\id REV - Awiyaana NT [auy] -Papua New Guinea 1984 (web version -2012 bd) \h Paápé uráin-aai \toc1 Paápé uráin-aai \toc2 Paápé uráin-aai \toc3 Pa \mt1 Paápé uráin-aai \ip \it Ísu wíyómpaꞌa iyówana Yóni kaumbo-wááí-áátáíyáꞌíyo miyáumai-aatai maisuwéna maarán-ááí agaimakáiye. Agaimarónkaꞌa Ísuni aampaꞌó kun-kwáásísáfésa karaánááꞌa símai sáwíꞌa uwátínkaraawe. Ísuntafesa isésa fasiꞌámai méraiwae séna maanááí agaimakáiye. Ísu Káráísitini kísausafena Maníkó wení namuro-wáásíyé waántáwankone íyáákena wení waási wembó ímbo auwésamo wéaraaiwaen-kwaasi kaweꞌá uwátinkainiye. Yóni miyán-ááí agaimakáiye.\it* \c 1 \p \v 1 Maníkó Ísu Káráísitintafena séna kárikaꞌo paápé índa-tantaaꞌa isáíwae séꞌa kesí kísau-waasi simátimuwo súwana Ísu Káráísiti wíyómpaken-kisau-waasi aiꞌmarówana kuména Ísu Káráísitini kísau-waasigon-awiꞌa Yónimba kusimámakaiye. \v 2 Yóni Maníkóní ásé-aaiwara Ísu Káráísiti minááísáféna siyáin-aaiwara seyaafá-tántááꞌó awánarainkwaraꞌa simátimena maanáúfáífímbá agaimakáiye. \v 3 Paápé \p índa-tantaaꞌa kárikaꞌa paápé índa póna Maníkó maanáúfáífínkén-ááímó toráumai awánáíyan-kwaasiye maanááímó isésamo taawiyafíyan-kwaasiye kaweꞌá uwátinkainana tirunkó kaweꞌá íníye. \b \p \v 4 Kemá Yóni maanáúfáí agáúmpo Ésiyaa-marafaꞌa afakaeté-naopaꞌo Fasiꞌaénkóní waásimo méraawi ísáaro. Maníkó ááéma ména kíféꞌwaraꞌa ména aasiyaasí maéꞌmaeꞌo índawi úwoi túwaꞌnai ena faru uwátinkainaꞌa méraaro. Maníkóní ámútanko afakaeté-fasiꞌaembo tokáiwai Maníkómó kawáánin-aempaꞌa ména úwoi túwaꞌnai ena faru uwátinkainaꞌa méraaro. \v 5 Ísu Káráísiti Maníkón-aai arupíse úmai simátímíwai úwoi túwaꞌnai ena faru uwátinkainaꞌa méraaro. Wemá aifaꞌá pukáimpinkembo íyáfasinkaiwai marapá-káwáá-wáásíyáꞌá káráwiyaiye. Ísu Káráísiti kentáá-ímáyáá \p éna kentáásáféna puwéna kentáásí sáwí-imayaa faúsínkaraiye. \v 6 Kawáán-uwásínkáísata Ísu afowámá Maníkóní kísausa wémaumne. Wení fíꞌoran-awauma waéꞌwaeꞌa isaná kentááráꞌá kawáánúmaena iyíníye. Éraiꞌ-aain-iye. \b \p \v 7 Ísáaro. Ísu ainánkáꞌá kumínasa seyaafáꞌ-wáásí tufúkáan-kwaasiwaraꞌa awánáíyana aaifimbó maitinkáíndasafena tirunkó sáwíꞌa ínana umbaí táíníye. Miyáumai paápé índa mindá éraiꞌ-aain-iye. \p \v 8 Fasiꞌaénkó Maníkó séna seyaafá-tántáákóní áwáugo póꞌa ánaaembo seyaafá-tántááꞌó taiꞌáíndaraꞌa kemá úwoi méranaumne. Ááéma méꞌa káféꞌwaraꞌa méꞌa maéꞌmaeꞌa ónaumne. Seyaafá-fásíꞌáénkwáráwí úne siyáiye. \s1 Yóni Káráísitimbo awánarain-aai. \p \v 9 Kemá Yóni kentuwáámá úne. Kembiwíséta Ísumpaꞌa kááísamai méꞌa kembiwíséꞌa Maníkó kawáánipa keséꞌa méꞌa kembiwíséta umbai-tántáápímbá fasiꞌámai méꞌa wéamuꞌmaraumne. Maníkón-aai simátimeꞌa Ísu siyáin-aaiwaraꞌo simátimundarakemba aaisambá siyésa taꞌótoꞌmai síꞌmaesa nonafufumpaꞌ-máráfáꞌ-áwíꞌa Pátimosifaꞌa másínkówaꞌa méraawanana \v 10 sondaaráꞌá Maníkóní ámútanko kempímbá óraaꞌa uwásinkowaꞌa Maníkón-ímáyáá aantemba ówánana kesínaaempakemba minúwóíyáámbá aaigó uwíyenkaamba óraaka \v 11 séna awánenda-tantaaꞌa aúfáí-wandaaifimba agaimaré túwénasa Fasiꞌaénkóní waási afakaeté-naopaꞌo méraawi ísáaro. Mindáóꞌ-awiꞌa Éfésási-naopaꞌe Séménaa-naopaꞌe Pégámamu-naopaꞌe Táyátáiraa-naopaꞌe Sáándisi-naopaꞌe Fírándéfiyaa-naopaꞌe Réóndísiyaa-naopaꞌe miyáumai-naoken-kwaasi ísáaro siyáiye. \p \v 12 Súwaꞌa nááwa síyó séꞌa waéꞌmai awánááwánda afakaeté-omba óntankon-awiꞌa korí-óntámbá úmakaampimba minómbá kúraꞌmakowaꞌo ts wánááwánda \v 13 minónkóní afufumpimbá moóráwigo waásiyaamba ména ayáátááꞌ-ampanta uréna áyaafaiyaꞌa uriyon-áꞌwáánkáú uréna \v 14 aꞌnónkóe ayáárankoeꞌa waéníꞌa kówana súgáyáagaya úwana ména aúranko iyaráámbá kówana \v 15 aísamaima óntambo agaimakáawanamo énembo intembá aísamaigo miyáráámbá úwana aaigómá noniyasáúrakenkaamba óraaka séna \v 16 ayáánúrapaꞌa afakaeté-oꞌa toréna óipinkemba paepáéꞌa séfasefaꞌ-aempaꞌa áwááima wérowana óikakemba aafáúmó íyáúsenamo intembá uráiye. \b \p \v 17 Úwaꞌa awánéꞌa áfáára sááꞌa úwaꞌa wenaísamaifimba kumbéꞌa púwóraantamba ówánana ayáánúrapaken-ayaantamba sineꞌá taꞌótorena séna ímba ááꞌa íno. Aifaꞌé ánaaenkoni áwáuma kemá úne. \v 18 Pukáundafinkemba íyáfasineꞌa aasiyaasí maéꞌmaeꞌo úndawi súnareꞌa méraundawi úne. Púwón-aemapaꞌe waási timankaꞌé káráwiyaundawi úne. \v 19 Miyáumai awánáánda-tantaaꞌa aúfáífimba agauwó. Káféꞌo wérain-tantaaꞌe ánaaembo paápé índawe aúfáífimba agauwó. \v 20 Siyáánúrapaꞌa afakaeté-oꞌa toréꞌa afakaeté-ombo kúratoraunda awánáánda mintántáákóní áwáu ímbo paápé uráindaraꞌa simáménda isaaó. Mináfákáété-omba Fasiꞌaénkóní waási mináfákáété-naopaꞌo méraawi owaná mináfákáété-oꞌa Fasiꞌaénkóní waásiyaꞌo káráwiyaawin-owe Ísu simásímakaiye. \c 2 \s1 Minááí Éfésási-naopaꞌo simátímakain-aai. \p \v 1 Ísu simásimena séna Éfésási-naopaꞌa Fasiꞌaénkóní waásiyaꞌo káráwiyaindawimba maanááí agaimái túwénana awánáíno. Afakaeté-oꞌa siyáánúrapaꞌa toréꞌa afakaeté-onkoni afufumpimbó núndawi maanááí simámumpo Éfésási-naopaꞌa Fasiꞌaénkóní waásiyaꞌo káráwiyaindawimba simámuwo. \v 2 Miyá úndawi póꞌa kemó ombá éꞌa tuwánaraumne. Ímba ifátúwáámba tiyáántán-kwimáímo méraamba tuwánaraumne. Sáwíꞌo úmaimo méraan-kwaasiti kísausafenamo ímbo tirááímo taimbá tuwánaraumne. Tuwímbai karoꞌá sésa Maníkóní aantá-waasisa únemo sembá kembiwí miwí táái iséꞌa miwítí kísau awánéꞌa miwísáféꞌa karoꞌá sewémó sembá tuwánaraumne. \v 3 Kesí waási onkákémbá umbai-tántááꞌó tímémba kembá ímba siyuwéꞌa kentáféꞌa ísámai fasiꞌámai méraamba tuwánaraumne. \b \p \v 4 Miyán-káwéꞌó ombá tuwánaraumpo moórá-tantaaꞌo ontáféꞌa ímba aamoí uwátinkaumne. Aifaꞌá kentáféꞌa áfááraumai imáyáa uráambanifo tuwéꞌa káféꞌa ímba miyá wéofo \v 5 aifaꞌó kaweꞌó éꞌówini áwáuma imáyáan-oro. Káféꞌa ímba miyáráámbá éꞌa tuwéꞌa aifaꞌó kaweꞌó uráantemba miyán-oro. Ímbo miyámó éꞌo kempáꞌó tíyaꞌo éꞌa kentópaꞌa wéꞌa kentí ómbá maisúwáanaꞌa úwoi-waasiyaamba ónááwe. \v 6 Énifo Níkórási-waasiti kísausafeꞌa tíyámba uwátínkááwaꞌa kewáráꞌá síyámba uwátinkaunaꞌa mindásafe kaweꞌá wéowe. \b \p \v 7 Ísáán-kwaasi póꞌa Maníkóní ámútanko Fasiꞌaénkóní waási seyaafáꞌó simátímín-aai ísámai kaweꞌán-oro. Aaí senasá sáwí-tantaakombo íyáákaawi Maníkóní kaweꞌ-áémpáꞌó wérain-taeramba nésa maéꞌmaeꞌa ónááwe. Minááí aúfáífimba agaimái simátimiyo Ísu simásímakaiye. \s1 Minááí Séménaa-naopaꞌo simátímakain-aai. \p \v 8 Ísu simásimena séna Séménaa-naopaꞌa Fasiꞌaénkóní waásiyaꞌo káráwiyaindawimba maanááí agaimái túwénana awánáíno. Aifaꞌé ánaaene miwání áwáuma éꞌa pukáundafinkemba íyáfasineꞌa súnaraundawi maanááí simámumpo simámuwo. \v 9 Umbai-tántááꞌá tíméwaꞌo sáwísan-kwaasiyaambo ombá tuwánaraumne. Sáwísan-kwaasiyaambo ombánifo Maníkómpákémbá sáwífa-tantaaꞌa maiyáawe. Tuwímbai karoꞌá sésa Yúndaa-waasisa úne sembánifo waántáwankon-aráái waésa símai sáwíꞌo uwátínkáámba tuwánaraumne. \v 10 Tíꞌa índa-iꞌo uwátinkaiyamba ímba tááꞌa íno. Maanááí ísáaro. Waántáwanko imáyáa timínasa kembá tísai úmai isánae sésa tatíꞌmaesa ándáfaꞌa mátinkesa siyáánkai-iꞌa sáwíꞌa uwátinkanaawe. Kentáféꞌa fasiꞌámai méwasa tuwímbai tínkamonasasa puwíwae síyambanifo kentáféꞌa fasiꞌámai méwaꞌa imáyáa tíménaꞌa wíyómpaꞌa maéꞌmaeꞌo íyamba mindá kentí kaweꞌ-méyámbániye. \b \p \v 11 Ísáán-kwaasi póꞌa Maníkóní ámútanko Fasiꞌaénkóní waási seyaafáꞌó simátímín-aai ísámai kaweꞌán-oro. Sáwí-tantaakombo íyáákaawi sáwí-marupaꞌo iyamó kámakama ipaꞌá ímba maéꞌmaeꞌa ónááwe. Minááí aúfáífimba agaimái simátimiyo \p Ísu simásímakaiye. \s1 Minááí Pégámamu-naopaꞌo simátímakain-aai. \p \v 12 Ísu simásimena séna Pégámamu-naopaꞌa Fasiꞌaénkóní waásiyaꞌo káráwiyaindawimba maanááí agaimái túwénana awánáíno. Sóipimba paepáéꞌa séfasefaꞌ-awaaimo wéraiwai maanááí simámumpo simámuwo. \v 13 Kemó méraapaꞌa éꞌa tuwánaraumne. Waántáwanko káráwiyaipaꞌa méraafo kentáféꞌa imáyáa éꞌa arupíse úmaimo méraamba tuwánaraumne. Ááéma moóráwigon-awiꞌa Ántípási kentí naaópaꞌa waántáwanko méraipaꞌa ména kesáái arupíse úmai simátímaꞌmae iyúwasa tufúwana puwún-kanaaraꞌa ímba kembó siyúwáámba keséꞌa kááísamai méraawe. \v 14 Miyán-káwéꞌó ombá wétuwanaumpo kaumbo-kae-tántááꞌó tokáantafeꞌa ímba aamoí uwátinkaumne. Naaófáꞌá moóráwigon-awiꞌa Péramu sáwíꞌo uráintemba kempínkémbá tuwímbai miyá wéowe. Péramu moóráwigon-awiꞌa Pérékumba aráánamuwana wemá Ísareri-waasi sáwí-amba aráátimuwasa karoꞌ-máníkómpáꞌá póí tufúkésa kúfuꞌuwandesa fíꞌowa fíꞌowa awaainínkóe awaaikóeꞌa aoisaambá uráawe. Kempínkémbá tuwímbai miyá-sáwí-ámbá wéaraatimewe. \v 15 Miyáumai kempínkémbá tuwímbai Níkórási-waasiti sáwí-amba wéaraatimewe. \v 16 Mindásafeꞌa misáwí-ámpá tuwéꞌa kempáꞌá teró. Ímbo miyámó íyaꞌo éꞌa kárikaꞌa kempáꞌá kuméꞌa paepáétambo káráantemba sóipinkem-paepaetamba minkwáásí karánaumne. \b \p \v 17 Ísáán-kwaasi póꞌa Maníkóní ámútanko Fasiꞌaénkóní waási seyaafáꞌó simátímín-aai \p ísámai kaweꞌán-oro. Sáwí-tantaakombo íyáákaawi wíyómpaken-tomba timéꞌa waén-óntámbá minóntánkáꞌá aú-awiꞌo agaimakáin-ontamba timénaumne. Maíyawi aantemba mináwíꞌá awánánááwe. Minááímá aúfáífimba agaimái \p simátimiyo Ísu simásímakaiye. \s1 Minááí Táyátáiraa-naopaꞌo simátímakain-aai. \p \v 18 Ísu simásimena séna Táyátáiraa-naopaꞌa Fasiꞌaénkóní waásiyaꞌo káráwiyaindawimba maanááí agaimái túwénana awánáíno. Maníkón-ááninko súranko iyaráámbá kaisaná sísamai óntambo agaimakáawanamo kaúfíntemba sísamaigo miyáráámbá uráisaꞌa maanááí simámumpo simámuwo. \v 19 Kemó ombá éꞌa tuwánaraumne. Kentáféꞌa imáyáa éꞌo keséꞌa kááísamai méꞌo fíꞌowi túwaꞌnai eꞌa ímba kembá siyuwéꞌo fasiꞌámai méraamba tuwánaraumne. Káféꞌo máén-kisaugo aifaꞌó maiyáan-kisaugombo íyáákaimba tuwánaraumne. \v 20 Énifo moórá-tantaaꞌo ontáféꞌa ímba aamoí uwátinkaumne. Naaófáꞌá moórá-ininkon-awiꞌa Yéséperi sáwíꞌo uráintemba kempínkémbá moórá-ininko karoꞌá séna Maníkón-aaimo simátimundawi únemo simbá ímba tínaaemba uwáméwana kesí kísau-waasi sáwí-amba aráátimena tíꞌmaena wisasá karoꞌ-máníkómpáꞌá póí tufúkésa kúfuꞌuwandesa fíꞌowa fíꞌowa awaainínkóe awaaikóeꞌa aoisaambá owaꞌá ímba símai aambá fáíkaawe. \v 21 Minínínkómbá simámeꞌa tuwáíniyai séꞌa amuꞌmakáunana ímba túwáímba úwoi tokáiye. \v 22 Mindásafe séꞌa wenkwárá weséꞌa sáwíꞌo owíwáráꞌá óraa-tiꞌo índa-iꞌa uwátinkanaumne súne. Sáwíꞌo ombó ímbo tuwésamo kempáꞌó tíyaꞌo éꞌa súndantemba uwátinkanaumne. \v 23 Wenárááꞌmarimbo tínkamonasamo puwíyasa Fasiꞌaénkóní waási seyaafáꞌ-áémpáꞌó méraawi minááí isésa kentáfésa sésa waási sirumpiné imáyáafine suwánaraiwaisa póna kaweꞌó ondawísá kaweꞌ-méyámbá siménasa sáwíꞌo íyawi sáwí-meyamba timíníye sénááwe. \v 24 Kembiwí Táyátáiraa-naopaken-kwaasifinkemba Yéséperin-aai ímba taawiyaféꞌa waántáwankoni aúpáꞌ-ááí ímbo taawiyafíyawi ímba moórá-umbai-tantaaꞌa timénaumne. \v 25 Maníkóní éraiꞌ-aai tirumpimbá taꞌótokeꞌa kúmónda simuꞌmáráaro. \b \p \v 26 Sáwí-tantaakomba íyáákesa kúmóndaraꞌo simátímakaundantembo íyawisafe séꞌa marapáꞌ-wáásíyáꞌá