\id MRK - Awiyaana NT [auy] -Papua New Guinea 1984 (web version -2012 bd) \h Mááka \toc1 Mááka \toc2 Mááka \toc3 Mk \mt1 Mááka \ip \it Ísu wíyómpaꞌa iyówana Mááka moórá-waai úmai siyáánkai-aataiyaꞌiyo miyáumai-aatai maisuwéna Ísu Maníkón-ááninkon-aai agaimakáiye. Mááka moórá-awiꞌa Yóni-Mááka Yérúsaremufaꞌa wení naaópaꞌa ména óraaꞌa éna Pítaante Póronteꞌa kísau túwaꞌnai uráiye. Rómu-waasi Ísun-aai isáíwae séna maanáúfáí agaimakáiye. Rómu-waasi fasiꞌaénkó tiráái tain-kwáásín-owe séna maarán-ááí agaiyáiye. Ísu fasiꞌaémbá tokéna tíꞌo ún-kwaasi asófatinkena waántáwambo tirunturómba maitiyuwéna sáwí-imayaagomo taꞌótokompinkemba faútínkaraiye. Miyán-ááí Mááka agaimakáiye. Mááka agaiyáin-aaigoni ayáíyáꞌá maarán-táúntámpímbo wérain-aai moórá-waasigo agaimakáiye.\it* \c 1 \s1 Yóni nombó maitinkówimo simátímakain-aai. \r Mátíyu 3:1-12, Rúku 3:1-9, Yóni 1:19-28 \p \v 1 Maníkón-ááninko Ísu Káráísiti wení ásé-aai maarán-iye. \v 2 Naaófáꞌá moóráwigon-awiꞌa Yóni ímbo méronkaꞌa Maníkón-aaimo simátímakowin-awiꞌa Áísáya Yónin-aai símai agaimaréna séna \q1 Maníkó séna isaaó. Moóráwigomba aiꞌmáráanana kesáái maimaéna ení aifaꞌá wéna ení aambá wiꞌankéna \v 3 máásai-marafaꞌa ména aaemáíyakemba séna Fasiꞌaénkóní aambó wiꞌankáíyamba wení aambá arupíse úmai \q1 wiꞌankáíyana minámpáꞌá wíno Maníkó siyáiye \p Áísáya agaimaréna siyónkaꞌa Yóni paápé úwana minááí paápé uráiye. \b \p \v 4-5 Yóni nombó maitinkówi máásai-marafaꞌa komérowasa Yúndiyaa-aempakene Yérúsaremu-naopaken-kwaasi seyaafáꞌá Yónimpaꞌa tuwaná simátimena séna kentí sáwí-imayaa tuwéꞌa Maníkómpáꞌá tíyana sáwí-imayaa maitiyuwáínaꞌa nombá maitínkáano súwasa miwítí sáwí-awau kufíyúwana Yóni Yóndani-nompimba nombá maitínkaraiye. \b \p \v 6 Yóni káámeri-poigoni áyáu-watoi iyéna ásisandena áꞌwáánkau uréna faꞌnóríné wantáámíkóní aúwé mintón-aantemba wénena \v 7 simátimena séna moóráwigo kesínaaembo tíndawi wemá óraako kembá íyáákaraifo wemó aaí síndaraꞌo kemó sendá sáwíꞌan-iye. \v 8 Kemá nombá maitinkánaumpo wemá Ufaen-ámútánkómbá aiꞌmaráínana kuména kempímbá óraaꞌa uwátinkainiye siyáiye. \s1 Ísumba nombó maiyánkarain-aai. \r Mátíyu 3:13-17, Rúku 3:21-22 \p \v 9 Minkánáá Káríri-aempaꞌa Násareti-naopakemba \p Ísu túwana Yóndani-nompimba Yóni wembá nombá maiyankówana \v 10 Ísu nompínkémbá íyáfasinowana kampúaran-tawaai tuwínkaaꞌ-úwana Yóni awánómba Maníkóní ámútanko mááufuꞌ-numaraamba úmaena Ísun-aneꞌá kumbaúwana \v 11 wíyómpakemba aaigó aantemba séna emá kesááninko ónaꞌa en-ímáyáá \p éꞌa óraaꞌ-aamoi uwánkaumne siyáiye. \s1 Waántáwanko Ísumba maꞌmáímo awánarain-aai. \r Mátíyu 4:1-11, Rúku 4:1-13 \p \v 12 Súwana Maníkóní ámútanko Ísumba simámuwana máásai-marafaꞌa komérowana \v 13 ayáátáákaꞌa 40 noꞌwaamba komérowana waántáwanko Ísu sáwíꞌo índa awánánae séna fíꞌo-fiꞌon-aai súwana Ísu ímba sáwíꞌo úmba afááꞌ-wáí-wáánkó íyáíseꞌa mérowasa wíyómpakemba Maníkóní kísau-waasisomba kumésa áwaꞌnai uwánkaraawe. \s1 Ísu éíyain-kwaasimo táántarain-aai. \r Mátíyu 4:12-22, Rúku 4:14-15 \p \v 14 Ánaaemba Yóni Káríri-marafaken-kawaagon-awiꞌa Érotintafena séna sáwíꞌa uráiye siyóntafena Yónimba ándáfaꞌa máankowana mérowana Ísu Káríri-aempaꞌa wéna Maníkóní ásé-aai simátimena séna \v 15 miwání áwáu paápé isaná Maníkóní nombaragó ewaaꞌá tifo kentí sáwí-imayaa tuwéꞌa Maníkóní ásé-aaisafeꞌa timankúnkúmba oro siyáiye. \b \p \v 16 Minááí simátimena Káríri-waaunkoni áwáífakafambo kúmba kaeꞌ-wáásíyáí awaaón-áwíꞌa Sáímoni úwana áfákon-awiꞌa Énduruweꞌa mésarai miwítí kísau pósarai mófááꞌa toꞌmái tímapaꞌa wénesarai mareꞌmareꞌ-únámbá nompí tukésarai méroyana \v 17 Ísu simátimena séna keséꞌa tekaiyó. Mófááꞌo to-tímapaꞌo nóyantemba aú-kisau tíménakai wénekai kesáái simátímapaꞌa wéniyasa kempáꞌá teró súwasarai \v 18 mimbáréꞌmáréꞌ-únámbá tuwésarai weséꞌa kurááye. \b \p \v 19 Weséꞌa kuyaná Ísu kárikaꞌa kúmba kaeꞌ-wáásíyáí Sépétin-ááninkai awaaón-áwíꞌa Yémísi úwana áfákon-awiꞌa Yóniyeꞌa nompín-táómpimba mésarai mareꞌmareꞌ-únámbá toꞌmayaa wéuyana \v 20 Ísu tuwánéna táántowasarai mindómpín-táómpimba tifowáné wení kísau-waasiye tiyuwésarai Ísuweꞌa kurááye. \s1 Arumpimbá sáwí-amutambo mérowin-aai. \r Rúku 4:31-37 \p \v 21 Kápaneamu-naopaꞌa komérowasa Yúndaa-waasi ámáán-aaimo ísón-kanaa túwana Ísu ámáán-daumpaꞌa iména wenáái simátimuwasa \v 22 isésa óraaka súntafesa sésa ámáámbo sentenkáámbá ímba wésifo óraaꞌ-waasigoraamba wésiye sésa táátafesa uráawe. \b \p \v 23 Táátafesa uwaná minámáán-dáúmpáꞌá moóráwigo wenarumpimbá sáwí-amutambo méron-kwaasigo ména \v 24 óraaka séna Ísu Násaretifakewi óne. Kentáá nórawa ínewa tasínkambaisaawa taiꞌáínono. Embá awánáúndawi Maníkóní kawe-kísáú-wáásí óne súwana \v 25 Ísu sáwí-amutankontafena óraaka séna aseré minkwáásígómbá auwé kóuwo súwana \v 26 misáwí-ámútánkó minkwáásí famétuwowana aíyayaanko \p tata úwana wááꞌa túmaena arumpinkémbá kóúwasa \v 27 awánésa táátafe ésa keáímbá sésa mindórawaꞌiyo. Aúíꞌan-iye. Wemá sáwí-amutantafena óraaka sisasá sintembá wéowe suwaná \v 28 miyá úwasa Káríri-aempaꞌa Ísun-aai wété úwasa ísaraawe. \s1 Ísu tíꞌo ún-kwaasimo asófatinkarain-aai. \r Mátíyu 8:14-17, Rúku 4:38-41 \p \v 29 Ísówasa ámáán-daumpaꞌa tuwésa Sáímoninte Éndurunteti naaúmpaꞌo íyúmba Yémísiye Yóniye Ísuwe úmai íyúmba \v 30 Sáímonin-áráandaomba áuiya kówana mérowasa Ísumba simámúwana \v 31 iséna wempáꞌá téna ayáánkaꞌa taꞌótoꞌmai íyáfasinankowana mináúíyá taiꞌówana íyáfasinkwena tómbá agaimái tímakaiye. \p \v 32 Úwasa fenómpinkaꞌa tíꞌo ún-kwaasisonkwara sáwí-amutamba tirumpimbó méron-kwaasisonkwaraꞌa tíꞌmaesa Ísumpaꞌa tuwasá \v 33 mindáópaken-kwaasisomba seyaafá ontaráꞌá túwaandu uwaná \v 34 Ísu fíꞌo-fiꞌon-tiꞌo ún-kwaasisomba asófatinkena sáwí-amutamba tirumpinkémbá maitiyuwówasa misáwí-ámútántómbá Ísuntafesa Maníkón-ááninkon-iye sésa wembá awánontafena aséráaro Ísu súwasa kóuraawe. \s1 Ísu Kárírifaꞌo simátímakain-aai. \r Rúku 4:42-44 \p \v 35 Kóuwana siyataróꞌá Ísu íyáfasinena mindáópaꞌa tuwéna Maníkómpáꞌá inaimó síndasafena ímba waásimo méropaꞌa koména inaí wésena mérowana \v 36 Sáímoni wení waásiseꞌa Ísumba ayaafáí úmai \v 37 awánésa sésa seyaafáꞌ-wáásí embá wéayaafai-owe suwaná \v 38 Ísu séna fíꞌon-daopimpaꞌwarata wéneta kesáái simátímapaꞌa kónaumne. Miyámó ondasáféꞌa túne séna \v 39 Káríri-aempaꞌa ámáán-daumpimpa kosimátímapaꞌa wénena tirumpinkémbá sáwí-amutamba maitiyuwówasa kóuraawe. \s1 Ísu námombo kón-kwaasi kaweꞌó uwánkarain-aai. \r Mátíyu 8:1-4, Rúku 5:12-16 \p \v 40 Moórá-kanaa Ísumpaꞌa námombo kón-kwaasigo téna óraakon-iye séna aísamaifimba takífaena séna kentáfénamo ankáínamo e kanaaꞌá aúíꞌa uwásinkainono súwana \v 41 Ísun-arumbá úwana ayáántamba aneꞌá taꞌótorena séna miyá ónaumpo enáúraꞌa karefóꞌa kawáúwiye súwana \v 42 minúwóíyáámbá kawáúguwana \v 43-44 Ísu óraaka séna enáúraꞌa kawáúwimba po Mósesemo siyáintemba ámáán-kisau-waasifaꞌa wéma enáúma máaraatime póíma tímínasa Maníkóntáfésa ísámai tufúꞌmai agaíyasa seyaafáꞌnánká awánésa áúrakemba kawáúwiye sénááwe. Énifo enáúraꞌo uwánkaunda-aai simátimunafo sé waaó Ísu súwana \v 45 minkwáásígó ifátuwena kaweꞌó uwánkon-aai simátímaꞌmae iyúwana minááígó wété úwasa sáwífaꞌnanka Ísu tíníye sésa kentí naaópimpaꞌa túwaandu urówana mindásafena Ísu ímba naaóꞌ-naoꞌo kúmba waási ímbo méronkafamba mérowasa naaóꞌ-naoken-kwaasi wempáꞌá tóso uráawe. \c 2 \s1 Ísu aísamaimo pukówimba kaweꞌó uwánkarain-aai. \r Mátíyu 9:1-8, Rúku 5:17-26 \p \v 1 Tuwímbai-noꞌwaamba waéna Ísu Kápaneamu-naopaꞌo kúmba wení naaúmpaꞌa mérowasa sáwífaꞌ-waasi isésa \v 2 túwaandu ésa mindáúmpá sisipáá ésa pááimpaꞌwaraꞌa sisipáá uwásowana Ísu wenáái wésimatimuwasa \v 3 éíyain-kwaasi aísamaimo pukówimba taawiyaꞌmaésa tumbá \v 4 mindáúmpá sáwífaꞌ-waasi sisipáá uwasá ímba kanaaꞌó íyóraantamba ésa naanamifaꞌá taawiyaꞌmaésa imésa afaaꞌá aúsámaresa ándára taꞌótoresa túwówana kumémena Ísumo méronka aúrankaꞌa kumúwana \v 5 Ísu taawiyaꞌmaé \p tun-kwáásímó éraiꞌa kaweꞌá uwánkainiye-imayaamo umbá Ísu tuwánéna aísamaimo pukón-kwaasigontafena séna kesí waásiyo ení sáwí-imayaa maiyauwáúmne súwasa \v 6 ámáámbo sun-kwáásí mésa \v 7 imáyáa ésa sésa nóra sénawa miyá síyó. Maníkó weyáá sáwí-imayaa maitiyuwáínífo waási ímba miyá ónááfo Maníkómbá karaánááꞌa ánkáíye-imayaa ésa suwaná \v 8 Ísu minímáyáámó umbá iséna simátimena séna nóra séra miyán-ímáyáá wéoo. \v 9 Moóráwigo aísamaimo pukáindawintafenamo séna ení sáwí-imayaa maiyauwáúmne sínasamo ésa éraira sí karorá síyó sénááwe. Énifo moóráwigomo aísamai pukáindawintafenamo séna eyááríkaꞌa íyáfasine ení wandaaí maimaé waaó sínasamo ésa éraira sí karorá síyó sésa awánánááwe. \v 10 Kemá waási úranko marapáꞌó méraunda waásiti sáwí-imayaamo maitiyuwáúnda-fasiꞌaemba tokáumpo aráátíménda awánánááwe séna aísamaimo pukón-kwaasigontafena séna \v 11 isaaó. Íyáfasinke ení wandaaí maimaé naaópaꞌa waaó súwana \v 12 seyaafáꞌ-wáásí túrankaꞌa íyáfasinkwena wení wandaaí maimaéna kúwasa seyaafáꞌnánká táátafesa ésa Maníkón-áwíꞌa mósá marésa sésa ímbo awánaraunda-iꞌa isatá awánáúmne sésa táátafesa ésa tiyáámba tóipimba fáákaawe. \s1 Ísu Rífáimbo áántarain-aai. \r Mátíyu 9:9-13, Rúku 5:27-32 \p \v 13 Ísu tuwéna Káríri-nonkwaaunkoni áwáífaꞌa kúwasa sáwífaꞌ-waasi wempáꞌá túwaandu uwaná wenáái simátimena \v 14 wéna awánómba Áráfíásin-ááninkon-awiꞌa Rífái taakisimó máún-daumpaꞌa mérowana Ísu awánéna séna íyáfasine keséꞌa tiyó súwana íyáfasinena wembá arááíwaꞌmaena kuráiye. \b \p \v 15 Kúwasa Ísuwe wení kísau-waasiye Rífáini naaúmpaꞌa imésa tómbá wénowasa taakisimó máún-kwaasiye sáwíꞌo un-kwáásíyé sáwífaꞌa Ísumba arááíwaꞌmaesa Rífáini naaúmpaꞌa imésa wénowasa \v 16 ámáán-kawaa-waasifinkemba ámáámbo sun-kwáásí Ísu taakisimó máún-kwaasiye sáwíꞌo un-kwáásíyé tómbó wénomba tuwánésa Ísuni kísau-waasisafesa tísai esa sésa nóra sénawa taakisimó máén-umen-kwaasiye sáwíꞌo on-kwáásíséꞌa Ísu tómbá wénaiyo suwaná \v 17 Ísu iséna séna tíyofaan-kwaasi kaweꞌ-úmaimo méraan-kwaasi ímba wétuwaꞌnai-ofo tíꞌo \p in-kwáásí wétuwaꞌnai-owe. Mindásafeꞌa arupíse úmaimo méraan-kwaasi táántaanasa Maníkómpáꞌá tíwae séꞌa ímba kunkáumpo sáwíꞌo úmaimo méraan-kwaasi táántaanasa Maníkómpáꞌá tíwae séꞌa kunkáumne Ísu siyáiye. \s1 Tómbó aawentamó on-ááí. \r Mátíyu 9:14-17, Rúku 5:33-39 \p \v 18 Moórá-kanaa Yóni nombó maitínkáíwaini kísau-waasiye ámáán-kawaa-waasiye Maníkóntáfésa imáyáa ésa tómbá ímbo nombá inaí aantemba wésuwasa tuwímbai Ísumba taáísai esa sésa Yónini kísau-waasiye ámáán-kawaa-waasiti kísau-waasiye moórá-mora-kanaa Maníkóntáfésa imáyáa ésa tómbá ímbo naambá inaí aantemba wésefo ení kísau-waasi ímba miyámó ombá tómbá úwoi wénaawe. Nóra sésawa miyá wéoo suwaná \v 19 Ísu séna moóráwigo aaremó maíndawi amááraasomba tanómba kautimínda miwíséꞌa mérainasa aamoí ésa mintómbá ímba aꞌáo sénááfo úwoi nánááwe. \v 20 Ánaaemba minkwáásígómbá aíꞌmae kóíyasa minkánáá amááraasomba tirunkó sáwíꞌa ínasa tómbá aꞌáo sénááwe Ísu séna wemó ánaaemba tiyuwénamo iyíndasafena minááí siyáiye. \b \p \v 21 Ísu minááí simátimena séna ááéraan-ampantamo afaaꞌó wéraisasamo ombá aú-ampanta ímba kárámai wéfaruwowe. Miyámó íyanamo éna aú-ampantago sáwíꞌa ínana ááéraan-ampantago aú-ampantaraamba ímba íníye. \v 22 Aú-anda-aran-domba ááéraa-sipisipi-asi-anafeumpimba ímba wéfatimaraawe. Miyámó íyanamo éna aú-anda-aran-donko óraaꞌa éna ááéraan-anafeumba kafaména sáwíꞌa ínana mindómbá úwoifaꞌa fatíwiniye. Mindásafesa aú-anda-aran-domba aú-sipisipi-asi-anafeumpimba wéfatimaraawe Ísu siyáiye. \s1 Ísu sambaatisáfénamo siyáin-aai. \r Mátíyu 12:1-8, Rúku 6:1-5 \p \v 23 Moórá-kanaa Yúndaa-waasimo saagon-kánááráꞌá Ísuwe wení kísau-waasiye wíti-ton-kisaufaꞌa wéwesa wení kísau-waasi wíti-aramba kútúmai ásima pítuwesa nowasá \v 24 ámáán-kawaa-waasi tuwánésa Ísuntafesa sésa isaaó. Ení kísau-waasi saagaan-kánáámá aambá fáíꞌmakaawasa miyá wéowe suwaná \v 25-26 Ísu séna naaófáꞌá Téfítimo uráimba aúfáífimbo agaimakáin-aaigoni áwáu ímba ísaraawe. Aifaꞌ-ámáán-káwáágón-áwíꞌa Ápáyata méronkaꞌa Téfítiye wení waásiye táái tówana Téfíti Maníkóní ámáán-daumpaꞌa iyéna Maníkón-aúrankaꞌo makón-tomba imaiyéna wénena wení waási timúwasa naráawe. Mintómbá úwoi-waasi ímbo néꞌómbanifo ámáán-kisaumo máún-kwaasi aantembo néꞌómbaniye. Téfíti mintómbá imaiyéna timúwasa nonkáꞌá Maníkó ímbo aaisambá siyáimbanifo kesí waási miyá owaꞌá aaisambá ímbo seráámbá wésewe. \v 27 Maníkó waásisafena imáyáa éna túwaꞌnai índasafena saagaan-kánáá maréna waási aifa-tántááꞌá maréna saagaan-kánáá ánaaen-tantaaꞌa póna túwaꞌnai índasafena makáiye. \v 28 Wíyómpakemba waási úranko póꞌa saagaan-kánááráꞌó káráwiyaundawi úmpo saagaan-kánáámó waási kísaumo máémba kendén-iye Ísu siyáiye. \c 3 \s1 Ayáámbo kemporaráin-kwaasigon-aai. \r Mátíyu 12:9-14, Rúku 6:6-11 \p \v 1 Moórá-kanaa Ísu ámáán-daumpaꞌo iyúmba moóráwigo ayáámbo kemporarón-kwaasi mérowasa \v 2 aaifimbá maenkánae suwáí mésa Ísuntafesa sésa saagaanká póna minkwáásí kaweꞌó uwánkainataamo éta taꞌótoꞌmaisa aaifintá maenkánaumne sésa Ísumba awánomba \v 3 Ísu