\id PHP - Au NT [avt] -Papua New Guinea 1982 (DBL -2014) 
\h FILIPAI 
\toc1 Tɨwei Pol Kewisɨk Ken Wit Filipai 
\toc2 Filipai 
\toc3 Fl 
\mt1 Tɨwei Pol Kewisɨk Ken Wit Filipai  
\imt1 Menmen me tɨwei ik  
\io1 Pol katɨp hɨrak kitehi God ke mɨt me wit Filipai \ior 1:1-11\ior*  
\io1 Menmen epei man mewaank Pol \ior 1:12-26\ior*  
\io1 Menmen mɨt nanisesim nentar hɨr ne Krais \ior 1:27–2:18\ior*  
\io1 Pol kewepyapɨr menmen Timoti ketike Epafrodaitas tɨrɨakem \ior 2:19-30\ior*  
\io1 Pol katɨp mɨt hɨr naanmɨpre hɨras me mɨt enun netike menmen enum \ior 3:1–4:9\ior*  
\io1 Hɨm me Pol ketike nɨrak yinan neit wit Filipai \ior 4:10-20\ior*  
\io1 Pol katɨp mɨt ne Filipai hɨm mɨkaru \ior 4:21-23\ior*  
\c 1  
\s1 Tɨwei Pol kewisɨk ken mɨt ne Filipai  
\p
\v 1 \x * \xo 1:1 \xt Ap 16:12-40\x*Hi Pol hetike Timoti hawɨr wɨrɨak menmen iuwe me Jisas Krais kerekek. Hawɨr wesiuwe tɨwei ik ken yi mɨt kerek yinɨn naanmɨpre mɨt miyapɨr ne weiwɨk me God yetike yi mɨt yekepi yeit wit Filipai, yi yetike mɨt yapɨrwe ein kerek yi yises hɨm me Krais Jisas.  
\v 2 \x * \xo 1:2 \xt Ro 1:7; Ga 1:3; Fl 3\x*Hawɨr hanhan God Haai kaiu ketike Nɨkan kɨrak Mɨtɨk Iuwe Jisas Krais hɨrakɨt tatrekyi yaaim, yi eiyu werek werek.   
\s1 Pol kitehi God kakɨkaap mɨt yapɨrwe nankine tɨwei ik  
\p
\v 3 \x * \xo 1:3 \xt Ro 1:8; 1Ko 1:4\x*Hi hatɨp God hɨrak yaaik kentar hi han kitet hɨrak kerekyi yi yaain te yi mɨt epei yɨrɨak menmen yaaim.  
\v 4 Wɨ ham hi hitehi God menmen hi han yaaik hitɨwekhi me yi mɨt yapɨrwe  
\v 5 hentar yi yekepa haiu matɨp mɨt miyapɨr hɨm me God, nɨpaa yi yinɨn yemtewem ere in.  
\v 6 \x * \xo 1:6 \xt 1Ko 1:8; Fl 2:13\x*Hi hertei menmen im werek werek. God kerekek nɨpaa kerekyi yi yisesik hɨrak kakɨkepi yi yeipisesik werek werek ere maain wɨ Jisas Krais pɨke kaknen kakwepyapɨr hɨrekes.  
\v 7 Hi hanhan yi mɨt yekre han kai. Im yaaim mentar God epei kɨrɨak yaaim kɨkaap haiu mɨt nɨpaa wɨ hi hepu hekre wɨnak enuk ke gavman o wɨ hi hepu witeik, hi hewepyapɨr hɨm me God hi hari han ke mɨt te hɨr nisesik heriuwe menmen hi hɨrɨakem.  
\v 8 \x * \xo 1:8 \xt Ro 1:9; 2Ko 1:23\x*God hɨrak kertei hi hanhan iuwe me yi mɨt yapɨrwe har ke Jisas Krais hanhan yi mɨt.   
\p
\v 9 Hi hitehi God te yi mɨt han tewenɨnan wɨsenum, yi eiyɨrtei menmen me God werek werek, yi eiyɨrtei mekam yaaim mekam au enum,  
\v 10 \x * \xo 1:10 \xt Hi 5:14; Fl 2:16; 1Te 5:23\x*te yi eiyises menmen yaaim iuwe te menmen enum ap mamu mamɨkre han ki au me wɨ Krais pɨke kaknen.  
\v 11 \x * \xo 1:11 \xt Jo 15:8\x*Te in ek Jisas Krais kakrekyi han ki yaaik kau hɨm keriuwe menmen yaaim, yi eirɨak menmen yaaim te God kakɨt niuk iuwe kakɨnterim.   