kawáánoro. \v 27 Kesifo kentáféna séna waásiyaꞌa kawáánuwomo siyáintemba marapáꞌ-wáásíyáꞌá kawáánoro sénaumne. Fasiꞌaén-tántáátámbó sawemó tufántuwaawanamo sáwífasemo intembá miyámó ésa fasiꞌámai kawáán-urésa tínkamonaawe. \v 28 Minkwáásí sáwí-tantaakombo íyáákaawi moórá-oꞌa timénaumne. Aafáúmó íyáúsisanamo wérain-oꞌa timénaumne Ísumo siyáimba minááí wesáféna siyáiye. \v 29 Ísu simásimena séna ísáán-kwaasi póꞌa Maníkóní ámútanko Fasiꞌaénkóní waási seyaafáꞌó simátímín-aai ísámai kaweꞌán-oro. Minááí aúfáífimba agaimái simátimiyo Ísu simásímakaiye. \c 3 \s1 Minááí Sáándisi-naopaꞌo simátímakain-aai. \p \v 1 Ísu simásimena séna Sáándisi-naopaꞌa Fasiꞌaénkóní waásiyaꞌo káráwiyaindawimba maanááí agaimái túwénana awánáíno. Maníkón-amamba afakaeté-fasiꞌaen-amamba toréꞌa afakaeté-oꞌo tokáundawi maanááí simámumpo simámuwo. Miyámó úndawi póꞌa kemó ombá éꞌa tuwánaraumne. Kentáfésa sésa Maníkóní waásin-owe sembánifo méraawini áwáuma tuwánaraumne. Maníkón-aai tóikaken-aantemba séꞌa méraawini áwáuma Maníkóní némpaꞌa méraafo \v 2 kentúraꞌa káráwiyoro. Maníkón-aai tuwáúnafo séꞌa taꞌótoꞌmai kaweꞌán-oro. Maníkón-aúrankaꞌa kentí kísau ímba arupíse-kisaun-ifo kentúraꞌa káráwiyoro. \v 3 Maníkón-aai ísámai taꞌótokaan-aai imáyáa éꞌa kempáꞌá téꞌa minááí taawiyaféꞌa méraaro. Ímbo miyámó íyaꞌo éꞌa kuméꞌa sáwí-meyamba timénaumpo umén-kwáásímó kafífímbó tentenkáán-úmai ímbo ísarenkaꞌa kuméꞌa sáwí-meyamba timénaumne. \b \p \v 4 Énifo kembiwí Sáándisi-naopaken-kwaasifinkemba tuwímbai ímba sáwíꞌa éꞌo kaweꞌ-úmaimo méraan-kwaasi waén-únánkwátóiyaamba ombá póꞌa keséꞌa ménaawe. \v 5 Sáwí-tantaakombo íyáákaraiyawi miyáumai waén-únánkwátói urésa ménaawe. Maníkón-aúrankaꞌe wíyómpaken-kisau-waasi túrankaꞌe miwí túwíꞌa séꞌa kesí waásiye séꞌa miwí túwíꞌa ímba tuwígáúfaranaumne. Aúíꞌa úmai maéꞌmaeꞌo íyan-kwaasi-tuwiꞌo agaimakáin-aufai-wandaaifinkemba \p ímba tuwígáúfaranaumne. \p \v 6 Ísáán-kwaasi póꞌa Maníkóní ámútanko Fasiꞌaénkóní waási seyaafáꞌó simátímín-aai ísámai kaweꞌán-oro. Minááí aúfáífimba agaimái simátimiyo Ísu simásímakaiye. \s1 Minááí Fírándéfíyaa-naopaꞌo simátímakain-aai. \p \v 7 Ísu simásimena séna Fírándéfíyaa-naopaꞌa Fasiꞌaénkóní waásiyaꞌo káráwiyaindawimba maanááí agaimái túwénana awánáíno. Ufaen-kwáásí éꞌa éraiꞌ-aai aantembo súndawi úne. Téfítimo káráwiyainten-úmai káráwiyeꞌa ontarákén-kíyáꞌá káráwiyaumpo íyáferaaromo senda-wáásímó ésa íyáferanaawe. Ímba íyáferaaromo sendawímó ésa ímba íyáferanaawaꞌa maanááí simámumpo simámuwo. \v 8 Miyámó úndawi póꞌa kemó ombá éꞌa tuwánaraumne. Ísáaro. Aambá witinkáúmpo ímba aambá fáítinkanaawe. Kári-fasiꞌaemba maiyéꞌa méraambanifo kesáái ímbo túwáámba taawiyaféꞌa waási túrankaꞌo Ísuni waási únemo sembá tuwánaraumne. \v 9 Tuwímbai karoꞌá sésa Yúndaa-waasisa úne sembánifo waántáwankon-arááímo wáéwi imáyáa tíménasa kempáꞌá tésa kífaesa kentáfésa sésa Ísu arumbó tímakaiwain-owe sénááwe. \v 10 Kemá séꞌa fasiꞌámai méꞌa simuꞌmáráaro siyáumpo miyán-owe. Seyaafáꞌ-máráfáꞌó méraan-kwaasifaꞌa umbai-tántááꞌá téna sáwíꞌo uwátinkainda fasiꞌámai méꞌo simuꞌmáráántafeꞌa kemá káráwiyonaumne. \v 11 Kárikaꞌa kumónaumpo kesí imáyáa tafisímai sáwíꞌo uwásinkaiyata kaweꞌ-méyámbá ímba máúnafo séꞌa kesáái tirumpimbá taꞌótoꞌmai kaweꞌán-oro. \b \p \v 12 Naambó ésamo naamayáámbo fáéntemba sáwí-tantaakombo íyáákaawi kesifo Maníkóní ámáán-daumpaꞌa naamayáánkaamba faitínkáánasa aasiyaasí maéꞌmaeꞌa ónááwe. Sáwí-tantaakombo íyáákaawi tineꞌá Maníkón-áwíꞌa agaéꞌa kesí aú-suwiꞌa agaéꞌa Maníkóní naaóꞌ-awiꞌa agaéꞌa ónaumne. Mindáóꞌa ímba Yérúsaremufakaan-daoꞌan-ifo aú-naoꞌa wíyómpakemba Maníkómpákémbá kumínda-naoꞌ-awiꞌa tineꞌá agaénaumne. \v 13 Ísáán-kwaasi póꞌa Maníkóní ámútanko Fasiꞌaénkóní waási seyaafáꞌó simátímín-aai ísámai kaweꞌán-oro. Minááí aúfáífimba agaimái simátimiyo Ísu simásímakaiye. \s1 Minááí Réóndísiyaa-naopaꞌo simátímakain-aai. \p \v 14 Ísu simásimena séna Réóndísiyaa-naopaꞌa Fasiꞌaénkóní waásiyaꞌo káráwiyaindawimba maanááí agaimái túwénana awánáíno. Éraiꞌ-aaigoni áwáu kemá éꞌa Maníkón-aai arupíse úmai simátimeꞌa Maníkómó úmakain-tantaakoni áwáugo maanááí simámune. \v 15 Miyámó úndawi póꞌa kemó ombá éꞌa tuwánaraumne. Kesáái ímba síyukaafo tirumpimbá ímba fasiꞌámai taꞌótokaawe. Kesááimo tínaaembo uwásiyuwaankakaa miyán-kwáásín-ofo kanaán-iye súsino. Kesááimo tirumpimbó fasiꞌámaimo taꞌótokaankakaa miyán-kwáásín-ofo kaweꞌán-iye súsino. \v 16 Kesáái ímba siyuwéꞌa kárikaꞌa taꞌótokaafo ímba óraakaꞌa taꞌótokaafo kempákémbá tiꞌmaránaumne. \v 17 Kembiwí karoꞌá séꞌa kaweꞌ-úmai méꞌa ímba moórá-tantaaꞌa aáfáán-tukáumne sefó kesúrankaꞌa sáwíꞌa éꞌa óntaiyain-kwaasiyaamba éꞌa unáánkwátói-iyain-kwaasiyaamba éꞌa túran-kafitan-kwaasiyaamba éꞌa ímba awánamai kaweꞌá owaná sirumbá wéiye. \v 18 Kaweꞌ-ááímó simátíménda ísáaro. Kempáꞌá téꞌa kempákén-tántááꞌó maíyantafeꞌa moórá-ontankon-awiꞌa korí agaimáímo kaweꞌó úmakaan-ontamba méyámbaranaawe. Unáánkwátói-iyain-kwaasi tigaeráámbá iyé séꞌa kempákémbá waén-únánkwátói méyámbaranaawe. Túramba awánamai kaweꞌó íyantafeꞌa kempákémbá túrankoni masawémba méyámbaranaawe. \v 19 Kesirumbó timúnda-waasi kesáái kaweꞌ-úmai isáíwae séꞌa aaisan-tímai arupíse uwátinkanaumne. Mindásafeꞌa sáwí-imayaa tuwéꞌa kempáꞌá teró. \v 20 Ísáaro. Kembiwíséꞌa ménae séꞌa táánteꞌa wétimuꞌmaraumne. Kesimóísáúmba iséꞌa ontá tisinkéꞌa iyuwómó síyawi kemá keséꞌa méꞌa tómbá naanaꞌá keséꞌa méꞌa tómbá nánááwe. \v 21 Sáwí-tantaakombo íyáákaiyawisafeꞌa séꞌa keséꞌa waásiyaꞌa kawáánónááwe sénaumne. Sáwí-tantaakomba íyáákareꞌa kesifoéꞌa waásiyaꞌa kawáánúyantemba íyáákaiyawi keséꞌa kawáánónááwe. \v 22 Ísáán-kwaasi póꞌa Maníkóní ámútanko Fasiꞌaénkóní waási seyaafáꞌó simátímín-aai ísámai kaweꞌán-oro. Minááí aúfáífimba agaimái simátimiyo afakaeté-onkoni afufumpimbó mérowi minááí simásímakaiye. \c 4 \s1 Maníkón-áwíꞌo mósá makáan-aai. \p \v 1 Ísu simásimuwaꞌo awánááwánda wíyómpaꞌa ontá tigurówana aifaꞌó uwíyenkaambo óraakaꞌo súwai simásimena séna kemó méraundafaꞌa íyínaꞌa ánaaembo paápé índa-tantaaꞌa aráánamenaumne. \v 2 Minúwóíyáámbá Maníkóní ámútanko kempímbá óraaꞌa uwásinkowaꞌa awánááwánda wíyómpaꞌo kawáániwaini ayáí-afama wérowana minkáꞌá moóráwigo mérowaꞌa awánááwánda \v 3 anekembá sáma kówana taaéná-wisiyamba úwana naaeráámbá úwana mináfáráꞌá oisámbá taaéná-wisiyamba úkúraaꞌ-úwana kawáániwaimo mérain-aempaꞌa afufumpimbá wérowasa \v 4 moórá-waai úmai éíyain-kwaasi kawáánuwaiti tiyáí-afama úkúrowasa minkáꞌá moórá-waai úmai éíyain-oraaꞌ-waasi mésa waén-únánkwátói urésa maraꞌ-mésa óraaꞌ-waasiti kámoꞌa óntankon-awiꞌa korísámbó úmakaan-kamoꞌa tiꞌnómpímbá wiyáawe. \v 5 Afufumpimbá kawáániwaini ayáí-afarakemba aafáyáuma torówana wíyónaai súwana káúgau súwana mináyáí-áfágón-aúrampaꞌa afakaeté-omba kéna minómbá Maníkóní ámútanko afakaeté-fasiꞌaen-amutankon-iye. \v 6 Kawáániwaini ayáí-afagon-aúrankaꞌa waaúmbá sámo kain-dómbá wérowasa éíyain-aꞌwampaꞌa éíyaimbo túnarowi mésa tínaaempaꞌe túrampaꞌe sáwífa-turambo wérowi mésa \v 7 moóráwigo seyaafá-fásíꞌáémbó íyáákarowi óraaꞌ-iyankaamba úwana moóráwigo purumakaráámbá úwana moóráwigo waási óikaamba úwana moóráwigo óraaꞌ-embontaankaamba éna ayóísántámbá túwana \v 8 minéíyáímbó túnarowi afaꞌmóráe-ayoima wérowana seyaafá-túráꞌé ayóí-ándámpáꞌé túramba wérowasa aasiyaasí aafáyáaraꞌe fenómpinkaꞌe nóꞌwaane \p maarán-ímá símae iyésa sésa \q1 Fasiꞌaénkó Maníkó seyaafá-fásíꞌáénkwáráwí \q1 fíꞌoran-kaweꞌan-iye. Aifaꞌá ména \q1 káféꞌwaraꞌa ména maéꞌmaeꞌa íníye \p sésa minímá símaesa iyáawe. \v 9 Minéíyáímbó túnarowi kawáániwaini ayáí-afaraꞌa ména aasiyaasí maéꞌmaeꞌo índawin-awiꞌa mósá marésa súwi sésa fíꞌoran-awaun-iye sumbá miyá unkáꞌá énifo \v 10 moórá-waai úmai éíyain-oraaꞌ-waasi kawáániwaini ayáí-afaraꞌa ména aasiyaasí maéꞌmaeꞌo índawi aísamaifimba kífaesa áwíꞌa mósá marésa óraakon-iye sésa tiꞌnónkákén-kámóꞌá faúꞌmai aísamaifimba marésa \v 11 maarán-ímá siyáawe. \q1 Kentáásí Fasiꞌaénkó Maníkó kawekó-úramba éma seyaafá-tántááꞌá úmakaane. Imáyáa éma seyaafá-tántááꞌó úmakaandasafeta kesáá méraunanasa seyaafá-tántááꞌwáráꞌá wéraiye. \q1 Mindásafeta enáwíꞌa mósá maréta séta waási ení fíꞌoran-awau awánáíyama fasiꞌaénkwáráꞌá méínone súne \p sésa minímá siyáawe. \c 5 \s1 Owepámakaan-kwandaaigon-aai. \p \v 1 Miyá suwaꞌó awánááwánda kawáániwaini ayáí-afaraꞌo mérowin-ayáánúrapaꞌa owepámakaan-kwandaaima séfasefaꞌ-aempaꞌa aúfáímo wéron-kwandaai tokéna ímba awánáíwae séna afakaeté-senomba minkwándááíyáꞌá tásuwena tokówaꞌa \v 2 wíyómpaken-kisau-waasi fasiꞌaéwímbá awánááwánana óraaka séna nááwa kaweꞌ-wáásígówá misénómbá kanaaꞌá tátuwena faríyámai awánáíniyo súwana \v 3 wíyómpakewiye marapákéwíyé waántá-marupakewiye seyaafáꞌnánká misénómbó tátuwesamo awánáíyamba uwófíꞌa ónááwe. \v 4 Kaweꞌ-úmai mésa misénómbá ímba tátuwaiyan-kwaasi mérontafeꞌa ifiꞌá wétasuwaawanana \v 5 minórááꞌ-wáásífínkémbá moóráwigo simásimena séna ifiꞌá táánafo awánaao. Moóráwigo Yúndaan-andafakewi íyáákaraiwai Téfítin-aísaafitantambo uráiwai sáwí-tantaakomba íyáákaraimba póna kanaaꞌá misénómbá tátuwena minkwándááí fariyáíníye siyáiye. \b \p \v 6 Súwaꞌo awánááwánda minéíyáímbó túnarowiye minórááꞌ-wáásíyé kawáániwaini ayáí-afaraꞌa úkúrowana moóráwigo sipisípi-araakaawi kawáániwaini ayáí-afaraꞌa ména tufúwana puwéna íyáfasinkaiwaiyaamba ména aꞌnómpínkémbá afakaeté-taanaimba wérowana afakaeté-auramba wérowana mináúránkóní áwáuma Maníkóní ámútanko afakaeté-fasiꞌaen-amutamba uráisana Maníkó wembá aiꞌmáráísana seyaafáꞌ-máráfáꞌá kunkwéniye. \v 7 Misípísípí-áráákaawi kentáásí sáwí-meyambo maiyáiwai téna kawáániwaini ayáí-afaraꞌo mérowin-ayáánúrapakemba tafú úmakaan-kwandaai maiyéna \v 8 minéíyáímbó túnarowiye moórá-waai úmai éíyain-oraaꞌ-waasiye sipisípi-araakaawi aísamaifimba kífaesa uwíyemba tokésa óntankon-awiꞌa korí-óntántámbó úmakaan-taufaꞌa taꞌótorowana mimpímbá asaa-wiyúmbó ún-kanama wérowana minkánágóní áwáu Maníkóní waási wempáꞌó inaimó sembá minásáá-wíyúmbó isáíntemba inaimó sembá wéisaiye. \v 9 Aú-ima maarán-ímá siyáawe. \q1 Embá tufúwa puwémo íyáfasinkaanda mindásafe sáwíꞌo ompínkémbá tíꞌmai Maníkóndé-iꞌa uwátínkaraane. Seyaafáꞌ-ándáfákémbá tuwímbai wétiye fíꞌo-fiꞌon-aaimo sen-kwáásífínkémbá tuwímbai wétiye fíꞌo-fiꞌon-tuwaraꞌ-waasifinkemba tuwímbai wétiye seyaafáꞌ-máráfákémbá tuwímbai wétiye miyámó óndasafe kawekó-úramba po kanaaꞌá misénómbá tátuwe wandaaimá fariyáínone. \v 10 Kawáá-íꞌa uwátínkaraanasa Maníkó kentáásí Fasiꞌaénkóní kísau maésa marapáꞌá mésa waásiyaꞌa kawáánónááwe. Mindásafe misénómbá tátuwe wandaaimá fariyáínone \p sésa minímá siyáawe. \b \p \v 11 Suwaꞌó awánááwánda wíyómpaken-kisau-waasi áfááraumai sáwífa uwaꞌá ímba kanaaꞌó toráúsóraan-kwaasi mésa kawáániwaini ayáí-afaraꞌa minéíyáímbó túnarowiye úkúresa \v 12 maarán-ímá óraaka siyáawe. \q1 