\id COL \ide UTF-8 \h Kolose \mt1 TIRE TE PƆLU \mt1 U KOLOSEGIBU KUA \ip Kolose yɑ sɑ̃ɑwɑ wuu mɑro burɔ ɡe ɡɑ wɑ̃ɑ Efesun sɔ̃ɔ yɑri yeru ɡiɑ, Turukin temɔ. Goo kun yɛ̃ sɑ̃ɑ sɑ̃ɑ nɡe mɛ Yesun yiɡbɛru tɑ kɑ toruɑ Koloseɔ. Adɑmɑ Epɑfɑsi kɑ Filemɔɔwɑ bɑ kɑ Lɑbɑɑri ɡeɑ dɑ mi. Sɔrɔkudo be, bɑ mɑɑ ye nuɑwɑ Pɔlun min di sɑnɑm mɛ u sinɑ Efesuɔ wɔ̃ɔ itɑ, wiru 1:6-7 kɑ wiru 4:12-13 kɑ Filemɔɔ 1:2-5. Pɔlu kun Koloseɡibu berɑm dɑɑre, ɑdɑmɑ u ben lɑbɑɑri nuɑ yɑ do. Yen sɔ̃nɑ u tireru yoruɑ u Tisiki kɑ Onɛsimu wɛ̃ bu kɑ dɑ. Ye yɑ sɑ̃ɑ Koloseɡibun yiɡbɛrun wɑhɑlɑ yerɑ bɑ sɑ̃ɑ dɑbinu mɛnnɑ teeru. Bɑ ɡɑbun bwisikunu kɑ Gusunɔn ɡɑri ɡɑrisi tiɑ. Yiɡbɛ te sɔɔ, Gɛrɛkibɑ bɑ wɑ̃ɑ kɑ Yuubɑ kɑ sere tem min tɔmbu be bɑ mɔ̀ Firisibɑ. Be kpurowɑ bɑ kɑsu bu ben deemɑɑn ɡɑri sosi Yesun ɡɑri sɔɔ kpɑ yi n sɑ̃ɑ tiɑ. Yen sɔ̃nɑ Pɔlu u Koloseɡibu yoruɑ ye n weenɛ bu ko, yerɑ bu tii Yesu wɛ̃ mɑm mɑm. \is1 Tire ten kpunɑɑ \iq1 1. Tɔbiribu, wiru 1:1-2. \iq1 2. Siɑrɑbu kɑ kɑnɑru, wiru 1:3-14. \iq1 3. Kirisin ɑsɑnsi kɑ win sɔmburu, wiru 1:15-23. \iq1 4. Sɔmbu te bɑ Pɔlu nɔmu sɔndiɑ, wiru 1:24n di sere wiru 2:5. \iq1 5. Bɛsɛn ɡbinnɑɑ kɑ Kirisi, wiru 2:6-19. \iq1 6. Wɑ̃ɑ kpɑɑru Kirisi sɔɔ, wiru 2:20n di sere wiru 4:1. \iq1 7. Kirɔbɑ kɑ tɔbiribu, wiru 4:2-18. \ie \c 1 \s1 Tɔbiribu \p \v 1-2 Bɛɛ nɑɑnɛ dokeobu Koloseɔ, bɛɛ be i sɑ̃ɑ bɛsɛn kĩnɑsi bɔrɔkinibɑ Kirisi sɔɔ, nɛ Pɔlu, Kirisi Yesun ɡɔro Gusunɔn kĩrun sɔ̃ kɑ bɛsɛɡii Timɔte, sɑ bɛɛ tɔburɑ. Gusunɔ bɛsɛn Bɑɑbɑ u bɛɛ durom kuɑ kpɑ u bɛɛ ɑlɑfiɑ kɛ̃. \s1 Siɑrɑbu kɑnɑru sɔɔ \p \v 3 Sɑ rɑ Gusunɔ bɛsɛn Yinni Yesu Kirisin Bɑɑbɑ siɑre bɛɛn sɔ̃ bɑɑdommɑ bɛsɛn kɑnɑru sɔɔ, \v 4 yèn sɔ̃ sɑ nuɑ nɡe mɛ i Yesu Kirisi nɑɑnɛ doke kɑ nɡe mɛ i nɑɑnɛ dokeobu kpuron kĩru mɔ. \v 5 