\id TIT bao Waimaja \h TITO \toc1 TITO \toc2 TITO \toc3 Tit \mt1 TITO \ip Tito, judío bojocʉ ca niitigʉ, Cristore ca tʉo nʉnʉjeericʉre Cretapʉra cʉ̃re cũu waaupi Pablo, too macãrã Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã añuri wãme cʉ̃ja ca tii niipere cʉ̃ quenojato ĩigʉ. Ati pũurora paʉ wãmeri wede majio cojogʉ cʉ̃ ca owarique nii. \ip Ca nii jʉori tabere cʉ̃re añu doti cojorique mena ĩi jʉomi (1.1-4). \ip Tee jiro, Cretare cʉ̃ ca tii niipere cʉ̃re wede majio cojomi. Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre ca jʉo niirã yee maquẽre cʉ̃ ca ĩijata, “O biirije ca biirã,” ca jʉo niirã nii majima ĩi wedemi; jiro, díámacʉ̃ ca niitirijerena ca buerã menare cʉ̃ ca bii niipere cʉ̃re wede majiomi; jiro, bojoca mena cʉ̃ ca bii niipere cʉ̃re wede majiomi (1.5—2.15). \ip Tee jiro, paʉ wãmeri cʉ̃re wede majio nʉnʉa waa (2.16—3.11), cʉ̃ ca tii niipere cʉ̃re wede majio (3.12-14), cʉ̃re añu doti, ĩi yapano eami (3.15). \mt1 Titore Pablo cʉ̃ ca queti owa cojorica pũuro \c 1 \s1 Añu dotirique \p \v 1 Yʉ Pablo, Ʉmʉreco Pacʉ yʉʉ paderi majʉ, Jesucristo yeere wederi majʉ, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca bejericarã, díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉoriquere bʉa ea, mani ca nʉcʉ̃ bʉorijepʉre ca niirije díámacʉ̃ ca niirijere maji, cʉ̃ja ca biiro cʉ̃ tiijato ĩigʉ, cʉ̃ ca tiicojoricʉ yʉ nii. \v 2 Mani ca yuerijea, to birora caticõa niirique, Ʉmʉreco Pacʉ ca ĩi ditotigʉ, ati yepare cʉ̃ ca tiiparo jʉgueropʉra “Mʉjare yʉ tiicojorucu,” cʉ̃ ca ĩirique nii. \v 3 Mecʉ̃ra, “To biro yʉ tiirucu,” cʉ̃ ca ĩirica tabe ca earo, cʉ̃ ca ĩiricarore birora mani ca majiro tiimi Ʉmʉreco Pacʉ manire Ca Ametʉenegʉ, yʉre cʉ̃ ca tii dotiriquere cʉ̃ ca dotiricarore birora añurije quetire yʉ ca wederije jʉori. \v 4 Tito, yʉ macʉ̃re biro ca niigʉ, yʉre birora díámacʉ̃ ca tʉo nʉcʉ̃ bʉogʉre: Mani Pacʉ Ʉmʉreco Pacʉ, manire Ca Ametʉenegʉ Jesucristo, cʉ̃ja yee ca añu majuropeerijere, añuro niiriquere, mʉre cʉ̃ja tiicojojato. \s1 Cretapʉ Tito cʉ̃ ca tiipe \p \v 5 Creta yucʉ poogapʉre mʉre cũugʉ, yʉ ca quenorique ca dʉjarijere queno peti, ñucã to cãnacã macãripʉrena Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre ca jʉo niiparãre joene, mʉre yʉ ca dotiricarore biro cʉ̃ tiijato ĩigʉ, mʉre yʉ cũuwʉ. \v 6 Ca jʉo niigʉa,\f + \fr 1.6\ft Anciano.\f* ñañarije ca tiitigʉ, jĩcõ manʉra ca niigʉ, cʉ̃ puna cãa Cristore ca tʉo nʉnʉjeerã, ñañarije ca tiirã niima, ca ametʉene nʉcãrã niima, ca ĩi wedejãaña manirã ca niiparã niima. \v 7 Bojocare ca ĩa nʉnʉjee niigʉa,\f + \fr 1.7\ft Obispo: Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre ca jʉo niigʉ.