Sipisípi-araakaawimba tufúwana puwéna íyáfasinkaiwai kawekó-úramban-iye. Mindásafena póna wení fasiꞌaénkó waéꞌwaeꞌa isaná kawe-tántááꞌá máráísana wení kaweꞌ-ímáyáágó waéꞌwaeꞌa isaná waásiyaꞌa kawáánúmae íyísana \q1 wenáwíko óraaꞌa isaná wení fíꞌoran-awau waéꞌwaeꞌa isatá wenáwíta mósá maráúmne \p sésa miyán-ímá suwaꞌá ísaraumne. \b \p \v 13 Minkákémbá wíyómpakewiye marapákéwíyé waántá-marupakewiye uwí-nómpínkéwíyé maarán-ímá siyáawe. \q1 Kawáániwaini ayáí-afaraꞌo méraiwaine sipisípi-araakaawi kentáásí sáwí-meyambo maiyáiwaine túwíꞌa mósá maréta túwíꞌa óraaꞌan-iye súnanasa kentí fíꞌoran-awau waéꞌwaeꞌa ínana kentí fasiꞌaémbá waéꞌwaeꞌa íníye \p sésa miyán-ímá suwaꞌá isááwánasa \v 14 minéíyáímbó túnarowi sésa éraiꞌ-aain-iye suwasá minórááꞌ-wáásísómbá aísamaifimba kífaesa wen-ímáyáá ésa áwíꞌa mósá makáawe. \c 6 \s1 Ísu misénómbó tátukain-aai. \p \v 1 Wen-ímáyáá mósá márówaꞌo awánááwánda sipisípi-araakaawi kentáásí sáwí-meyambo maiyáiwai aifa-sénómbá tátuwowana minéíyáímbó túnarowifinkemba moóráwigo óraakaꞌa wíyónaaiyaamba séna tiyó súwaꞌa iséꞌa \v 2 awánááwánda moórá-poigon-awiꞌa ósi waén-ósígó moóráwigomba ayááꞌmaena túwana imá ayáámpimba tokówana moóráwigo íyáákaraiwaini kámoꞌa ámakowana íyáákaraiwai namuro-wáásí íyáákanae séna kúwaꞌa awánaraumne. \b \p \v 3 Minkákémbá kentáásí sáwí-meyambo maiyáiwai minkáké-sénómbá tátuwowana minéíyáímbó túnarowifinkemba moóráwigo séna tiyó súwaꞌa isááwánana \v 4 moórá-poigon-awiꞌa ósi naae-ósígó moóráwigomba ayááꞌmaena túwana paepáéꞌa aména fasiꞌaémbá amúwana taumó karáíyan-tantaaꞌa ifátuwowasa tiyésa tínkankaawe. \b \p \v 5 Minkákémbá kentáásí sáwí-meyambo maiyáiwai minkáké-sénómbá tátuwowana minéíyáímbó túnarowifinkemba moóráwigo séna tiyó súwaꞌa iséꞌa awánááwánda moórá-poigon-awiꞌa ósi fafután-ósígó moóráwigomba ayááꞌmaena túwana tuwináíyan-tantaaꞌa tokówana \v 6 minéíyáímbó túnarowifinkemba moóráwigo aawaí táínana kári-tomba wéraintafena séna moórá-kanaa-kisaugoni méyán-tómbá kári-tomba maésa moórá-mora maénááwe. Masawémbo fatíyón-taeramba mintáímá ímba sáwíꞌa ínone. Ándágo arampinkémbá anombó naan-kísáú ímba sáwíꞌa \p ínone siyáiye. \b \p \v 7 Minkákémbá kentáásí sáwí-meyambo maiyáiwai minkáké-sénómbá tátuwowana minéíyáímbó túnarowifinkemba moóráwigo séna tiyó súwaꞌa iséꞌa \v 8 awánááwánda moórá-poigon-awiꞌa ósi uriyon-ósígó moóráwigomba ayááꞌmaena túwasa minkwáásígón-áwíꞌa puwíyé suwaná wenánaaembo túwain-awiꞌa puwí-áémpáꞌé siyáawe. Seyaafáꞌ-márámá éíyainkaꞌa tuwínkaaꞌ-éna fasiꞌaémbá timúwasarai moóráfaꞌa wéwesarai tínkambae kuyasá púwúwana aawaí tówana tómbá ímba úwasa púwúwana tíꞌa úwasa púwúwana afáá-póísónkó waási fówasa púwúmba tuwánaraumne. \b \p \v 9 Minkákémbá kentáásí sáwí-meyambo maiyáiwai minkáké-sénómbá tátuwowaꞌo awánááwánda Maníkóntáfésa ísámai póí tufúꞌmaimo agáún-ontan-taaregoni améndaampaꞌa waási timankó méraawe. Minkwáásísómbá Maníkón-aai simátímaꞌmaesa íyúwasa aaisambá tiyésa tínkamuwasa pukésa \v 10 óraaka sésa Fasiꞌaénkóo fasiꞌaén-úramba mé fíꞌoran-kaweꞌa e éraiꞌ-aaigoni áwáugo po marapáꞌ-wáásímó sínkankaawi nóran-kanaawa anondáá aaí simátinkewa sáwí-meyamba timínono suwaná \v 11 moóráwigo waén-únákwátói moórá-mora tiména séna kárikaꞌa timuꞌmáréwasa kembiwímó Maníkóní kísaumo maiyáantemba Maníkóní waási miyámó ombá tínkamiyasa puwíyana taiꞌáínaꞌa miwítí \p sáwí-meyamba timénaumne siyáiye. \b \p \v 12 Minkákémbá kentáásí sáwí-meyambo maiyáiwai minkáké-sénómbá tátuwowaꞌo awánááwánda óraaꞌ-marima tówana aafáú fafuwéna fafután-ámpántáráámbá úwana wíyómba naaeríríꞌa úwana \v 13 óraa-fiyunda torówana taaéramba ímbo áfumo karón-taeramba kunténa marapáꞌó kúmíntenkaamba oꞌá káísuwena marapáꞌá kunkáiye. \v 14 Wátóimo usisi fámáráántemba sokón-tawaai usisi fámarena áwiyokuwana seyaafáꞌ-ómáꞌé nonafufumpaꞌ-máráwé moóráfaꞌ-morafata uráiye. \v 15 Marapáꞌ-wáásíyáꞌó kawáán-uráawiye óraaꞌ-waasiye i-wáásítí óraaꞌ-waasiye óntawaraꞌ-waasiye fasiꞌaénkwáráꞌ-wáásíyé wayó-kísáúmó máéwiye úwoimo nón-kwaasiye seyaafáꞌ-wáásíyé omápine óntampine óntan-aifine aúpáꞌá \p mésa \v 16 omákontafesawe óntankontafesawe sésa kawáániwaini ayáí-afaraꞌo méraiwaiye sipisípi-araakaawiye suwánésarai tíyámba uwásínkááfainifo faiwíꞌwé káátaaro. \v 17 Tíyámbo uwásinkaiyan-kanaa tisatá ínta aseránaumpo faiwíꞌwé káátaaro sumbá ísaraumne. \c 7 \s1 Ísareri-waasi 144,000 waasimo méraan-aai. \p \v 1 Iséꞌa minkákémbó awánááwánda wíyómpaken-kisau-waasi éíyaimba mésa seyaafáꞌ-márágóní éíyain-aempaꞌa mésa mararáꞌé taaiyaꞌé uwí-nónkáꞌé fiyúndá toráífo sésa taꞌótokowaꞌo \v 2 awánááwánda wíyómpakemba moórá-kisau-waasigo aafáúmó íyáúsunkakemba téna agáén-tantaaꞌa Maníkó fasiꞌaénkwáráwíndé toréna minéíyáíndárau táántena Maníkómó marawé uwí-nóné sáwíꞌa íya-fasiꞌaembo tímakon-eiyaindarau táántena \v 3 óraaka séna marawé taaiyé uwí-nóné ímba sáwíꞌo íyamba amuꞌmakéwata Maníkóní kísau-waasi túwayaankaꞌa aúfái agaimáráanata kembiwí ánaaemba marawé taaiyé uwí-nóné sáwíꞌan-oro súwaꞌa isááwánana \v 4 séna Ísarerin-ááninton-tísaifitantambo uráawi túwayaankaꞌa Maníkóní aúfái agaimakáawi torauséna séna 144,000 waasin-owe. \v 5 Minkwáásí Yúndaan-andafaken-kwaasi 12,000 uwasá Rúpenin-andafakemba 12,000 uwasá Kátin-andafakemba 12,000 uwasá \v 6 Ásan-andafakemba 12,000 uwasá Náfatarain-andafakemba 12,000 uwasá Mánásaan-andafakemba 12,000 uwasá \v 7 Símiyonin-andafakemba 12,000 uwasá Rífáin-andafakemba 12,000 uwasá Ísákaan-andafakemba 12,000 uwasá \v 8 Sépiyuraanin-andafakemba 12,000 uwasá Yósepin-andafakemba 12,000 uwasá Pénisaminin-andafakemba 12,000 uwasá miyáumai-waasi Maníkóní aúfái túwayaankaꞌa agaimakáawe súwaꞌa ísaraumne. \s1 Ísu Káráísitini waási-taai. \p \v 9 Iséꞌa minkákémbó awánááwánda sáwífaꞌ-waasi ímbo kanaaꞌó toráúsóraan-kwaasi mésa seyaafáꞌ-máráfákén-kwáásíyé seyaafáꞌ-ándáfákén-kwáásíyé fíꞌo- fiꞌon-tuwaraꞌ-waasiye fíꞌo-fiꞌon-aaimo sun-kwáásíyé mésa kawáániwaini ayáí-afagon-aúrampaꞌa mésa kentáásí sáwí-meyambo maiyáiwain-aúrankaꞌa mésa waén-únánkwátói urésa aamoí untáfésawe sésa písóí-anama tokésa \v 10 óraaka sésa Maníkó kentáásí Fasiꞌaénkó kawáániwaini ayáí-afaraꞌo méraiwaiye kentáásí sáwí-meyambo maiyáiwaiye sáwíꞌo úndafinkemba kaweꞌ-ámpátá méwésinkaaye suwasá \v 11 wíyómpaken-kisau-waasi seyaafáꞌá kawáániwaimo mérain-aempaꞌe óraaꞌ-waasiye éíyaimbo túnarowiye úkúresa mésa kífaesa Maníkón-ímáyáá ésa áwíꞌa mósá marésa \v 12 sésa éraiꞌ-aain-iye séta Maníkón-áwíꞌa mósá maráúnanasa wení fíꞌoran-awauma waéꞌwaeꞌa isaná wení kaweꞌ-ímáyáágó waéꞌwaeꞌa isatá wentáféta súwisa súnana wenáwíꞌa óraaꞌa isaná wení fasiꞌaénkó waéꞌwaeꞌa isaná waásiyaꞌa kawáánúmae íyísata éraiꞌ-aai iyésá súne siyáawe. \b \p \v 13 Minkákémbá óraaꞌ-waasifinkemba moóráwigo sísai ena séna waén-únánkwátóimo uráan-kwaasi nááfakena nááwiyaꞌo súwaꞌa \v 14 kemá séꞌa óraakoo ken-ímba isáúmpo emá ísaraane séwánana wemá séna miwí óraaꞌ-umbaima tíméwasa Maníkómbá ímba auwésa fasiꞌámai méraawe. Unáánkwátóimo non-kwíyówanamo kaweꞌó intembá miwí kentáásí sáwí-meyambo maiyáiwai puwúwana naaemó kunkáimba pósa waén-únánkwátóiyaamba úmaresa kaweꞌ-úmai méraawe. \v 15 Mindásafesa Maníkó kawáániwaini ayáí-afagon-aúrampaꞌa mésa aafáyáaraꞌe fénáímpinkaꞌe nóꞌwaane wempáꞌá wení kísau maimaꞌmaimaꞌá wéowe. Kawáániwaini ayáí-afaraꞌo méraiwai miwí tapáínana \v 16 ímba anekaꞌá tááin-téna nontáfénawaraꞌa ímba tinkáínana miwí tineꞌá ímba aaꞌá kéna ímba kokoꞌá ínasa kaweꞌ-úmai méranaawe. \v 17 Kentáásí \p sáwí-meyambo maiyáiwai kawáániwaini ayáí-afagoni afufumpimbá méraimba póna miwíyáꞌá káráwiyena tíꞌmaena kaweꞌ-nómpáꞌá mótinkainasa minkáwéꞌ-nómbá nésa maéꞌmaeꞌa ónááwe. Maníkó miwí tiꞌnimá uwátiyuwainasa ímba ifiꞌá táíyana moórá-tantaaꞌa ímbo aáfáán-tuwáíyamba kaweꞌ-úmai méranaawe óraaꞌ-waasifinkemba moóráwigo simásímakaiye. \c 8 \s1 Ánaae-senombo tátukain-aai. \p \v 1 Simásimuwana sipisípi-araakaawi kentáásí sáwí-meyambo maiyáiwai ánaae-senomba tátuwowana wíyómpa ampáánkáꞌá ímba aaí sésa ímba káúgau suwaꞌá \v 2 awánááwánda Maníkón-aúrankaꞌa wíyómpaken-kisau-waasi afakaeté mérowana moóráwigo afakaeté-uwiyemba timúwasa maisokówana \v 3 moóráwigo wíyómpaken-kisau-waasi kawáániwaini ayáí-afagoni ewaaꞌá taména asaa-wiyúmbó ún-kanama agáún-taareraꞌa taména óntankon-awiꞌa korí-óntántámbó úmakon-taufaꞌa torówana asaa-wiyúmbó ún-kanama agáínkwae séna sáwífa-kanama aména séna Maníkóní waási wempáꞌó inaimó sen-ááíwáráꞌá wéisaiye súwana \v 4 taꞌótokon-taufapimba agaimarówana úmúmba iyúwana Maníkó iséna wení waási inaimó sun-ááíwáráꞌá isówana \v 5 minkákémbá mintáúfáꞌá maiyéna taarerákémbá iyáámba maimái mintáúfápímbá marówana iyamá kówana marapáꞌá tuwówana wíyónaai súwana káúgau súwana aafáyáuma \p torówana óraaꞌ-marima taráiye. \s1 Afakaeté-uwiyenkon-aai. \p \v 6 Maríma tówasa minkákémbá mináfákáété-kisau-waasi wíyómpakewi uwíyembo tufíyanesa toꞌmayaa uwaná \v 7 aifarááwí uwíyemba tufúwana kaaíyarankwara iyawárá naaewáráꞌá tuwówana marapáꞌá kuména moórá-aempaꞌa marawárá taaiwará seyaafáꞌá owáíwáráꞌá iyamá kagúwana kaeꞌ-áémpáꞌá \p taaiwará marawáráꞌá kaweꞌá uráiye. \p \v 8 Úwana miwá ánaaemba moóráwigo uwíyemba tufúwana óraa-tantaaꞌa omákaan-tantaaꞌa iyamá \p kámai karáꞌmaena uwí-nómpímbá kumúwana kaeꞌ-áémpá kaweꞌá úwana moórá-aempaꞌ-nomba naaeráámbá úwana \v 9 mináémpáꞌó mérowi seyaafáꞌá púwúwana nompín-táómba seyaafáꞌá tawísímai taiꞌásukaiye. \b \p \v 10-11 Taíꞌásuwowana minkáéꞌnárai tínaaemba moóráwigo uwíyemba tufúwana ómbó kúráráántemba óraaꞌ-okon-awiꞌa ikamó fain-óꞌán-iye suwaná wíyómpakemba káísúmaena nompáꞌwárá nonaumpinkwáráꞌá kumúwana mindómbá ikamá fówana kaeꞌ-áémpáꞌó nombá kaweꞌá úwana moórá-aempaꞌo nombá ikamá fówasa sáwífaꞌ-waasi nésa pukáawe. \p \v 12 Púwúwana minkáúmbónárau tínaaemba moóráwigo uwíyemba tufúwana aafáúwé wíyóne oꞌé kaeꞌ-áémpáꞌá kaweꞌá úwana moórá-aempaꞌa kumeuꞌá úwana aafáyáarakemba sán-karéna aafáúmó taenónkaꞌa kumeuꞌá éna nóꞌwaan-afufuntamba sán-karéna fénáímpinkaꞌa kumeuꞌá éna miyá úwaꞌo \v 13 awánááwánda óraaꞌ-embontaanko sanaan-úramba farafámae wénena óraaka séna kaumbo-sáwí-méyámbá marapáꞌ-wáásífáꞌá kuména wíyómpakemba kaumbonárau úwoi méraamba pósa mindáraumo uwíyembo tufíyana marapáꞌ-wáásífáꞌá sáwí-meyamba kumíníye súwaꞌa ísaraumne. \c 9 \p \v 1 Isááwánana minéíyáíndárau tínaaemba moóráwigo uwíyemba tufúwaꞌo awánááwánda wíyómpakemba moórá-oꞌa káísúmaena marapáꞌó kunkón-okomba moóráwigo kíma aména maipímbá aféúmbá ímbo wérom-baipinken-kima amúwana maimaéna \v 2 mimbáíkóní ontá tisuwówana kísaumo ésamo agáéwanamo óraaꞌ-umumbo intembá mimbáípínkémbá iyéna aafáúwárá wíyónkwaraꞌa mófaituwowana \v 3 minúmúmpínkémbá faꞌnóríntónkó marapáꞌá kuména taaikáúꞌó kafúwówanamo títeꞌo intembá mifáꞌnóríntónkó miyá-fásíꞌáémbá torówana \v 4 mifáꞌnóríntóntáféna moóráwigo simátimena séna taaiwará owáíwárá karaan-tantááꞌwáráꞌá ímbo nembá Maníkóní aúfái túwayaankaꞌa agaimakáan-kwaasi ímbo tíyémba Maníkóní aúfái túwayaankaꞌa ímbo agaimakáan-kwaasi tíyáaro. \v 5 Ímba puwíwáífo ímba óraakaꞌa tiyéꞌa séfataase-wiyonkaꞌa tiyáíyana tíꞌa íno. Taaikáúꞌó kafúwówanamo títeꞌo intembá miyán-tíꞌá íno. \v 6 Minkánááfímbá títe ínasa puwónaumne síyambanifo puwíyan-amba saafá uwááesa túnaresa ménaawe siyáiye. \b \p \v 7 Súwaꞌo awánááwánda mifáꞌnóríntónkó moórá-poigon-awiꞌa ósiyaa-faꞌnorintomba mésa tiyáíyanesa toꞌmayaa ésa waási-toikaan-urésa tiꞌnómpímpáꞌá óntankon-awiꞌa korísámbó úmakon-kamoꞌa wiyówana \v 8 miwí tiꞌnóntáu ayáátááꞌa aare tiꞌnóntáuraamba úwana miwí túwááyaamba fasiꞌaémbá óraaꞌ-iyanti túwááyaankaamba úwasa \v 9 tíyaafaiyaꞌa fasiꞌaén-kwénómbá fafériyesa tiyánaesamo tiyáántámbo taantembá mifáꞌnóríntónkó tiyóísántámbá tésa \v 10 miwí timéraampaꞌa waifain-áwááyaankaamba ésa waásimo faawanamó títeꞌo intembá séfataase-wiyonkaꞌa miyá-fásíꞌáémbá tokáawe. \v 11 Miwítí óraako aféúníyaim-baikaꞌo káráwiyowin-awiꞌa Yúndaa-waasi-taaifinkemba Ípúru-aaimpinkemba Ápátoni suwasá Kíríki-waasi-taaifinkemba Ápóriyoni suwaná mináwíkóní áwáuma sáwíꞌo uwásúwáíwain-iye siyáawe. \b \p \v 12 Kemá Yóni awáné séꞌa aifa-sáwí-méyámbá taíꞌáímba póna kae-sáwí-méyámbá wéraifo paápé \p íníye kemá Yóni súne. \p \v 13 Wíyómpakewi séfataasenarau uwíyemba tufúkówana miwí tínaaemba moóráwigo uwíyemba tufúwana Maníkón-aúrankaꞌa korí-óntántámbó úmakon-taareraꞌa séfasefaꞌ-ayaiyakemba aaigó aantemba súwaꞌa isááwánana \v 14 minkwíyómpákén-kísáú-wáásí uwíyembo tokówintafena séna óraaꞌ-nonkon-awiꞌa Yúférétísi-nompaꞌa wíyómpaken-kisau-waasi éíyaimba ándáfakemba faútinkaao súwasa \v 15 amuꞌmaꞌmaésa íyúwana minkánáá túwana faútinkowasa kaeꞌ-áémpáꞌó méron-kwaasi tiyuwésa moórá-aempaꞌo méron-kwaasi tínkamonasasa puwíwae sésa kuwasá \v 16 tiyáíyan-kwaasi ósifimbo kun-kwáásímó toráúsúmba sáwífaꞌa 200,000,000 waasin-owe iséꞌa \v 17 kaainkáámbó awánááwánda sáwífaꞌ-osifimbo méron-kwaasi tíyaafaiyaꞌ-wenomba naaewé sokóne uriyoné miyán-kwénótómbá fafériyowaꞌa awánááwánasa ósi-tiꞌnontomba óraaꞌ-iyan-aꞌnonkaamba fasiꞌaén-tíꞌnóntómbá wérowana tóipinkemba iyamá kéna úmúmba éna sáwí-wiyumba éna miyá úwasa \v 18 kaeꞌ-áémpáꞌó méron-kwaasi tiyuwésa moórá-aempaꞌo méron-kwaasi tóipinken-tantaatamba tínkamuwasa pukáawe. \v 19 Minósísómbá ímba tóipin-aantemba fasiꞌaémbá tokáafo timéraankaꞌwaraꞌa iyaankafayaan-áꞌnónkáámbá fasiꞌaémbá tokésa waási fowasá pukáawe. \b \p \v 20 Fowasá púwúmbanifo túnaron-kwaasi miwítí \p sáwí-awau ímbo túwómba waántá-waasi-imayaa mósá marésa fíꞌo-fiꞌon-ontantane taaisanémó úmakon-tantaatafesa kesí maníkówé sésa ímba aúramba awánéna ímba aaí iséna ímba wénin-tantaakontafesa kesí maníkówé sésa imáyáa mósá maꞌmaé iyésa \v 21 miwítí sáwí-awau ímba tuwésa tínkamuwasa púwúwasa fintón-kwénesa úwaaꞌa wéfesa aare-úméné waai-úméné fíꞌo-fiꞌon-umene ésa miyá úmae iyáawe. \c 10 \s1 Káriꞌ-wandaaigon-aai. \p \v 1 Miyá úmae iyúwaꞌa minkákémbó awánááwánda wíyómpaken-kisau-waasigo fasiꞌaéwí wíyómpakemba kuména ainánkó káátarowana aꞌnónkáꞌá oisámbá tawentóí úwana aafáúmó kúwáferenamo awairááraaꞌo intembá óikakemba miyá úwana naamayáánkakembo iyamó kaintembá miyán-áísámáí úwana \v 2 káriꞌ-aufai-wandaai faríyámai ayáámpimba tokéna ayáánúrapaꞌ-aisamai uwí-nómpímbá taréna ayáánáépaꞌ-aisamai marará taréna \v 3 waásimo inkáísóraan-kwaꞌa túwana wíyónaai afakaeté-iꞌa súwaꞌa \v 4 afakaeté-iꞌo wíyónaaimo \p sún-aai aúfáífimba agaénae ówánana moóráwigo wíyómpakemba simásimena séna minááí aúpáꞌá wéraifo ímba aúfáífimba agauwó súwaꞌa \v 5 minkákémbó awánááwánda wíyómpaken-kisau-waasigo moórá-aisamai marará téna moórá-aisamai tááꞌmai \p uwí-nómpímbá ténamo úwai ayáámba mósá tuwéna \v 6 Maníkó aasiyaasí maéꞌmaeꞌo índawin-aúrankaꞌa wíyóne mifáꞌó wérain-tantaaꞌe marawé mifáꞌó wérain-tantaaꞌe uwí-nóné miwán-arumpimbo wérain-tantaaꞌe úmakowin-aúrankaꞌa óraaka séna ímba anekatá amuꞌmáráananasa paápé índa-kanaa wétiye. \p \v 7 Naaófáꞌá Maníkó wení kísau-waasi wenááimo simátímakowisafena séna aúpáꞌó tukáunda-aai paápé íníye siyáimba wíyómpakemba afaꞌmóráenarau uwíyemba éꞌa tufúmba póna tínaaemba moóráwigo uwíyemba tufínana minááí paápé íníye siyáiye. \b \p \v 8 Minkákémbá wíyómpakewi simásímakowi simásimena séna moórá-aisamai marará téna \p moórá-aisamai tááꞌmai uwí-nómpímbá ténamo iwáí ayáámpinkemba káriꞌ-aufai-wandaai faríyásokaimba komauwó súwaꞌa \v 9 wempáꞌá wéꞌa séꞌa káriꞌ-aufai-wandaai simiyó séwánana séna maimái naaó. Enóipimba taakáámbá ínana enarumpimbá ikamá fáíníye súwaꞌa \v 10 minkwándááí maimái násuwaawanana sóipinkemba taakáámbá úwana sirumpinkémbá ikamá fówana \v 11 minkákémbá simásimena séna anekaꞌá Maníkón-aai simátiminone. Fíꞌo-fiꞌon-tuwaraꞌ-waasiye seyaafáꞌ-máráfákén-kwáásíyé fíꞌo-fiꞌon-aaimo sen-kwáásíyé kawáá-wáásíwáráꞌé Maníkómó índa-aai simátiminone simásímakaiye. \c 11 \s1 Maníkón-aaimo simátímakaayan-aai. \p \v 1 Simásimuwana moóráwigo naambó awaiyaꞌmatuwésamo on-ándámá siména séna Maníkóní ámáán-damba koawaiyaꞌmaré póímo tufúꞌmaimo agáén-ontan-taare koawaiyaꞌmaré Maníkón-ímáyáámó on-kwáásí torausé \v 2 énifo naamaáífaꞌa ímbo awaiyaꞌmárénda ifátúwénasa úwoi-waasi ímba Maníkóní waási tésa minkáwéꞌ-náópaꞌa sáwíꞌo úmae iyíyamba kaumbo-áátáí úmai afaꞌmóráe-wiyomba maisuwésamo taiꞌáíyamba mindásafe naamaáífaꞌa ímba awaiyaꞌmaraaó. \v 3 Kaeꞌnárai fasiꞌaémbá timéꞌa tiꞌmáráanasarai wésarai tirumbó óyantafesarai fafután-únánkwátói urésarai 1,260 kanaaraꞌa kesáái éraiꞌa simátímaꞌmaesarai iyóyááye simásímakaiye. \v 4 Fasiꞌaénkó mararáꞌó káráwiyaiwain-aúrankaꞌa kae-táímá mintáígó arampinkémbá masawémbo fatíyón-taima wéraisana mintáígóní áwáuma minkwáásíyáí óye. Fasiꞌaénkón-aúrankaꞌa kaeꞌ-ómbá kúraꞌmaraisana wéraisana minónkóní áwáuma minkwáásíyáí óye. \v 5 Minkwáásíyáísáfésa sésamo sáwíꞌa uwátinkanae síyanamo éna mindárai tóipinkemba iyoronkó mindáraiti namuro-wáásí káwíníye. Minkwáásíyáí sáwíꞌa uwátinkanae síyawi miyámó íyamba kawíyasa puwónááwe. \v 6 Maníkó mindárai fasiꞌaémbá timúwasarai ímba aaꞌá tíno síyanaraimo éna Maníkón-aaimo simátimiyan-kanaaraꞌa ímba aaꞌá tíníye. Nonkóntáfésaraimo naae-nómbá uraaómó síyanaraimo éna miyá íníye. Tíꞌa ínomo sésarai seyaafáꞌ-úmbáí-tántááꞌá waásifaꞌa \p tíno-aaimo síyanaraimo éna miyá íníye. \b \p \v 7 Miyá ínasarai mindárai Maníkón-aai simátímakaiyana aféúmbó ímbo wéraim-baipinkewi téna tiyéna íyáákainasarai puwíyana \v 8 óraaꞌ-naopaꞌ-marupaꞌa mindárai túma wéíniye. Kentí Fasiꞌaénkó aaraa-táíyáꞌó pukáipaꞌa mindáókon-awiꞌa waéꞌmai-awiꞌa Sóndómu-naopaꞌe Ísípifaꞌe mifáꞌá mindárai túma wérainasa \v 9 fíꞌo-fiꞌon-tuwaraꞌ-waasiye seyaafáꞌ-ándáfákén-kwáásíyé fíꞌo-fiꞌon-aaimo sen-kwáásíyé seyaafáꞌ-máráfákén-kwáásíyé tóso esa mindárai túma taawánésa sésa ímba utaaró síyana kaumbo-kánáá úmai éíyainkomba wááwái íníye. \v 10 Maníkón-aaimo simátímakaayandarai marapáꞌ-wáásísáfésarai sáwíꞌa owé séyááyan-aaigo tirunkó sáwíꞌa íníye. Mindásafena mindáraimo puwíyantafena tirunkó kaweꞌá ínasa aamoí ésa seyaafá-tántááꞌá wenámaꞌ-wenamaꞌa ónááwe. \v 11 Minkáúmbó-kánáá úmai éíyainkomba wááwái Maníkó mindárai tááma timínasarai íyáfasinesarai méyasa tuwánésa táátafesa íyana \v 12 wíyómpakemba moóráwigo óraaka simátimena séna maafáꞌá íyókaiyo sínasarai ainánkáꞌá iyíyasa kentí namuro-wáásí tuwánáíyana \v 13 miyá íyan-kanaa óraaꞌ-marimo táínda óraaꞌ-naopaꞌa afaꞌéíyain-aempaꞌa úwoi méraiyasa moórá-aempaꞌa naambá tawisínaawisi úmai sáwífaꞌ-waasi 7,000 waasi puwíyasa úwoimo túnaraiyan-kwaasi tataꞌá ínasa táátafesa ésa Maníkóntáfésa wení áwáuma fíꞌoran-awaun-iye sénááwe. \b \p \v 14 Kemá Yóni miyán-kááínkáámbá awáné séꞌa miyá umbá póna kae-sáwí-méyámbá taiꞌówana ánaae-sawi-meyamba kárikaꞌa tíníye súne. \s1 Ánaaen-uwiyembo tufúkáin-aai. \p \v 15 Minkákémbá wíyómpakewi afaꞌmóráenarau uwíyemba tufúkówana miwí tínaaemba moóráwigo uwíyemba tufúwaꞌa isááwánasa wíyómpaꞌa sáwífaꞌnanka sésa \q1 marapáꞌ-wáásíyáꞌó kawáán-uráawi taíꞌááwasarai kentáásí Fasiꞌaénkóe íyáfasinankaiwaiyeꞌa aasiyaasí kawáánúmae iyóyááye \p \v 16 suwasá moórá-waai úmai éíyain-oraaꞌ-waasi Maníkóní ewaaꞌá kawáánuwai méron-aempaꞌa mésa aísamaifimba kífaesa wen-ímáyáá ésa áwíꞌa mósá marésa \v 17 sésa \q1 Maníkó Fasiꞌaénkóo seyaafá-fásíꞌáémbó tokáandawi aifaꞌá mé káféꞌwaraꞌo méraandawi e sáwífa-fasiꞌaemba toké waásiyaꞌa ómbare kawáánónda póta súwisa súne. \v 18 Seyaafáꞌ-máráfákén-kwáásí embá aaisambá aééwa káféꞌa miwímó aaisambó tíyínda-kanaan-iye. Pukáan-kwaasi miwí táái tísai úmai isé ení kísau-waasi enááimo simátímakaawiye óraaꞌ-waasiye úwoi-waasiye miwí en-ímáyáá mósá marésa enáwíꞌo mósá márááwiye kaweꞌ-méyámbá timé marapáꞌá sáwí-kisaumo maiyáawi sáwí-meyamba timínone \p siyáawe. \p \v 19 Suwaná minkákémbá wíyómpaꞌa Maníkóní ámáán-dankoni ontá tigúwaꞌo awánááwánda minámáán-dáúmpáꞌá tawaá wérowana naaófáꞌó Maníkó Mósesembo simámakon-amaambo siyáánkai-amaambo óntan-kwandaaiyaꞌo agaimái mimpímbó makón-tawaama awánááwánana wíyónaai súwana aafáyáu torówana óraa-kaugau súwana óraaꞌ-marima tówana óraa-kaiyaramba kumúwana miyá úwaꞌa awánaraumne. \c 12 \s1 Aaregónté arááínkónté-taai. \p \v 1 Awánááwánda wíyómpaꞌa aiyowáíꞌa éna waásimo aráátímín-aiyowaiꞌa maarán-áíyówáíꞌa uráiye. Moórá-ininko mérowana aafáúgó wení unáánkwátóiyaamba éna áúgomba ánáan-kwiyowana mérowana wíyónko aísamai-andampaꞌa wérowana aꞌnómpímbá kámoꞌa wérowana minkámópímbá sísamaifakemba kaeꞌá kumbaimái-oꞌa wérowana \v 2 ámúkwaꞌa mérowana wení kanaamá túwana iyámpóímo maꞌankáíndasafena áíꞌa úwana wááꞌa túwana \v 3 minkákémbá wíyómpaꞌa moórá-aiyowaiꞌwaraꞌa éna waásimo aráátímín-aiyowaiꞌa maará uráiye. Óraaꞌ-araaimba ména naae-áúwáráꞌá éna afakaeté-aꞌnomba wérowana aꞌnómpínkémbá siyáánkai-taanaimba wérowana íyáákaraiwaini kámoꞌa afakaeté-kamoꞌa aꞌnómpímbá wérowana \v 4 kaeꞌ-áémpákén-óꞌá étuwena moórá-aempaken-oꞌa améraantamba wiyúsuwowana marapáꞌá kumúwana iyámpóímo maꞌankáínda-ininkoni ewaaꞌá ména maꞌankáínaꞌa tufúꞌ-nasuwánae séna mérowana \v 5 waai-iyámpói maꞌankówana óraaꞌa éna seyaafáꞌ-máráfákén-kwáásíyáꞌó fasiꞌámai kawáánínda-iyampoi maꞌankówana Maníkó káráwindasafena miníyámpóí ááéma mósá tafímarena wemá kawáániwaini ayáí-afaraꞌa móankowana \v 6 minínínkó inkaiséna máásai-marafaꞌa wéna Maníkó wentáféꞌa toꞌmayaa uwánkanaumne siyópaꞌa koména ayáátáákaꞌa 1,260 kanaa komérowana Maníkó \p kawáán-uráiye. \b \p \v 7 Kawáánúwasa wíyómpaꞌa tiyésa Maníkóní kísau-waasiyaꞌo káráwiyowin-awiꞌa Máíkéri wení kísau-waasiye arááínkówé wení kísau-waasiye tíyówasa \v 8 Máíkériye wení kísau-waasiye íyáákesa wíyómpakemba arááínkóné wení kísau-waasiye watuwésa \v 9 óraaꞌ-araainkomba famétukaawe. Naaófáꞌá marapáꞌá iyaankafayaambá úkéna wenáwíꞌa