Sɑnɑm mɛ Lɑbɑɑri ɡeɑ ye yɑ sɑ̃ɑ ɡem ɡɑri yɑ ɡbiɑ yɑ turɑ bɛɛn mi, i nuɑ mɑ i yĩiyɔbu mɔ mɑ bɑ bɛɛ ɡɑ̃ɑnu yiiye wɔllɔ. Yĩiyɔ bin sɔ̃nɑ i nɑɑnɛ dokebu kɑ kĩru mɔ. \v 6 Lɑbɑɑri ɡeɑ ye, yɑ tɛriɑmɔ yɑ kɑ domɑru nɑɑmɔ hɑnduniɑ kpuro sɔɔ nɡe mɛ yɑ kuɑ bɛɛn mi sɑɑ mìn di i Gusunɔn durom ɡɑri nuɑ mɑ i tubɑ mɑ yi sɑ̃ɑwɑ ɡem. \v 7 Epɑfɑsi bɛsɛn kĩnɑsi sɔm kowosi, wi u sɑ̃ɑ Kirisin sɔm kowo nɑɑnɛɡii mɑ u kuɑ bɛsɛn kɔsire bɛɛn mi, wiyɑ u bɛɛ ye ɡiɑsiɑ. \v 8 U mɑɑ sun kĩi te Hunde Dɛɛro bɛɛ kɑ̃n bɑɑru sɔ̃ɔwɑ. \p \v 9 Yen sɔ̃nɑ sɑ rɑ n kɑnɑru mɔ̀ bɛɛn sɔ̃ kpeetim sɑri sɑɑ mìn di sɑ bɛɛn ɡɑri nuɑ. Sɑ Gusunɔ kɑnɑmɔ u de i ɡiɑ mɑm mɑm ye u kĩ, kpɑ u de win Hunde u bɛɛ bwisi kɑ lɑɑkɑri kɛ̃. \v 10 Sɑɑ yerɑ bɛɛn sɑnu sɑnusu su ko n kɑ Yinniɡiiɡisu weenɛ, kpɑ i n dɑ ko ye n koo nùn wɛ̃re. Bɛɛn wɑ̃ɑrɑ koo mɑɑ kookoo ɡeesu bwese bwesekɑ sɔ̃ɔsi nɡe dɑ̃ɑ te tɑ bii ɡeenu mɑrumɔ, kpɑ i Gusunɔ ɡiɑm sosi. \v 11 Sɑ Gusunɔ kɑnɑmɔ u bɛɛ tɑ̃sisiɑ kpuro sɔɔ kɑ win dɑm yiikoɡim, kpɑ i kpĩ i n kɑ yɑbu bɑɑyere tɛmɑnɛ kɑ suuru nuku dobu sɔɔ. \v 12 I n Bɑɑbɑ siɑrɑmɔ wi u derɑ i bɔnu mɔ tubi sɔɔ ye Gusunɔ u nɑɑnɛ dokeobu yiiye yɑm bururɑm sɔɔ. \v 13 Geemɑ u sun wɔrɑ sɑɑ yɑm wɔ̃kurun dɑm di mɑ u sun sinɑsiɑ mi win Bii kĩnɑsi u bɑndu dii. \v 14 Domi win sɑɑbuwɑ sɑ yɑkiɑrɑ mɑ bɑ bɛsɛn durum suuru kuɑ. \s1 Kirisin tiin ɑsɑnsi \s2 kɑ win sɔmburu \p \v 15 Gusunɔ u ǹ wɑɑrɔ ɑdɑmɑ Kirisi u sun nùn sɔ̃ɔsi mɑm mɑm win wɑsi sɔɔ. U sɑ̃ɑ win Bii yerumɑ wi u wɑ̃ɑ bɑ sere ɡɑ̃ɑnu kpuro tɑkɑ kuɑ. \v 16 Domi win min diyɑ Gusunɔ u bɑɑyere tɑkɑ kuɑ ye yɑ wɑ̃ɑ wɔllɔ kɑ temɔ, ye sɑ kɑ nɔni wɑɑmɔ kɑ ye sɑ ǹ wɑɑmɔ, nɡe wɔllun sinɑmbu kɑ wiruɡibu kɑ yiikoɡibu kɑ sere dɑmɡibu. Gusunɔ u kpuro tɑkɑ kuɑ sɑɑ win min di, u mɑɑ ye kuɑ win