\id EPH  - Awa NT [awb] -Papaua New Guinea 2002 (DBL -2014) 
\h Épésa 
\toc1 Épésa 
\toc2 Épésa 
\toc3 Ép 
\mt1 Épésa  
\imt1 Ebeq sáhnsahwe ahtebé ehwehne.  
\ip Poraga Épésa suwahpeq mó opéq mó opérue kosíwáhnorúwe. Anehe we Aroma suwahpeq karábúsiipéq míotaq wega mah pahsí sehiranéna Tíkíkúsi awuwana wega Épésa suwahpeq Sísa tagaríáh ké mewe móriuwe. Mah pahsí áwahewé Maniká tagaríáh ké moke morá íwíáhue peh morá ké tahnsa míagehe teíre. Manikánka wene kaweq sansá sokigi ariuwe teíre. Weh ahre kawerue míageheéna teíre. Anehete éhwéhmé owainawa kiotaikorahúna ehwéh teíre.  
\c 1  
\s1 Poraga Épésa suwahpeqte ké siu pahsíe.  
\p
\v 1 Épésa suwahpeqte kéo, íné Poraga sehiranu pahsí sáhnsahwe tagahro. Ite Manikáne animárí méq Sísa Karáhéne sansá kawerue sehgíówe. Sísa Karáhé éhweh síwáhnorinkeheéna Manikánka we awahbeh sansánéna omaq intena eqmaq nuwowe.  
\v 2 Maniká Iteriboreq itene Wahnah Sísa Karáhéreqka ite séhréh aitera iru ukiq itehye.   
\s1 Manikánka ite Sísa tagariona ke áhnte kaweq naneq nái náini ehwéhne.  
\p
\v 3 Itene Wahnah Sísa Karáhéne abowá Manikánsabe iwíáh íwíáh atone. Ite Sísa Karáhéreq mía míaúnayabé Maniká Iteriboga ite págege aitankeheéna moke íópeqté kaweq naneq nái náinire.  
\v 4 Manikánka mah marákó márákó íre mirarotaq wereq Sísa Karáhéreqne animárí míageheéna omaq itowe. Wega tagehtaq íre ahbabáq ke méq peh kaweqtaq mía míaigeheéna omaq itowe.   
\p
\v 5 Mah marákó márákó íre mirarotaq Manikánka itensabé anotahtaq arutaboiréna we awahbeh sansánéna iwíáhue omaq itowe. Wega iwíáhéna, Sísa Karáhéga miraínaga wensabé aiq pútare ataneherao ke néne animárí úkigehe íwíáhúwe.  
\v 6 Wene arutaboiri ahnínkáwágá miraúnsabe Manikánka anotahtaq séhréh aitena wáh kaweraitowe. Minayabe Manikánsabe, Anotah aní móne ateq wenáwíq pankereq iwíáh íwíáh atone.   
\p
\v 7 Sísa Karáhéga ite meirena itene ahbabáq kaweraitanieéna putiotaq wene korahq tuwe. Wega miraúnsabe Manikánka anotahtaq arutaboiraitena itene ahbabáq sabi iuena insahwé aitowe.  
\v 8 Insahwé aitena anotahtaq arutaboiraitena itensabé, Ahtebia ánímárí méq tábúsoqme iwíáhoraho ke míáhro aitowe.   
\p
\v 9 Sísa Karáhéga miraúnsabe Manikánka naho mirainauge ú iwíáh we awahbeh iwíáh íre teiasa peh amahnága teíre.  
\v 10 Awehraq tanáhráq sínaraq Manikánka moke miraú naneqmarí soruparankéhe. Moke íópeqté náneqkakáq mah marákó márákóípéqté náneqkakáq soruparena Sísa Karáhénsabe, Minawari moke wahnahnúno atankéhe.   
\p
\v 11 Manikánka moke wene arambehri pehipi íre miraia ebeqme tábúsoqme iwíáhéna anehe miraire. Miraue tábúsoqme iwíáhéna ite Sísa Karáhéreq méq wene animárí míageheéna Manikánka iwíáhue omaq itowe.  
\v 12 Ite Asiu kegá Sísansabé téh aiq pútare ateq wene sánsá sehgiune. Itega, Maniká téhrehnka inserahni aní ména págege aní míéhre ateq wensabé iwíáh íwíáh atageheéna ite omaq itowe.   
\p
\v 13 Itega moq aiq pútaq ehwéhmé ite kaweraitahráhi ehwéh írátótaq Sísa Karáhénsabe aiq pútare atárówana Manikánka Wenawa iteba eqmataire. Manikánka, Sísansabé aiq pútare atéhra kebá Néniwa eqmaraníe únsabe wene kaweq anímárí míageheéna Wenawa iteba eqmataire.  
\v 14 Manikáne Awanka itereq mía míai puaq Manikánka náiníe i naneq náinawire aiq tagarione. Wega kaweraitárái puaq mókake weba mía míaéq moke kaweq naneq meyaneheqmúne éq áwénunúne. Áwénunéq wensabé iwíáh íwíáh atone.   
\s1 Poraga Épésa suwahpeqte kéyábé púrerarito ehwéhne.  
\p
\v 15 Ínéga írátíómé itega itene Wahnah Sísansabé aiq pútare ateq Maniká tagaríáh kéyábé irutaboirowe. Itega irutaboiro ehwéh irena  
\v 16 Manikánsabe kaweróne ata ataéna íre túbáh aguge. Púrerutaq itensabé niahreraq matawéna ite éhweh Maniká Iteribo teawa teawanuge.  