waántáwanko póna marapáꞌ-wáásí karoꞌ-ááí simátímaꞌmaena íyísasa éraiꞌa siyé sewaná waási símai sáwíꞌa wéuwatinkaiye. Wenté wení kísau-waasiseꞌa famétuwowasa marapáꞌá kunkáawe. \b \p \v 10 Kúmúwaꞌo isááwánda wíyómpaꞌa moóráwigo óraaka séna \q1 Maníkón-aúrankaꞌa ména kentáásí waásisafena sáwí-waasin-owe karoꞌó símae iyáiwaimba famétúwáísana marapáꞌá kúmísana póna Maníkó waántáwankomo taꞌótokaimpinkemba kentáá méwésiyaiye. Kentááráꞌá kawáánéna fasiꞌaén-úranko póna méwésiyaisata awánaraumne. Maníkó aiꞌmarówana marapáꞌó kunkáiwaini fasiꞌaéntá awánaraumne. \v 11 Ísu sipisípi-araakaawi miwítí sáwí-meyambo maiyáiwai puwúwana wení naaemá kunkáimba pósa Maníkón-aai arupíse úmai simátímaꞌmaesa iyésa sínkamiyata puwúnafo-imayaa ímba umbá fasiꞌarésa waántáwankomba íyáákaraawe. \v 12 Kembiwí \q1 wíyómpaꞌo méraawi minááísáféꞌa imáyáa éꞌa aamoín-oro. Énifo marapáꞌé uwí-nómpáꞌémó méraan-kwaasi óraaꞌ-umbai-tantaaꞌa kempáꞌá tínífo káráwiyoro. Maníkó waántáwankomba tufuwínda-kanaa ampáámbá isaná póna waántáwanko iséna áyánteꞌa wéifo káráwiyoro \p wíyómpakewi siyáiye. \b \p \v 13 Súwana minárááínkón-áwíꞌa waántáwanko imáyáa éna wíyómpakemba kembá famétúwáísaꞌa marapáꞌá kumbéraumne séna waai-iyámpóímo maꞌánkaron-ininkomba waꞌmaéna kúwana \v 14 arááínkó minínínkómbá tufúwífo séna Maníkó óraaꞌ-embontaanko ayóíyáámbá kaeꞌá amúwana farafámaena máásai-marafaꞌa wentáfénamo toꞌmayaa uwánkaropaꞌa kúwana Maníkó kaumbo-áátáí úmai afaꞌmóráe-wiyomba káráwiyaiye. \v 15 Arááínkó minínínkómbá waꞌmaéna óiꞌa kááꞌmaena nombá umpíyankaanana maeꞌmaéna kóínkwae séna waꞌmaéna kúwana \v 16 maragó áwaꞌnai ena weyááríkaꞌa maramá karaisúwana wenóipinken-donko mimpímbá kumúwana \v 17-18 arááínkó minínínkómbá áyántafena uwánkena imáyáa éna séna wenárááꞌmarinteꞌo éꞌa tiyánaumne-imayaa uráiye. Wenárááꞌmarimba miwí Maníkón-aai ísámai kaweꞌá ésa Ísu siyáin-aaimo simátíméwin-owe. Tiyánaumne séna uwí-nónáwáífaꞌa toꞌmayaa uréna méraiye. \c 13 \s1 Óraaꞌ-afaa-poigon-aai. \p \v 1 Mérowana awánááwánda moórá óraaꞌ-afaa-poigo uwí-nómpínkémbá iyéna afakaeté-aꞌnomba wérowana taánáímba aꞌnómpínkémbá siyáánkai iyówana íyáákaraiwaini kámoꞌa siyáánkai mintáánáímpímbá wérowana Maníkóntáfésa símai sáwíꞌo uwánkaron-aai aꞌnómpínkáꞌá agaimái makówana \v 2-3 wemá óraaꞌ-afaaꞌ-iyankaamba ména aísamaima óraaꞌ-iyanko aísamaiyaamba úwana óiꞌa afááꞌ-íyán-óikaamba wérowaꞌa awánááwánana ááéma moóráwigo puwínkwae séna tufúkón-afima kawáúgun-afima wérowana tufúwana ímbo puwúmba úwoi mérowana arááínkó wení fasiꞌaémbá aména simámena séna mararáꞌó kawáánúndafaꞌa kawáánuwo súwasa seyaafáꞌ-máráfákén-kwáásí awánésa táátafesa ésa kentáásí óraakon-iye sésa wenarááíma waésa \v 4 arááínkó óraaꞌ-afaa-poigomba fasiꞌaémbó ámakontafesa arááínkón-ímáyááwáráꞌá mósá marésa óraaꞌ-afaa-poigon-imayaa mósá marésa sésa óraaꞌ-afaa-poigo íyáákaraimba pósa ímba kanaaꞌá tiyánkanaawe siyáawe. \b \p \v 5 Suwaná Maníkó mináfáá-póí éꞌankowana ména wenáúma maimaé iyéna Maníkómbá símai sáwíꞌa uwánkowana kaumbo-áátáí úmai afaꞌmóráe-wiyomba Maníkó éꞌankowana ména \v 6 Maníkómbá símai sáwíꞌa uwánkena wenáwíꞌa símai sáwíꞌa éna Maníkómó méraipaꞌa símai sáwíꞌa éna wíyómpaꞌo méraawi símai sáwíꞌo uwátinkomba isááwánana \v 7 Maníkó éꞌankowana ména Maníkóní waásise tiyéna miwí íyáákena seyaafáꞌ-ándáfákén-kwáásíyé fíꞌo-fiꞌon-tuwaraꞌ-waasiye fíꞌo-fiꞌon-aaimo sun-kwáásíyé seyaafáꞌ-máráfákén-kwáásíyáꞌé kawáánúwasa \v 8 seyaafáꞌ-máráfáꞌó méron-kwaasi óraaꞌ-afaa-poigon-imayaa mósá makáawe. Maníkó maramá ímbo úmakonkaꞌa sipisípi-araakaawi kentáásí sáwí-meyambo maiyáiwai pukáiwai wení aúfáífimba maéꞌmaeꞌo íyan-kwaasi-tuwiꞌa agaimakáifo mináúfáífímbá túwíꞌa ímbo agaiyáin-kwaasi óraaꞌ-afaa-poigon-imayaa mósá makáawe. \b \p \v 9 Kemá Yóni súnda ísáán-kwaasi póꞌa minááí ísámai kaweꞌán-oro. \v 10 Ándáfaꞌo mótinkanae sésamo ésa miyá ónááwe. Tínkamonasa puwíwae sésamo ésa miyá ónááwe. Mindásafesa Maníkóní waási ímba Maníkómbá aúwémba wenkáꞌá timankúnkúmba fasiꞌámai oro kemá Yóni súne. \b \p \v 11 Minkákémbó awánááwánda moórá-afaa-poigo marafínkémbá iyéna sipisípi-araakaamba éna aꞌnómpínkémbá kae-táánáímbá wérowana amóísáúmba arááínkó amóísáúnkaamba éna \v 12 aifaꞌó iyún-afaa-poigon-aúrankaꞌa ména fasiꞌaémbá wenkákémbá maéna kísauma wémaena seyaafáꞌ-máráfákén-kwáásísáféna séna óraaꞌ-afaa-poigon-imayaa mósá máráaro séna ááémo moóráwigomo puwínkwae séna tufúwana úwoimo mérowintafena aifaꞌó iyún-afaa-poigontafena minááí séna \v 13 fíꞌo-fiꞌon-kisau \p ímbo awánaron-kisau maéna séna wíyómpakemba iyamá kumuwó súwana waási túrankaꞌa kumúwana \v 14 Maníkó éꞌankowana ména aifaꞌó iyún-afaa-poigon-aúrankaꞌa fíꞌo-fiꞌon-kisau ímbo awánaron-kisau maéna marapáꞌ-wáásí sáwí-ampaꞌa tafisímai méwétiyuwena simátimena séna óraaꞌ-afaa-poigo áúraambo úmaraiyana wenáwíꞌa óraaꞌa íno séna ááémo moóráwigomo puwínkwae séna tufúwana úwoimo mérowintafena minááí súwasa isésa miyá uwaná \v 15 Maníkó éꞌankowana ména aifaꞌó iyún-afaa-poigo áúraambo úmárówimba ááma amúwana aaí séna ken-ímáyáá ímbo mósá makáawi tínkamiyasa púwóro súwasa miyá uwaná \v 16 marafínkémbó iyáiwai óraaka súwasa óraaꞌ-waasiye úwoi-waasiye óntawaraꞌ-waasiye óntaiyain-kwaasiye úwoimo nún-kwaasiye wayó-kísáúmó máén-kwaasiye miyáumai-waasi óraaꞌ-afaa-poigoni aúfái agaésa tuwímbai túwayaankaꞌa agáúwasa tuwímbai tiyáánúrapaꞌa agáúwasa \v 17 tuwímbai mináfáá-póígón-áwíꞌa agáúwasa tuwímbai nambá agaésa mindámbágóní áwáuma wenáwíꞌo agaimárón-kwaasi tómbá méyánuwasa ímbo miyán-áúfáímó agaimárón-kwaasi ímba tómbá méyánuraawe. \b \p \v 18 Kemá Yóni súmpo minááí kaweꞌ-úmai imáyáan-oro. Kaweꞌ-ímáyááwáráꞌ-wáásí mindámbágóní áwáuma isánááwe. Wenáwíkaken-aufaigoni nambamó torausíyamba 666 íníye kemá Yóni súne. \c 14 \s1 Aú-imo siyáan-aai. \p \v 1 Minkákémbó awánááwánda kentáásí sáwí-meyambo maiyáiwai moórá-omapaꞌa minómákón-áwíꞌa Sáíyóni-omapaꞌa mérowasa weséꞌa sáwífaꞌ-waasi mésa wenáwíꞌe afowán-áwíꞌe túwayaankaꞌo agaimakón-kwaasi 144,000 waasi mérowaꞌa \v 2 isááwánda wíyómpakemba noniyasáúrakembo sintenkáámbá súwana wíyónaai sintenkáámbá súwana sáwífaꞌ-waasimo uwíyembo tufúwówanamo sintenkáámbá súwaꞌa isááwánasa \v 3 kawáániwaini ayáí-afagon-aúrampaꞌa mésa éíyaimbo túnarowi túrankaꞌe óraaꞌ-waasi túrankaꞌe mésa aú-ima sésa marapáꞌ-wáásífínkémbá Maníkó méyámbakain-kwaasi aantemba mi-144,000-wáásí minímá kanaaꞌá sésa \v 4 miwí ímba aare-úmémbá ésa arupíse úmai mésa kentáásí sáwí-meyambo maiyáiwai aráái wáúwana wemá waásifinkemba méyámbarena Maníkóntáféna séna miwí kesí waási ésa ení waásiwaraꞌa ombá pósa ánaaemba fíꞌo-fiꞌon-kwaasi miyá ónááwe súwasa \v 5 miwí ímba karoꞌ-ááí sésa miwífímbá ímba sáwí-aai wérowi mináú-ímá suwaꞌá ísaraumne. \s1 Wíyómpaken-kisau-waasiyau-taai. \p \v 6 Minkákémbó awánááwánda wíyómpaken-kisau-waasigo sanaan-úramba farafámaena ásé-aai waéꞌwaeꞌo índa-aai marapáꞌó méron-kwaasisafena seyaafáꞌ-máráfákén-kwáásíyé seyaafáꞌ-ándáfákén-kwáásíyé fíꞌo-fiꞌon-aaimo sun-kwáásíyé fíꞌo-fiꞌon-tuwaraꞌ-waasiye miyáumai-waasisafena simátimindasafena farafámae wénena \v 7 óraaka séna Maníkó aaifimbó maitinkáínda-kanaa tifo Maníkón-áároi inkaiséꞌa wentáféꞌa wení áwáuma fíꞌoran-awaun-iye seró. Wíyóne marawé uwí-nóné non-úrane úmakaiwain-imayaa éꞌa áwíꞌa mósá máráaro wíyómpaken-kisau-waasigo siyáiye. \b \p \v 8 Súwana wenánaaembo wíyómpaken-kisau-waasigo túwai séna óraaꞌ-naokon-awiꞌa Pépíróni-naoꞌa tawisínaawisi uwáguraiye. Miyá úwasa mindáópaken-kwaasi seyaafáꞌ-máráfákén-kwáásí sáwí-ampaꞌa tafisímai métínkówasa fíꞌo-fiꞌon-tantaaꞌa sáwísáwíꞌa uráawe minkwíyómpákén-kísáú-wáásígó siyáiye. \b \p \v 9-10 Súwana minkáéꞌnárai tínaaembo wíyómpaken-kisau-waasigo túwai óraaka séna waásimo óraaꞌ-afaa-poigon-imayaawe wenáúraambo úmárówin-imayaawe mósá máráán-kwaasi Maníkó aaisambá tiyíníye. Mináfáá-póígóní aúfái túwayaankaꞌe tiyáánkaꞌe agaimakáan-kwaasi Maníkó aaisambá tiyéna ímba káriꞌ-aisamba tiyínífo óraaꞌ-aisamba tiyínasa wíyómpakemba kawe-kísáú-wáásí túrankaꞌe kentáásí sáwí-meyambo maiyáiwain-aúrankaꞌe iyamó wégaipaꞌa sáwí-wiyumbo ún-ontamba agaimakáipaꞌa mésa títeꞌa ínasa ménaawe. \v 11 Iyafínkémbó úmúmbo iyíntemba aasiyaasí títeꞌa úmae iyíníye. Óraaꞌ-afaa-poigon-imayaawe wenáúraambo úmárówin-imayaawe mósá márááwi mináfáá-póígóní aúfái tineꞌó agaimakáawi ímba saagésa aasiyaasí títeꞌa úmaena iyíníye. \b \p \v 12 Kemá Yóni súmpo Maníkóní waási ísáaro. Maníkón-aai wétawiyafeꞌa Ísuweꞌo kááísamai \p méraawi fasiꞌámai méraaro kemá Yóni súne. \b \p \v 13 Minkákémbó isááwánda moóráwigo wíyómpakemba simásimena séna maanááí aúfáí-wandaaifimba agauwó. Káféꞌwara ánaaenkwaraꞌa Fasiꞌaénkóeꞌo kááísamai méraawi puwíyanamo éna Maníkó kaweꞌá uwátinkainiye. Maníkóní ámútanko simásimena séna minááí éraiꞌ-aain-iye. Káféꞌa kísau maésa ánaaemba saagésa miwítí kísaufinkembo paápé índa-tantaaꞌa miwífáꞌá wérainiye simásímakaiye siyáiye. \s1 Waásisafena waéꞌmai-aaimo siyáin-aai. \p \v 14 Súwaꞌo awánááwánda moóráwigo waási-úrankoraawi waén-áínánkáꞌá ména aꞌnómpímbá íyáákaraiwaini kámoꞌa korí-óntántámbó úmakon-kamoꞌa wérowana ayáámpimba áwááiseꞌo tómba taéfaem-paepaeꞌa tokówana \v 15 minkákémbá wíyómpaken-kisau-waasigo wíyómpaꞌ-amaan-daumpakemba kúwákárúwena ainánkáꞌó mérowintafena óraaka séna marapá-tómbá fasiꞌaráífo tómbó fakárénda-kanaan-ifo taéfaem-paepaeꞌa toké fakaraaó súwana \v 16 ainánkáꞌó mérowi wení taéfaem-paepaeꞌa tokéna mintómbá fákákaiye. \b \p \v 17 Fakarówana minámáán-dáúmpákémbá ánaaembo kúwákárúwowi wewáráꞌá áwááiseꞌo tóm-paepaeꞌa taéfaem-paepaeꞌa tokówana \v 18 moóráwigo wenánaaemba wíyómapaken-kisau-waasigo iyaráꞌó káráwiyowi póímo tufúꞌmaimo agáén-ontan-taarerakemba kúwákárúwena áwááiseꞌo tómba taéfaem-paepaeꞌa tokówintafena óraaka séna marapáꞌá ándá-aramba áfun-kaifo ení taéfaem-paepaeꞌa toké minándá-árámbá fakaraaó súwana \v 19 iséna minándá-árámbá fákáꞌmakaiye. Tísamaifimbo makésamo mapamíyanamo anombó kumínasamo uwíyan-aempaꞌa makáiye. Minándá-áránkóní áwáuma sáwí-waasimo \p éna Maníkó óraaꞌ-aisamba tiyéna ándá-arambo mapamíyantemba miyá éna \v 20 ándá-arambo mapamíyan-aempaꞌa óraaꞌ-naokoni awáífáꞌá mináémpákáámbá waási tufúkáiye. Ándá-aran-anombo kúmíntemba miwítí naaemá kuména piriꞌ-nónkáámbá kumémena waási maamíntena ayáátáákaꞌa kunkáiye. \c 15 \s1 Afakaeté-sawi-meyankon-aai. \p \v 1 Kumúwaꞌo awánááwánda wíyómpaꞌa aiyowáíꞌa éna waásimo aráátimiyan-iꞌa úwana sááꞌa úwana afakaeté-sawi-tantaaꞌa wérowasa wíyómpakemba afakaeté-kisau-waasi mésa misáwí-tántááꞌó timíyanesa ésa mináfákáété-sawi-meyamba timíyanamo misáwí-méyámbó taiꞌáínanamo éna Maníkóní aaisambá taiꞌáínda awánaraumne. \b \p \v 2 Awánááwánda waaúnkáámbá sámo kaimbá wérowana tuwímbai iyaráámbá kówasa mindón-áwáífaꞌa waási mésa ímba óraaꞌ-afaa-poigon-imayaawe wenáúraambo