sɔ̃. \v 17 U wɑ̃ɑ bɑ sere ɡɑ̃ɑnu kpuro tɑkɑ kuɑ. Win dɑm sɑɑbuwɑ ɡɑ̃ɑnu kpuro nu kɑ wɑ̃ɑ nin ɑyerɔ. \v 18 Win yiɡbɛru tɑ sɑ̃ɑwɑ nɡe wɑsi, wiyɑ mɑɑ sɑ̃ɑ nɡe yin wiru. Wiyɑ wɑ̃ɑrun nuuru, wiyɑ mɑɑ ɡbiɑ u seewɑ ɡɔrin di, u kɑ ko kpuron ɡbiikoo. \v 19 Domi Gusunɔn ɡɔ̃ru kĩrɑ win dɑɑ kpuro yɑ n kɑ wɑ̃ɑ win Bii sɔɔ. \v 20 Mɑ n nùn wɛ̃re u wi kɑ tɔmbun sɑnnɔ kpeesiɑ kɑ win Biin yɛm dɑ̃ɑ bunɑnɑru wɔllɔ kpɑ u kɑ tii ɡɑ̃ɑnu kpuro dorɑsiɑ sɑɑ win min di ni nu wɑ̃ɑ temɔ kɑ ni nu wɑ̃ɑ wɔllɔ. \p \v 21 Bɛɛ mɑɑ, i rɑɑ ɡɑsɔ kɑ Gusunɔ tomɑ, i rɑɑ sɑ̃ɑ win yibɛrɛbɑ bɛɛn bwisikunu sɔɔ bɛɛn kookoo kɔ̃susun sɔ̃. \v 22 Adɑmɑ tɛ̃, Gusunɔ u kɑ tii bɛɛ dorɑsiɑ sɑnɑm mɛ win Bii u ɡu nɡe tɔnu, kpɑ i kɑ yɔ̃rɑ win wuswɑɑɔ i n dɛɛre, i n wɑ̃ɑ disinu kɑ tɑɑrɛ sɑriru sɔɔ \v 23 i n tɛmɑnɛ i n tɑ̃sɑ nɑɑnɛ dokebu sɔɔ dim dim, kpɑ i ku rɑ bɛɛn yĩiyɔbu deri bi i mɔ sɑɑ mìn di i Lɑbɑɑri ɡeɑ nuɑ, ye bɑ tɔnu bɑɑwure nɔɔsiɑ wi u wɑ̃ɑ hɑnduniɑ sɔɔ. Nɛ Pɔlu nɑ mɑɑ kuɑ yen sɔmɔ. \s1 Sɔmbu te bɑ Pɔlu \s2 nɔmu sɔndiɑ Yesun yiɡbɛrun sɔ̃ \p \v 24 Tɛ̃ nɛn nukurɑ do yèn sɔ̃ nɑ nɔni swɑ̃ɑru wɑɑmɔ bɛɛn sɔ̃. Mɑ nɑ nɔni swɑ̃ɑ te yibiɑmɔ te Kirisi u koo rɑ wɑ win yiɡbɛrun sɔ̃ te tɑ sɑ̃ɑ win wɑsi. \v 25 Mɑ Gusunɔ u mɑn kuɑ yiɡbɛ ten sɔm kowo nɡe mɛ u mɑn yiire bɛɛn sɔ̃, kpɑ n kɑ win ɡɑri kpuro nɔɔsiɑ. \v 26 Gɑri yi, yi sɑ̃ɑ ɑsiri ye u rɑɑ tɔmbu kpuro berue sɑɑ yellun di, ɑdɑmɑ tɛ̃ u wiɡibu ye sɔ̃ɔsi. \v 27 Domi u kĩ u bu ɡiɑsiɑ mɑ win ɑsiri yɑ bɛɛrɛ kɑ yiiko mɔ bwese tukunun suunu sɔɔ. Asiri ye wee, Kirisi wɑ̃ɑ bɛɛ sɔɔ, yeyɑ yɑ ɡerumɔ mɑ i ko Gusunɔn yiiko bɔnu ko. \v 28 Kirisi win ɡɑriyɑ sɑ kpɑrɑmɔ, mɑ sɑ tɔnu bɑɑwure kirɔ mɔ̀, sɑ mɑɑ bu keu sɔ̃ɔsimɔ kɑ bwisi ɡee, kpɑ bu ko tɔn ɡirobu be kɑ Kirisin ɡbinnɑɑ sɔɔ su sere bu