\id EPH bao Waimaja 
\h EFESIOS 
\toc1 EFESIOS 
\toc2 EFESIOS 
\toc3 Ef 
\mt1 EFESIOS 
\ip Ati pũurore ca wede majuropeerijea, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiipe ca wajoa nʉcãtipe cʉ̃ ca cõorica cuu ca earo, cʉ̃ ca jeeñorique niipetirijepʉrena Cristo wado cʉ̃ ca doti niirije ca nii earo cʉ̃ ca tiipere wede. Ate o biro Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiipe aperã peera ca majiña manirije ca niicãrijere cʉ̃ yaarã wadore teere cʉ̃ja ca majiro tiimi. 
\ip Ati pũurore cʉ̃ ca owa jʉorique ape pũurorire biro biiti (1.1-2). 
\ip Pʉa wãme nii ca nii majuropeerije: Ca nii jʉori wãme (1.3—3.21), jĩcãri mena añuro niiriquere, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ yaarãre beje jeegʉ cʉ̃ ca tiirica wãmere, cʉ̃ Macʉ̃ Jesucristo jʉori ñañarije cʉ̃ja ca tiiriquere acobo, teere cʉ̃jare ametʉene, cʉ̃ ca tiirica wãmere, Cristo bojocare cʉ̃ ca mairije do biro ca tiiya manirijepʉ ca niirijere, wede. 
\ip Jiro macã wãme pea (4.1—6.20): Añuri Yeri jʉori jĩcãri mena añuro niiriquere, Cristo jʉori wãma wãme cati niiriquere, Ʉmʉreco Pacʉ puna ca niirã “O biiri wãme ca bii niiparã niima” cʉ̃ ca ĩi wederiquere, wede. 
\ip Ca yapanori tabepʉra Tíquicore cʉ̃ ca tiicojo cojopere wede yapano ea (6.21-24). 
\ip Cristore ca tʉo nʉnʉjeerã jĩcãri mena añuro cʉ̃ja ca niirijere ĩi cõoñagʉ cʉ̃ ca ĩirique pea itia wãme nii: Cristore ca tʉo nʉnʉjeerã cʉ̃ upʉ nii, Cristo pea cʉ̃ja dʉpʉga, cʉ̃jare ca jʉo niigʉ niimi; wii ca emʉari wiire cʉ̃ ca ĩi cõoña wederije peera, Cristo niimi tii wiire ca jʉo tuu ñeerica ʉ̃tãga ca nii majuropeerica; nʉmo cʉtirique mena cʉ̃ ca ĩi cõoñarije peera Cristore ca tʉo nʉnʉjeerã niima, Cristo nʉmore biro ca niirã. 
\ip Añu doti yapanorʉgʉ jʉguero, bojoca cati añurã, ca tʉgoeña bayirã, niirique maquẽre wede majiomi tii yʉtea macãrã uwamarã romanos beju cʉti, bojoca tooye cʉti, cʉ̃ja ca biirique mena ĩi cõoñari, Ʉmʉreco Pacʉ wederiquere “Teere biro bojoca tooye cʉtiya” cʉ̃ ca ĩirije mena (6.10-20). 
\mt1 Éfeso macãrãre Pablo cʉ̃ ca queti owa cojorica pũuro 
\c 1  
\s1 Añu dotirique 
\p  
\v 1 Yʉ Pablo, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca boorore biro, Cristo Jesús yee quetire wederi majʉ, mʉja Éfeso macãrã, Ʉmʉreco Pacʉ yaarã ca ñañarije manirã, Cristo Jesús're ca tʉo nʉnʉjeerãre, mʉjare yʉ añu doti cojo. 
\p  
\v 2 Ʉmʉreco Pacʉ mani Pacʉ, mani Wiogʉ Jesucristo, cʉ̃ja ca ĩa mairije, añuro niirique, mʉjare cʉ̃ja tiicojojato. 
\s1 Ʉmʉreco Pacʉre baja peo nʉcʉ̃ bʉorique 
\p  
\v 3 Baja peo nʉcʉ̃ bʉoricʉ cʉ̃ niijato Ʉmʉreco Pacʉ, mani Wiogʉ Jesucristo Pacʉ, Cristo jʉori, ʉmʉreco tutipʉ ca niirije niipetirije añurije mena, “Añuro cʉ̃jare to biijato” manire ca ĩiricʉ.  
\v 4 Ʉmʉreco Pacʉ ati yepare cʉ̃ ca tiiparo jʉgueropʉra, mani Cristore ca tʉo nʉnʉjeeparãre beje yerijãaupi, cʉ̃ ca ĩa cojorore ca ñañarije manirã, ñañarije ca tiitirã mani ca niipere biro ĩigʉ.  
\v 5 Maima ĩigʉ, Jesucristo jʉori cʉ̃ punare biro manire cʉ̃ ca tiipere jʉgueropʉra: “To biro yʉ tiirucu,” ĩiupi mee, cʉ̃ ca boorore biro, “Añuri wãme yʉ tiirucu,” cʉ̃ ca ĩiricarore birora.  
\v 6 Atere to biro tiiupi Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca añu majuropeerije mena, cʉ̃ Macʉ̃ cʉ̃ ca maigʉ jʉori, añuro manire cʉ̃ ca tii bojariquere to birora mani ca baja peo nʉcʉ̃ bʉocõa niipere biro ĩigʉ.  
\v 7 Cristo mani yee jʉori bii yaigʉ cʉ̃ ca díi bate yairique jʉorira, do biro tiiya maniropʉ bʉaropʉra ca añu majuropeegʉ cʉ̃ ca niirije ca niiro biro, ñañarije mani ca tii niirijere cʉ̃ ca ametʉene bojariquere mani cʉo,  
\v 8 Ʉmʉreco Pacʉ niipetiro majirique, tʉo puorique, manire cʉ̃ ca tiicojoriquere.  