\s1 Pol kepu wɨnak enuk, menmen im mɨkaap hɨm me God mamno heriyai heriyai  
\p
\v 12 \x * \xo 1:12 \xt 2Ti 2:9\x*Nai yinan, hi hanhan te yi eiyɨrtei menmen im epei man merewaank hɨram man mewaank hɨm me God au.  
\v 13 \x * \xo 1:13 \xt Ap 28:30; Ef 3:1\x*Hɨram men mɨkaap mɨt ne ami ne gavman netike mɨt nau menep menep hɨr nertei hi hepu hekre wɨnak enuk ke gavman ik e hentar hi hises hɨm me Krais.  
\v 14 Nai yinan in yapɨrwe hɨr ap nɨnaain te hɨr natɨp mɨt hɨm me God wɨsenum nentar hɨr nɨra hi hepu wɨnak enuk ke gavman ik ek. Hɨr han kitet Mɨtɨk Iuwe Krais kakɨkepi.   
\p
\v 15 Mɨt han natɨp mɨt miyapɨr hɨm me Krais nentar hɨr hanhan nanri mɨt nanises hɨm mɨr te hɨr nanwenɨpi niuk mɨr. Mɨt han newepyapɨr hɨm me Krais nentar hɨr yaain hɨr hanhan nɨrɨakem nankepa.  
\v 16 Mɨt han yaain hɨr nɨrɨakem nentar hɨr hanhan neriuwa. Hɨr nertei God kehimɨtena hi naanmɨpre hɨm mɨrak hewepyapɨrem heit in.  
\v 17 Mɨt han newepyapɨr hɨm me Krais nentar hɨr hanhan neriuwa au. Hɨr han kitet hɨr nenipau hi yɨnk enuk han enuk hentar hi hepu wɨnak enuk ik ek hɨr nari mɨt yapɨrwe hɨr nanisesi, te hi au.  
\v 18 Hɨram emɨrem! Hi han yaaik heriuwerem hentar mɨt hɨr newepyapɨr hɨm me Krais me han kɨr yaaik o han kɨr enuk. Hi han yaaik ehu entar hi hertei.   
\s1 Hi hepu tɨ ik, hi hewenɨpi niuk me Krais  
\p
\v 19 \x * \xo 1:19 \xt 2Ko 1:11\x*God hɨmɨn yaaik kerek Krais epei keriuwetek kan kakɨkepa kakwisa hi eno witeik entar yi yitehi God kakɨkepa.   
\p
\v 20 \x * \xo 1:20 \xt 1Pi 4:16\x*Hi han kitet hi ap epakɨn hɨm me God te hi yɨnk enuk eriuwe hɨrekes hentarim te hi han tokik ehu hi hatɨp mɨt hɨm mɨrak har ke nɨpaa ein ere in hi hewepyapɨrem. Hi ehu o maain mɨt ne ami naniyep hi hahi, hi hanhan mɨt nantɨp Krais hɨrak yaaik nanɨntar menmen hi hɨrɨakem.  
\v 21 \x * \xo 1:21 \xt Ga 2:20\x*Hi ehu te hi ehises Krais. Hi au hahi te hi ehɨt menmen yaaim im e: Hi ehu etikerek.  
\v 22 \x * \xo 1:22 \xt Ro 1:13\x*Hi hahi o ehu, te maain menmen hi hɨrɨakem mamkaap mɨt nanises Krais. Hi hepɨtari mekam minɨn. Hi hahi o hi ehu.  
\v 23 \x * \xo 1:23 \xt 2Ko 5:8\x*Hi han kai kekrit kekrit. Hi hanhan te hi hahi te hi ehu etike Krais. Hɨram yaaim iuwe.  
\v 24-25 Au, hi amɨ ehu te hi ekepi. Hɨram minɨn. Hi han kitet hi hahi au ehu te hi ekepi yi eiyises hɨm me God werek werek yi han yaaik eiyu eiyɨntar hi wen hepu.  
\v 26 Maain hi enen ehu etikewi yi han yaaik yeriuwa wɨsenum te yi eiwenɨpi niuk me Krais.   
\s1 Mɨt ne Filipai netike Pol hɨr nekiyan nanises hɨm me Krais  
\p
\v 27 \x * \xo 1:27 \xt Ef 4:1; 1Te 2:12; Fl 4:3\x*Mekam mamnen yi han kitet menmen im. Yi eirɨak menmen yaaim mar ke mɨt hɨr nises hɨm me God te maain hi ari o au, hi tewen ehɨmtau hɨm yaaim mɨt nanɨtpim me yi mɨt, yi eikiyan eiyu han kiutɨp.  
