sinɑmbu bɑ rɑ kɑ du kpɑ bu kɑ yɑri, kpɑ ɑ mɑɑ dɑ ɑ yɔ̃rɑ kɔnnɔ si su tien mi. \v 20 Kpɑ ɑ bu sɔ̃ ɑ nɛɛ, be, Yudɑbɑ kɑ ben sunɔ kɑ be, Yerusɑlɛmuɡibu, be kpuro be bɑ dumɔ kɔnnɔ sin min di, bu nɛ Yinni Gusunɔɡiɑ swɑɑ dɑkio bu nɔ. \v 21 Nɑ nɛɛ, bɑ n tii sɛ kpɑ bu ku rɑɑ sɔmunu sɔbe tɔ̃ɔ wɛ̃rɑruɡiru sɔɔ. Bu ku rɑɑ mɑɑ nu duusiɑ Yerusɑlɛmun ɡbɑ̃rɑ kɔnnɔsun di. \v 22 Bu ku rɑɑ mɑm nu yɑrɑ ben yɛnusun di. Bu ku sɔmburu ɡɑru ko. Adɑmɑ bu sɑnɑm mɛ yiiyo nɛ, Yinni Gusunɔn sɔ̃ nɡe mɛ nɑ ben bɑɑbɑbɑ yiire. \v 23 Geemɑ, ben bɑɑbɑ be, bɑ swɑɑ tɑɑyɑ. Bɑ ǹ mɑn swɑɑ dɑki. Bɑ nɛn sɔ̃ɔsinu yinɑ. \p \v 24 Adɑmɑ be, bɑ̀ n mɑn swɑɑ dɑki kɑ ɡem, mɑ bɑ ǹ sɔmunu ɡɑnu duusie Yerusɑlɛmun kɔnnɔsun di tɔ̃ɔ wɛ̃rɑruɡiru sɔɔ, mɑ bɑ tɔ̃ɔ te yi nɛ, Yinni Gusunɔn sɔ̃, mɑ bɑ ǹ sɔmburu ɡɑru kue te sɔɔ, \v 25 sɑɑ yerɑ sinɑm be bɑ sɔ̃ Dɑfidin sinɑ ɡɔnɑɔ kɑ ben sinɑ ɑsɑkpɔbu bɑ koo du sɑɑ Yerusɑlɛmun kɔnnɔ sin min di, bɑ n tɑbu kɛkɛbɑ duɑ, be dumi ɡɑwe, kpɑ ɡɑbu bɑ n dumi sɔni. Mɛyɑ Yudɑbɑ kpuro kɑ Yerusɑlɛmuɡibu kpuro bɑ koo mɑɑ du mi, kpɑ Yerusɑlɛmu yɑ n tɔmbu yibɑ sere kɑ bɑɑdommɑɔ. \v 26 Tɔmbɑ koo nɑ nɛn sɑ̃ɑ yerɔ Yudɑn wusu kɑ Yerusɑlɛmun bɑru kpɑɑnu kpuron di kɑ Bɛnyɑmɛɛn tem di, kɑ sere mɑɑ ɡuunun di kɑ wɔwin di, kɑ sɔ̃ɔ yɛ̃sɑn nɔm dwɑru ɡiɑn di, tem mɛ kpuron di ɡesi, bu yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡinu ko kɑ siɑrɑbun yɑ̃kunu, kpɑ bu kɑ kɛ̃nu nɑ, kpɑ bu turɑre dɔ̃ɔ doke mi. \v 27 Adɑmɑ bɑ̀ kun nɛn ɡɑri swɑɑ dɑki, yi nɑ nɛɛ, bu mɑn tɔ̃ɔ wɛ̃rɑruɡii te yiiyɑ, mɑ bɑ dumɔ Yerusɑlɛmun kɔnnɔsun di, bɑ n sɔmunu sɔɔwɑ, tɔ̃ɔ wɛ̃rɑruɡii te sɔɔ, sɑɑ yerɑ kon wuu ɡe dɔ̃ɔ doke wi u ǹ ɡbimɔ kpɑ be kpuro bu dɔ̃ɔ mwɑɑrɑ. \s1 Yeremi u dɑ mɔmɔn yɛnuɔ \c 18 \p \v 1 Yinni Gusunɔ u Yeremi sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, \v 2 ɑ seewo kpɑ ɑ dɑ mɔmɔn yɛnuɔ. Miyɑ kon nun ɡɑri sɔ̃. \p \v 3 Mɑ u seewɑ u dɑ mɔmɔn yɛnu mi. U deemɑ wee u wekeru mɔ̀. \v 4 Weke te u mɔ̀ mi, tɑ ǹ ɡeɑ kue. Mɑ u ten sɔn te suɑ u kɑ weke kpɑɑru kuɑ te tɑ nùn wɛ̃re. \v 5 Yerɑ Yinni Gusunɔ u nɛɛ, \v 6 mbɑn sɔ̃nɑ nɑ ǹ kpɛ̃ n kɑ bɛɛ Isirelibɑ ko nɡe mɛ. Wee nɡe mɛ mɔmɔ wi, u sɔndu suɑ u nɛni win nɔmuɔ, nɡe mɛyɑ i mɑɑ wɑ̃ɑ nɛn nɔmuɔ. \v 7 Gɑsɔ, nɑ rɑ ɡere bweseru ɡɑrun sɔ̃ n nɛɛ, kon tu wukɑ n surɑ nɡe dɑ̃ɑ, kpɑ n tu kɑm koosiɑ. \v 8 Adɑmɑ bwese te, tɑ̀ n ten dɑɑ kɔsɑ tɑ nuku kɔ̃suru deri, nɑ rɑ tu deriwɑ nɑ kun mɑɑ tu kɔ̃sɑ kue. \v 9 Mɛyɑ ɡɑsɔ, nɑ rɑ mɑɑ ɡere bweseru ɡɑrun sɔ̃ n nɛɛ, kon tu seeyɑ. \v 10 Adɑmɑ bwese te, tɑ̀ n kɔ̃sɑ mɔ̀ mɑ tɑ ǹ nɛn ɡere swɑɑ sue, nɑ ku rɑ mɑɑ tu ɡeɑ ye kue ye nɑ rɑɑ ɡɔ̃ru doke mi. \v 11 Yen sɔ̃, ɑ Yudɑbɑ kɑ Yerusɑlɛmuɡibu sɔ̃ɔwɔ ɑ nɛɛ, nɛ, Yinni Gusunɔ nɑ sɔɔru mɔ̀ n kɑ bu kɔ̃sɑ kuɑ. Nɑ yen kpunɑɑ yi. Ǹ n mɛn nɑ, ben bɑɑwure u win dɑɑ kɔ̃sɑ derio u wurɑmɑ nɛn mi. \p \v 12 Adɑmɑ bɑ koo ɡere bu nɛɛ, mbɑn sɔ̃nɑ bɑ koo kɔsi. Ben bɑɑwure u koo win bwisiku kɔ̃sunu swĩiwɑ u ko ye u kĩ. \s1 Isirelibɑ bɑ Gusunɔ yinɑ \p \v 13 Yinni Gusunɔ u nɛɛ, \q1 Isirelibɑ bɑ ɡɑ̃ɑ kɔ̃sunu kuɑ n sɑrɑ. \q1 I bwesenu kpuro bikio, \q1 wɑrɑ u yenin bweseru nɔɔre. \q1 \v 14 Nim mu rɑ kokubu kpe Libɑnin ɡuunu wɔllun di? \q1 Dɑɑ te tɑ kokumɔ, \q1 tɑ rɑ nim ɡem kpe? \q1 \v 15 Adɑmɑ nɛn tɔmbu bɑ mɑn duɑri \q1 bɑ dɑ bɑ bũnu turɑre dɔ̃ɔ dokeɑmmɛ. \q1 Yɑ derɑ bɑ ǹ yɛ̃ ye bɑ mɔ̀ ben swɛɛ sɔɔ. \q1 Bɑ ben yellun swɑɑ dosu derimɔ, \q1 mɑ bɑ swɑɑ kisi swĩi. \q1 \v 16 Bɑ derɑ ben tem mu sɑnkirɑ. \q1 Mɑ tɔmbu bɑ bu yɛ̃ɛmɔ bɑɑdommɑ. \q1 Wi u sɑrɔ mi ɡesi, ù n mu wɑ, \q1 u rɑ wiru kpɑrewɑ. \q1 \v 17 Yen sɔ̃nɑ kon de bu yɑrinɑ yibɛrɛbɑn wuswɑɑɔ \q1 nɡe tuɑ ye sɔ̃ɔ yɑri yerun woo ɡɑ yɑrinɑsiɑ. \q1 Kon bu biru kisi. \q1 Nɑ ǹ bu mɛɛrimɔ sɑnɑm mɛ bɑ nɔni sɔ̃ɔre. \s1 Bɑ nɔɔ tiɑ kuɑ \s2 bu kɑ Yeremi mwɑ \p \v 18 Yerɑ tɔn be, bɑ nɛɛ, su Yeremi nɔɔ tiɑ kuɑ su nùn mwɑ. Domi woodɑ kun ɡbimɔ bɑɑ yɑ̃ku kowobu bɑ̀ kun wɑ̃ɑ. Bwisi kun kpeemɔ bɑɑ bwisiɡibu bɑ̀ kun wɑ̃ɑ. Gusunɔn ɡɑri kun ɡbimɔ yèn sɔ̃ win sɔmɔbɑ sɑri. Ǹ n mɛn nɑ, i nɑ su nùn wɔri su yɑɑ kɑsiki, kpɑ su ku mɑɑ win ɡɑri nɔ su sere yi lɑɑkɑri ko. \p \v 19 Sɑɑ yerɑ Yeremi u Yinni Gusunɔ kɑnɑ u nɛɛ, \q1 Yinni Gusunɔ, \q1 ɑ mɑn swɑɑ dɑkio. \q1 A nɛn yibɛrɛbɑn ɡɑri yi nɔɔwɔ. \q1 \v 20 Kɑɑ de ɡeɑ yu ɡɔsirɑ kɔ̃sɑ? \q1 Wee bɑ dɔkɔ kpiriru ɡbɑ \q1 bu kɑ mɑn kpɛ̃ɛ sɔɔ. \q1 A yɑɑyo mɑ nɑ yɔ̃rɑ wunɛn wuswɑɑɔ ben sɔ̃, \q1 nɑ kɑ nun ɡɑri kuɑ \q1 kpɑ ɑ ku mɑɑ kɑ bu mɔru ko. \q1 \v 21 Yen sɔ̃, ɑ de ɡɔ̃ɔru tu ben bibu ɡo. \q1 A de bu ɡbisuku tɑbu sɔɔ, \q1 kpɑ kurɔbu bu durɔbu kɑ bibu biɑ, \q1 kpɑ bu ko ɡɔminibu. \q1 A de bɑrɑnu nu durɔ be ɡo, \q1 kpɑ bu ben ɑluwɑɑsibɑ ɡo tɑbu sɔɔ. \q1 \v 22 A de tɑbu kowo wuunu nu bu wɔri. \q1 Kpɑ wuri yi nɔɔrɑ ben yɛnusɔ. \q1 Domi bɑ dɔkɔ kpiriru ɡbɑ \q1 bu kɑ mɑn kpɛ̃ɛ te sɔɔ. \q1 Bɑ mɑn yinɑ bɛriɑ nɛn swɑɑ sɔɔ. \q1 \v 23 Adɑmɑ wunɛ, Yinni Gusunɔ, \q1 ɑ ben nɔɔsinɑɑ kpuro yɛ̃, \q1 ye bɑ kuɑ bu kɑ mɑn ɡo. \q1 Yen sɔ̃, ɑ ku bu ben torɑnu wɔkɑ. \q1 A ku ben durum ye duɑri. \q1 A de bu fukurɑ wunɛn wuswɑɑɔ. \q1 A bu sɛɛyɑsio wunɛn mɔrun sɑɑ sɔɔ. \s1 Weke te tɑ kɔsirɑ \c 19 \p \v 1 Yinni Gusunɔ u Yeremi sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, ɑ doo mɔmɔn mi ɑ boo dwe ɡe bɑ kuɑ kɑ sɔndu. Kpɑ ɑ yɑ̃ku kowo be bɑ bukure kɑ wuun ɡuro ɡurobu mɛnnɑ, \v 2 kpɑ i dɑ wɔwɑ ye bɑ mɔ̀ Bɛni Hinɔmuɔ ye yɑ wɑ̃ɑ kɔnnɔ ɡen mi ɡiɑ, mi bɑ rɑ wekenu mɔm. Miyɑ kɑɑ nɔɔɡiru suɑ ɑ ɡɑri ɡere yi kon nun sɔ̃. \v 3 Kɑɑ Yudɑbɑn sinɑmbu kɑ Yerusɑlɛmuɡibu sɔ̃ bu swɑɑ dɑkio bu nɔ ye nɛ Gusunɔ, Isirelibɑn Yinni, nɛ wi nɑ wɔllu kɑ tem mɔ nɑ ɡeruɑ. Kon de nɔni swɑ̃ɑru tu nɑ Yerusɑlɛmuɔ sere wi u ten ɡɑri nuɑ kpuro, win swɑsu su sikɑri. \v 4 Domi bɑ mɑn deri, mɑ bɑ yɑm mi disi doke. Bɑ bũnu turɑre dɔ̃ɔ dokeɑ mi, ni be kɑ ben sikɑdobɑ kɑ ben sinɑmbu bɑ ǹ yɛ̃. Mɑ bɑ tɔn dɑbinu ɡo mi, be bɑ ǹ ɡɑ̃ɑnu kue. \v 5 Bɑ bũu wi bɑ mɔ̀ Bɑɑli yɑ̃ku yeru bɑniɑ ɡunɡuru wɔllɔ. Miyɑ bɑ rɑ kɑ ben bibu yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡiru ko, yɑ̃ku tèn bweseru nɑ ǹ bu yiire, nɑ ǹ mɑm ten bwisikunu koore. \p \v 6 Yen sɔ̃nɑ nɛ, Yinni Gusunɔ nɑ nɛɛ, tɔ̃nu ɡɑnu sisi nì sɔɔ bɑ ǹ mɑɑ wɔwɑ ye sokumɔ Tofɛti ǹ kun mɛ Bɛni Hinɔmu. Bɑ koo ye sokuwɑ tɔn ɡoo yeru. \v 7 Wɔwɑ yen miyɑ kon Yudɑbɑ kɑ Yerusɑlɛmuɡibun nɔɔ tiɑ ye bɑ kuɑ kɑm koosiɑ, kpɑ n de yibɛrɛbɑ bu bu ɡo tɑbu sɔɔ. Kon de ɡbeeku yɛɛ kɑ ɡunɔsu ben ɡonu di. \v 8 Kpɑ n de Yerusɑlɛmu yu ko bɑnsu si bɑ koo yɛ̃ɛ. Wi u sɑrɔ mi kpuro, ù n ye wɑ, u biti soorɑ u wiɑ ko nɔni swɑ̃ɑ ten sɔ̃. \v 9 Kon de yibɛrɛ be, bu bu nɔni sɔ̃ sere bu ben berusebu kɑ ben bibun ɡonun yɑɑ di. \p \v 10 Yen biruwɑ wunɛ Yeremi kɑɑ boo ɡe kɔrɑ tɔn be bɑ kɑ nun dɑ min wuswɑɑɔ. \v 11 Kpɑ ɑ nɛɛ, nɛ Gusunɔ, wɔllu kɑ tem Yinni nɑ nɛɛ, kon bu yɑrinɑsiɑ kpɑ n wuu ɡe kɔsuku nɡe boo ɡe, ɡe bɑ ǹ kpɛ̃ bu mɑɑ sɔmɛ. Tofɛtin wɔwɑ miyɑ bɑ koo tɔmbu sike yèn sɔ̃ bɑ ǹ mɑɑ ɑyeru wɑsi ɡɑm. \v 12 Mɛyɑ kon tem mɛ kɑ mɛn tɔmbu kuɑ, kpɑ Yerusɑlɛmu yu ko nɡe Tofɛti. \v 13 Yerusɑlɛmuɡibun yɛnusu kɑ Yudɑbɑn sinɑmbun yɛnusu, yɛnusu kpuro ɡesi mi bɑ rɑ bũnu turɑre dɔ̃ɔ dokeye kɑ mi bɑ rɑ suru kɑ kperi kɑ sɔ̃ɔ sɑ̃, kɑ sere mi bɑ rɑ mɑɑ bũnu ɡɑnu sɑ̃, si kpuro su koo disi duurɑwɑ nɡe Tofɛti. \p \v 14 Yen biru, Yeremi u ɡɔsirɑmɑ Tofɛtin di mi Yinni Gusunɔ u nùn ɡɔrɑ u win ɡɑri ɡere. Mɑ u nɑ u yɔ̃rɑ Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yerun yɑɑrɑɔ u tɔmbu kpuro sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, \v 15 Gusunɔ Isirelibɑn Yinni wi u wɔllu kɑ tem mɔ u nɛɛ, wee u koo de kɔ̃sɑ ye u rɑɑ ɡeruɑ kpuro yu Yerusɑlɛmu kɑ yen wuu si su tie deemɑ. Domi sin tɔmbɑ swɑɑ tɑɑyɑ, bɑ ǹ win ɡere nuɑ. \s1 Bɑ Yeremi dɑ̃ɑ doke \c 20 \p \v 1 Yerɑ sɔ̃ɔ teeru, Pɑsuri Imɛrin bii wi u sɑ̃ɑ yɑ̃ku kowo u kɑ mɑɑ sɑ̃ɑ Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yerun kɔ̃sobun tɔnwero u nuɑ mɑ Yeremi u yenibɑn ɡɑri ɡeruɑ. \v 2 Yerɑ u derɑ bɑ nùn so, mɑ bɑ nùn dɑ̃ɑ doke nɡe wiiro Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yerɔ, kɔnnɔ ɡe bɑ sokumɔ Bɛnyɑmɛɛn kɔnnɔn berɑ ɡiɑ. \v 3 Adɑmɑ yen sisiru bururu, Pɑsuri u Yeremi dɑ̃ɑ ye wunɑ. Mɑ Yeremi u nùn sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, Yinni Gusunɔ kun mɑɑ nun sokumɔ Pɑsuri. Yĩsi ten tubusiɑnɑ bɔri yɛndɑ kɑ nun sikerenɛ. Adɑmɑ tɛ̃, u nun sokumɔ Mɑɡɔɔ Misɑbibu. Yen tubusiɑnɑ nɑndɑbu kɑ nun sikerenɛ. \v 4 Domi Yinni Gusunɔ u ɡeruɑ u nɛɛ, u koo wunɛ kɑ wunɛn bɔrɔbɑ nɑndɑbu kpɛ̃ɛ. U koo de bɛɛn yibɛrɛbɑ bu bɛɛn ɡɑbu ɡo tɑbu sɔɔ, kpɑ ɑ ye wɑ kɑ wunɛn nɔni. Kpɑ Bɑbilonin sinɑ boko u Yudɑbɑ ɡo kpɑ u ɡɑbu yoru mwɛɛri u kɑ dɑ Bɑbiloniɔ. \v 5 U koo de yibɛrɛbɑ bu Yerusɑlɛmun ɑrumɑni ɡurɑ, kɑ sɔmɑ ye tɔmbɑ kuɑn ɑre kpuro, kɑ sere ɡɑ̃ɑ ɡee ni nu wɑ̃ɑ ye sɔɔ. U koo de bu Yudɑbɑn sinɑmbun ɑrumɑni ɡurɑ, kpɑ bu kɑ ye kpuro dɑ Bɑbiloni mi. \v 6 Pɑsuri, wunɛ kɑ wunɛn yɛnuɡibu, bɑ koo bɛɛ yoru mwɑ bu kɑ dɑ Bɑbiloniɔ. Miyɑ i ko i ɡbi, wunɛ kɑ be ɑ ɡɑri weesuɡii kuɑ, kpɑ bu bɛɛ sike mi. \s1 Yeremi u Yinni Gusunɔ \s2 weeweenu koosimɔ \q1 \v 7 Yinni Gusunɔ, ɑ mɑn kɔkurɑ, \q1 mɑ nɑ wunɛn ɡɑri wurɑ. \q1 A mɑn sɛ̃re ɑ kɑmiɑ. \q1 Wee tɔ̃ru bɑɑtere \q1 tɔmbu kpuro bɑ rɑ n mɑn yɛ̃ɛmɔwɑ, \q1 kpɑ bɑ n mɑn ɡɑri bɔkɔ mɔ̀. \q1 \v 8 Nɑ̀ n kĩ n ɡɑri ɡere, \q1 sere n nɔɔɡiru suɑ kɑ dɑm n nɛɛ, \q1 yibɛrɛbɑ bɑ wee bu sun dɑm dɔre, \q1 kpɑ bu sun kɑm koosiɑ. \q1 Yinni Gusunɔ, \q1 tɔmbɑ rɑ n mɑn yɛ̃ɛmɔwɑ wunɛn ɡɑrin sɔ̃ bɑɑdommɑ. \q1 \v 9 Nɑ̀ n nɛɛ, kon nun deriwɑ, \q1 nɑ ǹ mɑɑ wunɛn ɡɑri kpɑrɑmɔ, \q1 n dɑ n sɑ̃ɑwɑ nɡe dɔ̃ɔ u wɑ̃ɑ nɛn wɑsi sɔɔ \q1 u nɛn kukunu mɛnimɔ. \q1 Kpɑ n kookɑri ko n kɑ tii mɑrisi, \q1 ɑdɑmɑ nɑ ku rɑ kpĩ. \q1 \v 10 Nɑ nɔɔmɔ tɔn dɑbinu nu mɑn kɔ̃sɑ bwisikusimɔ. \q1 Bɑ mɔ̀, nɑndɑbu wɑ̃ɑ bɑɑmɑ. \q1 Su kɑ win ɡɑri dɑ wiruɡibun mi. \q1 Be bɑ rɑɑ kɑ mɑn nɔɔ tiɑ sɑ̃ɑ \q1 bɑ mɛɛrimɔ nɑ̀ n kon sokurɑ. \q1 Bɑ mɔ̀, sɔrɔkudo kon de bu mɑn sɑmbɑ ko. \q1 Kpɑ bu wɑ bu mɑn mwɑ bu mɔru kɔsie. \q1 \v 11 Adɑmɑ nɑ yɛ̃ mɑ wunɛ Yinni Gusunɔ, ɑ wɑ̃ɑ kɑ nɛ \q1 nɡe tɑbu durɔ dɑmɡii. \q1 Yen sɔ̃nɑ be bɑ mɑn nɔni sɔ̃ɔmɔ bɑ koo sokurɑ. \q1 Bɑ ǹ kpɛ̃ bu mɑn kɑmiɑ. \q1 Yen sɔ̃nɑ bɑ koo sekuru wɑ \q1 kpɑ bɑ n tu yɑɑye sere kɑ bɑɑdommɑɔ. \q1 \v 12 Wunɛ Gusunɔ wɔllu kɑ tem Yinni, \q1 wunɛ wi ɑ rɑ tɔnu wɛ̃ɛri, \q1 ɑ kɑ wɑ ù n sɑ̃ɑ ɡemɡii, \q1 kpɑ ɑ n win bwisikunu kɑ win ɡɔ̃run ɡɑri yɛ̃, \q1 wunɑ kon de ɑ nɛn yibɛrɛbɑ mɔru kɔsie. \q1 Domi wunɑ nɑ tii nɔmu sɔndiɑ. \q1 \v 13 I Yinni Gusunɔ siɑro kɑ womusu. \q1 Domi u rɑ wɔnwɔndo wɔre \q1 sɑɑ tɔn kɔ̃son nɔmɑn di. \q1 \v 14 Tɔ̃ɔ bɔ̃riɡirɑ tɔ̃ɔ tè sɔɔ bɑ mɑn mɑrɑ. \q1 Tɔ̃ɔ te, tu ku domɑru wɑ. \q1 \v 15 Bɔ̃rurowɑ wi u dɑ u nɛn tundo sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, \q1 wee, bɑ nùn bii tɔn durɔ mɑruɑ. \q1 Mɑ lɑbɑɑri ye, yɑ nùn nuku doo bɑkɑbu wɛ̃. \q1 \v 16 Durɔ wi, u kɑm koowo \q1 nɡe wuu si Yinni Gusunɔ u kɑm koosiɑ \q1 u ǹ sin wɔnwɔndu kue. \q1 Kpɑ u wuri nɔ bururu, \q1 kpɑ u tɑbun wurenu nɔ sɔ̃ɔ sɔɔ ɡbɑ̃ɑrɑ. \q1 \v 17 Mbɑn sɔ̃nɑ Gusunɔ u ǹ yɑnde dere n ɡbi \q1 sɑnɑm mɛ nɑ wɑ̃ɑ nɛn mɛron nukurɔ, \q1 kpɑ nuku te, tu yɑnde ko nɛn sikiru, \q1 kpɑ nɑ n wɑ̃ɑ mi sere kɑ tɛ̃. \q1 \v 18 Mbɑn sɔ̃nɑ nɑ yɑrɑ nɛn mɛron nukurun di, \q1 nɑ kɑ sere wɑhɑlɑ yeni kɑ wɑsi wuriri bini wɑɑmɔ, \q1 mɑ nɛn wɑ̃ɑrɑ wiru ɡoorɑmɔ kɑ sekuru. \s1 Yerusɑlɛmu koo kɑm ko \c 21 \p \v 1-2 Sinɑ boko Sedesiɑsi u Pɑsuri, Mɑɑkiyɑn bii, kɑ Sofoni, yɑ̃ku kowo Mɑseyɑn bii ɡɔrɑ Yeremin mi, bu nùn sɔ̃ bu nɛɛ, u bu bikiɑru kuo Yinni Gusunɔn mi, domi Nɛbukɑnɛsɑɑ, Bɑbilonin sinɑ boko, u kɑ bu tɑbu mɔ̀. Sɔrɔkudo Yinni Gusunɔ u koo nùn mɑɑmɑɑki ɡɑɑ kpɑre ben sɔ̃, kpɑ u wɑ u bu deri. Yerɑ Yinni Gusunɔ u kɑ Yeremi ɡɑri kuɑ. \p \v 3 Mɑ Yeremi u tɔn be wisɑ u nɛɛ, bu doo sinɑ boko Sedesiɑsin mi bu nɛɛ, \v 4 ɑmɛniwɑ Gusunɔ Isirelibɑn Yinni u ɡeruɑ. U nɛɛ, wee, u koo de ben tɑbu kowo be bɑ kɑ Bɑbilonin sinɑ boko kɑ win tɔmbu sɑnnɑmɔ wuun biruɔ bu duki su bu wurɑ wuu ɡe sɔɔ. \v 5 Kpɑ wi, Gusunɔn tii u kɑ be Yudɑbɑ sɑnnɑ kɑ mɔru u bu win dɑm sɔ̃ɔsi, \v 6 u de bɑrɑ kɔ̃suru tu hunde konibɑ kpuro wɔri tu ɡo wuu ɡe sɔɔ, tɔmbu kɑ yɑɑ sɑbenu. \v 7 Yen biruwɑ u koo sinɑ boko Sedesiɑsi, Nɛbukɑnɛsɑɑ nɔmu bɛriɑ, wi kɑ win sɔm kowobu kɑ win tɔn be bɑ wɑ̃ɑ wuu ɡe sɔɔ, be bɑ ɡesi yɑrɑ bɑrɑrun di, kɑ tɑbun di, kɑ ɡɔ̃ɔrun di. Be kpurowɑ Nɛbukɑnɛsɑɑ u koo ɡo. U ǹ ben wɔnwɔndu mɔ̀. U ǹ mɑɑ ɡoo derimɔ. \p \v 8 Wee ye Yinni Gusunɔ u mɑɑ Yeremi sɔ̃ɔwɑ win tɔmbun sɔ̃. U nɛɛ, wee, u bu swɑɑ yiru yiiyɑmmɛ, swɑɑ yèn mi wɑ̃ɑrɑ wɑ̃ɑ, kɑ yèn mi ɡɔɔ u wɑ̃ɑ. \v 9 Wi u koo ɡesi yɔ̃rɑ wuu ɡe sɔɔ, u koo ɡbiwɑ tɑbu sɔɔ, ǹ kun mɛ kɑ ɡɔ̃ɔru, ǹ kun mɛ kɑ bɑrɑru. Adɑmɑ wi u yɑrɑ u tii Bɑbiloniɡibu wɛ̃ be bɑ bu tɑrusi, yɛ̃ro koo win wɑ̃ɑru wɔrɑ. Teyɑ tɑ ko n sɑ̃ɑ win ɑrumɑni ye u kpĩɑ u yɑrɑ. \v 10 Domi u yɔ̃rɑriwɑ u wuu ɡe kɔ̃sɑ kuɑ, n ǹ mɔ ɡeɑ. U koo ɡu Bɑbilonin sinɑ boko nɔmu sɔndiɑwɑ u ɡu dɔ̃ɔ mɛni. \s1 Gɑri yi Yinni Gusunɔ \s2 u Dɑfidin bweseru sɔ̃ɔwɑ \p \v 11 Yinni Gusunɔ u nɛɛ, ɑmɛniwɑ wunɛ Yeremi kɑɑ Yudɑbɑn sinɑ bokon bweseru sɔ̃. A nɛɛ, \q1 bu nɛ, Yinni Gusunɔn ɡɑri nɔɔwɔ. \q1 \v 12 Be, Dɑfidin bweseru, \q1 bɑ n dɑ ɡem swĩi bɑɑdommɑ. \q1 Kpɑ bu be bɑ dɑm dɔre yɑkiɑ \q1 be bɑ bu dɑm dɔremɔn nɔmɑn di. \q1 Bɑ̀ kun kue mɛ, \q1 nɛn mɔru yɑ koo bu yɑbure \q1 ben kom kɔ̃sum sɔ̃. \q1 Bɑ ǹ mɑɑ kpɛ̃ bu ye ɡo. \q1 \v 13 Kon Yerusɑlɛmuɡibu wɔri. \q1 Be, be bɑ wɑ̃ɑ wɔwɑ sɔɔ kperun wɔllɔ, \q1 bɑɑ bɑ̀ n ɡerumɔ bɑ mɔ̀, \q1 wɑrɑ u koo kpĩ u du ben wɑ̃ɑ yerɔ, \q1 u ben kuku yeru turi. \q1 \v 14 Kon bu sɛɛyɑsiɑ nɡe mɛ ben kookoosu nɛ. \q1 Kon ben sinɑ kpɑɑru dɔ̃ɔ mɛni \q1 te bɑ bɑnɑ kɑ dɑ̃ɑ ye bɑ mɔ̀ sɛduru, \q1 kpɑ ye yɑ kɑ tu sikerenɛ kpuro yu dɔ̃ɔ mwɑɑrɑ. \c 22 \p \v 1 Yinni Gusunɔ u mɑɑ Yeremi sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, ɑ doo Yudɑn sinɑ bokon yɛnuɔ kpɑ ɑ bu ɡɑri yini sɔ̃. \v 2 A nɛɛ, wi, Yudɑbɑn sinɑ boko, wi, wi u sɔ̃ Dɑfidin sinɑ ɡɔnɑɔ, kɑ win bwɑ̃ɑbu kɑ win tɔmbu kɑ be bɑ ɡesi wɑ̃ɑ sinɑ kpɑɑru mi, \v 3 bu nɛ, Yinni Gusunɔn ɡɑri yini swɑɑ dɑkio bu nɔ. Bu ɡem swĩiyɔ. Bu be bɑ dɑm dɔremɔ wɔro be bɑ bu dɑm dɔremɔn nɔmɑn di. Bu ku sɔbu kɑ ɡɔminibu kɑ ɡobekubɑn ɡɑ̃ɑnu mwɑ kɑ dɑm. Bu ku mɑɑ tɑɑrɛ sɑriruɡibu ɡo yɑm mini. \v 4 Bɑ̀ n woodɑ yeni mɛm nɔɔwɑ, ɡɑbu ben bweseru sɔɔ, bɑ ko n bɑndu diiwɑ bɑ n sɔ̃ Dɑfidin sinɑ ɡɔnɑ yeni sɔɔ. Bɑ koo du sɑɑ kɔnnɔ minin di bɑ n duɑ tɑbu kɛkɛ sɔɔ ye dumi ɡɑwe, ǹ kun mɛ, bɑ n dumi sɔni, be kɑ ben bwɑ̃ɑbu kɑ ben tɔmbu. \v 5 Adɑmɑ bɑ̀ n yinɑ bu ye mɛn nɔɔwɑ, sere kɑ nɛ, Yinni Gusunɔn wɑ̃ɑru, sinɑ kpɑɑ te, tɑ koo kowɑ bɑnsu. \p \v 6 Wee ye nɑ mɑɑ ɡeruɑ Yudɑbɑn sinɑ kpɑɑrun sɔ̃. Nɑ nɛɛ, \q1 bɑɑ mɛ nɑ sinɑ kpɑɑ te wɑ tɑ wɑ̃ \q1 nɡe dɑ̃ɑ sɔ̃ɔ ɡe ɡɑ wɑ̃ɑ Gɑlɑdiɔ, \q1 ǹ kun mɛ, nɡe Libɑnin ɡuurun wii kpiiru, \q1 kɑ ɡem kon tu bɑnsu koosiɑ. \q1 Goo kun mɑɑ sinɑmɔ mi. \q1 \v 7 Kon tɑbu kowobu tɑbu yɑ̃nu sebusiɑ bu tu wɔri. \q1 Kpɑ bu ten ɡbere yi bɑ kuɑ kɑ dɑ̃ɑ ye bɑ mɔ̀ sɛduru wukiri bu dɔ̃ɔ doke. \p \v 8 Tɔn tuko dɑbinu bɑ koo sɑrɑ wuu ɡen mi, kpɑ bu sɔ̃ɔnɑ bu nɛɛ, mbɑn sɔ̃nɑ Yinni Gusunɔ u wuu bɔkɔ ɡeni kuɑ mɛsum. \v 9 Kpɑ bu bu wisi bu nɛɛ, ɡen tɔmbu bɑ wi, ben Yinnin ɑrukɑwɑni kusiɑwɑ, mɑ bɑ dɑ bɑ bũnu sɑ̃ɑmɔ. \s1 Ye Yinni Gusunɔ u ɡeruɑ \s2 Sɑlumun sɔ̃ \q1 \v 10 Bɛɛ Yudɑbɑ, \q1 i ku wuri ko Yosiɑsi wi u ɡun sɔ̃. \q1 I ku mɑɑ win ɑrio ko. \q1 Adɑmɑ i wuri koowo Sɑlumun sɔ̃, \q1 wi bɑ yoru mwɑ bɑ kɑ dɑ tem tukumɔ. \q1 Domi u ǹ mɑɑ wee. \q1 Mɛyɑ u ǹ mɑɑ tem mɛ wɑsi \q1 mi bɑ nùn mɑrɑ mini. \p \v 11 Wee ye Yinni Gusunɔ u ɡeruɑ Sɑlumu, Yosiɑsi Yudɑbɑn sinɑ bokon biin sɔ̃, wi u bɑndu dii win bɑɑn ɑyerɔ. U nɛɛ, u doonɑ, u ǹ mɑɑ wee. \v 12 U koo ɡbiwɑ dɛsiru sɔɔ mi bɑ kɑ nùn dɑ mi, u ǹ mɑɑ tem mɛ wɑsi. \s1 Yinni Gusunɔ \s2 u Yoyɑkimu ɡerusi \p \v 13 Yeremi u Yoyɑkimu sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, wee ye Yinni Gusunɔ u ɡeruɑ. U nɛɛ, \q1 wunɛ Yoyɑkimu, bɔ̃rurowɑ ɑ sɑ̃ɑ. \q1 Wee ɑ wunɛn sinɑ kpɑɑru bɑnɑ, \q1 ɑdɑmɑ ɑ ǹ ɡem swĩi. \q1 A tu ɡidɑmbisɑbɑ sosiɑ \q1 ɑdɑmɑ ye n weenɛ ɑ tɔmbu kuɑ, \q1 ɑ ǹ bu kuɑmmɛ. \q1 A rɑ ɡɑbu sɔmburu koosie kɑm. \q1 A ku rɑ bu ben kɔsiɑru wɛ̃. \q1 \v 14 Mɑ ɑ nɛɛ, kɑɑ tii sinɑ kpɑɑ bɑkɑru bɑniɑwɑ \q1 kpɑ tɑ n ɡidɑmbisɑ bɑkɑ mɔ. \q1 Mɑ ɑ fɛnɛntibɑ doke, \q1 ɑ ten ɡɑni dɑ̃ɑ ɡeɑ ye bɑ mɔ̀ sɛduru wukiri. \q1 Mɑ ɑ tu swɛ̃rɑsiɑ kom kom ɑ kɑ sɔ̃ɔsi mɑ sinɑ kpɑɑrɑ. \q1 \v 15-16 Yèn sɔ̃ ɑ kɑ sinɑ kpɑɑ te sɛdurubɑ bɑnɑ, \q1 yeyɑ n derɑ ɑ sɑ̃ɑ sinɑ boko? \q1 Wunɛn bɑɑbɑn tii u ǹ sɑ̃ɑ sinɑ boko ro? \q1 U rɑ diwɑ kpɑ u nɔ nɡe bɑɑwure, \q1 ɑdɑmɑ u rɑ bɑɑwure kuewɑ ye n weenɛ u ko. \q1 U rɑ sɑ̃ɑrobu kɑ wɔnwɔndobu siriewɑ dee dee. \q1 Yen sɔ̃nɑ ye kpuro yɑ nùn koorɑ dee dee win wɑ̃ɑru sɔɔ. \q1 Wi u mɑɑ mɔ̀ nɡe mɛ, \q1 wiyɑ u wi, Yinni Gusunɔ yɛ̃ kɑ ɡem. \q1 \v 17 Adɑmɑ wunɛ, wunɛn tiin ɑrufɑɑniwɑ ɑ kɑsu. \q1 A kɑsuwɑ ɑ tɑɑrɛ sɑriruɡibu dɑm dɔre \q1 kpɑ ɑ bu ɡo. \p \v 18 Yen biru, Yeremi u mɑɑ nɛɛ, wee ye Yinni Gusunɔ u ɡerumɔ Yoyɑkimu, Yosiɑsin bii, Yudɑbɑn sinɑ bokon sɔ̃. U nɛɛ, \q1 ù n ɡu, bɑ ǹ nùn ɡɔɔ swĩiyɑmmɛ bu nɛɛ, \q1 wɑiyo nɛn mɔɔ! \q1 Wɑiyo nɛn sesu! \q1 Wɑiyo nɛn yinni! \q1 \v 19 Adɑmɑ bɑ koo win ɡoru ɡɑwɑwɑ bu yɑrɑ Yerusɑlɛmun di \q1 bu sike nɡe yɑɑ sɑberu. \s1 Yerusɑlɛmu yɑ koo sekuru wɑ \p \v 20 Yeremi u nɛɛ, \q1 wee ye Yinni Gusunɔ u ɡeruɑ. \q1 U nɛɛ, bɛɛ Yerusɑlɛmuɡibu, \q1 i doo i yɔ ɡuu te bɑ mɔ̀ Libɑniɔ, \q1 kɑ Bɑsɑnin ɡuurɔ, \q1 kɑ Abɑrimun ɡunɡunu wɔllɔ, \q1 kpɑ i kuuki ko i nɔɔɡiru suɑ. \q1 Domi be i kɑ ɑrukɑwɑni bɔkuɑ bɑ munkirɑ. \q1 \v 21 U bɛɛ kirɔ kuɑ sɑnɑm mɛ i wɑ̃ɑ bɔri yɛndu sɔɔ, \q1 ɑdɑmɑ i nɛɛ, i ǹ nùn swɑɑ dɑkimɔ. \q1 Nɡe mɛyɑ bɛɛn dɑɑ yɑ sɑ̃ɑ sɑɑ bɛɛn piiburun di, \q1 i ku rɑ nùn swɑɑ dɑki. \q1 \v 22 Tɛ̃, bɛɛn kpɑrobu bɑ koo kɑ woo doonɑ \q1 kpɑ be i kɑ ɑrukɑwɑni bɔkuɑ \q1 bu bu yoru mwɛɛri bu kɑ dɑ tem tukumɔ. \q1 Sɑɑ ye sɔɔrɑ i ko i sekuru wɑ, \q1 bɛɛn kom kɔ̃sum sɔ̃. \q1 \v 23 Bɛɛ Yerusɑlɛmuɡibu, \q1 bɛɛ be i sɔ̃ sɛ̃ɛ bɛɛn dii burɑnu sɔɔ \q1 ni i kuɑ kɑ Libɑnin dɑ̃ɑ ɡeɑ, \q1 ɑmɔnɑ bɛɛn weeweenu ko n nɛ, \q1 sɑnɑm mɛ wuriribu koo bɛɛ deemɑ \q1 nɡe tɔn kurɔ wi u yiire u kĩ u mɑ. \s1 Yinni Gusunɔ \s2 u Yoyɑkini sirimɔ \p \v 24 Yinni Gusunɔ u Yeremi sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, kɑɑ Yoyɑkini, wi bɑ mɑɑ mɔ̀ Yekoniɑ, Yoyɑkimun bii, Yudɑbɑn sinɑ boko sɔ̃ ɑ nɛɛ, sere kɑ nɛn wɑ̃ɑru, bɑɑ ù n sɑ̃ɑn nɑ nɡe tɑɑbu nɛn nɔm ɡeuɔ, kon nùn wunɑ min di. \v 25 Kon nùn win yibɛrɛbɑ nɔmu sɔndiɑ, be, be bɑ kɑsu bu nùn ɡo. Kon nùn bu nɔmu sɔndiɑ be, bèn bɛrum u mɔ mi. Beyɑ Nɛbukɑnɛsɑɑ, Bɑbilonin sinɑ boko kɑ win tɑbu kowobu. \v 26 Kon bu kɔ̃, wi kɑ win mɛro wi u nùn mɑrɑ. Kpɑ bu kɑ bu dɑ tem tukumɔ mi bɑ ǹ bu mɑrɑ. Miyɑ bɑ koo ɡbi. \v 27 Sɑɑ ɡɑɑ sɔɔ, bɑ ko bɑ n kĩ bu ɡɔsirɑmɑ ben temɔ ɑdɑmɑ yɑ ǹ koorɔ. \p \v 28 Gɑbɑ koo bikiɑ bu nɛɛ, Yoyɑkini wi, u sɑ̃ɑwɑ nɡe weke te tɑ kɔsire, ǹ kun mɛ, nɡe ɡɑ̃ɑ ni ɡoo kun mɑɑ kĩ? Aɑwo. Ǹ n mɛn nɑ, mbɑn sɔ̃nɑ bɑ wi kɑ win bweseru tem yɑrɑ mɑ bɑ kɑ bu dɑ sere mi bɑ ǹ yɛ̃. \p \v 29 Mɑ Yeremi u nɛɛ, nɛn temɡibu, i nɔɔwɔ ye Yinni Gusunɔ u ɡeruɑ. \v 30 U nɛɛ, i durɔ wi ɡɑrisio wi u ǹ koorɑmɔ win wɑ̃ɑru sɔɔ. U ko n sɑ̃ɑwɑ nɡe wi u bibu biɑ, domi win bweseru sɔɔ, ɡoo kun mɑɑ sinɑmɔ sinɑ ɡɔnɑ sɔɔ u Yudɑbɑ kpɑrɑ. \s1 Kpɑro kɔ̃sobu \c 23 \p \v 1-2 Gusunɔ Isirelibɑn Yinni u nɛɛ, bɔ̃rurobɑ kpɑro be bɑ nɛn tɔmbu ɡoomɔ, mɑ bɑ bu yɑrinɑsiɑmɔ nɡe yɑ̃ɑ kpɑro kɔ̃sobu. Nɑ mɑɑ nɛɛ, wee bɑ nɛn tɔmbu ɡirɑ, bɑ bu yɑrinɑsiɑ bɑ yinɑ bu bu nɔɔri. Yen sɔ̃, kon bu sɛɛyɑsiɑ ben nuku kɔ̃su ten sɑɑbu. \p \v 3 Kpɑ n nɛn tɔn be bɑ tie mwɛɛrimɑ tem kpuron di, mi nɑ rɑɑ derɑ bɑ yɑrinɛ, n kɑ bu wurɑmɑ ben temɔ, kpɑ bu mɑrurɑ bu dɑbiɑ. \v 4 Nɛ, Yinni Gusunɔ kon bu kpɑro kpɑobu wɛ̃ be bɑ koo bu kpɑrɑ. Bɑ ǹ mɑɑ nɑndɑmɔ bɛrum sɔ̃. Bɑɑ ben turo kun mɑɑ biɑrɑmɔ. \q1 \v 5 Wee sɑɑ yɑ sisi \q1 yè sɔɔ kon ɡemɡii ɡoo seeyɑ Dɑfidin bweserun di \q1 nɡe dɑ̃ɑ kpii pɔturɑ, \q1 kpɑ u n bɑndu dii kɑ bɑɑdommɑɔ. \q1 U koo tɔn be kpɑrɑwɑ kɑ bwisi ɡee. \q1 Kpɑ u ɡem sɔ̃ɔsi tem mɛ sɔɔ. \q1 \v 6 Win wɑɑti ye sɔɔ, \q1 Yudɑbɑ bɑ koo fɑɑbɑ wɑ. \q1 Kpɑ u de Isirelibɑ bɑ n wɑ̃ɑ bɔri yɛndu sɔɔ. \q1 Kpɑ bɑ n nùn sokumɔ bɑ n mɔ̀, \q1 Yinni Gusunɔwɑ u sɑ̃ɑ ben fɑɑbɑ kowo. \p \v 7 Yen sɔ̃nɑ nɑ nɛɛ, wee sɑɑ yɑ mɑɑ sisi yè sɔɔ bɑ ǹ mɑɑ bɔ̃rumɔ bu nɛɛ, kɑ Yinni Gusunɔn wɑ̃ɑru wi u bu yɑrɑmɑ sɑɑ Eɡibitin tem di. \v 8 Adɑmɑ bɑ ko n dɑ ɡerewɑ bu nɛɛ, kɑ Yinni Gusunɔn wɑ̃ɑru wi u bu yɑrinɑsiɑ sɔ̃ɔ yɛ̃sɑn nɔm ɡeu ɡiɑ kɑ wusu ɡɑsu sɔɔ, mɑ u mɑɑ kɑ bu wurɑmɑ min di, bu kɑ sinɑ ben temɔ. \s1 Gɑri yi Yeremi \s2 u sɔmɔ weesuɡibu sɔ̃ɔwɑ \q1 \v 9 Ǹ n sɔmɔbun sɔ̃n nɑ, \q1 nɛn ɡɔ̃ru ɡɑ sɑnkirɑ too, \q1 mɑ nɑ diirimɔ sere kɑ nɛn kukunɔ. \q1 Nɑ sɑ̃ɑ nɡe wi tɑm mu ɡoomɔ \q1 Yinni Gusunɔ kɑ win ɡɑri dɛɛrin sɔ̃, \q1 yi u mɑn sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, \q1 \v 10 tɔmbɑ yibɑ tem mɛ sɔɔ, \q1 be bɑ sɑkɑrɑru mɔ̀. \q1 Kɔ̃sɑ bɑ nɑɑ ɡire. \q1 Miyɑ ben dɑm mu wɑ̃ɑ. \q1 Yen sɔ̃nɑ tem mɛ, mu sɑnkire, \q1 mɑ mɛn kpɑrɑ yee ni nu wɑ̃ɑ ɡbɑburun berɑ ɡiɑ nu ɡberɑ. \q1 Domi u mu bɔ̃rusi. \q1 \v 11 Gusunɔn sɔmɔbu kɑ yɑ̃ku kowobu bɑ sɑnkire, \q1 u wɑ mɑ bɑ nuku kɔ̃su kom mɔ̀ \q1 sere kɑ win sɑ̃ɑ yerɔ. \q1 \v 12 Yen sɔ̃nɑ ben swɑɑ yɑ koo wɔriɑ, \q1 kpɑ yu bu yɑm tĩre. \q1 U koo de bu bu bɔriɑ, \q1 kpɑ bu wɔruku sɑɑ ye u koo bu sɛɛyɑsiɑ \q1 u de wɑhɑlɑ yu bu deemɑ. \q1 Wi, Yinni Gusunɔwɑ u yeni ɡeruɑ. \s1 Yudɑn Gusunɔn sɔmɔbun \s2 kɔ̃sɑn kpɑ̃ɑru \p \v 13 Yinni Gusunɔ u nɛɛ, \q1 kɔ̃sɑ ye nɑ wɑ nɛn sɔmɔbu bɑ mɔ̀ Sɑmɑriɔ, \q1 yɑ ǹ kɑ nɔɔ ɡerurɔ. \q1 Domi bũu wi bɑ mɔ̀ Bɑɑlin yĩsirɑ bɑ kɑ ɡɑri mɔ̀. \q1 Mɑ bɑ nɛn tɔmbu Isirelibɑ ɡɛrɑsiɑ nɛn swɑɑn di. \q1 \v 14 Adɑmɑ kom kɔ̃sum mɛ nɑ wɑ Gusunɔn sɔmɔbun suunu sɔɔ Yerusɑlɛmuɔ, \q1 mu beɔnɔɡim kere. \q1 Bɑ sɑ̃ɑwɑ sɑkɑrɑ kowobu, \q1 mɑ bɑ weesu mɔ̀, \q1 bɑ tɔn kɔ̃sobu dɑm kɛ̃mɔ bu ku kɑ ben kom kɔ̃sum deri, \q1 mɑ nɑ be kpuro ɡɑrisi nɡe Sodomu kɑ Gomɔrɑn tɔmbu. \q1 \v 15 Yen sɔ̃nɑ nɛ Gusunɔ, wɔllu kɑ tem Yinni, \q1 nɑ nɛn sɔmɔbu Yerusɑlɛmuɔ sɔ̃ɔmɔ \q1 mɑ wee kon de bu dɑ̃ɑ kiku ɡɑɡu \f + \fr 23:15 \fr*\fk dɑ̃ɑ kiku ɡɑɡu \fk*\ft - A mɛɛrio 9:14.