\v 17 Itene Wahnah Sísa Karáhéne Manikánsabe púrerue kaweq iwíáh arito teawúge. Itega Manikáne sansá kawerue ahtebageheéna wensabé, Arene sánsá sokigi ario teawúge. Maniká Iteribo kiotaiki aní ména anotah tehrehnkakáq ání míéhre.   
\p
\v 18 Itega áwénunúna naneqme áhnte kaweq naneqme awaq miageheéna Manikánka ite omaq itowe. Minayabe kawerue tagariageheéna Manikánsabe, Itene irupipeqté íúrá tagahro arito teawúge.  
\v 19 Itega Manikáne págege arámbéhrí íre agehgamarahráhúne. Wensabé aiq pútare atona ke Manikánka anotahtaq págege aitena séhréh aita aitaire. Minayabe itega ahtebageheéna púreruge.   
\p
\v 20 Sísa Karáhé pukúwana Manikánka we iriwe oganúq atena págege atena íópeq wene ayah púpeq tútuue míahno atonserah ite moq págege aitena séhréh aita aitaire.  
\v 21 Sísa Karáhéga moke wahnah kereq anotah anímárínseq íópeqté kéné wahnah kereq págege kereq kiotaikire. Wenáwíqka moke mó ke síwíq kiotaikire. Amahnágaákáq mókakeakáq wenáwíqka peh kiotaikinae.   
\p
\v 22 Manikánka Sísansabé, Moke wahnahnúno atena moke íné tagaríáh ké auráq matawé wahnahnarito atowe.  
\v 23 Moke we tagariona ke Sísa Karáhéne anonka tahnsá míonana we itene iyahqno tahnsa míéhre. Wega Maniká tagariona ke auráq matawéna wahnahnaitéhre. Wega moke kéh náneq miraue náiena wahnahnire.   
\c 2  
\s1 Manikánka ite iriwe oganúq itena Sísareq wahnahnoro aito ehwéhne.  
\p
\v 1 Menah itega Manikáne ehweh anterueq ahbabáq aruqarurowe. Itene ahbabáqka ite subiq sutairaq ite pusa ké tahnsa míarowe.  
\v 2 Mi tanáhráq itega mah marákóípéqté áhbábáq sánsá sehgieq owainawamaríné wahnahne sánsá sehgirowe. Mi ahbábáq wáhnáhnká moke Manikáne ehweh anterúáh ké aiq saiqnaríéhre.   
\p
\v 3 Menah itega moq Manikáne ehweh anterúáh kégá ahbabáro serahnuraune. Itene irupipeqte iuwahbeh iwíáhga aiq saiqnaríéh púaq itega irutaboiro sansánkákáq ite iuwahbeh iwíáhákáq sehgirowe. Mi sansámárí sehgieq Manikánka ahbabáq ke kamah aritahna naneq ite moq meyahráhuraune.   
\p
\v 4-5 Itega wene ehweh anterutauna puana itene ahbabáqka ite iubiq sutainsabé ite pusa ké tahnsa míaraune. Peh pusa ké tahnsa míaraunaraq Manikánka itensabé anotahtaq arutaboiraitena kaweraitena oganúq ítáráire. Oganúq ítáráinsabé Sísa Karáhéreq mía míaúne. Manikánka séhréh aitowaq Sísansabé aiq pútare atáráúnayabé ite kaweraitáráire. Peh morá Manikánka arutaboiraitéh sánsánká ite meirena kaweraitáráire.   
\p
\v 6 Manikánka Sísa Karáhé iriwe oganúq atotaq ite moq wereq iriwe oganúq itena Sísa Karáhéreq íópeq tútuue wahnahnoro aitowe.  
\v 7 Sísa Karáhéga miraúnsabe Manikánka ite iwíáhéna mi kawéq sánsá miraúwe. Manikánka árahinsabé miraúwo? Wega ite ómi keyábé anotahtaq arutaboiraito sansa pahsuanieéna miraúwe. Mókake mó tanáhráq mó tanáhrárue ahriahri mina aiq ahtebageheéna ite oganúq itena Sísa Karáhéreq íópeq tútuue wahnahnoro aitowe.   
\p
\v 8 Itega Sísa Karáhénsabe aiq pútare atárónsabé Manikánka ite anotahtaq arutaboiraitena ite meirena kaweraitáráire. Íre iteitega mirauronka kaweraitáráire. Írakaumo. Manikánka wáh kaweraitáráire.  
\v 9 Íre iteitega arambehriuronka kaweraitáráire. Minayabe iteíwíq íre pankerahráhowe. Írakaumo. Itega mirauronsabé íre iwíáh íwíáhorahowe.  
\v 10 Sísa Karáhéga miraúnsabe Manikánka ite oganúq itena we awahbeh arámbéhrí miraigeheéna omaq itena mi arámbéhrí kawerarowe.   
\s1 Sísaga miraúnka ite morá ké tahnsa míone i ehwéhne.  
\p
\v 11 Ite íre Asiu ke peh nahnso ke míáhwe. Asiu kegá sene síú amurúruera ite tagéra, Síú íre amurúrúáh ké wóe aitárówe. Ite nahnso ke méq Sísa íre tagariaro ke míaro tanáhráqsábé iwíáhoro.  
\v 12 Mi tanáhráq itega Sísa Karáhé íre tagariarowe. Asiu kené naruo méq Manikánka mirainauge ú ehweh, wene omasa éhwéh íre írátówe. Itega mah marákóípéqté sánsá sehgieq Maniká Iteribo íre tagariarowe. Mókake Manikánka kaweraitanawire íwíáh íre urowe.  