\v 28 Yi ap einaain eiriuwe mɨt enun nerekyi enum au emɨt! Yi eiyɨrp eitɨp mɨt hɨm yaaim me God keremem, te menmen im meteiknor maain God hɨrak kakɨwaanki, te meteikni yi au maain God kaktihis yi eiyu werek werek.  
\v 29 God kewisi yi yises hɨm me Krais weinɨm keremem au. God kewis mɨt enun hɨr nerekyi enum nentar yi yisesik.  
\v 30 \x * \xo 1:30 \xt Ap 16:19-40; Fl 1:13\x*Yi yetikewa haiu mekiyan mɨt hɨr nanwep nanraiwaank nar ke nɨpaa ere in yi yertei hɨr neiyep nerewaank.   
\c 2  
\s1 Haiu mewenɨn han kaiu han ekitet mɨt hɨr nises hɨm me God  
\p
\v 1 Yi han ki kepu tokik kentar yi yises hɨm me Krais. Yi han yaaik yepu yentar Krais hɨrak han tewenɨni. Yi yetike God Hɨmɨn Yaaik yi yau han kiutɨp, yi han ekitet mɨt yi han etwenɨni.  
\v 2 Menmen im epei mau han ki te yi einipa te hi han yaaik iuwe. Yi eikiyan eiyu han ekitet menmen miutɨp, yi han tewenɨn mɨt netike God. Yi eiyu han kiutɨp kerekek.  
\v 3 \x * \xo 2:3 \xt Ga 5:26; Ro 12:10\x*Yi ap han ekitetan me yi hɨras keriyen au. Yi han ekitet mɨt han menmen hɨr han kitetim.  
\v 4 \x * \xo 2:4 \xt 1Ko 10:24, 33\x*Yi ap eirɨak menmen te mɨt nantɨp nanwenɨpi yi iuwe au emɨt! Yi eiwenɨn han ki yi han ekitet mɨt hɨr ninɨni hɨr yaain.   
\s1 Krais kɨnaaiwɨr menmen mɨrak yaaim kekepai te God kewenɨpiyek hɨrak Iuwe  
\p
\v 5 Yi han ekitet menmen yar ke Krais nɨpaa hɨrak han kitetim. Hɨram im:  
\v 6 \x * \xo 2:6 \xt Jo 1:1-2, 17:5\x*Hɨrak kertei hɨrak kɨpre God te hɨrak ap hanhan kaku kakɨr ke hɨrak. Au,  
\v 7 \x * \xo 2:7 \xt 2Ko 8:9; Jo 1:14; Ro 8:3\x*hɨrak keweikɨn sip kewetɨwem hɨrak hɨrekes keweikɨnhis kɨre mɨtɨk weinɨk Maria winaak, hɨrak kepɨr ke haiu mɨt.  
\v 8 \x * \xo 2:8 \xt Jo 10:17; Hi 5:8, 12:2\x*Hɨrak keweikɨnhis kar ke mɨtɨk weinɨk, hɨrak kewenɨn han kɨrak kises hɨm me God. God katɨp hɨrak eki ekɨkaap haiu mɨt, te hɨrak kises hɨm mɨrak hɨrak yɨnk kekek hɨrak kaa kentar nu tentarakɨt.  
\v 9 \x * \xo 2:9 \xt Ap 2:33; Ef 1:20-21; Hi 1:3-4\x*Hɨrak kaa kentar nu tentarakɨt kɨre mɨtɨk enuk, te God katɨp hɨrak enuk au. Hɨrak kewenɨpiyek katɨp hɨrak yaaik wɨsenuk.  
\v 10 \x * \xo 2:10 \xt Ro 14:11\x*Hɨrak Mɨtɨk Iuwe kinɨn menmen yapɨrwe. Hɨrak yaaik wɨsenuk te neimɨn neit wit ke God o nepu tɨ in o mɨt epei naa nɨwaai tɨ o tɨpir, hɨr nanɨmtau God kekine niuk me Jisas, hɨr yapɨrwe nanɨneinɨk nanwen ninɨp nantɨp nanɨr ik:  
\v 11 \x * \xo 2:11 \xt Ro 10:9\x*“Hɨrak Yaaik au Iuwe,” hɨr nanwenɨpi God Haai hɨrak iuwe kakɨntar menmen im me Krais.   