\f* Ʉmʉreco Pacʉ yeere ca ĩa nʉnʉjee niigʉre birora ñañarije ca tiitigʉ ca niigʉ niimi; cʉ̃ jĩcʉ̃ra ca majigʉre biro ca nii tʉgoeñatigʉ, ca ajiarique manigʉ, ca cũmutigʉ, ca ameri quẽerã mena macʉ̃ ca niitigʉ, ñañaro tii wapa taariquere ca bootigʉ, ca niipʉ niimi. \v 8 Biitigʉra bojoca ca earãre cʉ̃ yaa wii ca cãni dotigʉ, añurije mena macʉ̃, ca bojoca catigʉ, añugʉ, ca ñañarije manigʉ, añuro ca niirique cʉtigʉ, ca niipʉ niimi. \v 9 Díámacʉ̃ ca niirije añurije queti cʉ̃ ca tʉoriquere cʉ̃ ca bue ecoricarore birora ca tʉo nʉnʉjeecã niipʉ niimi, aperã cãare añurije bue majiorique mena cʉ̃ja ca ʉjea niiro tii, teere ca junarãre cʉ̃ja ca tʉgoeña wajoaro tii, cʉ̃ ca tiipere biro ĩigʉ. \s1 Ĩi dito bueri maja \p \v 10 Paʉ ametʉene nʉcãri maja, noo ca boorora ca ĩi wede mecʉ̃orã, ca ĩi ditori maja, niima, añuro petira judíos cʉ̃ja ca tii niirijere ca tii nʉnʉjeerã. \v 11 Cʉ̃jara do biro cʉ̃ja ca ĩi majitiropʉ cʉ̃jare ca ĩicãpe nii.\f + \fr 1.11\ft Cʉ̃jara, cʉ̃ja ʉjerore ca paa biatocãpe nii.\f* Mee jĩcʉ̃ puna niipetirãpʉre ñañaro cʉ̃jare ĩi mecʉ̃oma, ca bue majioña manipe ʉnorena cʉ̃jare buecãri. Ñañaro cʉ̃ja ca tii niirije menara wapa taarʉgarã to biro tiima. \v 12 Jĩcʉ̃, tii yucʉ pooga macʉ̃ ca biipere wede jʉgueri majʉ, cʉ̃ yee wederã cʉ̃ja ca biipere o biro ĩiquĩupi: “Creta macãrã ca ĩi dito pairã, waibʉcʉrãre biro ca biirã, ca baa pacarã, ca junañe pairã, niima,”\f + \fr 1.12\ft Epimenides cʉ̃ ca ĩirique.\f* ĩiquĩupi. \v 13 Díámacʉ̃ra ĩiquĩjapi. To biri tuti jañuri cʉ̃jare wede majioña, ñañarije tiiricaro maniro, ñañarije maniro díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉo, \v 14 judíos cʉ̃ja majuropeera tʉgoeña jeeñori cʉ̃ja ca wederijere tʉo nʉnʉjeeti, díámacʉ̃ maquẽre ca junarã cʉ̃ja ca tii dotirijere tʉo nʉnʉjeeti, cʉ̃ja ca biipere biro ĩigʉ. \p \v 15 Añurãra, niipetirijepʉra añurije wado niicã. Bii pacaro, díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉoriquere ca bootirã peera, jĩcã wãme peera añurije mani, niipetirijepʉra ñañarije wadora niicã, cʉ̃ja ca tʉgoeñarije, cʉ̃ja yeripʉ cãare ñañarije wado ca niicãro macã. \v 16 Ñucã “Ʉmʉreco Pacʉre ca majirã jãa nii” ca ĩirã nii pacarã, cʉ̃ja ca tii niirije mena pee ĩñoma, to biro ĩicãrã cʉ̃ja ca ĩirijere. Ca ĩa tutirique pairã, ametʉene nʉcãri maja niicãri, jĩcã wãme ʉnoacã añurijere tii majitima. \c 2 \s1 Bue majiorique ʉno \p \v 1 Mʉ pea díámacʉ̃ ca niirije ca ĩirore biro bue majioña. \v 2 Bʉcʉrãre, nʉcʉ̃ bʉjarã, nʉcʉ̃ bʉoricarã, ca tʉgoeña bojoca catirã, ñañarije maniro díámacʉ̃ ca tʉo nʉcʉ̃ bʉo niirã, ca ameri mairã, ca tʉgoeña bayi nʉcã ametʉenerã, niiriquere cʉ̃jare bue majioña. \p \v 3 To birora bʉcʉrã romiri cãare nʉcʉ̃ bʉoricaro biirique cʉti niiriquere, ca queti paitirã niiriquere, jiniriquere ca ʉgari peatirã niiriquere, cʉ̃jare wede majioña. To biro biitirãra, añurije peere ca tii ĩño niirã cʉ̃ja niijato. \v 4 O biro biirã, wãmarã romiri cʉ̃ja manʉ jʉ̃mʉare, cʉ̃ja punaare, cʉ̃ja ca maipere, \v 5 ñucã ca bojoca catirã, ñañarije manirã, wiire añuro ca ĩa nʉnʉjeerã, ca bojoca añurã, cʉ̃ja manʉ jʉ̃mʉare ca tʉo nʉnʉjeerã, cʉ̃ja ca niipere cʉ̃jare wede majiorucuma, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire jĩcʉ̃ ʉno peera ñañaro cʉ̃ja ca wede paitipere biro ĩirã. \p \v 6 Ʉmʉa wãmarã cãare, ca tʉgoeña bojoca catirã cʉ̃ja ca niipere wede majioña. \v 7 Niipetirijepʉrena mʉ majuropeera añuro mʉ ca bii niirije mena cʉ̃jare bii ĩñoña. Cʉ̃jare bue majiogʉ, niipetirã menapʉra añuro niirique mena, nʉcʉ̃ bʉjarique mena, cʉ̃jare bueya. \v 8 Ñañarije maniro, añurijere bueya. O biro mʉ ca ĩiro no ca boogʉ teere ca junagʉ, boborucumi. To biri mani yee maquẽre jĩcã wãme ʉno peerena ñañaro ĩi wede majitirucumi. \p \v 9 Pade coteri maja cãare, cʉ̃ja ʉparã cʉ̃ja ca ĩirije niipetiro ca tʉo nʉnʉjeerã, ca bojoca añurã, ca wede ãpõtĩotirã niiriquere, \v 10 jee dutitirãra, “Añuropʉ ca tiirã niima” ĩiricarã niiriquere, cʉ̃jare wede majioña, niipetiropʉrena Ʉmʉreco Pacʉ manire Ca Ametʉenegʉ yee bue majiorique añurije nii, cʉ̃ja ca ĩipere biro ĩigʉ. \p \v 11 Díámacʉ̃ra Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca añu majuropeerije mani ca ametʉaro ca tiirije, niipetirã bojocapʉre nii eaupa. \v 12 Tee añurijera, ñañarijere, ati yepa maquẽ tiirʉgariquere, mani ca tii yerijãaro manire tii majio. To biri ati yepare, ca niirore biro tii niirique mena, ĩa boo pacarique mena, tʉgoeña bayi ametʉenerique mena, mani bii niirucu, \v 13 añurije mani ca yue niirijere cote niirã ʉnora o biro ĩijata, ca nii majuropeegʉ mani Ʉmʉreco Pacʉ, manire Ca Ametʉenegʉ Jesucristo, cʉ̃ ca doorije ca añu majuropeerijere. \v 14 Cʉ̃ majuropeera, ñañarije mani ca tii niirije niipetirijere ametʉene, cʉ̃ yaarã ca ñañarije manirã, añurije wadore ca tiirã, mani ca niiro tiirʉgʉ jĩa eco, manire bii yai bojaupi. \p \v 15 Ate nii, mʉ ca bue majio niipe. Doti majirique mena wede majio, tuti bojoca catio, tiiya. Jĩcʉ̃ ʉno peera watoa macʉ̃re biro mʉre cʉ̃ja ĩaticãjato. \c 3 \s1 Cristore ca tʉo nʉnʉjeerã cʉ̃ja ca bii niipe \p \v 1 Niipetirãre, ca jʉo niirãre, ca doti niirãre, cʉ̃jare tʉo nʉnʉjee, añurijere bʉaro ca tiirʉga niirã nii, cʉ̃ja ca biipere wede majioña. \v 2 Jĩcʉ̃ ʉno peerena cʉ̃ja wede paiticãjato; añuro niirica wãme wadore ca amarã, ca bojoca añurã cʉ̃ja niijato; ñucã niipetirã mena añuro cʉ̃ja ca niirijere cʉ̃ja bii ĩño niijato. \p \v 3 Mani cãa ména jʉgueropʉra ca bojoca catitirã, ca ametʉene nʉcã pairã, mani niirucuwʉ. “To biro jãa biicu,” ĩi bojoca catiti, ca tiiya manirije peerena tii maa wijia yai