\ft*\f* ɡe ɡɑ sosu di, \q1 kpɑ bu nim mɛ mu dɛ̃ɛ mɔ nɔ. \q1 Domi beyɑ bɑ derɑ tem mɛn tɔmbu kpuro bɑ ǹ mɑɑ mɑn bɛɛrɛ wɛ̃ɛmɔ. \s1 Sɔmɔ weesuɡibu \p \v 16 Amɛniwɑ nɛ Gusunɔ, wɔllu kɑ tem Yinni nɑ ɡeruɑ. Nɑ nɛɛ, \q1 i ku mɑɑ nɛn sɔmɔ ben ɡɑri swɑɑ dɑki. \q1 Domi bɑ derɑ i yĩiyɔ ye i ǹ wɑsi. \q1 Ben tiin ɡɔ̃run bwisikunɑ bɑ ɡerumɔ, \q1 n ǹ mɔ yi yi wee nɛn nɔɔn di. \q1 \v 17 Bɑ rɑ mɑm be bɑ mɑn ɡɛmɑ sɔ̃ bu nɛɛ, \q1 nɑ be ɡeruɑ nɑ nɛɛ, \q1 bɑ koo bɔri yɛndu wɑ. \q1 Kpɑ bɑ n be bɑ ben tii tiin ɡɔ̃ru kĩru mɔ̀ sɔ̃ɔmɔ bɑ n mɔ̀, \q1 bɑ ǹ kɔ̃sɑ ɡɑɑ wɑsi. \p \v 18 Yeremi u nɛɛ, \q1 ben wɑrɑ u kɑ Yinni Gusunɔ wesiɑnɑ. \q1 Nɡe ben wɑrɑ u win ɡɑri nuɑ u yi lɑɑkɑri kuɑ. \q1 \v 19 Wee Yinni Gusunɔn mɔru yɑ koo nɑ nɡe ɡuru woo bɔkɔ \q1 kpɑ yu tɔn kɔ̃sobu wɔri. \q1 \v 20 Win mɔru ye, yɑ ǹ suremɔ, \q1 mɑ n kun mɔ u win himbɑ yibiɑ. \q1 Amɛn biru, yɑ koo bɛɛ nɛn tɔmbu yeeri. \p \v 21 Yinni Gusunɔ u nɛɛ, \q1 sɔmɔ be, bɑ duki dɑ, bɑɑ mɛ nɑ ǹ bu ɡɔre. \q1 Bɑ mɑɑ ɡɑri ɡeruɑ, bɑɑ mɛ nɑ ǹ kɑ bu ɡɑri kue. \q1 \v 22 Bɑ̀ n dɑɑ nɛn ɡɑri swɑɑ dɑki, \q1 nɛn ɡɑriyɑ bɑ koo rɑɑ kpɑrɑ nɛn tɔmbun suunu sɔɔ. \q1 Kpɑ bu wɑ bu ɡɔ̃ru ɡɔsiɑ bu ben kom kɔ̃sum deri. \s1 Yinni Gusunɔ \s2 u wɑ̃ɑ yɑm kpuro \q1 \v 23 Nɛ Gusunɔ, nɑ wɑ̃ɑwɑ yɑm kpuro, \q1 turuku kɑ tontondeɔ. \q1 \v 24 Goo u koo kpĩ u kuke nɑ kun nùn wɑ? \q1 Nɑ wɑ̃ɑwɑ yɑm kpuro, wɔllɔ kɑ temɔ. \s1 Mbɑ yɑkɑsu kɑ dobi \s2 yi mɔɔsinɛ \p \v 25 Nɑ nɔɔmɔ ye sɔmɔbu bɑ ɡerumɔ. Be bɑ ɡɑri weesuɡii mɔ̀ kɑ nɛn yĩsiru bɑ mɔ̀, nɑ kɑ bu ɡɑri kuɑ dosu sɔɔ, \v 26 sere sɑɑ yerɑ̀ sɔmɔ beni bɑ ko n ɡɑri weesuɡii mɔ̀, kpɑ bɑ n nɛn tɔmbu nɔni wɔ̃kumɔ kɑ ben ɡɔ̃run ɡɑri. \v 27 Bɑ kĩwɑ ben dosu weesuɡisun ɡɑri yi de nɛn tɔmbu bu nɛn yĩsiru duɑri nɡe mɛ ben bɑɑbɑbɑ bɑ rɑɑ mɑn duɑri bũu wi bɑ mɔ̀ Bɑɑlin sɔ̃. \v 28 Sɔmɔ wi u dosɑ u ɡeruo mɑ u dosɑ. Wi nɑ mɑɑ kɑ ɡɑri kuɑ u yi tusio dee dee. \q1 Nɛ, Yinni Gusunɔ nɑ nɛɛ, \q1 mbɑ yɑkɑsu kɑ dobi yi mɔɔsinɛ. \q1 \v 29 Nɛn ɡɑri kun sɑ̃ɑ nɡe dɔ̃ɔ ro? \q1 Yi ǹ sɑ̃ɑ nɡe mɑtɑlɑkɑ ye yɑ rɑ kperu kɔre ro? \p \v 30 Yen sɔ̃nɑ nɛ, Yinni Gusunɔ, kon sɔmɔ be sɛɛyɑsiɑ, be, be bɑ ben winsim ɡɑri suɑmɔ bɑ kɑ ɡɑri weesuɡii mɔ̀. \v 31 Kon bu sɛɛyɑsiɑ be bɑ ben tii tiin ɡɑri suɑmɔ bɑ ɡerumɔ kɑ nɛn yĩsiru. \v 32 Kon bu sɛɛyɑsiɑ be bɑ ben dosu weesuɡisu tɔmbu sɔ̃ɔmɔ. Mɑ bɑ derɑ nɛn tɔmbɑ kɔ̃ɔrɑmɔ ben wee si kɑ ben tɔn biɑrun sɔ̃. Nɑ ǹ bu ɡɔre, nɑ ǹ mɑɑ bu woodɑ wɛ̃. Mɛyɑ bɑ ǹ mɑɑ ɑrufɑɑni ɡɑɑ mɔ tɔn ben suunu sɔɔ. \s1 Yinni Gusunɔn ɡɑri \s2 yi sɑ̃ɑwɑ sɔmunu \p \v 33 Yinni Gusunɔ u Yeremi sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, tɔn ben ɡoo, ǹ kun mɛ nɛn sɔmɔ ɡoo, ǹ kun mɛ yɑ̃ku kowo ɡoo ù n nun bikiɑ u nɛɛ, mbɑ nɛ, Yinni Gusunɔ nɑ ɡeruɑ, sɔmu nirɑ̀ nɑ bu sɔbi, kɑɑ nùn wisiwɑ ɑ nɛɛ, berɑ bɑ sɑ̃ɑ nɛn sɔmunu. Adɑmɑ kon bu biru kisi. \v 34 Ben wi u ɡesi nɔɔ wukiɑ u nɛɛ, nɛ, Yinni Gusunɔ nɑ bu sɔmunu sɔbi, kon yɛ̃ro sɛɛyɑsiɑwɑ wi kɑ win yɛnuɡibu. \v 35 Ye bɑɑwure u koo kpĩ u win winsim bikiɑ, yerɑ, u nɛɛ, mbɑ Yinni Gusunɔ u ɡeruɑ, mbɑ u wisɑ. \v 36 Adɑmɑ bu ku rɑɑ mɑɑ ɡere bu nɛɛ, nɑ bu sɔmunu sɔbi. Wi u ye ɡeruɑ, win ɡɑri koo wɔri win tii sɔɔ. Domi bɑ nɛn ɡɑri tɛmɑmɔwɑ nɛ wi nɑ sɑ̃ɑ ben Yinni wi u rɑ n wɑ̃ɑ, u dɑm kpuro mɔ. \v 37 Kɑɑ mɑɑ sɔmɔ be bikiɑ ɑ nɛɛ, mbɑ nɛ, Yinni Gusunɔ nɑ bu sɔ̃ɔwɑ. Mbɑ nɑ bu wisɑ. \v 38 Bɑ̀ n mɑɑ nun wisɑ bɑ nɛɛ, nɛ, Yinni Gusunɔ nɑ bu sɔmunu sɔbi, bɑɑ mɛ nɑ nɛɛ, bu ku mɑɑ yen ɡɑri ko, ɑ bu wisio ɑ nɛɛ, ɑmɛniwɑ nɛ, Yinni Gusunɔ nɑ ɡeruɑ. Nɑ nɛɛ, \v 39 kon bu biru kisi kpɑ n bu duɑri, be kɑ ben wuu ɡe nɑ rɑɑ be kɑ ben bɑɑbɑbɑ wɛ̃. \v 40 Kon mɑɑ bu seku bɑkɑru doke te tɑ ǹ duɑrirɔ sere kɑ bɑɑdommɑɔ. Kpɑ bɑ kun mɑɑ bɛɛrɛ mɔ tɔmbun nɔni sɔɔ. \s1 Fiɡie bii \s2 ni nu wɑ̃ɑ birenu yiru sɔɔn ɡɑri \c 24 \p \v 1 Ye Nɛbukɑnɛsɑɑ, Bɑbilonin sinɑ boko u Yoyɑkini, Yoyɑkimun bii, Yudɑbɑn sinɑ boko mwɑ kɑ win sinɑ ɑsɑkpɔbu kɑ ben dɑ̃ɑ dɑ̃kobu kɑ ben sekobu, u kɑ bu dɑ Bɑbiloniɔ, sɑɑ ye sɔɔrɑ Yinni Gusunɔ u Yeremi fiɡie bii ni bɑ doke birenu yiru sɔɔ sɔ̃ɔsi sɑ̃ɑ yerun kɔnnɔwɔ. \v 2 Bire nin teeru tɑ fiɡie bii ɡeenu yibɑ ni nu sɑ̃ɑ nɡe yen mɑrum ɡbiikum. Mɑ teerɑ mɑ bii kɔ̃sunu yibɑ ni nu ǹ diirɔ. \p \v 3 Mɑ Yinni Gusunɔ u Yeremi bikiɑ u nɛɛ, Yeremi, mbɑ ɑ wɑɑmɔ mi. Mɑ u wisɑ u nɛɛ, birenu yiruwɑ nɑ wɑɑmɔ, ni nu fiɡie binu yibɑ. Gɑnu ɡeɑ sɑ̃ɑ, mɑ ɡɑnu kɔ̃sunu sɑ̃ɑ, nu ǹ diirɔ. \p \v 4 Yerɑ Yinni Gusunɔ u nùn sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, \v 5 wee ye nɑ ɡeruɑ, nɛ, Gusunɔ Isirelibɑn Yinni. Nɑ nɛɛ, nɡe mɛ fiɡie bii ɡee ni, nu rɑ tɔmbu wɛ̃re, nɡe mɛyɑ kon Isireli be bɑ yoru mwɛɛrɑ bɑ kɑ dɑ Bɑbiloniɔ mɛɛri kɑ nɔnu ɡeu. \v 6 Kon de bu wurɑmɑ ben tem mini. Nɑ ǹ mɑɑ bu surɑmɔ, kon bu tɑ̃sisiɑwɑ. Nɑ ǹ mɑɑ bu wukɑmɔ, kon bu ɡirɑwɑ n sire. \v 7 Kon bu ɡɔ̃ru kpɔɔ wɛ̃, kpɑ bu ɡiɑ mɑ nɛnɑ nɑ sɑ̃ɑ kpuron Yinni. Bɑ koo wurɑmɑ nɛn mi kpɑ bɑ n sɑ̃ɑ nɛn tɔmbu bɑ n mɑn sɑ̃ɑmɔ. \p \v 8 Adɑmɑ Sedesiɑsi, Yudɑbɑn sinɑ boko kɑ win sinɑ ɑsɑkpɔbu kɑ tɔn be bɑ tie Yerusɑlɛmuɔ kɑ be kpuro be bɑ sɔ̃ tem mɛ sɔɔ, kɑ sere be bɑ kpikiru dɑ Eɡibitiɔ, kon dewɑ bɑ n sɑ̃ɑ nɡe fiɡie bii kɔ̃su ni nu ǹ diirɔ mi. \v 9 Tɔmbu bɑ̀ n bu wɑ bɑ koo biti soorɑ. Gee kon bu yɑrinɑsiɑ kpuro, bɑ koo bu yɛ̃ɛwɑ bu bu yɑɑkoru koosi kpɑ bɑ n wɑ̃ɑ sekuru sɔɔ kpɑ bɑ n dɑ kɑ ben yĩsiru tɔmbu bɔ̃rusi. \v 10 Kon bu tɑbu suremɑ kɑ ɡɔ̃ɔru kɑ bɑrɑnu sere bu kɑ ɡbi tem mɛ kpuro sɔɔ, mɛ nɑ be kɑ ben bɑɑbɑbɑ wɛ̃. \s1 Yudɑbɑn mɛm nɔɔ sɑrirun ɑre \c 25 \p \v 1 Yoyɑkimu, Yosiɑsin bii, Yudɑbɑn sinɑ bokon bɑndun wɔ̃ɔ nnɛse sɔɔrɑ Yinni Gusunɔ u kɑ Yeremi ɡɑri kuɑ Yudɑbɑn sɔ̃. Yɑ sɑ̃ɑwɑ Nɛbukɑnɛsɑɑ, Bɑbilonin sinɑ bokon bɑndun wɔ̃ɔ ɡbiikuu. \v 2 Mɑ Yeremi u Yudɑbɑ kɑ Yerusɑlɛmuɡibu kpuro sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, \v 3 sɑɑ Yosiɑsi, Amɔɔn biin bɑndun wɔ̃ɔ wɔkurɑ itɑsen di, n kɑ ɡisɔ ɡirɑri, yen wɔ̃ɔ yɛndɑ itɑwɑ mi. Sɑɑ min diyɑ nɑ rɑ n bɛɛ Gusunɔn ɡɑri sɔ̃ɔmɔ ɑdɑmɑ i ku rɑ mɑn swɑɑ dɑki. \v 4 Yinni Gusunɔ u rɑ n bɛɛ win sɔm kowobu ɡɔriɑmmɛ, berɑ win sɔmɔbu. U derɑ bɑ nɑ nɑ sɑɑ yee yellun di. Adɑmɑ i ǹ bu swɑɑ dɑki, i ǹ ben ɡɑri wure. \v 5 Sɔmɔ be, bɑ rɑ n ɡerumɔ bɑ n mɔ̀, i ɡɔ̃ru ɡɔsio kpɑ i bɛɛn dɑɑ kɔ̃sɑ deri, kpɑ i wɑ i n wɑ̃ɑ bɛɛn tem sɔɔ, mɛ Yinni Gusunɔ u bɛɛ kɑ bɛɛn bɑɑbɑbɑ wɛ̃ sere kɑ bɑɑdommɑɔ. \v 6 I ku mɑɑ bũu ɡoo yiirɑ i nùn sɑ̃. I ku Gusunɔn mɔru seeyɑ kɑ bɛɛn bwɑ̃ɑroku ni i kuɑ kɑ bɛɛn tii, kpɑ u ku mɑɑ bɛɛ kɔ̃sɑ ɡɑɑ kuɑ. \v 7 Adɑmɑ Yinni Gusunɔn tii u nɛɛ, i ǹ nùn swɑɑ dɑki. I win mɔru seeyɑwɑ bɛɛn bwɑ̃ɑroku ni i kuɑn sɔ̃. Mɑ yɑ kɑ bɛɛ kɔ̃sɑ nɑɑwɑ. \p \v 8 Yen sɔ̃nɑ wi, Gusunɔ wɔllu kɑ tem Yinni u nɛɛ, yèn sɔ̃ i ǹ nùn swɑɑ dɑki, \v 9 yen sɔ̃nɑ u koo mɑɑ sɔ̃ɔ yɛ̃sɑn nɔm ɡeun tɔmbu kpuro ɡurɑmɑ kɑ win sɔm kowo Nɛbukɑnɛsɑɑ, Bɑbilonin sinɑ boko. Kpɑ bu bɛɛn tem mɛn tɔmbu wɔri bu kɑm koosiɑ, kɑ be bɑ bɛɛ sikerenɛ kpuro. Tem mɛ, mu koo kowɑ bɑnsu sere kɑ bɑɑdommɑɔ. Wi u sɑrɔ mi, kpɑ biti yu nùn mwɑ, sere u wiɑ ko. \v 10 Bɑ ǹ mɑɑ tɔ̃ɔ bɑkɑnun womusu nɔɔmɔ mi, kɑ sere kurɔ kpɑɑnun womusu. Mɛyɑ bɑ ǹ mɑɑ nɑmbun wɔkinu nɔɔmɔ. Bɑ ǹ mɑɑ fitilɑnu wɑsi mi. \v 11 Tem mɛ kpuro mu koo kowɑ bɑnsu, kpɑ bɛɛ, win tɔmbu, i Bɑbilonin sinɑ boko yoru diiyɑ wɔ̃ɔ wɑtɑ kɑ wɔkuru. \p \v 12 Adɑmɑ wɔ̃ɔ wɑtɑ kɑ wɔku ten biru, Yinni Gusunɔ u koo Bɑbilonin sinɑ boko kɑ win tɔmbu seesimɑ ben torɑ ni bɑ kuɑn sɔ̃, kpɑ u ben tem kɑm koosiɑ mu ko bɑnsu sere kɑ bɑɑdommɑɔ. \v 13 Bɔ̃ri yi u ɡeruɑ tem mɛn sɔ̃, kɑ sere yèn ɡɑri nɛ, Yeremi nɑ ɡeruɑ nɑ yoruɑ tire te sɔɔ, bwesenu kpuron sɔ̃, yi koo koorɑwɑ. \v 14 Domi bwese dɑmɡinu kɑ sinɑm dɑmɡibɑ koo bu yoru mwɛɛri. Nɡe mɛyɑ Gusunɔ u koo kɑ bu ben kɔ̃sɑ kɔsie ye bɑ rɑɑ kuɑ. \s1 Gusunɔ \s2 u koo bwesenu kpuro sɛɛyɑsiɑ \p \v 15 Yinni Gusunɔ u win mɔru weesinɑ kɑ tɑm mɛ u doke nɔrɑ sɔɔ u nɛ, Yeremi tĩi u nɛɛ, n ye mɔɔ kpɑ n de bwese nìn mi u mɑn ɡɔriɔ nu ye nɔ. \v 16 Bɑ̀ n wɑ mɑ u derɑ yibɛrɛbɑ bɑ bu wɔri bɑ ɡoomɔ, bɑ ko n bɑ̃ɑrimɔwɑ kpɑ bɑ n burisinɛ nɡe wiirobu. \p \v 17 Yerɑ nɑ nɔrɑ ye mwɑ Yinni Gusunɔn nɔmɑn di. Mɑ nɑ derɑ bwese nìn mi u mɑn ɡɔrɑ nu win mɔru ye nɔrɑ. \v 18 Nɑ toruɑ nɑ ye Yerusɑlɛmuɡibu nɔrusiɑ, kɑ Yudɑn wusu kpuron tɔmbu kɑ ben sinɑmbu kɑ ben sinɑ ɑsɑkpɔbu, kpɑ Gusunɔ u wɑ u ben tem kɑm koosiɑ kpɑ wi u sɑrɔ mi, u biti soorɑ sere u wiɑ ko. Kpɑ bɑ n dɑ kɑ ye tɔmbu bɔ̃rusi nɡe mɛ yɑ koorɑ tɛ̃. \p \v 19 Yen biru, nɑ bwese ni nu tieɡibu ye nɔrusiɑ. Beyɑ Eɡibitin sunɔ kɑ win sinɑ ɑsɑkpɔbu, kɑ win tɔmbu kpuro, \v 20 kɑ bwese tuku ni nu wɑ̃ɑ Eɡibitiɔ, kɑ Usɑn sinɑmbu, kɑ Filisitibɑn sinɑmbu, beyɑ Asikɑloniɡii, kɑ Gɑsɑɡii, kɑ Ekoroniɡii, kɑ sere be bɑ mɑɑ tie Asidɔduɔ, ben sunɔ, \v 21 kɑ Edɔmubɑ, kɑ Mɔɑbubɑ, kɑ Amɔniɡibu, \v 22 kɑ Tirin sinɑmbu kɑ Sidonin sinɑmbu, kɑ sere sinɑm be bɑ wɑ̃ɑ nim wɔ̃kun berɑ ɡiɔ, \v 23 kɑ sere mɑɑ Dedɑniɡibu, kɑ Temɑɡibu, kɑ Busiɡibu, kɑ be bɑ rɑ wii bɑɑnun seri kɔni, \v 24 kɑ mɑɑ Dɑɑrububɑn sinɑmbu, kɑ bwesenu kpuron sinɑmbu be bɑ wɑ̃ɑ ɡbɑburɔ mi yɑni sɛɛri wɑ̃ɑ, \v 25 kɑ Simirin sinɑmbu kɑ Elɑmun sinɑmbu kɑ sere Mɛdibɑn sinɑmbu, \v 26 kɑ sinɑm be bɑ wɑ̃ɑ sɔ̃ɔ yɛ̃sɑn nɔm ɡeu ɡiɑ kpuro, be bɑ wɑ̃ɑ turuku kɑ be bɑ tomɑ. \p Bwese ni nu ɡesi wɑ̃ɑ hɑnduniɑ sɔɔ, ni kɑ nin sinɑmbu bɑ mɔru ye nɔrɑ mɑ Bɑbiloni ye bɑ mɑɑ mɔ̀ Sesɑki, yen sinɑ boko u ye dɑkurɑ. \p \v 27 Yinni Gusunɔ u mɑɑ mɑn sɔ̃ɔwɑ n Isirelibɑ sɔ̃ɔwɔ n nɛɛ, ɑmɛniwɑ wi, ben Yinni, wi u mɑɑ sɑ̃ɑ wɔllu kɑ tem Yinni u ɡeruɑ. U nɛɛ, bu nɔruo sere yu bu ɡo, bu siruku kpɑ bu wɔruku sere bu kpɑnɑ bu se yèn sɔ̃ u derɑ yibɛrɛbɑ bɑ bu wɔri bɑ ɡoomɔ. \v 28 U mɑɑ nɛɛ, bwese nin ɡɑru tɑ̀ n yinɑ tu nɔ ye nɑ tu tĩi, n tu sɔ̃ɔwɔ n nɛɛ, tu nɔruo bɑɑ ǹ n mɛren nɑ. Wi, Gusunɔ wɔllu kɑ tem Yinnin woodɑwɑ. \v 29 Domi u ǹ win wuu Yerusɑlɛmu deri. Ǹ n mɛn nɑ, u koo bweseru ɡɑru deri? Aɑwo, u ǹ derimɔ. Bwesenu kpuro sɔɔrɑ u koo win mɔru sure. Wi, Gusunɔ wɔllu kɑ tem Yinniwɑ u yeni ɡeruɑ. \p \v 30 U mɑɑ mɑn sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, n bu sɔ̃ɔwɔ n nɛɛ, \q1 wi, Yinni Gusunɔ u koo kukiri wɔllun di. \q1 Win nɔɔ ɡɑ koo nɔɔrɑ sɑɑ win wɑ̃ɑ yee dɛɛrɑrun di. \q1 U koo win tem kukirisi. \q1 U koo hɑnduniɑɡibu kpuro kukirisi \q1 nɡe tɔn dɑbi te tɑ dĩɑnu ɡɛ̃ɛmɔ ɡberɔ. \q1 \v 31 Win kukiribu koo nɔɔrɑ hɑnduniɑ kpuro sɔɔ. \q1 Domi u tɔmbu kpuro sokumɔ win siri ɡbɑburɔ. \q1 Wi siribu di, u koo yɛ̃ro ɡowɑ kɑ tɑkobi. \p \v 32 Wi Gusunɔ, wɔllu kɑ tem Yinni, u mɑɑ nɛɛ, \q1 win siribu bu ko n sɑ̃ɑwɑ nɡe woo bɔkɔ \q1 ɡe ɡɑ bwesenu kpuro ɡɑsirimɔ, \q1 ɡɑ hɑnduniɑn ɡoonu nnɛ kpuro bukiɑnɛ. \p \v 33 Be Yinni Gusunɔ u koo de bu ɡbi siri bi sɔɔ, bɑ ko n tɛriewɑ bɑɑmɑ hɑnduniɑɔ. Goo sɑri wi u koo ben ɡonu mɛnnɑ u sike, kpɑ bu ben ɡɔɔ swĩ. Nu koo kowɑ tɑɑki tem sɔɔ. \q1 \v 34 Bɛɛ, win tɔmbun kpɑrobu, \q1 i wuri koowo, i bindio temɔ. \q1 Domi tɔ̃rɑ tunumɑ tè sɔɔ bɑ koo bɛɛ sɑkiri. \q1 I ko i wɔrumɑ i kɔsikirɑ \q1 nɡe tem mɔn weke burɑru. \q1 \v 35 I ǹ kisirɑmɔ \q1 domi i ǹ kuku yeru wɑsi. \q1 \v 36 Wee, kpɑro ben wuri yi koo nɔɔrɑ \q1 domi Yinni Gusunɔ u koo ben tem kɑm koosiɑ \q1 \v 37 kɑ win mɔru bɑkɑ. \q1 Tem mɛ, mu wɑ̃ɑ bɔri yɛndu sɔɔ, \q1 ɑdɑmɑ mu koo ko bɑnsu. \q1 \v 38 Nɡe mɛ ɡbee sunɔ ɡɑ rɑ yɑri ɡen wɑ̃ɑ yerun di \q1 ɡu kɑ dĩɑnu kɑsu, \q1 nɡe mɛyɑ Yinni Gusunɔ u koo yɑri win wɑ̃ɑ yerun di, \q1 u de bwesenu nu ɡoonɑ \q1 kpɑ tem mu tɔmbu biɑ win mɔru bɑkɑn sɔ̃. \s1 Yeremi u wɑ̃ɑ Yudɑbɑn \s2 wiruɡibun wuswɑɑɔ \c 26 \p \v 1 Ye Yoyɑkimu, Yosiɑsin bii Yudɑn sinɑ boko u bɑndu di, yen sɔ̃ɔ mɛɛ terɑ Yinni Gusunɔ u kɑ Yeremi ɡɑri yini kuɑ u nɛɛ, \v 2 ɑmɛniwɑ nɛ, Yinni Gusunɔ nɑ ɡeruɑ nɑ nɛɛ, ɑ yɔ̃ro sɑ̃ɑ yerun yɑɑrɑ mini. Tɔn be bɑ koo nɑ sɑɑ Yudɑn wusu kpuron di bu kɑ mɑn sɑ̃, kpɑ ɑ bu ɡɑri yi kpuro sɔ̃ yi nɑ nɛɛ, ɑ bu sɔ̃. Bɑɑ yin tiɑ ɑ ku rɑ bure. \v 3 Bɑ̀ n wurɑ bɑ nun swɑɑ dɑki, mɑ bɑ wurɑ ben dɔɔ sɔɔ, bɑ ben kom kɔ̃sum deri, kɔ̃sɑ ye nɑ rɑɑ ɡɔ̃ru doke n bu kuɑ, kon ye deri. \v 4 A bu sɔ̃ɔwɔ ɑ nɛɛ, ɑmɛniwɑ nɛ, Yinni Gusunɔ nɑ ɡeruɑ. Nɑ nɛɛ, bu mɑn swɑɑ dɑkio bu nɛn woodɑbɑ swĩi ye nɑ bu wɛ̃, \v 5 kpɑ bu ku nɛn ɡɔrobun ɡɑri ɑtɑfiiru ko. Nɑ rɑ be bu ɡɔrie sɑɑ yellun di, ɑdɑmɑ bɑ ǹ bu swɑɑ dɑki. \v 6 Yen sɔ̃, kon sɑ̃ɑ yee te kɑm koosiɑ nɡe mɛ nɑ Siloɡiru kuɑ, kpɑ n de bwesenu kpuro nu wuu ɡen yĩsiru siɑ nù n bɔ̃rumɔ. \p \v 7 Yɑ̃ku kowobu kɑ Gusunɔn sɔmɔbu kɑ wuun tɔmbu bɑ Yeremin ɡɑri yi nuɑ yi u ɡerumɔ Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yerɔ. \v 8 Ye u ɡɑri yi ɡeruɑ u kpɑ yi Yinni Gusunɔ u nùn yiire u tɔn be kpuro sɔ̃ mi, yerɑ yɑ̃ku kowo be, kɑ Gusunɔn sɔmɔ be, kɑ sere wuun tɔn be bɑ tie kpuro bɑ nɑ bɑ nùn sɛ̃re. Bɑ ɡbɑ̃sukumɔ bɑ mɔ̀, kɑɑ ɡbiwɑ. \v 9 Tɔmbu kpuro bɑ nɑ bɑ Yeremi mɛnnɛ Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yeru mi, bɑ mɔ̀, mbɑn sɔ̃nɑ ɑ ɡerumɔ kɑ Yinni Gusunɔ yĩsiru ɑ mɔ̀, sɑ̃ɑ yee teni tɑ koo kɑm kowɑ nɡe Siloɡiru, kpɑ Yerusɑlɛmu yu ko bɑnsu. \p \v 10 Ye Yudɑn wiruɡibu bɑ nuɑ mɛ, yerɑ bɑ seewɑ sinɑ kpɑɑrun di bɑ dɑ Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yerɔ, mɑ bɑ sinɑ sɑ̃ɑ yee ten kɔnnɔwɔ ɡe bɑ sokumɔ kɔnnɔ kpɔɔ. \v 11 Mɑ yɑ̃ku kowo be, kɑ Gusunɔn sɔmɔ be, bɑ wiruɡibu kɑ tɔn be bɑ tie kpuro sɔ̃ɔwɑ bɑ nɛɛ, n weenɛwɑ bu durɔ wini ɡo. Domi ɡɑri kɑmwɑ u wuu ɡeni ɡerusimɔ. Bɛɛn tii i mɑɑ yi nuɑ kɑ bɛɛn swɑɑ. \p \v 12 Mɑ Yeremi u wiruɡii be kɑ tɔn be kpuro sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, Yinni Gusunɔwɑ u mɑn ɡɔrimɑ n kɑ ɡɑri ko sɑ̃ɑ yee teni kɑ wuu ɡenin sɔ̃, nɡe mɛ i nuɑ kpuro. \v 13 I ɡɔ̃ru ɡɔsio kpɑ i kom kɔ̃sum deri. I Gusunɔ bɛɛn Yinnin ɡɑri swɑɑ dɑkio, kpɑ u kɔ̃sɑ ye deri ye u rɑɑ kĩ u bɛɛ kuɑ. \v 14 Adɑmɑ nɛ wee bɛɛn nɔmɑɔ, i kɑ mɑn koowo nɡe mɛ n bɛɛ dɛnde. \v 15 I yɛ̃ mɑ nɑ ǹ tɑɑrɛ ɡɑɑ mɔ. Yen sɔ̃, ì n mɑn ɡo, nɛn yɛm mu kuɑ bɛɛ kɑ bɛɛn wuu ɡen sɔmunu. Domi kɑ ɡem Yinni Gusunɔwɑ u mɑn ɡɔrimɑ n kɑ bɛɛ ɡɑri yini kpuro sɔ̃. \p \v 16 Yerɑ wiruɡii be, kɑ tɔn be bɑ tie bɑ yɑ̃ku kowo be, kɑ sɔmɔ be sɔ̃ɔwɑ bɑ nɛɛ, n ǹ weenɛ su durɔ wi ɡo domi kɑ Gusunɔ bɛsɛn Yinnin yĩsirɑ u ɡɑri yini ɡeruɑ. \p \v 17 Mɑ wuu ɡen ɡuro ɡurobu ɡɑbu bɑ seewɑ bɑ tɔn wɔru ɡe sɔ̃ɔwɑ bɑ nɛɛ, \v 18 Misee Mɔresɛtiɡii u rɑɑ Gusunɔn ɡɑri ɡeruɑ Yudɑn sinɑ boko Esekiɑsin wɑɑti u nɛɛ, ɑmɛniwɑ Gusunɔ, wɔllu kɑ tem Yinni u ɡeruɑ. U nɛɛ, \q1 bɑ koo Yerusɑlɛmu bwiiyɑ nɡe ɡberu, \q1 kpɑ yu ko nɡe kpee ni bɑ subɑ, \q1 kpɑ ɡuu tèn wɔllɔ bɑ Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yee te bɑnɑ, \q1 tu dɑ̃nu kpi n ko dɑ̃ɑ sɔ̃ɔ bɔkɔ. \p \v 19 Yudɑbɑ kɑ ben sinɑ boko Esekiɑsi wi, bɑ Misee wi ɡo? Esekiɑsi wi, u ǹ Yinni Gusunɔ nɑsie? Nɡe u ǹ Yinni Gusunɔ suuru kɑnɛ ro? Mɑ Yinni Gusunɔ u kɔ̃sɑ ye deri ye u rɑɑ kĩ u bu kuɑ. Yerɑ i ko de bɛsɛ, su tii durum bɑkɑ yeni sɔbi? \s1 Yoyɑkimu \s2 u Gusunɔn sɔmɔ Uri ɡo \p \v 20-21 N deemɑ Yoyɑkimun wɑɑti ye sɔɔ, durɔ ɡoo mɑɑ wɑ̃ɑ wi bɑ mɔ̀ Uri, Semɑyɑ Kiriɑti Yɑrimuɡiin bii. Durɔ wi, u rɑ ɡɑri ɡere kɑ Yinni Gusunɔn yĩsiru. Mɑ u ɡɑri tee yi ɡeruɑ win tii, wuu ɡenin sɔ̃ nɡe mɛ Yeremi u ɡeruɑ mi. Mɑ Yoyɑkimu kɑ win tɑbu durɔbu kɑ mɑɑ win sinɑ ɑsɑkpɔbu bɑ ɡɑri yi nuɑ. Yerɑ sinɑ boko wi, u kɑsu u Uri ɡo. Ye Uri u nuɑ mɛ, u bɛrum soorɑ, mɑ u kpikiru suɑ u dɑ Eɡibitiɔ. \v 22 Yerɑ Yoyɑkimu u Ɛlinɑtɑni Akɑborin bii ɡɔrɑ Eɡibitiɔ kɑ tɔmbu ɡɑbu sɑnnu bu kɑ Uri mwɑɑmɑ. \v 23 Mɑ bɑ Uri wi mwɑɑmɑ bɑ kɑ nùn nɑ sinɑ bokon mi. Mɑ u derɑ bɑ nùn ɡo kɑ tɑkobi. Yerɑ bɑ win ɡoru kɑre mi bɑ rɑ tɔn dirobu sike. \p \v 24 Adɑmɑ Akikɑmu Sɑfɑnin bii u yɔ̃rɑwɑ kɑ Yeremi mɑ u yinɑ bu tɔn be Yeremi nɔmu bɛriɑ bu ɡo. \s1 Yeremi \s2 u suɡu sɔndi win seru wɔllɔ \c 27 \p \v 1 Ye Sedesiɑsi Yosiɑsin bii, Yudɑbɑn sinɑ boko u bɑndu di u kpɑ, n tɛ fiiko, yerɑ Yinni Gusunɔ u kɑ Yeremi ɡɑri kuɑ u nɛɛ, \v 2 Yeremi, ɑ tii suɡubɑ kuo kɑ mɑɑ wɛ̃ɛ ɑ ye sɔbe, \v 3 kpɑ ɑ ye sɔmɔbu wɛ̃ be sinɑm beni, Edɔmubɑn sunɔ, kɑ Mɔɑbubɑn sunɔ, kɑ Amɔnibɑn sunɔ, kɑ Tirin sunɔ, kɑ Sidonin sunɔ bɑ ɡɔrɑ Yerusɑlɛmuɔ Sedesiɑsi, Yudɑbɑn sinɑ bokon mi, kpɑ ben bɑɑwure u kɑ ye win yinni dɑɑwɑ. \v 4 Kpɑ ɑ mɑɑ bu sɔ̃ bu ben yinnibu sɔ̃ bu nɛɛ, nɛ, Gusunɔ, wɔllu kɑ tem Yinni, wi Isirelibɑ bɑ sɑ̃ɑmɔ, nɑ nɛɛ, \v 5 nɛnɑ nɑ tem tɑkɑ kuɑ kɑ tɔmbu kɑ yɛɛ yi yi wɑ̃ɑ mɛ sɔɔ, kɑ nɛn dɑm bɑkɑm. Wi nɑ kĩ, wiyɑ nɑ rɑ mu wɛ̃. \v 6 Wee tɛ̃ kon bɛɛn tem mɛ kpuro nɛn sɔm kowo Nɛbukɑnɛsɑɑ, Bɑbilonin sinɑ boko wɛ̃. Kpɑ n de sere kɑ ɡbeeku yɛɛyɔ yi nùn sɔmburu kuɑ. \v 7 Bwesenu kpuro nu koo wi kɑ win bibu, kɑ win debuminu sɑ̃. Adɑmɑ sɑɑ ɡɑɑ koo nɑ yè sɔɔ bwese dɑmɡinu ni nu sinɑm dɑmɡibu mɔ, nu koo rɑ win tii kɑ win temɡibu yoru mwɑ. \p \v 8 Bweseru ɡɑru tɑ̀ n yinɑ tu Nɛbukɑnɛsɑɑ sɑ̃ tu nùn yoru diiyɑ, nɛ, Yinni Gusunɔ, kon de u bwese te tɑbu wɔri. Kon mɑɑ tu bɑrɑru kɑ ɡɔ̃ɔru kpɛ̃ɛ, u kɑ kpĩ u tu kpeerɑsiɑ. \p \v 9 Ǹ n mɛn nɑ, bɛɛ, i ku mɑɑ bɛɛn sɔmɔbu swɑɑ dɑki, kɑ bɛɛn sɔrobu kɑ bɛɛn tiin dosusu, kɑ bɛɛn ɡɔri sokobu, be, be bɑ rɑ bɛɛ sɔ̃ bu nɛɛ, i ǹ ko Bɑbilonin sinɑ boko sɑ̃. \v 10 Domi weesɑ bɑ ɡerumɔ, ye yɑ koo de n bɛɛ tondɑsiɑ bɛɛn tem di kpɑ n bɛɛ kpeerɑsiɑ. \p \v 11 Adɑmɑ bwese te tɑ wurɑ tu Bɑbilonin sinɑ bokon