\s1 Haiu mamre si mamteikɨn mɨt yayiwe ke wɨtaan, haiu emteiknor yayiwe ke God  
\p
\v 12 \x * \xo 2:12 \xt Sam 2:11; 1Pi 1:17\x*Nai yinan nɨpaa hi hepu hetikewi yi yemtau hɨm mai yi yisesim. In ek hi hepu hetikewi au hi heit yanɨmɨn. Yi eiyisɨsa eiyɨr ke nɨpaa ein yi yisɨsa te in ek yi eiyises hɨm mai wɨsenum. Yi eiyises menmen nɨpaa God kerekyiyem te maain hɨrak kaktihis. Yi einaain eipɨrpɨr te yi ap einipek yɨnk enuk ekɨriuwi.  
\v 13 \x * \xo 2:13 \xt Jo 15:5; 1Ko 12:6, 15:10; 2Ko 3:5; 1Te 2:13\x*Yi eirɨakem eiyɨntar God hekrit hekrit kɨrɨak han ki te yi hanhan eiyises menmen hɨrak hanhan yi eiyisesim.   
\p
\v 14 Menmen yapɨrwe yi yɨrɨakem yi ap yenehan yenepan yeriuwerem au emɨt! Yi eirɨakem keremem.  
\v 15 \x * \xo 2:15 \xt Dan 12:3; Mt 5:14, 10:16; Ap 2:40\x*Yi eirɨakem mamɨr im te yi ap eirɨak menmen enum au yi eiyu yaain. Yi yaire nɨkerek ne God yi yaain yar ke si me wɨtaan mɨr, yi yau nɨmɨn ke mɨt hɨr nɨrɨak enum enum,  
\v 16 \x * \xo 2:16 \xt Fl 1:10; 1Te 2:19; Ais 49:4; Ga 2:2\x*yi eiyɨtpor hɨm yaaim me God mamkaap mɨt hɨr nanu werek. Yi eirɨak menmen im te maain Jisas pɨke kaknen hi han yaaik entar hi hertei menmen hi herekyiyem hɨram weinɨm au.   
\p
\v 17 \x * \xo 2:17 \xt Ro 15:16; 2Ti 4:6\x*Yi yises hɨm me God hɨram mar ke yi yewepwar yewis menmen mau kɨnan yewet God em. Maain hɨr mɨt naniyep hi hahi hemkre mamwen hɨram mɨre mɨt neit tɨpar naam nerpaasem neiyɨm nenke menmen. Hemkre mai mamwen hɨram mamkepi yi eiyises God werek werek, te hi han yaaik wɨsenuk.  
\v 18 \x * \xo 2:18 \xt Fl 3:1, 4:4\x*Menmen im mamnen te yi han yaaik eitikewa eiyɨr ke hi han yaaik.   
\s1 Pol ketpor ke Timoti  
\p
\v 19 Hi hanhan Mɨtɨk Iuwe Jisas kakwisa hi eriuwet Timoti kaknen kakɨr yi mɨt te maain Timoti pɨke kaknen kakɨtpo hi ertei yi yepu werek yises God, te hi han yaaik eriuwi.  
\v 20 Hi ap mɨtɨk kei yaaik kɨpɨr ke Timoti. Hɨrak kɨpra te hɨrak hanhan kakɨkaap yi mɨt eiyu werek werek. Hɨrak kiutɨp kerekek.  
\v 21 \x * \xo 2:21 \xt 2Ti 4:10\x*Mɨt han hɨr enun han kitet hɨras. Hɨr nɨnapen naanmɨpre menmen me Jisas Krais mɨt nisesim.  
\v 22 Te yi yertei Timoti au. Hɨrak mɨtɨk yaaik han kitet hɨrekes au han kitet yi mɨt. Hɨrak kekepa hawɨr wewepyapɨr hɨm me God kepɨr ke nɨkan kɨkaap haai kɨrak.  
\v 23 Maain hi ertei mekam mamnen hɨr nerekyewem te hi hare esiuwe Timoti kaknen yi mɨt.  
\v 24 Hi han kitet Mɨtɨk Iuwe God kakɨkepa hi eno witeik waswas te hi hetike Timoti hawɨr waunen wauri.   
\s1 Pol katɨp hɨm me Epafrodaitas  
\p
\v 25 \x * \xo 2:25 \xt Fl 4:18\x*Hi han kitet hi eriuwet Epafrodaitas kaknen yi mɨt hɨrak kai yinak ki yinak, hɨrak ketikewa hawɨr wɨrɨak menmen miutɨp me God war ke mɨt ne ami nɨrɨakem. Nɨpaa yi yeriuwetek kan kekepa me menmen.  
