\id LUK - Awiyaana NT [auy] -Papua New Guinea 1984 (web version -2012 bd) \h Rúku \toc1 Rúku \toc2 Rúku \toc3 Rk \mt1 Rúku \ip \it Ísu wíyómpaꞌa iyówana Rúku tuwímbai-aatai maisuwéna Ísun-aai agaimakáiye. Rúku ímba Yúndaa-waasin-ifo fíꞌonkaa-waasigo éna tíyofaan-kisau maiyáiye. Kíríki-waasi Ísun-aai isáíwae séna maanáúfáí agaiyáiye. Kíríki-waasi arupíse úmaimo méraamba tiráái tain-kwáásín-owe séna maanááí agaiyáiye. Ísu éraiꞌa arupíse-waasi póna arumbó wéuwatinkaiwain-iye. Maníkómpáꞌá inaimó sen-ááíyé Maníkóní ámútankon-aaiye sáwíꞌo um-béyámbá Maníkó maisíyúwáín-aaiye miyán-ááí Rúku agaimakáiye.\it* \c 1 \p \v 1-4 Óraako Tíófíráasiyo moórá-aai sénaumpo isaaó. Maníkó kentááfímbá paápé uráimba aifaꞌó awánaraan-kwaasi mintántáákón-aai simátímaꞌmaesa iyáamba isasá kentáá wésimasimewe. Sáwífaꞌnanka minááí éraiꞌ-aai agaimakáamba minááígóní áwáu kaweꞌ-úmai iséꞌa aifakén-ááíyé afufumpinkén-ááíyé ánaaenken-aaiye agai-amúne. Ísaraanda-aai éraiꞌ-aaiyaꞌi karoꞌ-ááíyáꞌiyompo mindásafeꞌa maanáúfáí agai-amúmpo toráumai isaaó. \s1 Yónimbo maꞌankáínda-aaimo simámakain-aai. \p \v 5 Yúndiyaa-marafaken-kawaagon-awiꞌa Éroti méron-kanaafimba moóráwigon-awiꞌa Sékáráíya Ápáísaani akún-ándáfákén-kwáásí ména Maníkóní ámáán-daumpaꞌa kísaumo maúwai mérowana awaainínkón-áwíꞌa Írísápéti Éronini akún-ándáfákén-ínínkó Maníkóní ámáán-daumpaꞌa kísaumo máún-kwaasiti akún-ándáfákén-ínínkó úwasarai \v 6 Maníkón-aúrankaꞌa minákwáꞌá kaweꞌ-úmai mésarai Fasiꞌaénkón-aráái waésarai wení ámáámba kaweꞌ-úmai isésarai \v 7 age-ínímbá ména iyámpóí-íyaimba mésarai wauránáráámba káguraaye. \b \p \v 8-9 Wauránáráámba káguyasa Sékáráíyaani akúmbá Maníkóní ámáán-daumpaꞌa kísau maésa miyá úmae iyésa miwítí kísau tuwínkaaꞌ-ésa Sékáráíyaamba íyáfasinankowana asaa-wiyúmbó índa-tantaaꞌo agaíndasafena Fasiꞌaénkóní óraaꞌ-amaan-daumpaꞌa iyúwasa \v 10 asaa-wiyúmbó índa-tantaaꞌo agáí-kánáá seyaafáꞌá Yúndaa-waasi máápaꞌa mésa Maníkómpáꞌá inaí wésuwana \v 11 Sékáráíya Fasiꞌaénkóní óraaꞌ-amaan-daumpaꞌa iyúwana asaa-wiyúmbó í-tántááꞌó agáí-táárégóní ayáánúrapaꞌa wíyómpaken-kisau-waasigo paápé úwana \v 12 Sékáráíya awánéna kantúmba maréna inkaisúwana \v 13 wíyómpakewi séna Sékáráíyaao ímba inkaisuwó. Maníkómpáꞌó inaimó sénda ísáíntafena enawaainínkó Írísápéti iyámpói máínífo miníyámpóígón-áwíꞌa Yóniye siyó. \v 14 Maꞌankáínana enarunkó aamoí ínasa fíꞌon-kwaasiwaraꞌa aamoí ónááwe. \v 15 Maꞌankáíndaraꞌa Maníkóní Ufaen-ámútánkó miníyámpóígón-arumpimba óraaꞌa ínana ándá-aran-done uwóíꞌo on-dóné ímba náíno. Maníkón-aúrankaꞌa wenáwíꞌa óraaꞌa íníye. \v 16 Wemá óraaꞌa éna Ísareri-waasisomba tafisínasa miwítí Fasiꞌaénkó Maníkómpáꞌá anekaꞌá ténááwe. \v 17 Wemá Maníkón-aaimo simátímakowin-awiꞌa Íráiyaa uráintemba fasiꞌámai ména Fasiꞌaénkóní aifaꞌá wéna tifoísáíye tíráámarine tafisínasa taankarotámai méranaawe. Aaimó ímbo isáíyan-kwaasi tafisínasa arupísemo on-kwáásímó íyantemba ésa kaweꞌ-ímáyáá ónááwe. Miyáumai Fasiꞌaénkómó kumíndasafena wení waási toꞌmayaa uwátinkainiye wíyómpakewi súwana \v 18 Sékáráíya séna kesuwaainínkóekai wauránáráámba káguraufo nóra séra minááísáféꞌa éraiꞌe sénaumno súwana \v 19 wíyómpakewi séna kemá Képarieri méꞌa Maníkón-aúrankaꞌa méraunana kaweꞌ-ááí siména siꞌmáráísaꞌa músimamundasafe \v 20 ímba éraiꞌe sémpo emá ímba aaimó sindá mérenana ánaaen-kanaa kemó súnda-tantaaꞌa paápé ína kaweꞌ-úmai aaí sínone súwasa \v 21 máápaꞌo méron-kwaasi Sékáráíyaamba amuꞌmatuwé mésa sésa óraaꞌ-amaan-daumpaꞌa nóintafenawa ayáátáákaꞌa méraiyo wésuwana \v 22 máápaꞌa kuména ímba aaí súwasa óraaꞌ-amaan-daumpaꞌa kaainkáámbá awánaraiye suwaná ayáán-kwaameꞌnaameꞌa wéena ímba aaimó súmba ména \v 23 wení kísau-kanaa taiꞌówana wení naaópaꞌa kuráiye. \b \p \v 24 Komérowana awaainínkó Írísápéti ámúꞌa paápé éna aúpáꞌá séfataase-wiyomba maéna \v 25 séna Fasiꞌaénkó kaweꞌá uwásinkena miyámó uráintafeꞌa aamoí éꞌa ayáátáákaꞌa iyámpói ímbo matinkáúnda misígáémó imbá taíꞌáiye Írísápéti siyáiye. \s1 Ísumbo maꞌankáínda-aaimo simámakain-aai. \p \v 26 Írísápéti ámúkaꞌa ména afaꞌmóráe-wiyomba maisuwówana Maníkó wení kísau-waasigon-awiꞌa Képarierimba wíyómpakemba aiꞌmarówana Káríri-marafaꞌa Násareti-naopaꞌa kuména \v 27 moórá-arasigon-awiꞌa Máríyaambo simámindasafena kunkáiye. Minárásígó ímba waaí maiyón-arasigo Téfítin-andafaken-kwaasiyaꞌa áwíꞌa Yósepinkaꞌa aaí tarímarowana \v 28 wíyómpakewi Máríyaampaꞌa kuména séna méwaꞌono. Maníkó aamoí uwánkena eséꞌa méraiye simámuwana \v 29 óraaꞌ-imayaa éna séna minááígóní áwáu nóran-aaisafenawa síyó súwana \v 30 miwá séna Máríyaao Maníkó aamoí uwánkáífo ímba ááꞌa íno. \v 31 Ámúꞌo kaumáímo iyámpóímo maꞌanké áwíꞌa Ísuwe simánkainone. \v 32 Wemá óraaꞌa éna óraaꞌ-waasi-iꞌa ínasa íyáákamai-Fasiꞌaenkon-ááninkon-iye sénááwe. Aíwáꞌnágon-awiꞌa Téfítimo kawáá-kísáúmó maiyáintemba Maníkó kawáá-kísáú amínana \v 33 Yékopun-andafaken-kwaasi kawáá-kísáú waéꞌwaeꞌa ínana minkáwáá-áwíꞌá ímbo taiꞌáínda waéꞌwaeꞌa íníye Képarieri súwana \v 34 Máríyaa séna nóra séwa sénó. Kemá ímba waaí maiyéꞌa úwoi méraumne súwana \v 35 wíyómpakewi séna Maníkóní Ufaen-ámútánkó eséꞌa mérainana íyáákamai-Fasiꞌaenkoni fasiꞌaémbá embá amína po maꞌánkénasa áfááran-iyampoi Maníkón-áánimban-iye sénááwe. \v 36 Enamááraa-ininkon-awiꞌa Írísápéti áráamba kéna ámúꞌa kauráiye. Age-ínímbán-iye wésewana ámúꞌa kauréna afaꞌmóráe-wiyomba maisúwáíye. \v 37 Maníkó seyaafá-tántááꞌá fetóí wéena wenkwáráꞌá miyá wéuwankaiye súwana \v 38 Máríyaa séna Maníkóní kísau-arasi úmpo simásimendantemba Maníkó kembá miyá íníye súwana Maníkó aiꞌmákowi auwéna iyáiye. \s1 Máríyaa Írísápétini namuꞌó kuráin-aai. \p \v 39 Iyúwana kárikaꞌa Máríyaa ména íyáfasinena minúwóíyáán-úmai Yúndiyaa-marafaꞌa omápaꞌ-aempaꞌa moórá-naopaꞌa wéna \v 40 Sékáráíyaani naaúmpaꞌa iyéna Írísápétin-awiꞌa mó tówana \v 41 Írísápéti Máríyaa amóísáúmba isówana iyámpóígo anówan-arumpimba ména úwaauwa úwana Maníkóní Ufaen-ámútánkó Írísápéti arumpimbá óraaꞌa úwana \v 42 óraaka séna Maníkó kaweꞌá uwánkena fíꞌon-inimba kárika kaweꞌá uwátinkena embá óraaka kaweꞌá uwánkaraiye. Maꞌánkénda-iyampoigonkwaraꞌa kaweꞌá wéuwankaiye. \v 43 Ímba súwíꞌwaraꞌ-inimba úndanifo kesí Fasiꞌaénkómbá maꞌánkénda-ininko éma kesí namuꞌá wétene. \v 44 Enamóísáúmba isáúnana sirumpimbó mérain-iyampoigo aamoí éna úwaauwa uráiye. \v 45 Maníkó simámakain-aai éraiꞌa paápé íníye séndasafena Maníkó kaweꞌá uwánkáíye Írísápéti siyáiye. \s1 Máríyaa Maníkón-áámóí éna imó siyáin-aai. \p \v 46 Súwana Máríyaa séna kesí imáyáago Fasiꞌaénkón-áwíꞌa mósá wémaraisaꞌa \v 47-49 Maníkóní kísau-arasi úwoi-arasi únana ken-ímáyáá isaná sirunkó kaweꞌá isaꞌá Maníkó kaweꞌ-ámpáꞌó mésínkáíwaimba aamoí uwánkaumne. Maníkó óraa-fasiꞌaenkwarawi óraaꞌa uwásínkáímba pósa kentáfésa sésa Maníkó kaweꞌá uwánkaraiye sénááwe. Káféꞌo méraan-kwaasiye ánaaembo paápé íyan-kwaasiye minááí símaesa kónááwe. Maníkó áfááꞌorawi éna \v 50 wenaísamaifimbo méraan-kwaasisafena ááémo maéꞌón-kwaasiye káféꞌo méraan-kwaasiye ánaaembo paápé íyan-kwaasiye arumbá uwátínkámaena iyíníye. \v 51 Maníkó fasiꞌaréna fasiꞌaén-kísáú maéna kentúwíꞌo mósá máráán-kwaasi tiꞌmátuꞌmakaiye. \v 52 Maníkó túwíꞌo wérain-kwaasi kárikaꞌa múra tinkéna ímbo túwíꞌo wérain-kwaasi óraakaꞌa mósá wétinkaiye. \v 53 Tááimo wétain-kwaasi kawe-tántááꞌá tiména sáwífa-tantaaꞌo makáan-kwaasi ímba tiména tiꞌmátukaiye. \v 54-55 Maníkó kentáá síwáꞌnáwara Émbaramuntafenawaraꞌa óraaka séna enkwárá enaísaafitantambo íyawiwaraꞌa sirumbá uwátínkámaeꞌa iyónaumne siyáin-aai áákaꞌa makéna kentáá Ísareri-waasisa wení kísau-waasisa wésuwaꞌnai-iye Máríyaa séna \v 56 Írísápétiye ména kaumbo-wíyómbá maisuwéna wení naaópaꞌa kunkáiye. \s1 Írísápéti Yónimbo maꞌánkarain-aai. \p \v 57 Kumúwana Írísápétini kanaa túwana iyámpói maꞌankówasa \v 58 Fasiꞌaénkó arumbó uwánkarain-aai isésa wenamááraawe wení naaópakewiye isésa anówankwaraꞌa aamoí uwánkaraawe. \b \p \v 59 Aamoí uwaná miníyámpóígó afakaumboé-noꞌwaamba waúwasa áúma kárámai araénáémba ónae sésa afowán-áwíꞌa Sékáráíyaawe simánkanae uwaná \v 60 anówa séna ímbanifo wenáwíꞌa Yóniye seró súwasa \v 61 miwí sésa ímba ení waásifaꞌa miyán-áwíꞌá wéraiye suwaná \v 62 afowámbá ááꞌa káúnkowasa tiyáán-kwaameꞌnaameꞌ-esa nóran-awira simánkainono suwaná \v 63 afowá aúfáí-wandaai síméro séna waaméꞌnaame úwasa máámúwana agaimaréna wenáwíꞌa Yóniye séna timúwasa awánésa óraaꞌ-imayaa uwaná \v 64 Sékáráíya agaimaréna óiꞌa fetóí úwana aaí séna Maníkón-áwíꞌa mósá marówasa \v 65 mindáópaken-kwaasi tááꞌa úwana Yúndiyaa-marafaꞌa omápaꞌ-aempaꞌa minááí wété úwasa \v 66 ísówi óraaꞌ-imayaa ésa sésa miníyámpóígó ánaaemba nóran-kwaasiya mérainiyo sésa Fasiꞌaénkóní fasiꞌaémbá weséꞌa méraiye siyáawe. \s1 Sékáráíyaamo siyáin-aai. \p \v 67 Miníyámpóígó afowámbá Sékáráíyaamba Maníkóní Ufaen-ámútánkó óraaꞌa uwánkowana Maníkón-aai simátimena séna \v 68 Maníkó kentáásí Fasiꞌaénkó éna wení waásisa Ísareri-waasisa súwaꞌnai ena sáwí-imayaago taꞌótokaimpinkemba faúsinkaindasafenasa wéimba póta wenáwíta mósá maránaumne. \v 69 Maníkó wení kísau-waasi Téfítin-andafakewimba fasiꞌaén-kwáásí íyáfasinankaraimba póna sáwíꞌo úmaisaamo méraundafinkemba kaweꞌ-ámpátá mésinkainiye. \v 70 Naaófáꞌá Maníkó minááí wení kaweꞌ-wáásí simátimuwasa agaimakáawe. \v 71 Naaófáꞌá Maníkó kentáásáféna óraaka séna tíyámbo kembó uwátínkén-kwaasi namuro-wáásí taꞌótokempinkemba métiyanaumne siyáiye. \v 72 Ááéma Maníkó kentáá síwáꞌnásafena arumbó uwátinkainda-aai séna wení fasiꞌaén-ááí áákaꞌo maráínda-aai siyáiye. \v 73-74 Maníkó Émbaramu kentáá síwáꞌnásafena kentáásí namuro-wáásífákémbá mésinkainata ímba sááꞌa ínata wení kísau maéta \v 75 wenaúrankaꞌa kaweꞌ-úmai arupíse úmai maéꞌmaeꞌo onda-ááísá óraakaꞌa siyáiye. Sékáráíya simásuwena séna \v 76 kesááninkoo entáfésa íyáákarai-Fasiꞌaenkon-aaimo simátímíndawi óne sénááwe. Aifaꞌá emá Fasiꞌaénkóní aambá wiyínone. \v 77 Fasiꞌaénkó wení waásiti sáwí-imayaa maitiyuwéna kaweꞌ-ámpáꞌó métinkainda-aai wésimatime Fasiꞌaénkóní aambá wiyínone. \v 78 Kentáásí Fasiꞌaénkó áfááraumai arumbá uwásinkenasa aafáúmó íyáúsenamo sámo kaintembá kaweꞌ-ámpátá mésinkenasa sása kásinkainiye. \v 79 Kumeuꞌó in-áémpáꞌó méraawi puwíyantafena tááꞌo iwáí sáma kátinkena kaweꞌ-ámpáꞌá métinkainiye Sékáráíya siyáiye. \b \p \v 80 Súwana miníyámpóígó óraaꞌa éna kaweꞌ-ímáyáá wéena máásai-marafaꞌa ména Ísareri-waasi túrankaꞌa paápé índa-kanaa túwana máásai-marafaꞌa méraiye. \c 2 \s1 Máríyaa Ísumbo maꞌánkarain-aai. \r Mátíyu 1:18-25 \p \v 1 Minkánááfímbá Rómu-kamani-oraakon-awiꞌa Ógásitasi simátimena séna seyaafáꞌ-máráfákén-kwáásí túwíꞌa agaénááwe siyáiye. \v 2 Aifaꞌá túwíꞌo agáún-kanaafimba Sáíriniyasi Síriyaa-waasiti kawáágómó méron-kanaafimba \v 3 namupaꞌó maifáꞌo kuráawi kouwerésa kentí akúmbó méropaꞌa túwíꞌo agáíyantafesa tiyáawe. \v 4 Yósepi Téfítin-andafaken-kwaasi póna Káríri-marafaꞌa Násareti-naopaꞌa tuwéna Yúndiyaa-marafaꞌa Téfítini naaópaꞌa téna mindáópaꞌ-awiꞌa Pétaremufaꞌa túwana \v 5 awaainín-árásígó Máríyaa ámúꞌa kaufúwana áwíꞌo maíndasafena áíꞌmaena túwana \v 6 mindáópaꞌa ména iyámpóímo maꞌankáí-kánáá túwana \v 7 aifaráán-íyámpóí maꞌankéna iyámpóígoni unáánkwátói úsúrena purumakagóní táúfapimba ánkaraiye. Túwíꞌa wéagauwasa sáwífaꞌ-waasi wíyómpimba waásimo wááumo wáén-daumpaꞌa ówiꞌa tarówana purumakagóní naaúmpaꞌa mérena maꞌánkaraiye. \s1 Sipisípiyaꞌo káráwiyowi simátímakain-aai. \p \v 8 Mináémpáꞌó sipisípiyaꞌo káráwiyowi nóꞌwaamba ufáꞌá wégawaanuwana \v 9 Fasiꞌaénkó wení kísau-waasi wíyómpakemba aiꞌmarówana sipisípiyaꞌo káráwiyowifaꞌa paápé úwana Maníkóní sáma tuwówana kumúwasa awánésa áfááraumai táátafesa uwaná \v 10 wíyómpakewi séna ímba tááꞌa íno. Ásé-aai kusimátimunda pósa sáwífaꞌ-waasi isésa áfááraumai aamoí uwánkanaawe. \v 11 Káféꞌa Téfítini naaópaꞌa iyámpói maꞌánkáísana miníyámpóígóntáfésa Maníkó íyáfasinankaraiwai Fasiꞌaénkón-iye sénááwe. Miníyámpóígó kenkwáráꞌé fíꞌon-kwaasiye sáwíꞌo úmaimo méraampinkemba kaweꞌ-ámpáꞌá métinkainiye. \v 12 Miníyámpóí ampantasámbá úsúmai purumakagóní táúfapimba máráísaꞌa koawáné séꞌa simásímakain-aai éraiꞌ-aai kentáá kaweꞌ-ámpáꞌá mésinkaindawimba maꞌánkaraiye sénááwe súwasa \v 13 minúwóíyáámbá wíyómpakewi sáwífaꞌa paápé ésa Maníkón-áwíꞌa mósá marésa sésa \v 14 wíyómpaꞌa Maníkón-áwíꞌa mósá maráúmne. Marapáꞌá Maníkó aamoimó uwátínkáín-kwaasi aaweyáá úmai méraawe siyáawe. \s1 Sipisípiyaꞌo káráwiyowi Ísumbo koawánaraan-aai. \p \v 15 Wíyómpaken-kisau-waasi wíyómpaꞌa kunuwerésa íyúwasa sipisípiyaꞌo káráwiyowi sésa Fasiꞌaénkómó simásímakain-aaisafeta Pétaremufaꞌa koawánanaisaiye sésa \v 16 minúwóíyáán-úmai kumbá Máríyaae Yósepiye mésarai purumakagóní táúfapimba Ísumba ánkaroyasa taawánésa \v 17 wíyómpakewimo siyón-aai miníyámpóígón-áái tasimátimesa \v 18-20 kouwerésa simásímakain-aaisa éraiꞌ-aaiye sésa ísaron-aaisafesa koawánontafesa Maníkón-áwíꞌa mósá makáawe. Sipisípiyaꞌo káráwiyowi simátimun-aai ísówi imáyáa uwaná Máríyaa minááí áákaraakaꞌa éna imáyáa uráiye. \s1 Ísun-awiꞌo simánkarain-aai. \p \v 21 Iyámpói maꞌankéna afakaumboé-noꞌwaamba waúwasa miníyámpóígón-áúma kárámai araénáémba uwaná áwíꞌa simánkena anówamo ímbo ámúꞌo kaurónkaꞌa wíyómpakewimo siyón-awiꞌa simánkena Ísuwe siyáiye. \s1 Símiyoniye Ánaaeꞌa Ísumbo awánaraayan-aai. \p \v 22 Naaófáꞌó Mósese aaremó iyámpóímo matinkésa nombó pétuwesa miwítí naaópaꞌo iyíyan-aaimo siyáin-kanaa túwasarai Yósepiye Máríyaaeꞌa Ísumba áíꞌmesarai Fasiꞌaénkómbó amíyanesarai Yérúsaremu-naopaꞌa kurááye. \v 23 Fasiꞌaénkóní ámáámba Mósese agaimaréna séna Fasiꞌaénkó séna kentí iyámpói aifaꞌá waai-iyámpóísómbá tíꞌmaeꞌa kempáꞌá mátinkeꞌa ení iyámpóíye sénááwe Fasiꞌaénkó siyáiye Mósese agaimaréna siyáiye. \v 24 Moóráfaꞌa Fasiꞌaénkóní ámáámba agaimaréna séna Maníkóntáfékai ísámai mááufuꞌ-numa kaeꞌá fámai agáékaiyo. Ímbo mááufuꞌo makékai mááufukaan-dumagon-árááꞌa kaeꞌá maimái agáékaiyo siyáiye. Minááí miyá íyantafesarai Ísumba áíꞌmesarai Yérúsaremu-naopaꞌa kurááye. \p \v 25 Kuyaná moóráwigon-awiꞌa Símiyoni Yérúsaremufaꞌa ména kaweꞌ-wáásí éna Maníkón-aaisafena fasiꞌámai ména Ísareri-waasi kaweꞌó uwátinkaindawimba amuꞌmaréna mérowana Maníkóní Ufaen-ámútánkó weséꞌa ména \v 26 ááéma simámena séna ímba ááéma puwínompo Fasiꞌaénkóní Káráísitimba awáné puwínone simámakaimba \v 27 Maníkóní ámútanko imáyáa amúwana óraaꞌ-amaan-daumpaꞌa imérowasarai Ísun-anófoiyai ámáámba miyá siyóntafesarai Ísumba áíꞌmaesarai óraaꞌ-amaan-daumpaꞌa íyúyana \v 28 Símiyoni miníyámpóí tapéna Maníkóntáféna súwi simásuwena séna \v 29 Fasiꞌaénkóo simásímakaanda-aai káféꞌa paápé isaná sirunkó kaweꞌá wéimba póꞌa úwoi puwónaumne. \v 30-31 Seyaafáꞌ-wáásísáféna ísámai kaweꞌ-ámpáꞌó métinkaindawimbo íyáfasinankaandawimba éꞌa awánáúmne. \v 32 Fíꞌonkaa-waasi sáma kátinkena kaweꞌ-ámbá aráátiminana póna Ísareri-waasi súwíta sanaambá iyíníye Símiyoni \p siyáiye. \b \p \v 33 Símiyoni miníyámpóígóntáféna súwasarai anófoiyai isésarai óraaꞌ-imayaa uyaná \v 34 Símiyoni séna Maníkó kaweꞌá uwátinkainiye simásuwena miníyámpóígón-anówantafena séna Maníkó maaníyámpóí íyáfasinankaiye. Wentáfésa Ísareri-waasi tuwímbai Maníkóntáfésa kaweꞌ-úmai méwasa tuwímbai tínaaemba uwámenaawe. Maníkó wembá waamékáámbá uwánkáísasa sáwí-aaimo simánkaiyawiti \v 35 sáwí-imayaa seyaafáꞌ-wáásí túrankaꞌa paápé íníye. Ááiwara-tantaako faiyáráísanamo áíꞌo intenkáámbá umbai-tántáákó enarumpimbá tíníye Símiyoni Máríyaantafena siyáiye. \p \v 36-37 Moórá-ininkon-awiꞌa Ánaa Maníkón-aaimo simátimun-ininko ména Ásan-andafaken-inimba Fániyuerin-ayáámúnko éna waaí maiyéna afakaeté-aatai maisuwówana awaaikó puwúwana ayáátáákaꞌa 84 aatai maisuwéna áráamba kéna aasiyaasi-kánáá óraaꞌ-amaan-daumpaꞌa iména aafáyáaraꞌe fénáímpinkaꞌe nóꞌwaane Maníkón-áwíꞌa mósá wémarena inaí aantembo síndasafena ímba tómbá wénena \v 38 Símiyoni sún-kanaa wewáráꞌá ewaaꞌá taména Maníkóntáféna súwi séna miníyámpóígón-aai simátimena Maníkó Yérúsaremufaken-kwaasi sáwí-imayaago taꞌótokaimpinkemba faúsinkaindasafenasa siyáíndawimba wéamuꞌmaraundawintafena miníyámpóígón-aai simátímakaiye. \s1 Yósepiye Máríyaaeꞌa Násareti-naopaꞌo kurááyan-aai. \p \v 39 Yósepiye Máríyaaeꞌa Fasiꞌaénkómó siyáin-amaamba taíꞌásuwesarai Káríri-marafaꞌa mindáraiti naaópaꞌa Násaretifaꞌa koméroyana \v 40 mindáraiti iyámpóígo óraaꞌa uwáwéna fasiꞌámai ména kaweꞌ-ímáyáá úwana Maníkó kaweꞌá uwánkaraiye. \s1 Ísu iyámpóíyaꞌa óraaꞌ-amaan-daumpaꞌo iyáin-aai. \p \v 41 Naaófáꞌá Maníkó Yúndaa-waasi tíyótaimo í-tánón-kánáá túntemba Ísun-anófoi Yérúsaremu-naopaꞌa kógo urááye. \v 42 Ísu sísamaifakemba kaeꞌá kumbaimái-aatai maisukónkaꞌa Yúndaa-waasiti áwáu arááíwaesarai mintánómbó náíyantafesarai Ísumba áíꞌmaesarai Yérúsaremufaꞌa koméroyana \v 43 mintánón-kánáá taiꞌówasa miwítí naaópaꞌa wété uwaná Ísu Yérúsaremufaꞌa mérowasarai anófoi ímba awánésarai \v 44 imáyáa ésarai wenamááraaseꞌa aampaꞌá wéwiye-imayaa ésarai aampaꞌá wéwesarai fenómpinkaꞌa wétoso uwasaráí mindárai miwítí naaóraafine timááraafinemo tíndawe sésarai ayaafáí uyambá \v 45 ímba awánésarai ayaafáí uwááesarai anekaꞌá tauwerésarai Yérúsaremufaꞌa koayaafáí úmaesarai kuyambá \v 46 kaumbo-kánáá maisúwóyana óraaꞌ-amaan-daumpaꞌa mérowasarai anófoiyai awánaraaye. Yúndaa-waasi aaimó simátímún-kwaasiti afufumpimbá Ísu ména miwí táái wéisena minááísáféna tísai úwasa \v 47 anondáá wembá áísai uwaná wení kaweꞌ-ímáyááfínkémbá simátimuwasa isésa táátafesa uwasá \v 48 anófoi taawánésarai táátafesarai ésarai tiyáámba píkinesarai anówa séna kesááninkoo enafoékai ayaafáí úmaekai wénuyana sirunkó umbaí wétaifo nóra séwa miyá wéono súwana \v 49 Ísu séna nóra sékaiya siyaafáí wéoyo. Kesifoní naaúmpaꞌa méraumpo nóra sékaiya ímba ísaraayo súwasarai \v 50 minááígóní áwáu ímba kaweꞌ-úmai ísaraaye. \p \v 51 Ímba ísóyana Ísu anófoiseꞌa Yérúsaremufakemba Násareti-naopaꞌa téna miwí tááisafena ewé símaena wéiyena tamérowana anówa Ísumo urómba imáyáa wéena mérowana \v 52 Ísu óraaꞌa uwáwéna kaweꞌ-ímáyáá wéuwasa Maníkówé waásiye aamoí uwánkaraawe. \c 3 \s1 Yónimo simátímakain-aai. \r Mátíyu 3:1-12, Mááka 1:2-8, Yóni 1:19-28 \p \v 1 Rómu-waasiti óraakon-awiꞌa Táípíríyasi ména kawáá-kísáú maiyéna sísamaifakemba séfataase-aatai maisuwónkaꞌa Yúndiyaa-marafaken-kawaagon-awiꞌa Póntiyasi-Páírati maúwana Káríri-marafaken-kawaagon-awiꞌa Éroti maúwana áfákon-awiꞌa Fírípi wemá Ítúríya-marafaꞌe Térékónaitisi-marafaꞌe káráwiyuwana Ráíseniyaasi Ápíríni-marafaꞌa káráwiyuwasa \v 2 miyáumai-waasi káráwiyonkaꞌa Ánásiye Káyafaasiye aifaꞌ-ámáán-káwáágóráí méroyankaꞌa Sékáráíyaan-ááninkon-awiꞌa Yóni máásai-marafaꞌa mérowana Maníkó aaí simámuwana \v 3 Yóni Yóndani-nonkoni arúfáꞌá wénena simátimena séna sáwí-imayaa tuwéꞌa Maníkómpáꞌá tíyaꞌa nombá