\id MAT  - ??? NT -country 19?? (DBL -2014) 
\h Mátíyu 
\toc1 Mátíyu 
\toc2 Mátíyu 
\toc3 Mt 
\mt1 Mátíyu  
\imt1 Ebeq sáhnsahwe ahtebé ehwehne.  
\ip Mátíyuwe téh táhkísi moné mewe arámbéhríúwana anehe Sísaga we kéro aní míankeheéna we omaq atowana wene táhkísi arámbéhrí suena Sísa kérowe. We mó awíqmé Áríwáie. Wega wenawahrah Asíú kéyábé iwíáhéna mah pukú sehiranúwe. Asiu kegá mah pukú sáhnsahwe Sísane ehweh kawerue siahtebéra wensabé aiq pútare atageheéna Mátíyuga sehiranúwe. Asiu kegá iwíáhéra, Mókake Manikánka anotah aní omaq atahnana wega ite Asiu kené Wahnah míanieéna sinkehe uwe. Sísa Karáhéga ite meirena kaweraitankeheéna Manikánka we omaq atena eqmarowe. Wenawahrah Asíú kéné sína Wahnáhmé íre mó aní míre. We Sísa wire éra Asiu kegá wensabé aiq pútare atageheéna Mátíyuga mah pukú sehiranúwe.  
\c 1  
\ms1 Mátíyuga mah kawéq éhwéh sehiranúwe.  
\s1 Sísa Karáhéne aigaqnaréh síwíqmari kéh éhwéhne.  
\r (Árúka 3.23-38)  
\p
\v 1 Sísa Karáhéne aigaqnaréh síwíqmari mahraue kéhre.  
\li1 Sísawe Tébíti kahnáhne.  
\li1 Tébítiwe Ébáráhma kahnáhne.   
\li1
\v 2 Ébáráhmawe Áhísáhkine abowáe.  
\li1 Áhísáhkiwe Sékópane abowáe.  
\li1 Sékópawe Súrareh ábárahnahnahne sibowáe.   
\li1
\v 3 Súrawe Pérésareq Sérareqne sibowáe.  
\li1 Mi aníténé sinowawé wenáwíq Támárie.  
\li1 Pérésawe Ésárónine abowáe.  
\li1 Ésáróniwe Árámine abowáe.   
\li1
\v 4 Árámiwe Ámínárápane abowáe.  
\li1 Ámínárápawe Násónine abowáe.  
\li1 Násóniwe Sámónine abowáe.   
\li1
\v 5 Sámóniwe Póásine abowáe.  
\li1 Póásine anowawé wenáwíq Áráhpae.  
\li1 Póásiwe Óbétine abowáe.  
\li1 Óbétine anowa wenáwíq Árútie.  
\li1 Óbétiwe Sésine abowáe.   
\li1
\v 6 Sésiwe Tébíti anotah wahnáhné abowáe.  
\li1 Tébítiwe Sórómónine abowáe.  
\li1 Sórómónine anowawé téhwe Úríane ahre míowe.   
\li1
\v 7 Sórómóniwe Áréóbóámane abowáe.  
\li1 Áréóbóámawe Ábíyane abowáe.  
\li1 Ábíyawe Ásane abowáe.   
\li1
\v 8 Ásawe Séhósápátine abowáe.  
\li1 Séhósápátiwe Séórámane abowáe.  
\li1 Séórámawe Úsíane abowáe.   
\li1
\v 9 Úsíawe Sótámane abowáe.  
\li1 Sótámawe Áhásane abowáe.  
\li1 Áhásawe Ésékíane abowáe.   
\li1
\v 10 Ésékíawe Mánásene abowáe.  
\li1 Mánásewe Émónine abowáe.  
\li1 Émóniwe Sósáíane abowáe.   
\li1
\v 11 Sósáíawe Séhóíákínireh ábárahnahnahne sibowáe.  
\p Mi tanáhráq Pábíróni marákóípéqté kégá Ísara ke táhtoqme meriqmera sene marakórapeq mórítówe.  
\v 12 Pábíróni marákórápéq mórítówana  
\li1 Séhóíákíniwe Séátíérane abowáe.  
\li1 Séátíérawe Sérúbábérane abowáe.   
\li1
\v 13 Sérúbábérawe Ábíútine abowáe.  
\li1 Ábíútiwe Éríákímane abowáe.  
\li1 Éríákímawe Ásórane abowáe.   
\li1
\v 14 Ásórawe Sárókine abowáe.  
\li1 Sárókiwe Ékímane abowáe.  
\li1 Ékímawe Éríútine abowáe.   
\li1
\v 15 Éríútiwe Éréásane abowáe.  
\li1 Éréásawe Mátánine abowáe.  
\li1 Mátániwe Sékópane abowáe.   
\li1
\v 16 Sékópawe Sósépane abowáe.  
\li1 Sósépawe Máhríane awehkawae.  
\m Máhríaga Sísa maqmarowara mi anímé Karáhée atowe. Karáhéwé áwahewé ite meirena kaweraitankeheéna Manikánka we omaq atowe.   
\p
\v 17 Ébáráhma míotaqtenue Tébítitaq seuwekue airápété itaréitaré ábáhnínáhnah míówe. Tébíti míotaqtenue Pábíróni marákórápéq mórítótaq seuwekue mó airápété itaréitaré ábáhnínáhnah míówe. Pábíróni marákórápéq mórítótaqtenue Karáhéga marakóipeq tutaq seuwekue mó 14 se ábáhnínáhnah míówe.   
\s1 Máhríaga Sísa Karáhé maqmaro ehwéhne.  
\r (Árúka 2.1-7)  
\p
\v 18 Sísa Karáhé maqmaro ehwéh teiníboq íráhro. Wenano Máhría Sósépaga ahreyabéútaq Sósépareq íre nogúyataq Manikáne Awanka iwíáh atowana kía míowe.  
\v 19 Sósépaga ahriahri peh kaweq sansánúwe. Wega meyanaú ahrégá kía mío ehwéh irena wega iwíáhéna, Mó wehreq nogoye éna Máhría ayehitéhneho éna wehuke míótaq íre ehweh atasa peh auwaníe íwíáhúwe.  
\v 20 Mira íwíáhúwana Maniká itene Wahnah míéhrabeq íópeqté ánínká áónáh atena wensabé, Sósépao, Tébíti kahnáh áníno, írátíahno. Manikáne Awanka iwíáh atéhrana Máhría kía míéhre. Minayabe we meweyabe íre áhreúno.  
\v 21 We animai maqmiahnana wega wehukene ahbabáq kaweraritena merirankéhe. Minayabe wenáwíq Sísae ato úwe.   
\p
\v 22 Minayabe Manikánka iwíáh atowana wene ehweh irarú aninká mahraréna,   
\q1
\v 23 Írátíáhro. Wehreq íre nogu ahrárígá kía ména animai maqmiahnara Émánúérae atagéhe úwe. \rq (Aisaia 7.14)\rq*  
\m Mi awíqmé Émánúérawé áwahewé Maniká itereq mía míai áwíre.   
\p
\v 24 Sósépaga áónáhéna irigútaq itene Wahnah míéhrabeq íópeqté ánínká teawu ehwéh sehgiena Máhría meyowe.  
\v 25 Wega mewena Máhríaga ani íre maqmiotaq Sósépaga peh míowana animai maqmarowana Sísae áwíratowe.   
\c 2  
\s1 Ahtebia kégá Sísa kabaru ehwéhne.  
\p
\v 1 Anotah wahnáh aní wenáwíq Éróti Súría marákórápéqté kéné wahnah míotaq Máhríaga Pétáríéma suwahpeq Sísa maqmiowe. Maqmiowara íó kiembogirabeqte ké ahtebia kégá Sarúsarama suwahpeq suwe.  
\v 2 Sega mibeqté kéyábé, Inahunahní Asiu kené anotah Wahnáh úkína anímé eheq míehro? Íó kiembogirabeq wehyoqka, Anotah Wahnáh maqmarehre sokigi aínsábé wensabé iwíáh íwíáh ataneheéq súne uwe.   
\p
\v 3 Uwana Érótiga mi ehwéh irena wene arupipeq iwíáh kikirúwara moke Sarúsarama suwahpeqte kéné sirupipeq moq iwíáh kikiruwe.  
\v 4 Érótiga moke Manikáne ehweh mibeq mahbeq arítáh kéreq Mósísiga sehgíóro ú ehweh síwáhnoro kereq síáhrabéna sensabé, Wehuke merirankeheéna Manikánka omaq ato aní eheq maqmianabo úwe.  
\v 5 Úwara sega wensabé, Súría marákórápéq Pétáríéma suwahpeq maqmianae éra minayabe Manikáne ehweh irarú aninká sehiranue mahraréna,   
\q1
\v 6 Pétáríéma suwahpeqte kéo, Súría marákórápéq moke mó kehiná suwahpeq iteruwahpeq kiotaikiro? Írakaumo. Pétáríéma suwahpeq anotah aní maqmarahnana mi anínká néne animárí Ísara ke wahnahnéna kaweq ah sokigi arinkéhe úwe. \rq (Maika 5.2)\rq*   
\p
\v 7 Érótiga íó kiembogirabeqte ké kopéq síáhrabúwara sega weba suwana sensabé, Téhwe mi wehyóq aneq tanáhráq ábóraragurairo kasenúwara teawúwe.  
\v 8 Teawúwana mi keyábé mahraréna, Mi karíq ánínsábé kawerue kogabaroro. Mi aní koábóraq máréhrataq íné moq koiwíáh íwíáh ataníboq sereníéro éna Pétáríéma suwahpeq eqmaq suowe.   
\p
\v 9 Eqmaq suowara pokue ahtaqpeq míówana pópoqnah kiembogirabeq wehyoqka ebeq kure mi karíq ání mío nah kotaq abobóráhpeq kowara  
\v 10 tagéra sirupipeq anotahtaq eyoyóuwe.   
\p
\v 11 Nahupéq kibekéra mi karíq ánínseq wenano Máhríareq tagéra sirehunseraráq méra mi karíq ánínsábé iwíáh íwíáh atówe. Iwíáh íwíáh atera sene unahpípéqté péwe kóraakáq kaweq weríákáq kaweq kunkúni pahuráhákáq áwúwe.  
\v 12 Manikánka mi ke áónáh aritena sensabé, Érótiba íre seuwekoro aritowara sega mó ahtápéqtáq sensuwahpeq pokuwe.   
\s1 Sósépareh karírónánínká Ísípi marákórápéq poku ehwéhne.  
\p
\v 13 Ahtebia kégá mitaq suera pokuwana itene Wahnah Maniká míéhrabeq íópipeqté ánínká Sósépa áónáh atena wensabé, Irigue mi karíq ánínseq wenanoreq Ísípi marákórápéq pehbeheráh meriqme mórito. Érótiga mi aní subiq suanieéna kabarinaire. Teawéna tanáhráq seuwekinkehboq mibeq kowíahno úwe.  
\v 14 Úwana Sósépaga irigéna inokáhpeq mitaq suena mi karíq ánínseq wenanoreq meriqmena pokue Ísípi marákórápéq pokúwe. Éróti íre pukú tanahráq Sósépareh karírónání Ísípi marákórápéq kowíówe.  
\v 15 Minayabe itene Wahnahnka wene ehweh irarú ani iwíáh atowana sehiranue mahraréna,  
\q1 Nénahni Ísípi marákórápéq míéhnsábé mitaq sue mahbeq súno atóge ire. \rq (Hosea 11.1)\rq*  
\m Mi ehwéh aiq pútaraginkeheéna Manikánka Sósépansabé Ísípi marákórápéq kowíahno atowe.   
\s1 Káriq maigáú subiq súáhro arito ehwéhne.  
\p
\v 16 Ahtebia kégá Érótine ehweh íre sehgira mó ahtáqpéq pokue taqnobagunsabe Érótiga áyátó púana anotah abíáhnsánúwe. Anotah abíáhnsánéna Pétáríéma suwahpeqkakáq wahtote kehiná suwahpeqkakáq mó ke eqmaq suanaútaq sensabé, Moke náhtate karíq máígáú subiq súáhro aritowe. Ahtebia kégá wehyoq ehwéh teawú tanahráq Érótiga iwíáhéna, Mi anímé amahnága peh náh neh aníne éna moke náhtate karíq máígáú subiq súáhro aritowe.  
\v 17 Érótiga miraúnka Sérémáíane naho éhwéh aiq pútaragúwe. Manikánka wene ehweh irarú ani Sérémáía iwíáh atowana wega sehiranue mahraréna,   
\q1
\v 18 Áréma suwahpeqte kégá ibiséra áhnte ibítúnátúnánowara íráhwe. Áréséraga wene animárínsábé ibisehre. Moke subiq sutonsabé wenawahrahga wene arupipeq íre kaweratahráhowana peh ibisehre úwe.\f + \fr 2.18 \ft Árésérawe Sékópane ahre míowe. Áréséra akéqmé Súrareh ábárahnahnahne sinoiboe. Súrareh ábárahnahnah airápété téhtaré káhnáh méra moke Ísara kené sigaqnaréhe. Mi tanáhráq Áréséra wewega íre ibisówe. Wene aigaqnaréh ininsónká ibisowe.\f* \rq (Jeremaia 31.15)\rq*   
\s1 Kehrari marákórápéq kowíó ehwehne.  
\p
\v 19 Sósépareh karírónání Ísípi marákórápéq míówana Éróti pukúwana íópeqté ánínká Sósépa áónáh atowe.  
\v 20 Áónáh atena wensabé, Irigue mi anínseq wenanoreq meriqme iteruwahrah Ísara kené marakórapeq seuwekúno. Mi aní subiq suanehe íwíáhuro ke aiq pukuro puah meriqme kouwekúno úwe.  
\v 21 Kouwekúno úwana Sósépaga mi anínseq wenanoreq meriqmena Ísípi marákórápéq suena Ísara kené marakórapeq kouwekuwe.   
\p
\v 22 Érótine ahninkáwá wenáwíq Ákéráúsae. Wega wenabone arambehri Súría marákórápéq Ísara keráq wahnah arámbéhrí awaq miowana Sósépaga minayabe irena mi marákórápéq pokéyabe áhreúwe. Manikánka Sósépa áónáh atena wensabé, Súría marákórápéq íre pokúno éna Kehrari marákórápéq kowíahno úwana meriqmena pokue Kehrari marákórápéq kowíowe.  
\v 23 Kehrari marákórápéq kowéna Néhsara suwahpeq pokéna mitaq kaegaeúwe. Minayabe Manikánka wene ehweh iraru ke iwíáh aritowara Sísansabé sehiranue mahraréra,  
\q1 We Néhsara suwahpeqte áníne ataneherawoe éra sehiranuwe.   
\c 3  
\s1 Sóni wání meri merinú anínká teriu ehwehne.  
\r (Máhka 1.2-8; Árúka 3.1-18; Sóni 1.19-28)  
\p
\v 1 Mi tanáhráq wání meri merini aní Sóniga Súría marákórápéq séna mibeqté úwórápéq ména weba su ke ehweh teri terinúwe.  
\v 2 Wega mahraréna, Manikánka wahnah wahnahnirabeq aiq wahtotaq kéh púaq itene ahbabáq sansa sueq kaweqtaq míáhro úwe.  
\v 3 Manikánka wene ehweh irarú ani wenáwíq Áísáía iwíáh atowana Sóni éhweh sehiranue mahraréna,  
\q1 We uworapeqté sawai sawaiéna mahraréna, Itene Wahnah sína ahmé aborisahro. Wene ah kaweraráhro ire úwe. \rq (Aisaia 40.3)\rq*   
\p
\v 4 Sóniga kéhma áyórate kogahnia aneraneratiowe. Áú arétí wene ayahbataq konahnatiowe. Tábahnkákáq sehenáhrabahnkakáq nówe.\f + \fr 3.4 \ft Sóniwe Manikáne ehweh irarú ani wenáwíq Éráísa tahnsa aníne. 2 King 1.8, Malakai 4.5, Mátíyu 11.13-14, 17.10-13 tagáhno.\f*  
\v 5 Sarúsarama suwahpeqte kéreq moke Súría marákórápéqté kéhíná suwahpeqte kéreq Sorana aroipéq wahtotaq kehiná suwahpeqte kéreqka Sóniba suwe.  
\v 6 Weba séra sene ahbabáqsabe Manikápa pahsúówana Sóniga Sorana aroipéq wání meriuwe.   
\s1 Sóniga Péhrasi keyábé ehweh arito ehwehne.  
\p
\v 7 Péhrasi kereq Sáyúsi kereqka\f + \fr 3.7 \ft Péhrasi kereq Sáyúsi kereqsabé éhwéhmé púku anehepeqte séhírámé Manikáne Púkuipéq Kéh Áwahe Éhwéhne ue kéhrabeq tagáhno.\f* wání meaneheéra Sóniba suwana wega sensabé, Itewe wehene animárí móe. Insega teínsábé áhreue ínéba seo? Manikánka kamah inehoéq ínéba se mino.  
\v 8 Aiq pútaq kaweqtaq míaneheqmúne íwíáhirataq itene ahbabáq sansa sueq kaweq sansánoro. Mirairataq Manikánka tagéna, Ite amahnága kaweq sansánowe aitankéhe.  
\v 9 Ébáráhma itene igaqna míéh púaq itewe Manikáne animárí méq kaweq ke míone éq iteitensabé iwíáh íwíáhiyeho. Manikánka mah ebáhmárítáté Ébáráhmane anahwaréh mirarahráhire.  
\v 10 Wehukenínká awanká áwaheraq tehsúme maréhrana kaweq será íre íyéh áwánká moke apiwe ira parianawire úwe.\f + \fr 3.10 \ft Mah pabéqmé éhwéhmé ira paríéhnserah Manikánka íre kaweqtaq míáh ké kamah arinawire.\f*   
\p
\v 11 Sóniga mó mahraréna, Itene ahbabáq sansa aiq súáhnsábé wání mei meinuge. Íné peh wání mei meinugana íné kiotaiki aní inehe sinawire. Inehe si anímé anotah aní púana ínéga wene súu meweyabe íre awehrari aní múge. Wega Wenawa eqmarahnana wehukenínká ira kekínserah Wenawanka iteba tuinkéhe.  
\v 12 Wehukega ayu siqmíáhtáq sega kaweq ayú sene nahtapeq sáharera atutu ira paríáhwe. Mira onserah Manikánka kaweqtaq míáh kéyábé, Néne mátaburapeq kiwíáhro aritena ahbabáq keyabé, Íre puinkorahi iraipéq pokoro aritanawire úwe.   
\s1 Sóniga Sísa wání meawu ehwéhne.  
\r (Máhka 1.9-11; Árúka 3.21-22)  
\p
\v 13 Sóniga mi ehwéh pahsuqme teriuwana Sísaga Kehrari marákórápéqté sure Sorana aroipéq Sóniga wání meawinkeheéna weba súwe.  
\v 14 Sísaga wání meanieéna weba súwana Sóniga ahqáho atena wensabé, Aneqsabé ínéga wání meninkeheé seno? Arega íné wání menínaraqmé aiq kawerinae úwana  
\v 15 Sísaga wensabé, Amahnága arega wání meninkéhe. Minawé Maniká awahbeh arámbéhríe úwana Sóniga wene ehwehnsabé kowe atowe.   
\p
\v 16 Kowe atena Sísa wání meawuwana Sísaga wánípipeqté kiutaq sabona sawekúwana Manikáne Awanka tunse kiboki tahnsanéna Sísaba márunsurahúwana tagówe.  
\v 17 Tagówana íópeqté éhwéhnká mahraréna, Are niruní nénáhní móne. Arensabé nirutaboiruge úwe.   
\c 4  
\s1 Owainawanka Sísa áhwárawe tagó ehwehne.  
\r (Máhka 1.12-13; Árúka 4.1-13)  
\p
\v 1 Manikáne Awanka Sísa abatapi móatowana owainawanka weba séna Sísaga ahbabárinkeheéna áhwárawe tagéna áwíoqnówe.  
\v 2 Sísaga áhnte wehekáh, 40wehekáh tópah awehriúnsabe anotah arúpíbíúwe.  
\v 3 Anotah arúpíbíúwana owainawanka wensabé, Are Manikáne ahninkáwá míahna puah mah ebáhmárínsábé, Tópah úkúno ato úwe.  
\v 4 Úwana Sísaga wensabé, Manikáne ehwehnka aiq mahraréna,  
\q1 Tópahnka wehuke íre oganúq sitahráhi nanere. Írakaumo. Peh morá Manikánka irari ehwéhnká oganúq sitahráhire ire úwe. \rq (Lo 8.3)\rq*   
\p
\v 5 Úwana owainawanka Sísa meqmena kaweq mapéq Sarúsarama suwahpeq Manikánsabe iwíáh íwíáh atáh náh nahnsorapéq móatena  
\v 6 wensabé, Are Manikáne ahninkáwá míahna puah maraipéq ahkuagúno. Minayabe Manikáne ehwehnka aiq mahraréna,  
\q1 Manikánka wene íópeqté kéyábé are wahnahnatíáhro aritankéhe. Ebahtaq arene aigárá peraq míéhneho éra sene siyahnkaratáté are pankeragéhe ire úwe. \rq (Buk Song 91.11-12)\rq*   
\p
\v 7 Úwana Sísaga ahqáho atena wensabé, Manikáne ehwehnka mó mahraréna,  
\q1 Maniká arene anotah Wahnáh áhwárawe tagé áwíoqnéhneho ire úwe. \rq (Lo 6.16)\rq*   
\p
\v 8 Owainawanka Sísa mó meqmena anotah sawéhrápéq kiena moke mah kawéq márákóákáq moke kéh náneqmarínkákáq sokigi awuwe.  
\v 9 Sokigi awena wensabé, Káuqmunue ínénsabe iwíáh íwíáh aintéhnaraqmé moke tagahna naneqmarí awiníe  
\v 10 úwana Sísaga wensabé, Owainawano, íné nuwe pokúno. Manikáne ehwehnka mahraréna,  
\q1 Maniká itene Wahnahnsabé iwíáh íwíáh ateq webataq we awahbeh arámbéhrí miraoro ire úwe. \rq (Lo 6.13, 10.20)\rq*   
\p
\v 11 Úwana owainawanka Sísa auwena pokúwara íópeqté kégá Sísaba séra séhréh atówe.   
\s1 Sísaga Kehrari marákórápéq wene arambehri áhwáró ehwehne.  
\r (Máhka 1.14-15; Árúka 4.14-15)  
\p
\v 12 Sóni karábúsiipéq atárówe u ehwéh irena Sísaga Kehrari marákórápéq pokúwe.  
\v 13 Pokéna Néhsara suwahpeq suena Kehrari kawéhú ayehráq Kápénéáma suwahpeq kowíowe. Mi marákówé Sébúrúna kahnáhnseq Nápátári kahnáhnseqka téhwe aborisowe.  
\v 14 Sísaga mitaq pokúnka Manikáne ehwehme aiq pútaragúwe. Manikánka wene ehweh irarú ani Áísáía iwíáh atowana sehiranue mahraréna,   
\q1
\v 15 Sorana aroipéq seberaebéq Kehrari kawéhú kéhrabeq Sébúrúna kahnáhnseq Nápátári kahnáhnseqne marakó kéhre.  
\v 16 Mitaqté kéwé sunkíkírirabeq mía míao kegá téhreh tagagehe. Puké marákó sunkíkírirabeq téhrankehe úwe. \rq (Aisaia 9.1-2)\rq*   
\s1 Sísaga itaréitaré wéhyábé, Íné séníráhro ú ehwehne.  
\r (Máhka 1.16-20; Árúka 5.1-11)  
\p
\v 17 Mi tanáhráq Sísaga kaweq ehwéh síwáhnoré sansa áhwárówe. Wega mahraréna, Manikánka wahnah wahnahnime aiq wahtoni puaq itene ahbabáq sansa sueq kaweqtaq míáhro úwe.   
\p
\v 18 Sísaga Kehrari kawéhú ayehrápéq nogena se ábárahré Ehntarureq Sáímónireq tagówe. Sáímóniwe mó awíq Pítae. Se pah meyóya aníté míóyansabé kahweraté wánípipeq uwe taga tagauyana tagówe.  
\v 19 Tagéna sensabé, Íné séníráhtao. Amahnága itega kahweraté uwe taga tagaéta pah meyehye. Mina óyanserah wehuke ínéba meriqmeta sigehe. Minayabe íwáhnoriniboq séníráhtao úwe.  
\v 20 Séníráhtao úwara sene kahwe apubúue mitaq marera Sísa kéróye.   
\p
\v 21 Kéróyana Sísaga kure mó abáráhré, Sébérine ahninkáwáráré Sémísireq Sónireq tagówe. Tagówara sereq sibowá Sébérireqka sípiipéq méra sene kahwewarí kawerarówe. Kawerarówana Sísaga mi abáráhréyábé, Máhotao úwara  
\v 22 sega apubúue sípiakáq sibowánkákáq suera Sísa kéróye.   
\s1 Sísaga síwáhnoréna áhnte awáhré ké kawerarito ehwéhne.  
\r (Árúka 6.17-19)  
\p
\v 23 Sísaga moke Kehrari marákórápéq ah nogéna Asiu kené momiwí nahmárítápéq síwáhnoréna Maniká wahnah wahnahnirabeqte éhwéh teri terinéna moke náonkakáq kéreq awahre kereq kaweraritowe.  
\v 24 Sísa éhweh mitaq teri mahtaq terinuwara moke Síría marákórápéqté kégá írówe. Minayabe mi kegá moke awahre kereq owainawanka subiqmaq subiqmarú kereq iransá aruqaruru kereq aigárá soriqnah kereq meriqmera Sísaba mórítówana wega moke mi ke kaweraritowe.  
\v 25 Kehrari marákórápéqté kéreq Tékápórísa marákórápéqté kéreq Sarúsarama suwahpeqte kéreq Súría marákórápéqté kéreq Sorana aroipéq seberaebéqté kéreq, peh íregáritaq kegá Sísa kérówe.   
\c 5  
\s1 Sísaga sáwéhrapeq síwáhnorú ehwehne.  
\p
\v 1 Sísaga mi ke tagéna sáwéhrapeq kiwéna tútuue míowaq ite we kérahwána kegá weba sewane.   
\s1 Sísaga iwíáh íwíáhoro ú ehwehne.  
\r (Árúka 6.20-23)  
\p
\v 2 Sísaga íwáhnoréna mahraréna,  
\v 3 Tabonah keo, itega Manikánsabe, Iteriahríáh íre miraorahúne éq séhréh aito íwíáhéra íópeq Manikánka wahnah wahnahnirabeq awaq miahráhonsabé iwíáh íwíáhoro.   
\p
\v 4 Amahnága irupipeq umehiraq ibisah keo, Manikánka séhréh aitena itene iru ukiq itankéhe. Minayabe iwíáh íwíáhoro.   
\p
\v 5 Íre píribahria peh uwaresa kéo, mah marákó márákó awaq miahráho puaq iwíáh íwíáhoro.   
\p
\v 6 Kaweqtaq mé sansa sehgieyabe suwahbeh keo, ite arupibii aní tahnsa móe. Wání tahbobói aní tahnsa móe. Manikánka ite tabonaho naneq náinkéhe. Minayabe iwíáh íwíáhoro.   
\p
\v 7 Mó keyábé irutaboirariteq séhréh arítáh kéo, Manikánka itensabé moq arutaboiraitena séhréh aitahna puaq iwíáh íwíáhoro.   
\p
\v 8 Irupipeq kaweq iwíáh aruqaruro keo, Maniká tagahraho puaq iwíáh íwíáhoro.   
\p
\v 9 Morá ké tahnsanue tobeh ehweho sansá sueq pehwehribeq míáhro íwíáho keo, Manikánka itensabé, néne animárí móe aitahna puaq iwíáh íwíáhoro.   
\p
\v 10 Manikáne kaweq sansá sehgíónsábé mó kegá íwíoqnah keo, Manikánka wahnah wahnahnirabeq awaq miahráho puaq iwíáh íwíáhoro.   
\p
\v 11 Néne animáríno, néne animárí míáh púara mó kegá íre kaweq ehwéh aitera íwíoqnéra péhepehe ehwéhnue íéhruruirataq iwíáh íwíáhoro.  
\v 12 Sega miraonka íópeq itene ápeq anotah úki puaq iru eyoyóéq iwíáh íwíáhoro. Sega ite íwíoqnahnserah Manikáne ehweh iraru ke naho síwíoqnowe úwe.   
\s1 Ite sóreq tahnsá ké wóe ú ehwehne.  
\r (Máhka 9.50; Árúka 14.34-35)  
\p
\v 13 Sísaga pabeqme ehwéh mó mahraréna, Itewe mah kehiná kéhínáné sóreq tahnsá móe. Sóreq auqmah naneq úkínaraqmé kaweraranéhnkono? Írakaumo. Auqmah soréq íre tei puara wehukega sigárátáté abasawe seraweh keragéhe úwe.   
\s1 Ite téhreh tahnsá ké wóe ú ehwehne.  
\r (Árúka 8.16-18)  
\p
\v 14 Sísaga mó pabéqmé éhwéh síwáhnoréna, Mah kehiná kéhínánká tagageheéq ite téhreh tahnsá ké wóe. Sáwéhrapeqté náhmárí kopípéq íre kahrahire.  
\v 15 Mina inserah wehukega áráhmu keqmaráhtáq páhkétiraté íre akariaráhwe. Írakaumo. Peh tahberaq máráhwana téhráhnara moke nahupeq míáh kégá kawerue tagahrahowe.  
\v 16 Wehukenínká áráhmu tahberaq máréhnserah wehukega tagehrataq kaweq sansánoro. Mó kegá itene kaweq sansá tagéra Maniká Iteribo íópeq míéh ánínsábé iwíáh íwíáh atagéhboq kaweq sansánoro úwe.   
\s1 Mósísiga sehgíóro ú ehwehne.  
\p
\v 17 Sísaga mó mahraréna, Ínénsabewé Mósísiga sehgíóro ú ehwehnkákáq Manikáne ehweh iraru kené ehwehnkakáq sabiruanieéna sire íwíáhoo? Írakaumo. Íre sabiruanieéna suge. Peh mi ehwéh áwahe sokigi ainieéna suge.  
\v 18 Teí éhwéh ahtebagehboq íráhro. Íópeqkákáq mah marákó márákóákáq peh kahnaraq Mósísiga sehgíóro ú ehweh íre parabagia peh kagainae. Mi ehwéhmé pehgáriq íre parabagia peh moke kagainawire. Mi ehwéhnká moke aiq pútaragínana anehe íópeqkákáq mah marákó márákóákáq parabaginawire.  
\v 19 Minayabe wehukenínká mi ehwéh pehgáriq anteruena mó keyábé, Ínéga unserahnoro éna pagu pagunínaraq mi anímé Manikánka wahnah wahnahnirabeq pehgáriq aní míankehe. Mó anínká mi ehwéh sehgiena mó keyábé, Kawerue sehgíóro síwáhnorínaraq mi anímé Manikánka wahnah wahnahnirabeq anotah aní míankehe.  
\v 20 Teiníboq írátíáhro. Itega Manikáne sansá sehgironka Péhrasi kereq Mósísine ehweh síwáhnoro kereqne arambehri íre kiotaikínaraqmé Manikánka wahnah wahnahnirabeq kioráhoo? Írakaumo. Íre kioráhowe úwe.   
\s1 Apubúue insahwé ato ú ehwehne.  
\r (Árúka 12.57-59)  
\p
\v 21 Sísaga mó mahraréna, Naho naho síwáhnoruro kegá itene igaqnaréhyabe teríú ehweh itega aiq íráhwe. Sega síwáhnoréra,  
\q1 Wehukení subiq sueho. Subiq suahna anímé kotiorabeq móatagéhe uwe. \rq (Kisim Bek 20.13, 21.12)\rq*   
\m
\v 22 Sega miraue iraruwana amahnága ínéga teiníboq írátíáhro. Wene iyahnabo anínsábé abiahnsa atahna anímé kotiorabeq móatagéhe. Wene iyahnabo anínsábé íre kaweq ehwéh atahna anímé kaunsíri kebá móatagéhe. Wene iyahnabo anínsábé múguwahgu uwoyansa aní móne atahna anímé iraipéq pokinae.   
\p
\v 23 Manikánsabe iwíáh íwíáh atáh náhúpéqté táhbérápéq irigé, Mahna Maniká náwiníe íwíáhóne. Are mitaq irigé arene iyahnabo anínká arensabé abiahnsa atéhnsábé ahreraq matiahnawe  
\v 24 arega awinieina naneq tahbe áwaheraq maro. Áwaheraq mare apubúue arene iyahnabo anípá pokue insahwé ato. Insahwé ate kouwekue mitaq marahna naneq mewe Maniká náwo úwe.   
\p
\v 25 Sísaga mó mahraréna, Mó anínká are ehweh atanieéna anotah sahsí móatanaínaraq ahtapeq kirataq apubúue insahwé ato. Kotiorabeq kirataq wega anotah sahsí are móatahnana wega párísiba móatahnana karábúsiipéq móatehnehboq apubúue insahwé ato.  
\v 26 Teiníboq írátíáhro. Karábúsiipéq móatahnara pehipi íre soraq auwagéhe. Ebeqme anotah apéq paiqmaréhnaraqmé anehe soraq auwagéhe úwe.   
\s1 Sísaga mó aníné ahre weh abariiyeho ú ehwehne.  
\p
\v 27 Sísaga mó mahraréna, Itega írátó ehwéhnká mahraréna,  
\q1 Mó aníné weh ahre abariiyeho ire. \rq (Kisim Bek 20.14)\rq*   
\m
\v 28 Mi ehwéh írátówana amahnága ínéga teiníboq írátíáhro. Arene auranka mó aníné ahre tagé, Íné mi iní abariéyabe níre íwíáhónawe arene arupipeq abarié ahbabáq aiq miraóne.   
\p
\v 29 Minayabe arene auranka are ahbabáratana ínaraq mi aurá piruo. Peh morá áúránkákáq míéhnaraq pehgáriq íre kawerinae. Téhtaré áúránkákáq míéhnaraq kagai iraipéq pokinaraq anotah íre kawerinae.  
\v 30 Arene púpeqte áyáhnkáránká are ahbabáratana ínaraq mi ayáhnkárá kiraqsuo. Peh morá áyáhnkáránkákáq míéhnaraq pehgáriq íre kawerinae. Téhtaré áyáhnkáránkákáq míéhnaraq kagai iraipéq pokinaraq anotah íre kawerinae úwe.   
\s1 Sísaga, Ahre kaqsúého ú ehwehne.  
\r (Mátíyu 19.9; Máhka 10.11-12; Árúka 16.18)  
\p
\v 31 Sísaga mó mahraréna, Itega írátó ehwéhnká mahraréna, Arene ahre kaqsuaníe inaraqmé minayabe tíkéti pepáhq kowewe móawo úwe.  