\v 26 Hɨrak hanhan kakɨr yi mɨt kentar yi yemtau hɨrak kɨnap te hɨrak kɨnapen yi hanhanek hɨrak kɨnap.  
\v 27 Nɨpaa menep hɨrak kaa te God han tewenɨnek kekepik hɨrak kaa au kepu. Hɨrak han tewenɨnek kerekek au. Hɨrak han tewenɨna ap kenipek kaa te menmen im ap merewaank han kai, hi wen hau hekre wɨnak enuk.  
\v 28 Te hi heriuwetek waswas kakno kakri yi mɨt te yi eiyɨrek yi han yaaik eiriuwerek. Yi han yaaik eiyu te hi han yaaik eriuwi.  
\v 29 \x * \xo 2:29 \xt 1Ko 16:16, 18; 1Ti 5:17\x*Hɨrak kakiun wit yi yayɨrek yi han yaaik eiriuwe Mɨtɨk Iuwe hɨrak kewisɨk ap kaa au. Mɨtɨk kar mɨtɨk ik ek yi han ekitet hɨrak iuwe eiyɨntar  
\v 30 hɨrak ap hanhan hɨrak hɨrekes kaku au. Hɨrak han kitet menmen me Krais, hɨrak menep kaki, hɨrak kekrehɨr ki hɨrak kekepa wɨsenum te hɨrak kɨnap.   
\c 3  
\s1 Keimɨn kises hɨm me Jisas Krais hɨrak mɨtɨk yaaik  
\p
\v 1 \x * \xo 3:1 \xt Fl 4:4\x*Nai yinan hɨm im mɨkaru hi hetpiyem. Yi han yaaik eiyu eiriuwe Mɨtɨk Iuwe. Menmen nɨpaa hi hewisiyem, in ek hi hewisiyem heteipim. Hi ap hɨnapen hewisɨm heteipim. Hi hewisɨm mamkepi te yi eiyu werek werek.   
\p
\v 2 \x * \xo 3:2 \xt Sam 22:16, 20; Rev 22:15\x*Yi naanmamre hɨras me mɨt ein hɨr enun nɨre nepere me yaank, hɨr nanri han ki te yi eiyises menmen me nɨpaa ein me Moses. Yi naanmamre hɨras me mɨt in hɨr natɨp yi eirekir yɨnk ki.  
\v 3 \x * \xo 3:3 \xt Ro 2:29\x*Haiu mɨt in haiu keriyen mɨre mɨt God kehimɨtenai haiu mɨt nɨrak mentar haiu mewenɨpi God meriuwe Hɨmɨn Yaaik kɨrak, haiu matɨp Krais Jisas hɨrak Yaaik haiu misesik. Haiu ap han kitet haiu merekir yɨnk kaiu hɨrak kakɨkepai haiu mamɨt hɨmɨn yaaik haiu mamu mamtike God taau.  
\v 4 \x * \xo 3:4 \xt 2Ko 11:18, 21\x*Hi hanhan te hi hises menmen me mɨt hɨr nerekir yɨnk hi hisesim te hi au hɨnapen. Mɨt han hɨr han kitet hɨr nerekir yɨnk te menmen im mamkepi hɨr nanu werek, hi hertei nɨpaa hi hinɨni me menmen im.  
\v 5 \x * \xo 3:5 \xt Lu 1:59; Ro 11:1; 2Ko 11:22; Ap 23:6\x*Nɨpaa hi hemkretuk hi hepu wɨ hispɨnak wikak (8), mɨt nerekir yɨnk kai. Miye wina hi mɨtɨk ke Isrel ke weiwɨk me maam kai Bensamin. Hi Hibru hi ke weiwɨk me Ebraham kerekek. Hi epei hises hɨm me God werek werek hentar hi hises hɨm me mɨt ne Farisi.  
\v 6 \x * \xo 3:6 \xt Ap 8:3\x*Hi han kitet hi hɨrɨak menmen iuwe me God te hi hewaank mɨt miyapɨr kerek nises hɨm me Krais hɨr ne weiwɨk me God. Mɨt kerek hɨr ninɨna natɨp hi hises hɨm me Moses werek o au, hɨr natɨp hi yaaik, menmen enum au.  