ayáámbo kemporarón-kwaasisafena séna kemó méraundara tiyó súwana miyá úwana \v 4 Ísu miwísáféna séna kentáásí ámáán-aaifimba nóin-aaiya wéraiyo. Saagaan-kánáárá póta kawe-kísáúsááwá máúm sáwí-kisausaawa wémaumno. Waási túwaꞌnai onasasááwá kawerá óna tínkamonasasaawa puwónááo tísai ena súwasa ímba aaí suwaná \v 5 Ísu mótuwana-metuwana éna aaisambá títuwena waásisafesa ímbo imáyáamo ontáféna arumbá úwana ayáámbo kemporarón-kwaasigontafena séna enayáámba fárútuwaao súwana ayáámba fárútuwowana kaweꞌá uwánkowasa \v 6 ámáán-kawaa-waasi ámáán-daumpaꞌa tuwésa minúwóíyáán-úmai Érotini waási túwaandu ésa Ísumba nóraumaisaawa tufuwónaumno sésa tufuwíyanamo puwínda-aai siyáawe. \s1 Sáwífaꞌnanka nonkwaaúnkóní áwáífaꞌo kuráan-aai. \p \v 7 Ísu tiyuwéna wení kísau-waasi tíꞌmaena Káríri-nonkwaaunkoni áwáífaꞌo kúmba sáwífaꞌ-waasisomba Kárírifaken-kwaasiye Yúndiyaafaken-kwaasiye \v 8 Yérúsaremu-naopaken-kwaasiye Ítúmiyaa-aempaken-kwaasiye Yóndani-nonkoni menáípákén-kwáásíyé Táyaa-naoꞌ-aempaken-kwaasiye Sáíndóni-naoꞌ-aempaken-kwaasiye miyáumaifaken-kwaasisomba Ísuni kísau-aai isésa Ísumpaꞌa tóso uwaná \v 9-12 sáwífaꞌ-waasi asófatinkowasa mindásafesa tíꞌo ún-kwaasisomba asófasinkainkwae sésa Ísun-aneꞌó taꞌótoraiyanesa faméꞌmae íyúwasa tirumpimbó sáwí-amutambo méron-kwaasi Ísumba awánésa maraꞌá kífaesa óraaka sésa emá Maníkón-ááninko óne suwaná Ísu óraaka séna Maníkón-ááninko óne séꞌa ímba símai paápé oro séna wení kísau-waasi simátimena séna sáwífaꞌ-waasi faméꞌmaesa famésiyuwaafo nompín-táómba maimaé ewaaꞌá másínkáaro siyáiye. \s1 Ísu wení kísau-waasimo táántarain-aai. \r Mátíyu 10:1-4, Rúku 6:12-16 \p \v 13 Ísu omápaꞌa iména tuwímbai íyáfasintinkanae séna táántowasa wempáꞌá íyúwana \v 14 minkwáásífínkémbá sísamaifakemba kaeꞌá kumbaimái-waasi íyáfasintinkena séna kesí aantá-waasi éꞌa méꞌa kesáái kosimátímapaꞌo wíyantafe tiꞌmaréꞌa \v 15 tirumpinkémbó sáwí-amutambo komaitiyuwáíya-fasiꞌaembo timúnda miyásáféꞌa íyáfasintinkaumne siyáiye. \b \p \v 16 Miwí túwíꞌa Sáímoniye séna aú-awiꞌa Pítaawe simánkena \v 17 Sépétin-ááninkorai túwíꞌa Yémísini Yóni aú-awiꞌa Póánésiye súwaiyai mináwíkóní áwáu wíyónaaimo siwáíní áráákoraiye súwaiyaisafena séna \v 18 moóráwigo Énduruni moóráwigo Fírípini moóráwigo Pátóromiyuni moóráwigo Mátíyuni moóráwigo Tómaasini moóráwigo Áráfíásin-ááninko Yémísini moóráwigo Tándiyasini moóráwigo Sáímoni wemá Rómu-kamani-waasi tiꞌmátuwanaemo siyáiwaini \v 19 moóráwigo Yúndasi-Ísakerioti wemá ánaaemba Ísumba wení namuro-wáásímó aráátímakaiwai miyáumai-waasi Ísu íyáfasintinkena naaópaꞌa kouwékáiye. \s1 Ísunte Píyésepurinte-taai. \r Mátíyu 12:24-32, Rúku 11:14-23, 12:10 \p \v 20 Ísu naaúmpaꞌo iyúmba aneká sáwífaꞌ-waasi túwaandu ésa sisipáá untáfésa Ísuwe wení kísau-waasiye tómbá ímba kanaaꞌá naráátámba uwasá \v 21 Ísun-amááraa isésa uwóíꞌa úmae wéniye sésa taaiyánae sésa tiyáawe. \v 22 Yérúsaremu-naopaken-kwaasi Maníkóní ámáámbo sun-kwáásí tésa sésa sáwí-amutantonti kawáágón-áwíꞌa Píyésepuri fasiꞌaémbá ámísana tokéna sáwí-amutamba wémaitiyuwaiye suwaná \v 23 Ísu táántowasa tuwaná waéꞌmai-aai simátimena séna waántáwankomo éna ímba waántáwamba maisuwáíníye. \v 24 Moórá-andamo tiyésamo ésa tuwínkaaꞌa urésa ímba fasiꞌámai méranaawe. \v 25 Moórá-akumba aaimó tuwíntáán-akumba pósa tuwínkaaꞌ-urésa ímba fasiꞌámai méranaawe. \v 26 Waántáwankoni waási tiyésamo tuwínkaaꞌ-ésamo \p ésa ímba fasiꞌámai méranaawe. \b \p \v 27 Moórá-aai imáyáan-oro. Moóráwigo moórá-nankoni afowámó fasiꞌaéwí mérainanamo éna mindáúmpákén-úmémbó maíndasafenamo éna ímba úwoi íyáferainifo miwámá mindánkóní afowámbá ándá káráꞌumakenamo éna kanaaꞌá íyáfekena wení moparáwímbá umémbá máíníye Ísu siyáiye. \b \p \v 28 Ísu simátimena séna ísáaro. Waási sáwí-kisau wémaesa símai sáwíꞌo uwátínkáámba mindá Maníkó maitiyuwáínífo \v 29 Ufaen-ámútánkóntáfésa símai sáwíꞌo uwánkaiyamba mindá Maníkó ímba maitiyuwáínana waéꞌwaeꞌa íníye Ísu siyáiye. \v 30 Ísuntafesa sésa \p sáwí-amutanko wenarumpimbá méraiyemo suntáféna Ísu minááí simátímakaiye. \s1 Ísun-anówawe áfárawaisai-taai. \r Mátíyu 12:46-50, Rúku 8:19-21 \p \v 31 Minááí simátimuwasa Ísun-anówawe Ísun-áfárawaisaiye tésa máápaꞌa tamésa sésa Ísuntafesa tiyó kosimáméro suwasá \v 32 naaúmpaꞌo méron-kwaasi sésa enanówe enáfárawaisaiye máápaꞌa tamésa wéaantaawe suwaná \v 33 Ísu séna kesinó nááwaꞌiyo. Kesífárawaisai nááwiyaꞌo séna \v 34 naaúmpaꞌo méron-kwaasi tuwánéna séna kesinó kesífárawaawi méraawe. \v 35 Maníkómó sintembó owí kesinówe kesúnafaraawinen-owe Ísu siyáiye. \c 4 \s1 Moóráwigo ánáuntumbo tuꞌmakáin-aai. \r Mátíyu 13:1-23, Rúku 8:4-15 \p \v 1 Anekaꞌá Ísu Káríri-nonkwaaunkoni áwáífaꞌa koména aaí wésimatimuwasa sáwífaꞌnanka tóso ésa ewaaꞌá tamérontafena nompín-táómpimba íyátena mérowana nompín-táómba waaún-afoforaꞌa wérowasa minkwáásísómbá nonkwaaúnkóní áwáífaꞌa mérowana \v 2 fíꞌo-fiꞌon-aai waéꞌmai simátimena séna \v 3 ísáaro. Moóráwigo ánáuntumba maimaéna kísaufaꞌa wéwena \v 4 mátuꞌmaraisana tuwímbai-anauntumba aampaꞌá kunkwéraisana numagó fáíꞌnasukaiye. \v 5 Tuwímbai-anauntumba óntankwaraꞌ-marafimba kunkwéna paákáꞌ-máráfímbá éna minúwóíyáán-úmai óraaꞌa isaná \v 6 aaꞌá kaisaná ánúꞌa ayáátáákaꞌa ímba kunkéna aáénkaguraiye. \v 7 Tuwímbai-anauntumba karaampaꞌá kunkwéna kárúraisana karaan-tantáákó fandundupásúwáísana ímba arambá wéiyaiye. \v 8 Tuwímbai-anauntumba kaweꞌ-máráfímbá kunkwéna kárúrena óraaꞌa éna arambá imái sáwífaꞌ-aramba iyéna tuwímbai íyáákamai-aramba íyáísana tuwímbai imaimái-aramba wéiyaiye. \v 9 Ísáán-kwaasi ísámai kaweꞌán-oro Ísu siyáiye. \b \p \v 10 Ísu súwasa ánaaemba wení kísau-waasiye tuwímbai-waasiye mésa Ísuntafesa sésa minkwáéꞌmáí-ááígóní áwáuma sinatá ísáano suwaná \v 11 Ísu séna Maníkó wení waásimo kawáánin-aaigoni áwáumo wésimatimunda Maníkó kembiwí imáyáa tímísaꞌa wéisaafo fíꞌon-kwaasi waéꞌmai-aai aantemba wésimatimumpo \q1 \v 12 ísáámbanifo ímba ísámai kaweꞌá wéowe. \q1 Awánaambanifo ímba awánamai kaweꞌá wéowe. \q1 Isékaa Maníkómpáꞌá tewaná Maníkó miwítí \q1 sáwí-imayaa maitiyúwáísino. \p Mindásafeꞌa waéꞌmai-aai simátimune Ísu siyáiye. \b \p \v 13 Ísu simátimena séna maankwáéꞌmáí-ááímó simátimunda ímba ísáafo fíꞌo-fiꞌon-kwaemai-aaimo sendá ímba isánááwe. \v 14 Minááígóní áwáumo sendá ísáaro. Moóráwigomo ánáuntumbo tuꞌmáráínten-úmai Maníkón-aai simátímísana \v 15 tuwímbai-anauntumbo aampaꞌó kúmímba waási tirumpintá kúmísasa Maníkón-aai ísááwana waántáwanko téna tirumpinkémbá maimái úwoifaꞌa wétiyuwaiye. \v 16 Tuwímbai-anauntumbo óntankwaraꞌ-marafimbo kúmímba waási tirumpintá kúmísasa minúwóíyáámbá Maníkón-aai isésa aamoí ombánifo \v 17 ímba tirumpimbá taꞌótoꞌmai kaweꞌá owasá Maníkón-aaisafesa umbai-taiyé sésa Maníkón-aai ifáꞌá wétuwaawe. \v 18 Tuwímbai-anauntumbo karaampaꞌó kúmímba waási tirumpintá kúmísasa Maníkón-aai ísáámbanifo \v 19 marapáꞌ-úmbáí-tántáátáfésa imáyáa úmae nésa ónta-imayaa úmae wénesa fíꞌo-fiꞌon-tantaaꞌa maénae símae nésa miyán-ímáyáágó Maníkón-aai faráátasuwaisasa ímba Maníkóní kísau wémaewe. \v 20 Tuwímbai-anauntumbo kaweꞌ-máráfímbó kúmímba waási tirumpimbá kúmísasa Maníkón-aai isésa tirumpimbá taꞌótoꞌmai kaweꞌá ésa fasiꞌámai mésa Maníkóní kísau maésa wétuwaꞌnai-owasa tuwímbai íyáákamai-kisau maésa wétuwaꞌnai-owe Ísu siyáiye. \s1 Ómbó kúrakain-aai. \r Rúku 8:16-18 \p \v 21 Ísu simátimena séna ómbó kúraꞌmaraamba ímba aúpáꞌá marésa ímba taare-améndaampaꞌa wémaraafo aforaꞌá mósá wémaraawe. \v 22 Miyámó onten-úmai aúpáꞌó wérain-tantaaꞌa seyaafá aforaꞌá paápé ínasa awánánááwe. Kumeupáꞌó wérain-tantaaꞌa aforaꞌá paápé ínasa awánánááwe. \v 23 Ísáán-kwaasi ísámai kaweꞌán-oro. \v 24 Tíménten-úmai Maníkó miyáumai tiména anekaꞌá timíníye. Mindásafeꞌa ísáán-aai imáyáa úmai kaweꞌán-oro. \v 25 Maníkón-aai ísámaimo kaweꞌó owí Maníkó túwaꞌnai ínasa moórá-aaiwaraꞌa isánááwe. Maníkón-aai ímbo ísámai kaweꞌó owí tirumpinkémbá maimaínana ímba wéíniye. Mindásafeꞌa ísáán-aai imáyáa úmai kaweꞌán-oro Ísu siyáiye. \s1 Ánáuntumba tukáisana arambó iyáin-aai. \p \v 26 Ísu simátimena séna Maníkó wení waásimo kawáánin-aai maarán-iye. Moóráwigo ánáuntumba tuꞌmaréna \v 27 ímbo áwaꞌnai imbá waéna siyaréna wéisana ánáuntunko weyááríkaꞌa wéanon-iye. \v 28 Maragó ánáuntunkomba áwaꞌnai isaná áruma wíkéna óraaꞌa éna arambá iyéna \v 29 áfuma kaisaná fákáꞌnaiyan-kanaa tisasá fákáꞌmai wénaawe Ísu siyáiye. \s1 Taaérankon-aai. \r Mátíyu 13:31-35, Rúku 13:18-19 \p \v 30 Ísu séna Maníkó wení waásimo kawáánimba nóinkara kawááníyómpo maarán-ááí simátíménaꞌa ísáaro. \v 31 Maníkó wení waásimo kawáánimba maarán-iye. Kári-taerankon-awiꞌa másítáti mintáígón-aramba ímbo aneꞌó awánaraan-taeramba marafímbá uꞌmakáawana mimpínkémbá wíkéna \v 32 óraaꞌa éna óraaꞌ-amaima mófarena wété uráisana numagó mimpímpáꞌá ánáamba úmarena wémaiye Ísu siyáiye. \b \p \v 33-34 Ísu waásisomba aaí simátimenae sénamo úmba ímba aforá siyáifo waéꞌmai-aai aantemba simátimuwasa tuwímbai súntemba móisasuwowana mináyáíyákémbá simátimuwasa móisowana miyáumai simátimena énifo wení kísau-waasi weséꞌo méronkaꞌa minááígóní áwáu simátímaꞌmaena iyáiye. \s1 Óraa-fiyunda torówana Ísu mafaimakáin-aai. \r Mátíyu 8:23-27, Rúku 8:22-25 \p \v 35 Minkánáá fenómpinka Ísu wení waásisafena séna nonkwaaúnkóní menáípátá kónae súwasa \v 36 fíꞌon-kwaasi tiyuwésa Ísumba áíꞌmaesa nompín-táómpimba íyáte kuwasá tuwímbai-nompin-taonkwaraꞌo kumbá \v 37-38 Ísu mintáónkoni ayáífáꞌá aún-kwaigurówana óraa-fiyunda torówana nonkó tufántááfan-éna nompín-táómpimba ówitowasa kúwáfekunafo sésa inkaisésa Ísumba koaúsésa sésa óraakoo ken-ímáyáá ímba inatá puwúnafosa súwaꞌnai uwo suwaná \v 39 íyáfasinena fiyúndágonte nonkóntétafena óraakaꞌa séna mafáékaiyo súwasarai fiyúndágoe nonkóe mafáúyana nonkó karáꞌnáguwana \v 40 Ísu simátimena séna nóintafera wéinkaisoo. Kentáfé nóra séra ímba timankúnkúmba wéoo súwana \v 41 tááꞌa úwasa keáímbá sésa nóran-kwaasiya isanawá fiyúndágoe nonkóeꞌa wenáái isaíyó sésa tiyáámba ufakésa táátafesa ésa siyáawe. \c 5 \s1 Sáwí-amutamba arumpinkémbó maiyáúkain-aai. \r Mátíyu 8:28-34, Rúku 8:26-39 \p \v 1 Simásuwesa mindómpín-táómpimbo kumbá Káríri-marama tínaaempa wérowana Kégésaa-marama túrampaꞌa wérowasa mimbáráfáꞌó kumbá \v 2-4 Ísu mindómpín-táómpinkemba mimbáráfáꞌá kumúwana moóráwigo sáwí-amutamba arumpimbó méron-kwaasigo utátínkón-ontan-aifaꞌo maúmpakemba Ísumpaꞌa tiyái. Minkwáásí káráꞌumarontemba taraꞌnaaraꞌó úwaima éna ímba waási mésa ímba káráꞌumakowana \v 5 wááwáiye nóꞌwaane omápaꞌo utátínkón-ontan-aifaꞌa wénena wááꞌa wétena óntantamba wenáúma wékambisena \v 6-8 nénkakemba Ísumba awánéna awaantanténa Ísun-amándáraꞌa taména wen-ímáyáá éna áwíꞌa mósá marówana Ísu minkwáásígó arumpinké-sáwí-ámútánkóntáféna séna emá sáwí-amutamba ómpo minkwáásígómbá auwé kóuwo súwana óraaka séna Ísuwo íyáákamai-Fasiꞌaenkon-ááninko ómpo Maníkóntáfé ísámai sínkamonafainifo nóra uwásinkainono súwana \v 9 Ísu séna enáwíꞌa nááwaꞌono súwana séna sáwífaꞌa méraumpo kesúwíꞌa sáwífakoma úne séna mérowasa \v 10-13 omápaꞌa sáwífa-poima mésa umá wénowasa minkwáásígó arumpinké-sáwí-ámútántómbá Ísuntafesa óraaka sésa fíꞌopaꞌa ímba siꞌmaraaó. Mimpóí tirumpintá siꞌmaraaó suwaná miyán-oro súwasa sáwí-amutantomba minkwáásígón-arumpinkemba kárúwesa póí-tirumpimba koférówasa mimpóísómbá seyaafáꞌá ámémpakemba tuwaantantésa nonkwaaúmpíntáámó kúwáférómba putásowasa \v 14 póíyaꞌo tafíkówi miyámó úmba awánésa minúwóíyáámbá naaópaꞌa wésa kísaufimpaꞌo méron-kwaasi mósimatim-besimati uwasá isésa koawánánae sésamo kumbá \v 15 Ísumpaꞌa kotúwaandu ésa awánomba sáwí-amutantombo arumpinkémbó kóun-kwaasigo unáánkwátói úmarena kaweꞌ-úmai mérowasa koawánésa tááteꞌa úwasa \v 16 Ísu minkwáásígómbó kaweꞌó uwánkowasamo awánon-aaiye póígomo ún-aaiye simátímúwasa \v 17 isésa Ísuntafesa sésa maambáráfáꞌá ifá siyuwésa kóuwo suwaná \v 18 nompín-táómpimba íyátowana sáwí-amutambo maiyauwón-kwaasigo Ísuntafena óraakaꞌa séna eséꞌa kónae súwana \v 19 ímbanifo ení naaópaꞌa kuré Fasiꞌaénkómó arumbá uwánkenamo kaweꞌó uwánkáín-aai enamááraasomba kosimátimiyo súwana \v 20 Tékáporisi-aempaꞌa mindáópata Ísumo uwánkon-aai simátímaꞌmae kúwasa seyaafáꞌ-wáásí sáwífaꞌ-imayaa uráawe. \s1 Inaamarúgóe aaregónté-taai. \r Mátíyu 9:18-26, Rúku 8:40-56 \p \v 21 Ísu Káríri-waaunkoni menáípákémbá nompín-táómpimba kouweréna túmba aneká waaúnkón-áwáífaꞌa mérowasa sáwífaꞌ-waasi túwaandu uwaná \v 22 moóráwigo ámáán-dankaꞌo káráwiyowin-awiꞌa Yáírási téna Ísumba taawánéna Ísu óraakon-iye séna aísamaifimba kífaena \v 23 óraaka séna kesiyáámúmba puwíndasafena wéifo tiyéma aneꞌá kotaꞌótorenana asóféna kaweꞌ-úmai méraino súwana \v 24 Ísu weséꞌo kúmba sáwífaꞌ-waasi Ísumba úkúresa arááíwaꞌmae kuwaná \v 25 moórá-ininkomba áíꞌo ún-ininkowaraꞌa arááíwaꞌmae kúmba wembá naaeyámba ankówana sísamaifakemba kaeꞌá kumbaimái-aatai maisuwéna mináíꞌá ímba éꞌankowasa \v 26 sáwífaꞌ-ika tíyofaan-kwaasi áwaꞌnai uwaná óntamba tímaꞌmai taíꞌásuwowana mináíꞌá ímbo éꞌankomba óraaꞌ-aiꞌa uwágúwana \v 27-28 minínínkó Ísumo kaweꞌó uwátínkaron-aai iséna séna Ísuni unáánkwátóiyaꞌa kotaꞌótóráánana síꞌa ésinkainiye séna sáwífaꞌ-waasimo arááíwaꞌmae kumpímbá minínínkó maréna ánaaempakemba unáánkwátóiyaꞌa taꞌótorowana \v 29 mindááéyánko éꞌankowana asófasinkaiye-imayaa úwana \v 30 Ísu imáyáa éna séna kempínké-fásíꞌáénkó moóráwigomba kaweꞌá uwánkáíye séna waéꞌmai tuwánéna séna nááwawa kesí unáánkwátóiyaꞌa taꞌótóráínaꞌiyo súwasa \v 31 wení kísau-waasi Ísumba simámesa sésa úwé sáwífaꞌ-waasimo faméꞌmae íyómpimba taꞌótokaafo nááwawa kesí unáánkwátóiyaꞌa taꞌótóráínaꞌiyo nóra séwa wéseno suwaná \v 32 taꞌótorowintafena móawana-meawana úwana \v 33 minínínkó asófasinkaiye-imayaa úwana anekembá tataꞌá úwana Ísun-aísamaifimba kífaena asófankon-aai simámuwana \v 34 Ísu séna kesímánaako kentáfé sé éraiꞌa súwaꞌnai índawin-iye sénda póna áíꞌa éꞌánkáífo kaweꞌ-úmai waaó Ísu siyáiye. \b \p \v 35 Ísu minááí wésuwasa ámáán-dankaꞌo káráwiyowini naaópaken-kwaasi tésa Yáírásintafesa sésa enayáámúnko pukáifo óraakontafe ténafo siyó suwaná \v 36 Ísu minááí iséna ifátuwena Yáírásintafena séna minááísáfé ímba áákauraumo indá kentáfé amankúnkúmba uwo séna \v 37 arááíwaꞌmae kun-kwáásísóntáféna maankáꞌ-méraaro séna Pítaane Yémísine wenáfákon-awiꞌa Yónine tíꞌmaena kúmba \v 38 sáwífaꞌ-waasi ámáán-dankaꞌo káráwiyowini naaúmpaꞌa túwaandu urésa óraaꞌ-ifiꞌa wétowana Ísu iséna \v 39 naaúmpaꞌa íyáferena séna ímba ifiꞌá taaró. Minárásígó ímba pukáifo úwoi aúmá wéraiye súwasa \v 40 Ísun-awíyáái uwaná tiꞌmátuwowasa máápaꞌa kúwákárúwowana minárásígón-anófoiye wení kísau-waasiyauwe tíꞌmaena minárásígó pukópaꞌa iyéna \v 41 ayáánkaꞌa taꞌótorena wenááifinkemba simámena séna tarita kumi miyámó súmba waéꞌmai séna inaamarúgóo íyáfasinaao súwana \v 42 íyáfasinkwena sífákémba kaeꞌá kumbaimái-aataimo maisukáin-inaamaru íyáfasinowasa awánésa táátafesa uwaná \v 43 Ísu óraaka séna kemó únda-aai ímba simátíméro séna minárásígómbá tómbá áméro siyáiye. \c 6 \s1 Násaretifakewi Ísumba tínaaeniꞌo uwánkaraan-aai. \r Mátíyu 13:53-58, Rúku 4:16-30 \p \v 1 Minkákémbá Ísu wenamáápaꞌa wéena wení kísau-waasiseꞌo kúmba \v 2 Yúndaa-waasi ámáán-aaimo ísón-kanaaraꞌa ámáán-daumpaꞌa iyéna aaí simátimuwasa sáwífaꞌ-waasi isésa táátafesa ésa sésa nááfakena kaweꞌ-ímáyáá maiyénawa kaweꞌ-ááí wésimasimenasaawa nááwawa fasiꞌaémbá ámísanawa kawe-kísáú ímbo awánáúnda-kisau wémaiyo. \v 3 Wentáámó awánáúnda wení kísau taaisambó tuwímbai-tantaaꞌo wéiwain-iye. Máríyaan-ááninko éna Yémísiye Yósisiye Yúndasiye Sáímoni-iyai tuwaaón-iye. Wenáúnafaraawimba maankáꞌá méraawe. Maankákéwí éna úwoi-waasin-ifo nááfakena minááí isénawa mifásíꞌáémbá maiyénawa wésiyo sésa kaorésa tínaaemba uwámúwana \v 4 Ísu simátimena séna Maníkón-aaimo simátímíwai fíꞌo-fiꞌon-daopaꞌa \p wénisasa wenáwíꞌa mósá wémaraafo wení naaópaꞌo koméraimba wenamááraa sésa kesáámó úndanten-kwaasin-iye sésa wenáwíꞌa ímba mósá makáawe Ísu siyáiye. \b \p \v 5 Kesáámó úndanten-kwaasi éna ímba súwaꞌnai íníyemo suntáféna ímbo awánon-kisau moórá-mora-kisau aantemba maiyáiye. Moórá-mora tíꞌo ún-kwaasi tineꞌá ayáántamba taꞌótorena asófatinkena \v 6 wenamáápaken-kwaasi sésa ínta súwaꞌnai íníye \p sun-ááísáféna imáyáa uwááena naaóꞌ-naoꞌa \p Maníkón-aai simátímapaꞌa kuráiye. \s1 Ísu wení waási kísauraꞌo tiꞌmákain-aai. \r Mátíyu 10:5-15, Rúku 9:1-6 \p \v 7 Ísu wení kísau-waasi sísamaifakemba kaeꞌá kumbaimái-waasi táántowasa tuwaná waási tirumpinkémbá sáwí-amutamba maitíyuꞌmae nóro-fasiꞌaemba tiména séna kaesá uwásuweꞌa nóro séna \v 8 óraaka simátimena séna aampaꞌó wíyamba ímba moórá-tantaaꞌa maimaéꞌa koró. Tómbá ímba maimaé wéꞌa tón-únámbá ímba maimaé wéꞌa óntamba ímba maimaéꞌa koró. Táúmba faimaéꞌa \v 9 tísamai ánáamba wimaéꞌa moórá-mora unáánkwátói timantentén-úmai kuféꞌmaeꞌa koró. \v 10 Maníkón-aaimo simátimiyantafe moórá-naopaꞌo wíyasamo naambó timíyaꞌa mindáúmpáꞌ-aantemba méꞌa kentí kísau maimái taiꞌéꞌa mindámbá tuwéꞌa fíꞌon-daopaꞌa koró. \v 11 Moórá-naopaꞌo wíyambo naambá ímbo timésamo kentáái ímbo isáíyanamo éna Maníkó mindáópaken-kwaasi ímba aamoí uwátinkainifo aiyowáíꞌa éꞌa tísamaifakem-baramo uwáéntemba uwáꞌmare koró Ísu simátimuwasa \v 12 wení kísau-waasi isésa naaóꞌ-naoꞌa wénesa kosimátimesa sésa sáwí-imayaa tínaaemba uwámeꞌa Maníkómpá teró sésa \v 13 sáwí-amutantomba waási tirumpinkémbá komaitiyuwésa tíꞌo ún-kwaasi taaéraampinken-domba atínkáfaꞌa kuwasá asófaraawe. \s1 Yóni nombó maitínkaraiwai pukáin-aai. \r Mátíyu 14:1-12, Rúku 3:19-20, 9:7-9 \p \v 14 Ísuni kísaugon-aai símae íyúwana Káríri-marafaken-kawaagon-awiꞌa Éroti minááí ísaraiye. Ísuntafesa tuwímbai sésa Yóni nombó maitínkaraiwai pukáimpinkemba íyáfasinkena póna wempímbá fasiꞌaémbá wéraisana miyán-kísáú wémaiye suwasá \v 15 tuwímbai sésa wemá Maníkón-aaimo simátímakowin-awiꞌa Íráiyaa pukáimpinkemba íyáfasinena méraiye suwasá tuwímbai sésa wemá naaófáꞌá Maníkón-aaimo simátímakowiyaamba méraiye suwaná \v 16 Éroti iséna séna wemá Yóni nombó maitínkaraiwain-iye. Kemó séwánasamo Yónin-anuwarambó kambísówanamo pukáimba íyáfasinankaraisana méraiye Éroti siyáiye. \b \p \v 17-19 Ááéma Éroti wenáfákon-awaaininkon-awiꞌa Érótíyasimba maiyówana Yóni séna enáfákon-awaainimba aambá fáíꞌmakaawa maiyáane símasimaꞌa wéuwana Éroti tiꞌmarówasa Yónimba koáíꞌmaesa ándáfaꞌa máánkarowana Érótíyasi Yónin-aaisafena aaisambá séna tufuwónae súwana \v 20 Éroti séna ímbaniye séna Yóni kaweꞌ-ímáyááwáráꞌ-wáásí úntafena Éroti wenáároi inkaiséna wenkáꞌá káráwiyena Érótíyasi tufífo séna wenkáꞌá káráwiyena wenáái iséna sáwífaꞌ-imayaa uwánkena aasiyaasí koísaraiye. \v 21 Énifo ánaaemba Érótíyasini kanaamó túmba Éroti óraa-tanomba kaumái wení kawáá-wáásíyé i-wáásíyé Káríri-aempaken-oraaꞌ-waasiye tímúwasa nowaná \v 22 Érótíyasin-ayaamunko téna araimá marówasa Érotiye tómbó non-kwáásíyé aamoí uwánkówana Éroti minárásígóntáféna séna nóin-tantaatafenawa aráái taiyó. Simásímína áméno. \v 23 Éraiꞌa súmpo sísai inaꞌá áméno. Kesí maragó aráái táínamo e sísai inaꞌá tuwín-ameno súwana \v 24 anówamba koáísai ena séna nóin-tantaara komaénaumno súwana séna Yóni nombó maitínkaraiwaini aꞌnómbá koáísai e mauwó súwana \v 25 minúwóíyáámbá Érotimpaꞌa téna taáísai ena séna káféꞌa Yóni nombó maitínkaraiwai anuwarambá kambísámai aꞌnómbá táúfapimba maꞌmái simiyó súwana \v 26 iséna arumbá úmbanifo aifaꞌá fasiꞌaén-ááímó siyáin-aai imáyáa éna tómbó non-kwáásíwáráꞌá ísaraantafenawe séna ímba aꞌáo sénae séna \v 27 moórá-i-waasi aiꞌmarówana ándáfakemba Yónin-anuwarambá kambísámai aꞌnómbá \v 28 táúfapimba maréna maimaéna minárásígómbá máamuwana maimaéna anówamba máamuwasa \v 29 Yónini kísau-waasi isésa wenáúma komaimái utaráawe. \b \p Ánaaemba Éroti Ísuni kísaugon-aai iséna séna minkwáásí Yóni nombó maitínkaraiwai éna pukáimpinkemba íyáfasinankaisana méraiye \p Éroti siyáiye. \s1 Ísu sáwífaꞌ-waasi tómbó tímakain-aai. \r Mátíyu 14:13-21, Rúku 9:10-17, Yóni 6:1-13 \p \v 30 Ísu kísauraꞌo tiꞌmákain-kwaasi minkísáú maisuwésa Ísumpaꞌa tésa seyaafá-kísáúmó máún-aaiye aaimó sun-ááíyé simámúwasa \v 31 Ísumpaꞌa sáwífaꞌ-waasi kuré-tiyesa untáfésa tómbá ímba kaweꞌ-úmai nowaná mindásafena wení kísau-waasisafena séna waásimo ímbo mérepata kométa saagaanó súwasa \v 32 nompín-táómpimba íyátesa waási ímbo mérepataawe sésa kuwasá \v 33 sáwífaꞌ-waasi tuwánésa embí miwín-owe sésa naaóꞌ-naokembo marapáꞌá tóso uwasá Ísu-iyai nompín-táómpimbo kumbá \v 34 marapáꞌá kuména misáwífáꞌ-wáásí tuwánéna arumbá uwátinkena sipisípi-poimo miwímó káráyiyon-kwaasi ímba mérowasa keyáá aantemba mérontafena Ísu arumbá uwátinkena ayáátááꞌ-aai wésimatimuwasa \v 35 fenómpinkaꞌa wení kísau-waasi wempáꞌá tésa sésa ímbo sáwífaꞌ-waasi méraapaꞌan-ifo fenáíndara \v 36 tiꞌmárénasa ewaaꞌ-náópimpaꞌa wénesa tómbá méyámbáráaro suwaná \v 37 Ísu simátimena séna kemá tómbá tíméro súwasa sáwífaꞌ-ontankakemba 200 kinaaraken-tomba méyámbaꞌmaisa timúsina. Óntamba ímba wéraiye suwaná \v 38 nóraumai-tona makáawai koawánaaro súwasa koawáné tésa sésa kári-tomba séfataase-tonkwara kaeꞌ-mófááꞌwáráꞌá wéraiye suwaná \v 39 Ísu wení kísau-waasisafena séna unkwimaꞌmái maraꞌá méraaro súwasa \v 40 moóráfaꞌa 50 waasi máúwasa moóráfaꞌa 100 waasi máúwasa miyáumai-waasi túwaandu urówana \v 41 Ísu séfataase-tonkwara kaeꞌ-mófááꞌwáráꞌá maisoréna wíyómpaꞌa kararéna Maníkóntáféna súwiyo simásuwena mintómbá tafántafan-úmai wení kísau-waasi timúwasa misáwífáꞌ-wáásí tímúwasa mófááꞌa tafántafan-úmai timúwasa misáwífáꞌ-wáásí tímúwasa \v 42-44 seyaafáꞌnánká nowaná tímúꞌa fówasa sáwífaꞌa 5,000 waasi nowaná tímúꞌa fówasa wení kísau-waasi mintón-ayai sísamaifakemba kaeꞌá kumbaimái-unampimba fáítuwana ówitaraiye. \s1 Ísu non-afóforaꞌo kuráin-aai. \r Mátíyu 14:22-33, Yóni 6:16-21 \p \v 45 Fáítuwana ówitowana minkákémbá Ísu wení kísau-waasi tiꞌmaréna séna aifaꞌá nompín-táómpimba íyáteꞌa menáípáꞌ-náópaꞌa Pétésáítafa koró. Misáwífáꞌ-wáásí tiꞌmaré séꞌa kentí naaóꞌ-naoꞌa koró simátimenaumne séna \v 46 misáwífáꞌ-wáásí tiꞌmarówasa miwítí naaóꞌ-naoꞌa kuwaná Maníkómpáꞌó inaimó síndasafena omápaꞌa imérowana \v 47 nóꞌwaamba túnkúwana Ísu weyáá marapáꞌá mérowasa wení kísau-waasi nompín-táómpimba non-afufumpá mérowana maramá nénkaꞌa wérowana \v 48 Ísu awánómba óraa-fiyunda toꞌmaé téna mintáómba tataꞌótoꞌmarowasa nombó tuwíntámae kun-táámbá nonkó maimaúwasa ímbo kumbá siyarónkaꞌa Ísu non-afóforaꞌa maréna wení kísau-waasimo méronkaꞌa táyáákaguwasa \v 49-50 awánésa táátafesa ésa tinekembá tataꞌá uwasá sésa waántágo wéniye suwaná Ísu minúwóíyáán-úmai séna tááꞌa ifó aánoꞌa méraaro. Kemá úne séna \v 51 nompín-táómpimba íyátena wewáráꞌá imérowana óraa-fiyundago mafaúwasa áfááraumai táátafesa uráawe. \v 52 Kári-tombo sáwífaꞌ-waasimo tafámbai timúwasamo nowíní áwáu ímba mindásafesa imáyáa unkákémbá táátafesa uráawe. \s1 Ísu Kénésárétifaꞌa tíꞌo ún-kwaasimo asófatinkarain-aai. \r Mátíyu 14:34-36 \p \v 53 Táátafesa áfááraumai ésa waaúnkóní menáípáꞌá Kénésáréti-marafaꞌo kumbá nonáwáífaꞌa nompín-táómba ándá káráꞌumaresa \v 54 marapátá kúmúwasa mimpápákén-kwáásí Ísumba awíyésa Ísun-iye sésa \v 55 naaóꞌ-naoꞌa simátimesa Ísumo tamaún-aai isésa tíꞌo ún-kwaasi taareráꞌá taawiyaꞌmaé tóso uwaná \v 56 Ísu káriꞌ-naoꞌe óraaꞌ-naoꞌe wénuwasa tíꞌo úwai tíꞌmai marupáꞌá marésa sésa ení unáánkwátói áráíyaꞌa taꞌótoraiyana tíꞌa étinkainkwae suwasá taꞌótórówana tíꞌa étínkaraiye. \c 7 \s1 Tíwáꞌnáti ámáámbo siyáan-aai. \r Mátíyu 15:1-9 \p \v 1 Ámáán-kawaa-waasiye ámáámbo sun-kwáásíyé Yérúsaremu-naopakemba Ísumo méropaꞌa tésa \v 2 tuwánomba Ísuni kísau-waasi tuwímbai tiyáámba ímba non-kwisuwésa tómbá nowasá \v 3 Yúndaa-waasi ámáán-kawaa-waasiye úwoi-waasiye tíwáꞌnáti ámáámbo arááíwáúntafesa tiyáámba non-kwisukésa tómbá nésa \v 4 maaketifákémbá naaópaꞌa iyésa tiyáámba non-kwisukésa tómbá nésa tíwáꞌnáti ámáámba fíꞌo-fiꞌon-amaamba arááíwaesa táúfaꞌe nonánáwé anaféúné non-kwiyáawe. \v 5 Ámáán-kawaa-waasiye ámáámbo sun-kwáásíyé Ísumpaꞌa túwaandu ésa sésa ení kísau-waasi nóra sésawa kentáá síwáꞌnáti ámáámba ímba arááíwaesawa tiyáámba ímbo non-kwíyómba tómbá wénaao suwaná \v 6 Ísu séna kaumbo-kaeꞌ-ááíwáráꞌ-wáásín-owe. Naaófáꞌá Maníkón-aaimo simátímakowin-awiꞌa Áísáya kembiwísáféna éraiꞌ-aai agaimaréna \p séna Maníkó séna \q1 maawí kesúwíꞌa tóikaken-aantemba sésa ken-ímáyáá ímba tirumpimbá wéraiye. \v 7 Waásiti ámáámba símai paápé ombánifo Maníkóní ámáámban-iye karoꞌó sembá miyáráán-úmai ken-ímáyáá karoꞌ-ímáyáá mósá wémaraawe \p Maníkómó siyáimba aúfáífimba agaimakáiye. \v 8 Maníkóní ámáámba tuwéꞌa tíwáꞌnáti ámáámba wétoraawe. \v 9 Maníkón-aai túwáántafeꞌa miwán-ánóndáá kentááisafeꞌa aamoí wéowe. \v 10 Naaófáꞌá Mósese séna kentinófoi-tuwiꞌa óraaꞌan-oro. Énifo tinófoimo sáwíkaambo simátinkaindawimba tufuwíyana puwíníye Mósese siyáifo \v 11 kembiwímó siyáamba tinófoisafesa simátimesa sésa moórá-tantaaꞌa Maníkóndén-ifo ímba kanaaꞌá timénaumne siyésa \v 12 tinófoi ímba wétuwaꞌnai-owe. Miyámó ontáféꞌa kanaán-iye wésewe. \v 13 Miyá-sáwíꞌó ontáféꞌa Maníkón-aai tuwéꞌa kentíwáꞌnáti ámáámba wéaraaiwaeꞌa kentáái wésimatimewe. Miyáráámbá wéowe Ísu siyáiye. \s1 Waásimo sáwíꞌo uwátínkáín-tantaakon-aai. \r Mátíyu 15:10-20 \p \v 14 Ísu minááí simátimena waásisafena teró súwasa wempáꞌá tuwaná séna simátíménda iséꞌa kaweꞌán-oro. \v 15 Máápaken-tantaaꞌo naawí ímba waási sáwíꞌa wéuwatinkaifo tirumpinkén-ááígó aantemba waási sáwíꞌa wéuwatinkaiye. \v 16 Ísáán-kwaasi ísámai kaweꞌán-oro Ísu siyáiye. \b \p \v 17 Ísu simásuwena minkwáásísómbá tiyuwéna naaúmpaꞌa imérowasa wení kísau-waasi sésa minááígóní áwáusa simásimiyo suwaná \v 18 Ísu séna kenkwáráꞌá ímba tááko péé wésisaꞌa ísáámbanifo ímba ísámai kaweꞌá uráawe. Máápaken-tantaaꞌo naawí waási ímba sáwíꞌa wéuwatinkaiye. \v 19 Mindá ímba imáyáa kuwérainifo tindáámpáꞌá kúwátúsúwinifo \v 20 aaimó wésemba tirumpinkén-ímáyáágó éna mindá waási sáwíꞌa wéuwatinkaiye. \v 21 Tirumpin-ímáyááfínkémbá sáwí-imayaa ésa tínkamiyasa puwíyasamo ésa aare-úméné waai-úméné ésa seyaafá-tántááꞌá umémbá