\v 32 Minayabe amahnága ínéga teiníboq írátíáhro. Arene ahrega mó wehreq ahbabárirataq mi tanáhráq kaqsuankéhe. Pehipi kaqsúéhnaraq wega mó wehkínaraq mi tanáhráq ahbabárinae. Mi iní meyahna anínká moq mi tanáhráq ahbabárinae. Minayabe arene ahre pehipi kaqsúéhneho uge úwe.   
\s1 Sísaga peh koweakáq ahqáhoakáq irarero ú ehwehne.  
\p
\v 33 Sísaga mó mahraréna, Itega mó ehwéh írátó ehwéhmé itene igaqnaréhyabe teríú éhwéhnká mahraréna,  
\q1 Arega iraré, Manikánka tagaríéhtáq ínéga teawú éhwéh mirainauge énawe péhenineho. Arene ehweh kawerue sehgio ire. \rq (Namba 30.2)\rq*   
\m
\v 34 Sega miraue iraruwana amahnága ínéga teiníboq írátíáhro. Arega mirainauge inaraq Manikánka tagaríéhtáq mirainauge íre úno. Íópeqmé Manikánka wahnah wahnahni puah, Íónka tagaríéhtáq mirainauge íre úno.  
\v 35 Mah marákówé Manikáne tahbe tahnsá púah, Marakóga tagaríéhtáq mirainauge íre úno. Sarúsarama suwahpeqme itene anotah Wahnáhné mátabu púah, Sarúsaramaga tagaríéhtaq mirainauge íre úno.  
\v 36 Arega irarénaga peh morá arene tontonah ayáhránká pabusa ayáhrá íre úkorahi puah, Niyahqnonka tagaríéhtáq mirainauge íre úno.  
\v 37 Arega, Ahqáho. Íre mirainauge íwíáhónawe peh, Ahqáho úno. Arega, Kowe. Mirainauge íwíáhónawe peh, Kowe úno. Owainawanka ahbabáq ehweh atahnah áhnte irarinehboq peh morá ahqáhoakáq koweakáq irarúno úwe.   
\s1 Sísaga, Ahbabáq íre ayahqmaro ú ehwehne.  
\r (Árúka 6.29-30)  
\p
\v 38 Sísaga mó mahraréna, Itega írátó ehwéhnká mahraréna,  
\q1 Mó anínká arene aura piauwahnah arega moq wene aura piruo. Mó anínká arene áwéh sehqauwahnah arega moq wene áwéh sehqauwo ire. \rq (Lo 19.21)\rq*   
\m
\v 39 Mi ehwéh írátówana amahnága ínéga teiníboq írátíáhro. Are áwíoqneh anímé íre ayahqmaro. Mó anínká are ahsuehinahwe éberiopéq pabeq suehnana ahsuehino.  
\v 40 Mó anínká are ehweh atena síóti meaníe ínaraqmé arene síótiakáq arene sáhkétiakáq náwo.  
\v 41 Wahnah anínká wene ménsámehnsá abaqme ákáhtaq wahtotaq morá kírómítá kúno atahnahwe ákáhtaq íre wahto téhtaré kírómítá mewe móato.  
\v 42 Mó anínká arensabé aneqpopoq nánio ínahwe náwo. Mó naneq átáríaniboq nánio ínahwe náwo úwe.   
\s1 Arene naruoyabé irutaboiroro ú ehwehne.  
\r (Árúka 6.27-28,32-36)  
\p
\v 43 Sísaga mó mahraréna, Itega írátó ehwéhnká mahraréna,  
\q1 Arene iyahnaboyabé arutaboiré arene naruoyabé íre arutaboiroro ire.   
\m
\v 44 Mi ehwéh írátówana amahnága ínéga teiníboq írátíáhro. Íre peh morá itene iyahnaboyabé irutaboiroro. Itene naruoyabé moq irutaboiroro. Íwíoqnah keyábé púrerarítáhro.  
\v 45 Íópeqté Ítéríbóné animárí méq ite íwíoqnah ke púrerarítáhro. Manikánka ahbabáq kereq kaweq kereqne marakóraq monseráhnue, Patahúno atéhre. Wega kaweqtaq míáh kéreq ahbabáq kereqne marakóraq monseráhnue, Ibonsúno atéhre.  
\v 46 Peh morá itensabé sirutaboiro keyábé irutaboirirataqmé Manikánka ápeq awinkéhbo? Írakaumo. Ahbabáq kereqka moq sensabé sirutaboiro keyábé sirutaboirowe.  
\v 47 Peh morá itene iyahnaboyabé mehweh arítéhrame anotah kawéq sánsápo? Írakaumo. Maniká íre tagaríáh kégá mi sansá mirao mino.  
\v 48 Íópeqté Ítéríbógá kaweqtaq mía míainserah ite moq kaweqtaq mía míaoro úwe.   
\c 6  
\s1 Sísaga mó ke séhréh arite sansansábé teí éhwéhne.  
\p
\v 1 Sísaga mó mahraréna, Peh mó kegá itene kaweq arámbéhrí tagéra, Kaweq kee íwíáhigeheéq mi arámbéhrí ábóraq miraonsabé íre kawerowe. Mirairataq mókake íópeqté Ítéríbógá mi arámbéhríyábé ápeq íre náinawire.   
\p
\v 2 Minayabe arega tabonah ke nárínaraq mó kegá tagagehboq ebeq pembíáh póbíéh ání íre eqmaro. Mó kegá momiwí nahtápéqkákáq wahba ahtápéqkákáq pembíáh póbíéh ání eqmarera anehe mitaq séra tabonah ke náríéwe. Tabonah keyabé íre sirutaboirue náriera péhepehe sansánowara mó kegá tagéra kaweq ke wóe íwíáh aitageheéra ábóraq náríéwe. Teiníboq írátíáhro. Mi sansáno kegá ábóraq náríé púara tagah kegá sensabé iwíáh íwíáh arítáhnsábé mókake mó apéq íre meyagéhe. Sega mira onserahniyeho.  
\v 3 Arega tabonah ke nárínaraqmé mó kegá tagehboq peh kopípéq nário.  
\v 4 Kopípéq nárínaraqmé Iteriboga tagéna ápeq náwinkéhe úwe.   
\s1 Sísaga púreré sansansábé teriu ehwéhne.  
\r (Árúka 11.2-4)  
\p
\v 5 Sísaga mó mahraréna, Táhmaro kegá ábóraq kaweq sansánéra peh kopípéqmé íre kaweq sansánéra kopéráhpéro ke wóe. Itega púrerirataqmé mi kegá púrero serahniyeho. Sega momiwí nahtápéqkákáq wahba áhtápéqkákáq mó kegá tagehrataq, Kaweq ke wóe íwíáh aritageheéra ábóraq iriwe méra púrerowe. Teiníboq írátíáhro. Mi sansáno kegá ábóraq púrerotaq tagah kegá sensabé iwíáh íwíáhonsabé mókake mó apéq íre meyagéhe.   
\p
\v 6 Arega púrerinaraq arene paqnahipeq kibekue onsa paiqmare kopípéq mé púrerúno. Iteribo íre ábóraq míéh ánínéna moke kopípéq árámbéhrí tagehre. Minayabe kopípéq mé púrerinaraq mina tagéna arene púreq ehwéh irena náwinkéhe.   
\p
\v 7 Maniká íre tagaríáh kégá iwíáhéra, Manikánka itene ehweh kawerue irankeheéra mónkakáq mónkakárue íre wahto ehwéh teawenéhe íwíáhowe.  
\v 8 Sega mira onserahnue púreriyeho. Itega íre teawétáq Maniká Iteriboga ite tabonaho naneq tagaríéhre.   
\p
\v 9 Minayabe púrerirataq mahraréq,  
\li1 Íópeqté Ítéríbóo, arenáwíq pankerone.   
\li1
\v 10 Arega mah kehiná kéhíná wahnah wahnahnaritahna tanáhráq apubúue ábóraragúno ato.  
\li1 Moke íópeqté ké are awahbeh sansánonserah mah marákóípéqté ké moq are awahbeh sansá miraoro aito.   
\li1
\v 11 Ibora itene táhutahuq awehraq kirabo aito.   
\li1
\v 12 Mó kegá ahbabáraitáhtáq itega mina íre iahreraq masa peh suone. Itega miraúnanserah itene ahbabáq moq íre ahreraq matiahno.   
\li1
\v 13 Ahbabáqka ite saiqnariahrahirabeq íre móito. Owainawanka saiqnariahrahirabeqte meiqme móbeq móito.  
\li1 [Arega ahriahri wahnah wahnahnaite págege kiotaikóna aní míahnaq arensabé iwíáh íwíáh atone. Aiq míre.] Miraue púreroro úwe.   
\s1 Mó kené ahbabáq íre ahreraq matíáhro ú ehwehne.  
\p
\v 14 Sísaga mó mahraréna, Mó kegá ahbabáraitéhraq íre iahreraq matíéhrataqmé íópeqté Ítéríbógá itega onserahninkehe. Wega itene ahbabáq íre ahreraq matiankehe.  
\v 15 Mó kegá ahbabáraitéhraq iahreraq matíáhnaraqmé íópeqté Ítéríbógá moq itene ahbabáq ahreraq matiankehe úwe.   
\s1 Sísaga táhutahuqsabé awehrié sansa teriu ehwehne.  
\p
\v 16 Sísaga mó mahraréna, Itega táhutahuq awehriirataq péhepehe sansáno kegá abiah marera mirao serahniyeho. Mó kegá se tagéra, Kaweq ke wóe íwíáhigeheéra mi kegá awehriotaq abiah máráhwe. Teiníboq írátíáhro. Mi sansáno kegá awehriotaq tagah kegá sensabé iwíáh íwíáhonsabé mókake mó apéq íre meyagéhe.  
\v 17 Arega táhutahuq awehriinaraq arene auranabiah pabeq paberé arene ayahra kaweq komúúno.  
\v 18 Mirainaraq are tagehra kegá táhutahuq awehrionayabé íre ahtebahrahowe. Iteribo íre ábóraq míéh ánínéna moke kopípéq árámbéhrí tagehnsabé ápeq náwinkéhe úwe.   
\s1 Sísaga kaweq naneq morábí sáhonsabé teriu ehwehne.  
\r (Árúka 12.33-34)  
\p
\v 19 Sísaga mó mahraréna, Mah marákóípéq kaweq naneqmarínsábé irutaboiréq morábí sáhiyeho. Mah marákóípéq sáharáh náneq sósahbahrankírana abehq náneq ka sóirara aebó kégá aebóowe.  
\v 20 Peh morá íópeq kaweq naneqsabé irutaboiréq mitaq morábí sáharáhro. Mitaq íre sósahbahrankinae. Íre abehq náneq ka sóinae. Aebó kégá mitaq íre aebóorahowe.  
\v 21 Itene kaweq naneq morábí sáharáhrabeqsabé irutaboironeheqmóe úwe.   
\s1 Itene iurame inonkataq kéh áráhmú tahnsane ú ehwehne.  
\r (Árúka 11.34-36)  
\p
\v 22 Sísaga mó mahraréna, Arene aurame arene anonkataq kéh áráhmú tahnsáne. Arene auranka kaweq naneq tagehnaraq arene arupipeq téhranae. Arene auranka ahbabárorahi naneq tagehnaraq arene arupipeq sunkíkírinae.  
\v 23 Arene arupipeqté téhrehme sunkíkíragínaraq kaweq sansá íre miraorahé peh ahbabáq sansanorahóne úwe.   
\s1 Téhtaré wáhnáhné arambehri moráráq íre sehgioráhi ehwéhne.  
\r (Árúka 16.13)  
\p
\v 24 Sísaga mó mahraréna, Arambehri anínká téhtaré wáhnáhné arambehri íre moráráq sehgioráhire. Wega mó wahnáhnsábé awahbéna mó wahnáhnsábé íre awahbanae. Wega mó wahnáhné arambehri kawerue sehgiena mó wahnáhné arambehri áhwára áhwárainae. Mina inserah itega Manikánsabe irutaboiro sansánkákáq móneyabé irutaboiro sansánkákáq íre moráráq sehgioráhowe úwe.   
\s1 Iwíáh kikiriyeho ú ehwehne.  
\r (Árúka 12.22-31)  
\p
\v 25 Sísaga mó mahraréna, Teiníboq írátíáhro. Ite mah marákóípéq mé tanahráq itene táhutahuqkakáq itene inonkataq inerineré naneqkakáqsábé iwíáh kikiriyeho. Oga méwé íre peh morá tópah nahnagae. Itene inonkame íre peh morá inerineré naneq mire.  
\v 26 Kabarane sánsá iwíáhue tagahro. Mi kanká ménsúmehnsú uqmarena nera kéhtáq koawaqmena nahupeq sahiro? Írakaumo. Íópeqté Ítéríbógá mi kansábé iwíáhéna pehipi kiraboire. Itewe wehuke puana Maniká Iteriboga itensabé anotahtaq iwíáhéna kawerue kirabo aitéh mino.  
\v 27 Arega arene oga mé tanahráqsábé iwíáh kikirinaraqmé ábátáq mérearahráhiro? Ahqáho. Írakaumo úwe.   
\s1 Íre mationa naneq náinkéhe ú éhwéhne.  
\p
\v 28 Sísaga mó mahraréna, Aneraneré naneqsabé aneqsabé iwíáh kikiroo? Uworapeqté árá íyéh náneqsabé iwíáhue tagahro. Uworapeqté náneqka íre arambehrire. Korósi íre kogahnire.  
\v 29 Anotah wahnáh ání Sórómóni naho ména we áhnte mensáméhnsá matawéna áhnte kawéq awahriq korósí matiowe. Uworapeqté kawéq árá íyéh náneqka moke Sórómónine kaweq awahriq naneq kiotaikire.  
\v 30 Uworapeqté náneq íre kagai naneq mire. Ibora íyéhrana ahbiah tahnsá kekírataq tagire. Manikánsabe pehgáritaq aiq pútare atáh kéo, Manikánka mi kawéq árá sukiwíéhnsábé wega ite moq sukitahráhi mino.  
\v 31 Aneq nanehnkono? Né waní eheqte tuiro? Aneqtaté aneranerue míanehnkono éq iwíáh kikiriyeho. Ahqáho.  
\v 32 Maniká íre tagaríáh kégá minayabe iwíáh íwíáhéra sene sirupipeq iwíáh kikirowe. Iteriboga ite íre mationa naneq aiq tagaríéhre.  
\v 33 Ahriahri Manikánka wahnah wahnahnirabeqte sánsánsábé irutaboiréq sehgíóro. Sehgieq we kaweqtaq míéhnserah ite moq kaweqtaq míaneheqmúne éq iwíáhoro. Mirairataq Manikánka ite íre mationa naneq náinkéhe.  
\v 34 Ahbiah sína naneqsabé iwíáh kikiriyeho. Ahbiah sína naneqsabé mi tanáhráqsábé iwíáhigehe. Irupipeq umehorahi naneqsabé ibora aiq awehraq kéhranawe ahbiah sína naneqsabé iwíáh kikiriyeho úwe.   
\c 7  
\s1 Mó kené sánsá íre saraq sitáhro ú ehwehne.  
\r (Árúka 6.37-38,41-42)  
\p
\v 1 Sísaga mó mahraréna, Mó kené sánsá saraq siteq ahbabáq ke woe íre oro. Mirairataq Manikánka itene sánsá moq saraq itena ahbabáq ke woe aitankéhe.  
\v 2 Itega mó kené sánsá saraq sitáhnserah Manikánka itene sánsá moq saraq itankéhe. Itega mó kené sánsá saraqme náríénserah Manikánka moq mina tahnsanue saraqme náinkéhe.  
\v 3 Arenawahrah aníné aurapi pehgáriq átútú tagé arerene aurapi anotah sehikárá kéhnsábé aneqsabé arerene auransabé íre iwíáhono?  
\v 4 Arene aurapi anotah sehikárá kéhrahwe aneqsabé arenawahrah anínsábé, Arene aurapite átútú meauwanínkono eno?  
\v 5 Are ahbabáq kopéráhpéróna aní móne. Téhwe arerene aurapite séhíkárá merue anehemé arenawahrah aníné aurapite átútú kawerue tagé meauwahráhóne.   
\p
\v 6 Manikánsabe suwahrieh kewé Manikáne epéqté éhwéh íre teríéro. Mirairataq ianká wehukení pehnserah sega ite íwíoqnagehe. Póéráhqka kaweq naneq segarúpípéq abasawe maisarúéhnserah sega mi ehwéh íre irasa peh awiréh aitaneherawoe úwe.   
\s1 Págageue púreroro ú ehwehne.  
\r (Árúka 11.9-13)  
\p
\v 7 Sísaga mó mahraréna, Itega púrerirataqmé náio ira naneq náinkéhe. Págegeue kabarirataq ábórarínaq taganeheqmóe. Onsaraq pako pakoirataq sitankéhe.  
\v 8 Nánio i anínká meyankéhe. Kabari anínká ábóraq marankéhe. Onsaraq pakobakoi anímé Manikánka siatahnana nahupeq kibekinkehe úwe.   
\p
\v 9 Sísaga mó mahraréna, Arenahninká arensabé, Tópah nánio ínaraqmé arega ebah náwiníbo? Írakaumo.  
\v 10 Wega, Paseh nánio ínaraqmé wehe náwiníbo? Írakaumo.  
\v 11 Ite sibowáréh ahbabároraho keéq itene animárí peh kaweq naneq nári nárino mino. Íópeqté Ítéríbógá wensabé, Nánio e kewé peh kaweq naneq nárinkéhe.  
\v 12 Mó kegá ite iuwahbeh sansánue ite kaweraitáhnserah itega moq mina tahnsanue se kawerarítáhro. Mi sansámé Mósísine ehwehnkakáq Manikáne ehweh iraru kené ehwehnkakáq áwahe wíre úwe.   
\s1 Sobuya méhpéhpéq kibekoro ú ehwehne.  
\r (Árúka 13.24)  
\p
\v 13 Sísaga mó mahraréna, Sobuya méhpéhpéq kibekoro. Iraipéqté méhpéh anotah abáé méhpéh míre. Iraipéqté áh moq abae ah marapeq tunsíá áh kéhrara áhnte kegá mi ahtápéq poku pokuowe.  
\v 14 Oga mérapeqté méhpéhmé sobuya méhpéh míre. Oga mérapeqté áhmé moq sobuya ah senahpeq kiríéh áh kéhrara mibeq kieyabe umehi puara íre áhnte kegá mi ahtápéq kiegieowe úwe.   
\s1 Péhe éhwéh irare keyábé aiq pútare arítého ú ehwehne.  
\r (Árúka 6.43-44, 13.25-27)  
\p
\v 15 Sísaga mó mahraréna, Íre Manikáne ehweh peh seyene péhe éhwéh irare keyábé aiq pútare arítéhboq mi kené arambehri tagaríáhro. Ábóraq se sipisípiq tahnsá méra peh sirupipeqmé úrinsi iá tahnsa míáhwe.  
\v 16 Sene arambehri kawerue tagarawéq sene sánsá ahtebahrahowe. Ógaranká inunara íre íyéhre. Káránkáránsáhnka pópo íre íyéhre.  
\v 17 Kaweq awánkánká kaweq será íyéhranawe abehq áwánkánká íre kaweq será íyéhre.  
\v 18 Kaweq awánkánká abehq sérá íre iyahráhire. Abehq áwánkánká kaweq será íre iyahráhire.  
\v 19 Kaweq será íre íyéh áwánkámé apiwe ira paríéhre.  
\v 20 Minayabe péhe éhwéh irare kené arambehri tagarawéq sene sánsánsábé iwíáhorahowe úwe.   
\p
\v 21 Sísaga mó mahraréna, Áhnte kegá ínénsabe, Néne Wahnah mone aintáhwe. Íre mi ehwéh irarenka Manikánka wahnah wahnahnirabeq kioráhowe. Írakaumo. Íópeqté Náníbó awahbeh arámbéhrí mirao kegá sebataq mitaq kioráhowe.  
\v 22 Sainsuahna tanáhráq áhnte kegá ínénsabe, Néne Wahnah mone aintera, Arenáwírue Manikáne ehweh irarurauge. Arenáwírue owainawamarí kaqsuq kaqsururauge. Arenáwírue ótaq sansámárí miraurauge irarigehe.  
\v 23 Irarirataq ínéga sensabé, Itewe íre tagaríóge. Ite ahbabáq ke puaq íné nueq pokoro aritaníe úwe.   
\s1 Nah piehya anítéyábé pabeqme ehwéhne.  
\r (Árúka 6.47-49)  
\p
\v 24 Sísaga mó mahraréna, Néne ehweh irena sehgí ánímé ahtebia ání wene nah págege marákóráq pearéh ání tahnsane.  
\v 25 Págege marákóráq pearéh púana anotah ibónsirana wání períéhrana sóiririrana wene nah íre kúrugúruue sokogia peh págegeue kéhre.  
\v 26 Néne ehweh irena íre sehgí ánímé múguwahgu aní wene nah mareqmareq marákóráq pearéh ání tahnsane.  
\v 27 Anotah ibónsirana wání períéhrana sóiririrana wene nah kúrugúruue sokogire. Sokogirana moke íre kaweragire úwe.   
\p
\v 28 Sísaga mi ehwéh síwáhnorue parabaruowara író kega wene ehwehnsabé áhtenuwe.  
\v 29 Mósísine ehweh síwáhnoro kegá síwáhnorunserah Sísaga íre úwe. Wega ahtebia ánínká tahnsa síwáhnorú púara wene ehweh író kega áhtenuwe.   
\c 8  
\s1 Sísaga anotah naonkákáq ání kawerato ehwéhne.  
\r (Máhka 1.40-44; Árúka 5.12-14)  
\p
\v 1 Sísaga sáwéhrapeqté tuwara peh íregáritaq kegá we kérówe.  
\v 2 Kérówana anotah naonkákáq ánínká weba séna áhtenú púana arehunseraráq ména wensabé, Anotah aníno, are awahbáhnaraqmé kaweraintahráhóne úwe.  
\v 3 Úwana Sísaga ayahnkahkahrue wenaneq táhtorena wensabé, Aiq mirauge. Are awaho ani míahno atowana mina irarútaq wene náonaba apubúue wagúwana kaweragúwe.  
\v 4 Kaweragúwana Sísaga wensabé, Írátíahno. Mó ke teríneho. Írakaumo. Manikáne ehweh mibeq mahbeq aitéh ánípá pokue arene anonka móreawo. Are awaho ani úkire igehboq Mósísiga irarúnserahnue Manikánsabe titirúno úwe.   
\s1 Kíápéténine arambehri aní kawerato ehwéhne.  
\r (Árúka 7.1-10)  
\p
\v 5 Sísaga Kápénéáma suwahpeq sútaq 100 Aroma sontíá kéné kíápéténiga weba séna, Séhréh ainto éna,  
\v 6 Anotah aníno, néne arambehri aní néne nahtapeq ména anotah erirana íre nogoráhire úwe.  
\v 7 Úwana Sísaga wensabé, Ínéga arene nahtapeq kogawerataníe  
\v 8 úwana kíápéténiga wensabé, Íné pehgáriq aní múge. Are anotah aní míahna puah néne nahtapeq íre súno. Peh mahtaq mé ehweh irarinana néne arambehri aní kaweragíno.  
\v 9 Íné moq wahnah sansá tagaríóge. Néne wahnah aiq míéhrana íné moq wahnah anínéna sóntía ke wahnahnuge. Ínéga mó sontíá ánínsábé, Pokúno atótáq wega apubúue pokire. Mó sontíá ánínsábé, Mahbeq súno atótáq wega apubúue ínéba sire. Néne arambehri ánínsábé, Miraúno atótáq wega apubúue miraire úwe.  
\v 10 Úwana Sísaga mi ehwéh irotaq áhtenéna we anehe su keyábé, Teiníboq írátíáhro. Mah anínká ínénsabe anotahtaq aiq pútare aintena ínéga mirainawire íwíáhire. Nánuwahrah Asíú kégá ínénsabe mina tahnsanue íre aiq pútare aintáhwe.   
\p
\v 11 Teiníboq írátíáhro. Íó kiembogirabeqte kéreq íó tupekirabeqte kéreqka séra Manikánka wahnah wahnahnirabeq kibekéra tútuue méra Ébáráhmareh Áhísáhkireh Sékópareh moráráq táhutahurigehe.  
\v 12 Manikánka nánuwahrah Asíú kéyábé, Ínéga wahnah wahnahnurabeq máhoro irara sega ahqáho atonsabe máhpeq sunkíkírirabeq kaqsuankéhe. Kaqsuahnaraq sega mitaq uwo uwo éra ibisagehe.   
\p
\v 13 Minayabe, Íráhro éna kíápéténinsabé, Arene nahtapeq pokúno. Arega aiq pútare aintahnanserah inkehe úwana mi tanáhráq wene arambehri aní kaweragúwe.   
\s1 Sísaga Pítane ahrahnawa kawerato ehwehne.  
\r (Máhka 1.29-31; Árúka 4.38-39)  
\p
\v 14 Sísaga Pítane nahupeq kibekúwana Pítane ahrahnawa osoro awáhrééna máhriqtaq míowana tagówe.  
\v 15 Sísaga mi iníné ayahnkara táhtorowana wene awahre kaweragúwana irigéna táhutahuq tíwe náwuwe.   
\s1 Sísaga áhnte awahré ké kawerarito ehwéhne.  
\r (Máhka 1.32-34; Árúka 4.40-41)  
\p
\v 16 Íó tupekútaq wehukega owainawanka subiqmaq subiqmarú ke meriqmera Sísaba mórítówe. Mórítówana Sísaga peh ehweh irarúnka owainawamarí kaqsuena moke awahre ke kaweraritowe.  
\v 17 Kaweraritonsabe Manikáne ehweh aiq pútaragúwe. Wene ehwéh irarú ani Áísáíaga Manikáne púkuipéq naho sehiranue mahraréna,  
\q1 Wega moke itene awahre meyéhre úwe. \rq (Aisaia 53.4)\rq*   
\s1 Sísaga we kéreyabe irarú ehwehne.  
\r (Árúka 9.57-60)  
\p
\v 18 Sísaga peh íregáritaq weba sáhuríó ke tagéna ite we kérahwána keyábé, Mah kawéhú seberaebéq pokonehe  
\v 19 úwana Mósísine ehweh síwáhnorú anínká weba séna wensabé, Íwáhnoraníno, are poku pokuónarabeq kéraníe úwe.  
\v 20 Úwana Sísaga wensabé, Úrinsi iá wene nahme ebahnarahpipeq kéhre. Kabarane nahme sehwerapeq kéhre. Íné wehukení úku aníné nahme íre kéhre  
\v 21 úwana mó aní we kéro anínká wensabé, Ebeqme nánibo pukinana komaisarena anehe are kéraníe  
\v 22 úwana Sísaga wensabé, Pusa kégá pukira ke maisaragéhboq íné séniro úwe.\f + \fr 8.22 \ft Sísaga pusa kéyábé irarúmé áwahewé sene sirupipeqté síwá pusa ké tahnsa míáh kéyábé irarúwe.\f*   
\s1 Sísaga irarúnka sóiriq táqnáigú ehwehne.  
\r (Máhka 4.36-41; Árúka 8.22-25)  
\p
\v 23 Sísareq ite we kérahwána kereqka sípiipéq kibekue kure kure  
\v 24 káwehu ákáhtaq kowana Sísa sípiipéq sugowana apubúue anotah soirírúnka anotah nonaburóróúwana wánínka kiegambehgue sípi wánípipeq tupekinaúwe.  
\v 25 Tupekinaútaq ite we kérahwána kega Sísa iriateq wensabé, Wánípipeq tupekue pukonehboq kaweraito ewanana  
\v 26 wega itensabé, Aneqsabé áhreoo? Itega ínénsabe pehgáriqtaq aiq pútare aintáhwe éna irigéna sóiriqsabé, Táqnáigúno éna wánínsabe, Túbáh agúno úwana sóiriqka táqnáigúwana wánínka moq túbáh agúwe.  
\v 27 Túbáh agúwaq itega áhtenéq itete náhenéq, We aneq anípo? Sóiriqkakáq wánínkakaqká wene ehweh íréhre ewanae.   
\s1 Sísaga owainawamarí kaqsuo ehwéhne.  
\r (Máhka 5.1-17; Árúka 8.26-37)  
\p
\v 28 Sísaga sípi kéwewena kure Kehrari kawéhú seberaebéq Kárára kené marakórapeq kúwe. Mitaq wehuke maisia ónápípéq kaegaeuya anítéreq piehgíúwe. Sirupipeq míó owáínáwámárínká mi aníté subiqmaq subiqmaru puara anotah uwóyánsá aruqaruruyara mó kegá sensabé áhreéra mi ahtápéq íre nogoráhúwe.  
\v 29 Sega Sísa tagéra apubúue kareéra wensabé, Manikáne ahninkáwá wóne. Aneraitaníbo? Kamah aina tanáhráq íre sinsabé ite kamah ainie seno uye.  
\v 30 Se míórabeq ákáhtaq wahtotaq íregáritaq poeráhqmárínká uworapeq náwe sahtaqme nowe.  
\v 31 Nonsabe owainawamarínká Sísansabé, Ite eqmaq íúwéhnaraqmé mi poeráhqmáríné sirupipeq eqmaq iuwo éra pagu pagunuwe.   
\p
\v 32 Pagu pagunuwana Sísaga sensabé, Pokurero aritowara sega mi aníté suera póéráhqmariné sirupipeq kowíówara mi kamárínká sáwéhrapeqté pehbeheráh tunse mentúpipeq tunse wánínkue pukuwe.  
\v 33 Póéráhqtaq wahnahnu kegá tagéra sensuwahpeq pehbeheráh pokéra owainawanka subiqmaq subiqmarú anité éhweh teriera moke tago naneqsabé éhwéh sensuwahrah teríúwe.  
\v 34 Teríúwara moke mibeqté kégá Sísaba kure wensabé, Itene marakó sue pokúno éra pagu pagunuwe.   
\c 9  
\s1 Sísaga aiayah pukia ání kawerato ehwehne.  
\r (Máhka 2.1-12; Árúka 5.17-26)  
\p
\v 1 Sísaga sípiipéq kibekéna káwehu seberaebéq wenawahpeq pokúwe.  
\v 2 Mó kegá íre ah nogoráhú aní aiayah pukia ání wene máhriqkakáq sehitaqmaqme sehgiwera Sísaba móátówe. Sega iwíáhéra, Sísaga kaweratanawire íwíáhuwana Sísaga sene iwíáh tagéna aiayah pukia ánínsábé, Náníbáq móne. Arene ahbabáq aiq kawerató púah arene arupipeq eyoyóue míahno úwe.   
\p
\v 3 Úwara Mósísine ehweh síwáhnoru kegá seye náhenéra, Mah anímé, Íné Maniká míóge íwíáhéna anotah ahbábárire uwe.   
\p
\v 4 Uwana Sísaga sene iwíáh tagéna sensabé, Irupipeqmé aneqsabé ahbabáq iwiáho?  
\v 5 Aiayah pukia ánínsábé aneq ehwéh teawinínkono? Arene ahbabáqsabe kaweratóge teawinínkono? Are irigue arene máhriq mewe ah nogo teawinínkono? Íre págege ehwéhmé ahnabo?  
\v 6 Íné wehukení úku anínká mah marákó márákó wehukene ahbabáq kaweraritahráhuge. Sokigi ainíboq tagaríáhro éna aiayah pukia ánínsábé, Irigue arene máhriq mewe arene nahtapeq pokúno úwana  
\v 7 mi anínká irigue wene nahtapeq pokúwe.  
\v 8 Pokúwara tago kegá áhtenuwe. Manikánka wehukení págege atowana ótaq sansá miraúnsabe sega áhtenéra Manikánsabe iwíáh íwíáh atówe.   
\s1 Sísaga Mátíyunsabé, Íné séniro ú ehwehne.  
\r (Máhka 2.13-17; Árúka 5.27-32)  
\p
\v 9 Sísaga mitaq suena ahtaqpeq nogutaq táhkísi moné méyáhwa aní néníwíq Mátíyu íné tagówe. Tagówana íné táhkísi moné méyáhwarabeq néne ópísirapéq tútuue míáhwana tagéna ínénsabe, Íné séniro úwana irigue kéráhwae.   
\p
\v 10 Sísaga nahtapeq táhutahurútaq áhnte táhkísi moné meyó kereq mó ahbábáq kéreqka mitaq séra Sísareq ite we kérahwána kereq moráráq táhutahurowane.  
\v 11 Táhutahurowanara Péhrasi kegá mina tagéra ite Sísa kérahwána keyábé kasenéra, Ite íwáhnori anínká aneqsabé táhkísi moné aebóo kereq mó ahbábáq kéreq moráráq táhutahuriro uwe.   
\p
\v 12 Uwana Sísaga mi ehwéh irena sensabé, Sótehga awaho ke máráhsíni íre náriasa peh morá awahre ke náríre.  
\v 13 Mina inserah ínéwé kaweqtaq míáh ké siahrabéna séhréh aritanieéna íre suge. Peh ahbabáq ke siahrabéna kaweraritanieéna suge. Minayabe Manikáne ehwehnka mahraréna,  
\q1 Titiré sansansábé íre nuwahbena peh arutaboiré séhréh arite sansansábé nuwahbehre ire. \rq (Hosea 6.6)\rq*  
\m Mi ehwéhmé iwíáhue tagéq ahtebahro úwe.   
\s1 Sísaga táhutahuq awehrio sansánsábé síwáhnorú ehwehne.  
\r (Máhka 2.18-22; Árúka 5.33-39)  
\p
\v 14 Sóni kéró kega Sísaba séra wensabé, Itereq Péhrasi kereqka mó tanáhráq mó tanáhrárue táhutahuq awehriúnara árahinsabé are kéráh kégá táhutahuq íre awehrioo uwe.   
\p
\v 15 Uwana Sísaga sensabé pabeqme ehwéh teriena, Pahuwirotaqmé o menáhwénká wene iyahnaboba míéhtáqmé sega íre ibisia peh iwíáh íwíáhowe. Mókake o menáhwé seba íre míahnaraqmé mi tanáhráq wene iyahnaboga wensabé sirutaboiréra táhutahuq awehrigehe úwe.\f + \fr 9.15 \ft Mi ehwéh áwahewé Sísa o menáhwé tahnsa ání míre. O menáhwéné iyahnabowe Sísa tagáríáh ké tahnsane.\f*   
\p
\v 16 Sísaga mó pabeqme ehwéh mahraréna, Wehukenínká nahonáh sáhkétí kawerinieéna o ambántáráté íre párúwe kawerire. Miraitaq tahirímé nahonáh sáhkétí mó subanki irino.  