\v 13 Ite wáhnaupéqté ké míarotaq Sísa Karáhéga ite kaweraitanieéna putiowana wene korahqka insahwé aitowaq amahnága ite Sísareq mía míaéq íre wáhnaupéqté ké míáhwe.   
\p
\v 14 Menah Asiu kegá nahnso keyábé, Iuwahriehre arítárówara nahnso kegá moq Asiu keyábé, Iuwahriehre arítárówe. Kuri ogirahrue kéhnserah Asiu kereq nahnso kereqne suwahrieh iwíáhgá kuri tahnsá ógíráhq kowana Sísa Karáhéga ómi itene ahbabáqsabe pukúnka mi kurí saweyuena iru ukiq itowe.  
\v 15 Sísaga miraúnsabe ite morá ké míonana Mósísiga sehgíóro ú ehwehnká wehuke íre saiqnariahrahire. Sísaga miraúnka Asiu kereq nahnso kereq insahwé aitena itensabé, Ínéreq mía míaéq morá ké míáhro aitowe.  
\v 16 Wega itene ahbabáqsabe awankátaq táhpawe pukútaq itene iuwahrieh íwíáh kaqiuwena Asiu kereq nahnso kereq insahwé aitena Manikápa móitowe.   
\p
\v 17 Menah Asiu ke Manikánseq wahtotaq míarowaq ite nahnso ke íre wahtotaq míarowe. Sísa Karáhéga séna insahwé aite ehweh ite nahnso kereq Asiu kereq iru ukire ehweh tei teinuraire.  
\v 18 Sísa Karáhéga nahnso kereq Asiu kereq kaweraitena Manikáne Awa iteba eqmaq áúwátáiraq ite Maniká Iteriboba kowíahrahúne.   
\s1 Ite Manikáne nah tahnsa múne i ehwéhne.  
\p
\v 19 Minayabe ite nahnso ke íre wáhnaupéqté ké míáhwe. Írakaumo. Ite peh Manikáne animárí méq wenkahnáh míáhwe.  
\v 20 Ite Manikánka píéh náh tahnsa míáhwaq ite eqmaq iuwátái kereq Manikáne ehweh iraru kereq nahwiahnsanse tahnsá míonana Sísa Karáhé wahq tahnsa míéhre.   
\p
\v 21 Abogéh awanká wahqtáq kawerue táhpawe kéhnserah ite Sísareq mía míaonehe. Manikánka píéh náh púana anotah nah kanae. Peh wewene kaweq nahne.  
\v 22 Manikánka itereq moke mó we tagaríáh kéreq moráráq sorupaitáráiraq ite wene kaweq nah míone. Wereq Wenawanseqka mi nahupéq mía míaóye.   
\c 3  
\s1 Poraga Sísa éhweh nahnso ke koreriu ehwéhne.  
\p
\v 1 Íné Pora Sísa Karáhéne arambehriu anínéna ite nahnso ke séhréh aitáráunsabé mó kegá karábúsiipéq móíntárówe.  
\v 2 Manikánka ite nahnso ke séhréh aitankeheéna wega ínénsabe arutaboiraintena omaq intena, Kosíwáhnorúno aintáráime írátówe.  
\v 3 Asiu kereq nahnso kereq morá ké úké ehwehmé nahomé kopípéq kowe. Menah Manikánka mi ehwéh teníátáirana minayabe métáq mah pahsíípéq pehgáriq ehwéh sehiranue aiq teiewóge.   
\p
\v 4 Sísa Karáhéga Asiu kereq nahnso kereqsabé mirainaú arámbéhrí nahomé kopípéq kowaq itega néne pehgáriq ehwéh kawerue sáhnsahírataq íné Poraga Sísa Karáhéga miraú arambehri aiq kawerue ahtebehre íwíáhigehe.  
\v 5 Naho Manikánka mi kopéqté éhwéh wehuke íre teiasa peh amahnága Manikáne Awanka mi iwíáh aitéhraq Manikánka eqmaro kereq wene ehweh irare kereqka irone.   
\p
\v 6 Naho kopípéq ko ehwéhmé pahsuqme teiníboq íráhro. Amahnága Manikánka íre peh morá Asiu ke kaweraitéhre. Sísa Karáhé éhweh ireq wensabé aiq pútare atona kewé Manikánka moke kaweraitéhre. Moke kaweraitéh púaq Sísansabé aiq pútare atona kewé nahnso kereq Asiu kereq peh morá ké míone. Sísa Karáhéga miraúnsabe Manikánka náinie i naneqmarí ite ómi morábí awaq mianéhe.   
\p
\v 7 Manikánka ínénsabe arutaboiraintena omaq intena, Mah kawéq éhwéh kosíwáhnorúno aintowe. Mi arámbéhrí kawerue mirainkeheéna Manikánka págege aintena séhréh ainta aintaraire.  
\v 8 Moke Manikáne arambehrio kegá íné kiotaikowana Manikánka ínénsabe arutaboiraintena séhréh aintéhre. Íre ínénéga kaweq arámbéhríuraunka Manikánka o arámbéhrí níátáire. Írakaumo. Wewega iwíáhéna ínénsabe, Sísa Karáhé éhweh kosíwáhnorúno éna eqmaq núwátáire. Sísawe áhnte matíéh ání míéhrana mina matíéh náneqme íre sáhnsahoráhire.   