tusiɑ Gusunɔn wuswɑɑɔ. \v 29 Yen sɔ̃nɑ nɑ sɔmburu mɔ̀ nɑ sunɑmɔ kɑ win dɑm mɛ mu sɔmburu mɔ̀ nɛ sɔɔ ɡem kɑ tiɑ. \c 2 \p \v 1 I de n bɛɛ sɔ̃ nɡe mɛ nɛn hɑniɑn kpɑ̃ɑrɑ nɛ bɛɛn sɔ̃ kɑ Lodiseɡibun sɔ̃ kɑ mɑɑ be kpuron sɔ̃ be bɑ ǹ kɑ mɑn nɔni wɑɑre. \v 2 Nɑ mɔ̀ mɛ, n kɑ bu dɑm kɛ̃ n kpɑ̃, kpɑ ben tii bɑ n ɡbinnɛ kɑ kĩru, kpɑ ben yɛ̃ru tɑ n sosimɔ sikɑ sɑriru sɔɔ. Nɡe mɛyɑ bɑ koo kɑ Gusunɔn ɑsiri ɡiɑ ye yɑ sɑ̃ɑ Kirisin tii. \v 3 Wi sɔɔrɑ bwisi kɑ yɛ̃run dukiɑ kpuro beruɑ. \p \v 4 Nɑ bɛɛ yeni sɔ̃ɔmɔwɑ kpɑ ɡoo u ku rɑɑ bɛɛ nɔni wɔ̃ke kɑ nɔɔ dobu. \v 5 Domi bɑɑ nɛn wɑsin kuseru tɑ̀ kun wɑ̃ɑ bɛɛn mi, kɑ mɛ, nɛn hunde yɑ kɑ bɛɛ wɑ̃ɑ. Nɑ mɑɑ nuku dobu mɔ yèn sɔ̃ i wɑ̃ɑ nɔɔ tiɑ sɔɔ, mɑ bɛɛn nɑɑnɛ dokebu yɔ̃ dim dim Kirisi sɔɔ. \s1 Wɑ̃ɑ te tɑ yibɑ Kirisi sɔɔ \p \v 6 Ǹ n mɛn nɑ, nɡe mɛ i Yinni Yesu Kirisi wurɑ, i n bɛɛn wɑ̃ɑru dimɔ i n ɡbinnɛ kɑ wi. \v 7 I de bɛɛn ɡbini yi n duku wi sɔɔ, kpɑ i n tii nɔɔrimɔ i n kpɛ̃ɑmɔ sɑɑ win min di, kpɑ i n tɑ̃sɑ nɑɑnɛ dokebu sɔɔ nɡe mɛ bɑ bɛɛ sɔ̃ɔsi, kpɑ siɑrɑbu bu n yibɑ bɛɛn nɔɔ sɔɔ. \p \v 8 I n tii sɛ kpɑ ɡoo u ku rɑɑ bɛɛ yinɑ mwɑ kɑ win yɛ̃ru ɡɑru kɑ tɑki dibu. Sɔ̃ɔsi ten bweseru tɑ nɑɑmɔwɑ sɑɑ tɔmbun deemɑɑn di kɑ mɑɑ hɑnduniɑn bũnu, n ǹ mɔ Kirisin min di. \v 9 Domi mɛ̀n nɔru Gusunɔ nɛ, yɑ sɔ̃ɔsirɑ Kirisin wɑsi tɔnuɡii sɔɔ. \v 10 Mɑ i kpuro mɔ wi sɔɔ bɛɛ kɑ win ɡbinnɑɑ sɔɔ wi u sɑ̃ɑ wɔllun wiruɡibu kɑ yiikoɡibun sinɑ boko. \p \v 11 Bɛɛ kɑ win ɡbinnɑɑ ye sɔɔ, i mɑɑ bɑnɡo wɑ, ɑdɑmɑ n ǹ mɔ bɑnɡo ye tɔnu rɑ ko. Yeni yɑ weewɑ Kirisin min di. Yɑ sɑ̃ɑwɑ yɑkiɑbu sɑɑ wɑsi durumɡiin dɑm di. \v 12 Geemɑ, sɑnɑm mɛ bɑ bɛɛ bɑtɛmu kuɑ n sɑ̃ɑre bɑ bɛɛ sikuɑwɑ kɑ Kirisi mɑ bɑ bɛɛ seeyɑ kɑ wi, yèn sɔ̃ i Gusunɔn dɑm bɑkɑm nɑɑnɛ sɑ̃ɑ wi u nùn seeyɑ ɡɔrin di. \v 