\v 17 Wehukenínká o nahníáq sera ano naho naho mémene áúyahwa antéhyápípéq íre ahkíre. Miraitaq tahirímé sera anonka muinaraq nahonáh ántéhyá tapoagirana sera ano marakóraq antigi irino. Wehukenínká o será ano o antéhyápípéq ahkíre. Wehukega ahkírataq mi tehtáré náneqme kawerue kanae. O será anome kawerue kanae. Antehyamé moq kawerue kanae úwe.\f + \fr 9.17 \ft Ahwa inínká tátúbi awera íre tíríre. Tírítáq tahirímé osoréh áwérá anonka muwe tátú tapoue awera téhpipeq sáhagi irino. Mina inserah Sísane o ehwéhmé wehukene naho sánsánká íre awehraq kéhre.\f*   
\s1 Sísaga awahre iní kaweratena ahrari oganúq ato ehwehne.  
\r (Máhka 5.22-43; Árúka 8.41-56)  
\p
\v 18 Sísaga mi ehwéh síwáhnorútaq Asiu kené wahnah anínká Sísaba séna áhtónsabe arehunseraráq ména wensabé, Nániyahu peh amahnága putíéhre. Arene ayahnkaratáté koráhtoréhnaraq we oga úkinae  
\v 19 úwana Sísaga irigue mi aní kérowaq ite we kérahwána kegá moq kérahwáne.   
\p
\v 20 Ahtapeq kowanana awahre iní, airápété téhtaré ópéq wene korahq íre taraqnagú inínká Sísa anehepeq kúwe.  
\v 21 Anehepeq kure wewe náhenéna, Íné peh wene korósi koráhtoráhnaraqmé kaweraintankéhe éna wene korósi ayehrápéq koráhtorowe.  
\v 22 Táhtorowana Sísaga pabeqme we tagéna wensabé, Arega ínénsabe aiq pútare aintahna puana aru ukiq atóge úwana mi tanáhráq mi iní awaho ini úkúwe.   
\p
\v 23 Sísaga pokue wahnah aníné nahtapeq kibekúwara pembíáhnu kereq ibitunátúnánu kereq míówana tagówe.  
\v 24 Tagéna sensabé, Mi ahráríwé íre airaiq pukia peh sugéhre. Máhpeq túmíáhro úwara wensabé awiréh atówe.  
\v 25 Awiréh atówana wega moke míó ke kaqsuena mi ahráríné máhriqtapéq kowéna wene ayahnkara táhtorowana irigúwe.  
\v 26 Irigú ehweh mitaq teri mahtaq terinuwara moke mi marákórápéqté kégá írówe.   
\s1 Aura pira ánítéreq ahkambu anínseq kawerarito ehwéhne.  
\p
\v 27 Sísaga mitaq suena ahtapeq kútaq aura pira ánítégá we kérera wensabé, Tébítine anahwao, arutaboiraito uye.  
\v 28 Sísaga nahupeq kibekúwara mi anítégá weba suyana Sísaga sensabé, Itene iura kaweraitahráhunsabé aiq pútare aintehyo úwara sega wensabé kowe atera, Are aiq miraorahóne uye.  
\v 29 Uyana Sísaga siura táhtoqme sensabé, Itega ínénsabe aiq pútare aintehyanserah mirainauge úwara  
\v 30 mi tanáhráq siura tagahrahuye. Tagahrahuyana wega sensabé págegeue iraréna, Miraunsabé mó ke teríyeho aritowara  
\v 31 sega wene ehweh íre sehgira Sísaga miraú ehweh teríúyana mi ehwéh moke mi kehiná suwahpeq abae agúwe.   
\p
\v 32 Mi anítégá pokuyataq mó kegá owainawanka subiqmaq subiqmarú ani, ehweh íre orahú ani meqmera Sísaba móátówe.  
\v 33 Sísaga owainawa kaqauwowana mi anínká ehwehnúwara moke tago kegá áhtenéra, Ísara marákórápéq morá ibora mahna tahnsa tagóne uwe.  
\v 34 Uwara Péhrasi kegá mahraréra, Owainawamaríné wahnahnka Sísa págege atéhnsábé owainawamarí kaqsuahráhire uwe.   
\s1 Sísaga tagó ke arutaboirarito ehwéhne.  
\p
\v 35 Sísaga moke mi ke suwahpeqkakáq áhnte kehiná suwahpeqkakáq nogena Asiu kené momiwí nahmárítápéq Manikánka wahnah wahnahnirabeqte éhwéh síwáhnoréna moke awahre kereq kaweraritowe.  
\v 36 Sísaga sáhuríó ke tagéna sensabé arutaboiraritowe. Se íre wahnahnkakáq sípísípíq tahnsa méra kaweqtaq íre míahrahéra sirupipeq iwíáh kikiru puana sensabé arutaboiraritowe.  
\v 37 Minayabe ite we kérahwána keyábé mahraréna, Nera kéh táhútáhúq áhnte kéhnserah Maniká íre tagaríáh ké áhnte míáhwe. Táhutahuq koawaqmíáh ké peh táhmaro míáhnserah Manikáne ehweh koreríé ké peh táhmaro míáhwe.  
\v 38 Minayabe, Maniká Iteribonsabé, Arene sotápéq koawaqmiahráho ke eqmaq suo ue púreroro.   
\c 10  
\s1 Eqmaro ke airápété téhtaré kéné síwíq kéh éhwéhne.  
\r (Máhka 3.13-19; Árúka 6.12-16)  
\p
\v 1 Sísaga airápété téhtaré ké we kérahwána keyábé íáhrabéna owainawamarí kaqsuera moke awahre ke kaweraritageheéna págege aitowe.   
\p
\v 2 Ite eqmaq iuwo kewe iteíwíqmari mahraue Sáímóniwe mó awíq Pítae. Pítane ábáqkawawé Ehntarue. Se ábárahré Sébérine ahninkáwáráré Sémísireq Sónirere.  
\v 3 Mó anímárí iteíwíqmari mahraue Pírípi, Pátórómíyu, Tómáhsi, íné Mátíyue. Sísa íre kérena íné Mátíyuwe táhkísi moné meyáhwa aní míáhwae. Mó eqmaq suo aníté sensíwíqmé Ápíásane ahninkáwá Sémísireq Táríásarere.  
\v 4 Mó eqmaq suo aní Kénáni marákórápéqté ání wenáwíq Sáímónie. Mó aní Sísane naruo koweriranaú aní wenáwíqtare Súrása Ísíkáríótie. Iteíwíqmé mirauee.   
\s1 Sísaga we kéró ke arambehriraq eqmaq suo ehwehne.  
\r (Máhka 6.7-13; Árúka 9.1-5)  
\p
\v 5 Sísaga ite airápété téhraníté eqmaq iuwanaútaq itensabé mahraréna, Wáhnaupéqté kéné marakórapeqkakáq Sámáría ke suwahpeqkakáq íre pokoro.\f + \fr 10.5 \ft Sámáría keyabé éhwéhmé púku anehepeqte séhírámé Manikáne Púkuipéq Kéh Áwahe Éhwéhne ue kéhrabeq tagáhno.\f*  
\v 6 Peh morá Ísara kebá pokoro. Se tanahraipéq tabanagi sipísípíq tahnsa kée.  
\v 7 Seba pokue mahraréq, Manikánka wahnah wahnahnime aiq wahtonagire teríéro.  
\v 8 Awahre ke kawerariteq pusa ké iririteq náonkakáq ké kawerariteq owainawamarí kaqsúáhro. Págege aitónsábé ápeq íre méyáhro. Pehipi séhréh ariteq kawerarítáhro.   
\p
\v 9 Pokonehe irataq ebah monéákáq sehenáh monéákáq kahnaraq mitaq mareq pokoro.  
\v 10 Unah íre mewe pokoro. Téhtaré síótí súu pegiqnáhnkarankákáq íre mewe pokoro. Séhréh arítéh kégá arambehri aní awehraq apéq náwigéhe. Minayabe ite íre matíéhra naneq náigéhe úwe.   
\p
\v 11 Sísaga ite we kérahwána keyábé mó mahraréna, Mó ke suwahpeq kirataq Manikáne ehwehnsabé awahbeh aní kogabaroro. Ábóraq maréhrataq wega itensabé, Néne nahtapeq segáéro ínaraqmé wene nahtapeq kogáéro. Moke mi ke suwahpeq míéhra tanáhráq peh morá mitaq kaegaeoro.  
\v 12 Wehukene nahtapeq kirataq mi karírónánínsábé, Manikánka iru ukiq itankéhe teríéro.  
\v 13 Terírataq sega ite mehweh aitéhrataq seba míáhro. Sega íre mehweh aitéhrataqmé mah ehwéhmé mewe mó kené nahtaqpeq pokoro.  
\v 14 Mó anínká ite íre mehweh aitena itene ehwehnsabé iuwahriehre ínaraqmé wene nah sueq itene igárátáq kahna tanáhúq poruarueq pokoro.  
\v 15 Teiníboq írátíáhro. Sóróma suwahpeqte kéreq Kómóra suwahpeqte kéreqka naho ahbabáruwe. Manikánka ehweh aitahna tanáhráq mi kegá miraunka ákáhtaq kamah arinkéhe. Ite íre mehweh aitera itene ehwehnsabé iuwahriehre ira kegá mirairanka Manikánka anotahtaq kamah arinkéhe úwe.   
\s1 Íwíoqnagehe ú ehwehne.  
\r (Máhka 13.9-13; Árúka 21.12-17)  
\p
\v 16 Sísaga itensabé mó mahraréna, Írátíáhro. Sipisípiqka úrinsi iápá míéhnserah íwíoqnehra kebá eqmaq iuwaníe. Wehe ahtebia ká míéhrana kiboki uwaresa ká míéhre. Mi katáré míehya serahnoro. Ahtebia ánímárí méq uwaresa ánímárí míáhro.  
\v 17 Wehukega ite íre kaweraitéhboq kawerue auráq matíáhro. Sega ite kaunsíri ke kotiorabeq móitera sene momiwí nahtápéq áréti sahtáté iubigéhe.  
\v 18 Néne sánsá sehgíónsábé ákáhtaq wahnáh kéreq anotah wahnáh kéreqka ehweh aitageheéra seba móitagéhe. Mi tanáhráq sereq mó nahnsó kéreq néne ehweh terigéhe.  
\v 19 Sega ehweh aitéhrarabeq móítéhrataq aneq ehwéh irarenehnkono éq árahue terienéhnkono éq iwíáh kikiriyeho. Írakaumo. Mi tanáhráq Manikáne Awanka iwíáh aitahnaq ehwéh irarero.  
\v 20 Mi tanáhráq íre iteitene ehweh irarigehe. Manikáne Awanka iwíáh aitahna ehwéh irarigehe úwe.   
\p
\v 21 Sísaga mó mahraréna, Mó anínká wenawah wenábáq kotiorabeq móritena sáhsi keyábé, Subiq suahro aritankéhe. Sibowáréhga moq sene animárínsábé mina tahnsanigehe. Sene animárínká sinoibone naruo úkéra mó keyábé subiq suahro aritagéhe.  
\v 22 Néne sánsá sehgíó púara ómi kegá itensabé iuwahriehre aitagéhe. Itega néne sánsá íre susa anehe tanahráqkákáq kawerue sehgírataq Manikánka meirena airaiq kaweraitankéhe.  
\v 23 Mó ke suwahpeq íwíoqnehrataqmé mitaq sueq pehbeheráhnue pokue mó ke suwahpeq kowíáhro. Teiníboq írátíáhro. Ísara kené táhúnipéq itene arambehri íre parabarúéhrataq íné wehukení úku anínká kouwekinauge.   
\p
\v 24 Sigaru anínká wene tísa íre kiotaikire. Arambehri anínká wene wahnah íre kiotaikire.  
\v 25 Sigaru anínká wene tísaba mía míairana arambehri aní wene wahnahpa mía míainserah itega ínéba mía míaowe. Mó kegá íné iteruwahnsabé owainawane wahnah wenáwíq Pésébúrie aintárónsabé sega ite ínéba mía míao ke moq íre kaweq ehwéh aitagéhe úwe.   
\s1 Peh Manikánsabe áhreoro ú ehwehne.  
\r (Árúka 12.2-7)  
\p
\v 26 Sísaga mó mahraréna, Íwíoqnah keyábé áhreiyeho. Amahnága moke kopípéq kéh náneq mókake ábóraraginae. Moke epéqté éhwéh ábóraraginae.  
\v 27 Ite sunkíkírirabeq teiú éhwéh téhrehrabeq teríéro. Epéq íráh éhwéh nahnsorapéqté sawai sawaiue teríéro úwe.   
\p
\v 28 Sísaga mó mahraréna, Peh morá itene inonka subiq suahráho keyábé íre áhreoro. Mi kegá iteyuwa íre subiq suahráhowe. Írakaumo. Minayabe sensabé íre áhreoro. Peh morá Manikánsabe áhreoro. Wega ebeq itene inonka subiqmarena anehe iteyuwa iraipéq suahráhire.   
\p
\v 29 Peh morá pabusa mónéráté téhtaré káriq kabárá máhkétirapéq paiqmaráhwe. Iteriboga moke kabaramarínsábé iwíáhue tagéna íre kowe atahnaraq mi karíq kábárá marakóraq pehipi íre márunsurahorahire.  
\v 30 Mina inserah Maniká Iteriboga ahriahri itensabé iwíáhue tagehre. Itene iyahqnopeqte íyáhrámé sáhnsahwe tagaríéhre.  
\v 31 Wega ite aiq moke tagaríéh púaq íre áhreoro. Itega kabaramarí kiotaiko puana Manikánka ite íre abitaruanae.   
\s1 Íné Sísane ani múge iraréyabe ayehitéhneho i ehwéhne.  
\r (Árúka 12.8-9)  
\p
\v 32 Sísaga mó mahraréna, Wehukenínká mó keyábé, Sísane ani múge terinaraq mókake Nánibonsabé, Mi anímé néne ani míre teawiníe.  
\v 33 Mó ke míáhtáq ínénsabe ahqáho aintéh ánímé ínéga mókake Nánibo míéhrabeq wensabé ahqáho ataníe úwe.   
\s1 Sísansabé anotahtaq arutaboiroro i ehwéhne.  
\r (Árúka 12.51-53, 14.26-27)  
\p
\v 34 Ínéwé sainkue míáh ké insahwé aitanieéna marakóipeq tutaire íwíáhoo? Írakaumo. Peh sainsuanieéna tutauge.  
\v 35 Íné tutau puana ahninkáwágá abowánsábé abiahnsa atankéhe. Ayahunkawagá anowansabé abiahnsa atankéhe. Anahbukawagá ahrahnawansábé abiahnsa atankéhe.  
\v 36 Wenawahrah anímárínká wene naruo úkigehe. \rq (Maika 7.6)\rq*   
\p
\v 37 Wenanoibonsabé anotahtaq arutaboiréna ínénsabe peh ákáhtaq arutaboiraintéh ánímé íre néne ani míahrahire. Wene ahninkáwáreq ayahunkawareqsabé anotahtaq arutaboiréna ínénsabe peh ákáhtaq arútábóíraintéh ánímé íre néne iyahnabo aní míahrahire.  
\v 38 Nánibone arambehri miraunsabé íné awankátaq táhpawe nubiq suagéhe. Ínéga miraunserah miraue séníráhro. Minayabe néne arambehriraq túbáh agéna peh we awahbeh arámbéhrí sehgí ánímé íre néne ani míahrahire.  
\v 39 Wewensabé arutaboiréna peh wewe awahbeh iwíáh mira aruqaruri anímé oga mérapeq íre awaq miahráhire. Néne sánsá sehginieéna wewe awahbeh iwíáh susuri anímé oga mérapeq awaq miankéhe úwe.   
\s1 Sísa tagaríáh ké séhréh arítéh áníné ápeqsabé éhwéhne.  
\r (Máhka 9.41)  
\p
\v 40 Sísaga mó mahraréna, Ite mehweh aitáh kégá íné moq mehweh aintáhwe. Ínénsabe mehweh aintáh kégá íné eqmaq núwéh ání moq mehweh atáhwe.  
\v 41 Manikáne ehweh irari anínká sitaq mó anínká iwíáhéna, We Manikáne ehweh irari aní púana séhréh ataníe ire. Séhréh ataníe éna mi anínsábé mehweh atena kiraboime kaweq sansánire. Manikánka wene ehweh irari aní ápeq awinanserah we mehweh atéh ání moq ápeq awinkéhe. Kaweqtaq mía míai anínká sitaq mó anínká iwíáhéna, We kaweqtaq mía míai aní púana séhréh ataníe ire. Séhréh ataníe éna mi anínsábé mehweh atena kiraboime kaweq sansánire. Manikánka kaweqtaq mía míai aní ápeq awinanserah we mehweh atéh ání moq ápeq awinkéhe.  
\v 42 Teiníboq írátíáhro. Pehgáriq aní íné séníréh ání míéh púana mó anínká né waní náwinana Manikánka mi aníné ápeqme íre tabanagia peh ahreraq kanawire úwe.   
\c 11  
\s1 Sóniga we kéróya aníté Sísaba eqmaq suo ehwéhne.  
\r (Árúka 7.18-35)  
\p
\v 1 Sísaga moke mi ehwéh ite we kérahwána ke teiuwe. Wega ite airápété téhraníté we kérahwána keyábé itene arambehriyabé íwáhnoréna mitaq suena wahtotaq kehiná suwahpeq mó ke síwáhnorinieéna pokúwe.   
\p
\v 2 Sóni wání meri merini aní karábúsiipéq ména Sísa Karáhéga miraú ehweh irena we kéróya anítégá Sísa kasenigeheéna weba eqmaq suowe.  
\v 3 Eqmaq suowara Sísaba kéra wensabé, Sóniga, Arewe Manikánka eqmaraníe ú anípo? Ite mó anínsábé áwénunonehnkono ire uye.   
\p
\v 4 Uyana Sísaga sensabé, Irehya ehwéhnkákáq tagéhya naneqkakáq Sóni koreawétao.  
\v 5 Ínéga miraunka aura pira kégá tagahwara aigárá soriqnah kega ah nogówara náonkakáq kéné náo wagirara ahre parosa kégá ehweh irahwe. Pusa ké iriwe oganúq sitena tabonah ke Manikáne kaweq ehwéh síwáhnoruge.  
\v 6 Ínénsabe árahinabomo íwíáh íre iwíáhia peh ínénsabe kawerue aiq pútare aintéh ánímé aru ukiqme aní míéhre. Mah ehwéh Sóni koreawétao úwe.   
\p
\v 7 Úwara Sóni kéróya anítégá mitaq suera pokuyataq Sísaga weba sáhuríó ke Sóni éhweh teriuwe. Wega mahraréna, Sóniga uworapeq íwáhnoruraitaq koraganehe urotaqmé we inse wíre íwíáhuroo? Sóiririrana onega míu míu inserah Sóni mó iwíáh mó iwíáhi aní míre íwíáhéq koragaroo? Írakaumo. Sóniwe íre mina tahnsa ání míre.  
\v 8 Sóni koraganehe urotaqmé we inse wíre íwíáhéq koragaroo? Kaweq korósí aneraneria ání koragaroo? Írakaumo. We íre mina tahnsa ání míarairara kaweq korósí aneraneria kéwé uworapeq íre mía peh wahnah kené nahtapeq mía míaowe.  
\v 9 We inse wíre íwíáhéq koragaroo? We Manikáne ehweh irari aníne íwíáhuroo? Aiq pútaq iwíáhowe. Írátíáhro. We Manikáne ehweh irari anínéna moke mó ke áwáhu ke kiotaikuraire.  
\v 10 Sóni éhwehme Manikáne ehwehnka mahraréna,  
\q1 Néne ehweh korerina anímé ebeq eqmarahnana are sina ah kawerarankéhe ire úwe. \rq (Malakai 3.1)\rq*   
\p
\v 11 Sísaga mó mahraréna, Teiníboq írátíáhro. Sóni wání meri merini aní anotah anínirara moke mó kegá we íre kiotaikowe. Íre kiotaikowana Manikánka wahnah wahnahnirabeq íópipeq kibeki aní pehgáriq anínká Sóni kiotaikire.   
\p
\v 12 Sóniga ehweh iraruraitaqkakáq amahnágaákáq págege sansáno kegá íópeq Manikánka wahnah wahnahnirabeq kibekoneheqmúne éra sene págege sansánowe.  
\v 13 Manikáne ehweh iraru kereq Mósísireqka Manikánka wahnah wahnahnirabeqte éhwéh teiúwana Sóniga suraire.  
\v 14 Sene ehweh aiq pútare arítáhmé kawerowe. Sega pabeqme ehwéh irarume Éráísa mónkakáq sinae ewe. Sóniga menah surainsabé sene ehweh aiq pútaraguraire.  
\v 15 Íre parosa áhréákáq kéo, írátíáhro úwe.   
\p
\v 16 Sísaga mó mahraréna, Amahnága oga míáh kéwé ite aneq tahnsá kée teinínkono? Itewe káriq anímárínká máhkétirapéq ogi ogionserah tahnsá ké wóe. Mó anímárínká mó anímárínsábé abiahnsa aritera sensabé,  
\v 17 Igonkónúnaraq itega íre ábáhrowe. Ibitunántúnánúnaraq itega íre ibisahwe ewe.  
\v 18 Sóniga suraitaq wega táhutahuq awehriéna náhníáq sera ano íre narainsabé sega abiahnsa atera, Owainawanka iwíáh atéh ání míre atárówe.  
\v 19 Íné wehukení úku anínká surautaq táhutahuqkakáq náhníáq sera anonkakaq pehipi nogara sega ínénsabe abiahnsa aintera mahraréra, We kobuq kahburi uwoyansa aní míre aintera táhkísi moné meyáh kéreq mó ahbábáq kéreqne iyahnabo aní míre aintáhwe. Sega ínénsabe mi ehwéh irarewara Maniká tagaríáh kégá ahtebé sansánirataq mó kegá tagéra, Se aiq pútaq sansánowe ewe úwe.   
\s1 Sísaga, Kamah ainehboq kawerurero ú ehwehne.  
\r (Árúka 10.13-15)  
\p
\v 20 Sísaga mó kehiná suwahpeq áhnte otáq sánsánúwara tago kegá sene ahbabáq sansa íre súónsabe Sísaga mi keyábé ehweh aritowe.  
\v 21 Wega mahraréna, Kórásíni suwahpeqte kéreq Pétásáíra suwahpeqte kérero, kamah ainehboq kawerurero. Iteruwahpeq áhnte otáq sánsá miraurauge. Táíya suwahpeqte kéreq Sáíróna suwahpeqte kéreqka mina tagotaq tahirímé sene ahbabáq naho suera kaweqtaq míó irino. Sega mina tagotaq tahirímé sene ahbabáq aiq súónsabe Manikánka tagankeheéra nahonáh kórósí aneranerue tanah abaq marera sene ahbabáqsabe tútuue ibiso irino.  
\v 22 Teiníboq írátíáhro. Manikánka ehweh aitahna tanáhráq mi keyábé peh ákáhtaq kamáh arinkéhe. Mi tanáhráq ite Kórásíni suwahpeqte kéreq Pétásáíra suwahpeqte kéreq anotahtaq kamah ainawire.   
\p
\v 23 Kápénéáma suwahpeqte kéo, ite kaweq ke míone éq minayabe íópeqté mátábúrápéq kioneheqmúne íwíáhoo? Írakaumo. Mibeq íre kioneheqmóe. Peh iraipéq kowíáhro aitanawire. Ínéga págege otáq sánsá iteruwahpeq mirauraugaq tagarowe. Mirauraunserah Sóróma suwahpeq miraowataq tahirímé mi kegá sene ahbabáq sansa suera kaweqtaq míó irino. Sene ahbabáq súótaq tahirímé Manikánka sensuwahpeq íre kekira peh kéh irino.  
\v 24 Amahnága teiníboq írátíáhro. Manikánka ehweh aitahna tanáhráq wega Sóróma suwahpeqte kéyábé arutaboiréna peh ákáhtaq kamáh arinkéhe. Mi tanáhráq ite anotahtaq kamah ainawire úwe.   
\s1 Sísaga, Ínéba sero éna ahrenahro aitaníe ú ehwehne.  
\r (Árúka 10.21-22)  
\p
\v 25 Sísaga púrerue mahraréna, Nániboo, arega moke íópeqkákáq mah marákó márákóákáq wahnahnóne. Wehukene sánsá ahtebah kewé arene sánsá íre sokigi ariasa peh morá káriq aní tahnsa ké arene sánsá aiq sokigi aiene. Minayabe arensabé iwíáh íwíáh atóge.  
\v 26 Nániboo, arerega iwíáhue aiq miraóne úwe.   
\p
\v 27 Sísaga mitaq míó keyabé mó mahraréna, Nániboga moke náníre. Mó kegá íné Manikáne ahninkáwá íre tábúsoqme tagaríáhwana Nániboga webataq íné wenahni tagaríéhre. Mó kegá Nánibo íre tagaríáhwana ínébataq wenahninká we tagaríóge. Íné wenahninká sokigi aiéna kegá moq Maniká Iteribo tagariagehe úwe.   
\p
\v 28 Sísaga mó mahraréna, Págege arámbéhríéq irupipeq umehi keo, ínéba sero. Ínéba sirataq ahrenahro aitena iru ukiq itaníe.  
\v 29 Néne arambehri sehgieq néne sánsá ahtebahro. Íné uwaresa ánínéna pehwehrue mía míau aní púaq ínéba sirataq irupipeq ukiq itahnaq ahrenagehe.  
\v 30 Néne arambehriwe irupipeq íre págegeorahi arámbéhrí wíre. Mi arámbéhrí sehgírataq irupipeq eyoyó aitaníe úwe.   
\c 12  
\s1 Sísaga ahrena ahrena wehekáh arambehriéyabe irarú ehwehne.  
\r (Máhka 2.23-28; Árúka 6.1-5)  
\p
\v 1 Mi tanáhráq ahrena ahrena wehekáh Sísareq ite we kérahwána kereqka páréti mirao naneq será sotápéq kótaikowanaraq irupibiúwaq itega mi será késabaríqme késabaríqme ue kure nahwane.  
\v 2 Nahwanara Péhrasi kegá tagéra Sísansabé, Tagáhno. Are kéráh kégá ahrena ahrena wehekáh íre mirao naneq sansánowe. Minayabe sega ahbabárowe uwe.  
\v 3 Uwana Sísaga sensabé, Itewe Manikáne púkuipéqté séhírámé Tébítireq we kéró kereqka sirupibiútaq mirau sansámé íre sáhnsahwe ahtebaho?  
\v 4 Tébítiga Manikánsabe iwíáh íwíáh atáh náhúpéq kibekéna Manikánka tagankeheéra máró parétí mewe nówara we kéró kega moq nowe. Nonsabe íre mirao naneq miraowe. Mósísine ehweh irarunka mi parétíwé pehipéqté kégá íre nah nanere. Peh morá Manikáne ehweh mibeq mahbeq arítáh kégá nahrahowe ire. \rq (1 Samuel 21.1-6)\rq*   
\p
\v 5 Mósísine ehweh mibeq mahbeq arítáh kéné ehweh aiq sáhnsahona wino. Mi ehwéhnká teímé ahrena ahrena wehekáh sega Manikánsabe iwíáh íwíáh atáh náhtápéq arambehriuwana Manikánka íre abiahnsa aritowe ire.  
\v 6 Teiníboq írátíáhro. Íné mahtaq ména Manikánsabe iwíáh íwíáh atáh náhtápéq kiotaikuge.  
\v 7 Manikáne ehwehnka mahraréna,  
\q1 Titiré sansansábé íre nuwahbehrana peh arutaboiré sansa séhréh arite sansansábé nuwahbehre ire. \rq (Hosea 6.6)\rq*  
\m Itega mi ehwéh ahtebahtaq tahirímé íné séníráh ké kaweqtaq míáh kéyábé, Ahbabárowe íre aritewáh irino.  
\v 8 Íné wehukení úku anínká ahrena ahrena wehekáh wahnah wahnahnuge úwe.   
\s1 Sísaga ahrena ahrena wehekáh sawenkahnia áyáhnkákáq ání kawerato ehwehne.  
\r (Máhka 3.1-6; Árúka 6.6-11)  
\p
\v 9 Sísaga mitaq suena Asiu kené momiwí nahtápéq kibekúwana  
\v 10 sawenkahnia áyáhnkákáq ání míowe. Péhrasi kegá Sísa ehweh ataneheéra we kasenéra, Ahrena ahrena wehekáh wehuke kaweratewé Mósísine ehwehnka ahqáho atehro uwe.  
\v 11 Uwana Sísaga sensabé, Ahrena ahrena wehekáh itene ka íre wahto matáípéq tupekitaq mi ka tumeyáh mino.  
\v 12 Wehukenínká ménkámehnká aiq kiotaiki mino. Minayabe ahrena ahrena wehekáh Mósísine ehwehnka kaweq sansánsábé íre ahqáho atéhre.  
\v 13 Íre ahqáho atéhre éna sawenkahnia áyáhnkákáq ánínsábé, Arene ayahnkara obariro úwana wene ayah obarirowana kaweragúwana ébeq ayáhnkárá tahnsa úkúwe.  
\v 14 Péhrasi kegá tueague sío síoéra, Sísawe árahue subiq suanéhnkono uwe.   
\s1 Sísawe Manikáne arambehri anínsábé éhwéhne.  
\p
\v 15 Árahue subiq suanéhnkono u ehwéh Sísaga irena mitaq suena pokúwara áhnte kegá we kérówe. Áhnte kegá we kérówana moke awahre ke kaweraritena  
\v 16 sensabé, Íné éhweh mó ke teriyeho aritowe.   
\p
\v 17 Sísaga áhnte awáhré ké kaweraritonsabe Manikáne ehweh irarú ani Áísáíaga sehiranú ehwehnká aiq pútaragúwe. Mi ehwéhmé Manikánka irarú ehweh wega sehiranue mahraréna,   
\q1
\v 18 Néne arambehri mirai aní ínéga omaq ató ání aiq míéhre. Wensabé nirutaboiréna wene arambehriyabé nuwahbehre. Ínéniwanka weba mía míaínana wega nahnso ke kaweq sansá terinkéhe.  
\v 19 Wega íre ehwehinae. Wega íre anotahtaq ehwehninae. Ahtapeqté íre sawai sawaiinae.  
\v 20 Wega mareqmareq sah íre airaiq piteruanae. Áráhmu pehgáriq téhráhnaraq íre puinsuanae. Ahqáho. Mirainaga kaweq sansánká ahbabáq sansa kiotaikinae.  
\v 21 Nahnso kegá wene ehweh irera, Ite kaweraitankéhe íwíáhigehe úwe. \rq (Aisaia 42.1-4)\rq*   
\s1 Owainawanka Sísa séhréh atéhre éra péhe éhwéh iraru ehwéhne.  
\r (Máhka 3.20-30; Árúka 11.14-23, 12.10)  
\p
\v 22 Mó kegá aura pira ání, íre ehwehnorahú aní meqmera Sísaba móátówe. Wene arupipeq owainawa mío púana we íre ehwehnorahú aní, aura pira ání míowe.  
\v 23 Sísaga mi aní kaweratowana ehwehnéna aura tagówe. Mina tago kegá áhtenéra seye náhenéra, Kaweratéh ánímé Tébítine anahwabómo uwe.  
\v 24 Péhrasi kegá kawerato ehweh irera, Pésébúri owainawane wahnahnka Sísa págege atena séhréh atéh púana Sísaga owainawamarí kaqsuahráhire éra seye náhenéra ehmuniq éhmúníruwe.   
\p
\v 25 Ehmuniq éhmúníruwana Sísaga sene iwíáh tagéna sensabé, Wahba márákórápéqté kégá seye ebehirataq sainkoneherawoe. Minayabe se págegeue morá ké íre míahrahowe. Sensuwahrahreq seye ebehirataq sainkoneherawoe. Minayabe se págegeue morá ké íre míahrahowe.  
\v 26 Owainawanseq wenawahrahreq ebehotaq tahirímé se sainkéra págegeue morá ké íre míahraho irino.  
\v 27 Ínéga owainawa kaqsúótáq owainawane wahnahnka séhréh aintéhtáq tahirímé ite kéíráh kégá owainawa kaqsúáhtáq insega séhréh arítéh iripo? Ite kéíráh kégá itene ehwehnsabé íre tábúsoréhre aitáhwe.  
\v 28 Manikáne Awanka págege aintena séhréh aintéh púana owainawa kaqsuq kaqsuruge. Mina tagéq Manikánka wahnah wahnahni sansá iteba aiq sire éq tagaríáhwe úwe.   
\p
\v 29 Sísaga mó mahraréna, Wehukenínká ayahnsa kira wéhné ménsámehnsá meyanieéna wene nahupeq árahue kibekorahiro? Ebeqme ayahnsa kira wéh táhtoqme táhru táhruarena anehe wene nahtapeqté ménsáméhnsá pehipi meyahráhire úwe.   
\p
\v 30 Sísaga mó mahraréna, Wehukenínká íre néne iyahnabo aní míéhmé néne naruo aní míre. Wehukenínká ínéreq íre soruparítéhrataqmé wega wehuke karegaráh aruqarurire.   
\p
\v 31 Peh morá Manikáne Awansabe abehq éhwéh atáh kéwé Manikánka mi ke íre insahwé aritankéhe. Mi ahbábáq peh ahreraq matiankehe úwe.  
\v 32 Íné wehukení úku anínsábé níéhruru aintéh ánímé Manikánka insahwé atahráhire. Manikáne Awansabe éhruru atéh ánímé Manikánka amahnágaákáq mókakeakáq mi aní íre insahwé atena wene ahbabáq peh ahriahri ahreraq matiankehe úwe.   
\s1 Íre kaweq awánkánká abehq sérá iyanae i ehwéhne.  
\r (Árúka 6.43-45)  
\p
\v 33 Sísaga Péhrasi keyábé mó mahraréna, Peh morá kaweq awánkánká kaweq será íyéhre. Íre kaweq awánkánká abehq sérá íyéhre. Wehukenínká awanká sera tagéna mi awánká ahtebehre.  
\v 34 Itewe wehene animárí móe. Itene irupipeq kéh náneq itene íwéhga irarerahire. Itene irupipeq íre kaweq iwíáh kéh púaq kaweq ehwéh íre irarerahowe.  
\v 35 Kaweq anímé wene arupipeq kaweq iwíáh kéh púana kaweq sansánire. Ahbabáq animé wene arupipeq ahbabáq iwiáh kéh púana ahbabáq sansanire.  
\v 36 Teiníboq írátíáhro. Ehweh aitahna tanáhráq Manikánka wehukene ehweh iwíáhue tagéna moke sene abehq éhwéhnsábé saraqmarankéhe.  