maitínkáanana Maníkó kentí sáwí-imayaa maitiyuwáíníye Yóni siyáiye. \v 4 Miyá súntafena naaófáꞌá Maníkón-aaimo simátímakowin-awiꞌa Áísáya agaimaréna séna \q1 moóráwigo máásai-marafaꞌa ména aaemáíyakemba séna Fasiꞌaénkóní aambó wiꞌankáíyamba wení aambá arupíse íyana minámpáꞌá wíno. \v 5 Omáꞌa kárámai ukwítuꞌmae koró. Kaentaén-ámbá arupíse oro. Kumpékaapeꞌo uráin-amba maimái kaweꞌán-oro. \v 6 Maníkó sáwíꞌo úmaimo méraampinkemba \q1 kaweꞌ-ámpáꞌó métinkaindawimba aiꞌmaráínana kumínda seyaafáꞌnánká awánánááwe \p Áísáya agaimaréna siyónkaꞌa póna Yónintafena minááí siyáiye. \b \p \v 7 Súwasa Yóni nombá maisinkáínkwae sésa sáwífaꞌ-waasi wempáꞌá tóso uwaná Yóni simátimena séna iyánkó póígon-araaꞌan-owe. Maníkó kentí sáwí-meyamba timínífo nááwa sisará iséra inkaisé wéteo. \v 8 Kentí sáwí-kisau tuwéꞌo Maníkómpáꞌó téꞌo éꞌa kawe-kísáú maíyaꞌa tuwánánaumne. Émbaramu kentáá síwáꞌná imbá póta Maníkóní kaweꞌ-wáásísá úne séꞌa miyán-ímáyáá ímba oro. Maníkó Émbaramun-aísaafitantamba ónááwemo sénaraa maanóntámpínkémbá kanaámpóꞌa waási úráaro sisaꞌá úráawisino. Émbaramun-aísaafitantambo uráundawi póta kaweꞌ-wáásísá úne séꞌa miyán-ímáyáá ímba oro. \v 9 Ímbo kaweꞌ-árámbó íyáín-taimo áwáufimbo ayáímai iyafímbó agaisúwáántemba Maníkó miyáumai kentí sáwí-meyamba timíníye Yóni siyáiye. \b \p \v 10 Súwasa isésa sésa simásimenda-aaisa nórasaawa ónaumno suwaná \v 11 Yóni séna kaeꞌ-únánkwátóimo makéwi ímbo makéwi moórá-mora tíméro. Tómbá makéwi ímbo makéwi moórá-mora tíméro Yóni súwasa \v 12 taakisi-óntámbó máún-umen-kwaasi Yóni nombá maisinkáínkwae sésa wempáꞌá tésa sésa óraako ómpo nórasaawa ónaumno suwaná \v 13 Yóni séna ímba karoꞌá símai óraaꞌ-ontambo maíyamba taakisi-óntán-aantemba máéro súwasa \v 14 i-wáásí sésa kesáá nórasaawa ónaumno suwaná Yóni séna tínkantukeꞌa miwítí óntama maénae ímba seró. Karoꞌ-ááí simátimeꞌa miwítí óntama maénae ímba seró. Kentí kísaugoni méyántáféꞌa ímbo kaórémba tirunkó kaweꞌá ínaꞌa méraaro Yóni siyáiye. \b \p \v 15 Yúndaa-waasi Maníkómó íyáfasinankaraiwaimba amuꞌmarésa mésa Yónin-aai isésa óraaꞌ-imayaa ésa sésa Maníkómó íyáfasinankaraiwai wemá Yóniyaꞌi fíꞌowawaꞌiyo suwaná \v 16 Yóni séna kesínaaembo tíndawi wemá óraako kembá íyáákaraifo wemó aaí síndaraꞌo kemó sendá sáwíꞌan-iye. Kemá nombá maitinkánaumpo wemá Maníkóní Ufaen-ámútánkómbá aiꞌmaráínana kuména kempímbá óraaꞌa uwátinkena iyamó agáéntemba íníye. \v 17 Aawinkwínaumo sipetifímbó mósá makésamo mentúwááwanamo anómba marapáꞌó kúmísanamo ásimo fiyúndágo aútúwáísasamo kámakamaꞌo in-íyáfímbó wiyúꞌmaimo agaisuwésamo anómbo naaúmpaꞌo mósá máráántemba waási miyáráámbá íníye Yóni séna \v 18 Maníkóní ásé-aai ísámai kaweꞌá íwae séna miyán-ááí simátímaꞌmaena iyáiye. \s1 Ísumba nombó maiyánkarain-aai. \r Mátíyu 3:13-17, Mááka 1:9-11 \p \v 19-22 Yóni simátímaꞌmae wéiyena sáwífaꞌ-waasi nombá maitinkéna ánaaemba Ísumba maiyankówana inaí súwana kampúaran-tawaai tuwínkaaꞌ-úwana Maníkóní Ufaen-ámútánkó mááufuꞌ-numaraamba úmaena aneꞌá kumbérowana aaigó aantemba wíyómpakemba séna emá kesááninko ónaꞌa en-ímáyáá wéeꞌa áfááraumai aamoí uwánkaumne siyáiye. \b \p Yóni Maníkóní ásé-aai simátimumbanifo Káríri-marafaken-kawaagon-awiꞌa Éroti áfákon-awaainínkón-áwíꞌa Érótíyasimba maiyówana mindásafena fíꞌo-fiꞌon-tantaaꞌo sáwíꞌo úntafena Yóni séna sáwíꞌa óne súwana Éroti Yónimba áíꞌmai ándáfaꞌa ankéna mindásafena sáwí-kisau maimaéna iyáiye. \s1 Ísun-aíwáꞌnáti túwíkon-aai. \r Mátíyu 1:1-17 \p \v 23 Ísu marapáꞌá kumbéna moórá-waai úmai siyáánkai-aatai maisuwéna wénena Maníkón-aaimo simátiminda ómbarena úwasa waási imáyáa ésa sésa Yósepin-ááninkon-iye siyáawe. \q1 Yósepi afowán-áwíꞌa Írai úwana \q1 \v 24 Írai afowán-áwíꞌa Mátáti úwana \q1 Mátáti afowán-áwíꞌa Rífái úwana \q1 Rífái afowán-áwíꞌa Méríkai úwana \q1 Méríkai afowán-áwíꞌa Yánai úwana \q1 Yánai afowán-áwíꞌa Yósepi úwana \q1 \v 25 Yósepi afowán-áwíꞌa Mátátayasi úwana \q1 Mátátayasi afowán-áwíꞌa Émósi úwana \q1 Émósi afowán-áwíꞌa Néamu úwana \q1 Néamu afowán-áwíꞌa Ésírai úwana \q1 Ésírai afowán-áwíꞌa Nágai úwana \q1 \v 26 Nágai afowán-áwíꞌa Méati úwana \q1 Méati afowán-áwíꞌa Mátátayasi úwana \q1 Mátátayasi afowán-áwíꞌa Sémeni úwana \q1 Sémeni afowán-áwíꞌa Yóséki úwana \q1 Yóséki afowán-áwíꞌa Yónda úwana \q1 \v 27 Yónda afowán-áwíꞌa Yóánani úwana \q1 Yóánani afowán-áwíꞌa Résa úwana \q1 Résa afowán-áwíꞌa Sérápáperi úwana \q1 Sérápáperi afowán-áwíꞌa Síáritiyeri úwana \q1 Síáritiyeri afowán-áwíꞌa Nérai úwana \q1 \v 28 Nérai afowán-áwíꞌa Méríkai úwana \q1 Méríkai afowán-áwíꞌa Éndai úwana \q1 Éndai afowán-áwíꞌa Kósamu úwana \q1 Kósamu afowán-áwíꞌa Érímendamu úwana \q1 Érímendamu afowán-áwíꞌa Éya úwana \q1 \v 29 Éya afowán-áwíꞌa Yósúwa úwana \q1 Yósúwa afowán-áwíꞌa Éríyesa úwana \q1 Éríyesa afowán-áwíꞌa Yórimu úwana \q1 Yórimu afowán-áwíꞌa Mátáti úwana \q1 Mátáti afowán-áwíꞌa Rífái úwana \q1 \v 30 Rífái afowán-áwíꞌa Símiyoni úwana \q1 Símiyoni afowán-áwíꞌa Yúndaa úwana \q1 Yúndaa afowán-áwíꞌa Yósepi úwana \q1 Yósepi afowán-áwíꞌa Yónamu úwana \q1 Yónamu afowán-áwíꞌa Éráyakimu úwana \q1 \v 31 Éráyakimu afowán-áwíꞌa Méríya úwana \q1 Méríya afowán-áwíꞌa Ména úwana \q1 Ména afowán-áwíꞌa Mátáta úwana \q1 Mátáta afowán-áwíꞌa Nétáani úwana \q1 Nétáani afowán-áwíꞌa Téfíti úwana \q1 \v 32 Téfíti afowán-áwíꞌa Yési úwana \q1 Yési afowán-áwíꞌa Ópéti úwana \q1 Ópéti afowán-áwíꞌa Póási úwana \q1 Póási afowán-áwíꞌa Sárimoni úwana \q1 Sárimoni afowán-áwíꞌa Násoni úwana \q1 \v 33 Násoni afowán-áwíꞌa Ámínándapu úwana \q1 Ámínándapu afowán-áwíꞌa Ándimini úwana \q1 Ándimini afowán-áwíꞌa Ánái úwana \q1 Ánái afowán-áwíꞌa Ésíroni úwana \q1 Ésíroni afowán-áwíꞌa Pérési úwana \q1 Pérési afowán-áwíꞌa Yúndaa úwana \q1 \v 34 Yúndaa afowán-áwíꞌa Yékopu úwana \q1 Yékopu afowán-áwíꞌa Áísáaki úwana \q1 Áísáaki afowán-áwíꞌa Émbaramu úwana \q1 Émbaramu afowán-áwíꞌa Téra úwana \q1 Téra afowán-áwíꞌa Néꞌo úwana \q1 \v 35 Néꞌo afowán-áwíꞌa Séráki úwana \q1 Séráki afowán-áwíꞌa Ríyu úwana \q1 Ríyu afowán-áwíꞌa Péréki úwana \q1 Péréki afowán-áwíꞌa Ípa úwana \q1 Ípa afowán-áwíꞌa Síra úwana \q1 \v 36 Síra afowán-áwíꞌa Kénaani úwana \q1 Kénaani afowán-áwíꞌa Áfákisati úwana \q1 Áfákisati afowán-áwíꞌa Sému úwana \q1 Sému afowán-áwíꞌa Nówaa úwana \q1 Nówaa afowán-áwíꞌa Rémeki úwana \q1 \v 37 Rémeki afowán-áwíꞌa Métúsara úwana \q1 Métúsara afowán-áwíꞌa Ínóki úwana \q1 Ínóki afowán-áwíꞌa Yéréti úwana \q1 Yéréti afowán-áwíꞌa Máꞌárariri úwana \q1 Máꞌárariri afowán-áwíꞌa Kénaani úwana \q1 \v 38 Kénaani afowán-áwíꞌa Ínosi úwana \q1 Ínosi afowán-áwíꞌa Séti úwana \q1 Séti afowán-áwíꞌa Ándámu wemá \q1 Maníkón-áánimban-iye. \p Miwí Ísun-aíwáꞌná owé-ímáyáá uráawe. \c 4 \s1 Waántáwanko Ísumba maꞌmáímo awánarain-aai. \r Mátíyu 4:1-11, Mááka 1:12-13 \p \v 1 Yóni Ísumba nombá maiyankónkaꞌa Maníkóní Ufaen-ámútánkó Ísumba óraaꞌa uwánkena simámuwana Ísu Yóndani-nomba tuwéna máásai-marafaꞌa komérowana \v 2 waántáwanko Ísu sáwíꞌo índa awánánae súwana Ísu ímba tómbó nómba ména ayáátáákaꞌa 40 noꞌwaamba waúwana áfááran-aai tówana \v 3 waántáwanko séna emá Maníkón-ááninko úne wésempo maanóntánkóntáfé tómbá úrénaꞌa naanó siyó súwana \v 4 Ísu séna Maníkón-aai aúfáífinkemba séna \q1 tómbó náíyawi aantemba waási ímba fasiꞌátinkainifo Maníkómó siyáintemba \q1 seyaafáꞌá íyana fasiꞌátinkainiye \p siyáimba póꞌa emó sénda ímba miyá ónaumne súwana \v 5 waántáwanko Ísumba áíꞌmaena iyéna minúwóíyáán-úmai seyaafáꞌ-máráfáꞌó káráwiyon-kwaasi aráánamena \v 6 séna seyaafáꞌ-máráfáꞌá káráwiyuwo sénamo símakaimba moóráwigomba kesí imáyáafinkemba kanaaꞌá tíménda isaꞌá embá áménana enáwíko iyíníye. \v 7 Ken-ímáyáámó mósá márénaꞌo éꞌa káráwiyi-kisau áména káráwiyuwo waántáwanko súwana \v 8 Ísu séna Maníkón-aai aúfáífinkemba séna \q1 kentí Fasiꞌaénkó Maníkómpáꞌá imáyáa \q1 éꞌa wenáwíꞌ-aantemba mósá maréꞌa wení \q1 kísau aantemba máéro \p siyáifo emó sénda ímba miyá ónaumne súwana \v 9-11 waántáwanko Ísumba áíꞌmaena Yérúsaremu-naopaꞌa wéna óraaꞌ-amaan-dankoni amifaꞌá móankena séna Maníkón-aai aúfáífinkemba séna \q1 Maníkó wíyómpakemba wení kísau-waasisomba \q1 tiꞌmaráínasa enkáꞌá káráwiyonaawe. \p Moóráfimba séna \q1 óntankaꞌa aísamai turaráanafo \q1 sésa tiyáántandesa faramónááwe \p siyáiye. Mindásafe emá Maníkón-ááninko úne wésempo maankákémbá ásáfenasa wíyómpakewi farámbaesa marapáꞌá múankaaro waántáwanko súwana \v 12 Ísu séna Maníkón-aai aúfáífinkemba éꞌa miyá siyéna moórá-aaiwaraꞌa séna \q1 kentí Fasiꞌaénkó Maníkómbá \q1 áísai úmai isánae ímba seró \p siyáimba emó séndantembo miyámó ékaa Maníkómbá \q1 áísai úmai isáúsino. Mindásafemo emó sénda ímba miyá ónaumne Ísu súwana \v 13 waántáwanko seyaafá-tántáátáféna Ísumba áísai uwásuwena séna kárika anekaꞌá taáísai ónaumne séna auwéna kóuraiye. \s1 Ísu wení kísaumo ómbakain-aai. \r Mátíyu 4:12-17, Mááka 1:14-15 \p \v 14 Kúwana Maníkóní Ufaen-ámútánkóní fasiꞌaénkó Ísumpimba wérowana Ísu máásai-marafaꞌa tuwéna Káríri-marafaꞌa komérowana wenááigo seyaafáꞌ-máráfáꞌá wété úwana \v 15 miwítí ámáán-daumpimpaꞌa \p Ísu simátimuwasa seyaafáꞌnánká wenáwíꞌa mósá makáawe. \s1 Násaretifakewi Ísumba tínaaembo uwánkaraan-aai. \r Mátíyu 13:53-58, Mááka 6:1-6 \p \v 16 Minkákémbá Ísu kárikomo maéꞌéún-daopaꞌa Násaretifaꞌa koména Yúndaa-waasi ámáán-aaimo ísón-kanaa aasiyaasi-kánáá ámáán-daumpaꞌa imáéntemba miyáumai iména Maníkón-aai aúfáífinkembo simátimindasafena íyáfasinowasa \v 17 naaófáꞌá Maníkón-aaimo siyówi Áísáya agaimakón-kwandaai ámúwana maiyéna fariyéna moórá-aai awánéna séna \q1 \v 18 Fasiꞌaénkóní ámútanko keséꞌa méraiye. Úwoi-waasisafe kesí ásé-aai kosimátimiyo séna siꞌmákaifo Fasiꞌaénkóní ámútanko keséꞌa méraiye. Taꞌótokaan-kwaasisafeꞌa kemá faútínkáanaꞌa méraaro siyé-ááí kosimátimiyo. Túrambo kafíkáin-kwaasisafe anekaꞌá túrambo awánáíyan-aai kosimátimiyo. Tirumbó umbaimó táínda-waasisafena minúmbáí-tántááꞌá taiꞌáíníye siyé-ááí kosimátimiyo. \v 19 Fasiꞌaénkó wení waási \q1 kaweꞌó uwátinkainda-kanaagon-aai kosimátimiyo séna siꞌmákaiye \p agaimaréna siyáiye Ísu simásuwena \v 20 mináúfáí-wándááí owepámai káráwiyowimba aména aaí simátimindasafena maraꞌá mérowasa mindáúmpáꞌó méron-kwaasi aaí sínena úwasa aúrampimba karákówana \v 21 Ísu séna minááímó súnaꞌo isérón-aai aforaꞌá paápé iye súwasa \v 22 isésa aifaꞌá kaweꞌ-ááí siyé sésa aamoí uwánkesa ánaaemba óraaꞌ-imayaa ésa sésa Yósepin-ááninko éna maankákéwí éna kesáámó úndanten-kwaasin-ifo nóra sénawa miyán-ááí síyó suwaná \v 23 Ísu séna waási waéꞌmai-aai sésa emá tíyofaan-waasi ómpo enáúraꞌa eyááríka kaweꞌán-uwo wésewe. Minááí kentáféꞌa simásuwe séꞌa Kápaneamu-naopaꞌa kawe-kísáú maiyáanata ísaraumpo maankáꞌá ení naaópaꞌwaraꞌa miyán-kísáú mauwó kentáféꞌa síyambanifo \v 24 éraiꞌa simátime súne. Maníkón-aaimo simátímíwai wení waásifaꞌa Maníkón-aai kosimátiminenamo wimbá wenamááraa sésa kesáámó úndanten-kwaasin-iye sésa wenáwíꞌa ímba mósá wémaraawe. \v 25 Éraiꞌ-aai sénaumpo ísáaro. Naaófáꞌá Maníkón-aaimo simátímakowin-awiꞌa Íráiyaa méronkaꞌa kaumbo-áátáí úmai afaꞌmóráe-wiyomba maisuwéna ímba aaꞌá téna aawaí tówana minkánáá Ísareri-waasiti marafáꞌá ketoꞌ-ínímbá sáwífaꞌa mérowana \v 26 Maníkó ímba minkétóꞌ-ínímbá kotúwaꞌnai ínone séna fíꞌom-barafaken-ketoꞌ-inimba Sáíndóni-marafaꞌa Sáréfati-naopaken-ininkomba koáwaꞌnai uwó séna Maníkó Íráiyaamba aiꞌmarówana kuráiye. \v 27 Naaófáꞌá moóráwigo Maníkón-aaimo simátímakowin-awiꞌa Íráisa méronkaꞌa Ísareri-waasiti marafáꞌá túmo námombo kón-kwaasi sáwífaꞌa mérowana Maníkó minkwáásísómbá ímbo asófatinkaraimbanifo fíꞌom-barafaꞌa Síriyaa-marafaken-kwaasi áúmo námombo kón-kwaasigon-awiꞌa Néamanimba asófankaraiye Ísu súwasa \v 28 minámáán-dáúmpáꞌó mérowi isésa imáyáa ésa kentáásáféna Maníkó ímba túwaꞌnai íníye Ísu wésiye sésa tirunkó ika fówasa \v 29 íyáfasinesa Ísumba taꞌótokesa tafisímaesa máápaꞌa kúwákárúwesa miwítí naaóꞌ-omapa ámémpaꞌa famétuwanaesa uwaná \v 30 énifo Ísu tufíntuwena kóuraiye. \s1 Arumpimbá sáwí-amutambo mérowin-aai. \r Mááka 1:21-28 \p \v 31 Ísu Káríri-marafaꞌa Kápaneamu-naopaꞌa koména Yúndaa-waasi ámáán-aaimo ísón-kanaaraꞌa ámáán-daumpaꞌa iména aaí simátimuwasa \v 32 isésa óraakaꞌo súntafesa óraaꞌ-waasigoraamba siyé sésa táátafesa uráawe. \p \v 33 Táátafesa uwaná minámáán-dáúmpáꞌá moóráwigo sáwí-amutamba wenarumpimbó méron-kwaasigo óraaka séna \v 34 Ísu Násaretifakewi óne. Kentáá nórawa ínewaꞌono tasínkambaisaawa taiꞌáínono. Embá awánáúndawi Maníkóní kawe-kísáú-wáásígó óne súwana \v 35 Ísu sáwí-amutankontafena óraaka séna aseré minkwáásí auwé kóuwo súwana misáwí-ámútánkó minkwáásí faméꞌauwowana túrankaꞌa tanaa fówana ímba sáwíꞌo uwánkomba úwoi kóúwasa \v 36 awánésa táátafesa ésa keáímbá sésa nóran-aaiya wésiyo. Fasiꞌaén-ááí sáwí-amutantafena óraaka simátímísasa tirumpinkémbá wégowe suwaná \v 37 miyán-ááí Ísun-aai mináémpáꞌá wété úwasa ísaraawe. \s1 Ísu tíꞌo ún-kwaasimo asófatinkarain-aai. \r Mátíyu 8:14-17, Mááka 1:29-34 \p \v 38 Ísówana Ísu minámáán-dáúmpáꞌá tuwéna Sáímonini naaúmpaꞌo iyúmba Sáímonin-áráandaomba áuiya kówana mérowasa Ísumba simámúwana \v 39 iséna wempáꞌá téna áuiyagontafena séna taiꞌaaó súwana mináúíyá taiꞌówana íyáfasinkwena tómbá agaimái tímakaiye. \b \p \v 40 Úwasa fenómpinkaꞌa fíꞌo-fiꞌon-tiꞌo ún-kwaasi tíꞌmaesa Ísumpaꞌa tuwaná ayáámba taꞌótorowasa asófaraawe. \v 41 Miyá úwasa sáwí-amutantomba sáwífaꞌ-waasi tirumpinkémbá tiyuwésa óraaka sésa Maníkón-ááninko óne simásuwesa kóuraawe. Sáwí-amutamba imáyáa ésa Ísuntafesa Maníkómó íyáfasinankaraiwai iyé-ímáyáá untáféna Ísu aséráaro súwasa tiyuwésa kóuraawe. \s1 Yúndiyaa-aempaꞌo Ísu simátímakain-aai. \r Mááka 1:35-39 \p \v 42 Kóuwana aafáúmó íyáúsunkaꞌa Ísu mindáópaꞌa tuwéna Maníkómpáꞌá inaimó síndasafena ímba waásimo méropaꞌa komérowasa ayaafáí úmai awánésa sésa kónafo keséta méraao suwaná \v 43 Ísu séna fíꞌon-daopimpaꞌwaraꞌa ásé-aai Maníkó wení waásimo kawáánin-aai kosimátimenaumne. Miyámó ondasáféna Maníkó siꞌmákaisaꞌa kunkáumne séna \v 44 tiyuwéna Yúndiyaa-aempaꞌa koména ámáán-daumpimpaꞌa simátímaꞌmaena iyáiye. \c 5 \s1 Ísu wení kísau-waasimo táántarain-aai. \r Mátíyu 4:18-22, Mááka 1:16-20 \p \v 1 Moórá-kanaa Ísu nonkwaaúnkóní áwáífaꞌ-awiꞌa Kénésárétifaꞌa mérowasa Maníkón-aai isánae sésa tóso ésa faméꞌmaesa tuwaná \v 2-3 kaeꞌá káriꞌ-nompin-taomba nonáámááífaꞌa wérowana moórá Sáímoninde wérowana awánówasa mófááꞌo tóróyan-kwaasi mindómpín-táómba tuwésa mareꞌmareꞌ-únámbá wénonkwiyuwana mintáómba úwoi wérowana awánéna Sáímonini nompín-táómpimba íyátena Sáímonintafena séna ewaaꞌá maimaé waaó súwana ewaaꞌá fafúsúmaena nonáwáífaꞌa kúwana Ísu mimpímbá maraꞌ-ména seyaafáꞌ-wáásí simátímakaiye. \b \p \v 4 Simátimena Sáímonintafena séna nompín-táómba fafúsúmae nonafufumpáꞌá kuré ewé ení waásiye mareꞌmareꞌ-únámbá túwéwana nompímbá kumínaꞌa mófááꞌa fasínáaro súwana \v 5 Sáímoni séna óraakoo káféꞌ-noꞌwaamba miyámó úmae iyúndasa ínta mófááta toráúndasa úwoisa méraumpo emó séndantemba ónaumne séna \v 6 nonafufumpáꞌá wésa mareꞌmareꞌ-únámbá túwówana nompímbá kumúwana sáwífaꞌ-mofaaꞌa minúnámpímbá ówitena tarárááráántamba úwasa \v 7 moórá-nompin-taompimba miwítí waási mérowasa awánésa tiyáán-tuwaaꞌa ésa tasúwaꞌnai oro suwasá tésa minkáé-táómpimba mófááꞌa mósá márówana ówitena umbaí téna nompímbó kúwáférááraantamba úwana \v 8 Sáímoni Pítaa miyámó úmba awánéna Ísu óraakon-iye séna aísamaifimba kífaena séna Fasiꞌaénkóo sáwí-waasi úmpo siyuwé waaó siyáiye. \v 9 Sáwífaꞌ-mofaaꞌo tóróntafena Pítaawe weséꞌo méron-kwaasiye táátafesa uwasá \v 10 Sáímoniye mófááꞌo toꞌmaésarai núyawi Sépétin-ááninkai-tuwiꞌa moóráwigo Yémísi úwana moóráwigo Yóni mindáraiye táátafesarai uyaná Sáímoni Pítaa Ísuntafena séna Fasiꞌaénkóo sáwí-waasi úmpo siyuwé waaó súwana Ísu séna ímba ááꞌa íno. Mófááꞌo toꞌmaé wénomba minkísáú ifátuweꞌa káféꞌa waási tafisíyasa kesiráái wáéro súwasa \v 11 mindómpín-táómba tafisímaesa nonáámááífaꞌa mámaresa miwítí kísau ifátuwesa Ísumba arááíwakaawe. \s1 Ísu námombo kón-kwaasi kaweꞌó uwánkarain-aai. \r Mátíyu 8:1-4, Mááka 1:40-45 \p \v 12 Moórá-kanaa Ísu moórá-naopaꞌa mérowana moóráwigo seyaafáꞌ-áúfáꞌó námombo kón-kwaasi Ísumba awánéna óraakon-iye séna aísamaifimba takífaena séna kentáfénamo ankáínamo e kanaaꞌá aúíꞌa uwásinkainone súwana \v 13 Ísu ayáámba aneꞌá taꞌótorena séna miyá ónaumpo enáúraꞌa karefóꞌa kawáúwiye súwana minúwóíyáámbá kawáúguwana \v 14 Ísu óraaka séna enáúraꞌa kawáúwifo naaófáꞌó Mósesemo siyáintemba ámáán-kisau-waasifaꞌa wéma enáú máaraatime póíma tímínasa Maníkóntáfésa ísámai tufúꞌmai agaíyasa seyaafáꞌnánká awánésa áúrakemba kawáúwiye sénááwe. Énifo enáúraꞌo uwánkaunda-aai simátimunafo sé waaó Ísu súwana \v 15 ifátuwena kaweꞌó uwánkon-aai simátímaꞌmaena iyúwana minááígó naaóꞌ-naoꞌa wété úwasa sáwífaꞌnanka tóso ésa wenáái wéiseꞌa onaná tíꞌo \p in-kwáásí asófatinkainkwae sésa tóso uwaná \v 16 énifo Ísu Maníkómpáꞌá inaimó síndasafena máásai-marafaꞌa kógo uráiye. \s1 Ísu aísamaimo pukówaimba kaweꞌó uwánkarain-aai. \r Mátíyu 9:1-8, Mááka 2:1-12 \p \v 17 Moórá-kanaa tuwímbai ámáán-kawaa-waasiye ámáámbo sun-kwáásíyé Yérúsaremu-naopakene Káríri-aempakene Yúndiyaa-aempakene tóso ésa Ísu moórá-naumpaꞌa aaimó wésimatimumba taísaraawe. Maníkó Ísumba asófatinkainda-fasiꞌaemba amúwana mérowasa \v 18 tuwímbai aísamaimo pukówimba wandaaifímbá marésa taawiyaꞌmaé tésa Ísumpaꞌa máánkáananasa kaweꞌá ínkwae sésa tumbá \v 19 mindáúmpáꞌá sáwífaꞌ-waasi sisipáá uwasá ímba kanaaꞌó íyóraantamba ésa naanamifaꞌá taawiyaꞌmaé imésa afaaꞌá aúsámaresa ándára taꞌótoresa túwówana kumémena waásifimbo Ísumo mérompimba aúrankaꞌa kumúwana \v 20 Ísu taawiyaꞌmaésamo tun-kwáásímó éraiꞌa kaweꞌá uwánkainiye-imayaamo umbá Ísu tuwánéna aísamaimo pukón-kwaasigontafena séna kesí waásiyo ení sáwí-imayaa maiyauwáúmne súwasa \v 21 ámáán-kawaa-waasiye ámáámbo sun-kwáásíyé keáímbá sésa Maníkó weyáá sáwí-imayaa maitiyuwáínífo waási ímba miyá ónááfo Maníkómbá karaánááꞌa ánkáíye suwaná \v 22 Ísu minímáyáámó umbá iséna séna nóra séra miyán-ímáyáá wéoo. \v 23 Moóráwigo aísamaimo pukáindawintafena sénamo ení sáwí-imayaa maiyauwáúmne sínasamo ésa éraira sí karorá síyó sénááwe. Énifo moóráwigomo aísamaimo pukáindawintafena sénamo eyááríkaꞌa íyáfasine waaó sínasamo ésa éraira sí karorá síyó awánánááwe. \v 24 Kemá waási úranko marapáꞌó méraunda waásiti sáwí-imayaa maitiyúwáanda-fasiꞌaemba tokáumpo aráátíménda awánánááwe séna aísamaimo pukón-kwaasigontafena séna isaaó. Íyáfasine ení wandaaí maimaé ení naaópaꞌa waaó súwana \v 25 túrankaꞌa íyáfasinkwena wení wandaaí wémaena Maníkón-áwíꞌa mósá maréna wení naaópaꞌa kúwasa \v 26 seyaafáꞌnánká táátafesa ésa Maníkón-áwíꞌa mósá marésa sésa ímbo awánáúnda-iꞌa isatá awánáúmne sésa