\v 7 \x * \xo 3:7 \xt Mt 13:44, 46\x*Nɨpaa hi han kitet hɨram menmen iuwe te in ek hi han kitet hɨram menmen weinɨm te hi hises Jisas Krais hɨrak kakɨkepa hahu werek werek.  
\v 8 Hi han kitet menmen im nɨpaa hi hisesim hɨram weinɨm keremem au. Menmen yapɨrwe hi han kitetim hɨram weinɨm mentar hi hertei hi hises Krais te menmen mɨrak minɨn menmen yapɨrwe me nɨpaa mamkaap mɨt nanu nantike God. Hi epei heweikɨn sip ewet menmen yapɨrwe marim hi han kitet hɨram mɨre menmen enum meit teipe wenut eim te hi ehises Krais werek werek.  
\v 9 \x * \xo 3:9 \xt Ro 3:21-22\x*In ek hi ap hɨrɨak menmen iuwe hises menmen me hɨm me Moses werek werek te God katɨp hi mɨtɨk yaaik au. God katɨp hi yaaik hentar hi hemtau hɨm me Krais hi mɨtɨk ke weiwɨk mɨrak. God kewetai menmen yaaim mekre han kaiu kentar haiu mises hɨm me Krais keremem.  
\v 10 \x * \xo 3:10 \xt Ro 6:3-5, 8:17; Ga 6:17\x*Hi hanhan menmen im. Hi hanhan hertei Jisas Krais werek werek ketike menmen iuwe mɨrak nɨpaa hɨrak ketɨwem wɨ hɨrak kɨnaaiwɨr herwe hei hɨrak kekrit kepu. Hi hanhan menmen nɨpaa menep Krais hɨram mamiyep mamkaap han kai kaki ke menmen enum me tɨ kakɨr ke wɨ nɨpaa hɨrak kaa kentar nu tentarakɨt.  
\v 11 \x * \xo 3:11 \xt Ap 4:2; Rev 20:5-6\x*Hi hɨrɨak menmen im te maain, hi hahi, hɨrak kakɨkoya hi pɨke ekrit ehu ekiterek.   
\s1 Pol hanhan hɨrak kakre mɨtɨk yaaik kakɨr ke Jisas  
\p
\v 12 \x * \xo 3:12 \xt 1Ti 6:12, 19; Ap 9:5-6\x*Hi ap hatɨp hi epei hises menmen im me Krais werek werek o hi epei mɨtɨk yaaik. Au, hi wen hisesim te hi har ke Krais hentar hɨrak epei kehimɨtena hi mɨtɨk kɨrak.  
\v 13-14 \x * \xo 3:13-14 \xt 1Ko 9:24\x*Nai yinan hi ap han kitet hi epei yaaik hepɨr ke hɨrak. Au, hi hɨrɨak menmen im: Hi heweikɨn sip ewet menmen me nɨpaa ein, h hɨre mɨtɨk kesiuknen resis kakɨt menmen, hi hises menmen me God iuwe te maain hi ehɨt menmen hɨrak kehimɨtan haiu mɨt em. Hɨram menmen im em: God kenɨnau keriuwe menmen Krais Jisas epei kɨrɨakem te hi ano ehu etikerek.   
\p
\v 15 \x * \xo 3:15 \xt 1Ko 2:6\x*Haiu mɨt haiu mɨre iuwe me menmen me God haiu mau han kiutɨp me hɨm hi epei etpiyem. Yi mɨt han ne yi mɨt ein yi han kitet menmen ham te God kakteikni hɨram enum yi ap eiyisesim au.  
\v 16 \x * \xo 3:16 \xt Ga 6:16\x*Yi ap han ekitet menmen im yapɨrwe emɨt! Menmen me God nɨpaa haiu misesim, yi yetikewai haiu wen mamisesim wɨsenum te haiu mamre yaain mamɨr ke Krais.   
\p
\v 17 \x * \xo 3:17 \xt 1Ko 4:16; 1Te 1:7; 1Pi 5:3\x*Nai yinan yi wen eiyises menmen hi hɨrɨakem. Yi eiyɨhimɨtan mɨt hɨr nises menmen nɨpaa yi yɨr haiu mɨt in haiu misesim meteikniyem, te yi yises menmen mɨr.  
\v 18 \x * \xo 3:18 \xt 1Ko 1:23; Ga 6:12\x*Nɨpaa wɨ yapɨrwe hi hetpi te in ek hi menep hi hɨkɨt hi hetpiyem heteipim. Mɨt han nare nises Krais te hɨr neriuwe menmen enum hɨr nɨrɨakem neteiknai hɨr nisesik au, hɨr nemipɨn. Hɨr nɨre mɨt enun nepan ne Krais.  