\v 9 Cʉ̃a, cʉ̃ ca boorore biro ca majiña maniriquere, mee jʉgueropʉra Cristo jʉori añuri wãme “O biro yʉ tiirucu,” cʉ̃ ca ĩiriquere mani ca majiro tiiupi,  
\v 10 tii cuu ca earo, niipetirije emʉaropʉ ca niirije, ati yepa maquẽre Cristo yee wado nii earucu, cʉ̃ ca ĩiricarore birora. 
\p  
\v 11 Ñucã Cristo jʉorira, cʉ̃ yeere ca cʉo nʉnʉa waaparã jãa ca niiro jãare tiiupi Ʉmʉreco Pacʉ; mee jãarã jʉgueropʉra niipetirijepʉrena cʉ̃ ca boorore biro ca tiigʉ, cʉ̃ ca tiipa wãme ca niirore biro jãare beje ami yerijãaupi.  
\v 12 Cʉ̃ pea jãa, cʉ̃re ca yue jʉo niirucuricarã, cʉ̃re ca tʉo nʉnʉjee jʉorã jãa ca niiro booupi, cʉ̃ ca añu majuropeerijere niipetirã mani ca baja peo nʉcʉ̃ bʉopere biro ĩigʉ.  
\v 13 Ñucã mʉja cãa, díámacʉ̃ ca niirije queti manire cʉ̃ ca ametʉenerique añurije quetire tʉo nʉnʉjeema ĩirã, “Yʉ tiicojorucu,” cʉ̃ ca ĩiricʉ Añuri Yerire mʉjare cʉ̃ ca tiicojorique mena Ʉmʉreco Pacʉ yaarã peti mʉja ca niiro tiiupi.  
\v 14 Añuri Yerira, Ʉmʉreco Pacʉ: “Yʉ tiicojorucu,” manire cʉ̃ ca ĩiriquere, mani cʉ̃ yaarãre cʉ̃ ca ametʉene yapanori tabere teere ca cʉo eaparã mani ca niirijere ca bii jʉguegʉ niimi, cʉ̃ ca añu majuropeerijere mani ca baja peopere biro ĩigʉ. 
\s1 Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre cʉ̃ ca juu bue bojarique 
\p  
\v 15 To biri yʉ, Wiogʉ Jesús're díámacʉ̃ mʉja ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorijere, ñucã Ʉmʉreco Pacʉ yaarã niipetirã mena añuro mʉja ca ameri mai niirijere, yʉ ca tʉorica tabepʉra,  
\v 16 juu buegʉ cõro mʉja jʉori, “Añu majuropeecã,” yʉ ĩi yerijãati Ʉmʉreco Pacʉre.  
\v 17 Mani Wiogʉ Jesucristo Ʉmʉreco Pacʉ, ca añu majuropeerije Pacʉre, añuro cʉ̃re mʉja ca majipere biro ĩigʉ, añuro majirique, cʉ̃ yee maquẽre majirique ca tiicojogʉ Añuri Yerire mʉjare cʉ̃ tiicojojato ĩigʉ, yʉ jãi.  
\v 18 Ñucã Ʉmʉreco Pacʉre, mʉja ca tʉgoeñarijepʉre cʉ̃ majiojato, yʉ ĩi jãi boja, mʉja ca yue niirijere “Ate maquẽre ĩirã jãa jʉo ecojapa,” ĩi maji, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ yaarãre cʉ̃ ca tiicojorije bʉaropʉra ca añu majuropeerije ca niirijere,  
\v 19 ñucã cʉ̃ ca yeri tutuarije ca peti nʉcãtirije, mani, Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã menare ca bii bau nii niirijere mʉja ca majipere biro ĩigʉ. Ate yeri tutuariquea Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tutuarije do biro ca tiiya manirije mena,  
\v 20 Cristore, ca bii yairicarã watoare cʉ̃ ca cati tuaro tii, ʉmʉreco tutipʉre cʉ̃ díámacʉ̃ nʉña pee cʉ̃ ca duwiro tiiri,  
\v 21 niipetirije ca yeri tutuarije, doti majirique, ĩa nʉnʉjeerique, doti niirique, ñucã ĩi nʉcʉ̃ bʉorica wãmeri ca niirije cõrorena ati cuu cãare, jiro macã cuupʉ cãare,  
\v 22 niipetirijepʉre ca doti niigʉ cũuupi Cristore. Ñucã cʉ̃rena, cʉ̃re ca tʉo nʉnʉjeerãre ca jʉo niigʉ cʉ̃re cũuupi.  
\v 23 Cristore ca tʉo nʉnʉjeerã, Cristo upʉ ca niirã pea, niipetiropʉ ca niigʉ cʉ̃ ca bojoca cʉti niirijere ñee dʉjaricaro maniro ca bii bau nii ĩñorã niima. 
\c 2  
\s1 Cristo jʉori cati niirique 
\p  
\v 1 Ména jʉgueropʉre, ñañarijere tiiri, mʉja ca ñañarije wapa ca bii yairicarãre biro mʉja niiupa,  
\v 2 ñañarijere tii nʉnʉjee, ñucã ñañarije yeri winopʉ ca yeri jãñagʉ\f + \fr 2.2\ft  Satanás.\f* cʉ̃ ca boorore biro tii, Ʉmʉreco Pacʉre ca tʉo nʉnʉjeetirãpʉre ca ĩi dito niigʉ cʉ̃ ca boori wãmere biro tii niima ĩirã.  
\v 3 Jãa cãa jʉgueropʉre, jãa niipetirãpʉra to birora jãa tii niirucuupa, jãa ca boorore biro ñañarije jãa ca tiirʉga tʉgoeñarije pee wadore tii niima ĩirã. Ate jʉori, aperã ñañaro cʉ̃ja ca tii ecoparore birora, jãa cãa, Ʉmʉreco Pacʉre ñañaro ca tii ecoparã peti jãa niiupa.  
\v 4 Ʉmʉreco Pacʉ pea bʉaropʉra ca ĩa maigʉ niiri, do biro tiiya maniropʉ manire mairi,  
\v 5 ñañarije mani ca tii niirucurije jʉori ca bii yairicarãre biro mani ca niimiriquere, Cristo jʉori catiriquere manire tiicojoupi. Ʉmʉreco Pacʉ añuro cʉ̃ ca tii bojarique jʉori, mʉja ametʉaupa.  