táátafesa ésa tiyáámba tóipimba fáákaawe. \s1 Ísu Rífáimbo áántarain-aai. \r Mátíyu 9:9-13, Mááka 2:13-17 \p \v 27 Ánaaemba Ísu aampaꞌá wéwena awánómba taakisi-kísáúmó maúwain-awiꞌa Rífái taakisimó máún-daumpaꞌa mérowana Ísu awánéna séna íyáfasine keséꞌa tiyó súwana \v 28 íyáfasinena seyaafá-tántááꞌá tuwéna wembá arááíwaꞌmae wéna \v 29 Ísuweꞌo náíndasafena wení naaúmpaꞌa óraa-tomba agaúwasa taakisimó máún-kwaasiye fíꞌo-fiꞌon-kwaasiye Rífáini naaúmpaꞌa tamésa mindáraiseꞌa tamésa tawémandowasa \v 30 ámáán-kawaa-waasiye miwítí ámáámbo sun-kwáásíyé Ísuni kísau-waasisafesa aaisambá tiyésa tísai esa sésa taakisimó máén-umen-kwaasiye sáwíꞌo on-kwáásíséꞌa tómbá wénaao suwaná \v 31 Ísu iséna séna tíyofaan-kwaasi kaweꞌ-úmaimo méraan-kwaasi ímba wétuwaꞌnai-ofo tíꞌo in-kwáásí wétuwaꞌnai-owe. \v 32 Mindásafeꞌa arupíse úmaimo méraan-kwaasi táántaanasa Maníkómpáꞌá tíwae séꞌa ímba kunkáumpo sáwíꞌo úmaimo méraan-kwaasi táántaanasa Maníkómpáꞌá tíwae séꞌa kunkáumne \p Ísu siyáiye. \s1 Tómbó aawentamó on-ááí. \r Mátíyu 9:14-17, Mááka 2:18-22 \p \v 33 Suwasá tuwímbai Ísuntafesa sésa Yóni nombó maitínkáíwaini kísau-waasi moórá-mora-kanaa Maníkóntáfésa imáyáa ésa tómbá ímba wénesa inaí aantemba wésewasa ámáán-kawaa-waasiti kísau-waasiwaraꞌa miyá wéofo ení kísau-waasi ímba miyá ombá tóné noné úwoi wénaawe. Nóra sésawa miyá wéoo suwaná \v 34 Ísu séna moóráwigo aaremó maíndawi amááraasomba tanómbo kautimínda miwíséꞌa mérainasa aamoí ésa mintómbá ímba aꞌáo sénááfo úwoi nánááwe. \v 35 Ánaaemba minkwáásígómbá áíꞌmae kóíyana minkánáá amááraasomba tirunkó sáwíꞌa ínasa tómbá aꞌáo sénááwe Ísu séna wemó ánaaemba tiyuwénamo iyíndasafena minááí siyáiye. \b \p \v 36 Ísu minááí simátimena maarán-ááí waéꞌmai-aai séna ááéraan-ampantamo afaaꞌó wéraisasamo ombá aú-ampanta ímba kárámai wéfaruwowe. Miyámó íyana aú-ampantago sáwíꞌa ínana ááéraan-ampantago aú-ampantaraamba ímba íníye. \v 37 Aú-anda-aran-domba ááéraa-sipisipi-asi-anafeumpimba ímba wéfatimaraawe. Miyámó íyanamo éna aú-anda-aran-donko óraaꞌa éna ááéraan-anafeumba kafaména sáwíꞌa ínana mindómbá úwoifaꞌa fatíwiniye. \v 38 Mindásafesa aú-anda-aran-domba aú-sipisipi-asi-anafeumpimba wéfatimaraawe. \v 39 Ááéraan-anda-aran-dombo naawímó ombá sésa ááéraan-anda-aran-donko ásé wéiye sésa aú-anda-aran-domba ímba sínkáíye wésewe. \c 6 \s1 Ísu sambaatisáfénamo siyáin-aai. \r Mátíyu 12:1-8, Mááka 2:23-28 \p \v 1 Moórá-kanaa Yúndaa-waasimo saagon-kánááráꞌá Ísuwe wení kísau-waasiye kísaufaꞌa wíti-ton-kisaufaꞌa wéwesa wení kísau-waasi wíti-aramba kútúmai ási pítuwesa nowasá \v 2 ámáán-kawaa-waasi tuwímbai tuwánésa sésa saagaan-kánáá aambá fáíꞌmakaawaꞌa nóra séra miyá wéoo suwaná \v 3 Ísu séna naaófáꞌá Téfítimo uráimba aúfáífimbo agaimakáin-aaigoni áwáu ímba ísaraawe. Téfítiye wení waásiye táái tówana \v 4 Téfíti Maníkóní ámáán-daumpaꞌa iyéna Maníkón-aúrankaꞌo makón-tomba imaiyéna wénena wení waási timúwasa naráawe. Mintómbá úwoi-waasi ímbo néꞌómbanifo ámáán-kisau-waasi aantembo néꞌómbaniye. Téfíti mintómbá imaiyéna timúwasa nonkáꞌá Maníkó ímbo aaisambá siyáimbanifo kesí waási miyá owaꞌá aaisambá ímbo seráámbá wésewe. \v 5 Wíyómpakemba waási úranko póꞌa saagaan-kánááráꞌó káráwiyaundawi úmpo saagaan-kánááráꞌó waásimo kísau máémba kendén-iye Ísu siyáiye. \s1 Ayáámbo kemporaráin-kwaasigon-aai. \r Mátíyu 12:9-14, Mááka 3:1-6 \p \v 6 Moórá-kanaa Yúndaa-waasimo saagon-kánááráꞌá Ísu ámáán-daumpaꞌa iyéna wésimatimuwana moóráwigo ayáánúrapaꞌ-ayaambo kemporarón-kwaasi mérowasa \v 7 ámáán-kawaa-waasiye ámáámbo sun-kwáásíyé mésa Ísuntafesa saagáíyá póna minkwáásímó kaweꞌó uwánkainataamo éta taꞌótoꞌmaisa aaifintá maiyankánaumne sésa Ísumba awánomba \v 8 Ísu minímáyáámó umbá iséna ayáámbo kemporarón-kwaasisafena séna íyáfasine kemó méraundaraꞌa imauwó súwana íyáfasinena Ísumpaꞌa túranka imaúwana \v 9 Ísu miwísáféna séna moórá-aaisafeꞌa tísai ónaeꞌa súne. Kentáásí ámáán-aaifimba nóin-aaiya wéraiyo. Saagaan-kánáárá póta kawe-kísáúsááwá máúm sáwí-kisausaawa wémaumno. Waási túwaꞌnai onasasááwá kawerá óna tínkamonasasaawa puwónááo tísai ena súwasa ímba aaí suwaná \v 10 Ísu mótuwana-metuwana éna ayáámbo kemporarón-kwaasisafena séna enayáámba fárútuwaao súwana ayáámba fárútuwowana kaweꞌá uwánkowana \v 11 miwí tirumbá áfááraumai sáwíꞌa úwasa nóra úmaisaawa tufuwónaumno sésa kemó mérompimba keáímbá siyáawe. \s1 Ísu wení kísau-waasimo táántarain-aai. \r Mátíyu 10:1-4, Mááka 3:13-19 \p \v 12 Minkánááráꞌá Ísu fenómpinka omápaꞌa iména ímba aúmá waéna Maníkómpáꞌá inaí símae wéiyuwana \v 13 siyarówana Ísumbo arááíwaꞌmae kun-kwáásí táántowasa íyúwana minkwáásífínkémbá sísamaifakemba kaeꞌá kumbaimái-waasi toráumai séna kesí aantá-waasin-owe séna túwíꞌa siyáiye. \b \p \v 14 Miwí túwíꞌa séna moóráwigo Sáímoniye séna \p aú-awiꞌa Pítaawe simánkena moóráwigo Pítaan-áfáko Énduruni moóráwigo Yémísini moóráwigo Yónini moóráwigo Fírípini moóráwigo Pátóromiyuni \v 15 moóráwigo Mátíyuni moóráwigo Tómaasini moóráwigo Áráfíásin-ááninko Yémísini moóráwigo Sáímoni wemá Rómu-kamani-waasi tiꞌmátuwanae siyáiwaini \v 16 moóráwigo Yémísin-ááninko Yúndasini moóráwigo Yúndasi-Ísakerioti wemá ánaaemba Ísumba wení namuro-wáásímó aráátímakaiwai miyáumai-waasi Ísu táántaraiye. \s1 Ísu sáwífaꞌ-waasifimba kísaumo maiyáin-aai. \r Mátíyu 4:23-25 \p \v 17 Omápakemba Ísu miwíséꞌa arúfáꞌá kumbérowasa wembó arááíwáún-kwaasi sáwífaꞌnanka Yúndiyaa-aempakene Yérúsaremu-naopakene Táyaa-naopaꞌe Sáíndóni-naopaꞌ-non-awaifakene sáwífaꞌ-waasisomba tamésa \v 18 Ísun-aai isánae sésa tíꞌo ún-kwaasiwaraꞌa asófatinkainkwae sésa tóso ésa sáwí-amutamba tirumpimbó méron-kwaasiwaraꞌa tóso uwaná Ísu sáwí-amutamba tirumpinkémbá maitiyuwówasa \v 19 tíꞌo ún-kwaasi Ísun-aneꞌá taꞌótoraanana síꞌa taiꞌáínkwae sésa miyá uwaná fasiꞌaémbá tokéna póna mintíꞌá asófatinkaraiye. \s1 Tirunkó kaweꞌá éna sáwíꞌa énamo índa-aai. \r Mátíyu 5:1-12 \p \v 20 Ísu miyá uwátinkena wení kísau-waasi tuwánéna séna kembiwí Maníkó súwaꞌnai ínkwaemo sewí Maníkó miwí kaweꞌá uwátinkena miwíyáꞌá wégawaaniye. \v 21 Káféꞌa tááimo wétaiwai tirunkó fetóí ínaꞌa méraaro. Maníkó kanaá uwátinkainiye. Káféꞌa tirunkó sáwíꞌa isaꞌá ifiꞌó wétaawi tirunkó fetóí ínaꞌa méraaro. Tirunkó kaweꞌá ínaꞌa wíyáái ónááwe. \v 22 Kembiwí kemá waási úranko kumpaápé uráundawintafeꞌa fasiꞌámaimo méraawi waási tínaaembo uwátinkesa tíyámbo uwátinkesa sáwí-aaimo simátinkesa sáwí-waasin-owemo síyamba tirunkó fetóí ínaꞌa méraaro. \v 23 Miyá íyaꞌa tirunkó kaweꞌá ínaꞌa imá wéteꞌa wíyómpakemba kentí kaweꞌ-méyámbá maénááwe. Naaófáꞌá miwí tíwáꞌná miyá ésa Maníkón-aaimo simátímakaawi sáwíꞌa uwátínkaraawe. \v 24 Énifo marapákén-tántááꞌó makáawi káráwiyoro. Tirunkó kaweꞌó wéin-tantaaꞌa éꞌa makáamba póꞌa ímba moórá kaweꞌ-méyámbá maénááwe. \v 25 Káféꞌa tímúꞌo faiwáí káráwiyoro. Ánaaemba táái táíníye. Káféꞌa wíyááímo owí káráwiyoro. Ánaaemba ifiꞌá tánááwe. \v 26 Naaófáꞌá kentíwáꞌná karoꞌ-ááímó simátímakaawi-tuwiꞌa mósá makáamba pósa miyámó sésamo kentúwíꞌo mósá máréwaꞌo éꞌa káráwiyoro Ísu siyáiye. \s1 Namuro-wáásí kaweꞌá uwátínkáaro-aai. \r Mátíyu 5:38-48 \p \v 27 Ísu simátimena séna kemó simátíménda-aai ísáaro. Kesááimo iséꞌo éꞌa kentí namuro-wáásí tirumbá kaweꞌá uwátinkeꞌa tíyámbo uwátínkéwi kaweꞌá uwátínkáaro. \v 28 Sáwí-aaimo simátínkéwi kaweꞌá uwátínkáaro. Sáwíꞌo uwátínkéwimo éꞌa Maníkómpáꞌá inaí símai miwí túwaꞌnai oro. \v 29 Tááꞌo tuwaumíyaꞌo éꞌa ímba anondáá tínkameꞌa anekaꞌá waé-tíméro. Kentí unáánkwátói maiyésa sésa anekaꞌá maénae síyaꞌo éꞌa ímba aꞌáo seró. \v 30 Moórá-tantaaꞌa simiyó síyaꞌo éꞌa úwoi tíméro. Kendémó moórá-tantaaꞌo maíyaꞌo éꞌa ímba fuwafí séꞌa síméro seró. \v 31 Kembó tirááímo táínda-iꞌo úmaimo túwaꞌnai íyaꞌa miwí miyáumai túwaꞌnai oro Ísu siyáiye. \b \p \v 32 Ísu simátimena séna seyaafáꞌnánká kentí waási-imayaamo owasamó ombá anondáá miwí-ímáyáá wéowe. Sáwíꞌo on-kwáásí ímba kaweꞌ-wáásí ombánifo miwítí waási-imayaamo owasamó ombá anondáá miwí-ímáyáá wéowe. Miyáumaimo kentí waási-imayaa aantembo íyanamo éna Maníkó ímba kaweꞌ-méyámbá timínífo kentí namuro-wáásíwáráꞌá imáyáa tíméro. \v 33 Seyaafáꞌnánká kaweꞌó uwátínkáán-kwaasi kaweꞌá wéuwatinkaawe. Sáwí-waasiwaraꞌa miyá wéowe. Miyámó onten-úmai kaweꞌó uwátínkáán-kwaasi aantembo kaweꞌó uwátínkéwanamo éna Maníkó ímba kaweꞌán-owe síníye. Kentí namuro-wáásíwárá kaweꞌá uwátínkáaro. \v 34 Sáwí-waasi ánaaemba siménááwe-imayaa ésa wétimewe. Ánaaembo timíyan-kwaasi aantembo timíyanamo éna Maníkó ímba kaweꞌán-owe síníye. Ánaaemba siménááwe-imayaa ímbo íyamba úwoi tíméro. \v 35 Kentí namuro-wáásí kaweꞌá uwátinkeꞌa imáyáa tíméro. Anondáá simíwae-imayaa ímbo íyamba úwoi tíméro. Miyámó íyambo éꞌa Maníkómpákémbá kaweꞌ-méyámbá maénááwe. Maníkó wentáfésa ímba súwimo sen-kwáásí úwoi túwaꞌnai ena sáwí-waasiwaraꞌa miyá isasá pósa waási kembiwí miyámó ombá tuwánésa sésa Maníkó wíyómpakewin-áánintomban-owe sénááwe. \v 36 Kentifo arumbó uwátínkáíntemba miyán-oro Ísu siyáiye. \s1 Ímba sáwí-aai simátíméromo siyáin-aai. \r Mátíyu 7:1-5 \p \v 37 Tuwánéꞌo éꞌa sáwí-waasiye síyanamo éna Maníkó kentáfénawaraꞌa miyá sínífo tuwánéꞌo éꞌa sáwí-waasiye sefó. Umbai-tántááꞌó timíyanamo éna Maníkó kenkwáráꞌá miyá ínífo umbai-tántááꞌá tíméfo. Sáwíꞌo uwátinkaiyaꞌo éꞌa mintántááꞌá ímba imáyáamo íyamba ifátúwáaro. Miyámó íyanamo éna Maníkó kemó sáwíꞌo ombá maitiyuwáíníye. \v 38 Timíyantemba Maníkó anondáá kembá timíníye. Tómbó tíméwasamo nawááesa arááꞌo máráántemba Maníkó miyá úmai sáwífa-tantaaꞌa timíníye. Miyáumaimo tíméntemba Maníkó miyá íníye Ísu siyáiye. \p \v 39 Ísu simátimena waéꞌmai-aai séna moórá aúgafitawi moórá aúgafitawimba ayáán-toꞌmaesarai ímba kanaaꞌá kóyááfo miyámó ésaraimo ésarai maipímbá tanaambá fáyááye. \v 40 Iyámpóímo ésa uwáítáíꞌ-on-kwáásí ímba íyáákanaafo miwí táái ísámaesa íyantemba ónááwe Ísu siyáiye. \p \v 41 Ísu simátimena séna kentúrampimba iya-arumbó wéraisaꞌo ombá ímbo awánaamba kentí waási tuwánéꞌa enaúrampimba ayaantambá wéraiye wésefo ímba miyá seró. \v 42 Kentúrampimbo iya-arumbó ímbo awánaamba nóra séra kentí waási túrampinkemba tiyaantambá maitiyuwánae wéseo. Kaumbo-kaeꞌ-ááíwáráꞌ-wáásín-ofo kentúrampinkemba iya-arumbá maisukéꞌa tuwánéꞌa kentí waási túrampinkemba tiyaantambá kanaaꞌá maitiyuwánááwe Ísu siyáiye. \s1 Taaigó arambó íyáín-aai. \r Mátíyu 7:16-20, Mátíyu 12:33-35 \p \v 43 Ísu simátimena séna kawe-táígó ímba sáwí-aramba íyáísana sáwí-taigo ímba kaweꞌ-árámbá wéiyaifo \v 44 mintáígón-aramba awánésa sáwí-taiye \p kawe-táíyé wésewe. Fekómó éna ímba áwíyanda-arankaamba iyáínífo feꞌ-arambá iyáíníye. Antirígó afoꞌafááꞌ-arankaamba ímba iyáínífo antirí-aramba iyáíníye. \v 45 Miyáumai kaweꞌ-wáásí kaweꞌ-ímáyááfínkémbá kawe-kísáú máéwasa sáwí-waasi \p sáwí-imayaafinkemba sáwí-kisau wémaewe. Tirumpin-ímáyááfínkémbá wésewe Ísu siyáiye. \s1 Naambó urááyawi-taai. \r Mátíyu 7:24-27 \p \v 46 Ísu simátimena séna kentáfésa óraako óne sembánifo kemó simátimunda-aai ímba arááíwaꞌmai kaweꞌá wéowe. \v 47 Kempáꞌó tésa kesáái isésa \p kaweꞌ-úmaimo arááíwaiyawi miyán-kwáásímó simátíméndaraꞌa ísáaro. \v 48 Naambá ónae sésa marafímbá maiꞌá uꞌmaé kumémesa óntamba kusaafá ésa minkáꞌá naamayáámba múfaimai naambá úmaraiyana aaꞌá téna óraaꞌ-nomba fínana mindámbá ímbo tawisínda fasiꞌámai wéena óntankaꞌ-namba póna úwoi wéíniye. Miyáráán-úmai waásimo kempáꞌó tésa kesáái isésa kaweꞌ-úmaimo arááíwáéwi fasiꞌámai ménaawe. \v 49 Énifo kesáái isésamo ímbo kaweꞌ-úmaimo isáíyawi miyán-kwáásímó simátíméndaraꞌa ísáaro. Naambá ónae sésa ímba maiꞌó ukésamo íyamba paákáꞌá úmakaiyana óraaꞌ-aꞌa téna nombá fiyéna mindámbá tawísísuwainana sáwíꞌa íníye. Miyáráán-úmai ímbo kesáái ísámaimo kaweꞌó íyawi ímba fasiꞌámai ménaawe Ísu siyáiye. \c 7 \s1 Rómu-i-waasigon-aai. \r Mátíyu 8:5-13 \p \v 1 Ísu mináyáátááꞌ-ááí simátimena Kápaneamu-naopaꞌa kúwana \v 2 Rómu-i-waasiti kawáágó wení kísau-waasi aráái tówimba áíꞌa úwana puwíndasafena wéuwana \v 3 minkáwáágó Ísumo taméron-aai iséna Yúndaa-oraaꞌ-waasisafena séna Ísumba koáíꞌmae tíyana taasófankaino séna tiꞌmarówasa \v 4-5 Ísumpaꞌa óraaka kosésa minkáwáágó Yúndaa-waasisa súwaꞌnai ena kentáásí ámáán-damba úmakaifo kaweꞌ-wáásí po kaweꞌ-úmai koáwaꞌnai ínone suwaná \v 6 Ísu iséna miwíséꞌa wéna minkáwáágóní naambá ewaaꞌó wéronkaꞌa kúwana minkáwáágó wení waási simátimena séna Ísumba kosimámeꞌa maará seró. Óraakoo kentáásí kawáágó séna kemá káriꞌ-waasi úmpo emá óraaꞌ-waasi ómpo ifátuwe kesí naaúmpaꞌa ímba iyínone. \v 7 Mindásafeꞌa ímba empáꞌá kosimámakaumpo ímba kesí naaúmpaꞌo íyínda úwoi aaí aantemba sinaná kesí kísau-waasi asófáíno. \v 8 Kewáráꞌá kawáá-kísáúgóní áwáuma awánáúnda kesí kawáágó sisaꞌá wení kísau maéꞌa kesí i-wáásísáféꞌa súnasa kesí kísau wémaewe. Moóráwigontafe séꞌa waaó súnana wisaꞌá moóráwigontafe séꞌa tiyó súnana tisaꞌá kesí kísau-waasisafeꞌa miyá uwómó súndantemba miyá wéiye siyé. Ísumba kosimáméro súwasa tiꞌmarówi tésa tasimámúwana \v 9 Ísu minááí iséna áátafena éna kowaeréna wembó arááíwaꞌmae kun-kwáásísóntáféna séna simátime séꞌa minkwáásí Rómu-waasigo kentáféna súwaꞌnai índa-fasiꞌaemba tokáiye wésifo kesí waási Ísareri-waasifinkene fíꞌon-kwaasifinkene ímba miyán-ááí wésewe Ísu súwasa \v 10 tiꞌmarón-kwaasi kouweré tésa taawánomba kísau-waasigo kaweꞌ-úmai mérowasa taawánaraawe. \s1 Ísu moóráwigombo íyáfasinankarain-aai. \p \v 11 Ísu kárikaꞌa ména tiyuwéna wení kísau-waasiye sáwífaꞌ-waasiye kúmba Néni-naopaꞌa wéna \v 12 mindáókoni óntan-kusaigoni ontaráꞌó kúnkaꞌa moórá-ketoꞌ-ininkon-ááninko puwúwasa taawiyaꞌmaésa sáwífaꞌ-waasi anówae wétuwana \v 13 Fasiꞌaénkó anówambo awánómba arumbá uwánkena séna ímba ifiꞌá taaó séna \v 14 makón-taareraꞌa kotaꞌótorowasa taawiyaꞌmaé tun-kwáásí tamáúwana Ísu séna ifóꞌ-wáásígóo íyáfasinaao súwana \v 15 pukómpinkemba íyáfasinena aaí súwana Ísu anówantafena áíꞌmae waaó súwasa \v 16 seyaafáꞌnánká táátafesa ésa Maníkón-áwíꞌa mósá marésa sésa káféꞌa Maníkón-aaimo sin-kwáásí óraaꞌ-waasi kentááfímbá paápé iye. Maníkó aiꞌmáráísana wení waásisaamo súwaꞌnai índa-waasisa kúmíye suwaná \v 17 minááí Ísuntafesamo sun-ááígó Yúndiyaa-aempaꞌa seyaafáꞌ-áémpá wété uráiye. \s1 Yóni nombó maitínkáíwain-aai. \r Mátíyu 11:2-19 \p \v 18 Minááígó wété úwasa Yónini kísau-waasi isésa Yónimba kosimámúwana wení kísau-waasiyai táántowasarai tuyaná \v 19 simátimena séna Ísumba maanááí koáísai okaiyó. Emá kumínonemo siyáawiyaꞌo fíꞌowawa ónómpo kemá kumíndawimba amuꞌmaránaumno siyé. Kosekaiyó Yóni súwasarai isésarai \v 20 Ísumpaꞌa tasimámesarai Yóni nombó maitínkáíwai siꞌmáráísakai empáꞌá túye. Yónimo simbá kumínonemo siyáawiyaꞌo fíꞌowawa ónómpo kemá kumíndawimba amuꞌmaránaumno siyé. Ísumba tasimámúyana \v 21 minkánááfímbá Ísu sáwífaꞌ-waasi fíꞌo-fiꞌon-tiꞌa ún-kwaasi kaweꞌá uwátinkena sáwí-amutamba tirumpinkémbá wémaitiyuwena túrambo kafíkón-kwaasi túramba awánamai kaweꞌá uwaná \v 22 Ísu Yónimo tiꞌmarón-kwaasisafena séna tauwerékai awánááyane isááyane Yónimba kosimáme sékai túrambo kafíkáiwai túramba awánamai kaweꞌá owaná tááꞌo káúnkaiwai tááꞌa ísááwana tísamaimo pukáiwai kaweꞌ-úmai tín-taawaná námombo kaiwáí kaweꞌá uwátinkena pukáan-kwaasi íyáfasintinkena úwoi-waasi ásé-aai simátimena séna \v 23 kentáfésa ímba kaeꞌ-ímáyáá íyawi tirunkó kaweꞌá wéiye siyé. Yónimba kosimámékaiyo Ísu súwasarai kurááye. \b \p \v 24 Yónini kísau-waasiyai tauwerésarai kuyaná Ísu Yónin-aai seyaafáꞌ-wáásí simátimena séna Yóni máásai-marafaꞌa méraisaꞌa koawáné nóran-imayaawa wéera koawánaraao. Fiyúndá toréna umó mómaꞌmemaꞌo intenkáán-kwáásí Yóni iyé-ímáyááwá uráao. Ímbanifo Yóni ímba miyán-kwáásín-ifo fasiꞌaén-kwáásín-iye. \v 25 Nóran-imayaawa wéera koawánaraao. Kaweꞌ-únánkwátói úmakain-kwaasi Yóni iyé-ímáyááwá uráao. Ímbanifo miyán-kwáásí kaweꞌ-únánkwátóiwara óntawaraꞌ-waasi óraaꞌ-waasiti naaúmpaꞌa méraawe. \v 26 Nóran-imayaawa wéera koawánaraao. Maníkón-aaimo siwáí Yóni iyé-ímáyááwá uráao. Ewé Maníkón-aaimo siwáín-iye. Éraiꞌa simátime súne. Wemá Maníkón-aaimo siyáawi íyáákaraiye. \v 27 Maníkón-aai aúfáífimba Yónin-aai símai agaimaréna séna \q1 Maníkó séna isaaó. Moóráwigomba aiꞌmáráanana kesáái maimaéna ení aifaꞌá \q1 wéna ení aambá wiyíníye siyáiye \p agaimaréna siyáimba Yónintafena siyáiye. \v 28 Simátime séꞌa Yónini kísaugo seyaafáꞌ-wáásítí kísaugomba íyáákaisana Maníkó kaweꞌá uwánkaraifo Maníkó wení waásiyaꞌo kawáánin-kwaasi óraaꞌ-waasiye úwoi-waasiye óraa-kaweꞌa uwátinkainiye Ísu siyáiye. \b \p \v 29 Taakisimó máún-kwaasiye úwoi-waasiye minááí isésa Maníkómó siyáin-aai éraiꞌ-aai póta konanasá nombá maisinkáínkwae sésa Yónimpaꞌa kuráawe. \v 30 Énifo Yóni Maníkóní aambó aráátímakaimba ámáán-kawaa-waasiye ámáámbo sun-kwáásíyé minámbá tínaaemba uwámesa ímba nombó máúmba kóuraawe. \b \p \v 31 Ísu moórá-aaiwaraꞌa simátimena séna káféꞌo méraan-kwaasi nóran-kwaasiyaanewa sénaumno. \v 32 Miyán-kwáásíyáámbán-owe. Iyámpóísomba naaópaꞌa marupímbá mésa ááféma wétesa moórá-aempaꞌo méraan-iyampoi táántesa sésa tiyéꞌa imá seró. Moórá-isa súnaꞌa ímba táásái uráawe. Tirumbó in-ísá súnaꞌa ímba ifiꞌá taráawe siyáawe. Énifo miníyámpóímó uráantemba maaméraan-kwaasi miyá wéowe. \v 33 Yóni nombó maitínkáíwai ména ándá-aran-domba ímba wénena Maníkóntáféna imáyáa éna tónkwáráꞌá ímba wénaisaꞌa wentáfé séꞌa sáwí-amutamba arumpimbó méraiwain-iye wésewe. \v 34 Kemá waási úranko méꞌa ándá-aran-donkwara tónkwáráꞌá náúnaꞌa kentáfé séꞌa ándá-aran-done tóntéꞌo námae íyíwai póna taakisimó máén-umen-kwaasiye sáwíꞌo on-kwáásítí waásin-iye wésewe. \v 35 Énifo Maníkó simátímakaintembo owí sésa Maníkó kaweꞌ-ímáyááwáráwín-iye wésewe Ísu siyáiye. \s1 Ísun-aísamaiyaꞌa masawémbo fatíyain-aai. \p \v 36 Moórá-kanaa ámáán-kawaa-waasigon-awiꞌa Sáímoni Ísuntafena séna kesí naaúmpaꞌa tómbá tamandaaó súwana wení naaúmpaꞌa iyéna tómbá iwénowana \v 37 mindáópaken-aankaroꞌ-ininko Ísu ámáán-kawaa-waasigoni naaúmpaꞌa ména tómbá wénaiye-aai minínínkó iséna óntan-anafeumpimba asaa-wiyúmbó úm-basawembo wéromba maimaéna \v 38 mindáúmpáꞌá iyéna Ísun-ánaaempaꞌa aísamaifimba iména ifiꞌá wétowana aꞌní kaꞌmaéna Ísun-aísamaiyaꞌa kumúwana minínínkó ayáátááꞌ-aꞌnontausamba aísamaiyakemba wéuwaena aísamai wéamoꞌnena asaa-wiyúmbó úm-basawemba aísamaiyaꞌa fatímarowana \v 39 ámáán-kawaa-waasigo Ísumbo áántowi awánéna imáyáa éna séna minkwáásígó Maníkón-aaimo siwáímó inkakaa aísamaiyaꞌo itaꞌótokain-ininko aankaróꞌ-ínínkó \p iyé-ímáyáá isinó séna miyán-ímáyáá úwana \v 40 Ísu minkwáásígóntáféna séna Sáímoniyo moórá-aai simámenae súwana minkwáásígó séna óraako siyó súwana \v 41 Ísu séna moóráwigo óntambo tímíwai ména moóráwigomba sáwífaꞌ-ontamba siyáánkai-taemoꞌ-ontamba aména moóráwigomba káriꞌ-ontamba moórá-taemoꞌ-ontamba