suɡu sɔbe, tu nùn yoru diiyɑ, kon bwese te deri ten tem sɔɔ kpɑ tu ɡbeɑ ko mi, tɑ n wɑ̃ɑ. Nɛ, Yinni Gusunɔwɑ nɑ yeni ɡeruɑ. \p \v 12 Mɑ Yeremi u mɑɑ ɡɑri tee yi Sedesiɑsi sɔ̃ɔwɑ. U nɛɛ, Sedesiɑsi, wunɛ kɑ wunɛn tɔmbu, i Bɑbilonin sinɑ bokon suɡu dokeo, i nùn yoru diiyɑ, wi kɑ win tɔmbu, kpɑ i wɑ i n wɑ̃ɑ. \v 13 Mbɑn sɔ̃nɑ kɑɑ de bu wunɛ kɑ wunɛn tɔmbu ɡo tɑbu sɔɔ, ǹ kun mɛ i ɡbi ɡɔ̃ɔru kɑ bɑrɑnun sɔ̃ nɡe mɛ Yinni Gusunɔ u ɡeruɑ. U nɛɛ, bwese te tɑ yinɑ tu Bɑbilonin sinɑ boko wiru kpĩiyɑ tɑ koo ɡbiwɑ nɡe mɛ. \v 14 U mɑɑ nɛɛ, i ku sɔmɔ ben ɡɑri swɑɑ dɑki, be, be bɑ bɛɛ sɔ̃ɔmɔ bɑ mɔ̀, i ǹ Bɑbilonin sinɑ boko yoru diiyɑmmɛ. Domi ɡɑri weesuɡiiyɑ bɑ mɔ̀. \v 15 N ǹ nɛ, Yinni Gusunɔ nɑ bu ɡɔrɑ. Bɑ ɡɑri mɔ̀wɑ kɑ nɛn yĩsiru ɑdɑmɑ weesɑ bɑ mɔ̀. Ì n bu swɑɑ dɑki, kon bɛɛ ɡirɑwɑ, kpɑ i ɡbi, bɛɛ kɑ be sɑnnu. \p \v 16 Mɑ Yeremi u mɑɑ yɑ̃ku kowobu kɑ tɔn be bɑ mɛnnɛ mi, ɡɑri yi sɔ̃ɔwɑ. U nɛɛ, wee ye Yinni Gusunɔ u ɡeruɑ. U nɛɛ, i ku bɛɛn sɔmɔbun ɡɑri swɑɑ dɑki, be bɑ ɡerumɔ bɑ mɔ̀, bɑ koo kɑ Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yerun dendi yɑ̃nu wurɑmɑ sɑɑ Bɑbilonin di n ǹ tɛɛmɔ. Domi ɡɑri weesuɡiiyɑ bɑ mɔ̀ mi. \v 17 I ku bu swɑɑ dɑki. I Bɑbilonin sinɑ boko wiru kpĩiyɔ, kpɑ i wɑ i n wɑ̃ɑ. Mbɑn sɔ̃nɑ i ko i de bɛsɛn wuu ɡeni ɡu ko bɑnsu. \p \v 18 Yeremi u mɑɑ nɛɛ, sɔmɔ be, bɑ̀ n sɑ̃ɑn nɑ Gusunɔn sɔmɔbu kɑ ɡem mɑ win ɡɑriyɑ bɑ kpɑrɑmɔ, bu nùn kɑnɔ, wi, wɔllu kɑ tem Yinni, u ku de bu yɑ̃ɑ ni ɡurɑ ni nu tie win sɑ̃ɑ yerɔ kɑ Yudɑbɑn sinɑ kpɑɑrɔ kɑ Yerusɑlɛmu sɔɔ kpuro, bu kɑ dɑ Bɑbiloniɔ. \v 19-20 Domi sɑnɑm mɛ Bɑbilonin sinɑ boko u Yoyɑkini, Yoyɑkimun bii, Yudɑbɑn sinɑ boko yoru mwɑ kɑ win sinɑ ɑsɑkpɔbu, u ǹ ɡinɑ dendi yɑ̃ɑ nini ɡure, ɡberebɑ, kɑ boo sii ɡɑnduɡuu, kɑ ɡen sɔwɑritii, kɑ dendi yɑ̃ɑ ni nu tie Yerusɑlɛmuɔ. \v 21 Wee ye Yinni Gusunɔ u ɡeruɑ dendi yɑ̃ɑ nin sɔ̃. \v 22 U nɛɛ, ni kpurowɑ bɑ koo ɡurɑ bu kɑ dɑ Bɑbiloniɔ. Miyɑ nu ko n wɑ̃ɑ sere win tii u rɑ kɑ de bu kɑ nu wurɑmɑ min di. \s1 Yeremi \s2 kɑ Gusunɔn sɔmɔ Hɑnɑniɑ \c 28 \p \v 1 Sedesiɑsin bɑndun wɔ̃ɔ nnɛse te sɔɔ, yen suru nɔɔbuse sɔɔ, Hɑnɑniɑ, Asurin bii, wi u sɑ̃ɑ Gusunɔn sɔmɔ Gɑbɑoniɔ, u kɑ Yeremi ɡɑri kuɑ yɑ̃ku kowobu kɑ tɔmbu kpuron wuswɑɑɔ, Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yerɔ. \v 2 U nɛɛ, ɑmɛniwɑ Gusunɔ, Isirelibɑn Yinni wi u wɔllu kɑ tem mɔ u ɡeruɑ. U nɛɛ, u koo wiɡibu yɑrɑ Bɑbiloniɡibun yorun di, te tɑ sɑ̃ɑ nɡe suɡu ben wĩinɔ. \v 3 N kɑ ko wɔ̃ɔ yiru u koo de Nɛbukɑnɛsɑɑ u kɑ wi, Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yerun dendi yɑ̃ɑ ni wurɑmɑ, ni u rɑɑ ɡurɑ u kɑ dɑ Bɑbiloniɔ. \v 4 U koo mɑɑ de Yoyɑkini, Yoyɑkimun bii, Yudɑbɑn sinɑ boko u wurɑmɑ, kɑ sere Yudɑbɑn tɔn be bɑ kɑ dɑ Bɑbiloniɔ. Domi u koo bu yɑrɑ Bɑbilonin yorun di. \p \v 5 Yerɑ Yeremi u Gusunɔn sɔmɔ Hɑnɑniɑ wisɑ yɑ̃ku kowobu kɑ tɔn be bɑ wɑ̃ɑ Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yeru mi kpuron wuswɑɑɔ, \v 6 u nɛɛ, ɑmi. Gusunɔ u de yu koorɑ nɡe mɛ ɑ ɡeruɑ. Kpɑ u de tɔn be kpuro bu wurɑmɑ Bɑbilonin di kɑ Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yerun dendi yɑ̃ɑ ni. \v 7 Adɑmɑ Hɑnɑniɑ, ɑ ɡɑri yini swɑɑ dɑkio ɑ nɔ, yi nɑ ɡerumɔ wunɛn wuswɑɑɔ kɑ tɔn ben wuswɑɑɔ. \v 8 Gusunɔn sɔmɔ be bɑ ɡbiɑ bɑ nɑ yellun di, sɑ sere nɑ, nɔni swɑ̃ɑru kɑ tɑbu kɑ bɑrɑnun ɡɑriyɑ bɑ bwese bɑkɑnu kɑ sinɑ bokobu sɔ̃ɔwɑ. \v 9 Tɛ̃ Gusunɔn sɔmɔ ɡoo ù n seewɑ u bɔri yɛndun ɡɑri mɔ̀, ɑmɔnɑ tɔmbɑ koo kɑ tubu mɑ Gusunɔwɑ u yɛ̃ro ɡɔrimɑ, mɑ n kun mɔ ye u ɡeruɑ mi, yɑ koorɑ. \p \v 10 Yerɑ Gusunɔn sɔmɔ Hɑnɑniɑ u Yeremi suɡu ye wunɑ mɑ u ye bɔɔkɑ. \v 11 Mɑ u tɔmbu kpuro sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, ɑmɛniwɑ Yinni Gusunɔ u ɡeruɑ. U nɛɛ, n kɑ ko wɔ̃ɔ yiru u koo Bɑbiloniɡibun dɑm mɛ buɑ nɡe mɛ nɑ suɡu ye bɔɔkɑ. \p Mɑ Yeremi u win swɑɑ mwɑ u n doonɔ. \p \v 12 Sɑnɑm mɛ Hɑnɑniɑ u suɡu dɑ̃ɑ ye wunɑ Yeremin wĩirun di u bɔɔkɑ u kpɑ, yerɑ Yinni Gusunɔ u Yeremi sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, \v 13 ɑ doo ɑ Hɑnɑniɑ sɔ̃ ɑ nɛɛ, u kpĩɑ u suɡu dɑ̃ɑɡiɑ ye bɔɔkɑ, ɑdɑmɑ u koo yen kɔsire wɑ ye yɑ sɑ̃ɑ sisuɡiɑ. \p \v 14 Nɛ Gusunɔ, Isirelibɑn Yinni, nɛ wi nɑ wɔllu kɑ tem mɔ, nɑ nɛɛ, wee nɑ suɡu sisuɡiɑ dokemɔ bwese ni kpuron wĩinɔ, kpɑ nu kɑ Nɛbukɑnɛsɑɑ, Bɑbilonin sinɑ boko yoru diiyɑ. Bɑɑ kɑ ɡbeeku yɛɛyɔ, kon nùn ye nɔmu bɛriɑwɑ. \p \v 15 Yerɑ Yeremi u Hɑnɑniɑ sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, ɑ swɑɑ dɑkio ɑ nɔ, Yinni Gusunɔ kun nun ɡɔre. Kɑ mɛ, ɑ dɑ ɑ tɔmbu ɡɑri weesuɡii sɔ̃ɔwɑ, mɑ bɑ yi nɑɑnɛ kuɑ. \v 16 Yen sɔ̃, tɛ̃, wee ye Yinni Gusunɔ u ɡeruɑ. U nɛɛ, u koo nun wunɑ tem minin di, domi wunɛn ɡɑri yi derɑ tɔmbɑ nùn seesi. Kɑɑ ɡbi ɡisɔku ɡe. \p \v 17 Mɑ Gusunɔn sɔmɔ Hɑnɑniɑ wi, u ɡu wɔ̃ɔ ɡen suru nɔɔbɑ yiruse sɔɔ. \s1 Yeremi u Yudɑ be bɑ wɑ̃ɑ \s2 Bɑbiloniɔ tireru kuɑ \c 29 \p \v 1 Sɑɑ Yerusɑlɛmun diyɑ Yeremi u bukurobu kɑ yɑ̃ku kowobu kɑ Gusunɔn sɔmɔbu tireru kuɑ, tɔmbu kpuro ɡesi be Nɛbukɑnɛsɑɑ, Bɑbilonin sinɑ boko u yoru mwɛɛrɑ u kɑ dɑ Bɑbiloniɔ. \v 2 N deemɑ sɑɑ ye sɔɔ, bɑ sinɑ boko Yoyɑkini mwɑ kɔ kɑ win mɛro kɑ win sɔm kowo be bɑ mɑɑtɑm kuɑ, kɑ wiruɡibu be bɑ wɑ̃ɑ Yerusɑlɛmuɔ kɑ Yudɑn wuu si su tie sɔɔ, kɑ dɑ̃ɑ dɑ̃kobu kɑ sekobu. \v 3 Wee sɑɑ ye sɔɔ, Sedesiɑsi, Yudɑbɑn sinɑ boko u Eleɑsɑɑ Sɑfɑnin bii, kɑ Gemɑriɑ, Hilikiyɑn bii ɡɔriɔ Nɛbukɑnɛsɑɑn mi, Bɑbiloniɔ. Mɑ Yeremi u bu win tire te wɛ̃. Wee ye tire te, tɑ ɡerumɔ. \p \v 4 Tɑ nɛɛ, Gusunɔ, wɔllu kɑ tem Yinni, u mɑɑ sɑ̃ɑ bɛɛ Isirelibɑn Yinni. Wiyɑ u kɑ bɛɛ ɡɑri mɔ̀, bɛɛ be u derɑ bɑ yoru mwɛɛrɑ bɑ kɑ dɑ Bɑbilonin temɔ. \v 5 U nɛɛ, i diɑ bɑniɔ kpɑ i n wɑ̃ɑ ye sɔɔ. I ɡbeɑ koowo kpɑ i yen dĩɑnu di. \v 6 I kurɔbu suo kpɑ i bibu mɑ. I de bɛɛn bii tɔn durɔbu bu kurɔbu suɑ bu bibu mɑ, kpɑ i bɛɛn bii tɔn kurɔbu durɔbu kɛ̃ kpɑ ben tii bu mɑɑ kɔwɑrɑ. I dɑbio mi i wɑ̃ɑ mi, i ku kɑɑrɑ. \v 7 I kɑsuo nɡe mɛ tem mɛ, mu koo kɑ kuurɑ mi Yinni Gusunɔ u derɑ i yoru dimɔ. Kpɑ i nùn kɑnɑ tem mɛn sɔ̃, domi mù n kuurɑ, bɛɛn tii i ko i kuurɑwɑ. \p \v 8 Gusunɔ, bɛɛn Yinni wi, u mɑɑ nɛɛ, i ku de nɛn sɔmɔ be bɑ wɑ̃ɑ bɛɛn suunu sɔɔ, bu bɛɛ nɔni wɔ̃ke. I ku sɔrobu kɑ be bɑ bɛɛ bɛɛn dosusu tubusiɑmɔ nɑɑnɛ ko. \v 9 Domi bɑ ɡerumɔ bɑ mɔ̀, wiyɑ u bu ɡɔrɑ, bu kɑ bɛɛ ɡɑri sɔ̃. Adɑmɑ weesɑ bɑ mɔ̀, n ǹ wi. \p \v 10 U mɑɑ nɛɛ, wɔ̃ɔ wɑtɑ kɑ wɔkurun bɑɑ yɑ̀ n doonɑ, u koo nɑ u bɛɛ yɑrɑ u kɑ wurɑmɑ bɛɛn temɔ. Nɡe mɛyɑ u koo kɑ win nɔɔ mwɛɛru yibiɑ. \v 11 Yinni Gusunɔ u mɑɑ nɛɛ, u yɛ̃ himbɑ ye u yii bɛɛn sɔ̃. Himbɑ ɡeɑ, n ǹ mɔ himbɑ kɔ̃sɑ. U koo de ye i yĩiyɔ yu bɛɛ koorɑ siɑ. \v 12 Sɑɑ ye sɔɔ, ì n nùn sokɑ bɛɛn kɑnɑru sɔɔ, u koo bɛɛ swɑɑ dɑki kpɑ u bɛɛ wurɑri. \v 13 Ì n nùn kɑsu kɑ bɛɛn ɡɔ̃ru kpuro, u koo de i nùn wɑ, \v 14 kpɑ u bɛɛ be bɑ rɑɑ yoru mwɛɛrɑ mi, mɛnnɑmɑ sɑɑ tem kpuron di kɑ bwesenu kpuro sɔɔn di mi u derɑ i yɑrinɛ, kpɑ u bɛɛ ɡɔsiɑmɑ i wurɑmɑ bɛɛn temɔ, mìn di u derɑ bɑ bɛɛ ɡurɑ. Wi, Yinni Gusunɔwɑ u yeni ɡeruɑ. \p \v 15 U bɛɛ yeni sɔ̃ɔmɔwɑ, domi i ɡerumɔ i mɔ̀, wiyɑ u bɛɛ sɔmɔbu wɛ̃ Bɑbiloniɔ. \p \v 16 Tɛ̃, wee ye u ɡerumɔ sunɔ wi u sɔ̃ Dɑfidin sinɑ ɡɔnɑɔn sɔ̃, kɑ sere tɔn be bɑ wɑ̃ɑ Yerusɑlɛmuɔ be bɑ ǹ yoru mwɛ bɑ kɑ de Bɑbiloniɔn sɔ̃. \v 17 U nɛɛ, wee, u koo de bu bu tɑbu wɔrimɑ kpɑ ɡɔ̃ɔru kɑ bɑrɑru tu bu wɔri. U koo bu wɑhɑlɑ kpɛ̃ɛ kpɑ bɑ n sɑ̃ɑ nɡe dɑ̃ɑ mɑrum mɛ mu kɔ̃sɑ bɑ yinɑ bu di. \v 18 Bɑ̀ n duki yɑkurɑ, u koo bu nɑɑ ɡirɑwɑ kɑ tɑbu, kpɑ u de ɡɔ̃ɔru kɑ bɑrɑru tu bu wɔri sere bwesenu kpuro nu nɑndɑ nù n bu wɑ. Kpɑ u bu yɑrinɑsiɑ bwesenu kpuro sɔɔ kpɑ bɑ n dɑ kɑ ben yĩsiru tɔmbu bɔ̃rusi, ǹ kun mɛ, bu kɑ ɡoo ɡɑ̃ɑ kɔ̃sunu sie, ǹ kun mɛ ɡɑ̃ɑ nɑnumɡinu, ǹ kun mɛ, ɡɑ̃ɑ sekuruɡinu. \v 19 Domi bɑ ǹ wi, Yinni Gusunɔn ɡɑri swɑɑ sue bɑɑ mɛ u rɑ n bu yi sɔ̃ɔmɔ sɑɑ win sɔmɔbun nɔɔn di. Wi, Yinni Gusunɔwɑ u yeni ɡeruɑ. \p \v 20 Adɑmɑ bɛɛ be u derɑ bɑ ɡurɑ bɑ kɑ dɑ Bɑbiloniɔ, i swɑɑ dɑkio i nɔ ye u ɡerumɔ. \p \v 21 U nɛɛ, Akɑbu, Kolɑyɑn bii kɑ Sedesiɑsi, Mɑseyɑn bii, be, be bɑ bɛɛ ɡɑri weesuɡii sɔ̃ɔmɔ kɑ win yĩsiru, u koo bu Nɛbukɑnɛsɑɑ, Bɑbilonin sinɑ boko nɔmu bɛriɑ kpɑ u bu so u ɡo, bɛɛn nɔni biru. \v 22 Kpɑ bɛɛ Yudɑbɑ, bɛɛ be i wɑ̃ɑ Bɑbiloniɔ, i tɔmbu yiru yen yĩsinu suɑ i n dɑ kɑ tɔmbu bɔ̃rusi, i nɛɛ, Gusunɔ u nun kuɑ nɡe Sedesiɑsi kɑ Akɑbu be Bɑbilonin sinɑ boko u sɛ̃ɛwɑ dɔ̃ɔ sɔɔ. \v 23 Domi tɔn be, bɑ ɡɑ̃ɑ kɔ̃sunu kuɑ, bɑ sɑkɑrɑru kuɑ kɑ ben berusebun kurɔbu. Mɑ bɑ weesu kuɑ kɑ wi, Yinni Gusunɔn yĩsiru, bɑɑ mɛ u ǹ bu yiire. Adɑmɑ u yɛ̃ ye bɑ kuɑ kpuro, u sɑ̃ɑ yen seedɑɡii. \s1 Semɑyɑn tireru \p \v 24-25 Gusunɔ Isirelibɑn Yinni wi u wɔllu kɑ tem tɑkɑ kuɑ, u Yeremi ɡɔrɑ Semɑyɑ, Nɛɛlɑmuɡiin mi. N deemɑ Semɑyɑ wi, u rɑɑ yɑ̃ku kowo Sofoni, Mɑseyɑn bii tireru mɔrisiɑ kɑ sere yɑ̃ku kowo be bɑ tie, kɑ Yerusɑlɛmuɡibu kpuro. \v 26 Ye u ɡeruɑ tire te sɔɔ wee. U nɛɛ, Sofoni, Yinni Gusunɔwɑ u nun ɡɔsɑ ɑ kɑ ko yɑ̃ku kowo Yehoyɑdɑn ɑyerɔ, kpɑ ɑ Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yeru kɔ̃su. Goo ù n seewɑ u tii kuɑ nɡe wiiro mɑ u tii sokumɔ Gusunɔn sɔmɔ, kpɑ ɑ nùn mwɑ ɑ bɔke kɑ wɛ̃ɛ dɑmɡii kɑ yɔni. \v 27 Ǹ n mɛn nɑ, mbɑn sɔ̃nɑ ɑ ǹ Yeremi, Anɑtɔtuɡii mwɛ ɑ sɛɛyɑsie, wi u tii kuɑ Gusunɔn sɔmɔ bɛɛn suunu sɔɔ. \v 28 Wee, u mɑm sun ɡoo ɡɔriɑmɑ Bɑbiloni mini u sun sɔ̃ mɑ sɑ ko yoru di mini n kɑ tɛ. Yen sɔ̃, su be diɑ bɑniɔ kpɑ sɑ n wɑ̃ɑ ye sɔɔ, kpɑ su be ɡbeɑ ko kpɑ su yen dĩɑnu di. \p \v 29 Mɑ Sofoni u Yeremi tire te ɡɑriɑ. \v 30 Sɑɑ yerɑ Yinni Gusunɔ u Yeremi sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, \v 31 ɑ be bɑ yoru mwɛɛrɑ bɑ kɑ dɑ Bɑbiloniɔ mi ɡɔrio ɑ nɛɛ, \v 32 wee ye nɛ, Yinni Gusunɔ nɑ ɡeruɑ Semɑyɑ, Nɛɛlɑmuɡiin sɔ̃. Semɑyɑ wi, u bɛɛ ɡɑri sɔ̃ɔwɑ, ɑdɑmɑ nɑ ǹ nùn ɡɑri ɡɛɛ sɔ̃ɔwɑ bɛɛn sɔ̃. Wee tɛ̃ u derɑ i weesu nɑɑnɛ kuɑ. Yen sɔ̃, nɛ, Yinni Gusunɔ kon nùn wɔri wi kɑ win bweseru kpuro. Ben ɡoo kun mɑɑ wɑ̃ɑru dimɔ bɛɛn suunu sɔɔ. U ǹ mɑɑ durom mɛ wɑsi mɛ kon nɛn tɔmbu kuɑ. Domi u derɑ bɑ mɑn seesi. \s1 Nɔɔ mwɛɛ ni Yinni Gusunɔ \s2 u Isirelibɑ kuɑ \c 30 \p \v 1 Gusunɔ, Isirelibɑn Yinni, u Yeremi sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, \v 2 ɑ ɡɑri yi kpuro yoruo tireru sɔɔ yi nɑ nun sɔ̃ɔwɑ. \v 3 Nɑ nɛɛ, tɔ̃ru ɡɑrɑ sisi tè sɔɔ kon nɛn tɔmbu Isirelibɑ kɑ Yudɑbɑ yɑkiɑmɑ yorun di, n kɑ bu wurɑmɑ ben temɔ. Kon de bu wurɑmɑ tem mɛ nɑ ben bɑɑbɑbɑ wɛ̃ sɔɔ, kpɑ mu ko beɡim. \p \v 4 Wee ye Yinni Gusunɔ u Yeremi sɔ̃ɔwɑ Isirelibɑ kɑ Yudɑbɑn sɔ̃. \v 5 U nɛɛ, \q1 nɑ nɑndɑbun kuuki nɔɔmɔ. \q1 Tɔmbɑ bɛrum soore, \q1 bɑ ǹ bɔri yɛndu mɔ. \q1 \v 6 I bikio kpɑ i nɔ tɔn durɔ ù n dɑ yiire u mɑ. \q1 Ǹ n mɛn nɑ, mbɑn sɔ̃nɑ nɑ tɔmbu wɑ \q1 bɑ ben ɡɑ̃ɑnu nɛni \q1 nɡe tɔn kurɔ wi u yiire u kĩ u mɑ. \q1 Mbɑn sɔ̃nɑ be kpuron wuswɑɑ burisinɛ. \q1 \v 7 Annɑ ɑ wɑhɑlɑ bɑkɑ wɑ yɑ wee. \q1 Tɔ̃ɔ te, tɔ̃ɔ kɔ̃surɑ. \q1 Tɑ ǹ kɑ tɔ̃ru ɡɑru weenɛ. \q1 Te sɔɔrɑ Isirelibɑ bɑ koo nɔni swɑ̃ɑ bɑkɑru wɑ. \q1 Adɑmɑ kɑ mɛ, kon bu fɑɑbɑ ko. \b \p \v 8 Yen tɔ̃ɔ te, nɛ, Yinni Gusunɔ, nɛ wi nɑ wɔllu kɑ tem tɑkɑ kuɑ, kon ben suɡu wunɑ sɑɑ ben wĩinun di n bɔɔku kpɑ n wɛ̃ɛ yi bɑ rɑɑ kɑ bu sɔri kɑsuku, n ben yoru kpeesiɑ. Bɑ ǹ mɑɑ tɔn tukobu sɑ̃ɑmɔ. \v 9 Nɛ, Gusunɔ ben Yinniwɑ bɑ koo sɑ̃, kɑ sere mɑɑ Dɑfidin kɔsire wi kon swĩi ben sinɑ ɡɔnɑɔ. \b \q1 \v 10 Bɛɛ Isirelibɑ, Yɑkɔbun bweseru, \q1 bɛɛ be i sɑ̃ɑ nɛn sɔm kowobu, \q1 i ku nɑndɑ, i ku diiri. \q1 Wee, kon bɛɛ yɑkiɑmɑ sɑɑ tem tukum di mi i yoru dii, \q1 bɛɛ kɑ bɛɛn bibun bweseru. \q1 I ko i wurɑmɑ kpɑ i wɛ̃rɑ i n wɑ̃ɑ bɔri yɛndu sɔɔ. \q1 Goo kun mɑɑ bɛɛ tɔ̃yɑ mɔ̀. \q1 \v 11 Domi ko nɑ n kɑ bɛɛ wɑ̃ɑ kpɑ n bɛɛ fɑɑbɑ ko. \q1 Kon bwesenu kpuro kpeerɑsiɑ nìn mi i rɑɑ yɑrinɛ i wɑ̃ɑ. \q1 Adɑmɑ bɛɛ, nɑ ǹ bɛɛ kpeerɑsiɑmɔ. \q1 Kon bɛɛ sɛɛyɑsiɑwɑ nɡe mɛ n weenɛ. \q1 Domi nɑ ǹ kpɛ̃ n bɛɛ deri n nɛɛ, i ǹ ɡɑ̃ɑnu kue. \b \q1 \v 12 Wee ye nɛ, Yinni Gusunɔ nɑ mɑɑ bɛɛ Yerusɑlɛmuɡibu sɔ̃ɔmɔ. \q1 Nɑ nɛɛ, bɛɛn bɑrɑrɑ kpɑ̃, \q1 bɛɛn mɛɛrɑ yɑ ǹ bɛkurɑmɔ. \q1 \v 13 Goo kun bɛɛn wɔnwɔndu mɔ̀ u bɛɛn mɛɛrɑ ye tim doke. \q1 Tim ɡɑm sɑri mɛ mu koo bɛɛn mɛɛrɑ ye bɛkiɑ. \q1 \v 14 Be bɑ rɑɑ kɑ bɛɛ ɑrukɑwɑni bɔkuɑ, bɑ ǹ mɑɑ bɛɛ kɑsu, \q1 domi nɑ bɛɛ sowɑ nɡe mɛ bɑ rɑ yibɛrɛ so. \q1 Nɑ bɛɛ sɛɛyɑsiɑ kɑ dɑm bɛɛn durum dɑbinun sɔ̃. \q1 \v 15 Mbɑn sɔ̃nɑ i mɛɛrɑn weeweenu mɔ̀ ye i wɑ bɛɛn torɑnun sɔ̃. \q1 I n yɛ̃ mɑ bɛɛn durum bɑkɑn sɔ̃nɑ nɑ bɛɛ yeni kuɑ. \q1 \v 16 Adɑmɑ be bɑ bɛɛ wɔri bɑ di, kon ben tii wɔriwɑ n di. \q1 Be bɑ sɑ̃ɑ bɛɛn yibɛrɛbɑ kpuro \q1 bɑ koo bu yoru mwɛɛriwɑ. \q1 Be bɑ bɛɛn yɑ̃nu ɡurɑmɔ, \q1 kon de bu mɑɑ ben tiin yɑ̃nu ɡurɑ. \q1 \v 17 Adɑmɑ bɛɛ, be bɑ rɑɑ mɔ̀ i kɑm kuɑ, \q1 mɑ ɡoo kun bɛɛn lɑɑkɑri mɔ̀, \q1 kon bɛɛn mɛɛrɑn bosu bɛkiɑ. \q1 Nɛ, Yinni Gusunɔwɑ nɑ yeni ɡeruɑ. \b \p \v 18 Nɑ wure nɑ nɛɛ, \q1 wee, kon bɛɛ Isirelibɑ Yɑkɔbun bweseru yɑrɑ yorun di, \q1 kpɑ i wurɑ bɛɛn yɛnusɔ. \q1 Kon bɛɛn yɛnusun wɔnwɔndu ko, \q1 kpɑ n bɛɛn wuu bɑni ɡen bɑnsɔ \q1 n bɛɛn sinɑ kpɑɑru seeyɑ n swĩi mi tɑ rɑɑ wɑ̃ɑ. \q1 \v 19 I ko i siɑrɑbun womusu ko kɑ nuku dobun kuuki. \q1 Kon bɛɛ dɑbiɑsiɑ, i ǹ mɑɑ kɑɑrɑmɔ. \q1 Kon de bu bɛɛ bɛɛrɛ wɛ̃, kpɑ bu ku bɛɛ ɡɛm. \q1 \v 20 I ko i n sɑ̃ɑwɑ nɡe yellu, \q1 kpɑ i n dɑ bɛɛn mɛnnɔsu ko nɛn wuswɑɑɔ. \q1 Kpɑ n be bɑ bɛɛ dɑm dɔremɔ kpuro sɛɛyɑsiɑ. \q1 \v 21 Bɛɛn turowɑ koo ko bɛɛn sunɔ. \q1 Kpɑ n de u mɑn susimɑ, \q1 domi ɡoo kun kɑ̃kɔ u mɑn susi, \q1 mɑ n kun mɔ nɑ nùn sokɑ. \q1 Nɛ, Yinni Gusunɔwɑ nɑ yeni ɡeruɑ. \q1 \v 22 Sɑɑ ye sɔɔrɑ i ko i n mɑɑ sɑ̃ɑ nɛn tɔmbu, \q1 kpɑ n ko bɛɛn Yinni. \b \q1 \v 23 Wee, nɛ, Yinni Gusunɔn mɔru yɑ wee nɡe ɡuru woo bɔkɔ, \q1 kpɑ yu tɔn kɔ̃sobu wɔri. \q1 \v 24 Nɛn mɔru ye, yɑ ǹ suremɔ \q1 mɑ n kun mɔ yɑ nɛn himbɑ yibiɑ. \q1 Amɛn biru kpɑ yu bɛɛ yeeri. \b \s1 Isirelibɑ \s2 bɑ koo ɡɔsirɑmɑ yɛnuɔ \c 31 \p \v 1 Yinni Gusunɔ u nɛɛ, sɑɑ ɡɑɑ sisi yè sɔɔ kon mɑɑ ko Isirelibɑn bwesenu kpuron Yinni, kpɑ be, bɑ n mɑɑ sɑ̃ɑ nɛn tɔmbu. \q1 \v 2 Sɑnɑm mɛ bɑ wɑ̃ɑ ɡbɑburɔ, \q1 nɑ bu nɛn durom sɔ̃ɔsi, \q1 ben be bɑ yɑrɑ tɑbun di, \q1 bɑ wee bu wɛ̃rɑ sere kɑ bɑɑdommɑɔ. \q1 \v 3 Bɛɛ Isirelibɑ, nɑ bɛɛ nɛn tii sɔ̃ɔsi sɑɑ yellun di. \q1 Nɑ bɛɛ kĩwɑ sere kɑ bɑɑdommɑɔ. \q1 Yen sɔ̃nɑ nɑ bɛɛ nɛn durom derie. \q1 \v 4 Bɛɛ Isirelibɑ, kon mɑɑ wure n bɛɛ swĩi, \q1 kpɑ i yɔ̃rɑ. \q1 Kon de i bɛɛn bɑrɑnu so, \q1 kpɑ i yɑri i n yɑɑmɔ be bɑ nuku dobu mɔ̀n suunu sɔɔ, \q1 \v 5 i ko i mɑɑ resɛmbɑ duure Sɑmɑrin ɡuunɔ, \q1 kpɑ i yen binu wɑ i sɔri. \q1 \v 6 Sɑɑ yɑ sisi yè sɔɔ wuun kɔ̃sobu bɑ koo nɔɔɡiru suɑ \q1 Efɑrɑimun ɡuuru wɔllun di \q1 bu nɛɛ, i seewo su dɑ Siɔniɔ \q1 mi Gusunɔ bɛsɛn Yinni u wɑ̃ɑ. \b \q1 \v 7 Yinni Gusunɔ u mɑɑ nɛɛ, \q1 i Yɑkɔbun bweseru tɑki kuo kɑ nuku dobu. \q1 I yɛ̃ɛrio ten sɔ̃ te tɑ sɑ̃ɑ bwesenun wiru. \q1 I nɔɔɡiru suo kpɑ i siɑrɑbun womusu ko. \q1 I nɛɛ, Yinni Gusunɔ u win tɔmbu Isireli be bɑ tie fɑɑbɑ mɔ̀. \q1 \v 8 Wee nɑ kɑ bu wee sɑɑ sɔ̃ɔ yɛ̃sɑn nɔm ɡeu ɡiɑn di. \q1 Nɑ bu mɛnnɑmɔ hɑnduniɑn ɡoonu nnɛn di. \q1 Tɔn be, bɑ dɑbi. \q1 Be sɔɔ, wɔ̃kobɑ wɑ̃ɑ kɑ yɛmɔbu kɑ ɡuriɡibu, \q1 kɑ be bɑ yiire bɑ kĩ bu mɑ. \q1 \v 9 Be wee bɑ wee kɑ swĩi, bɑ mɑn kɑnɑmɔ. \q1 Mɑ nɑ bu kpɑre nɑ kɑ dɔɔ nim bwerɔ \q1 kɑ swɑɑ ye yɑ nɔɔ nɛ sɔɔ, \q1 mi bɑ ǹ sokurɑmɔ. \q1 Domi nɑ sɑ̃ɑwɑ Isirelin bweserun Bɑɑbɑ. \q1 Mɑ tɑ mɑɑ sɑ̃ɑ nɛn bii yerumɑ. \b \q1 \v 10 Bɛɛ bwese tukunu, i nɛ, Yinni Gusunɔn ɡɑri swɑɑ dɑkio, \q1 kpɑ i yi kpɑrɑ \q1 i kɑ dɑ sere mi n tomɑ. \q1 I nɛɛ, nɛ wi nɑ Isirelibɑn bweseru yɑrinɑsiɑ, \q1 nɑ kon mɑɑ tu mɛnnɑ, \q1 kpɑ n tu kɔ̃su nɡe mɛ yɑ̃ɑ kpɑro u rɑ win yɑ̃ɑnu kɔ̃su. \q1 \v 11 Domi nɛ, Yinni Gusunɔ nɑ Yɑkɔbun bweseru yɑkiɑ, \q1 nɑ tu wɔrɑ sɑɑ wi u tu dɑm keren nɔmun di. \q1 \v 12 Bɑ koo nɑ Siɔnin ɡuuru wɔllɔ, \q1 bɑ n nuku dobu mɔ̀ kɑ kuuki. \q1 Bɑ koo duki nɑ ɑrumɑni ye nɛ, Yinni Gusunɔ nɑ bu wɛ̃n sɔ̃. \q1 Yeyɑ, dobi kɑ resɛm kɑ olifi ye bɑ rɑ kɑ ɡum ko, kɑ yɑ̃ɑnu kɑ nɛɛ. \q1 Ben bwɛ̃rɑ koo yɛmiɑwɑ nɡe dɑ̃ɑ ɡbɑɑru te tɑ nim wɑɑmɔ. \q1 Bɑ ǹ koo mɑɑ wɑhɑlɑ ko. \q1 \v 13 Wɔndiɑbɑ bɑ koo nuku dobu ko, bɑ n yɑɑmɔ. \q1 Mɛyɑ mɑɑ ɑluwɑɑsibɑ kɑ durɔ tɔkɔnu ko n yɛ̃ɛrimɔ. \q1 Domi kon ben nuku sɑnkirɑnu ɡɔsiɑ nuku dobu, \q1 n bu nukuru yɛmiɑsiɑ. \q1 Kpɑ n mɑɑ ben nɔni swɑ̃ɑru ɡɔsiɑ bɔri yɛndu. \q1 \v 14 Kon de nɛn yɑ̃ku kowobu bu dĩɑ ɡeenu di bu debu, \q1 kpɑ nɛn tɔmbu bu debu nɛn ɑrumɑnin sɔ̃. \q1 Nɛ, Yinni Gusunɔwɑ nɑ yeni ɡeruɑ. \b \q1 \v 15 Amɛniwɑ Yinni Gusunɔ u ɡeruɑ. U nɛɛ, \q1 bɑ swĩi ɡɛɛ nɔɔmɔ Rɑmɑɔ. \q1 Yɛ̃ro u sumɔ u weeweenu mɔ̀. \q1 Ase, Rɑsɛliwɑ u sumɔ win bibun sɔ̃. \q1 Mɑ u yinɑmɔ bu nùn suuru kɑnɑ \q1 domi bii be kpurowɑ bɑ ɡu. \q1 \v 16 Adɑmɑ nɑ nɛɛ, \q1 u mɑrio, \q1 u win nɔni yĩresu woko. \q1 Domi u koo ɑre wɑ ye u win bibu kuɑn sɔ̃. \q1 Bɑ koo wurɑmɑ yibɛrɛbɑn tem di. \q1 \v 17 Nɛ, Yinni Gusunɔ nɑ nɛɛ, win siɑ yɑ koo wɛ̃rɑ, \q1 domi win bibɑ koo wurɑmɑ ben temɔ. \q1 \v 18 Nɑ Isirelibɑn nɔɔ nɔɔmɔ bɑ weeweenu mɔ̀, bɑ mɔ̀, \q1 n de bu wurɑmɑ nɛn mi kɑ ɡem. \q1 Bɑ sɑ̃ɑwɑ nɡe nɑɑ buu ɡe ɡɑ ɡen tii kpɑre, \q1 mɑ nɑ bu sɛɛyɑsiɑ. \q1 Domi nɛnɑ nɑ sɑ̃ɑ Gusunɔ ben Yinni. \q1 \v 19 Ye ben lɑɑkɑri yɑ wurɑmɑ, mɑ bɑ tuubɑ kuɑ. \q1 Ye bɑ ben torɑnu ɡiɑ, \q1 mɑ bɑ tukɑ kɑ sekuru \q1 ye bɑ kuɑ sɑɑ ben ɑluwɑɑsirun din sɔ̃. \q1 \v 20 Isirelin bweseru tɑ sɑ̃ɑwɑ nɡe nɛn bii kĩnɑsi. \q1 Mɛyɑ nɑ mɑɑ tu kĩru sɔ̃ɔsi. \q1 Domi nɡe mɛ̀n nɔru nɑ ten ɡɑri mɔ̀, \q1 nɡe mɛyɑ ten kĩru tɑ rɑ n wɑ̃ɑ nɛn ɡɔ̃ruɔ. \q1 Nɛn bwɛ̃rɑ kun kpunɛ ten sɔ̃. \q1 Kon tu wɔnwɔn bɑkɑru kuɑ. \q1 Nɛ, Yinni Gusunɔwɑ nɑ yeni ɡeruɑ. \b \q1 \v 21 Bɛɛ Isirelibɑ, i yĩreru koowo bɛɛn swɑɑ sɔɔ \q1 kpɑ i dɑ̃ɑ ɡirɑ. \q1 I swɑɑ ye lɑɑkɑri koowo ye i rɑɑ swĩi. \q1 Bɛɛ Isirelibɑ, i wurɑmɑ bɛɛn wusɔ. \q1 \v 22 Sere sɑɑ yerɑ̀ i ko i n kɔ̃ɔre i n yɑɑyɑɑre mɔ̀, bɛɛ nɑɑnɛ sɑribɑ. \q1 Wee nɛ Yinni Gusunɔ, nɑ ɡɑ̃ɑ kpɑɑnu kuɑ temɔ. \q1 Tɔn kurɔwɑ u koo durɔ kɑsu. \b \s1 Arumɑni ye Yinni Gusunɔ \s2 u koo win tɔmbu wɛ̃ \p \v 23 Gusunɔ Isirelibɑn Yinni wi u wɔllu kɑ tem mɔ u ɡeruɑ u nɛɛ, nɑ̀ n kɑ Isirelibɑ wurɑmɑ sɑɑ yorun di, ɑmɛniwɑ bɑ koo ɡere Yudɑn tem kpuro sɔɔ bu nɛɛ, \q1 Yinni Gusunɔ u ɡuu te u ɡɔsɑ Yerusɑlɛmuɔ domɑru kuo, \q1 mi ɡem mu wɑ̃ɑ. \m \v 24 Yudɑbɑ kpuro, kɑ ben ɡbɑɑ wukobu, kɑ be bɑ rɑ yɑɑ sɑbenu kpɑre bɑ koo wurɑ bu sinɑ ben tem wuu mɑrosɔ kɑ mɛn bɑru kpɑɑnɔ. \v 25 Domi kon wi nim nɔru ɡɑ mɔ̀ nim wɛ̃, kpɑ win ɡɔ̃ru ɡu yɛmiɑ. Kpɑ n de wi u wɔkɔnu wɔrimɔ ɡɔ̃ɔrun sɔ̃ u di u debu. \v 26 Sɑɑ ye sɔɔ, Yeremi u dom yɑndɑ, mɑ u mɛɛrɑ u deemɑ win dosu ɡe, ɡɑ dorɑ. \p \v 27 Mɑ Yinni Gusunɔ u nɛɛ, wee sɑɑ yɑ sisi yè sɔɔ kon de yɑɑ sɑbenu kɑ tɔmbu bu yibu Isireliɔ kɑ Yudɑɔ. \v 28 Nɡe mɛ nɑ rɑɑ bu wukurɑ nɑ sururɑ nɡe dɑ̃nu, nɑ bu kɔsukɑ nɑ kɑm koosiɑ nɡe diɑ, nɡe mɛyɑ kon mɑɑ wure n bu seeyɑ n ɡirɑ. Nɛ, Yinni Gusunɔwɑ nɑ yeni ɡeruɑ. \v 29 Sɑɑ ye sɔɔ, bɑ ǹ mɑɑ ɡerumɔ bu nɛɛ, \q1 bɑɑbɑbɑrɑ bɑ resɛm ɡɔmɑ di, \q1 mɑ ben bibun nɔsu yɑɑyɑ. \m \v 30 Adɑmɑ wi u win resɛm ɡɔmɑ di, win nɔɔwɑ ɡɑ koo yɑɑyɑ. Wi u mɑɑ durum kuɑ, wiyɑ u koo ɡbi. \p \v 31 Nɛ, Yinni Gusunɔ nɑ nɛɛ, tɔ̃nu ɡɑnu sisi nì sɔɔ kon kɑ Isirelibɑ kɑ Yudɑbɑ ɑrukɑwɑni kpɑɑ bɔke. \v 32 Adɑmɑ yɑ ǹ ko n sɑ̃ɑ yèn bweseru nɑ rɑɑ kɑ ben bɑɑbɑbɑ bɔkuɑ sɑnɑm mɛ nɑ bu nɔmu nɛnuɑ nɑ yɑrɑmɑ Eɡibitin di. Bɑ ǹ ye mɛm nɔɔwɛ, bɑɑ mɛ nɛ, Yinni Gusunɔ nɑ sɑ̃ɑ ben Yinni. \v 33 Tɛ̃, ɑrukɑwɑni kpɑɑ ye wee, ye kon kɑ Isirelibɑ bɔke. Nɛ, Yinni Gusunɔ, kon de nɛn woodɑbɑ bɑ n wɑ̃ɑ ben bwisikunu sɔɔ, kpɑ n ye yorusi ben ɡɔ̃rusɔ. Kpɑ nɑ n sɑ̃ɑ ben Yinni, kpɑ be, bɑ n mɑɑ sɑ̃ɑ nɛn tɔmbu. \v 34 Domi tɔmbu kpurowɑ bɑ ko n mɑn yɛ̃ sɑɑ bibun di sere kɑ bukurobɔ. Goo kun mɑɑ win winsim ǹ kun mɛ win mɛro bisi ɡoo keu mɔ̀ u kɑ Gusunɔ ɡiɑ. Kon bu ben durum wɔkɑ, kpɑ n ku mɑɑ ye yɑɑyɑ. \b \q1 \v 35 Yinni Gusunɔwɑ u sɔ̃ɔ kuɑ u kɑ yɑm dɛɛrɑsiɑ sɔ̃ɔ sɔɔ. \q1 Mɑ u suru kɑ kperi yi yi, yi kɑ yɑm dɛɛrɑsiɑ wɔ̃kuru. \q1 U rɑ mɑɑ de nim kurenu nu se nim wɔ̃kun di, kpɑ nu wɔki. \q1 Win yĩsirɑ Yinni Gusunɔ wi u wɔllu kɑ tem mɔ. \q1 Wiyɑ u ɡeruɑ u nɛɛ, \q1 \v 36 tɑkɑ koorɑ yenibɑ kpuro yɑ̀ n koo kpe, \q1 Isirelibɑn bweserɑ koo mɑɑ kpe, \q1 kpɑ tɑ kun mɑɑ wɑ̃ɑ. \q1 \v 37 U mɑɑ ɡeruɑ u nɛɛ, \q1 mɑ bɑ kpĩɑ bɑ wɔllun kpɑ̃ɑru yĩirɑ bɑ ɡiɑ, \q1 mɑ bɑ duɑ temɔ bɑ mɛn kpɛɛkpɛɛkun ɑsɑnsi ɡiɑ, \q1 sɑɑ yerɑ u koo mɑɑ Isirelin bweseru kpuro yinɑ kɔ̃sɑ ye bɑ kuɑn sɔ̃. \b \p \v 38 Wee sɑɑ yɑ sisi yè sɔɔ bɑ koo mɑn bɛɛrɛ wɛ̃ bu Yerusɑlɛmu bɑni sɑɑ Hɑnɑnɛɛlin di sere n kɑ dɑ wuun ɡbɑ̃rɑrun kɔnnɔwɔ ɡe bɑ mɔ̀ ɡɑni ɡɔmburun kɔnnɔ. \v 39 Kpɑ bu mɑɑ wɛ̃ɛ dɛmiɑmɑ min di bu yĩire bu kɑ dɑ Gɑrɛbun ɡunɡurɔ, kpɑ bu besirɑ bu dɑ sere Goɑtiɔ. \v 40 Wɔwɑ ye kpuro mi bɑ rɑ ɡonu sike kpɑ bu kubɑnu yɑri mi, kɑ ɡbeɑ ye yɑ wɑ̃ɑ berɑ mi sere n kɑ dɑ Sedoronin dɑɑrɔ, kɑ kɔnnɔ ɡe ɡɑ wɑ̃ɑ sɔ̃ɔ yɑri yeru ɡiɑ, mìn di dumi yi rɑ kɑ du, yebɑ kpurowɑ yɑ ko n sɑ̃ɑ nɛ, Yinni Gusunɔɡiɑ. Bɑ ǹ mɑɑ ye kɔsukumɔ sere kɑ bɑɑdommɑɔ. \s1 Yeremi u ɡberu ɡɑru dwɑ \c 32 \p \v 1 Yudɑbɑn sinɑ boko Sedesiɑsin bɑndun wɔ̃ɔ wɔkuruse sɔɔ, Yinni Gusunɔ u kɑ Yeremi ɡɑri kuɑ. N deemɑ Bɑbilonin sinɑ boko Nɛbukɑnɛsɑɑn bɑndun wɔ̃ɔ yɛndu yiru sɑrisewɑ mi. \v 2 Sɑɑ ye sɔɔrɑ win tɑbu kowobu bɑ Yerusɑlɛmu tɑrusi, mɑ Yeremi u wɑ̃ɑ pirisɔm sɔɔ Yudɑbɑn sinɑ kpɑɑrɔ. \v 3 Sedesiɑsi wiyɑ u nùn pirisɔm ye kpɛ̃ɛ yèn sɔ̃ u Gusunɔn ɡɑri ɡeruɑ u nɛɛ, wee Yinni Gusunɔ u Bɑbilonin sinɑ boko wuu ɡeni nɔmu bɛriɑ kpɑ u ɡu kɑmiɑ. \v 4 Sedesiɑsi kun mɑɑ kisirɑmɔ tɑbu kowobun nɔmɑn di. Bɑbilonin sinɑ boko u koo nùn nɔmɑ turi, kpɑ bu wɑɑnɑ nɔni kɑ nɔni bu ɡɑri ko. \v 5 Bɑbilonin sinɑ boko wi, u koo kɑ nùn dɑ Bɑbiloniɔ. Miyɑ u ko n wɑ̃ɑ sere Gusunɔ u kɑ win ɡɑri ko. Yen sɔ̃, bɑɑ ì n kɑ Bɑbiloniɡibu tɑbu mɔ̀ tɛ̃, i ǹ bu kɑmiɑmɔ. \p \v 6 Yeremi u nɛɛ, Yinni Gusunɔ u mɑɑ mɑn sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, \v 7 wee, Hɑnɑmɛɛli, Sɑlumun bii, nɛn bɑɑn tundo turosin bii, u koo nɑ u nɛɛ, n nɑ n win ɡberu dwe Anɑtɔtuɔ, Bɛnyɑmɛɛn temɔ. Domi nɛnɑ n weenɛ n tem mɛ yɑkiɑ n tubi di. \p \v 8 Yerɑ n koorɑ nɡe mɛ Yinni Gusunɔ u ɡeruɑ. Hɑnɑmɛɛli wi, u nɑ nɛn mi pirisɔm dirɔ u nɛɛ, n win tem mɛ dweeyo mɛ mu wɑ̃ɑ Anɑtɔtuɔ Bɛnyɑmɛɛn temɔ domi nɛnɑ n weenɛ n mu yɑkiɑ n tubi di. \p Sɑɑ ye sɔɔrɑ nɑ tubɑ mɑ Gusunɔwɑ u kĩ mɛ. \p \v 9 Mɑ nɑ ɡbee te yɑkiɑ kɑ sii ɡeesun ɡobi wɔkurɑ nɔɔbu kɑ yiru. \v 10-11 Mɑ nɑ seedɑɡibu suɑ nɑ tem mɛn dwee tirenu yoruɑ yiru nɑ nɛn yĩreru doke ten teeru wɔllɔ nɑ wukiri nɡe mɛ woodɑ yɑ ɡeruɑ mɑ nɑ sii ɡee si suɑ nɑ kilo sɔndi seedɑɡii ben wuswɑɑɔ. Mɑ nɑ tire ni suɑ \v 12 nɑ Bɑruku, Nɛriyɑn bii, Mɑseyɑn debubu wɛ̃ Hɑnɑmɛɛli kɑ seedɑɡii be bɑ ben yĩrenu doke tire te sɔɔ kɑ sere mɑɑ Yudɑbɑ be bɑ wɑ̃ɑ pirisɔm dii yɑɑrɑ min nɔni biru. \v 13 Be kpuron nɔni birɑ nɑ mɑɑ Bɑruku sɔ̃ɔwɑ \v 14 nɑ nɛɛ, Isirelibɑn Yinni wi u wɔllu kɑ tem mɔ, wiyɑ u ɡeruɑ u nɛɛ, u dwee tirenu yiru ye suo, te bɑ yĩreru koosi, u dɑ u nu doke wekeru sɔɔ kpɑ nu ku rɑɑ sɑnkirɑ. \p \v 15 Domi sɔ̃ɔ teeru tɔmbu bɑ koo mɑɑ diɑ kɑ ɡbeɑ dwe tem mɛ sɔɔ. \s1 Yeremin kɑnɑru \p \v 16 Sɑnɑm mɛ nɑ tem mɛn dwee tire ni Bɑruku, Nɛriyɑn bii wɛ̃ nɑ kpɑ, nɑ Yinni Gusunɔ kɑnɑ nɑ nɛɛ, \v 17 Yinni Gusunɔ, ɑ wɔllu kɑ tem kuɑ wunɛn dɑm bɑkɑm kɑ wunɛn yiikon sɑɑbu. Gɑ̃ɑnu sɑri ni ɑ kpɑnɛ. \v 18 A rɑ bwesenu durom kue sere kɑ nin bibun bibɔ. Adɑmɑ bɑɑbɑbɑ bɑ̀ n torɑ, ɑ rɑ ben bibu sɛɛyɑsie torɑ nin sɔ̃. Gusunɔ, ɑ sɑ̃ɑwɑ Yinni boko, mɑ ɑ dɑm mɔ. Wunɛn yĩsirɑ wɔllu kɑ tem Yinni. \v 19 Wunɛn himbɑ yɑ kpɑ̃, ɑ mɑɑ dɑm mɔ ɑ kɑ ye yibiɑ. A rɑ n mɛɛrɑ ye tɔmbɑ mɔ̀ kpɑ ɑ bɑɑwure kuɑ nɡe mɛ win kookoosu nɛ. \p \v 20 A sɔm mɑɑmɑɑkiɡinu kuɑ sɑnɑm mɛ bɛsɛn sikɑdobɑ bɑ wɑ̃ɑ Eɡibitiɔ. Mɛyɑ ɡisɔ ɑ mɑɑ mɔ̀ bɛsɛn suunu sɔɔ Isireliɔ kɑ bwese ni nu tien suunu sɔɔ. Mɑ ɑ yĩsiru yɑrɑ nɡe mɛ sɑ nɔɔmɔ ɡisɔ. \v 21 A wunɛn dɑm sɔ̃ɔsi, ɑ sɔm mɑɑmɑɑkiɡinu kuɑ. Mɑ tɔmbɑ nɑndɑ. Yerɑ yɑ derɑ ɑ wunɛn tɔmbu yɑrɑ sɑɑ Eɡibitin di. \v 22 Mɑ ɑ bu tem mɛ wɛ̃ mɛ ɑ ben bɑɑbɑbɑ nɔɔ mwɛɛru kuɑ kɑ bɔ̃ri, mɛ mu tim kɑ bom yibɑ. \v 23 Mɛyɑ bɑ mɑɑ nɑ bɑ tem mɛ mwɑ mu kuɑ beɡim. Adɑmɑ bɑ ǹ wunɛn ɡere mɛm nɔɔwɛ. Bɑ ǹ mɑɑ wunɛn woodɑbɑ swĩi. Mɛyɑ bɑ ǹ mɑɑ kue ye ɑ bu yiire. Sɑɑ yerɑ ɑ derɑ kɔ̃sɑ yeni kpuro yɑ bu deemɑ. \p \v 24 Wee tɛ̃ Bɑbiloniɡibu bɑ ɡunɡunu bɑnɑ bu kɑ wɑ bu wuu ɡe wɔri. Bɑ koo mɑɑ ɡu mwɑ, domi ɑ bu ɡu nɔmu bɛriɑ. Kɑɑ de bu ɡu kɑmiɑ kɑ tɑbu kɑ ɡɔ̃ɔru kɑ bɑrɑru. Mɛyɑ ye ɑ ɡeruɑ kpuro yɑ koorɑ, Yinni Gusunɔ, ɑ mɑɑ ye wɑɑmɔ. \v 25 Wee wuu ɡe, ɡɑ wɑ̃ɑ Bɑbiloniɡibun nɔmɑ sɔɔ. Adɑmɑ kɑ mɛ, ɑ mɑn sɔ̃ɔwɑ ɑ nɛɛ, n tem dweeyo kɑ ɡobi kpɑ n yi kɔsiɑ seedɑɡibun wuswɑɑɔ. \s1 Yinni Gusunɔ u Yeremi wisɑ \p \v 26 Yerɑ Yinni Gusunɔ u Yeremi wisɑ u nɛɛ, \v 27 wee, nɛ Gusunɔ, nɑ sɑ̃ɑwɑ hɑnduniɑɡibu kpuron Yinni. Gɑ̃ɑnu sɑri ni nɑ kpɑnɛ. \v 28 Yen sɔ̃nɑ nɑ nɛɛ, kon de Bɑbilonin sinɑ boko Nɛbukɑnɛsɑɑ kɑ win tɑbu kowobu bu Yerusɑlɛmu nɔmɑ turi. U koo mɑɑ ye mwɑ. \v 29 Bɑ koo ye wɔri kpɑ bu ye dɔ̃ɔ mɛni kpɑ bu diɑ yèn wɔllɔ Yudɑbɑ bɑ rɑ bũu wi bɑ mɔ̀ Bɑɑli yɑ̃kuru kue dɔ̃ɔ sɔku, kɑ sere mi bɑ rɑ tɔn tukobun bũu sɑ̃ bu tɑm tɑ̃rɑ. Domi yebɑ kpurowɑ bɑ kɑ nɛn mɔru seeyɑ. \p \v 30 Wee kɔ̃sɑ Isirelibɑ kɑ Yudɑbɑ bɑ rɑ n mɔ̀ sɑɑ ben toren di. Ben ye bɑ mɔ̀ kpuro yɑ rɑ nɛn mɔru seeyewɑ. Nɛ, Yinni Gusunɔwɑ nɑ yeni ɡeruɑ. \v 31 Sɑɑ mìn di bɑ wuu ɡe swĩi, n kɑ ɡirɑri ɡisɔ, ɡen tɔmbu bɑ rɑ nɛn mɔru seeyewɑ. Yen sɔ̃nɑ nɑ ǹ kĩ n ɡu wɑ nɛn wuswɑɑɔ. \v 32 Domi Yudɑbɑ kɑ Yerusɑlɛmuɡibu kɑ Isirelibɑ, be kɑ ben sinɑmbu kɑ ben sinɑ ɑsɑkpɔbu kɑ ben yɑ̃ku kowobu kɑ Gusunɔn sɔmɔbu, bɑ kɔ̃sɑ kuɑ. Yerɑ yɑ nɛn mɔru seeyɑ. \v 33 Bɑ yinɑ bu mɑn mɛɛri. Biruwɑ bɑ mɑn kisi. Nɑ bu keu kuɑ sɑɑ yee yellun di. Adɑmɑ bɑ yinɑ bu nɛn sɔ̃ɔsiru nɔ. \v 34 N ǹ mɑm ye tɔnɑ, bɑ mɑɑ ben bwɑ̃ɑrokunu duusiɑwɑ nɛn sɑ̃ɑ yerɔ bɑ tu disi doke. \v 35 Bɑ bũu wi bɑ mɔ̀ Bɑɑli sɑ̃ɑ yeru bɑniɑ Bɛni Hinɔmun wɔwɑɔ. Miyɑ bɑ rɑ kɑ ben bibu yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡinu ko Mɔlɔkun sɔ̃. N deemɑ nɑ ǹ bu yen ɡɑɑ yiire. Nɑ ǹ mɑm bwisikɑ bu kɔ̃sɑ yenin bweseru ko ye yɑ derɑ Yudɑbɑ kpuro bɑ mɑn torɑri. \p \v 36 Nɛ Gusunɔ, Isirelibɑn Yinni, nɑ nɛɛ, Yeremi, Yerusɑlɛmu ye i nɛɛ, bɑ koo Bɑbilonin sinɑ boko nɔmu bɛriɑ mi, kpɑ u ye wɔri u kɑmiɑ kɑ tɑbu kɑ ɡɔ̃ɔru kɑ bɑrɑru, \v 37 wee, kon yen tɔmbu mɛnnɑ bu wurɑ ye sɔɔ. Domi nɑ rɑɑ kɑ bu mɔru kuɑ ɡem ɡem, mɑ nɑ bu yɑrinɑsiɑ bɑɑmɑ, ɑdɑmɑ kon de bu wurɑmɑ mini kpɑ bɑ n wɑ̃ɑ bɔri yɛndu sɔɔ. \v 38 Bɑ koo wure bu ko nɛn tɔmbu kpɑ nɑ n mɑɑ sɑ̃ɑ ben Yinni. \v 39 Kon de bɑ n wɑ̃ɑ nɔɔ tiɑ sɔɔ bɑ n kookoo teesu mɔ̀, kpɑ bɑ n mɑn nɑsie bɑɑdommɑ. Yerɑ yɑ koo de bɑ n nuku dobu mɔ sere kɑ ben bibun bibɔ. \v 40 Kon kɑ bu ɑrukɑwɑni bɔke ye yɑ kun kpeemɔ. Nɑ ǹ bu biru kisimɔ, kon bu ɡeɑ kuɑwɑ, kpɑ n de bɑ n mɑn nɑsie ben ɡɔ̃ruɔ kpɑ bu ku rɑɑ mɑɑ ɡɛrɑ nɛn swɑɑn di. \v 41 Kɑ nuku dobɑ kon bu ɡeɑ kuɑ kpɑ n bu swĩi mɑm mɑm tem mɛ sɔɔ kɑ ɡɔ̃ru tiɑ. \p \v 42 Nɛ, Yinni Gusunɔ nɑ nɛɛ, nɡe mɛ nɑ derɑ kɔ̃sɑ bɑkɑ yɑ tɔn be deemɑ, nɡe mɛyɑ kon mɑɑ de durom bɑkɑm mu nɑ be sɔɔ mɛ̀n nɔɔ mwɛɛru nɑ kuɑ. \v 43 Yeremi, ɑ ɡeruɑ ɑ nɛɛ, bɑ tem mɛ Bɑbiloniɡibu nɔmu bɛriɑ. Wee, mu kuɑ bɑnsu. Tɔmbu kɑ yɑɑ sɑbenu mɑɑ sɑri mɛ sɔɔ. Adɑmɑ miyɑ tɔmbu bɑ koo wurɑ kpɑ bu ɡbeɑ dwe. \v 44 Kɑ ɡem bɑ koo ɡbeɑ dwe bɑɑmɑ kpuro kɑ ɡobi, kpɑ bu yen dwee tirenu ko, bu nu yĩrenu koosi seedɑɡibun wuswɑɑɔ. Bɑ koo ɡbeɑ dwe Bɛnyɑmɛɛn temɔ kɑ Yerusɑlɛmun bɑru kpɑɑnɔ, kɑ Yudɑn wusɔ, kɑ wuu si su wɑ̃ɑ ɡuunun berɑ ɡiɑ, kɑ si su wɑ̃ɑ wɔwi sɔɔ, kɑ si su wɑ̃ɑ sɔ̃ɔ yɛ̃sɑn nɔm dwɑru ɡiɑ. Domi sin tɔn be bɑ rɑɑ yoru mwɛɛrɑ mi, kon de bu wurɑmɑ. Nɛ, Yinni Gusunɔwɑ nɑ yeni ɡeruɑ. \s1 Nɔɔ mwɛɛ ni Yinni Gusunɔ \s2 u kuɑ Yerusɑlɛmun sɔ̃ \c 33 \p \v 1 Yinni Gusunɔ u kpɑm kɑ Yeremi ɡɑri kuɑ sɑnɑm mɛ u wɑ̃ɑ pirisɔm sɔɔ. \v 2 U nɛɛ, nɛ wi nɑ rɑ n wɑ̃ɑ, nɛ wi nɑ tem tɑkɑ kuɑ mɑ nɑ mu nɛni, nɛnɑ nɑ nɛɛ, \v 3 ɑ mɑn sokuo, kon nun wurɑri. Kon nun ɡɑ̃ɑ bɑkɑ ɑsiriɡinu sɔ̃ɔsi ni ɑ ǹ yɛ̃. \v 4 Nɛ Gusunɔ, Isirelibɑn Yinni, nɑ ɡɑ̃ɑnu mɔ ni nɑ kĩ ɑ nɔ, Yerusɑlɛmun diɑ kɑ sere Yudɑbɑn sinɑ kpɑɑnun sɔ̃, ni Bɑbiloniɡibɑ wɔri bɑ sururɑ. \v 5 Mɑ be bɑ kɑ Bɑbiloniɡii be tɑbu kuɑ, ben ɡonu yibɑ wuu ɡe sɔɔ, nɛn mɔru bɑkɑn sɔ̃, domi Yerusɑlɛmuɡibu bɑ kɔ̃sɑ kuɑ sere nɑ ǹ mɑɑ kĩ n wuu ɡe wɑ. \p \v 6 Wee, sɑɑ ɡɑɑ sisi yè sɔɔ kon ɡu nɔɔri nɡe bɑrɔ. Kon ɡu bɛkiɑ n bwɑ̃ɑ dorɑsiɑ, kpɑ n de ɡen tɔmbu bɑ n wɑ̃ɑ bɔri yɛndu sɔɔ. \v 7 Kon de be bɑ yoru mwɛɛrɑ Yudɑn di, ben wɑ̃ɑru tu kɔsi, kpɑ n bu swĩi nɡe yellu. \v 8 Kon bu ben durum kpuro wɔkɑ ye bɑ mɑn koosi. Kon ben torɑ ni bɑ mɑn torɑri sɑnɑm mɛ bɑ mɑn seesi suuru kuɑ. \v 9 Sɑɑ ye sɔɔ, nɑ kon nuku dobu mɔ Yerusɑlɛmun sɔ̃, kpɑ yɑ n nɛn yĩsiru bɛɛrɛ wɛ̃ɛmɔ, kpɑ bwese tukunu nu n mɑn siɑrɑmɔ. Bwese ni, nù n wɑ durom bɑkɑm mɛ kon ye kuɑ kɑ doo nɔɔ te kon ye wɛ̃, nu koo biti ko sere nu diiri. \b \p \v 10 Yinni Gusunɔ u nɛɛ, \m bɛɛ Yudɑbɑ, i nɛɛ, bɛɛn tem mu kuɑ bɑnsu. Tɔmbu kɑ yɛɛ mɑɑ sɑri mi. Mɑ Yerusɑlɛmu kɑ Yudɑbɑn wusun swɛɛ yi kuɑ swɛɛ ɡonu yi ɡoo ku rɑ mɑɑ sĩ. \v 11 Adɑmɑ bɑ koo wure bu nuku dobun kuuki nɔ kɑ tɔ̃ɔ bɑkɑruɡii. Bɑ koo kurɔ kpɑɑnun womusu nɔ. Bɑ koo mɑɑ wure bu womu ɡeni nɔ, ɡe ɡɑ nɛɛ, \q1 i Gusunɔ, wɔllu kɑ tem Yinni siɑro. \q1 Domi u sɑ̃ɑ tɔn ɡeo. \q1 Win kĩru tɑ ǹ nɔru mɔ. \m Mɛyɑ bɑ koo mɑɑ tɔn be bɑ kɑ yɑ̃kunu nɑ sɑ̃ɑ yerɔn womusu nɔ. Domi kon de tɔn be bɑ rɑɑ yoru mwɛɛrɑ mi, bu wurɑmɑ tem mɛ sɔɔ, kpɑ n bu wesiɑ nɡe yellu. Nɛ, Yinni Gusunɔwɑ nɑ yeni ɡeruɑ. \b \p \v 12 Yinni Gusunɔ u mɑɑ Yeremi sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, \m tem mɛ, mu rɑɑ kuɑ bɑnsu mi ɡoo sɑri, yɑɑ sɑbenu sɑri mɛn wusu kpuro sɔɔ. Adɑmɑ tɛ̃, yɑ̃ɑ kpɑrobu bɑ koo wɑ̃ɑ yeru wɑ mi, kpɑ ben yɑɑ sɑbenu nu wɛ̃rɑ. \v 13 Yɑ̃ɑ kpɑrobu bɑ koo mɑɑ yɑ̃ɑnu kpɑrɑ bɑɑmɑ kpuro wuu si su wɑ̃ɑ ɡuunun berɑ ɡiɑ kɑ si su wɑ̃ɑ wɔwi sɔɔ, kɑ si su wɑ̃ɑ sɔ̃ɔ yɛ̃sɑn nɔm dwɑru ɡiɑ, kɑ Bɛnyɑmɛɛn temɔ kɑ Yerusɑlɛmun bɑru kpɑɑnɔ kɑ Yudɑbɑn wusɔ. Nɛ, Yinni Gusunɔwɑ nɑ yeni ɡeruɑ. \s1 Gusunɔ \s2 ku rɑ win nɔɔ mwɛɛru kɔbie \p \v 14 Yinni Gusunɔ u nɛɛ, tɔ̃rɑ sisi tè sɔɔ kon nɛn nɔɔ mwɛɛ ɡee ni yibiɑ ni nɑ Isirelibɑ kɑ Yudɑbɑ kuɑ. \v 15 Sɑɑ ye, yɑ̀ n tunumɑ, kon ɡoo seeyɑ nɡe dɑ̃ɑ kpii pɔturɑ Dɑfidin bweseru sɔɔ u n sɑ̃ɑ ɡemɡii, kpɑ u tɔmbu kpɑrɑ ɡem sɔɔ. \v 16 Yen tɔ̃ɔ te, Yuubɑ bɑ koo fɑɑbɑ wɑ kpɑ Yerusɑlɛmu yɑ n wɑ̃ɑ bɔri yɛndu sɔɔ, kpɑ bu ye yĩsiru kɛ̃, Yinni Gusunɔn miyɑ bɛsɛn ɡem wɑ̃ɑ. \b \p \v 17 Yinni Gusunɔ u mɑɑ nɛɛ, Dɑfidi sinɑ boko u ǹ ɡoo biɑmɔ wi u koo sinɑ win bweserun sinɑ ɡɔnɑɔ Isireliɔ sere kɑ bɑɑdommɑɔ. \v 18 Mɛyɑ mɑɑ Lefibɑ be bɑ sɑ̃ɑ yɑ̃ku kowobu, bɑ ǹ kɔsire biɑmɔ ben bweseru sɔɔ bu kɑ mɑn yɑ̃ku dɔ̃ɔ mwɑɑrɑruɡinu kuɑ, kpɑ bu mɑn turɑre dɔ̃ɔ dokeɑ kpɑ bɑ n dɑ yɑ̃kunu ko tɔ̃ɔ bɑɑtere. \b \p \v 19 Yinni Gusunɔ u mɑɑ Yeremi sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, \v 20 nɛnɑ nɑ kɑ sɔ̃ɔ sɔɔ kɑ wɔ̃kuru ɑrukɑwɑni bɔkuɑ. Ì n ko i kpĩ i yen ɡɑɑ yɔ̃rɑsiɑ yu ku mɑɑ sɔmburu ko yen sɑɑ sɔɔ, kpɑ yu nɛn ɑrukɑwɑni ye kusiɑ, \v 21 sɑɑ yerɑ nɛn tii, kon mɑɑ nɛn ɑrukɑwɑni kusiɑ ye nɑ kɑ Dɑfidi nɛn sɔm kowo bɔkuɑ, kpɑ u kɔsire biɑ win bweseru sɔɔ wi u koo bɑndu di. Kon mɑɑ nɛn ɑrukɑwɑni kusiɑ ye nɑ kɑ yɑ̃ku kowobu Lefin bweseru bɔkuɑ be bɑ rɑ sɔmburu ko nɛn sɑ̃ɑ yerɔ. \v 22 Adɑmɑ n ǹ koorɔ mɛ. Kon Dɑfidin bweseru kɑ yɑ̃ku kowobun bweseru dɑbiɑsiɑwɑ nɡe kperi, ǹ kun mɛ nɡe yɑni sɛɛri yi yi wɑ̃ɑ dɑɑrun ɡoorɔ yi bɑ ǹ kpɛ̃ bu ɡɑri. \b \p \v 23 Yinni Gusunɔ u mɑɑ Yeremi sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, \v 24 ɑ ǹ nɔɔmɔ ye tɔmbɑ ɡerumɔ? Bɑ mɔ̀, nɑ Isirelibɑn bweseru kɑ Yudɑbɑn bweseru ni nɑ ɡɔsɑ biru kisi. Yen sɔ̃nɑ bɑ bu ɡɛmɑ, bɑ ǹ bu ɡɑrisi bweseru. \v 25 Adɑmɑ wee ye nɑ ɡerumɔ, nɛ wi nɑ kɑ sɔ̃ɔ sɔɔ kɑ wɔ̃kuru ɑrukɑwɑni bɔkuɑ, mɑ nɑ wɔllu kɑ tem woodɑ yiiyɑ, \v 26 nɛnɑ kon Isirelibɑn bweseru kɑ Dɑfidi nɛn sɔm kowon bweseru biru kisi? Kpɑ nɑ kun win bweseru sɔɔ ɡoo ɡɔsɑ u bɑndu di Aburɑhɑmu kɑ Isɑki kɑ Yɑkɔbun bweserun suunu sɔɔ? \p Aɑwo. Kon ben wɔnwɔndu ko be bɑ yoru mwɛɛrɑ mi, kpɑ n de bu wurɑmɑ. \s1 Gɑri yi Yinni Gusunɔ \s2 u Sedesiɑsi sɔ̃ɔwɑ \c 34 \p \v 1 Nɛbukɑnɛsɑɑ, Bɑbilonin sinɑ boko, u Yerusɑlɛmu kɑ Yudɑn wusu tɑbu wɔri. Sɑɑ ye sɔɔ, win tɑbu kowobu kpuro bɑ wɑ̃ɑ mi, kɑ hɑnduniɑn sinɑmbun tɑbu kowobu kpuro kɑ sere mɑɑ be u tɑbu di. Sɑɑ yerɑ Yinni Gusunɔ u Yeremi sɔ̃ɔwɑ \v 2 u nɛɛ, nɛ Gusunɔ, Isirelibɑn Yinni, nɑ nun sɔ̃ɔmɔ, ɑ doo ɑ Sedesiɑsi, Yudɑbɑn sinɑ boko deemɑ kpɑ ɑ nùn sɔ̃, wee ye nɛ, Yinni Gusunɔ nɑ nùn sɔ̃ɔmɑ. Kon Yerusɑlɛmu Bɑbilonin sinɑ boko nɔmu bɛriɑ u ye kɑm koosiɑ u dɔ̃ɔ mɛni. \v 3 Mɛyɑ wi, Sedesiɑsi u ǹ nùn kisirɑrimɔ. U koo nùn mwɑ kpɑ bu wɑɑnɑ nɔni kɑ nɔni bu ɡɑri ɡerunɑ u sere kɑ nùn dɑ Bɑbiloniɔ. \p \v 4 Yen sɔ̃, u nɛn ɡɑri swɑɑ dɑkio yi nɑ ɡerumɔ. Nɑ nɛɛ, u ǹ ɡbimɔ tɑbu sɔɔ, \v 5 u koo ɡbiwɑ bɔri yɛndu sɔɔ kpɑ bu win ɡɔɔ ko nɡe mɛ bɑ win sikɑdo sinɑm be bɑ nùn ɡbiiyeɡii kuɑ. Bɑ koo nùn turɑre dɔ̃ɔ dokeɑ kpɑ bu nùn ɡɔɔ wuri yini kuɑ bu nɛɛ, wɑnyo! Sinɑ boko u ɡu! Nɛ, Yinni Gusunɔwɑ nɑ yeni ɡeruɑ. \p \v 6 Mɑ Yeremi u dɑ u ɡɑri yi Sedesiɑsi, Yudɑbɑn sinɑ boko sɔ̃ɔwɑ Yerusɑlɛmu mi. \v 7 N deemɑ sɑɑ ye sɔɔ, Bɑbilonin sinɑ bokon tɑbu kowobu bɑ Yerusɑlɛmu kɑ Yudɑbɑn wusu kpuro wɔri. Wuu ɡbɑ̃rɑruɡii si su rɑɑ tie, siyɑ Lɑkisi kɑ Asekɑ. \s1 Yoo be bɑ rɑɑ yɑkiɑ, \s2 bɑ wure bɑ mɑɑ mwɛɛrɑ \p \v 8 Yinni Gusunɔ u mɑɑ kɑ Yeremi ɡɑri kuɑ sɑnɑm mɛ Sedesiɑsi u kɑ Yerusɑlɛmuɡibu nɔɔ tiɑ kuɑ bu ben yobu kpuro yɑkiɑ. \v 9 Sɑɑ ye sɔɔ, bɑɑwure wi u win Heberusi mɔ yoo, tɔn kurɔwɑ? A, tɔn durɔwɑ? U koo yɛ̃ro kɑrɑwɑ u yɑri yorun di. Goo u ku mɑɑ win winsim yoru mwɑ u sɔmburu koosiɑ. \v 10 Mɑ Yerusɑlɛmun wiruɡibu kɑ tɔn be bɑ tie kpuro bɑ wurɑ bɑtumɑ sɔɔ bu ku mɑɑ ben yobu sɔmburu koosiɑ. Bɑ koo bu kɑrɑwɑ bɑ n tii mɔ. Mɑ ben bɑɑwure u win yobu kɑrɑ bɑ doonɑ. \v 11 Adɑmɑ ɑmɛn biru tɔn be, bɑ ɡɑri yi yinɑ. Bɑ ben yoo be nɑɑ swĩi bɑ mwɑɑmɑ bɑ yoo sɔmɑ koosiɑ kɑ tilɑsi. \p \v 12 Sɑɑ yerɑ Yinni Gusunɔ u Yeremi sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, ɑ tɔn be sɔ̃ɔwɔ ɑ nɛɛ, \v 13 wee, nɛ Gusunɔ ben Yinni, nɑ kɑ ben sikɑdobɑ ɑrukɑwɑni bɔkuɑ sɑnɑm mɛ nɑ bu yɑrɑmɑ Eɡibitin di, mi bɑ rɑɑ yoru dimɔ. \v 14 Nɑ nɛɛ, bɑɑwure wi u win Heberusi dwɑ yoo, mɑ yoo wi, u nùn sɔmburu kuɑ wɔ̃ɔ nɔɔbɑ tiɑ, yen nɔɔbɑ yiruse u koo nùn kɑrɑwɑ yoo ten di, u n tii mɔ. Adɑmɑ ben sikɑdo be, bɑ ǹ mɑn swɑɑ dɑki bu sere nɛn ɡere nɔ. \v 15 Wee tɛ̃ bɑ wurɑmɑ ben dɔɔ sɔɔ mɑ bɑ ɡeɑ kuɑ nɛn nɔni sɔɔ. Domi bɑ nɔɔ tiɑ kuɑ bɑ nɛɛ, bɑɑwure wi u yoo mɔ u nùn kɑro u n tii mɔ. N deemɑ nɛn sɑ̃ɑ yerɔwɑ bɑ nɔɔ tiɑ kuɑ. \v 16 Yen biruwɑ bɑ ɡɑri yi yinɑ mɑ bɑ nɛn yĩsiru sɑnkɑ. Ben bɑɑwure u win yoo nɑɑ dɑ. Bɑ mɑɑ wure bɑ bu kuɑ ben yobu kɑ tilɑsi. \p \v 17 Yen sɔ̃, wee ye nɛ, Yinni Gusunɔ nɑ ɡerumɔ. N dɑɑ weenɛwɑ ben bɑɑwure u win yobu kɑrɑ bɑ n tii mɔ. Adɑmɑ bɑ yinɑ, bɑ ǹ mɑn mɛm nɔɔwɛ. Yen sɔ̃nɑ kon bu yɔ̃su tɑbu sɔɔ kpɑ n bu bɑrɑnu kɑ ɡɔ̃ɔru kpɛ̃ɛ kpɑ bwese ni nu tie nù n bu wɑ nu biti ko. \p \v 18-20 Wee tɛ̃, Yudɑbɑn wiruɡibu kɑ Yerusɑlɛmun wiruɡibu kɑ yɑ̃ku kowobu kɑ sunɔn sɔm kowobu kɑ sere tɔn be bɑ tie, be, be bɑ rɑɑ kɑ mɑn ɑrukɑwɑni bɔkuɑ bɑtumɑ sɔɔ sere bɑ nɑɑ buu ɡo bɑ bɛrɑnɑ, mɑ bɑ duɑ ɡen bɛsi yin suunu sɔɔ bu kɑ ben ɑrukɑwɑni ye sire, bɑ ǹ ye mɛm nɔɔwɛ, bɑ ǹ ben nɔɔ mwɛɛ te yibie. Yen sɔ̃, kon bu ben yibɛrɛ be bɑ kɑsu bu bu ɡo nɔmu bɛriɑ, kpɑ yɑberekunu kɑ ɡbeeku yɛɛ yi ben ɡonu di. \v 21 Mɛyɑ kon Sedesiɑsi Yudɑbɑn sinɑ boko kɑ win sinɑ ɑsɑkpɔbu kuɑ. Kon bu yibɛrɛbɑ nɔmu bɛriɑ be bɑ kɑsu bu bu ɡo. Kon bu Bɑbilonin tɑbu kowobu nɔmu bɛriɑ bɑɑ bɑ̀ n kɑ bu tonde. \v 22 Kon de bu nɑ bu wuu ɡe wɔri bu dɔ̃ɔ mɛni kpɑ Yudɑn wusu su ko bɑnsu. Nɛ, Yinni Gusunɔwɑ nɑ yeni ɡeruɑ. \s1 Yeremi kɑ Rekɑbun bweseru \c 35 \p \v 1 Yoyɑkimu, Yosiɑsin bii, Yudɑbɑn sinɑ bokon wɑɑti sɔɔ, Yinni Gusunɔ u Yeremi sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, \v 2 ɑ doo ɑ Rekɑbun bweseru deemɑ kpɑ ɑ kɑ tu nɑ nɛn sɑ̃ɑ yerɔ diɑ ye yɑ wɑ̃ɑ ten yɛ̃si yɛ̃sibun teerɔ kpɑ ɑ bu tɑm wɛ̃ mi, bu nɔ. \p \v 3 Mɑ Yeremi u dɑ u Yɑɑsɑniɑ Yeremin bii, Hɑbɑsiniɑn debubu sokɑ kɑ win dusibu kɑ win bibu kpuro, Rekɑbun bweseru kpuro ɡesi. \v 4 Mɑ u kɑ bu dɑ Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yerun dii teeru mi, tèn mi Hɑnɑnu, Yiɡidɑliɑn bii, Gusunɔn sɔm kowo u wɑ̃ɑ. Dii te, tɑ wɑ̃ɑwɑ sinɑ ɑsɑkpɔbun dirun bɔkuɔ, ɡbɑ̃rɑ kɔ̃so, Mɑɑseyɑ, Sɑlumun biin dirun wɔllɔ. \v 5 Mɑ Yeremi u bu tɑm bwɑ̃ɑnu wɛ̃ kɑ nɔri u nɛɛ, bu nɔruo. \p \v 6 Adɑmɑ bɑ nùn wisɑ bɑ nɛɛ, sɑ ǹ tɑm nɔrumɔ. Domi bɛsɛn sikɑdo Yonɑdɑbu, Rekɑbun bii, u sun woodɑ wɛ̃ u nɛɛ, \q1 su ku rɑ tɑm nɔ sere kɑ bɛsɛn bibun bibɔ, \q1 \v 7 su ku rɑ diɑ bɑni, \q1 su ku rɑ ɡbenu ko, \q1 su ku rɑ mɑɑ resɛm ɡbɑɑnu ko, \q1 sɑ ǹ kpɛ̃ sɑ n mɑm ye mɔ. \q1 Adɑmɑ sɑ ko n wɑ̃ɑwɑ kuu bekunuɡinu sɔɔ bɛsɛn wɑ̃ɑru kpuro sɔɔ. \q1 Nɡe mɛyɑ sɑ ko kɑ tɛ tem mɛ sɔɔ, \q1 mi sɑ wɑ̃ɑ sɑ sɔru dimɔ mini. \p \v 8 Yen sɔ̃, bɛsɛ kɑ bɛsɛn bibu sɑ Yonɑdɑbu, Rekɑbun biin ɡere ye mɛm nɔɔwɑmmɛ. Sɑ ǹ tɑm nɔrumɔ bɛsɛn wɑ̃ɑrun tɔ̃nu kpuro sɔɔ, bɛsɛ kɑ bɛsɛn kurɔbu kɑ bɛsɛn bibu. \v 9 Sɑ ǹ mɑɑ diɑ bɑnimɔ yè sɔɔ sɑ ko n wɑ̃ɑ. Mɛyɑ sɑ ǹ ɡbeɑ mɔ̀, sɑ ǹ mɑɑ resɛm ɡbɑɑnu mɔ̀. \v 10 Sɑ wɑ̃ɑ kuu bekuruɡinu sɔɔ. Mɛsumɑ sɑ kɑ bɛsɛn sikɑdo Yonɑdɑbun ɡere ye mɛm nɔɔwɑmmɛ. \v 11 Adɑmɑ sɑnɑm mɛ Nɛbukɑnɛsɑɑ, Bɑbilonin sinɑ boko u tem mɛ wɔrimɑ, yerɑ sɑ nɛɛ, su se su dɑ Yerusɑlɛmuɔ, kpɑ su Bɑbilonin tɑbu kowobu kɑ Siriɡibu dukɑ suuri. Yen sɔ̃nɑ sɑ wɑ̃ɑ Yerusɑlɛmu mini ɡisɔ. \p \v 12 Yerɑ Yinni Gusunɔ u Yeremi sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, \v 13 nɛ Gusunɔ, wɔllu kɑ tem Yinni, nɛ wi nɑ mɑɑ sɑ̃ɑ Isirelibɑn Yinni, nɑ nɛɛ, ɑ doo ɑ Yudɑbɑ kɑ Yerusɑlɛmuɡibu sɔ̃ ɑ nɛɛ, bɑ ǹ nɛn kirɔbɑ swɑɑ dɑkimɔ kpɑ bu mɑn mɛm nɔɔwɑ? \v 14 Wee Rekɑbun bweseru tɑ Yonɑdɑbu, Rekɑbun biin ɡere mɛm nɔɔwɑ ye u nɛɛ, win bibu bu ku rɑɑ tɑm nɔ. Mɛyɑ bɑ ǹ mɑɑ tɑm mɛ nɔrɑ sere kɑ ɡisɔn ɡisɔ. Bɑ ben sikɑdo mɛm nɔɔwɑ. Adɑmɑ nɛ, nɑ kɑ be, Yudɑbɑ ɡɑri kuɑ sɑɑ yee yellun di, mɑ bɑ ǹ mɑn swɑɑ dɑki. \v 15 Nɑ bu nɛn sɔmɔbu ɡɔriɑmɑ sɑɑ yellun di, bu kɑ ben bɑɑwure sɔ̃ u win dɑɑ kɔ̃sɑ deri. Bu ku mɑɑ bũnu sɑ̃ kpɑ bu wɑ bɑ n wɑ̃ɑ tem mɛ sɔɔ, mɛ nɑ ben bɑɑbɑbɑ wɛ̃. Adɑmɑ bɑ ǹ sɔmɔ be swɑɑ dɑki, bu sere mɑn mɛm nɔɔwɑ. \v 16 Yonɑdɑbu, Rekɑbun biin bweseru tɑ ten sikɑdon ɡere mɛm nɔɔwɑ. Adɑmɑ be, nɛn tɔmbu, bɑ ku rɑ mɑn mɛm nɔɔwɛ. \p \v 17 Yen sɔ̃nɑ nɛ Gusunɔ, wɔllu kɑ tem Yinni, nɛ wi nɑ mɑɑ sɑ̃ɑ Isirelibɑn Yinni, nɑ nɛɛ, wee kon de kɔ̃sɑ kpuro ye nɑ rɑɑ ɡeruɑ mi yu Yudɑbɑ kɑ Yerusɑlɛmuɡibu deemɑ. Domi nɑ kɑ bu ɡɑri kuɑ, bɑ ǹ mɑn swɑɑ dɑki. Nɑ bu sokɑ, bɑ ǹ mɑn wurɑri. \p \v 18 Yerɑ Yeremi u Rekɑbun bwese te sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, ɑmɛniwɑ Gusunɔ, wɔllu kɑ tem Yinni wi u mɑɑ sɑ̃ɑ Isirelibɑn Yinni u ɡeruɑ. U nɛɛ, wee i bɛɛn sikɑdo Yonɑdɑbun ɡere kɑ win yiirebu kpuro mɛm nɔɔwɑ. \v 19 Yen sɔ̃, Yonɑdɑbu, Rekɑbun bii wi, u ǹ kɔsirebɑ biɑmɔ win bweseru sɔɔ be bɑ ko n nɛn sɔmburu mɔ̀. \s1 Bɑruku u tireru kusiɑ u ɡɑrɑ \s2 Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yerɔ \c 36 \p \v 1 Yudɑbɑn sinɑ boko Yoyɑkimu Yosiɑsin biin bɑndun wɔ̃ɔ nnɛse sɔɔrɑ Yinni Gusunɔ u kɑ Yeremi ɡɑri kuɑ u nɛɛ, \v 2 ɑ tireru suo, kpɑ ɑ ɡɑri yi yore yi nɑ rɑɑ nun sɔ̃ɔwɑ Yudɑbɑ kɑ Isirelibɑ kɑ bwese tukunu kpuron sɔ̃ sɑɑ dɔmɑ tèn di nɑ kɑ nun ɡɑri toruɑ Yosiɑsin wɑɑti sɔɔ n kɑ ɡisɔ ɡirɑri. \v 3 Yudɑbɑ bɑ̀ n nuɑ kɔ̃sɑ ye kon bu kuɑ sɔrɔkudo bɑ koo ɡɔ̃ru ɡɔsiɑ bu ben kom kɔ̃sum deri. Sɑɑ yerɑ kon bu ben durum wɔkɑ. \p \v 4 Yen biru Yeremi u Bɑruku Nɛriyɑn bii sokɑ mɑ u nùn sɔ̃ɔwɑ kpuro ye Yinni Gusunɔ u nùn sɔ̃ɔwɑ. Mɑ Bɑruku u ye yoruɑ tire te sɔɔ. \p \v 5 Yerɑ Yeremi u mɑɑ nùn sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, wee bɑ mɑn mwɑ bɑ nɛni, nɑ ǹ kpɛ̃ n dɑ Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yerɔ. \v 6 Yen sɔ̃, dɔmɑ te bɑ koo nɔɔ bɔke, ɑ doo wunɛn tii, kpɑ ɑ Yinni Gusunɔn ɡɑri yi nɑ nun sɔ̃ɔwɑ ɑ yore mi ɡɑri sɑ̃ɑ yeru mi. Kpɑ Yudɑ be bɑ koo nɑ sɑɑ ben wusun di kɑ sere mɑɑ tɔn be bɑ ko n wɑ̃ɑ mi kpuro bu yi nɔ. \v 7 Sɔrɔkudo bɑ koo ɡɔ̃ru ɡɔsiɑ bu ben dɑɑ kɔ̃sɑ deri, kpɑ bu Yinni Gusunɔ suuru kɑnɑ. Domi win mɔru yɑ kpɑ̃ ye u kɑ bu mɔ̀. \p \v 8 Yerɑ Bɑruku Nɛriyɑn bii wi, u kuɑ kpuro ye Yeremi u nùn sɔ̃ɔwɑ. U Yinni Gusunɔn ɡɑri yi ɡɑrɑ sɑ̃ɑ yee ten mi. \v 9 Yoyɑkimun bɑn ten wɔ̃ɔ nɔɔbuse sɔɔ, yen suru nɔɔbɑ nnɛse sɔɔ, yerɑ bɑ nɔɔ bɔkurun tɔ̃ru yi tè sɔɔ Yerusɑlɛmuɡibu kɑ Yudɑbɑ kpuro bɑ koo nɑ bu nɔɔ bɔke Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yerɔ. \v 10 Yen tɔ̃ɔ te sɔɔrɑ Bɑruku u Yeremin ɡɑri yi ɡɑrɑ tɔn ben wuswɑɑɔ Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yerɔ, sɑɑ Gemɑriɑ, Sɑfɑnin biin dirun di, wi u sɑ̃ɑ tire yoro. Dii te, tɑ wɑ̃ɑwɑ kɔnnɔ ɡe bɑ mɔ̀ kɔnnɔ kpɔɔn berɑ ɡiɑ, ɡunɡuru wɔllɔ. \s1 Misee u wiruɡibu \s2 tire ten ɡɑri sɔ̃ɔwɑ \p \v 11 Ye Misee Gemɑriɑn bii, Sɑfɑnin debubu u Yinni Gusunɔn ɡɑri yi nuɑ yi bɑ yoruɑ tire te sɔɔ, \v 12 yerɑ u dɑ sinɑ bokon yɛnuɔ sere win tire yoron dirɔ. Mɑ u deemɑ wiruɡii beni bɑ mɛnnɛ mi. Beyɑ, tire yoro Elisɑmɑ kɑ Delɑyɑ Semɑyɑn bii, kɑ Ɛlinɑtɑni, Akɑborin bii, kɑ Gemɑriɑ Sɑfɑnin bii, kɑ Sedesiɑsi Hɑnɑniɑn bii kɑ sere wiruɡii be bɑ tie. \v 13 Mɑ Misee u bu sɔ̃ɔwɑ kpuro ɡɑri yi u nuɑ Bɑruku u tɔn be ɡɑriɑ. \p \v 14 Yenibɑn biru, wiruɡii be, bɑ Bɑruku Yehudi Nɛtɑniɑn bii, Selemiɑn debubu, Kusin sikɑdobu ɡɔriɑ bɑ nɛɛ, u kɑ tire te nɑ te u Yudɑbɑ ɡɑriɑ mi. Mɑ Bɑruku u tire te suɑ u kɑ dɑ. \v 15 Ye u turɑ mi, yerɑ bɑ nùn sɔ̃ɔwɑ bɑ nɛɛ, ɑ sinɔ kpɑ ɑ sun tire te ɡɑriɑ. \p Mɑ Bɑruku u sinɑ u bu tu ɡɑriɑ. \v 16 Ye bɑ ɡɑri yi nuɑ, yerɑ bɑ mɛɛrinɑ kɑ nɑndɑbu mɑ bɑ Bɑruku bikiɑ bɑ nɛɛ, \v 17 ɑ sun sɔ̃ɔwɔ nɡe mɛ ɑ koosinɑ ɑ kɑ ɡɑri yi yoruɑ. Sɑ ko kɑ yi sinɑ boko dɑɑwɑwɑ. \p \v 18 Yerɑ Bɑruku u bu wisɑ u nɛɛ, Yeremiwɑ u mɑn ɡɑri yi sɔ̃ɔmɔ mɑ nɑ yorumɔ tireru sɔɔ kɑ ɑnkiri. \p \v 19 Mɑ wiruɡii be, bɑ nùn wisɑ bɑ nɛɛ, i doo i kuke wunɛ kɑ Yeremi, kpɑ ɡoo u ku rɑɑ bɛɛ wɑ. \s1 Sinɑ boko u tire te dɔ̃ɔ mɛni \p \v 20 Yenibɑn biru, wiruɡibɑ tire te mwɑ bɑ beruɑ Elisɑmɑ tire yoron dirɔ. Mɑ bɑ dɑ sinɑ bokon mi, bɑ nùn ɡɑri yi sɔ̃ɔwɑ. \p \v 21 Yerɑ sinɑ boko u Yehudi ɡɔrɑ u nɛɛ, u doo u tire te suɑmɑ. Mɑ u dɑ Elisɑmɑn dirɔ u tu suɑmɑ u ɡɑrɑ sinɑ boko kɑ wiruɡii ben wuswɑɑɔ. \v 22 N deemɑ sɑɑ ye, purɑn sɑɑwɑ. Wɔ̃ɔn suru nɔɔbɑ nnɛse sɔɔrɑ mɛ. Mɑ u deemɑ sinɑ boko u sɔ̃ u dɔ̃ɔ wɔ̃su win diru mi u rɑ sinɛ purɑn sɑɑ. \v 23 Yehudi ù n tire ten kɑburɑ itɑ, ǹ kun mɛ nnɛ ɡɑrɑ u kpɑ, yerɑ sinɑ boko u rɑ tire yoron kɔ̃ɔ piibu ɡɑɡu sue u kɑ mi bɑ ɡɑrɑ burɑ u kpɛ̃ɛ dɔ̃ɔ sɔɔ, sere te kpuro tɑ kɑ dɔ̃ɔ mwɑɑrɑ muku muku. \v 24 Ye sinɑ boko kɑ win bwɑ̃ɑbu bɑ ye kpuro nuɑ bɑ ǹ nɑnde, bɑ ǹ mɑɑ ben yɑ̃nu ɡɛ̃ɛkɑ nɡe mɛ bɑ rɑ ko nuku sɑnkirɑnun sɔ̃. \v 25 Sinɑ boko u sere tire te dɔ̃ɔ mɛni, Ɛlinɑtɑni kɑ Delɑyɑ kɑ Gemɑriɑ bɑ nùn suuru kɑnɑ ɡem ɡem u ku kɑ tu dɔ̃ɔ mɛni. Adɑmɑ u ǹ bu swɑɑ dɑki. \v 26 Yerɑ sinɑ boko u Yerɑmɛɛli wi u sɑ̃ɑ sunɔn bii, kɑ Serɑyɑ Asiriɛlin bii, kɑ Selemiɑ Abudɛlin bii woodɑ wɛ̃ u nɛɛ, bu tire yoro Bɑruku kɑ Gusunɔn sɔmɔ Yeremi mwɑɑmɑ, ɑdɑmɑ Gusunɔ u bu beruɑ, bɑ ǹ bu wɑ. \s1 Yeremi \s2 u tire ten kpɑɑru yoruɑ \p \v 27 Sɑnɑm mɛ sinɑ boko u tire te dɔ̃ɔ mɛni, te Yeremi u Bɑruku sɔ̃ɔwɑ u yore mi, yerɑ Yinni Gusunɔ u Yeremi sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, \v 28 ɑ mɑɑ tire kpɑɑru suo kpɑ ɑ ɡɑri yi yore yi yi rɑɑ wɑ̃ɑ tire te sɔɔ, te sinɑ boko Yoyɑkimu u dɔ̃ɔ mɛni mi. \v 29 Kpɑ ɑ mɑɑ nùn sɔ̃ ɑ nɛɛ, wee ye nɛ, Yinni Gusunɔ nɑ ɡeruɑ. \p Wee u tire te dɔ̃ɔ mɛni, mɑ u nɛɛ, mbɑn sɔ̃nɑ wunɛ Yeremi ɑ yoruɑ mɑ Bɑbilonin sinɑ boko u koo nɑ kpɑ u tem mɛ kɑm koosiɑ, kpɑ u mɛn tɔmbu kɑ mɛn yɑɑ sɑbenu ɡurɑ. \v 30 Yen sɔ̃nɑ, nɛ, Yinni Gusunɔ nɑ wi sinɑ boko Yoyɑkimu sɔ̃ɔmɔ, mɑ win ɡoo kun mɑɑ sinɑmɔ Dɑfidin sinɑ ɡɔnɑ sɔɔ. Mɛyɑ bɑ koo mɑɑ win tiin ɡoru deri tɔɔwɔ sɔ̃ɔ sɔɔ kɑ wɔ̃kuru tɑ n sɔ̃ɔ kɑ purɑ soorɑmɔ. \v 31 Kon bu sɛɛyɑsiɑ ben durum sɔ̃ wi kɑ win bibun bweseru, kɑ win bwɑ̃ɑbu. Kon de kɔ̃sɑ yu Yerusɑlɛmuɡibu kɑ Yudɑbɑ deemɑ, ye nɑ rɑɑ bu sɔ̃ɔwɑ, yèn sɔ̃ bɑ ǹ wure bu mɑn swɑɑ dɑki. \p \v 32 Mɑ Yeremi u tireru ɡɑru suɑ u Bɑruku, Nɛriyɑn bii, wi u sɑ̃ɑ tire yoro wɛ̃. Yerɑ u mɑɑ nùn tire te Yoyɑkimu u dɔ̃ɔ mɛni min ɡɑri sɔ̃ɔwɑ kpuro. Mɑ u yi yoruɑ u mɑɑ ɡɑri ɡɛɛ yoruɑ yi yi kɑ yi weenɛ. \s1 Sedesiɑsi \s2 u Yeremi ɡɔrɑ u bu Gusunɔ kɑnɑ \c 37 \p \v 1 Bɑbilonin sinɑ boko Nɛbukɑnɛsɑɑ u Sedesiɑsi Yosiɑsin bii kuɑ sinɑ boko Yudɑɔ, Yekoniɑ Yoyɑkimun biin ɑyerɔ. \v 2 Sedesiɑsi wi, kɑ win bwɑ̃ɑbu, kɑ win tɔmbu bɑ ǹ Yinni Gusunɔn ɡɑri yi swɑɑ dɑki yi Gusunɔn sɔmɔ Yeremi u bu sɔ̃ɔwɑ mi. \p \v 3-4 N deemɑ sɑɑ ye sɔɔ, bɑ ǹ ɡinɑ Yeremi pirisɔm doke. U rɑ dewɑ mi u kĩ, win tɔmbun suunu sɔɔ. Yerɑ sinɑ boko Sedesiɑsi u Yukɑli Selemiɑn bii kɑ Sofoni Mɑɑseyɑn bii wi u sɑ̃ɑ yɑ̃ku kowo ɡɔrɑ win mi, bu kɑ nùn sɔ̃ u bu Gusunɔ ben Yinni kɑnɑ u kɑ bu nɔnu ɡeu mɛɛri. \v 5 Sɑɑ yerɑ Bɑbiloniɡibu bɑ Yerusɑlɛmu tɑrusi. Ye bɑ nuɑ mɑ Eɡibiti sunɔn tɑbu kowobu bɑ Yerusɑlɛmuɡii be somiru sisi, yerɑ bɑ yɑrinɑ bɑ doonɑ min di. \v 6-7 Sɑɑ yerɑ Gusunɔ Isirelibɑn Yinni u Yeremi sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, ɑ Yudɑbɑn sinɑ boko wi u nun ɡɔrimɑ nɛn mi sɔ̃ɔwɔ ɑ nɛɛ, wee, Eɡibiti sunɔn tɑbu kowo be bɑ rɑɑ wee bu kɑ nùn somi bɑ ɡɔsirɔ ben temɔ. \v 8 Tɛ̃, Bɑbiloniɡii be, bɑ koo mɑɑ wurɑmɑ bu Yerusɑlɛmu wɔri bu ye mwɑ, bu dɔ̃ɔ sɔku. \v 9 Yen sɔ̃, ɑmɛniwɑ nɛ, Yinni Gusunɔ nɑ ɡeruɑ. Nɑ nɛɛ, bu ku tii nɔni wɔ̃ke bu nɛɛ, Bɑbiloniɡii be, bɑ tondɑ. Adɑmɑ bɑ n yɛ̃ mɑ bɑ ǹ ɡɑm de. \v 10 Bɑɑ bɑ̀ n Bɑbilonin tɑbu kowo be kɑmiɑ, kpɑ n tie be bɑ mɛɛrɑ kuɑ, kɑ mɛ, bɑ koo se sɑɑ ben kuu bekuruɡinun di bu wuu ɡe dɔ̃ɔ mɛni. \s1 Bɑ Yeremi kpɛ̃ɛ pirisɔm dirɔ \p \v 11 Sɑnɑm mɛ Bɑbiloniɡibun tɑbu kowo be, bɑ yɑrinɑ bɑ Yerusɑlɛmu deri Eɡibiti sunɔn tɑbu kowo ben sɔ̃, \v 12 yerɑ Yeremi u kĩ u yɑri Yerusɑlɛmun di u dɑ Bɛnyɑmɛɛn temɔ u kɑ win bɑɑ suɑ tubi ye bɑ bɔnu mɔ̀ sɔɔ. \v 13 Sɑnɑm mɛ u yɑriɔ u kɔnnɔ turɑ ɡe bɑ mɔ̀ Bɛnyɑmɛɛ, mɑ u deemɑ ben kɔ̃sobun tɔnwero wi bɑ mɔ̀ Yirɛyɑ Selemiɑn bii, Hɑnɑniɑn debubu u yɔ̃ mi. Mɑ u nùn yɔ̃rɑsiɑ u nɛɛ, ɑ tii Bɑbiloniɡibu wɛ̃. \p \v 14 Yerɑ u nɛɛ, ɑɑwo, nɑ ǹ nɛn tii Bɑbiloniɡibu wɛ̃. \p Adɑmɑ durɔ wi, u ǹ win ɡɑri yi wure. Mɑ u nùn mwɑ u kɑ dɑ wiruɡibun mi. \v 15 Yerɑ wiruɡii ben mɔru yɑ seewɑ bɑ nùn mwɑ bɑ so bɑ pirisɔm doke Yonɑtɑm dirɔ wi u sɑ̃ɑ tire yoro. N deemɑ bɑ win dii te ɡɔsiɑwɑ pirisɔm diru. \v 16 Nɡe mɛyɑ bɑ kɑ nùn pirisɔm doke dirɔ wɔru sɔɔ sere n kɑ tɛ. \p \v 17 Sɔ̃ɔ teeru, sinɑ boko Sedesiɑsi u ɡɔrɑ u nɛɛ, bu Yeremi sokumɑ. Ye u nɑ, mɑ u nùn ɡɑri bikiɑ ɑsiri sɔɔ u nɛɛ, Yeremi, ɑ ɡɑri ɡɛɛ mɔ yi yi wee Yinni Gusunɔn min di ɑ mɑn sɔ̃? \p Mɑ u nùn wisɑ u nɛɛ, oo. Yinni Gusunɔ u koo de Bɑbilonin sinɑ boko u nun nɔmɑ turi. \p \v 18 Mɑ Yeremi u mɑɑ nùn bikiɑ u nɛɛ, torɑ terɑ̀ nɑ bɛɛ torɑ wunɛ kɑ wunɛn bwɑ̃ɑbu kɑ sere wunɛn tɔmbu kpuro i kɑ mɑn mwɑ i pirisɔm kpɛ̃ɛ. \v 19 Mɑnɑ bɛɛn sɔmɔ be, bɑ wɑ̃ɑ be bɑ bɛɛ ɡɑri sɔ̃ɔwɑ bɑ nɛɛ, Bɑbilonin sinɑ boko kun nun wɔrim wee u sere tem mɛ mwɑ. \p \v 20 Tɛ̃, nɛn yinni sinɑ boko, ɑ mɑn swɑɑ dɑkio kpɑ ɑ nɛn kɑnɑru nɔ, kpɑ ɑ mɑn kuɑ ye nɑ kĩ. A ku mɑɑ de n wurɑ Yonɑtɑm tire yoron diru mi, kpɑ n ku rɑ kɑ ɡbi. \p \v 21 Yerɑ sinɑ boko Sedesiɑsi u woodɑ wɛ̃ u nɛɛ, bu nùn yiiyo pirisɔm dirun yɑɑrɑɔ kpɑ bɑ n dɑ nùn pɛ̃ɛ kuse teeru wɛ̃ bɑɑdommɑ ye wuun pɛ̃ɛ kowobɑ rɑ ko sere wuu nukurun pɛ̃ɛ yu kɑ kpe. Nɡe mɛyɑ u kɑ sinɑ pirisɔm dirun yɑɑrɑ mi. \s1 Bɑ Yeremi kpɛ̃ɛ \s2 dɔkɔ kpiriru sɔɔ \c 38 \p \v 1 Sefɑtiɑ Mɑtɑnin bii, kɑ Gedɑliɑ Pɑsurin bii, kɑ Yukɑli Selemiɑn bii, kɑ Pɑsuri Mɑɑkiyɑn bii bɑ nuɑ ye Yeremi u tɔn be sɔ̃ɔwɑ. U nɛɛ, \v 2 ɑmɛniwɑ Yinni Gusunɔ u ɡeruɑ. U nɛɛ, wi u sinɑ Yerusɑlɛmu ye sɔɔ, yibɛrɛbɑ bɑ koo nùn ɡowɑ tɑbu sɔɔ, ǹ kun mɛ u ɡbi ɡɔ̃ɔrun sɑɑbu, ǹ kun mɛ kɑ bɑrɑru ɡɑru. Adɑmɑ wi u tii Bɑbiloniɡibu nɔmu sɔndiɑ, wiyɑ ko n wɑ̃ɑ. Win wɑ̃ɑ terɑ tɑ ko n sɑ̃ɑ win dukiɑ ye u wɑ u kɑ yɑrɑ wɑhɑlɑ yen min di. \p \v 3 Yinni Gusunɔ u mɑɑ nɛɛ, u koo de Bɑbilonin tɑbu kowobu bu Yerusɑlɛmu mwɑ. \p \v 4 Yerɑ wiruɡibu bɑ nɑ bɑ sinɑ boko sɔ̃ɔwɑ bɑ nɛɛ, durɔ wini u tɑbu kowobu kɑ tɔn be bɑ wɑ̃ɑ wuu ɡe sɔɔ bɛrum tiɑmɔwɑ kɑ win ɡɑri. U ǹ bɛsɛn ɡeɑ kɑsu sere bɛsɛn kɔ̃sɑ. Ǹ n mɛn nɑ, n weenɛ bu nùn ɡo. \p \v 5 Mɑ sinɑ boko Sedesiɑsi u wisɑ u nɛɛ, wi wee u wɑ̃ɑ bɛɛn nɔmuɔ. Nɑ ǹ kpɛ̃ n bɛɛ ɡɑ̃ɑnu yinɑri. \p \v 6 Yerɑ bɑ nùn suɑ bɑ kpɛ̃ɛ sinɑ bii wi bɑ mɔ̀, Mɑɑkiyɑn dɔkɔ kpiriru ɡɑru sɔɔ. Dɔkɔ kpiri te, tɑ wɑ̃ɑwɑ pirisɔm dirun yɑɑrɑɔ. Te sɔɔrɑ bɑ nùn kpɛ̃ɛ kɑ wɛ̃ɛ. Adɑmɑ tɑ ǹ nim mɔ. Pɔtɔkɔwɑ tɑ mɔ, mɑ u numɑ pɔtɔkɔ ye sɔɔ. \p \v 7 Etiopiɡii ɡoo wi bɑ mɔ̀, Ebɛdi Mɛlɛki u wɑ̃ɑ u sɔmburu mɔ̀ sinɑ kpɑɑru mi. Yerɑ u nuɑ mɑ bɑ Yeremi kpɛ̃ɛ dɔkɔ kpiriru sɔɔ. Sɑɑ ye sɔɔ, sinɑ boko u wɑ̃ɑ u sɔ̃ ɡbɑ̃rɑ kɔnnɔwɔ ɡe bɑ sokumɔ Bɛnyɑmɛɛ, u sirimɔ. \v 8 Yerɑ Ebɛdi Mɛlɛki wi, u yɑrɑ sinɑ kpɑɑrun di u dɑ u sinɑ boko deemɑ u nɛɛ, \v 9 nɛn yinni sinɑ boko, ye tɔn be, bɑ kuɑ mi, yɑ ǹ wɑ̃, ye bɑ kɑ Yeremi kpɛ̃ɛ dɔkɔ kpiriru sɔɔ. U koo ɡbi mi, ɡɔ̃ɔrun sɔ̃, domi dĩɑnu kun mɑɑ wɑ̃ɑ wuuɔ. \p \v 10 Mɑ sinɑ boko u Ebɛdi Mɛlɛki woodɑ wɛ̃ u nɛɛ, ɑ tɔmbu tɛnɑ suo kpɑ i dɑ i Yeremi yɑrɑ sɑɑ dɔkɔ kpiri ten min di u sere ɡbi. \p \v 11 Yerɑ Ebɛdi Mɛlɛki wi, u tɔn be suɑ. Mɑ u dɑ sinɑ kpɑɑrun ɑrumɑni beru yerɔ u yɑ̃ɑ tɔkɔnu yɑrɑmɑ. U nu Yeremi kpɛ̃ɛyɑ dɔkɔ ye sɔɔ kɑ wɛ̃ɛ. \v 12 Mɑ u Yeremi sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, ɑ yɑ̃ɑ tɔkɔ ni dokeo wunɛn bũu bɑkusɔ ɑ sere wɛ̃ɛ yi doke. \p Mɑ Yeremi u kuɑ mɛ. \v 13 Mɑ bɑ nùn yɑrɑmɑ kɑ wɛ̃ɛ yi, sɑɑ dɔkɔ kpiri ten min di, bɑ derɑ u wɑ̃ɑ pirisɔm dirun yɑɑrɑɔ. \s1 Sedesiɑsi \s2 u Yeremi bwisi bikiɑmɔ \p \v 14 Sɔ̃ɔ teeru Sedesiɑsi u mɑɑ ɡɔrɑ u nɛɛ, bu Yeremi sokumɑ kpɑ u nɑ u nùn deemɑ Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yerun kɔnnɔ itɑserɔ. Ye u tunumɑ, yerɑ sinɑ boko u nɛɛ, nɑ ɡɑri ɡɛɛ mɔ kon nun bikiɑ. A ku mɑn ɡɑ̃ɑnu beruɑ. \p \v 15 Mɑ u nùn wisɑ u nɛɛ, nɑ̀ n nun ye sɔ̃ɔwɑ, ɑ ǹ mɑn ɡoomɔ? Nɑ yɛ̃ mɑ nɑ̀ n nun bwisi kɛ̃mɔ ɑ ǹ mɑn swɑɑ dɑkimɔ. \p \v 16 Yerɑ sinɑ boko Sedesiɑsi u bɔ̃ruɑ ɑsiri sɔɔ u nɛɛ, sere kɑ Yinni Gusunɔn wɑ̃ɑru wi u sun wɑ̃ɑru wɛ̃, nɑ ǹ nun ɡoomɔ. Nɑ ǹ mɑɑ nun tɔn be nɔmu bɛriɑmmɛ be bɑ kɑsu bu nun ɡo mi. \p \v 17 Yerɑ u sinɑ boko Sedesiɑsi sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, ɑmɛniwɑ Gusunɔ Isirelibɑn Yinni wi u wɔllu kɑ tem mɔ u ɡeruɑ. U nɛɛ, ɑ̀ n wunɛn tii Bɑbilonin sunɔn tɑbu sinɑmbu wɛ̃ kɑɑ n wɑ̃ɑwɑ wunɛ kɑ wunɛn yɛnuɡibu. Mɛyɑ u ǹ mɑɑ wuu ɡe dɔ̃ɔ mɛnimɔ. \v 18 Adɑmɑ ɑ̀ kun bu tii wɛ̃, u koo bu wuu ɡe nɔmu bɛriɑ kpɑ bu ɡu dɔ̃ɔ mɛni. A ǹ mɑɑ kisirɑmɔ ben nɔmɑn di. \p \v 19 Yerɑ Sedesiɑsi u nùn sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, nɑ wurure Yuu be bɑ tii Bɑbiloniɡibu wɛ̃n sɔ̃. Nɑ bɛrum mɔ̀ bu ku rɑɑ mɑn bu nɔmu sɔndiɑ kpɑ bu mɑn nɔni sɔ̃. \p \v 20 Mɑ Yeremi u nùn wisɑ u nɛɛ, bɑ ǹ nun bu nɔmu sɔndiɑmmɛ. A nɔɔwɔ ye Yinni Gusunɔ u ɡerumɔ sɑɑ nɛn min di, kpɑ ɑ fɑɑbɑ wɑ, ɑ n wɑ̃ɑ. \v 21 Adɑmɑ ɑ̀ n yinɑ ɑ bu tii wɛ̃, wee ye Yinni Gusunɔ u mɑn sɔ̃ɔsi kɑ̃siru sɔɔ. \v 22 Nɑ wɑ bɑ wunɛ Yudɑn sinɑ bokon kurɔ be bɑ tie mwɛɛrɑ bɑ kɑ dɑ Bɑbilonin sunɔn tɑbu sinɑmbun mi. Mɑ kurɔ be, bɑ mɔ̀, \q1 wee, be bɑ rɑɑ nun ɡɑri sɔ̃ɔwɑ bɑ nɛɛ, \q1 kɑɑ n bɔri yɛndu mɔ mi, \q1 bɑ nun nɔni wɔ̃kuɑ \q1 mɑ bɑ nun kɑmiɑ. \q1 Ye bɑ deemɑ ɑ nummɔ pɔtɔkɔ sɔɔ, \q1 mɑ bɑ yɑrinɑ bɑ nun deri. \m \v 23 Wee bɑ koo wunɛn kurɔbu kɑ wunɛn bibu kpuro mwɛɛri bu kɑ dɑ Bɑbiloniɡibun mi. Wunɛn tii ɑ ǹ mɑɑ kisirɑmɔ ben nɔmɑn di. Ben sinɑ bokowɑ koo nun mwɑ kpɑ u wuu ɡe dɔ̃ɔ mɛni. \p \v 24 Yerɑ Sedesiɑsi u Yeremi sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, ɑ ku rɑ de ɡoo u ɡɑri yi nɔ kpɑ bu ku rɑɑ nun ɡo. \v 25 Wiruɡibu bɑ̀ n nuɑ mɑ nɑ kɑ nun ɡɑri kuɑ, mɑ bɑ nɑ bɑ nun bikiɑ bɑ nɛɛ, ɑ ku bu ɡɑ̃ɑnu beruɑ ye ɑ mɑn sɔ̃ɔwɑ kɑ ye nɑ nun sɔ̃ɔwɑ sɔɔ, kpɑ bu ku rɑɑ nun ɡo, \v 26 sɑɑ ye sɔɔ, ɑ bu wisio ɑ nɛɛ, ɑ mɑn suuru kɑnɑm nɑwɑ n ku kɑ nun dɑ Yonɑtɑm yɛnuɔ kpɑ ɑ ku rɑ kɑ ɡbi. \p \v 27 Yerɑ wiruɡii be kpuro bɑ nɑ Yeremin mi, bɑ nùn ɡɑri yi bikiɑ. Mɑ u bu wisɑ nɡe mɛ sinɑ boko u nùn sɔ̃ɔwɑ mɑm mɑm, mɑ bɑ nɔɔ mɑri bɑ yɑrɑ. Domi ɡɑri yi u nùn sɔ̃ɔwɑ mi, yi ǹ ɡinɑ yɑrɑ tɔɔwɔ. \v 28 Pirisɔm dirun yɑɑrɑ miyɑ u wɑ̃ɑ sere bɑ kɑ Yerusɑlɛmu mwɑ. \s1 Bɑbiloniɡibu \s2 bɑ Yerusɑlɛmu mwɑ \r (I mɑɑ mɛɛrio 52:4-16, Sinɑmbu II, 25:1-12) \p Wee ye n koorɑ sɑnɑm mɛ Bɑbiloniɡibɑ Yerusɑlɛmu mwɑ. \c 39 \p \v 1 Sedesiɑsi Yudɑbɑn sinɑ bokon bɑndun wɔ̃ɔ nɔɔbɑ nnɛse, yen suru wɔkuruse sɔɔrɑ Nɛbukɑnɛsɑɑ, Bɑbilonin sinɑ boko u Yerusɑlɛmu wɔrimɑ kɑ win tɑbu kowobu kpuro. Mɑ bɑ sɑnsɑni ɡirɑ yen bɔkuɔ, mɑ bɑ kuku yenu kuɑ bɑ kɑ sikerenɑ. \v 2 Sedesiɑsin bɑndun wɔ̃ɔ wɔkurɑ tiɑsen suru nnɛse, yen sɔ̃ɔ nɔɔbɑ nnɛse sɔɔrɑ bɑ ɡbɑ̃rɑru yɑbɑ. \v 3 Sɑɑ yerɑ Bɑbilonin tɑbu sinɑmbu bɑ duɑ bɑ wuu ɡe tɑrusi ɡen kɔnnɔ wuu suunuɡuu ɡiɑn di. Tɑbu sinɑm ben yĩsɑ wee, Nɛɛɡɑli Sɑrɛsɛɛ, kɑ Sɑnɡɑɑ Nɛbu, kɑ Sɑɑsekimu, sinɑ bokon sɔm kowobun wiruɡii, kɑ mɑɑ Nɛɛɡɑli Sɑrɛsɛɛ wi u sɑ̃ɑ dobo doboɡibun wiruɡii, kɑ sere sinɑ bokon tɑbu sinɑm be bɑ tie. \p \v 4 Ye Sedesiɑsi, Yudɑbɑn sinɑ boko kɑ win tɑbu kowobu bɑ bu wɑ, yerɑ bɑ duki yɑrinɑ wɔ̃kuru bɑ yɑrɑ kɑ kɔnnɔ ɡe ɡɑ wɑ̃ɑ ɡbɑ̃rɑnu yirun bɑɑ sɔɔ sinɑ bokon dɑ̃ɑ ɡbɑɑrun bɔkuɔ wɔwɑn berɑ ɡiɑ. \v 5 Adɑmɑ Bɑbilonin tɑbu kowo be, bɑ sinɑ boko Sedesiɑsi nɑɑ swĩi mɑ bɑ nùn nɑɑmwɛ Yerikon wɔwɑɔ. Yerɑ bɑ nùn mwɑ bɑ kɑ dɑ Bɑbilonin sinɑ bokon mi, Ribilɑɔ, Hɑmɑtin temɔ. Miyɑ u nùn siri. \v 6 Mɑ u derɑ bɑ Sedesiɑsin bibu kɑ win sinɑ ɑsɑkpɔbu sɑkirɑ Ribilɑ mi, win nɔni biru. \v 7 Yen biru u Sedesiɑsin tiin nɔni wɔwɑ mɑ u nùn bɔkuɑ kɑ sii ɡɑndun yɔni bɑ kɑ dɑ Bɑbiloniɔ. \p \v 8 Bɑbiloniɡii be, bɑ Yerusɑlɛmun sinɑ kpɑɑru kɑ yen yɛnusu dɔ̃ɔ mɛni, mɑ bɑ yen ɡbɑ̃rɑru sururɑ. \v 9 Yen biru Nɛbusɑrɑdɑ, kɔ̃sobun wiruɡii, u tɔn be bɑ tie Yerusɑlɛmuɔ kɑ be bɑ nùn tii wɛ̃ kɑ sere mɑɑ be bɑ tie tem mɛ sɔɔ ɡurɑ u kɑ doonɑ Bɑbiloniɔ. \v 10 Adɑmɑ u ben bwɛ̃ɛbwɛ̃ɛ be bɑ ǹ ɡɑ̃ɑnu mɔ deri tem mɛ sɔɔ mɑ u bu ɡbeɑ wɛ̃. \s1 Bɑ Yeremi yɑrɑ pirisɔm di \p \v 11 Mɑ Nɛbukɑnɛsɑɑ, Bɑbilonin sinɑ boko u Nɛbusɑrɑdɑ, kɔ̃sobun wiruɡii woodɑ wɛ̃ Yeremin sɔ̃ u nɛɛ, \v 12 ɑ nùn mɛɛrio kpɑ ɑ nùn kɔ̃su. A ku nùn kɔ̃sɑ ɡɑɑ kuɑ. Ye u nun sɔ̃ɔwɑ kpuro, ɑ koowo. \v 13 Mɑ Nɛbusɑrɑdɑ, kɔ̃sobun wiruɡii, kɑ Nɛbusɑsibɑni, sinɑ bokon sɔm kowobun wiruɡii, kɑ Nɛɛɡɑli Sɑrɛsɛɛ, dobo doboɡibun wiruɡii, kɑ sere sinɑ bokon tɑbu sinɑmbu kpuro, \v 14 bɑ ɡɔrɑ bu Yeremi yɑrɑmɑ pirisɔm dirun di, kpɑ bu kɑ nùn dɑ bu Gedɑliɑ, Akikɑmun bii, Sɑfɑnin debubu nɔmu sɔndiɑ. Wiyɑ u kɑ nùn dɑ win yɛnuɔ. Nɡe mɛyɑ Yeremi u kɑ yɑrɑ u wɑ̃ɑ kɑ Yudɑ be bɑ tie. \s1 Gɑri yi Yinni Gusunɔ \s2 u Ebɛdi Mɛlɛki sɔ̃ɔwɑ \p \v 15 Sɑɑ yè sɔɔ Yeremi u wɑ̃ɑ pirisɔm sɔɔ, Yinni Gusunɔ u nùn sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, \v 16 ɑ doo ɑ Ebɛdi Mɛlɛki, Etiopiɡii wi sɔ̃ ɑ nɛɛ, nɛ, Gusunɔ Isirelibɑn Yinni, nɛ wi nɑ wɔllu kɑ tem mɔ, nɑ rɑɑ ɡeruɑ nɑ nɛɛ, kɔ̃sɑ yɑ koo wuu ɡe deemɑ, n ǹ mɔ ɡeɑ. Tɛ̃, kon de kɔ̃sɑ ye, yu tunumɑ. Ye kpurowɑ yɑ koo koorɑ win nɔni biru. \v 17 Adɑmɑ yen tɔ̃ɔ te, kon nùn yɑkiɑ. Bèn bɛrum u mɔ̀ mi, bɑ ǹ nùn nɔmɑ turi. \v 18 Nɑ ǹ derimɔ bu nùn ɡo. Kon win wɑ̃ɑru yɑkiɑ, domi u mɑn nɑɑnɛ kuɑ. Nɛ, Yinni Gusunɔwɑ nɑ yeni ɡeruɑ. \s1 Yeremi u dɑ Gedɑliɑn mi, \s2 Misipɑɔ \c 40 \p \v 1 Yinni Gusunɔ u kɑ Yeremi ɡɑri kuɑ sɑnɑm mɛ Nɛbusɑrɑdɑ u derɑ u wurɑmɑ sɑɑ Rɑmɑn di. \p N deemɑ bɑ rɑɑ nùn bɔkuɑwɑ wi kɑ Yerusɑlɛmuɡibu ɡɑbu bɑ kɑ dɔɔ Bɑbiloniɔ. Min diyɑ Nɛbusɑrɑdɑ u nùn yɑrɑ. \v 2 Mɑ Nɛbusɑrɑdɑ wi, u nùn sokɑ u kɑ dɑ bee tiɑ u nɛɛ, Gusunɔ wunɛn Yinni u rɑɑ ɡeruɑ u nɛɛ, kɔ̃sɑ yɑ koo wuu ɡeni deemɑ. \v 3 Wee, tɛ̃, ye u ɡeruɑ mi, yɑ koorɑ yèn sɔ̃ i nùn torɑri, i ǹ win ɡere mɛm nɔɔwɛ. \v 4 Tɛ̃, kon nun yɑkiɑ n nun yɔni yi potɑ. Adɑmɑ ɑ̀ n kĩ ɑ kɑ mɑn dɑ Bɑbiloniɔ, ɑ nɑ su dɑ. Kon nun nɔɔri. À kun mɑɑ kĩ, ɑ sinɔ. A doo ɑ sinɑ mi n nun wɛ̃re. \p \v 5 Sɑnɑm mɛ Nɛbusɑrɑdɑ u wɑ mɑ Yeremi kun fuuku wisɑ, yerɑ u nɛɛ, ǹ n mɛn nɑ, ɑ doo ɑ Gedɑliɑ, Akikɑmun bii, Sɑfɑnin debubu deemɑ. Wiyɑ sinɑ boko Nɛbukɑnɛsɑɑ u kuɑ sunɔ Yudɑbɑn wusu sɔɔ. Kɑɑ n kɑ nùn wɑ̃ɑ kɑ tɔn be bɑ tie sɑnnu, ǹ kun mɛ, ɑ doo mi ɑ kĩ. \p Mɑ Nɛbusɑrɑdɑ wi, u nùn dĩɑnu kusenu kuɑ kɑ sere mɑɑ kɛ̃nu ɡɑnu. Mɑ u derɑ u doonɑ. \v 6 Yerɑ Yeremi u dɑ Gedɑliɑn mi, Misipɑɔ, u sinɑ mi kɑ tɔn be bɑ tie tem mɛ sɔɔ sɑnnu. \s1 Gedɑliɑ u Yudɑn tem kpɑre \r (I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu II, 25:23-24) \p \v 7 Sɑɑ yè sɔɔ tɑbu sinɑm be bɑ rɑɑ woo tɑbu ɡberɔ kɑ ben tɑbu kowobu bɑ nuɑ mɑ Bɑbilonin sinɑ boko u Gedɑliɑ, Akikɑmun bii kuɑ Yudɑbɑn sunɔ, mɑ u nùn tɔn be bɑ tie Yudɑɔ kpuro nɔmu bɛriɑ, kɑ sere bwɛ̃ɛbwɛ̃ɛ be bɑ ǹ yoru mwɛ bɑ kɑ de Bɑbiloniɔ, \v 8 yerɑ bɑ dɑ Gedɑliɑn mi, Misipɑɔ. Be bɑ dɑ mi, berɑ, Isimɛɛli, Nɛtɑniɑn bii, kɑ Yokɑnɑni kɑ Yonɑtɑm, Kɑreɑn bibu, kɑ Serɑyɑ, Tɑnumɛtin bii, kɑ Efɑi Nɛtofɑɡiin bibu, kɑ Yesɑniɑ, Mɑɑkɑɡiin bii, be kpuro kɑ ben tɔmbu. \v 9 Yerɑ Gedɑliɑ u bu sɔ̃ɔwɑ kɑ bɔ̃ri u nɛɛ, i ku bɛrum ko i kɑ Bɑbiloniɡibu sɑ̃. I ɡesi sinɔ bɛsɛn tem mɛ sɔɔ kpɑ i Bɑbilonin sinɑ boko sɑ̃. Sɑɑ yerɑ i ko i n wɑ̃ɑ bɔri yɛndu sɔɔ. \v 10 Wee, nɑ wɑ̃ɑ Misipɑ mini nɑ n kɑ sɑ̃ɑ bɛɛn nɔni Bɑbiloniɡii ben mi. Adɑmɑ bɛɛ, i doo i ɡberun dɑ̃ɑ mɑrum sɔri mɛ bɑ rɑ di kɑ mɛ bɑ rɑ kɑ mɑɑ ɡum kɑ tɑm ko. Kpɑ i mu bere bɛɛn wekenɔ, kpɑ i sinɑ i n wɑ̃ɑ wuu si i mwɑ sɔɔ. \p \v 11 Mɑ Yudɑ be bɑ wɑ̃ɑ Mɔɑbun temɔ kɑ Amɔnibɑn temɔ kɑ Edɔmubɑn temɔ, bɑ nuɑ mɑ Bɑbilonin sunɔ u ɡɑbu deri Yudɑbɑn temɔ, mɑ u Gedɑliɑ kuɑ ben kpɑro. \v 12 Yerɑ be kpuro bɑ wurɑmɑ ben temɔ. Mɑ bɑ dɑ bɑ Gedɑliɑ deemɑ Misipɑɔ. Wɔ̃ɔ ɡe sɔɔ, bɑ resɛm wɑ too, kɑ mɑɑ dɑ̃ɑ mɑrum ɡɑm. \s1 Bɑ Gedɑliɑ ɡo \r (I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu II, 25:25-26) \p \v 13 Sɔ̃ɔ teeru Yokɑnɑni, Kɑreɑn bii, kɑ sere tɑbu sinɑm be bɑ wurɑmɑ tɑbu ɡberun di mi, bɑ nɑ Gedɑliɑn mi Misipɑɔ. \v 14 Mɑ bɑ nùn sɔ̃ɔwɑ bɑ nɛɛ, ɑ yɛ̃ mɑ Bɑɑlisi, Amɔnibɑn sinɑ boko u Isimɛɛli, Nɛtɑniɑn bii ɡɔrɑ u nun ɡo? \p Adɑmɑ Gedɑliɑ u ǹ ye wure. \v 15 Mɑ Yokɑnɑni u dɑ Misipɑɔ u Gedɑliɑ sɔ̃ɔwɑ ɑsiri sɔɔ u nɛɛ, ɑ de n dɑ n Isimɛɛli, Nɛtɑniɑn bii wi ɡo, kpɑ ɡoo u kun yɛ̃. Nɡe mbɑn sɔ̃nɑ kɑɑ de u nun ɡo, kpɑ Yudɑ be bɑ mɛnnɛ mini bu mɑɑ yɑrinɑ kpɑ ben ɡɑbu bu ɡbi. \p \v 16 Mɑ Gedɑliɑ u Yokɑnɑni wisɑ u nɛɛ, ɑ ku Isimɛɛli ɡo, domi ye ɑ ɡeruɑ win sɔ̃ mi, weesɑ. \c 41 \p \v 1 Adɑmɑ wɔ̃ɔ ɡen suru nɔɔbɑ yiruse sɔɔ, yerɑ Isimɛɛli u nɑ Misipɑɔ Gedɑliɑn mi. Isimɛɛli wi, u sɑ̃ɑwɑ sinɑ bii kɑ mɑɑ sinɑ ɑsɑkpɔ. Tɔmbu wɔkurɑ bɑ nùn swĩimɑ bɑ kɑ nɑ mi. Sɑnɑm mɛ bɑ sɔ̃ bɑ dimɔ kɑ Gedɑliɑ, \v 2 yerɑ Isimɛɛli kɑ tɔn be bɑ nùn yɔ̃sirimɑ mi, bɑ seewɑ sɑnnu sɑnnu bɑ Gedɑliɑ tɑkobi sɔkurɑ bɑ ɡo, wi, wi Bɑbilonin sinɑ boko