\v 6 Cristo menara mani ca cati tuaro tiiri, ñucã cʉ̃ menara ʉmʉreco tutipʉ mani ca duwiro manire tiiupi Ʉmʉreco Pacʉ.  
\v 7 Atere to biro tiiupi, jiro macã yʉtearipʉre, cʉ̃ ca bojoca añurijepʉ wapa manirora Cristo jʉori añurijere pairo manire cʉ̃ ca tii bojariquere ĩñorʉgʉ.  
\v 8 Ʉmʉreco Pacʉ ca bojoca añugʉ cʉ̃ ca niiro macã, díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique jʉorira mʉja ametʉene ecoupa. Atea mʉja majurope mʉja ca bʉarique méé nii. Ʉmʉreco Pacʉ wapa manirora\f + \fr 2.8\ft  Regalo, griego wederique menara tii wãmerena gracia, don, ĩicã.\f* cʉ̃ ca tiicojorije nii.  
\v 9 Añurije tii niirique jʉori méé bii. Jĩcʉ̃ ʉno peera, “O biro jãa ca tiirije jʉori, teere jãa bʉawʉ,” cʉ̃ja ca ĩi nucũ yujutipere biro ĩiro.  
\v 10 Mania, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiiricarã mani nii. Cristo jʉorira, wãma yeri manire wajoaupi, mee jʉgueropʉra añurije mani ca tii niipere cʉ̃ ca queno yueriquere mani ca tii nʉnʉa waapere biro ĩigʉ. 
\s1 Cristo Jesús jʉori jĩcã puna macãrã mani nii 
\p  
\v 11 To biri mʉja judíos ca niitirã, (judíos, jeyua quejero yapare wide taacãrira, “Ʉmʉreco Pacʉ yaarã jãa nii,” ca ĩirã), “Ca jeyua quejero yapa wide taaya manirã,” cʉ̃ja ca ĩirã,  
\v 12 jʉgueropʉra Cristore ca majitirã, Israel yaa pooga macãrã méé, Ʉmʉreco Pacʉ, “O biro mani tii niirucu,” ñucã “O biro mʉjare yʉ tiirucu” cʉ̃ ca ĩiriquere cʉoti,\f + \fr 2.12\ft  Pacto o promesa.\f* Ʉmʉreco Pacʉre majiti, tʉgoeña yue niirique mani, mʉja ca bii niiriquere tʉgoeñaña.  
\v 13 Mecʉ̃ra Cristo Jesús mena mʉja nii, ména jʉgueropʉra teere cʉoti, majiti, ca biimiricarãre Cristo cʉ̃ ca díi bate yai bojarique jʉori Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca jee cojoricarã niiri. 
\p  
\v 14 Cristora niimi, añuro mani ca niiro manire ca tiigʉ. Cʉ̃ra, judíos, judíos ca niitirã mena ameri ĩarʉgati, mani ca bii niimiriquere, cʉ̃ ca bii yairique mena mani ca yeri wajoaro tii, jĩcã majare birora mani ca bojoca cʉti niiro manire tiiupi.  
\v 15 Ñucã doti cũurique ca dotirijere, tee ca ĩirore biro tii nʉnʉjeeriquere, ca wapa maniro tiiupi. Atere to biro tiiupi, cʉ̃ majuropeera, pʉa poogapʉ ca niimiricarãre, jĩcã pooga macãrã cʉ̃ja ca niiro tii, tiicãri añuro jĩcãri mena niiriquere tiigʉ.  
\v 16 Ñucã cʉ̃ra, mani pʉa pooga macãrãpʉra mani ca ameri ĩarʉgati niimiriquere, Cristo cʉ̃ ca bii yairije menara tii yaio batecãupi, jĩcã majare birora Ʉmʉreco Pacʉ mena añuro cʉ̃ja nii eajato ĩigʉ.  
\v 17 Jesucristo doori, niipetirãpʉre añurije jĩcãri cõro niirique quetire, mʉja cʉ̃re ca majitirãre, jãa judíos cʉ̃re ca majirã cãare, wedeupi.\f + \fr 2.17\ft  Jesucristoa niipetirãpʉre añurije queti jĩcãri cõro niirique quetire jee doogʉ dooupi.\f* 
\v 18 Cristo jʉori, mani ca niiro cõro, jĩcʉ̃ Añuri Yeri menara Ʉmʉreco Pacʉ pʉtopʉre mani ca ea waarijere mani cʉo. 
\p  
\v 19 To biri mʉja, ca ĩa ñaaña manirã, ape yepari macãrãpʉ, mʉja niiti; ca ñañarije manirã Ʉmʉreco Pacʉ puna mena macãrã pee mʉja nii yua.  
\v 20 Mʉja, Cristo cʉ̃ yee quetire cʉ̃ ca wede doti cojoricarã, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majara, cũu ñee jʉorica yepare biro ca niirã jotoare, wii queno mʉa waariquere biro ca niirã mʉja nii. Cristora niicãmi tii wiire ʉ̃tãga ca jʉo tuu ñeericare biro ca niigʉ.  
\v 21 Cristo jʉorira, wii añuro jene peo ñeerica wiire biro mʉja bii nʉnʉa waa Wiogʉre tʉo nʉnʉjeema ĩirã, Ʉmʉreco Pacʉ yaa wii, ca ñañarije maniri wii nii earʉgarã.  
\v 22 Ñucã, Jesucristo jʉorira jĩcã pooga macãrãra mʉja bii nea poo nʉnʉa waa, Ʉmʉreco Pacʉ, cʉ̃ Añuri Yeri menapʉ cʉ̃ ca bojoca cʉti niiri wii nii earʉgarã. 
\c 3  
\s1 Judíos ca niitirãre Pablo añurije queti cʉ̃ ca wederique 
\p  
\v 1 Ate jʉorira yʉ Pablo, Cristo yee jʉori tia cũurica wiipʉ yʉ nii, mʉja judíos ca niitirãre añuro mʉja ca niipere boo jãama ĩigʉ. 