13 Gɑsɔ, i rɑɑ sɑ̃ɑ ɡɔribu bɛɛn torɑnun sɔ̃ kɑ mɑɑ yèn sɔ̃ i sɑ̃ɑ be bɑ kun bɑnɡo kue. Adɑmɑ tɛ̃ Gusunɔ u bɛɛ kuɑ wɑsobu kɑ Kirisi sɑnnu sɑnɑm mɛ u sun bɛsɛn torɑnu kpuro suuru kuɑ. \v 14 Kirisi u yorɑ ye wɔkɑ ye yɑ sun tɑɑrɛ wɛ̃ bɛsɛn woodɑ sɑrɑbun sɔ̃, u mɑɑ ye kpɑre dɑ̃ɑ bunɑnɑru wɔllɔ u kɑ ye kpeesiɑ. \v 15 Sɑnɑm mɛ u ɡu dɑ̃ɑ bunɑnɑru wɔllɔ u wɔllun wiruɡibu kɑ yiikoɡibu kɑmiɑ u bu sekuru doke bɑtumɑ sɔɔ u mɑɑ ben dɑm kpeesiɑ. \p \v 16 Ǹ n mɛn nɑ, i ku de ɡoo u bɛɛ tɑɑrɛ wɛ̃ dim kɑ nɔrubu sɔɔ, ǹ kun mɛ tɔ̃ɔ bɑkɑnu ɡɑnun dibu sɔɔ, ǹ kun mɛ suru kpɑon yɑribu kɑ tɔ̃ɔ wɛ̃rɑruɡinun kookoosu sɔɔ. \v 17 Yeni kpuro yɑ sɑ̃ɑwɑ ɡɑ̃ɑ ni nu sisin yɑɑyɑɑsu. Kirisin tiiwɑ ɡɑ̃ɑ ni. \v 18 Goo wi u sɑ̃ɑre u tii kɑwɑmɔ, mɑ u wɔllun ɡɔrɑdobɑ sɑ̃ɑmɔ, i ku de u bɛɛ bɛɛn siɑn ɑre wɔrɑri. Domi tɔnu win bweseru u tii suɑmɔ kɑ̃sinun sɔ̃, u mɑɑ tii ɡɑ̃ɑmɔ kɑm win bwisiku tɔnuɡinun sɔ̃. \v 19 U ǹ Kirisi nɛni kem kem wi u sɑ̃ɑ wiru, tèn min di wɑsi kpuro yi mɛnnɛ kɑ yin ɡbin ɡbinkɑ kɑ sĩinu, yi kɑ dɑm wɑɑmɔ yi kpɛ̃ɑmɔ nɡe mɛ Gusunɔ u yi sosimɔ. \s1 Gɔɔ kɑ wɑ̃ɑru Kirisi sɔɔ \p \v 20 Mɑ̀ i ɡu kɑ Kirisi sɑnnu i kisirɑ hɑnduniɑn komɑnun di, mbɑn sɔ̃nɑ i wɑ̃ɑru dimɔ nɡe hɑnduniɑ yeniɡibu. Mbɑn sɔ̃nɑ i derimɔ bɑ bɛɛ woodɑbɑ sɔbimɔ be bɑ nɛɛ, \v 21 ɑ ku yeni bɛsu, ɑ ku yeni dendɑ, ɑ ku yeɔnɔ bɑbɑ. \v 22 Yeni kpuro yɑ koo kɑm kowɑ bɑ̀ n ye dendimɔ. Tɔmbun woodɑ kɑ ben sɔ̃ɔsinu tɔnɑwɑ i swĩi. \v 23 Geemɑ, woodɑ be, bɑ kɑ bwisin ɡɑ̃ɑnu weenɛ ɑ̀ n bu mɛɛrɑ, kɑ ben sɑ̃ɑru te tɑ wee sɑɑ tɔnun ɡɔ̃ru kĩrun di, kɑ ben tii kɑwɑ weesuɡibu, kɑ mɑɑ ben wɑsin seserun serusiɑbu. Adɑmɑ bɑɑ woodɑ ben tiɑ kun dɑm ɡɑm mɔ yu kɑ wɑsin kĩru kɑnkɑm tɑɑre. \c 3 \p \v 1 Bɑ bɛɛ seeyɑ kɑ Kirisi sɑnnu ɡɔrin di. Ǹ n mɛn nɑ, i