ámísana \v 42 aanáfómbó amí-kánáá tisasaráí óntamba ímba wéraisasarai saafá uwááesarai wempáꞌá tíyana séna kanaán-ifo ímba méyámbá maénaumpo kenkáítí méyán-túwíꞌa tuwígaufatuwaumpo kokaiyó siyáiye-aai Ísu Sáímonimba simámena séna mindásafena miyámó sintáféna minkáéꞌ-wáásígóráí tirunkó aamoí wéuwankaaye. Moóráwigo áfááraumai aamoí wéuwankaimba nááwaꞌiyo Ísu áísai ena súwana \v 43 Sáímoni séna sáwífaꞌ-ontambo maiyénamo aanáfómbó ímbo máamisanamo méyán-áwíꞌa tuwígáúfatuwaiwai óraaꞌ-aamoi wéuwankaiye Sáímoni súwana Ísu séna mindásafeꞌo súnda éꞌa séne simásuwena \v 44 koutauséna minínínkómbá awánéna Sáímonintafena séna minínínkómbá awánaao. Ení naaúmpaꞌo iyúnda kentáásí áwáu sísamaimo non-kwiyí-nómbá ímba siménana minínínkó ifiꞌá taisaná aꞌnimá sísamaiyaꞌa kúmísana wení aꞌnóntáusamba uwákáiye. \v 45 Ímba aaweyáá uwásinkaanana minínínkó sísamai taamóꞌna-amoꞌna uráiye. \v 46 Kentáásí áwáu ímba siꞌnómpáꞌá masawémba asinkáánana minínínkó sísamaiyaꞌa asaa-wiyúmbó im-básáwémbá fatímai asínkáíye. \v 47 Minááí simáme súne. Minínínkóní seyaafá-sáwí-ímáyáá maisuwáúnda póna kembá óraaꞌ-aamoi uwásinkena miyán-tántááꞌá kaweꞌá uwásínkáíye. Énifo moóráwigombo kári-sawi-tantaaꞌo maisuwáúnda káriꞌ-aamoi uwásínkáíye Ísu Sáímonintafena simásuwena \v 48 minínínkóntáféna séna ení sáwí-imayaa maisuwáúmne súwasa \v 49 weséꞌo tómbó wénon-kwaasi keáímbá sésa waásiti sáwí-imayaa wémaitiyuwaiwai mindá nóran-kwaasiyaꞌiyo suwaná \v 50 Ísu minínínkóntáféna séna kentáfé amankúnkúmba ónaꞌa ení sáwí-imayaa maisuwéꞌa kaweꞌá uwánkaumpo aáno úmai enarunkó kaweꞌá ína waaó Ísu siyáiye. \c 8 \s1 Tuwímbai-inimba Ísumbo arááíwakaan-aai. \p \v 1 Minkákémbá Ísu naaóꞌ-naoꞌa óraaꞌ-naopimpaꞌe káriꞌ-naopimpaꞌe wénena Maníkó wení waásimo kawáánin-aai ásé-aai simátímaꞌmaena iyáiye. Ísuwe wení kísau-waasi sísamaifakemba kaeꞌá kumbaimái-waasi wénuwasa \v 2 tuwímbai-ininte wénesa miníníntómbá tuwímbai tíꞌa úwana Ísu kaweꞌó uwátínkaron-inimba uwasá tuwímbai tirumpinkémbá sáwí-amutambo maitíyukain-inimba uwaná moórá-inimba Mágátáraa-naopakemba áwíꞌa Máríyaa Ísu wenarumpinkémbá afakaeté-sawi-amutambo maiyáúkon-ininko úwana \v 3 moórá-ininkon-awiꞌa Yóána awaaikón-áwíꞌa Súsa wemá Érotini naankaꞌó káráwiyowi úwana moórá-ininkon-awiꞌa Súsáana úwasa tuwímbai-ininkwaraꞌa uwasá miyáumai-inimba ésa kentí moparáwímpínkémbá Ísune wení kísau-waasiye túwaꞌnai úmaesa kuráawe. \s1 Moóráwigo ánáuntumbo tuꞌmakáin-aai. \r Mátíyu 13:1-23, Mááka 4:1-20 \p \v 4 Naaóꞌ-naoken-kwaasi sáwífaꞌa Ísumpaꞌa tóso uwaná Ísu simátimena séna \v 5 moóráwigo ánáuntumba maimaéna kísaufaꞌa wéwena mátuꞌmaraisana tuwímbai-anauntumba aampaꞌá kuwéraisasa waási tasasámpasukaawana numagó fáíꞌnasukaiye. \v 6 Tuwímbai-anauntumba óntankwaraꞌ-marafimba kuwéna karuwéna anoníyaim-barafaꞌa póna aáénkaraiye. \v 7 Tuwímbai-anauntumba karaampaꞌá kuwéna kárúraisana karaan-tantáákó fandundupásukaiye. \v 8 Tuwímbai-anauntumba kaweꞌ-máráfímbá kuwéna karuwéna óraaꞌa éna arambá imái sáwífaꞌ-aramba iyáiye. Ísáán-kwaasi ísámai \p kaweꞌán-oro Ísu siyáiye. \b \p \v 9 Súwasa Ísuni kísau-waasi Ísuntafesa minkwáéꞌmáí-ááígóní áwáu sinatá ísáano suwaná \v 10 Ísu séna Maníkó wení waásimo kawáánin-aaigoni áwáumo simátimunda Maníkó kembiwí imáyáa tímísaꞌa wéisaafo fíꞌon-kwaasi waéꞌmai-aai aantemba wésimatimumpo ísáámbanifo ímba ísámai kaweꞌá wéowe. Awánaambanifo ímba awánamai kaweꞌá wéowe Ísu siyáiye. \b \p \v 11 Ísu simátimena séna minááígóní áwáumo sendá ísáaro. Moóráwigo ánáuntumbo tuꞌmáráínten-úmai Maníkón-aai simátímísana \v 12 tuwímbai-anauntumbo aampaꞌó kúmímba waási tirumpintá kúmísasa Maníkón-aai ísááwana waántáwanko imáyáa éna Maníkón-aaisafesa timankúnkúmba íyana sáwí-ampakemba kaweꞌ-ámpáꞌá métínkáífo séna tirumpinkémbá tamaimái úwoifaꞌa wétiyuwaiye. \v 13 Tuwímbai-anauntumbo óntankwaraꞌ-marafimbo kúmímba waási tirumpintá kúmísasa Maníkón-aai isésa aamoí ombánifo ímba tirumpimbá taꞌótoꞌmai kaweꞌá ontáfésa kárikaꞌa timankúnkúmba owaná fíꞌo-fiꞌon-tantaako tisasá miwán-ímáyáá ésa Maníkón-aai ifátukaawe. \v 14 Tuwímbai-anauntumbo karaampimbó kúmímba waási tirumpintá kúmísasa Maníkón-aai ísáámbanifo marapáꞌ-úmbáí-tántáátáfésa imáyáa úmae nésa ónta-imayaa úmae wénesa fíꞌo-fiꞌon-tantaaꞌa maénae símae nésa miyán-ímáyáágó Maníkón-aai faráátasuwaisasa ímba Maníkóní kísau wémaewe. \v 15 Tuwímbai-anauntumbo kaweꞌ-máráfímbó kúmímba waási tirumpintá kúmísasa Maníkón-aai isésa kaweꞌ-ímáyááwáráꞌ-wáásí isésa tirumpimbá taꞌótoꞌmai kaweꞌá ésa fasiꞌámai mésa Maníkóní kísau maésa fíꞌowi wétuwaꞌnai-owe Ísu siyáiye. \s1 Ómbó kúrakain-aai. \r Mááka 4:21-25 \p \v 16 Ísu simátimena séna ómbó kúraꞌmaraamba ímba aúpáꞌá marésa ímba taare-améndaampaꞌa maránááfo aforaꞌá mósá makéwasa seyaafáꞌnánká naaúmpaꞌo iyíyamba awánánááwe. \v 17 Miyámó onten-úmai aúpáꞌó wérain-tantaaꞌa seyaafáꞌá aforá paápé ínasa awánánááwe. Kumeupáꞌó wérain-tantaaꞌa aforá paápé ínasa awánánááwe. \v 18 Ísáán-aai imáyáa úmai kaweꞌán-oro. Maníkón-aaimo ísámaimo kaweꞌó owí Maníkó túwaꞌnai ínasa moórá-aaiwaraꞌa isánááwe. Maníkón-aaimo ímbo ísámai kaweꞌó ésa karoꞌá sésa kaweꞌ-úmai wéisaumne sewí tirumpinkémbá maimaínana ímba wéíniye. Mindásafeꞌa ísáán-aai imáyáa úmai kaweꞌán-oro Ísu siyáiye. \s1 Ísun-anówawe áfárawaisai-taai. \r Mátíyu 12:46-50, Mááka 3:31-35 \p \v 19 Súwasa Ísun-anówawe Ísun-áfárawaisaiye tésa sáwífaꞌ-waasi Ísuwe mésa sisipáá uróntafesa ímba naaúmpaꞌo íyúmba máápata tamérowasa \v 20 mindáúmpáꞌó méron-kwaasi Ísuntafesa sésa enanówe enáfárawaisaiye embá awánánae sésa máápaꞌa taméraawe suwaná \v 21 Ísu seyaafáꞌ-wáásísáféna séna Maníkón-aaimo isésa kaweꞌó íyawi kesinówe kesífárawaawin-owe Ísu siyáiye. \s1 Óraa-fiyunda torówanamo Ísu mafaimakáin-aai. \r Mátíyu 8:23-27, Mááka 4:35-41 \p \v 22 Moórá-kanaa Ísu wení kísau-waasiseꞌa nompín-táómpimba íyátena nonkwaaúnkóní menáípáꞌá kónae séna miwíséꞌa kúmba \v 23 Ísu aún-kwaigurówana minkwaaúmpáꞌá óraa-fiyunda torówana nonkó tufántááfan-éna nompín-táómpimba ówitowasa kúwáfekunafo sésa \v 24 inkaisésa Ísumba koaúsésa sésa óraakoo puwúnafosaawe suwaná Ísu íyáfasinena fiyúndágonte nonkóntétafena óraaka séna mafáékaiyo súwasarai fiyúndágoe nonkóeꞌa mafáúyana nonkó étuwowana \v 25 Ísu simátimena séna kentáféꞌa nóra séra ímba timankúnkúmbo onkákéná wéseo súwasa táátafesa ésa keáímbá sésa nóran-kwaasiya isanawá fiyúndágoe nonkóeꞌa wenáái isaíyó sésa tiyáámba ufakésa táátafesa ésa siyáawe. \s1 Sáwí-amutamba arumpinkémbó maisukáin-aai. \r Mátíyu 8:28-34, Mááka 5:1-20 \p \v 26 Simásuwesa mindómpín-táómpimbo kumbá Káríri-marama tínaaempaꞌa wérowana Kégésaa-marama túrampaꞌa wérowasa \v 27 mimbáráfáꞌó kumbá Ísu mindómpín-táómpinkemba mimbáráfáꞌá kumúwana moóráwigo mindáópakewi Ísumpaꞌa téna wenarumpimbá sáwí-amutamba mérowana póna ayáátáákaꞌa unáánkwátói-iyaimba ména ímba wení naaúmpaꞌo maúmba waásimo utátínkón-ontan-aifaꞌa mérowana \v 28-29 sáwífa-kanaa misáwí-ámútánkó sáwíꞌa uwánkowasa waási káráwiyesa aíyayaankaꞌa káráꞌumarowana minándá tarátuwena misáwí-ámútánkó áíꞌmaena máásai-marafaꞌa máánkarowana Ísumo túmba awánéna wááꞌa túwana Ísu sáwí-amutankontafena séna auwé kóuwo súwana Ísu óraakon-iye séna aísamaifimba kífaena óraaka séna Ísuwo íyáákamai-Fasiꞌaenkon-ááninko ómpo sínkamonafonifo nóra uwásinkainono súwana \v 30 Ísu séna enáwíꞌa nááwaꞌono súwana minkwáásígó sáwífa-sawi-amutamba wenarumpimbó mérontafena séna kesúwíꞌa sáwífaꞌnanka úne séna mérowasa \v 31-32 omápaꞌa sáwífa-poi mésa umá wénowasa minkwáásígó arumpinké-sáwí-ámútántómbá Ísuntafesa óraaka sésa waántáfaꞌa ímba siꞌmaraaó. Mimpóí tirumpintá siꞌmaraaó suwaná miyán-oro súwasa \v 33 sáwí-amutantomba minkwáásígón-arumpinkemba kárúwesa póí-tirumpimba koférówasa mimpóísómbá seyaafáꞌá ámémpakemba tuwaantantésa nonkwaaúmpímbó kúwáférómba putásowasa \v 34 póíyaꞌo káráwiyowi awánésa minúwóíyáán-úmai naaópaꞌa wésa kísaufakaꞌo méron-kwaasi mósimatim-besimati uwasá \v 35 isésa koawánánae sésamo kumbá Ísumpaꞌa kotúwaandu ésa awánomba sáwí-amutamba arumpinkémbó kóun-kwaasigo unáánkwátói úmarena Ísun-aísamaifimba kaweꞌ-úmai mérowasa koawánésa táátafesa uwasá \v 36 Ísu minkwáásígómbó kaweꞌó uwánkowasamo awánon-aai simátímúwasa \v 37 isésa áfááraumai táátafesa ésa pósa Kégésaa-marafaken-kwaasi seyaafáꞌnánká Ísuntafesa sésa maambáráfáꞌá ifá siyuwésa kóuwo suwaná nompín-táómpimba íyátowana \v 38 sáwí-amutambo maisuwón-kwaasigo Ísuntafena óraaka séna eséꞌa kónae súwana ímbanifo \v 39 ení naaópaꞌa kuré Maníkómó embó kaweꞌó uwánkáín-aai kosimátimiyo súwana Ísumo uwánkon-aai mindáópaꞌa simátímaꞌmaena kuráiye. \s1 Inaamarúgóe aaregónté-taai. \r Mátíyu 9:18-26, Mááka 5:21-43 \p \v 40 Ísu Káríri-waaunkoni menáípákémbá nompín-táómpimba kouweréna túmba sáwífaꞌ-waasi amuꞌmakówana túwasa aamoí uwaná \v 41-42 moóráwigo ámáán-dankaꞌo káráwiyowin-awiꞌa Yáírási téna Ísu óraakon-iye séna aísamaifimba kífaena óraaka séna kímbora kesiyáámúmba puwíndasafena wéifo tiyé aneꞌá kotaꞌótorenana asófáíno súwana minínáámárúgó sísamaifakemba kaeꞌá kumbaimái-aatai maisukáin-arasigontafena afowá tasúwana Ísu weséꞌo kúmba sáwífaꞌ-waasi Ísumba úkúresa arááíwaꞌmae kuwaná \v 43 moórá-ininkomba áíꞌa ún-ininko sísamaifakemba kaeꞌá kumbaimái-aatai naaeyámba ankówasa ímba kanaaꞌá asófankowana mináíꞌá úwoi wérowana \v 44 minínínkó sáwífaꞌ-waasifimba Ísumba arááíwaꞌmae wéwena wení unáánkwátói-araiyaꞌa kotaꞌótorowana mindááéyánko éꞌankowana \v 45 Ísu séna nááwawa kesí unáánkwátóiyaꞌa taꞌótóráínaꞌiyo súwasa seyaafáꞌnánká sésa ímbaniye suwaná Pítaa séna óraakoo sáwífaꞌ-waasi faméꞌmaesamo íyómpimba taꞌótokaawe súwana \v 46 Ísu séna kempínké-fásíꞌáénkó moóráwigomba kaweꞌó uwánkáímba awánéꞌa séꞌa moóráwigo kesí unáánkwátóiyaꞌa taꞌótokaiye súne súwana \v 47 minínínkó imáyáa éna ímba aúpáꞌá úmpo éꞌa suwánaraiye-imayaa éna anekembá tataꞌá úwana Ísun-aísamaifimba kífaena seyaafáꞌ-wáásí túrankaꞌa wení unáánkwátóiyaꞌo taꞌótorowanamo asófankon-aai simátimuwana \v 48 Ísu séna kesímánaako kentáfé sé éraiꞌa súwaꞌnai índawin-iye sénda póna áíꞌa \p éꞌánkáífo kaweꞌ-úmai waaó Ísu siyáiye. \p \v 49 Ísu minááí wésuwasa ámáán-dankaꞌo káráwiyowini naaópaken-kwaasi tésa Yáírásintafesa sésa enayáámúnko pukáifo óraakontafe ténafo simámuwo suwaná \v 50 Ísu minááí iséna Yáírásintafena séna minááísáfé ímba áákauraumo indá kentáfé amankúnkúmba inaná enayáámúnko kaweꞌ-úmai méíniye Ísu séna kúmba \v 51 Yáírásini naankóní ewaaꞌá wéna arááíwaꞌmae kun-kwáásísóntáféna maankáꞌ-méwaro séna Pítaane Yónine Yémísine minárásígón-anófoiye tíꞌmaena naaúmpaꞌo iyúmba \v 52 mindáúmpáꞌó méron-kwaasi óraaꞌ-ifiꞌa wétowana Ísu séna ímba ifiꞌá taaró. Minárásígó ímba pukáifo úwoi aúmá wéraiye súwasa \v 53 minkwáásísómbá éꞌa pukuráiye-imayaa ésa Ísun-awíyáái uwaná \v 54 Ísu minárásígón-ayáánkaꞌa taꞌótorena séna inaamarúgóo íyáfasinaao súwana \v 55 minárásígón-amanko arupimbá túwana minúwóíyáámbá íyáfasinowana Ísu séna tómbá amíyana náíno súwasarai \v 56 anófoi táátafesarai uyaná Ísu óraaka séna kemó únda-aai ímba simátímékaiyo siyáiye. \c 9 \s1 Ísu wení waási kísauraꞌo tiꞌmákain-aai. \r Mátíyu 10:5-15, Mááka 6:7-13 \p \v 1 Ánaaemba Ísu wení kísau-waasi sísamaifakemba kaeꞌá kumbaimái-waasi táántowasa tuwaná waási tirumpinkémbá sáwí-amutamba maitíyuꞌmaeꞌa nóro-fasiꞌaemba tiména tíꞌo índa-waasi asófatinkai-fasiꞌaemba tiména \v 2 séna Maníkó wení waásimo kawáánin-aai kowésimatimeꞌa tíꞌo índa-waasi wéasofatinkeꞌa oro séna \v 3 aampaꞌó wíyamba ímba moórá-tantaaꞌa maimaé koró. Táúmba ímba maimaé wéꞌa tón-únámbá ímba maimaé wéꞌa tómbá ímba maimaé wéꞌa óntamba ímba maimaé koró. Moórá-mora unáánkwátói timantentén-úmai kuféꞌmae koró. \v 4 Maníkón-aaimo simátimiyantafeꞌa moórá-naopaꞌo wíyamba naambó timíyaꞌa mindáúmpáꞌ-aantemba méꞌa kentí kísau maimái taiꞌéꞌa mindámbá tuwéꞌa fíꞌon-daopaꞌa koró. \v 5 Moórá-naopaꞌo wíyasamo ímbo naambó timíyana Maníkó mindáópaken-kwaasi ímba aamoí uwátinkainifo aiyowáíꞌa éꞌa tísamaifakem-baramo uwáéntemba uwáꞌmareꞌa koró Ísu simátimuwasa \v 6 wení kísau-waasi tuwésa naaóꞌ-naoꞌa wénesa Maníkóní ásé-aai simátímaꞌmae wéwesa tíꞌo ún-kwaasi asófatinkafaꞌa kuráawe. \s1 Éroti Ísun-aaimo ísarain-aai. \r Mátíyu 14:1-2, Mááka 6:14-16 \p \v 7 Ísuni kísaugon-aai símae íyúwana Káríri-marafaken-kawaagon-awiꞌa Éroti minááí iséna óraaꞌ-imayaa uráiye. Ísuntafesa tuwímbai sésa wemá Yóni nombó maitínkaraiwai pukáimpinkemba íyáfasinkaiye suwasá \v 8 tuwímbai sésa wemá Maníkón-aaimo simátímakaiwain-awiꞌa Íráiyaa pukáimpinkemba íyáfasinena méraiye suwasá tuwímbai sésa wemá naaófáꞌá Maníkón-aaimo simátímakaawifinkemba moóráwigo pukáimpinkemba íyáfasinkaiye suwaná \v 9 Éroti miséyááfáꞌ-ááí iséna séna kemá séwánasamo Yónimba anuwarambá kambísówanamo pukáimbanifo minááímó wésemba nááwaꞌiyompo awánánaumne Éroti símae iyáiye. \s1 Sáwífaꞌ-waasi tómbó tímakain-aai. \r Mátíyu 14:13-21, Mááka 6:30-44, Yóni 6:1-13 \p \v 10 Ísuni aantá-waasi Ísumo timún-kisau maisuwésa wempáꞌá tésa seyaafá-kísáúmó máún-aai simámúwana Ísu miwí aantemba tíꞌmaena Pétésáíta-naopaꞌa komérowasa \v 11 énifo sáwífaꞌ-waasi isésa arááíwaꞌmae kuwaná Ísu tuwánéna aamoí éna Maníkó wení waásimo kawáánin-aai simátimena tíꞌo ún-kwaasi asófatinkaraiye. \b \p \v 12 Asófatinkowasa fenómpinkaꞌa wení kísau-waasi sísamaifakemba kaeꞌá kumbaimái-waasi Ísumpaꞌa tésa sésa ímbo sáwífaꞌ-waasi méraapaꞌan-ifo fenáíndaraꞌa tiꞌmárénasa ewaaꞌ-náópimpaꞌa wénesa tóné naané saafá oro suwaná \v 13 Ísu simátimena séna kemá tómbá tíméro súwasa miwí sésa kári-tomba séfataasewara kaeꞌ-mófááꞌwáráꞌá wéraifo sáwífaꞌ-waasifimba ímba kanaan-ínífo tómbá koméyánorowa wéseno áísai esa suwasá \v 14 sáwífaꞌ-waasi 5,000 waai uwasá aarewé iyámpóíye mérowana Ísu wení kísau-waasisafena séna unkwimaꞌmái tuwínkaa tuwinkaaꞌ-úmai 50 50 maraꞌá méraaro simátíméro súwasa \v 15 isésa miyá uwátínkówana \v 16 Ísu séfataase-tonkwara kaeꞌ-mófááꞌwáráꞌá maisoréna wíyómpaꞌa kararéna Maníkóntáféna súwi simásuwena mintómbá tafántafan-úmai wení kísau-waasi timúwasa misáwífáꞌ-wáásí tímúwasa \v 17 seyaafáꞌnánká nowaná tímúꞌa fówasa Ísuni kísau-waasi mintón-ayai sísamaifakemba kaeꞌá kumbaimái-unampimba fáítuwana ówitaraiye. \s1 Pítaa Ísuni áwáumo siyáin-aai. \r Mátíyu 16:13-19, Mááka 8:27-29 \p \v 18 Moórá-kanaa Ísuwe wení kísau-waasiye mérowana Ísu aantemba Maníkómpáꞌá inaí simásuwena tísai ena séna kentáfésa seyaafáꞌnánká nóran-kwaasiyewa wéseo súwasa \v 19 miwí tuwímbai sésa emá Yóni nombó maitinkáándawi óne sewasá tuwímbai sésa naaófáꞌá Maníkón-aaimo simátímakaandawin-awiꞌa Íráiyaa óne sewasá tuwímbai sésa naaófáꞌá Maníkón-aaimo simátímakaandawi pukáandafinkembo íyáfasinkaandawi óne wésewe suwaná \v 20 Ísu séna kembiwí kentáféꞌa nóran-kwaasiyewa wéseo súwana Pítaa séna Maníkó íyáfasinankaraiwaimba Yúndaa-waasisa wéamuꞌmaraundawisa óne súwana minááí ímba simátíméro Ísu óraaka siyáiye. \s1 Ísu pukéꞌa íyáfasinanaumnemo siyáin-aai. \r Mátíyu 16:21-28, Mááka 8:31–9:1 \p \v 21 Ísu séna minááí ímba simátíméro simásuwena \v 22 séna kembá waási úrankomba síꞌo índa-iꞌa uwásinkesa Yúndaa-oraaꞌ-waasiye óraaꞌ-amaan-kisau-waasiye ámáámbo sen-kwáásíyé tínaaemba uwásimesa sínkamiyaꞌa púwóndanifo kaumbo-kánáá maisuwéna Maníkó íyáfasisinkainiye Ísu siyáiye. \b \p \v 23 Ísu seyaafáꞌnánká simátimena séna kembó sirááíwaenae síyawi tirááímo táínda-tantaaꞌa ímba taꞌótóráaro. Kemó púwónda-aaraa-taimo súwaataꞌmaeꞌo kondantembá kembó sirááíwaiyawi umbai-tántááꞌá aasiyaasi-kánáá timíyasa minúmbáí-tántááꞌá úwoi maimaésa sirááíwaenaawe. \v 24 Tirááímo táínda-iꞌo ésa ímba kaweꞌ-úmai ménaafo kentáfésa ísámai tirááímo táínda-tantaaꞌo tuwésamo puwésa aúíꞌa úmai maéꞌmaeꞌa ónááwe. \v 25 Mararáké-séyááfá-tántááꞌó wémaesamo puwíyambo éna mintántáákó ímba túwaꞌnai íníye. \v 26 Kesááiwara kenkwáráꞌó tigaemó uwásínkáámba póꞌa ánaaemba kemó marapáꞌó kúmónda miwí sigaé uwátinkanaumne. Kemá waási úranko ánaaembo kesí sáwara kesifoní sáwara wíyómpakembo Maníkóní kísau-waasiti sáwaraꞌo marapáꞌó kúmónda miwí sigaé uwátinkanaumne. \v 27 Éraiꞌa simátimeꞌa súne. Tuwímbai maankáꞌó \p méraan-kwaasi ímbo pukénkaꞌa Maníkó wení waásimo kawáánimba awánéꞌa ánaaemba puwónááwe Ísu siyáiye. \s1 Ísu fíꞌon-kuwawaaꞌo faúkáin-aai. \r Mátíyu 17:1-13, Mááka 9:2-13 \p \v 28 Ísu simátimena afakaumboé-noꞌwaanaꞌi miyáumai waéna Pítaane Yónine Yémísine tíꞌmaena inaimó síndasafena omápaꞌa iména \v 29 inaí wésuwana óiꞌa fíꞌon-oiꞌa faufúwana wení unáánkwátóiyakemba waéníꞌa kéna túgáyáagaya úwasa \v 30-31 awánomba kaeꞌ-wáásíyáí wíyómpakemba paápé ésarai mindárai-tuwiꞌa Mósesee Íráiyaaeꞌa Yúndaa-waasi tíwáꞌnárai Ísuweꞌa aaí wésuyana wíyómpake-sawaraꞌa wérowarasarai naaófáꞌá Maníkó Ísuntafena séna Yérúsaremufaꞌa puwíníye siyáimba ampáánkáꞌá miyá íníye-aai wésuyasa \v 32 Pítaaeꞌo méroyan-kwaasi tún-kwaémomba íyáfasinesa Ísuni sámo kaimbá Ísuweꞌa méroyan-kwaasi tuwánomba \v 33 mindárai Ísumba ímba auwésarai iyóyankaꞌa Pítaa Ísuntafena séna óraakoo maankáꞌó méraundasa kaweꞌá imbá póta wááu-namba kaumbosáámó ondasá moórá endé éta moórá Mósesende éta moórá Íráiyaande éta miyásá ónaumne Pítaa ímba imáyáamo úmba úwoi siyáiye. \b \p \v 34 Miyá wésunkaꞌa ainánkó kuména káátaguwasa táátafesa uwaná \v 35 ainámpínkémbá aaigó aantemba séna miwá kesáánimba éna kemó íyáfasinankaundawin-ifo wenáái ísáaro \v 36 súwasa awánomba mindárai wíyómpaꞌa íyúyana Ísu aantemba mérowasa awánomba minkánáá ímba simátimesa minááí úwoi taꞌótokaawe. \s1 Ísu sáwí-amutambo maiyáúkain-aai. \r Mátíyu 17:14-21, Mááka 9:14-29 \p \v 37 Aafáyáaraamba omápakembo kúmúmba Ísumpaꞌa sáwífaꞌnanka tóso uwaná \v 38 miwífínkémbá moóráwigo óraaka séna óraakoo maawá kímbora kesáánimban-ifo arumbá uwánkaao. \v 39 Sáwí-amutanko arumpimbá taména wááꞌa téna fameꞌnaameꞌá isaná tanaambá fágufagu wéena áwááyaamba umpufuwéna aigaregó nonkáánéna aíyayaamba kuꞌwisaná miyá úmae wéiyena sáwíꞌa wéuwankaisaꞌa \v 40 ení kísau-waasisafe séꞌa sáwí-amutamba arumpinkémbá maiyaúwáaro súnasa ímba kanaaꞌá maiyáúkaawe súwana \v 41 Ísu séna kentí imáyáa kaentaén-ímáyáá isaꞌá kentáféꞌa ímba imáyáa owaná póna sirunkó umbaí wétaifo nóraumai-kanaarara keséꞌa ménaumno simátimena miníyámpóígón-afowantafena séna enáánimba áíꞌmae tiyó Ísu súwana \v 42 áíꞌmae túwana misáwí-ámútánkó miníyámpóí faméꞌauwowana tanaambá fówana aíyayaamba kuꞌwisaná aigaregó nonkáánúwana Ísu awánéna misáwí-ámútánkóntáféna séna auwé kóuwo séna miníyámpóí kaweꞌá uwánkena afowántáféna séna áíꞌmae waaó súwasa \v 43 Ísumo miyámó úmba Maníkóní óraa-fasiꞌaemba awánésa seyaafáꞌnánká táátafesa \p ésa tiyáámba tóipimba fáákaawe. \s1 Ísu puwínda-aaimo siyáin-aai. \r Mátíyu 17:22-23, Mááka 9:30-32 \p \v 44 Ísu seyaafá-kísáúmó maúmba awánésa táátafesa uwaná wení kísau-waasisafena séna simátíménda táákaꞌa máráaro. Kembá waási úrankomba fíꞌon-kwaasi timíyasa sínkamiya puwónaumne súwasa \v 45 wemó sún-aaigoni áwáu ímba isésa miwítí imáyáa umbaí tówana minááígóní áwáu aúpáꞌá wérowasa ímba ísámai kaweꞌá ésa áísai ónae sésamo umbá tááꞌa úwasa ímba áísai uráawe. \s1 Nááwa íyáákaiyomo siyáan-aai. \r Mátíyu 18:1-5, Mááka 9:33-37 \p \v 46 Ísuni kísau-waasi mósimesi-aai sésa kentááfínkémbá nááwa íyáákaiyo sésa keáímbá símae kuwaná \v 47 Ísu miwítí imáyáa iséna moórá-iyampoi áíꞌmai amándáraꞌa ankéna \v 48 simátimena séna kentáfésa imáyáa ésa iyámpóímo áwaꞌnai onten-úmai wésuwaꞌnai-owe. Súwaꞌnai onten-úmai Maníkó siꞌmákaiwaimba wéawaꞌnai-owe. Kempínkémbá tuwímbai séꞌa kemá káriꞌ-waasi únemo síyawi Maníkó minkwáásísáféna wéiyaakaawe wésiye Ísu siyáiye. \s1 Kentí kísaugomba ímba sáwíꞌo on-aai. \r Mááka 9:38-40 \p \v 49 Súwana Yóni Ísuntafena séna óraakoo moóráwigo wénena sáwí-amutantontafena séna Ísuni fasiꞌaémbó wéraintafe auwé kóuwo simátímapaꞌa wisasá misáwí-ámútámbá kóuraawe. Minkwáásígó ímba kentááfínkén-kwáásín-ifo ímba miyámó indá étuwaaosa siyáumne Yóni súwana \v 50 Ísu séna ímba tufínankaaro. Kentáásí kísaugomba ímba sáwíꞌo owí úwoisa wésuwaꞌnai-owe Ísu siyáiye. \s1 Sámériyaa-waasi Ísumba ímba naambó ámakaan-aai. \p \v 51 Maníkó Ísumba aiyáínana wíyómpaꞌo iyínda-kanaa ampáánká tínena úwana Ísu wenarumpin-ímáyáá éna óraaka séna Yérúsaremu-naopaꞌa kónae séna wéna \v 52 wení waásisafena kowaíyan-damba kosaafá wéiyaro séna tiꞌmarówasa aifaꞌá Sámériyaa-waasiti naaópaꞌa kuwasá \v 53 Ísu Yérúsaremu-naopaꞌo wínda-aai isésa tirunkó sáwíꞌa úwasa ímba naambá tímúwasarai \v 54 wení kísau-waasifinkemba kaeꞌ-wáásíyáí Yémísiye Yóniyeꞌa minááí isésarai sésarai Fasiꞌaénkóo Maníkó wíyómpakemba iyamá tuwáínana kuména minkwáásí kafúkoro-aaimo suyambá wéankaiyo suyaná \v 55 Ísu méfaerena óraaka séna ímba miyá sekaiyó súwasa \v 56 mindáópaꞌa tuwésa fíꞌon-daopaꞌa kuráawe. \s1 Ísumba arááíwaenaemo siyáan-aai. \r Mátíyu 8:19-22 \p \v 57 Aampaꞌá wéguwana moóráwigo Ísuntafena séna seyaafáꞌ-náópaꞌo níndafaꞌa eséꞌa nónaumne súwana \v 58 Ísu minkwáásígómbá simámena séna waankó taaiyaifimbá wáísana numagó ánáamba úmarena wéwaifo kemá waási úranko kumpaápé uráundawi ímba naambá úmakeꞌa wéwaumne séna \v 59 minkákémbá moóráwigontafena séna sirááíwaꞌmae tiyó súwana séna óraakoo kemá méraanana kesifo puwína utámareꞌa embá arááíwaenaumne súwana \v 60 Ísu séna ímbanifo kesáái ímbo isésamo pukáan-kwaasiyaambo owí puwíyan-kwaasi utátinkanaafo emá Maníkómó wení waásimo kawáánin-aai simátímaꞌmae wínone súwana \v 61 moóráwigo Ísuntafena séna óraakoo embá arááíwaenaumpo aifaꞌá kesimááraa siyáámba timéꞌa embó taarááíwaenda kanaawáꞌíyo súwana \v 62 Ísu séna Maníkóní kísaumo ómbaresa maiyésamo ifátuwesa fíꞌon-imayaamo owí Maníkó wení waásimo kawáánipaꞌa ímba kanaaꞌá kísau maénááwe Ísu siyáiye. \c 10 \s1 Ísu 70 waasi kísaumo tímakain-aai. \p \v 1 Ánaaemba Fasiꞌaénkó sáwífaꞌ-waasi 70 waasi íyáfasintinkena kaekaeꞌá uwásuwe wemó wínda-naopimpaꞌa aifaꞌá kónááwe séna \v 2 Maníkómpáꞌó tíyantafesa wenáái kosimátímaꞌmae koró-ááí simátimena séna kísaufaꞌa sáwífa-tomba áfu karáisasa mintómbó fakaráíyan-kwaasi sesimáí-waasi méraafo kísaugoni afowámpáꞌá inaí síyana kísau-waasi tiꞌmaráínasa mintómbá fakaránááfo koró. \v 3 Sipisípi-araaꞌa wínana áwáífiyaamo in-íyánkómó intenkáámbó on-kwáásífáꞌá tiꞌmaránaumne. \v 4 Óntambo inai-inaimó sí-únámbá ímba maimaé wéꞌa tón-únámbá ímba maimaé wéꞌa tísamai ánáamba ímba maimaé wéꞌa aampaꞌó wéweꞌa ayáátáákaꞌa ímba úwoi-aai símae wéꞌa \v 5 moórá-naumpaꞌo iyé séꞌa faru úmai méraiyataao seró. \v 6 Síyana faru úmaimo méraindawimo éna mifárú-ááí wempímbá wéínifo ímba faru úmai méraindawimo éna mifárú-ááígó kouweréna kembiwífáꞌá tíníye. \v 7 Kísaumo maíyawi méyámbó máéntafeꞌa timínda-naumpaꞌa iméꞌa timíyan-tomba nánááwe. Ímba fíꞌon-daumpimpaꞌo níyamba timíyan-daumpaꞌ-aantemba iméraaro. \v 8 Moórá-naopaꞌo wíyamba naambá timésa tómbá timésa íyaꞌo wéneꞌa \v 9 mindáópaꞌo tíꞌo índa-waasi asófatinkeꞌa simátime séꞌa Maníkó wení waásimo kawáánínda-kanaa kempáꞌá kárikaꞌa tíníye simátíméro. \v 10 Moórá-naopaꞌo wíyambo naambá ímbo timíyaꞌa aampaꞌá wéweꞌa aforaꞌá simátime séꞌa \v 11 kentí naaópakem-bara sísamaifakenta uwátuwaundasa Maníkó kembiwí ímba aamoí uwátínkáíntafeta aiyowáíꞌa úmai aráátimune. Ísáaro. Maníkó wení waási kawáámó índa-kanaa ampáánkáꞌá tínena isaꞌá tínaaemba uwámewe simátíméro. \v 12 Simátime súne. Maníkó waásimo méraawini áwáusafena tísai índa-kanaa tínda naaófáꞌá Sóndómu-naopaꞌo méron-kwaasi sáwí-waasi sáwí-meyamba timínífo kembiwímó tínaaembo uwátimiyan-kwaasi sáwí-meyamba áfááraumai timíníye Ísu siyáiye. \s1 Ímba aaimó ísaraan-aai. \r Mátíyu 11:20-24 \p \v 13 Ísu simátimena séna Kórási-naopaken-kwaasiye Pétésáíta-naopaken-kwaasiye káráwiyoro. Naaófáꞌá Táyaa-naopaken-kwaasiye Sáíndóni-naopaken-kwaasiye Maníkón-aaimo ímbo ísaraawifimbo fíꞌo-fiꞌon-kisau ímbo awánaraan-kisaumo maéwándamo awánarekaa kentí sáwí-awau tukáawisino. Sáwí-awau tuwésamo úwoi-unankwatoimo úmaesamo kanamó aꞌmakáankakaa Maníkó tuwánaraisino. \v 14 Mindásafeꞌo simátíménda ísáaro. Maarán-ímáyáá wéeꞌa Maníkó waási méraawini áwáusafena tísai índa-kanaamo tínda Maníkó Táyaa-naopaken-kwaasiye Sáíndóni-naopaken-kwaasiye sáwí-meyamba óraaꞌa timíníye-imayaa wéowe. Énifo kentí sáwí-meyanko minkáéꞌ-náópakewiti sáwí-meyankomba íyáákamai-sawi-meyamba timíníye. \v 15 Kápaneamu-naopaken-kwaasisono. Kentúwíꞌa mósá maré séꞌa wíyómpaꞌa iyónaumne sembánifo púwón-aempaꞌa kónááwe Ísu simásuwena \v 16 wení kísau-waasisafena simátimena séna kentáái ísámai kaweꞌó owí miyámó ombá kesáái ísámai kaweꞌá wéofo tínaaembo uwátínkááwi kenkwáráꞌá miyá wéowe. Tínaaembo uwásínkááwi miyámó ombá siꞌmákaiwainkwaraꞌa miyá wéowe Ísu siyáiye. \s1 70 waasimo kouwékáan-aai. \p \v 17 Ísu súwasa minkwáásí 70 waasi isésa wété urésa Ísumpaꞌa tóso ésa aamoí tauwánkesa sésa Fasiꞌaénkóo sáwí-amutantontafe séta Ísun-awikaꞌa súmpo tiyuwé kóro súnasasa isésa kóuraawe suwaná \v 18 Ísu séna miyá owaná wíyómpakembo aafáyáumo tóráíntemba wíyómpakemba waántáwankombo maisukáimba awánaraumne. \v 19 Simátíménda ísáaro. Fasiꞌaémbá timúna póꞌa waaifainkómó fáíndamo éꞌa ímba puwíyana áwáífiyaamo índa-ufonkwankomo fáíndamo éꞌa ímba puwónááwe. Tímakaunda-fasiꞌaenko waántáwankoni fasiꞌaénkómbá íyáákaimba póna ímba seyaafá-tántáákó sáwíꞌa uwátinkainiye. \v 20 Sáwí-amutantomba kentáái isésa kóuraantafeꞌa ímba aamoín-ofo Maníkó wíyómpaꞌa aúfáífimba kentúwíꞌo agaimakáintafeꞌa aamoín-oro Ísu siyáiye. \s1 Ísu Maníkón-áwíꞌo mósá makáin-aai. \r Mátíyu 11:25-27, Mátíyu 13:16-17 \p \v 21 Minkánáá Maníkóní Ufaen-ámútánkó Ísumba imáyáa amúwana arunkó kaweꞌá úwana séna kesifóo wíyómpaꞌwara mararáꞌwáráꞌó káráwiyaandawi óne. Seyaafá-tántááꞌá isáúmne sen-kwáásí ímba simátime úwoi-waasi simátime miyámó íyantafena ánkáísaꞌa póꞌa enáwíꞌa mósá maráúmne Ísu Maníkóntáféna simásuwena \v 22 simátimena séna kesifo seyaafá-tántáákáꞌá káráwiyuwo séna símakaiye. Seyaafáꞌnánká kesí áwáu ímba suwánaraafo kemá kesifoní áwáugo únana póna kesí áwáu suwánaraiye. Seyaafáꞌnánká kesifoní áwáu ímba awánaraafo kesifombá póꞌa keyáá wení áwáu awánaraumne. Kesifoní áwáumo aráátimundawi wéawanaawe Ísu siyáiye. \b \p \v 23 Ísu simátimena méwaerena wení kísau-waasisafena aantemba séna awánaafo tirunkó kaweꞌá ínaꞌa méraaro. \v 24 Simátime súne. Naaófáꞌá Maníkón-aaimo simátímakowiye óraaꞌ-waasiye kembiwímó wéunda-kisau awánaanten-úmai awánánae sésa umbá ímba awánaraawe. Miwí kembiwímó wéisaanten-úmai isánae sésa umbá ímba ísaraawe Ísu wení kísau-waasisafena siyáiye. \s1 Sámériyaafakewi namuro-wáásímó áwaꞌnai uráin-aai. \p \v 25 Moórá-kanaa Ísu wenáái wésimatimuwana moóráwigo ámáámbo kaweꞌ-úmaimo isówi Ísumpaꞌa téna áísai úmai Ísumba isánae séna óraakoo nóra úmaiya aúíꞌa úmai wíyómpaꞌa maéꞌmaeꞌa ónaumno súwana \v 26 Ísu séna Maníkón-aai aúfáífimbo awánáánda minááísáfé nóran-imayaawa ónó súwana \v 27 minkwáásígó séna Maníkón-aai aúfáífinken-aaigo séna kentiruné kentí imáyáawe kentí fasiꞌaéné Maníkómpáꞌá kentí Fasiꞌaénkómbá áméro séna kesáfé-ímáyáámó ontembá kentí waási-imayaawaraꞌa oro siyáiye súwana \v 28 Ísu séna éraiꞌa sémpo miyámó é aúíꞌa úmai wíyómpaꞌa maéꞌmaeꞌa ínone Ísu siyáiye. \b \p \v 29 Súwana minkwáásígó imáyáa éna fíꞌon-kwaasi suwánésa kaweꞌ-wáásín-iye síwae séna Ísuntafena séna kesí waási nááwaꞌiyo súwana \v 30 Ísu séna simátíménda isaaó. Moóráwigo Yúndaa-waasi Yérúsaremu-naopakemba Yéríko-naopaꞌa kónae séna aampaꞌó wimbá umén-kwáásí taꞌótokesa wení unáánkwátói awáꞌmaesa tufúꞌmárááwana puwíndasafena aampaꞌá méraisana \v 31 moóráwigo Maníkóntáfénamo ísámai póímo tufúꞌmai agáíwai minámpáꞌó wimbá aanawáísáfaꞌa méraisana kóawanena moórá-aanawaisafaꞌa kóyáákaisana \v 32 moóráwigo Rífáin-anaankakewi ámáán-daumpaꞌa kísaumo máíwai minámpáꞌó wimbá aanawáísáfaꞌa méraisana wení ewaaꞌá wéna kóawanena moórá-aanawaisafaꞌa úwoi kóyáákaisana \v 33 moóráwigo Sámériyaafaken-kwaasi miwí Yúndaa-waasiti namuro-wáásífínkémbá moóráwigo minámpáꞌó wimbá koawánéna arumbá uwánkena \v 34 wení ewaaꞌá koména masawémba ándá-aran-donkwara úmai afifimbá aꞌankéna asáá uwánkena mósá farámbai wení tónki-poifimba ankéna áíꞌmaena wááumo ten-kwáásímó wáén-daumpaꞌa móankarena káráwiyena \v 35 íyáfasinena aafáyáaraꞌa mindánkón-afowámbá kae-kánáá-kísáúgóní óntamba aména séna kaweꞌ-úmai káráwiye wenaneꞌó túwénda-ontambo éꞌa ke téꞌa anondáá embá mááméno simásuwena kóuraiye Ísu simásuwena \v 36-37 nóra úmaisaawa aúíꞌa úmaisa maéꞌmaeꞌa ónaumno súwaintafena Ísu áísai ena séna umén-kwáásímó tufúkáan-kwaasigoni waási minkáúmbó-wáásífínkémbá nááwaꞌiyo Ísu súwana minkwáásígó séna arumbá uwánkena áwaꞌnai uráiwai wení waásin-iye súwana Ísu séna wemó intembá komé miyá ínone Ísu siyáiye. \s1 Máátaante Máríyaante-taai. \p \v 38 Ísu wení kísau-waasiseꞌa aampaꞌó kúmba moórá-ininkon-awiꞌa Máátaamo méron-daopaꞌa kúwana Ísuntafena séna kesí naaúmpaꞌa tómbá imandaaó súwana \v 39 iména aaí wésuwana minínínkón-áúnkon-awiꞌa Máríyaa Ísuntafena óraaꞌ-waasin-iye-imayaa éna aísamaifimba taména wenáái wéisowana \v 40 Mááta seyaafá-tómbá wéagaena óraa-kisau wémaena óraaꞌ-imayaa éna Ísumpaꞌa téna séna Fasiꞌaénkóo kesúnko ímba súwaꞌnai isaꞌá keyáá óraa-kisau wémaumpo kentáfé ína imáyáa ónó. Simámínana tasúwaꞌnai íno súwana \v 41 Ísu arumbá uwánkena séna Máátaao sáwífa-tantaaꞌa óraaꞌ-imayaa ónana enarunkó umbaí wétaifo \v 42 kesááimo ísáámba mindá óraa-tantaaꞌa póna mindásafena Máríyaa méraifo ímba ifátuweꞌa aiꞌmáráanana wíníye Ísu siyáiye. \c 11 \s1 Maníkómpáꞌó inaimó sen-ááí. \r Mátíyu 6:9-15, Mátíyu 7:7-11 \p \v 1 Ísu moórá-kanaa Maníkómpáꞌá inaí wésuwasa wení kísau-waasi mérowana Ísu simásuwowana wení waásifinkemba moóráwigo séna Fasiꞌaénkóo Yóni nombó maitínkáíwai wení kísau-waasi simátímísasa Maníkómpáꞌó inaimó sentembá kentáá simásímínata Maníkómpátá inaí senó súwana \v 2 Ísu séna Maníkómpáꞌó inaimó síyamba maará seró. \q1 Kentáásifowao enáwíꞌo íyáákarain-awita mósá maráúmne. Ení nombaragó seyaafá moórá-mora-waasi tirumpimbá kumíno. \v 3 Káfé-kanaa-tomba kentáá simiyó. \v 4 Waásimo aoisaambó uwásinkaiyata anondáá ínta miyásá uwátinketa miwítí aoisaambá maitiyúwáana miyáumaisa kentáásí aoisaambá maisiyuwaaó. \q1 Sáwí-yantaapinkembo kentáá maꞌmáímo awánáíndasafenamo ínamo e wasiyuwaaó. \p Miyán-ááí Maníkómpáꞌá seró Ísu siyáiye. \b \p \v 5-6 Ísu simásuwena simátimena séna moórá ení waásigo némpakemba nóꞌwaan-afufumba tína ímba tómbá maké ení waásigoni ontafáꞌá wée áísai e sé kesí waásigo némpakembo timbá ímba tómbá makáunana úwoi méraifo tómbá símínaꞌa mááméno sínana \v 7 wení naaúmpakemba séna ontá wisuwéta kesí aare-iyámpóíseta súsá waiguráumpo ímba íyáfasineꞌa aménaumpo kóuwo síníye. \v 8 Kesí waási póꞌa aménaumne-imayaamo ímbo ínanamo éna ayáátáákaꞌa minááí wésinana ímba aigaé ínana minááí wésindasafena íyáfasinena amíníye. \v 9 Miyáráán-úmai simátime súne. Maníkómpáꞌó inaimó sembá áísai úmae iyíyana timíníye. Áántamae iyíyana kentáái isáíníye. Saafá úmae iyíyana Maníkó aráátiminiye. \v 10 Áísai íyanamo éna Maníkó timíníye. Áántewanamo éna Maníkó kentáái isáíníye. Saafá íyanamo éna Maníkó aráátiminiye. \v 11 Kembiwí iyámpóíwaraꞌ-waasi kentáánintombo mófááꞌa simiyómó síyaꞌo éꞌa ímba iyaankafayaambá timénááwe. \v 12 Kokóri-auma simiyómó síyaꞌo éꞌa ímba íyoiyoimba timénááwe. \v 13 Énifo sáwí-waasin-ofo kentáánintomba kawe-tántááꞌá wétimefo wíyómpakemba kentáásifowa kaweꞌ-aantembo iwáí póna ení Ufaen-ámútámbá simiyómó síyawi Maníkó wení Ufaen-ámútámbá timíníye Ísu siyáiye. \s1 Ísunte Píyésepurinte-taai. \r Mátíyu 12:22-30, Mááka 3:20-27 \p \v 14 Moóráwigo wenarumpimbá sáwí-amutamba mérowana póna minkwáásígó ímba aaí wésuwana Ísu maiyauwówana kóúwana minkwáásígó aaí súwasa sáwífaꞌnanka awánésa táátafesa uwasá \v 15 tuwímbai sésa sáwí-amutantonti kawáágón-áwíꞌa Píyésepuri fasiꞌaémbá ámísana tokéna póna sáwí-amutamba wémaitiyuwaiye suwasá \v 16 tuwímbai Ísumo sáwí-aaimo sínda isánae sésa éraira Maníkómpákéná kunkáanai ímbo awánáúnda-kisau maínata awánaano suwaná \v 17 Ísu miwímó un-ímáyáá iséna simátimena séna moórá-andamo tiyésamo ésa tuwínkaaꞌ-urésa ímba fasiꞌámai méranaawe. Moórá-akumba aaimó tuwíntáán-akumba pósa tuwínkaaꞌ-urésa ímba fasiꞌámai méranaawe. \v 18 Waántáwankoni waásimo tiyésamo tuwínkaaꞌ-ésamo ésa ímba fasiꞌámai méranaawe. Kentáféꞌo sembá Píyésepuri fasiꞌaémbá ámísana tokéna póna sáwí-amutamba wémaitiyuwaiyemo sembá \v 19 énifo Píyésepurini fasiꞌaénkáꞌó sáwí-amutambo wémaitiyuwaundarakaa kentí waásiwaraꞌa Píyésepurini fasiꞌaénkáꞌá sáwí-amutamba maitiyúwáísino. Miyán-ááímó síyasamo ésa kentí waási karoꞌá sewé sénááwe. \v 20 Énifo kemá Maníkóní fasiꞌaénkáꞌá sáwí-amutambo maitiyuwáúndasafena Maníkóní fasiꞌaémbá kempímbá paápé isaꞌá wéawanaawe. \p \v 21 Moórá-aai imáyáan-oro. Fasiꞌaén-kwáásígó \p paroí tokéna wení naakaꞌá káráwiyaisana wení moparáwímbá kaweꞌ-úmai wéraifo \v 22 moóráwigo wení fasiꞌaémbó íyáákaraiwai téna tatufúꞌmai wení paroí fasiꞌámaimo taꞌótokaim-paroi tatafiyéna wení moparáwímbá tatafíyena tuwín-timakaiye. \b \p \v 23 Kembá ímba súwaꞌnai esa kesí namuro-wáásíyáámbá owe. Ímba súwaꞌnai esa waási túwaandu úmai símémba wété uwáguraawe \p Ísu siyáiye. \s1 Sáwí-amutanko kouwékáin-aai. \r Mátíyu 12:43-45 \p \v 24 Ísu simátimena moórá-aai séna waási arumpinkémbá sáwí-amutanko auwéna máásai-marafaꞌa nombá ímbo wéraipaꞌa kowénena séna nááfara ménaumno séna saafá uwááena séna tauweréꞌa kesí naambá waásigon-arumpimba póꞌa koménaumne simásuwena \v 25 téna taawánaimba mindánkómbá kankambá wiyúꞌmai kaweꞌá uwásukaisana taawánéna \v 26 tauweréna afakaeté-sawi-amutamba miwítí sáwí-kisau óraaꞌo uráawi tíꞌmaena minkwáásígón-arumpimba taméraawana moórá-sawi-amutanko arumpimbá méraisana minkwáásígó sáwíꞌa úmai méraisasa ánaaemba sáwífa-sawi-amutamba méraawana wemá óraa-sawiꞌa úmai méraiye Ísu siyáiye. \s1 Éraiꞌa tirunkó kaweꞌá wéin-aai. \p \v 27 Ísu minááí simátimuwana sáwífaꞌ-waasifinkemba moórá-ininko Ísuntafena óraaka séna enanó embá maꞌánkarena náámbo ámakaiwaimba Maníkó kaweꞌá uwánkaraiye súwana \v 28 Ísu séna éraiꞌa sémpo Maníkó wenáái ísámai kaweꞌó owímá óraa-kaweꞌa wéuwatinkaiye Ísu siyáiye. \s1 Ímbo awánáúnda-kisau mauwó siyáan-aai. \r Mátíyu 12:38-42, Mááka 8:12 \p \v 29 Súwasa sáwífaꞌ-waasi Ísumpaꞌa tóso uwaná simátimena séna káféꞌo méraan-kwaasi sáwí-waasin-owe kentáféꞌa wésemba Maníkómó aiꞌmákainamo e ímbo awánáúnda-kisau maínata awánaanomo sembá naaófáꞌá Maníkó Yónaambo uráintemba kembá miyá ínífo minááí imáyáan-oro. \v 30 Naaófáꞌá Nínéfa-naopaken-kwaasi Yónaa uráintafesa Maníkó aiꞌmákaiyemo siyáantemba kemó ondá awánéꞌa Maníkó aiꞌmákaiye sénááwe. \v 31 Naaófáꞌá Yúndaa-waasiyaꞌa káráwiyowin-awiꞌa Soromoní kaweꞌ-ímáyááfínkémbá aaí wésimatimuwana moórá-ininko némpaken-kawaa-ininko Soromonin-áái koisánae séna wémena kuráiye. Káféꞌa kemá Soromonimbó íyáákaraundawi méraunaꞌa kesáái ímba ísáámba póna ánaaemba Maníkó waásimo méraawini áwáusafenamo tísai índa-kanaamo tínda minínínkó kembiwí aaifimbá maitinkéna séna kemá némpakemba Soromonin-áái taísaraumpo Soromonimbó íyáákaraiwai kempáꞌá mérowaꞌa wenááimo ísááraamba ímba ísaraawe síníye. \v 32 Naaófáꞌá Yónaa Nínéfa-naopaꞌa Maníkón-aai kosimátimuwasa isésa sáwí-awau tuwésa Maníkón-aai ísaraawe. Káféꞌa Yónaambo íyáákaraundawi méraunaꞌa kesáái ímba ísáámba póna ánaaemba Maníkó waásimo méraawini áwáusafena tísai índa-kanaamo tínda Nínéfa-naopaken-kwaasi kembiwí aaifimbá maitinkésa sésa Yónaa-aai iséta sáwí-awausa tukáundasaanifo Yónaambo íyáákaraiwai kentí naaópaꞌa mérowaꞌa wenáái iséꞌo sáwí-awau túwááraamba ímba tukáawe Nínéfa-naopaken-kwaasi sénááwe Ísu siyáiye. \s1 Túranko kentí imáyáafimbo sámo kain-ááí. \r Mátíyu 5:15, Mátíyu 6:22-23 \p \v 33 Ómbó kúraꞌmaresa ímba aúpáꞌó maráíyamba aforaꞌá makéwasa naaúmpaꞌo iyíyawi awánánááwe. \v 34 Miyáumai túranko kentí imáyáafimbo sámo kain-tántááꞌán-iye. Túrankomo kaweꞌ-úmaimo awánáínanamo éna seyaafáꞌ-ímáyáá sáma káínífo túrankomo ímbo kaweꞌ-úmaimo awánáínanamo éna seyaafáꞌ-ímáyáá tuwinkáíníye. \v 35 Kentí sámo kain-tántááꞌá túnkwifainifo kentúraꞌa káráwimai kaweꞌán-oro. \v 36 Kentí imáyáago ímba kumeuꞌó índa seyaafáꞌá sámo wégaimba ónkómó sámo kátínkáíntemba póna kentí imáyáago kentúraꞌa sáma kátinkainiye \p Ísu siyáiye. \s1 Ámáán-kawaa-waasi sáwíꞌa owémó siyáin-aai. \r Mátíyu 23:1-36, Mááka 12:38-40, Rúku 20:45-47 \p \v 37 Ísu minááí simátimuwana moóráwigo ámáán-kawaa-waasigo Ísumpaꞌa téna séna kesí naaúmpaꞌa tómbá imandaaó súwana tómbó náíndasafena iména \v 38 ímba ayáámba non-kwiyéna tómbá nówana minkwáásígó awánéna áátafena éna imáyáa úwana \v 39 Fasiꞌaénkó awánéna simámena séna kemá ámáán-kawaa-waasi anaféúné táúfaꞌe paákáꞌ-aantemba wénon-kwiyofo andáámpáꞌá sáwíꞌa uráisaꞌa túraniyamba éꞌa sáwíꞌa wéowe. \v 40 Sáwí-imayaawaraꞌ-waasi méraawe. Maníkó paáká-tántááꞌá éna andáámpá-tántááꞌé imáyáawe mindáwaraꞌa uráiye. \v 41 Kentí imáyáamo arupíse éꞌo kemó makén-tantaaꞌo ímbo makén-kwaasi timéꞌo éꞌa kentí imáyáago \p kaweꞌá íníye. \b \p \v 42 Kemá ámáán-kawaa-waasi kentí kísaufakemba kári-tonkwaraꞌa tuwínkaaꞌ-úmai siyáánkai makéꞌa moórá Maníkómbá améꞌa kaweꞌá éꞌa miyán-ámáámbá ísámae wéiyofo óraaꞌ-amaamba ifáꞌá tuwé póꞌa Maníkómbá ímba imáyáa wéameꞌa óntan-iyain-kwaasi sáwíꞌo uwátínkáántafeꞌa káráwiyoro. \v 43 Kemá ámáán-kawaa-waasi ámáán-daumpaꞌa iméꞌa kaweꞌ-áémpáꞌá waási túrankaꞌo iméraamba tiráái wétaiye. Marupáꞌó iméraawasa waási tuwánésa kaweꞌ-ááímó sembá tiráái