úmárówin-imayaawe ímbo mósá márááwi wení nambamá tineꞌá ímbo agaimakáawi óraaꞌ-afaa-poigombo íyáákarowi mérowana Maníkó uwíyemba tímakowasa tokésa \v 3 imá sésa Maníkóní kísau-waasigon-awiꞌa Mósesente kentáásí sáwí-meyambo maiyáiwainteꞌa imá simátinkesa maará siyáawe. \q1 Emá Fasiꞌaénkó Maníkó seyaafá-fásíꞌáémbó tokáandawi ení kísau fíꞌoran-kisaumo máénda awánéta sáátafeta únasa emá seyaafáꞌ-máráfákén-kwáásíyáꞌó kawáán-uráandawi ení kísau arupíse úmai kaweꞌ-úmai wémaene. \v 4 Fasiꞌaénkóo e aantemba fíꞌoran-kaweꞌa úmai fíꞌonkaꞌo méraandawimba pósa seyaafáꞌ-wáásí enáároi inkaisésa ení áwáu fíꞌoran-awaun-iye sénááwe. Ení kawe-kísáú aantembo máénda paápé uráisasa awánésa seyaafáꞌ-máráfákén-kwáásí empáꞌá tésa en-ímáyáá ésa enáwíꞌa mósá maránááwe \p nonáwáífaꞌo mérowi minímá siyáawe. \b \p \v 5 Suwaꞌá minkákémbó awánááwánda wíyómpaꞌa ámáán-daumpaꞌa Maníkóní ufaen-úran-daumpaꞌa ontá tigurówasa \v 6 wíyómpakemba afakaeté-kisau-waasi afakaeté-sawi-meyambo timíyawi minámáán-dáúmpákémbá kúwákárúwesa waén-únánkwátói súgáyáagayaamo ún-unankwatoi urésa tíyaafaiyaꞌa uriyon-túꞌwáánkáú urówasa \v 7 éíyaimbo túnarowifinkemba moóráwigo afakaeté-taufaꞌa timúwasa mintáúfápímbá Maníkó aasiyaasí maéꞌmaeꞌo índawimo aaisambó sínda-tantaaꞌa wérowana \v 8 naaúmpaꞌo úmúnteꞌo intembá Maníkóní ámáán-daumpaꞌa wení fasiꞌaénkóe wení fíꞌoran-awaugoni ságoeꞌa óraaꞌa úwasa waási ímba kanaaꞌá mindáúmpáꞌá iyésa afakaeté-kisau-waasi afakaeté-sawi-meyamba tímatuweꞌe sésa mindáúmpáꞌá ímba iyáawe. \c 16 \s1 Maníkó aaisambó tíkain-aai. \p \v 1 Minkákémbó isááwánda ámáán-daumpakemba moóráwigo mináfákáétéwisafena óraaka séna afakaeté-taufapinkemba Maníkó aaisambó tiyínda-tantaaꞌa marapáꞌá fayáúsuꞌmaraaro súwana \v 2 mináfákáétéwifinkemba aifarááwí wení táúfapinkemba marapáꞌá fayáúsuwowasa óraaꞌ-afaa-poigoni aúfái tineꞌá agaimakésa wenáúraambo úmárówin-imayaa mósá makáawifaꞌa óraaꞌ-namontomba túwawaapimpaꞌa kówana títeꞌa uráiye. \b \p \v 3 Úwana wenánaaembo mérowi wení táúfapinkemba uwí-nómpáꞌá fayáúsuwowana uwí-nónkó púwón-kwaasiti naaeráámbá úwana uwí-nómpínkén-kwámbá putásaraiye. \b \p \v 4 Putásowana minkáéꞌnárai tínaaembo mérowi wení táúfapinkemba nonaumpimpáꞌá fayáúsuwowana naae-nómbá úkúwaꞌa \v 5 minkákémbá isááwánda wíyómpaken-kisau-waasigo nonkáꞌó káráwiyowi séna \q1 emá kaweꞌ-úramba úmai méraandawi aifaꞌá \q1 mé káféꞌwaraꞌo méraandawi misáwí-méyámbó tímakaanda kaweꞌ-úmai arupíse uráane. \v 6 Ení waásiye enááimo simátímakaawiye tínkamuwasa pukáantafe naae-nómbá útínkaraane. Mindásafe kaweꞌá wée miwítí sáwí-kisaugon-anondáá tímakaane nonkáꞌó káráwiyowi súwaꞌo \v 7 isááwánda moóráwigo póímo tufúꞌmaimo agáén-ontan-taarerakemba séna \q1 Maníkó Fasiꞌaénkó seyaafá-fásíꞌáémbó tokáandawi misáwí-méyámbó tímakaanda \q1 kaweꞌ-úmai arupíse uráane \p siyáiye. \b \p \v 8 Súwana minkáúmbónárau tínaaembo mérowi wení táúfapinkemba aafáúráꞌá fayáúsuwowana Maníkó éꞌankowana waási tineꞌó iyamó kaintembá aaꞌá kéna tinepáí fíꞌoraumai kówana \v 9 títeꞌa úwasa Maníkómbá símai sáwíꞌa uwánkesa Maníkómpákémbá misáwí-méyámbá wétiye sumbánifo miwítí sáwí-kisau ímba tuwésa Maníkómpáꞌá tésa wení áwáu fíꞌoran-awaun-iye ímba siyáawe. \b \p \v 10 Ímba suwaná minéíyáíndárau tínaaembo mérowi wení táúfapinkemba óraaꞌ-afaa-poigo waásiyaꞌo kawáán-urópaꞌa fayáúsuwowana kumeuꞌá úwasa wemó kawáán-urówi kumeuꞌ-áémpáꞌá mésa títeꞌa úwasa wááꞌa tésa tinááfí wéunkutesa \v 11 títeꞌa úwana námomba kóntafesa Maníkó wíyómpakewimba símai sáwíꞌa uwánkómbanifo ímba sáwí-kisau tuwésa wempáꞌá tiyáawe. \b \p \v 12 Ímba tuwaná miséfátáásénárau tínaaembo mérowi wení táúfapinkemba óraaꞌ-nonkon-awiꞌa Yúférétísi-nompaꞌa fayáúsuwowana mindómbá karáꞌnáguwasa aafáúmó íyáúsun-aempaꞌ-marafaꞌa kawáán-urówiti aambá wíyúntafena mindómbá karáꞌnáguraiye. \b \p \v 13-14 Mindómbá karáꞌnáguwaꞌo awánááwánda arááínkón-óipinkemba sawaímá túwana óraaꞌ-afaa-poigon-óipinkemba sawaímá túwana karoꞌ-ááímó simátímakowin-óipinkemba sawaímá túwasa minkáúmbó-sáwáígó tirumpimbá kaumbo-sáwí-ámútámbá mésa fíꞌo-fiꞌon-kisau ímbo awánaron-kisau maésa Maníkóeꞌo tíyénesa seyaafáꞌ-máráfáꞌá wénesa kawáá-wáásí tíꞌmaesa Maníkó seyaafá-fásíꞌáémbó tokáiwaini óraa-kanaa tíyénesa tiyáawe. \v 15 Kemá Yóni simátimeꞌa súne. Ísu séna umén-kwáásímó kafífímbó tentembá ímba ísarenkaꞌo kúmónda simuꞌmarésa unáánkwátói úmaresa méraiyawi ímba unáánkwátói-iyaintafesa tigaemá ónááwe Ísu siyáiye kemá Yóni súne. Awánááwánda \v 16 minkákémbá kawáá-wáásí tíꞌmaesa moórá-aempaꞌa máúpaꞌa Yúndaa-waasi-taaifinkemba Ípúru-aaifinkemba Áámágétoni-marafaꞌe sésa túwaandu uráawe. \b \p \v 17 Uwaná mináfáꞌmóráénarau tínaaembo mérowi wení táúfapinkemba fiyúndámo torópaꞌa fayáúsuwowana moóráwigo ámáán-daumpaꞌo kawáániwaini ayáí-afarakemba óraaka séna seyaafá-kísáú taíꞌáwiye súwana \v 18 wíyónaai súwana káúgau súwana aafáyáu torówana óraaꞌ-marima téna marapáꞌá waási ááémo méronkakene káféꞌwaraꞌo méraankaꞌe miyám-bárímá ímba wétaiye. \v 19 Óraaꞌ-naopa kaumboráꞌá maramá karuména tawákaaꞌ-úwana seyaafáꞌ-máráfáꞌá óraaꞌ-naopimpaꞌa tawisínaawisi úwana Maníkó Pépíróni-oraaꞌ-naopaken-kwaasi sáwíꞌo umbá Maníkó imáyáa éna aaisambá tiyéna miwítí sáwí-meyamba óraaꞌa timúwana \v 20 nonafufumpaꞌ-márámá seyaafáꞌá maamíntasuwowana omátomba arúwáísé uwágúwana \v 21 wíyómpakemba óraaꞌ-umbaimo tain-óntánkáán-kááíyaramba kuména waási tínkamuwasa Maníkómbá símai sáwíꞌa uwánkaraawe. Óraa-kaaiyaramba óraaꞌa sáwí-meyambo timúntafesa Maníkómbá símai sáwíꞌa uwánkaraawe. \c 17 \s1 Pépíróni-waasi waéꞌmai-aaimo siyáin-aai. \p \v 1 Sáwíꞌa uwánkówana wíyómpakemba afakaeté-kisau-waasi afakaeté-taufaꞌo tokówifinkemba moóráwigo simásimena séna tinaꞌá aankaróꞌ-ánkáꞌó nín-ininkomba sáwí-meyambo maínda aráánáméno. Minínínkóní áwáuma óraaꞌ-naopaꞌa sáwífaꞌ-nonawaifaꞌ-naopaꞌan-iye. \v 2 Mindáópaken-kwaasimo fíꞌo-fiꞌon-tantaaꞌo sáwíꞌo ombá seyaafáꞌ-máráfákén-káwáá-wáásí miyá uráawe. Uwóíꞌo on-dómbó nésamo uwóíꞌo ontembá mindáópaken-kwaasi sáwíꞌo ombá fíꞌo- \p fiꞌom-barafaken-kwaasi tuwánésa miyá uráawe simásímakaiye. \b \p \v 3 Simásimuwana Maníkóní ámútanko kempímbá óraaꞌa uwásinkowana minkwíyómpákéwí síꞌmaena máásai-marafaꞌa mósinkowaꞌo awánááwánda moórá-oraaꞌ-afaa-poigo moórá-inimba ayáátuwena ména áúwawaaꞌa naae-áúmá úwana Maníkómbá símai sáwíꞌa uwánkaron-aai aneꞌá agaimakówana afakaeté-aꞌnomba úwana mináꞌnómpímbá taánáímba siyáánkai íyáúsurowana \v 4 minínínkóní unáánkwátói tuwímbai naae-únánkwátói úwana tuwímbai sokón-unankwatoi uréna wení toꞌwaai-tántááꞌá sáwífaꞌ-ontamba tuwéna maimái uwásokena korí-óntántámbó úmakon-don-anama ayáámpimba tokéna mindón-ánáfímbá sáwí-tantaaꞌ-aantemba ówitena waási sáwísáwíꞌo uwáíní áwáuma mindón-ánáfímbá wérowana \v 5 aúwayaankaꞌa agaimaréna séna óraaꞌ-naopaꞌ-awiꞌa Pépíróni-naopaꞌa aankaróꞌ-ánkáꞌó nówi tinówa éꞌa marapáꞌó sáwísáwíꞌo owí tinówa úne agaimaréna súwana \v 6 Maníkóní waásiye Ísun-aai simátímakowiye tínkamuwasa púwúwana uwóíꞌo on-dómbó nésamo uwóíꞌo ontembá minínínkó tínkamena uwóíꞌa úwaꞌo awánááwánda sááꞌa úwana \v 7 wíyómpakewi simásimena séna ímba ááꞌa íno. Mináfáá-póígó minínínkómbó ayáákaimba afakaeté-aꞌnomba iyáísana siyáánkai-taanaimbo wéraiwaiye minínínkónté miwítí áwáuma simámenaumne. \v 8 Awánáánda-afaa-poigoni áwáuma ááéma ména pukáimba póna aféúníyaim-baipinkemba íyáfasinainana Maníkó taíꞌásuwainiye. Maníkó maramá ímbo úmakonkaꞌa maéꞌmaeꞌo íyan-kwaasi-tuwiꞌa agaimaréna ímbo túwíꞌo agaiyáin-kwaasi mináfáá-póí íyáfasinainda awánésa táátafesa ónááwe. Ááéma ménamo pukáimba íyáfasinaindasafesa táátafesa ónááwe wíyómpaken-kisau-waasigo simásímakaiye. \b \p \v 9 Simásimena séna kaweꞌ-ímáyááwáráwí minááígóní áwáuma isánááwe. Mináfákáété-aꞌnonkoni áwáuma afakaeté-omapaꞌa minínínkó méraipaꞌan-iye. Mináꞌnónkóní áwáuwaraꞌa afakaeté-kawaa-waasin-owe. \v 10 Mináfákáété-kawaa-waasifinkemba séfataase kawáán-urésa púwúwana moóráwigo méraimba póna moóráwigo ánaaemba paápé éna kárikaꞌa méíniye. \v 11 Mináfáá-póígó ááémo ménamo pukáiwaini áwáuma mináfákáété-kawaa-waasi tínaaemba kawááníndawi éna mináfákáété-kawaaraamba miyá ínana Maníkó taíꞌásuwainiye. \v 12 Siyáánkai-taanaimbo wéraiwaini áwáuma siyáánkai-kawaa-waasi kawáá-kísáú ímba maiyésa ánaaemba óraaꞌ-afaa-poigoni fasiꞌaémbá maiyésa ampáánkáꞌá kawáánónááwe. \v 13 Miwítí fasiꞌaémbá waásiyaꞌo kawáán-íyantafesa mimbórá-ímáyáá ésa óraaꞌ-afaa-poigon-imayaa ésa \v 14 kentáásí sáwí-meyambo maiyáiwaimba tiyáíyana wemá íyáákena seyaafá-fásíꞌáénkwáráꞌ-wáásí wení fasiꞌaénkó íyáákaraiwai póna seyaafá-káwáá-wáásíyáꞌá kawáán-uráiwai póna íyáákainiye. Táántena kesí waásin-owe siyáisasa wembá ímba auwésa wenarááímo wáéwi íyáákaindaraꞌa weséꞌa méranaawe wíyómpaken-kisau-waasigo simásímakaiye. \b \p \v 15 Simásimena séna awánáánda-nonkoni áwáuma aankaróꞌ-ánkáꞌó nín-ininkomo mérain-donkoni áwáuma sáwífaꞌ-waasi seyaafáꞌ-máráfákémbá fíꞌo-fiꞌon-tuwaraꞌ-waasi fíꞌo-fiꞌon-aaimo sen-kwáásín-owe. \v 16 Afáá-póígóe siyáánkai-taanainkwaraꞌo awánáándawi aankaróꞌ-ánkáꞌó nín-ininkomba tíyántafesa uwánkesa sáwíꞌa uwánkesa unáánkwátói faúꞌmáéwana unáánkwátói-iyaimba mérainasa amaꞌá násuwesa ayáántámba agaisuwánááwe. \v 17 Maníkó misáwí-wáásí imáyáa timúwasa mimbórá-ímáyáá ésa waásiyaꞌo kawáání-fásíꞌáémbá óraaꞌ-afaa-poigomba amésa pósa Maníkóní imáyáafinkeniꞌa íyana Maníkómó siyáin-aai paápé íníye. \v 18 Minínímbó awánáánda-ininkoni áwáuma óraaꞌ-naopakewi seyaafáꞌ-máráfákén-káwáá-wáásíyáꞌó kawáánowin-owe wíyómpaken-kisau-waasigo simásímakaiye. \c 18 \s1 Pépíróni-naopaꞌo tawisínaawisi uráin-aai. \p \v 1 Simásimuwaꞌo awánááwánda moórá-kisau-waasigo wíyómapakemba kuména óraa-fasiꞌaemba tokéna wenanekembá mararáꞌá kusán-kwégowana \v 2 óraaka séna tawisínaawisi uráimba óraaꞌ-naopaꞌ-awiꞌa Pépírónifaꞌa tawisínaawisi uwáwisana sáwí-amutantone fíꞌo-fiꞌo-sawi-tantaaꞌe mindáópaꞌa méraisana sáwí-numawe inkáísón-dumawe mifáꞌá méraiye. \v 3 Pépíróni-naopaken-kwaasi fíꞌo-fiꞌon-tantaaꞌo sáwísáwíꞌo umbá seyaafáꞌ-máráfákén-kwáásí tuwánésa miyá uráawe. Seyaafáꞌ-máráfákén-káwáá-wáásí Pépíróni-naopaken-kwaasiti sáwí-amba arááíwakaawe. Seyaafáꞌ-máráfákén-kwáásí óntamo tímaꞌmaesa \p nún-kwaasi óraaꞌ-ontamba maénae sésa Pépíróni-naopaken-kwaasiti sáwí-amba arááíwakaawe. Mindásafena Pépíróni-naopaꞌa tawisínaawisi uwágúwana waási taíꞌáguraawe siyáiye. \b \p \v 4 Minkákémbó isááwánda wíyómpakemba moóráwigo séna \q1 kesí waásisono. Sáwíꞌo ontembá miyá ofáínifo mindáópaꞌa túwáaro. Miwítí sáwí-meyamba máéfainifo mindáópaꞌa túwáaro. \v 5 Pépíróni-naopaken-kwaasi sáwíꞌo úmae iyáamba Maníkó misáwí-tántááꞌá imáyáa éna sáwí-meyamba wétimifo mindáópaꞌa túwáaro. \v 6 Maníkóo mindáópaken-kwaasi sáwíꞌo ontáfé sáwíꞌa uwátinkaao. Sáwífaꞌ-iꞌa sáwíꞌo ontáfé kaesá-úmai sáwí-meyamba tímaꞌmae iyuwó. \v 7 