u ɡɔsɑ u kɑ Yudɑn tem kpɑrɑ mi. \v 3 Isimɛɛli wi, u mɑɑ Yudɑbɑ kpuro kɑ Bɑbilonin tɑbu kowo be bɑ wɑ̃ɑ mi ɡo. \s1 Isimɛɛli u tɔmbu wɛnɛ ɡo \p \v 4 N deemɑ ɡoo kun yɛ̃ mɑ Gedɑliɑ u ɡu. Ye n kuɑ sɔ̃ɔ yiru, win ɡɔɔn biru, \v 5 yerɑ tɔmbu wɛnɛ ɡɑbu bɑ seemɑ sɑɑ Sikɛmu kɑ Silo kɑ Sɑmɑrin di. Tɔn be, bɑ ben tobɑ kɔnɑ, ben yɑ̃nu nu ɡɛ̃ɛkire mɑ bɑ tii mururɑ bɑɑmɑ nuku sɑnkirɑrun sɔ̃. Mɛyɑ bɑ mɑɑ ɑlikɑmɑ sɔɔwɑ kɑ turɑre bu kɑ Yinni Gusunɔ yɑ̃kuru kuɑ Yerusɑlɛmuɔ win sɑ̃ɑ yerɔ. \v 6 Yerɑ Isimɛɛli u seewɑ Misipɑn di u dɑ u kɑ bu yinnɑ swɑɑɔ, u sumɔ. Ye u turɑ ben mi, mɑ u nɛɛ, i nɑ su dɑ Gedɑliɑn mi. \p \v 7 Adɑmɑ ye bɑ duɑ wuuɔ, yerɑ wi kɑ win tɔmbu bɑ tɔn be mwɑ bɑ sɑkirɑ. Mɑ bɑ ben ɡonu kpɛ̃ɛ dɔkɔ kpiriru ɡɑru sɔɔ. \v 8 N deemɑ be sɔɔ, u ǹ tɔmbu wɔkuru ɡo yèn sɔ̃ bɑ rɑɑ nùn sɔ̃ɔwɑ bɑ nɛɛ, u ku bu ɡo, be, bɑ ɑlikɑmɑ kɑ ɡbɛɛ, kɑ ɡum kɑ tim beruɑ yɑkɑsɔ. \v 9 Dɔkɔ kpiri tè sɔɔ u tɔn ben ɡonu doke mi, tɑ sɑ̃ɑwɑ te Asɑ u derɑ bɑ ɡbɑ sɑnɑm mɛ wi kɑ Bɑsɑ Isirelibɑn sinɑ boko bɑ tɑbu mɔ̀. Te sɔɔrɑ u tɔn ɡoo ni yibiɑ. \p \v 10 Yen biru, u be bɑ tiɑrɑ mi yoru mwɛɛrɑ u kɑ doonɑ kɑ sinɑ bokon bii wɔndiɑbɑ kɑ sere tɔn be Nɛbusɑrɑdɑ, kɔ̃sobun wiruɡii u Gedɑliɑ deriɑ. Be kpurowɑ u yoru mwɛɛrɑ u kɑ dɑ Amɔnibɑn mi. \s1 Bɑ yoo be Isimɛɛli u mwɛɛrɑ \s2 yɑkiɑ \p \v 11 Yokɑnɑni, Kɑreɑn bii, kɑ Yudɑbɑn tɑbu sinɑm be bɑ wɑ̃ɑ kɑ wi, bɑ nuɑ kɔ̃sɑ ye Isimɛɛli u kuɑ. \v 12 Yerɑ bɑ tɑbu durɔbu suɑ bɑ dɑ bu kɑ Isimɛɛli wɔri. Mɑ bɑ nùn deemɑ yɛru bɔkɔwɔ ɡe ɡɑ wɑ̃ɑ Gɑbɑoniɔ. \v 13 Tɔn be Isimɛɛli u mwɛɛrɑ mi, ye bɑ Yokɑnɑni wɑ kɑ win tɑbu sinɑmbu, yerɑ ben nuki dorɑ. \v 14 Mɑ be kpuro bɑ Isimɛɛli deri, bɑ dɑ bɑ Yokɑnɑni deemɑ. \v 15 Adɑmɑ Isimɛɛli wi, u dukɑ yɑkurɑ Yokɑnɑnin min di kɑ tɔmbu nɔɔbɑ itɑ ɡɑbu, mɑ u dɑ u wɑ̃ɑ Amɔnibɑn mi. \p \v 16 Yokɑnɑni kɑ win tɑbu sinɑm be, bɑ tɔn be bɑ tie mwɛɛrɑ Isimɛɛlin nɔmɑn di, be u rɑɑ mwɛɛrɑ sɑnɑm mɛ u Gedɑliɑ ɡo. Berɑ tɑbu kowobu kɑ tɔn kurɔbu kɑ bibu kɑ sinɑ bokon sɔm kowobu. Be kpurowɑ u mwɛɛrimɑ sɑɑ Gɑbɑonin di. \v 17 Mɑ bɑ dɑ bɑ wɑ̃ɑ sɔbun sɔbiɑ yeru ɡɑrun mi, te bɑ rɑ soku Kimuhɑmu Bɛtelehɛmun bɔkuɔ. Yen biru, bɑ kpikiru dɑ Eɡibitiɔ. \v 18 Domi bɑ Bɑbiloniɡibun bɛrum mɔ yèn sɔ̃ Isimɛɛli u Gedɑliɑ ɡo wi Bɑbilonin sinɑ boko u kuɑ Yudɑbɑn kpɑro. \s1 Yudɑbɑ bɑ Yeremi bikiɑ \s2 u bu Gusunɔ kɑnɑ \c 42 \p \v 1 Yerɑ tɑbu sinɑm be bɑ rɑɑ kpikiru suɑ, kɑ Yokɑnɑni, Kɑreɑn bii, kɑ Yesɑniɑ, Hoseen bii, kɑ tɔn be bɑ tie kpuro, sɑɑ wiruɡibun di sere kɑ bwɛ̃ɛbwɛ̃ɛbɔ, bɑ nɑ bɑ Yeremi sɔ̃ɔwɑ bɑ nɛɛ, \v 2 ɑ de ɑ nɔ ye sɑ nun bikiɑmɔ. A sun Gusunɔ kɑnɔ, bɛsɛ be sɑ tien sɔ̃, domi sɑ rɑɑ dɑbi, ɑdɑmɑ tɛ̃ sɑ kɑɑrɑ, nɡe mɛ ɑ wɑɑmɔ. \v 3 A Gusunɔ wunɛn Yinni kɑnɔ u sun sɔ̃ɔsi mi sɑ ko dɑ kɑ ye sɑ ko ko. \p \v 4 Mɑ Yeremi u bu wisɑ u nɛɛ, nɑ nuɑ. Kon Gusunɔ bɛsɛn Yinni kɑnɑ nɡe mɛ i mɑn bikiɑ kpɑ n wurɑmɑ n bɛɛ sɔ̃ ye u mɑn sɔ̃ɔwɑ. Nɑ ǹ bɛɛ ɡɑ̃ɑnu beruɑmmɛ. \p \v 5 Mɑ bɑ Yeremi wisɑ bɑ nɛɛ, sɑ wurɑ su ko mɑm mɑm ye Yinni Gusunɔ u koo nun sɔ̃ su ko. Wiyɑ u koo ko bɛsɛn seedɑ dio ɡemɡii kɑ nɑɑnɛɡii sɑ̀ kun bɛsɛn nɔɔ mwɛɛru yibie. \v 6 Wee bɛsɛrɑ sɑ nun ɡɔrɑ ɑ sun Gusunɔ bɛsɛn Yinni bikiɑ. Yen sɔ̃, sɑ ko ko ye u sun sɔ̃ɔwɑ su ko, bɑɑ yɑ̀ kun sun wɛ̃re. Kɑ mɛ, sɑ ko n nuku dobu mɔ yèn sɔ̃ sɑ nùn mɛm nɔɔwɑmmɛ. \s1 Yinni Gusunɔ u Yeremi wisɑ \p \v 7 Sɔ̃ɔ wɔkurun biru, Yinni Gusunɔ u Yeremi wisɑ. \v 8 Mɑ Yeremi u Yokɑnɑni, Kɑreɑn bii sokusiɑ kɑ tɑbu sinɑm be bɑ nùn swĩi kɑ sere ben tɔmbu kpuro be bɑ wɑ̃ɑ mi, wiruɡibu kɑ bwɛ̃ɛbwɛ̃ɛbu. \v 9 Mɑ u bu sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, wee bɛɛyɑ i mɑn ɡɔrɑ n Gusunɔ bɛɛ Isirelibɑn Yinni bikiɑ. Ye u mɑn sɔ̃ɔwɑ wee. U nɛɛ, \q1 \v 10 ì n sinɑ tem mɛ sɔɔ, \q1 u koo de bɛɛn tɔmbu bu tɑ̃si. \q1 U ǹ mɑɑ bu ɡoomɔ. \q1 U koo bɛɛ swĩiwɑ i n nuuru mɔ. \q1 U ǹ bɛɛ wukɑmɔ, \q1 u ǹ mɑɑ derimɔ kɔ̃sɑ yu bɛɛ deemɑ \q1 ye u rɑɑ bwisikɑ u bɛɛ kuɑ. \q1 \v 11 Ǹ n mɛn nɑ, i ku mɑɑ Bɑbilonin sinɑ bokon bɛrum ko. \q1 Domi wi, Yinni Gusunɔ u ko n kɑ bɛɛ wɑ̃ɑ kpɑ u bɛɛ fɑɑbɑ ko. \q1 \v 12 Wi, Gusunɔ u koo de u bɛɛn wɔnwɔndu wɑ. \q1 Kpɑ u de i wurɑmɑ bɛɛn temɔ. \p \v 13 Adɑmɑ ì n nɛɛ, i ǹ wi, Yinni Gusunɔ mɛm nɔɔwɑmmɛ, i ǹ sinɑmɔ tem mɛni sɔɔ, \v 14 i ko i dɑwɑ Eɡibitiɔ mi i ǹ tɑbu wɑsi, bɑɑ bin kɔbɑn swĩi i ǹ nɔɔmɔ, i ǹ mɑɑ dĩɑnu biɑmɔ, yen sɔ̃, miyɑ i ko sinɑ, \v 15 tɛ̃ i swɑɑ dɑkio ye Gusunɔ, bɛɛ Isirelibɑn Yinni wi u wɔllu kɑ tem mɔ, u ɡerumɔ. U nɛɛ, \q1 bɛɛ Yudɑ be i tie, ì n ɡɔ̃ru doke i kɑ dɑ Eɡibitiɔ kɑ ɡem, \q1 kpɑ i n wɑ̃ɑ mi, \q1 \v 16 sɑnɑm mɛyɑ tɑɑ bìn bɛrum i mɔ̀, \q1 bu koo bɛɛ deemɑ Eɡibiti mi. \q1 Gɔ̃ɔ tèn weeweenu i mɑɑ mɔ̀ mi, \q1 tɑ koo bɛɛ deemɑ, \q1 kpɑ i ɡbisuku mi ɡiɑ. \q1 \v 17 Be bɑ ɡesi niɑ kuɑ \q1 bu kɑ dɑ Eɡibitiɔ bu kuke, \q1 bɑ koo ɡbiwɑ tɑbu sɔɔ, \q1 kɑ ɡɔ̃ɔru sɔɔ, kɑ bɑrɑnu sɔɔ. \q1 Ben ɡoo kun kisirɑmɔ kɔ̃sɑ yen di \q1 ye u koo bu suremɑ mi. \p \v 18 Yeremi u nɛɛ, wee ye Gusunɔ, Isirelibɑn Yinni wi u wɔllu kɑ tem mɔ u ɡeruɑ. U nɛɛ, nɡe mɛ u Yerusɑlɛmuɡibu win mɔru seesi, nɡe mɛyɑ u koo mɑɑ bɛɛ ye seesi, ì n dɑ Eɡibitiɔ. Sɑɑ ye sɔɔrɑ bɑ ko n dɑ kɑ bɛɛn yĩsiru tɔmbu bɔ̃rusi, ǹ kun mɛ, bu kɑ ɡoo ɡɑ̃ɑ kɔ̃sunu sie, kpɑ bu bɛɛ ɡɛm i seku bɑkɑru wɑ kpɑ i kun mɑɑ sinɛ tem mɛ sɔɔ. \p \v 19 U mɑɑ nɛɛ, i ku Eɡibiti dɑ, bɛɛ be i tie Yudɑbɑn bweseru sɔɔ. I de i n yɛ̃ mɑ u bɛɛ ye yinɑriwɑ ɡisɔ. \v 20 Sɑnɑm mɛ i mɑn ɡɔrɑ n bɛɛ Yinni Gusunɔ kɑnɑ, ye nɑ wurɑmɑ, i ɡeruɑ i nɛɛ, n bɛɛ sɔ̃ɔwɔ mɑm mɑm ye Gusunɔ bɛɛn Yinni u mɑn sɔ̃ɔwɑ kpɑ i ye ko. Adɑmɑ weesɑ i tii kuɑ. \v 21 Domi ɡisɔ, nɑ kɑ win wisibu nɑ ɑdɑmɑ i ǹ bin ɡɑbu swɑɑ dɑki bi u nɛɛ, n bɛɛ sɔ̃. \v 22 Tɛ̃, mi i dɔɔ i sinɑ mi, i n yɛ̃ mɑ tɑbu sɔɔrɑ i ko i ɡbi, ǹ kun mɛ ɡɔ̃ɔru sɔɔ, ǹ kun mɛ bɑrɑnu sɔɔ. \s1 Bɑ kɑ Yeremi dɑ Eɡibitiɔ \s2 kɑ dɑm \c 43 \p \v 1 Sɑnɑm mɛ Yeremi u ɡɑri yi tɔn be bɑ wɑ̃ɑ mi kpuro sɔ̃ɔwɑ, yi Gusunɔ ben Yinni u nɛɛ, u bu sɔ̃, \v 2 yerɑ Asɑriɑ, Hoseen bii, kɑ Yokɑnɑni, Kɑreɑn bii, be kpuro bɑ Yeremi wisɑ kɑ tɔn piiburu bɑ nɛɛ, ye ɑ ɡeruɑ mi, weesɑ. Gusunɔ bɛsɛn Yinni kun nun sɔ̃ɔwɑ ɑ sun sɔ̃, su ku Eɡibiti dɑ. \v 3 Adɑmɑ Bɑruku, Nɛriyɑn biiwɑ u nun bɔriemɔ ɑ kɑ sun sɔ̃ su ku dɑ mi, domi u kĩwɑ Bɑbiloniɡibu bu sun mwɛɛri bu ɡo, ǹ kun mɛ bu sun yoru mwɑ bu kɑ dɑ ben temɔ. \p \v 4 Nɡe mɛyɑ Yokɑnɑni, Kɑreɑn bii, kɑ tɑbu sinɑmbu kpuro kɑ ben tɔmbu kpuro bɑ yinɑ bu Yinni Gusunɔn ɡɑri nɔ ye u nɛɛ, bu de bu sinɑ ben tem mi. \v 5 Yerɑ Yokɑnɑni kɑ tɑbu sinɑm be, bɑ kɑ Yudɑ be bɑ tie dɑ Eɡibitiɔ, be, be bɑ rɑɑ kpikiru dɑ tem tukumɔ bɑ wurɑmɑ, \v 6 tɔn durɔbu kɑ tɔn kurɔbu kɑ bibu kɑ sinɑ bokon bii wɔndiɑbɑ, be kpuro ɡesi be Nɛbusɑrɑdɑ, kɔ̃sobun wiruɡii, u Gedɑliɑ, Akikɑmun bii, Sɑfɑnin debubu deriɑ. Mɑ bɑ kɑ Yeremin tii dɑ kɑ mɑɑ Bɑruku Nɛriyɑn bii. \v 7 Bɑ dɑ bɑ wɑ̃ɑ Eɡibitin wuu ɡe bɑ mɔ̀ Tɑpɑnɛsiɔ. Nɡe mɛyɑ bɑ ǹ kɑ Gusunɔn ɡere mɛm nɔɔwɛ. \s1 Bɑ koo Eɡibiti tɑbu wɔri \p \v 8 Sɔ̃ɔ teeru Yinni Gusunɔ u Yeremi sɔ̃ɔwɑ Tɑpɑnɛsiɔ u nɛɛ, \v 9 ɑ kpee bɑkɑnu suo kpɑ ɑ dɑ ɑ nu sike Yudɑbɑ kpuron wuswɑɑɔ mi bɑ rɑ birikibɑ wɔ̃ ye yɑ wɑ̃ɑ Eɡibitin sinɑ kpɑɑrun kɔnnɔwɔ Tɑpɑnɛsiɔ. \v 10 Kpɑ ɑ Yudɑbɑ sɔ̃ ɑ nɛɛ, ɑmɛniwɑ nɛ, Gusunɔ Isirelibɑn Yinni, nɛ wi nɑ wɔllu kɑ tem mɔ, nɑ ɡeruɑ. Nɑ nɛɛ, wee, kon de bu Nɛbukɑnɛsɑɑ, nɛn sɔm kowo kɑsum dɑ kpɑ n win bɑndu swĩi kpee ni ɑ sikuɑn wɔllɔ kpɑ u win sinɑ ɡɔnɑ tɛriɑ mi, \v 11 kpɑ u Eɡibitiɡibu sɛɛyɑsiɑ. Be u koo ɡo, u ɡo, be u koo mwɛɛri u ko yobu kpɑ u mwɛɛri, be u koo mɑɑ sɑkiri kɑ tɑkobi, kpɑ u sɑkiri. \v 12 Kpɑ u ben bũu diɑ dɔ̃ɔ mɛni, kpɑ u bũu nin tii ɡurɑ kpɑ u mɑɑ ben yɑ̃nu ɡurɑ yɑ kun nùn sɛ̃sie kpɑ u yɑri min di kɑ bɔri yɛndu, nɡe mɛ nɑɑ kpɑro u rɑ win kpɑrɑ yɑberu sebe u n doonɔ. \v 13 U koo Bɛti Semɛsin bwɑ̃ɑrokunu kɔsuku, kpɑ u bũu diɑ ye yɑ tie dɔ̃ɔ mɛni Eɡibiti mi. \s1 Gɑri yi Yinni Gusunɔ u Yudɑ \s2 be bɑ kpikiru dɑ Eɡibitiɔ \s2 sɔ̃ɔwɑ \c 44 \p \v 1 Yinni Gusunɔ u Yudɑ be bɑ wɑ̃ɑ Miɡidoliɔ kɑ Tɑpɑnɛsiɔ kɑ Mɛnfisiɔ kɑ Pɑturɔsiɔ Eɡibitin temɔ sɔ̃ɔwɑ sɑɑ Yeremin min di u nɛɛ, \v 2 wee, ye nɛ Gusunɔ, wɔllu kɑ tem Yinni nɑ ɡeruɑ. Nɑ nɛɛ, i kɔ̃sɑ ye kpuro wɑ ye nɑ Yerusɑlɛmu kuɑ kɑ Yudɑn wuu si su tie. Wee, su kuɑ bɑnsu. Goo mɑɑ sɑri mi. \v 3 Domi bɑ kɔ̃sɑ kuɑ bɑ nɛn mɔru seeyɑ ye bɑ kɑ dɑ bɑ bũnu yɑ̃kunu kuɑmmɛ ni bɛɛ kɑ bɛɛn bɑɑbɑbɑ i ǹ dɑɑ yɛ̃. \v 4 Nɑ bɛɛ nɛn sɔmɔbu ɡɔriɑ sɑɑ yellun di bu kɑ bɛɛ sɔ̃, i ku sɑ̃ɑ kɔ̃su nini ko, ni nɛn tii nɑ tusɑ. \v 5 Adɑmɑ i ǹ mɑn swɑɑ dɑki. I ǹ bɛɛn kom kɔ̃sum deri. I ǹ mɑɑ bũu yɑ̃ku kobu deri. \v 6 Mɑ nɑ kɑ bɛɛ mɔru kuɑ ɡem ɡem. Nɑ Yudɑn wusu kɑ Yerusɑlɛmun swɛɛ kpeerɑsiɑ mɑ ye kpuro yɑ kuɑ bɑnsu, nɡe mɛ i wɑɑmɔ ɡisɔ. \p \v 7 Yen sɔ̃ tɛ̃, ɑmɛniwɑ nɛ, Gusunɔ Isirelibɑn Yinni, nɛ wi nɑ wɔllu kɑ tem mɔ, nɑ ɡeruɑ. Nɑ nɛɛ, mbɑn sɔ̃nɑ i tii durum bɑkɑ yeni sɔbimɔ ye i kɑ derɑ bɑ kurɔbu kɑ durɔbu kɑ bibu kɑ bii wɛ̃ɛnu ɡo sere ɡoo kun mɑɑ tie. \v 8 I kĩwɑ i nɛn mɔru seeyɑ kɑ bɛɛn bũu yɑ̃ku kookoo si i mɔ̀ Eɡibitiɔ mi i wɑ̃ɑ? I kĩwɑ i tii kɑm ko, kpɑ i ko bɔ̃riɡibu kɑ sekuruɡibu hɑnduniɑ ye sɔɔ? \v 9 I duɑriwɑ kɔ̃sɑ ye bɛɛn bɑɑbɑbɑ kɑ bɛɛn sinɑmbu kɑ ben kurɔbu kɑ bɛɛn tii kɑ bɛɛn kurɔbu i kuɑ Yudɑɔ kɑ Yerusɑlɛmuɔ? \v 10 Wee, sere kɑ tɛ̃ i ǹ tii kɑwe i ɡɔ̃ru ɡɔsie. I ǹ mɑn nɑsie, i ǹ mɑɑ nɛn woodɑbɑ swĩi ye nɑ bɛɛ kɑ bɛɛn bɑɑbɑbɑ wɛ̃. \p \v 11 Yen sɔ̃nɑ nɛ, Gusunɔ Isirelibɑn Yinni, nɛ wi nɑ wɔllu kɑ tem mɔ nɑ bɛɛ biru kisi mɑ nɑ bɛɛ kɔ̃sɑ kuɑ n kɑ bɛɛ Yudɑbɑ kpuro kɑm koosiɑ. \v 12 Kon Yudɑ be bɑ kpikiru dɑ Eɡibitiɔ kɑm koosiɑ. Eɡibiti miyɑ bɑ koo ɡbi kpuro. Bɑ ǹ ɡoo buremɔ. Bɑ koo ɡbiwɑ tɑbu sɔɔ, kɑ ɡɔ̃ɔru sɔɔ kpɑ bu bu ɡɛm bu sekuru wɑ, kpɑ bɑ n dɑ ben yĩsiru sie bu kɑ ɡoo bɔ̃rusi, ǹ kun mɛ bu nùn ɡɑ̃ɑ kɔ̃sunu ɡerusi. \v 13 Kon bu sɛɛyɑsiɑwɑ nɡe mɛ nɑ Yerusɑlɛmuɡibu sɛɛyɑsiɑ kɑ tɑbu, kɑ ɡɔ̃ɔru, kɑ mɑɑ bɑrɑnu. \v 14 Kon de ben fiiko bu kpikiru su. Be bɑɑsi, ɡoo kun kisirɑmɔ. Goo kun mɑɑ wee Yudɑn temɔ bɑɑ mɛ bɑ ko n kĩ bu wurɑmɑ ɑmɛn biru. \s1 Bɑ Asitɑɑte yɑ̃kuru kuɑmmɛ \p \v 15 Yerɑ be kpuro be bɑ yɛ̃ mɑ ben kurɔbu bɑ rɑ bũnu turɑre dɔ̃ɔ dokeye kɑ tɔn kurɔ dɑbinu kpuro be bɑ wɑ̃ɑ mi, kɑ tɔn dɑbi te tɑ tie Pɑturɔsiɔ, Eɡibitin tem mi, bɑ Yeremi sɔ̃ɔwɑ bɑ nɛɛ, \v 16 sɑ ǹ ɡɑri yi mɛm nɔɔwɑmmɛ yi ɑ ɡeruɑ ɑ nɛɛ, yi weewɑ Yinni Gusunɔn min di. \v 17 Sɑ ko kowɑ nɡe mɛ sɑ ɡeruɑ, su bũu wi bɑ mɔ̀ Asitɑɑte turɑre dɔ̃ɔ dokeɑ, kpɑ su mɑɑ nùn tɑm tɑ̃rɑ nɡe mɛ sɑ rɑ rɑɑ ko, bɛsɛ kɑ bɛsɛn bɑɑbɑbɑ, kɑ bɛsɛn sinɑmbu kɑ bɛsɛn wiruɡibu Yudɑn wusu sɔɔ kɑ Yerusɑlɛmun swɛɛ sɔɔ. Domi sɑɑ ye sɔɔrɑ sɑ rɑ wɑ su di su debu, sɑ n nuku dobu mɔ kpɑ sɑ kun wɑhɑlɑ ɡɑɑ wɑ. \v 18 Adɑmɑ sɑɑ dɔmɑ tèn di sɑ ǹ mɑɑ bũu wi turɑre dɔ̃ɔ dokeɑre, sɑ ǹ mɑɑ nùn tɑm tɑ̃rɑre, sɑɑ min diyɑ sɑ kpuro biɑ. Tɑbu sun di, mɑ ɡɔ̃ɔrɑ sun ɡo. \p \v 19 Mɑ tɔn kurɔ be, bɑ ɡeruɑ bɑ nɛɛ, sɑnɑm mɛ sɑ bũu wi yɑ̃kunu kuɑmmɛ, kɑ bɛsɛn durɔbun yɛ̃rɑ. Bɑ yɛ̃ mɑ sɑ rɑ bũu wi kirɑru kue su kɑ nùn bɛɛrɛ wɛ̃, kpɑ su nùn tɑm tɑ̃rɑ temɔ. \p \v 20 Mɑ Yeremi u tɔn be kpuro wisɑ, kurɔbu kɑ durɔbu, u nɛɛ, \v 21 bɛɛ kɑ bɛɛn bɑɑbɑbɑ kɑ bɛɛn sinɑmbu kɑ bɛɛn wiruɡibu, i rɑ bũu yɑ̃kunu kue Yudɑn wusu sɔɔ kɑ Yerusɑlɛmun swɛɛ sɔɔ. Nɡe weesɑ? I tɑmɑɑ Yinni Gusunɔ kun ye yɛ̃? Nɡe i tɑmɑɑ u ye duɑriwɑ. \v 22 Aɑwo, u ǹ ye duɑri. U kɑ bɛɛ wɑsirɑwɑ bɛɛn kom kɔ̃sum sɔ̃ kɑ dɑɑ kɔ̃sɑ ye i kuɑn sɔ̃. Yen sɔ̃nɑ bɛɛn tem mu kuɑ bɑnsu. Goo mɑɑ sɑri mɛ sɔɔ. Mɑ mu kuɑ tem bɔ̃rurɑm nɡe mɛ sɑ wɑɑmɔ ɡisɔ. \v 23 Wɑhɑlɑ ye, yɑ bɛɛ deemɑmɔwɑ ɡisɔ yèn sɔ̃ i bũnu yɑ̃kuru kuɑ mɑ i Yinni Gusunɔ torɑri i ǹ win ɡere wure, i ǹ mɑɑ win sɔ̃ɔsinu kɑ win woodɑbɑ kɑ win kirɔbɑ swĩi. \p \v 24 Yeremi u mɑɑ tɔn be kpuro, kurɔbu kɑ durɔbu, sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, bɛɛ Yudɑbɑ, bɛɛ be i wɑ̃ɑ Eɡibitiɔ, i swɑɑ dɑkio i nɔ ye Yinni Gusunɔ u ɡeruɑ. \v 25 Wee ye Gusunɔ Isirelibɑn Yinni wi u wɔllu kɑ tem mɔ u ɡeruɑ. U nɛɛ, bɛɛ kɑ bɛɛn kurɔbu, i nɛɛ, i ko i bɛɛn nɔɔ mwɛɛnu yibiɑ ni i bũu tɔn kurɔ wi bɑ mɔ̀ Asitɑɑte kuɑ. Wiyɑ i ko i turɑre dɔ̃ɔ dokeɑ, kpɑ i mɑɑ nùn tɑm tɑ̃rɑ temɔ. Wee, i mɑɑ ye kuɑ. \v 26 Yen sɔ̃ tɛ̃, i swɑɑ dɑkio i nɔ ye wi, Yinni Gusunɔ u bɛɛ sɔ̃ɔmɔ. U bɔ̃rumɔ kɑ win yĩsi bɑkɑru mɑ Eɡibitin tem kpuro sɔɔ, Yudɑ ɡoo kun mɑɑ bɔ̃rumɔ kɑ win yĩsiru u nɛɛ, sere kɑ Yinni Gusunɔn wɑ̃ɑru. \v 27 U koo dewɑ kɔ̃sɑ yu bɛɛ deemɑ, n ǹ mɔ ɡeɑ. Yudɑ be bɑ wɑ̃ɑ Eɡibitiɔ kpuro, bɑ koo ɡbiwɑ tɑbu sɔɔ kɑ ɡɔ̃ɔru sɔɔ. \v 28 Kɑ mɛ, bɛɛn fiiko bɑ koo kisirɑ tɑbun di, kpɑ bu wurɑmɑ Yudɑɔ. Sɑɑ yerɑ, bɛɛ be i dɑ mi kpuro i ko i ɡiɑ ǹ n nɛn ɡɑrin nɑ yi koorɑ, ǹ n mɑɑ bɛɛɡiin nɑ yi koorɑ. \v 29 U koo bɛɛ deemɑ Eɡibiti mi, kpɑ u bɛɛ yĩreru wɛ̃ te tɑ koo bɛɛ sɔ̃ɔsi mɑ kɔ̃sɑ ye u rɑɑ ɡeruɑ yɑ koo nɑwɑ kɑ ɡem. Yĩre terɑ, \v 30 u koo Eɡibitin sunɔ Hofɑrɑ win yibɛrɛbɑ nɔmu bɛriɑ be bɑ kɑsu bu nùn ɡo, nɡe mɛ u Yudɑbɑn sinɑ boko Sedesiɑsi Nɛbukɑnɛsɑɑ nɔmu bɛriɑ, wi, wi u kɑsu u nùn ɡo. Yinni Gusunɔwɑ u yeni ɡeruɑ. \s1 Gɑri yi Yeremi u Bɑruku \s2 sɔ̃ɔwɑ \c 45 \p \v 1 Sɑnɑm mɛ Bɑruku Nɛriyɑn bii u ɡɑri yi yoruɑ tireru sɔɔ yi Yeremi u nùn sɔ̃ɔwɑ Yoyɑkimu, Yosiɑsin bii, Yudɑbɑn sinɑ bokon bɑndun wɔ̃ɔ nnɛse sɔɔrɑ mi. Yen biru Yeremi u Bɑruku sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, \v 2 wee ye Gusunɔ Isirelibɑn Yinni, u ɡeruɑ wunɛn sɔ̃. \v 3 U nɛɛ, ɑ ɡerumɔ ɑ mɔ̀, ɑ kɑm kuɑwɑ domi wi, Yinni Gusunɔ u wunɛn wɑhɑlɑ sosimɔ. Mɑ ɑ weeweenu mɔ̀ sere ɑ wɑsirɑ. Adɑmɑ ɑ biɑ mi kɑɑ wɛ̃rɑ. \p \v 4 Wee, ye Yinni Gusunɔ u nɛɛ n nun sɔ̃. U nɛɛ, \q1 u koo ye u rɑɑ bɑnɑ kɔsukuwɑ, \q1 kpɑ u ye u rɑɑ duurɑ wukiri. \q1 Yen tubusiɑnɑ, u koo tem mɛ kpuro sɑnku. \p \v 5 U mɑɑ nɛɛ, \q1 ɡɑ̃ɑ bɑkɑnɑ ɑ kɑsu wunɛn tiin sɔ̃? \q1 A ku be nu kɑsu. \q1 Domi u koo de kɔ̃sɑ yu nɑ yu tɔmbu kpuro wɔri. \q1 Adɑmɑ wunɛ u koo wunɛn wɑ̃ɑru yɑrɑ mi ɑ dɑ kpuro. \q1 Terɑ tɑ ko n sɑ̃ɑ nɡe wunɛn ɑrumɑni ye ɑ ɡurɑ tɑbu sɔɔ. \c 46 \p \v 1 Gɑri yiniwɑ Yinni Gusunɔ u Yeremi sɔ̃ɔwɑ bwese tukunun sɔ̃. \s1 Bɑ Eɡibitiɡibu kɑmiɑ \s2 Kɑɑkemisiɔ \p \v 2 Bɑbilonin sinɑ boko u Eɡibitin sunɔ Nɛko kɑ win tɑbu kowobu kɑmiɑ Kɑɑkemisiɔ, Efɑrɑtin dɑɑrun bɔkuɔ. N deemɑ sɑɑ ye sɔɔ, Yoyɑkimu, Yosiɑsin bii, Yudɑbɑn sinɑ bokon bɑndun wɔ̃ɔ nnɛse sɔɔrɑ mi. Sɑɑ ye sɔɔrɑ Yinni Gusunɔ u ɡɑri yini ɡeruɑ Eɡibitin sinɑ boko kɑ win tɑbu kowobun sɔ̃ u nɛɛ, \q1 \v 3 wee Eɡibitin tɑbu sinɑmbu bɑ kuuki mɔ̀ bɑ mɔ̀, \q1 i tɛrɛnu sɔɔru koowo, \q1 bɑkɑnu kɑ piiminu, \q1 kpɑ i se i tɑbu dɑ. \q1 \v 4 I bɛɛn tɑbu kɛkɛ be dumi ɡɑwe sɔɔru koowo. \q1 Bɛɛ mɑɑsɔbu, i bɛɛn dumi yɔɔwo, \q1 kpɑ i bɛɛn tɑbu furɔsu doke. \q1 I bɛɛn yɑɑsi sunkuo yi bɑlli, \q1 kpɑ i bɛɛn tɑrɑkpenu sebe. \q1 \v 5 Adɑmɑ mbɑ Yinni Gusunɔ u sere wɑɑmɔ yɑ koorɑmɔ ben suunu sɔɔ. \q1 U nɛɛ, be wee bɑ mwiɑ kpɑnɑ bɑ biruku yirɑ wurɑmɔ. \q1 Bɑ ben tɑbu durɔbu kɑmiɑ. \q1 Mɑ bɑ duki mɔ̀, bɑ ǹ mɑm biru mɛɛrimɔ. \q1 Tem mɛ kpuro mu bɛrum duurɑ. \q1 \v 6 Kɑm sɔɔrɑ be bɑ sɑ̃u bɑ duki mɔ̀. \q1 Bɑɑ tɑbu durɔ dɑmɡibu bɑ̀ n duki suɑ kɑmɑ. \q1 Domi sɔ̃ɔ yɛ̃sɑn nɔm ɡeu ɡiɑ, Efɑrɑtin dɑɑrun bɔkuɔ, \q1 dɑbiru tɑ sokurɑmɔ tɑ wɔrukumɔ. \q1 \v 7 Wɑrɑ u kɑ dɑɑ te bɑ mɔ̀ Nilu weenɛ tɑ̀ n yibɑ. \q1 Wɑrɑ u kɑ tu weenɛ sɑnɑm mɛ ten torɑ bɔ. \q1 \v 8 Eɡibitiɡibɑ bɑ kɑ tu weenɛ. \q1 Domi bɑ nɛɛ, nɡe mɛ Nilun nim mu rɑ tɛrie kɑ dɑm tem sɔɔ, \q1 nɡe mɛyɑ ben tɑbu kowobu bɑ koo mɑɑ tɛriɑ tem sɔɔ, \q1 kpɑ bu wusu kɑ sin tɔmbu kɑm koosiɑ. \q1 \v 9 Wee bɑ mɔ̀, ben mɑɑsɔbu bu seewo fuuku. \q1 Be bɑ tɑbu kɛkɛ be dumi ɡɑwe duɑ, \q1 bu duki doo. \q1 Ben tɑbu durɔbu bu seewo. \q1 Puti kɑ Kusin tɑbu durɔbu be bɑ tɛrɛ piiminu nɛni, \q1 kɑ sere Ludibɑ be bɑ sɑ̃ɑ tɛn towobu, \q1 bu seewo. \q1 \v 10 Adɑmɑ tɔ̃ɔ teni, tɑ ko n sɑ̃ɑwɑ Gusunɔ, wɔllu kɑ tem Yinniɡiru. \q1 Tɑ ko n sɑ̃ɑwɑ tè sɔɔ u win yibɛrɛbɑ mɔru kɔsiemɔ. \q1 Tɑkobi yɑ koo tɔmbu di, \q1 kpɑ yu yɛm debu. \q1 Tɔn dɑbi te yɑ koo ɡo, \q1 Gusunɔ wɔllu kɑ tem Yinnin sɔ̃, \q1 tɑ ko n kpĩ nɡe yɑ̃ku yɑɑ \q1 Efɑrɑtin dɑɑrun ɡoorɔ, \q1 sɔ̃ɔ yɛ̃sɑn nɔm ɡeu ɡiɑ. \q1 \v 11 Bɛɛ Eɡibitiɡibun tɑbu kowobu, \q1 bɑɑ ì n seewɑ i dɑ Gɑlɑdiɔ i tim kɑsu, kɑmɑ. \q1 Bɛɛn mɛɛrɑ yɑ ǹ kpeemɔ. \q1 \v 12 Bwesenu kpuro nu koo nɔ \q1 nɡe mɛ bɑ bɛɛ sekuru doke. \q1 Domi bɑ koo bɛɛn dɛsirun kuuki nɔ bɑɑmɑ. \q1 Bɛɛn tɑbu durɔbu bɑ ko n bɑ̃ɑrimɔwɑ. \q1 Bɑ̀ n yinnɑ, bɑ koo wɔrukuwɑ sɑnnu. \s1 Nɛbukɑnɛsɑɑ u Eɡibiti wɔri \p \v 13 Gɑri yiniwɑ Yinni Gusunɔ u Yeremi sɔ̃ɔwɑ sɑnɑm mɛ Bɑbilonin sinɑ boko, Nɛbukɑnɛsɑɑ u nɑ u Eɡibiti wɔri. U nɛɛ, \q1 \v 14 ɑ Eɡibitiɡibu nɔɔsio \q1 kɑ be bɑ wɑ̃ɑ yen wuu si bɑ mɔ̀ Miɡidoli, kɑ Mɛnfisi, kɑ Tɑpɑnɛsi sɔɔ, \q1 ɑ nɛɛ, ben bɑɑwure u seewo u sɔɔru ko. \q1 Domi bɑ bu tɑbu wɔrimɑ bɑɑmɑn di. \q1 \v 15 Ben tɑbu durɔ dɑmɡibu bɑ wɔrukɑ. \q1 Bɑ ǹ kpĩɑ bɑ kɑ tii yinɛ. \q1 Nɛ, Yinni Gusunɔwɑ nɑ bu fukɑ. \q1 \v 16 Nɑ derɑ ben tɑbu kowo dɑbiru tɑ sokurɑ tɑ wɔrukɑ. \q1 Mɑ bɑ mɔ̀, bu seewo bu wurɑ ben temɔ \q1 mi bɑ bu mɑrɑ, mi tɑbu sɑri. \q1 \v 17 Nɛ, Yinni Gusunɔ nɑ nɛɛ, \q1 bu Eɡibitin sunɔ yĩsi kpɑɑru kɛ̃ɛyɔ \q1 bu nɛɛ, woo kɑnɔ. \q1 U derɑ sɑɑ ɡeɑ nùn doonɑri. \q1 \v 18 Nɛ Gusunɔ, wɔllu kɑ tem Yinni, \q1 nɛ wi nɑ sɑ̃ɑ sinɑ boko, \q1 sere kɑ nɛn wɑ̃ɑru, \q1 nɡe mɛ bɑ yɛ̃ mɑ ɡuu te bɑ mɔ̀ Tɑbori \q1 tɑ ɡuu ni nu tie ɡunum kere, \q1 kɑ nɡe mɛ bɑ yɛ̃ mɑ ɡuu te bɑ mɔ̀ Kɑɑmɛli \q1 tɑ wɑ̃ɑ nim wɔ̃kun bɔkuɔ, \q1 nɡe mɛyɑ bɑ n yɛ̃ kɑm kɑm \q1 mɑ yibɛrɛbɑ bɑ koo nɑ bu bu wɔri. \q1 \v 19 Bɛɛ Eɡibitiɡibu, i sɔɔru koowo i bɛɛn yɑ̃nu ɡurɑ, \q1 bɑ koo bɛɛ yoru mwɛɛri. \q1 Domi wee, Mɛnfisi yɑ koo ko bɑnsu. \q1 Goo kun mɑɑ sinɑmɔ ye sɔɔ. \q1 \v 20 Bɛɛ Eɡibitiɡibu, i sɑ̃ɑwɑ nɡe nɑɑ ɡbiibɑ ye yɑ wɑ̃. \q1 Adɑmɑ wee, dɑru swɑ̃ɑ ɡɑɑ yɑ wee \q1 sɑɑ sɔ̃ɔ yɛ̃sɑn nɔm ɡeu ɡiɑn di, \q1 yu ye wɔri. \q1 \v 21 Bɛɛn tɑbu kowo be bɑ rɑ bɛɛ somi ɡobin sɔ̃, \q1 bɑ bɔɔru nɡe nɑɑ ɡumɡiɑ. \q1 Kɑ mɛ, ben tii bɑ koo biruku yirɑ wurɑ \q1 bu duki yɑkikirɑ. \q1 Domi nɔni swɑ̃ɑrɑ koo bu wɔri. \q1 Ben sɛɛyɑsiɑbun sɑɑ yɑ turɑ. \q1 \v 22 Eɡibitiɡibɑ duki mɔ̀ \q1 nɡe wɛɛ yi yi doonɔ wɔkinu sɑri. \q1 Domi yibɛrɛbɑ bɑ bu wɔrimɔ bɑ suririmɔ, \q1 nɡe dɑ̃ɑ buro wi u dɑ̃ɑ suririmɔ kɑ ɡbɑ̃ɑ, dɑ̃ɑ sɔ̃ɔwɔ. \q1 \v 23 Bɑɑ mɛ ben dɑ̃ɑ sɔ̃ɔ ɡɑ kpɑ̃ \q1 sere ɡoo kun kpɛ̃ u du mi, \q1 kɑ mɛ, bɑ koo ɡu bɔɔriwɑ. \q1 Domi yibɛrɛ be, bɑ twee dɑbiru kere. \q1 Goo kun kpɛ̃ u ben ɡeeru ɡiɑ. \q1 Nɛ, Yinni Gusunɔwɑ nɑ yeni ɡeruɑ. \q1 \v 24 Eɡibitiɡibɑ wɑ̃ɑ sekuru sɔɔ. \q1 Domi wee, bɑ bu sɔ̃ɔ yɛ̃sɑn nɔm ɡeuɡibu nɔmu sɔndiɑ. \p \v 25 Nɛ, Gusunɔ Isirelibɑn Yinni, nɛ wi nɑ wɔllu kɑ tem mɔ, nɑ mɑɑ nɛɛ, kon bũu wi bɑ mɔ̀ Amɔɔ sɛɛyɑsiɑ wi u wɑ̃ɑ Tebɛsiɔ, kɑ Eɡibitin sunɔ, kɑ Eɡibitiɡibu kpuro kɑ ben bũnu kɑ ben sinɑmbu, kɑ sere mɑɑ be bɑ Eɡibitin sunɔ wi nɑɑnɛ sɑ̃ɑ. \v 26 Kon bu Nɛbukɑnɛsɑɑ, Bɑbilonin sinɑ boko kɑ win sɔm kowobu nɔmu bɛriɑ, be bɑ kɑsu bu bu ɡo. \p Adɑmɑ yenibɑn biru, Eɡibiti yɑ koo wurɑmɑ nɡe yellu. Yeniwɑ nɛ, Yinni Gusunɔ nɑ ɡeruɑ. \s1 Yinni Gusunɔ \s2 u koo Isirelibɑ yɑkiɑ \r (I mɑɑ mɛɛrio 30:10-11) \p \v 27 Yinni Gusunɔ u nɛɛ, \q1 bɛɛ Isirelibɑ, Yɑkɔbun bweseru, \q1 bɛɛ, nɛn sɔm kowobu, \q1 i ku bɛrum ko, i ku mɑɑ nɑndɑ. \q1 Domi kon bɛɛ wɔrɑmɑ sɑɑ tontonden di. \q1 Kon bɛɛn bweseru yɑkiɑmɑ sɑɑ yorun di. \q1 I ko i wurɑmɑ i wɛ̃rɑ, \q1 i n wɑ̃ɑ bɔri yɛndu sɔɔ. \q1 Goo kun mɑɑ bɛɛ nɔni sɔ̃ɔmɔ. \q1 \v 28 I ku bɛrum ko. \q1 Domi nɑ wɑ̃ɑ kɑ bɛɛ. \q1 Kon bwese ni kpuro kpeerɑsiɑ, \q1 nìn suunu sɔɔ nɑ rɑɑ bɛɛ yɑrinɑsiɑ mi. \q1 Adɑmɑ bɛɛ, nɑ ǹ bɛɛ kpeerɑsiɑmɔ. \q1 Kon bɛɛ sɛɛyɑsiɑwɑ nɡe mɛ n weenɛ, \q1 domi nɑ ǹ kpɛ̃ nɑ kun bɛɛ sɛɛyɑsie. \s1 Gɑri yi Yinni Gusunɔ u ɡeruɑ \s2 Filisitibɑn sɔ̃ \c 47 \p \v 1 Eɡibitin sinɑ boko u sere Gɑsɑ tɑbu wɔri, wee ye Yinni Gusunɔ u Yeremi sɔ̃ɔwɑ Filisitibɑn sɔ̃. U