\p
\v 9 Manikánka moke ménsámehnsánkakaq wehukeakáq mirarena wega mirainauge ú iwíáh naho íre teiasa peh kopípéq kowe. Peh kopípéq kowana amahnága wehukega wene iwíáh ahtebageheéna kosíwáhnorúno aintáráire.  
\v 10 Naho Manikáne iwíáh peh kopípéq kowara amahnága ite Asiu kereq nahnso kereqka moráráq momiwíue wensabé iwíáh íwíáhúne. Iwíáh íwíáhúnara íópeqté anotah anímárínseq mibeqté wáhnáh kéreqka ite tagéra Manikáne ahtebia íwíáh ahtebéra iwíáh íwíáhigehe.   
\p
\v 11 Manikánka naho iwíáhéna, Mókake Sísa Karáhéga miraína arámbéhrígá wensabé aiq pútare atáh kéwé Asiu kereq nahnso kereq peh morá ké míagehe úwe. Amahnága mi arámbéhrí aiq parabarúéhre.  
\v 12 Itene Wahnah Sísa Karáhénsabe aiq pútare ateq wereq mía míaúne. Mía míaúnayabé we Maniká míéhrabeqte áh púana Manikánsabe íre áhreia wensabé itene iwíáh teawa teawanúne.  
\v 13 Amahnága teiúmé ite séhréh aitónsábé mó kegá níwíoqnahnsabé iwíáh kíkíriyeho. Minayabe ireq túbáh agiyehboq ite séhréh aitó púaq Sísane sánsá kawerue sehgíóro.   
\s1 Épésa kegá Sísane sánsá kawerue sehgigeheéna Poraga púrerarito ehwéhne.  
\p
\v 14 Manikánka áhnte miraurai naneqsabé iwíáhéna nirehunseraráq ména Maniká Iteribonsabé iwíáh íwíáhéna púreruge.  
\v 15 Maniká Iteribowe moke Sísansabé aiq pútare atáh kéné Sibowá míéhre. We mah marákóípéqté kéreq íópeq poko kereqne Iteribo míéhre. Wega ite moke íwíraitéhre.   
\p
\v 16 Manikámé áhnte kaweq naneq matíéhre. Minayabe ínéga wensabé, Arenawanka ite séhréh aitena págege aitankeheéna púreruge.  
\v 17 Itega Sísa Karáhénsabe aiq pútare atáh púana wega itene irupipeq mía míaire.  
\p Awanká ánúqka marakóipeq íre wahto túírana mi awánká págegeue kéhnserah itega mó keyábé irutaboirirataq Sísane sánsá ambubu atawéq kawerue sehgioráhowe.  
\v 18 Sísa Karáhéga itensabé anotahtaq arutaboiraitéhre. Wega íre pehgáritaq arutaboiraitena peh anotahtaq arutaboiraitéhre. Itereq moke mó Maniká tagaríáh kéreqka minayabe ahtebageheéna itensabé púreruge.  
\v 19 Wega arutaboiraitéh sánsámé anotah sansá púaq minayabe itega íre moke ahtebahrahúne. Mi sansánkákáq wene moke mó sansánkákáq ahtebageheéna itensabé púreruge.   
\p
\v 20 Manikánka págegeue séhréh aitena áhnte miraorahire. Wega miraorahinka itega iwíáhue púrerona naneq kiotaikire.  
\v 21 Sísa Karáhéga miraúnsabe ite we tagariona kegá momiwíéq amahnágaákáq mókakeakáq ahriahri Manikánsabe iwíáh íwíáh ataneheqmúne. Aiq míre.   
\c 4  
\s1 Ite Maniká tagariona ke Sísa Karáhéne anonka tahnsá míone i ehwéhne.  
\p
\v 1 Íné Poraga itene Wahnahne arambehri mirauraunsabé karábúsiipéq móíntárówana mahtaq míónsábé néne ehweh kawerue íráhro. Manikánka ite omaq itena kaweraitáráinsabé we awahbeh sansá tábúsoqme sehgíóro.  
\v 2 Píribahri ke míéhboq ahriahri peh uwaresa ké méq pehwehrue míáhro. Wensabé wensabé arutaboiréq we séhréh atéhoro.  
\v 3 Manikáne Awanka iru ukiq ítéhnsábé mó iwíáh mó iwíáhiyehboq peh morá íwíáhoro.   
\p
\v 4 Manikánka omaq itowaq minayabe, Mókake moráráq kaweqtapéq awaq mianéhe íwíáhúne. Mira íwíáhúnayabé ite peh morá ké úkuraune. Manikáne Awame peh morá áníne.  
\v 5 Itene Wahnah moq peh morá áníne. Wensabé aiq pútare ate sansa moq peh morá sánsáne. Wenáwírue wání meona sansá peh moráe.  
\v 6 Manikámé peh morá áníne. We mah kehiná kéhínáné Iteribo ména itetaq moke wahnahnéna ite míonarabeq arambehriéna moke itene irupipeq míéhre.   
\p
\v 7 Sísa Karáhéga wene arambehriraq ite sainsúéhnserah itega kawerue miraigeheéna wega ite mó aní mó anínue íópeqté náneq náiena págege aitéhre.  
\v 8 Minayabe Manikáne ehwehnka mahraréna,  
\q1 Wega íópeq kiutaq áhnte saiqnarito ke meriqmena móritena wehuke wene arambehriraq sainsuena íópeqté náneq náriena págege arítéhre ire. \rq (Buk Song 68.18)\rq*   
\m
\v 9 Íópeq kiu ehweh áwahewé Sísa Karáhéga íre peh íópeq kiuwe sokigi aíre. Írakaumo. Téhwe we marakóipeq tumíowe.  