wétaifo kentúraꞌa káráwiyoro. \v 44 Waásimo maipímbó utámakaawanamo kawááꞌisasamo waási ímbo awánaantemba kentirumpimbá miyá isaꞌá sáwíꞌa owasá waási ímba wétuwanaafo káráwiyoro Ísu siyáiye. \b \p \v 45 Ísu simátimuwana moóráwigo ámáámbo sún-kwaasigo Ísuntafena séna miyámó sénda kentááwáráꞌá símai sáwíta uwásinkaane súwana \v 46 Ísu séna kemá ámáámbo sen-kwáásí kemó ámáámbo simátímén-aaigo umbaí tíyáísaꞌa minááí ímba wétuwaꞌnai-ofo káráwiyoro. \v 47-48 Kentíwáꞌná Maníkón-aaimo simátímakowi tínkamuwasa púwúwaꞌa utámakaapaꞌa toꞌwaaí wéowe. Naaófáꞌá kentíwáꞌnámo uráantafeꞌa kaweꞌá uráawe séꞌa utámakaapaꞌa toꞌwaaí wéofo káráwiyoro. \v 49 Naaófáꞌá Maníkó kaweꞌ-ímáyááfínkémbá séna kesááimo simátimiyawiye aráátimiyawiye tiꞌmáráanasa miwífímbá wéniyasa tuwímbai sáwíꞌa uwátinkesa tuwímbai tínkamiyasa puwónááwe Maníkómó siyáimba minááí paápé uráiye. \v 50 Naaófáꞌwárá afufumpinkwárá ánaaenkwaraꞌa Maníkón-aaimo simátímakowi tínkamuwasa pukáantafena póna misáwíꞌó uráawin-anondaa-meyamba káféꞌo méraan-kwaasifaꞌa tíníye. \v 51 Aifaꞌó tufúwanamo pukáin-kwaasigon-awiꞌa Éperi ánaaemba moóráwigon-awiꞌa Sékáráíya óraaꞌ-amaan-daumpaꞌa mérowana moórá-aempaꞌa Maníkóntáfésa ísámaimo póí tufúꞌmaimo agáún-ontan-taare wérowana moórá-aempaꞌa aifaꞌ-ámáán-káwáágó aantembo iyún-onta wérowana afufumpimbá Sékáráíya imérowasa tufúwana pukáiye. Minkáéꞌ-wáásítí afufumpimbó kárúraan-kwaasi tínkamuwasa pukáawiwaraꞌa miwítí sáwí-meyamba káféꞌo méraan-kwaasi maénááwe. \v 52 Kemó ámáámbo sen-kwáásí éraiꞌ-aai ímbo aúpáꞌó tukáankakaa minááí ísámai kaweꞌá owisinó. Kemá ímba ísámai kaweꞌá ombá fíꞌon-kwaasiti aambá fáíkaafo káráwiyoro Ísu siyáiye. \b \p \v 53 Ísu minááí simátimena máápaꞌa kumúwasa ámáámbo sun-kwáásíyé ámáán-kawaa-waasiye tirumpimbá aaisambá aéésa fíꞌo-fiꞌon-tantaatafesa \p áísai úmai ísáananamo \v 54 aaimó kaentaén-ááímó sínaꞌo éꞌa aaifimbá maenkánae sésa áísai uráawe. \c 12 \s1 Ímba kaumbo-kaeꞌ-ááí serómó siyáin-aai. \r Mátíyu 10:26-27 \p \v 1 Minkánáá áfááraumai sáwífaꞌ-waasi túwaandu ésa sisipáá uwaná Ísu wení kísau-waasi simátimena séna ámáán-kawaa-waasi kaumbo-kaeꞌ-ááíwáráꞌ-wáásíyáámbá ofó ímba miyáumai méraaro. Intóráín-tantaaꞌa kári-tantaaꞌa moórá-tonkon-awiꞌa péréti mimpímbá márááwana intoréna óraaꞌo intembá ámáán-kawaa-waasiti sáwí-aai miyá wéifo kempímbá misáwí-ááígó óraaꞌa tifáínifo kentúraꞌa káráwiyoro. \v 2 Aúpáꞌó wérain-tantaaꞌa seyaafáꞌá aforaꞌá paápé ínasa awánánááwe. Kumeupáꞌó wérain-tantaaꞌa aforaꞌá paápé ínasa awánánááwe. \v 3 Nóꞌwaambo siyáan-aai sán-káíndaraꞌa síyasa isánááwe. Aúpáꞌó siyáan-aai seyaafáꞌ-wáásí túrankaꞌa síyasa isánááwe Ísu siyáiye. \s1 Moóráwigon-aaroi inkáísóromo siyáin-aai. \r Mátíyu 10:28-31 \p \v 4 Ísu simátimena séna kesí waási simátíménda ísáaro. Tuwímbai tínkamiyaꞌa puwónááfo moórá sáwíꞌo uwátinkai-tantaaꞌa ímba wéraifo ímba miwísáféꞌa inkáísóro. \v 5 Kemá simátime súne. Maníkó méraifo wenáároi inkáísóro. Wemó tínkaminaꞌo puwíyambo éna kanaaꞌá ónkaifaꞌa mátiyuwainiye. Minááí Maníkóntáféꞌa inkáísóro-aai súne Ísu siyáiye. \b \p \v 6 Ísu simátimena séna káriꞌa téntémpaaran-dumama séfataase-numama káriꞌ-ontankakemba kae-tóyáráán-óntánkákémbá wémeyanofo Maníkó kíyaan-dumama ímbo awinkaiwáí póna awánaraiye. \v 7 Numamá kári-tantaaꞌo awánaiwai póna waási óraa-tantaaꞌan-ofo ímba tááꞌa íno. Kentiꞌnóntáu toráúsíwain-ifo ímba tááꞌa íno Ísu siyáiye. \s1 Ísun-awiꞌa aforatáámó senda-ááí. \r Mátíyu 10:32-33, Mátíyu 12:32, Mátíyu 10:19-20 \p \v 8 Ísu simátimena séna simátime súne. Seyaafáꞌ-wáásí túrankaꞌa kentáfésa sésa Maníkó aiꞌmáráísana kunkáiwai kesí óraakon-iye síyawisafeꞌa kemá waási úranko Maníkóní kísau-waasi wíyómpakewi túranka séꞌa kesí waásin-owe sénaumne. \v 9 Énifo waási túrankaꞌa kembá tínaaembo uwásimiyawisafeꞌa kemá Maníkóní kísau-waasi túrankaꞌa sínaaemba uwátimenaumne. \v 10 Kembá waási úrankomba símai sáwíꞌo uwásinkaiyamba mindá Maníkó maitiyuwáínífo Maníkóní Ufaen-ámútánkómbá símai sáwíꞌo uwánkaiyamba mindá Maníkó ímba maitiyuwáínana miwíséꞌa waéꞌwaeꞌa íníye. \v 11 Kesí waási-iꞌo ontáfésa taꞌótoꞌmai tíꞌmaesamo óraaꞌ-waasiye ámáán-kawaa-waasiye túrankaꞌo mátínkaresamo aaifimbá maitínkéwaꞌo éꞌa nóran-aaimo síyamba ímba tááꞌa ínana \v 12 Maníkóní ámútanko síyan-aai úwoi tááka tinkáínaꞌa sénááwe Ísu siyáiye. \s1 Óntawaraꞌ-waasigo sáwí-imayaamo uráin-aai. \p \v 13 Súwana sáwífaꞌ-waasifinkemba moóráwigo Ísuntafena séna óraakoo kesifo púwísana kesuwaá seyaafá-tántááꞌá maiyéna ímba tuwímbai wésimifo emá sinaná tuwímbai násimino súwana \v 14 Ísu séna kesí waásiyo minááí ímba kosénaumpo keáfáráwáíti moparáwímbá ímba tuwín-timenaumne simámena \v 15 seyaafáꞌ-wáásísáféna séna waási kaweꞌ-úmaimo méraawiti áwáu ímba sáwífaꞌ-moparawimba makáafo moparáwímbá maénae sémeꞌa máéfainifo kentúraꞌa káráwiyoro Ísu siyáiye. \b \p \v 16 Simásuwena moórá-aai simátimena séna moóráwigo sáwífaꞌ-moparawimbo makáindawi wení kísaufaꞌa sáwífa-tomba wéraisana \v 17 wenarumpin-ímáyáá éna sáwífa-tombo fákáꞌmaimo máráanda-namba ímba wéraifo nóra ónaumno. \v 18 Miyámó éꞌa tómbó makáunda-namba tawísíyeꞌa óraaꞌ-namba úmareꞌa mimpímbá seyaafá-tómbá fákáꞌmareꞌa kesí moparáwínkwáráꞌá maránaumne. \v 19 Miyámó éꞌo éꞌa kesáfé séꞌa seyaafá-tántááꞌá ímbo aáfáán-túwáanda tóné noné námae iyéꞌa ayáátáákaꞌa úwoi méꞌa onaná sirunkó kaweꞌá ínaꞌa ménaumne sisaná \v 20 Maníkó simámena séna sáwíꞌo úmaemo iyónda-waasigo óne. Káféꞌ-noꞌwaamba puwéma esáfémo makáanda-moparawimba túwénana nááwa máíníyo Maníkó siyáiye. \v 21 Marapáꞌá kesáfé-mópáráwín-aantembo makáiyawi miyán-kwáásín-ofo marapá-tántááꞌ-aantemba marésa Maníkómpákén-tántááꞌá ímba makáawe Ísu siyáiye. \s1 Maníkómpáꞌá imáyáa áméron-aai. \r Mátíyu 6:25-34 \p \v 22 Ísu minááí simátimena wení kísau-waasisafena séna simátimeꞌa súne. Miyáráán-úmai méraamba ímba óraaꞌ-imayaa éꞌa tómbó náíyantafeꞌa ímba óraaꞌ-imayaa éꞌa kentúraꞌo unáánkwátóimo íyantafeꞌa ímba óraaꞌ-imayaan-oro. \v 23 Tómbó náíyamba úwoisambanifo waásimo méraamba óraa-tantaaꞌan-iye. Unáánkwátóimo íyamba úwoisambanifo waási túma óraa-tantaaꞌan-iye. \v 24 Numagómpáꞌá imáyáan-oro. Numagó ímba kísau éna tómbá fákáꞌmai naaúmpaꞌa makéna wénaifo Maníkó miwítí tómbá tímísasa wénaawe. Maníkón-aúrankaꞌa numamá kári-tantaaꞌan-ifo waási óraa-tantaaꞌa póna kentí tómbó éna timíníye. \v 25 Kembiwímó óraaꞌ-imayaamo éꞌo éꞌa kemó maíyan-kanaa ímba kanaaꞌá ayáátáákaꞌa méranaawe. \v 26 Mindá kári-tantaaꞌa isaꞌá ímba kanaaꞌó íyamba póꞌa fíꞌo-fiꞌon-tantaatafeꞌa ímba óraaꞌ-imayaan-oro. \v 27 Waiwandáánkáꞌá imáyáan-oro. Waiwandáánkó ímba kísau éna ímba wení unáánkwátói makáifo simátimeꞌa súne. Naaófáꞌá Yúndaa-waasiti óraakon-awiꞌa Soromoní sáwífaꞌ-unankwatoiye koꞌnaariríyé makówi úwasa waási awánésa kaweꞌán-iye sumbánifo waiwandáán-aramba awánésa óraa-kaweꞌan-iye wésewe. \v 28 Ufáꞌá koꞌnaarirí-tántááꞌé séna waiwandáámbá Maníkó makáiye. Umá ímba waéꞌwaeꞌa ínífo káféꞌa ínasa aafáyáa waási agaisuwáíyamba Maníkó mintántááꞌá imáyáa éna koꞌnaarirí-tántááꞌá makáiye. Miyáumai Maníkó waásisafena imáyáa éna kentí unáánkwátói timínífo kembiwí maarán-ááí ímbo seráámbá Maníkó ímba kanaaꞌá wésuwaꞌnai-iwain-iye wésewe. \v 29 Maníkó wétuwaꞌnai-imba póꞌa tóné nonémó náíyantafeꞌa ímba óraaꞌ-imayaan-oro. \v 30 Moórá-mora-marafaken-kwaasi Maníkón-aai ímbo ísáán-kwaasi tóné nonémó náíyantafesa óraaꞌ-imayaa wéowe. Tóné nonémó ímbo néꞌo éꞌa púwófo séna kentifo imáyáa éna wétimifo ímba óraaꞌ-imayaa éꞌa \v 31 Maníkó wení waásimo kawáánintafeꞌa imáyáa íyana mintántááꞌá timíníye Ísu siyáiye. \s1 Wíyómpaken-kawe-tantaakon-aai. \r Mátíyu 6:19-21 \p \v 32 Ísu simátimena wení kísau-waasisafena séna kembó sirááíwáéwi káráwiyaumne. Kentáásifowamo simbá kesí waásimo kawáánonda kembiwíwáráꞌá kawáánónááwe. Miyá íyana kesirunkó kaweꞌá íníye simbá póna ímba tááꞌa íno. \v 33 Kentí moparáwímbá wétimeꞌa méyámbá maiyéꞌa ímbo makén-kwaasi tíméro. Miyámó íyana kentí kaweꞌ-méyámbá wíyómpaꞌa wérainasa waási ímba umémbá íyana ímba ufóíyaraamba ínana kaweꞌ-úmai aasiyaasí waéꞌwaeꞌa ínaꞌa minkáwéꞌ-méyántáféꞌa imáyáa éꞌa \v 34 marapáꞌó kentí óntamo wérainanamo éna marapátáféna tinkáínífo wíyómpaꞌo kentí óntamo wérainanamo éna wíyómpatafena tinkáíníye Ísu siyáiye. \s1 Kísau-waasimo toꞌmayaa on-ááí. \p \v 35-36 Ísu simátimena séna óraaꞌ-waasigo aaremó toꞌwaai on-tánómbá komandánae séna wínasa wení kísau-waasi unáánkwátói úmaresa ómbá kúraꞌmakesa amuꞌmatuwé mérewana téna táántainasa minúwóíyáámbá ontá tiyankánááwe. Miwí toꞌmayaambó ontembá kembiwíwáráꞌá toꞌmayaa éꞌa amuꞌmaréꞌa méraaro. \v 37 Minórááꞌ-wáásígómó tínda wení kísau-waasi kokuꞌá mésa amuꞌmatuwésa ménkaꞌa tínasa aamoí ónááwe. Éraiꞌa simátimeꞌa súne. Minórááꞌ-wáásígó kísaumo maíndasafena unáánkwátói faúꞌmai múra maréna minkwáásísóntáféna maankáꞌ-méwaꞌa tómbá tíméro síníye. \v 38 Minórááꞌ-wáásígó nóꞌwaan-afufunaꞌi siyataróráꞌíyo tínda wení kísau-waasi kokuꞌá mésa amuꞌmatuwésa ménkaꞌa tínana tirunkó kaweꞌá íníye. \v 39 Simátíménda-aai imáyáan-oro. Naankón-afowámó umén-kwáásímó tínda-kanaamo isénaraa umén-kwáásímó timbá wétoꞌmayaan-ena awánéna watúwáísana wení naaúmpakemba umémbá ímba máísino. \v 40 Miyáumai kemá waási úranko kúmóndasafeꞌa kembiwíwáráꞌá ímba imáyáa íyankaꞌa kumúnafainifo wétoꞌmayaan-eꞌa simuꞌmaré méraaro Ísu siyáiye. \s1 Sáwíꞌa owasá kaweꞌá owasamó on-ááí. \r Mátíyu 24:45-51 \p \v 41 Súwana Pítaa séna Fasiꞌaénkóo emó sénda-aai kentáásáfé aantena wése seyaafáꞌ-wáásísáféwarara wéseno súwana \v 42 Fasiꞌaénkó séna kawe-kísáúmó máéwi kaweꞌ-ímáyááwáráꞌ-wáásísáféꞌa súne. Wení óraako séna kesí kísau-waasiyaꞌa káráwiye tómbá tuwímbai tímaꞌmae iyuwó síníye. \v 43 Wení óraako téna kísaumo kaweꞌ-úmaimo maínda taawánáínana kísaumo maíndawi arunkó kaweꞌá ínana \v 44 minóráákó séna kesí moparáwíné seyaafá-tántáákáꞌé káráwiyuwo síníye. \v 45 Énifo minkísáú-wáásígómó imáyáa énamo kesí óraako ayáátáákaꞌa ímba tíníye sénamo kísau-ininakwaꞌo tínkamenamo tóné uwóíꞌ-none wénenamo uwóíꞌo énamo \v 46 wení óraakomo tínda-kanaa ímbo ísarenamo ímbo imáyáa wéindaraꞌa téna óraakaꞌa tatufúꞌmai Maníkón-aai ímbo wéisaan-kwaasimo méraapaꞌa móankainiye Ísu siyáiye. \b \p \v 47 Ísu simátimena séna kísau-waasi miwítí óraaꞌ-waasigon-aai isésa wemó síndantemba ímbo íyamba mérewana óraaꞌ-waasigo téna óraakaꞌa tatínkaminiye. \v 48 Énifo kísau-waasi miwítí óraaꞌ-waasigon-aai ímba isésamo ombá sáwíꞌa ésa méraawana óraaꞌ-waasigo téna kárikaꞌa tatínkaminiye. Maníkó kaweꞌ-ímáyáá óraaꞌo tímakaiyawi óraa-kisau máéro. Kaweꞌ-ímáyáá óraaꞌo tokáiyawi waási túwaꞌnai oro Ísu siyáiye. \s1 Ísu waásimo tuwináínda-aai. \r Mátíyu 10:34-36 \p \v 49 Ísu simátimena séna iyamó kaintembá kísaumo máéndasafeꞌa marapáꞌá kumbéraunda minkísáú taiꞌáínana kaweꞌá íníye-imayaa wéune. \v 50 Kárikaꞌa kembá síꞌo índa-iꞌa íyantafena sirunkó umbaí taisaná síꞌo índa-iꞌo íyamba taiꞌáínana sirunkó kaweꞌá íníye. \v 51 Kentáféꞌa maarán-ímáyáá ímba oro. Waási seyaafáꞌá aáno úmai méraantafena marapáꞌá kunkáiye. Ímbanifo marapáꞌó kunkáunda maarán-iye. Waási tuwínkaaꞌ-ésa tuwímbai kesáái isáíyasa tuwímbai ímba isánááwe. \v 52 Káféꞌwara ánaaenkwaraꞌa moórá-naumpaꞌa séfataase-waasi mésa kesááisafesa miwítí imáyáa tuwínkaaꞌ-urésa kaumbonárau moórá-imayaa íyasa kaeꞌnárai fíꞌon-imayaa óyááye. \v 53 Afowá moórá-imayaa ínana ááninko fíꞌon-imayaa íníye. Anówa moórá-imayaa ínana ayáámúnko fíꞌon-imayaa íníye. Anááfúkowe fíꞌo-fiꞌon-imayaa óyááye. Kesááisafesa miyáumai miwítí imáyáa tuwínkaaꞌa ónááwe Ísu siyáiye. \s1 Tuwímbai-tantaakoni áwáumo ísáán-aai. \r Mátíyu 16:2-3, Mááka 8:11-13 \p \v 54 Ísu sáwífaꞌ-waasisafena séna ainámbó wérainaꞌo éꞌa séꞌa aaꞌá tíníye síyana aaꞌá tíníye. \v 55 Fiyúndá toꞌmái taiꞌáínaꞌo éꞌa séꞌa aaꞌá káíníye síyana aaꞌá káíníye. \v 56 Wíyómpaꞌo awánéꞌo ombá séꞌa aaꞌá káíníye. Aaꞌá tíníyemo sembá mintántááꞌá awánaraawe. Kaumbo-kaeꞌ-ááíwáráꞌ-wáásí póꞌa miyán-tántáákóní áwáu awánaambanifo Maníkó káféꞌo wéin-tantaakoni áwáu ímba awánaraawe Ísu siyáiye. \s1 Aaimó arupísemo íyan-aai. \r Mátíyu 5:25-26 \p \v 57 Ísu séna simátíménda-aai ísásuweꞌa minkáéꞌ-ámpáꞌá tuwínkaaꞌa uréꞌa moórá-ampaꞌ-aantemba koró. \v 58 Moórá-aai ísáaro. Aaimó simátinkanae síyawimo tíꞌmae wíyasa aampaꞌá mósimai paápé uwásuwesa koró. Óraaꞌ-waasimo mátimiyasamo ésa i-wáásí timíyasa ándá-naumpaꞌa tinkánááwe. \v 59 Ímbo miyá íyasamo ésa ándá-naumpaꞌa mótinkaiyasa ímba ááéma taiꞌánaumne sésa seyaafáꞌ-méyámbá tímatuwaiyasa faútinkanaawe Ísu siyáiye. \c 13 \s1 Sáwí-imayaa ímbo tuwáíyawimo puwíyan-aai. \p \v 1 Ísu wésimatimuwasa tuwímbai tasimámesa sésa Káríri-marafaken-kwaasi tuwímbai Maníkóntáfésa ísámai póímo tufúꞌmaimo agáémba kámáni-waasiti óraakon-awiꞌa Páírati tuwímbai tiꞌmáráísasa tínkamisasa pukáawe suwaná \v 2 Ísu séna minKárírífákémbá pukáan-kwaasisafeꞌo sembá miwítí sáwí-awaugo Kárírifakemba seyaafáꞌ-wáásítí sáwí-awaugomba íyáákaraintafesa pukáawewa wéseo. \v 3 Ímba miyá wéofo simátimeꞌa súne. Kentí sáwí-awaumo ímbo tuwéꞌo Maníkómpá téꞌo éꞌa kembiwíwáráꞌá puwónááwe. \v 4 Imáyáan-oro. Síróámufaꞌa ayáátááꞌ-namba tawiséna sáwífaꞌ-waasi 18 waasi tínkamisasa pukáawe. Mindásafeꞌo sembá miwítí sáwí-awaugo Yérúsaremufakemba seyaafáꞌ-wáásítí sáwí-awaugomba íyáákaraintafena pukáawewa wéseo. \v 5 Ímba miyá wéofo simátimeꞌa súne. Kentí sáwí-awaumo ímbo tuwéꞌo Maníkómpá téꞌo éꞌa kembiwíwáráꞌá puwónááwe Ísu siyáiye. \s1 Taaigó ímba arambó iyáin-aai. \p \v 6 Ísu waéꞌmai-aai simátimena séna moóráwigo wení ándá-aran-kisaufaꞌa arambó naan-táímá áwíꞌa fígi uꞌmakáisana áruma wíkáísana arambá komaénae séna koawánaimba ímba iyáisana \v 7 minkísáúráꞌó \p káráwiyain-kwaasisafena séna kaumboráꞌá áúꞌo simbá mintáéramba komaénaeꞌa koawánáúnda ímba arambá íyáísaꞌa úmpo mintáí ayáísuwaao. Maragóní anombá nasúwáífainifo ayáísuwaao sisaná \v 8 miwá séna \p óraakoo ímbanifo mintáí áwáufaꞌa óꞌá túmakeꞌa \p agamoꞌá makéꞌa \v 9 moórá-auꞌo sínda awánaanana arambó iyéna kaweꞌá ínífo miyámó ímbo ínaꞌa ayáísuwanaumne siyáiye Ísu siyáiye. \s1 Ísu sambaatiyáꞌá moórá-inimbo asófamankarain-aai. \p \v 10 Moórá-kanaa Yúndaa-waasi ámáán-aaimo \p ísón-kanaaraꞌa Ísu ámáán-daumpaꞌa iména aaí wésimatimuwana \v 11 moórá-ininko sáwí-amutamba arumpimbó méron-ininko ayáátáákaꞌa sáwíꞌa úmai ména 18 aatai maisuwéna miyáumai sáwíꞌa úmai mérowana arósááumba kaénkówana ímba kanaaꞌá kokuꞌá mérowana \v 12 Ísu minínínkómbá awánéna séna enáíꞌa taiꞌáíno séna \v 13 aneꞌá taꞌótorowana minúwóíyáámbá arósááumba arupíse úwana kokuꞌá íyáfasinena Maníkón-áwíꞌa mósá marówana \v 14 Ísu saagon-kánááráꞌá minínínkómbá asófankontafena ámáán-dankaꞌo káráwiyowin-arunko sáwíꞌa úwana sáwífaꞌ-waasisafena séna afaꞌmóráe-kanaa kísaumo máénkaꞌa síꞌa asófasinkainkwae séꞌo éꞌa téꞌa saagaan-kánáámó éꞌa ímba teró súwana \v 15 Fasiꞌaénkó séna kaumbo-kaeꞌ-ááíwáráꞌ-wáásín-owe. Saagaan-kánááráꞌá kentí purumakawáráꞌá tónki-poiwaraꞌa naaúmpakemba faúꞌankeꞌa áíꞌmae nompáꞌá kowaná nombá wénaiye. \v 16 Minínínkó Émbaramun-aísaafitantambo uráin-inimba isaná waántáwanko ayáátáákaꞌa 18 aatai taꞌótokaisaꞌa saagaan-kánááráꞌá faúꞌankaunaꞌa sáwíꞌa óne wésewe Ísu súwasa \v 17 símaimo sáwíꞌo uwánkówi minááí isésa tigaemá uwaná kawe-kísáú wémauntafesa úwoi-waasi aamoí uráawe. \s1 Taaérankon-aai. \r Mátíyu 13:31-33, Mááka 4:30-32 \p \v 18 Ísu séna Maníkó wení waásimo kawáánimba nóinkara kawááníyómpo maarán-ááí simátíménaꞌa ísáaro. \v 19 Maníkó wení waásimo kawáánimba maarán-iye. Kári-taerankon-awiꞌa másítáti mintáéramba moóráwigo kísaufaꞌa uꞌmakáisana óraaꞌa éna amaimá mófarena wété uráisana numagó mimpímpáꞌá ánáamba úmarena wémaiye Ísu siyáiye. \b \p \v 20 Simátimena séna Maníkó wení waásimo kawáánimba nóinkara kawááníyómpo maarán-ááí simátíménaꞌa ísáaro. \v 21 Moórá-ininko péréti-tomba agaénae séna kanaráán-tántáákón-áwíꞌa páráwaaꞌa maimaéna intoráínda-tantaaꞌa kári-tantaaꞌa káúmaraisana wéna intoréna óraaꞌa wéiye Ísu siyáiye. \s1 Káriꞌ-ontagon-aai. \r Mátíyu 7:13-14, Mátíyu 7:21-23 \p \v 22 Ísu minááí simátimena Yérúsaremu-naoꞌ-ampaꞌo kúmba naaóꞌ-naoꞌa wenáái simátímaꞌmae kúwana \v 23 moóráwigo séna óraakoo Maníkó moórá-mora-waasi aantena kaweꞌ-ámpáꞌá métinkainiyo súwana Ísu séna \v 24 tiyáántán-kwiyéꞌa káriꞌ-ontafimba íyáféráaro. Simátimeꞌa súne. Sáwífaꞌnanka íyáferanae sésa íyambanifo ímba kanaaꞌá íyáferanaawe. \v 25 Naankón-afowá íyáfasinena ontá úmarainaꞌa ontaráꞌá iméꞌa áánte séꞌa óraakoo ontasá tisinkaaó síyana séna ímbo tuwánáúnda-waasi nááfakewiyaꞌo sínaꞌa \v 26 kentáásí naaópaꞌa té enáái tasimásimenata eséta tóné nonésá naráumne síyana \v 27 wemá séna nááfakewiyaꞌo. Ímbo tuwánáúnda-waasin-ofo kóro naankón-afowá síníye Ísu simásuwena séna \v 28 Maníkó wení waásimo kawáánipaꞌa tiꞌmaráínaꞌa máápakembo awánáíyamba kentíwáꞌná Émbaramuwe Áísáakiye Yékopuwe Maníkón-aaimo simátímakaawiye Maníkómó kawáánipaꞌa méwaꞌa tuwáné tíyántafeꞌa éꞌa ifiꞌá tánááwe. \v 29 Seyaafáꞌ-áémpákén-kwáásí Maníkómó kawáánipaꞌa tésa tamésa tómbá nánááwe. \v 30 Minkánááráꞌá ánaaemba aifarááwí tínaaeniꞌa \p íyasa tínaaenkewi aifaríꞌa ónááwe Ísu Maníkómó kawáánintafena minááí siyáiye. \s1 Ísumo arumbó uwátínkarain-aai. \r Mátíyu 23:37-39 \p \v 31 Minkánáá ámáán-kawaa-waasi tuwímbai Ísumpaꞌa tésa sésa óraaꞌ-waasigon-awiꞌa Éroti séna Ísumba tufúwónana puwíníye wésifo maankáꞌá tuwé fíꞌon-daopaꞌa kóuwo suwaná \v 32 Ísu séna Érotimba áwáífiyaamo in-áfáꞌ-íyánkáán-kwáásí kosimáme séꞌa sáwí-amutamba waási tirumpinkémbá wémaitiyuweꞌa tíꞌa on-wáásí asófatinkaunda-kisau káféꞌe aafáyáawe maéꞌa aúnká kesí kísau taiꞌánaumne. \v 33 Maníkón-aaimo simátímakaawi Yérúsaremu-naopaꞌ-aantemba tínkamowasa wépuwontafeꞌa káféꞌe aafáyáawe aúnkáwe aampaꞌá wéweꞌa kísau maifá kónaumne siyé Érotimba kosimáméro Ísu simásuwena \v 34 Yérúsaremu-naopaken-kwaasi arumbá uwátinkena séna Yérúsaremu-naopaken-kwaasisono. Maníkón-aaimo simátímakaawi tínkambae íyúwasa pukáawe. Maníkó tiꞌmarówasa kuwáí óntantamba tínkambae íyúwasa pukáawe. Kokórigo áráátombo ayóífáꞌó tínkarenamo káátatinkaintemba aasiyaasi-kánáá kemá miyá ónaumne súndanifo tínaaemba wéuwasimewe. \v 35 Ísáaro. Maníkó tiyuwáínaꞌa tuꞌnankáámbá ónááwe. Simátimeꞌa súne. Ímba úwoi suwánánááfo ánaaembo séꞌo Maníkó aiꞌmáráísana kunkáiwaimba Maníkó kaweꞌá uwánkáíye síyankaꞌa anekaꞌá suwánánááwe Ísu siyáiye. \c 14 \s1 Ísu aíyayaambo intorón-kwaasimo asófankarain-aai. \p \v 1 Moórá-kanaa saagon-kánááráꞌá Ísu ámáán-kawaa-waasi óraaꞌ-waasigoni naaúmpaꞌa tómbó náíndasafena imérowasa saagaan-kánááráꞌó Ísu nóramo índa awánánae sésa imésa awánowana \v 2 moóráwigo aíyayaambo intorón-kwaasigo wení ewaaꞌá mérowana \v 3 Ísu minkwáásígómbá awánéna ámáán-kawaa-waasiye ámáámbo sun-kwáásíyé tísai ena