ésa \v 22 túraniyamba ésa miyá-miya- sawiꞌa ésa karoꞌ-ááí sésa aoisaambá wimaé nésa kawe-kísáúmó máéntafesa tirunkó símai sáwíꞌa wéuwatinkesa tuwesarai-íꞌa ésa uwó-ímáyáá ésa \v 23 miyá-sáwíꞌó ombá tirumpinkén-ímáyáágó waási sáwíꞌa wéuwatinkaifo tiyáámbo ímbo non-kwíyómbo tómbó wénaamba miwá waási ímba sáwíꞌa wéuwatinkaiye Ísu siyáiye. Énifo Ísu wemó siyáimba seyaafá-tómbá kaweꞌ-úmai wénaawe siyáiye. \s1 Kénaani-marafaken-ininkon-aai. \r Mátíyu 15:21-28 \p \v 24 Ísu minááí simátimena wení kísau-waasiseꞌa mifáꞌá tuwéna Táyaa-naopaꞌe Sáíndóni-naopaꞌe mináémpáꞌó kúmba moórá-naumpaꞌa iména séna kemó tamaúnda ímba simátíméro súwasa énifo tuwímbai-waasi tamaún-aai ísówana \v 25 moórá-ininkon-ayáámúnko arumpimbá sáwí-amutamba mérowana minínínkó Ísumo tamaún-aai iséna minúwóíyáán-úmai wempáꞌá iyéna maraꞌá kífaena \v 26 wemá ímba Yúndaa-inimba póna Síriyaa-marafaꞌa Fínísiyaa-naopaken-ininko Ísumpaꞌa iyéna maraꞌá kífaena óraaka séna kesiyáámúnkon-arumpinkemba sáwí-amutamba maiyauwaaó súwana \v 27 Ísu simámena séna aifaꞌá iyámpói tómbá timénaumne. Iyámpóíti tómbá maimái iyámbá timúnafo miyáumai Ísareri-waasimo túwaꞌnai úndantemba emá fíꞌonkaa-inimba ónda póꞌa áwaꞌnai únafo súne súwana \v 28 minínínkó séna óraako éraiꞌa sémpo iyámpóíti tón-ayai iyánkó tamandáíníye. Miyáumai fíꞌonkaa-ininkon-iye sinaná kanaán-ína súwaꞌnai ínono súwana \v 29 Ísu séna kaweꞌ-ááímó séndasafeꞌa enayáámúnkon-arumpinkemba sáwí-amutamba maiyauwáúmpo ení naaópaꞌa waaó súwana \v 30 wení naaópaꞌa wénamo koawánómba sáwí-amutamba kóúrowana ayáámúnko kaweꞌ-úmai taareráꞌá méraiye. \s1 Ísu sáwífaꞌnankaꞌo asófatinkarain-aai. \p \v 31 Ísu Táyaa-naopaꞌ-aempakemba Sáíndóni-naopaꞌ-aempaꞌa táyáákena Tékáporisi-aempaꞌa táyáákena Káríri-nonkwaaumpaꞌo kúmba \v 32 tuwímbai uwó-wáásígómbá áíꞌmae tésa sésa enayáántamba taꞌótoꞌmai asófankaao suwaná \v 33 waásifinkemba áíꞌmai weyááfaꞌa ankéna ayáánaufitamba áápimba wimaréna awiyáái wiꞌmaréna anááfíyaꞌa taꞌótorena \v 34 wíyómpaꞌa awánéna sirumbá iyé séna wenááifinkemba séna epaata minááí waéꞌmai séna ááꞌo káúnkaimba intísuwaumne súwana \v 35 ááko kaweꞌá úwana anááfígo fetóí úwana aaí kaweꞌ-úmai súwana \v 36 Ísu óraaka séna ímba simátíméro súwasa ímbo ísónkakemba simátímapaꞌa kuwasá \v 37 ísówana áfááraumai tááꞌa úwasa sésa seyaafá-tántááꞌá kaweꞌá úmai wéiyena tááꞌo káúnkain-kwaasi kaweꞌá wéuwatinkena aaimó ímbo kaweꞌ-úmaimo sen-kwáásí kaweꞌá wéuwatinkaiye siyáawe. \c 8 \s1 Ísu anekaꞌá tómbó tímakain-aai. \r Mátíyu 15:32-39 \p \v 1 Moórá-kanaa sáwífaꞌ-waasi túwaandu uwaná miwítí tómbá taiꞌówana Ísu wení kísau-waasi táántowasa tuwaná \v 2 séna kaumbo-kánáá keséꞌa taméraawana tómbó maimaé tiyáamba taíꞌáísaꞌa sirumbá uwátinkaumne. \v 3 Tiꞌmáráanasa kentí naaóꞌ-naoꞌa kónááfo némpaken-kwaasi aampaꞌó wíyamba tááimo táínkaꞌa pósa púwófainifo súwasa \v 4 wení kísau-waasi sésa máásai-marafaꞌan-ifo nááfakentaawa tómbá maimáísaawa timénaumno suwaná \v 5 tísai ena séna nóraumai-tona makáao súwasa afakaeté-tomba makáawe suwaná \v 6 minkwáásísóntáféna séna maraꞌ-méraaro séna afakaeté-tomba maisoréna Maníkóntáféna súwiyo séna tómbá tafántafan-úmai wení kísau-waasi timúwasa minkwáásísómbá tímúwana \v 7 sesimáí-mofaaꞌa wérowana Ísu maisoréna Maníkóntáféna súwiyo séna wení kísau-waasi timúwasa minkwáásísómbá tímúwasa \v 8-9 nowaná tímúꞌa fówasa sáwífaꞌ-waasi 4,000 waasi nowaná tímúꞌa fówasa wení kísau-waasi mintón-ayaimo túwómba afakaeté-unampimba fáítumai ówitowana \v 10 Ísu misáwífáꞌ-wáásí tiꞌmaréna wení kísau-waasiseꞌa nompín-táómpimba íyátesa Tárímánúta-aempaꞌa kuráawe. \s1 Ímbo awánáúnda-kisau mauwómó siyáan-aai. \r Mátíyu 16:1-4, Rúku 12:54-56 \p \v 11 Mifáꞌá Ísu mérowasa ámáán-kawaa-waasi sáwí-aaimo sínda isánae sésa Ísumpaꞌa tésa sésa éraira Maníkómpákéná kunkáanai ímbo awánáúnda-kisau máínata awánaano suwaná \v 12 Ísun-arunko umbaí wétopakemba séna káféꞌo méraan-kwaasi nóra séra ímbo awánáúnda-kisau máínata awánaano wéseo. Éraiꞌa simátime súne. Káféꞌo méraan-kwaasi ímba aráátimenaumne séna \v 13 ifátiyuwena nompín-táómpimba íyátena nonkwaaúnkóní menáípáꞌá kuráiye. \s1 Ímba kaumbo-kaeꞌ-ááíwáráꞌ-wáásí orómó siyáin-aai. \r Mátíyu 16:5-12 \p \v 14 Ísu wení kísau-waasiseꞌa nonkwaaúnkóní menáípáꞌó kumbá wení waási péréti-tomba ímbo máúmba tuwinkésa kuwaná kímbora-tomba nompín-táómpimba wérowana \v 15 Ísu ámáán-kawaa-waasiye Érotiye kaumbo-kaeꞌ-ááíwáráꞌ-wáásí owé-ímáyáá éna wení kísau-waasi simátimena séna intóráín-tantaaꞌa kári-tantaaꞌa moórá-tonkon-awiꞌa péréti mimpímbá márááwanamo intoréna óraaꞌo intembá ámáán-kawaa-waasiye Érotiye miwí tááisafeꞌa kentúraꞌa káráwiyoro súwasa \v 16 keáímbá sésa nóra sénawa miyá wésiyo. Péréti-tomba ímba makáunanasa miyá wésiye suwaná \v 17 Ísu keáímbó wésun-aai iséna nóra séra tómbá ímba wéraiye-aai wéseo. Kanaaꞌá tómbá timénaumpo ááémo uráundawini áwáuma ímba tááko péé wésiye. Kentí imáyáagowe kentirunkówé faráátaraisaꞌa wéowe. \v 18 Túramba wéraimbanifo ímba awánamai kaweꞌá wéowe. Tááꞌa wéraimbanifo ímba ísámai kaweꞌá wéowe. \v 19 Séfataase-tombo tafántafan-úmaimo sáwífaꞌa 5,000 waasi timéwánasamo naráamba mintón-ayai nóraumai-unampina fáíturaao séna tísai úwasa sísamaifakemba kaeꞌá kumbaimái-unampinta ówitaraumne suwaná \v 20 afakaeté-tombo tafántafan-úmaimo sáwífaꞌa 4,000 waasi timéwánasamo naráamba mintón-ayai nóraumai-unampina fáíturaao séna tísai úwasa afakaeté-unampinta ówitaraumne suwaná \v 21 Ísu séna nóra sénawa ímba tááko péé sisaꞌá ísaraao Ísu siyáiye. \s1 Ísu aúrambo kafíkówimba kaweꞌó uwánkarain-aai. \p \v 22 Ísu simátimena wení kísau-waasiseꞌa Pétésáíta-naopaꞌo kumbá tuwímbai aúrambo kafíkówimba áíꞌmaesa Ísumpaꞌa tésa sésa taꞌótoꞌmai asófankaao suwaná \v 23 Ísu ayáán-toꞌmaena mindáókoni ayáífáꞌá wéna aúrampimba awiyáái wiꞌankéna aúrankaꞌa taꞌótorena séna éra awánááno súwana \v 24 awánéna séna wéawanaumne. Taaiyaán-kwáásí marapáꞌá wénowaꞌa awánáúmne súwana \v 25 anekaꞌá Ísu aúrankaꞌa taꞌótorena kaweꞌá uwánkowana aúramba kararéna kaweꞌ-úmai awánówana \v 26 Ísu séna mindáópaꞌa kónafo ení naaópaꞌa tauweré waaó siyáiye. \s1 Pítaa Ísuni áwáumo siyáin-aai. \r Mátíyu 16:13-20, Rúku 9:18-21 \p \v 27 Ísu simámena wení kísau-waasiseꞌa Sísááríya Fírípái-naoꞌ-aempaꞌo kúmba aampaꞌá wéwena wení waási tísai ena séna kentáfésa seyaafáꞌnánká nóran-kwaasin-iyewa wéseo súwasa \v 28 miwí tuwímbai sésa emá Yóni nombó maitinkáándawi óne sewasá tuwímbai sésa naaófáꞌá Maníkón-aaimo simátímakaandawin-awiꞌa Íráiyaa óne sewasá tuwímbai sésa naaófáꞌá Maníkón-aaimo simátímakaawifinkemba moóráwigo óne wésewe suwaná \v 29 Ísu séna kembiwí kentáféꞌa nóran-kwaasiyewa wéseo súwana Sáímoni Pítaa séna Maníkó íyáfasinankaraiwai Yúndaa-waasisa wéamuꞌmaraundawisa óne súwana \v 30 minááí ímba simátíméro Ísu óraaka siyáiye. \s1 Ísu pukéꞌa íyáfasinanaumnemo siyáin-aai. \r Mátíyu 16:21-28, Rúku 9:22-27 \p \v 31 Ísu wemó puwínda-aai ómbarena wení kísau-waasi simátimena séna síꞌo índa-iꞌa uwásinkesa Yúndaa-oraaꞌ-waasiye óraaꞌ-amaan-kisau-waasiye ámáámbo sen-kwáásíyé tínaaeniꞌa uwásinkesa sínkamiyaꞌo púwóndanifo kaumbo-kánáá taiꞌáínaꞌa púwóndafinkemba íyáfasinanaumne séna \v 32 miyáumai aforaꞌá simátimuwana Pítaa Ísumba áíꞌmaena weyááfaꞌa máankena séna miyán-ááí sénafo súwana \v 33 Ísu waeréna wení kísau-waasi tuwánéna Pítaantafena óraaka séna waántáwanko siyuwé kóuwo. Waásiti imáyáafinkemba wésempo ímba Maníkóní imáyáafinkemba wésene Ísu siyáiye. \b \p \v 34 Ísu minááí simámena waásisone wení kísau-waasiye táántena séna kembó sirááíwaenae síyawi tirááímo táínda-tantaaꞌa ímba taꞌótóráaro. Kemá púwónda-aaraa-taimo súwaataꞌmae kondantembá kembó sirááíwaiyawi umbai-tántááꞌá timíyasa minúmbáí-tántááꞌá úwoi maimaésa sirááíwaenaawe. \v 35 Tirááímo táínda-iꞌo ésa ímba kaweꞌ-úmai méranaafo kentáfésa ísámai Maníkóní ásé-aaisafesa ísámai tirááímo táínda-tantaaꞌo tuwésa puwésa aúíꞌa úmai maéꞌmaeꞌa ónááwe. \v 36 Mararáké-séyááfá-tántááꞌó maésamo puwíyambo éna mintántáákó ímba túwaꞌnai íníye. \v 37 Puwíyamba marapáꞌó makáan-tantaatamba ímba méyámbátuwesa anekaꞌá ayáátááka méranaawe. \v 38 Káféꞌa Maníkóntáfésa ímba imáyáa ésa méraankaꞌa kenkwárá kesááiwaraꞌo tigaemó uwásínkáámba póꞌa ánaaemba kemó marapáꞌó kúmónda miwí sigaé uwátinkanaumne. Kemá waási úranko ánaaembo kesifoní sáwara wíyómpakembo Maníkóní kísau-waasiti sáwaraꞌo marapáꞌó kúmónda miwí sigaé uwátinkanaumne. \c 9 \p \v 1 Éraiꞌa simátime súne. Tuwímbai maankáꞌó méraan-kwaasi ímba aifaꞌá puwéꞌa Maníkó wení fasiꞌaéntámbó wégawaanimba awánéꞌa ánaaemba puwónááwe Ísu siyáiye. \s1 Ísu fíꞌon-kuwawaaꞌo faúkáin-aai. \r Mátíyu 17:1-13, Rúku 9:28-36 \p \v 2 Ísu minááí simátimena afaꞌmóráe-noꞌwaamba waéna Pítaane Yémísine Yónine tíꞌmaena óraaꞌ-omapaꞌo iyúmba miwí aantemba imésa miwí túranka Ísu fíꞌoran-auma faufúwana \v 3 wení unáánkwátóiyakemba sán-kena aafáúmó íyáúsenamo intembá úwasa \v 4 awánomba kaeꞌ-wáásíyáí wíyómpakemba paápé ésarai mindárai-tuwiꞌa Íráiyaae Móseseeꞌa Yúndaa-waasi tíwáꞌnárai Ísuweꞌa aaí wésuyana \v 5 Pítaa Ísuntafena séna óraakoo maankáꞌó méraundasa kaweꞌá imbá póta wááu-namba kaumbosáámó ondasá moórá endé éta moórá Mósesende éta moórá Íráiyaande miyáumaisa onó súwana \v 6 áfááraumai tááꞌa úwana nóin-aaiya \p sínenawa íyómpo miyán-ááí Pítaa siyáiye. \b \p \v 7 Miyá wésunkaꞌa ainánkó kuména káátaguwana mináínámpínkémbá aaigó aantemba séna miwá kesáánimba isaꞌá wen-ímáyáá wéune. Wenáái ísáaro súwasa \v 8 wení kísau-waasiyau awánomba mindárai wíyómpaꞌa íyúyana Ísu aantemba méraiye. \b \p \v 9 Úwasa omápakembo kúmúmba Ísu óraaka simátimena séna awánaamba ímba simátíméro. Kemá waási úranko púwóndafinkembo íyáfasinaandaraꞌa maami awíyaamba kanaaráꞌá simátímaꞌmae íyóro súwasa \v 10 isésa ímba simátimesa minááí úwoi faráátesa keáímbá sésa púwóndafinkemba íyáfasinanaumne simbá nóran-aaiyaꞌiyo siyáawe. \b \p \v 11 Simásuwesa Ísumba áísai esa sésa ámáámbo sen-kwáásí sésa Íráiyaa aifaꞌá paápé ínana Maníkó íyáfasinankaraiwai Yúndaa-waasisa amuꞌmakáundawisa ánaaemba paápé íníyemo sembá nóra sésawa minááí wéseo suwaná \v 12 Ísu séna aifaꞌá Íráiyaa paápé éna toꞌmayaa íníye-aai éraiꞌ-aain-iye. Moórá-aai waási úranko kumpaápé uráiwaintafena agaimaréna séna wembá áíꞌo índa-iꞌa uwánkesa tínaaeniꞌa uwánkanaawe agaimaréna siyáiye. \v 13 Simátimeꞌa súne. Íráiyaa éꞌa tiyáiye. Agaimakóntemba úmai wembá sáwíꞌa uwánkanae sésa sáwíꞌa uwánkaraawe. Miyán-ááí wentáfésa agaimakóntemba kemá waási úrankontafesa agaimakáawe Ísu siyáiye. \s1 Ísu sáwí-amutambo maiyáúkain-aai. \r Mátíyu 17:14-21, Rúku 9:37-43 \p \v 14 Ísu simátimena omápakembo kúmúmba wení kísau-waasifaꞌa kúmúwasa sáwífaꞌ-waasi túwaandu ésa ámáámbo sun-kwáásíyé Ísuni kísau-waasiye iyafákén-ááí sésa \v 15 Ísu túntafesa ifátuwesa aaweyáá uwánkówana \v 16 Ísu séna nóintafera iyafákén-ááí wéseo séna tísai úwana \v 17 miwífínkémbá moóráwigo séna óraakoo kesáánimba áíꞌmae túne. Wenarumpimbá sáwí-amutamba méraisana ímba aaí wésisana \v 18 misáwí-ámútánkó taꞌótoꞌmai fameꞌnaameꞌ-isaná tanaambá fágufagu wéena áwááyaamba umpufuwéna aigaregó nonkáánéna aíyayaamba kuꞌwisaná miyá úmae wéiyisaꞌa ení kísau-waasisafe séꞌa sáwí-amutamba arumpinkémbá maiyaúwáaro súnasa ímba kanaaꞌá maiyáúkaawe súwana \v 19 Ísu séna kentáféꞌa ímba imáyáa owaná póna sirumbá umbaí wétaifo nóraumai-kanaarara keséꞌa méranaumno simásuwena séna énifo enáánimba áíꞌmae tiyó súwasa \v 20 áíꞌmaesa tuwaná misáwí-ámútánkó Ísumba awánéna miníyámpóí faméꞌauwowana tanaambá féna wárereꞌ-úwana aigaregó nonkáánúwana \v 21 Ísu afowántáféna séna nóin-kanaawa ánkaraiyo súwana umarankáꞌá ánkaraiye. \v 22 Tufuwíndasafena póna sáwífaꞌ-iꞌa faméꞌmai iyafíné nompínémó túwááraantamba wéiye. Emó kanaamó e aruntá uwásinkesa súwaꞌnai uwo súwana \v 23 Ísu séna nóra séwa emó kanaamó e súwaꞌnai uwo wéseno. Maníkómpá timankúnkúmbo íyawimo ésa seyaafá-tántááꞌá kanaaꞌá ónááwe súwana \v 24 miníyámpóígón-afowá minúwóíyáán-úmai óraaka séna kemá Maníkómpáꞌá simankúnkúmba úmpo kemá Maníkómpáꞌá ímba fasiꞌaráumpo súwaꞌnai uwo súwana \v 25 Ísu awánómba sáwífaꞌ-waasi sisipáá uwaná sáwí-amutankontafena séna uwó-sáwí-ámútánkóo auwé kóuwo. Ímbo kouwérénda ékaꞌa kóuwo súwana \v 26 wááꞌa téna miníyámpóí faméꞌauwowana tanaambá fówana arumpinkémbá kóúwana miníyámpóí púwóraantan-éna mérowasa tuwímbai sésa éꞌa púwíye suwaná \v 27 Ísu ayáánkwanda toꞌmái íyáfasinakowana kokuꞌá méraiye. \b \p \v 28 Kokuꞌá mérowana Ísu naaúmpaꞌa imérowasa Ísu weyáámo méronkaꞌa wení kísau-waasi imésa sésa nóra sétaawa misáwí-ámútámbá ímba kanaatá maiyáúkaumno suwaná \v 29 séna inaigó aantemba miyáumai miyá-sáwí-ámútámbá maiyauwáínífo fíꞌon-tantaako ímba kanaaꞌá maiyauwáíníye Ísu siyáiye. \s1 Ísu puwínda-aaimo siyáin-aai. \r Mátíyu 17:22-23, Rúku 9:43-45 \p \v 30-31 Ísu simátimena tuwéna Káríri-aempaꞌ-aampaꞌa wéwena sáwífaꞌ-waasi túwaandu ofó séna kesí kísau-waasi aantemba aaí simátimenae séna aampaꞌá wéwena séna kembá waási úrankomba fíꞌon-kwaasi timíyasa sínkamiya puwéꞌa kaumbo-kánáá maisuwéꞌa íyáfasinanaumne súwasa \v 32 wemó sún-aaigoni áwáuma ímba isésa áísai ónae sésamo umbá tááꞌa úwasa ímba áísai uráawe. \s1 Nááwa íyáákaiyomo siyáan-aai. \r Mátíyu 18:1-5, Rúku 9:46-48 \p \v 33 Ímba áísai esa Kápaneamu-naopaꞌo kumbá naaúmpaꞌa imáúwana Ísu tísai ena séna aampaꞌ-wéteꞌa nóin-aaiya siyáao súwasa \v 34 aampaꞌ-wéwesa sésa kentááfínkémbá nááwa íyáákaiyo sésa keáímbá símae wéwesa pósa ímba aaí suwaná \v 35 Ísu maraꞌ-maéna wení waási sísamaifakemba kaeꞌá kumbaimái-waasisafena séna ísáaro. Íyáákanaemo síyawi tínaaeniꞌa ésa seyaafáꞌ-wáásítí wayóꞌá máéro simásuwena \v 36 moórá-iyampoi áíꞌmai afufumpimbá isáúwankena taparéna simátimena séna \v 37 kentáfésa imáyáa wéesa iyámpóímo túwaꞌnai onten-úmai wésuwaꞌnai-owe. Súwaꞌnai onten-úmai Maníkó siꞌmákaiwaimba wéawaꞌnai-owe Ísu siyáiye. \s1 Kentí kísaugomba ímba sáwíꞌo on-aai. \r Rúku 9:49-50 \p \v 38 Súwana Yóni Ísuntafena séna óraakoo moóráwigo wénena sáwí-amutantontafena séna Ísuni fasiꞌaémbó wéraintafe auwé kóuwo simátímapaꞌa wisasá misáwí-ámútámbá kóuraawe. Minkwáásígó ímba kentááfínkén-kwáásí ómpo ímba miyámó indá étuwaaosa siyáumne Yóni súwana \v 39 Ísu séna ímba tufínankaaro. Ímbo awánaan-kisaumo wémaewi úwoi kesúwíꞌa ímba sáwíꞌa uwásinkanaawe. \v 40 Kentáásí kísaugomba ímba sáwíꞌo owí úwoi wésuwaꞌnai-owe. \v 41 Éraiꞌa simátime súne. Kembiwí tuwánésa sésa Ísu Káráísitini waási ombá pósa túwaꞌnai ónae sésa kári-tantaaꞌa nombó timíyawi Maníkó kaweꞌ-méyámbá timíníye Ísu siyáiye. \s1 Sáwíꞌo on-aai. \r Mátíyu 18:6-9, Rúku 17:1-2 \p \v 42 Ísu minááí simátimena séna iyámpóímo kesááisafesa timankúnkúmbo ontenkáán-úmai tuwímbai timankúnkúmba wéowe. Tuwímbai tésa kesááisafesa timankúnkúmbo owímá karoꞌ-ááí tasimátimiyasa isésa sáwí-ampaꞌa kóíyasa Maníkó karoꞌó síyawi sáwí-meyamba óraaꞌa timínífo miwímó tinuwarampimbó óraaꞌ-ontamba fáríꞌwimaresa nompímbó túwááwasamo kumpuwésaraa karoꞌ-ááí ímba simátíméwasa sáwí-ampaꞌa ímba kowisinó. Mindá kanaán-iye. \v 43 Tiyáánkomo sáwíꞌo ínaꞌa misáwí-ámpáꞌá kúnafo séꞌa moórá-tiyaamba kambísásúwáaro. Kae-tíyáámbó wérainaꞌo éꞌa ónkaifaꞌo iyamó kámakamaꞌo wéipaꞌo wíyamba mindá sáwíꞌan-iye. Sáwíꞌo uráimbo maisuwéꞌo méraiyamba mindá kaweꞌán-iye. \v 44 (-) \v 45 Tísamaigomo sáwíꞌo ínaꞌa misáwí-ámpáꞌá kúnafo séꞌa moórá-tisamai kambísásúwáaro. Kae-tísámáímó wérainaꞌo éꞌa ónkaifaꞌo iyamó kámakamaꞌo wéipaꞌo wíyamba mindá sáwíꞌan-iye. Sáwíꞌo uráimbo maisuwéꞌo méraiyamba mindá kaweꞌán-iye. \v 46 (-) \v 47 Túrankomo sáwíꞌo ínaꞌa misáwí-ámpáꞌá kúnafo séꞌa moórá-turamba fitúwáaro. Kae-túrántámbó awánéꞌo éꞌa ónkaifaꞌo iyamó wégaipaꞌo wíyamba mindá sáwíꞌan-iye. Sáwíꞌo uráimbo maisuwéꞌo méraiyamba Maníkó wení waásimo kawáánipaꞌo méraiyamba mindá kaweꞌán-iye. \v 48 Ónkaifaꞌa marinkómó éna waéꞌwaeꞌa wéinana iyamó éna ímbo pisínáímba kámakamaꞌa wéiye Ísu siyáiye. \p \v 49 Ísu simátimena séna uwímó tónkáꞌó toꞌmárááwanamo kaweꞌó intembá Maníkó waásiyaꞌa iyamó kaintenkáán-úmai maráínasa kaweꞌ-úmai méranaawe. \v 50 Uwímá kawe-tántááꞌán-ifo óraaꞌa taíꞌáísana ayáántámba wéraifo ímba anekaꞌá uwímó káínaꞌo éꞌa toꞌmaránááwe. Uwígó ásémo intenkáámbá wéeꞌa aáno úmai méranaawe Ísu siyáiye. \c 10 \s1 Aarakwáꞌó tuwínáán-aaimo siyáin-aai. \r Mátíyu 19:1-12, Rúku 16:18 \p \v 1 Ísu minkáꞌá tuwéna Yúndiyaa-aempaꞌa Yóndani-nonkoni menáípáꞌá komérowasa anekaꞌá sáwífaꞌ-waasi túwaandu úwana sún-aai wésimatimuwasa \v 2 ámáán-kawaa-waasi sésa sáwí-aaimo sínda isánae sésa Ísumpaꞌa tésa sésa moórá-waasigo awaainínkómbá kanaará auwáíníyo. Miyámó énamo éna ámáán-aai taraisíni ína taraisíníyo suwaná \v 3 séna naaófáꞌá Mósese nóra-amaana simátímakaiyo séna tísai úwasa \v 4 miwí sésa Mósese maará siyáiye. Moóráwigo awaainínkómbó aiꞌmátuwaindawi aúfáífimba agaimaréna séna kesuwaainímbá aiꞌmátuwaumne séna agaimái amíno siyáiye suwaná \v 5 Ísu séna kentíwáꞌná tirumbó makáamba pósa Maníkón-aai ímbo ísóntafena mindásafena Mósese minámáámbá siyáimbanifo \v 6 Maníkó wíyóne marawémó úmaronkaꞌa ímba miyá siyáifo Maníkó aarewárá waaiwáráꞌá úmakaiye. \v 7 Miyámó uráintafesa tinófoi tiyuwésa awaaikóe awaainínkóeꞌa takááísamai \v 8 mimbórá-túmá maꞌmái méraawe. Mindásafesa awaaikóe awaainínkóeꞌa ímba kaeꞌ-wáásíyáámbó ombá mimbóráíꞌa wéowe \v 9 Maníkó aare-waaí moórá-iꞌo uwátínkaraintafesa ímba tuwínáaro Ísu siyáiye. \b \p \v 10 Ísu simátimena naaúmpaꞌa imésa wení kísau-waasi Ísumo sún-aaisafesa áísai uwaná \v 11 séna moóráwigo awaainínkómbá aiꞌmátuwenamo fíꞌon-inimbo wémaimba umémbá wéiye. \v 12 Moórá-ininko awaaikómbá auwénamo fíꞌonkwambo wémaimba umémbá wéiye Ísu siyáiye. \s1 Ísu iyámpóímo ayááfúmbo tátínkarain-aai. \r Mátíyu 19:13-15, Rúku 18:15-17 \p \v 13 Ísu simátimuwasa tuwímbai Ísu taꞌótorena ayááfúmba tátinkainkwae sésa iyámpói tíꞌmae tuwasá wení kísau-waasi sésa tíꞌmae kóro suwaná \v 14 Ísu tuwánéna aaisambá tiyéna séna ímba kóro síyamba tiyuwáíyasa kempáꞌá iyámpói úwoi teró. Miníyámpóí kempáꞌó tentembá Maníkó wení waásimo kawáánimba miyáráán-úmai wégawaanimba iyámpói kempáꞌó tíyan-amba ímba faítinkaaro. \v 15 Éraiꞌa simátime súne. Maníkóntáfésamo sésa iyámpóíyaan-úmai kenkátá wégawaanonemo síyanamo éna miwíyáꞌá kawáánínífo ímbo miyámó síyawimo éna ímba kawááníníye Ísu séna \v 16 miníyámpóísómbá taparéna tineꞌá taꞌótorena ayááfúmba tátínkaraiye. \s1 Óntawaraꞌ-waasigon-aai. \r Mátíyu 19:16-30, Rúku 18:18-30 \p \v 17 Ísu simátimena kúwana moóráwigo awaantanténa Ísu óraakon-iye séna takífaena séna kawekó óne. Nóra úmaiya aúíꞌa úmai wíyómpaꞌa maéꞌmaeꞌa ónaumno súwana \v 18 Ísu séna kentáfé nóra séwa kawekó óne wéseno. Mimbóráwígó Maníkó weyáá kawekón-iye. \v 19 Maníkóní ámáámba éꞌa ísaraane. Minámáámbá aúfáífimba agaimaréna séna waási ímba tínkamiyasa púwóro. Ímba aare-úmémbán-oro. Ímba umémbá máéro. Ímba karoꞌ-ááí simátínkáaro. Ímba karoꞌá séꞌa fíꞌowiti moparáwímbá máéro. Kentinófoi-tuwiꞌa óraaꞌ-iꞌan-oro siyáiye súwana \v 20 miwá séna minámáámbá kemá iyámpóíyakemba ísareꞌa kaweꞌá úmae wéiyune súwana \v 21 Ísu awánéna aamoí éna séna kaweꞌá éma moórá-tantaaꞌa ímba kaweꞌá uráampo ení moparáwímbá fíꞌon-kwaasi wétime óntamba maiyé ímbo makéwi tuwín-timinana ení kaweꞌ-méyámbá Maníkó wíyómpaꞌa ankáíníye. Tuwín-timemo e kembá sirááíwainone súwana \v 22 minááí iséna sáwífaꞌ-moparawimbo makóntafena aiꞌá kaoréna óraaꞌ-imayaa úwana arunkó sáwíꞌa úwana kuráiye. \b \p \v 23 Kúwana Ísu waeréna wení kísau-waasisafena séna sáwífaꞌ-ontamo makén-kwaasi Maníkó wení waásimo kawáánipaꞌo wíyamba umbaí táíníye súwana \v 24 wení kísau-waasi minááísáféna tááꞌa úwana séna kesí iyámpóísono. Ónta-imayaamo émaiyawi Maníkómó kawáánipaꞌo wíyamba umbaí táíníye. \v 25 Moórá-poigon-awiꞌa káámeri mimpóígó waigóní afaapimbá ímba kanaaꞌá kóferainiye. Káámeri-poigomo waigóní afaapimbó kóféráínkakaa sáwífaꞌ-ontamo makáan-kwaasi Maníkómó kawáánipaꞌa kowisinó súwasa \v 26 minááí isésa táátafesa ésa sésa umbaí taifó nóran-kwaasiya Maníkómó kawáánipaꞌa méranaao suwaná \v 27 Ísu tuwánéna séna waási miwítí kísausamba ímba méyámbaresa kónááfo Maníkó seyaafá-tántááꞌá úwoi kanaaꞌá wéiye súwana \v 28 Pítaa séna isaaó. Kentáásí seyaafá-tántááꞌá tuwéta entá wéaraaiwaumne súwana \v 29 Ísu séna éraiꞌa simátime súne. Kentáfésa imáyáa ésa Maníkóní ásé-aaimo kosimátimiyantafesa naaópaꞌa tuwésa tuwaaísáiye tífátone tímánaatone tinófoiye táánine tiyáámúne tiyuwésa miwítí maramó túwááwin-anondaa \v 30 marapáꞌó méraankaꞌo túwáán-tantaaꞌa miyán-tántááꞌá sáwífaꞌa maésa tuwaaísái-iꞌa ésa tímánaariꞌa ésa tinóisai-iꞌa ésa kentí iyámpóí-iꞌa ésa naané marawémó maíyamba miwífímbá umbaimó tátinkaiyambo ésa ánaaen-kanaa aúíꞌa úmai wíyómpaꞌa maéꞌmaeꞌa ónááwe. \v 31 Ánaaemba aifarááwífínkémbá tuwímbai tínaaeniꞌa íyasa tínaaenkewifinkemba tuwímbai aifaríꞌa ónááwe \p Ísu siyáiye. \s1 Ísu wemó puwíndasafenamo siyáin-aai. \r Mátíyu 20:17-19, Rúku 18:31-34 \p \v 32 Ísu simásuwena Yérúsaremu-naopaꞌa kónae sésa aampaꞌá wéwesa Ísu aifaꞌá kúwasa wení kísau-waasi táátafesa uwasá tínaaembo kun-kwáásíwáráꞌá táátafesa uwaná Ísu wení waási sísamaifakemba kaeꞌá kumbaimái-waasi tíꞌmaena moórá-aempaꞌa tínkarena wempáꞌó tínda-tantaakontafena mósimatimena \v 33 séna ísáaro. Yérúsaremu-naopaꞌa konanasá moóráwigo kembá waási úrankomba óraaꞌ-amaan-kisau-waasiye ámáámbo sen-kwáásíyé aráátiminasa kembó sínkamiyan-aai símaresa síꞌmai fíꞌonkaa-waasi timíyasa \v 34 karaánááꞌa sinkésa tuwiyáái wisinkésa súwiyonkuꞌ-wénesa sínkamiyaꞌa púwónasa utámaraiyaꞌa kaumbo-kánáá maisuwéꞌa íyáfasinanaumne Ísu siyáiye. \s1 Yémísiye Yóniyeꞌa Ísumbo áísai urááyan-aai. \r Mátíyu 20:20-28 \p \v 35 Minkánáá Sépétin-ááninkorai Yémísiye Yóniyeꞌa Ísumpaꞌa tésarai sésa óraakoo áísai oyantembá uwásinkaao suyaná \v 36 nóintafenawa wétinkaina uwátinkanaumno súwasarai \v 37 Sésarai ení sámo kaim-bárúpáꞌó imémo e kenkáí íyáfasisinke séfasefaꞌ-arausampaꞌa sinkaaó suyaná \v 38 Ísu séna séyan-aaigoni áwáu ímba ísaraaye. Sáwí-nombo anaféúmpínkémbó naandantén-úmai síꞌo índa-iꞌo uwásinkaiyamba keráí kanaará kemó naanda-ánáfeumpinkemba náyááyo. Síꞌo índa-iꞌo uwásinkaiyantemba kanaará kenkáí miyá uwátinkanaao súwasarai \v 39 Sésarai keráí kanaaꞌá pókai máéyauye suwaná Ísu séna éraiꞌa séye. Kemó naanda-ánáfeumpinkemba náyááye. Síꞌo índa-iꞌo uwásinkaiyantemba kenkáí miyá uwátinkanaafo \v 40 kesí séfasefa-sirausampaꞌa kemá ímba íyáfasintinkanaumpo Maníkó kaeꞌnárai uwátínkaraimba póna íyáfasintinkainiye súwasa \v 41 Ísuni kísau-waasi siyáánkainarau minááí isésa Yémísinte Yóninte aaisambá tíyúwana \v 42 Ísu táántowasa tuwaná séna éꞌa ísaraawe. Marapáꞌ-órááꞌ-wáásísómbá íyáákamai-fasiꞌaen-aai simáti-simati uwasá wenkóyááka-tayaaka uráawe. \v 43 Óraaꞌ-waasimo ontembá kembiwíwáráꞌá ímba miyán-oro. Kempínkémbó íyáákanaemo síyawi fíꞌowiti wayóꞌá ónááwe. \v 44 Kempínkémbó aifaríꞌa ónaemo síyawi seyaafáꞌ-wáásítí kísau túwaꞌnai oro. \v 45 Kemá waási úranko ímba súwaꞌnai íwaeꞌa kunkáumpo kemá waási túwaꞌnai ónaeꞌa kunkáumne. Sáwí-imayaafinkembo faútínkáandasafe puwónaumne Ísu siyáiye. \s1 Ísu aúrambo kafíkówimba kaweꞌó uwánkarain-aai. \r Mátíyu 20:29-34, Rúku 18:35-43 \p \v 46 Ísuwe wení kísau-waasiye Yéríko-naopaꞌo kumbá sáwífaꞌ-waasiwaraꞌa mindáópa tuwésa aampaꞌá kuwaná Tímiyasin-ááninkon-awiꞌa Páátímiyasi aúrambo kafíkówi óntamba inaí símai maénae séna aanawáísáraꞌa kumbéna wéinai súwasa \v 47 tuwímbai sésa Ísu Násaretifakewi wétiye suwaná iséna óraaka séna Ísuwo Téfítin-andafakewi ómpo arumbá uwásinkaao súwasa \v 48 sáwífaꞌnanka aaisambá aéésa sésa aseraaó suwaná minááí ifátuwena anekaꞌá óraaka séna Ísuwo Téfítin-andafakewi ómpo arumbá uwásinkaao súwana \v 49 Ísu aampaꞌó wémomba wení ewaaꞌá koíyáfasinena séna áántaaro súwasa aúrambo kafíkówimba áántesa sésa enarunkó kaweꞌá íno. Wéaantaifo íyáfasinaao suwaná \v 50 atuwénamo méron-ampanta faúmarena íyáfasinena Ísuni ewaaꞌá túwana \v 51 Ísu séna nóina embó arááímo táínda-iꞌa uwánkanaumno súwana séna óraakoo súramba kaweꞌá uwásinkainkwaeꞌa úne súwana \v 52 Ísu séna kentáfé kanaaꞌá súwaꞌnai índawin-iye sémpo kaweꞌá uwánkaumpo waaó súwana minúwóíyáámbá aúramba awánéna Ísun-ánaaemba kuráiye. \c 11 \s1 Ísu Yérúsaremufaꞌo kuráin-aai. \r Mátíyu 21:1-11, Rúku 19:28-40, Yóni 12:12-19 \p \v 1 Ísu wení kísau-waasiseꞌo kumbá Yérúsaremu-naoꞌ-ampaꞌo kumbá Órífi-omapaꞌ-ewaaꞌ-naokai moórá Pétéfasi-naoꞌa úwana moórá Pétáni-naoꞌa úwana minkáéꞌ-náókoni ewaaꞌó kumbá wení kísau-waasi kaeꞌá mátiꞌmarena \v 2 séna epín-dáópaꞌa kurékai moórá-poigon-awiꞌa tónki koawáneyambo waásimo ímbo ayáákainda-poi ándá faútuwekai áíꞌmae tekaiyó. \v 3 Moóráwigo tuwánénamo nóra óyaekaiya óyómo sínakai óraako ayááꞌmaeꞌa konasá áíꞌmaesa kouweránááwe siyé simámékaiyo súwasarai \v 4 kuyaná mimpóí ontaráꞌá ándá anuwarampimbá fáríꞌwimarowana mérowasa koawánésarai minándá kofaútúwóyana \v 5 minkáꞌó méron-kwaasi sésa nóra sékaiya mimpóígóní ándá wéfautuwaayo suwasaráí \v 6 Ísumo sún-aai simátímúyasa kanaán-ifo miyá okaiyó suwasaráí \v 7 áíꞌmaesarai Ísumpaꞌa tuyasá wení kísau-waasi paákákén-únánkwátói faúꞌmai mimpóígón-arósááunkaꞌa wandaaí uwíꞌmárówana Ísumba ayááꞌmae wéguwasa \v 8 sáwífaꞌ-waasi mésa óraaꞌ-waasin-iye sésa tuwímbai paákákén-únánkwátói faúꞌmai tuwímbai taaénáma ankáímai aampaꞌá uwíꞌmaꞌmae wéguwana minúnánkwátóiyaꞌe mintáénárafane támae wéguwasa \v 9 aifaꞌó tun-kwáásíyé Ísun-ánaaembo \p tun-kwáásíyé óraakaꞌ-oraakaꞌa sésa Fasiꞌaénkó aiꞌmáráísana kunkáiwaimba Maníkó kaweꞌá uwánkáíye. \v 10 Kentáá síwáꞌná Téfítimo kawáán-uráintemba miyáráámbá íníye. Wenáwíꞌa mósá maráúmne óraakaꞌ-oraakaꞌa suwaná \v 11 Ísu Yérúsaremufaꞌo kúmba óraaꞌ-amaan-daumpaꞌa iména seyaafá-tántááꞌá awánéna fenómpinkaꞌa wení kísau-waasi sísamaifakemba kaeꞌá kumbaimái-waasi tíꞌmaena Pétáni-naopaꞌa kuráiye. \s1 Taaigón-aai. \r Mátíyu 21:18-19 \p \v 12 Pétáni-naopaꞌa kowaiyómba aafáyáaraꞌa mindáópaꞌa tuwésa aampaꞌó kumbá Ísumba áái tówana \v 13 moórá-taigon-awiꞌa fíkima wérowana mintáéramba nánae séna áwáufaꞌa wéna awánómba arambó