\v 10 Marakóipeq tumío anínká iriwe ména íópeq kiwéna moke íópeqkákáq mah marákó márákóákáq wahnahninieéna kiuwe.   
\p
\v 11 Sísa Karáhéga wene arambehri sainsúéhre. Wega mó keyábé, Eqmaro kene arambehri miraoro aitena mó keyábé, Manikáne Awanka sokigi arí éhwéh pahsúáh ké míáhro aitena mó keyábé, Nahnso ke suwahpeq Manikáne ehweh koreri sererinoro aitena mó keyábé, Íné tagaríáh kéráq wahnahné arámbéhríoro aitena mó keyábé, Manikáne ehweh síwáhnoré arámbéhríráq ítéhre.  
\v 12 Ite Maniká tagaríáh kégá Sísa Karáhéne arambehri kawerue miraigehe aitéhre. Sísa Karáhé tagaríáh ké págege aitena kaweqtaq mía míaigeheéna wega mi arámbéhríwárítáq wahnah ke sainsúéhre.   
\p
\v 13 Ite Sísa tagariona ke wene sánsá ahtebéq moráráq kawerue sehgigeheéna wega mi arámbéhríwárítáq wahnah ke sainsúéhre. Sísane arambehriwarítáq wahnah kegá séhréh aitéhrataq moke ite Maniká tagariona ke morá ké méq anonani tahnsa míone. Anonani tahnsa méq wenahni Sísa Karáhéne sansá kawerue ahtebéq tábúsoqme sehgioneheqmúne.   
\p
\v 14 Wene sánsá tábúsoqme sehgíónaraq káriq anínká áhwára áhwára inserahni sansá íre oneheqmúne. Mi tanáhráq múguwahgu sansá íre sehgionehe. Mó kegá péhe éhwéh íwáhnorirataq sensabé íre aiq pútare aritanehe.  
\v 15 Itega péhe éhwéh pehragéq mó keyábé irutaboiréq aiq pútaq ehwéh pehwehrue irarero. Áhwára áhwára sansá sueq Sísa Karáhéne sansá tábúsoqme sehgioneheqmúne. We itene iyahqno tahnsa míéhraq ite wene anonka tahnsá míone.   
\p
\v 16 Wehukeníné arupipeqté íwíáhgá wene aigárá, ayahnkara, aura mó arámbéhrí mó arámbéhríue sainsúéhnserah Sísaga ite wene arambehriúna ke mó arámbéhríráq mó arámbéhrírárue saiíúwéhre. Wega saiíúwéh árámbéhríúnayabé ite wene anonka tahnsánue kaweqtaq míone. Wega saiíúwéh árámbéhrí tábúsoqme sehgíónaraq we séhréh atéhonehe. Wensabé wensabé irutaboiréq iteite we séhréh atéhúnaga ite Sísane anonka kaweqtaq méq anonúkúne.   
\s1 Ahbabáq kega mirao serahniyehboq kawerurero i ehwéhne.  
\p
\v 17 Itene Wahnahne sánsá págegeue teiníboq írátíáhro. Maniká íre tagaríáh náhnsó kégá mirao serahniyeho. Sega peh ahbabáq iwiáhéra  
\v 18 sirupipeq sunkíkírirara íre tábúsoqme iwíáhorahowe. Se múguwahguéra saiyoo puara Manikánka oganúq sitahráhi sansá íre ahtebahwe.   
\p
\v 19 Sega kaweq sansá suera ahbabáq aruqarurowe. Sega íre mirao naneq sansá pehipi miraéra minayabe íre siyehitehre. Sega mirao serahniyehboq kawerurero.   
\p
\v 20-21 Sega mirao sansámé íre Sísa Karáhéne sansáne. Ite Sísane sánsá ahtebarotaq mi ahbábáq sánsá íre ahtebarowe. Itega Sísa Karáhé éhweh ireq kéraneheqmúne íwíáhowaq ínéreq mó kereqka wene aiq pútaq sansá íwáhnoruraune.  
\v 22 Itene irupipeqté áhbábáq íwíáhgá íre kaweq naneqmarínsábé arutaboirowana menah saiqnariarairaq ahbabáq sansa sehgirowe. Amahnága itene irupipeqté áhbábáq íwíáh súáhro.   
\p
\v 23 Itene irupipeq kaweq iwíáh kankehboq peh kaweq sansánsábé iwíáhoro. Manikánka kaweqtaq ména iwíáhinserahnoro.  
\v 24 Miraéq tábúsoqme iwíáhéq Maniká awahbeh sansá sehgieq kaweqtaq mía míaoro.   
\s1 Abiahnsaninaraq apubúue parabaruo i ehwéhne.  
\p
\v 25 Ite Sísa Karáhéne anímárí méq peh morá káhnáh míáh púaq péhe éhwéh irariyehboq peh aiq pútaq ehwéh irarero.  
\v 26 Mó anínsábé aru págegeue abiahnsanéq ahbabáriyehboq apubúue parabarúáhro. Abiahnsanónawe íó tupekínaraq abiahnsa peh kehnehboq apubúue parabarúáhro.  
\v 27 Owainawanka iteba séna ahbabáq íúgi ínehboq abiahnsanirataq apubúue parabarúáhro.   