\v 19 \x * \xo 3:19 \xt Ro 16:18, 8:5-6\x*Mɨt narik nanɨwaank hɨras hɨr nanɨno si takɨkneni nanɨntar hɨr nises han ke yɨnk kɨr keremem, God au. Hɨr han yaaik newepyapɨr menmen enum hɨr nɨrɨakem menip mɨt hɨr yɨnk enuk neriuwerem. Hɨr han kitet menmen me tɨ keremem. Yi ap eiyises menmen mɨr au emɨt!  
\v 20 \x * \xo 3:20 \xt Ef 2:6, 19\x*Haiu mɨt ne tɨ ik e au, haiu mɨt ne wit ke God, haiu memerɨr Mɨtɨk Iuwe kaiu Jisas Krais hɨrak kaknaaiwɨr wit ke God kaknen kaktaihis.  
\v 21 \x * \xo 3:21 \xt Ro 8:29; 1Ko 15:28, 43-53\x*Hɨrak kaknen kaktaihis, hɨrak kakɨkrehɨr yɨnk kaiu maain kaki, hɨrak kaknipek kakweikɨnhis kakre yɨnk kɨrak yaaik iuwe kakriuwe menmen iuwe mɨrak hɨram werek te maminɨn menmen yapɨrwe te hɨrak naanmamprewem.   
\c 4  
\s1 Yi mɨt han yaaik eiyu yi han kiutɨp eiyu han ekitet menmen yaaim  
\p
\v 1 \x * \xo 4:1 \xt 1Te 2:19-20\x*Te nai yinan yi han tokik eiyu eiyɨntar menmen hi epei hetpiyem. Hi han tewenɨni hi hanhan pɨke enen eri, hi han yaaik heriuwi hi ewenɨpi yi mɨt. Mɨt han nanɨr menmen yi yɨrɨakem, hɨr natɨp hɨram menmen yaaim hi heteikniyem.   
\p
\v 2 Yuodia hi hetput hɨm manp. Sintiki hi hetput hɨm manp. Yi miyapɨr wik yi eikiyan eiyu han kiutɨp eiyises Mɨtɨk Iuwe Krais.  
\v 3 \x * \xo 4:3 \xt Sam 69:28; Lu 10:20; Rev 20:12\x*Hi hituthi ti mɨtɨk yaaik kerek nɨpaa hetikewa wɨrɨak menmen miutɨp, ti akaap miyapɨr wik en enu han kiutɨp nentar hɨr nekiyan nekepa natɨp mɨt miyapɨr hɨm me God, hɨr netike Klemen. Mɨt miyapɨr han ne yi mɨt ein yi yetikeri yekepa te God hɨrak kertei niuk mi mekre han kɨrak yi nɨkerek nɨrak.   
\p
\v 4 \x * \xo 4:4 \xt Fl 3:1\x*Yi han yaaik eiyu eiriuwe Mɨtɨk Iuwe Krais. Hi hetpiyem heteipim: Yi han yaaik eiyu.   
\p
\v 5 \x * \xo 4:5 \xt Hi 10:25, 37; Je 5:8-9\x*Yi eiwis mɨt yapɨrwe hɨr enɨrtei yi mɨt ap yises han ki ke menmen yapɨrwe au. Yi yemtau hɨm me mɨt han yentar Mɨtɨk Iuwe Krais kau menep, hɨrak kau ketikewi.  
\v 6 \x * \xo 4:6 \xt Mt 6:25-34; 1Pi 5:7; Kl 4:2\x*Yi ap yɨnaain han kitet menmen yapɨrwe au emɨt! Yi han yaaik eiriuwe God yi eiyitɨwekhi me menmen yi yɨnaain han kitetim,  
\v 7 \x * \xo 4:7 \xt Ais 26:3; Jo 14:27; Kl 3:15\x*te God kakɨkepi kakriuwe menmen mɨrak haiu ap merteiyem hɨrak naanmampri kaknipi yi mɨt yi han yaaik eiyu yi han ekitet menmen werek werek eiyɨntar menmen Krais epei kɨrɨakem.   