iyáí-kánáámó ímbo túmba ímba iyéna áná aantemba wérowana saafá uwááena \v 14 mintáígóntáféna séna emá arambá ímba iyáínone. Anekaꞌá waási ení arambá ímba nánááwe súwasa wení kísau-waasi minááí ísaraawe. \s1 Ísu óraaꞌ-amaan-daumpaꞌo iyáin-aai. \r Mátíyu 21:12-17, Rúku 19:45-48, Yóni 2:13-22 \p \v 15 Ísumo sún-aai isésa Yérúsaremu-naopaꞌo kumbá Ísu óraaꞌ-amaan-daumpaꞌa iyéna ámáán-daumpaꞌo méyámbó wéun-kwaasi tuwánéna itiꞌmátuwena ámáán-dankoni óntambo méyámbárón-kwaasiti taaremá tawísísuwena Maníkóntáfésa imáyáa ésa mááufuꞌ-numamo wéamun-dumamo méyámbárón-kwaasiti taaremá tawísísuwena \v 16 simátimena séna anekaꞌá ímba ámáán-daumpaꞌa miyán-tántááꞌá maimaéꞌa iyé-kunke oro. \v 17 Maníkón-aai aúfáífimba agaimaréna séna kesí naantafésa sésa Maníkómpáꞌó inaimó sen-dámbá isasá fíꞌo-fiꞌom-barafaken-kwaasi tésa inaí wésewe agaimaréna siyáiye. Énifo umén-dáúmpáꞌó ontenkáámbá uráawe Ísu siyáiye. \b \p \v 18 Ísu súwasa óraaꞌ-amaan-kisau-waasiye ámáámbo sun-kwáásíyé Ísumbo tufuwíyan-aai wésesa sáwífaꞌ-waasi Ísun-aaimo ísámae wéiyuntafesa táátafe ésa Ísumbo tufíyan-amba wésaafa-uwasa \v 19 fenómpinkaꞌa Ísu wení kísau-waasiseꞌa Yérúsaremu-naopaꞌa tuwésa kuráawe. \s1 Taaigómó aáénkarain-aai. \r Mátíyu 21:20-22 \p \v 20 Ísu wení kísau-waasiseꞌa kowaiyómba íyáfasinesa aampaꞌó kumbá fíki-taimo awánomba ánúka toꞌmái seyaafáꞌá móaenkagurowana \v 21 Pítaa Ísumo séwiyon-aai áákaꞌa maréna séna awánaao. Aaimó séwiyaanda-taima éꞌa aáénkaraiye súwana \v 22 Ísu séna Maníkómpáꞌá timankúnkúmba oro. \v 23 Éraiꞌa simátime súne. Maanómátáfé séꞌo iyé faiwíꞌwé nompáꞌá kumuwómó síyawi ímbo kaeꞌ-ímáyáá tokésamo súndantemba éraiꞌa íníye síyanamo éna éraiꞌa miyá íníye. \v 24 Mindásafeꞌa Maníkómpáꞌá inaí séꞌa fíꞌo-fiꞌon-tantaatafeꞌa áísai eꞌo sembá éraiꞌa Maníkó kanaaꞌá súwaꞌnai uwásínkáíye sembá kanaaꞌá wétuwaꞌnai-iye. \v 25 Maníkómpáꞌá inaimó sembá sáwíꞌo uwátinkaiyamba anondáá sáwíꞌa ónaumne-imayaa ímbo íyamba ifátúwáaro. Miyámó íyanamo éna kentifo wíyómpakewi kembiwí sáwíꞌo ombá maitiyuwáíníye. \v 26 Énifo sáwíꞌo uwátinkaiyamba úwoimo imáyáamo úmae wéiyeꞌo ímbo ifátuwaiyanamo éna kentifo wíyómpakewi sáwíꞌo ombá ímba maitiyuwáíníye Ísu siyáiye. \s1 Nááwawa aiꞌmáráísawa tiyáanomo siyáan-aai. \r Mátíyu 21:23-27, Rúku 20:1-8 \p \v 27 Ísu wení kísau-waasiseꞌa anekaꞌá Yérúsaremu-naopaꞌo kumbá óraaꞌ-amaan-daumpaꞌa wénuwasa óraaꞌ-amaan-kisau-waasiye Yúndaa-oraaꞌ-waasiye ámáámbo sun-kwáásíyé Ísumpaꞌa tésa \v 28 sésa nááwawa aiꞌmáráísa tiyéwa nááwampinkena maiyéwa fasiꞌaén-kísáú wémaeno. Simásimiyo suwaná \v 29 Ísu séna aifaꞌá moórá-aaimo tísai onaꞌó anondáámo síyaꞌo éꞌa sísai on-ááí simátimenaumne. \v 30 Ááéma Yóni nombó maitínkaraiwai Maníkówá simámakaisanawa nombá maitínkarai waásiya simámakaawanawa nombá maitínkaraiyo súwasa \v 31 miwí keáímbá sésa nórasaawa sénaumno. Maníkó simámakaisana nombá maitínkaraiye senanasáámó éna nóra séra Yónin-aaisafeꞌa ímba éraiꞌe siyáao síníye. \v 32 Waási simámakaawana nombá maitínkaraiye senasasáámó ésa úwoi-waasisa sínkamonaawe. Úwoi-waasi sáwífaꞌ-waasi Yónintafesa sésa Maníkón-aai simásímakaiwai uráiye wésemba pósa aaisantá siyónááwe miyá keáímbá sésa \v 33 Ísuntafesa sésa emó sísai ónda-aaisa ímba isáúmne suwaná Ísu séna ímbo simásimiyaꞌa nááwampinkena maiyéra fasiꞌaén-kísáúmó wémaunda-aai ímba simátimenaumne Ísu siyáiye. \c 12 \s1 Ándá-aran-kisauraꞌo káráwiyowi-taai. \r Mátíyu 21:33-46, Rúku 20:9-19 \p \v 1 Ísu waéꞌmai-aai simátimena séna moóráwigo óntan-kusai úmakena ándá-aran-kisau úmarena ándá-arankoni táúfaꞌa úmarena ándá-arambo mapamínanamo anombó kumínda-taufaꞌa úmarena óntan-damba kísauraꞌo káráwiyiyan-damba úmarena ayáátááka fíꞌom-barafaꞌa koménae séna maankísáúráꞌó káráwiyawimo éꞌa kesáféꞌa tuwímbai-aramba wémaeꞌa tuwímbai kembá siyúwáaro simátimena fíꞌom-barafaꞌa koméraisana \v 2 arambó áfumo kain-kánáá tisaná aanáfó kesí ándá-aramba komáéro séna wení kísau-waasi aiꞌmáráísana minkísáúráꞌó káráwiyowifaꞌa tisasá \v 3 taꞌótoꞌmai tufúꞌmaresa ándá-aramba ímbo ámémba aiꞌmátuwaawana kóísana \v 4 aanáfó moóráwigomba aiꞌmáráísana tisasá minkísáúráꞌó káráwiyowi taꞌótoꞌmai aꞌnómbá tufámbai sáwíꞌa uwánkááwana kóísana \v 5 aanáfó moóráwigomba aiꞌmáráísana tisasá taꞌótoꞌmai tufúꞌmárááwana púwísana aanáfó moórá-mora tiꞌmáráintemba tewasá tínkamba tinkamba wéowasa tuwímbai púwówasa tuwímbai tauwérááwana \v 6 aanáfó kímborama wenááninkomba póna wen-ímáyáámó wéuwaimba ayáátáákaꞌa imáyáa émena kesááninkon-aai isánááwe séna aiꞌmáráísana \v 7 tisasá minkísáúráꞌó káráwiyowi awánésa keáímbá sésa aanáfón-ááninko wétifo tufúwónanasa puwéna maankísáú ímba maínata kesáá maénae sésa \v 8 taꞌótoꞌmai tufúwówana púwísasa maimái aumépaꞌa métukaawe. \v 9 Ísu minááí simátimena séna minkísáú-áánáfó miyá íníye. Téna kísauraꞌo káráwiyowi tínkaminasa puwíyana fíꞌonkaa-waasi kesí kísauraꞌa káráwiyoro síníye. \v 10 Maníkón-aai aúfái toráumai awánaraawe. Maarán-ááí agaimaréna séna \q1 óntan-dambo on-kwáásí moórá-ontantafesa sáwíꞌa wéiye sésa maisukáawe. Ánaaemba minóntánkó áfonkaamba uráiye. \v 11 Mindá Fasiꞌaénkó isatá awánéta séta \q1 fíꞌoran-kaweꞌa uráiye súne \p agaimaréna siyáiye Ísu súwasa \v 12 Yúndaa-kawaa-waasi minááí isésa kentáásáféna siyé sésa taꞌótoꞌmai tufuwónae sésamo umbá seyaafáꞌ-wáásísáféna tááꞌa úwasa ifátuwesa kuráawe. \s1 Taakisi-ááísáfésamo áísai uráan-aai. \r Mátíyu 22:15-22, Rúku 20:20-26 \p \v 13 Óraaꞌ-amaan-kisau-waasi wésa Ísumba áísai íyana sáwí-aaimo sínasa aaifimbó maiyankáíyantafesa ámáán-kawaa-waasifinkemba tuwímbaiye Éroti amááraawifinkemba tuwímbaiye tiꞌmárówasa \v 14 Ísumpaꞌa tésa sésa óraakoo éraiꞌ-waasi po waási táároi ímba inkaisé óraaꞌ-waasiye úwoi-waasi táároi ímba inkaisé tirumbó faiyáꞌmai-aai ímbo sénda Maníkóní aambó arááíwáén-aai arupíse úmai simátimendasa wéisaumne. Emá nóra séwa wéisaano. Kanaasááwá taakisi-óntámbá Rómu-kamanisa timénaum íntaawa timénaumno. Tíméndasa Yúndaa-waasisa kentáásí ámáána taraisónaum íntaawa taraisónaumno. \v 15 Timénaum íntaawa timénaumno suwaná Ísu miwítí imáyáa iséna kaumbo-kaeꞌ-ááíwáráꞌ-wáásín-owe séna kentáféꞌa sáwí-aaimo síndawe séꞌa wésisai-owe. Moórá-ontamba maimaé máaraasimero súwasa \v 16 maimaé máaraanamuwana séna nááwan-óikaana uráinkara áwíꞌa wéraiyo súwasa miwí sésa Rómu-kamani-kawaagon-óikaamba isaná áwíꞌa wéraiye suwaná \v 17 Ísu séna Rómu-kamani-kawaagonde wembá áméro. Maníkóndé Maníkómbá áméro súwasa minááí ísówana tááꞌa úwasa ímba aaí siyáawe. \s1 Pukémpinkembo íyáfasinaiyan-aai. \r Mátíyu 22:23-33, Rúku 20:27-40 \p \v 18 Suwasá Sátúsi-amaan-kawaa-waasi púwómpinkemba ímba íyáfasinanaawemo sun-kwáásí pósa Ísumpaꞌa tésa sésa \v 19 óraakoo naaófáꞌá Mósese séna moóráwigo aaré maimakéna iyámpói ímbo maꞌánkáímba puwínana áfáko maimakéna awaaón-anondaa-wareꞌe séna iyámpói maꞌankáíníye siyáiye. \v 20 Moórá-aai isaaó. Moórá-kanaa afakaeté-afarawainonda mésa tuwaaó aaré maimakéna iyámpói ímbo maꞌánkáímba púwísana \v 21 wenánaaenkewi wareꞌá maimakéna iyámpói ímbo maꞌánkáímba púwísana wenánaaenkewi wareꞌá maimakéna iyámpói ímbo maꞌánkáímba púwísana miyá émesa \v 22 afakaeté-waasi putásaawana minínínkó ánaaemba pukáiye simámesa \v 23 Ísumba áísai esa sésa miyámó ombá waási puwíyampinkembo íyáfasinaiyan-kanaa minínímbá afakaeté-waasi tuwaainímbá éna nááwa máíníyo suwaná \v 24 Ísu séna Maníkón-aai aúfáífimbo agaimakón-aai ímba kaweꞌ-úmai iséꞌa Maníkóní fasiꞌaémbá ímba awánéꞌa póꞌa miyáumai sáwísáwí-aai wésewe. \v 25 Pukémpinkemba íyáfasinesa wíyómpaꞌo imaíyan-kanaa aaré ímba maíyasa waaí ímba maíyamba ésa Maníkóní kísau-waasimo wíyómpaꞌo méraawimo ontembá minínínákwáꞌá miyáumai aaré ímba \p maíyasa waaí ímba maíyamba ónááwe. \v 26 Waási pukémpinkembo íyáfasinaiyamba Mósese minááísáféna agaimakáiye. Aúfáífimba agaimaréna séna kári-taiyaꞌa iyamó kaimbá ímba mintáí káwisana mintáífínkémbá Maníkó Mósesentafena séna Maníkó úne. Enaíwáꞌná Émbaramuwe Áísáakiye Yékopuwe miwítí Maníkó úne siyáiye. Maníkó minááímó siyáimba minkáúmbó-wáásí éꞌa púwúwasa utaráambanifo \v 27 minááí siyáimba pósa miwí úwoi méraawe. Énifo kentáái sáwísáwí-aai siyáawe Ísu siyáiye. \s1 Aifaráán-ámáánkón-aai. \r Mátíyu 22:34-40 \p \v 28 Súwana ámáámbo sún-kwaasigo ména seyaafáꞌ-wáásímó sumbá iséna Ísuni íyáákamai-aai iséna Ísumba áísai ena séna Maníkóní ámáámpinkemba nóran-amaana aifaráámbán-iyo súwana \v 29 Ísu séna aifaráán-ámáámbá sénaumne. Maníkón-aai aúfáífimba agaimaréna séna \q1 Ísareri-waasi ísáaro. Maníkó kentáásí Fasiꞌaénkó éna mimbórá-Fásíꞌáénkón-iye. \v 30 Maníkómpáꞌá \q1 kentí Fasiꞌaénkómbá kentiruné kentí imáyáawe kentimané kentí fasiꞌaéné áméro \p agaimaréna siyáiye. \v 31 Miwán-ánaaenken-amaamba sénaumpo ísáaro. Maníkón-aai aúfáífimba agaimaréna séna \q1 kesáfé-ímáyáámó ontembá kentí \q1 waási-imayaawaraꞌa oro \p agaimaréna siyáiye. Minkáéꞌ-ámáánkó seyaafáꞌ-ámáámbá íyáákaraiye Ísu simámuwana \v 32 minkwáásígó séna óraakoo éraiꞌa sénda Maníkó weyáá Fasiꞌaénkón-ifo fíꞌo-fiꞌo-fasiꞌaemba ímba méraawe. \v 33 Kesáámá Maníkómpátá kesiruné imáyáawe kesí fasiꞌaénésá wempáꞌá tuwéta miyásá onó. Kesáfé-ímáyáámó úndantenta kesí waási-imayaawarata onó. Minkáéꞌ-ámáánkó seyaafáꞌ-ámáámbá íyáákaraiye. Tóné sipisípiye iyafímbá agaimái Maníkómbá amúndanifo mindáwaraꞌa íyáákaraiye séna \v 34 miwámó súmba kaweꞌ-ímáyááfínkémbá súwana póna Ísu iséna séna Maníkómó kawáánimba wení ewaaꞌá méraane súwasa ísómba Ísun-aaisafesa tááꞌa úwasa ímba áísai uráawe. \s1 Maníkómó íyáfasinankaraiwai Káráísitin-aai. \r Mátíyu 22:41-46, Rúku 20:41-44 \p \v 35 Ímba áísai uwaná Ísu óraaꞌ-amaan-daumpaꞌa iména simátimena séna ámáámbo sen-kwáásí sésa Káráísiti Téfítin-andafaken-kwaasin-iye wésefo \v 36 naaófáꞌá Maníkóní Ufaen-ámútánkó Téfítimba imáyáa amúwana Téfíti Káráísitintafena séna kesí Fasiꞌaénkón-iye siyáimba imó agaimakón-aufaifimba Téfíti agaimaréna séna \q1 kesí Fasiꞌaénkóntáféna Maníkó séna kesiyáánúrapaꞌa fasiꞌaén-áémpáꞌá maraꞌ-ménaꞌa ení namuro-wáásí íyáákaanasa miwí taiꞌánááwe Maníkómó siyáin-aai Téfíti siyáiye. \v 37 Miyáumai Téfíti Káráísitintafena séna kesí Fasiꞌaénkón-iye siyáimbanifo nóraumaiya wemá Téfítin-andafaken-kwaasin-iye Ísu súmba Káráísiti Téfítini Fasiꞌaénkó éna Téfítin-andafaken-kwaasigon-iye. Úwoi-waasi seyaafáꞌá \p Ísun-aai isésa aamoí uráawe. \s1 Ámáámbo sen-kwáásítí aambá arááíwáéfomo siyáin-aai. \r Mátíyu 23:1-36, Rúku 11:37-54, Rúku 20:45-47 \p \v 38 Úwoi-waasi seyaafáꞌá Ísun-aai isésa aamoí wéuwana Ísu simátimena séna tuwímbaimo ámáámbo sen-kwáásítí aambá arááíwáéfo. Minkwáásí ayáátáá-kuferai wiyésa naaópaꞌa afufumpaꞌá wénowasa pósa waási tuwánésa sésa óraaꞌ-waasin-owe wésewe. \v 39 Minkwáásí ámáán-daumpaꞌo ombá óraaꞌ-waasimo máén-aempaꞌa imésa tanómbo kaúfópaꞌo ombá kaweꞌ-áémpáꞌá mésa kawe-tómbá wénaawe. \v 40 Minkwáásí ketoꞌ-íníntí óntawara naankwaráꞌá umémbá wémaesa waási suwánésa súwíꞌa mósá maráíwae sésa karoꞌ-ááí tafisímai inaí wésewe. Miyámó on-ánóndáá óraaꞌ-umbai maénááwe Ísu siyáiye. \s1 Ketoꞌ-ínínkó Maníkómpáꞌá óntambo tukáin-aai. \r Rúku 21:1-4 \p \v 41 Simátimena Ísu óraaꞌ-amaan-daumpaꞌa ména óntambo túwón-anafeunkoni ewaaꞌá ména tuwánómba waásisomba tésa óntambo túwómba sáwífaꞌ-ontawaraꞌ-waasi sáwífaꞌ-ontamba túwówana \v 42 moórá-ketoꞌ-ininko ímba óntamo makón-ininko téna káriꞌ-ontamba kae-tóyáráámbá tuwówana \v 43 Ísu wení kísau-waasi táántena séna éraiꞌa simátime súne. Minkétóꞌ-ínínkómó túwáín-ontanko seyaafáꞌ-wáásímó túwáán-ontamba íyáákaiye. \v 44 Miwí sáwífaꞌ-ontafinkemba tuwímbai túwáafo wemá káriꞌ-ontafinkemba mútúꞌa túwáímba póna ónta-iyaimba méíniye Ísu siyáiye. \c 13 \s1 Óraaꞌ-amaan-dambo tawisínda-aaimo siyáin-aai. \r Mátíyu 24:1-2, Rúku 21:5-6 \p \v 1 Ísu minááí simátimuwasa óraaꞌ-amaan-daumpakemba kárúwesa kúmúmba wení kísau-waasifinkemba moóráwigo óraaꞌ-amaan-dantafena séna úwé awánaao. Maanóntán-dámbá kaweꞌá uráisana minóntámbá óraaꞌ-ontamba wéraiye súwana \v 2 Ísu séna maanórááꞌ-námbá awánaaro. Ánaaemba waási tésa mindámbá seyaafáꞌá tawísísuwesa seyaafáꞌ-óntánkwáráꞌá tawísísuwanaawe Ísu siyáiye. \s1 Sáwí-kanaa tíníyemo siyáin-aai. \r Mátíyu 24:3-14, Rúku 21:7-19 \p \v 3 Ísu minááí simátimena Órífi-omapaꞌa iména óraaꞌ-amaan-damba awánómba Pítaawe Yémísiye Yóniye Énduruwe miyáumai-waasi Ísumo weyáá mérompaꞌa tésa áísai esa sésa \v 4 emó sénda nóin-kanaawa paápé íníyo. Nóran-kwaamera ínataawa séta ampáánkáꞌá Ísumo siyáimba miyá íníyesa sénaumno suwaná \v 5 Ísu séna karoꞌ-ááí iséꞌa éraiꞌe sefó káráwiyoro. \v 6 Sáwífaꞌ-waasi tésa kesúwíꞌa másesa sésa Maníkómó íyáfasisinkaraiwai úne síyasa sáwífaꞌnanka minkáróꞌ-ááísáfésa éraiꞌe sénááwe. \v 7 Tíyááwemo siyáan-aai némpakenaꞌi ewaakénáꞌi isáíyana ímba tááꞌa íno. Miyán-kánáámó tínda mindá ímba seyaafá-tántááꞌó taiꞌáínda-waameꞌan-iye. \v 8 Fíꞌo-fiꞌon-aempaꞌ-waasi tiyánááwe. Moórá-kawaa-waasimo ésa moórá-kawaa-waasi timááraasafesa íyáfasine tíyáaro síyasamo ésa íyáfasinesa tiyánááwe. Fíꞌo-fiꞌom-barafaꞌa óraaꞌ-marima táíníye. Fíꞌo-fiꞌom-barafaꞌa