nɛɛ, \q1 \v 2 wee, yibɛrɛbɑ bɑ wee sɑɑ sɔ̃ɔ yɛ̃sɑn nɔm ɡeu ɡiɑn di, \q1 bɑ tɛriɑmɔ tem sɔɔ nɡe dɑɑ te tɑ nim yibumɔ tɑ bɔ̃ɔ sɑrɑmɔ. \q1 Mɑ bɑ tem kɑ ye yɑ wɑ̃ɑ mɛ sɔɔ wukiri \q1 kɑ mɛn wusu kɑ tɔn be bɑ wɑ̃ɑ si kpuro sɔɔ. \q1 Tɔn be kpuro bɑ kuuki mɔ̀, bɑ weeweenu mɔ̀. \q1 \v 3 Dumin nɑɑ dɑmu dɑmusu kɑ tɑbu kɛkɛbɑn uruubɑn wɔkinu nɔɔrɑmɔ. \q1 Bɑɑbɑbɑ bɑ ben bibu derimɔ, \q1 domi ben ɡɔmɑ kpuro dwiiyɑ. \q1 \v 4 Sɑɑ yɑ tunumɑ yè sɔɔ bɑ koo Filisitibɑ kpuro ɡo, \q1 kɑ tɔn be bɑ koo kpĩ bu Tiriɡibu, kɑ Sidoniɡibu somi, \q1 kɑ tɔn be bɑ tie bɑ wɑ̃ɑ tem bure te bɑ mɔ̀ Kɑfitoriɔ. \q1 \v 5 Gɑsɑɡibu bɑ wɑ̃ɑwɑ nuku sɑnkirɑnu sɔɔ \q1 bɑ wii pɔɔnu pote. \q1 Asikɑloniɡibu kɑ be bɑ wɑ̃ɑ wɔwɑɔ bɑ nɔɔ mɑɑri. \q1 Bɛɛ be i tie, sere sɑɑ yerɑ̀ i ko i n wɑ̃ɑ \q1 i n tii muririmɔ i kɑ ɡɔɔ swĩ. \q1 \v 6 Wee, i ɡerumɔ i mɔ̀, \q1 Yinni Gusunɔn tɑkobi, dommɑ kɑɑ wɛ̃rɑ. \q1 A wuro wunɛn kɑrɑrɔ, \q1 kpɑ ɑ n wɑ̃ɑ mi sɛ̃ɛ. \q1 \v 7 Amɔnɑ yɑ koo kɑ wɛ̃rɑ. \q1 Domi Yinni Gusunɔn tiiwɑ u ye woodɑ wɛ̃, \q1 yu kɑ Asikɑloniɡibu kɑ nim wɔ̃kun ɡoonuɡibu wɔri. \s1 Gɑri yi Yinni Gusunɔ u ɡeruɑ \s2 Mɔɑbubɑn sɔ̃ \c 48 \p \v 1 Wee ye Gusunɔ Isirelibɑn Yinni wi u wɔllu kɑ tem mɔ, u ɡeruɑ Mɔɑbubɑn sɔ̃. U nɛɛ, \q1 Nɛbo yɑ kɑm kuɑ \q1 domi wee bɑ yen yɑ̃nu ɡurɑ. \q1 Kiriɑtɑimu yɑ wɑ̃ɑ sekuru sɔɔ \q1 domi bɑ ye mwɑ. \q1 Misiɡɑbu yɑ wɑ̃ɑ sekuru sɔɔ, \q1 domi bɑ ye kɔsukɑ. \q1 \v 2 Mɔɑbun bɛɛrɛ yɑ kpɑ. \q1 Mɑ bɑ bwisikumɔ bu Hɛsiboni kɑm koosiɑ. \q1 Bɑ mɔ̀, su dɑ su ye kɑm koosiɑ \q1 kpɑ yɑ kun mɑɑ wɑ̃ɑ hɑnduniɑ sɔɔ. \q1 Wunɛ Mɑdimɛni, kɑɑ ko bɑnsu, \q1 domi wee bɑ nun tɑbu wɔrimɑm wee. \q1 \v 3 Bɑ fɑɑbɑ kɑnɑmɔ sɑɑ Koronɑimun di, bɑ mɔ̀, \q1 wee bɑ bɛsɛn yɑ̃nu ɡurɑmɔ. \q1 Wee bɑ kpuro kɔsukumɔ. \q1 \v 4 Bɑ Mɔɑbu kɑm koosiɑ. \q1 Mɑ bibun nɔɔ ɡɑ nɔɔrɑmɔ. \q1 \v 5 Bɑ wuri wennɛ ɡuu te bɑ mɔ̀ Lusitiɔ, \q1 mɑ nuku sɑnkirɑnun kuuki yi sɑrɑmɑmɔ sɑɑ Koronɑimun ɡuurun di. \q1 \v 6 Bɑ mɔ̀, i duki yɑkuro, i bɛɛn wɑ̃ɑru wɔrɑ, \q1 kpɑ i dɑ i n wɑ̃ɑ nɡe ɡbeeku kɛtɛkunu ɡbɑburɔ. \q1 \v 7 Domi i bɛɛn nɑɑnɛ dokewɑ bɛɛn nɔmɑn sɔmburu kɑ bɛɛn ɑrumɑnibɑ sɔɔ. \q1 Wee, tɛ̃ bɑ koo bɛɛn tii mwɛɛri \q1 kpɑ bu bɛɛn bũu wi bɑ mɔ̀ Kemɔsi \q1 kɑ win yɑ̃ku kowobu kɑ win wiruɡibu \q1 yoru mwɑ bu kɑ doonɑ. \q1 \v 8 Be bɑ koo bu kɑm koosiɑ mi. \q1 Bɑ koo duwɑ wuu bɑɑɡere sɔɔ. \q1 Gen ɡɑɡɑ kun kisirɑmɔ ben nɔmɑn di. \q1 Bɑ koo kpuro kɑm koosiɑwɑ wɔwi sɔɔ kɑ tem tɛɛri sɔɔ. \q1 Yinni Gusunɔwɑ u yeni ɡeruɑ. \q1 \v 9 U mɑɑ nɛɛ, \q1 i Mɔɑbubɑn sikɑ sɔɔru koowo, \q1 domi ben ɡɔɔ turuku kuɑ. \q1 Ben wusu su koo ko bɑnsu. \q1 Goo kun ko n mɑɑ wɑ̃ɑ si sɔɔ. \q1 \v 10 Be bɑ Gusunɔn sɔmburu mɔ̀ kɑ ɑtɑfiiru, u bu bɔ̃rusio. \q1 Be bɑ yinɑmɔ bu tɔmbu ɡo kɑ tɑkobi, \q1 Gusunɔ u bu bɔ̃rusio. \b \q1 \v 11 Wee, sɑɑ yellun di, Mɔɑbubɑ bɑ wɑ̃ɑ bɔri yɛndu sɔɔ. \q1 Bɑ ǹ yoru diire ɡɑm. \q1 Bɑ sɔ̃wɑ kpɛtɛɛ nɡe tɑm kɔrɔru. \q1 Bɑ ǹ bu ɡɔsiɑre ɡɑm sɔɔ nɡe tɑm. \q1 Ben dobu kɑ ben wɑni kun kɔsɑ. \p \v 12 Yen sɔ̃nɑ nɛ, Yinni Gusunɔ nɑ nɛɛ, tɔ̃ru ɡɑrɑ sisi tè sɔɔ kon bu tɔmbu suremɑ bu bu ɡɔsie wekenu ɡɑnu sɔɔ, kpɑ bu weke ni kɔsuku. \v 13 Mɔɑbu be, bɑ koo sekuru wɑ ben bũu wi bɑ mɔ̀ Kemɔsin sɔ̃, nɡe mɛ Isirelibɑ bɑ sekuru wɑ bũu wi u wɑ̃ɑ Betɛliɔn sɔ̃, domi wi sɔɔrɑ bɑ ben nɑɑnɛ doke. \q1 \v 14 Bɛɛ Mɔɑbubɑ, ɑmɔnɑ i ko i kɑ kpĩ i ɡere i nɛɛ, \q1 i sɑ̃ɑwɑ tɑbu durɔbu be bɑ wɑ̃ɑ tɑbun sɔ̃. \q1 \v 15 Domi wee, i kɑm kuɑ. \q1 Bɛɛn wusu su dɔ̃ɔ mwɑɑrɑ. \q1 Mɑ yibɛrɛbɑ bɑ bɛɛn ɑluwɑɑsi dɑmɡibu mwɛɛrɑ bɑ sɑkirɑ. \p Yeniwɑ sinɑ boko u ɡeruɑ. Win yĩsirɑ Gusunɔ, wɔllu kɑ tem Yinni. U nɛɛ, \q1 \v 16 Mɔɑbun kɑm kobu turuku kuɑ. \q1 Nɔni swɑ̃ɑ te bɑ koo wɑ, tɑ wee fuuku fuuku. \q1 \v 17 Bɛɛ be i wɑ̃ɑ ben turuku, i kɑ bu ɡɔɔ sinɔ. \q1 Bɛɛ be i bu yɛ̃, i bu bikio i nɛɛ, \q1 ɑmɔnɑ n koosinɑ bɑ kɑ bɑn tenin dɑm bɑkɑm mɛ kpeerɑsiɑ mɛ. \b \q1 \v 18 Bɛɛ mɑɑ Diboniɡibu, i bɛɛn sin yee bɛɛrɛɡinu derio, \q1 kpɑ i nɑ i sinɑ temɔ. \q1 Domi be bɑ Mɔɑbubɑ kɑm koosiɑ, \q1 bɑ wee bu bɛɛ wɔri, \q1 kpɑ bu bɛɛn ɡbɑ̃rɑ dɑmɡinu kɔsuku. \q1 \v 19 Bɛɛ Aroɛɛɡibu, i doo swɑɑɔ i mɛɛri, \q1 kpɑ i Mɔɑbu be bɑ kpikiru suɑ bikiɑ i nɛɛ, \q1 mbɑ n koorɑ. \q1 \v 20 Bɑ koo bɛɛ wisi bu nɛɛ, \q1 bɑ wɑ̃ɑwɑ sekuru sɔɔ bɑ diirimɔ. \q1 I kuuki koowo, i ɡbɑ̃rɑ, \q1 kpɑ i bɑɑwure nɔɔsiɑ Aɑnɔɔwɔ \q1 mɑ bɑ Mɔɑbubɑ ɡurɑ. \p \v 21 Yinni Gusunɔwɑ u bu sɛɛyɑsiɑmɔ be bɑ wɑ̃ɑ wɔwɑ sɔɔ kɑ yen wuu sini sɔɔ, si bɑ mɔ̀, Holoni kɑ Yɑhɑsi kɑ Mɛfɑti, \v 22 kɑ Diboni kɑ Nɛbo kɑ Bɛti Dibilɑtɑimu, \v 23 kɑ Kiriɑtɑimu kɑ Bɛti Gɑmulu kɑ Bɛti Mɛɔni, \v 24 kɑ Keriɔtu kɑ Botisirɑ, Mɔɑbubɑn wusu kpuro ɡesi, si su wɑ̃ɑ turuku kɑ tontondeɔ. \q1 \v 25 Bɑ Mɔɑbubɑn dɑm buɑ, \q1 mɑ ben yiiko yɑ kpɑ. \q1 Yinni Gusunɔwɑ u yeni ɡeruɑ. \p \v 26 Mɔɑbubɑ bɑ tii suɑ Gusunɔn wuswɑɑɔ. Yen sɔ̃, bu bu tɑm tɑɑsio sere bu mu siruku kpɑ bu bu yɛ̃ɛ. \v 27 Bɛɛ Mɔɑbubɑ, i yɑɑyo mɑ i rɑɑ Isirelibɑ yɛ̃ɛ. I rɑɑ bu wii ɡimɑnu koosi nɡe be i ɡbɛnɑ mwɑ. \q1 \v 28 Tɛ̃, i yɑrio bɛɛn wusun di \q1 kpɑ i dɑ i n wɑ̃ɑ kpee bɑɑbɑ sɔɔ, \q1 kpɑ i kpee ɡoominu sɑɑri, \q1 i bɛɛn wɑ̃ɑ yenu ko kpee bɑɑbɑ sɔɔ. \b \q1 \v 29 Sɑ Mɔɑbubɑn tii suɑbun ɡɑri nuɑ, kɑ ben tɔn biɑru, \q1 kɑ sere mɑɑ ben woo kɑnɑbu, \q1 kɑ ben deɡɑnɡɑm, kɑ ben nɔni yɔnnu. \p \v 30 Yinni Gusunɔ u nɛɛ, nɛn tii, nɑ yɛ̃ mɑ bɑ rɑ tii sue ben ɡɑri ɡerubu sɔɔ. Adɑmɑ ye bɑ mɔ̀ kpuro, yɑ ku rɑ n ɑrufɑɑni ɡɑɑ mɔ. \q1 \v 31 Yen sɔ̃nɑ nɑ Mɔɑbubɑ kpuro ɡɔɔ swĩiyɑmmɛ. \q1 Mɑ nɑ Kiri Herɛsiɡibu weeweenu kuɑmmɛ. \q1 \v 32 Sibimɑn resɛm ɡbɑɑru, nɑ wuri mɔ̀ wunɛn sɔ̃. \q1 Nɛn wuri yi, yi Yɑsɛɛɡibuɡii kere. \q1 Yellu, wunɛn dɑ̃ɑ kɑ̃ɑsi yi nim wɔ̃ku sɑrɑmɔ. \q1 Yi mɑm Yɑsɛɛn dɑɑrun nim dɛkɑmɔ. \q1 Adɑmɑ wee, kɑm koosio u yin mɑrum wɔri u kɑm koosiɑ. \q1 \v 33 Nuku dobun womusu kun mɑɑ wɑ̃ɑ Mɔɑbubɑn ɡbeɑɔ. \q1 Goo ku rɑ mɑɑ tɑm ɡɑmɛ mi. \q1 Tɑm sɑri wekenu sɔɔ. \q1 Nuku dobun kuuki kun mɑɑ nɔɔrɑmɔ mi, \q1 mɑ n kun mɔ tɑbuɡii. \p \v 34 Hɛsiboniɡibu bɑ nɔɔɡiru sue bɑ somiru kɑnɑmɔ. Bɑ ben nɔɔ nɔɔmɔ Eleɑleɔ, kɑ Yɑhɑsiɔ, kɑ Soɑriɔ, kɑ Koronɑimuɔ, kɑ Eɡɑlɑti Selɑsiɔ. Domi bɑɑ Nimurimun dɑɑru tɑ kɑm kuɑ. \p \v 35 Yinni Gusunɔ u nɛɛ, kon den Mɔɑbubɑ kpeerɑsiɑ, be, be bɑ yɔɔmɔ ben bũu turɑnɔ bɑ nu turɑre dɔ̃ɔ dokeɑmmɛ. \p \v 36 Yen sɔ̃nɑ nɛn ɡɔ̃ru ɡɑ sumɔ nɡe ɡuuru Mɔɑbubɑ kɑ Kiri Herɛsiɡibun sɔ̃. Domi ben dukiɑ ye bɑ ɡurɑ kpuro yɑ kɑm kuɑ. \v 37 Tɔmbu kpuro bɑ ben seri kɑ ben tobɑ kɔnɑ, bɑ tii mururɑ nɔmɑ yiru kpuro, bɑ sɑɑki deewɑ ben nuku sɑnkirɑnun sɔ̃. \v 38 Bɑ ɡɔɔ wuri mɔ̀ yɛnu bɑɑɡere sɔɔ kɑ sere mi bɑ rɑ mɛnnɛ kpuro ɡesi domi nɑ Mɔɑbubɑn tem kɔsukɑ nɡe weke te ɡoo kun mɑɑ kĩ. Nɛ, Yinni Gusunɔwɑ nɑ yeni ɡeruɑ. \v 39 I ɡɔɔ swĩiyɔ, Mɔɑbubɑ bɑ wɔrumɑ. Bɑ biruku yirɑ wurɑ. Annɑ ɑ sekuru wɑ. Be bɑ kɑ bu sikerenɛ kpuro, bɑ bu yɛ̃ɛmɔ. \b \p \v 40 Yinni Gusunɔ u nɛɛ, wee, yibɛrɛbɑ bɑ koo nɑ nɡe yɑberekunu ni nu bɛllimɔ wɔllɔ. \q1 \v 41 Kpɑ bu wuu ɡe bɑ mɔ̀ Keriɔtu mwɑ, \q1 bu ɡen ɡbɑ̃rɑnu kɔsuku. \p Mɔɑbun tɑbu durɔ dɑmɡibu bɑ koo nɑndɑ nɡe tɔn kurɔ wi u yiire u kĩ u mɑ. \q1 \v 42 Bɑ koo Mɔɑbubɑ kpeerɑsiɑ. \q1 Ben bweserɑ koo nɔru ko, \q1 domi bɑ nɛ, Yinni Gusunɔ seesi. \q1 \v 43 Wee, bɑ bu yinɑ kɑ tɑɑ kɑ suurɑ bɛrie. \q1 \v 44 Wi u dukɑ mɔ̀ bɛrum sɔ̃, \q1 u koo wɔriwɑ suurɑ ye sɔɔ. \q1 Wi u mɑɑ yɑrɑ suurɑ yen di, \q1 kpɑ u tɑɑ mwɑɑrɑ. \q1 Domi kon de Mɔɑbun sɛɛyɑsiɑbun tɔ̃ru tu nɑ. \q1 Nɛ, Yinni Gusunɔwɑ nɑ yeni ɡeruɑ. \q1 \v 45 Be bɑ kpikiru suɑ bɑ ǹ mɑɑ dɑm tie, \q1 bɑ wɛ̃rɑ yeru kɑsu Hɛsiboniɔ. \q1 Adɑmɑ dɔ̃ɔ yɑri yi koo yɑri yen sinɑ boko Sihonin dirun di, \q1 yi dɑ yi Mɔɑbubɑn tem nɔɔ burɑ yenu kɑ mɛn ɡuunu di. \q1 \v 46 Bɛɛ, Mɔɑbubɑ, i kɑm kuɑwɑ. \q1 Bɛɛ Kemɔsiɡibu, i kpeerɑwɑ. \q1 Wee, bɑ koo bɛɛn bibu yoru mwɛɛri bu kɑ doonɑ. \q1 \v 47 Adɑmɑ sɑɑ ɡɑɑ sisi \q1 yè sɔɔ kon kɑ Mɔɑbu be bɑ yoru mwɛɛrɑ mi wurɑmɑ ben temɔ. \q1 Nɛ, Yinni Gusunɔwɑ nɑ yeni ɡeruɑ. \p Nɡe mɛyɑ kon kɑ Mɔɑbubɑ sɛɛyɑsiɑ. \s1 Gɑri yi Yinni Gusunɔ u ɡeruɑ \s2 Amɔnibɑn sɔ̃ \c 49 \p \v 1 Wee ye Yinni Gusunɔ u ɡeruɑ Amɔnibɑn sɔ̃. U nɛɛ, \q1 mbɑn sɔ̃nɑ bũu wi bɑ mɔ̀ Mɑlikɔmu u Gɑdin tem mwɑ. \q1 Mbɑn sɔ̃nɑ win tɔmbu Amɔnibɑ bɑ Isirelibɑn wusu wɔrɑ. \q1 Isirelibɑ bɑ ǹ bibu mɔwɑ be bɑ koo mu tubi di? \q1 \v 2 Yen sɔ̃ tɛ̃, kon de tɑbun wurenu nu nɔɔrɑ ben wuu mɑroɔ ɡe bɑ mɔ̀ Rɑbɑ. \q1 Rɑbɑ ye, yɑ koo bɑnsu ko, \q1 kpɑ yen bɑru kpɑɑnu nu dɔ̃ɔ mwɑɑkirɑ. \q1 Nɡe mɛyɑ Isirelibɑ bɑ koo bu ɡirɑ be, be bɑ rɑɑ bu ɡirɑ. \q1 Nɛ, Yinni Gusunɔwɑ nɑ yeni ɡeruɑ. \q1 \v 3 Bɛɛ, Hɛsiboniɡibu, i ɡɔɔ swĩiyɔ. \q1 Domi bɑ koo Ayi kɑm koosiɑ. \q1 Rɑbɑn bɑru kpɑɑnuɡibu, i nɔɔɡiru suo i somiru kɑnɑ. \q1 I sɑɑki deewo nuku sɑnkirɑnun sɔ̃, \q1 kpɑ i n sirenɛ i n ɡɔɔ sumɔ. \q1 Domi bɑ koo bɛɛn bũu wi bɑ mɔ̀ Mɑlikɔmu suɑ, \q1 kɑ win yɑ̃ku kowobu kɑ win wiruɡibu bu kɑ doonɑ. \q1 \v 4 Bɛɛ Rɑbɑɡibu, bɛɛ be i ku rɑ mɛm nɔ, \q1 wee i tii sue bɛɛn wɔwɑ ye yɑ tem ɡem mɔn sɔ̃. \q1 Mɑ i bɛɛn dukiɑ nɑɑnɛ sɑ̃ɑ. \q1 Mɑ i mɔ̀, wɑrɑ u koo kpĩ u bɛɛ wɔrimɑ. \q1 \v 5 Gusunɔ, wɔllu kɑ tem Yinni u nɛɛ, \q1 wee kon bɛɛ nɔni swɑ̃ɑru suremɑ. \q1 Tɑ koo nɑwɑ sɑɑ bɑɑmɑn di, \q1 kpɑ i yɑrinɑ. \q1 Goo mɑɑ sɑri wi u koo bɛɛ mɛnnɑ. \q1 \v 6 Adɑmɑ ɑmɛn biru kon de be bɑ yɑrinɛ mi, bu wurɑmɑ. \q1 Nɛ, Yinni Gusunɔwɑ nɑ yeni ɡeruɑ. \s1 Gɑri yi Yinni Gusunɔ u ɡeruɑ \s2 Edɔmubɑn sɔ̃ \p \v 7 Wee ye Gusunɔ, wɔllu kɑ tem Yinni u ɡeruɑ Edɔmubɑn sɔ̃. U nɛɛ, \q1 bwisi yi kpɑwɑ Temɑniɔ? \q1 Ben bwisiɡibun bwisi yi kpɑwɑ? \q1 Mɑnɑ yi kpuro yi doonɑ. \q1 \v 8 Bɛɛ Dedɑniɡibu, i ɡɔsiro, \q1 i duki yɑkuro i dɑ i kuke kpee bɑɑbɑ sɔɔ. \q1 Domi kon Esɑuɡibu nɔni swɑ̃ɑru kpɛ̃ɛ \q1 sɑnɑm mɛ kon bu sɛɛyɑsiɑ. \q1 \v 9 Be bɑ rɑ resɛm sɔri bɑ̀ n nɑ bɛɛn mi, \q1 bɑ rɑ fiiko deri. \q1 Gbɛnɔbu bɑ̀ n tɔmbu wɔri, \q1 bɑ rɑ suewɑ ye bɑ koo kpĩ. \q1 \v 10 Adɑmɑ nɛ, Yinni Gusunɔ, \q1 kon Esɑun bweseru kpuron yɑ̃nu ɡurɑwɑ. \q1 Kon bu sikiɑmɑ ben kuku yenun di. \q1 Bɑ ǹ kpɛ̃ bu kuke. \q1 Ben bibu kɑ ben dusibu kɑ be bɑ kɑ bu sikerenɛ kpuro bɑ koo ɡbiwɑ. \q1 Goo kun tiɑrɑmɔ. \q1 \v 11 Bɑɑ bɑ̀ n ben bibu deri bɑ kuɑ ɡobekubɑ, \q1 nɛnɑ kon de bɑ n wɑ̃ɑ, \q1 kpɑ ben ɡɔminibu bu mɑn nɑɑnɛ ko. \p \v 12 Nɑ mɑɑ nɛɛ, be nɑ ǹ dɑɑ sɛɛyɑsiɑmɔ, kon bu sɛɛyɑsiɑ. Yerɑ bɛɛ, Edɔmubɑ, i tɑmɑɑ i yɑrɑ min di? Aɑwo, kon bɛɛ sɛɛyɑsiɑwɑ. \v 13 Nɑ bɔ̃rumɔ sere kɑ nɛn wɑ̃ɑru mɑ bɛɛn wuu mɑro Bɔtisirɑ ɡɑ koo bɑnsu ko kpɑ n sɑ̃ɑ sekuru, kpɑ tɔmbu bɑ n dɑ ɡu sie bɑ̀ n ɡoo bɔ̃rusimɔ. Mɛyɑ mɑɑ bɛɛn wuu si su tie su koo ko bɑnsu sere kɑ bɑɑdommɑɔ. Nɛ, Yinni Gusunɔwɑ nɑ yeni ɡeruɑ. \q1 \v 14 Yinni Gusunɔ u Yeremi lɑbɑɑri yeni sɔ̃ɔwɑ u nɛɛ, \q1 bɑ sɔmɔ ɡoo ɡɔrɑ bwesenun suunu sɔɔ u nu sɔ̃ u nɛɛ, \q1 nu mɛnnɑmɑ nu Edɔmubɑ wɔri, \q1 nu seewo nu bu tɑbu wɔri. \q1 \v 15 Domi nɛ, Yinni Gusunɔ, kon bu ko dɑ̃ɑkobu bwesenu kpuro sɔɔ, \q1 be tɔmbɑ ko n ɡɛmɑ. \q1 \v 16 Ben tii suɑbu kɑ ben nɔniɡiru tɑ derɑ bɑ kɔ̃ɔrɑ. \q1 Be bɑ wɑ̃ɑ kpee bɑɑbɑ sɔɔ, kɑ sere ɡunɡunun wii kpiinɔ, \q1 bɑɑ bɑ̀ n wɑ̃ɑ yenu kuɑ sere wɔllun sɔɔ sɔɔwɔ, nɡe ɡunɔ bɑkeru, \q1 kon bu surɑmɑ min di. \q1 Nɛ, Yinni Gusunɔwɑ nɑ yeni ɡeruɑ. \p \v 17 Edɔmu yɑ koo kowɑ bɑnsu. Be bɑ sɑrɔ mi, bɑ̀ n ye wɑ, biti yɑ koo bu mwɑ kpɑ bu wiɑ ko ɑsɔrɔ yen sɔ̃. \v 18 Domi yɑ ko n sɑ̃ɑwɑ nɡe mɛ bɑ Sodomu kɑ Gomɔrɑ kpeerɑsiɑ kɑ yen bɑru kpɑɑnɔ. Goo kun mɑɑ sinɑmɔ mi. \q1 \v 19 Ko nɑ n sɑ̃ɑwɑ nɡe ɡbee sunɔ \q1 ɡe ɡɑ yɑrimɑ Yuudɛnin ɡbee surorun di ɡɑ dɔɔ ɡu nim nɔ. \q1 Kpɑ n tɔmbu kpuro yɑrinɑsiɑ subɑru sɔɔ. \q1 Sɑɑ ye sɔɔrɑ kon Edɔmubɑ sunɔ kpɑo wɛ̃ wi nɛn tii nɑ ɡɔsɑ. \q1 Nɡe wɑrɑ u kɑ mɑn nɛ. \q1 Wɑrɑ u koo kpĩ u mɑn woodɑ wɛ̃. \q1 Sinɑ boko wɑrɑ u koo kpĩ u yɔ̃rɑ nɛn wuswɑɑɔ. \q1 \v 20 Yen sɔ̃, i swɑɑ dɑkio i nɔ himbɑ ye nɑ kuɑ Edɔmubɑn sɔ̃, \q1 kɑ sere kpunɑɑ ye nɑ yi Temɑniɡibun sɔ̃. \q1 Nɑ nɛɛ, kɑm kɑm, kon de bu be kpuro mwɛɛriwɑ nɡe yɑ̃ɑnu \q1 bu kɑ dɑ tem tukumɔ. \q1 Bɑ koo ben tem kpuro kɑm koosiɑwɑ. \q1 \v 21 Kɑm koo bin wurenu sɔɔ, tem mu koo yĩiri. \q1 Tɔmbɑ koo nɔɔɡiru suɑ bu somiru kɑnɑ, \q1 kpɑ ben nɔsu su nɔɔrɑ sere nim wɔ̃kuɔ, ɡe bɑ mɔ̀ Sɔ̃ɔ. \p \v 22 Wee, yibɛrɛbɑ bɑ koo Botisirɑ wukiri nɡe mɛ yɑberekunu nu rɑ yɑɑ ɡonu kunisi. Yen dɔmɑ te, Edɔmun tɑbu durɔ dɑmɡibu bɑ ko n kpɑsɑ wɔri mɔ̀wɑ nɡe tɔn kurɔ wi u yiire u kĩ u mɑ. \s1 Gɑri yi Yinni Gusunɔ u ɡeruɑ \s2 Dɑmɑsin sɔ̃ \p \v 23 Wee ye Yinni Gusunɔ u ɡeruɑ Dɑmɑsin sɔ̃. U nɛɛ, \q1 yen wuu sini, Hɑmɑti kɑ Aɑpɑdi, \q1 sin tɔmbɑ wɑ̃ɑ sekuru sɔɔ. \q1 Bɑ lɑbɑɑri kɔ̃sɑ nuɑ, mɑ bɑ diirimɔ. \q1 Ben lɑɑkɑri yɑ burisinɑ nɡe nim wɔ̃kun nim, \q1 sere yɑ ǹ kpĩɑ yɑ wurɑmɛ. \q1 \v 24 Dɑmɑsiɡibu bɑ mwiɑ kpɑnɑ bɑ ɡɔsirɑ bu kɑ duki su, \q1 ɑdɑmɑ bɑ bɛrum soore. \q1 Mɑ nuku sɑnkirɑnu kɑ wuriribu bu nɛni \q1 nɡe tɔn kurɔ wi u yiire u kĩ u mɑ. \q1 \v 25 Wuu ɡèn sɔ̃ nɑ rɑ n nuku dobu mɔ, \q1 mbɑn sɔ̃nɑ ɡen tɔmbu bɑ ǹ kpikiru suɑ. \q1 Wuu bɔkɔ ɡe, ɡe ɡɑ yĩsiru yɑrɑ mi, \q1 mbɑn sɔ̃nɑ ɡen tɔmbu bɑ ǹ ɡu deri. \p \v 26-27 Sɔ̃ɔ teeru bɑ koo ɡen ɑluwɑɑsibɑ ɡo ɡen swɛɛ sɔɔ. Bɑ koo mɑɑ ɡen tɑbu kowobu kpuro kpeerɑsiɑ, kpɑ n de bu ɡu dɔ̃ɔ mɛni kɑ Bɛni Hɑdɑdin sinɑ kpɑɑru. Nɛ, Gusunɔ, wɔllu kɑ tem Yinniwɑ nɑ yeni ɡeruɑ. \s1 Gɑri yi Yinni Gusunɔ \s2 u ɡeruɑ Kedɑɑɡibu \s2 kɑ Hɑsoriɡibun sɔ̃ \p \v 28 Wee ye Yinni Gusunɔ u ɡeruɑ Kedɑɑɡibun sɔ̃ kɑ bwese ni nu wɑ̃ɑ Hɑsoriɔn sɔ̃, ni Bɑbilonin sinɑ boko Nɛbukɑnɛsɑɑ u kɑmiɑ. U nɛɛ, \q1 i seewo i Kedɑɑɡibu wɔri. \q1 I be, sɔ̃ɔ yɑri yeruɡii be kpuro ɡoowo. \q1 \v 29 I ben kuu bekunuɡinu kɑ ben yɑɑ sɑbenu kpuro ɡuro, \q1 kɑ ben bekɑ kɑ ben sɔmunu kɑ ben yooyoosu, \q1 kpɑ i kuuki ko bɑɑmɑ i bu bɛrum tiɑ. \q1 \v 30 Bɛɛ Hɑsoriɡibu i seewo i duki su fuuku, \q1 kpɑ i dɑ i kuke wɔrusu sɔɔ. \q1 Domi Bɑbilonin sinɑ boko Nɛbukɑnɛsɑɑ u kpunɑɑ kuɑ u kɑ bɛɛ wɔri. \q1 Nɛ, Yinni Gusunɔwɑ nɑ yeni ɡeruɑ. \p \v 31 U mɑɑ nɛɛ, \q1 i doo i bu wɔri be, be bɑ wɑ̃ɑ bɔri yɛndu sɔɔ, bɑ sɔ̃ sɛ̃ɛ ben yɛnusɔ. \q1 Ben wusu su ǹ ɡɑmbobɑ kɑ kɔkɔrɔbɑ mɔ, \q1 mɑ bɑ kɑ tɔmbu dɛsire. \q1 \v 32 Yibɛrɛbɑ bɑ koo ben yooyoosu mwɛɛri \q1 kɑ sere mɑɑ ben yɑɑ sɑbenu yɑ n dɑbi. \q1 Kon bu yɑrinɑsiɑ bɑɑmɑ, \q1 be, be bɑ rɑ ben wii bɑɑnu kɔni beri berikɑ. \q1 Kon de yibɛrɛbɑ bu nɑ bɑɑmɑn di bu bu kɑm koosiɑ. \q1 Nɛ, Yinni Gusunɔwɑ nɑ yeni ɡeruɑ. \q1 \v 33 Hɑsorin wuu ɡɑ koo ko bɑnsu, \q1 kpɑ ɡɑ n sɑ̃ɑ ɡbeeku bɔ̃nun wɑ̃ɑ yeru sere kɑ bɑɑdommɑɔ. \q1 Goo kun mɑɑ sinɑmɔ mi. \s1 Gɑri yi Yinni Gusunɔ u ɡeruɑ \s2 Elɑmun sɔ̃ \p \v 34 Wee ye Yinni Gusunɔ u win sɔmɔ Yeremi sɔ̃ɔwɑ Elɑmun sɔ̃. Sɑɑ ye sɔɔ, Sedesiɑsi, Yudɑbɑn sinɑ bokon bɑndun torewɑ mi. \v 35 Gusunɔ, wɔllu kɑ tem Yinni u nɛɛ, \q1 wee, kon Elɑmuɡibun tɛnnu bɔɔku \q1 ni nu sɑ̃ɑ ben dɑm nuuru. \p \v 36 Kon bu hɑnduniɑn ɡoonu nnɛ kpuron woo kpɑremɑ, kpɑ n bu yɑrinɑsiɑ bɑɑmɑ. Tem ɡɑm sɑri mi bɑ ǹ ko n wɑ̃ɑ. \q1 \v 37 Kon de Elɑmuɡibu bu diiri \q1 ben yibɛrɛbɑ kɑ be bɑ kɑsu bu bu ɡon wuswɑɑɔ. \q1 Nɛn mɔrun sɑɑbu kon bu nɔni swɑ̃ɑ bɑkɑru kpɛ̃ɛ. \q1 Tɑbɑ kon kɑ bu ɡo n kpe, \q1 \v 38 kpɑ n ben sinɑmbu kɑ ben wiruɡibu ɡo \q1 kpɑ n nɛn tiin bɑndu swĩi. \q1 Nɛ, Yinni Gusunɔwɑ nɑ yeni ɡeruɑ. \q1 \v 39 Adɑmɑ tɔ̃ru ɡɑrɑ wee tè sɔɔ kon de \q1 be bɑ rɑɑ yɑrinɑ mi, bu wurɑmɑ. \s1 Bɑbiloni yɑ kɑm kuɑ \c 50 \p \v 1 Wee ɡɑri yi Yinni Gusunɔ u ɡeruɑ Bɑbilonin sɔ̃ kɑ yen tem kpuron sɔ̃, sɑɑ Yeremin min di. U nɛɛ, \q1 \v 2 i bwesenu lɑbɑɑri yeni nɔɔsio. \q1 I yĩrenu koowo nu kɑ ye ɡiɑ. \q1 I ye kpɑro i nɛɛ, \q1 Bɑbiloni yɑ wɔrumɑ. \q1 Yen bũnu nu sekuru suɑ. \q1 Bũu ni bɑ mɔ̀ Bɛli kɑ Mɛrodɑki \q1 nu wɑ̃ɑ sekuru sɔɔ. \q1 Nin bwɑ̃ɑrokunu nu bɛrum soorɑ. \q1 \v 3 Bweseru ɡɑrɑ ye wɔrim wee \q1 sɑɑ sɔ̃ɔ yɛ̃sɑn nɔm ɡeu ɡiɑn di. \q1 Tɑ koo tem mɛ ɡɔsiɑwɑ bɑnsu. \q1 Goo kun ko n mɑɑ wɑ̃ɑ mi. \q1 Tɔmbu kɑ yɛɛ kpuro koo yɑrinɑ min di. \p \v 4 Yinni Gusunɔ u nɛɛ, \q1 yen tɔ̃ɔ te, Isirelibɑ kɑ Yudɑbɑ bɑ koo wurɑmɑ ben temɔ sɑnnu, \q1 bɑ n sumɔ, bɑ n nɛ Gusunɔ, ben Yinni kɑsu. \q1 \v 5 Bɑ koo Siɔnin swɑɑ bikiɑ, \q1 bu wɔrimɑ yen mi, \q1 kpɑ bu nɑ \q1 bu kɑ mɑn ɑrukɑwɑni bɔke \q1 ye bɑ ǹ duɑrimɔ sere kɑ bɑɑdommɑɔ. \q1 \v 6 Be, nɛn tɔmbu, wee bɑ sɑ̃ɑ nɡe yɑ̃ɑ ɡɔ̃ɔ \q1 ɡe ɡɑ rɑɑ kɔ̃ɔre. \q1 Ben kpɑrobɑ rɑɑ bu kɔ̃ \q1 bɑ derɑ bɑ sirenɛ ɡuunu wɔllɔ \q1 bɑ ɡɑsirimɔ ɡee kɑ ɡiɔ, \q1 sere bɑ ben wɑ̃ɑ yeru duɑri. \q1 \v 7 Yibɛrɛ be bɑ bu wɔri ɡesi, \q1 bɑ rɑ bu ɡurewɑ. \q1 Kpɑ yibɛrɛ be, bu nɛɛ, \q1 bɑ ǹ kɔ̃sɑ kue. \q1 Be, Isireli ben tiiwɑ bɑ Yinni Gusunɔ torɑri, \q1 wi, wi u sɑ̃ɑ ɡemɡii \q1 kɑ wi ben sikɑdobɑ bɑ nɑɑnɛ sɑ̃ɑ. \q1 \v 8 Bɛɛ Isirelibɑ, i yɑrio i duki su Bɑbilonin di, \q1 nɡe boo ni nu ɡɔ̃ɔ ɡbiiye. \q1 \v 9 Domi wee, kon bwesenu seeyɑ wuu wuukɑ \q1 kpɑ n de nu Bɑbiloni wɔri. \q1 Bɑ koo nɑwɑ sɑɑ sɔ̃ɔ yɛ̃sɑn nɔm ɡeu ɡiɑn di, \q1 kpɑ bu ye tɑrusi bu mwɑ. \q1 Ben sɛ̃ɛnu nu ǹ kɑm wɔrimɔ. \q1 Bɑɑ ben tɑbu durɔ turo kun ɡɔsirɔ nɔm dirɑ. \q1 \v 10 Bɑbiloniɡibu bɑ ǹ kisirɑmɔ kɑm koo bin di. \q1 Be bɑ koo ben yɑ̃nu ɡurɑ kpuro, \q1 bɑ koo nu ɡurɑwɑ kɑ nuku tiɑ. \q1 Nɛ, Yinni Gusunɔwɑ nɑ yeni ɡeruɑ. \q1 \v 11 Bɛɛ Bɑbiloniɡibu, bɛɛ be i nɛn ɑrumɑni ɡurɑ, \q1 i nuki doro. \q1 I n yɔ̃ɔkumɔ nɡe nɑɑ kpɛmi yɑkɑsɔ. \q1 I n sumɔ nɡe dum dwɛɛ. \q1 \v 12 Adɑmɑ i bɛɛn tem mɛɛrio. \q1 Wee, mu wɑ̃ɑ sekuru sɔɔ. \q1 Wee, mu kuɑ bɑnsu, nɡe tem mi ɡɑ̃ɑnu ku rɑ kpi. \q1 Mɑ mu biru wurɑ tem kpuro sɔɔ. \q1 \v 13 Yinni Gusunɔn mɔrun sɑɑbu, mu kuɑ bɑnsu. \q1 Be bɑ koo sɑrɑ Bɑbilonin tem mi, biti koo bu mwɑ \q1 kpɑ bu wiɑ ko. \q1 \v 14 Bɛɛ be i rɑ tɛndu to, \q1 i nɑ i Bɑbiloni tɑrusi. \q1 I ye sɛ̃ɛnu tweeyo. \q1 I ku yen wɔnwɔndu ko. \q1 Domi yɑ nɛ, Yinni Gusunɔ torɑri. \q1 \v 15 I tɑbun kuuki koowo bɑɑmɑ \q1 domi Bɑbilonin ɡɑni yi wɔrukɑ, \q1 yen ɡbɑ̃rɑrɑ subɑ. \q1 Wee yen tɔmbɑ nɔmɑ yiiye \q1 bɑ tii yibɛrɛbɑ wɛ̃. \q1 Nɛ, Yinni Gusunɔwɑ nɑ ye mɔru kɔsiemɔ, \q1 nɑ mɔ̀, i ye mɔru kɔsieyo. \q1 I ye kuo nɡe mɛ yɑ rɑɑ ɡɑbu kuɑ. \q1 \v 16 Tɑbu wee kɑ kɑm kobu sɑnnu. \q1 I bu ɡoowo be bɑ duurumɔ \q1 kɑ be bɑ ɡɛ̃ɛmɔ. \q1 Bɑɑwure u seewo u dɑ win temɔ mi win bweserɑ wɑ̃ɑ. \q1 \v 17 Yinni Gusunɔ u nɛɛ, \q1 Isirelibɑ bɑ sɑ̃ɑwɑ nɡe yɑ̃ɑ ni nu kɔ̃ɔrɑ \q1 mɑ ɡbee sinɑnsu su nu nɑɑ swĩi. \p Asirin sinɑ bokowɑ u ɡbiɑ u nu wɔri u ɡurɑ, mɑ Bɑbilonin sinɑ boko u mɑɑ nɑ u nu wɔri u kɔsukɑ. \v 18 Yen sɔ̃nɑ, nɛ Gusunɔ Isirelibɑn Yinni, wi u wɔllu kɑ tem mɔ, nɑ nɛɛ, kon Bɑbilonin sinɑ boko kɑ win temɡibu sɛɛyɑsiɑ nɡe mɛ nɑ Asirin sunɔ sɛɛyɑsiɑ. \q1 \v 19 Adɑmɑ kon de Isirelibɑ bu wurɑmɑ ben wɑ̃ɑ yerɔ, \q1 kpɑ bu ben dĩɑnu yewe ɡuu te bɑ mɔ̀ Kɑɑmɛliɔ \q1 kɑ Bɑsɑniɔ kɑ ɡuu te bɑ mɔ̀ Efɑrɑimuɔ, \q1 kɑ sere mɑɑ Gɑlɑdin temɔ. \q1 Bɑ ǹ mɑɑ ɡɑ̃ɑnun yɑ̃ɑru mɔ̀. \q1 \v 20 Yen domɑ te, bɑ koo Isirelibɑ kɑ Yudɑbɑn durum kɑsu bɑ kun wɑ, \q1 domi be, be bɑ tie mi, kon bu ben durum wɔkɑ. \p \v 21 Yinni Gusunɔ u nɛɛ, \q1 i Mɛrɑtɑimuɡibu kɑ Pekodiɡibu wɔrio. \q1 I bu ɡoowo i kɑm koosiɑ mɑm mɑm. \q1 I nɛn woodɑbɑ kpuro yibio. \q1 \v 22 Wee, tɑbun wurenu nɔɔrɑmɔ tem mɛ kpuro sɔɔ. \q1 Asɔrɔ bɑkɑ yɑ tunumɑ. \q1 \v 23 Bɑbiloni ye yɑ hɑnduniɑ kpuro kɔsukɑ, nɡe mɑtɑlɑkɑ, \q1 yen tii wee, yɑ kɔsikirɑ, \q1 yɑ kuɑ bɑnsu bwesenu kpuron suunu sɔɔ. \q1 \v 24 Bɑbiloni, nɑ nun yinɑ bɛriɑ, \q1 mɑ yɑ nun mwɑ ɑ ǹ kɑ bɑɑru. \q1 Wee, tɛ̃, ɑ kuɑ pirisɔm, \q1 domi ɑ nɛ, Yinni Gusunɔ wɔri. \q1 \v 25 Mɑ nɑ nɛn tɑbu yɑ̃nun beru yeru wukiɑ. \q1 Mɑ nɑ nɛn mɔru sɔ̃ɔsi kɑ tɑbu yɑ̃ɑ ni. \q1 Domi nɛ Gusunɔ, wɔllu kɑ tem Yinni, \q1 nɑ sɔmburu mɔ te kon ko Bɑbiloniɔ. \q1 \v 26 Bɛɛ hɑnduniɑɡibu kpuro, \q1 i nɑ i Bɑbiloniɡibun birɑnu suriri, \q1 kpɑ i ben yɑ̃nu ɡurɑ i subu subu nɡe yɑkɑsu, \q1 i ye kɑm koosiɑ. \q1 Gɑ̃ɑnu nu ku mɑɑ tiɑrɑ mi. \q1 \v 27 I ben tɑbu durɔ dɑmɡibu ɡoowo. \q1 I bu sɑkirio nɡe yɑɑ sɑbenu. \q1 Bɑ kɑm