\p
\v 8 \x * \xo 4:8 \xt Ro 12:17\x*Hɨm im mɨkaru hi ehɨtpiyem. Yi han ekitet yapɨrwe menmen hɨram ap me memipɨn au hɨram yaaim, menmen mɨt han kitet hɨram yaaim. Yi han ekitet menmen hɨram menip God ketike mɨt hɨr han yaaik, hɨram yaaim te hɨr mɨt hanhan nanisesim. Mekam hɨram yaaim mɨre menmen im yi han kitetim keremem.  
\v 9 \x * \xo 4:9 \xt Ro 16:20; 1Ko 14:33; 1Te 5:23\x*Menmen hi epei hetpiyem yi yɨra hi hisesim, yi eiyisesim te God kerek hɨrak kaknipi yi han yaaik eiyu, hɨrak kaku kaktikewi kakɨkre han ki.   
\s1 Pol han yaaik keriuwe mɨt ne Filipai kentar hɨr newetɨwek menmen mekepik  
\p
\v 10 Hi han yaaik iuwe heriuwe Mɨtɨk Iuwe Krais hentar nɨpaa yi han tewenɨna yekepa. Nepei ein ere in yi han tewenɨna te yi ap yekepa au. In ek yi yekepa yeweto menmen.  
\v 11 \x * \xo 4:11 \xt 1Ti 6:6\x*Hi ap hetpiyem hentar hi ap hetenen menmen au. Hi epei hertei mekam mamnen hi ap hanhan menmen emɨt. Hi ehu han yaaik heriuwerem.  
\v 12 Hi hertei hepu har ke mɨtɨk ketenen menmen aurek, hi hepu har ke mɨtɨk ketenen menmen yapɨrwe. Hi epei hertei werek te wɨ mekam o wit mekam hi hau en, hi nɨnpɨ meiyo o hi tu iuwe, hi han yaaik ehu.  
\v 13 \x * \xo 4:13 \xt 2Ko 12:10; 2Ti 4:17\x*Hi werek te hi hɨrɨak menmen yapɨrwe hi epei hetpiyem heriuwe menmen iuwe Krais kewetewem kewisɨm mekre han kai.   
\p
\v 14 Yi yerekyo yaaim yi yekepa yeweto menmen yaaim me wɨ menmen enum epei man mewa.  
\v 15 \x * \xo 4:15 \xt 2Ko 11:9\x*Nɨpaa me wɨ hi hɨnaaiwɨr provins Masedonia hewepyapɨr hɨm me God yi mɨt ne wit Filipai keriyen yi yeweto menmen yi yɨre mɨt nɨrak yinan newetɨwek menmen, hɨrak kewetɨr menmen. Mɨt nerer wit wit nekepa au. Yi keriyen.  
\v 16 Nɨpaa hi hepeit wit Tesalonaika yi yekepa yeriuwet menmen yi pɨke yeriuwetem yeteipim yekepa.  
\v 17 Hi ap hanhan menmen me yi mɨt yeriuwetewem au. Hi hanhan God kakweti menmen yaaim mentar menmen yi yerekyewem.  
\v 18 \x * \xo 4:18 \xt Fl 2:25; Esi 20:41; Ef 5:2\x*Hi epei heit menmen yapɨrwe minɨn menmen hi hanhanem. Epafrodaitas ketenɨnem yi yeriuwetek hɨrak kan kewetewem. Menmen im yi yewetewem hɨram yaaim menip God hɨrak han yaaik keriuwi.  
\v 19 God kerek epei keriuwet Jisas hɨrak kan kekepai haiu mɨt, hɨrak ketenen menmen yapɨrwe, hɨrak kakwetai menmen haiu metenenim au hɨrak naanmamprai te haiu mamu werek werek.  
\v 20 Hi hanhan God kerek hɨrak Haai kaiu, mɨt hɨr nanwenɨpi niuk mɨrak, hɨrak yaaik tipmain enum eik.   
\s1 Pol katɨp hɨm kike mɨkaru  
\p
\v 21 Hi hetike nai yinan in haiu matɨp yi naiu yinan en yises Krais Jisas niutɨp niutɨp haiu metpi yi yaain.  
\v 22 \x * \xo 4:22 \xt Fl 1:13\x*Mɨt yapɨrwe in nises Krais Jisas hɨr netpi yi yaain. Mɨt han nises Krais kerek nɨrɨak menmen me mɨtɨk iuwe Sisa, hɨr netpi hɨm iuwe nar ik: “Yi yaain.”  
\v 23 Hi hanhan Mɨtɨk Iuwe Jisas Krais kerek kakrekyi yi eikiyan eiyu werek werek, hɨrak kaku kakɨkre han ki kaku kakɨt.   
\s1 Mepɨr keremem