\id 2CO \ide UTF-8 \h Korinti II \mt1 TIRERU YIRUSE TE PƆLU \mt1 U KORINTIGIBU KUA \ip Pɔlu u Korintiɡibu tireru yoruɑ nɔn yiruse sɑnɑm mɛ wi kɑ be, bɑ ǹ nɔɔsinɑmɔ. Win tire ɡbiikiru sɔɔ, u ben wɑhɑlɑ dɑbi ni bɑ rɑɑ mɔn wɛ̃ɛ nɔɔ wɑ. Adɑmɑ kɑ mɛ, be sɔɔ ɡɑbɑ wɑ̃ɑ be bɑ tɑmɑɑ Pɔlu u ǹ sɑ̃ɑ Gusunɔn sɔm kowo. Yen sɔ̃nɑ u wure u bu tire teni yoruɑ u kɑ tii yinɑ. \is1 Tire ten kpunɑɑ \iq1 1. Tɔbiribu kɑ siɑrɑbu, wiru 1:1-11. \iq1 2. Pɔlu kɑ Korintiɡibun wɑ̃ɑsinɑɑ, wiru 1:12n di sere wiru 7:16. \iq1 3. Kɛ̃nu Yudeɑɡibun sɔ̃, wiru 8n di sere wiru 9. \iq1 4. Pɔlu u kɑ tii yinɑmɔ, wiru 10:1n di sere wiru 12:10. \iq1 5. Yiire dɑ̃ɑkibu kɑ tɔbiribu, wiru 12:11n di sere wiru 13:13. \ie \c 1 \s1 Tɔbiribu \p \v 1 Bɛɛ Gusunɔn yiɡbɛruɡibu, bɛɛ be i wɑ̃ɑ Korintiɔ, kɑ nɑɑnɛ dokeobu kpuro be bɑ wɑ̃ɑ Gɛrɛkibɑn tem ɡirum sɔɔ, nɛ Pɔlu Yesu Kirisin ɡɔro Gusunɔn kĩru sɔɔ, kɑ Timɔte bɛsɛɡii, bɛsɛrɑ sɑ bɛɛ tɔburɑ. \v 2 Gusunɔ bɛsɛn Bɑɑbɑ kɑ Yinni Yesu Kirisi bu bɛɛ durom kuɑ kpɑ bu bɛɛ ɑlɑfiɑ wɛ̃. \s1 Pɔlu u Gusunɔ siɑrɑmɔ \p \v 3 Su Gusunɔ siɑrɑ, bɛsɛn Yinni Yesu Kirisin Bɑɑbɑ wi u rɑ tɔmbu wɔnwɔndu kue, kpɑ u bu dɑm kɛ̃ sɑɑ bɑɑyere. \v 4 U sun dɑm kɛ̃mɔ bɛsɛn nuku sɑnkirɑnu kpuro sɔɔ, kpɑ bɛsɛn tii su kɑ kpĩ su be bɑ nuki sɑnkire dɑm kɛ̃ mɛ bɛsɛn tii sɑ wɑ Gusunɔn min di. \v 5 Nɡe mɛ bɛsɛn tii sɑ Kirisin nuku sɑnkirɑnu sɔɔ bɔnu mɔ n kpɑ̃, mɛyɑ mɑɑ sɑ dɑm kɛ̃ru wɑɑmɔ n kpɑ̃ Kirisin min di. \v 6 Sɑ̀ n nuki sɑnkire bɛɛn sɔ̃nɑ, kpɑ i kɑ dɑm kɛ̃ru kɑ fɑɑbɑ wɑ. Sɑ̀ n mɑɑ dɑm wɑ bɛɛn sɔ̃nɑ, i kɑ mɑɑ dɑm wɑ mɛ mu koo de i kɑ nɔni swɑ̃ɑru tɛmɑnɑ te tɑ sɑ̃ɑ tiɑ kɑ te sɑ wɑɑmɔ. \v 7 Sɑ ǹ sikɑ mɔ bɛɛ sɔɔ domi sɑ yɛ̃ nɡe mɛ i bɔnu mɔ bɛsɛn nɔni swɑ̃ɑru sɔɔ, mɛyɑ i mɑɑ bɔnu mɔ bɛsɛn dɑm sɔɔ mɛ bɑ sun kɑ̃. \p \v 8 Nɛɡibu sɑ ǹ kĩ i kun yɛ̃ nɔni swɑ̃ɑ te sɑ wɑ Asin temɔ. Ten kpɑ̃ɑrɑ bɑndɑ tɑ bɛsɛn dɑm kerɑ sere sɑ ǹ mɑɑ yĩiyɔ sɑ ko n hunde mɔ. \v 9 Sɑ rɑɑ tɑmɑɑ bɑ sun tɑɑrɛ wɛ̃wɑ bu kɑ sun ɡo. Adɑmɑ yenin bweserɑ sun deemɑwɑ kpɑ sɑ n kɑ yɛ̃ mɑ n ǹ weenɛ sɑ n bɛsɛn tii nɑɑnɛ sɑ̃ɑ mɑ n kun mɔ Gusunɔ turo wi u rɑ ɡɔribu seeye. \v 10 Wiyɑ sun wɔrɑ wɑhɑlɑ ɡɔɔɡiɑ yen bweserun di, u koo mɑɑ sun wɔrɑ. Geemɑ wiyɑ sɑ yĩiyɔ u koo wure u sun wɔrɑ. \v 11 Domi bɛɛn tii ì n sun somimɔ kɑ bɛɛn kɑnɑru, Gusunɔ u koo kɑnɑru mwɑ te tɔn dɑbirɑ kuɑ bɛsɛn sɔ̃, kpɑ u sun durom kuɑ tɔn dɑbiru tu kɑ nùn siɑrɑ bɛsɛn sɔ̃. \s1 Pɔlu u win wuu dɑɑbu kɔbiɑ \p \v 12 Yenin sɔ̃nɑ sekurɑ kun sun mɔ̀, domi bɛsɛn ɡɔ̃ru ɡɑ sun seedɑ diiyɑmmɛ mɑ bɛsɛn wɑ̃ɑru hɑnduniɑ sɔɔ, su mɑm ɡere bɛɛn mi, tɑ dɛɛre. Gusunɔ u derɑ tɑ ǹ murɑfitiru mɑni. Win duromɑ mu sun kpɑrɑ, n ǹ mɔ tɔnun bwisi. \v 13 Mɛyɑ tire ni sɑ bɛɛ kuɑ sɔɔ sɑ ǹ bɛɛ ɡɑ̃ɑ tukunu ɡɑnu yorue mɑ n kun mɔ ye i ɡɑrɑ n bɛɛ yeeri mi. Nɑ mɑɑ yĩiyɔ mɑ yeni yɑ koo bɛɛ yeeri sɑ̃ɑ sɑ̃ɑ, \v 14 nɡe mɛ bɛsɛn ɡɑri yi bɛɛ yeerimɑ mɑ Yinni Yesun tɔ̃ru sɔɔ i ko kpĩ i woo kɑnɑ bɛsɛn sɔ̃, nɡe mɛ bɛsɛn tii sɑ ko ko bɛɛn sɔ̃. \p \v 15 Yĩiyɔ bin sɑɑbuwɑ nɑ ɡbiɑ nɑ ɡɔ̃ru doke n dɑ bɛɛn mi kpɑ i kɑ domɑru wɑ nɔn yiruse. \v 16 Nɑ rɑɑ bwisikɑ n ɡɛrɑ n bɛɛ wɑ nɑ̀ n dɔɔ Mɑsedɔni ɡiɑ, kpɑ n kpɑm bɛɛ wɑ nɑ̀ n wee. Nɡe mɛyɑ i ko rɑɑ kɑ mɑn nɔmu kɛ̃ nɛn sɑnum sɔɔ n kɑ dɑ Yudeɑ ɡiɑ. \v 17 Nɡe mɛ nɑ ɡɑri yi bwisikɑ nɑ ɡɔ̃rusu yiru kuɑ ro? Nɑ̀ n bwisikumɔ ye kon ko, nɑ rɑ ko nɡe hɑnduniɑɡii nɑ n sikɑ mɔ̀? \v 18 Nɡe mɛ Gusunɔ sɑ̃ɑ nɑɑnɛɡii, ye nɑ bɛɛ sɔ̃ɔwɑ, yɑ ǹ sikɑ mɔ. \v 19 Domi Yesu Kirisi Gusunɔn Bii, wìn ɡɑri Silɑsi kɑ Timɔte kɑ sere nɛn tii sɑ bɛɛ wɑɑsu kuɑ, win ɡɑri kun sikɑ mɔ. Adɑmɑ u sɑ̃ɑwɑ wi Gusunɔ u wurɑ. \v 20 Kɑ ɡeemɑ, Gusunɔn wurɑ bi, bu win nɔɔ mwɛɛnu kpuro sire. Yen sɔ̃nɑ sɑɑ win min di sɑ mɔ̀ ɑmi, sɑ kɑ Gusunɔ bɛɛrɛ wɛ̃ɛmɔ. \v 21 Gusunɔ win tiiwɑ u sun tɑ̃sisiɑ kɑ bɛɛ sɑnnu Kirisi sɔɔ. Wiyɑ u mɑɑ sun ɡɔsɑ nɛnɛm. \v 22 Wiyɑ u sun win yĩreru koosi, wiyɑ mɑɑ Hunde Dɛɛro doke bɛsɛn ɡɔ̃rusu sɔɔ nɡe siɑn wɑ̃ɑrun sunɑ. \p \v 23 Gusunɔwɑ sɑ̃ɑ nɛn seedɑɡii, nɑ ǹ kĩwɑ n kɑ bɛɛ ɡɑri sɛ̃sɔɡii ko. Yen sɔ̃nɑ nɑ ǹ wure Korintiɔ. \v 24 Sɑ ǹ kĩ su bɛɛ dɑm dɔre bɛɛn nɑɑnɛ dokebu sɔɔ, sɑ kĩwɑ su sɔmburu ko kɑ bɛɛ sɑnnu bɛɛn nuku dobun sɔ̃. Domi i yɔ̃ dim dim bɛɛn nɑɑnɛ dokebu sɔɔ. \c 2 \p \v 1 Yen sɔ̃nɑ nɑ ɡɔ̃ru doke n ku kɑ dɑ bɛɛn mi kpɑm kɑ nuku sɑnkirɑnu. \v 2 Domi nɑ̀ n bɛɛ nukuru sɑnkɑ, wɑrɑ koo mɑɑ mɑn nukuru dorɑsiɑ mɑ n kun mɔ bɛɛ be nɑ nuki sɑnkɑ. \v 3 Yenin sɔ̃nɑ nɑ bɛɛ tireru yoruɑ nɡe mɛ nɑ kuɑ. Nɑ ǹ kĩ n turi bɛɛn mi kpɑ bu mɑn nuki sɑnku be n weenɛ bu mɑn nuku dobu wɛ̃. Nɑ bɛɛ kpuro nɑɑnɛ sɑ̃ɑ mɑ nɛn nukuru tɑ̀ n dorɑ, bɛɛ kpuron nuku