\p  
\v 2 Mee, Ʉmʉreco Pacʉ añuro cʉ̃ ca tii bojariquere añuro mʉja ca niipere ĩigʉ, yʉre cʉ̃ ca wede dotiriquere mʉja majicu,  
\v 3 ca majiña manirije ca niiriquere Ʉmʉreco Pacʉ yʉre cʉ̃ ca majioriquere, mee, jʉguero peeto mʉjare yʉ ca owajãrore birora.  
\v 4 Atere buerã, Cristo yee maquẽ ca majiña manirije ca niiriquere yʉ ca majirijere mʉja majirucu:  
\v 5 tĩrʉmʉpʉre jĩcʉ̃ ʉno peerena ca wede majioña manirique, mecʉ̃ra yua ca ñañarije manirã Cristo yee quetire wederi maja, to biri Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri maja mena, cʉ̃ yʉʉ Añuri Yeri jʉori cʉ̃ ca majioriquere.  
\v 6 Ate nii ca majiña manirique: Ʉmʉreco Pacʉ, añurije queti jʉori bojoca poogaari niipetirore jʉomi, Cristore tʉo nʉnʉjeeri, israelitas're birora Ʉmʉreco Pacʉ yaarã nii, “To biro yʉ tiirucu” cʉ̃ ca ĩiriquere cʉo, jĩcã upʉra nii, cʉ̃ja biijato ĩigʉ. 
\p  
\v 7 Ate añurije quetire, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tutuarije ca niirore biro cʉ̃ ca mairije jʉori, yʉre cʉ̃ ca tiicojoriquere paderi majʉ yʉ nii eawʉ.  
\v 8 Niipetirã Ʉmʉreco Pacʉ yaarã watoare “Cʉ̃ ca ĩiña manigʉ,” nii pacagʉ, Cristo añuro cʉ̃ ca tiirije do biro tii, ca maji petiya manirijere bojoca poogaarire yʉ ca wedepe maquẽre yʉ boca amiwʉ.  
\v 9 To biro tiiri, Ʉmʉreco Pacʉ niipetirije ca tiiricʉ cʉ̃ ca tiipere, tĩrʉmʉpʉra ca majiña manirije ca nii jʉo dooriquere, niipetirã cʉ̃ja ca tʉo majiro yʉre tii dotiwi.  
\v 10 O biro tiiri mecʉ̃ra, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca majirijere bojorica wãmeri Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerã menapʉ, ʉmʉreco tutipʉre ca yeri tutuarã, ca dotirã ca niirãre, cʉ̃ja ca majiro tiimi,  
\v 11 Cristo Jesús mani Wiogʉ jʉori, “To biro yʉ tiirucu” cʉ̃ ca ĩirique ca peti nʉcãtipe cʉ̃ ca tiirique ca niirore biro.  
\v 12 Jesucristo yaarã niiri, díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique jʉori uwiricaro maniro Ʉmʉreco Pacʉ pʉtore mani ea waa maji.  
\v 13 To biri mʉjare ĩima ĩigʉ, ñañaro yʉ ca biirijere tʉgoeñarique paiticãña. O biro mʉjare yʉ ĩi: “Ñañaro yʉ ca biirijea mʉja peera añurije maquẽ niiro bii.” 
\s1 Efesiore cʉ̃ ca juu bue bojarique 
\p  
\v 14-15 Ate jʉori, mani Wiogʉ Jesucristo Pacʉ, ʉmʉreco tutipʉ ca niirã, ati yepa ca niirã, niipetirãre ca tiiricʉ jʉguerore yʉ ãjʉro jupea mena ea nuu waari,  
\v 16 Ʉmʉreco Pacʉre yʉ jãi, cʉ̃ ca añu majuropeerije pairopʉ ca niicãrijere cʉ̃ Añuri Yeri jʉori, mʉja ca cati niirijepʉre yeri tutuariquere tiicojo,  
\v 17 díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique jʉori, Cristo mʉja yeripʉ nii, ñucã ameri mairiquera mʉja ca cati niirijere ca jʉo tutua niirije nii, to biijato ĩigʉ.  
\v 18 Ʉmʉreco Pacʉ yaarã ca ñañarije manirã niipetirã mena, Cristo cʉ̃ ca mairije ca peti nʉcãtirije, ca ejaro pee cãare, ca yoaro pee cãare, ca emʉaro pee cãare, ca ʉ̃cʉ̃aro pee cãare, to cõrora ca niicãrijere tʉo jeeño,  
\v 19 to biri cʉ̃ ca mairije mani ca tʉgoeñarije ametʉenero ca niirijere majicãri, Ʉmʉreco Pacʉ niipetiropʉ cʉ̃ ca niirije mʉjapʉre to ca niipere biro ĩigʉ, yʉ jãi boja. 
\p  
\v 20 Mani ca jãirije, mani ca tʉgoeñarije, ametʉeneropʉ ca tii majigʉ, cʉ̃ ca tutuarije ca niirore biro manipʉre ca tii niigʉ  
\v 21 Ʉmʉreco Pacʉre, Cristo Jesús jʉori, cʉ̃re ca tʉo nʉnʉjeerã jʉori, cʉ̃ ca añu majuropeerijere bojoca cʉ̃ja ca nii mʉa nʉcã nʉnʉa waaro cõrora to birora ĩi nʉcʉ̃ bʉocõa niirique to niijato. To biro to biijato. 
\c 4  
\s1 Jĩcãri cõro tʉgoeñarique cʉti niirique 
\p  
\v 1 Atere ĩima ĩigʉ, yʉ Wiogʉ yee jʉori tia cũurica wiipʉ ca niigʉ, “Mʉja, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca jʉoricarãre birora, tiirica wãmeri ʉno wadore tii niiña,” mʉjare yʉ ĩi.  
\v 2 “O biro ca biirã jãa nii,” ĩiti, ca bojoca añurã nii, ca nʉcãrã nii, mʉja ca niiro cõrora ñañaro ĩitirãra ameri mai, tiicõa niiña.  