wɔllun ɡɑ̃ɑnu kɑsuo mi Kirisi u sɔ̃ Gusunɔn nɔm ɡeuɔ. \v 2 I wɔllun ɡɑ̃ɑnun bwisikunu koowo, n ǹ mɔ temɡinu. \v 3 Domi i ɡu, bɛɛn wɑ̃ɑ ɡeerɑ mɑɑ beruɑ kɑ Kirisi sɑnnu Gusunɔn mi. \v 4 Kirisi wi, u sɑ̃ɑwɑ bɛɛn wɑ̃ɑru. Sɑnɑm mɛ u koo kurɑmɑ, bɛɛn tii mɑɑ i ko i terɑ kɑ wi sɑnnu win yiiko sɔɔ. \s1 Wɑ̃ɑ ɡururu kɑ wɑ̃ɑ kpɑɑru \p \v 5 Ǹ n mɛn nɑ, i hɑnduniɑn kĩrun ɡɑ̃ɑnu kpuro ɡoowo ni nu sɔmburu mɔ̀ bɛɛ sɔɔ, niyɑ kɔ̃ɔ mɛnnɑbu tɑntɑnɑru sɔɔ, kɑ dɑɑ disinuɡiɑ, kɑ wɑsin binɛ, kɑ kĩru kɑnkɑm, kɑ kɔdɛ, domi kɔdɛ yɑ sɑ̃ɑwɑ nɡe bũu sɑ̃ɑru. \v 6 Gɑ̃ɑ ni kpuron sɔ̃nɑ Gusunɔn mɔru wee ben mi, be bɑ ǹ nùn mɛm nɔɔwɑmmɛ. \v 7 Geemɑ, i rɑɑ ɡɑsɔ mɔ̀ nɡe be, sɑnɑm mɛ torɑ nin bweserɑ bɛɛ wɑ̃ɑsi. \p \v 8 Adɑmɑ tɛ̃, i ye kpuro kɔ̃ɔwɔ ye n sɑ̃ɑ mɔru kɑ nuku ɡbisibu kɑ mɑɑ nuku kɔ̃suru. I ku de wɔmburu ǹ kun mɛ ɡɑri swininu nu yɑri bɛɛn nɔɔ sɔɔn di pɑi. \v 9 I ku weesu kuɑnɑ domi i dɑɑ ɡurɑ kɑ yen kookoosu potɑ kɔ, \v 10 mɑ i dɑɑ kpɑɑ sebuɑ. Gusunɔwɑ u bɛɛ dɑɑ kpɑɑ ye wɛ̃ i n kɑ nùn ɡiɑmɔ kpɑ i n kɑ nùn weenɑmɔ. \v 11 Nɡe mɛyɑ bɛɛ sɔɔ ɡoo kun ɡoo, tɔn tuko kɑ Yuu, wi u bɑnɡo kuɑ kɑ wi u ǹ bɑnɡo kue, bɑru kpɑɑruɡii, nɔni wɔ̃kunuɡii, yoo kɑ tii mɔwɔ, ɑdɑmɑ Kirisi tɔnɑwɑ sɑ̃ɑ ɡɑ̃ɑnu, u mɑɑ wɑ̃ɑ tɔmbu kpuron suunu sɔɔ. \p \v 12 Ǹ n mɛn nɑ, yèn sɔ̃ Gusunɔ u bɛɛ kĩɑ mɑ u bɛɛ ɡɔsɑ i kɑ ko wiɡibu, wee ye n weenɛ i sebe, wɔnwɔndu kɑ tɔn ɡeeru kɑ tii kɑwɑbu kɑ dɑɑ duudwiɑ kɑ suuru. \v 13 I n tɛmɑnɑsinɛ kpɑ i n suuru kuɑnɑmmɛ ɡɑri ɡɛɛ yì n duɑ bɛɛn suunu sɔɔ. Nɡe mɛ Yinni u bɛɛ suuru kuɑ, i n suuru kuɑnɑmmɛ nɡe mɛ. \v 14 Yeni kpuron wɔllɔ i kĩru sebuo te tɑ koo de i n nɔɔ nɛ mɑm mɑm. \v 15 Kpɑ i de Kirisin bɔri yɛndu tɑ n bɛɛn ɡɔ̃rusu kpɑre, kpɑ i n tɑkɑru mɔ̀. Bɑ bɛɛ sokɑwɑ i n kɑ sɑ̃ɑ wɑsi tee, kpɑ i