\p
\v 28 Menah aebóuro kegá mókake mó aebóiyehboq ápeq meyagéhboq arambehrioro. Tabonah ke nárieq séhréh aritaneheéq arambehrioro.   
\p
\v 29 Ahbabáratahráhi ehwéh irariyehboq peh morá séhréh atahráhi ehwéh irarero. Séhréh atahráhi ehwéh irarinaraq íréhra kegá tábúsoqme iwíáhéra kaweqtaq míagehe.  
\v 30 Abehq éhwéh irarirataq Manikáne Awane aru págege agíneho. Manikáne Awanka iteba mía míai puaq ite wene animárí míonana Sísaga tuina tanáhráq ite airaiq kaweraitankéhe.   
\p
\v 31 Teiéna sansámé súáhro. Abiahnsame, áyátéwé, taonsahwé, tobeh ehwehmé, éhruru ehwéhmé, ahbabáq atewé, moke mi sansámárí súáhro.  
\v 32 Mi ahbábáq sánsámárí sueq mó keyábé irutaboiréq we séhréh atéhoro. Sísa Karáhéga miraúnsabe Maniká Iteriboga itene ahbabáqsabe íre iwíáhue ahreraq matíéhre. Mina inserah mó anínká are ahbabáratahnah mi ahbábáq íre iwíáhue ahreraq matiahno.   
\c 5  
\s1 Wensabé wensabé irutaboiréq we séhréh atéhoro i ehwéhne.  
\p
\v 1 Ite Manikáne arutaboiri anímárí míonayabé we awahbeh sansá sehgíóro.  
\v 2 Naho Asiu kegá Maniká titiratówana kaweq kunkúni naneq mire éna kawerowe aritowe. Sega titiratówana Manikánka, Kawerowe aritonserah Sísa Karáhé ite kaweraitanieéna pukúwana Manikánka wensabé, kaweróne atowe. Sísaga pukútaq itensabé anotahtaq arutaboirúnserah itewe moq wensabé wensabé irutaboiréq we séhréh atéhoro.   
\p
\v 3 Itewe Manikáne animárí míáh púaq ahbabáq sansa miraome íre ábérehre. Mó aníné weh ahre abariéwé, íre kaweq sansámé, mó aníné ménsámehnsánsabe aigárá pabekime pehragahro. Ite Manikáne animárí míáh púaq minawarinsábé íre ehwehnoro.  
\v 4 Ehbome, múguwahgu ehwéhmé, ogie ehwéhmé pehragahro. Minawari íre ábéreh sansáne. Írakaumo. Moke ahbabáq pehragéq peh Manikánsabe kaweróne ateq wensabé iwíáh íwíáh atáhro.   
\p
\v 5 Ménsámehnsánsabe arutaboiri anímé owainawansabé titiratéh ání tahnsane. Minayabe ménsámehnsánsabe arutaboiro kewé, mó aníné weh ahre abario kewé, íre kaweq sansá mira aruqaruro kewé Sísa Karáhéreq Maniká Iteriboreqka wahnah wahnahnóyarabeq íre kioráhowe. Minayabe ahtebahro.   
\s1 Peh téhrehrabeqte kaweq sansánoro i ehwéhne.  
\p
\v 6 Manikánka mi sansáno ke íre kamah arinkéhe eme péhe éhwéhnowe. Sene múguwahgu ehwéhnsábé aiq pútare arítéhboq kawerurero. Manikánka mi ahbábáq sánsáno ke, wene ehweh íre sehgiro ke anotahtaq kamah arinkéhe.  
\v 7 Minayabe mi ahbábáq sánsáno kereq íre míáhro. Sene ahbabáq insoqitéhboq sereq íre míáhro.   
\p
\v 8 Menah itewe mi ahbábáro ke tahnsanéq sunkíkírirabeq míarowe. Amahnága itene Wahnahne animárí míáh púaq téhrehrabeq míáhwe. Ite téhrehrabeq míáh púaq sunkíkírirabeqte sánsá pehragéq peh morá téhrehrabeqte káwéq sánsánoro.  
\v 9 Téhrehrabeqte sánsá sehgiro kegá kaweq sansánéra tábúsoqme arámbéhríéra aiq pútaq ehwéh irarewe.  
\v 10 Itene Wahnah awahbeh sansá ahtebéq sehgíóro.   
\p
\v 11 Sunkíkírirabeqte áhbábáq sánsáno kereq íre méq peh sene ahbabáq pahsúáhro. Sene ahbabáq sansanká kaweq naneq íre áhwárahrahire.  
\v 12 Sega kopípéq mirao sansámé niyehiteh sansá púana minayabe móme íre irarinie.   
\p
\v 13 Téhrehnka moke sansá áwahe sokigi ainieéna ábóraq marahráhire.  
\v 14 Téhrehnka moke sansá áwahe ábórararuahna puana mó íre kopéq suahráhire. Minayabe Manikáne ehwehnka mahraréna,  
\q1 Sugahna aníno, irigúno. Pusa ké míáhrabeqte iriwe míahno. Iriwe míéhrataqmé Sísa Karáhéga téhrehme kaweq sansámé sokigi ainkéhe ire. \rq (Aisaia 26.19)\rq*   
\s1 Píah nahnsabé múguwahgu agéra ahbabáq aitahráhi sansáne i ehwéhne.  
\p
\v 15 Itega sehgíó sánsá kawerue auráq matíáhro. Múguwahgu kegá onserahniyehboq peh ahtebia ké tahnsanue míáhro.  
\v 16 Mah tanáhráq pehipi sotaikínehboq ahriahri Manikáne arambehri miraoro. Mah tanáhráq íre kaweq tanáhráq púaq kawerue arambehrioro.  
\v 17 Múguwahgu sansániyehboq itene Wahnah awahbeh sansá ahtebéq sehgíóro.   
\p
\v 18 Píah nahnsabé múguwahgu iyeho. Ahqáho. Mi sansánká ahbabáq aitahráhire. Manikáne Awanka itene sánsá moke wahnahninkehboq teaweq, Nirupipeq mía míaé auráq íntáríahno teawéro.   
\p
\v 19 Itereq mó Sísa tagaríáh kéreq moráráq méq itene Wahnahnsabé iwíáh íwíáh atanéhboq Sísansabé iwíáh íwíáh igónkónoro. Moke Púkuipéqté ígónkómé momiwíorabeqte ígónkómé Manikáne Awanka iwíáh aitárái igónkómé wensabé iwíáh íwíáhoro. Itene irupipeq eyoyóue igonkónéq itene Wahnahnsabé iwíáh íwíáhoro.  
\v 20 Ahriahri Maniká Iteribonsabé moke mó naneqsabé, Kaweróne atáhro. Itene Wahnah Sísa Karáhé áwírue kaweróne atáhro.   
\s1 Ahrerono, iteruwehqsone ehweh kawerue sehgíóro i ehwéhne.  
\p
\v 21 Itega Sísa Karáhénsabe irutaboiréq áhteno puaq morání moránínue Sísa tagaríáh kéné ehweh ireq sehgíóro.  
\v 22 Ahrerono, Sísa itene Wahnahne ehweh kawerue sehgiónserah iteruwehqsone ehweh moq kawerue sehgíóro.   
\p
\v 23 Sísa Karáhéga we tagaríáh kéráq wahnahninserah awehkawagá wene ahreraq wahnahninkehe. Sísa Karáhéga ite kaweraitéhnsábé ite we tagariona ke wene anonka tahnsá úkue míone.  
\v 24 Minayabe ite Sísa tagariona kegá wene ehweh kawerue sehgiunanserah ahreronká iteruwehqsone ehweh kawerue sehgíóro.   
\s1 Weho, itene ahreronsábé irutaboiroro i ehwéhne.  
\p
\v 25 Sísa Karáhéga ite we tagariona ke arutaboiraitena ite kaweraitanieéna pukúwe. Weho, Sísaga itensabé arutaboirinserah itene ahreronsábé moq irutaboiroro.  
\v 26 Sísaga ite kaweraitanieéna pukúwaq wene kaweq ehwéh írátáúnaga kaweqtaq méq wání meraune. Mirauraunayabé amahnága kaweqtaq míahrahúne.  
\v 27 Ite we tagariona ke íre ahbabária peh kaweqtaq mía míaigeheéna Sísaga ite kaweraitanieéna pukúwe.   
\p
\v 28 Wehga wene anonka arutaboiréna kawerue wahnahninserah wene ahreyabé moq arutaboirue wahnahninkehe. Wene ahreyabé arutaboiri wehgá wewensabé moq arutaboirire.  
\v 29 Wehukenínká wewene anonkansabé, Nuwahriehre íwíáh íre iwíáhire. Wewene anonkansabé arutaboiréna kawerue wahnahnéna táhutahurire. Ite Sísa tagariona ke wene animárí púana wega ite kawerue wahnahnaitéhre.  
\v 30 Ite Sísa Karáhéne anonka tahnsá púana wega wahnahnaitéhre.  
\v 31 Minayabe Manikáne ehwehnka mahraréna,  
\q1 Wehga wenanoibone nahtapeq suena wene ahrereq mía míainkehe. Se morá ání tahnsanue míagehe ire. \rq (Stat 2.24)\rq*   
\m
\v 32 Mi ehwéhnká íre peh morá weh ahreyabé irarire. Mi ehwéhnká Sísa Karáhéreq we tagariona kereqsabé moq irarire.  
\v 33 Weho, morá ání tahnsanue míagehe irarinsabé arerene anonkansabé arutaboiré kawerue wahnahnónanserah arene ahreyabé moq arutaboirúno. Ahrega wenawehqne ehweh kaweruwe irena wensabé iwíáh íwíáhinkehe.   
\c 6  
\s1 Iteinoibone ehweh íráhro i ehwéhne.  
\p
\v 1 Animáríno, iteinoibone ehweh íráhro. Itene Wahnahnka sene ehweh íráhro aitéhnsábé mina aiq kaweq sansáne.  
\v 2-3 Manikánka sehgíóro ú ehwehnká mahraréna,  
\q1 Iteinoibonsabé iwíáh íwíáhoro. Mirairataq kaweqtaq méq mah marákóráq ore orení uragéhe ire. \rq (Lo 5.16)\rq*  
\m Wega sehgíóro ú ehweh irarútaq wega mah omásá éhwéh téh irarúwe.   
\s1 Itene animárí tábúsoqme síwáhnororo i ehwéhne.  
\p
\v 4 Sibowárého, itene animárínsábé áhnte ehwéh aruqaruronka siwahsoreqsirara sega itensabé abiahnsa aitagéhe. Minayabe mi sansá sueq itene animárínká itene Wahnahne sánsá kawerue ahtebagehboq tábúsoqme síwáhnororo.   
\s1 Itene Wahnahne ehweh kawerue sehgíóro i ehwéhne.  