\v 3 Añuro niirique, niipetirãpʉre jĩcã majare biro nii earicaro ca tiirije Añuri Yeri cʉ̃ ca tiirijere, to birora tiicõa niiña.  
\v 4 Ʉmʉreco Pacʉ jĩcã wãmerena ca yueparã cʉ̃ ca jʉoricarã mʉja ca niirore birora, jĩcã upʉra nii, jĩcʉ̃ Añuri Yerira nii, biimi.  
\v 5 Wiogʉ jĩcʉ̃ra, jĩcã wãmera díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique, uwo coerique cãa jĩcã wãmera,  
\v 6 ñucã jĩcʉ̃ra Ʉmʉreco Pacʉ niipetirã Pacʉ nii, biimi. Niipetirã ametʉenero nii, niipetirãpʉre bojoca cʉti nii, niipetiropʉ nii, biimi. 
\p  
\v 7 To ca bii pacaro, manire mani ca niiro cõrorena, Cristo cʉ̃ ca booricarore biro mani ca tii maji niipe añurijere manire tiicojoupi.  
\v 8 To birira Ʉmʉreco Pacʉ wederique o biro ĩi: 
\q1 “Ʉmʉreco tutipʉ tua mʉa waagʉ, ñañaro mani ca tiiro ca tii niirijere jeecoaupi. To biro tiicãri, bojocare añurije tii majiriquere tiicojoupi,” ĩi.\f + \fr 4.8\ft  Sal 68.18.\f* 
\m  
\v 9 ¿Do biro ĩirʉgaro “Mʉa waaupi” to ĩiti? “Ména, ati yepapʉre duwi doo jʉoupi,” ĩirʉgaro ĩi.  
\v 10 Ati yepapʉ ca duwi dooricʉra ñucã, ʉmʉrecori õo pee jañuropʉ mʉa waaupi, niipetiropʉ bojoca cʉti peoticã cojorʉgʉ.  
\v 11 Cʉ̃ra jĩcãrãre cʉ̃ yee quetire ca wedeparã, aperãre Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri maja, aperãra añurije quetire wede yujuri maja, aperãra Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre jʉo niiri maja, bue majiori maja, cʉ̃ja ca niiro tiiupi.\f + \fr 4.11\ft  Pecamaja yee mena: apostoles, profetas, evangelistas, pastores y maestros.\f* 
\v 12 O biro tii majioupi Ʉmʉreco Pacʉ yaarãre, añurije tiirique maquẽre cʉ̃jare wede majio, Cristore ca tʉo nʉnʉjeerã cʉ̃ja ca nii mʉa nʉcãro tii, cʉ̃ja tiijato ĩigʉ.  
\v 13 O biro biirã, niipetirãpʉra díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉoriquere, Ʉmʉreco Pacʉ Macʉ̃re majiriquere, jĩcã majara nii ea, Cristo cʉ̃ ca biirore biropʉ bojoca añurã peti, mani nii yapano earucu. 
\p  
\v 14 To biri wimarãre biro, yoari méé tʉgoeña wajoa, ca ĩi ditorã díámacʉ̃ ca niitirijerena díámacʉ̃re biro cʉ̃ja ca ĩi dito yujurijerena tʉo nʉnʉjee, mani biitirucu.  
\v 15 To biro biitirãra, ameri mairique mena díámacʉ̃ ca niirijere tii nʉnʉjeerã, niipetirijepʉrena mani Wiogʉ Jesucristo cʉ̃ ca biirore biropʉ mani bii earucu.  
\v 16 To biro cʉ̃ ca tiirije jʉori, niipetiri upʉ ameri mairique mena añuro bʉcʉa nʉnʉa waa, upʉ macã taberi añuro nii tuu doo ñee biicãri, tee ca niiro cõrora tee ca tii niipe ca niirore biro ca tii niirije ca niiro macã. 
\s1 Jesucristore ca tʉo nʉnʉjeerãre birora bii niiña 
\p  
\v 17 To biri Wiogʉ wãme mena, o biro mʉjare yʉ ĩi: Ʉmʉreco Pacʉre ca majitirã, cʉ̃ja majuro cʉ̃ja ca tʉgoeñarijerena cʉ̃ja ca tii nʉnʉjeerore biro bii niiticãña.  
\v 18 Añuro maji ame wititi, cʉ̃ja yeri menapʉ tʉo jeeñorʉgati, cʉ̃ja ca biirije pee cʉ̃jare ca bii ametʉene nʉcãrije jʉori, cʉ̃ja ca tʉgoeña niirijepʉre boe taati. Cʉ̃ja, Ʉmʉreco Pacʉ catirique cʉ̃ ca tiicojorijere cʉoti, biicãma.  
\v 19 To biro biicãri, ca bobo tʉgoeñarique manirã niiri, ñañarije tiirique peere tii nʉnʉjee pacarã, ñañaro cʉ̃ja ca tii niirijere tii tuati majuropeecãma. 
\p  
\v 20 Mʉja to biro tii niirique méére, Jesucristo yee quetire mʉja bue majio ecoupa,  
\v 21 yee mééra cʉ̃ yee maquẽ díámacʉ̃ ca niirije ca niirore birora wede, bue majio, tiiricarã mʉja ca niijata.  
\v 22 Jʉguero mʉja ca bii niirucurique peera to biro mʉja ca tii niirucurique ñañarije, añurore biro ca bii dito niirijere, “To cõrora tii yerijãaña,” ĩi bue majioricarã mʉja niiwʉ.  
\v 23 Mʉja ca tʉgoeña niirijere ca wajoa ecoricarã nii,  
\v 24 mʉjare ca jeeñoricʉ Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca biirore biro díámacʉ̃ ca niirije ca ĩirore birora añurã nii, ca ñañarije manirã nii, wãma wãme niirique cʉtirique peere jee ʉpa, bii bojoca cʉti niiña.\f + \fr 4.24\ft  Ro 12.2; Col 3.10.\f* 
\p  
\v 25 To biri to cõrora ĩi dito yerijãaña. Mʉja ca niiro cõrora mʉja pʉto macãrãre díámacʉ̃ ca niirore biro wedeya, niipetirãpʉra jĩcã upʉ macãrãra mani nii.  