\v 37 Kaweq ehwéh irare irareóna aníno, Kaweq aní móne atankéhe. Ahbabáq ehweh irare irareóna aníno, Ahbabáq ani móne atankéhe úwe.   
\s1 Sísansabé, Ótaq sansánúno u ehwéhne.  
\r (Máhka 8.11-12; Árúka 11.29-32)  
\p
\v 38 Táhmaro Mósísine ehweh síwáhnoro kereq Péhrasi kereqka Sísansabé, Íwáhnoraníno, itega Manikáne arambehri miraóna aní taganehboq arega ótaq sansánúno uwe.  
\v 39 Uwana Sísaga sensabé, Amahnága oga míáh kégá Manikánsabe íre iuwahbehraq ahbabáq ke míáhwe. Ótaq sansánúno ewo? Írakaumo. Wehukení wenáwíq Sónaga sóreq wanípípéq tupekútaq Manikánka ótaq sansá miraúwe. Peh morá mi sansá teienaq iwíáhue tagagehe.  
\v 40 Sóna apahtáró wéhékáh anotah pahné arupipeq míonserah íné wehukení úku aní apahtáróráq marakóipeq míanie.  
\v 41 Níníbe suwahpeqte kégá ahbabáruwana Sónaga ehweh koreriutaq wene ehweh irera sene ahbabáq sansa suera kaweqtaq míówe. Minayabe Manikánka ehweh aitahna tanáhráq Níníbe suwahpeqte kégá iriwe méra ite amahnága oga míáh kéyábé, Íre kawerowe éra ehweh aitagéhe. Amahnága iteba míó ánímé Sóna kiotaiku aní múge. Níníbe suwahpeqte kégá Sónane ehweh írónserah árahinsabé néne ehwehme íre iraho?  
\v 42 Sórómóniga Ísara ke wahnahnútaq wáhnaupéqté kéné wahnah inínká wene ahtebia éhwéh iranieéna íre wahtopeqte weba súwe. Teiníboq írátíáhro. Amahnága iteba míó ánímé Sórómóni kiotaiku aní múge. Mi inínká Sórómónine ahtebia éhwéh ironserahme árahinsabé néne ehweh íre iraho? Minayabe Manikánka ehweh aitahna tanáhráq mi inínká iriwe ména itensabé ehweh aitankéhe úwe.   
\s1 Owainawanka kouwekinsabé éhwéhne.  
\r (Árúka 11.24-26)  
\p
\v 43 Sísaga Mósísine ehweh síwáhnoro kereq Péhrasi kereqsabé mó mahraréna, Owainawanka wehukení auwena pokitaq wání íre kéhrabeq nogena ahrenahrahirabeq kabarire. Kabarirana írakauninsabé iwíáhéna,  
\v 44 Ínéga súó náhtápéq seuwekinauge éna áúwátái wéhúkénípá kouwekire. Kouwekéna wene nah tagehrana aiq kabantáhwe kaweraréhre.  
\v 45 Kawerarena mó abapete téhraníté áhnte ahbábáq ówáínáwámárí koweriréhre. Moke mi owáínáwámárí mi anípá kowíáhwe. Téhwe peh morá ówáínáwánká mi anípá míéhtáq íre kawerire. Anehemé áhnte owáínáwámárínká weba míáhnsábé anotahtaq íre kawerire. Mi aní íre kaweraginserah amahnága ite oga míáh áhbábáro ke íre kaweqtaq míaneheqmóe úwe.   
\s1 Sísane anowaréh ábákawaréhwé inseréhbo i ehwéhne.  
\r (Máhka 3.31-35; Árúka 8.19-21)  
\p
\v 46 Sísaga nahupeq ména ehweh teriutaq wenanoreq wenábáqmarinseq máhpeq iriwe méra Sísareq ehwehnéyabe suwahbówe.  
\v 47 [Suwahbówana mó anínká Sísansabé, Arenanoreq arenábáqmarinseq máhpeq iriwe méra arensabé áhrabowe úwe.]  
\v 48 Úwana Sísaga míó keyabé mahraréna, Náinowé insebo? Náníbáqsome inseréhbo éna  
\v 49 ite we kérahwána ke ayahnáwíqme mahraréna, Mah kewé náinoreq náníbáqmarinseq móe.  
\v 50 Íópeqté Náníbó awahbeh arámbéhrí sehgíó kéwé náníbáqmari móe. Náinahnoreh wóe. Náinoréh wóe úwe.   
\c 13  
\s1 Ayu suitabéyabe pabeqme ehwéhne.  
\r (Máhka 4.1-9; Árúka 8.4-8)  
\p
\v 1 Mi wehekáh Sísaga nahtapeqté tueyokéna káwehu ayehráq tunse mitaq tútuue míowe.  
\v 2 Tútuue míowara íregáritaq weba sáhatíó púana Sísaga wánípipeq ko sipíípéq kibekue tútuue míowara moke míó kega arahwéraq iriwe míówe.  
\v 3 Míówana Sísaga áhnte pabeqme ehwéh síwáhnorúwe. Wega mahraréna, Ayu suitabeh anínká wene sotápéq ayu suitabanieéna pokire.  
\v 4 Suitabehtaq mó ayú ahtaq megirana kabaranka sésiq nehre.  
\v 5 Mó ayú kiruraq megirana pehgáriq marákó kéhnsábé mi ayú apubúue kiapoue kíréhre.  
\v 6 Anotah patáhitaq tamurupague íre ánúq píéh púana ehyatagire.  
\v 7 Mó ayú náwerarúítáq megirana náwe kirena kárígariirana sera íre íyéhre.  
\v 8 Mó ayú kaweq marákóráq megirana kiapoue kirena áhnte será iratanire. Mó ayú 100 será íyéhrana mó ayú 60 será íyéhrana mó ayú 30 será íyéhre.  
\v 9 Íre parosa áhréákáq kéo, kawerue íráhro úwe.   
\s1 Sísaga moke pabeqme ehwéh teriunsabe irarú ehwehne.  
\r (Máhka 4.10-12; Árúka 8.9-10)  
\p
\v 10 Síwáhnorúwaq ite we kérahwána kegá Sísaba séq wensabé, Mó ke síwáhnorónaraq aneqsabé pabeqme ehwéh terieno ewane.  
\v 11 Ewanana Sísaga itensabé, Manikánka íópeq wahnah wahnahnirabeqte éhwéhmé menah wehukega íre írátíahrahurowe. Amahnága Manikánka mi ehwéh ite sokigi aíre. Peh mó ke íre sokigi aríre.  
\v 12 Manikánka wene ehweh kawerue íréh ání mó sokigi awinana áhnte ahtebanae. Wene ehwehnsabé anetaníbo i aní mó íre sokigi awinana we pehgáriq ahtebeh naneq abitaginae.  
\v 13 Minayabe wehuke pabeqme ehwéh teríúge. Sene siuranka tagéra íre tagaríáhwe. Sene siahrega irera íre írátíáh púana pabeqme ehwéh teríúge. \rq (Lo 29.4)\rq*   
\m
\v 14 Minayabe Manikánka iwíáh atowana Áísáíaga sehiranú ehwehnká aiq pútaragire. Mi ehwéhmé Manikánka irarú ehweh wega sehiranue mahraréna,  
\q1 Itega ehweh ireq itene irupipeq íre írátíáhwe. Itega tagéq itene irupipeq íre tagaríáhwe.  
\v 15 Mi kené sirupipeq íre ahtebahrahowe. Seyene siahre aiq parokire. Seyene siura aiq mútúgire. Sega íre miraotaq tahirímé sene siuranka tagéra sene siahrega irera sene sirupipeq ahtebéra sene ahbabáq suera íné níáhrabo irino. Sene ahbabáq suera íné níáhrabotaq tahirímé kawerarító irino úwe. \rq (Aisaia 6.9-10)\rq*   
\p
\v 16 Sísaga ite we kérahwána keyábé mó mahraréna, Itene iuranka áhntetaq tagahnsabe itene iahrega áhntetaq íráhnsábé iwíáh íwíáhoro.  
\v 17 Teiníboq írátíáhro. Áhnte Manikáne ehweh iraru kereq kaweqtaq mía míau kereqka itega tagah naneq tagéyabe suwahbówara íre tagowe. Itega íráh éhwéhnsábé sega ireyabe suwahbówara íre írówe úwe.   
\s1 Sísaga ayunsabe éhwéh áwahe pahsuo ehwéhne.  
\r (Máhka 4.13-20; Árúka 8.11-15)  
\p
\v 18 Sísaga itensabé, Ayu suitabé pabeqme ehwéh áwahe ahtebagehboq írátíáhro.  
\v 19 Manikánka wahnah wahnahnirabeqte éhwéh siahrega irera íre ahtebah kewé ahtapeq megi ayú tahnsane. Owainawanka sirupipeqté mi ehwéh apubúue seaebóire.  
\v 20 Kiruraq megi ayúmé kiapoinserah wehukenínká Manikáne ehweh irena arupipeq eyoyóéna apubúue kowe atéhre.  
\v 21 Manikáne ehwehnka arupipeq íre ánú píéhnsábé pehgáriq tanáhráq sehgíre. Mi ehwéh sehgínsábé mó kegá áwíoqnahwana íre kaweq sunúq sire. Mi tanáhráq wega túbáh agéna Maniká áúwéhre.  
\v 22 Náwe tarúítáq megi ayúmé wehukenínká Manikáne ehweh irena sehginie íwíáhéna mah marákó márákóípéqté náneqsabé iwíáh íwíáhéna ménsámehnsánkakaq móneakáqsábé arutaboirire. Náwe soaginserah minawarinká saiqnaríéh púana wega Manikáne arambehri íre miraire.  
\v 23 Kaweq marákóráq megi ayúmé wehukenínká Manikáne ehweh irena arupipeq tábúsoqme iwíáhire. Kaweq marákóráq kaweq será íyéhnserah wega mi ehwéh sehgiena Manikáne arambehri kawerue miraire. Kawerue miraéna mó anínká 100 tahnsá áhnte kaweq arámbéhríirana mó anínká 60 tahnsá kaweq arámbéhríirana mó anínká 30 tahnsá árámbéhríire úwe.   
\s1 Náweyabé pabeqme ehwéhne.  
\p
\v 24 Sísaga mó pabeqme ehwéh mahraréna, Manikánka íópeqté wahnah wahnahnime wehukenínká wene sotápéq kaweq ayú uqmatainserahne.  
\v 25 Inokáhpeq wehuke sugé tanahráq wene naruo anínká sure kaweq ayú uqmataitaq náwe uqmarena pokuraire.  
\v 26 Kaweq ayú kirena iyanauraitaq náweakáq kítáire.  
\v 27 So abone arambehri anímárínká sure wensabé, Arene sotápéq peh kaweq ayú uqmatonawe mah nawé eheqte kirehro urowe.   
\p
\v 28 Urowana sene wahnahnka sensabé, itene naruo anínká mi nawé uqmataire urairara sega wensabé, Náwe soranéhnkono urowana,  
\v 29 Ahqáho. Náwe soréhrataq kaweq naneqkakáq pagorúéhboq moráráq kirankéhe.  
\v 30 Moráráq kirahnana nera kahnaraq ínéga arambehri keyábé, Téhwe mi nawé saue airíwe ira paríáhro. Anehe kaweq será isíwe néne ménsámehnsá kéh náhúpéq sáharáhro aritaníe uraire úwe.   
\s1 Pehgáriq ayúnsábé pabeqme ehwéhne.  
\r (Máhka 4.30-32; Árúka 13.18-19)  
\p
\v 31 Sísaga mó pabeqme ehwéh mahraréna, Manikánka wahnah wahnahnime pehgáriq ayú tahnsane. Mi ayúmé íre mó sotápéqté áyú tahnsane. Írakaumo. Mi ayúmé pehgáriq ayúne.  
\v 32 Wehukenínká mi pehgáríq áyú wene sotápéq uqmatairana kirena anotah awánká úkéna moke mó mensáméhnsá kiotaikire. Anotah awánkánirana kabaramarínká séra ayahnaweraq sene nah píáhwe úwe.   
\s1 Muoráhi naneqsabé pabeqme ehwéhne.  
\r (Árúka 13.20-21)  
\p
\v 33 Sísaga mó pabeqme ehwéh mahraréna, Tírí ínínká muoráhi naneq páráwahipéq maqme ayahnirana moke múíre. Manikánka íópeq wahnah wahnahnime mina páréti muoráhi naneq tahnsáne úwe.   
\s1 Sísaga peh pabeqme ehwéh teriu ehwéhne.  
\r (Máhka 4.33-34)  
\p
\v 34 Sísaga weba sáhuríó ke ehweh teriena sensabé íre pahsuqme teriasa peh pabeqme ehwéhmárí teriuwe.  
\v 35 Manikáne ehweh irarú aniné ehweh aiq pútaraginkeheéna Sísaga peh pabeqme ehwéh teriuwe. Mi pukúípéqté éhwéhnká mahraréna,  
\q1 Ehweh teriénaraq peh pabeqme ehwéh teriníe. Mah marákó márákó miraútaqkakáq menahnkákáq epéqté éhwéh káráirana amahnága teriníe ire. \rq (Buk Song 78.2)\rq*   
\s1 Sísaga náweyabé áwahe pahsuo ehwehne.  
\p
\v 36 Sísaga weba sáhuríó ke suena nahupeq kibekúwaq ite we kérahwána kegá weba séq wensabé, Mi pabéqmé éhwéh náwe uqmatai ehwéhmé pahsuqme teio ewane.   
\p
\v 37 Ewanana Sísaga itensabé pahsuqme teiena, Kaweq ayú uqmatai anímé íné wehukení úku aníne.  
\v 38 Somé mah marákó márákóe. Kaweq ayúmé Manikánka wahnah wahnahnirabeq kioráho ke wóe. Náwewe owainawane anímárí móe.  
\v 39 Náwe uqmatai anímé owainawa mire. Nera kahna tanáhráqmé mah tanáhráq parabagínana Manikánka sainsuahna tanáhráq míre. Sera ísíra kewé íópeqté ké wóe.  
\v 40 Náwe sauwe ira paríáhnserah mah tanáhráq parabagínana Manikánka sainsuahna tanáhráq sinawire.  
\v 41 Mi tanáhráq íné wehukení úku anínká íópeqté ké eqmaq suahnara Manikánka wahnah wahnahnirabeq kioráhira ke míéhrataq moke ínéhgíó kéreq mó ahbábáq kéreq sorupagehe.  
\v 42 Sorupéra anotah iráípéq kaqsuehrara mitaq ibiséra uwo uwo oneherawoe.  
\v 43 Mi tanáhráq Manikáne animárí Sensiboga wahnah wahnahnirabeq kaweqtaq méra patahi serahnigehe. Íre parosa áhréákáq kéo, kawerue íráhro úwe.   
\s1 Móne antéhyá sotápéq kopéq suo ehwéhne.  
\p
\v 44 Sísaga mó mahraréna, Manikánka íópeq wahnah wahnahnime wehukenínká móne antéhyá wene sotápéq ubuqme kopéq suonserahne. Mó anínká mi antéhyá ábóraq marena áhnte moné mipipéq kéhnsábé mitaq mó akariaréhre. Wene arupipeq eyoyóirana móne paiqmianieéna moke wene ménsámehnsá paiqmarena mi moné mewena móne antéhyá kéh só kobaiqmáréhre úwe.   
\s1 Pásésuqsabé pabeqme ehwéhne.  
\p
\v 45 Sísaga mó mahraréna, Manikánka íópeq wahnah wahnahnime ménsámehnsá paiqmaq paiqmari anínká kaweq pasésúq paiqmaranieéna kabari serahnire.  
\v 46 Wega peh morá pásésúq áhnte kaweq pasésúq tagéna moke wene ménsámehnsá paiqmarena mi moné mewena mi pasésúq kobaiqmáréhre úwe.   
\s1 Pah siqmíáhnsábé pabeqme ehwéhne.  
\p
\v 47 Sísaga mó mahraréna, Manikánka íópeq wahnah wahnahnime kahweraté uwe taga tagao serahnire. Wehukega káwehupípéq anotah kahwéráté uwe taga tagaéra áhnte mó naneq ka mó naneq kanue maqmíáhwe.  
\v 48 Maqmíáhtáq kahweipéq áhnte kéhrara arahwéraq tútuue méra pah siqmíáhwe. Siqmarera kaweq ka pah antéhyápípéq sáharera íre kaweq ka súáhwe.  
\v 49 Mina onserah mah tanáhráq parabagínaraq íópeqté kégá sure kaweq ke míéhrarabeqte áhbábáq ké aiqme meriqmera  
\v 50 anotah iráípéq tuparuehrara mitaq ibiséra uwo uwo oneherawoe úwe.   
\p
\v 51 Sísaga ite we kérahwána keyábé, Teiú éhwéh moke aiq iraho úwaq itega wensabé, Aiq irone ewane.  
\v 52 Ewanana Mósísiga sehgíóro ú ehweh íráh kégá íné wahnah wahnahnu ehwéh aiq ahtebahwe. Mi kegá anotah nah matíéh ánínká mira inserahnowe. Anotah nah matíéh ánínká peh morá páqnáhípéq áhnte mensáméhnsá matíéhre. Wega mi paqnáhípéqté o mensáméhnsánkákáq nahonáh ménsáméhnsánkákáq mewe máhpeq tueyokire úwe.\f + \fr 13.52 \ft Anotah nah matíéh ání éhwehme áwahe mahraue kéhre. Mósísiga sehgíóro ú ehweh ahtebéra Sísane ehweh ahtebah kegá Mósísine naho éhwéhnkákáq Sísane o ehwéhnkákáq síwáhnororahowe. Manikánka íópeqté wahnah wahnahnirabeqte sánsá ahtebéra síwáhnororahowe.\f*   
\s1 Néhsara suwahpeqte kégá Sísansabé suwahríó ehwehne.  
\r (Máhka 6.1-6; Árúka 4.16-30)  
\p
\v 53 Sísaga mi pabéqmé éhwéh teiena mitaq suena  
\v 54 wenawahperurá pokúwe. Mitaq momiwí nahtápéq kibekéna síwáhnorúwara író kega, We árahue ahtebia ání úkurairo éra, Wega ótaq sansá árahue mirairo éra áhtenuwe.  
\v 55 Áhtenéra, We peh nah píéh áníné ahninkáwá wíre. Wenanowé Máhría wire. Sémísiwe, Sósépawe, Sáímóniwe, Súrásawe, wenábáqmari móe.  
\v 56 Wenanahnoreh mahtaqté ánímárí móe. Minayabe we árahue ahtebia ání úkurairo éra  
\v 57 wensabé abiahnsa atówe. Abiahnsa atówana Sísaga sensabé, Manikáne ehweh irari anínsábé mó ke suwahpeqte kégá iwíáh íwíáh atáhwe. Peh morá wenawahpeqte kéreq wenawahrahreqka wensabé íre iwíáh íwíáh atáhwe úwe.  
\v 58 Úwana sega wensabé íre aiq pútare ató púana mitaq áhnte otáq sánsá íre miraúwe.   
\c 14  
\s1 Sóni wání meri merinú aní pukú ehwehne.  
\r (Máhka 6.14-29; Árúka 3.19-20, 9.7-9)  
\p
\v 1 Sísa éhweh mitaq teri mahtaq terinuwana mi tanáhráq anotah wahnáh ání Érótiga irowe.  
\v 2 Irena wene arambehri keyábé mahraréna, Mah anímé Sóni wání meri merini aní míre. We pukéna mó oga úkurai puana amahnága págege otáq sánsánire úwe.   
\p
\v 3-4 Sóni oga míotaq wega Érótinsabé ehweh atena mahraréna, Arenábáqne ahre meronawe Mósísiga sehgíóro ú ehweh aiq anterutone úwe. Wenábáq Pírípine ahre Éróríása meyonsabe Sóniga ehweh atowana meyo inínká mi ehwéhnsábé ayehitónsabe Sóni abiahnsa atowe. Abiahnsa atowana Érótiga, Sóni táhtoqme karábúsiipéq móátáhro úwara táhtoqme karábúsiipéq móátówe.  
\v 5 Móátówana Érótiga, Sóni subiq suaníe íwíáhéna túbáh agúwe. Wehukega, Sóniwe Manikáne ehweh irari aní míre íwíáhunsabé sensabé áhreéna túbáh agúwe.   
\p
\v 6 Érótine anowagá we maqmio ahreraq ko tanáhráq sútaq wereq máhoro ú kereqka táhutahuruwana Éróríásane ayahunkawagá mitaq ména ábáhrúwe. Ábáhrúwana Érótiga iwíáh íwíáhéna wensabé,  
\v 7 Arega nánio ina naneq náwiníe éna, Pópoqnahga tagaríéhtáq awinauge úwe.  
\v 8 Mi ahráríné anowagá Sóninsabé abiahnsa atena weniyahu pagu pagunúwana wega Érótinsabé, Íné Sóni wání meri merini aníné ayahqno kiraqsuq maqme kunubaipéq maqme ménio úwe.   
\p
\v 9 Úwana Érótiga mi ehwéh irotaq wene arupipeq umeh agúwe. Pópoqnahga tagaríéhtáq awinauge ú púana wene arupipeq iwíáh kikiruwe. Ínéreq táhutahuro kegá néne ehweh íráh púana niyehitéhneho éna, We awahbeh naneq náwéro úwe.  
\v 10 We awahbeh naneq náwéro úwana Érótiga eqmaq auwo aninká karábúsiipéq tunse Sónine ayahqno kiraqsuena kunubaipéq maqme mewe séna  
\v 11 mi ahrárí awuwana wenano móawuwe.  
\v 12 Sóni kéró kega we subiq súó ehweh irera sure wene anonka sesehgiwera mómaisarera Sísa koreawúwe.   
\s1 Sísaga 5 táhúséni (5,000) weh kiraboú ehwehne.  
\r (Máhka 6.31-44; Árúka 9.10-17; Sóni 6.1-13)  
\p
\v 13 Sóni subiq sutowana Sísaga irena mitaq suena sípi kéwewena kure abatapi pokinaúwe. Áhnte kegá, We seberaebéq pokire u irera sensuwahpeq suera peh marakóipeq pehbeheráh kure Sísa kinaúrabeq kuwe.  
\v 14 Sísaga mitaq kure sípiipéqté arahwéraq tuegútaq áhnte wehekéq tagéna sensabé arutaboiraritena awahre ke kaweraritowe.   
\p
\v 15 Íó tupekinaútaq ite we kérahwána kegá Sísaba séq wensabé, Amahnága penkinaire. Mahtaq peh abatapi púah mah kegá mó ke suwahpeq sene táhutahuq kobaiqmaragéhboq eqmaq suo ewane.  
\v 16 Ewanana Sísaga itensabé, Se aneqsabé pokigehbo? Itega táhutahuq kirabooro úwe.  
\v 17 Úwaq, Ite íre áhnte tahutáhúq peh moberíáh párétíákáq téhtaré páhnkákáq matione ewanana  
\v 18 Sísaga itensabé, Mina mewe sero úwe.  
\v 19 Mewe sero éna míó keyabé, Náweraq tútuue míáhro éna mi parétíákáq pahnkákáq mewena íópeq tagéna Manikánsabe, Kaweróne atowe. Kaweróne atena páréti keqme ite we kérahwána ke náiuwaq itega míó ke náriewáne.  
\v 20 Náriewánara ómiga nowana siyahbankirowe. Siyahbankirowara arahqmé airápété téhtaré páhsíkétí úsawe obenkíq márówe.  
\v 21 Mi tahutáhúq no wehwé íregáritaq 5 táhúséni (5,000) weh wóe. Ani ahre áhnte míó púara íre sáhnsáhúwe.   
\s1 Sísaga wání káwehu abobóráhtaba nogu ehwéhne.  
\r (Máhka 6.45-52; Sóni 6.16-21)  
\p
\v 22 Sísaga ite we kérahwána keyábé, Sípiipéq kiasagoro seberaebéq ite nonótáh pokoro éna eqmaq iuwowe. Ite we kérahwána ke eqmaq iuwena anehe mó ke sensuwahpeq eqmaq suowe.  
\v 23 Eqmaq suena púrerinieéna sáwéhrapeq kiuwe. Penkútaq Sísa webataq ména  
\v 24 púrerúwaq ite we kérahwána ke sípiipéq káwehu ákáhpi míahwane. Anotah soírírúwana wánínka nonaburóróúwana mi sipí íre peheráh korahúwe.  
\v 25 Ahyahbinkerotaq Sísaga wání abobóráhtaba iteba súwaq  
\v 26 we tagéq anotah ahrééq, Wahnsa wíre íwíáhéq áhreéq kareowanae.  
\v 27 Kareowanana Sísaga apubúue mahraréna, Pehitaq míáhro. Íné úge. Íre áhreoro úwe.   
\p
\v 28 Úwana Pítaga wensabé, Néne Wahnahno, aiq pútaq are inaraqmé ínénsabe, Wání abobóráhtaba noge ínéba súno ainto úwe.  
\v 29 Ínéba súno ainto úwana Sísaga wensabé, Máho úwana Pítaga sípiipéqté tuegue wánítaba Sísaba áhníbórá kúwe.  
\v 30 Áhníbórá kéna sóiriq tagéna áhreéna wánípipeq tupekinaútaq Sísansabé, Néne Wahnahno, íné séhréh ainto éna áwíahraq súwe.   
\p
\v 31 Áwíahraq súwana Sísaga apubúue tubanantáwena wensabé, Arega ínénsabe íre kawerue aiq pútare aintahne. Aneqsabé árahinabomo íwíáhono úwe.  
\v 32 Sega sípiipéq kiasaguyana sóiriq táqnáigúwe.  
\v 33 Ite sípiipéq míahwana kegá Sísansabé iwíáh íwíáh ateq, Are aiq pútaq Manikáne ahninkáwá wóne atahwáne.   
\s1 Sísaga áhnte awáhré ké kawerarito ehwéhne.  
\r (Máhka 6.53-56)  
\p
\v 34 Itega sípiipéq seberaebéq kure Kénésáréti marákórápéq kowanara  
\v 35 mitaq míó kega Sísa tagéra, we Sísae uwe. Sísae éra, Awahre ke mitaq meriq mahtaq merirue sero uwara moke awahre ke meriqmera Sísaba mórítówe.  
\v 36 Awahre kegá Sísansabé, Arene ambanta ayehrápéq táhtoranéhnkono éra wene ambanta táhtoró ke ómi kaweragúwe.   
\c 15  
\s1 Manikáne ehwehnka iteinahbúréhne sansá kiotaikire i ehwéhne.  
\r (Máhka 7.1-13)  
\p
\v 1 Péhrasi kereq Mósísine ehweh síwáhnoro kereqka Sarúsarama suwahpeqte Sísaba sure wensabé,  
\v 2 Are kéráh kégá iteinahbúréhne sansámé aneqsabé anteruaho? Sene siyahnkara íre pabeq paberia peh náwíqkakaq síyáhnkárátáté táhutahuq nahwe uwe.   
\p
\v 3 Uwana Sísaga sensabé, Itewe aneqsabé peh iteitene sánsá sehgioneheéq Manikánka sehgíóro ú ehweh anetaníbo éq anteruaho?  
\v 4 Manikáne ehwehnka mahraréna,  
\q1 Iteinoibone ehweh ireq se séhréh arítáhro ire.  
\m Mi ehwéhnká mó mahraréna,  
\q1 Wenanoibonsabé íre kaweq ehwéh arítéh ání subiq súáhro ire. \rq (Kisim Bek 20.12, 21.17)\rq*   
\p
\v 5 Manikáne púkuga miraue irariraq itega síwáhnoréq, Wehukenínká wenanoibo séhréh aritahráhi monébópoq mó naneqpopoq matawéna wenanoibonsabé mahraréna, Mahnawé Maniká íre áwátáutaq tahirímé náíú irino ire.  
\v 6 Wehukenínká miraue irariraq itega, Mi anínká wenanoibonsabé anetaníbo ime aiq kawerire ewe. Wega se íre séhréh arítéhmé aiq kawerire ewe. Minayabe iteitene ehweh sehgiónsábé Manikánka sehgíóro ú ehweh anterúáhwe.  
\v 7 Itewe peh kopéráhpéro ahbabáq ke woe. Itega miraonsabé Manikáne ehweh irarú ani Áísáíaga naho sehiranú ehwehnká aiq pútaragire. Mi ehwéhmé Manikánka irarú ehweh Áísáíaga sehiranue mahraréna,   
\q1
\v 8 Mah kegá ínénsabe síwéhrate iwíáh íwíáhéra peh sirupipeq ínénsabe íre suwahbehre.  
\v 9 Sega peh wehukene sánsá síwáhnoréra, Mahnawé Manikáne sansá míre ewe. Minayabe sega ínénsabe péhepehe iwíáh íwíáh aintáhwe úwe. \rq (Aisaia 29.13)\rq*   
\s1 Sísaga, Wehukeníné arupipeqté íwíáhgá ahbabáratahráhire ú ehwehne.  
\r (Máhka 7.14-23)  
\p
\v 10 Sísaga míó keyabé, Ínéba sewíáhro. Néne ehweh ireq iwíáhue tagahro.  
\v 11 Wehukenínká táhutahurinka íre ahbabáratéhre. Írakaumo. Peh morá wehukeníné áwéhipeqté éhwéhnká ahbabáratéhre úwe.   
\p
\v 12 Ite Sísa kérahwána kegá weba séq wensabé, Arega iraréna ehwéhnká Péhrasi ke siyehitehme aiq tagahno ewanana  
\v 13 Sísaga itensabé, Íópeqté Náníbógá íre uqmaréh náneqme pagoruankéhe.  
\v 14 Péhrasi kewé pehragarítáhro. Sega iwíáhéra, Ite siyahnkahrúna ke úne ewe. Írakaumo. Se peh aura pira ké míáhwe. Aura pira ánínká mó aurá pira ání ahnkahrínaraq mataipéq moráráq inahnsuboyeherawoye úwe.   
\p
\v 15 Úwana Pítaga Sísansabé, Mah pabéqmé éhwéh pahsuqme teio úwana  
\v 16 wega sensabé, Wehukenínká táhutahurinka íre ahbabáratanae uge. Mi ehwéhnume ite moq íre írátíaho?  
\v 17 Táhutahuqka wehukeníné iwíáhipeq íre túíre. Peh ahmbiupipéq tunse tueagire. Minawé íre iraho?  
\v 18 Wehukeníné áwéhipeqté éhwéhmé wene arupipeqté áhwárehre. Wene arupipeqté íwíáhgá ahbabáratanae.  
\v 19 Wehukeníné arupipeqté ahbabáq iwiáh áhwárehre. Mó aní subiq suewé, mó aníné ahre weh abariéwé, aebówé, péhe éhwéhmé éhruruéwé,  
\v 20 mahnawarinká wehukení ahbabáratéhre. Peh náwíqkakaq áyáhtáté nehnka wehukení íre ahbabáratéhre úwe.   
\s1 Nahnso inínká Sísansabé kawerue aiq pútare ato ehwéhne.  
\r (Máhka 7.24-30)  
\p
\v 21 Sísaga mitaq suena Táíya suwahpeqte kéreq Sáíróna suwahpeqte kéreqne marakórapeq pokúwe.  
\v 22 Mibeqté Kénáni marákórápéqté ínímé íre Asiu anínká Sísaba séna wensabé, Tébítine anahwao, anotah aní móne. Owainawanka nániyahu subiqmaq subiqmarinsabé arutaboirainto úwe.  
\v 23 Arutaboirainto úwana Sísaga peh ehiya míowaq ite we kérahwána kegá Sísansabé, Mi inínká inehe séna áhnte ehwéhninsabé kaqsuo éq pagu pagunowane.   
\p
\v 24 Pagu pagunowanana Sísaga mahraréna, Manikánka peh morá Ísara kebá eqmaq núwátáire. Ísara kewé tabanagi sipísípíq tahnsa kee úwana  
\v 25 mi inínká Sísaba séna áhtónsabe wene aigárápí arehunseraráq ména, Anotah aníno, séhréh ainto úwe.  
\v 26 Séhréh ainto úwana Sísaga wensabé, Animáríné táhutahuq mewe iamárípá tuparuewé íre kaweq sansáne úwe.\f + \fr 15.26 \ft Sísaga mi inínsábé íre ehweh atena peh pabeqme ehwéh teawuwe. Nahnso kewé mi iámárí tahnsanowara Asiu kewé mi anímárí tahnsa móe. Minayabe wene ehwehme áwahewé mahraréna, Nahnso ke séhréh aitanieéna Asiu ke suotaq tahirímé íre kaweru irino úwe. We tagaríómé mi inínká wensabé aiq pútare atowana we séhréh atowe.\f*  
\v 27 Úwana wega Sísansabé, Anotah aníno, arega irarénawe aiq pútaróne. Iamárínká sibowáné tahbe tehnopeqte megi apípí mewe nahtaq sibowágá íre kaqsúéhre. Mina inserah séhréh ainto úwana  
\v 28 Sísaga wensabé, Arega ínénsabe anotahtaq aiq pútare aintahna iní móne. Are awahbeh naneq mirainauge úwana mi tanáhráq wene ayahunkawa apubúue kaweragúwe.   
\s1 Sísaga áhnte awáhré ké kawerarito ehwéhne.  
\p
\v 29 Sísaga mitaq suena Kehrari kawéhú ayehráq kure sáwéhrapeq kiena mitaq tútuue míowe.  
\v 30 Tútuue míowara áhnte kegá aigárá soriqnah kereq aura pira kéreq sawenkahnia áíyáyáhnkákáq kéreq íre ehwehnorahu kereq áhnte mó awahre kereq meriqmera Sísaba suwana wega moke mi awáhré ké kaweraritowe.  
\v 31 Ehweh íre irarerahu kegá ehweh iraruwara sawenkahnia áíyáyáhnkákáq kégá awaho ke úkuwara soriqnah kega ah nogúwara aura pira kégá siura ebíúwara tago kegá áhtenuwe. Áhtenéra ite Ísara kené Manikánsabe iwíáh íwíáh atówe.   
\s1 Sísaga 4 táhúséni (4,000) weh kiraboú ehwehne.  
\r (Máhka 8.1-10)  
\p
\v 32 Sísaga ite we kérahwána ke íáhrabéna itensabé, Mahtaq míáh kégá ínéba apahtáró wéhékáh méra amahnága se táhutahuq íre kéhnsábé sensabé nirutaboiruge. Íre kirabo aritasa pehipi eqmaq súáhnaraq ahtapeq siunúnkaq surahiyeho. Pehipi íre eqmaq suaníe úwe.  
\v 33 Úwaq ite we kérahwána kegá wensabé, Mahtaq peh abatapinirara míáh ké peh íregáritaq míáhwe. Se awehraq tahutáhúq nagehboq árahue áhnte tahutáhúq meyahráhuno ewane.  