séna saagaan-kánááráꞌá kanaará áíꞌo in-kwáásí asófankanaumno súwasa \v 4 isésa ímba aaí suwaná minkwáásígómbá áíkena kaweꞌá uwánkena séna énifo waaó súwana kóúwana \v 5 tísai ena séna kempínkémbá kentí iyámpóíyaꞌi kentí pórááraꞌiyo maipímbó kúwáfekainaꞌo éꞌa saagaan-kánááráꞌá ááéwa mósá fasinánááo Ísu súwasa \v 6 minááí ímba kanaaꞌá \p anondáá siyáawe. \s1 Waási ímba kentúmo maimaé iyíyan-aai. \p \v 7 Aaí ímba anondáá suwasá tómbó nánaesamo \p tun-kwáásí aifaꞌá iménaemo sumbá Ísu tuwánéna waéꞌmai-aai séna \v 8 moóráwigo séna aaremó toꞌwaai on-tánómbá tamandaaó sína ímba aifaꞌá imauwó. Aifaꞌó iménanamo enáwíꞌo íyáákaraindawimo tínanamo éna \v 9 táántaindawi entáféna séna íyáfasinenana maankwáásígó maankáꞌá tamáíno sínana aigaé uwásuwe tínaaempaꞌa kumbéínone. \v 10 Énifo táántainamo tínaaempaꞌo iménanamo táántainda-waasigomo weyááríkaꞌo entáféna séna kesí waásiyo íyáfasine aifaꞌá imauwó sínamo iménasa awánésa enáwíꞌa mósá maránááwe. \v 11 Óraaꞌ-waasi úne síyawi Maníkó miwí túwíꞌa múra tiyuwáínífo káriꞌ-waasi únemo síyawi Maníkó miwí túwíꞌa maimaé iyíníye Ísu siyáiye. \p \v 12 Ísu simátimena áántarowaisafena séna óraa-tanombo kaufónae sínda-kanaa óntawaraꞌ-waasiye enamááraawe ení akúné ení waási aantemba ímba táántao. Miyámó inasamó ésa ánaaemba áántewa tómbó komandendá mindá ení tónkóní anondáán-iye. \v 13 Énifo óraa-tanombo kaufónae sínda-kanaa ímbo óntamo makén-kwaasiye tíyayaamba sáwíꞌo urén-kwaasiye túgafitan-kwaasiye táántenasa tamandáíyambanifo \v 14 ení tónkón-ánóndáá ímba amíyambanifo enarunkó kaweꞌá ínana Maníkó ení tónkón-ánóndáá amíníye. Ánaaemba arupíse úmai mén-kwaasi pukémpinkembo íyáfasinaiyan-kanaa Maníkó amíníye Ísu siyáiye. \s1 Óraa-tanombo kauráin-aai. \r Mátíyu 22:1-10 \p \v 15 Minááí súwasa Ísuwe tómbó wénowi isésa uwaná moóráwigo séna Maníkó wení waásimo kawáánipaꞌa tómbó náíyawi tirunkó aamoí íníye súwana \v 16 Ísu séna éraiꞌa simbánifo simátíménda imáyáan-oro. Moóráwigo óraa-tanomba kaufónae séna sáwífaꞌ-waasi táántarena méraisana \v 17 mintánómbó náíyan-kanaa kárikaꞌa tínana wení kísau-waasigomba aiꞌmáráísana táántaraiwaisafena séna tómbó nembá wétoꞌmayaan-ifo teró sisasá \v 18 miwí ímbo tíyan-aai sewaná moóráwigo séna maramá méyánureꞌa koawánanaumpo ímba tanómbo kaúfópaꞌa kónaumne siyé kosimámuwo sisaná \v 19 moóráwigo séna siyáánkai-poima méyánureꞌa koawánanaumpo ímba tanómbo kaúfópaꞌa kónaumne siyé kosimámuwo sisaná \v 20 moóráwigo séna káféꞌa aaré maiyáunda póꞌa tanómbo kaúfópaꞌa ímba kónaumne siyé kosimámuwo sisaná \v 21 minkísáú-wáásígó wení óraakompaꞌa téna miyá sewé tasimámísana arunkó sáwíꞌa isaná séna minúwóíyáámbá naaóꞌ-naoꞌa wéne tíyayaamba sáwíꞌo uráinda-waasiye túrambo kafíkáinda-waasiye óntama ímbo makén-kwaasiye tiyaafáí úmai tíꞌmae tiyó séna aiꞌmáráísana \v 22 minkísáú-wáásígó miyá kosímai kouweréna taséna simásimendantemba kosímai tíꞌmaeꞌo túnda ení naaúmpaꞌa paaí tuꞌmaꞌá wéraiye sisaná \v 23 wení óraako séna seyaafáꞌ-wáásí kesí naaúmpata sisipáá oro. Seyaafáꞌ-ámpáꞌá wéne waásimo tiyaafáí e óraakaꞌa símai tíꞌmae tiyó siyáiye. \v 24 Ísu séna simátime séꞌa aifaꞌó táántaraiwai ímba \p tésa wení tómbá ímba tamandánááwe Ísu minááí \p waéꞌmai-aai siyáiye. \s1 Imáyáa kaweꞌá urésa Ísu-ánaaembo arááíwaiyan-aai. \r Mátíyu 10:37-38 \p \v 25 Súwasa Ísuwe aampaꞌá kuwaná méwaerena simátimena séna \v 26 kembó sirááíwaenae síyawi aifaꞌá kembá imáyáa simésa ánaaemba tinófoiye tuwaainíné iyámpóíye tífárawaawiye túnafaraawine kesáfésawe imáyáan-oro. Ímbo miyámó íyamba uwófíꞌa ónááfo miyámó ésamo ésa kembá sirááíwaesa kesí kísau-waasi-iꞌa ónááwe. \v 27 Kemó púwónda-aaraa-taimo súwaataꞌmae kondantembá kembó sirááíwaiyawi umbai-tántááꞌá timíyasa minúmbáí-tántááꞌó ímbo maimaésamo sirááíwáémba uwófíꞌa ombá pósa ímba kesí kísau-waasi-iꞌa ónááwe. \v 28 Moórá-aai ísáaro. Ayáátááꞌ-nambo ónae síyawi aifaꞌá óntambo tuwésamo íyan-imayaa ésa óntamba toráumai awánáíyambo kanaamó ínasamo ésa mináyáátááꞌ-námbá ónááwe. \v 29-30 Ímbo toráumai awánaresamo mindámbó íyamba minóntámbá taíꞌáwinana mindámbá úwoi wérainasa waási awánésa ímba ásawimai uwásukaawe sésa tuwíyáái ónááwe. \v 31 Moórá-aai ísáaro. Moórá tiyáífín-órááꞌ-wáásígó tiyánae séna aifaꞌá wení i-wáásímó torausínda sáwífaꞌ-waasi 10,000 waasi ínana fíꞌon-i-waasiti óraako wení i-wáásímó torausínda áfááraumai sáwífaꞌ-waasi 20,000 waasi ínana imáyáa éna kembá íyáákanaa ína íyáákanaao séna \v 32 ímba kanaaꞌá íyáákanaumne-imayaa énamo éna óraaꞌ-waasi némpaꞌa mérainana aantá-waasi tiꞌmaréna séna mintíyáísá ifátá tuwánae siyé kosimáméro síníye. \v 33 Ísu minááí simásuwena séna aifaꞌá íyan-imayaa urésa ánaaemba síyantemba ónááwe. Miyáumai kembá sirááíwaenae síyawi aifaꞌá makáan-tantaatafesa imáyáa urésa ímba mintántááꞌá tuwánáúmne sésamo ésa kembá ímba sirááíwaenaafo mintántááꞌá tuwánáúmne sésamo ésa kembá sirááíwaesa kesí kísau-waasi-iꞌa ónááwe Ísu siyáiye. \s1 Uwígón-ááí. \r Mátíyu 5:13, Mááka 9:50 \p \v 34 Ísu simátimena séna uwímá kawe-tántááꞌán-ifo óraaꞌa taíꞌáísana ayáántámba wéraifo ímba anekaꞌá uwímó káínaꞌo éꞌa toꞌmaránááwe. \v 35 Ayáántámba ímba agamopáꞌá maráíyana kaweꞌá ínífo úwoifaꞌa tuwánááwe. Ísáán-kwaasi ísámai kaweꞌán-oro \p Ísu siyáiye. \c 15 \s1 Sipisípi-poimo áwiyokain-aai. \r Mátíyu 18:12-14 \p \v 1 Taakisi-óntámbó máún-umen-kwaasiye sáwíꞌo un-kwáásíyé Ísumpaꞌa wenáái isánae sésa tuwasá \v 2 ámáán-kawaa-waasiye ámáámbo sun-kwáásíyé tuwánésa tirunkó sáwíꞌa úwasa keáímbá sésa sáwí-waasiseꞌa tómbá wénena aaimó simbá sáwíꞌa wéiye suwaná \v 3 Ísu minááí iséna waéꞌmai-aai séna \v 4 sipisípiyaꞌo káráwiyowimo on-ááí ísáaro. Moóráwigo sáwífaꞌa 100 sipisipiyaꞌa káráwiyaisana moórá-sipisipi áwiyoꞌwisasa misáwífá-sípísípí ufáꞌá méraawana moórámo áwiyoꞌwimba kosaafá émena awánéna \v 5 aamoí éna áúwaataꞌmaena \v 6 naaópaꞌa téna wenamááraawe wení naaópaken-kwaasiye táántaisasa túwaandu owaná séna kesí sipisípi áwiyoꞌwisaꞌa kosaafá émeꞌa áíꞌmae túmpo aamoisá ónae sisasá aamoí uráawe. \v 7 Simátime súne. Miyáumai wíyómpaꞌo méraawi marapáꞌó tuwánaamba arupíse úmaimo méraan-kwaasi kaweꞌ-úmaimo méraamba tuwánésa aamoí owasá sáwíꞌa úmaimo méraampinkemba sáwí-imayaa tuwésa Maníkómpáꞌá tíyasa Maníkóní kísau-waasi wíyómpaꞌo méraawi óraaꞌ-aamoi wéowe Ísu siyáiye. \s1 Óntambo áwiyokain-aai. \p \v 8 Ísu séna moórá-aai imáyáan-oro. Moórá-ininko siyáánkai-ontan-arumba makáisana moórá \p áwiyowisana ómbá kúraꞌmakena wení naaúmpaꞌa kankambá wéwiyufena kaweꞌá uwámai saafá éna \v 9 awánéna wenamááraawe wení naaópaken-kwaasiye táántaisasa túwaandu owaná simátimena séna kesí óntamba áwiyowisaꞌa saafá émeꞌa maiyáumpo aamoí íyataao sisasá aamoí uráawe. \v 10 Simátimeꞌa súne. Miyáumai sáwíꞌo úmaimo méraampinkemba sáwí-imayaa tuwésa Maníkómpáꞌá tíyasa Maníkóní kísau-waasi wíyómpaꞌo méraawi óraaꞌ-aamoi wéowe Ísu siyáiye. \s1 Moórá-ifoko afowámbá auwénamo kóurain-aai. \p \v 11 Ísu séna moórá-aai imáyáan-oro. Moóráwigo kaeꞌ-íyámpóíwáráwí méraisana \v 12 ánaaenkewi afowántáféna séna ení seyaafá-tántááꞌá ímbo pukéndara káféꞌa tuwí-simiyo sisaná tuwímbai ááninkai tímísana \v 13 ánaaenkewi kárikaꞌa ména wembó ámakaim-boparawimba tiména óntan-aantemba maimaéna némpaꞌ-marafaꞌa koména sáwíꞌa úmaena wéiyena wení óntamba tuꞌmái \v 14 taíꞌásuwaisana \p óraaꞌ-aawaima taisaná tóntáféna saafá uwááena \v 15 mimbáráfákén-kwáásígómpáꞌá wéna kísau maénae kosimámísana kesí marafáꞌá komé kesí póíyaꞌa káráwiyuwo sisaná \v 16 póíyaꞌa káráwiyena ááisafena úmae wéiyena póíti tómpínkémbá nánae séna sisasá ímba áméwana \v 17 ánaaemba kaweꞌ-ímáyáá éna séna kesifoní kísau-waasi sáwífa-tomba wénesa tímúꞌa faisasá arááꞌwaraꞌa wémaraafo maankáꞌá méꞌa sáái táínaꞌa puwúnafaimpoꞌa \v 18 maankáꞌá tuwéꞌa kesifompáꞌá wéꞌa séꞌa kesifóo Maníkón-aúrankaꞌe enaúrankaꞌe sáwíꞌa úmpo \v 19 kentáfé kesááninkowe sénda uwófíꞌa ómpo kesí kísau-waasiye siyó kosénaumne séna \v 20 mifáꞌá tuwéna témena aampaꞌá tisaná némpakemba afowá awánéna aruntaféna uwánkena aínténa kotaparéna ifiꞌá wétaisana \v 21 ááninko séna kesifóo Maníkón-aúrankaꞌe enaúrankaꞌe sáwíꞌa uráumpo kentáfé kesááninkowe sénda uwófíꞌa óne sisaná \v 22 afowá minááí ifátuwena wení kísau-waasi táántaisasa tewaná séna minúwóíyáámbá kaweꞌ-únánkwátói maimaé máuwankeꞌa kesáánimba intáféꞌa waiyambá wéuwankeꞌa aísamai ánáamba wéuwankeꞌa \v 23 ánóíwara-purumaka-araaꞌa maimaéꞌa mátufuꞌmai aamoi-tánómbá kaufíyata wéneta aamoisá uwánkáano. \v 24 Kesááninko áwiyokurai pukurái súnana úwoi ména timbá póta aamoisá ónaumne sisasá aamoí uráawe. \b \p \v 25 Aamoí owaná aifakéwí kísaufakembo timbá naankóní ewaaꞌá téna aamoimó on-ááí taiséna \v 26 kísau-waasigomba áántena séna nóinkaꞌ-aamoiya wéoo sisaná \v 27 enáfáꞌa kaweꞌ-úmai tiyáisana enafo séna ánóíwara-purumaka-araaꞌa tufúꞌmai kaúfóro sisasá miyá wéesa méraawe sisaná \v 28 minááí ísáísana arunkó sáwíꞌa isaná kaoréna ímba naaúmpaꞌa íyísana afowá máápaꞌa kuména aifakéwín-arumbá kusímai íyáísana \v 29 afowántáféna séna ayáátáákaꞌa esé méꞌa sáwífaꞌ-aatai wémaisuweꞌa enáái ímbo taraisúnda emó séndantemba miyá wéuna óraa-poiye kári-poiye méme-araaꞌe ímba tufú-simenaꞌa kesí waásiseꞌa naráumne. \v 30 Enááninko ení óraaꞌ-ontamba maimaé koména aare tineꞌá minóntámbá mátuꞌmai taíꞌásuwena tisá ánóíwara-purumaka-araaꞌa tufúꞌmai kau-améne sisaná \v 31 afowá séna ayáátáákaꞌa keséꞌo méraanda kesí seyaafá-tántááꞌá endén-iye. \v 32 Enáfáko áwiyokurai pukurái súnana úwoi ména tintáféta aamoisá uwánkaumne siyáiye Ísu siyáiye. \c 16 \s1 Moóráwigo kísau sáwíꞌo uráin-aai. \p \v 1 Ísu wení kísau-waasisafena séna moórá-aai ísáaro. Moóráwigo moparáwínkwáráꞌ-wáásígó kísau-waasisafena séna kesí moparáwínkáꞌá káráwiyuwo sisaná miyá isasá tuwímbai tésa sésa ení moparáwínkáꞌá ímba kaweꞌ-úmai káráwiyaisana ení óntamba áwiyokaiye sewaná \v 2 miwá iséna káráwiyaiwaimba áántaisana tisaná séna enáái sewaꞌá isáúmpo kesí moparáwínkáꞌá ímba káráwinompo kesí moparáwínkáꞌá káráwinda-aufai agai-símínaꞌa ení kísaugoni áwáu awánaano sisaná \v 3 wéwena imáyáa éna kesí óraakomo siꞌmátuwainaꞌa nóra ónaumno. Kemá ímba fasiꞌaénkó póꞌa maramó ufí-kísáú ímba kanaaꞌá maénaumpo inaimó sísáféna sigaé ínífo \v 4 miyá éꞌa aasásóíꞌá úmae wénonana siꞌmátuwainasa miwítí naaúmpaꞌa sínkaresa tómbá siménááwe-imayaa uwásuwena \v 5 wení óraakompakembo ánaaemba méyánónaumne sésa úwoimo maiyáan-kwaasi táántaisana moóráwigo tisaná séna kesí óraakomba nóraumai-meyana amínono sisaná \v 6 séna sáwífaꞌ-masawemba 100 masawemba ówitamai aménaumne sisaná miwá séna ení aúfáífimba ímba 100 iye sindá 50 iye símai agai-simiyó sisaná miyá isaná \v 7 moóráwigo tisaná séna kesí óraakomba nóraumai-meyana amínono sisaná séna sáwífa-ton-unamba 100 unamba aménaumne sisaná miwá séna ení aúfáífimba ímba 100 iye sindá 80 iye símai agauwó sisaná \v 8 minááímó simbá óraakomba simáméwana iséna wení moparáwínká sáwíꞌa úmai káráwiyaiwaintafena séna kaweꞌ-ímáyááwáráꞌ-wáásímó ontembá miyá óne siyáiye. Marapáꞌ-wáásí kentí imáyáarakemba ásawimai miyámó ondawí kaweꞌá íníye símai wémaefo sámo kain-áémpáꞌó méraan-kwaasi ímba miyá wéowe. Miyáumai óraako wení moparáwínkáꞌó káráwiyaiwaintafena séna kaweꞌ-ímáyááwáráꞌ-wáásímó ontembá miyá óne siyáiye Ísu siyáiye. \b \p \v 9 Ísu simásuwena minááísáféna séna ísáaro. Marapáꞌá kentí óntantamba túwaꞌnai íyasa kentí waási-iꞌa íyaꞌa kentí óntambo taiꞌáíndaraꞌa wíyómpaꞌo ésa iyíyan-kanaa wíyómpaꞌa minkwáásí tuwánésa aamoí uwátinkanaawe. \v 10 Kári-tantaakaꞌa kaweꞌ-úmaimo káráwiyowi óraa-tantaakaꞌwaraꞌa kaweꞌ-úmai káráwiyonaawe. Kári-tantaakaꞌa sáwíꞌa úmaimo káráwiyowi óraa-tantaakaꞌa sáwíꞌa úmai káráwiyonaawe. \v 11 Marapá-tántáákáꞌó ímbo kaweꞌ-úmaimo káráwiyaiyawimo éna Maníkó wíyómpaken-tantaaꞌa ímba tiména káráwiyoro síníye. \v 12 Marapáꞌó Maníkómpákén-tántáákáꞌó ímbo kaweꞌ-úmaimo káráwiyaiyawimo éna Maníkó wíyómpaken-tantaaꞌa ímba tiména kendén-iye síníye. \v 13 Ímba kanaaꞌá kae-káwáá-wáásítí kísau wémaewe. Miyámó ésamo ésa moóráwigomba aamoí ésa moóráwigomba ímba aamoí uwánkanaawe. Miyámó ésamo ésa moóráwigoni kísau kaweꞌ-úmai maésa moóráwigoni kísau tuwesaraí ónááwe. Miyáumai Maníkóní kísaumo maéꞌo éꞌa sáwífaꞌ-ontamba maénaumne-imayaa ímba úmae iyónááwe. Sáwífaꞌ-ontamba maénaumne-imayaamo éꞌo éꞌa Maníkóní kísau ímba maénááwe Ísu siyáiye. \b \p \v 14 Ísu minááí súwasa ámáán-kawaa-waasi isésa óntantafesa aamoí wéesa pósa Ísun-awíyáái uwaná \v 15 Ísu simátimena séna kembiwí waási túrankaꞌa kawe-kísáú wémaewasa tuwánésa sésa kaweꞌ-wáásín-owe wésefo Maníkó kentí imáyáa wétuwanaiye. Seyaafá-tántáákón-áúmo mósá máráán-tantaatafena Maníkó sáwísamban-iye wésiye Ísu siyáiye. \b \p \v 16 Ísu simátimena séna Mósese Maníkóní ámáámbo simátímakain-aaiye Maníkón-aaimo simátímakaawimo agaimakáan-aaiye mindá aambó usukáín-ááímó éna Yónimo nombó maitínkarainkaꞌa minááí tiyáiye. Káféꞌa ásé-aai Maníkó wení waásimo kawáánin-aai wésimatimemba pósa waási Maníkómó kawáánipaꞌa tiyáántámba fasiꞌámaesa wéiyaferaawe. \v 17 Marawé wíyóne taiꞌáínífo Maníkóní ámáámba káriꞌ-amaane óraaꞌ-amaane ímbo taiꞌáínda aasiyaasí waéꞌwaeꞌa íníye. \b \p \v 18 Moóráwigo awaainímbá aiꞌmátuwenamo fíꞌon-inimbo máímba umémbá wémaiye. Moórá-waasigo aiꞌmátukain-inimbo máímba wewáráꞌá umémbá wémaiye Ísu siyáiye. \s1 Óntawaraꞌ-waasigoe Rásarasite-taai. \p \v 19 Ísu séna moórá-aai ísáaro. Óntawaraꞌ-waasigo ména kaweꞌ-únánkwátói sáwífaꞌa makéna kawe-tómbá námaꞌnamaꞌ-isaná \v 20-21 moóráwigon-awiꞌa Rásarasi ímba óntamo makáiwai óraaꞌ-namomba kaisaná méraisasa ayáí-tómbá amínana náíníye sésa óntawaraꞌ-waasigoni ontaráꞌá móankaraawana méraisana iyánkó téna mindámómbá tauwáꞌnaraiye. \v 22 Ánaaemba ímbo óntamo makáin-kwaasigo púwísasa Maníkóní kísau-waasi wíyómpakewi kunáíꞌmaesa Émbaramumo kaweꞌ-mápáꞌó méraipaꞌa móankaraawana óntawaraꞌ-waasigo púwísasa utámakaawana \v 23 púwón-aempaꞌo iyamó wégaipaꞌa óraaꞌ-aiꞌa isaná ména mósá awánaimba némpaꞌa Émbaramuwe Rásarasiyeꞌa méraayana tuwánéna \v 24 aaemáífinkemba séna kesifóo Émbaramuwo iyamó wégaipaꞌa óraa-siꞌa isaꞌá méraumpo arumbá uwásinke Rásarasimba aiꞌmárénana kunkéna ayáámba nompí támai sinááfíyaꞌa maráínana tasíyasi íno sisaná \v 25 Émbaramu séna kesááninko marapáꞌó méraandaraꞌa seyaafá-káwé-tántááꞌá makáampo Rásarasi sáwíꞌa úmai méraifo mindásafe imáyáan-uwo. Káféꞌa wemá kaweꞌ-úmai méraifo embá áíꞌo ipaꞌá méraane. \v 26 Senda-ááíwáráꞌá imáyáan-uwo. Afufumpimbá óraa-tunai wéraifo ímba wété ónááfo sisaná \v 27 óntawaraꞌ-waasigo séna kesifó Émbaramuwo emó sénda-aaisafeꞌa simámeꞌúne. Rásarasimba aiꞌmárénana kesifoní naaópaꞌa \v 28 séfataase kesífárawaisai méraafo kusimátimena sáwí-marupaꞌo iyamó kaipaꞌá tefó simátimino sisaná \v 29 Émbaramu séna Mósesemo siyáin-aaiye Maníkón-aaimo simátímakaawi siyáan-aaiye aúfáífimbo agaimakáamba pósa toráumai isánááwe sisaná \v 30 kesifó Émbaramuwo ímbanifo moóráwigo pukáimpinkemba íyáfasinena kusimátiminasa sáwí-imayaa tuwésa Maníkómpáꞌá kónááwe sisaná \v 31 Émbaramu séna Mósesemo siyáin-aaiye Maníkón-aaimo simátímakaawi siyáan-aaiye ímbo isésamo ésa pukáimpinkembo íyáfasinkaiwain-aai ímba isánááwe Émbaramu siyáiye Ísu siyáiye. \c 17 \s1 Sáwíꞌo on-aai. \r Mátíyu 18:6-7, Mátíyu 18:21-22, Mááka 9:42-48 \p \v 1 Ísu wení kísau-waasisafena séna fíꞌo-fiꞌon-tantaaꞌa waásifaꞌa tínasa kesáái tuwánááwe. Tuwímbai tésa kesááimo wéisaawi karoꞌ-ááí tasimátimiyasa kesáái tuwésa kóíyasa karoꞌó síyawifaꞌa sáwí-meyamba tíníye. \v 2 Miwímó tinuwarampimbó óraaꞌ-ontamba fáríꞌwimaresamo nompímbó túwááwasamo kumpuwésaraa karoꞌ-ááí ímba simátíméwasa kesááimo ísaraan-iyampoi kesáái ímba tuwésa sáwíꞌa owisinó. \v 3 Mindásafeꞌa kentúraꞌa káráwiyoro. \b \p Kentí waásimo kembó sáwíꞌo uwátinkaiyaꞌo éꞌa kembiwífáꞌá mindásafe simátimiyasa sáwíꞌa únemo síyaꞌo éꞌa ímba anekaꞌá imáyáa éꞌa ifáꞌá túwáaro. \v 4 Kentí waásigomo kembó sáwíꞌo uwántínkáfaꞌo iyésamo kempáꞌó tésamo sáwíꞌa únemo símae iyíyaꞌo éꞌa ímba anekaꞌá imáyáa éꞌa ifáꞌá túwáaro. Mimbórá-kánáámó afakaetéraꞌo miyámó íyaꞌo éꞌa ímba imáyáa éꞌa ifáꞌá túwáaro Ísu siyáiye. \s1 Ísumpaꞌo timankúnkúmbo on-ááí. \p \v 5 Suwasá Fasiꞌaénkóní aantá-waasi wentáfésa sésa entáféta simankúnkúntaamo úndasa súwaꞌnai inatá entáféta simankúnkúntaamo úndasa fasiꞌámaisa méraano suwaná \v 6 Fasiꞌaénkó séna moórá-taigon-awiꞌa másítáti káriꞌ-aramba tuꞌmakáawana áruma wíkéna óraa-tainambo intembá miyáumai kentáféꞌa timankúnkúmba íyambo éꞌa óraa-taisafe séꞌo taawíꞌwé óraaꞌ-nompimba kunkaruwuwó síyanamo éna miyá íníye Ísu siyaíye. \s1 Kísau-waasiti kísaugon-aai. \p \v 7 Ísu wení kísau-waasisafena séna moórá-aai ísáaro. Kísau-waasigomba aiꞌmárááwana kísau wémaena kísaufakenaꞌi póíyaꞌo káráwiyaindafakenaꞌi timbá ení tómbá emá agaimái naaó ímbo síyamba \v 8 kafegafé úmai kaweꞌ-únánkwátói uré tómbá agai-símínaꞌa nasúwáana ánaaemba ení tómbá agaimái náínone miyán-ááí wésewe. \v 9 Sintembá kísau-waasi miyá ésa úwoi miwítí kísau isasá miyá ombá pósa ímba túwíꞌa mósá wémaraawe. \v 10 Miyáumai kembiwí miyá éꞌa simátíméndantemba éꞌa taiꞌáíyankaꞌa séꞌa úwoi wení kísau-waasisa úndasa póta úwoi kentáásí kísausa maiyáumne séꞌa ímba kentú maimaéꞌa íyóro Ísu siyáiye. \s1 Ísu námombo kón-kwaasi kaweꞌó uwátínkarain-aai. \p \v 11 Ísu Yérúsaremu-naoꞌ-ampaꞌo kúmba Sámériyaa-marawe Káríri-marawe afufumpin-ámpáꞌá wéna \v 12 moórá-naopaꞌa kúwasa námombo kón-kwaasi siyáánkai-waasi wétesa némpaꞌo Ísumo túmba awánésa \v 13 aaemái sésa óraako Ísuwo kentáá arumbá uwásinkaao suwaná \v 14 Ísu tuwánéna séna ámáán-kisau-waasifaꞌa wéꞌa kentú máaraatimiyasa tuwánésa námomba kawáúwiye sénááwe súwasa aampaꞌó kumbá túma kaweꞌá uwátinkowana \v 15 miwífínkémbá moóráwigo áúma kaweꞌó uwánkomba awánéna kouweréna óraaka tasiyéna Maníkón-áwíꞌa mósá maréna \v 16 Ísu óraakon-iye séna aísamaifimba takífaena súwi séna minkwáásí ímba Yúndaa-waasin-ifo Sámériyaa-marafaken-kwaasigo súwi súwana \v 17 Ísu séna siyáánkai-waasi túma kaweꞌó uwátinkaunda afaꞌéíyain-kwaasi ímba kouwérááwana \v 18 kímborawigo fíꞌom-barafaken-kwaasigo kouweréna Maníkón-áwíꞌa mósá máráíye simásuwena \v 19 minkwáásígóntáféna séna kentáfé súwaꞌnai índawin-iye sénda póna enáú kaweꞌán-ifo waaó Ísu siyáiye. \s1 Maníkó wení waásimo kawáánin-aai. \r Mátíyu 24:23-28, Mátíyu 24:37-41 \p \v 20 Súwasa ámáán-kawaa-waasi Ísumba áísai esa sésa Maníkó wení waásimo kawáánin-kanaa nóin-kanaawa tíníyo suwaná Ísu séna Maníkó wení waásimo kawáánimba ímba kanaaꞌá túrantamba awánánááfo \v 21 Maníkó wení waásimo kawáánimba waási túraꞌa ómbaraimba pósa mifáráꞌi maafá káráwiyaiye ímba kanaaꞌá sénááwe Ísu siyáiye. \p \v 22 Ísu simátimena wení kísau-waasisafena séna ánaaemba kemá waási úranko