waa, niipetirije ñañarijere tiirʉgariquere, ca tiitiperena tii ʉjea niiriquere, ca tii nʉnʉjee yai waarã, ñucã ñañarije wado ca tiirʉgarã, ca ĩa tutirique pairã, cʉ̃ja ca ĩa junarã ñañarã, mani majuropeera ca ameri ĩa tutirã, mani niirucuwʉ. \v 4 Ʉmʉreco Pacʉ manire Ca Ametʉenegʉ, cʉ̃ ca añurije, to biri bojocare cʉ̃ ca mairije, ca bii earo, \v 5 cʉ̃ra manire ametʉenewi. Mani majuropeera añurije mani ca tiirije jʉori méé, manire cʉ̃ ca ĩa mairije jʉori pee manire ametʉenewi. Mani ca ñañarijere cʉ̃ ca coerije mena, wãma ca baʉarãre biro manire cʉ̃ ca tiirije mena, to biicãri Añuri Yeri jʉori wãma catirique manire cʉ̃ ca tiicojorije mena, manire ametʉeneupi. \v 6 Manire Ca Ametʉenegʉ Jesucristo jʉori, Añuri Yerire pairo manire tiicojoupi, \v 7 cʉ̃ ca bojoca añurije jʉori ca ñañarije manirã manire cʉ̃ ca tiiro jiro, to birora caticõa niirique mani ca yue niirijere ca cʉorã mani ca nii eapere biro ĩigʉ. \p \v 8 Atea, tʉo nʉnʉjeerique ʉno peti niiro bii. To biri Ʉmʉreco Pacʉre ca tʉo nʉnʉjee niirãre añurije wado cʉ̃ja tii niijato ĩigʉ, teere to birora mʉ ca wede majiocõa niiro yʉ boo. Ate nii ca añurije, niipetirãre añuro cʉ̃ja ca niiro ca tiirije. \v 9 Noo ca boorora wede amariquere, bʉcʉrã cʉ̃ja ca bii jʉo doorique maquẽre, doti cũurique jʉorira ĩi uwa jeo ameri quẽerique docare, mʉ menara ĩiticãña. Tea ca añutirije, watoara ĩi amarique, niiro bii. \v 10 Jĩcʉ̃ ʉno, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã cʉ̃ja ca dica watiro cʉ̃ ca tiijata, jĩcãti, pʉati cõro cʉ̃re wederucuñami, cʉ̃ ca tʉo nʉnʉjeetijata, cʉ̃re cõa wienecãña. \v 11 To biro ca biigʉra, ca tiiya manirije pee ñañarije ca tiigʉ cʉ̃ ca niirije jʉori, cʉ̃ majuropeera ñañarije tii bui cʉticã yai waagʉ cʉ̃ ca tiirijere ca majipʉ mʉ nii. \s1 Pablo, Titore cʉ̃ ca tii doti cojorique \p \v 12 Mʉ pʉto yʉ ca tiicojorã Artemas, ape tabera Tíquico cʉ̃ja ca ea biiro Nicópolis'pʉ yʉre mʉ ca ĩagʉ waapa tabe ʉnore amaña. “Toopʉ pue bʉcʉre ca ametʉenepʉ yʉ niicu,” yʉ ĩiwʉ. \v 13 Bojocare ca wede boja nemogʉ\f + \fr 3.13\ft Abogado.\f* Zenas're, to biri Apolos're, mʉ ca tii bayiro cõro cʉ̃jare tii nemoña, waa nʉnʉa waarã, cʉ̃ja ca boorije ʉno cʉ̃jare ca dʉjatipere biro ĩigʉ. \p \v 14 Mani yaarã cãa añurijere cʉ̃ja tii maji jeyaajato. Aperã tii nemorique cʉ̃ja ca boori tabe ʉnore tii nemo, cʉ̃ja tiijato, cʉ̃ja ca cati niiri rʉmʉrire to biro petira cʉ̃ja ca niitipere biro ĩirã. \s1 Añu doti yapanorique \p \v 15 Niipetirã yʉ mena ca niirã, mʉre añu doti cojoma. Díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique jʉori, jãare ca mairã cʉ̃ja añujato. Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca añurijere mʉja niipetirãre cʉ̃ tiicojojato. \p To biro to biijato. \p Pablo