\v 34 Ewanana Sísaga itensabé, Árahue parétí kehro úwaq itega wensabé, Abapete téhtaré párétíákáq táhmaro pehgáriq pahnkákáq kéhre ewane.   
\p
\v 35 Sísaga weba sáhuríó keyabé, Marakóraq tútuoro éna  
\v 36 mi abápété téhtaré párétíákáq pahnkákáq mewena Manikánsabe, Kaweróne atena ite we kérahwána ke keqme iuwaq itega moke mó ke náriewáne.  
\v 37 Náriewánara ómiga nowana siyahbankirowe. Siyahbankirowara arahqmé abapete téhtaré páhsíkétí úsawe obenkíq márówe.  
\v 38 Mi tahutáhúq no wehwé 4 táhúséni (4,000) weh wóe. Ani ahrewe peh áhnte míó púara íre sáhnsáhúwe.  
\v 39 Siyahbankirowana Sísaga mi ke eqmaq suena sípiipéq kiasague Mágára marákórápéq pokúwe.   
\c 16  
\s1 Sísansabé, Ótaq sansánúno u ehwéhne.  
\r (Máhka 8.11-13; Árúka 12.54-56)  
\p
\v 1 Péhrasi kereq Sáyúsi kereqka Sísaba séra wega ahbabárinkeheéra wensabé, Manikánka are séhréh atahna taganehboq íópeqté ótaq sansánúno uwe. Ótaq sansánúno éra áhwárawe tagowe.  
\v 2 [Áhwárawe tagowana wega sensabé, Íó tupekitaq penehriraq tagéq íre ibonsinawire ewe.  
\v 3 Ahbiahipeq ibo muqmuriraq tagéq iboramé ibonsinawire ewe. Íópeq tagéq ibone sánsá ahtebahwe. Mina aiq ahtebéq peh ínéga amahnága mirau arámbéhrí tagéq íre ahtebahwe.]  
\v 4 Amahnága oga míáh kégá Manikánsabe íre iuwahbehraq ahbabáq ke míáhwe. Ótaq sansá sokigi aio ewo? Írakaumo. Sóna sóreq wanípípéq míotaq Manikánka ótaq sansá miraúwe.\f + \fr 16.4 \ft Wehukení wenáwíq Sónansabé éhwéhmé púku anehepeqte séhírámé Manikáne Púkuipéq Kéh Áwahe Éhwéhne ue kéhrabeq tagáhno.\f* Peh morá mi sansá iahreraq itahnaq iwíáhue tagagehe. Mó otáq sánsá íre sokigi ainíe éna se suena pokúwe.   
\s1 Páréti muoráhi naneqsabé pabeqme ehwéhne.  
\r (Máhka 8.14-21)  
\p
\v 5 Ite Sísa kérahwána kegá káwehu seberaebéq pokowanaraq páréti ibitagúwaq íre meyahwáne.  
\v 6 Sísaga itensabé, Tagaríáhro. Péhrasi kereq Sáyúsi kereqne páréti muoráhi naneq pehragahro úwe.  
\v 7 Úwaq itega iteite náhenéq, Itega páréti ibitaginsabé mi ehwéh teíre ewane.  
\v 8 Ewanana Sísaga itene ehweh ahtebéna itensabé, Ite páréti íre kéh éhwéhmé aneqsabé sío síoo? Itega ínénsabe pehgáritaq aiq pútare aintáhwe.  
\v 9 Amahnága teiú éhwéh íre iraho? Ínéga 5 táhúséni (5,000) weh moberíáh párétí keqme kirabourautaq arahqmé áhnte matome íre iahreraq kehro?  
\v 10 Abapete téhtaré párétí keqme 4 táhúséni (4,000) weh kirabourautaq arahq áhnte matome íre iahreraq kehro?  
\v 11 Íné íre párétiyabé iraruge. Minayabe árahinsabé íre iahtebaho? Péhrasi kereq Sáyúsi kereqne páréti muoráhi naneq pehragahro úwe.   
\p
\v 12 Úwaq ite we kérahwána kegá iwíáhéq, Íre páréti muoráhi naneqsabé peh Péhrasi kereq Sáyúsi kereqka síwáhnoro ehwéhnsábé irarire éq iahtebahwane.   
\s1 Pítaga Sísansabé, Are Manikáne ahninkáwá wóne ú ehwehne.  
\r (Máhka 8.27-30; Árúka 9.18-21)  
\p
\v 13 Sísaga Sésáría Pírípái suwahpeq wahtotaq kútaq ite we kérahwána keyábé kasenéna, Mó kegá íné wehukení úku anínsábé inse aintaho úwe.  
\v 14 Inse aintaho úwaq, Arensabé mó kegá, Sóni wání meri merini aní míre ewe. Mó kegá, Are Éráísa wire ewara mó kegá, Are Manikáne ehweh irarú ani wenáwíq Sérémáía wire ewe. Mó kegá, Are peh Manikáne ehweh irari aní míre ewe ewane.  
\v 15 Ewanana Sísaga itensabé, Itega ínénsabe inse aintaho úwana  
\v 16 Sáímóni Pítaga wensabé, Manikánka ite meirena kaweraitankeheéna omaq ato aní móne. Maniká mía míai anínirah are wenahni móne úwe.  
\v 17 Úwana Sísaga Pítansabé, Sónine ahninkáwá Sáímónio, arega irarénayabé iwíáh íwíáhúno. Arega irarénawe peh wehukega íre iwíáh atáhwah iraréne. Peh morá íópeqté Náníbógá iwíáh atéhre.  
\v 18 Teiníboq írátíáhro. Arenáwíq Pítae.\f + \fr 16.18 \ft Káríki kené ehweh Pítae úmé ebahne.\f* Wehukega ebahtaq pearáh náh íre míu míuia peh págegeue kagainserah íné tagaríáh kéwé séhréh aitahnaq págegeue mía míaigehe. Íné tagaríáh kégá pukirataq iraipéq íre pokigehe.  
\v 19 Íópeq Manikánka wahnah wahnahnirabeqte ónsáráté kí áwúge. Arega mah marákóípéq ahqáho atehna naneq Manikánka mi naneqsabé moq íópeq ahqáho atanae. Arega mah marákóípéq kowe atehna naneq Manikánka mi naneqsabé moq íópeq kowe atanae.  
\v 20 Kowe atanae éna ite we kérahwána keyábé, Ínéwé Manikánka omaq ato aní míre mó ke teríyeho úwe   
\s1 Sísaga, Íné pukéna oga úkinauge ú ehwehne.  
\r (Máhka 8.31–9.1; Árúka 9.22-27)  
\p
\v 21 Mi tanáhráq Sísaga ite we kérahwána keyábé Sarúsarama suwahpeq pukinaú ehweh pahsuowe. Wega itensabé, Sarúsarama suwahpeq pokinauge. Mitaq mibeqté Asiu kené aboawah wehreq Manikáne ehweh mibeq mahbeq arítáh kéreq Mósísine ehweh síwáhnoro kereqka níwíoqnéra nubiq suaneherawoe. Nubiq suehrana íné pukéna apahtáró wéhékáhtáq iriwe oga úkinauge úwe.   
\p
\v 22 Úwana Pítaga Sísa meqmena móbeq móatena wensabé ehweh atena, Néne Wahnahno, arega iraréna ehwéhmé aiq pútaragínehboq Manikánsabe ahqáho ato inauge úwe.  
\v 23 Úwana Sísaga pabeqme Pítansabé, Owainawano, móbeq míahno atena, Arega iraréna ehwéhmé Manikánka íre iwíáh atéhre. Minawé peh wehukeníné iwíáh púah íné pokona ah parosúéhneho úwe.   
\p
\v 24 Sísaga ite we kérahwána keyábé mahraréna, Íné sénireyabe awahbeh aníno, arerene awahbeh iwíáh suo. Manikáne arambehri mira aruqarurunsabé sega íné awankátaq táhparagéhe. Ínéga miraunserah miraue séniro.  
\v 25 Wewensabé arutaboiréna peh wewene awahbeh iwíáh mira aruqaruri anímé oga mérapeq íre awaq miahráhire. Néne sánsá sehginieéna wewe awahbeh iwíáh susuri anímé oga mérapeq awaq miankéhe.  
\v 26 Wehukenínká moke mah marákóípéqté ménsáméhnsá matíéhtáq tahirímé oga mérapeq íre awaq miahnaraqmé mi mensáméhnsánká árahue séhréh atéh iripo? Oga mérapeq awaq meyabe aneqtaté paiqmarankéhbo? Ahqáho. Íre paiqmarahráhire.  
\v 27 Nánibone patahga tahnsa téhreh naneqkakáq íné wehukení úku anínseq íópeqté kéreqka túónagake moke mah kehiná kéhínáné arambehri iwíáhue tagéna sainsuanauge.  
\v 28 Teiníboq írátíáhro. Táhmaro iriwe míona ke pehipi íre pukigehe. Ebeqme íné wehukení úku aní Wahnah aní míahnaq tagéq anehe pukigehe úwe.   
\c 17  
\s1 Sísane auranabiah mó kugú agú ehwehne.  
\r (Máhka 9.2-13; Árúka 9.28-36)  
\p
\v 1 Sísaga síwáhnorúwana abapete morá wéhékáh parabagúwana wega Sémísireq Sónireq mi abárahré mó aní Pítarerue meriqmena anotah sawéhrápéq kiuwe.  
\v 2 Kiuwara sega tagotaq Sísane auranabiah mó kugú kaweq kugú agúwe. Wene auranabiah patahga tahnsa agúwana wene korósi anotah tabérábé téhreh tahnsá úkúwe.  
\v 3 Téhreh tahnsá úkúwara Mósísireq Éráísareqka íópeqté tunse ábóraragéra Sísareq ehwehnuwe.  
\v 4 Ehwehnuwana Pítaga Sísansabé, Itene Wahnahno, ite mahtaq míonayabé aiq kawerire. Are awahbáhnaraqmé ínéga apahtáró úqná pearaníe. Arene morá Mósísine morá Éráísane moráue pearaníe úwe.   
\p
\v 5 Pearaníe útaq anotah tabérábé írábúyánká seubítíowana mipéqté éhwéhnká mahraréna,  
\li1 Mah anímé niruní nénáhní míre. Íné wensabé anotah nuwahbehre. Wene ehweh íráhro úwe.   
\p
\v 6 Úwara Sísa kéró anítógá anotah ahrééra sirehunseraráq méra siuranabiah marakóiperatíówana  
\v 7 Sísaga seba séna se táhtotawéna sensabé, Íre áhreoro. Irigoro úwara  
\v 8 sega awahnkanéra mó ke íre tagéra peh morá Sísa webataq tagowe.   
\p
\v 9 Sáwéhrapeqté tuegutaq Sísaga sensabé, Iteiyuwanka tageh naneq amahnága mó ke teríyeho. Íné wehukení úku aní pukéna iriwe oga úkonaraq terigéhe úwe.   
\p
\v 10 Úwara we kéró anítógá Sísansabé kasenéra, Mósísine ehweh síwáhnoro kegá, Éráísa ebeq sínaraq anehe Manikánka omaq ato aní anehe sinae eme aneqsabé irareo uwe.   
\p
\v 11 Uwana Sísaga sensabé, Éráísaga moke náneq kaweratanieéna suraire.  
\v 12 Ínéga teiníboq írátíáhro. Éráísawe aiq suraire. Wega suraitaq we tagaro kegá, We Éráísa wire íre iwíáhia peh seye suwahbarai sansánurowe. Seye suwahbarai sansánéra we íre kaweratárówe. Sega we áwíoqnaronserah íné wehukení úku aní moq níwíoqnagehe  
\v 13 úwara we kéró anítógá ahtebéra, Sísaga irarime Sóni wání meri merini anínsábé irarire uwe.   
\s1 Sísaga owainawa kaqauwena animai kawerato ehwehne.  
\r (Máhka 9.14-29; Árúka 9.37-42)  
\p
\v 14 Sega áhnte ke míópi tueguwana mó anínká Sísaba séna we áhtónsabe arehunseraráq ména wensabé,  
\v 15 Anotah aníno, nénahninsábé arutaboirate séhréh ato. We uwoyansanéna iraipéq tabiqme tabiqmeéna anotah erirana wánípipeq aguaguire.  
\v 16 Meqmena are kéráh kébá móátóge. Móátógarawe sega íre kaweratahráhowe úwe.   
\p
\v 17 Íre kaweratahráhowe úwana Sísaga míó keyabé, Ite íre aiq pútare ainteq saiyo ke wóe. Iteba mía míaume ahkake awehraq kanabo? Itega miraonsabé nirupipeq umehime ahkake parabaginabo? Ahkake parabaginabo éna abowansabé, Arenahni ínéba meqme súno úwana meqmena súwana  
\v 18 Sísaga owainawansabé, We auwe pokúno atowana auwena pokútaq mi aní kaweragúwe.   
\p
\v 19 Ite we kérahwána kegá itebataq Sísaba séq wensabé, Itewe árahinsabé owainawa íre kaqsuahráhuno kasenowane.   
\p
\v 20 Kasenowanana itensabé, Itega pehgáritaq aiq pútare aintáh púaq íre kaqsuahráhowe. Teiníboq írátíáhro. Manikánka séhréh aitahnaga miraorahúne íwíáhirataq wega séhréh aitéhnká miraorahowe. Téhwe mi iwíáh pehgáriq awánká ayu tahnsá kahnaraq itega sáwéhyabe, Móberagúno atéhrataq mirainawire. Mira íwíáhirataq áhnte pagégé sánsá miraorahowe.  
\v 21 [Ínéga kaqauwó ówáínáwá wehukega pehipi íre kaqsuahráhowe. Táhutahuq awehriéq púrerareq mina tahnsa owáínáwámárí kaqsuahráhowe úwe.]   
\s1 Sísaga, Íné pukéna oga úkinauge mónkakáq irarú ehwehne.  
\r (Máhka 9.30-32; Árúka 9.43-45)  
\p
\v 22 Sísareq ite we kérahwána kereqka Kehrari marákórápéq nowánaraq wega itensabé, Sega íné wehukení úku aní móintehrara nubiq suaneherawoe.  
\v 23 Nubiq suehrana íné pukéna apahtáró wéhékáhtáq iriwe oga úkinauge úwaq ite we kérahwána kené irupipeq umehagúwe.   
\s1 Sísaga, Táhkísi moné awo ú ehwehne.  
\p
\v 24 Sísareq itereqka kure Kápénéáma suwahpeq kowanaraq Asiu kené momiwí nahtápéqté wáhnáhnká Pítaba séna wensabé, Ite íwáhnori anínká momiwí nahtápéq táhkísi moné awinkéhbo úwana  
\v 25 kowe úwe. Kowe éna nahupeq kibekúwana Sísaga wensabé ebeq kasenéna, Sáímónio, mah marákóípéqté wáhnáh kégá inseréhne táhkísi moné meyaho? Sensuwahrahne móne meyaho? Mó kahnáhné móne meyaho? Inseréhne meyáhwe íwíáhono úwana  
\v 26 Pítaga wensabé, Mó kahnáhné móne meyáhwe úwana Sísaga wensabé, Minayabe ite Maniká kahnah míoya puata wene momiwí nahtápéq kawerinkeheéta táhkísi moné íre náwéyataq tahirí aiq kaweri irino.  
\v 27 Sega itensabé abiahnsa aitéhboq pehipi aweyéhe. Mi tahkísí móné meyankéhboq arega wání káwehutapeq pokue úku wánípipeq tuparuqme tagehnana téh pariahna pahné áwéhipeq tagé mipéq ebah moné tagankehe. Minawé arereq ínéreqne táhkísi moné awehraq kanae. Mina mewe táhkísi moné meyéh ání móawo úwe.   
\c 18  
\s1 Manikánka wahnah wahnahnirabeqte anotah anímé insebo i ehwéhne.  
\r (Máhka 9.33-37; Árúka 9.46-48)  
\p
\v 1 Mi tanáhráq ite we kérahwána kegá Sísaba séq wensabé, Íópeq Manikánka wahnah wahnahnirabeq kiotaiki anímé insebo ewane.   
\p
\v 2 Ewanana Sísaga káriq aní áhrabéna ite ákáhpi atena  
\v 3 itensabé, Teiníboq írátíáhro. Itene píribahri sansá sueq káriq aní tahnsa úkirataq Manikánka wahnah wahnahnirabeq kioráhowe.  
\v 4 Wewensabé íre iwíáh íwíáhi aní peh mah karíq ání tahnsa ména íópeq Manikánka wahnah wahnahnirabeq mó ke kiotaikire.  
\v 5 Ínénsabe arutaboiraintena mahna tahnsa káríq ání séhréh atéh ánínká íné moq séhréh aintéhre.   
\s1 Ahbabáq sansanká aiq pútare atona sansá saiqnaruahráhi ehwéhne.  
\r (Máhka 9.42-48; Árúka 17.1-2)  
\p
\v 6 Sísaga mó mahraréna, Wehukenínká ínénsabe aiq pútare aintéh ání ahbabáq sansa áúgi ínaraqmé anotahtaq íre kawerire. Áúgii anínká káriq aní áúgi ínaraqmé wene anuopi anotah ebáh táhru táhruue púrúrúia káwéhúpípéq tuparuahnana wánípipeq tupekitaq tahirímé aiq kaweri irino úwe.   
\p
\v 7 Síúgio kewé anotah ahbábárowe. Mah marákó márákóípéq ahbabárorahi sansá peh kagaire. Áúgi anímé ahbabáq áhwáreh puana Manikánka anotahtaq kamah awinawire.  
\v 8 Arene aiayahnka are ahbabáratana ínaraq mina kiraqsuo. Íre aiayahnkakaq oga mérapeq pokinaraq aiq kawerinae. Moke aiayahnkakaq ahriahri teh iráípéq kaqauwáhnaraqmé anotah íre kawerinawire.  
\v 9 Arene auranka are ahbabáratana ínaraq mina piruqme suo. Peh morá áúránkákáq oga mérapeq pokinaraq aiq kawerinae. Téhtaré áúránkákáq ahriahri teh iráípéq kaqauwáhnaraqmé anotah íre kawerinawire úwe.   
\p
\v 10-11 Sísaga mó mahraréna, Káriq anímárínsábé abehq náneq mire íwíáhiyehboq kawerurero. Teiníboq írátíáhro. Se wahnahno íópeqté kégá íópeq Nánibo míéhrabeq ahriahri mía míaowe. [Íné wehukení úku anínká tabanago ke kaweraritanieéna suge úwe.]   
\s1 Sipisípiq tabanaginsabé pabeqme ehwéhne.  
\r (Árúka 15.3-7)  
\p
\v 12 Sísaga mó mahraréna, Sipisípiq wahnahni anínká áhnte sipísípíq 100 sipísípíq matíéhtáq peh morá ká tabanagínaraq wega anerinkehbo? Aneq iwíáhoo? Wega íre tabanago kamárí 99 sipísípíqmárí uwaruntú sahtaqme nahrabeq sitena tabanagi ka kogabarinkehe.  
\v 13 Mi ka ábóraq marahnaraq iwíáh íwíáhinawire. Íre tabanagi kamárínsábé ákáhtaq iwíáh íwíáhéna ábóraq maréh kánsábé anotahtaq iwíáh íwíáhinawire.  
\v 14 Sipisípiq wahnáhnká wene tabanagi kansábé arutaboirinserah íópeqté Ítéríbógá wene animárí tabanague iraipéq pokiyeho éna arutaboirire úwe.   
\s1 Are ahbabáratéh ání kawerate sansa ehwéhne.  
\p
\v 15 Sísaga mó mahraréna, Íné tagaríéh ánínká are ahbabáratahnaraq mó ke íre míéhrataq wene ahbabáqsabe koreawo. Wega arene ehweh irahnah aiq insahwé atankéhe.  
\v 16 Arene ehweh íre irahnaraqmé peh morá ánípópoq téhranítébópoq meriqme weba kúno. Itene ehweh irankéhboq se meriqme kúno.  
\v 17 Wega arereq sereqne ehweh íre irahnaraqmé momiwíorabeq Maniká tagaríáh ké korerio. Wega moke sene ehweh íre irahnaraqmé we auwe nahnso aní, ahbabáq ani tahnsa peh áwé tagahro úwe.   
\p
\v 18 Sísaga mó mahraréna, Teiníboq írátíáhro. Itega mah marákóípéq ahqáho atéhra naneq íópeq Manikánka mi naneq moq ahqáho atanae. Itega mah marákóípéq kowe atéhra naneq íópeq Manikánka mi naneq kowe atanae.  
\v 19 Mó teiníboq írátíáhro. Ite téhranítégá mah marákóípéq mó naneqsabé moráénue púrerirataq íópeq Maniká Iteriboga irena mirainawire.  
\v 20 Ite téhranítégábópoq apahránítógábópoq ínénsabe iwíáhoneheéq momiwíirataq íné itereq míanauge úwe.   
\s1 Mó kené ahbabáq íre ahreraq matiahno ú ehwehne.  
\p
\v 21 Pítaga Sísaba séna wensabé, Néne Wahnahno, are tagaríéh ánínká íné mótaq mótarue ahbabáraintahnaraq árahue tanáhráq wene ahbabáq íre niahreraq matianinkono? Abapete téhtaréráq wene ahbabáq íre niahreraq matianinkono úwana,  
\v 22 Ahqáho. Abapete téhtaréráq íre awehraq kéhre. Arega íre sáhnsahoráhóna tanáhráq wene ahbabáqsabe iwíáhineho. Wene ahbabáqmari íre ahreraq matiahno úwe.   
\p
\v 23 Wene ahbabáqmari íre ahreraq matiahno éna, Teiníboq írátíáhro. Manikánka wahnah wahnahnirabeqte sánsámé mah marákóípéqté wáhnáhnká wene arambehrio ke miraurainserah sansáne.  
\v 24 Mi wahnáhnká wene arambehrio kené sítáríarai moné kaweraritankehéna síáhraburaire. Anotah moné 10,000,000 Kína tahnsá átáríarai aní weba móátáráirana  
\v 25 mi aníné átáríarai moné áhnte taqnobaguraire. Minayabe wene wahnahnka átáríarai moné meanieéna mahraréna, Moke we matíéh ménsáméhnsá paiqmareq mi moné náníéro. Mi anínseq wene ahrereq wene animárínseq paiqmareq mi moné náníéro urairana  
\v 26 mi anínká weba séna áhreéna arehunseraráq ména, Ínénsabe arutaboirainte pehwehrue ainto. Arega íntáríahna moné moke awinauge urairana  
\v 27 wene wahnahnka arutaboiratena mahraréna, Mi monéyábé anetaníbo éna, Pehipi soraq súáhro uraire.  
\v 28 Urairana mi anínká pokue áwáhu arámbéhrí ání wene móne táhmaro Kiná 10 Kína tahnsá átáríarai aní tagéna wene anuopi táhtotawéna wensabé, Ínéga átáríarau moné nánio uraire.  
\v 29 Nánio urairana wega arehunseraráq ména, Ínénsabe arutaboirainte pehwehrue ainto. Arega íntáríahna moné mókake awinauge urairana  
\v 30 mi ehwéh íre irasa karábúsiipéq móátáráire. Móatena, Moke nánínagake pugeq auwaníe uraire.  
\v 31 Urairara mó arámbéhrí kégá mina tagéra sirupipeq págege agurairara sega sene wahnah moke koreawátówe.   
\p
\v 32 Koreawátówana sene wahnahnka wene arambehri anínsábé áhraburairana surairana wensabé, Arewe íre kaweq arámbéhrí ání móne. Arega ínénsabe arutaboirainto énana néne móneyabé anetaníbo éna íre ahreraq matíóge.  
\v 33 Ínéga arensabé nirutaboiratónserah arewé árahinsabé áwáhu arámbéhrí ánínsábé íre arutaboiratahno éna anotah abíáhnsánuraire.  
\v 34 Abiahnsanéna mi aní meqmena karábúsiipéq móátáráire. Néne móne moke nánínagake pugeq auwaníe uraire úwe.  
\v 35 Sísaga mah pabéqmé éhwéh parabaruena anehe Pítarehyabe, Íné tagaríéh ánínká ite ahbabáraitahnaraq itene irupipeq wene ahbabáq íre ahreraq matíáhro. Ahreraq matíéhrataq teawú wáhnáhnká miraurainserah íópeqté Náníbógá mina tahnsaninkehe úwe.   
\c 19  
\s1 Sísaga wehga wene ahre kaqsueyabe irarú ehwehne.  
\r (Máhka 10.1-12; Árúka 16.18)  
\p
\v 1 Sísaga mi ehwéh parabaruena Kehrari marákórápéq suena Sorana aroipéq seberaebéq Súría marákórápéq pokúwe.  
\v 2 Pokúwara áhnte kegá we kérówara mitaqté áwáhré ké kaweraritowe.   
\p
\v 3 Péhrasi kegá Sísaba séra wega ahbabáq ehweh irarinkeheéra áhwárawe tagéra kasenéra, Weh wewega iwíáhue wene ahre suewé mirao naneq sansápo uwe.   
\p
\v 4 Uwana Sísaga sensabé, Manikáne ehwehnka mahraréna,  
\q1 Manikánka mah marákó márákó mirarotaq wega wehakaq ahreakáq mirarowe ire.   
\m
\v 5 Wene ehwehnka mó mahraréna,  
\q1 Minayabe o menáhwénká wenanoibone nahtapeq suena wene ahrereq moráráq mía míaigehe. Peh morá áníné áú tahnsa úkigehe ire. \rq (Stat 1.27, 2.24; Malakai 2.15)\rq*   
\m
\v 6 Itega mi sehirámé íre sáhnsahwe tagaroo? Se peh morá ání tahnsa úkóyansabé se íre mó aní mó aní tahnsa méra peh morá ání tahnsa míagehe. Manikánka, Wehakaq ahreakáq moráráq mía míaotao aritonsabe wehga wene ahre súéhneho úwe.   
\p
\v 7 Wene ahre súéhneho úwara Péhrasi kegá wensabé, Mósísine ehwehnka mahraréna,  
\q1 Wehga wene ahre kaqsuaníe ínaraqmé pépahqtaq sehiranue móawena kaqsuankéhe ire. \rq (Lo 24.1-4)\rq*  
\m Mósísiga mah ehwéh aneqsabé irarúwo uwe.   
\p
\v 8 Uwana Sísaga sensabé, Itereq itene igaqnaréhreq saiyo ke míona puana Mósísiga mah ehwéh irarúwe. Manikánka téh wehuke mirarotaq mira íwíáh íre úwe.  
\v 9 Teiníboq írátíáhro. Wene ahre íre ahbabáq ini míahnaraq awehkawagá pehipi kaqsuena mó ahré meyéhmé wega aiq ahbabárire úwe.   
\p
\v 10 Ite we kérahwána kegá Sísansabé, Wehreq wene ahrereqsabé teienawe mahbiga ahre íre mera ahriahri peh míahnaraq aiq kawerire ewane.   
\p
\v 11 Ewanana Sísaga itensabé, Itega irare ehwéh moke mahbigaunká íre sehgioráhowe. Peh morá Manikánka omaq sitahna kegá sehgioráhowe.  
\v 12 Mó mahbígáúnká ahre meyahráhowara mó mahbígáúnká ahre íre meyahráhowe. Móme sinowaréhga maqmíótaq sene sinonka íre kaweraguraire. Minayabe mi mahbígáúnká ahre íre meyahráhowe. Móme wehukega síwáhnta pirúáhwara ahre íre meyahráhowe. Mó mahbígáúnká iwíáhéra, Manikánka wahnah wahnahnirabeqte árámbéhrí kawerue sehgiunayabé amahnága ahre íre meyaneheqmúne ewe. Mah ehwéh sehgioráhi anínká irankéhe úwe.   
\s1 Sísaga, Káriq anímárínká ínéba sewíagehboq ahqáho arítého ú ehwehne.  
\r (Máhka 10.13-16; Árúka 18.15-17)  
\p
\v 13 Wene ayahnkaratáté táhtoqme púreraritankeheéra mó kegá káriq anímárí meriqmera Sísaba mórítówe. Mórítówaq ite we kérahwána kegá mórító keyabé suwehgu ariteq ahqáho aritahwánana  
\v 14 mi karíq ánímárí ínéba sewíagehboq ahqáho arítého. Káriq anímárínká ínénsabe aiq pútare aintáh serahno kegá Manikánka wahnah wahnahnirabeq awaq miagéhe úwe.  
\v 15 Awaq miagéhe éna Sísaga wene ayahnkaratáté mi karíq ánímárí táhtotawéna mitaq suena pokúwe.   
\s1 Áhnte mensáméhnsánkákáq ánínsábé árahue oga mérapeq awaq mianabo i ehwéhne.  
\r (Máhka 10.17-31; Árúka 18.18-30)  
\p
\v 16 Peh morá wéhgá Sísaba séna wensabé, Íwáhnoraníno, oga mérapeq awaq mianíboq aneq kawéq árámbéhrí ininkono kasenúwe.   
\p
\v 17 Kasenúwana Sísaga wensabé, Aneqsabé ínénsabe kaweq sansánsábé kasenono? Peh morá ánínká webataq kaweqtaq mía míaire. Oga mía míainkehboq Manikánka sehgíóro ú ehweh sehgio úwe.   
\p
\v 18 Úwana wega Sísansabé, Aneq sehgíóro ú ehweh sehginínkono úwana Sísaga wensabé, Mó aní subiq súéhneho. Mó aníné ahre abariineho. Mó anínsábé péhe éhwéh atéhneho.  
\v 19 Iteinoibone ehweh ireq se séhréh arítáhro. Arerensabé arutaboirónanserah arene iyahnabo anínsábé moq arutaboirúno úwe. \rq (Kisim Bek 20.12-16)\rq*   
\p
\v 20 Úwana mi anínká Sísansabé, Moke mi ehwéh kawerue sehgíúge. Móme aneq arámbéhrí ininkono úwana  
\v 21 Sísaga wensabé, Are kaweqtaq míankehboq pokue moke matiahna mensáméhnsá paiqmaqme móne mewe tabonah ke nário. Mirainaraqmé íópeq kaweq naneqmarí matiankehe. Tabonah ke moke nárie íné séniro úwana  
\v 22 mi anínká irena áhnte mensáméhnsá ko púana wene arupipeq umeh agúwana pokúwe.   
\p
\v 23 Sísaga ite we kérahwána keyábé mahraréna, Áhnte mensáméhnsá matíáh kégá íópeq Manikánka wahnah wahnahnirabeq kieyabe anotah pagégéue mirao naneq mire.  
\v 24 Teiníboq írátíáhro. Kéhma anotah kane. Mi kanká wai abahrabahpipéq kéagínayabé págegeue mirai naneq mire. Mina inserah áhnte mensáméhnsá matíéh ánínká íópeq Manikánka wahnah wahnahnirabeq kinayabé anotah pagégéue mirai naneq mire úwe.   
\p
\v 25 Úwaq itega mi ehwéhnsábé anotah ahténéq Sísansabé, Minayabe insega oga mérapeq awaq miahráhiro ue kasenowane.   
\p
\v 26 Kasenowanana Sísaga ite ebitáwéna itensabé, Wehukega íre miraorahowe. Peh morá Manikánka moke miraorahire úwe.   
\p
\v 27 Úwana Pítaga wensabé, Itega moke mationa naneq sueq are kérone. Minayabe itega aneq awaq mianéhnkono úwana   
\p
\v 28 Sísaga itensabé, Teiníboq írátíáhro. Mókake moke kéh náneq o naneq úkínaraq íné wehukení úku anínká págegeue anotah wahnáhnonarabeq tútuue ména wahnahninie. Mi tanáhráq itega wahnahnirarabeq tútuue méq airápété téhtaré Ísara ke káhnáhnsábé ehweh ariteq sainsuagéhe.  
\v 29 Ínénsabe sirutaboiréra néne arambehri miraoneheéra sene nahme sene marakówé súáhmé amahnága áhnte mó nahmé marakówé awaq miagéhe. Mókake oga mérapeqkákáq awaq miagéhe. Néne arambehri miraoneheéra sinahnowarehwé siwahwarehwé sensibáqmarimé sensinoibowe sene animárímé súáhmé amahnága áhnte mó kegá sensuwahrah úkigehe. Mókake oga mérapeq moq awaq miagéhe.  
\v 30 Amahnága áhnte ebeq se kegá mi tanáhráq sinehe kigehe. Sinehe se kegá ebeq kigehe úwe.   
\c 20  
\s1 Arambehrio ke monseráh ápéq náriu pabéqmé éhwéhne.  
\p
\v 1 Sísaga mó mahraréna, So wahnahnurai aní éhweh teiníe. Wega wahnahnurainserah Manikánka íópeq wahnah wahnahnire. So wahnahnurai anínká wene sotáq arambehrira ke ahbiahipeq kogabaréna  
\v 2 ábóraq marena sensabé, Néne sotápéq koarambehriirataq penahnaraq morá Kíná morá Kíná tahnsanue\f + \fr 20.2 \ft Asiu kené móne áwíq íre Kínae. Írakaumo. Sene móne mó awíq kowe.\f* náiníe urairara kowe urowana wene sotápéq eqmaq súátáire.  
\v 3 Pópoqnah ákáhtaq kiraitaq paiqnanátapeq kurairara táhmaro mó kegá mitaq peh míarowe.  
\v 4 Peh míarowana wega sensabé, Néne sotápéq koarambehriirataq penahnaraq awehraq apéq náiníe urairara  
\v 5 kowe éra koarambehriurowe.   
\p
\v 6 Wéhékáhnabubunkakáq tunsoreráitaqkákáq wega mó ke ábóraq marena wene sotápéq eqmaq súátáire.  
\v 7 Íó tupekinauraitaq wega paiqnanátapeq kouwekurairara táhmaro ke mitaq peh míarowe. Peh míarowana wega sensabé, Aneqsabé moke wéhékáh peh míaho urairara, Mó anínká arambehri íre ínsábé peh míone urowana, Aiq míre. Néne sotápéq koarambehrioro arítáráire úwe.   
\p
\v 8 Koarambehrioro aritena petairabeq so aboga sotáq arambehrio kené wahnah anínsábé áhrabéna wensabé, Moke arambehrio ke síáhrabue ápeq nário. Arambehrirapéq sinehe se ke ebeq nárie ebeq se ke anehe nário uraire.  
\v 9 Sinehe suro ke morá Kíná morá Kínáue síátáire.  
\v 10 Síátáirara ebeq suro kegá iwíáhéra, Wega métáq se ke morá Kíná morá Kínáue sínsábé ite anotah apéq meyaneheqmúne íwíáhurowe. Anotah apéq meyaneheqmúne íwíáhurowana se moq morá Kíná morá Kínáue síátáirara mewera  
\v 11 so abonsabé abiahnsa atárówe.  