kuɑ, domi ben tɔ̃rɑ tunumɑ, \q1 tè sɔɔ bɑ koo bu sɛɛyɑsiɑ. \q1 \v 28 Yerɑ Isirelibɑ be bɑ kpikiru suumɑ \q1 bɑ nɑ Yerusɑlɛmuɔ bɑ mɔ̀, \q1 Yerusɑlɛmu, Yinni Gusunɔ u nun mɔru kɔsiɑ. \q1 U win sɑ̃ɑ yee dɛɛrɑru mɔru kɔsiɑ. \q1 \v 29 I tɛn towobu mɛnnɔ bu Bɑbiloni wɔri, \q1 kpɑ bu ben sɑnsɑni ɡirɑ bu kɑ ye sikerenɑ, \q1 kpɑ bu ku rɑɑ de ɡoo u kisirɑ min di. \q1 Bu bu kɔsieyo nɡe mɛ ben dɑɑ yɑ nɛ. \q1 Bu bu kuo nɡe mɛ bɑ rɑɑ ɡɑbu kuɑ. \q1 Domi bɑ tii wɔlle suɑ nɛ, Yinni Gusunɔn wuswɑɑɔ, \q1 nɛ wi nɑ sɑ̃ɑ Isirelibɑn Yinni Dɛɛro. \p \v 30 Yen sɔ̃, mi ben ɑluwɑɑsibɑ bɑ wɑ̃ɑ kpuro, bɑ koo ɡbisukuwɑ, kpɑ ben tɑbu kowobun tii bu ɡbisuku tɔ̃ɔ te. \q1 \v 31 Nɛ, Gusunɔ, wɔllu kɑ tem Yinni, nɑ nɛɛ, \q1 wunɛ Bɑbiloni, wunɛ wi ɑ tii sue, \q1 nɑ kɑ nun mɔru sɑ̃ɑ. \q1 Wunɛn tɔ̃rɑ tunumɑ tè sɔɔ kon nun sɛɛyɑsiɑ. \q1 \v 32 Wunɛ wi ɑ tii sue mi, kɑɑ fukurɑ ɑ wɔrumɑ. \q1 Goo sɑri wi u koo nun seeyɑ. \q1 Kon wuu si su kɑ nun sikerenɛ dɔ̃ɔ doke \q1 kpɑ u sin tem kpuro di. \q1 \v 33 Nɛ, Gusunɔ, Isirelibɑn Yinni, nɛ wi nɑ wɔllu kɑ tem mɔ, nɑ mɑɑ nɛɛ, \q1 wee bɑ Isirelibɑ kɑ Yudɑbɑ dɑm dɔre \q1 bɑ bu yoru nɛnusi, \q1 mɑ bɑ yinɑmɔ bu bu yɔ̃su. \q1 \v 34 Adɑmɑ nɛ, ben yɑkio, nɑ dɑm mɔ. \q1 Nɛn yĩsirɑ Gusunɔ, wɔllu kɑ tem Yinni. \q1 Kon kɑ bu yinɑ kpɑ n ben tem bɔri yɛndu wɛ̃, \q1 kpɑ n Bɑbiloniɡibu burisinɑ. \s1 Himbɑ ye Yinni Gusunɔ u yi \s2 Bɑbilonin sɔ̃ \p \v 35 Yinni Gusunɔ u mɑɑ nɛɛ, \q1 i Bɑbiloniɡibu tɑbu wɔrio \q1 kɑ sere ben wuu bɔkɔ ɡen tɔmbu \q1 kɑ ben sinɑ ɑsɑkpɔbu kɑ ben bwisiɡibu. \q1 \v 36 I ben sɔmɔ tii suo be tɑbu wɔrio \q1 kpɑ bu ɡɔsirɑ wiirobu. \q1 I ben tɑbu durɔ dɑmɡibu wɔrio \q1 kpɑ bu nɑndɑ. \q1 \v 37 I ben dumi kɑ ben tɑbu kɛkɛ yi dumi ɡɑwe tɑbu wɔrio. \q1 I tɔn be bɑ kɑnɑ bɑ bu somimɔ tɑbu sɔɔ, tɑbu wɔrio, \q1 kpɑ bu bɛrum soorɑ nɡe tɔn kurɔbu. \q1 I ben dukiɑ wɔrio i ɡurɑ. \q1 \v 38 Ben dɑɑnun nim mu ɡbero. \q1 Domi tem mi, bũnɑ bɑ rɑ sɑ̃, \q1 mɑ nu derɑ bɑ wiru bie. \q1 \v 39 Yen sɔ̃nɑ kon de Bɑbiloni yu ko bɑnsu sere kɑ bɑɑdommɑɔ, \q1 kpɑ purukɑnu kɑ tɑɑtɑɑnu nu nɑ nu n wɑ̃ɑ mi. \q1 \v 40 Kon Bɑbiloni ye kɔsukuwɑ nɡe Sodomu kɑ Gomɔrɑ \q1 kɑ sin wuu si nɛ, Yinni Gusunɔ nɑ kɑm koosiɑ. \q1 Goo kun mɑɑ sinɑmɔ mi. \q1 Nɛ, Yinni Gusunɔwɑ nɑ yeni ɡeruɑ. \q1 \v 41 Wee, bweseru ɡɑrɑ wee sɑɑ sɔ̃ɔ yɛ̃sɑn nɔm ɡeu ɡiɑn di. \q1 Bwese te, tɑ kpɑ̃. \q1 Ten sinɑmbu bɑ dɑm mɔ. \q1 Be wee, bɑ swɑɑ mɔ̀ bɑ wee sɑɑ tontonden di. \q1 \v 42 Ben tɑbu kowobu bɑ tɑkobi kɑ tɛmɑ nɛni. \q1 Bɑ ǹ wɔnwɔndu mɔ, bɑ bɔɔbu. \q1 Bɑ wɔki nɡe nim wɔ̃kun nim. \q1 Bɑ dumi yɔɔwɑ bɑ swĩinɛ swɛɛ swɛɛ. \q1 Bɑ tɑbun sɔɔru sɑ̃ɑ bu kɑ Bɑbiloniɡibu wɔri. \q1 \v 43 Ye Bɑbilonin sinɑ boko u lɑbɑɑri ye nuɑ, \q1 yerɑ win ɡɔmɑ dwiiyɑ. \q1 Bɛrum kɑ wuriribu nùn mwɑ \q1 nɡe tɔn kurɔ wi u yiire u kĩ u mɑ. \q1 \v 44 Nɛ, Yinni Gusunɔ, kon wuu ɡbɑ̃rɑruɡuu wɔri \q1 nɡe ɡbee sunɔ ɡe ɡɑ yɑrimɑ \q1 sɑɑ Yuudɛnin ɡbee surorun di, \q1 kpɑ n ɡen tɔmbu kpuro yɑrinɑsiɑ subɑru sɔɔ. \q1 Sɑɑ ye sɔɔ, kon bu sunɔ kpɑo wɛ̃ \q1 wi nɛn tii nɑ ɡɔsɑ. \q1 Nɡe wɑrɑ u kɑ mɑn nɛ. \q1 Wɑrɑ u koo kpĩ u mɑn woodɑ wɛ̃. \q1 Sinɑ boko wɑrɑ u koo kpĩ u yɔ̃rɑ nɛn wuswɑɑɔ. \q1 \v 45 Yen sɔ̃, i swɑɑ dɑkio i nɔ himbɑ ye nɑ yi \q1 Bɑbiloni kɑ yen tɔmbun sɔ̃. \q1 Nɑ nɛɛ, kɑm kɑm kon de bu be kpuro ɡurɑ \q1 nɡe yɑ̃ɑnu bu kɑ dɑ tem tukumɔ. \q1 Bɑ koo ben wɑ̃ɑ yeru kpuro kɑm koosiɑwɑ. \q1 \v 46 Bɑbilonin kɑm koo bin wurenu sɔɔ, \q1 tem mu koo yĩiri, \q1 kpɑ wɔki bɑkɑnu nu se sɑɑ hɑnduniɑn bɑɑmɑ kpuron di. \c 51 \p \v 1 Wee ye Yinni Gusunɔ u ɡeruɑ Bɑbilonin sɔ̃. U nɛɛ, \q1 kon de woo ɡu Bɑbiloni swee, \q1 ye kɑ yen tɔmbu, \q1 kpɑ ɡu bu kɑm koosiɑ. \q1 \v 2 Kon de tɔmbu bu bu yɑrinɑsiɑ \q1 nɡe mɛ woo ɡɑ rɑ yɑkɑsu yɑrinɑsie. \q1 Tɔ̃ɔ kɔ̃su te sɔɔ, bɑ koo ye wɔrimɑ bɑɑmɑn di. \q1 \v 3 Tɛn towobu bu wuu ɡen tɔmbu tweeyo. \q1 Bu yɛ̃ro tweeyo wi u win tɑrɑkpe nɑɑnɛ sɑ̃ɑ. \q1 Bu ku ɡen ɑluwɑɑsibɑ deri. \q1 Bu ɡen tɑbu kowobu kpuro ɡoowo. \q1 \v 4 Kpɑ bu ben ɡonu deri \q1 nu n kpĩ kpĩ ben tem kpuro sɔɔ kɑ Bɑbilonin swɛɛyɔ. \q1 \v 5 Domi bɑ Gusunɔ Isirelibɑn Yinni Dɛɛro torɑri n kpɑ̃. \q1 Adɑmɑ wi, Gusunɔ, wɔllu kɑ tem Yinni, \q1 u kɑ win tɔmbu Isirelibɑ kɑ Yudɑbɑ wɑ̃ɑ. \q1 \v 6 I duki yɑrio Bɑbilonin di. \q1 Bɑɑwure u win wɑ̃ɑru wɔro, \q1 kpɑ u ku rɑɑ ɡbi Bɑbiloni ye sɔɔ, \q1 ye, ye yɑ koo ko bɑnsu mi. \q1 Domi Yinni Gusunɔn mɔrun tɔ̃rɑ tunumɑ. \q1 U koo Bɑbiloniɡibu ben kookoosun ɑre wɛ̃. \q1 \v 7 Bɑbiloni yɑ rɑɑ sɑ̃ɑwɑ nɡe nɔrɑ wurɑɡiɑ Yinni Gusunɔn nɔmɑ sɔɔ. \q1 Yerɑ u kɑ hɑnduniɑɡibu tɑm wɛ̃ bɑ nɔrɑ \q1 sere mu bu ɡo bɑ wiru biɑ. \q1 \v 8 Wee subɑru sɔɔ, Bɑbiloni yɑ wɔrumɑ yɑ kɔsikirɑ. \q1 I ɡɔɔ swĩiyɔ yen sɔ̃, \q1 kpɑ i kɑ tim nɑ i doke mi yɑ bosu wɑ. \q1 Sɔrɔkudo yɑ koo bɛkurɑ. \q1 \v 9 Sɔɔ be bɑ wɑ̃ɑ mi, bɑ nɛɛ, \q1 sɑ Bɑbiloni tim kɑ̃, \q1 ɑdɑmɑ yɑ ǹ bɛkure. \q1 Su ye deri su ɡɔsirɑ bɛsɛn temɔ, \q1 domi yen sɛɛyɑsiɑ bi, bu kpɑ̃ \q1 sere bu nɔɔrɑ hɑnduniɑ kpuro sɔɔ. \q1 \v 10 Gusunɔ bɛsɛn Yinni u sun siriɑ. \q1 Su dɑ Siɔniɔ su kpɑrɑ ye u sun kuɑ. \p \v 11 Yinni Gusunɔ u kĩ u Bɑbiloni kɑm koosiɑ, kpɑ u win sɑ̃ɑ yee dɛɛrɑru mɔru kɔsiɑ. Yen sɔ̃nɑ u Mɛdibɑn sinɑmbu dɑm kɛ̃mɔ bu kɑ ye wɔri. \q1 I bɛɛn sɛ̃ɛnun nɔsu sɔnwɔ, \q1 kpɑ i bɛɛn tɛrɛnu suɑ. \q1 \v 12 I yĩreru koowo kpɑ i Bɑbiloni wɔri. \q1 Wuun kɔ̃sobu, bu wureo bu yɔ̃rɔ sɔmɛ ben kɔ̃su yerɔ. \q1 I Bɑbiloni yɔɔru bwɛ̃ɛyɔ. \q1 Domi ye Yinni Gusunɔ u yɔ̃rɑri u ko ye sɔɔ, \q1 u koo ye kowɑ. \q1 \v 13 Wunɛ Bɑbiloni, wunɛ wi ɑ sɔ̃ dɑɑ bɑkɑnun bɔkuɔ, \q1 wunɛ wi ɑ dukiɑ yibɑ, \q1 wee wunɛn kpeerun tɔ̃ru tɑ turɑ. \q1 Wunɛn binɛ yɑ koo kpe. \q1 \v 14 Domi Gusunɔ, wɔllu kɑ tem Yinni, \q1 u bɔ̃ruɑ u nɛɛ, sere kɑ win wɑ̃ɑru, \q1 u koo nun tɔmbu kpɑremɑ nɡe twee \q1 kpɑ bu nun nɑsɑrɑn kuuki koosi. \s1 Yinni Gusunɔn yiiko \q1 \v 15 Yinni Gusunɔwɑ u tem tɑkɑ kuɑ kɑ win dɑm. \q1 Wiyɑ u mɑɑ hɑnduniɑ swĩi kɑ win yɛ̃ru, \q1 mɑ u wɔllu tɛriɑ kɑ win bwisi. \q1 \v 16 Ù n nɔɔɡiru suɑ u woodɑ wɛ̃, \q1 nim mu rɑ kpɑɑsinɛwɑ wɔllɔ, \q1 kpɑ ɡuru winu nu n sĩimɔ, \q1 kpɑ ɡuru mɑɑkinu nu de ɡurɑ yu nɛ, \q1 kpɑ woo ɡu seemɑ ɡen wɑ̃ɑ yerun di. \q1 \v 17 Tɔmbu bɑ̀ n ye kpuro mɛɛrɑ, \q1 bɑ rɑ biti soorewɑ, \q1 kpɑ sekuru tu bwɑ̃ɑrokunun sekobu mwɑ, \q1 domi nu sɑ̃ɑwɑ weesu, nu ǹ wɑ̃ɑru mɔ. \q1 \v 18 Nu sɑ̃ɑwɑ kɑm dirum mɛ mu tɔmbu nɔni wɔ̃kumɔ. \q1 Ni kpuro nu koo doonɑwɑ \q1 sɑnɑm mɛ Yinni Gusunɔ u koo nu sɛɛyɑsiɑ. \q1 \v 19 Adɑmɑ Gusunɔ u ǹ sɑ̃ɑ nɡe bwɑ̃ɑroku ni. \q1 U sɑ̃ɑwɑ Isirelibɑn ɑrumɑni. \q1 Wiyɑ u kpuro tɑkɑ kuɑ, \q1 wiyɑ u mɑɑ Isirelibɑ mɔ. \q1 Win yĩsirɑ Gusunɔ, wɔllu kɑ tem Yinni. \s1 Bɑbilonin kpeeru \p \v 20 Yinni Gusunɔ u nɛɛ, \q1 Bɑbiloni, ɑ rɑɑ sɑ̃ɑwɑ nɡe nɛn mɑtɑlɑkɑ bɑkɑ tɑbu sɔɔ. \q1 Wunɑ nɑ dendɑ nɑ kɑ bwese dɑbinu kɔsukɑ, \q1 mɑ nɑ nin bɑnnu sururɑ. \q1 \v 21 Wunɑ nɑ mɑɑ dendɑ nɑ kɑ mɑɑsɔbu \q1 kɑ ben dumi kɔsukɑ, \q1 kɑ tɑbu kɛkɛ yi dumi ɡɑwe kɑ yin kpɑrobu, \q1 \v 22 kɑ durɔbu kɑ kurɔbu, \q1 tɔkɔnu kɑ bibu, ɑluwɑɑsibɑ kɑ wɔndiɑbɑ. \q1 \v 23 Wunɑ nɑ mɑɑ dendɑ nɑ kɑ yɑ̃ɑ kpɑrobu kɑ ben yɑ̃ɑnu kɔsukɑ \q1 kɑ ɡbɑɑ wukobu kɑ ben nɑɑ wukubɑ \q1 kɑ sinɑmbu kɑ ben sinɑ ɑsɑkpɔbu. \q1 \v 24 Adɑmɑ nɛ, Yinni Gusunɔ nɑ nɛɛ, \q1 kon wunɛ Bɑbiloni kɑ wunɛn tem tɔmbu kɔsie \q1 wunɛn nɔni biru kɔ̃sɑ ye i kuɑ Siɔniɔ. \q1 \v 25 Kon nun wɔrimɑ, wunɛ wi ɑ sɑ̃ɑ \q1 nɡe ɡuu te tɑ hɑnduniɑɡibu kpuro kɑm koosiɑ. \q1 Kon nun nɔmɑ dɛmiɛ, \q1 kpɑ ɑ bindɑ ɑ wɔrumɑ temɔ. \q1 Kɑɑ kowɑ nɡe ɡuu te tɑ dɔ̃ɔ mwɑɑrɑ. \q1 \v 26 Bɑɑ wunɛn kperu ɡɑru, \q1 bɑ ǹ mɑɑ suɑmɔ bu kɑ dirun koru swĩi. \q1 Kɑɑ kowɑ bɑnsu sere kɑ bɑɑdommɑɔ. \q1 Nɛ, Yinni Gusunɔwɑ nɑ yeni ɡeruɑ. \q1 \v 27 I tɑbun ɡidi bɔrɑ yɔ̃rɑsio i Bɑbiloni wɔri. \q1 I kɔbɑ soowo kpɑ bwesenu nu mɛnnɑ. \q1 I nu sɔɔru koosio. \q1 I sinɑm be bɑ wɑ̃ɑ Arɑrɑtiɔ kɑ Miniɔ \q1 kɑ Asikenɑsiɔ mɛnnɑmɑ bu Bɑbiloni tɑbu wɔri. \q1 I tɑbu sinɑmbu ɡɔsio \q1 kpɑ i de dumi yi se nɡe twee \q1 yi bu wɔri. \q1 \v 28 I bwesenu kpuro sɔɔru koosio \q1 n mɑm nɛɛre Mɛdibɑn sinɑmbu \q1 kɑ ben berɑ kɑ berɑn wiruɡibu \q1 kɑ sere tɔn be bɑ wɑ̃ɑ ben tem sɔɔ kpuro. \q1 \v 29 Wee tem mu yĩirimɔ. \q1 Yinni Gusunɔn himbɑ yɑ koo koorɑ Bɑbiloni sɔɔ. \q1 U koo de yu ko bɑnsu. \q1 \v 30 Yen tɑbu durɔbu bɑ koo kpɑnɑ bu mɑɑ tɑbu ko. \q1 Bɑ koo dɑ bu kuke kuku yee dɑmɡinu sɔɔ. \q1 Ben dɑm mu koo kpe, \q1 kpɑ bu ko nɡe tɔn kurɔbu. \q1 Ben ɡbɑ̃rɑ kɔnnɔsu ko n wukiɑre, \q1 kpɑ bu ben yɛnusu dɔ̃ɔ doke. \q1 \v 31 Sɔmɔbu bɑ ko n dɑɑmɔ bɑ n wurɑmɑmɔ \q1 bu kɑ Bɑbilonin sinɑ boko sɔ̃ \q1 mɑ bɑ win wuu mwɑ beri berikɑ. \q1 \v 32 Bɑ swɛɛ kpuro bɔɔrɑ. \q1 Bɑ mɑɑ kuku yenu kpuro dɔ̃ɔ mɛni. \q1 Mɑ tɑbu durɔbu bɑ wurure. \p \v 33 Amɛniwɑ Gusunɔ, Isirelibɑn Yinni wi u wɔllu kɑ tem mɔ u ɡeruɑ. U nɛɛ, \q1 wee yibɛrɛbɑ bɑ koo nɑ bu Bɑbiloniɡibu suriri \q1 kpɑ bu bu tɑɑku nɡe dobi \q1 yi yi wɑ̃ɑ doo soo yerɔ. \s1 Yinni Gusunɔ \s2 u koo Isirelibɑ somi \p \v 34 Yerusɑlɛmu yɑ nɛɛ, \q1 Bɑbilonin sinɑ boko Nɛbukɑnɛsɑɑ u rɑɑ mɑn ɡurɑ, \q1 mɑ u mɑn deri nɡe weke diiru. \q1 U mɑn sɛ̃re nɡe yɑɑ ɡɔbɑ, \q1 mɑ u suɑ ye yɑ ɡeɑ sɑ̃ɑ kpuro nɛ sɔɔ. \q1 Yen biru u nɛn tɔmbu ɡirɑ. \q1 \v 35 Yen sɔ̃, Bɑbiloniɡii be, bu nɔni sɔ̃ɔro dɑm mɛ bɑ mɑn dɔren sɔ̃, \q1 kpɑ yɛm mɛ bɑ yɑri mi, mu wɔri ben wiru wɔllɔ. \b \p \v 36 Wee ye Yinni Gusunɔ u ɡeruɑ Yerusɑlɛmuɡibun sɔ̃. U nɛɛ, \q1 wee, kon bɛɛ sɑnnɑ. \q1 Kon Bɑbilonin dɑɑnu kɑ yen bwii kpuro ɡberɑsiɑ. \q1 \v 37 Bɑbiloni koo kowɑ bɑnsu \q1 mi ɡbeeku bɔ̃nu nu ko n wɑ̃ɑ. \q1 Tɔnu kun ko n mɑɑ wɑ̃ɑ mi, \q1 kpɑ bu ye yɛ̃ɛ. \q1 \v 38 Wee yen tɔmbɑ ɡinɑ sɑ̃ɑ nɡe ɡbee sinɑnsu si su kukirimɔ. \q1 \v 39 Adɑmɑ sɑnɑm mɛ bɑ ɡɑ̀rì seewɑ, \q1 kon de bu tɑm nɔ sere n bɑndɑ, \q1 kpɑ bɑ n nuku dobu mɔ̀, \q1 kpɑ mu bu ɡo, bu dweeyɑ sere kɑ bɑɑdommɑɔ. \q1 Bɑ ǹ mɑɑ seemɔ. \q1 Nɛ, Yinni Gusunɔwɑ nɑ yeni ɡeruɑ. \q1 \v 40 Kon bu sɑkiriwɑ nɡe yɑ̃ɑnu kɑ bonu yɑɑ ɡoo yerɔ. \s1 Bɑ Bɑbiloni ɡɔɔ swĩiyɑmmɛ \p \v 41 Wee ye Yinni Gusunɔ u ɡeruɑ Bɑbilonin sɔ̃. U nɛɛ, \q1 ɑnnɑ ɑ wɑ mɑ Bɑbiloni, \q1 wuu bɔkɔ ɡe tɔmbɑ rɑɑ siɑrɑmɔ, \q1 yɑ wɔrumɑ. \q1 Wee, yɑ kuɑ bɑnsu bwesenu kpuron suunu sɔɔ. \q1 \v 42 Nim kurenu nu ye swee, \q1 mɑ nu ye wukiri. \q1 \v 43 Yen bɑru kpɑɑnu nu kuɑ bɑnsu, \q1 mɑ tem mu ɡberɑ mu kuɑ tem sɑɑrɑm. \q1 Goo kun mɑɑ wɑ̃ɑ mi. \q1 Goo ku rɑ mɑɑ sɑre mi. \q1 \v 44 Yinni Gusunɔ u mɑɑ nɛɛ, \q1 kon Bɑbilonin bũu wi bɑ mɔ̀ Bɛli seesi. \q1 Kon nùn siɑsiɑ ye u rɑɑ mwɛ, \q1 kpɑ tɔmbu bu ku mɑɑ nɑ win mi. \q1 Wee Bɑbilonin ɡbɑ̃rɑrɑ wɔrumɑ. \q1 \v 45 Bɛɛ, nɛn tɔmbu Isirelibɑ, i yɑrio min di. \q1 Bɑɑwure u win wɑ̃ɑru wɔro nɛn mɔru bɑkɑ ye yɑ ween di. \p \v 46 I ku nɑndɑ. I ku mɑɑ diiri lɑbɑɑri ye yɑ nɔɔrɑmɔ tem mɛ kpuro sɔɔn sɔ̃. Wɔ̃ɔ bɑɑɡere kɑ ɡen lɑbɑɑriwɑ. Tɔmbu bɑ ko n dɑm diinɑmɔ, kpɑ sinɑmbu bɑ n seesinɑmɔ. \q1 \v 47 Adɑmɑ sɔ̃ɔ teeru kon Bɑbilonin bũnu seesi, \q1 kpɑ yen tem kpuron tɔmbu bu sekuru wɑ. \q1 Gonu nu ko n tɛriewɑ bɑɑmɑ kpuro. \q1 \v 48 Wɔllɔ kɑ temɔ kɑ yɑm kpuro, \q1 nuku dobun kuuki koo nɔɔrɑ Bɑbilonin sɔ̃. \q1 Domi yibɛrɛbɑ bɑ koo nɑ sɑɑ sɔ̃ɔ yɛ̃sɑn nɔm ɡeu ɡiɑn di, \q1 bu ye kpeerɑsiɑ. \q1 \v 49 Yen tɔmbɑ tɔn dɑbinu ɡo hɑnduniɑ kpuro sɔɔ. \q1 Tɛ̃ yen tiin sɑɑ yɑ tunumɑ yu kɑ wɔrumɑ. \q1 Domi bɑ Isirelibɑ dɑbinu ɡo. \q1 \v 50 Bɛɛ Isirelibɑ, bɛɛ be i kisirɑ ben nɔmɑn di, \q1 i ku mɑɑ yɔ̃rɑ mini. \q1 I doonɔ n tomɑ Bɑbilonin di. \q1 Sɑɑ min di, i Yinni Gusunɔ yɑɑyo \q1 kɑ bɛɛn wuu Yerusɑlɛmu. \p \v 51 Mɑ Isirelibɑ bɑ nɛɛ, \q1 sɑnɑm mɛ sɑ nuɑ bɑ sun wɔmmɔ, \q1 sekurɑ rɑ sun mwɛwɑ. \q1 Sɑnɑm mɛ yibɛrɛbɑ bɑ Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yeru wɔri bɑ kɔsukɑ, \q1 sekurɑ sun mwɑwɑ. \p \v 52 Adɑmɑ wi, Yinni Gusunɔ u nɛɛ, \q1 wee, tɔ̃nu sisi nì sɔɔ u koo Bɑbilonin bũnu seesi, \q1 kpɑ be bɑ mɛɛrɑ wɑn wuri yi nɔɔrɑ tem kpuro sɔɔ. \q1 \v 53 Bɑɑ Bɑbiloniɡibu bɑ̀ n seewɑ bɑ dɑ wɔllɔ, \q1 bɑɑ bɑ̀ n ben ɡbɑ̃rɑnun dɑm sosi \q1 sere ɡoo kun kpɛ̃ u dɑ mi, \q1 kɑ mɛ, u koo de yibɛrɛbɑ bu bu wɔri bu kɑm koosiɑ. \q1 \v 54 Kɑm kobu Bɑbilonin tem deemɑ, \q1 mɑ kuuki nɔɔrɑmɔ yen wusu sɔɔ. \q1 \v 55 Yinni Gusunɔwɑ u ben wusu kɑm koosiɑ. \q1 U koo de ben kuuki yi kpe. \q1 Yibɛrɛbɑ bɑ wee bɑ wɔki nɡe nim wɔ̃ku. \q1 \v 56 Bɑ wee bu Bɑbiloniɡii be wɔri, \q1 kpɑ bu ben tɑbu kowo dɑmɡibu mwɛɛri bu ben tɛnnu bɔɔku. \q1 Domi Gusunɔ u sɑ̃ɑwɑ Yinni \q1 wi u rɑ bɑɑwure kɔsie ye u kuɑ. \p \v 57 U sɑ̃ɑwɑ sunɔ. Win yĩsirɑ wɔllu kɑ tem Yinni. U nɛɛ, u koo de tɑm mu Bɑbilonin sinɑmbu ɡo, kɑ ben bwisiɡibu kɑ ben tem yɛ̃robu kɑ ben wiruɡibu kɑ ben tɑbu durɔ dɑmɡibu kpɑ bu dweeyɑ sere kɑ bɑɑdommɑɔ bɑ kun mɑɑ seewe. \q1 \v 58 Bɑbilonin ɡbɑ̃rɑ bɑkɑ ni, nu koo wɔrumɑ. \q1 Nin kɔnnɔ bɑkɑ si, su koo dɔ̃ɔ mwɑɑrɑ. \q1 Nɡe mɛyɑ sɔmbu te bɑ kuɑ ɡbɑ̃rɑ ten sɔ̃, tɑ koo kɑm ko. \q1 Ben hɑniɑ kpuro yɑ koo kɑm kowɑ dɔ̃ɔ sɔɔ. \s1 Bɑ Yeremin tireru kpɛ̃ɛ \s2 dɑɑ te bɑ mɔ̀ Efɑrɑtiɔ \p \v 59 Serɑyɑ, Nɛriyɑn bii, Mɑseyɑn debubu, u sɑ̃ɑwɑ Sedesiɑsi, Yudɑbɑn sinɑ bokon sɔm kowobun wiruɡii. Sedesiɑsin bɑndun wɔ̃ɔ nnɛse sɔɔrɑ bɑ dɑ Bɑbiloniɔ wi kɑ sinɑ boko. \v 60 Yerɑ Yeremi u yoruɑ tireru sɔɔ kɔ̃sɑ ye yɑ koo Bɑbiloni deemɑ kɑ sere mɑɑ ɡɑri kpuro yi Yinni Gusunɔ u ɡeruɑ Bɑbilonin sɔ̃. \v 61 Mɑ u Serɑyɑ yiire u nɛɛ, sɑnɑm mɛ ɑ turɑ Bɑbiloniɔ, ɑ kookɑri koowo ɑ ɡɑri yini ɡɑri kɑ dɑm tɔmbu bu nɔ. \v 62 Kpɑ ɑ kɑnɑru ko ɑ nɛɛ, Yinni Gusunɔ, wunɑ ɑ ɡeruɑ ɑ nɛɛ, ɡoo kun mɑɑ sinɑmɔ Bɑbiloniɔ sere kɑ yɛɛyɔ. Yɑ koo kowɑ bɑnsu sere kɑ bɑɑdommɑɔ. \v 63 À n tire te ɡɑrɑ ɑ kpɑ, ɑ tu kperu ɡbinisio kpɑ ɑ tu kpɛ̃ɛ dɑɑ te bɑ mɔ̀ Efɑrɑtiɔ, \v 64 kpɑ ɑ nɛɛ, nɡe mɛ tire te, tɑ numɑ mi, nɡe mɛyɑ Bɑbiloni yɑ koo kɑm ko. Yɑ ǹ mɑɑ seemɔ, kɔ̃sɑ ye Yinni Gusunɔ u ye suremɔn sɔ̃. Yɑ koo wɔrumɑwɑ kpɑ yɑ kun mɑɑ dɑm mɔ. \p Yeremin ɡɑrin kpurowɑ mi. \c 52 \s1 Yerusɑlɛmu yɑ wɔrumɑ \r (I mɑɑ mɛɛrio 39:4-7, Sinɑmbu II, 24:18-25:7) \p \v 1 Wɔ̃ɔ yɛndɑ tiɑ Sedesiɑsi u mɔ sɑnɑm mɛ u bɑndu di Yudɑɔ. Mɑ u kuɑ wɔ̃ɔ wɔkurɑ tiɑ bɑndu sɔɔ Yerusɑlɛmuɔ. Win mɛron yĩsirɑ Hɑmutɑli, Yeremi, Libinɑɡiin bii. \v 2 Sedesiɑsi wi, kɔ̃sɑ u kuɑ Yinni Gusunɔn nɔni sɔɔ. U kuɑ mɑm mɑm nɡe mɛ Yoyɑkimu u rɑɑ kuɑ. \v 3 Yinni Gusunɔ u kɑ Yerusɑlɛmuɡibu kɑ Yudɑbɑ mɔru kuɑ, mɑ u bu ɡirɑ win wuswɑɑn di. \p Mɑ Sedesiɑsi u Nɛbukɑnɛsɑɑ Bɑbilonin sinɑ boko seesi. \v 4 Sedesiɑsin bɑndun wɔ̃ɔ nɔɔbɑ nnɛsen suru wɔkurusen sɔ̃ɔ wɔkuruse, yerɑ Nɛbukɑnɛsɑɑ u nɑ kɑ win tɑbu kowobu kpuro bu kɑ Yerusɑlɛmu wɔri. Mɑ bɑ ben sɑnsɑni ɡirɑ ɡbɑ̃rɑrun ɡɑ̃ɑrɔ. Miyɑ bɑ kuku yenu ɡbɑ ɡbɑ bɑ kɑ ɡbɑ̃rɑ te sikerenɑ. \v 5 Mɑ bɑ Yerusɑlɛmu ye tɑrusi sere n kɑ kuɑ Sedesiɑsin bɑndun wɔ̃ɔ wɔkurɑ tiɑse. \p \v 6 Wɔ̃ɔ ɡen suru nnɛsen sɔ̃ɔ nɔɔbɑ nnɛse sɔɔ, yerɑ ɡɔ̃ɔrɑ wuu ɡe nɛnuɑ. Domi dĩɑnu mɑɑ sɑri tem mɛ sɔɔ ni tɔmbɑ koo di. \v 7 Yerɑ bɑ ɡbɑ̃rɑru yɑbɑ, mɑ Yerusɑlɛmun tɑbu kowobu kpuro bɑ duki yɑkikirɑ wɔ̃kuru. Bɑ yɑrɑ sɑɑ kɔnnɔn di ɡe ɡɑ wɑ̃ɑ ɡbɑ̃rɑru yirun bɑɑ sɔɔ sinɑ bokon dɑ̃ɑ ɡbɑɑrun bɔkuɔ. N deemɑ sɑɑ ye sɔɔ, Bɑbiloniɡibɑ wuu ɡe sikerenɛ. Be bɑ duki yɑkikirɑ mi, bɑ kpɑwɑ kɑ swɑɑ ye yɑ dɔɔ Yuudɛnin wɔwɑ ɡiɑ. \v 8 Mɑ Bɑbilonin tɑbu kowobu bɑ sinɑ boko Sedesiɑsi nɑɑ ɡirɑ, bɑ nùn mwɑ Yerikon wɔwɑɔ. Yerɑ win tɑbu kowobu kpuro bɑ yɑrinɑ bɑ nùn deri. \v 9 Bɑbiloniɡii be, bɑ sinɑ boko Sedesiɑsi mwɑ bɑ kɑ dɑ ben sinɑ bokon mi Ribilɑɔ, Hɑmɑtin temɔ. Mɑ u nùn siri. \v 10 U derɑ bɑ Sedesiɑsin bibu kɑ Yudɑn wiruɡibu kpuro sɑkirɑ wi, Sedesiɑsin tiin nɔni biru Ribilɑ mi. \v 11 Mɑ u Sedesiɑsin tiin nɔni wɔwɑ u nùn bɔkuɑ kɑ sii ɡɑndun yɔni. Yen biru, u nùn suɑ u kɑ dɑ Bɑbiloniɔ u nùn doke pirisɔm sɔɔ sere u kɑ ɡu. \s1 Bɑ Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yeru \s2 dɔ̃ɔ mɛni \r (I mɑɑ mɛɛrio 39:8-10, Sinɑmbu II, 25:8-21) \p \v 12 Yenibɑn biru, Nɛbukɑnɛsɑɑn bɑndun wɔ̃ɔ yɛndu tiɑ sɑrise sɔɔ, yen suru nɔɔbusen sɔ̃ɔ wɔkuruse, yerɑ Nɛbusɑrɑdɑ wi u sɑ̃ɑ sinɑ bokon kɔ̃sobun ɡuro ɡuro u nɑ Yerusɑlɛmuɔ. \v 13 Mɑ u Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yeru dɔ̃ɔ mɛni, kɑ sinɑ kpɑɑru, kɑ yɛnu si su tie Yerusɑlɛmu mi kpuro, kɑɑ sere ɡere dɑmɡibun yɛnusu? \v 14 Mɑ Nɛbusɑrɑdɑ wi, kɑ win tɑbu kowobu bɑ Yerusɑlɛmun ɡbɑ̃rɑru kɔsukɑ bɑ sururɑ. \p \v 15 Mɑ bɑ bwɛ̃ɛbwɛ̃ɛbu ɡɑbu yoru mwɛɛrɑ kɑ be bɑ tie wuu ɡe sɔɔ kɑ be bɑ tii wɛ̃ kɑ sere nɔmɑn sɔm kowobu. \v 16 Adɑmɑ Nɛbusɑrɑdɑ u bwɛ̃ɛbwɛ̃ɛ ben ɡɑbu deri bu kɑ resɛm ɡbɑɑnu kɑ ɡbeɑ wuku. \p \v 17-18 Yen biru, Bɑbiloniɡii be, bɑ sɑ̃ɑ yee ten torom ɡɑ̃ritii suɑ kɑ kɑɑtonu kɑ wobɑ kɑ nɔri kɑ ɡbɛ̃ɑ yè sɔɔ bɑ rɑ yɑ̃ku yɛm doke kɑ sere sɑ̃ɑ yee ten dendi yɑ̃ɑ ni bɑ kuɑ kɑ sii ɡɑndu. Mɑ bɑ sɑ̃ɑ yee ten ɡberebɑ sururɑ yi bɑ kuɑ kɑ sii ɡɑndu, mɑ bɑ boo sii ɡɑnduɡuu ɡe kɔsukɑ kɑ ɡen yɔ̃rɑtii. Yen biru, bɑ sii ɡɑn ni kpuro ɡurɑ bɑ kɑ dɑ Bɑbiloniɔ. \v 19 Mɑ kɔ̃sobun ɡuro ɡuro wi, u mɑɑ ɡbɛ̃ɛ yorukunu suɑ kɑ dɔ̃ɔ ɡurɑtii kɑ nɔri kɑ torom ɡɑ̃ritii kɑ ɡbɛ̃ɑ yè sɔɔ bɑ rɑ yɑ̃ku yɛm doke, kɑ dɑbunu. Ye kpurowɑ bɑ ɡurɑ ye bɑ ɡesi kuɑ mi kɑ wurɑ kɑ sii ɡeesu. \p \v 20 Gbere yiru ye, kɑ boo sii ɡɑnduɡuu ɡe, kɑ sere kɛtɛn weenɑsii wɔkurɑ yiru ye yɑ boo ɡe sɔɔwɑ, ye sinɑ boko Sɑlomɔɔ u kuɑ kɑ sii ɡɑndu Yinni Gusunɔn sɑ̃ɑ yee ten sɔ̃, ɡoo kun yen bunum ɡeeru yɛ̃. \v 21 Gbere yiru ye, yɑ ɡunum nɛwɑ. Yen bɑɑyeren ɡunum mu sɑ̃ɑwɑ ɡɔm soonu yɛndu yiru sɑri. Mɑ yen bɔɔrum mu sɑ̃ɑ ɡɔm soonu wɔkurɑ yiru. Yen bɑɑyere yɑ wem mɔwɑ. Mɑ sii si bɑ kɑ ye kuɑn sinum mu sɑ̃ɑ nɔm tɑrɑrun sɑkɑ. \v 22 Bɑ yen bɑɑyere furɔ dokeɑ ɡe bɑ kuɑ kɑ sii ɡɑndu. Furɔ ɡen bɑɑɡeren dɛ̃ɛbu sɑ̃ɑwɑ ɡɔm soonu nɔɔbu, mɑ bɑ ɡen bɑɑɡere sii yɔni kɑ dɑ̃ɑ mɑrum weenɑsii ɡore bɑ kɑ sikerenɑ. Bɑ ye kpuro kuɑwɑ kɑ sii ɡɑndu. \v 23 Dɑ̃ɑ mɑrum weenɑsii wunɔbuwɑ (100) bɑ ɡen bɑɑɡere ɡoreɑ bɑ kɑ sikerenɑ. Adɑmɑ wunɔbu nnɛ sɑriwɑ bɑ koo kpĩ bu wɑ sɑɑ tem di. \s1 Bɑ kɑ Yudɑbɑ dɑ Bɑbiloniɔ \p \v 24 Nɛbusɑrɑdɑ sinɑ bokon kɔ̃sobun ɡuro ɡuro wi, u Serɑyɑ yɑ̃ku kowo tɔnwero mwɑ kɑ Sofoni wi u sɑ̃ɑ yɑ̃ku kowo Serɑyɑn yiruse kɑ sɑ̃ɑ yerun kɔnnɔn kɔ̃sobu itɑ, \v 25 kɑ sinɑ kpɑɑrun tɑbu kowobun wiruɡii ɡoo, kɑ tɔmbu nɔɔbɑ yiru ɡɑbu be bɑ rɑ kɑ sinɑ boko wesiɑnɛ kɑ tɑbu kowobun wiruɡiin tire yoro wi u rɑ tɑbu kowobun yĩsɑ yore tireru sɔɔ kɑ sere mɑɑ tɔmbu wɑtɑ be bɑ sɑ̃ɑ wuuɡibu. \v 26 Be kpurowɑ u mwɛɛrɑ, mɑ u bu kpɑrɑ u kɑ dɑ Bɑbilonin sinɑ bokon mi Ribilɑɔ. \v 27 Mɑ sinɑ boko u bu so so. Mɑ u derɑ bɑ bu ɡo Ribilɑ mi, Hɑmɑtin temɔ. \p Nɡe mɛyɑ bɑ kɑ Yudɑbɑ yoru mwɛɛrɑ bɑ kɑ doonɑ n tomɑ ben tem di. \p \v 28 Yudɑ be Nɛbukɑnɛsɑɑ u yoru mwɛɛrɑ u kɑ dɑ win temɔ win bɑndun wɔ̃ɔ nɔɔbɑ yiruse sɔɔ, ben ɡeerɑ sɑ̃ɑwɑ tɔmbu nɔrɔbun subɑ itɑ kɑ yɛndɑ itɑ (3.023). \m \v 29 Be u mɑɑ yoru mwɛɛrɑ Yerusɑlɛmuɔ win bɑndun wɔ̃ɔ yɛndu yiru sɑrise sɔɔ, ben ɡeerɑ sɑ̃ɑwɑ tɔmbu nɛnɛ kɑ tɛnɑ kɑ yiru (832). \m \v 30 Win bɑndun wɔ̃ɔ yɛndɑ itɑse sɔɔ, yerɑ Nɛbusɑrɑdɑ wi, u tɔmbu nɑtɑ kɑ wunɑɑ weeru kɑ nɔɔbu (745) mwɛɛrɑ Yerusɑlɛmuɔ u kɑ dɑ. Yudɑ be bɑ mwɛɛrɑ mi kpuro, ben ɡeerɑ kuɑwɑ tɔmbu nɔrɔbun subɑ nnɛ kɑ nɑtɑ (4.600). \s1 Bɑbilonin sinɑ boko \s2 u Yoyɑkini yɑkiɑ \r (I mɑɑ mɛɛrio Sinɑmbu II, 25:27-30) \p \v 31 Efili Mɛrodɑki Bɑbilonin sinɑ boko, win bɑndun wɔ̃ɔ ɡbiikuu sɔɔ, yerɑ u Yoyɑkini Yudɑbɑn sinɑ boko wɔlle suɑ mɑ u nùn yɑrɑ pirisɔm di win yoru dibun wɔ̃ɔ weeru itɑ sɑrise sɔɔ, yen suru wɔkurɑ yirusen sɔ̃ɔ yɛndɑ nɔɔbuse sɔɔ. \v 32 U kɑ nùn ɡɑri kuɑ kɑ kĩru mɑ u win bɑndu wɔlle suɑ n kere sinɑm be bɑ yoru mwɛɛrɑ bɑ kɑ wɑ̃ɑ Bɑbiloni mi, kɑ wi sɑnnu. \v 33 Mɑ u win pirisɔm yɑ̃nu kɔsɑ, u derɑ u rɑ di kɑ wi, sinɑ boko sɑnnu sere kɑ win wɑ̃ɑrun nɔrɔ. \v 34 Bɑbilonin sinɑ boko wiyɑ u rɑ nùn nɔɔri bɑɑdommɑ kpɑ u nùn wɛ̃ yèn bukɑtɑ u mɔ kpuro sere u dɑ u kɑ ɡu.