Tirááímo tain-kísáúmó maésamo sésa kawe-kísáúsá wémaumne sentembá títeꞌo índa-iꞌa uwátinke tirumbá sáwíꞌa uwátinkaao. Miwí túma maimaé iyésa sésa seyaafáꞌ-máráfákén-kwáásíyáꞌá kawáánúndampo ímba ketoꞌ-ínínkáántá éta ifiꞌá tánaumne siyáawe. \v 8 Maníkó Fasiꞌaénkó aaifimbá maitínkáíwai seyaafá-fásíꞌáémbó tokáimba póna mimbórá-kánáá sáwí-meyamba timínasa tuwímbai puwíyasa ifiꞌá táíyana aawaimá \q1 táínasa puwíyana mindáópaꞌa iyamá káwíníye \p siyáiye. \p \v 9 Simásuwena séna seyaafáꞌ-máráfákén-káwáá-wáásísómbá Pépíróni-naopaken-kwaasiti sáwí-amba arááíwaesa fíꞌo-fiꞌon-tantaaꞌa sáwíꞌo owí mindáópaꞌa iyamó káínda-umumba awánésa toikafó-íꞌa urésa ifiꞌá tánááwe. \v 10 Miwítí sáwí-meyamba awánésa tataꞌá ínasa táátafesa ésa némpa mésa séséꞌá ésa sésa óraaꞌ-naopaꞌa Pépíróni-naopaꞌo awánáúndasa siruntá wéiye. Fasiꞌaén-dáópaꞌa isaná mimbórá-kánáá sáwí-meyamba tiyáiye sénááwe. \b \p \v 11 Síyasa Pépíróni-naopaken-kwaasi óntama ímbo méyánuronkaꞌa pukáantafesa mindásafesa seyaafáꞌ-máráfáꞌá óntamo tímaꞌmae nón-kwaasi ifiꞌá tánááwe. \v 12 Miwítí óntama tímaꞌmae nón-ontama óraaꞌ-ontamba tuwésa kaweꞌ-óntámbá fíꞌo-fiꞌon-ontamba méyánuraan-ontane kaweꞌ-únánkwátói tuwímbai sokón-unankwatoiye tuwímbai naae-únánkwátóiye taaimá kaweꞌ-wíyúmbó in-tááíyé tuwímbai-tantaaꞌa póí áwááyaantamba ésa taaisambá ésa naae-óntántámbá ésa fasiꞌaén-óntántámbá ésa aúfáíwaraꞌ-ontantambo úmakaan-tantaaꞌe \v 13 asaa-wiyún-kánámá tómpímbó uwándaan-kanawe asaa-wiyúmbó ún-kanawe asaa-wiyúmbó úm-basawene ándá-aran-done masawéne kanaráán-tóné antiríyáán-tóné póíma tuwímbai purumakawé sipisípiye ósiye póímo maimaé nón-taone wayó-kísáúmó máén-kwaasiye miyám-baaran-tantaaꞌa Pépíróni-naopaken-kwaasi ímba méyámbaresa pukáantafesa ifiꞌá tésa \v 14 sésa tirááímo tain-tántááꞌá taíꞌáímba miwítí óntawe miwítí toꞌwaaiyé taíꞌáímba póna ímba anekaꞌá paápé íníye sésa \v 15 óntamo tímaꞌmae nón-kwaasi miyán-tántááꞌá timésa óraaꞌ-ontambo máén-kwaasi Pépíróni-naopaꞌo sáwí-meyambo máémba awánésa tataꞌá ínasa táátafesa ésa némpaꞌa mésa toikafó-íꞌa urésa ifiꞌá tésa \v 16 séséꞌá ésa sésa óraaꞌ-naopaꞌa Pépíróni-naopaꞌo awánáúndasa siruntáán-iye. Miwí kaweꞌ-únánkwátói naae-únánkwátóiye sokón-unankwatoiye urésa miwítí toꞌwaaí óraaꞌ-ontamba tuwésa maimái uwásokaawe. \v 17-18 Mimbórá-kánáá miwítí óraaꞌ-ontama sáwíꞌa uwásukaiye sénááwe. Nompín-táónkoni tifoísáíye nompín-táómpimbo kísau máéwiye nompín-táómpimbo úwoimo nówiye nompín-táómpimbo óntamo tímaꞌmae nówiye miyáumai-waasi mindáópaꞌa iyamó kain-úmúmbá awánésa némpa mésa sésa mindáókoma seyaafáꞌ-náókomba íyáákarain-daokon-iye sésa \v 19 tirunkó sáwíꞌa ínasa ofaimá káúmai tiꞌnómpáꞌá tuwésa toikafó-íꞌa urésa ifiꞌá tésa séséꞌá ésa sésa óraaꞌ-naopaꞌa Pépíróni-naopaꞌo awánáúndasa siruntáán-iye. Mindáópaken-kwaasi sáwífaꞌ-ontama makáamba pósa nompín-táómpimbo nón-kwaasi seyaafáꞌnánká sáwífaꞌ-ontamba maiyáawe. Mimbórá-kánáá mindáóꞌa sáwíꞌa uwásukaiye sénááwe. \b \p \v 20 Kemá Yóni súnda kembiwí wíyómpaꞌo méraawiye Maníkóní waásiye Ísuni aantá-waasiye Maníkón-aaimo simátímakaawiye tirunkó kaweꞌá íníye. Pépíróni-naopaken-kwaasi kembiwí sáwíꞌa uwátínkáámba póna Maníkó anondáá sáwí-meyamba timínana póna tirunkó kaweꞌá íníye kemá Yóni súne. \b \p \v 21 Minkákémbá wíyómpaken-kisau-waasigo fasiꞌaéwí óraaꞌ-ontamba umbaiséꞌo tón-ontamba maimaéna \p uwí-nómpáꞌá mámetuwena séna minúmbáí-óntámbó mámetuwáúndamo nompímbó kúwáfeꞌwintemba minórááꞌ-náóko Pépíróni-naokomba fasiꞌámai sáwíꞌa uwásuwaanasa ímba anekaꞌá ónááwe. \v 22 Mindáópaꞌa waási ímba anekaꞌá uwíyemba tufuwésa kámemba tésa tayoíntésá imá sésa ímba miyá síyasa isánááwe. Seyaafá-tántááꞌá ímba íyasa awánánááwe. Tómbá ímba agaíyamba awánánááwe. \v 23 Ómbá ímba kúraꞌmae níyamba awánánááwe. Aarewé waaiyé toꞌwaaí ésamo síyamba ímba isánááwe. Mindáópaken-kwaasi óntamo tímaꞌmae nón-kwaasi seyaafáꞌ-máráfáꞌó tímaꞌmae \p nón-kwaasi íyáákaraawe. Fintómó naambá seyaafáꞌ-máráfákén-kwáásí tuwánésa karoꞌá sésa kaweꞌán-owe sésa misáwí-ámbá arááíwakaawe. \v 24 Mindáópaken-kwaasi imáyáa tímúwasa Maníkón-aaimo simátímakaawiye Maníkóní waásiye tínkamuwasa pukáamba póna Maníkó anondáá sáwí-meyamba tímakaiye siyáiye. \c 19 \s1 Wíyómpaꞌa imó siyáan-aai. \p \v 1 Simásuwowasa wíyómpakemba sáwífaꞌ-waasimo sentembá suwaꞌá isááwánasa sésa \q1 Maníkón-áwíta mósá maráúmne. Kentáásí Maníkó seyaafá-tántááꞌá íyáákarena wení áwáuma fíꞌoran-awauma isaná fasiꞌaénkwáráwí éna \v 2 mindásafena misáwí-méyámbó tímakaimba kaweꞌ-úmai arupíse uráiye. Mindáópaken-kwaasi seyaafáꞌ-máráfákén-kwáásí sáwí-ampaꞌa tafisímai métínkówasa fíꞌo-fiꞌon-tantaaꞌa sáwíꞌo uráamba póna sáwí-meyamba tímakaiye. Mindáópaken-kwaasi Maníkóní kísau-waasi tínkamuwasa pukáamba isaná anondáá sáwí-meyamba tímakaiye \p simásuwesa \v 3 aneká sésa \q1 Maníkón-áwíta mósá maráúmne. Mindáópaꞌa iyamá kéna úmúmba úmae iyéna ímba taiꞌáíníye \p suwasá \v 4 moórá-waai úmai éíyain-oraaꞌ-waasiye éíyaimbo túnarowiye Maníkó kawáániwaini ayáí-afaraꞌo mérowin-aúrankaꞌa kífaesa wen-ímáyáá mósá marésa sésa éraiꞌ-aai isatá Maníkón-áwíta mósá maráúmne siyáawe. \b \p \v 5 Suwaná minkákémbá kawáániwaini ayáí-afarakemba aaigó aantemba séna kembiwí óraaꞌ-waasifinkene úwoi-waasifinkene Maníkóní kísau-waasi wenaísamaifimbo méraawi seyaafáꞌá wenáwíꞌa mósá máráaro siyáiye. \s1 Ísu wení waásimo tíyáín-aai. \p \v 6 Simásuwowasa sáwífaꞌ-waasimo sentembá súwana noniyasáúrakembo sintenkáámbá súwana wíyónaaimo sintenkáámbá súwaꞌa isááwánasa óraaka sésa \q1 kentáásí Fasiꞌaénkó Maníkó seyaafá-fásíꞌáémbó tokáiwai kawáánisata póta wenáwíta mósá maráúmne. \v 7 Aú-inimbo tuwaaiꞌwaimpáꞌó wíwae sésamo toꞌwaai ontembá kentáásí sáwí-meyambo maiyáiwai kuntiyáínda-kanaa amuꞌmarésa méraiyan-kanaa tisaná póna sirunkósá aamoisá isatá wení áwáuma fíꞌoran-awaun-iye súne. \v 8 Maníkó Ísumo kuntiyáínda-kwaasi kaweꞌ-únánkwátói waén-únánkwátói uwátínkáísasa méraawe siyáawe. \p minúnánkwátóigoni áwáuma Maníkóní waási \p arupíse-kisau wémaewe. \b \p \v 9 Minkákémbá wíyómpaken-kisau-waasigo Ísun-aaisafesa timankúnkúmbo owísáféna imáyáa éna kembá Yónimba simásimena séna maanááímó simáménda aúfáífimba agauwó. Kentí sáwí-meyambo maiyáiwaini aaremó toꞌwaai on-tánómbó náíyantafena Maníkó táántain-kwaasi tirunkó aamoí wéiye simásimena séna Maníkó minááí éraiꞌa siyé wíyómpaken-kisau-waasigo simásimuwaꞌa \v 10 wen-ímáyáá mósá maránae séꞌa aísamaifimba kífaewanana simásimena séna ímba miyán-uwo. Emó ení waásiseꞌo Maníkóní kísau-waasimo éꞌo Ísumo siyáimbo taawiyáfóntemba kewáráꞌá Maníkóní kísau-waasigo úmpo ken-ímáyáá ímbo mósá márénda Maníkón-ímáyáá aantemba mósá maraaó simásímakaiye. Maníkón-aai simátíméwimo sembá Ísuntafesa wésewe. \s1 Ísuntafena waéꞌmai-aaimo siyáin-aai. \p \v 11 Minkákémbó awánááwánda wíyómpaꞌa ontá tigúwana moórá-poigon-awiꞌa ósi ména moóráwigomba ayáákowin-awiꞌa éraikoma éna arupíse iwáí póna aaifimbó maitínkáímba arupíse éna tíyáímba arupíse éna \v 12 aúranko iyaráámbá kówana aꞌnómpímbá íyáákaraiwaini kámoꞌa sáwífaꞌa wiyéna wenaneꞌá moórá-awiꞌa agaimakówana mináwíkóní áwáuma fíꞌowi ímba ísááwana we aantemba iséna \v 13 wení unáánkwátói naaefímbá tuꞌmái uwásokowasa wenáwíꞌa Maníkón-ímáyáá aráátímíwai Maníkón-aaigon-iye suwasá \v 14 wíyómpakewi tiyáíyawi waén-ósíyáꞌá mésa kaweꞌ-únánkwátói waén-únánkwátói urésa wembá arááíwáúwana \v 15 wenóipinkemba áwááiwara-paepaeꞌa wérowana seyaafáꞌ-máráfákén-kwáásí karáínda-paepaeꞌa wérowana fasiꞌaén-táemoꞌa tokéna fasiꞌámai kawááníníye. Maníkó seyaafá-fásíꞌáénkwáráwí wení namuro-wáásísáféna óraaꞌ-aisamba tiyínana fasiꞌaén-táemoꞌo tokáiwai sáwí-meyamba timínana ándá-arambo mapámówanamo anombó kúmíntemba miyá-sáwí-méyámbá timíníye. \v 16 Wení unáánkwátóiyaꞌe amúntánkáꞌé áwíꞌa agaimaréna séna seyaafá-fásíꞌáénkwáráꞌ-wáásí wení fasiꞌaénkó íyáákaraiwai éna seyaafá-káwáá-wáásíyáꞌó kawáán-uráiwain-iye séna agaimakáiye. \b \p \v 17 Agaimarówaꞌo awánááwánda moóráwigo wíyómpaken-kisau-waasigo aafáúmó wéronkaꞌa ména sanaan-úrambo farafámaenamo nín-dumagontafena óraaka séna Maníkó óraa-tomba waási timakáán-tómbá timínda pósa túwaandu ónááwe. \v 18 Kawáá-wáásí timaꞌé i-wáásítí óraaꞌ-waasi timaꞌé fasiꞌaén-kwáásí timaꞌé ósison-timaꞌe tiyááꞌmaesamo nón-kwaasi timaꞌé seyaafáꞌ-wáásí timaꞌé úwoimo nón-kwaasi timaꞌé wayó-kísáúmó máén-kwaasi timaꞌé óraaꞌ-waasi timaꞌé úwoi-waasi timaꞌé miyáumai-waasison-timaꞌe tamandaaró siyáiye. \b \p \v 19 Súwaꞌo awánááwánda óraaꞌ-afaa-poigoe seyaafáꞌ-máráfákén-káwáá-wáásíyé miwítí i-wáásíyé túwaandu ésa ósifimbo mérowiye wení waásiye tiyáíyanesa túwaandu uwasá \v 20 ósifimbo mérowi óraaꞌ-afaa-poigomba taꞌótoresa karoꞌ-ááímó simátímakowimba taꞌótokowana wemá ááéma óraaꞌ-afaa-poigon-aúrankaꞌa fíꞌo-fiꞌon-kisau ímbo awánaron-kisaumo maéna óraaꞌ-afaa-poigoni aúfáímo tineꞌó agaimakáan-kwaasi wenáúraambo úmárówin-imayaamo mósá makáan-kwaasi sáwí-ampaꞌa tafisímai métínkarowinte óraaꞌ-afaa-poigonte mindárai taꞌótokesa úwoi mérowasa sáwí-marupaꞌo iyamá kámakama éna sáwí-wiyumbo úpaꞌa túwówana \v 21 ósifimbo mérowi minkáéꞌnáraiti waási óipinkem-paeꞌpaetamba \p karówasa putowaná numasónkó timaꞌá fáínaraiye. \c 20 \s1 Ayáátáákaꞌa 1,000 aataimo maíyan-aai. \p \v 1 Miyá uwaꞌó awánááwánda wíyómpakemba moórá-kisau-waasigo kuména aféúníyaim-baipinken-kima tokéna fasiꞌaén-ándá umbaimó tón-andama tokéna \v 2 arááínkómbá kuntaꞌótokena naaófáꞌá marapáꞌá iyaankafayaambá úkéna marapáꞌ-wáásí karoꞌ-ááí simátímaꞌmaena iyáiwain-awiꞌa waántáwankomba kuntaꞌótoꞌmai 1,000 aatai úwoimo méraindasafena káráꞌumarena \v 3 aféúníyaim-baipimba famétuwena óikaꞌa awááúmai senómbá támakaimba 1,000 aatai mimpímbá ména seyaafáꞌ-máráfákén-kwáásí karoꞌ-ááí simátiminasa éraiꞌa siyé sefáímpóna mimpímbá ména 1,000 aatai taiꞌáínana faúꞌankainana ampáánkáꞌá níníye. \b \p \v 4 Minkákémbó awánááwánda kawáánuwaiti tiyáí-afama wérowasa minkáfámbá waási mérowana Maníkón-ímáyáá timúwasa waásiti áwáumo tísai úmai isáíyamba awánááwánda waási timambó wérowi Maníkón-aai Ísumo siyáimba simátímúwasa tinuwarambá kambísówasa pukáawi miwí óraaꞌ-afaa-poigon-imayaawe wenáúraambo úmárówin-imayaawe ímbo mósá makówi óraaꞌ-afaa-poigoni aúfái túwayaankaꞌe tiyáánkaꞌe ímbo agaimakówi miwí pukáampinkemba íyáfasinesa Ísu Káráísitiyeꞌa kawáánésa 1,000 aatai ménaawe. \v 5 Minkánáá waási pukémpinkemba íyáfasinaiyan-kanaa aifa-kánáá ínasa 1,000 aatai maisuwésa fíꞌon-kwaasi pukémpinkemba íyáfasinanaawe. \v 6 Pukémpinkembo aifaꞌó íyáfasinaiyawi tirunkó kaweꞌá ínasa aamoí ésa sáwí-marupaꞌo iyamó kaim-bárúpátáfésa ímba táátafesa ésa Maníkóní kísau Ísu Káráísitini kísau maésa Káráísitiyeꞌa kawáá-kísáú maésa 1,000 aataifimba miyá ónááwe. \s1 Waántáwankombo íyáákain-aai. \p \v 7 1,000 aatai maisuwéna waántáwankomba faúꞌankainana \v 8 seyaafáꞌ-máráfáꞌá