\v 12 Abiahnsa atera wensabé, Amahnága se kewé pehgáriq arámbéhríowe. Itewe moke wéhékáh arambehriúnana anotah patáhgá kamah aíre. Minayabe aneqsabé monseráh monseráhnue ápeq náiro urowe.   
\p
\v 13 Úrowana so aboga sene ehweh irena peh morá ánínsábé, Néne iyahnabo aníno, arensabé íre ahbabáratóge. Ahbiahipeq, Néne sotápéq arambehri éwahnaraq morá Kíná awiníe ugah kowe aintahna wino.  
\v 14 Minayabe arene móne mewe pokúno. Are áwúnserahnue inehe se ke moq náríúge.  
\v 15 Nénéne móne nárie sansá néne arambehri wire. Anehepeqte ké áhnte naríúnsábé ínénsabe abiahnsa aintahna mino uraire úwe.   
\p
\v 16 Sísaga mó mahraréna, Pabeqme ehwéh teiúnserah sinehe se kegá ebeq kirarawe ebeq se kegá sinehe kigehe úwe.   
\s1 Náhmbáh 3 tanáhráq Sísaga, Íné pukéna oga úkinauge ú ehwehne.  
\r (Máhka 10.32-34; Árúka 18.31-33)  
\p
\v 17 Sísaga Sarúsarama suwahpeqte áhtápéq kútaq ite we airápété téhtaré kérahwána ke itebataqsabé mahraréna,  
\v 18 Teiníboq írátíáhro. Ite pokue Sarúsarama suwahpeq míáhnaraq peh morá ánínká íné wehukení úku aní Manikáne ehweh mibeq mahbeq arítáh kéreq Mósísine ehweh síwáhnoro kereqpa mónuankéhe. Mónuahnara sega íné, Subiq súáhro aritehrara  
\v 19 nubiq suageheéra nahnso kebá mónuagéhe. Nahnso kegá niwiréh aintera sehikarankákáq áréti sahtáté nubiqmarera awankátaq táhparagéhe. Awankátaq táhparéhrataqmé íné pukonana apahtáró wéhékáhtáq iriwe oganúq intankéhe úwe.   
\s1 Sémísireq Sónireqka anotah aníté úkéyabe suwahbó ehwehne.  
\r (Máhka 10.35-45)  
\p
\v 20 Sébérine ahrega sene ahninkáwáráré meriqmena Sísaba séna arehunseraráq ména wensabé, Ínéga teawéna ehwéh miraúno úwe.  
\v 21 Úwana Sísaga wensabé, Aneq ehwéh kehro úwana wega wensabé, Arega wahnah wahnahnónarabeq míéhnaraq nénahnité mó anímé arene ayah púpeq mó anímé arene ayahnaperue tútuue míagehe arito úwe.   
\p
\v 22 Úwana Sísaga mi abáráhréyábé, Itega mah ehwéhmé íre iwíáhóye. Íre iwíáhóye éna pabeqme ehwéh mahraréna, Ínéga no kahpúípéqté náneq itega moq nahrahoyo úwara sega, Aiq nahahúye uye.  
\v 23 Uyana Sísaga sensabé, Ínéga no kahpúípéqté náneq itega moq nayehetawoye. Peh néne niyah púpeqkakáq niyahnapeqkakáq tútuue míéhra ke omaq sitewé íre néne arambehri wire. Nániboga omaq sitéh ánítégá mitaq tútuue míayeherawoye úwe.   
\p
\v 24 Úwaq ite we kérahwána inayáhnkú kégá mah ehwéh ireq mi abáráhréyábé suwehgu aritahwáne.  
\v 25 Suwehgu aritahwánana Sísaga moke ite we kérahwána keyábé, Ínéba sewíáhro éna itensabé, Mah marákóípéqté sánsámé mó kegá sene ehweh sehgigeheéra wahnah kegá wahnahnarítáhwe. Sene anotah wehwárínká, Itene ehweh ireq séhgíóro éra págegeue wahnahnarítáhwe. Mi sansá aiq tagaríáhwe.  
\v 26 Itewe mi sansá íre oro. Ahqáho. Íné anotah aní míanie íwíáhi anínká wereq míáh ké séhréh aritankéhe.  
\v 27 Néne iyahnabone wahnah míanie íwíáhi anínká sene arambehriraq séhréh aritankéhe.  
\v 28 Íné wehukení úku anímé mó kegá íné séhréh aintageheéna tutaugo? Írakaumo. Ínéga mó ke séhréh aritanieéna tutauge. Áhnte ke oga míagehboq se merirena kaweraritanieéna pukinie úwe.   
\s1 Sísaga aura pira áníté kawerarito ehwéhne.  
\r (Máhka 10.46-52; Árúka 18.35-43)  
\p
\v 29 Itega Séríko suwahpeq suahwánara áhnte kegá Sísa kérówe.  
\v 30 Kérówara aura pira ánítégá ahnayehráq tútuue méra Sísa kótaikire u irera anotah ehwéhnue mahraréra, Tébítine anahwao, arutaboiraito uye.  
\v 31 Uyara míó kega suwehgu aritera ehiya míáhtao arítówara sega íre túbáh agia peh mónkakáq anotahtaq iraréra, Tébítine anahwao, arutaboiraito uye.   
\p
\v 32 Uyana Sísaga iriwe ména sensabé síáhrabéna, Aneraitanínkono úwara  
\v 33 sega wensabé, Anotah aníno, iura kaweraito uyana  
\v 34 Sísaga sensabé arutaboiraritena sene siura táhtorowara sega apubúue tagéra Sísa kéróye.   
\c 21  
\s1 Sísaga Sarúsarama suwahpeq kú ehwehne.  
\r (Máhka 11.1-11; Árúka 19.28-40; Sóni 12.12-19)  
\p
\v 1 Itega Sarúsarama suwahpeq wahtotaq konehe owanaraq itega Óríwi sawéhrápéq kiowáne. Mi sawéhwé Páítápási suwahpeq wahtotaq kéhre. Mitaq kiowánaraq Sísaga we kéróya aníté eqmaq suanaútaq  
\v 2 sensabé, Isebeq wahtotaq ke suwahpeq pokotao. Mitaq kirataq iyaráh kátáré, tónkiakáq wene áráhqkakaq tagéta pugeqme meqme setao.  
\v 3 Pugeréhrataq mó anínká itensabé, Aneqsabé pugerehyo ínaraqmé, Itene Wahnah áhkokóue kinkeheéta meroye teawétao. Teawírataq wega apubúue, Meqme pokotao inkéhe éna eqmaq suowe.   
\p
\v 4 Manikáne ehweh aiq pútaraginkeheéna Sísaga tónki kowerahtao éna eqmaq suowe. Manikáne ehweh irarú aninká naho sehiranue mahraréna,   
\q1
\v 5 Moke Sáíóna\f + \fr 21.5 \ft Sáíónawe Sarúsarama suwahpeqsabé mó awíre.\f* suwahpeqte ké korerieq mahrarero. Amahnága itene Wahnahnka iteba sire. We uwaresa ání míéhrana tónkiga áhkokóuena sire. We tónki áráhqne abobiahtaq tútuue míéhrana meqme sire koreríéro úwe. \rq (Sekaraia 9.9)\rq*   
\p
\v 6 Mi aníté eqmaq suowara pokue Sísaga teriunserah  
\v 7 mi katáré meriqme séra sene korósi mi kané abobiahtaq uwiq máróyana Sísaga mi tonkíné abobiahtaq kierútu agúwe.  
\v 8 Áhnte kegá Sísansabé iwíáh íwíáh ató púara sene korósi ahtapeq uwiqme abaeue móárówara mó kegá awanká ayahnawe apiwe ahtapeq awahrirarówe.  
\v 9 Awahrirarówara Sísareq moráráq ebeq ku kereq anehe ku kereqka anotah ehwéhnue mahraréra, Tébítine anahwansábé iwíáh íwíáh atone. Itene Wahnah áwírue si anínsábé iwíáh íwíáh atone. Maniká íópeq míéhraq wensabé iwíáh íwíáh atone uwe.   
\p
\v 10 Sísaga Sarúsarama suwahpeq kútaq ómi mibeqté kégá kurináhnéra áhnte ehwéhnéra, Mi anímé insebo uwara  
\v 11 Sísareq su kegá, Mah anímé Manikáne ehweh irari aní wenáwíq Sísae. We Néhsara suwahpeqte Kehrari marákórápéqté áníne uwe.   
\s1 Sísaga Manikánsabe iwíáh íwíáh atáh náhtápéqté paiqnanánu ke máhpeq kaqsuo ehwéhne.  
\r (Máhka 11.15-19; Árúka 19.45-48; Sóni 2.13-22)  
\p
\v 12 Sísaga Manikánsabe iwíáh íwíáh atáh náhtápéqté wíráípéq kibekéna mitaq paiqnanánu ke máhpeq kaqsuowe. Kaqsuena móne paiqnanánu kené wéhuwehu tahbéwárí pioruena kiboki paiqnanánu kené síahwarí paentárara aruowe.  
\v 13 Paentáruena sensabé, Manikáne ehwehnka mahraréna,  
\q1 Néne nahme púreré nahne ue áwíratagéhe ire. \rq (Aisaia 56.7)\rq*  
\m Itega miraonka mah nahmé aebó kégá mehwatíáhnserah nah úkire úwe.   
\p
\v 14 Aura pira kéreq soriqnah kereqka Manikánsabe iwíáh íwíáh atáh náhúpéq kibekéra Sísaba suwana kaweraritowe.  
\v 15 Kaweraritowara Manikáne ehweh mibeq mahbeq arítáh kéreq Mósísine ehweh síwáhnoro kereqka Sísaga kawerarito arámbéhrí tagowe. Tagowara mibeqté káriq anímárínká mahraréra, Tébítine anahwansábé iwíáh íwíáh atone uwara irera mi kegá Sísansabé abiahnsa atówe.  
\v 16 Abiahnsa atera wensabé, Sega irare ehwéhmé aiq irahno uwara Sísaga sensabé, Aiq íróge. Manikáne ehwehnka mahraréna,  
\q1 Káriq anímárínseq inahunahnímárínseqka arensabé iwíáh íwíáh atáhwe ire. \rq (Buk Song 8.2)\rq*  
\m Itega mi ehwéhmé íre sáhnsahoo éna  
\v 17 se suena Sarúsarama suwahpeq suena Pétáni suwahpeq kogauwe.   
\s1 Sísaga irarúnka awanká apubúue ehyatagú ehwehne.  
\r (Máhka 11.12-14,20-24)  
\p
\v 18 Ahbiahipeq Sísaga Sarúsarama suwahpeq kouwekinaútaq ahtapeq ména arupibiúwana  
\v 19 awanká tagówana awankánara sabátáhq koragówana íre serankakáq peh ánáh kowe. Awankánara írakaunúnsabe Sísaga mi awánkánsábé, Mókake sera íre iyaniewóne úwana mi awánká apubúue ehyatagúwe.   
\p
\v 20 Apubúue ehyatagúwaq ite we kérahwána kegá tagéq kurináhnéq wensabé, Árahue apubúue ehyatagiro kasenowana  
\v 21 Sísaga itensabé, Teiníboq írátíáhro. Itega árahinabomo íwíáh íre iwíáhia peh Manikánka mirainawire íwíáhirataq ínéga unserahnoneheqmóe. Íre peh morá mahna tahnsanigehe. Itega mi sawéhyábé teaweq, Saweho, arega mitaq sue anotah kawéhúpípéq kogahno teawírataqmé mirainawire.  
\v 22 Itega, Manikánka mirainawire íwíáhéq púrerirataq itega teawíra ehwéh irena mirainawire úwe.   
\s1 Sísansabé, Insega miraúno atáráiro u ehwéhne.  
\r (Máhka 11.27-33; Árúka 20.1-8)  
\p
\v 23 Sísaga Manikánsabe iwíáh íwíáh atáh náhtápéqté wíráípéq kibekéna síwáhnorúwara Manikáne ehweh mibeq mahbeq arítáh kéreq Asiu kené aboawah wehreqka weba séra kasenéra, Arega miraóna naneq árahinie miraono? Insega miraúno atáráiro? Teio uwe. Teio uwana Sísaga sensabé, Ínéga itensabé moq kaseninie.  
\v 24 Ínéga kasenona ehwéh tenírataqmé ínénsabe miraúno aintárái aní teiníe úwe.  
\v 25 Teiníe éna kasenéna, Sóniga wání meri merininkeheéna insega eqmaq áúwátáiro? Manikánka eqmaq áúwátáiro? Peh wehukega eqmaq áúwátóo? Teníéro úwe.  
\p Teníéro éna, Tenírataqmé ínénsabe miraúno aintárái aní teiníe úwara sega epéq sío síoéra, Anere teawenéhnkono? Manikánka Sóni eqmaq áúwátáire ue teawénaraqmé wega itensabé, Aneqsabé wene ehwehnsabé íre aiq pútare ataróo inae éra,  
\v 26 Itega wensabé, Wehukega Sóni eqmaq áúwátówe ue teawénaraqmé mahtaq sáhuríáh kégá, Sóniwe Manikáne ehweh irarurai aní míre íwíáho puara iubíyeho éra sío síouwe.  
\v 27 Sío síoéra Sísansabé, Sóniwe insega eqmaq áúwátáiramo. Itega íre tagarione uwana Sísaga sensabé, Itega íné íre teníéwe. Minayabe ínéga moq ínénsabe miraúno aintárái aní íre teiníe úwe.   
\s1 Se ábárahréyábé pabeqme ehwéhne.  
\p
\v 28 Sísaga sensabé mó mahraréna, Ínéga teiéna ehwéh iwíáhue tagahro. Se ábárahréyábé teiníe. Sibowágá awahwánsábé, Iboramé néne sotápéq koarambehriúno atáráirana,  
\v 29 Ahqáho. Nuwahriehre éna anehe mó iwíáhéna wenabone sotápéq koarambehriuraire.  
\v 30 Sibowágá ábáqkawansábé monseráh éhwéh teawátáirana, Koarambehrinauge éna anehe íre koarambehriuraire.  
\v 31 Mi abáráhrégá sibowá awahbarai iwíáh insega sehgirairo úwara sega wensabé, Awahwágáe uwe.  
\p Uwana Sísaga sensabé, Teiníboq írátíáhro. Aebó kéreq ahbabáq ininsónseqka Maniká awahbeh sansá sehgiera wega wahnah wahnahnirabeq ebeq kiraq ite sinehe kigehe.  
\v 32 Sóni wání meri merini anínká iteba séna kaweqtaq mía míaorahi sansá sokigi aiátáiraq wensabé íre aiq pútare atárówe. Aebó kéreq ahbabáq ininsónseqka wene ehweh irera wensabé aiq pútare atera sene ahbabáq sansa sutowe. Sutowaq tagéq iteitene ahbabáq sansa íre susa mó iwíáh íre owe. Wensabé íre aiq pútare atárówe úwe.   
\s1 Sotáq wahnahnuro ahbábáq kéyábé pabeqme ehwéhne.  
\r (Máhka 12.1-12; Árúka 20.9-19)  
\p
\v 33 Sísaga sensabé mó mahraréna, Mó pabeqme ehwéh teiníboq írátíáhro éna, Anotah wehgá sonsoqme náhníáq sera ayu uqmarena wira arena wahnahnína uqná peataire. Pearena náhníáq sera ano kunubaipéq sarerankeheéna mata ubuqmarena mó keyábé, Néne sotáq wahnahnue náwe soqintewáhro aritena mitaq suena íre wahto wáhnaupéqté ké suwahqpeq pokuraire.  
\v 34 Náhníáq sera irái tanáhráq wene arambehri keyábé, Ákáhtaq koweyáhro éna se sotáq wahnahnuro kebá eqmaq súátáire.  
\v 35 Eqmaq súátáirara sotáq wahnahnuro kegá se táhtoqme mó aní subiqmarera mó aní subiq suera mó aní ebahnsa subiqme kaqsutowe.  
\v 36 Kaqsutowana so aboga áhnte mó ke eqmaq sutairara sotáq wahnahnuro kegá téh eqmaq sutai ke íre kawerarítáró serahnurowe.   
\p
\v 37 Anehe so aboga wenahni eqmataire. Eqmarena iwíáhéna, Nénahni púara sotáq wahnahnuro kegá wensabé áhtenéra wene ehweh iragéhe éna eqmataire.  
\v 38 Eqmatairana wahto kuraitaq sotáq wahnahnuro kegá we tagéra seye náhenéra, So abone ahninkáwá aiq sire. Mah so awaq mianéhboq we subiq suanéhe íwíáhéra  
\v 39 we táhtoqme máhpeq móatera subiq sutowe.  
\v 40 Subiq sutonsabé so aboga sínaraq wene sotáq wahnahnuro ke anere aritankéhbo kasenúwe.   
\p
\v 41 Kasenúwara sega Sísansabé, So aboga kouwekínaraq mi ahbábáq ké kamah ariena subiq suanawire. Sera putáhnaraq wega kawerue náwíra ke wene sotáq wahnahnigeheéna eqsitankéhe uwe.   
\p
\v 42 Uwana Sísaga sensabé, Manikáne ehwehnka ínénsabe mahraréna,  
\q1 Nah píáh kégá suto wahqká moke nahwiahnsanse kiotaikire. Itene Wahnahnka mirainsabé itega, Kaweq sansáne íwíáhúne ire.\f + \fr 21.42 \ft Asiu kegá sene nahmarí ebahtaté pearówe. Minayabe Káríki ehwéhmé wahq éhwehme íre kéhre. Peh ebahne kéhre.\f* \rq (Buk Song 118.22-23; Aisaia 28.16)\rq*  
\m Ite Asiu kewé mi sehirá íre sáhnsahoo?  
\v 43 Teiníboq írátíáhro. Manikánka wahnah wahnahnirabeq itewe íre awaq mianeheqmóe. Wehukega so kawerue wahnahnéra kaweq tahutáhúq ísíwe sene wahnah áwíranserahnira kegá awaq miagéhe.  
\v 44 [Mi wahqtáq inahnsubíra kené siyahnsamé piteginae. Mi wahqká megue wehukení subinaraq wene ayahnsamé abiro abiro aginawire úwe.]\rq (Aisaia 8.14-15)\rq*   
\p
\v 45 Sísaga mah pabéqmé éhwéh irarúwara Manikáne ehweh mibeq mahbeq arítáh kéreq Péhrasi kereqka irera, Wega itensabé irarire uwe.  
\v 46 Uwara mitaq míó kega, Sísawe Manikáne ehweh irari aní míre íwíáhunsabé Péhrasi kereqka Sísa táhtoqme karábúsiipéq móataneheqmúne íwíáhéra míó keyabé áhreu puara túbáh aguwe.   
\c 22  
\s1 Táhutahuronehboq mahbeq sero únsabe pabeqme ehwéhne.  
\r (Árúka 14.16-24)  
\p
\v 1 Sísaga mó pabeqme ehwéh mahraréna,  
\v 2 Íópeq Manikánka wahnah wahnahnirabeq pokira sansámé anotah wahnáhnká miraurainserahne. Mi wahnáhné ahninkáwágá ahre meanauraitaq wenaboga wehekeq kiraboinieéna áhnte tahutáhúq kawerataire.  
\v 3 Táhutahuq kawerarena wene arambehri keyábé, Ínéga máhoro urau keyábé, Táhutahuq aiq téhre. Mahbeq sero koreríéro urairara koreríátówara sega íre surowe.  
\v 4 Íre suro puana wahnah anínká mó arámbéhrí kéyábé, Mi ke mónkakáq koreríéro. Sensabé mahrarue korerieq, Káhoakáq áráhqkakaq subiqmarena tirúgana aiq téhre. Moke táhutahuq amahnága aiq kawerunsabé peheráh sero ue koreríéro éna eqmaq sutaire.   
\p
\v 5 Eqmaq sutairara koreríátówara sega mi ehwéhnsábé anetaníbo éra seyene ahwiminurowe. Mó anínká wene sotápéq pokurairana mó anínká wene paiqnaná nahtápéq pokurairara  
\v 6 mó kegá wahnahne arambehrio ke táhtoqme íre kaweraritera subiq sutowe.  
\v 7 Subiq sutowana wahnah anínká anotah abíáhnsánéna wene sóntía ke eqmataire. Eqmatairara sóntía kegá subiq suto ke subiq suera sene nahmarí kekirutowe.   
\p
\v 8 Kekirutowana wahnah anínká mó arámbéhrío ke síáhrabéna sensabé, Nénahni ahre meyéhnsábé táhutahuq kawerarena síáhrabu kegá abehq sánsánonsabé ahqáho arítóge.  
\v 9 Minayabe wahba áhtápéq pokue moke tagehra keyábé, Táhutahuq kowe nagehboq máhoro arítáhro urairara  
\v 10 wahba áhtápéq pokue moke tagaro ke meriqmera surowe. Kaweq kereq ahbabáq kereq meriqmera surowana wahnahne nah kígíuraire.   
\p
\v 11 Kígíurairana wahnah anínká meriro ke koragéna pahouwiuro awahriq ambántá íre awahriria surai aní tagówe.  
\v 12 Tagéna wensabé, Árahinsabé awahriq ambántá íre aneranerue suria pehipi seno uraire. Urairana mi anínká íre ehwehnorahurairana  
\v 13 wahnah anínká wene arambehri keyábé, Mah aníné aiayah táhru táhruue máhpeq sunkíkírirabeq tuparúáhro. Mitaq sunkíkírirabeq moke míáh kégá anotah ibiséra uwo uwo urowe úwe.   
\p
\v 14 Sísaga mó mahraréna, Mah pabéqmé éhwéh áwahe íráhro. Manikánka íregáritaq keyábé, Máhoro irara áhnte kegá, Iuwahriehre e puana wega peh táhmaro omaq sitéhre úwe.   
\s1 Sega Sísansabé, Táhkísi moné awenéhnkono u ehwéhne.  
\r (Máhka 12.13-17; Árúka 20.20-26)  
\p
\v 15 Úwara Péhrasi kegá móbeq pokue sío síoéra, Sísaga ahbabáq ehweh irarinkehboq áhwárawe tagéq aneq pagégé éhwéh kasenonehnkono éra iwíáhuwe.  
\v 16 Iwíáhéra táhmaro se kéró kereq Éróti kahnáh kéreq Sísaba eqmaq suowara kure Sísansabé, Anotah aníno, ite tagarionawe arewe aiq pútaq ehwéh iraréna aní móne. Arega anotah kereq pehgáriq kereqsabé peh monseráh íwíáhóne. Arega wehuke íre ehnenia peh Manikáne sansá ahriahri tábúsoqme pahsuqme íwáhnoróne.  
\v 17 Minayabe ite iahtebanehboq teio. Aneq iwíáhono? Itega Aroma kené wahnah aní Sísáhri táhkísi moné awenéhnkono? Árahonehnkono? Arega iwíáhóna ehwéh teio uwe.   
\p
\v 18 Teio uwana Sísaga sene sirupipeqté áhbábáq íwíáh tagéna sensabé, Itewe kopéráhpéro ke wóe. Aneqsabé áhwárawe tagéq níwíoqnaho?  
\v 19 Táhkísi ira moné teníéro úwara sega peh morá ébáh móné ábóraq márówe.  
\v 20 Ábóraq márówana Sísaga sensabé, Mah monéráq píkísahakáq áwíqkakaq insene kehro úwara sega wensabé,  
\v 21 Aroma kené wahnah aní Sísáhrinee uwe. Uwana Sísaga sensabé, Aroma kené wahnahne náneq wewe náwéro. Manikáne naneq wewe Maniká náwéro úwe.   
\p
\v 22 Péhrasi kega wene ehweh írótaq áhtenéra we auwera pokuwe.   
\s1 Sísaga, Pusa ké oganúq sitankéhe ú ehwehne.  
\r (Máhka 12.18-27; Árúka 20.27-40)  
\p
\v 23 Sáyúsi kewé pusa ké íre iriwe oganúq sitankéhe íwíáhu kee. Mi wehekáh táhmaro mi kegá Sísaba séra wensabé,  
\v 24 Íwáhnoraníno, Mósísine sehiranka maharéna,  
\q1 Íre aninkákáq wéh pukínaraq wenábáqka kéweiní meyankéhe. Mi inínká maqmarahna anímárí wenawahne animárí míageheéna meyankéhe ire. \rq (Lo 25.5)\rq*   
\m
\v 25 Minayabe abapete téhraníté se ábárahnahnah iteba míarowe. Sensuwahga ahre mewena íre aninkákáq uraitaq pukuraire.  
\v 26 Pukurairana náhmbáh 2 abaqkáwágá awahwáné kéweiní mewena íre aninkákáq uraitaq pukurairana náhmbáh 3 abaqkáwága moq monseráhnuraire. Moke mi abáráhnáhnahnka mi iní mótaq mótarue mewera íre aninkákáq urotaq orah animárí pukurowana  
\v 27 sinehemé mi iní moq pukuraire.  
\v 28 Moke mi abáráhnáhnahnka mi iní meronsabé iriwe oganúq sitahnaraq insene ahre míanabo kasenuwe.   
\p
\v 29 Kasenuwana Sísaga sensabé, Itewe Manikáne púkuipéqté séhíránkákáq wega págegeue miraorahi sansánkákáq íre ahtebah puaq áhwára áhwára ahbabáq iwiáhowe.  
\v 30 Manikánka pusa ké iriwe oganúq sitahnaraq se peh íópeqté ké tahnsa mía míaigehe. Mi tanáhráq wehga ahre íre meyagéhe. Ahrega íre wehkigehe.   
\p
\v 31 Pusa ké iriwe oganúq sitahnayabé Manikáne púkuipéqté séhírámé íre sáhnsahoo?  
\v 32 Wene ehwehnka ite teiena,  
\q1 Íné Ébáráhmane Maniká múge. Íné Áhísáhkine Maniká múge. Íné Sékópane Maniká múge ire. \rq (Kisim Bek 3.6)\rq*  
\m Manikámé íre pusa kéné Manikáne. Írakaumo. We peh oga míáh kéné Maniká míre\f + \fr 22.32 \ft Ébáráhmareh naho pukuwara maisarówana áhnte opéq parabagútaq Manikánka mah ehwéh irarúwe. Wega, Íné mi kené Maniká múge irarú ehweh áwahewé se íre airaiq pukia peh amahnága oga míáhwe úwe.\f* úwara  
\v 33 mitaq sáhuríó kega mi ehwéh irera áhtenuwe.   
\s1 Sísaga Manikáne kiotaiki ehwehnsabé irarú ehwehne.  
\r (Máhka 12.28-31; Árúka 10.25-28)  
\p
\v 34 Sísaga irarúnka Sáyúsi kegá ehiyansá aguwara Péhrasi kegá irera momiwíéra Sísaba suwe.  
\v 35 Suwana peh morá Péhrasi aní, Mósísine ehweh síwáhnoru anínká Sísaga ahbabáq ehweh irarinkeheéna áhwárawe tagéna kasenúwe.  
\v 36 Kasenéna, Íwáhnoraníno, sehgíóro ú ehwehmé aneq ehwéhnká mó ehwéh kiotaikiro úwana  
\v 37 Sísaga wensabé, Kiotaiki ehwéh teaweníboq iro.  
\q1 Maniká itene Wahnahnsabé arutaboirúno. Moke arene arupipeqkákáq moke arenawankakáq moke arene iwíáhónaipéqkákáq Maniká itene Wahnahnsabé arutaboirúno.   
\m
\v 38 Mah ehwéhnká moke mó sehgíóro ú ehweh aiq kiotaikire.  
\v 39 Mó kiotaiki ehwéh iro. Arerensabé arutaboirónanserah mó anínsábé moq arutaboirúno ire.   
\m
\v 40 Mah ehwéhtáré áwahe wíre. Moke Mósísine ehwehnkákáq Manikáne ehweh iraru kené ehwehnkakáqmé ábogehrapeqté éhwéh míre úwe. \rq (Lo 6.5; Wok Pris 19.18)\rq*   
\s1 Manikánka omaq ato aní éhweh Péhrasi keyábé Sísaga kasenú ehwehne.  
\r (Máhka 12.35-37; Árúka 20.41-44)  
\p
\v 41 Péhrasi kegá momiwíuwana Sísaga sensabé,  
\v 42 Ite meirena kaweraintankeheéna Manikánka omaq ato anínsábé aneq iwíáhoo? We insene anahwa míanabo úwara, We Tébítine anahwa míanae uwe.  
\v 43 Uwana Sísaga sensabé kasenéna, Manikáne Awanka iwíáh atowana Tébítiga mi anínsábé, Néne Wahnahne atowe. Wega aneqsabé irarúwo? Manikáne Awanka Tébíti iwíáh atowana igonkó pukúípéq sehiranúwana mi ehwéhnká mahraréna,   
\q1
\v 44 Maniká itene Wahnahnka néne Wahnahnsabé, Niyah púpeq tútuue míéhnaraq arene naruo saiqnariankehe atóge úwe ire. \rq (Buk Song 110.1)\rq*   
\m
\v 45 Írátíáhro. Tébítiga mi anínsábé, Néne Wahnahne ato puana we árahue wene anahwa míanabo kasenúwe.  
\v 46 Kasenúwara Péhrasi kegá Sísansabé mó ehwéh íre kasenuwe. Wensabé áhtenéra mó tanáhráq mó tanáhrárue mó ehwéh íre kasenuwe.   
\c 23  
\s1 Péhrasi kereq Mósísine ehweh síwáhnoro kereqka ahbabárowe ú ehwehne.  
\r (Máhka 12.38-39; Árúka 11.43,46, 20.45-46)  
\p
\v 1 Sísaga ite we kérahwána kereq weba sáhuríó kereqsabé mahraréna,  
\v 2 Mósísiga naho síwáhnorúnserah wene ehweh ahtebah kereq Péhrasi kereqka wene ehweh íwáhnorowe.  
\v 3 Íwáhnorue teié éhwéh moke kawerue sehgíóro. Íwáhnoro ehwéh seyega íre sehgiro puaq sega mirao sansániyeho. Áhnte ehwéh iraréra seyega mi ehwéh íre sehgiro puaq mirao serahniyeho.  
\v 4 Wehukenínká mó aní anotahtaq piahbiahratéhnserah Péhrasi kegá seyene íre sehgioráho ehwéh tei teinowe. Piahbiahratéh ánínká umehi naneq matíéh ání íre náwioréhnserah Péhrasi kegá teri terino ke íre séhréh aritasa peh áwé tagahwe.  
\v 5 Kaweq sansá pehipi íre miraowe. Peh mó kegá tagageheéra miraowe. Manikáne ehweh pépahqtaq sehiranarera káriq pokísíípéq maqme mó kegá tagageheéra sene siyahnkaratáq sene siyehitaq táhpawe nogówe. Mó kegá tagéra sensabé iwíáh íwíáh aritageheéra íre wahto nahgáq sene korósiraq táhrarera aneranerue míáhwe.  
\v 6 Sega táhutahururorabeq aboawah wehwárí tútuue míáhrabeq méyabe suwahbehre. Momiwí nahtápéq peh kaweqtapéq tútuue méyabe suwahbehre.  
\v 7 Sega máhkétirapéq nogótáq mó kegá se mehweh ariteyabe suwahbehre. Mó kegá sensabé, Íwáhnoraníno ateyabe suwahbehre.   
\p
\v 8 Mó kegá itensabé, Íwáhnoro ke wóe aitého. Ite ábárahnahnah tahnsá míáhwana ite íwáhnori anímé peh morá áníne.  
\v 9 Marakóipeqté kéyábé, Nánibo wone arítého. Iteribo peh morá ánínéna íópeq míéhre.  
\v 10 Mó kegá itensabé, Itene Wahnah mone aitého. Manikánka omaq into aní ínébataq itene Wahnah míóge.  
\v 11 Ite míáhrabeqte kiotaiki anímé arene arambehri séhréh aitéh ání míankehe.  
\v 12 Wenáwíq pankerena, Íné anotah aní múge i anímé pehgáriq aní míankehe. Wenáwíq íre pankerena peh uwaresa ání míahnaraqmé anotah aní míankehe.   
\s1 Kopéráhpéro ke kamah arina ehwéhne.  
\r (Máhka 12.40; Árúka 11.39-52, 20.47)  
\p
\v 13 Sísaga mó mahraréna, Mósísine ehweh síwáhnoro kereq Péhrasi kerero, kopéráhpéro ke míáh púana kamah ainawire. Mó kegá íópeq Manikánka wahnah wahnahnirabeqte áhtápéq kíyehoéq parosúáhwe. Ite mibeq kieyabe íre iuwahbehre. Peh mibeq kieyabe suwahbeh ke saiqnarítáhwe.  
\v 14 [Kopéráhpéro ke míáh púana kamah ainawire. Itega kéweinínsónsábé péhe éhwéh terieq sene ménsámehnsánkakaq sene nahnkakaq mewe meweowe. Mó kegá ite kaweqtaq míáh ké wóe igeheéq wehuke míáhtáq íre wahtotaq púreq aruqarurowe. Mirao puana Manikánka ehweh aritahna tanáhráq ite anotahtaq kamah ainawire úwe.]   
\p
\v 15 Sísaga mó mahraréna, Mósísine ehweh síwáhnoro kereq Péhrasi kerero, kopéráhpéro ke míáh púana kamah ainawire. Peh morá ání ite kéíréh ání míankeheéq itega íre wahto ahtápéq pokue mó ke suwahpeq mó ke suwahperue pokue síwáhnoréq sóreq waní seberaebéq pokue síwáhnorurowe. Ite kéíréh ání úkitaq itega miraonka mi aníné ahbabáq itene ahbabáq kiotaikirana áhnte ahbábáq aruqarurire. Wereq itereq moráráq iraipéq pokoneheqmóe úwe.   
\p
\v 16 Sísaga mó mahraréna, Itega mó ke ah sokigi aritaneheéq aura pira ké tahnsa míáhwe. Minayabe Manikánka kamah ainawire. Itega síwáhnoréq, Wehukenínká iraréna, Manikánsabe iwíáh íwíáh atáh náhnká tagaríéhtáq aiq pútaq mirainauge ínaraq anehe mi ehwéh íre sehginaraqmé anetaníbo ewe. Mi anínká iraréna, Manikánsabe iwíáh íwíáh atáh náhtápéq kéh mónégá tagaríéhtáq aiq pútaq mirainauge ínaraq anehe mi ehwéh íre sehginaraqmé we anotah ahbábárire ewe.   
\p
\v 17 Ite múguwahguo ke méq íre ireq peh aura pira ké tahnsa móe. Mi monéwé kaweqtapéq kéhnsábé kaweq naneq úkire. Minayabe Manikánsabe iwíáh íwíáh atáh náhnká mi moné aiq kiotaiki mino.  
\v 18 Itega mó síwáhnoréq, Wehukenínká iraréna, Titiré tahbégá tagaríéhtáq aiq pútaq mirainauge ínaraq anehe mi ehwéh íre sehginaraqmé anetaníbo ewe. Mi anínká iraréna, Titiré tahbéráq Maniká awe naneqka tagaríéhtáq aiq pútaq mirainauge ínaraq anehe mi ehwéh íre sehginaraqmé we anotah ahbábárire ewe.   
\p
\v 19 Ite íre ireq peh aura pira ké tahnsa móe. Titiré naneq kaweqtapéq kéhnsábé kaweq naneq úkire. Minayabe titiré tahbégá mitaq kéh náneq aiq kiotaiki mino.  
\v 20 Minayabe wehukenínká iraréna, Titiré tahbégá tagaríéhtáq aiq pútaq mirainauge ime wega íre peh morá mi tahbéyábé irarire. Wega moke tahberapeq kéh náneqsabéákáq irarire.  
\v 21 Wehukenínká iraréna, Manikánsabe iwíáh íwíáh atáh náhnká tagaríéhtáq aiq pútaq mirainauge ime wega íre peh morá mi nahnsábé irarire. Manikánka mi nahtápéq mía míai puana wega irarime Manikánsabeákáq irarire.  
\v 22 Wehukenínká iraréna, Íónka tagaríéhtáq aiq pútaq mirainauge ime íre peh morá íónsabe irarire. Manikánka mitaq íópeq tútuue ména wahnahni puana wega irarime wahnahni anínsábéákáq irarire úwe.   
\p
\v 23 Sísaga mó mahraréna, Mósísine ehweh síwáhnoro kereq Péhrasi kerero, kopéráhpéro ke míáh púaq ite kamah ainawire. Moke itene sotápéqté ménsáméhnsá saraqme abapete itaréitaré tahnsa matawéq peh morá Manikáne arambehri mirao ke mewe síéwe. Kawerowe. Pehgáriq naneqmarí táwiomé, kímé, náwahbiame, moq saraqme síéwe. Kawerowe. Mi sansámé sehgieq íre súáhro. Peh kaweq sansámé mó keyábé irutaboirome Manikánsabe aiq pútare atáhmé mi sansámárí ite íre sehgíówe. Íre sehgíónsábé Manikánka kamah ainehboq mi sansámárínkákáq moq sehgíóro.  
\v 24 Itega, Mó ke ah sokigi aritaneheéq aura pira ké tahnsa míáhwe. Itega múguwahgui aní tahnsa míáhwe. Abehq náneq ka múguwahgui aníné né wanípípéq kéhrana wega anotahtaq éhnehéna mi pehgáríq ká súéhre. Mi pehgáríq ká suena anotah ka wenáwíq kéhma wene né wanípípéq kéhrana mi anotah kiotaiki ka íre tagéna pehipi nehre. Itega mi aní tahnsa míáhwe úwe.\f + \fr 23.24 \ft Mi pabéqmé éhwéh áwahewé mahraue kéhre. Mi aní tahnsanéq múguwahguéq pehgáriq sansá sehgieq kiotaiki sansámárí íre sehgíówe úwe.\f*   
\p
\v 25 Sísaga mó mahraréna, Mósísine ehweh síwáhnoro kereq Péhrasi kerero, kopéráhpéro ke míáh púana kamah ainawire. Itega káhpuakáq párétahakáq pabeq paberotaq peh ábórapeq pabeq paberéq arupipeq íre pabeq paberowana peh náwíqkakaq mitaq kéhre. Mina onserah itene inonka pabeq paberowana itene irupipeqmé aebó íwíáhwé iteite iuwehbeh iwíáhwé peh mitaq kéhre.  
\v 26 Péhrasi keo, ite peh aura pira ké tahnsa móe. Káhpu arupipeq kawerue pabeq paberirataq mókake ábórapeqkákáq náwíq íre kanae úwe.   
\p
\v 27 Sísaga mó mahraréna, Mósísine ehweh síwáhnoro kereq Péhrasi kerero, kopéráhpéro ke míáh púana kamah ainawire. Wehuke maisaráhtáq mó kegá kaweraráhwana kaweq matábú kéhrana peh maisia máípípéq wehukene ayahnsankakaq kambaresa náneqkakáq kéhre. Ite mina tahnsa ké míáhwe.  
\v 28 Mó kegá ite tagéra, Kaweqtaq míáh ké wóe íwíáhowana peh itene irupipeq kopéráhpéq iwíáhákáq ahbabáq iwiáhákáq kéhre úwe.   
\p
\v 29 Sísaga mó mahraréna, Mósísine ehweh síwáhnoro kereq Péhrasi kerero, kopéráhpéro ke míáh púana kamah ainawire. Itene igaqnaréhga Manikáne ehweh iraru ke subiq súówe. Subiq suera maisarówaq itega se maisarórabeq ebah mitaq pentabaráhwe. Kaweqtaq mía míauro ke maisarórabeq itega awahriraráhwe.  
\v 30 Itega mahraréq, Itene igaqnaréhga míótaq ite moq míahwanaraq tahirímé sega Manikáne ehweh iraru ke subiq súótaq se íre subiq suahwána irino ewe.  
\v 31 Itega mi ehwéh irareme Manikáne ehweh iraru ke subiq súó kene animárí múne ewe.  
\v 32 Sene animárí méq itene igaqnaréhga áhwáro ahbábáq itega soruparowana anotah úkire.  
\v 33 Wehene animáríno, ite moq wehemarí móe. Manikánka ehweh aitena sainsuahna tanáhráq, Iraipéqsábé iuwahriehre éq, Tabanagoneheqmúne íwíáhoo? Írakaumo. Mi tanáhráq ite íre tabanagorahowe.   
\p
\v 34 Minayabe teiníboq írátíáhro. Manikáne ehweh irare kereq ahtebia kéreq íwáhnoro kereq iteba eqmaq suaníe. Eqmaq suahnara iteba sirataq itega táhmaro subiq sueq mó tahmáró awankátaq táhpareq mó tahmáró itene momiwí nahtápéq sahtáté subiqmareq kaqsueq mó ke suwahpeqte mó ke suwahpeqtenue kaqsuagéhe.  
\v 35 Mirairataq kaweqtaq mía míaira ke subiq súéhra puana Manikánka kamah ainawire. Naho mío wehukéní Ábéri kaweqtaq mía míaúwana subiq suowana pukúwe. Pérékíane ahninkáwá Sékáráíae. Manikánsabe iwíáh íwíáh atáh náhúpéq titiré tahbé wahtotaq korabeq Sékáráía subiq súówana pukúwe. Téhwe Ábéri subiq suowara anehe áhnte mó ke subiq súówara sinehe Sékáráía subiq súówe. Moke mi ahbábáqmé iteba kagaire.  
\v 36 Teiníboq írátíáhro. Moke mi ahbábáq amahnága oga míáh kébá kagai puana minayabe kamah ainawire úwe.   
\s1 Sísaga Sarúsarama suwahpeqte kéyábé arutaboirú ehwehne.  
\r (Árúka 13.34-35, 19.41-44)  
\p
\v 37 Sísaga mó mahraréna, Sarúsarama suwahpeqte kéo, itensabé nirutaboiraitóge. Itega Manikáne ehweh iraru ke subiq sueq Manikánka iteba eqmaro ke ebahnsatate subiq súówe. Kokórega wene áráhqmari arutaboiréna ahwirinserah áhnte tanáhráq ite wahnahnue séhréh aiteyabe nuwahbehraqme itega ahqáho aintáhwe.  
\v 38 Írátíáhro. Itega ahqáho aintáhnsábé Manikánka ite iuwena pokire. Iuwena poki puana iteruwahpeqme susa náh tahnsa kanae.  
\v 39 Teiníboq írátíáhro. Mókake itega íné pehipi íre tagagehe. Ebeqme mahraréq, Itene Wahnahne áwírue si anínsábé iwíáh íwíáh atone éq anehe íné tagagehe úwe. \rq (Buk Song 118.26)\rq*   
\c 24  
\s1 Sísaga, Manikánsabe iwíáh íwíáh atáh náh íre kaweraginawire ú ehwehne.  
\r (Máhka 13.1-2; Árúka 21.5-6)  
\p
\v 1 Sísaga Manikánsabe iwíáh íwíáh atáh náhtáqté wíráípéqté tueyokúwaq ite we kérahwána kegá weba séq wensabé, Mah kawéq náhmárí tagáhno ewane.  
\v 2 Ewanana wega itensabé, Amahnága itega moke mah kawéq náhmárímé aiq tahgahoo? Teiníboq írátíáhro. Mi peréhnéhnia ébáhmárí miraue moráráq íre kagainae. Peh moke paentárara aruaneherawoe úwe.   
\s1 Sísaga, Anehe tanahráq íre kaweq sunúq sínawire ú ehwehne.  
\r (Máhka 13.3-13; Árúka 21.7-19)  
\p
\v 3 Óríwi sawéhrápéq Sísa tútuue míowaq ite we kérahwána kegá itebataq weba séq wensabé, Arega metaq irarénawe ahkake miraoneherabo? Mi tanáhráq itega ahtebanehboq mah marákó márákó parabagina ínaraq arega kiwekinie inaraqmé aneq ábóraraginabo kasenowane.   
\p
\v 4 Kasenowanana Sísaga itensabé, Mi tanáhráqsábé mó kené péhe éhwéhnsábé aiq pútare arítéhboq auráq matawéq tagaríáhro.  
\v 5 Mi tanáhráq áhnte kegá mótaq mótarue néníwírue séra mahraréra, Manikánka wehuke merirena kaweraritankeheéna peh morá ání omaq atena eqmaq auwankéhe. Ínéwé mi aní múge irarirataq áhnte kegá sene péhe éhwéhnsábé aiq pútare aritagéhe.  
\v 6 Mi tanáhráq ebeho ehwéh ireq mó ebéhowe sóiriq ehwéh iragéhe. Íréhrataq íre áhreoro. Téhwe teiú náneq uméh ebeq sínana anehe tanahráqmé íre apubúue sinae.  
\v 7 Mó kehinánseq mó kehinánseqka ebehoneherawoe. Mó wahnáhné awahrahreq mó wahnáhné awahrahrerue ebehoneherawoe. Mitaq mahtaq ehwehranae. Máríinae.  
\v 8 Moke minawarinká uwo uwoira tanáhráq áhwáranae úwe.   
\p
\v 9 Sísaga mó mahraréna, Mi tanáhráq mó kegá ite táhtoqme mó kegá subiq suageheéra meiqmera móitagéhe. Itega néne sánsá sehgíó púara mah kehiná kéhínánká itensabé íre suwahbanae.  
\v 10 Mi tanáhráq áhnte kegá néne sánsá sinehepeq suera wensabé wensabé íre suwahbáhnaraq sene naruoba móruagéhe.  
\v 11 Mi tanáhráq áhnte kegá, Íné Manikáne ehweh iraru aní múge éra péhenigehe. Péhe éhwéh irarirara áhnte kegá sene péhe éhwéhnsábé aiq pútare aritagéhe.  
\v 12 Miraue ahbabáq sansanká anotah ukína puara áhnte kegá sirutaboiré sansa suagéhe.  
\v 13 Ite néne sánsá íre susa anehe tanahráqkákáq kawerue sehgírataq Manikánka ite meirena oga mérapeq móitankéhe.  
\v 14 Ebeqme Manikánka wahnah wahnahnirabeqte kaweq ehwéh mah kehiná kéhínánká irageheéra síwáhnorirana anehemé anehe tanahráq sinkehe úwe.   
\s1 Íre kaweq sunúq sínaraqsábé éhwéhne.  
\r (Máhka 13.14-23; Árúka 21.20-24)  
\p
\v 15 Sísaga mó mahraréna, Naho Manikáne ehweh irarú ani Táníériga anotah íre kaweq naneq ábóraraginae teiuwe. \rq (Daniel 11.31)\rq*  
\p Anehe tanahráq Manikánsabe iwíáh íwíáh atáhrabeq mi naneq ábóraragínaq tagagehe. Mah sehirá sáhnsahwe tagah keo, iwíáhue tagahro.  
\v 16 Mi tanáhráq Súría marákórápéq míéhrataq sáwéhrapeq pehbeheráh pokoro.  
\v 17 Mi tanáhráq máhpeq míéhrataq itene ménsámehnsá kiweyaneheéq nahupeq kibekiyehboq pehbeheráh pokoro.  
\v 18 Sotápéq míéhrataq itene korósi koweyaneheéq itene nahtapeq kowekiyehboq pehbeheráh pokoro.  
\v 19 Mi tanáhráq kía míéhra inínsónseq inahunah inínsónseqka íre pehbeheráh pokorahi puaq sensabé irutaboiroro.  
\v 20 Ahrena ahrena wehekáhtáqkákáq ah kariehínagakeakáq mi iré káwéq súnúq sínehboq púreroro.  
\v 21 Mi tanáhráq anotah íre kaweq sunúq sinawire. Manikánka mah marákó márákó mirarotaqkakáq amahnágaákáq mina tahnsa sunúq íre kéhre. Mókake mó mina tahnsa sunúq íre sinae.  
\v 22 Íre sinae éna, Manikánka aiq iwíáhéna, Íné túbáh agonaraq mi sunúqká ómi mah kehiná kéhíná subiq suahráhire. Ómi subipáhraruehneho éna mi tanáhráq wahtonaraníe íwíáhúwe. Mira íwíáhúnsabe wega omaq sitéh kéyábé arutaboiri puana mi tanáhráq wahtonaruankéhe úwe.   
\p
\v 23 Sísaga mó mahraréna, Mi tanáhráq mó kegá itensabé, Tagahro. Ite meirena kaweraintankeheéna Manikánka omaq ato anímé mahtaq míéhre irara mó kegá itensabé, Isebeq míéhre igehe. Sene péhe éhwéhnsábé aiq pútare arítého.  
\v 24 Péhe éhwéh irare kegá séra mahraréra, Íné Manikánka omaq intárái aní múge ue seneherawoe. Mó péhe éhwéh irare kegá, Íné Manikáne ehweh iraru aní múge ue seneherawoe. Sirataq ótaq sansánkákáq anotah pagégé sánsánkákáq miraoneherawoe. Áhnte kegá sene ótaq sansá tagéra sensabé aiq pútare aritageheéra mi sansá miraigehe. Manikánka omaq sitéh kégá moq sene péhe éhwéhnsábé aiq pútare aritageheéra miraigehe.   
\p
\v 25 Moke teiú náneq mókake ábóraragínawire.  
\v 26 Ábóraragína puara mó kegá itensabé íné éhweh teiera, Abatapi míéhre irataq mitaq íre koragahro. Sega itensabé, Nahupeq míéhre irataq mi ehwéhnsábé íre aiq pútare arítáhro.  
\v 27 Sokaesúéhtáq apubúue mibeqté téhragu mahbeqté téhraguinserah íné wehukení úku anínká apubúue tuinauge.   
\p
\v 28 Pusa káné anonka kéhrabeq kúqnumarinká ínsínsíowe úwe.   
\s1 Anehe íné wehukení úku anínká tuinauge ú ehwehne.  
\r (Máhka 13.24-27; Árúka 21.25-28)  
\p
\v 29 Sísaga mó mahraréna, Íre kaweq sunúq sótaikínaraq pópoqnah íre patahinae. Inokáhpeq íre íónitanae. Wehyoqmarí íópeqté meginae. Íópeqté págege naneqmarí moke kúrugúruinae. \rq (Aisaia 13.10, 34.4)\rq*   
\p
\v 30 Mi tanáhráq íné wehukení úku anínká tuinie onaraq íópeqté náneq ábóraragínara mah kehiná kéhínánká tagéra uwo uwo oneherawoe. Íné íópeqté piribirioyahnkakaq téhreh naneqkakáq págegeue írábúyápipeqté tuonara tagagehe.  
\v 31 Túónagake pembíáhnka anotah ehwéhnínaraq Manikánka wene íópeqté ké eqmaq suankéhe. Eqmaq suahnaraq wega omaq sitéh ké moke mah marákó márákóípéqté mitaqté kéweriqme mahtaqté kéweriqme ue ue sigehe úwe.   
\s1 Sísane ehweh íre parabagia peh ahriahri kagainawire i ehwéhne.  
\r (Máhka 13.28-31; Árúka 21.29-33)  
\p
\v 32 Sísaga mó mahraréna, Awankánsabe iwíáhue tagéq ahtebahro. Awanká ayahnawe anonkakaq kahnana ánáh aunínaraq itega iwíáhéq, Ópeq áhníbórá sire aiq ahtebóne ewe.  
\v 33 Mina onserah moke teiú náneq ábóraragínaq tagéq íné túóna tanáhráq aiq wahtotarire. Íné onsaraq míéhre igehe.  
\v 34 Teiníboq írátíáhro. Amahnága oga míáh kégá ómi pehipi íre pukigehe. Ebeqme moke teiú náneq ábóraragínaraq anehe pukigehe.  
\v 35 Íópeqkákáq mah marákó márákóákáq parabagínana néne ehwehmé íre parabagia peh ahriahri kagainawire úwe.   
\s1 Sísa tuina tanáhráqmé ómiga íre iahtebóna ehwéhne.  
\r (Máhka 13.32-37; Árúka 17.26-30,34-36)  
\p
\v 36 Sísaga mó mahraréna, Íné túóna wehekáhnkákáq áhwahakáq ómiga íre ahtebahwe. Íópeqté kégá íre ahtebahwe. Íné Manikáne ahninkáwágá moq íre ahteboge. Peh morá Maniká Iteriboga webataq tagaríéhre.  
\v 37 Naho naho Nóah mío tanahráq wehukega ahbabáréra miraunserah íné wehukení úku anínká tuinie onaraq mi tanáhráq oga míéhra kegá miraigehe.  
\v 38 Anotah waní pianaú tanahráq wehukega ahbabáréra ahriahri miraunserahnéra táhutahuréra ábáhréra pahuiruwana Nóahga wene sípiipéq kibekúwana anotah ibónsúwana wání piowe.  
\v 39 Sega mi tanáhráqsábé íre ahtebowana wání pewe subipáhraruowara pukuwe. Sega mi tanáhráq íre ahtebonserah íné wehukení úku anínká túónagake míéhra kegá monseráhnigehe.  
\v 40 Mi tanáhráq téhraníté sotápéq arambehrirataq mó aní tumerena mó aní auwankéhe.  
\v 41 Téh inítégá tópah karo karoirataq mó iní tumerena mó iní auwankéhe.   
\p
\v 42 Íné itene Wahnah túóna tanáhráq íre tagaríáh púaq níwénunéq kawerue auráq matíáhro.  
\v 43 Anotah wehgá aebó ánínká sína tanáhráq ahtebehtaq tahirímé wega áwénunue wahnahnurawéna aebó ánínká kibekina ínaraq tagéna kaqsúéh irino.  
\v 44 Minayabe iwíáhue tagahro. Íné wehukení úku anínká ite íre iwíáhira tanáhráq kouwekinauge. Minayabe íwéh panantágínaq níwénunoro úwe.   
\s1 Kaweq arámbéhrí ánínseq íre kaweq arámbéhrí ánínseqsabé pabeqme ehwéhne.  
\r (Árúka 12.42-46)  
\p
\v 45 Sísaga mó mahraréna, Ahtebia ání tábúsoqme arámbéhríi anímé insebo? Wene wahnahnka mi anínsábé, Mó arámbéhrío ke wahnahnarito atena táhutahuq tanáhráq tópah nário atéhre.  
\v 46 Wene wahnahnka kouwekéna teawátái arámbéhrí tábúsoqme mirainsabé tagéna wene arambehri anínsábé, Kaweróne atankéhe. Kaweróne atéhnsábé arambehri aníné aru eyoyóinkehe.  
\v 47 Teiníboq írátíáhro. Wene arambehri anínká tábúsoqme arámbéhríi puana wene wahnahnka, Moke néne ménsámehnsátaq wahnahnúno atanae.  
\v 48 Ahbabáq arambéhrí ánínká iwíáhéna, Néne wahnahnka íre apubúue kouwekinae íwíáhire.  
\v 49 Mira íwíáhinsabé áwáhu arámbéhrío ke subiqmarena múguwahgu kereq táhutahuq néna píah naruq narurire.  
\v 50 Wega íre iwíáhue áwénunína tanáhráq wene wahnahnka séna mina tagéna  
\v 51 anotahtaq kamah awena ahbabáq kopéráhpéro keba móatanae. Mitaqte kégá ibiséra uwo uwo oneherawoe úwe.   
\c 25  
\s1 Inayáhnkú áhráríyábé pabeqme ehwéhne.  
\p
\v 1 Sísaga mó mahraréna, Mi tanáhráq íópeq Manikánka wahnah wahnahnirabeqme teiú áhrárígáú tahnsane. Inayáhnkú áhrárígáúnká o menáhwé taganeheéra sene áráhmuwarí mewera pokurowe.  
\v 2 Moberíáh áhrárígáúmé múguwahgu urowara mó mobéríáh áhrárígáúmé peh ahtebia áhrárí míarowe.  
\v 3 Múguwahgu ahrárígáúnká peh sene áráhmu mewera káráhsíniakáq íre merowe.  
\v 4 Ahtebia áhrárígáúnká obenkisa káráhsíní ántéhíyánkákáq áráhmuakáq mewera pokurowe.  
\v 5 Pokurowana o menáhwé íre apubúue surainsabé mi ahrárígáú múkúqmahkuréra sugarowe.   
\p
\v 6 Inokáhnabubu mó anínká sawai sawaiéna, O menáhwénká áhníbórá sire. Seragahro uraire.  
\v 7 Seragahro urairara moke mi ahrárígáúnká irigéra sene áráhmu keqmarówe.  
\v 8 Múguwahgu ahrárígáúnká ahtebia áhrárígáúnsábé, Itene áráhmu puinkinaire.  
\v 9 Káráhsíni náíéro urowara, Ahqáho. Itene káráhsíni íre awehraq kéhre. Káráhsíni paiqmaráh kébá kobaiqmáráhro urowe.   
\p
\v 10 Kobaiqmáráhro urowara múguwahgu ahrárígáúnká káráhsíni kobaiqmaraneheéra pokurowana o menáhwé aiq suraire. Wereq ahtebia áhrárígáúnseq táhutahuroneheéra nahupeq kibekéra onsa paiqmatowe.   
\p
\v 11 Onsa paiqmatowara anehe mó ahrárígáúnká sure o menáhwénsábé, Onsa siito urowana  
\v 12 o menáhwénká sensabé, Ahqáho éna, Ite íre tagaríóge uraire.  
\v 13 Mina uronserahniyehboq íné túóna wehekáhnkákáq áhwahakáq itega íre tagaríáh púaq kawerue níwénunoro úwe.   
\s1 Móne átáríarainsabé pabeqme ehwéhne.  
\r (Árúka 19.11-27)  
\p
\v 14 Sísaga mó mahraréna, Íné túónawe teiú wéhgá miraurainserahne. We anotah wahnáh ánínéna mó ke suwahpeq pokina uraitaq wene arambehri ke síáhrabéna móne átáríageheéna síátáire.  
\v 15 Sene sánsánsábé iwíáhue tagéna síátáire. Mó aní 5 táhúséni (5,000) Kína awena mó aní 2 táhúséni (2,000) Kína awena mó aní 1 táhúséni (1,000) Kína awena se suena pokuraire.   
\p
\v 16 Pokurairana 5 táhúséni Kína átáríarai anínká apubúue mi monéráté paiqmaq paiqmarurainsabé mó 5 táhúséni Kína meraire.  
\v 17 Mira urainserah 2 táhúséni Kína átáríarai anínká mi monéráté paiqmaq paiqmarurainsabé mó 2 táhúséni Kína meraire.  
\v 18 Merairana 1 táhúséni Kína átáríarai anínká wene wahnahne móne mewena marakó ubuqme mi moné maisawe kopéq sutaire.   
\p
\v 19 Íre wahto tanahráq parabagurairana sene wahnahnka kouwekéna sega átáríaro moné kaweraranieéna síáhraburaire.  
\v 20 Síáhraburairana 5 táhúséni Kína merai anínká átáríarai monéákáq mó 5 táhúséni Kínaakáq mewena sure wene wahnahnsabé, Arene 5 táhúséni Kína átáríómé mi monéráté paiqmaq paiqmaruraunsabé mó 5 táhúséni Kína matíóge urairana  
\v 21 wene wahnahnka wensabé, Kaweróne. Arewe kawerue tábúsoqme arámbéhríóna aní móne. Arega pehgáriq naneq tábúsoq marahnayabé, Áhntetaq wahnahnúno ataníe. Arereq ínéreq moráráq iwíáh íwíáhoyehe uraire.   
\p
\v 22 Urairana 2 táhúséni Kína merai anínká átáríarai monéákáq mó 2 táhúséni Kínaakáq mewena sure wene wahnahnsabé, Arene 2 táhúséni Kína átáríómé mi monéráté paiqmaq paiqmaruraunsabé mó 2 táhúséni Kína matíóge urairana  
\v 23 wene wahnahnka wensabé, Kaweróne. Arewe kawerue tábúsoqme arambehrióna aní móne. Arega pehgáriq naneq tábúsoq marahnayabé áhntetaq wahnahnúno ataníe. Arereq ínéreq moráráq iwíáh íwíáhoyehe uraire.   
\p
\v 24 Urairana 1 táhúséni (1,000) Kína merai anínká sinehe sure wene wahnahnsabé, Arewe págege wahnáh ání móne. Íre arega uqmarahna naneq mewe meweóne. Íre arega suitabarahna naneq mewe meweóne.  
\v 25 Arene sánsá tagaríó púana arene mónewe marakó ubuqme maisawe kopéq sutauge. Umah. Arega níátóna moné meyo uraire.   
\p
\v 26 Meyo urairana wene wahnahnka wensabé, Íre kaweróne. Arewe taoraho íre kaweq arámbéhríóna aní móne. Arega ínénsabe, Íre arega uqmarahna naneq mewe meweóne. Íre arega suitabarahna naneq mewe meweóne eno?  
\v 27 Néne sánsá tagariahna puah aneqsabé néne íntáríarona moné pénkiipéq íre matono? Mirauronaraq tahirímé kouwekutaq mi monéákáq pénkiraq wahnahno kegá áwíra monéákáq náiena irino uraire.   
\p
\v 28 Mi wahnáhnká wene arambehri keyábé, 1 táhúséni (1,000) Kína matíéh áníné móne moke mewe 10 táhúséni (10,000) Kína matíéh ání náwéro.  
\v 29 Áhnte matíéh ání mónkakáq awenana íregáritaq matiankehe. Tabonah aniné matíéh náneq meyaníe.  
\v 30 Mah taoráhó árámbéhrí ánímé táhtoqme máhpeq sunkíkírirabeq átáhro. Mitaq moke míáh kégá ibiséra uwo uwo oneherawoe úwe.   
\s1 Wehukení úku anínká mókake wehuke sainsue ehwehne.  
\p
\v 31 Sísaga mó mahraréna, Ínéga wehukení úku anínká téhreh naneqkakáq íópeqté kéreq túónaraq wahnahnérapeq tútuue págegeue wahnahninie.  
\v 32 Tútuue wahnahnonaraq moke mah kehiná kéhíná niuranabiahtapeq seiriwe míagehe. Iriwe míéhrataq sainsuqme téhtaré túíná araníe. Ménkámehnkáne abowágá wene ka saraqme sipisípiq mó tuiná arena mémewe mó tuiná áréhnserah mah kehiná kéhíná mina tahnsanue saraqmaraníe.  
\v 33 Sipisípiq wene ayah púpeq mó tuiná arena mémewe ayahnapeq mó tuiná áréhnserah mah kehiná kéhíná mina tahnsanue saraqmaraníe.  
\v 34 Saraqmarena íné anotah Wahnáh ánínká niyah púpeq míéhra keyábé, Nániboga kawerowe aitéh kéo, wega wahnah wahnahnirabeq kaweq matábúrápéq sewíáhro. Mah marákó márákó íre mirarotaq ite míageheéna mah matábú kawerarowe.  
\v 35 Íné nirupibiuraitaq itega kirabo aintárówe. Íné tahbobóuraitaq itega wání náníátówe. Íné wáhnaupéqté ání míarautaq itene nahtapeq mehweh aintárówe.  
\v 36 Íné ninerineré naneq íre káráitaq itega náníátówe. Íné nuwahreurautaq itega soberurowe. Íné karábúsiipéq míarautaq itega íné seragarowe teiníe.   
\p
\v 37 Mina kaweqtaq míéhra kegá ínénsabe, Itene Wahnahno, are arupibiuraitaq árahtaq kirabourauno? Are tahbobóuraitaq árahtaq wání náwátáuno?  
\v 38 Are wáhnaupéqté ání míaronaraq itene nahtapeq árahtaq mehweh atáráuno? Are aneraneré naneq íre káráitaq árahtaq náwátáuno?  
\v 39 Are awahreuronaraq itega árahtaq soberurauno? Are karábúsiipéq míaronaraq itega árahtaq koragarauno éq kasenigehe.   
\p
\v 40 Kasenirakake íné anotah Wahnáh ánínká mahrarinie. Teiníboq írátíáhro. Itega nánuwahrah aní pehgáriq aní mina tahnsa atárótaq itega íné moq mina tahnsa aintárówe inie úwe.   
\p
\v 41 Sísaga mó mahraréna, Anehe tanahráq ínéga niyahnapeq míéhra keyábé, Nániboga íre kawerowe aitéh kéo, íné nueq ahriahri teh iráípéq kowíáhro. Owainawanseq we kéráh íópeqté kéreq mitaq míageheéna Manikánka mi irá parearowe. Mitaq kowíáhro.  
\v 42 Íné nirupibiuraitaq itega íre kirabo aintárówe. Íné tahbobóuraitaq itega wání íre náníátówe.  
\v 43 Íné wáhnaupéqté ání míarautaq itene nahtapeq íre mehweh aintárówe. Íné inerineré náneq íre káráitaq itega íre náníátówe. Íné nuwahreurautaq itega íre soberurowe. Íné karábúsiipéq míarautaq itega íné íre seragarowe inie.  
\v 44 Sega ínénsabe, Itene Wahnahno, are arupibiuraitaqmé tahbobóuraitaqmé wáhnaupéqté ání míaronaraqmé aneraneré naneq tabonahuronaraqmé awahreuronaraqmé karábúsiipéq míaronaraqmé itega are tagéq árahtaq íre séhréh atáráuno éra kasenigehe.  
\v 45 Kasenirakake íné Wahnah anínká mahrarinie. Teiníboq írátíáhro. Itega nánuwahrah aní pehgáriq anínsábé ahqáho atárótaq itega íné moq ahqáho aintárówe teriníe.  
\v 46 Terienara mi kegá ahriahri teh iráípéq pokirara kaweqtaq míáh kégá oga mérapeq awaq miagéhe úwe.   
\c 26  
\s1 Wahnah kegá Sísa subiq suaneheéra moráénu ehwéhne.  
\r (Máhka 14.1-2; Árúka 22.1-2; Sóni 11.45-53)  
\p
\v 1 Sísaga moke mah ehwéh síwáhnoraruena ite we kérahwána keyábé,  
\v 2 Téhtaré wéhékáh sótaikúwana apahtáróráq sótaikú iahreraq ko tánáhráq\f + \fr 26.2 \ft Sótaikú siahreraq ko tanáhráqsábé éhwéhmé púku anehepeqte séhírámé “Manikáne Púkuipéq Kéh Áwahe Éhwéhne” ue kéhrabeq tagáhno.\f* sinae. Minayabe ahtebahwe. Mi tanáhráq íné wehukení úku aní awankátaq táhparageheéra móintagéhe úwe.   
\p
\v 3 Mi tanáhráq Manikáne ehweh mibeq mahbeq arítáh kéreq Asiu kené aboawah wehreqka wahnah aní wenáwíq Káíyápásane nahtapeq momiwíuwe. Káíyápásawe Manikáne ehweh mibeq mahbeq arítáh kéné wahnahne.  
\v 4 Mi kegá sío síoéra, Sísawe árahue epéq táhtoqme mósubiq suanéhnkono íwíáhuwe.  
\v 5 Mira íwíáhéra, Áhnte wehekéqká táhutahurirataq ehwehéra tobehiyehboq Sísa pehraganehe uwe.   
\s1 Peh morá ínínká Sísane ayahqnopeq wéri abaq ato ehwéhne.  
\r (Máhka 14.3-9; Sóni 12.1-8)  
\p
\v 6 Pétáni suwahpeqte ání Sáímóniwe anotah nao wagú anine. Minayabe mó kegá, Náonkakaq Sáímónie ue wéhuwehu áwíratówe. Sísaga Pétáni suwahpeq ména mi aníné nahtapeq  
\v 7 táhutahurúwana peh morá ínínká áhnte moné tahnsa wérí ano antéhyá mewe sure Sísane ayahqnotaq antiatowe.  
\v 8 Antiatowara ite Sísa kérahwána kegá mina tagéq abiahnsanéq iteite náhenéq, Aneqsabé pehipi antiatehro?  
\v 9 Íre pehipi antiatéhtáq tahirímé mi werí paiqme áhnte moné mewena tabonah ke nárí irino ewane.   
\p
\v 10 Ewanana Sísaga itene ehweh irena itensabé, Aneqsabé mi inínsábé awehgu ataho? Wega mira aintéh sánsámé kaweq sansáne.  
\v 11 Tabonah kewe ahriahri iteba mía míowe. Ínéwé ahriahri iteba íre mía míainie.  
\v 12 Íné maisarageheéna mi inínká ninonkataq wéri anti aintena kaweraintéhre.  
\v 13 Teiníboq írátíáhro. Kaweq ehwéh mah marákó márákó teri terinirataq wega amahnága mirai naneq ehwehnkákáq terigéhe. Terírataq íréhra kegá wéri abaq intéh ínínsábé iwíáhigehe úwe.   
\s1 Súrásaga wahnah keyábé, Ite meiqmena Sísaba móitaníe ú ehwehne.  
\r (Máhka 14.10-11; Árúka 22.3-6)  
\p
\v 14 Ite Sísa kérahwána ke airápété téhraníté míahwane. Itebaté ání wenáwíqtare Súrása Ísíkáríótie. Wega Manikáne ehweh mibeq mahbeq arítáh kébá pokue  
\v 15 sensabé, Sísa iteba méáúwáhnaraqmé aneq nánianéhbo úwara wega mirainkeheéra sega 30 ebáh móné we náwúwe.\f + \fr 26.15 \ft Mi 30 ebáh mónéwé árahue monébómo. Itega íre tagarione. Wehukega iwíáhéra ákáhtaq áhnte monée íwíáhowe.\f*  
\v 16 Náwúwana wega se Sísaba mórite tanahráqsábé iwíáhue kabarúwe.   
\s1 Sísareq we kéró kereqka moráráq táhutahuru ehwéhne.  