n bɔri yɛndu mɔ. \v 16 I de Kirisin ɡɑri yi n yibɑ bɛɛn ɡɔ̃ruɔ nɡe dukiɑ. I ɡɑri biɑ kuɑnɔ kpɑ i dɑm kɛ̃ɛnɑ kɑ bwisi ɡee kpɑ i n womusu mɔ̀ i n Gusunɔ tɔmɑmɔ. I nùn tɑkɑrun womusu kuo bɛɛn ɡɔ̃rusɔ. \v 17 Bɛɛn kookoosu kɑ bɛɛn ɡere sɔɔ, i ye kpuro koowo i kɑ Yinni Yesun yĩsiru bɛɛrɛ wɛ̃ kpɑ i Gusunɔ Bɑɑbɑ tɑkɑru ko win min di. \s1 Tɔmbun nɔɔsinɑɑ \s2 wɑ̃ɑ kpɑɑru sɔɔ \p \v 18 Bɛɛ kurɔbu i bɛɛn durɔbu wiru kpĩiyɔ nɡe mɛ n weenɛ Yinniɡii u ko. \p \v 19 Bɛɛ durɔbu i bɛɛn kurɔbu kĩɔ, i ku de i n sɛ̃ be sɔɔ. \p \v 20 Bɛɛ bibu i bɛɛn mɔwɔbu mɛm nɔɔwɔ ɡɑ̃ɑnu bɑɑnire sɔɔ, domi mɛyɑ Yinni u kĩ. \p \v 21 Bɛɛ mɑɑ tundobu i ku bɛɛn bibu mɔrun kookoosu kuɑ kpɑ ben nuki yi sɑnkirɑ. \p \v 22 Bɛɛ yobu i bɛɛn yinnibu mɛm nɔɔwɔ kpuro sɔɔ hɑnduniɑ mi, n ǹ mɔ sɑnɑm mɛ bɑ bɛɛ yɔ̃re tɔnɑ, i kɑ bu tɔn ɡeeru sɔ̃ɔsi, ɑdɑmɑ i bu mɛm nɔɔwɔ n kun kɑ murɑfitiru yèn sɔ̃ i Yinni nɑsie. \v 23 Ye i mɔ̀ kpuro i ye koowo kɑ kĩru, kpɑ n sɑ̃ɑ nɡe Yinniwɑ i kuɑmmɛ, n ǹ mɔ tɔmbu. \v 24 I n yɛ̃ mɑ Yinniwɑ u koo bɛɛ ɑre kɔsiɑ yi yi sɑ̃ɑ tubi ye u win tɔmbu yiiye, domi Kirisiwɑ bɛɛn Yinni wìn wɑ̃ɑru i wɑ̃ɑ. \v 25 Adɑmɑ wi u torɑ, u koo win ɑre wɑ nɡe mɛ win torɑrɑ nɛ, domi Gusunɔn mi, ɡoo kun ɡoo. \c 4 \p \v 1 Bɛɛ yinnibu i bɛɛn yobu kuo dee dee nɡe mɛ n weenɛ. I yɑɑyo mɑ bɛɛn tii i mɑɑ Yinni mɔ wɔllɔ. \s1 Yiirebu \p \v 2 I tɛmɑnɔ kɑnɑru sɔɔ kpɑ i n kɑ swɑɑ mɛɛrɑ i n Gusunɔ tɑkɑru mɔ̀. \v 3 I mɑɑ sun kɑnɑru kuo kpɑ Gusunɔ u sun swɑɑ kuɑ su kɑ win ɡɑri wɑɑsu ko, su kɑ kpĩ su Kirisin ɑsiri tubusiɑ. Asiri yen sɔ̃nɑ nɑ wɑ̃ɑ pirisɔm sɔɔ tɛ̃. \v 4 Ǹ n mɛn nɑ, i kɑnɑru koowo kpɑ n kɑ kpĩ n ye sɔ̃ɔsi nɡe mɛ n weenɛ n ɡere. \p \v 5 I tii kpɑro kɑ bwisi be bɑ kun nɑɑnɛ doken mi. I sɑɑ bɑɑyere dendio yu kɑ ɑrufɑɑni ko. \v 