\v 26 Ajiarã cãa ñañarije tiieto.\f + \fr 4.26\ft  Sal 4.4.\f* Jĩcã rʉmʉpʉ ajia naio waaticãña.  
\v 27 Satanás're bii bojaticãña.  
\v 28 Ca jee dutirucuricarã cãa, jee duti nemoeto. Jee dutitirãra añuro pade niiña, ca boo pacarãre mʉja ca tii nemopere mʉja ca cʉopere biro ĩirã. 
\p  
\v 29 Ñañarije wedeticãña. Añurije, añuro mani ca nii mʉa nʉcãro ca tiirije, ca tʉorã añuro cʉ̃ja ca tʉo yeri puna jãñaro ca tiirije pee wadore wedeya.  
\v 30 Cʉ̃ ca ametʉeneri rʉmʉ ca niiro cʉ̃ yaarãre ĩa majirʉgʉ, cʉ̃ ca tiicojoricʉ Ʉmʉreco Pacʉ yʉʉ Añuri Yeri cʉ̃ ca tʉgoeñarique pairo tiiticãña.  
\v 31 Mʉja ca ajia jini tuurucurijere, ñañaro tiirʉga ajia nucũ yujuriquere, ajiariquere, acaro buiriquere, ñañaro ĩi tutiriquere, to biri niipetirije ñañarijere to cõrora yerijãaña.  
\v 32 Mʉja ca niiro cõrora ca bojoca añurã, ca boo paca ĩarã, niiña. Ñucã ñañaro mʉja ca tiirijere ameri wede quenoña, Ʉmʉreco Pacʉ, Cristo jʉori mʉja ca ñañarijere mʉjare cʉ̃ ca acobo bojaricarore birora. 
\c 5  
\s1 Ʉmʉreco Pacʉ punare birora bii niiña 
\p  
\v 1 Mʉja, Ʉmʉreco Pacʉ puna, cʉ̃ ca mairãre birora cʉ̃re biro tii nʉnʉjeeya.  
\v 2 Niipetirãre mairique mena tii niiña. Jesucristo manire maigʉ, mani yee jʉori bii yai boja, waibʉcʉ díí joe mʉenericaro Ʉmʉreco Pacʉre añuro ca jʉti añu mʉenerijere biro cʉ̃ ca biiricarore birora. 
\p  
\v 3 Mʉja, Ʉmʉreco Pacʉ yaarã ca niirã, tiirica wãme coro méépʉ ñee epericarã cʉti yai waarique ʉnorena, jĩcã wãme ñañarije ʉnora, ñucã apeye cʉocã pacarã pai jañuro boo nʉnʉa waarique ʉnorena, wede duwi yujuticãña.  
\v 4 Ñucã ca tʉorʉgaya manirije ʉno cãare, ca tʉo ʉjea niiña manirijerena, docuorijerena, ĩi bui wede peni duwi yuju, tiiticãña, atea añurije méé nii. Teere ĩitirãra, Ʉmʉreco Pacʉ peere baja peo nʉcʉ̃ bʉoya.  
\v 5 Jĩcʉ̃ ʉno peera nomiare ñee epe, ñañarije wadore tii, apeye cʉocã pacagʉ bʉaro jañuro boo nʉnʉa waa ca biigʉ, tee ʉnorena ca ĩi nʉcʉ̃ bʉogʉa Ʉmʉreco Pacʉ, Cristo mena cʉ̃ ca doti niiri tabepʉre ca waatipʉ cʉ̃ ca niirijere ca majiparã mʉja nii.  
\v 6 Jĩcʉ̃ ʉno peerena ĩi dito ecoticãña. Ate jʉorira doo, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃re ca ametʉene nʉcãrãre ñañaro cʉ̃ ca tiipe.  
\v 7 To biri mʉja menapʉra cʉ̃jare biro bii bui cʉtiticãña. 
\p  
\v 8 Mʉja, jʉgueropʉre ñañarije wado tii niima ĩirã, ca naitĩaropʉ niirãre biro mʉja bii niimiupa. Mecʉ̃ra yua Wiogʉ yaarã niima ĩirã, ca boero pee mʉja nii. Ʉmʉreco Pacʉ punare birora bii niiña.  
\v 9 Ca boerije jʉori ca biirijea, ca bojoca añurã niirique, añurije maquẽ tiirique, díámacʉ̃ wado ĩi niirique nii.  
\v 10 Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa biijejarije peere ĩa bejeri tii niiña.  
\v 11 Ca naitĩaropʉ niirãre biro ca niirã cʉ̃ja ca tiirijere tiiticãña. To biro tiitirãra, “Ñañarije niiro bii, to biro tiirique” cʉ̃jare ĩi wede majioña.  
\v 12 Yaioropʉ cʉ̃ja ca tiirijere bau niiropʉ wede batojata, ca boborije nii.  
\v 13 Niipetirijepʉre ca boerije to ca boe eyo peoticãjata, bau niirije nii eacã,  
\v 14 ca boerijea, niipetirijere ca bauro tii. To birira o biro ĩi: 
\q1 “Mʉ, ca cãnigʉre biro ca biigʉ wãcãña. Ca bii yairicarã watoapʉ niigʉre biro ca niigʉ wãmʉ nʉcã, bojoca catiya. To biro mʉ ca biiro, Cristo mʉre jĩa boerucumi,” ĩi. 
\p  
\v 15 To biri mʉja ca biirique cʉti niirijere añuro tʉgoeña majiri tii niiña. Ca tʉgoeña majitirãre biro niitirãra, añuro ca tʉgoeña majirãre biro pee niiña.  
\v 16 Ʉmʉrecori ñaña jañu, to biri añuro mʉjare ca bii eari taberira mʉja ca tiipere tiicãña.  
\v 17 Ca tʉgoeña bojoca catitirã niiticãña. “¿Dije pee to niiti, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca boorije?” ĩi tʉgoeña majiña petopʉra.  