aawaí táíníye. Miyán-tántááꞌó paápé ínaꞌa séꞌa seyaafá-tántááꞌó taiꞌáínda-kanaa ímba tiyáifo iyámpóímo matinkánae owanamó óraa-tiꞌo intembá umbai-kánáámó tínda minkánáá paápé iye seró. \b \p \v 9 Miyán-ááísáféꞌa káráwiyoro. Kawáá-wáásí kembiwí tíꞌmaesa óraaꞌ-waasifaꞌa mótinkesa aaifimbá maitinkésa ámáán-daumpaꞌa mótinkamesa kentáfésamo fasiꞌámaimo méraiyantafesa taꞌótoꞌmai tíꞌmaesa kámáni-oraaꞌ-waasifaꞌe kawáá-wáásífáꞌé mótinkesa aaí simátinkaiyaꞌa minórááꞌ-wáásí kesáái simátimenaawe. \v 10 Aifaꞌá ásé-aai seyaafáꞌ-máráfákén-kwáásí simátímapaꞌa wéniyana ánaaemba seyaafá-tántááꞌó taiꞌáínda-kanaa tíníye. \v 11 Taꞌótoꞌmai aaimó simátínkénkaꞌa nóran-aaiya sénaumno-imayaa ímba óraaꞌa éꞌa ímba kentí imáyáafinken-aai sénááfo Maníkóní Ufaen-ámútánkó síyan-aai tááka tinkáínaꞌa minááí sénááwe. \b \p \v 12 Tuwímbai tífárawaawi tíꞌmai fíꞌowi timíyasa tínkamiyasa puwónááwe. Tifoísáímo ésa tíráámarimba tíꞌmai fíꞌowi timíyasa tínkamiyasa puwónááwe. Iyámpóísombo ésa tinófoi tíꞌmai fíꞌowi timíyasa tínkamiyasa puwónááwe. \v 13 Kentáféꞌo fasiꞌámaimo méraiyantafesa seyaafáꞌnánká tíyámba uwátinkanaawe. Ímbo ifátuwesamo kentáfésa fasiꞌámaimo méraiyawi taiꞌáínda-kanaaraꞌa Maníkó tíꞌmai kawepáꞌá métinkainiye. \s1 Sáwí-kanaagon-aai. \r Mátíyu 24:15-28, Rúku 21:20-24 \p \v 14 Ísu minááí simátimena séna ánaaemba sáwíꞌo íyan-tantaako uwófíꞌa íyam-barukaꞌa paápé íníye Ísu siyáiye. Kemá Mááka súne. Maanáúfáímó torausíyawi tááko péé sínaꞌa ísáaro súne. Ísu séna uwófíꞌo \p í-márúkáꞌá paápé ínasa awánáíyamba Yúndiyaa-marafaꞌo méraiyan-kwaasi omápata tuwaantantésa iyónááwe. \v 15 Ontaráꞌó méraiyan-kwaasi ímba naaúmpaꞌo iyíyamba óntama ifátuwesa úwoi tuwaantantésa iyónááwe. \v 16 Kísaufaꞌo méraiyan-kwaasi ímba naaópaꞌo tíyamba unáánkwátói ifátuwesa úwoi tuwaantantésa iyónááwe. \v 17 Tímúkaꞌ-inine umaran-íyámpóíwáráꞌ-íníné minkánáá sáwíꞌa ónááwe. \v 18 Tuwaantantéꞌo iyíyamba táwiꞌo índa-kanaa miyá únafo séꞌa Maníkómpáꞌá inaí seró. \v 19 Minkánáámó tínda óraaꞌ-umbai táíníye. Naaófáꞌá Maníkó maramó úmaronkaꞌe káféꞌwaraꞌe miyán-úmbáí-tántááꞌá ímba tiyáiye. Ánaaenkwaraꞌa miyán-úmbáí-tántááꞌá ímba tíníye. \v 20 Miyán-úmbáí-tántááꞌó índa-kanaa Fasiꞌaénkó ampáásé úmakaiye. Miyán-úmbáí-kánáámó ayáátáákaꞌo ínínkakaa seyaafáꞌ-wáásí ímba úwoi túnamai méraawisino. Maníkó wemparíꞌo úmakain-kwaasisafena imáyáa éna miyán-úmbáí-tántááꞌá ampáásé uráiye. \p \v 21 Ampáásémó ínasa tuwímbai simátimesa sésa Maníkómó íyáfasinankaraiwai mifáꞌ-maafaꞌa méraiye síyaꞌo éꞌa ímba ísáaro. \v 22 Tuwímbai paápé ésa karoꞌá sésa Maníkómó íyáfasisinkaraiwai úne síyasa tuwímbai karoꞌá sésa Maníkón-aaimo simátimundawi úne simátímaꞌmaesa níyamba ímbo awánen-kisau maésa Maníkómó wemparíꞌo úmakain-kwaasi karoꞌá simátinkanae sésa miyán-óráá-kísáú maénááwe. \v 23 Miwísáféꞌa éraiꞌ-waasin-owe sefó séꞌa ímbo paápé uráankaꞌa aifaꞌá simátimumpo káráwiyoro Ísu siyáiye. \s1 Ísumo marapáꞌó kumínda-aai. \r Mátíyu 24:29-35, Rúku 21:25-33 \p \v 24 Ísu minááí simátimena séna miyán-úmbáí-tántááꞌó tínda-kanaa taiꞌáínana aafáúgó kumeuꞌá ínana wíyónko ímba sán-káínana \v 25 oꞌá wíyómpakemba kuntínana wíyónko toraꞌnááraꞌa ínaꞌa \v 26 kemá waási úranko óraa-fasiꞌaenkwara sáwaraꞌa ainánká kúmónaꞌa suwánánááwe. \v 27 Wíyómpaken-kisau-waasi tiꞌmáráanasa Maníkómó wemparíꞌo úmakain-kwaasi seyaafáꞌ-máráfákémbá tíꞌmaesa moóráfimba túwaandu ónááwe Ísu siyáiye. \p \v 28 Ísu minááí simátimena séna moórá naan-táígón-áwíꞌa fíki-taigontafeꞌa imáyáa úmai ísáaro. Asáómó agaínda awáné séꞌa áúꞌo sínda-kanaa kárikaꞌa tíníye sénááwe. \v 29 Miyámó intembá kemó súnda-tantaaꞌa ínaꞌa awáné séꞌa kárikaꞌa kumíníye sénááwe. \v 30 Éraiꞌa simátime súne. Káféꞌo méraan-kwaasi tuwímbai ímbo pukáiyankaꞌa kemó súnda-tantaaꞌa paápé íníye. \v 31 Wíyóne marawé taiꞌáínana kesáái ímbo taiꞌáínda úwoi waéꞌwaeꞌa íníye Ísu siyáiye. \s1 Kúmónda-kanaa waási ímba ísaraawemo siyáin-aai. \r Mátíyu 24:36-44, Rúku 17:26-30,34-36 \p \v 32 Ísu minááí simátimena séna kúmónda-kanaa aafáúmá waási ímba ísááwasa wíyómpaken-kisau-waasiwaraꞌa ímba ísááwaꞌa kemá Maníkón-ááninko ímba isáúnana kesifo weyáá ísaraiye. \v 33 Kemó kúmónda-kanaa ímbo ísaraiyankaꞌa kumónaumpo káráwiyoro. \v 34 Miyámó intenkáán-úmai maarán-ááín-iye. Moórá-oraako némpaꞌa wááu koméranae séna wení kísau-waasisafena kísau máéro séna tiꞌmáꞌmae wéwena ontaráꞌó kawáániwaintafena séna káráwiyuwo séna kóuraiye. \v 35 Naankóní aanáfómó tínda-kanaa ímbo ísáántemba kemó kúmónda-kanaama ímba ísaraafo káráwiyoro. Siyataróráꞌí wááwáiyaꞌi fenáíndararaꞌi nóꞌwaanaꞌi kumónaumno minkánáá ímba ísaraafo \v 36 kentáféꞌa ímba imáyáamo wéiyankaꞌa kumúnafainifo wétoꞌmayaan-eꞌa simuꞌmáráaro. \v 37 Kemó simátimunda seyaafáꞌ-wáásísáféꞌa súmpo káráwiyeꞌa méraaro \p Ísu siyáiye. \c 14 \s1 Ísumbo tufuwíyan-aaimo siyáan-aai. \r Mátíyu 26:1-5, Rúku 22:1-2, Yóni 11:45-53 \p \v 1 Ísu minááí simátimena naaófáꞌó Maníkó Yúndaa-waasi tíyótaimo í-tánómbá ímbo intóráín-tantaaꞌwara-pereti agáún-kanaa aúnkáraamba úwasa kae-kánáá úwoi mésa óraaꞌ-amaan-kisau-waasiye ámáámbo sun-kwáásíyé sésa nóraumaisaawa Ísumba aúpáꞌá taꞌótoꞌmaisaawa tufuwónaumno. \v 2 Seyaafáꞌ-wáásí tíyááfainifo tanómbo kaufíyan-kanaarata ímba tufuwónaumne siyáawe. \s1 Ísumbo asaa-wiyúm-básáwémbó aꞌánkarain-aai. \r Mátíyu 26:6-13, Yóni 12:1-8 \p \v 3 Suwaná Ísu Pétáni-naopaꞌa koména moóráwigon-awiꞌa Sáímonini naaúmpaꞌa áúmo námombo kón-kwaasigoni naaúmpaꞌa ména tómbá wénowana moórá-ininko iyéna asaa-wiyúmbó úm-basawemba óraaꞌ-ontankakembo méyámbakaim-basawemba maimaéna iyúmba minánáféúmbá tafántuwena Ísu aꞌnómpímbá fatímarowasa \v 4 tuwímbai keáímbá sésa aaisambá aéésa nóra sénawa mimbásáwémbá úwoi fatíyankaiyo. \v 5 Mimbásáwémbó fíꞌowi timénamo óraaꞌ-ontamba maiyénamo ímbo óntamo makáan-kwaasi tíméraambaniye sésa minínínkómbá aaisambá áúwana \v 6 Ísu séna ifátuweꞌa ímba aaisambá aééro. Kaweꞌá asínkáíye. \v 7 Ímbo óntamo máráán-kwaasi keséꞌa maéꞌmaeꞌa íyaꞌa túwaꞌnai ónae séꞌa túwaꞌnai ónááfo kemá keséꞌa marapáꞌá ímba maéꞌmaeꞌa ónaumne. \v 8 Minínínkó wení imáyáafinkemba kaweꞌá asínkáíye. Púwóndaraꞌa masawémba asinkésa utánáafo minínínkó éꞌa masawémba asínkáíye. \v 9 Éraiꞌa súmpo ísáaro. Kesí ásé-aai seyaafáꞌ-mápáꞌá simátimesa minínínkómó uwásínkáín-aai simátimiyasa táákaꞌa maránááwe Ísu siyáiye. \s1 Yúndasi Ísuni pintaruꞌó maiyáin-aai. \r Mátíyu 26:14-16, Rúku 22:3-6 \p \v 10 Súwana Ísuni kísau-waasi sísamaifakemba kaeꞌá kumbaimái-waasifinkemba moóráwigon-awiꞌa Yúndasi moórá-awiꞌa Ísakerioti óraaꞌ-amaan-kisau-waasifaꞌa wéna séna túwaꞌnai onaꞌá Ísumba taꞌótoranaawe súwasa \v 11 isésa aamoí ésa sésa miyámó inda-méyámbá óntanta aménaumne suwaná nóraumaiya Ísumba aráátíménasawa taꞌótoranaao-imayaa ómbarena úmaena kuráiye. \s1 Tíyótaimo í-tánómbó kauráan-aai. \r Mátíyu 26:17-25, Rúku 22:7-14,21-23, Yóni 13:21-30 \p \v 12 Yúndaa-waasi ímbo intóráín-tantaaꞌwara-pereti agáún-kanaa túntemba tíyótaimo í-tánón-kánáá sipisípi-araaꞌa tufúꞌmai káúfúnkaꞌa wení kísau-waasi Ísumba taáísai esa sésa tíyótaimo í-tánómbá nááfataawa kaufónaumno suwaná \v 13 kaeꞌá tiꞌmaréna séna Yérúsaremu-naopaꞌa wíyana moóráwigo nonánámó maimaé wíndawimba arááíwáékaiyo. \v 14 Wemó naaúmpaꞌo iyíndafaꞌo naankón-afowámó mérainakai kosimámekai óraako áísai ena séna kesí kísau-waasiseꞌa náán-aempara tíyótaimo í-tánómbá nánaumno wésiye kosimámékaiyo. \v 15 Wemá afófumayaaꞌ-nankoni óraaꞌ-aempaꞌa aráátiminiye. Kúfuꞌo uwándáíyan-tantaaꞌa mimpímbá wéraiye. Seyaafá-tántááꞌá toꞌmayaa úmarekai minkáꞌá kausínkáakaiyo súwasarai \v 16 mindárai isésarai Yérúsaremu-naopaꞌa wésarai Ísumo sún-tantaaꞌa wérowasarai minkáꞌá tanómba kauwánkaraaye. \p \v 17 Tanómba kaumakóyasa fenómpinkaꞌa Ísu wení kísau-waasise mindáúmpáꞌá imésa \v 18 tómbá wémandesa uwaná Ísu séna kempínkémbá moóráwigo keséꞌa tómbó wénaiwai kembá namuro-wáásí aráátiminiye súwana \v 19 tirunkó umbaí tówasa moórá-mora áísai esa sésa kewáꞌíyo símaesa kuwaná \v 20 Ísu séna moóráwigo wení tón-ayai maimaéna keséꞌo moórá-taufapimba túꞌmaimo náíndawi wemá kembó namuro-wáásímó aráátimindawin-iye. \v 21 Naaófáꞌá Maníkón-aai aúfáífimba agaimaréna séna waási úranko puwíníye siyáintemba póꞌa púwónana namuro-wáásímó aráátimindawi sáwí-meyamba máíníye. Wembó ímbo maꞌánkaraankakaa kaweꞌá isinó Ísu siyáiye. \s1 Ísu wení kísau-waasi tómbó tímakain-aai. \r Mátíyu 26:26-30, 1 Kórinti 11:23-25 \p \v 22 Súwasa tómbá wénowana Ísu péréti maisoréna Maníkómpáꞌá súwiyo séna tafámbai tiména séna mindá kesún-ifo maimái naaró séna \v 23 ándá-aran-dombo wéron-anafeumba maisoréna Maníkómpáꞌá súwiyo séna timúwasa seyaafáꞌá nowaná séna mindá kesí naaén-iye. \v 24 Kesí naaemá sáwí-waasisafena kumínda póna Maníkó keséꞌa kááísamai méraiwae séna mináú-ááí símai kááísamakaiye. \v 25 Simátimeꞌa súne. Anekaꞌá ándá-aran-domba ímba nánaumpo Maníkó wení waásimo kawáánipaꞌa méꞌa ándá-aran-domba aú-nomba nánaumne Ísu súwasa \v 26 Maníkóntáfésa ísámai imá simásuwesa \p mindáúmpáꞌá tuwésa Órífi-omapaꞌa iyáawe. \s1 Pítaa ánaaeniꞌa uwásinkainiyemo siyáin-aai. \r Mátíyu 26:31-35, Rúku 22:31-34, Yóni 13:36-38 \p \v 27 Órífi-omapaꞌa imérowana Ísu simátimena séna Maníkón-aai aúfáífimba agaimaréna séna Maníkó séna \q1 sipisípiyaꞌo kawáániwaimba tufúwónasa \q1 sipisípisomba wété ónááwe Maníkó siyáiye \p siyáimba póna tááꞌa ínaꞌa siyuwéꞌa wété ónááwe. \v 28 Énifo púwónasa utámaraiya íyáfasineꞌa kentí aifaꞌá Káríri-aemapa konaꞌá kesínaaemba kónááwe Ísu súwana \v 29 Pítaa séna seyaafáꞌnánká auwésa wété ónááfo kemá ímba miyá ónaumne súwana \v 30 Ísu séna éraiꞌa simáme súne. Káféꞌ-noꞌwaamba kokórigo ímba kaeꞌ-íꞌa ááimo siyáindaraꞌa emá kaumbo-íkáꞌá kentáfé sé ímbo awánáúnda-waasin-iye sínone Ísu Pítaantafena súwana \v 31 Pítaa óraakaꞌa séna entéꞌo sínkamonae íyaꞌo éꞌa ímba auwéꞌa kónaumne súwasa wení kísau-waasi seyaafáꞌá miyá simásaraawe. \s1 Ísu Kétésémánifaꞌa inaimó siyáin-aai. \r Mátíyu 26:36-46, Rúku 22:39-46 \p \v 32 Seyaafáꞌá miyá simásuwesa Ísuwe wení kísau-waasiye taaiyámófaꞌa áwíꞌa Kétésémánifaꞌa komésa Ísu simátimena séna maankáꞌ-méraiyaꞌa Maníkómpá inaí kosenó séna \v 33 Pítaane Yémísine Yónine tíꞌmaena komérowana umbai-tántáákó arumbá sáwíꞌa úwana \v 34 simátimena séna kesirunkó umbaiséꞌa taisá póꞌa púwóraantamba wéune. Maankáꞌ-méꞌa káráwiyoro séna \v 35-36 tiyuwéna ewaaꞌá wéna Maníkó óraakon-iye séna maraꞌá kumbéna inaifínkémbá séna kesifóo seyaafá-tántááꞌá kanaaꞌá wéonda po kanaán-iye. Ewé sémo e maanúmbáí-tántááꞌó kempáꞌó tínda maisiyuwé énifo ímba kesí imáyáan-ifo ení imáyáa arááíwáéno Ísu siyáiye. \b \p \v 37 Ísu inaí simásuwena wení kísau-waasiyaufaꞌa téna tatuwánómba tún-kwaigurówana tatúséna Pítaantafena séna Sáímoniyo aún-kwaiguré ímba kanaa kárikaꞌa káráwiye méraane. \v 38 Waántáwanko tísai úmai isánae-aai kempáꞌá sifónifo Maníkómpáꞌá inaí seró. Imáyáago ewé sisaná áúgo umbaimó wétaimba mindá aúgáfaaꞌa wéiye simátimena \v 39 anekaꞌá tiyuwéna ewaaꞌá wéna súntemba Maníkómpáꞌá inaí kosimásuwena \v 40 wení kísau-waasifaꞌa téna tatuwánómba tún-kwaigurówana tatúsúwana túgáfaateꞌa úwasa nóran-aaiya anondáá ímba simámuwana \v 41 tiyuwéna inaí kosimásuwena kouweréna minkáúmbóráúsáféna séna túmó waiguráamba éꞌanifo kembá waási úrankomba sáwíꞌo on-kwáásí aráátiminasa taꞌótoraiyan-kanaa wétifo \v 42 íyáfasinewata wétiyapata konó. Kembó aráátimindawi wétiye Ísu siyáiye. \s1 Ísumbo taꞌótokaan-aai. \r Mátíyu 26:47-56, Rúku 22:47-53, Yóni 18:2-12 \p \v 43 Ísu minááí wésuwana wení kísau-waasi sísamaifakemba kaeꞌá kumbaimái-waasifinkemba moóráwigon-awiꞌa Yúndasi túmba weséꞌa sáwífaꞌ-waasi taánáínkwara paepáénkwaraꞌa maimaé tumbá óraaꞌ-amaan-kisau-waasiye ámáámbo sun-kwáásíyé Yúndaa-oraaꞌ-waasiye miwí tiꞌmárówasa tumbá \v 44 ááéma Yúndasi Ísumbo aráátimindasafena simátimena séna aaweyáámó uwánkáandawimba taꞌótoꞌmaeꞌa káráwimaeꞌa koró siyónkaꞌa \v 45 póna Yúndasi Ísumpaꞌa téna séna óraakoo méraano wésena aaweyáá wéuwankowasa \v 46 weséꞌo tuwáí Ísumba taꞌótórówana \v 47 Ísuni kísau-waasifinkemba moóráwigo paepáéꞌa maimaéna aifaꞌ-ámáán-káwáágóní kísau-waasigon-ááꞌa fagáúsuwowana \v 48 tun-kwáásísáféna séna kentáféꞌa umén-kwáásín-iye séꞌa póꞌa taánáínkwara paepáéꞌwaraꞌa maimaéꞌa kembá taꞌótoranae séꞌa wétewe. \v 49 Sáwífa-kanaa óraaꞌ-amaan-daumpa keséꞌa méꞌa kesááimo wésimatimundaraꞌa ímba kembá taꞌótokaawe. Naaófáꞌá Maníkón-aai aúfáífimbo agaimakáan-aai kembó miyámó uwásínkéneꞌa wétewe súwasa \v 50 wení kísau-waasi seyaafáꞌá inkaisésa auwésa wété uwasá tun-kwáásí Ísumba áíꞌmaesa kuwaná \v 51 moórá-ifoꞌ-waasigo ampanta aantemba káráꞌumaena Ísun-ánaaemba wéguwasa wembá taꞌótórówana \v 52 ampantá awátuwena wátói-iyaimba kóuraiye. \s1 Óraaꞌ-waasi Ísumba aaifimbó ánkaraan-aai. \r Mátíyu 26:57-68, Rúku 22:54-71, Yóni 18:13-24 \p \v 53 Kóúwasa Ísumbo taꞌótórówi áíꞌmaesa aifaꞌ-ámáán-káwáágóní naaúmpaꞌa móankesa mindáúmpáꞌá óraaꞌ-amaan-kisau-waasiye Yúndaa-oraaꞌ-waasiye ámáámbo sun-kwáásíyé túwaandu urón-daumpaꞌa móankowana \v 54 Pítaa