6 I de bɛɛn ɡɑri yi n nɔɔbu do kpɑ yi n swɑɑ swĩi, kpɑ i n kɑ yɛ̃ nɡe mɛ n weenɛ i bɑɑwure wisi. \s1 Tɔbiribu kɑ nɔɔ kɑnɑbu \p \v 7 Bɛsɛn kĩnɑsi Tisiki, wi u sɑ̃ɑ sɔm kowo nɑɑnɛɡii kɑ nɛn beruse Yinnin sɔmburu sɔɔ u koo bɛɛ nɛn lɑbɑɑri kpuro sɔ̃. \v 8 Nɑ bɛɛ nùn ɡɔriɑmmɛwɑ u kɑ bɛɛ sɔ̃ nɡe mɛ sɑ kɑ wɑ̃ɑ, kpɑ u kɑ bɛɛ ɡɔ̃ru yɛmiɑsiɑ. \v 9 Onɛsimu, bɛsɛn kĩnɑsi bɔrɔkini, wi u sɑ̃ɑ bɛɛn miɡii, u koo nùn yɔ̃sirimɑ. Berɑ bɑ koo bɛɛ sɔ̃ ye yɑ sun deemɑ mini kpuro. \p \v 10 Aritɑɑki, nɛ kɑ wì sɑ wɑ̃ɑ pirisɔm sɔɔ u bɛɛ tɔburɑ. Mɑɑku mɑɑ bɛɛ tɔburɑ wi u sɑ̃ɑ Bɑɑnɑbɑsin dusi. Nɑ rɑɑ bɛɛ Mɑɑku win ɡɑri sɔ̃ɔwɑ, ù n nɑ bɛɛn mi, i nùn dɑm koosio kɑ bɛɛrɛ. \v 11 Yosue wi bɑ mɔ̀ Yusitu, u mɑɑ bɛɛ tɔburɑ. Be itɑ ye tɔnɑwɑ bɑ sɑ̃ɑ Yuu be bɑ nɑɑnɛ doke mɑ bɑ kɑ mɑn sɔmburu mɔ̀ Gusunɔn bɑndun sɔ̃. Bɑ mɑn dɑm kɑ̃ ɡem ɡem. \p \v 12 Epɑfɑsi, Yesu Kirisin sɔmɔ wi u mɑɑ sɑ̃ɑ bɛɛn miɡii, u bɛɛ tɔburɑ. U rɑ kɑnɑru ko ɡem ɡem bɛɛn sɔ̃, u Gusunɔ kɑnɑmɔ i kɑ kpĩ i yɔ̃rɑ dim dim kɑ tɔn ɡiroru kpɑ i n sɔɔru sɑ̃ɑ i kɑ Gusunɔn kĩru kpuro ko. \v 13 Nɑ kon kpĩ n nùn seedɑ diiyɑ mɑ u bɛɛn bwisikunu mɔ̀ ɡem ɡem, kɑ mɑɑ be bɑ wɑ̃ɑ Lodiseɔ kɑ Herɑpolisiɔ. \v 14 Luku bɛsɛn kĩnɑsi dokotoro, wi kɑ Demɑsi bɑ bɛɛ tɔburɑ. \p \v 15 I bɛsɛɡibu tɔbirio be bɑ wɑ̃ɑ Lodiseɔ kɑ kurɔ wi bɑ mɔ̀ Ninfɑ kɑ mɑɑ Yesun yiɡbɛ te tɑ rɑ mɛnnɛ win yɛnuɔ. \v 16 Ì n tire teni ɡɑrɑ i kpɑ i mɑɑ tu Yesun yiɡbɛru wɛ̃ɛyɔ Lodiseɔ bu ɡɑri. Kpɑ bɛɛn tii i mɑɑ ɡɑru ɡɑri te tɑ wee Lodiseɡibun min di. \v 17 I mɑɑ Aɑsipu sɔ̃ɔwɔ u sɔmbu te nɔni dokeo te bɑ nùn nɔmu sɔndiɑ Yinnin sɔmɑ sɔɔ u kɑ kpĩ u tu dɑkurɑ. \p \v 18 Wee nɑ yorumɔ kɑ nɛn tiin nɔmɑ, nɛ Pɔlu nɑ bɛɛ tɔburɑ. I ku duɑri mɑ nɑ wɑ̃ɑ pirisɔm sɔɔ. \p Kpɑ Gusunɔn durom mu n kɑ bɛɛ wɑ̃ɑ.