dobɑ. \v 4 Mɛyɑ nɑ bɛɛ tireru yoruɑ kɑ nɔni swɑ̃ɑru kɑ nuku sɑnkirɑnu kɑ mɑɑ yĩresu, n ǹ mɔ n kɑ bɛɛ nuki sɑnku. Nɑ kĩwɑ i ɡiɑ nɡe mɛ nɑ bɛɛ kĩ n nɛ. \s1 Bu toro suuru kuo \p \v 5 Goo ù n kɑ nuku sɑnkirɑnu nɑ, n ǹ mɔ nɛnɑ u nuki sɑnkɑ, bɛɛ kpurowɑ, ǹ kun mɛ bɛɛn ɡɑbu, kpɑ n ku ɡere n kɑ tondɑ. \v 6 Sɛɛyɑsiɑ bi bɛɛn dɑbinu durɔ wi sɛɛyɑsiɑ, bu nùn nuɑ. \v 7 Yen sɔ̃ tɛ̃, n weenɛ i nùn suuru kuɑ i nùn dɑm kɛ̃ kpɑ nuku sɑnkirɑ bɑkɑnu nu ku rɑɑ de u kom yɑɑ biɑ. \v 8 Yen sɑɑbu nɑ bɛɛ kɑnɑmɔ, i nùn kuo mɛ u ko n kɑ yɛ̃ mɑ i nùn kĩ. \v 9 Domi nɑ mɑɑ bɛɛ tireru yoruɑ n kɑ bɛɛn lɑɑkɑri mɛɛri n wɑ ì n sɑ̃ɑ mɛm nɔwɔbu kpuro sɔɔ. \v 10 Ì n ɡoo nùn win torɑru suuru kuɑ, nɑ mɑɑ yɛ̃ro suuru kuɑ. Gɑ̃ɑnu nù n wɑ̃ɑ ni nɑ suuru kuɑ, bɛɛn sɔ̃nɑ nɑ kuɑ Kirisin wuswɑɑɔ. \v 11 Kpɑ Setɑm u ku kɑ sun kɑmiɑ domi sɑ win bwisikunu yɛ̃ sɑ̃ɑ sɑ̃ɑ. \s1 Pɔlun lɑɑkɑri seebu Torɑsiɔ \p \v 12 Ye nɑ turɑ Torɑsiɔ n kɑ Kirisin Lɑbɑɑri Geɑ kpɑrɑ, nɑ wɑ kɑ Yinnin durom mɑ swɑɑ mɑn kusiɑrɑ n kɑ sɔmburu ko mi. \v 13 Adɑmɑ nɛn lɑɑkɑri kun kpunɛ sɛ̃ɛ yèn sɔ̃ nɑ ǹ nɛɡii Titu wɑ. Yen sɑɑbuwɑ nɑ Torɑsiɡibu nɔɔ kɑnɑ mɑ nɑ doonɑ Mɑsedɔni ɡiɑ. \s1 Nɑsɑrɑ Yesu Kirisi sɔɔ \p \v 14 Su Gusunɔ siɑrɑ. Domi u rɑ n sun ɡbiiye kɑ nɑsɑrɑ yèn sɔ̃ sɑ ɡbinnɛ kɑ Kirisi. U sun dendimɔ u kɑ tɔmbu Kirisi ɡiɑsiɑ yɑm kpuro nɡe turɑre yèn nuburu tɑ pusɑ bɑɑmɑ. \v 15 Geemɑ, bɛsɛ sɑ sɑ̃ɑwɑ nɡe turɑre nubu duroruɡiɑ ye Kirisi u Gusunɔ wɛ̃ɛmɔ. Mɑ yɑ pusɑ be bɑ fɑɑbɑ wɑɑmɔn mi, kɑ mɑɑ be bɑ kɑm kobu dɔɔn mi. \v 16 Be bɑ kɑm kobu dɔɔn mi, nubu ɡɔɔɡirɑ te tɑ ɡɔɔ mɑrumɔ. Be bɑ mɑɑ fɑɑbɑ wɑɑmɔn mi, nubu wɑ̃ɑruɡirɑ te tɑ wɑ̃ɑru wɛ̃ɛmɔ. Wɑrɑ turɑ u kɑ sɔmbu ten bweseru ko. \v 17 Sɑ ǹ sɑ̃ɑ nɡe ɡɑbu be bɑ kɑ Gusunɔn ɡɑri tenkuru mɔ̀. Adɑmɑ, yèn sɔ̃ Gusunɔwɑ u sun ɡɔrimɑ, yen sɔ̃nɑ sɑ ɡɑri ɡerumɔ kɑ murɑfiti sɑriru win wuswɑɑɔ nɡe Kirisin sɔmɔbu. \s1 Nɔɔ mwɛɛ kpɑɑrun sɔm kowobu \c 3 \p \v 1 Gɑri yi, yi sɔ̃ɔsimɔ mɑ sɑ kpɑm woo kɑnɑmɔwɑ? Sɑ ko kɑ tirenu nɑ bɛɛn mi ni nu sun tusiɑmɔ nɡe mɛ ɡɑbɑ rɑ ko? Ǹ kun mɛ, sɑ ko bɛɛ bikiɑ i sun tire nin bweseru kuɑ? \v 2 Bɛɛn tiiwɑ i sɑ̃ɑ bɛsɛn tireru te bɑ yoruɑ bɛsɛn ɡɔ̃ruɔ te tɔmbu kpuro bɑ tubɑ mɑ bɑ ɡɑrɑ. \v 3 Yɑ sɔ̃ɔsirɑ mɑ i sɑ̃ɑ tire te Kirisi u yoruɑ bɛsɛn sɔmburun sɔ̃. Bɑ ǹ tu yoruɑ kɑ ɑnkiri, mɑ n kun kɑ Gusunɔ Yinni wɑson Hunde. Bɑ ǹ mɑɑ tu yorusi kpee bɛsi sɔɔ, mɑ n kun mɔ tɔmbun ɡɔ̃rusu sɔɔ. \p \v 4 Toro sin teyɑ sɑ mɔ Gusunɔn wuswɑɑɔ sɑɑ Kirisin min di. \v 5 Geemɑ, n ǹ mɔ sɑ tii turɑ su kɑ ɡere sɑ ɡɑ̃ɑnu kuɑ kɑ tii. Ye sɑ ko kpĩ su ko kpuro, yɑ weewɑ Gusunɔn min di. \v 6 Domi wiyɑ u sun dɑm wɛ̃ su kɑ ko nɔɔ mwɛɛ kpɑɑrun sɔm kowobu. Nɔɔ mwɛɛ te, tɑ ǹ woodɑ dendimɔ ye bɑ yoruɑ, mɑ n kun mɔ Gusunɔn Hunde. Woodɑ, ɡɔɔwɑ yɑ kɑ nɑɑmɔ, ɑdɑmɑ Gusunɔn Hunde wɑ̃ɑrɑ u kɑ nɑɑmɔ. \p \v 7 Sɑnɑm mɛ bɑ woodɑ yoruɑ yoru bii tiɑ tiɑ kpee bɛsi wɔllɔ, Gusunɔn yiiko yɑ sɔ̃ɔsirɑ. Mɑ Mɔwisin wuswɑɑ yɑ bɑllɑ sere Isirelibɑ bɑ kpɑnɑ bu nùn mɛɛri bɑɑ mɛ bɑlli bi, bu koo doonɑ. Woodɑ ye, yèn sɔmburɑ kɑ ɡɔɔ nɑɑmɔ, yɑ̀ n sɔ̃ɔsirɑ kɑ yiiko yen bweseru, \v 8 ɑnnɑ ɑ mɑɑ yiikon kpɑ̃ɑru wɑ ye Hunden sɔmburɑ kɑ sɔ̃ɔsirɑ. \v 9 Sɔmbu te tɑ rɑ tɔmbu tɑɑrɛ wɛ̃ tɑ̀ n yiiko mɔ, ɑnnɑ ɑ mɑɑ sɔmburun yiiko wɑ te tɑ rɑ tɔmbu ɡem wɛ̃ Gusunɔn wuswɑɑɔ. \v 10 Sɑ ko mɑm kpĩ su ɡere yiiko ye yɑ ɡɑsɔ bɑllɑ yɑ ǹ ɡɑ̃ɑnu turɑ kɑ sere tɛ̃ɡiɑ domi tɛ̃ɡiɑ ye, yɑ kpɑ̃ɑru bo. \v 11 Geemɑ, ye yɑ kun tɛ yɑ̀ n kuɑ yiikoɡiɑ, ɑnnɑ ɑ mɑɑ ye yɑ ko n wɑ̃ɑ kɑ bɑɑdommɑɔn yiiko wɑ. \p \v 12 Yèn sɔ̃ sɑ yĩiyɔ bini mɔ, yen sɔ̃nɑ sɑ ɡɑri ɡerumɔ kɑ toro sindu. \v 13 Sɑ ǹ sɑ̃ɑ nɡe Mɔwisi wi u win wuswɑɑ sɔnditiɑ wukiri kpɑ Isirelibɑ bu ku kɑ bɑlli kpiribu ɡe mɛɛri sere kɑ ɡen nɔrɔ. \v 14 Ben wirɑ ɡu. Wee, sere kɑ ɡisɔ, bɑ̀ n nɔɔ mwɛɛ ɡururun tirenu ɡɑrimɔ, sɔnditiɑ ye, yɑ ben bwisi berumɔ yɑ ǹ wunɑre. Domi yɑ ǹ wunɑrɔ mɑ n kun wi u kɑ Kirisi ɡbinnɛn mi. \v 15 Sere kɑ ɡisɔ mɑm, bɑ̀ n Mɔwisin tirenu ɡɑrimɔ, sɔnditiɑ ye, yɑ rɑ n ben bwisi berumɔwɑ. \v 16 Adɑmɑ nɡe mɛ Gusunɔn ɡɑri ɡerumɔ, “Sɑnɑm mɛ tɔnu u Yinni wuswɑɑ kisi, sɔnditiɑ ye, yɑ rɑ wunɑrewɑ.” \v 17 N sere deemɑ, Yinni wi, u sɑ̃ɑwɑ Hunde. Mi mɑɑ Yinnin Hunde wɑ̃ɑ, miyɑ tii mɔrɑ rɑ n wɑ̃ɑ. \v 18 Bɛsɛ kpuro, bɛsɛ bèn wuswɑɑ ɡbɑbiɑrɑ, sɑ Yinnin yiiko mɛɛrɑ. Nɡe mɛyɑ sɑ kɑ kɔsimɔ su kɑ Yinni wi weenɑ. Win yiiko mɑɑ sosimɔ bɛsɛ sɔɔ. Kɑ ɡem, Yinnin Hundewɑ u sɔmbu te mɔ̀. \s1 Hunden dukiɑ tem mɔndu sɔɔ \c 4 \p \v 1 Gusunɔwɑ u sun sɔmbu te nɔmu bɛriɑ win durom sɔ̃. Yen sɔ̃nɑ sɑ ǹ mwiɑ kpɑnɛ. \v 2 Sɑ dɑɑ sekuruɡiɑ ye yɑ beruɑ potɑ sɑ kɔ̃. Sɑ ǹ wɑ̃ɑ kɑ bwisi kɔ̃sin bɑɑ, sɑ ǹ mɑɑ Gusunɔn ɡɑri sĩikiɑmɔ. Adɑmɑ sɑ ɡem terɑsiɑmɔwɑ kpɑsɑsɑ, kpɑ bɑɑwure u n kɑ yɛ̃ win ɡɔ̃ruɔ mɑ ɡeeɡibɑ sɑ sɑ̃ɑ Gusunɔn wuswɑɑɔ. \v 3 Lɑbɑɑri ɡeɑ ye sɑ nɔɔsiɑmɔ yɑ̀ n beruɑ, kɑm koorebɑrɑ yɑ berue. \v 4 Bɑ ǹ nɑɑnɛ doke yèn sɔ̃ hɑnduniɑ yen yinni u ben wiru ɡo. U bu yɑm ɡɑnuɑ bu ku kɑ Lɑbɑɑri ɡeɑn yɑm bururɑm wɑ mɛ mu Kirisin yiiko sɔ̃ɔsimɔ. Lɑbɑɑri ɡeɑ ye, Kirisiɡiɑ wi u sɑ̃ɑ Gusunɔ, wɑsi sɔɔ. \v 5 Kɑ ɡem, n ǹ bɛsɛn tiin ɡɑri sɑ wɑɑsu mɔ̀. Sɑ ɡerumɔwɑ mɑ Yesu Kirisiwɑ sɑ̃ɑ Yinni mɑ bɛsɛ sɑ sɑ̃ɑ bɛɛn yobu Yesun sɔ̃. \v 6 Gusunɔ wi u nɛɛ, yɑm bururɑm mu bɑllio yɑm wɔ̃kurɔ, wiyɑ mɑɑ win yɑm bururɑm bɑllisiɑ bɛsɛn ɡɔ̃ruɔ, su kɑ win yiiko ɡiɑ ye yɑ bɑllimɔ Kirisin wuswɑɑn di. \p \v 7 Adɑmɑ bɛsɛ be sɑ hunden dukiɑ ye mɔ, sɑ ye mɔ bɛsɛn wɑsi sɔɔ yi yi sɑ̃ɑ nɡe tem mɔndu kpɑ dɑm bɑkɑm mɛ, mu n kɑ sɑ̃ɑ Gusunɔɡim, n ǹ mɔ bɛsɛn tiiɡim. \v 8 Sɑ wɑhɑlɑ bwese bwesekɑ wɑɑmɔ ɑdɑmɑ sɑ ǹ wɔkɔnu wɔrɑ. Sɑ wurure ɑdɑmɑ sɑ ǹ kom yɑɑ bie. \v 9 Bɑ sun nɔni sɔ̃ɔmɔ ɑdɑmɑ Gusunɔ kun sun deri. Bɑ sun surɑ ɑdɑmɑ bɑ ǹ sun ɡo. \v 10 Bɑɑdommɑwɑ sɑ rɑ n Yesun ɡɔɔ sɔɔwɑ bɛsɛn wɑsi sɔɔ kpɑ win wɑ̃ɑru tu mɑɑ kɑ sɔ̃ɔsirɑ bɛsɛn wɑsi sɔɔ. \v 11 Bɛsɛn wɑ̃ɑru sɔɔ bɑɑdommɑ sɑ wɑ̃ɑwɑ ɡɔɔ sɔɔ Yesun sɔ̃ kpɑ win wɑ̃ɑru tu mɑɑ kɑ sɔ̃ɔsirɑ bɛsɛn wɑsi ɡɔɔɡii sɔɔ. \v 12 Nɡe mɛyɑ ɡɔɔ u sɔmburu mɔ̀ bɛsɛ sɔɔ, ɑdɑmɑ wɑ̃ɑrɑ bɛɛn mi. \p \v 13 Bɛsɛn nɑɑnɛ dokebu bu sɑ̃ɑ nɡe yɛ̃roɡibu wi u yoruɑ u nɛɛ, “Nɑ nɑɑnɛ doke, yen sɔ̃nɑ nɑ ɡɑri ɡeruɑ.” Ǹ n mɛn nɑ, bɛsɛ mɑɑ sɑ nɑɑnɛ doke, yen sɔ̃nɑ sɑ ɡɑri ɡerumɔ. \v 14 Sɑ yɛ̃ kɑ ɡem mɑ wi u Yinni Yesu seeyɑ ɡɔrin di, u koo mɑɑ sun seeyɑ kɑ Yesu sɑnnu kpɑ u de bɛsɛ kɑ bɛɛ su yinnɑ win wuswɑɑɔ. \v 15 Bɛɛn sɔ̃nɑ ɡɑ̃ɑ ni kpuro nu koorɑmɔ, kpɑ tɔn dɑbiru tu durom wɑ, kpɑ tu Gusunɔ bɛɛrɛ wɛ̃ kɑ siɑrɑ bɑkɑbu. \s1 Wɑ̃ɑru kɑ nɑɑnɛ dokebun bɑɑ \p \v 16 Yen sɔ̃nɑ sɑ ǹ mwiɑ kpɑnɑmɔ. Bɑɑ mɛ bɛsɛn wɑsin wɑ̃ɑru tɑ kpeemɔ bɛsɛn hunden wɑ̃ɑru tɑ rɑ n kpɑɑru mɔ̀wɑ bɑɑdommɑ. \v 17 Bɛsɛn nɔni swɑ̃ɑ kpiriru te tɑ ǹ kpɑ̃, tɑ sun yiiko ye yɑ ku rɑ kpe sɔɔru kuɑmmɛwɑ, ye yɑ nɔni swɑ̃ɑ te kpɑ̃ɑru kere. \v 18 Domi bɛsɛn lɑɑkɑri kun wɑ̃ɑ ye nɔni wɑɑmɔ sɔɔ mɑ n kun mɔ ye yɑ ǹ wɑɑrɔ. Ye nɔni wɑɑmɔ yɑ ku rɑ tɛ, ɑdɑmɑ ye yɑ ǹ wɑɑrɔ yɑ ko n wɑ̃ɑwɑ kɑ bɑɑdommɑ. \c 5 \p \v 1 Sɑ yɛ̃ kɑ ɡem mɑ bɛsɛn kuru te tɑ sɑ̃ɑ bɛsɛn wɑ̃ɑ yeru tem mɛ sɔɔ, tɑ̀ n wɔrumɑ, Gusunɔ u sun wɑ̃ɑ yeru yiiye wɔllɔ te win tii u kuɑ, te tɑ ko n wɑ̃ɑ kɑ bɑɑdommɑ. Bɑ ǹ tu kue kɑ nɔmɑ. \v 2 Mɑ sɑ kpɑsɑ wɔri mɔ̀ tɛ̃ kuu teni sɔɔ, domi sɑ kĩ ɡem kɑ ɡem su bɛsɛn wɔllun wɑ̃ɑ yee te du. \v 3 Geemɑ, sɑ̀ n duɑ te sɔɔ, bɑ ǹ koo sun deemɑ yɑrɑ. \v 4 Domi sɑɑ yè kpuro sɑ wɑ̃ɑ kuu temkii teni sɔɔ sɑ kpɑsɑ wɔri mɔ̀ nɡe wi u sɔmunu sɔɔwɑ. N ǹ mɔ sɑ kĩ bu sun bɛsɛn wɑsi temkii wunɑri, ɑdɑmɑ sɑ kĩwɑ bu sun wɔllun wɑsi sebusiɑ, kpɑ yi yi sɑ̃ɑ ɡɔɔɡii, wɑ̃ɑru tu yi mwɛ. \v 5 Gusunɔwɑ u sun kuɑ su kɑ ye wɑ mɑ u sun win Hunde wɛ̃ nɡe yen sunɑ. \p \v 6 Yen sɔ̃nɑ sɑ wɔruɡɔru mɔ bɑɑdommɑ. Sɑ mɑɑ yɛ̃ mɑ sɑnɑm mɛ sɑ wɑ̃ɑ wɑsi yini sɔɔ sɑ kɑ Yinnin wɑ̃ɑ yeru tomɑ. \v 7 Domi sɑ sĩimɔwɑ kɑ nɑɑnɛ dokebu, n ǹ mɔ kɑ ye sɑ wɑɑmɔ. \v 8 Sɑ wɔruɡɔru mɔ, sɑ mɑɑ kĩru bo su wɑsi yini deri kpɑ su dɑ sɑ n wɑ̃ɑ Yinnin mi. \v 9 Sɑ wɑsi yini deriwɑ? Aɑwo, sɑ wɑ̃ɑwɑ yi sɔɔ? Sɑ kĩwɑ sɑ n wɑ̃ win nɔnuɔ. \v 10 Domi sɑ ǹ ko ko sɑ kun yɔ̃re Kirisin wuswɑɑɔ u kɑ sun siri bɛsɛ kpuro, kpɑ u kɑ bɑɑwure kɔsiɑ nɡe mɛ win kookoosu nɛ si u kuɑ win wɑ̃ɑru sɔɔ, ǹ n kɔ̃sɑn nɑ, ǹ n mɑɑ ɡeɑn nɑ. \s1 Kirisi sun dorɑsiɑ bɛsɛ kɑ Gusunɔ \p \v 11 Sɑ Yinnin bɛɛrɛ yɛ̃. Yen sɔ̃nɑ sɑ tɔmbu kɔkirimɔ. Adɑmɑ Gusunɔ u sun yɛ̃ sɑ̃ɑ sɑ̃ɑ, nɑ mɑɑ yĩiyɔ mɑ bɛɛn tii i sun yɛ̃ bɛɛn ɡɔ̃rusɔ. \v 12 Sɑ ǹ bɛsɛn tii ɡem wɛ̃ɛmɔ kpɑm bɛɛn mi. Sɑ bɛɛ ɑyeru wɛ̃ɛmɔwɑ i kɑ woo kɑnɑ bɛsɛn sɔ̃, kpɑ i kɑ kpĩ i tɔn be wisi be bɑ woo kɑnɑmɔ wɑsin sɔ̃, n ǹ mɔ ye yɑ wɑ̃ɑ ɡɔ̃ruɔn sɔ̃. \v 13 Sɑ̀ n lɑɑkɑri biɑ, Gusunɔn sɔ̃nɑ sɑ sɑ̃ɑ mɛ. Sɑ̀ n mɑɑ sɑ̃ɑ lɑɑkɑriɡibu, bɛɛn sɔ̃nɑ. \v 14 Domi Kirisin kĩrɑ sun nɛni, bɛsɛ be sɑ tubɑ mɑ tɔn turo ù n ɡu tɔmbu kpuron ɑyerɔ, tɔmbu kpurowɑ bɑ ɡu. \v 15 U ɡuwɑ tɔmbu kpuron ɑyerɔ kpɑ be bɑ wɑsi bɑ kun mɑɑ kɑ wɑ̃ɑ ben tiin sɔ̃ mɑ n kun mɔ win sɔ̃ wi u ɡu u seewɑ ben sɔ̃. \p \v 16 Yen sɔ̃nɑ sɑ ǹ mɑɑ tɔnu mɛɛrimɔ kɑ nɔni tɔnɑ. Bɑɑ mɛ sɑ ɡɑsɔ Kirisi mɛɛrɑ kɑ nɔni tɔnɑ, tɛ̃ sɑ ǹ mɑɑ nùn mɛɛrimɔ nɡe mɛ. \v 17 Goo ù n ɡbinnɛ kɑ Kirisi u kuɑ tɔn kpɑo. Gɑsɔn ɡɑ̃ɑnu doonɑ, wee ɡɑ̃ɑ kpɑɑnu tunumɑ. \v 18 Ye kpuro Gusunɔn min diyɑ yɑ wee wi u kɑ win tii sun dorɑsiɑ Kirisin min di, mɑ u sun ɡɔrɑ su kɑ de ɡɑbu bu dorɑ kɑ wi. \v 19 Domi sɑɑ Kirisin min di Gusunɔ u tɔmbu kpuro kɑ tii dorɑsiɑ, u ǹ ben swɑɑ sɑrɑbu ɡɑrisi, mɑ u sun dorɑsiɑ bin ɡɑri nɔmu sɔndiɑ su kɑ nɔɔsiɑ. \p \v 20 Ǹ n mɛn nɑ, sɑ sɑ̃ɑwɑ Kirisin sɔmɔbu. N sɑ̃ɑre Gusunɔ win tii u bɛɛ sokumɔ bɛsɛn min di. Yen sɔ̃, sɑ bɛɛ kɑnɑmɔ kɑ Kirisin yĩsiru, i de i dorɑ kɑ Gusunɔ. \v 21 Kirisi wi, wi u kun durum koore, wiyɑ Gusunɔ u durum sɔbi bɛsɛn sɔ̃ kpɑ su kɑ ɡem wɑ wi Gusunɔn mi yèn sɔ̃ sɑ kɑ Kirisi ɡbinnɛ. \c 6 \p \v 1 Bɛsɛ be sɑ sɔmburu mɔ̀ kɑ Gusunɔ sɑnnu, sɑ bɛɛ kɑnɑmɔ i ku de durom mɛ i mwɑ win mi, mu kɑm ko. \v 2 Domi Gusunɔ u nɛɛ, \q1 “Nɑ nun swɑɑ dɑki sɑnɑm mɛ nɑ tɔmbu durom kuɑmmɛ. \q1 Nɑ nun somi fɑɑbɑn tɔ̃ru.” \m Wee, tɛ̃rɑ n weenɛ i Gusunɔn durom mwɑ, ɡisɔrɑ fɑɑbɑn tɔ̃ru. \p \v 3 Sɑ ǹ kĩ ɡoo u bɛsɛn sɔmburu tɑɑrɛ wɛ̃. Yen sɔ̃nɑ sɑ ǹ ɡɑ̃ɑnu mɔ̀ ni nu koo tɔnu torɑsiɑ. \v 4 Adɑmɑ bɛsɛn kookoosu kpuro sɔɔ sɑ tii sɔ̃ɔsimɔ ɡeeɡibu nɡe mɛ n kɑ Gusunɔn sɔm kowobu weenɛ. Sɑ tɛmɑnɑ ɡem ɡem nɔni swɑ̃ɑru sɔɔ kɑ yɑ̃ɑru sɔɔ kɑ wɑhɑlɑ sɔɔ. \v 5 Bɑ sun sɛni so bɑ kpɛ̃ɛ pirisɔm sɔɔ. Tɔn dɑbinu sun seesi. Sɑ sɔmɑ kuɑ sere sɑ wɑsirɑ. Sɑ dom serɑ. Sɑ nɔɔ bɔkuɑ. \v 6 Sɑ sɔ̃ɔsimɔ mɑ sɑ sɑ̃ɑ Gusunɔn sɔm kowobu kɑ bɛsɛn wɑ̃ɑ dɛɛrɑru kɑ bɛsɛn yɛ̃ru kɑ bɛsɛn suuru kɑ bɛsɛn tɔn ɡeeru kɑ Hunde Dɛɛro, kɑ kĩru te tɑ ǹ murɑfitiru mɔ, \v 7 kɑ ɡem ɡɑri kɑ mɑɑ Gusunɔn dɑm. Gem mu sɑ̃ɑ bɛsɛn tɑbu yɑ̃nu su kɑ sɑnnɑ, su mɑɑ kɑ tii yinɑ. \v 8 Gɑbɑ sun bɛɛrɛ wɛ̃ɛmɔ, ɡɑbɑ mɑɑ sun funɛ wunɑmɔ. Gɑbɑ bɛsɛn ɡeɑ ɡerumɔ, ɡɑbɑ mɑɑ bɛsɛn kɔ̃sɑ ɡerumɔ. Bɑ sun mɛɛrɑ nɡe wee kowobu bɑɑ mɛ sɑ ɡem ɡerumɔ. \v 9 Bɑ sun mɛɛrɑ nɡe be ɡoo kun yɛ̃, ɑdɑmɑ Gusunɔ u sun yɛ̃ sɑ̃ɑ sɑ̃ɑ. Bɑ sun mɛɛrɑ nɡe be bɑ wɑsikirɑmɔ, ɑdɑmɑ wee sɑ wɑ̃ɑ sɑ wɑsi. Bɑ sun mɛɛrɑ nɡe be bɑ sɛɛyɑsiɑ, ɑdɑmɑ sɑ ǹ ɡu. \v 10 Bɑ sun mɛɛrɑ nɡe nuku sɑnkirobu, ɑdɑmɑ sɑ rɑ n nuku dobu mɔ. Sɑ sɑ̃ɑ nɡe sɑ̃ɑrobu, ɑdɑmɑ sɑ tɔn dɑbinu dukiɑ wɛ̃ɛmɔ. N sɑ̃ɑre nɡe sɑ ǹ ɡɑ̃ɑnu mɔ, ɑdɑmɑ sɑ kpuro mɔ. \p \v 11 Sɑ bɛɛ ɡɑri bururɑsiɑ, bɛɛ Korintiɡibu. Bɛsɛn ɡɔ̃ru ɡɑ bɛɛn kĩru mɔ. \v 12 Sɑ ǹ bɛɛ bɛsɛn kĩru berue, bɛɛyɑ i sun bɛɛɡiru beruɑ. \v 13 Ǹ n mɛn nɑ, nɑ kɑ bɛɛ ɡɑri mɔ̀ nɡe nɛn bibu, i sun kuo nɡe mɛ sɑ bɛɛ kuɑ. I de bɛɛn ɡɔ̃ru ɡɑ n bɛsɛn kĩru mɔ. \s1 Kirɔ bũu sɑ̃ɔbun sɔ̃ \p \v 14 I ku tii ɡbinnɑ kɑ nɑɑnɛ doke sɑriruɡibu domi i ǹ kɑ bu weenɛ. Amɔnɑ ɡeɑ kɑ kɔ̃sɑ yɑ ko n wɑ̃ɑsinɛ. Nɡe ɑmɔnɑ yɑm bururɑm kɑ yɑm wɔ̃kurɑ ko n mɛnnɛ. \v 15 Amɔnɑ Kirisi kɑ Setɑm bɑ koo kɑ nɔɔsinɑ. Nɡe mbɑ nɑɑnɛ dokeo kɑ nɑɑnɛ doke sɑriruɡii bɑ mɔɔsinɛ. \v 16 Amɔnɑ Gusunɔn sɑ̃ɑ yeru kɑ bũnu ko n kɑ nɔɔ tiɑ sɑ̃ɑ. Domi bɛsɛrɑ sɑ sɑ̃ɑ Gusunɔ, Yinni wɑson wɑ̃ɑ yeru nɡe mɛ win tii u ɡeruɑ, \q1 “Kon sinɑ nɑ n wɑ̃ɑ ben suunu sɔɔ. \q1 Kon ko ben Yinni, kpɑ bu ko nɛn tɔmbu.” \m \v 17 Yen sɔ̃nɑ Yinni u nɛɛ, \q1 “I yɑrio bwese tukunun suunu sɔɔn di. \q1 I ku ɡɑ̃ɑnu bɑbɑ ni nu disi mɔ. \q1 Kon bɛɛ wurɑ. \q1 \v 18 Kon ko bɛɛn Bɑɑbɑ. \q1 Bɛɛ mɑɑ kpɑ i ko nɛn bii tɔn durɔbu kɑ tɔn kurɔbu. \q1 Yeyɑ Yinni dɑm kpuroɡii u ɡeruɑ.” \c 7 \p \v 1 Nɔɔ mwɛɛ ni kpuro nu sɑ̃ɑwɑ bɛsɛɡinu, kĩnɑsibu. Yen sɔ̃, su tii sɑ̃rɑsiɑ sɑɑ ɡɑ̃ɑnu kpuron di ni nu wɑsi kɑ hunde disinu tɛɛnimɔ, kpɑ sɑ n dɛɛrɑru sosimɔ Gusunɔn nɑsiɑru sɔɔ. \s1 Pɔlun nuku dobu \p \v 2 I sun ɑyeru kɛ̃ɛyɔ bɛɛn ɡɔ̃ruɔ. Sɑ ǹ ɡoo torɑri, sɑ ǹ ɡoo kɑm koosie, sɑ ǹ mɑɑ ɡoo tɑki di. \v 3 Nɑ ǹ yeni ɡerumɔ n kɑ bɛɛ tɑɑrɛ wɛ̃, domi nɑ ɡeruɑ kɔ mɑ sɑ bɛɛn kĩru mɔ bɛsɛn ɡɔ̃ruɔ sɑ n kɑ wɑ̃ɑ sɑnnu, ǹ kun mɛ su kɑ ɡbi sɑnnu. \v 4 Nɑ tororu soomɔ bɛɛn sɔ̃, nɑ mɑɑ bɛɛn sɔ̃ woo kɑnɑmɔ. Bɛsɛn nɔni swɑ̃ɑru kpuro sɔɔ nɑ dɑm kɛ̃ru wɑ, nɛn ɡɔ̃ru ɡɑ mɑɑ do n sɑrɑ. \p \v 5 Sɑɑ mìn di sɑ turɑ Mɑsedɔniɔ sɑ ǹ wɛ̃re. Sɑ nɔni swɑ̃ɑru wɑ bɑɑmɑ, ɡɑbun mi sɑnnɔsɑ, bɛsɛn tiin ɡɔ̃ruɔ bɛrumɑ. \v 6 Adɑmɑ Gusunɔ wi u bwɛ̃ɛbwɛ̃ɛbu dɑm kɛ̃mɔ, u derɑ Titun nɑɑrɑ sun dɑm kɑ̃. \v 7 N ǹ mɔ win nɑɑru tɔnɑ tɑ sun dɑm kɑ̃, ɑdɑmɑ ye u mɑɑ ɡeruɑ mɑ i nùn dɑm kɑ̃ win tii. U mɑɑ sun sɔ̃ɔwɑ nɡe mɛ nɛn wɑɑrɑ bɛɛ nɛni, kɑ nɡe mɛ i nuki sɑnkire, kɑ nɡe mɛ i kɑ mɑn sunɑ. Yen sɔ̃nɑ tɛ̃ nɛn nuku dobu sosi. \p \v 8 Geemɑ, bɑɑ mɛ tire te nɑ bɛɛ yoruɑ tɑ bɛɛ nuki sɑnkɑ, nɑ ǹ ɡɔ̃rusu yiru mɔ̀ tɛ̃. Nɑ rɑɑ kuɑ sɑnɑm mɛ nɑ wɑ mɑ tɑ bɛɛ nuki sɑnkɑ sɑɑ fiiko sɔɔ. \v 9 Adɑmɑ tɛ̃ nɛn nukurɑ do. N ǹ mɔ yèn sɔ̃ nɑ bɛɛ nuki sɑnkɑ, ɑdɑmɑ yèn sɔ̃ bɛɛn nuku sɑnkirɑnu derɑ i dɑɑ kɔsɑ. Gusunɔ u bɛɛn nuku sɑnkirɑnu dendɑ kpɑ nu kun sɑ̃ɑ kɔ̃sɑ. \v 10 Domi nuku sɑnkirɑ ni Gusunɔ u dendimɔ nu rɑ dewɑ tɔnu u dɑɑ kɔsi kpɑ u fɑɑbɑ wɑ. Mɑ nin bweserɑ ku rɑ n nɑ̀ n dɑɑ yɛ̃ mɔ. Adɑmɑ hɑnduniɑn nuku sɑnkirɑnɑ nu rɑ ɡɔɔ mɑ. \v 11 Gusunɔ u bɛɛn nuku sɑnkirɑnu dendɑ. Tɛ̃ i mɛɛrio nɡe mɛ nuku sɑnkirɑ ni, nu derɑ i lɑɑkɑri kuɑ mɑ i kɑ tii yinɑ, nɡe mɛ bɛɛn nukurɑ kun do mɑ i bɛrum kuɑ, nɡe mɛ i kĩ i mɑn wɑ kpɑ i mɑn wurɑ, nɡe mɛ i hɑniɑ mɔ̀ i kɑ kɔ̃sɑn kowobu sɛɛyɑsiɑ. Kpuro sɔɔ i sɔ̃ɔsi mɑ i dɛɛre ɡɑri yi sɔɔ. \p \v 12 Ǹ n mɛn nɑ, sɑnɑm mɛ nɑ bɛɛ tireru yoruɑ, nɑ ǹ tu yoruɑ wi u kɔ̃sɑ kuɑn sɔ̃, ǹ kun mɛ wi yɑ deemɑn sɔ̃ tɔnɑ, ɑdɑmɑ nɑ tu kuɑwɑ n kɑ sɔ̃ɔsirɑ Gusunɔn wuswɑɑɔ nɡe mɛ bɛɛn kĩrɑ nɛ bɛsɛ sɔɔ. \v 13 Yen sɔ̃nɑ sɑ dɑm kuɑ. N ǹ mɑɑ mɔ dɑm kɛ̃ru tɔnɑ sɑ wɑ, sɑ mɑɑ nuku dobu sosi sɑnɑm mɛ sɑ Titun nuku dobu wɑ domi bɛɛ kpuro i win ɡɔ̃ru yɛmiɑsiɑ. \v 14 Bɑɑ mɛ nɑ nùn woo kɑnɛ fiiko bɛɛn sɔ̃, i ǹ mɑn sekuru doke. Nɡe mɛ sɑ rɑ bɛɛ ɡem sɔ̃, nɡe mɛyɑ bɛsɛn woo kɑnɑbu Titun mi bu sɔ̃ɔsirɑ ɡem. \v 15 Mɛyɑ mɑɑ bɛɛn kĩrɑ sosimɔ wi sɔɔ ye u kɑ yɑɑye mɑ bɛɛ kpuro i nùn mɛm nɔɔwɑ mɑ i nùn dɑm koosiɑ kɑ bɛrum kɑ diiribu. \v 16 Nɛn ɡɔ̃ru ɡɑ do yèn sɔ̃ nɑ bɛɛ nɑɑnɛ sɑ̃ɑ kpuro sɔɔ. \s1 Kɛ̃ru kɑ nuku tiɑ \c 8 \p \v 1 Nɛɡibu sɑ kĩ i ɡiɑ nɡe mɛ Gusunɔn durom mu sɔ̃ɔsirɑ Yesun yiɡbɛnu sɔɔ Mɑsedɔniɔ. \v 2 Bɑ lɑɑkɑri mɛɛribu wɑ nɔni swɑ̃ɑru sɔɔ. Adɑmɑ ben nuku doo bɑkɑbu derɑ bɑ kɛ̃ru wɛ̃ kɑ nuku tiɑ, bɑɑ mɛ ben sɑ̃ɑrɑ kpɑ̃. \v 3 Nɑ bu seedɑ diiyɑ mɑ bɑ wɛ̃ kɑ ben ɡɔ̃ru kĩru mɛ̀n nɔru bɑ koo kpĩ, bɑ mɑm wɛ̃ n kere mɛ. \v 4 Bɑ sun suuru kɑnɑ ɡem ɡem su kɑ de bɑ n bɔnu mɔ sɔmbu teni sɔɔ nɑɑnɛ dokeobun sɔ̃. \v 5 N koorɑ n kere ye sɑ rɑɑ yĩiyɔ. Bɑ ɡinɑ ben tii Yinni wɛ̃, bɑ sun wiru kpĩiyɑ kɑ Gusunɔn kĩru. \v 6 Yen sɔ̃nɑ sɑ Titu kɑnɑ u dɑ bɛɛn mi u durom mɛn sɔmburu dɑkurɑ nɡe mɛ u rɑɑ ɡbiɑ u tu toruɑ. \v 7 I dɑm mɔ kpuro sɔɔ, nɑɑnɛ dokebu kɑ ɡɑri ɡerubu kɑ yɛ̃ru kɑ hɑniɑ bɑkɑ kɑ bɛsɛn kĩru te i mɔ. Yen sɔ̃nɑ sɑ kĩ i n mɑɑ dɑm mɔ durom sɔmbu te sɔɔ. \p \v 8 Nɑ ǹ bɛɛ yiiremɔ, ɑdɑmɑ ɡɑbun hɑniɑwɑ nɑ bɛɛ sɔ̃ɔmɔ kpɑ i kɑ bɛɛn kĩrun ɡem mɛɛri nɡe mɛ mu nɛ. \v 9 Domi i bɛsɛn Yinni Yesu Kirisin durom yɛ̃, wi u sɑ̃ɑ dukiɑɡii mɑ u tii kuɑ sɑ̃ɑro bɛɛn sɔ̃ kpɑ win sɑ̃ɑ te, tu kɑ bɛɛ ko dukiɑɡibu. \p \v 10 Yen sɔ̃, nɑ bɛɛ nɛn bwisikunu sɔ̃ɔmɔ ɡɑri yi sɔɔ. N wɑ̃ i dɑ wuswɑɑɔ kɑ ye i ɡinɑkuu toruɑ, bɛɛ be i ɡɑbu ɡbiiyɑ sɔmbu te sɔɔ, n ǹ mɔ ten kobu tɔnɑ ɑdɑmɑ kɑ mɑɑ ten kĩrɔ. \v 11 Ǹ n mɛn nɑ, i sɔmbu te dɑkuro tɛ̃. Nɡe mɛ i ɡɔ̃ru doke i ko kɑ kĩru, i mɑɑ dɑkuro kɑ kĩru nɡe mɛ bɛɛn mɔrɑ nɛ. \v 12 Domi ɑ̀ n kɑ kĩru wɛ̃, wunɛn tiin mɔrɑ Gusunɔ rɑ mɛɛri u kɑ mwɑ, n ǹ mɔ ɡoon mɔru. \p \v 13 Nɑ ǹ kĩ i wɔri yɑ̃ɑru sɔɔ ɡɑbun ɑlɑfiɑn sɔ̃, ɑdɑmɑ n weenɛwɑ mɔru tɑ n nɛ. \v 14 Sɑɑ yeni sɔɔ bɛɛn mɔrɑ kpɑ̃. Yen sɔ̃, i ko kpĩ i bu somi be bɑ yɑ̃ɑru mɔ, kpɑ bɛɛ ì n dɑ mɑɑ yɑ̃ɑru bɑrɔ, ben mɔru tɑ̀ n kpɑ̃, bu kɑ kpĩ bu bɛɛ somi. Nɡe mɛyɑ mɔru tɑ ko n kɑ nɛ. \v 15 Nɡe mɛ Gusunɔn ɡɑri ɡeruɑ, \q1 “Wi u ɡurɑ n kpɑ̃ u ǹ sɑkɑ sɑre. \q1 Wi u mɑɑ ɡurɑ fiiko u ǹ sɑkɑ kɔmiɛ.” \s1 Titu kɑ win kpɑɑsibu \p \v 16 Su Gusunɔ siɑrɑ wi u derɑ Titu u bɛɛn kĩru mɔ nɡe mɛ bɛsɛn tii sɑ mɔ. \v 17 Domi u bɛsɛn yiirebu wurɑ, win hɑniɑ yɑ mɑm kpɑ̃ sere u ɡɔ̃ru doke win tii u dɑ bɛɛn mi. \v 18 Sɑ mɑɑ bɛsɛɡii ɡoo ɡɔrimɔ kɑ wi sɑnnu wi Yesun yiɡbɛnu kpuro nu siɑrɑmɔ Lɑbɑɑri ɡeɑn sɔmburun sɑɑbu. \v 19 Yen biru Yesun yiɡbɛnu nu mɑɑ nùn ɡɔsɑ u kɑ sun yɔ̃siri bɛsɛn sɑnum mɛ sɔɔ, su kɑ durom sɔmbu te ko kpɑ Yinnin tiin yiiko kɑ bɛsɛn kĩru tu sɔ̃ɔsirɑ. \p \v 20 Sɑ kookɑri mɔ̀ kpɑ ɡoo u ku rɑɑ sun tɑɑrɛ wɛ̃ ɡobi bɛkɛ yin nɛnubun sɔ̃ yi bɑ sun nɔmu bɛrie. \v 21 Sɑ kĩ su ɡɑ̃ɑ ɡeenu ko, n ǹ mɔ Yinnin nɔni sɔɔ tɔnɑ ɑdɑmɑ kɑ mɑɑ tɔmbun mi. \p \v 22 Sɑ bu ɡɔriɔ kɑ bɛsɛɡii ɡoo kpɑm wìn lɑɑkɑri sɑ mɛɛrɑ nɔn dɑbinu, sɑ mɑɑ wɑ u sɑ̃ɑ hɑniɑɡii. Adɑmɑ tɛ̃ win hɑniɑ yɑ sosi yèn sɔ̃ u bɛɛ nɑɑnɛ sɑ̃ɑ ɡem ɡem. \v 23 Ǹ n Titun sɔ̃n nɑ, u sɑ̃ɑ nɛn beruse wi u kɑ mɑn sɔmburu mɔ̀ bɛɛn suunu sɔɔ. Ǹ n mɑɑ be bɑ nùn yɔ̃siriɔn sɔ̃n nɑ, bɑ sɑ̃ɑ Yesun yiɡbɛnun ɡɔrobu be bɑ Kirisi bɛɛrɛ wɛ̃ɛmɔ. \v 24 Yen sɔ̃, i bu sɔ̃ɔsio mɑ i bu kĩ kɑ ɡem, kpɑ Yesun yiɡbɛnu nu n yɛ̃ mɑ sɑ ɡem mɔ su kɑ woo kɑnɑ bɛɛn sɔ̃. \s1 Somiru nɑɑnɛ dokeobun sɔ̃ \c 9 \p \v 1 N ǹ mɑɑ sɑ̃ɑ tilɑsi n kɑ bɛɛ tireru yoruɑ somirun sɔ̃ te bɑ nɑɑnɛ dokeobu mɔrisiɑmmɛ. \v 2 Domi nɑ bɛɛn kĩru yɛ̃, nɑ mɑɑ Mɑsedɔniɡibu woo kɑnɛ bɛɛn sɔ̃ nɑ nɛɛ, nɑɑnɛ dokeo be bɑ wɑ̃ɑ Gɛrɛkibɑn temɔ bɑ somirun sɔɔru kpɑ sɑɑ ɡinɑkun di. Bɛɛn hɑniɑ yɑ ben dɑbiru kookɑri koosiɑ. \v 3 Kɑ mɛ, nɑ bɛɛ bɛsɛɡii beni ɡɔriɑmmɛ kpɑ bɛsɛn woo kɑnɑbu bɛɛn sɔ̃ ɡɑri yini sɔɔ bu ku ko kɑm. Nɑ kĩ i n sɔɔru sɑ̃ɑ nɡe mɛ nɑ ɡeruɑ. \v 4 Ǹ kun mɛ, Mɑsedɔniɡibu ɡɑbu bɑ̀ n mɑn yɔ̃sirimɑ, mɑ bɑ deemɑ i ǹ sɔɔru sɑ̃ɑ, sekurɑ koo sun mwɑ bɛsɛn toro sin ten sɔ̃. Kɑɑ mɑɑ sere ɡere bɛɛ? \v 5 Yen sɔ̃nɑ n mɑn wɛ̃re n bɛsɛɡii beni kɑnɑ bu mɑn ɡbiiyɑ bɛɛn mi bu kɑ kɛ̃ɛ ɡeeru sɔɔru ko tèn nɔɔ mwɛɛru i kuɑ kɔ. Nɡe mɛyɑ tɑ ko tɑ n yii kpɑ tu sɔ̃ɔsi mɑ i wɛ̃ɛmɔ kɑ kĩru, n ǹ mɔ kɑ ɡɔ̃ru swiini. \p \v 6 I n yɛ̃ mɑ wi u duurɑ fiiko, fiikowɑ u koo ɡɛ̃. Wi u mɑɑ duurɑ n kpɑ̃, u koo ɡɛ̃ mu n kpɑ̃. \v 7 Ǹ n mɛn nɑ, n weenɛ bɑɑwure u wɛ̃ nɡe mɛ u ɡɔ̃ru doke, n ǹ mɔ kɑ ɡɔ̃ru swiini, ǹ kun mɛ, kɑ tilɑsi. Domi wi u wɛ̃ɛmɔ kɑ nuku tiɑ, Gusunɔ u yɛ̃ro kĩ. \v 8 U koo mɑɑ kpĩ u bɛɛ durom bwese bwesekɑ kpuro wɛ̃ n bɑndɑ kpɑ i n kɑ bɑɑyere kpuro mɔ bɑɑdommɑ yèn bukɑtɑ i mɔ, kpɑ n mɑɑ bɛɛ tiɑ n kpɑ̃ i kɑ sɔm ɡeenu kpuro ko. \v 9 Nɡe mɛ Gusunɔn ɡɑri yi ɡerumɔ, \q1 “U win dukiɑ tɔmbu yɑbuɑ. \q1 U sɑ̃ɑrobu kɛ̃nu wɛ̃ kɑ nuku tiɑ. \q1 Win ɡem mu ko n wɑ̃ɑwɑ kɑ bɑɑdommɑɔ.” \m \v 10 Gusunɔ wi u wuko bweseru wɛ̃ɛmɔ u duure, kɑ dĩɑnu u kɑ di, wiyɑ u koo bɛɛ bweseru kpuro wɛ̃ tèn bukɑtɑ i mɔ, kpɑ u tu kpiisiɑ, kpɑ bɛɛn ɡem mu bii dɑbinu mɑ. \v 11 U ko n dɑ bɛɛ dukiɑ wɛ̃ ye yɑ koo turi i kɑ kɛ̃ru wɛ̃ bɑɑdommɑ kɑ nuku tiɑ. Tɔn dɑbinu koo mɑɑ Gusunɔ siɑrɑ bɛɛn kɛ̃nun sɔ̃. \v 12 Domi sɔmbu te i mɔ̀ tɑ nɑɑnɛ dokeobun bukɑtɑ yibiɑmɔ. N ǹ ye tɔnɑ, tɑ mɑɑ derimɔ tɔn dɑbinu nu Gusunɔ siɑrɑmɔ. \v 13 Sɔmbu terɑ tɑ koo sɔ̃ɔsi nɡe mɛ i sɑ̃ɑ kpɑ dɑbiru bu kɑ Gusunɔ bɛɛrɛ wɛ̃ bɛɛn mɛm nɔɔbun sɔ̃ bi i kɑ Kirisin Lɑbɑɑri ɡeɑ nɑɑnɛ doke. Bɑ koo mɑɑ nùn bɛɛrɛ wɛ̃ yèn sɔ̃ i bɛɛn mɔru bɔnu kuɑ kɑ nuku tiɑ kɑ be, kɑ mɑɑ tɔmbu kpuro. \v 14 Bɑ koo bɛɛ kɑnɑru kuɑ kɑ kĩi bɑkɑru durom bɑkɑm mɛn sɔ̃ mɛ Gusunɔ u bɛɛ kuɑ. \v 15 Su Gusunɔ siɑrɑ win kɛ̃run sɔ̃ te tɑ ǹ kɑ nɔɔ ɡerurɔ. \s1 Pɔlu kɑ tii yinɑmɔ \s2 win sɔmburun sɔ̃ \c 10 \p \v 1 Nɛ Pɔlu nɛn tiiwɑ nɑ kɑ bɛɛ yɑ̃, nɛ wi bɑ nɛɛ nɑ rɑ tii kɑwe nɑ̀ n wɑ̃ɑ bɛɛn mi, kpɑ nɑ n kɑ bɛɛ wɔruɡɔ ɡɑri mɔ̀ nɑ̀ n kɑ bɛɛ tomɑ. Nɑ bɛɛ kɑnɑmɔ kɑ Kirisin dɑɑ lɑɑkɑri tɛɛruɡiɑ kɑ win tɔn ɡeeru, \v 2 i ku de n kɑ bɛɛ wɔruɡɔ ɡɑri ko sɑnɑm mɛ ko nɑ n wɑ̃ɑ bɛɛn mi. Domi nɑ yɛ̃ mɑ kon kpĩ n bu wɔruɡɔru sɔ̃ɔsi be bɑ ɡerumɔ sɑ sĩimɔwɑ kɑ wɑsin bɑɑ. \v 3 Geemɑ sɑ wɑ̃ɑ wɑsi sɔɔ, ɑdɑmɑ sɑ ǹ tɑbu mɔ̀ kɑ wɑsin tɑbu yɑ̃nu. \v 4 Domi tɑbu yɑ̃ɑ ni sɑ kɑ tɑbu mɔ̀, nu ǹ sɑ̃ɑ hɑnduniɑɡinu, nu sɑ̃ɑwɑ Gusunɔn tɑbu yɑ̃ɑ dɑmɡinu ni nu rɑ ɡbɑ̃rɑnu suriri. Sɑ tɔnun bwisiku torɑruɡinu kpeerɑsiɑmɔ, \v 5 kɑ tii suɑbu kpuro bi tɔmbɑ mɔ̀ bu ku kɑ Gusunɔ ɡiɑ. Sɑ tɔmbun bwisikunu kpuro dɔɔrɛ mɔ̀ nu kɑ wɑ nu Kirisi mɛm nɔɔwɑ. \v 6 Sɑ mɑɑ sɔɔru sɑ̃ɑ su kɑ mɛm nɔɔ sɑriruɡii bɑɑwure sɛɛyɑsiɑ sɑnɑm mɛ bɛɛ kpuro i mɛm nuɑ. \p \v 7 I ku yɑm mɛɛri wɔru wɔrukum. Goo ù n tii ɡɑrisi Kirisiɡii, u mɑɑ yeni bwisikuo win tii sɔɔ. Nɡe mɛ wi, u sɑ̃ɑ Kirisiɡii, mɛyɑ bɛsɛn tii sɑ mɑɑ sɑ̃ɑ Kirisiɡibu. \v 8 Domi nɑ ǹ sekuru wɑsi, bɑɑ nɛn woo kɑnɑbu bù n kpɛ̃ɑ fiiko woodɑn sɔ̃ ye Yinni u sun wɛ̃ su kɑ bɛɛ tɑ̃sisiɑ, n ǹ mɔ su kɑ bɛɛ surɑ. \v 9 Nɑ ǹ kĩ n sɑ̃ɑre nɡe nɑ bɛɛ nɑrumɔ kɑ nɛn tirenu. \v 10 Domi bɑ nɛɛ, nɛn tirenu bɔɔbu, nu mɑɑ sɛ̃, ɑdɑmɑ nɑ̀ n wɑ̃ɑ bɛɛn suunu sɔɔ nɑ ǹ dɑm mɔ, nɛn ɡɑri ɡeru ɡerusu kun mɑɑ bɛɛrɛ mɔ. \v 11 Wi u yeni ɡerumɔ u n yɛ̃ mɑ ye sɑ yorumɔ tirenu sɔɔ sɑnɑm mɛ sɑ tomɑ, tiɑ yerɑ mi kɑ ye sɑ ko ko sɑnɑm mɛ sɑ wɑ̃ɑ mi. \p \v 12 Geemɑ, sɑ ǹ kɑ̃kɔ su kɑ bu tii yĩisinɑ, ǹ kun mɛ su kɑ bu tii weesinɑ be bɑ ben tiin ɡeɑ ɡerumɔ. Bɑ ǹ bwisi mɔ domi bɑ ben tiin yĩirutiɑ kuɑ bu kɑ tii yĩire, bɑ mɑɑ ben tii tiinɛ weesinɑmɔ. \v 13 Sɑ ǹ woo kɑnɑmɔ ɡɑ̃ɑnun sɔ̃ ni nu kun wɑ̃ɑ bɛsɛn sɔmburun ɑyerɔ, ɑdɑmɑ sɑ ko kpĩ su woo kɑnɑ bɛsɛn sɔmburun swɑɑ sɔɔ ye Gusunɔ u sun sure ye yɑ kɑ sun dɑ sere bɛɛn mi. \v 14 Sɑ ǹ bɛsɛn sɔmburun swɑɑ sɑre, yèn sɔ̃ sɑ turɑ sere bɛɛn mi. Domi kɑ ɡem sɑ turɑ bɛɛn mi sɑ kɑ bɛɛ Kirisin Lɑbɑɑri ɡeɑ nɑɑwɑ. \v 15 Nɡe mɛyɑ sɑ ǹ bɛsɛn sɔmburun swɑɑ sɑrɑmɔ, sɑ ǹ mɑɑ woo kɑnɑmɔ ɡɑbun sɔmburun sɔ̃. Adɑmɑ sɑ yĩiyɔ mɑ bɛɛn nɑɑnɛ dokebu koo sosi kpɑ su kpĩ su sɔmburu ko te tɑ teni dɑm kere bɛɛn suunu sɔɔ sɑ kun swɑɑ sɑre ye Gusunɔ u sun sure. \v 16 Yen biru sɑ ko kpĩ su kɑ Lɑbɑɑri ɡeɑ sɑrɑ bɛɛn wuswɑɑɔ kpɑ sɑ kun woo kɑnɑmɔ ɡɑbun sɔmburun sɔ̃ te sibɑ kuɑ ben tiin ɑyerɔ. \p \v 17 Nɡe mɛ Gusunɔn ɡɑri ɡerumɔ, “Wi u woo kɑnɑmɔ u woo kɑnɔ Yinnin sɔ̃.” \v 18 Domi n ǹ mɔ wi u win tiin ɡeɑ ɡerumɔwɑ, bɑ koo siɑrɑ sere wìn ɡeɑ Yinni u ɡerumɔ. \s1 Pɔlu kɑ ɡɔro weesuɡibu \c 11 \p \v 1 Nɑ kĩ i kɑ mɑn tɛmɑnɑ nɛn wiirɑru sɔɔ fiiko. Geemɑ, i kɑ mɑn tɛmɑnɛ. \v 2 Nɑ nisinu mɔ bɛɛn sɔ̃ ni nu wee Gusunɔn min di, domi i sɑ̃ɑ nɡe wɔndiɑ wi u kun durɔ yɛ̃, wi nɑ durɔ turo kɑ̃. Durɔ wiyɑ Kirisi. \v 3 Adɑmɑ nɡe mɛ wɑɑ yɑ Efɑ torɑsiɑ kɑ yen bwisi weesuɡii, nɑ wurure bɛɛn bwisikunu nu ku rɑɑ ko kɔ̃sunu kpɑ nu ɡɔsirɑ nu doonɑ sɑɑ nɑɑnɛn di ye i mɔ bɛɛ kɑ Kirisin ɡbinnɑɑ sɔɔ. \v 4 Domi i ku rɑ yinɛ ɡoo ù n nɑ u bɛɛ Yesu tukon ɡɑri sɔ̃ɔmɔ. I mɑɑ sɔɔru sɑ̃ɑ i kɑ hunde tukɑ mwɑ ye i ǹ dɑɑ mwɛ. I kpɑm kĩ i lɑbɑɑri tukɑ wurɑ ye i ǹ dɑɑ wure. \p \v 5 Nɑ tɑmɑɑ ɡɑ̃ɑnu sɑri nì sɔɔ bɛɛn ɡɔro ɡisonko be, bɑ mɑn kere. \v 6 Bɑɑ mɛ ɡɑri ɡeru ɡerusu kɑ mɑn sɛ̃, n ǹ mɔ nɑ yɛ̃ru bie nɡe mɛ sɑ bɛɛ sɔ̃ɔsi kpɑsɑsɑ kpuro sɔɔ. \p \v 7 Ye nɑ bɛɛ Gusunɔn Lɑbɑɑri ɡeɑ nɔɔsiɑ nɑ ǹ kɔsiɑru ɡɑru mwɛ. Nɑ tii kɑwɑ n kɑ bɛɛ suɑ wɔllɔ. Ye nɑ kuɑ mɛ nɑ torɑwɑ? \v 8 Nɑ derɑ Yesun yiɡbɛnu ɡɑnu mɑn ɡobi kɔsiɑ. Nɑ sibu beɡiɑ mwɑɑri n kɑ bɛɛ somi. \v 9 Sɑnɑm mɛ nɑ wɑ̃ɑ bɛɛn mi, nɑ̀ n ɡɑ̃ɑnun bukɑtɑ mɔ, n ku rɑ kɑ ko bɛɛn ɡoon sɔmunu, domi bɛsɛɡii be bɑ nɑ Mɑsedɔnin di bɑ kɑ mɑn ye kpuro nɑɑwɑ yèn bukɑtɑ nɑ mɔ. Nɑ tii nɛnuɑ kpuro sɔɔ kpɑ nɑ kun sɑ̃ɑ bɛɛn sɔmunu. Mɛyɑ ko nɑ n mɑɑ tii nɛni. \v 10 Kɑ Kirisin ɡem mɛ mu wɑ̃ɑ nɛ sɔɔ, nɑ bɛɛ sɔ̃ɔmɔ mɑ ɡoo sɑri wi u koo mɑn yinɑri n woo kɑnɑ ɡɑri yinin sɔ̃ Gɛrɛkibɑn tem kpuro sɔɔ. \v 11 Mbɑn sɔ̃nɑ. I tɑmɑɑ nɑ ǹ bɛɛ kĩ? Gusunɔwɑ yɛ̃. \p \v 12 Nɡe mɛ nɑ mɔ̀ tɛ̃, mɛyɑ ko nɑ n mɔ̀ kpɑ n bu swɑɑ ɡɑnɛ be bɑ kɑsu bu woo kɑnɑ bu nɛɛ, bɛsɛ kɑ be, sɑ sɑ̃ɑwɑ tiɑ. \v 13 Domi tɔn be, bɑ sɑ̃ɑ ɡɔro weesuɡibu, be bɑ rɑ ɡɑbu nɔni wɔ̃ke, mɑ bɑ tii sokumɔ Kirisin ɡɔrobu. \v 14 Gɑ̃ɑnu sɑri mi, ni nu biti mɔ domi Setɑm tii koo kpĩ u tii ko nɡe yɑm bururɑm ɡɔrɑdo. \v 15 Ǹ n mɛn nɑ, biti ɡɑɑ sɑri win sɔm kowobu bɑ̀ n tii kuɑ nɡe ɡem sɔm kowobu. Adɑmɑ bɑ koo ben ɑre wɑ nɡe mɛ ben kookoosu sɑ̃ɑ. \s1 Nɔni swɑ̃ɑ te Pɔlu wɑ \s2 win ɡɔrɑ sɔɔ \p \v 16 Nɑ kpɑm ɡerumɔ ɡoo u ku mɑn mɛɛri nɡe wiiro. Adɑmɑ ì n mɑn mɛɛrɑ wiiro, i mɑn wuro nɡe mɛ, kpɑ nɛ mɑɑ n woo kɑnɑ fiiko. \v 17 Ye kon ɡere tɛ̃, yɑ ǹ wee Yinnin min di. Adɑmɑ nɑ ye ɡerumɔwɑ kɑ toro sindu domi nɑ yɛ̃ mɑ kon kpĩ n woo kɑnɑ. Nɑ ɡɑri ɡerumɔ nɡe wiiro. \v 18 Yèn sɔ̃ ɡɑbu dɑbinu bɑ wɑsin sɔ̃ woo kɑnɑmɔ, nɛn tii kon mɑɑ woo kɑnɑ. \v 19 Bɛɛ be i bwisi mɔ, i rɑ kɑ wiirobu tɛmɑnɛ. \v 20 I mɑɑri bɑ bɛɛ kuɑmmɛ nɡe yobu, mɑ bɑ bɛɛ ɡbɛnimɔ mɑ bɑ bɛɛ tɑki dimɔ mɑ bɑ bɛɛ ɡɛmmɔ mɑ bɑ bɛɛ bɑɑri soomɔ. \v 21 Sekurɑ mɑn mɔ̀ n kɑ bɛɛ sɔ̃ mɑ dɑmɑ nɛ nɑ kun mɔ n kɑ bɛɛ kuɑ mɛ. \p Kɑ mɛ, ɡoo ù n toro sindu mɔ nɑ mɑɑ mɔ nɛn tii. Nɑ ɡɑri sɑɑrimɔ nɡe wiiro. \v 22 Bɑ sɑ̃ɑ Yuubɑ? Mɛyɑ mɑɑ nɛn tii. Bɑ sɑ̃ɑ Isirelibɑ? Mɛyɑ mɑɑ nɛn tii. Bɑ sɑ̃ɑ Aburɑhɑmun bweseru? Mɛyɑ mɑɑ nɛn tii. \v 23 Bɑ sɑ̃ɑ Kirisin sɔm kowobu? Nɑ bu kere te sɔɔ. Nɛn ɡɑri yi, wiirɑ ɡɑriyɑ. Nɑ sɔmburu kuɑ nɑ bu kere, bɑ mɑn pirisɔm doke n bu kere, bɑ mɑn sɛni so nɑ ǹ yen ɡeeru yɛ̃. Nɔn dɑbinu nɑ ɡɔɔ turuku kuɑ. \v 24 Nɔn nɔɔbuwɑ Yuubɑ bɑ mɑn sɛni nɔɔ weeru tiɑ sɑri so. \v 25 Bɑ mɑn dɑ̃ɑ so tiɑ tiɑn nɔn itɑ. Bɑ mɑn kpenu kɑsukure nɔn teeru. Nɔn itɑwɑ bɛsɛn ɡoo ɡɑ nim diirɑ, mɑ nɔn teeru nɑ wɔri nim sɔɔ nɑ wɑ̃ɑ mi bururun di sere sisiru bururu. \v 26 Nɛn sɑnum dɑbinu sɔɔ nɑ rɑ n wɑ̃ɑ kɑri sɔɔ dɑɑ bɑkɑnun sɔ̃ kɑ swɑɑ diobun sɔ̃, ɡɑsɔ nɛn tiin bweseru sɔɔ, ɡɑsɔ tɔn tukobun mi, ɡɑsɔ wuu sɔɔ, ɡɑsɔ ɡbɑburɔ, ɡɑsɔ nim wɔ̃ku sɔɔ, ɡɑsɔ mɑɑ be bɑ sɑ̃ɑre nɑɑnɛ dokeobun mi. \v 27 Nɑ sɔm dɑmɡinu kuɑ, nɑ mɑɑ wɑhɑlɑ wɑ. Nɑ dom serɑ nɔn dɑbinu. Nɑ ɡɔ̃ɔru kɑ nim nɔru wɑ. Nɑ dĩɑnu biɑ nɔn dɑbinu. Wooru kɑ tererɑ mɑn deemɑ. \v 28 Ye yɑ tie nɑ ǹ yen ɡɑri mɔ̀ mɑ n kun mɔ ɡɑri yi nɑ sɔɔwɑ bɑɑdommɑ, yiyɑ Yesun yiɡbɛnu kpuron bwisikunu. \v 29 Goo ù n dɑm bie nɑ rɑ n mɑɑ dɑm biewɑ. Bɑ̀ n ɡoo sokurɑsiɑ, n dɑ mɑn mɛniwɑ. \p \v 30 Yɑ̀ n kuɑ tilɑsi n kɑ woo kɑnɑ, nɛn dɑm sɑrirun sɔ̃nɑ kon woo kɑnɑ. \v 31 Gusunɔ, Yinni Yesun Bɑɑbɑ, wi n weenɛ bu siɑrɑ kɑ bɑɑdommɑɔ, u yɛ̃ mɑ nɑ ǹ weesu mɔ̀. \v 32 Sɑnɑm mɛ nɑ wɑ̃ɑ Dɑmɑsiɔ, wuu yɛ̃ro wi sinɑ boko Aretɑsi u yi, u derɑ bɑ wuun kɔnnɔsu kɛnuɑ bu kɑ mɑn mwɑ. \v 33 Adɑmɑ bɑ mɑn yɑrɑ sɑɑ ɡbɑ̃rɑrun fɛnɛntin di kɑ bireru. Nɡe mɛyɑ nɑ kɑ nùn kisirɑri. \s1 Kɑ̃sinu kɑ sɔ̃ɔsi ni Pɔlu wɑ \c 12 \p \v 1 Nɑ ǹ kon ko nɑ kun woo kɑnɛ bɑɑ mɛ n ǹ wɑ̃. Tɛ̃ kon kɑ̃sinu kɑ sɔ̃ɔsinun ɡɑri ko ni Yinni u mɑn sɔ̃ɔsi. \v 2 Nɑ Kirisiɡii ɡoo yɛ̃ wi bɑ suɑre sere Gusunɔ wɔllɔ n wɔ̃ɔ wɔkurɑ nnɛ turɑ ɡisɔ. Bɑ tɛ̃ wi suɑwɑ kɑ ɡem? Nɡe u kɑ̃sɑwɑ. Gusunɔ turowɑ yɛ̃. \v 3 Mɛyɑ nɑ yɛ̃ mɑ bɑ durɔ wi suɑ sere Gusunɔn mi. Nɑ mɑɑ wure nɑ ɡerumɔ, bɑ nùn suɑwɑ kɑ ɡem? Nɡe u kɑ̃sɑwɑ. Gusunɔ turowɑ yɛ̃. \v 4 Miyɑ u ɡɑri nuɑ yi yi ǹ weenɛ tɔnu u ɡere, yi u ǹ mɑm kpɛ̃ u ɡere. \v 5 Kon durɔ win sɔ̃ woo kɑnɑ. Adɑmɑ nɑ ǹ nɛn tiin sɔ̃ woo kɑnɑmɔ, mɑ n kun mɔ nɛn dɑm sɑrirun sɔ̃. \v 6 Bɑɑ nɑ̀ n woo kɑnɑbu kĩ, nɑ ǹ kon ko wiiro domi ɡeeyɑ kon ɡere. Adɑmɑ nɑ ǹ wurɑmɔ n woo kɑnɑ kpɑ ɡoo u ku rɑɑ mɑn mɛɛri n kere nɡe mɛ u mɑn wɑɑmɔ, ǹ kun mɛ, nɡe mɛ u nɔɔmɔ nɛn nɔɔn di. \p \v 7 Adɑmɑ n ku kɑ tii suɑ sɔ̃ɔsi nin kpɑ̃ɑrun sɔ̃, bɑrɑru ɡɑrɑ mɑn wɔri nɡe sɑ̃kɑ nɛn wɑsi sɔɔ. Tɑ nɑ nɡe Setɑm sɔmɔ tu kɑ mɑn so kpɑ tu mɑn yinɑri n tii suɑ. \v 8 Nɑ Yinni kɑnɑ tiɑ tiɑn nɔn itɑ bɑrɑ ten sɔ̃ u kɑ mɑn tu wunɑri. \v 9 U mɑn wisɑ u nɛɛ, win durom mu mɑn turɑ domi win dɑm mu rɑ sɔ̃ɔsire sɑnɑm mɛ nɑ ǹ dɑm mɔ. Ǹ n mɛn nɑ, nɑ kĩru bo n kɑ nɛn dɑm sɑriru woo kɑnɑ kpɑ Kirisin dɑm mu n mɑn wɑ̃ɑsi. \v 10 Yen sɔ̃nɑ nɑ nuku dobu mɔ dɑm sɑriru sɔɔ kɑ wɔmɑ kɑ nuku sɑnkirɑnu kɑ nɔni swɑ̃ɑru, kɑ mɑɑ wururɑbu ye nɑ sɔɔwɑ Kirisin sɔ̃. Domi sɑnɑm mɛ nɑ ǹ dɑm mɔ, sɑnɑm mɛyɑ nɑ sɑ̃ɑ dɑmɡii. \s1 Pɔlu u kɑ Korintiɡibu wurure \p \v 11 Nɑ ɡɑri mɔ̀ nɡe wiiro, ɑdɑmɑ tilɑsiwɑ i mɑn kuɑ. Bɛɛyɑ n weenɛ i nɛn ɡeɑ ɡere. Domi bɑɑ nɑ̀ kun sɑ̃ɑ ɡɑ̃ɑnu, bɛɛn ɡɔro ɡisonko be, bɑ ǹ mɑn kere. \v 12 Kookoo si su sɔ̃ɔsimɔ mɑ nɑ sɑ̃ɑ ɡɔro, su koorɑ bɛɛn suunu sɔɔ kɑ suuru bɑkɑ. Siyɑ yĩrenu kɑ sɔm mɑɑmɑɑkiɡiɑ kɑ sɔm dɑmɡinu. \v 13 Mbɑ sɔɔrɑ i ǹ somiru wɑ tɑ turɑ nɡe Yesun yiɡbɛnu ɡɑnu mɑ n kun mɔ ye nɑ kun kue bɛɛn sɔmunu bɑɑsi. I mɑn torɑ te suuru kuo. \p \v 14 Wee nɑ sɔɔru kpɑ n kɑ kpɑm nɑ bɛɛn mi nɔn itɑse, nɑ ǹ kon mɑɑ ko bɛɛn sɔmunu. Bɛɛyɑ nɑ kĩ, n ǹ mɔ bɛɛn ɡobi. Domi n ǹ bibun bɑɑ bu kɑ ɡobi kɑsu yi bɑ koo kɑ ben mɔwɔbu nɔɔri, mɔwɔbun bɑɑwɑ bu kɑ ben bibu nɔɔri. \v 15 Nɛn nuku dobɑ n kɑ nɛn mɔru kpuro di kpɑ n kɑ nɛn tii tii dendi bɛɛn hunden sɔ̃. Nɑ̀ n bɛɛ kĩɑ n kpɛ̃ɑ, kĩi te i mɑn kĩ tɑ koo kɑɑrɑwɑ? \p \v 16 I wurɑ kɑ ɡem mɑ nɑ ǹ kue bɛɛn sɔmunu ɑdɑmɑ ɡɑbɑ nɛɛ nɑ bwisi mɔ, nɑ bɛɛ tɑki di. \v 17 Nɡe nɑ bɛɛ diwɑ sɑɑ be nɑ bɛɛ ɡɔriɑn turon min di? \v 18 Nɛnɑ nɑ Titu kɑnɑ u dɑ bɛɛn mi. Kɑ bɛsɛɡii wi sɑnnɑ, nɑ bu ɡɔrɑ. Titu u bɛɛ tɑki di? N ǹ ɡɑ̃ɑ teenɑ sɑ nɑɑ ɡire nɛ kɑ wi? Sɑ ǹ kookoo teesu kue? \p \v 19 I tɑmɑɑ tɛɛbun di sɑ kɑ tii yinɑmɔwɑ bɛɛn wuswɑɑɔ? Aɑwo, n ǹ mɛ, nɛn kĩnɑsibu. Gusunɔn wuswɑɑɔwɑ sɑ ɡɑri ɡerumɔ nɡe mɛ Kirisi u kĩ kpɑ i kɑ tɑ̃si. \v 20 Nɑ wurure sɑnɑm mɛ kon turi bɛɛn mi, kpɑ nɑ kun bɛɛ deemɛ nɡe mɛ nɑ kĩ, bɛɛ mɑɑ, kpɑ i kun mɑn wɑ nɡe mɛ i kĩ. Nɑ wurure sɑnnɔsun sɔ̃ kɑ nisinu kɑ mɔru kɑ kinɛnu kɑ wɔnnɑɑ kɑ tɔn wĩinu kɑ tii suɑbu kɑ nɔɔ nɛɛ sɑriru. \v 21 Nɑ wurure Gusunɔ u ku rɑɑ mɑn kɑwe bɛɛn wuswɑɑɔ sɑnɑm mɛ kon kpɑm nɑ bɛɛn mi, kpɑ n ku rɑ swĩ tɔn dɑbirun sɔ̃ be bɑ rɑɑ torɑ mɑ bɑ ǹ ɡɔ̃ru ɡɔsie sɑɑ ben dɑɑ disinuɡiɑn di, kɑ kɔ̃ɔ mɛnnɑbu tɑntɑnɑru sɔɔ, kɑ dɑɑ bɛrɛtɛkɛ ye bɑ rɑ rɑɑ ko. \s1 Kirɔ dɑ̃ɑkɑ kɑ tɔbiribu \c 13 \p \v 1 Nɔn itɑsewɑ nɑ sisi bɛɛn mi. Nɡe mɛ Gusunɔn ɡɑri ɡerumɔ, “Mɛm mɛ bɑ koo tɔnu sie kpuro, n weenɛ tɔnu yiru ǹ kun mɛ tɔnu itɑ bu mɛn seedɑ di.” \v 2 Kon bu kirɔ ko be bɑ rɑɑ torɑ kɑ be bɑ tie kpuro. Nɑ mɑm bu koore kɔ sɑnɑm mɛ nɑ wɑ̃ɑ bɛɛn mi nɔn mɛɛruse. Nɑ mɑɑ wure nɑ mɔ̀ ye nɑ wɑ̃ɑ n tomɑ. Sɑnɑm mɛ kon kpɑm nɑ bɛɛn mi kon sɛ̃siɑ. \v 3 I kĩ n bɛɛ sɔ̃ɔsi mɑ Kirisi ɡɑri ɡerumɔ nɛn min di. Ǹ n mɛn nɑ, i ko i wɑ. N ǹ mɔ Kirisi sɑ̃ɑ dɑm sɑriruɡii bɛɛn mi, u win dɑm sɔ̃ɔsimɔwɑ bɛɛn suunu sɔɔ. \v 4 Geemɑ, bɑ nùn kpɑre dɑ̃ɑ bunɑnɑru sɔɔ win dɑm sɑrirun sɔ̃, ɑdɑmɑ u wɑsi Gusunɔn dɑm sɑɑbu. Sɑ mɑɑ sɑ̃ɑ dɑm sɑriruɡibu bɛsɛ kɑ win ɡbinnɑɑ sɔɔ, ɑdɑmɑ sɑ̀ n nɑ bɛɛn mi, i ko wɑ mɑ sɑ wɑsi kɑ wi Gusunɔn dɑm sɑɑbu. \p \v 5 I lɑɑkɑri koowo kpɑ i tii wɛ̃ɛri i wɑ ì n nɑɑnɛ doke kɑ ɡem. I ǹ tubɑ mɑ Yesu Kirisi wɑ̃ɑ bɛɛ sɔɔ? Nɡe i wɑ mɑ i ǹ turɑ mɛ. \v 6 Kɑ mɛ, nɑ yĩiyɔ i ko tubu mɑ bɛsɛ sɑ turɑ kɑ ɡem. \v 7 Sɑ Gusunɔ kɑnɑmɔ i ku kɑ kɔ̃sɑ ɡɑɑ ko. N ǹ mɔ sɑ kĩ su sɔ̃ɔsi mɑ sɑ turɑ, ɑdɑmɑ ɡeɑ sɑ kĩ i n dɑ ko, bɑɑ ǹ n sɑ̃ɑre nɡe bɛsɛ sɑ kpɑnɑ. \v 8 Domi sɑ ǹ dɑm mɔ su kɑ ɡem kɔ̃sɑ kuɑ, mɑ n kun mɔ su mu ɡeɑ kuɑ. \v 9 Bɛsɛn nukurɑ rɑ n do sɑ̀ n kuɑ dɑm sɑriruɡibu sɑnɑm mɛ i sɑ̃ɑ dɑmɡibu. Mɛyɑ mɑɑ sɑ bikiɑmɔ bɛsɛn kɑnɑru sɔɔ i ko tɔn yebunu. \v 10 Yen sɔ̃nɑ nɑ bɛɛ yoruɑmmɛ mìn di nɑ tomɑ, kpɑ nɑ̀ n tunumɑ, n ku kɑ bɛɛ sɛ̃siɑ kɑ woodɑ ye Yinni u mɑn wɛ̃ n kɑ bɛɛ tɑ̃sisiɑ, n ǹ mɔ n kɑ bɛɛ surɑ. \p \v 11 Tɛ̃ nɛɡibu, i n nuku dobu mɔ. I kookɑri koowo i kɑ ko tɔn yebunu i n dɑm kɛ̃ɛnɑmɔ. I nɔɔ tiɑ koowo, i n wɑ̃ɑ ɑlɑfiɑ sɔɔ. Gusunɔ u ko n wɑ̃ɑ kɑ bɛɛ, wi, wi u sɑ̃ɑ kĩruɡii kɑ ɑlɑfiɑɡii. \p \v 12 I tɔbirinɔ kɑ kĩru. \p Nɑɑnɛ dokeobu kpuro bɑ bɛɛ tɔburɑ. \p \v 13 Yinni Yesu Kirisin durom kɑ Gusunɔn kĩru kɑ Hunde Dɛɛron mɛnnɑbu n kɑ bɛɛ kpuro wɑ̃ɑ.