\v 18 Cũmuticãña. Cũmuriquea añuro mani ca niirijere ca ñañorije nii.\f + \fr 5.18\ft  Col 3.17.\f* To biro biitirãra, Añuri Yeri cʉ̃ ca boorore biro, cʉ̃ ca dotirije peere tii nʉnʉjee niiña.  
\v 19 Mʉja ca niiro cõrora, Ʉmʉreco Pacʉre baja peo nʉcʉ̃ bʉorique mena, baja ʉjea niirique mena, añuro yeri tʉgoeñarique cʉti baja ʉjea niirique mena, ameri wede peni niiña. Mʉja ca yeri jãñarije niipetiro mena baja, ĩi nʉcʉ̃ bʉo, ĩi niiña mani Wiogʉre.  
\v 20 Niipetirijepʉrena mani Wiogʉ Jesucristo jʉori, Ʉmʉreco Pacʉ, mani Pacʉre, “Añu majuropeecã” cʉ̃re ĩi nʉcʉ̃ bʉocõa niiña. 
\s1 Ca nʉmoa cʉtirã cʉ̃ja ca tii niipe 
\p  
\v 21 Mʉja ca niiro cõrora ameri tʉo nʉnʉjee niiña, Cristore ca nʉcʉ̃ bʉorã niiri. 
\p  
\v 22 Nomia, ca manʉ jʉ̃mʉa cʉtirã, Wiogʉre mʉja ca tʉo nʉnʉjeerore birora mʉja manʉ jʉ̃mʉare tʉo nʉnʉjeeya.  
\v 23 Ca nʉmo cʉtigʉa, cʉ̃ nʉmore ca jʉo niigʉ niimi, Cristo cʉ̃re ca tʉo nʉnʉjeerãre cʉ̃ upʉre biro ca niirãre ca jʉo niigʉ cʉ̃ ca niirore birora. Ñucã cʉ̃ra niimi, cʉ̃jare ca ametʉenegʉ.  
\v 24 Cʉ̃re ca tʉo nʉnʉjeerã Cristore cʉ̃ja ca tʉo nʉnʉjeerore biro, mʉja cʉ̃ja nʉmoa cãa mʉja manʉ jʉ̃mʉare niipetirijepʉrena ca tʉo nʉnʉjeeparã mʉja nii. 
\p  
\v 25 Ca nʉmoa cʉtirã, mʉja nʉmoare maiña, Cristo cʉ̃ yaarãre maigʉ, ca ñañarije manirã cʉ̃ja ca niiro tiirʉgʉ,  
\v 26 cʉ̃jare cʉ̃ ca bii yai bojaricarore birora. Cʉ̃ra, oco, upʉre ca coerore birora, cʉ̃ yee wederique mena mani ca yeri tʉgoeña wajoaro tiiupi,  
\v 27 cʉ̃ yaarãre cʉ̃ majuropeera añurã, ca ñañarije manirã, ñañarijere ca tiitirã, cʉ̃ja ca niiro tiirʉgʉ.  
\v 28 O biri wãmera mʉja, cʉ̃ja manʉ jʉ̃mʉa, mʉja upʉre mʉja ca mairore birora mʉja nʉmoare ca maiparã mʉja nii. Cʉ̃ nʉmore ca maigʉa, cʉ̃ upʉrirena maigʉ tiimi.  
\v 29-30 Jĩcʉ̃ ʉno peera cʉ̃ upʉrena ĩa tutitimi. Tiitigʉra añuro baa, ĩa nʉnʉjee, tii niimi, Cristo cʉ̃ yaarãre cʉ̃ ca tiirore birora. Mania, cʉ̃ upʉ macã taberi niirã mani bii.  
\v 31 To biri, ʉmʉ cʉ̃ pacʉre, cʉ̃ pacore witi weorucumi, cʉ̃ nʉmo mena niirʉgʉ. Cʉ̃ja pʉarãpʉra jĩcã upʉra nii earucuma.\f + \fr 5.31\ft  Gn 2.24.\f* 
\v 32 Atea ca majiña manirije ca niimiriquera nii. Yʉa, Cristo, cʉ̃re ca tʉo nʉnʉjeerã menare ĩigʉ yʉ ĩi.  
\v 33 To biri mʉja ca niiro cõrora, mʉja upʉre mʉja ca mairore birora mʉja nʉmoare maiña. Mʉja, cʉ̃ja nʉmoa cãa, mʉja manʉ jʉ̃mʉare nʉcʉ̃ bʉoya. 
\c 6  
\s1 Cʉ̃ja pacʉa, cʉ̃ja puna, cʉ̃ja ca tii niipe 
\p  
\v 1 Mʉja, cʉ̃ja puna, Wiogʉ cʉ̃ ca ĩa biijejarore biro mʉja pacʉare tʉo nʉnʉjeeya. Atea añurije nii.  
\v 2 Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca dotirique ca nii jʉorije, “To biro biirucu,” cʉ̃ ca ĩirique mena ca niirije ate nii: “Mʉ pacʉre, mʉ pacore, nʉcʉ̃ bʉoya,  
\v 3 añuro mʉjare bii, ati yepapʉre yoaro cati nii, mʉja ca bii ʉjea nii niipere biro ĩirã,” ĩi.\f + \fr 6.3\ft  Ex 20.12; Dt 5.16.\f* 
\p  
\v 4 Mʉja, cʉ̃ja pacʉa, mʉja punare cʉ̃ja ca ajiaro tiiticãña. To biro tiitirãra, Wiogʉ cʉ̃ ca boorore biro pee añuro cʉ̃jare wede majio tii majoña. 
\s1 Pade bojari maja, to biri cʉ̃ja wiorã cʉ̃ja ca tii niipe 
\p  
\v 5 Mʉja pade bojari maja, ati yepare mʉja ʉparã ca niirã cʉ̃ja ca ĩirore biro tiiya. Nʉcʉ̃ bʉorique mena añuro yeri tʉgoeñari, Cristorena pade bojarãre biro, cʉ̃jare pade bojaya.  