\r (Máhka 14.12-21; Árúka 22.7-14,21-23; Sóni 13.21-30)  
\p
\v 17 Íre múí párétí né tanahráq súwe. Mi tanáhráq ebeqte wéhékáh ite we kérahwána kegá Sísaba séq wensabé, Sótaikú tanahráq iahreraq kéh táhútáhúq nankehboq eheq kogaweratanéhnkono ue kasenowane.  
\v 18 Kasenowanana wega peh morá ánínsábé iwíáhéna itensabé, Sarúsarama suwahpeq teiátáu anípá pokue wensabé, Íwáhnori anínká mahraréna, Íné tanahráq aiq sire. Ínéreq íné séníráh kéreqka arene nahtapeq sótaikú tanahráq iahreraq kéh táhútáhúq nanehe ire koreawéro úwe.  
\v 19 Koreawéro úwaq itega mi ehwéh sehgieq mitaq sótaikú tanahráq iahreraq ko tahutáhúq kawerarahwáne.   
\p
\v 20 Íó tupekútaq Sísareq ite airápété téhraníté we kérahwána kereqka tútuue táhutahurowane.  
\v 21 Táhutahurowanaraq Sísaga itensabé, Teiníboq írátíáhro. Ite míáhrabeqte ánínká néne naruo kowerirankéhe úwaq  
\v 22 ite we kérahwána kegá ireq irupipeq umeh agúwe. Umeh agúwaq ite morání moránínkáue Sísansabé, Néne Wahnahno, arega ínénsabe irareno ue kasenowane.  
\v 23 Kasenowanana Sísaga itensabé, Ínéreq moráráq páréti wahba parétáhípéq pámbáhúya anínká néne naruo kowerirankéhe.  
\v 24 Kowerirahnaraq Manikáne ehwehnka aiq irarinserah íné wehukení úku aní pukinie. Néne naruo kowerirahna aní anotahtaq kamah awinawire. Wenanoga we íre maqmiotaq tahirímé aiq kaweri irino úwana  
\v 25 Súrása Sísane naruo koweriranaú anínká wensabé, Íwáhnoraníno, arega ínénsabe irareno úwana Sísaga wensabé, Arerega aiq iraréne úwe.   
\s1 Sísaga párétiakáq sera ano ko kahpúákáq náriu ehwéhne.  
\r (Máhka 14.22-26; Árúka 22.15-20; 1 Kórína 11.23-25)  
\p
\v 26 Itega táhutahurowanaraq Sísaga páréti mewena Manikánsabe kaweróne atena keqme ite we kérahwána ke náiena itensabé, Mahnawé niwaq mire. Nahro úwaq nahwane.  
\v 27 Nahwanana náhníáq sera ano ko kahpú mewena Manikánsabe kaweróne atena náiena itensabé, Itega ómiga moke nahro.  
\v 28 Néne korahq mire. Néne korahq tuinaga itereq áhnte mó kereq Manikánka insahwé aitena itene ahbabáq kaweraitankéhe.  
\v 29 Teiníboq írátíáhro. Náhníáq sera ano mahtaq mó íre nanie. Mókake Nániboga wahnah wahnahnirabeq itereq o será ano nanehe úwe.   
\p
\v 30 Itega Manikánsabe iwíáh íwíáh igonkónéq máhpeq tueyokéq Óríwi sawéhrápéq pokowane.   
\s1 Sísaga Pítansabé, Íné nuwaniewóne ú ehwehne.  
\r (Máhka 14.27-31; Árúka 22.31-34; Sóni 13.36-38)  
\p
\v 31 Sísaga itensabé, Manikáne ehwehnka mahraréna,  
\q1 Ínéga sipisípiq Wahnáh subiq súáhnaraqmé moke sipisípiqmarínká kobeq séberigehe ire. \rq (Sekaraia 13.7)\rq*  
\m Mi ehwéhnká irarinserah ibora ínókáhpéq ite ómiga íné nueq kobeq séberigehe.  
\v 32 Manikánka íné oganúq intahnaraq Kehrari marákórápéq ebeq konaq inehe sigehe úwe.  
\v 33 Úwana Pítaga Sísansabé, Ómiga are áúwéhrataqmé ínéga íre auwanauge úwana  
\v 34 Sísaga wensabé, Teawiníboq írátíahno. Ibora ínókáhpéq kokórega ehwehnina ínaraq arega íné íre tagaríóge apahtáróráq irariniewóne úwe.  
\v 35 Úwana Pítaga wensabé, Mó kegá arereq ínéreq iubiq íúwéhrataqmé ínéga, Are aiq tagaríóge atanauge úwaq moke ite Sísa kérahwána kegá Pítaga irarú serahnowane.   
\s1 Sísaga Késémáni matábúráq kobúrerú ehwehne.  
\r (Máhka 14.32-42; Árúka 22.39-46)  
\p
\v 36 Sísareq ite we kérahwána kereqka mitaq sueq Késémáni matábúráq pokowane. Sísaga itensabé, Ite mahtaq tútuue míehrana íné móbeq kobúrerono éna  
\v 37 Pítareq Sébérine ahninkáwáráréreq móbeq móritowe. Móritena wene arupipeq anotah uméhue págege agúwana  
\v 38 wega sensabé, Nirupipeq anotah uméhinka pukorahuge. Mahtaq tótuqméq tagaríáhro éna  
\v 39 se suena wahtotaq móbeq pokéna marakóraq káuqmunue ména púrerúwe. Púrerue mahraréna, Nániboo, are awahbáhnaraqmé nirupipeq umehi naneq menuwahráhóne. Íre íné nuwahbeh sansá peh are awahbeh sansánúno ue púrerúwe.   
\p
\v 40 Púreraruena we kéró anitóbá kouwekúwara sugówana tagówe. Wega Pítarehyabe, Pehgáriq tanáhráq árahinsabé íre tótuqméq tagariaho?  
\v 41 Iteiyuwanka kaweq sansánsábé suwahbehre. Peh itene inonka mareqmareréq íre miraorahowe. Owainawanka ahbabáq aitehnehboq tótuqméq púreroro úwe.   
\p
\v 42 Púreroro éna mónkakáq se suena kobúrerúwe. Púreréna mahraréna, Nániboo, nirupipeq umehi naneq íre menuwahnayabé are awahbeh sansá sehginie úwe.   
\p
\v 43 We kéró anitóbá mó kouwekúwara anotah mukúqmáhkúru puara se peh sugówe. Sugówana tagéna  
\v 44 Sísaga mónkakáq suena pokue apahtáróráq monseráhnue púrerúwe.   
\p
\v 45 Púreraruena seba kouwekúwara sensabé, Ite peh ahrenaneheéq sugaho? Írátíáhro. Íné wehukení úku anípá ahbabáq ke kowerire tanahráq aiq sire.  
\v 46 Pokonehboq irigoro. Tagahro. Néne naruo koweriréh ánínká aiq sire úwe.   
\s1 Súrásaga Sísane naruo koweriro ehwéhne.  
\r (Máhka 14.43-50; Árúka 22.47-53; Sóni 18.3-12)  
\p
\v 47 Sísaga ehwehnútaq Súrása we kéro anínká súwe. Manikáne ehweh mibeq mahbeq arítáh kéreq Asiu kené aboawah wehreqka áhnte mó ke eqmaq súówara sega pokamarinkákáq sahmárínkákáq Súrásareq moráráq suwe.  
\v 48 Seneherautaq koweriro anínká su ke teriena, Ínéga nánkóqnahna anímé Sísa wire. We táhtoráhro úwe.   
\p
\v 49 Minayabe Súrásaga Sísaba apubúue séna wensabé, Íwáhnoraníno, aiq míahno éna nánkóqnówe.  
\v 50 Nánkóqnówana Sísaga wensabé, Néne iyahnabo aníno, arega mirainie íwíáhóna naneq apubúue miraúno úwara wereq su kegá Sísa ambubuue táhtotíówe.   
\p
\v 51 Táhtotíówana Sísareq mío anínká wene poka mewena Manikáne ehweh mibeq mahbeq arítéh áníné arambehri aní apiwe wene ahre kiraq auwowe.  
\v 52 Kiraq auwowana Sísaga wensabé, Arene poka sabiruo. Itega ebeho naneq mewe ebehirataq mó kegá mi naneqtaté iubiq suagéhe.  
\v 53 Nánibonsabé, Séhréh ainto teawútáq tahirímé séhréh aintanieéna áhnte íópeqté ké ínéba eqmaq súéh irino. Minayabe íre ahtebaho?  
\v 54 Ínéga mina tahnsanutaq tahirímé íné pukonayabé Manikáne ehwehnka árahue aiq pútaragi iripo úwe.   
\p
\v 55 Sísaga weba su keyábé mahraréna, Aneqsabé aebó ání táhtoráhnserah pokankakaq sahnkákáq íné meniraneheéq seo? Mó wehekáh mó wehekáhnue Manikánsabe iwíáh íwíáh atáh náhtápéq tútuue íwáhnorurautaq mi tanáhráq itega íné íre táhtotiarowe.  
\v 56 Manikáne ehweh iraru kegá sehiranu ehwéh aiq pútaraginkeheéq miraowe úwaq ite we kérahwána kegá Sísa auweq pehbeheráh pokowane.   
\s1 Wahnah kegá Sísa ehweh ató ehwehne.  
\r (Máhka 14.53-65; Árúka 22.54-55,63-71; Sóni 18.13-14,19-24)  
\p
\v 57 Mi tanáhráq Manikáne ehweh mibeq mahbeq arítáh kéné wahnahme wenáwíq Káíyápásae. Mósísine ehweh síwáhnoro kereq Asiu kené aboawah wehreqka Káíyápásane nahtapeq momiwíue míówe. Momiwíue míówara Sísa táhtoró kega we meqmera Káíyápásane nahtapeq móátówe.  
\v 58 Se mótaq we mótarue Pítaga sinehe kaqme kure nahnoerápéqté mátábúráq párísiwarí máhpeq tútuue míórabeq kéna sega Sísa aneronehrabomo éna taganieéna tútuue míowe.   
\p
\v 59 Sísa subiq suaneheéra Manikáne ehweh mibeq mahbeq arítáh kéreq moke mó kaunsírí kéreqka Sísansabé péhe éhwéh atéhra keyábé kabaruwe.  
\v 60 Kabaruwara áhnte kegá iriwe méra péhe éhwéh teríúwe. Sega teríú ahbábáq Sísa íre subiq suahráhu ahbábáre. Sinehe mó anítégá iriwe méra mahraréra,  
\v 61 Mah anímé aiq mahraréna, Ínéga Manikánsabe iwíáh íwíáh atáh náh sokoruqme apahtáró wéhékáh mó pearahráhuge uraire uye.   
\p
\v 62 Uyana Manikáne ehweh mibeq mahbeq arítáh kéné wahnahnka iriwe ména Sísansabé, Mi anítégá iraréya ehwéhmé arega íre terieráhono? Sene ehweh aiq pútaq ehwéhpo úwana  
\v 63 Sísaga íre iraria peh ehiya míowe. Peh ehiya míowana wega Sísansabé, Maniká oga mía míai anínká tagaríéhtáq pahsuqme teio. Manikánka ite Asiu ke meirena kaweraitankeheéna peh morá ání omaq atowe. Arewe mi anípo? Arewe Manikáne ahninkáwábo? Pahsuqme teio úwana  
\v 64 Sísaga wensabé, Arega aiq iraréne. Teiníboq írátíáhro. Íné wehukení úku aní Manikáne ayah púpeq tútuue ména íópeq írábúyápipeqté tuonaq tagagehe úwe.  
\v 65 Úwana Manikáne ehweh mibeq mahbeq arítáh kéné wahnahnka mi ehwéh irotaq abiahnsanú púana wene korósi subansuena mahraréna, Manikánsabe íre kaweq ehwéh atéhre. Minayabe mó keyábé móme íre kasenoro. Ahqáho. Wega Manikánsabe íre kaweq ehwéh atéhraq íráhwe.  
\v 66 Minayabe aneratanéhnkono úwara sega wensabé, Wega ahbabáq ehweh aiq irari puaq subiq suo atanéhe uwe.  
\v 67 Táhmaro kegá Sísane auranabiah tehqni atera siyahtate subiqmárówe. Táhmaro míó kega we siyahpóra subera wensabé,  
\v 68 Are Manikánka omaq ato aníninaraqmé are subiqmaréh ání insebo? Teio uwe.   
\s1 Pítaga, Sísa íre tagaríóge ú ehwehne.  
\r (Máhka 14.66-72; Árúka 22.56-62; Sóni 18.15-18,25-27)  
\p
\v 69 Pítawe máhpeq mátaburapeq tútuue míowana arambehri ahrárígá weba séna wensabé, Are Kehrari marákórápéqté ání Sísareq míarone úwe.  
\v 70 Sísareq míarone úwana ómiga írátíótaq Pítaga ahqáho atena mi ahráríyábé, Arega iraréna ehwéhmé íre ahteboge éna  
\v 71 mitaq suena ogesáh ogesáhraq kowíowe.  
\p Kowíowana mó arámbéhrí áhrárígá we tagéna wereq míó keyabé, Mah anímé Sísa Néhsara suwahpeqte ánínseq míaraire úwe.  
\v 72 Úwana Pítaga mó ahqáho atena, Pópoqnahga tagaríéhtáq aiq pútariahnsanuge éna, Arega iraréna anímé íre tagaríóge úwe.   
\p
\v 73 Mótaq tahnsa mitaq míó kega Pítaba séra wensabé, Arereq wereqne ehweh peh morá éhwéh púah are wenawahrah aní móne uwana  
\v 74 Pítaga ehbonéna mahraréna, Pópoqnahga tagaríéhtáq itega irare anímé íné íre tagaríóge. Ínéga péhe éhwéh teawénaraqmé Manikánka íné nubiq suankéhe úwana kokórega ehwehnúwe.   
\p
\v 75 Kokórega ehwehnúwana Sísaga teawu ehwéh Píta ahreraq konsabe iwíáhúwe. Mi ehwéhnúmé, Kokórega ehwehnina ínaraq arega íné íre tagaríóge apahtáróráq irariniewóne úwe. Kokórega ehwehnútaq Pítaga mi ehwéh iwíáhéna máhpeq tueagéna anotahtaq ibisówe.   
\c 27  
\s1 Sísa meqmera Páhírátiba móátó ehwehne.  
\r (Máhka 15.1; Árúka 23.1-2; Sóni 18.28-32)  
\p
\v 1 Ahbiahipeq moke Manikáne ehweh mibeq mahbeq arítáh kéreq Asiu kené aboawah wehreqka Sísa subiq súéhra ehwéh sío síoéra  
\v 2 wene ayahnkaratáq nágáqtate táhru táhrue meqmera anotah wahnáh ání Páhírátiba móátówe.   
\s1 Súrása páríkirio ehwéhne.  
\r (Eqmaro 1.18-19)  
\p
\v 3 Súrása Sísane naruo koweriro anínká mina tagéna, Íre kawerurauge íwíáhéna wega meyo moné, 30 ebáh móné mewena Manikáne ehweh mibeq mahbeq arítáh kéreq aboawah wehreqpa sure sensabé,  
\v 4 Kaweqtaq mía míai aní ahbabáratewóge úwe. Úwara sega wensabé, Íre itereq wehgaq míre. Arerene wíre uwana  
\v 5 Súrásaga mi moné Manikánsabe iwíáh íwíáh atáh náhúpéq móruparuena tueyokue wewe móbáríkiriowe.   
\p
\v 6 Manikáne ehweh mibeq mahbeq arítáh kégá mi moné mewera mahraréra, Mah monéwé wehukení subiq sueyabe móné púaq Manikánsabe iwíáh íwíáh atáh náhtápéqté mónéákáq moráráq íre maranéhe uwe.  
\v 7 Sega sío síoéra wáhnaupéqté ké maisaraneheéra téh marakóráté párétah mirao marákó mi monéráté paiqmarówe.  
\v 8 Sega paiqmárónsabe wehukega mi marákóyábé Korahq Marákóe ue áwírarówe. Amahnágaákáq mi awíq peh kéhre.  
\v 9 Manikáne ehweh irarú ani wenáwíq Sérémáíaga naho mahraréna,  
\q1 Ísara kegá wehukení paiqmaraneheéra 30 ebáh móné omaq matowe.  
\v 10 Maniká néne Wahnahnka tenínserah sega mi monéráté téh marakóráté párétah mirao marákó paiqmáráhwe úwe \rq (Jeremaia 11.12-13)\rq*   
\s1 Páhírátiga Sísansabé kasenú ehwehne.  
\r (Máhka 15.2-5; Árúka 23.3-5; Sóni 18.33-38)  
\p
\v 11 Sega Sísa anotah wahnáh ání Páhírátiba móátówana wega wensabé kasenéna, Arewe Asiu kené Wahnahpo úwe. Úwana Sísaga wensabé, Arega aiq iraréne úwe.  
\v 12 Manikáne ehweh mibeq mahbeq arítáh kéreq Asiu kené aboawah wehreqka Sísa ehweh atówana sene ehweh íre ayahqmarena peh ehiya míowe.  
\v 13 Peh ehiya míowana Páhírátiga wensabé, Sega ehweh atáh éhwéhmé íre irahno úwana  
\v 14 Sísaga Páhírátine ehweh moq íre ayahqme teawuwe. Íre ayahqme teawunsabe Páhírátiga áhtenéna iwíáh kikirúwe.   
\s1 Páhírátiga, Sísa awankátaq táhparáhro ú ehwehne.  
\r (Máhka 15.6-15; Árúka 23.13-25; Sóni 18.38–19.16)  
\p
\v 15 Anotah tahutáhúro tanáhráq mó opéq mó opérue karábúsiipéqté ání Asiu kegá pugeqio teawú ani Páhírátiga pugesuaq pugesuarúwe.  
\v 16 Mi tanáhráq ahbabáq ani wenáwíq Páréhba karábúsiipéq míowe.  
\v 17 Áhnte Asiu kegá Páhírátiba suwana wega sensabé, Páréhba pugeq auwanínkono? Sísa Manikánka omaq atena eqmaréhre e aní pugeq auwanínkono? Inse pugeq auwanínkono kasenúwe.  
\v 18 Kasenéna iwíáhéna, Manikáne ehweh mibeq mahbeq arítáh kégá, Sísaga ite kiotaikíneho éra abiahnsa atáh púara ínéba meqme sewe íwíáhúwe. Mira íwíáhú púana wega sensabé, Inse pugeq auwanínkono úwe.   
\p
\v 19 Páhírátiga kotiorabeq wahnahnúwana wene ahrega ehweh eqmarena mahraréna, Asiu kegá ehweh atáh ánínsábé inokáhpeq áónáhéna nirupipeq áhnte uméhirana tagoge. Minayabe mina kaweqtaq mía míai aní pehragato úwe.   
\p
\v 20 Manikáne ehweh mibeq mahbeq arítáh kéreq Asiu kené aboawah wehreqka míó keyabé pagu pagunéra, Mah ehwéh Páhíráti koreawéro. Wensabé teaweq, Páréhba pugeq auwe Sísa subiq suo ue koreawéro éra pagu pagunuwara míó kega, Páréhba pugeq auwo uwe.  
\v 21 Uwana Páhírátiga mónkakáq sensabé, Mah aníté inse pugeq auwanínkono úwara ómiga, Páréhba pugeqio uwana  
\v 22 Páhírátiga sensabé, Sísa Manikánka eqmaréhre e anímé aneratanínkono úwe. Aneratanínkono úwara sega wensabé, Awankátaq táhpawe subiq suo uwana  
\v 23 Páhírátiga sensabé, Aneqsabébo? We aneq ahbabáriro úwara sega ehweh kikiréra, Awankátaq táhpawe subiq suo uwe.   
\p
\v 24 Uwana Páhírátiga iwíáhéna, Mahtaq míáh kégá néne ehweh íre irah púana anotah tobéhiyehboq túbáh aginie. Túbáh aginie éna wehukega tagaríótaq wání antehya mewe wene ayahnkara pabeq paberúwe. Pabeq paberaruena sensabé, Tagaríáhro. Mah aní subiq sue íwíáh íre néne peh iteitene iwíáh wíre úwe.  
\v 25 Úwara moke míó kega mahraréra, We subiq súéhranka itereq itene animárínseq kamah ainawire uwe.  
\v 26 Minayabe Páhírátiga Páréhba pugeq auwena Sísa áréti sahtáté subóro aritena sóntía kegá awankátaq táhpawe subiq suageheéna siuwe.   
\s1 Sóntía kegá Sísansabé awiréh ató ehwehne.  
\r (Máhka 15.16-20; Sóni 19.2-3)  
\p
\v 27 Páhírátine sóntía kegá Sísa meqmera wahnah anínká ehwehúrabeq kibekue móatera ómi mó sontíá ké síáhrabuwara Sísaba momiwíuríówe.  
\v 28 Momiwíéra moke wene korósi ugurú auwera peh morá tautáúq korósí abaq atera  
\v 29 ógaratáté keborarera wene ayahqnotaq suki atówe. Suki atera wiahnókara wene ayah púpeq atera wene auranabiahtapeq sirehunseraráq méra wensabé péhepehe iwíáh íwíáh atera awiréh atówe. Awiréh atera wensabé, Aiq míahno? Arewe Asiu kené Wahnah mone\f + \fr 27.29 \ft Anotah wahnáh ánínká aneranerinserah Sísa aneraneratówe. Mi tanáhráq anotah wahnáh kégá tautáúq korósí sukiera wahnah ayáhúq sukiera sene síahraq tútuue méra wiahnó kara tahnsa náneq siyah púpeq táhtotawéra wahnahnowe.\f* éra  
\v 30 tehqni atera wiahnó sahtáté ayahqnotaq subiqmarera  
\v 31 awiréh atówe. Awiréh atera abaq ató korósí akai auwera wewene korósi suki atera awankátaq táhparaneheéra meqmera pokuwe.   
\s1 Sísa awankátaq níriraté táhparó ehwehne.  
\r (Máhka 15.21-32; Árúka 23.26-43; Sóni 19.17-27)  
\p
\v 32 Sóntía kegá Sísa meqmera awankátaq táhparanehera urabeq pokue Sáíríni marákórápéqté ání wenáwíq Sáímóni piehgíútaq saiqnatera, Sísa táhparéhra awánkámé abaqme kúno atónsabe abaq mena kúwe.  
\v 33 Sega pokue Kógóta sawéhrápéq kíúwe. Mi sawéh áwíqmé áwahewé wehukení ayahqno tánúnsutapére.  
\v 34 Mitaq sega íre érorahi kítabeh maráhsíní mewera náhníáq sera anopipéq sombirahue Sísa náwúwana nawe tagéna ahqáho éna íre nówe.  
\v 35 Íre nówara sega we meqmera awankátaq níriraté wene ayahnkaratáq subiqmaq aigárátáq subiqmarue táhparera awanká pankeqme marakóipeq pearówe. Pearera, Wene korósi insega meyanabomo éra saraq mianeheéra káhsiue saraqme meyówe.  
\v 36 Saraqme mewera tútuue méra Sísa awahnkanuwe.  
\v 37 Ehweh átó ehweh kanehraq sehiranúwara wene ayahqno abobóráhpeq awankátaq táhparówe. Mi sehiránká mahraréna,  
\q1 Mah anímé Sísa Asiu kené Wahnahne úwe.   
\p
\v 38 Sísa awankátaq táhparórabeq aebó áníté moq awankátareráq níri pewe táhparéra pankeqme ayehré ayehré pearówe.  
\v 39 Pearówara mitaq sótaiku kegá Sísa tagéra awiréh atera sinuo kóbiq kóbiréra wensabé íre kaweq ehwéh atówe.  
\v 40 Íre kaweq ehwéh atera mahraréra, Manikánsabe iwíáh íwíáh atáh náh sokoruqme apahtáróráq mó pearahráhóna aníno, arere séhréhúno. Oga míankehboq marakóipeq tueagúno. Arewe aiq pútaq Manikáne ahninkáwá inaraqmé maraipéq tueagúno éra awiréh atówe.  
\v 41 Awiréh atówara Manikáne ehweh mibeq mahbeq arítáh kéreq Mósísine ehweh síwáhnoro kereq Asiu kené aboawah wehreqka Sísansabé moq awiréh atówe.  
\v 42 Awiréh atera mahraréra, Wega mó ke kaweraritena peh wewe íre kawerorahire. Wega, Íné Asiu kené Wahnah muge íwíáhire. Wega marakóipeq tueagínaq tagéq wensabé aiq pútare atanéhe.  
\v 43 Wega, Íné Manikáne ahninkáwá úge éna Manikánka séhréh aintankéhe íwíáhire. Manikánka wensabé arutaboirínaraq seséhréh atanae éra awiréh atówe.  
\v 44 Aebó áníté awankátaq táhparó anitégá moq íre kaweq ehwéhnéra Sísansabé awiréh atóye.   
\s1 Sísa pukú ehwehne.  
\r (Máhka 15.33-41; Árúka 23.44-49; Sóni 19.28-30)  
\p
\v 45 Wéhékáhnabubu moke mah marákó márákó sunkíkíragúwana íó tunsorerutaqkakáq peh sunkíkíratiowe.\f + \fr 27.45 \ft Wéhékáhnabubume Písíni ehwéh 12 kíróku kéhre. Tunsorerutaq 3 kíróku kéhre.\f*  
\v 46 Tunsorerutaq Sísaga wewene ehwehtaq Wenabonsabé anotahtaq mahraréna, Írói, Írói, tahmah sabáhtahnie úwe. Mi ehwéhnúmé, Nániboo, Nániboo, aneqsabé íné nuwahno úwe.  
\v 47 Úwara táhmaro iriwe míó kega irera mahraréra, Éráísansabé áhrabire uwe.  
\v 48 Mibeqté ánínká pehbeheráh sehenáh tahnsa náneq mewena kítabeh nah naneqpipéq pámbáhue sehikaratáq maqme pankeqme Sísaga píbíra nankeheéna awuwe.  
\v 49 Awutaq mó kegá, Peh áwé tagahro éra, Éráísaga segaweratanabiramo. Taganeheqmúne uwana wenawa kieyokúwana  
\v 50 Sísaga mónkakáq anotahtaq ehwehnéna wenawa Maniká awena putiowe.   
\p
\v 51 Putiotaq Manikánsabe iwíáh íwíáh atáh náhtápéqté páráhnkéq tahnsa ónsá senahpeqté subame tunse téhtaré úkúwe. Téhtaré úkúwana máríúwana ebahmarí parebare agúwe.  
\v 52 Parebare agúwana maisaró oná sigúwe. Sigúwana Manikánsabe aiq pútare atera puku weh áhréné sinonka Manikánka iriritena oganúq sitowe.  
\v 53 Maisiapípéqté kie irigéra anehe Sísa oganúkútaq mi kegá Sarúsarama suwahpeq pokuwara áhnte mó kegá tagowe.   
\p
\v 54 Máríúwara sóntía kereq sene kíápéténireqka minaakaq moke mó naneqmarínkákáq tagéra anotah ahrééra mahraréra, Mah anímé aiq pútaq Manikáne ahninkáwá wíre uwe.   
\p
\v 55 Sísa íre putiotaq Kehrari marákórápéq suena pokútaq áhnte mó inínsónká we séhréh ataneheéra kérówe. Sísa putiotaq mi ahrérónká móbeq iriwe méra awahnkanuwe.  
\v 56 Mágára suwahpeqte íní wenáwíq Máhríae. Wenaogo Máhríáwé Sémísireq Sósépareqne sinowae. Mi inítéreq Sébérine ahninkawáráréné sinowareqka moq iriwe méra awahnkanuwe.   
\s1 Sísane anonka maisé onápípéq maisaro ehwehne.  
\r (Máhka 15.42-47; Árúka 23.50-55; Sóni 19.38-42)  
\p
\v 57 Árímátéa suwahpeqte ání wenáwíq Sósépae. We áhnte monéákáq ánínéna Sísansabé aiq pútare atowe.  
\v 58 Sísa pukú wehekáh íó tupekútaq Sósépaga Páhírátiba pokéna wensabé, Sísane anonka mewena mómaisaranínkono úwana kowe atena sóntía keyábé, Sísane anonka mah aní áwéro úwe.  
\v 59 Áwéro úwara sega wene anonka áwúwana Sóséparehga Sísane anonka mewera íre wahto taberábe ambántáípéq úbíqme  
\v 60 Sósépane o ubusa ónápípéq mómaisarówe. Maisarera anotah ebáh paentáwe kure maisaró mehpéh paiqmarera pokuwe.  
\v 61 Mágára suwahpeqte íní Máhríareq mó wenaogo Máhríareqka mitaq tútuue méra awahnkanuye.   
\s1 Sóntía kegá maisarórabeq wahnahnu ehwéhne.  
\p
\v 62 Sísa maisaró wehekáhmé Asiu kene ahrena ahrena wehekáhné ménsámehnsá kawerare wehekáhne. Mi wehekáh parabagúwana mó wehekáh Manikáne ehweh mibeq mahbeq arítáh kéreq Péhrasi kereqka Páhírátiba kosoruparawéra  
\v 63 wensabé, Anotah aníno, péhepehenurai anínká oga míaraitaq mahraréna, Íné pukéna apahtáróráq mó oganúkinauge uraire. Itega mi ehwéhnúmé aiq iahreraq kéhre.  
\v 64 We kétó kegá we maisatorabeqte wene anonka segiroqmera mó kopéq suera mó keyábé, We oganúkire teríyehboq arega sóntía keyábé mi maitáq apahtáróráq kowahnahnoro arito. Arega íre mirainaraq anehete péhe éhwéhnká ebeq piah péhe éhwéh kiotaikinae uwe.  
\v 65 Uwana Páhírátiga sensabé, Sóntía ke meriqmeq we maisatorabeq pokue mitaq óna paiqme págege atawéq kawerue wahnahnarito úwe.  
\v 66 Kawerue wahnahnarito úwara sega sóntía ke meriqmera pokue méhpeh paiqmáró ébáh ónsá perahsarera mó kegá sirúého éra sóntía keyábé kawerue wahnahnoro arítówe.   
\c 28  
\s1 Sísa oganúkú ehwehne.  
\r (Máhka 16.1-10; Árúka 24.1-10; Sóni 20.1-18)  
\p
\v 1 Ahrena ahrena wehekáh parabagúwana o wikí kowara ebeqte wéhékáh ahbiahipeq íó kiembogútaq Mágára suwahpeqte íní Máhríareq mó wenaogo Máhríareqka maisarorabeq tagayeheéra pokuye.  
\v 2 Tagayeheéra pokuyana anotah maríúwana Manikáne íópeqté ánínká tunse méhpeh paiqmáró ebáh paentáwe móbeq marena mi ebáhtáq tútuue míowe.  
\v 3 Wene auranabiah sokeqsúéh tahnsa kúgú agúwana wene korósi anotah tabérábé píríbíríóyáh tahnsane.\f + \fr 28.3 \ft Tók Písíni ehwéhmé piribirioyah tahnsane áwíqmé íre kéhre. “Olsem ais” kéhre.\f*  
\v 4 Mitaq wahnahnuríó sontíá kégá we tagéra anotah ahrééra iransánéra pusa ké tahnsa úkuwe.   
\p
\v 5 Íópeqté ánínká mi inítéyábé, Íre áhreotao. Íné tagaríómé itega Sísa awankátaq táhpato aní seragéhye.  
\v 6 We mahtaq íre míéhre. Wega irarurainserah oganúkire. Wene anonka matotaq seragahtao.  
\v 7 Tagéta peheráh pokue we kétó ke koreríétao. We iriwe oganúkéna Kehrari marákórápéq ebeq kínaq we anehe kirataq Sísa mitaq tagagehe. Aiq teiúge. Koreríétao úwe.   
\p
\v 8 Úwara mi inítégá áhreéra peh sene sirupipeq iwíáh íwíáhéra apubúue mitaq suera pehbeheráhnue ite Sísa kérahwána ke teieyeheéra pokuye.  
\v 9 Pokue ahtapeq kuyataq Sísareq sereq piehgíúwe. Sísaga sensabé, Pehwehrue míáhtao úwara mi inítégá weba kure wene aigárá táhtoqme iwíáh íwíáh atóye.  
\v 10 Iwíáh íwíáh atóyana Sísaga sensabé, Íre áhreotao. Nánuwahrahyabé korerieq, Kehrari marákórápéq pokoro. Mitaq íné tagagehe. Koreríétao éna eqmarowe.   
\s1 Maisarórabeq sóntía ke teríú ehwehne.  
\p
\v 11 Eqmarowara mi inítégá pokuyara maisarórabeqte sóntíá kégá Sarúsarama suwahpeq pokue Manikáne ehweh mibeq mahbeq arítáh ké moke tago naneq teríúwe.  
\v 12 Teríúwara Manikáne ehweh mibeq mahbeq arítáh kéreq Asiu kené aboawah wehreqka momiwíue sío síoéra moráénéra sóntía kegá sene ehweh sehgigeheéra áhnte moné síúwe.  
\v 13 Móne siera mahraréra, Mó keyábé mahraue terieq, Inokáhpeq ite sugéwonayabé we kétó kegá sure wene anonka mewera eheqpopoq morúáhwe teríéro uwe.  
\v 14 Teríéro éra, Anotah wahnáh ánínká ite sugéwaro ehwéh irahnaraq itega mi ehwéh tábúsoqme teawenéhe. Teawénaraq wega ite íre kamahinae uwe.  
\v 15 Uwara sóntía kegá móne mewera mi pehe éhwéh sehgíúwe. Asiu kegá mi ehwéh Súría marákórápéq mitaq teri mahtaq terinuwara abae agúwe. Miraunsabé mi tanáhráqkákáq amahnágaákáq Asiu kegá mi ehwéhnsábé, Aiq pútaq ehwéhne atáhwe.   
\s1 Sísaga we kéró keyabé, Néne ehweh koreríéro ú ehwehne.  
\r (Máhka 16.14-18; Árúka 24.36-49; Sóni 20.19-23)  
\p
\v 16 Ite airápété morá ké Sísa kérahwána kegá pokue Kehrari marákórápéq Sísaga teiu sawéhrápéq kiowáne.  
\v 17 Mitaq Sísa tagéq wensabé iwíáh íwíáh atahwáne. Peh táhmaroga sirupipeq téhtaré íwíáhuwe.  
\v 18 Sísaga iteba wahtotaq séna itensabé, Maniká Nániboga íópeqkákáq mah marákó márákóákáq moke wahnahnúno aintena págege aintéhre.  
\v 19 Minayabe pokue mah kehiná kéhíná íné séníráh ké úkigehboq kosíwáhnororo. Nániboreq íné wenahninseq Manikáne Awanseq íwírue wání meríéro.  
\v 20 Moke teiátáu ehwéh tábúsoqme sehgigéhbo kawerue síwáhnororo. Kawerue írátíáhro. Amahnágaákáq mókakeakáq mah marákó márákó parabagína tanáhráqkákáq peh itereq mía míainauge úwe.