\p
\v 5 Mó kené arambehriraq saiqnaríáh kéo, itene marakóipeqté wáhnáhmárínsábé áhtenéq sene ehweh kawerue sehgíóro. Sene arambehriraq taoraho iyehboq Sísa Karáhéne arambehri kawerue miraonserah sene arambehri moq miraoro.  
\v 6 Íre peh morá sega tagehrataq kawerue arambehrioro. Írakaumo. Sega íre míéhrataqkakáq kawerue arambehrioro. Ite Sísa Karáhéne arambehrio ke púaq moke mirao arámbéhrí kawerue arambehrioro. Minawé Maniká Iteribo awahbeh sansáne.   
\p
\v 7 Itene marakóipeqté wáhnáhné arambehri miraotaq íre peh morá sene arambehri miraowe. Mi arámbéhríwé Sísa itene Wahnahne arambehri úkire.  
\v 8 Minayabe mi arámbéhríirataq iru eyoyóue kawerue arambehrioro. Sísa itene Wahnahnka moke kaweq arámbéhrío ke ápeq náinkéhe. Arambehri saiqnaríáh kéreq sene arambehriyabé móne méyáh kéreq peh morá íwíáhéna mókake ápeq náinkéhe.   
\p
\v 9 Arambehriraq wahnahno keo, iteba arambehrio keyábé peh kaweq sansánoro. Anotah ehwéh arítéhboq itene ehweh kawerue sehgírataq itega se pehwehrue arítáhro. Itereq sereqne íópeqté Wáhnáhnká íre mó iwíáh mó iwíáhire. Wega moke wehukeyabé peh morá íwíáhi puaq minayabe ahreraq matawéq kawerurero.   
\s1 Sísa tagaríáh kégá owainawamarínseq ebehúne i ehwéhne.  
\p
\v 10 Ínéga parabaruanau ehwéh íráhro. Itene Wahnahme ayahnsa kira anínéna págegeue mía míaire. Ite moq mina tahnsa míaneheéq wega séhréh aitéhnsábé weba wahtotaq mía míaéq págegeue mía míaoro.  
\v 11 Owainawanka ahbabáq aitehnehboq itega kaweqtaq míaneheéq Manikánka náí íq, póríáh, téhnké sokahue míáhro.   
\p
\v 12 Íre wehukereq ebehúne. Írakaumo. Owainawamarínseq sene wahnahmarínseq sunkíkírirabeqte wahnáhnseq áhnte íópeqté áhbábáq kéreq ebehúne.  
\v 13 Minayabe Manikánka náí íq, póríáh, téhnké sokahue míáhro. Mirairataq owainawamarínká iteba siraq ebehirataq sega ite íre iuboráhowaq peh págegeue méq ebehorahowe. Ebeh parabarueq págegeue míahrahowe.   
\s1 Owainawanseq ebehúna naneqsabé pabeqme ehwéhne.  
\p
\v 14 Owainawanseq kawerue ebehoneheéq teiú náneqmarí sokah sokahue míáhro. Aiq pútaq ehwéh irareme itene áréti tahnsáne. Kaweqtaq mía míaéwé káhpahraté miraia síótí tahnsane.  
\v 15 Manikáne kaweq ehwéh insahwé aite ehwéh teríémé itene igárápíté súú tahnsáne.   
\p
\v 16 Sísansabé aiq pútare atewé itene tehnke tahnsane. Mi tehnké mararaq pentabehrataq owainawane poriahga íre séuqmianae.  
\v 17 Manikánka aiq kaweraitéhmé itene págege ayáhúq tahnsane. Manikáne púkuipéqté éhwéhmé itene poka tahnsane. Mi ehwéh irarirataq Manikáne Awanka séhréh aitanae.  
\v 18 Manikáne Awanka iwíáh aitahna naneqsabé ahriahri púreroro. Mó naneq mó naneqsabé iwíáhue púreroro. Kawerue púreroneheéq túbáh agiyehboq áwéh panantágínaq tagéq moke Maniká tagaríáh kéyábé púreroro.   
\p
\v 19 Ínénsabe moq púreraintáhro. Íné íre áhreia Manikáne kaweq ehwéh peh kawerue pahsuaníboq Manikánsabe, Íné págege ate séhréh ato ue teawéro.  
\v 20 Íné Manikáne ehweh koreri terinu aní múge. Teri terinunsabé mó kegá karábúsiipéq móíntáhwe. Kaweq ehwéh págegeue teri teriné sansamé kaweq sansáne. Ínéga íre áhreia peh tábúsoqme mirainiboq púreraintáhro.   
\s1 Poraga Manikánsabe mi ke moke kawerarito ú ehwehne.  
\p
\v 21 Itene iruí íyáhnábó aní wenáwíq Tíkíkúsie. Wega itene Wahnahne arambehri kawerue mira aruqarurire. Wega íné éhweh teinkeheéna iteba eqmaróge.  
\v 22 Ínéwé árahue míéhre íwíáhoo? Íné aneq arámbéhríre íwíáhoo? Íné éhweh Tíkíkásaga moke teiena itene irupipeq eyoyó aitankéhe.   
\p
\v 23 Maniká Iteriboreq itene Wahnah Sísa Karáhéreqka itene iru ukiq itehye. Itega kawerue aiq pútare ariteq mó keyábé irutaboirigeheéta séhréh aitehye.  
\v 24 Itene Wahnah Sísa Karáhénsabe anotahtaq irutaboiro kewé Manikánka séhréh aitéhre.