\v 6 Cʉ̃ja mena añuro tuarʉgarã, mʉja ʉparã cʉ̃ja ca ĩa cojoro wado añuro pade dito, tiiticãña. Cristore pade bojari majare birora Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca boorore biro añuro yeri tʉgoeñarique mena padeya.  
\v 7 Bojocarena pade bojarãre biro méé, Wiogʉrena pade bojarãre biro, añuro tiirʉgarique mena padeya.  
\v 8 Mani ca niiro cõrora, pade coteri majʉ ca niigʉ, añuro ca niigʉ, “Añurije mani ca tiiricarore birora Wiogʉ cʉ̃ ca tiicojorijere mani ñeerucu,” ca ĩi majiparã mani nii. 
\p  
\v 9 Mʉja, cʉ̃ja ʉparã, mʉjare pade bojari majare ĩi uwiotirãra, añuro mʉjare cʉ̃ja ca pade nʉnʉjeerore birora añuro cʉ̃jare tiiya. Mʉja cʉ̃ja ʉparã, mʉja cʉ̃jare pade bojari maja cãa, ʉmʉreco tutipʉ ca niigʉ Wiogʉ jĩcʉ̃rena ca pade nʉnʉjeerã mʉja ca niirijere majiña. Cʉ̃a bojocare ca ĩa dica woogʉ méé niimi. 
\s1 Ʉmʉreco Pacʉ yee bojoca tooye 
\p  
\v 10 Yʉ yaarã, mecʉ̃ra yua mʉja ca tʉgoeña tutuapere, Wiogʉ cʉ̃ ca tutuarije do biro ca tiiya manirijepʉre amaña.  
\v 11 Ʉmʉreco Pacʉ bojoca tooye cʉtirique niipetirije cʉ̃ ca tiicojorique mena, bojoca tooye cʉti niiña, ñañarije mani ca tiiro manire ca tiigʉ Satanás cʉ̃ ca ĩi ditorijerena jãa tii nʉnʉjeere ĩirã.  
\v 12 Bojoca mena ameri quẽe niirã méé mani tii. Ñañarije wiorã mena, ca dotirã mena, ati ʉmʉrecorire ñañarije tiiricaro ca tii niirã mena, emʉaropʉ macãrã mani waparã ñañarije ca tiirã mena, ameri quẽe niirã mani tii.  
\v 13 To biri niipetirije bojoca tooye Ʉmʉreco Pacʉ mʉjare cʉ̃ ca tiicojoriquere jee ʉpaya, ñañaro mʉjare ca bii eari rʉmʉre tʉgoeña bayi, bii ametʉa nʉcã, to birora mʉja ca tʉgoeña bayicõa niipere biro ĩirã.  
\v 14 To biri to birora tʉgoeña tutuacõa niiña. Díámacʉ̃ ca niirije mena wẽñarica daa cʉticãricarã nii, ca niirore biro tii niirique ca niiriro cõme jutiro jãña,  
\v 15 añurije queti añuro niiricaro ca tiirijere wederã waarʉgarã añuro queno yuericarãpʉ niiricaro ca tiirije dʉpo juti jãñaricarãpʉ nii yue, biiya.  
\v 16 Añuro petira, díámacʉ̃ mʉja ca tʉo nʉcʉ̃ bʉorijera, mʉja wapero to niijato, Satanás mʉjare cʉ̃ ca ĩi cõa jãarije niipetirijere ca camotaapere biro ĩiro.  
\v 17 Ʉmʉreco Pacʉ mʉjare cʉ̃ ca ametʉeneriquere mʉja dʉpʉgare ca camotaari coro, come corore biro cʉo, ñucã Ʉmʉreco Pacʉ wederiquera, Añuri Yeri mʉjare cʉ̃ ca tiicojori pĩi niipĩire biro cʉo, tiiya. \fig Bojoca tooye Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca tiicojorije. Ef 6.10-17|src="lb00196b.tif" size="col" \fig* 
\p  
\v 18 Añuri Yeri cʉ̃ ca majiorije mena to birora juu buecõa niiña. To birora añuro tʉgoeña bojoca catiri nii, ca ñañarije manirã Ʉmʉreco Pacʉ yaarã niipetirãre Ʉmʉreco Pacʉre juu bue boja, tiicõa niiña.  
\v 19 Yʉ cãare juu bue bojaya, yʉ ca ĩipere Ʉmʉreco Pacʉ yʉre cʉ̃ majiojato ĩirã. Ñucã uwiricaro maniro, Ʉmʉreco Pacʉ yee ca majiña manirije ca niirique añurije quetipʉre ca niirijere, cʉ̃ja ca majiro yʉ ca tiipere biro ĩirã.  
\v 20 Ʉmʉreco Pacʉra ate añurije quetire yʉre wede yuju doti cojowi. Tee jʉorira mecʉ̃ra, come daari mena cʉ̃ja ca jiaricʉ yʉ nii. To biri Ʉmʉreco Pacʉre yʉre jãi juu bue bojaya, cʉ̃ yee quetire uwiricaro maniro yʉ ca wedepere biro ĩirã. 
\s1 Añu doti yapanorique 
\p  
\v 21 Tíquico mani yee wedegʉ, yʉ ca maigʉ, añuro mani Wiogʉ yeere yʉre pade nemori majʉ, yʉ ca bii niirijere, yʉ ca tii niirije niipetiro, mʉjare wederucumi.  
\v 22 To biri jãa ca bii niirijere mʉjare wede, mʉja pea teere tʉo ʉjea nii, mʉja ca biipere biro ĩigʉ, mʉja pʉtopʉ cʉ̃re yʉ tiicojo. 
\p  
\v 23 Mani Pacʉ Ʉmʉreco Pacʉ, Wiogʉ Jesucristo, añuro niirique, ameri mairique, díámacʉ̃ tʉo nʉcʉ̃ bʉorique, mani yaarãre cʉ̃ja tiicojojato.  
\v 24 Mani Wiogʉ Jesucristore ca mairã niipetirãre añuro cʉ̃ ca tii bojarique, cʉ̃ ca mairije ca peti nʉcãtirijere cʉ̃ tiicojojato. 
\p To biro to biijato. 
\p Pablo