tínaaemba nénkaꞌo témomba aifaꞌ-ámáán-káwáágóní máápaꞌ-ontafinkemba iyéna naamaáífa iména i-wáásísé iyaráꞌá koména iyá wégaufiye. \b \p \v 55 Pítaa iyá wégaufuwasa óraaꞌ-amaan-kisau-waasiye Yúndaa-oraaꞌ-waasiye seyaafáꞌnánká Ísumba tufuwíyana puwínda-aaigoni áwáu saafá uwaná ímba wérowasa \v 56 Ísuntafesa mósimesi-aai sésa ímba moórá-aai suwasá \v 57 tuwímbai íyáfasinesa karoꞌá sésa \v 58 wemó sisatáámó isáúndasa óraaꞌ-amaan-damba waásimo uráan-damba tawísísuweꞌa kaumbo-kánáá maisuwéꞌa waásimo ímbo íyan-damba ónaumne siyáiye suwasá \v 59 minkwáásí ímba moórá-aai suwaná \v 60 aifaꞌ-ámáán-káwáágó íyáfasinena Ísumba áísai ena séna simánkáán-aai anondáá ína sínono súwana \v 61 Ísu iséna ímba aaí súwana aifaꞌ-ámáán-káwáágó áísai ena séna kesáámó áwíꞌo mósá maráúndawin-ááninko e Maníkómó íyáfasinankaraiwai Káráísitiyaꞌonai simásimiyo súwana \v 62 Ísu séna kemá úne. Suwánenaꞌa kemá waási úranko Maníkó fasiꞌaénkón-ayáánúrapaꞌa fasiꞌaén-áémpá iméꞌa ainánkáꞌá kumónaumne Ísu súwana \v 63 aifaꞌ-ámáán-káwáágón-arunko sáwíꞌa úwana wení unáánkwátói tafétuwena séna Maníkómbá karaánááꞌa ankéna wesáféna simbá póta minááísáféta aaifimbá maenkéta fíꞌon-aaimo simánkáámba saafá únda póta ifátá tuwéta \v 64 Maníkómbó símaimo sáwíꞌo uwánkáíntafeta nórasaawa ónaumno súwasa sáwíꞌan-ifo tufuwíyana puwíno sésa \v 65 Ísumba tuwiyáái wiꞌankésa aúrankaꞌa ampantasámbá káátamakesa wétufuwesa sésa esáfé sé Maníkó íyáfasisinkaraiwai únemo séndawi ómpo kemá nááwa tufúnái simásimiyo suwasá i-wáásí áíꞌmai tiyáántamba tufúkáawe. \s1 Pítaa ímbo awánáúnda-waasin-iyemo siyáin-aai. \r Mátíyu 26:69-75, Rúku 22:56-62, Yóni 18:15-27 \p \v 66-67 Pítaa naamaáífa ména iyá wégaufuwana aifaꞌ-ámáán-káwáágóní kísaumo maún-arasigo téna Pítaamba taawánéna séna Ísu Násaretifakewiyeꞌo maéndawi óne súwana \v 68 emó sénda-aai sááko ímba kaweꞌán-iye simásuwena máápaꞌ-ontafimba komérowana \v 69 minárásígó anekaꞌá awánéna méron-kwaasisafena séna efíwáni waásifinkewin-iye súwana \v 70 anekaꞌá Pítaa séna ímbaniye simásuwena mérowasa kárikaꞌa maémómba Pítaantafesa sésa éraita súne. Kárírifakewi po wení kísau-waasifinkewi óne suwaná \v 71 Pítaa aikaꞌ-maréna séna karoꞌ-ááímó wésenanamo éna Maníkó sínkaminiye. Sewímbá ímbo awánáúnda-waasin-iye súwana \v 72 kokórigo anekaꞌá áái súwana Pítaa Ísumo simámakon-aai áákaꞌ-maréna miyá siyónkaꞌa kokórigomo kaeꞌ-íꞌo ááimo ímbo siyáindaraꞌa emá kaumbo-íkáꞌá kentáfé sé ímbo awánáúnda-waasin-iye sínone siyónkaꞌa minááí \p áákaꞌ-maréna áfááraumai ifiꞌá taráiye. \c 15 \s1 Ísumba Páíratimpaꞌo áíꞌmae kuráan-aai. \r Mátíyu 27:1-2,11-14, Rúku 23:1-5, Yóni 18:28-38 \p \v 1 Úwasa aafáúmó íyáúsunkaꞌa óraaꞌ-amaan-kisau-waasiye Yúndaa-oraaꞌ-waasiye ámáámbo sun-kwáásíyé mimbórá-ááí símai tarímaresa Ísumba ayáánkaꞌa káráꞌumaresa áíꞌmaesa Rómu-kamani-kawaagon-awiꞌa Páíratimpaꞌa kuwaná \v 2 Páírati Ísumba áísai ena séna Yúndaa-waasiti kawáágówá ónó súwana Ísu séna éꞌa séne súwasa \v 3 óraaꞌ-amaan-kisau-waasi fíꞌo-fiꞌon-aaisafesa aaifimbá maénkówana \v 4 Páírati Ísumba áísai ena séna sáwífaꞌ-aai wésimankaafo anondáá ína moórá-aai sínono súwana \v 5 Ísu iséna ímba anondáá súwana Páírati sáwífaꞌ-imayaa uráiye. \s1 Ísumba tufuwíyana puwínomo siyáin-aai. \r Mátíyu 27:15-26, Rúku 23:13-25, Yóni 18:39–19:16 \p \v 6 Naaófáꞌá Maníkó Yúndaa-waasi tíyótaimo í-tánón-kánáá túntemba Rómu-kamani-kawaago séna seyaafáꞌnánká túwaandu urésa aamoí ésa ándáfaꞌo mérain-kwaasigon-awiꞌa síyaꞌa faúꞌauwaano séna minkánáá miyáumai ándáfaken-kwaasi faútínkáíye. \v 7 Minkánáá moóráwigon-awiꞌa Párápási ándáfaꞌo maúmba ááéma tuwímbai kámáni-waasise tíyónkaꞌa wemá moóráwigomba tufúwana puwúwasa ándáfaꞌa ánkarowana mérowasa \v 8 sáwífaꞌ-waasi túwaandu urésa Páíratintafesa sésa moóráwigomba faúꞌankaao suwaná \v 9-10 Páírati imáyáa éna séna óraaꞌ-amaan-kisau-waasi Ísuntafesa ímba óraaꞌ-waasi-iꞌa ínkwae sésa taꞌótoꞌmaesa kempáꞌá tiyáawe séna tísai ena séna Yúndaa-waasiti kawáágóná faúꞌankanaumno súwasa \v 11 óraaꞌ-amaan-kisau-waasi úwoi-waasi sáwífaꞌnanka waꞌwisésa sésa Ísumba ímba faúꞌankainompo Párápásimba faúꞌankaao simáméro suwasá isésa minááí simámúwana \v 12 Páírati séna Ísumba Yúndaa-waasiti kawáágó iyémó sewímbá nóra ónaumno súwasa \v 13 óraaka sésa aaraa-táíyáꞌá tufíyana puwíno suwaná \v 14 Páírati séna nóra-sawira uráiyo súwasa óraakaꞌ-oraakaꞌa sésa aaraa-táíyáꞌá tufíyana puwíno aantemba suwaná \v 15 Páírati miwí táái ewé senasá aamoí uwásinkaiwae séna Párápásimba faúꞌankena \p i-wáásí simátimuwasa Ísumba áwíyandasamba áwiyonkuꞌ-nowana Páírati séna áíꞌmae aaraa-táíyáꞌá mátufiyana puwíno séna Ísumba i-wáásí tímakaiye. \s1 I-wáásí Ísumba karaánááꞌo ánkaraan-aai. \r Mátíyu 27:27-31, Yóni 19:2-3 \p \v 16 Ísumba i-wáásí timúwasa áíꞌmaesa kámáni-waasiti naaúmpaꞌa móankesa seyaafáꞌ-í-wáásí táántowasa tamésa \v 17 naae-únánkwátói óraaꞌ-waasiti unáánkwátóin-iye sésa Ísumba uwánkesa óraaꞌ-waasiti kámoꞌan-iye sésa áwíyanda owepámai Ísu aꞌnómpímbá wiyankésa \v 18-19 karaánááꞌa ankésa moórá-mora kífaesa sésa Yúndaa-waasiti kawáágó óne sésa táúntamba aꞌnómbá wétufamesa tuwiyáái wiꞌankésa \v 20 karaánááꞌa ánkásuwesa naae-únánkwátói faútuwesa wení unáánkwátói uwánkesa tufíyanamo puwíndafaꞌa áíꞌmaesa kuráawe. \s1 Ísumba tufúwanamo pukáin-aai. \r Mátíyu 27:32-44, Rúku 23:26-43, Yóni 19:17-27 \p \v 21 I-wáásí Ísumbo áíꞌmae kumbá moóráwigo Sáíríni-naopakewin-awiꞌa Sáímoni wemá Árékísándaae Rúfaasinteti tifowá Yérúsaremu-naoꞌ-ampaꞌa túwasa \p i-wáásí taꞌótoresa Ísumbo tufíyan-aaraa-tai áúwaataꞌankesa sésa áwaꞌnai úmae tiyó suwaná miyá úwasa \v 22 marésa moórá-maragon-awiꞌa Kórígótaafaꞌa wésa mináwíkóní áwáu aꞌnónayaantapaꞌemo supaꞌá wésa \v 23 ándá-aran-domba maiyésa áíꞌa taiꞌáínkwae sésa ikamó fain-tántááꞌá mimpímbá marésa Ísumba ámúwana ímba naráiye. \b \p \v 24 Ísu ímba nówasa áíꞌmaesa aaraa-táíyáꞌá aíyayaampimba mátufusumaresa wení unáánkwátói maénae sésa ááfésa tíyáananasa nááwamo íyáákaindawi máíníye sésa miyá ésa \v 25 aafáúgómó áyanaꞌo kain-kánááráꞌá tufúmba \v 26 Ísumbo tufúwanamo puwún-aaigoni áwáu aúfáífimba agaimarésa sésa Ísu Yúndaa-waasiti kawáágón-iye agaimarésa aaraa-táíyáꞌá mósá marésa \v 27 uméntéꞌo uyan-kwáásíyáí tíꞌmaesa Ísuni séfasefaꞌ-arausampaꞌa aaraa-táíyáꞌá tufúsúmarowana \v 28 naaófáꞌá Maníkón-aai aúfáífimba agaimaréna séna wemá sáwíꞌo on-kwáásímo máépaꞌa méraisasa awánaraawe agaimaréna siyónka pósa miyá uráawe. \v 29 Aaraa-táíyáꞌá tufúsúmarowasa tuwímbai tésa tiyáámba tóipimba fáákesa timántákáí faꞌankésa karaánááꞌa ankésa sésa úwé emá séma óraaꞌ-amaan-damba tawísísuweꞌa kaumbo-kánáá maisuwé anekaꞌá ónaumne siyáampo \v 30 esáfé enáú áwaꞌnai ema eyááríkaꞌa taaiyakémbá taútuwe marapáꞌá kumuwó suwasá \v 31 miyáumai óraaꞌ-amaan-kisau-waasiye ámáámbo sun-kwáásíyé sésa fíꞌowi túwaꞌnai ena wesáféna wenáú ímba kanaaꞌá áwaꞌnai íníye. \v 32 Maníkómó íyáfasisinkaraiwai éꞌa Ísareri-waasiti kawáágó únemo séꞌéímba póna éraiꞌo séꞌéíndamo éna weyááríkaꞌa taaiyakémbá kumínata awáné séta éraiꞌa Maníkón-áánimban-iye sénaumne suwasá miwímó suntembá uméntéꞌo uyan-kwáásíyáí séfasefaꞌ-arausampaꞌo aaraa-táíyáꞌó tufúsúmarowiyai Ísumba karaánááꞌa ánkaraaye. \s1 Ísumo pukáin-aai. \r Mátíyu 27:45-56, Rúku 23:44-49, Yóni 19:28-30 \p \v 33 Ísumba karaánááꞌa ánkówana wááwái seyaafáꞌ-áémpáꞌá túnkwéna aafáúmó taenónkaꞌa túnkúmba \v 34 Ísu óraaka Yúndaa-waasi-taaifinkemba séna eri eri rama sapakataniyemo súmba maará siyáiye. Maníkó kesí Maníkóo nóra séwa siyuwááno súwasa \v 35 minkáꞌó méron-kwaasi isésa tuwímbai sésa naaófáꞌó Maníkón-aaimo simátímakaiwaimba Íráiyaamba wéaantaiye suwaná \v 36 moóráwigo awaantanténa faru-táéná maimaéna ándá-aran-domba ika-nómpímbá tuꞌmaéna ofiyen-táemopimba sinúfaimaena náínkwae séna Ísun-óikaꞌa mósá maréna séna Íráiyaa kuména taaiyakémbá kutaútuwaini ína taútuwainiyo séta amuꞌmaréta méraumne súwana \v 37 Ísu óraaka séna puwúwana \v 38 óraaꞌ-amaan-daumpaꞌo ampanta-óntámó úmakomba sanaan-áyáíyákémbá itaféꞌmaena marapáꞌá mútafetena kaesé uwágúwana póna Maníkómpáꞌó iyíyan-amba wiꞌmakáiye. \v 39 Ísu óraakaꞌo sénamo puwúmba i-wáásítí kawáágó awánéna séna éraiꞌa wemá Maníkón-ááninkon-iye siyáiye. \b \p \v 40 Minááímó súmba sáwífaꞌ-inimba awánánae sésa tumbá némpaꞌa tamésa awánaraawe. Miníníntómpínkémbá moórá-inimba Mágátáraa-naopaken-ininkon-awiꞌa Máríyaa úwana moórá-inimba ifóꞌ-Yémísinte Yósisinte tinówan-awiꞌa Máríyaa úwana moórá-ininkon-awiꞌa Sárómi \v 41 miyáumai-inimba Ísumo Káríri-aempaꞌa núpaꞌo wembó arááíwaꞌmaesamo áwaꞌnai úmae kuráan-inimba Ísu Yérúsaremufaꞌo túmba miníníntómbá tésa aaraa-táíyáꞌó tufúsúmaronka némpaꞌa tamésa awánaraawe. \s1 Ísumbo utaráan-aai. \r Mátíyu 27:57-61, Rúku 23:50-55, Yóni 19:38-42 \p \v 42 Miníníntómbá tamérowana Yúndaa-waasi ámáán-aaimo ísón-kanaa aafáyáaraamba úwana káfékaamba fenómpinkaꞌa moóráwigon-awiꞌa Yósepi Árímátíyaa-naopakewi \v 43 wemá óraaꞌ-waasi éna kaweꞌ-wáásí éna Maníkó wení waási kawááníníye séna amuꞌmakówi ímba áátafena úmba Páíratimpaꞌa téna Ísun-áúma utánáifo simiyó súwana \v 44 Páírati imáyáa éna éra pukáiyo séna i-wáásítí kawáágómbá áántena séna Ísu éra pukáiyo súwana \v 45 ewé éꞌa pukáiye simámuwana Páírati séna kanaámpó Ísun-áúma máínone súwana \v 46 Yósepi aú-ampanta komaimaé tiyéna Ísun-áúma aaraa-táíyákémbá tataúꞌmai minámpántáfímbá asááúmaena maimaéna aúsámakon-ontan-aifimba mámarena óikaꞌa óraaꞌ-ontantamba awááúwasuwena kúwana \v 47 Máríyaa Mágátáraa-naopaken-ininko úwana araámáó Yósisin-anówaeꞌa mésarai Ísumbo utámaromba taawánésarai kurááye. \c 16 \s1 Ísu pukáimpinkembo íyáfasinkain-aai. \r Mátíyu 28:1-8, Rúku 24:1-12, Yóni 20:1-10 \p \v 1 Yúndaa-waasimo saagon-kánáá taiꞌówasa kaumbo-ínímbá Máríyaa Mágátáraa-naopaken-ininko úwana araámáó Yémísin-anówa úwana Sárómi úwasa miyáumai-inimba Ísun-áúraꞌa asaa-wiyúm-básáwémbá máaꞌankanae sésa \v 2 ááéma aafáúmó íyáúsunkaꞌa mimbásáwémbá maimaésa Ísumbo utámakopaꞌa kumbá \v 3-4 aampaꞌá wéwesa sésa óikaꞌo awááúwasukaan-ontamba óraaꞌ-ontamba póna nááwa súwaꞌnai énasaawa óikaken-ontamba waétuwainiyo sésa awánomba minóntámbá éꞌa fawátukowasa awánésa \v 5 minóntán-aifimbo íyúmba moórá-ifoꞌ-waasi waén-únánkwátóiwaraꞌ-waasigo minkáꞌá mérowasa awánomba tááꞌa úwana \v 6 simátimena séna ímba tááꞌa íno. Ísumba Násaretifakewimba aaraa-táíyáꞌá tufúwówanamo pukáiwaimba taawánánae séꞌo wétemba pukáimpinkemba íyáfasinena kówéna ímba maankáꞌá méraifo utámakaampimba iawánéꞌa \v 7 wení kísau-waasiye Pítaane kosimátime séꞌa Ísu siyáintemba pukáimpinkemba íyáfasinena kentí aifaꞌá Káríri-aempaꞌa wínaꞌa koawánánááwe. Minááí kosimátíméro súwasa \v 8 minóntán-aima tuwésa tááꞌa éna tinekembá tataꞌá úwasa tuwaantantésa wésa tááꞌa úntafesa minááí ímba kosimátímakaawe. \p \it Mááka kemó súnda-aai taíꞌáiye.\it* \s1 Ísu paápé úwana Máríyaamo awánarain-aai. \r Yóni 20:11-18 \p \v 9 Sondaaráꞌá ááéma Ísu pukáimpinkemba íyáfasinena aifaꞌá Máríyaa Mágátáraa-naopaken-ininkon-aúrankaꞌo paápé úmba ááéma Ísu minínínkón-arumpinkemba afakaeté-sawi-amutambo maiyáúkain-ininkon-aúrankaꞌa paápé úwana \v 10 awánéna wení waási ifiꞌó wétopaꞌa kosimátimuwasa \v 11 Ísumo aúnarowana minínínkómó awánón-aai simátimumba isésa ímba ísámai kaweꞌá uráawe. \s1 Éméyási-naoꞌ-ampaꞌa Ísumbo awánaraayan-aai. \r Rúku 24:13-35 \p \v 12 Minkákémbá kaeꞌ-wáásí némpaꞌ-ampaꞌa wéguyana Ísu fíꞌon-kwaasiyaamba úmaena minkáéꞌnárai túrankaꞌa paápé úwasarai awánésarai \v 13 kouwerésarai Ísuni waási tasimátímúwasa ímba ísámai kaweꞌá uráawe. \s1 Ísuni waási wembó awánaraan-aai. \r Mátíyu 28:16-20, Rúku 24:36-49, Yóni 20:19-23 \p \v 14 Minkákémbá Ísuni kísau-waasi sísamaifakemba moórá kumbaimái-waasi tómbá wénowana Ísu paápé úwasa awánowana Ísu aaisambá tiyéna séna kemá pukáundafinkembo íyáfasinkaunda suwánaresa simátíméwaꞌa iséꞌa sirumbá wéfaiyaraawe séꞌa tuwarónaawaro wéowe. Simátímén-aaisafeꞌa éraiꞌemo seráámbá ímba éraiꞌe siyáawe simásuwena \v 15 séna kesí ásé-aai seyaafáꞌ-máráfáꞌá simátímapaꞌa koró. \v 16 Kesááisafesa éraiꞌe sésa kenkáꞌá timankúnkúmba ésa nombó maíyana Maníkó miwí sáwíꞌo úmaimo mérempinkemba faútinkainifo kesááisafesa ímba éraiꞌe sésa timankúnkúmbo íyawi Maníkó aaifimbá maitinkáíníye. \v 17 Kesááisafesa éraiꞌe sésa kenkáꞌá timankúnkúmbo íyawi ímbo awánaan-kisau maésa kesí fasiꞌaéntámbá waási tirumpinkémbá sáwí-amutamba maitiyuwésa fíꞌon-aaifinkemba sésa \v 18 waaifaimbó taꞌótoraiyana unkutíndamo ésa ímba puwésa puwíyan-dombo náíyambo ésa ímba puwésa tíꞌo índa-waasimo tiyáámbo taꞌótoraiyamba asófatinkanaawe Ísu siyáiye. \s1 Maníkó Ísumba aiyówanamo iyáin-aai. \r Rúku 24:50-53, Aantá-waasi 1:9-11 \p \v 19 Fasiꞌaénkó Ísu minááí simásuwowana Maníkó Ísumba áíꞌmaena wíyómpaꞌa móankowana Maníkón-ayáánúrapaꞌa fasiꞌaén-áémpáꞌá mérowasa \v 20 Ísuni kísau-waasi seyaafáꞌ-máráfáꞌá ásé-aai simátímapaꞌa kuwaná Fasiꞌaénkó túwaꞌnai úwasa waási ímbo awánaraan-kisau maúwasa awánésa sésa maanááímó simásíménta éraiꞌ-aain-iye siyáawe. \p \it Minááí taíꞌáiye.\it*