wénena seyaafáꞌ-wáásí karoꞌ-ááí simátímaꞌmae wénena Kóki-waasiye Mékoki-waasiye tiyáíndasafena tíꞌmaena sáwífaꞌ-waasi ímba kanaaꞌó torausówánda-waasi mésa \v 9 seyaafáꞌ-áémpáꞌá waásisomba tésa Maníkóní waási méropaꞌa Maníkó mindáópaꞌa imáyáamo in-dáópaꞌa taúkúrowana wíyómpakemba iyamá kuména minkwáásí kugafútuwowana \v 10 Maníkó karoꞌ-ááímó simátímakowimba waántáwankomba taꞌótoꞌmai sáwí-marupaꞌo iyamá kámakama éna sáwí-wiyumbo \p úm-barupaꞌa famétuwena óraaꞌ-afaa-poiye karoꞌ-ááímó simátímakowine famétukaim-baipimba famétuwowana tíꞌa úmae iyéna ímba taiꞌáíníye. \s1 Púwón-kwaasimo tísai índa-aai. \p \v 11 Minkákémbó awánááwánda kawáániwaini ayáí-afama óraaꞌa waé-áfámá wérowana moóráwigo minkáꞌá mérowana wempákémbá marawé wíyóm-baruꞌe tuwínkaaꞌ-uréna áwiyokuwaꞌo \v 12 awánááwánda pukáan-kwaasi óraaꞌ-waasiye úwoi-waasiye kawáániwaini ayáí-afagon-aúrankaꞌa mérowana Maníkó aúfáí-wandaaisomba fawaséna moórá-wandaaifimba waási aúíꞌa úmai maéꞌmaeꞌo íyawi-tuwiꞌa wérowana tuwímbai-wandaaifimba waási marapáꞌó uráan-aai wérowana Maníkó mináúfáí awánéna miwítí áwáu tísai úmai iséna aaifimbá maitínkaraiye. \v 13 Uwí-nómpímbó pukáan-kwaasi íyáfasinowasa marafáꞌó pukáan-kwaasi íyáfasinowasa pukáan-aempakemba íyáfasinowana Maníkó moórá-mora-waasi miwítí áwáu tuwánéna aaifimbá maitinkéna \v 14-15 waási aúíꞌa úmai maéꞌmaeꞌo íyawi-tuwiꞌa agaimakón-kwandaaifimba awánómba ímbo túwíꞌo wérowi Maníkó sáwí-marupaꞌo iyamá kámakama úm-barupaꞌa famétuwowana púwón-aempaꞌa taiꞌówasa waási ímba anekaꞌá púwúwaꞌa awánaraumne. \c 21 \s1 Aú-marawe aú-wiyom-barukon-aai. \p \v 1 Minkákémbó awánááwánda marawé wíyóm-baruꞌe taíꞌáguwana aú-marawe aú-wiyom-baruꞌe wérowana mararáꞌá uwí-nómbá ímba wérowaꞌa \v 2 awánááwánda aú-naoꞌa kaweꞌ-náóꞌ-úramba \p wíyómpaꞌa paápé uréna Maníkómpákémbá kuména Yérúsaremufakaan-daoꞌa úmbanifo aú-naoꞌa úwana aú-ininko aú-unankwatoi toꞌwaai urénamo awaaikómpáꞌó wintembá mindáóꞌa toꞌwaaí úmakowana \v 3 kawáániwaini ayáí-afarakemba moóráwigo óraaka séna káféꞌa Maníkómó mérainda waásifimba ména miwíséꞌa mérainasa miwí wení waási-iꞌa íyana miwíséꞌa ména ímbo tiyuwáínda \v 4 miwí tiꞌnimá uwátiyuwainana ááéraan-tantaaꞌa seyaafá taíꞌásuwainasa pósa ímba puwésa ímba toikafó-íꞌa ésa ímba ifiꞌá tésa ímba tíꞌa éna miyá íníye siyáiye. \b \p \v 5 Súwana kawáániwaini ayáí-afaraꞌo mérowi séna seyaafá-tántááꞌá aúma úne simásuwena séna maanááímó simámunda aúfáífimba agauwó. Minááí éraiꞌ-aai póna paápé íníye simásimena \v 6 séna seyaafá-kísáú taíꞌáwiye. Aifaꞌé ánaaenkoni áwáuma kemá úne. Ááéma méꞌa kíféꞌwaraꞌa méꞌa maéꞌmaeꞌa ónaumne. Seyaafá-tántáákóní áwáuma kemá úne. Nontáfénamo tinkáíndawi nombá tíménasa ímbo méyámbaraiyamba úwoi tíménasa aúíꞌa úmai maéꞌmaeꞌa ónááwe. \v 7 Sáwí-tantaakombo íyáákaawi kempákémbá kawe-tántááꞌá seyaafáꞌó tíménda miwítí Fasiꞌaénkó onasá kesí iyámpóí-iꞌa ónááwe. \v 8 Énifo ímbo fasiꞌámaimo keséꞌo méraawiye ímbo keséꞌo kááísamaimo méraawiye sáwíꞌo owíyé waásimo tínkamowasamo púwówiye aare-úméné waai-úménémó owíyé fintómó naawíyé úwaaꞌo owíyé karoꞌ-máníkóné waántá-waasiye-imayaamo mósá márááwiye karoꞌ-ááímó sewíyé miyámó on-kwáásí sáwí-marupaꞌa iyamá kámakama éna sáwí-wiyumbo im-bárúpáꞌá Maníkóní némpaꞌa mésa maéꞌmaeꞌa ónááwe siyáiye. \b \p \v 9 Súwana wíyómpakemba afakaeté-kisau-waasi afakaeté-taufaꞌa tokésa afakaeté-sawi-meyambo tímakowifinkemba moóráwigo simásimena séna tinaꞌá Ísun-aaisafesa timankúnkúmbo owí kentí sáwí-meyambo maiyáiwaini aú-ininkaambo on-kwáásí aráánáméno súwana \v 10 Maníkóní ámútanko kempímbá óraaꞌa uwásinkowana síꞌmaena óraaꞌa ayáátááꞌ-omapimba mósinkena awánaao súwaꞌo awánááwánda kaweꞌ-náóꞌ-úramba Yérúsaremufakaamba wíyómpakemba Maníkómpákémbá kumúwana \v 11 Maníkóní sámo kaimbá mindáópaꞌa wérontafena mindáóꞌa sán-kówasa óraaꞌ-ontambo tuwésamo maiyáan-ontambo taaéná-wisiyan-ontambo makáawana sámo kaintembá mindáóꞌa miyá éna sán-kwégowasa \v 12 síꞌá óntantamba sanaan-úramba úmakowana misípímbá ontá sísamaifakemba kaeꞌá kumbaimái-ontama wérowasa minóntáráꞌá wíyómpaken-kisau-waasi sísamaifakemba kaeꞌá kumbaimái-waasi káráwiyesa mérowana Ísarerin-ááninton-tuwiꞌa sísamaifakemba kaeꞌá kumbaimái-waasi-tuwiꞌa minóntáráꞌá agaimakówana \v 13 aafáúmó íyáúsun-aempaꞌa kaumbo-óntá úwana aafáúmó kúwáferon-aempaꞌa kaumbo-óntá úwana séfasefaꞌ-aempaꞌa kaumbo kaumbó úwasa \v 14 óntamba sísamaifakemba kaeꞌá kumbaimái-ontamba marésa minóntánkáꞌá síꞌá úmakowasa minóntánkáꞌá kentáásí sáwí-meyambo maiyáiwaini aantá-waasi-tuwiꞌa agaimakówaꞌa awánaraumne. \b \p \v 15 Awánááwánda wíyómpaken-kisau-waasigomo simásímakaiwai ayáámpimba moórá-taemoꞌa korí-óntántámbó úmakon-taemoꞌa tokéna mindáóꞌe minóntáwé misíꞌémó awaiyaꞌmaráínda-taemoꞌa tokéna \v 16 mindáópaꞌa wení taemótamba séfasefaꞌ-aempaꞌa awaiyaꞌmaréna toráúfaꞌa awaiyaꞌmarówana seyaafáꞌ-áémpáꞌá awaiyaríꞌa éna ayáátááꞌa 12,000 úwana \v 17 síkóní aꞌnónkáꞌó awaiyaꞌmarómba 144 úwana waásimo torausúmba miyá úwana \v 18 misíꞌá taaéná-wisiyan-ontantamba úmakesa mindáóꞌa korí-óntántámbá úmakowana sámo kaintembá úwasa \v 19 síꞌó úmakon-ontankaꞌa toꞌwaaí úmakesa kaweꞌ-óntántámbá toꞌwaaí úmakesa aifaꞌá taaéná-wisiyan-ontamba makésa miwá afóforaꞌa sokón-ontamba fasiꞌaén-óntámbá marésa miwá afóforaꞌa waén-óntámbá marésa miwá afóforaꞌa taaéná-wisiyan-ontamba marésa \v 20 miwá afóforaꞌa fafután-óntámbá marésa miwá afóforaꞌa naae-óntámbá marésa miwá afóforaꞌa uriyon-óntámbá marésa miwá afóforaꞌa taaéná-wisiyan-ontamba fasiꞌaén-óntámbá marésa miwá afóforaꞌa uriyon-óntámbá marésa miwá afóforaꞌa taaéná-wisiyan-ontamba marésa miwá afóforaꞌa sokón-ontamba marésa miwá afóforaꞌa naae-óntámbá marésa miyáumai-ontamba toꞌwaaí úmaresa \v 21 moórá-ontaraꞌa súwáásuwaakisamba úmakesa sísamaifakemba kaeꞌá kumbaimái-ontaraꞌa sísamaifakemba kaeꞌá kumbaimái-suwaasuwaakisamba minóntáráfámbá úmakesa aambá korí-óntántámbá akwíꞌmakowana sámo kaintembá uráiye. \b \p \v 22 Sámo kaintembá úwana Fasiꞌaénkó Maníkó seyaafá-fásíꞌáénkwáráwíyé kentáásí sáwí-meyambo maiyáiwaiye méroyana póna ámáán-damba ímba wérowaꞌa awánááwánana \v 23 mindáópaꞌa Maníkóní sámo kainkó sáma kátinkowana kentáásí sáwí-meyambo maiyáiwai miyá úwana póna aafáúwé wíyóne mindáópaꞌa ímba wérowaꞌa awánááwánana \v 24 mindáópaꞌo sámo kátínkáíwai seyaafáꞌ-máráfákén-kwáásí sáma kátinkainasa seyaafáꞌ-máráfákén-káwáá-wáásí túwíꞌo wéraindawi mindáópaꞌa koméraiyana \v 25 mindáópaꞌa nóꞌwaamba ímba ínasa pósa síꞌ-óntámá ímba úmaresa úwoi tisúwéwana wérainasa \v 26 seyaafáꞌ-máráfákén-kwáásí túwíꞌo wéraindawi miwítí kawe-tántááꞌá maimaésa mindáópaꞌa koméraiyana \v 27 mindáópaꞌa sáwí-tantaaꞌa ímba wérainasa sáwíꞌo íyawiye karoꞌ-ááímó síyawiye ímba iméraiyasa kentáásí sáwí-meyambo maiyáiwaini aúfáí-wandaaifimba aúíꞌa úmai maéꞌmaeꞌo íyawi-tuwiꞌa agaimakáinda-waasi aantemba mindáópaꞌa koménaawe. \c 22 \p \v 1 Minkákémbá wíyómpaken-kisau-waasigo moórá-nomba aráásimuwana mindómbá sámo kón-domba úwasa waási nésa maéꞌmaeꞌo íyan-domba Maníkóe kentáásí sáwí-meyambo maiyáiwainte \p tiyáí-afarakembo kumúmba \v 2 mindáókoni aampimbá kumúwana séfasefaꞌ-aipaꞌa taaimá wéna arambá iyówana waási nésa maéꞌmaeꞌo íyan-taeramba moórá-wiyonka moórá-wiyonkaꞌa arambá wéiyena úwana mintáénáma seyaafáꞌ-wáásí newaná ímba tíꞌa éna taiꞌáínana \v 3 Maníkómó sáwíꞌa ofo túwáaromo sínda-tantaaꞌa ímba wérainana Maníkóe kentáásí sáwí-meyambo maiyáiwainte tiyáí-afama wérainasa wení kísau-waasi wen-ímáyáá mósá marésa \v 4 wenóiꞌa awánésa wenáwíꞌa túwayaankaꞌa agaimaráíyana \v 5 nóꞌwaamba ímba ínana aaꞌá ímba káínana Fasiꞌaénkó Maníkó sáma kátinkainasa pósa ómbá ímbo kúrárémba kawáá-kísáú maimaé iyésa ménaawe. \b \p \v 6 Minkákémbá wíyómpaken-kisau-waasigo simásimena séna minááí éraiꞌ-aai póna paápé íníye. Fasiꞌaénkó Maníkó wenáái simátíméwi wení ámútambo tímíwai wení kísau-waasigomba wíyómpakemba aiꞌmaréna séna kárikaꞌo paápé índa-tantaaꞌa kesí kísau-waasi aráátimiyo siyáiye súwana \v 7 Ísu séna isaaó. Kárikaꞌa kumónaumne. Mináúfáífímbó wérain-aaimo kárikaꞌo paápé índa-aaimo isésamo taawiyafíyawi tirunkó aamoí íníye Ísu siyáiye. \b \p \v 8 Súwaꞌa kemá Yóni minááí iséꞌa awánéꞌa wíyómpakewi aráásímakaiwai aísamaifimba kífaeꞌa wen-ímáyáá mósá maránae séꞌa ówánana \v 9 simásimena séna ímba miyán-uwo. Emó ení waásimo Maníkón-aaimo simátímakaandawiyemo maanáúfáífínkén-ááímó taawiyáfón-kwaasiyemo Maníkóní kísau-waasimo ontembá kewáráꞌá Maníkóní kísau-waasi úmpo ken-ímáyáá ímba mósá maré Maníkón-ímáyáá aantemba mósá maraaó siyáiye. \b \p \v 10 Simásimena séna maanáúfáífínkén-ááímó paápé índa-tantaaꞌa kárika paápé ínífo ímba aúpáꞌó márénda aforaꞌá maraaó. \v 11 Minkánáámó tínda sáwíꞌo íyawi sáwíꞌa íyasa sáwíꞌo úmaimo méraiyawi sáwíꞌa úmai mérewasa kaweꞌó íyawi kaweꞌá íyasa kaweꞌó úmaimo méraiyawi kaweꞌ-úmai ménaawe siyáiye. \p \v 12 Súwana Ísu séna ísáaro. Kárikaꞌa kumónaumne. Kemó máén-kisaugoni méyámbá maimaéꞌa kumónaumne. \v 13 Aifaꞌé ánaaenkoni áwáu kemá úne. Ááéma méꞌa kíféwaraꞌa méꞌa maéꞌmaeꞌa ónaumne \p Ísu siyáiye. \b \p \v 14 Súwasa mindáókoni ontaráꞌá iyésa taaéramba nésa maéꞌmaeꞌo íyantafesa unáánkwátóimo non-kwíyówanamo kaweꞌó intembá miwí kaweꞌ-úmai méraawana tirunkó aamoí wéiye. \v 15 Sáwíꞌo owíyé fintómó naawíyé úwaaꞌo owíyé aare-úméné waai-úménémó owíyé waásimo tínkamowasa púwówiye karoꞌ-máníkóné waántá-waasi-imayaamo mósá márááwiye karoꞌ-ááísáfésa aamoimó owíyé miyámó úmaesamo kowí mindáópaꞌa ímba iyónááwe. \b \p \v 16 Ísu séna kemá Ísu wíyómpakemba kesí kísau-waasigomba aiꞌmaráúnana kentópaꞌa kuména minááí Fasiꞌaénkóní waási isáíwae séna kusimátímakaiye. Kemá Téfítin-aísaafitantambo uráundawi éꞌa aafáúmó íyáúsisanamo wérain-oꞌa kemá úne Ísu siyáiye. \b \p \v 17 Súwasa Maníkóní ámútankoe kentáásí sáwí-meyambo maiyáiwaini aú-ininkaambo on-kwáásíyé sésa Maníkómpáꞌá teró síyasa minááímó ísááwi Maníkómpáꞌá teró sénááwe. Nontáfénamo tinkáíndawi Maníkómpáꞌá teró. Maníkómpáꞌá kónae síyawi tíyana Maníkó maéꞌmaeꞌo íyan-domba úwoi timínasa nésa maéꞌmaeꞌa ónááwe. \p \v 18 Kemá Yóni paápé índa-tantaaꞌa maanáúfáífímbá agaimaréꞌa maanáúfáífínkén-ááímó isáíyan-kwaasisafeꞌa óraaka séꞌa maanááífímbó tuwímbaimo kentí imáyáafinken-aaiwaraꞌo síyanamo éna Maníkó sáwí-meyambo timínda agaimaréꞌo simátimunda-sawi-meyamba timíníye. \v 19 Tuwímbaimo maanááífínkémbó paápé índa-tantaaꞌo tínaaembo uwámiyanamo éna Maníkó minkwáásísáféna séna minkáwéꞌ-náópaꞌa ímba iyéꞌa maéꞌmaeꞌo íyan-taeramba ímba nánááwe. Maanáúfáífímbó simátimunda-aaisafena síníye kemá Yóni súne. \b \p \v 20 Minááí éraiꞌ-aain-iye siwáí kárikaꞌa kumónaumne sisaꞌá éraiꞌ-aain-ifo Fasiꞌaénkó Ísu éraiꞌa úwoi kumuwó súne. \p \v 21 Fasiꞌaénkó Ísu Maníkóní waási úwoi túwaꞌnai ínaꞌa méraaro. Minááí éraiꞌ-aain-iye. \p \it Minááí taíꞌáiye.\it*