kúmónda-kanaa awánánae síyambanifo ímba miyán-kánáá suwánánááwe. \v 23 Tuwímbai sésa maafáꞌá méraifo taawánaaromo síyasa fíꞌowi sésa maafáꞌá méraifo taawánaaromo síyaꞌo éꞌa ímba éraiꞌe séꞌa wété oro. \v 24 Wíyómpaꞌo aafáyáumo tóráísasamo awánaantemba kemá waási úranko miyáumai aforaꞌá anekaꞌá kumónaumne. \v 25 Misúnda-aai ímba paápé uráinasa aifaꞌá káféꞌo méraan-kwaasi tínaaemba uwásinkesa síꞌo índa-iꞌa uwásinkanaawe. \v 26 Naaófáꞌá moóráwigon-awiꞌa Nówaamo méronkaꞌa waási ímba Maníkón-ímáyáá ésamo maéꞌóntemba ánaaemba kemá waási úranko kúmónda miyá ónááwe. \v 27 Nówaamo méronkaꞌa noné tóné wénesa tiyáámúmba wétoꞌwaai-esa aaré máúwasa waaí máúwasa wéuwana Nówaa nompín-táómpimba imérowana piriꞌ-nónkó seyaafáꞌ-wáásí tínkamuwasa putásaraawe. \v 28 Naaófáꞌá moóráwigon-awiꞌa Rótimo méronkaꞌa ímba Maníkón-ímáyáá ésa noné tóné wénesa méyánúmae wénesa kísauwe naané úmae néꞌómba \v 29 Róti Sóndómu-naopaꞌo tiyuwónkaꞌa Maníkó óntankwara iyaronkwáráꞌá wíyómpakemba tuwówana kuména tínkamuwasa putásaraawe. \v 30 Rótimo méronkaꞌa waási ímba Maníkón-ímáyáá ésamo maéꞌóntemba kemá waási úranko anekaꞌó kumpaápé ondaráꞌá miyá ónááwe. \b \p \v 31 Anekaꞌó kúmóndaraꞌa ontaráꞌó méraiyan-kwaasi ímba naaúmpaꞌo iyíyamba moparáwímbá ifátuwanaawe. Kísaufaꞌo méraiyan-kwaasi ímba naaúmpaꞌo tíyamba moparáwímbá ifátuwanaawe. \v 32 Róti awaainínkón-áái imáyáan-oro. Wení moparáwímbó tuwón-imayaa éna mówaerowana óntankwara iyaronkwáráꞌá kuména tufúwana pukáiye. \v 33 Tirááímo táínda-iꞌo ésa ímba kaweꞌ-úmai ménaafo kentáfésa imáyáa ésa tirááímo táínda-tantaaꞌo tuwésamo puwésa aúíꞌa úmai maéꞌmaeꞌa ónááwe. \v 34 Simátimeꞌa súne. Anekaꞌó kúmóndaraꞌa mindóꞌwáámbá kaeꞌ-wáásí mimbóráfáꞌá túmá wéreyana Maníkó moóráwigomba auwéna moóráwigomba aiyáíníye. \v 35 Minkánáá kaeꞌ-ínínkáí tómbó wétoꞌmayaan-íyana Maníkó moórá-inimba auwéna moórá-inimba aiyáíníye. \v 36 Kaeꞌ-wáásí kísaufaꞌo méreyana Maníkó moóráwigomba auwéna moóráwigomba aiyáíníye Ísu súwasa \v 37 wení kísau-waasi sésa Fasiꞌaénkóo emó sénda-aai nááfatafewa sénó suwaná póíye sawaíyémó kawááꞌipaꞌo náíndasafenamo embontaan-dúmágómó tatorúpaintemba Maníkó sínana súnda-aai \p paápé íníye Ísu siyáiye. \c 18 \s1 Moóráwigo ketoꞌ-ínínkón-aaimo ísarain-aai. \p \v 1 Ísu séna aasiyaasí Maníkómpáꞌá inaí wésesa túwáafo séna waéꞌmai-aai simátimena séna \v 2 moórá-naopaꞌa aaimó ísáín-kwaasigo ména ímba Maníkón-áároi inkaiséna ímba waási-imayaa éna méraisana \v 3 mindáópaꞌa ketoꞌ-ínínkó ména aasiyaasí aaimó ísáín-kwaasigompaꞌa tóso éna séna sáwíꞌa uwásinkanaesa wéofo aaí súwaꞌnai uwásinkaao sisaná \v 4 ayáátáákaꞌa wenáái ímba ísarena ánaaemba imáyáa éna séna Maníkón-áároi ímba inkaiséꞌa waási-imayaa ímba éꞌa wéumpo \v 5 minínínkó kempáꞌó timbá suwesaraí ifáímpóꞌa áwaꞌnai ónaumne siyáiye. \v 6 Fasiꞌaénkó simásuwena séna aaimó ísáí-sawi-waasigon-aai imáyáan-oro. \v 7 Maníkóní waási wempáꞌó inaimó símae íyómba túwáafo séna ímba ayáátáákaꞌa úwoi ména miwí táái iséna \v 8 sáwíꞌo uwátínkénkaꞌa ááéma túwaꞌnai íníye. Ánaaemba kemá waási úranko anekaꞌó kúmóndaraꞌa méraiyan-kwaasifinkemba kesááisafesa timankúnkúmba ónaa ína ónaao tuwánánaumne Ísu séna Maníkómpáꞌó inaimó símae íyómba túwáafo séna minááí siyáiye. \s1 Ámáán-kawaa-waasigonte taakisimó maún-kwaasigonte-taai. \p \v 9 Tuwímbai kaweꞌ-wáásí úne sésa kentúma maimaé iyésa fíꞌon-kwaasi túma símai sáwíꞌo uwátínkén-kwaasisafena waéꞌmai-aai Ísu simátimena séna \v 10 kaeꞌ-wáásígóráí moóráwigo ámáán-kawaa-waasigon-ifo moóráwigo taakisi-óntámbó máín-kwaasigo ésarai óraaꞌ-amaan-daumpaꞌa inaí séyae sésarai iyóyamba \v 11 ámáán-kawaa-waasigo kokuꞌá ména wenáú maimaé iyéna séna Maníkóo kemá tuwímbaimo ontembá ímba wéumpo entáféꞌa súwi súne. Umémbó maésamo karoꞌó sésamo aare-úmémbá ésamo ontembá kemá ímba miyá wéune. Maaméraiwai taakisimó máín-umen-kwaasigomo intembá kemá ímba miyá wéune. \v 12 Aasiyaasi-sóndááráꞌá kae-kae-kánáá ámáántafeꞌa imáyáa éꞌa ímba tómbá wénaumne. Aasiyaasi-kísáúgóní sondaaráꞌó maúnda-tantaaꞌa tuwínkeꞌa kemá afaꞌéíyaimba maéꞌa moórá embá ámaꞌmaeꞌa wéiyune sisaná \v 13 taakisimó máín-kwaasigo moóráfa kokuꞌá ména aigaé éna kífaena séna Maníkóo kempímbá sáwí-imayaa wéraifo arumbá uwásinkaao siyáiye. \v 14 Ísu minááí simátimena séna ísáaro. Maníkó taakisimó máíwaini sáwí-imayaa maiyaúwáísana Maníkóe taankarotámai maéna wení naaópaꞌa wisaná ámáán-kawaa-waasigo wempímbá sáwí-imayaa úwoi wéraisana wení naaópaꞌa kuráiye. Óraaꞌ-waasi únemo síyawi Maníkó túwíꞌa múra tuwáínífo Maníkón-aísamaifimbo méraawi Maníkó túwíꞌa maimaé iyíníye Ísu siyáiye. \s1 Ísu iyámpóímo ayááfúmbo tátínkarain-aai. \r Mátíyu 19:13-15, Mááka 10:13-16 \p \v 15 Simátimuwasa tuwímbai Ísu taꞌótorena kaweꞌá uwátinkainkwae sésa iyámpói tíꞌmae tuwasá wení kísau-waasi tuwánésa kóro suwaná \v 16 Ísu miníyámpóísáféna táántena séna teró. Ímba kóro síyamba tiyuwáíyasa kempáꞌá iyámpói úwoi teró. Miníyámpóímó kempáꞌó tentembá Maníkó wení waásimo kawáánimba miyáráán-úmai wégawaanimba iyámpóímo kempáꞌó tíyan-amba ímba aambá faíyóro. \v 17 Éraiꞌa simátime súne. Maníkóntáfésa sésamo iyámpóíyaan-úmai kenkáꞌá wégawaanonemo síyanamo éna miwíyáꞌá kawáánínífo ímbo miyá síyawimo éna ímba kawááníníye Ísu siyáiye. \s1 Óntawaraꞌ-waasigon-aai. \r Mátíyu 19:16-30, Mááka 10:17-31 \p \v 18 Súwana moóráwigo Yúndaa-waasiti óraako Ísumpaꞌa téna séna óraakoo kawekó óne. Nóra úmaiya aúíꞌa úmai wíyómpaꞌa maéꞌmaeꞌa ónaumno súwana \v 19 Ísu séna kentáfé nóra séwa kawekó óne wéseno. Mimbóráwígó Maníkó weyáá kawekón-iye. \v 20 Maníkóní ámáámba éꞌa ísaraane. Minámáámbá aúfáífimba agaimaréna séna ímba aare-úmémbán-oro. Ímba waási tínkamiyasa púwóro. Ímba umémbá máéro. Ímba karoꞌ-ááí simátínkáaro. Kentinófoi-tuwiꞌa óraaꞌ-iꞌan-oro siyáiye súwana \v 21 miwá séna minámáámbá kemá iyámpóíyakemba ísareꞌa kaweꞌá úmae wéiyune súwana \v 22 Ísu iséna séna kaweꞌá éma moórá-tantaaꞌa ímba kaweꞌá uráampo ení moparáwímbá fíꞌon-kwaasi wétime óntamba maiyé ímbo makéwi tímínana ení kaweꞌ-méyámbá Maníkó wíyómpaꞌa ankáíníye. Tímatuwemo e kembá sirááíwainone súwana \v 23 minááí iséna sáwífaꞌ-moparawimbo makóntafena óraaꞌ-imayaa úwana arunkó sáwíꞌa uráiye. \b \p \v 24 Arunkó sáwíꞌa úwana Ísu awánéna séna sáwífaꞌ-ontamo makén-kwaasi Maníkómó wení waásimo kawáánipaꞌo wíyamba umbaí táíníye. \v 25 Moórá-poigon-awiꞌa káámeri mimpóígó waigóní afaapimbá ímba kanaaꞌá kóferainiye. Káámeri-poigomo waigóní afaapimbó kóféráínkakaa sáwífaꞌ-ontamo makáan-kwaasi Maníkómó kawáánipaꞌa kowisinó súwasa \v 26 minááí isésa áísai esa sésa umbaí taifó nóran-kwaasiya Maníkómó kawáánipaꞌa méranaao suwaná \v 27 Ísu séna waási miwítí kísausamba ímba méyámbaresa kónááfo Maníkó úwoi kanaaꞌá wéiye súwana \v 28 Pítaa séna isaaó. Kentáásí naaópaꞌa tuwéta entá wéaraaiwaumne súwana \v 29 Ísu séna éraiꞌa simátime súne. Maníkó wení waásimo kawáánintafesa imáyáa ombá naaópaꞌa tuwésa tuwaainíné tuwaaísáiye tinófoiye táánine tiyáámúne tiyuwésa miyáumaimo túwááwin-anondaa \v 30 marapáꞌó méraankaꞌo túwáán-tantaaꞌa miyán-tántááꞌá sáwífaꞌa mémaesa ánaaen-kanaa aúíꞌa úmai wíyómpaꞌa maéꞌmaeꞌa ónááwe Ísu siyáiye. \s1 Ísu wemó puwíndasafenamo siyáin-aai. \r Mátíyu 20:17-19, Mááka 10:32-34 \p \v 31 Ísu wení kísau-waasi sísamaifakemba kaeꞌá kumbaimái-waasi tíꞌmaena moórá-aempaꞌa tínkarena simátimena séna ísáaro. Yérúsaremu-naopaꞌa konanasá naaófáꞌó Maníkón-aaimo simátímakowimo waási úrankon-aai agaimakáan-aai paápé íníye. \v 32 Kembá síꞌmai fíꞌonkaa-waasi timíyasa karaánááꞌa sinkésa símai sáwíꞌa uwásinkesa tuwiyáái wisinkésa \v 33 súwiyonkuꞌ-nésa sínkamiyaꞌa púwónasa utámaraiyaꞌa kaumbo-kánáá maisuwéꞌa íyáfasinanaumne Ísu súwasa \v 34 wení kísau-waasi nóin-aaisafenawa síyó sésa minááígóní áwáumo aúpáꞌó wérontafesa ímba ísámai kaweꞌá ésa Yérúsaremu-naoꞌ-ampaꞌa kuráawe. \s1 Ísu aúrambo kafíkówimba kaweꞌó uwánkarain-aai. \r Mátíyu 20:29-34, Mááka 10:46-52 \p \v 35 Ísu aampaꞌó kúmba Yéríko-naoꞌ-ewaaꞌa kúwana moóráwigo aúrambo kafíkówi óntamba inaí símai maénae séna aanawáísáraꞌa kumbéna wéinai séna \v 36 sáwífaꞌ-waasimo tésamo kínkimbo sumbá iséna nááwiyaꞌo súwasa \v 37 Ísu Násaretifakewi wétiye suwaná \v 38 óraaka séna Ísuwo Téfítin-andafakewi ómpo arumbá uwásinkaao súwasa \v 39 aifaꞌó tun-kwáásí aaisambá aéésa sésa aseraaó suwaná minááí ifátuwena anekaꞌá óraaka séna Ísuwo Téfítin-andafakewi ómpo arumbá uwásinkaao súwana \v 40 Ísu aampaꞌó wémomba wení ewaaꞌá koíyáfasinena séna áíꞌmae teró súwasa áíꞌmaesa ewaaꞌá tuwaná Ísu áísai ena séna \v 41 nóin-tantaara embá arááímo táínda-tantaaꞌa uwánkanaumno súwana séna óraakoo súramba kaweꞌá uwásinkaao súwana \v 42 Ísu séna kentáfé kanaaꞌá súwaꞌnai índawin-iye sémpo aúramba kaweꞌá íno súwana \v 43 minúwóíyáámbá aúramba kaweꞌ-úmai awánéna Ísumba arááíwaꞌmae wéwena Maníkón-áwíꞌa mósá marówasa sáwífaꞌ-waasi awánésa Maníkón-áwíꞌa mósá makáawe. \c 19 \s1 Sákíyasin-aai. \p \v 1 Maníkón-áwíꞌa mósá márówana Ísu Yéríko-naopaꞌa kóyáákanae séna kúmba \v 2 moóráwigon-awiꞌa Sákíyasi taakisi-óntámbó máún-kwaasiti óraaꞌ-waasigo éna sáwífaꞌ-ontamba makéna \v 3 Ísumba awánánae séna úmba sáwífaꞌ-waasi fáítukowana ampáán-kwáásígó éna ímba kanaaꞌá awánéna \v 4 maanámpáꞌá tíníye séna minkwáásí tínaaempakemba aifaꞌá íyáákena moórá-taifaꞌa íyátena mérowana \v 5 Ísu mintáígóní áwáufaꞌa wéna mósá awánéna séna Sákíyasiyo ení naaúmpaꞌa kónaumpo minúwóíyáámbá marapáꞌá kumuwó súwana \v 6 aamoí uwásuwena minúwóíyáámbá marapáꞌá múra tuwéna kúwááíꞌmaena wení naaúmpaꞌa kúwasa \v 7 minkwáásísómbá awánésa tirunkó sáwíꞌa úwasa sésa sáwíꞌo in-kwáásígóní naaúmpaꞌa wéwiye suwaná \v 8 Sákíyasi wení naaúmpaꞌa mósá ankéna Fasiꞌaénkóntáféna séna óraakoo kesí ónta afufuntambá tuwínkeꞌa tuwímbai ímbo makén-kwaasi timéꞌa tuwímbai karoꞌá simátinkeꞌa óntamba umémbó maiyáunda póꞌa éíyain-eiyain-úmai tímaꞌmaeꞌa kónaumne súwana \v 9 Ísu séna káféꞌa maandáúmpáꞌó méraan-kwaasi kaweꞌ-ámpáꞌá métinkaumne. Émbaramun-aísaafitantambo uráandasafeꞌa miyá úne. \v 10 Kemá waási úranko kumpaápé uráundawi enkáán-kwáásí saafá úmai sáwíꞌo úmaimo méraampinkemba kaweꞌ-ámpáꞌó métínkáandasafeꞌa kunkáumne Ísu siyáiye. \s1 Siyáánkai-waasi-taai. \p \v 11 Minááí ísówana Ísu Yérúsaremu-naokoni ewaaꞌá kúwasa weséꞌo kun-kwáásí imáyáa ésa sésa Maníkó wení waásimo kawáánimba kárikaꞌa paápé íníye suntáféna waéꞌmai-aai simátimena \v 12 séna moórá-oraakon-aai ísáaro. Kámáni-waasi némpaꞌ-marafaꞌa méraawana kotísai onasamó kanaán-iyemo síyaꞌo éꞌa kesí waásiyaꞌa takáráwiyonae séna \v 13 wení kísau-waasi siyáánkai-waasi táántaisasa tewaná óntamba kae-táémo kae-táémoꞌa tiména séna koméraanaꞌa minóntánkákémbá kísau wémaiyaꞌa téꞌa tuwímbai-ontankwaraꞌa tamáéno séna kóísasa \v 14 wenamááraa tíyántafesa uwánkesa kámáni-waasi kosimátime séꞌa kentááráꞌá ímba takáráwiyiniye kosimátíméro sewasá kuráawe. \v 15 Énifo minóráákómbá káráwiyi-kisau áméwana kouweré téna ááémo óntambo tímakain-kwaasi táántaisasa tewaná séna tímakaunda-ontankakemba nóraumai-ontana maiyáao sisaná \v 16 aifaꞌó ámakaiwai téna séna óraakoo símakaanda-ontankakemba kísau wémaeꞌa moórá kae-táémoꞌa maiyáumne sisaná \v 17 óraako séna kesí kísau-waasigo kaweꞌá óne. Kári-tantaakaꞌa kaweꞌ-úmai káráwiyaampo siyáánkai-naoraaraꞌa káráwiyuwo sisaná \v 18 moórá-kisau-waasigo téna séna óraakoo símakaanda-ontankakemba kísau wémaeꞌa siyáánkai-taemoꞌ-ontamba maiyáumne sisaná \v 19 énifo séfataase-naoraaraꞌa káráwiyuwo sisaná \v 20 moórá-kisau-waasigo téna séna óraakoo símakaanda-ontamba ampantafímbá múꞌmúmai aúpáꞌá makáumpo máínone. \v 21 Emá fasiꞌaén-kwáásí éma ímbo makáanda-tantaaꞌa wémae úwoi wéne fíꞌowiti kísaufaken-tomba wénaana póꞌa enáároi inkaiséꞌa úwoi aúpáꞌá makáumpo máínone sisaná \v 22 óraako séna sáwí-kisau-waasigo ónda póꞌa kentáfémo séndantemba aaí simánkanaumne. Kentáfé sé fasiꞌaén-kwáásí éma ímbo makáanda-tantaaꞌa wémae úwoi wéne fíꞌowiti kísaufaken-tomba wénaane sémpo \v 23 kesí óntamba seyaafáꞌ-wáásítí óntambo máráán-daumpaꞌo makáandarakaa tiyéꞌa kesí óntankwara aꞌwáá-ontankwaraꞌa máúsino séna \v 24 méraan-kwaasisafena séna maanóntámbá maiyéꞌa kae-táémoꞌ-ontambo tokáiwaimba áméro sisasá \v 25 miwí sésa ímbanifo kae-táémoꞌ-ontamba éꞌa tokáiye sewaná \v 26 óraako séna simátime súne. Sáwífa-tantaakaꞌo kaweꞌ-úmaimo káráwisinkaawi moórá-mora-tantaaꞌa tíménasa káráwisinkanaafo ímbo kaweꞌ-úmaimo káráwisinkaawifinkemba makáan-tantaaꞌa máénaꞌa \v 27 kesí namuro-wáásí kentááráꞌá ímba káráwinone siyáawi tíꞌmaeꞌa kempáꞌá tiyéꞌa tínkamiyasa \p púwóro siyáiye Ísu siyáiye. \s1 Ísu Yérúsaremufaꞌo kuráin-aai. \r Mátíyu 21:1-11, Mááka 11:1-11, Yóni 12:12-19 \p \v 28 Ísu minááí simátimena aifaꞌá Yérúsaremu-naoꞌ-ampaꞌo kúmba \v 29 Órífi-omapaꞌ-ewaaꞌ-naokai moórá Pétífasi-naoꞌa úwana moórá Pétáni-naoꞌa úwana minkáéꞌ-náóꞌ-ewaaꞌa wéna wení kísau-waasiyai kaeꞌá mátiꞌmarena séna \v 30 epín-dáópaꞌa kurékai moórá-poigon-awiꞌa tónki koawáneyambo waásimo ímbo ayáákainda-poi ándá awátuwekai áíꞌmae tekaiyó. \v 31 Moóráwigo tuwánénamo nóra óyaekaiya óyómo sínakai óraako ayááꞌmaeꞌa kónae siyé simámékaiyo súwasarai \v 32 kuyaná súntemba mimpóí mérowasarai koawánésarai \v 33 ándá koawátúwóyana mimpóígón-afowá awánéna séna nóra sékaiya mimpóígóní ándá wéawaaeyo súwasarai \v 34 mindárai sésarai óraako ayááꞌmaena wínkwae simásuwesarai \v 35 áíꞌmaesarai Ísumpaꞌa tuyasá wení kísau-waasi paákákén-únánkwátói faúꞌmai mimpóígón-arósááunkaꞌa wandaaí uwíꞌmárówana Ísumba ayááꞌmae wéguwasa \v 36 sáwífaꞌ-waasi mésa óraaꞌ-waasin-iye sésa paákákén-únánkwátói faúꞌmai aampaꞌá uwíꞌmaꞌmae wéguwana minúnánkwátóiyaꞌa auwétamaena wéwena \v 37 Órífi-omapaken-ampaꞌo kumúmba Yérúsaremu-naoꞌ-ewaaꞌa kúwasa Ísumba sáwífaꞌ-waasi arááíwaꞌmae wéwesa aamoí ésa fíꞌo-fiꞌon-kisau kawe-kísáú maúmba awánontafesa Maníkón-áwíꞌa mósá marésa óraakaꞌ-oraakaꞌa sésa \v 38 Fasiꞌaénkó aiꞌmáráísana kunkáiwaimba Maníkó minkáwáágómbá kaweꞌá wéuwankaiye. Maníkó kentáásáféna séna aáno úmai méraaro wésimba póna wenáwíꞌa óraaꞌa wéiye óraakaꞌa suwasá \v 39 misáwífáꞌ-wáásífínkémbá tuwímbai ámáán-kawaa-waasi sésa óraakoo embó arááíwaꞌmae wénon-kwaasisafe sé aséráaro siyó suwaná \v 40 Ísu séna simátime súne. Miwí ímba aaimó senkakaa maanóntánkó kentáfénawe séna aaí sisinó Ísu siyáiye. \s1 Ísun-arumbó uwátínkarain-aai. \p \v 41 Ísu Yérúsaremu-naoꞌ-ewaaꞌa wéna awánéna waási tífiꞌa téna séna \v 42 aáno úmaimo máéwini áwáu ímba ísámai kaweꞌá uráawe. Isékaa aáno úmai méraawisino. Káféꞌa ímba kanaaꞌá wéisaawe. \v 43 Kentí namuro-wáásí tésa kentí naaópaꞌa taúkúresa maramá uꞌmái ontafímbá agariꞌá tásuwesa \v 44 kentí aare-iyámpóíwaraꞌa tínkamesa kentí naambá tawísísuwanaawe. Maníkó kaweꞌ-ámpáꞌá métinkanae séna tisaꞌá tínaaemba uwánkáámba pósa kentí namuro-wáásí tésa miyá ónááwe Ísu siyáiye. \s1 Ísu óraaꞌ-amaan-daumpaꞌo iyáin-aai. \r Mátíyu 21:12-17, Mááka 11:15-19, Yóni 2:13-22 \p \v 45 Ísu minááí simásuwena Yérúsaremu-naopaꞌa óraaꞌ-amaan-daumpaꞌa iyéna ámáán-daumpaꞌo méyámbó un-kwáásí itiꞌmátuwena \v 46 simátimena séna Maníkón-aai aúfáífimba agaimaréna séna mindá kesí naambá Maníkómpáꞌó inaimó sen-dámbán-iye agaimaréna siyáiye. Énifo umén-dáúmpáꞌó ontenkáámbá uráawe Ísu siyáiye. \b \p \v 47 Aasiyaasí óraaꞌ-amaan-daumpaꞌa Ísu simátímaꞌmaena iyúwasa óraaꞌ-amaan-kisau-waasiye ámáámbo sun-kwáásíyé óraaꞌ-waasiye Ísumbo tufíyan-aai suwasá \v 48 úwoi-waasi sáwífaꞌa Ísun-aai ísámae wéiyuwasa tufuwíyan-amba ímba kanaaꞌá saafá uráawe. \c 20 \s1 Nááwawa aiꞌmáráísawa tiyáanomo siyáan-aai. \r Mátíyu 21:23-27, Mááka 11:27-33 \p \v 1 Moórá-kanaa Ísu óraaꞌ-amaan-daumpaꞌa iména Maníkóní ásé-aai simátimuwasa óraaꞌ-amaan-kisau-waasiye ámáámbo sun-kwáásíyé Yúndaa-oraaꞌ-waasiye tésa \v 2 sésa nááwawa aiꞌmáráísawa tiyéwa nááwampinkena maiyéwa fasiꞌaén-kísáú wémaeno. Simásimiyo suwaná \v 3 Ísu séna aifaꞌá moórá-aai tísai onaꞌá simásíméro. \v 4 Ááéma Yóni nombó maitínkaraiwai Maníkówá simámakaisanawa nombá maitínkarai waásiya simámakaawanawa nombá maitínkaraiyo súwasa \v 5 miwí keáímbá sésa nórasaawa sénaumno. Maníkó simámakaisana nombá maitínkaraiye senanasáámó éna nóra séra Yónin-aaisafeꞌa ímba éraiꞌe siyáao síníye. \v 6 Waási simámakaawana nombá maitínkaraiye senasasáámó ésa úwoi-waasisa sínkamonaawe. Úwoi-waasi sáwífaꞌ-waasi Yónintafesa sésa Maníkón-aaimo simásímakaiwai uráiye wésemba pósa óntamba maiyésa sínkamonaawe. \v 7 Ísuntafesa sésa emó sísai ónda-aaisa ímba isáúmne suwaná \v 8 Ísu séna ímbo simásimiyaꞌa nááwampinkena maiyéra fasiꞌaén-kísáúmó maúnda-aai ímba simátimenaumne Ísu siyáiye. \s1 Ándá-aran-kisauraꞌo káráwiyowi-taai. \r Mátíyu 21:33-46, Mááka 12:1-12 \p \v 9 Ísu waéꞌmai-aai simátimena séna moóráwigo ándá-aran-kisau úmarena ayáátááka fíꞌom-barafaꞌa koménae séna maankísáúráꞌó káráwiyaawimo éꞌa kesáféꞌa tuwímbai-aramba wémaeꞌa tuwímbai kembá siyúwáaro simátimena fíꞌom-barafaꞌa koméraisana \v 10 arambó áfumo kain-kánáá tisaná aanáfó kesí \p ándá-aramba komauwó séna wení kísau-waasigomba aiꞌmáráísana minkísáúráꞌó káráwiyowifaꞌa tisasá taꞌótoꞌmai tufúꞌmaresa ándá-aramba ímbo ámémba aiꞌmátuwaawana kóísana \v 11 aanáfó moóráwigomba aiꞌmáráísana tisasá minkísáúráꞌó káráwiyowi taꞌótoꞌmai tufúꞌmaresa sáwíꞌa uwánkesa ándá-aramba ímba ámémba aiꞌmátuwaawana kóísana \v 12 aanáfó moóráwigomba aiꞌmáráísana tisasá taꞌótoꞌmai tufúꞌmárááwana naaemá kúmísasa famétuwaawana kóísana \v 13 aanáfó séna nóra ónaumno. Kesááninko imáyáamo ámakaundawimba aiꞌmáráanana wínasa wenáái isánááwe séna aiꞌmáráísana tisasá \v 14 minkísáúráꞌó káráwiyowi awánésa keáímbá sésa aanáfón-ááninko tifo tufúwónanasa puwéna maankísáú ímba maínata kesáá maénae sésa \v 15 taꞌótoꞌmai ándá-aran-kisaufakemba famétuwesa tufúwówana pukáiye. Ísu minááí simátimena séna minkísáú-áánáfó miyá íníye. \v 16 Téna kísauraꞌo káráwiyowi tínkaminasa puwíyana fíꞌonkaa-waasi kesí kísauraꞌa káráwiyoro síníye Ísu súwasa minááí isésa sésa ímba miyán-oro suwaná \v 17 Ísu árimba tuwánéna tísai úmai isánae séna imáyáan-oro séna Maníkón-aai aúfáífimba maarán-ááí agaimaréna séna \q1 óntan-dambo on-kwáásí moórá-ontantafesa sáwíꞌa wéiye sésa maisukáawe. Ánaaemba minóntánkó áfonkaamba uráiye \p agaimaréna siyáimba minááísáféꞌa imáyáan-oro. \v 18 Wíyamba minóntánkáꞌá tanaambá kofésa sáwíꞌa ónááfo minóntánkó tufúꞌmai sáwíꞌa uwásuwainiye Ísu súwasa \v 19 óraaꞌ-amaan-kisau-waasiye ámáámbo sun-kwáásíyé simbá kentáásáféna siyé sésa taꞌótoꞌmai tufuwónae sésamo umbá seyaafáꞌ-wáásísáféna tááꞌa úwasa ifátukaawe. \s1 Taakisi-ááísáfésamo áísai uráan-aai. \r Mátíyu 22:15-22, Mááka 12:13-17 \p \v 20 Ifátuwesa taꞌótoraiyan-kanaa káráwiyesa tuwímbai tiꞌmarésa sésa Ísun-aaimo ísáán-kwaasimo ontembá téꞌa áísai íyana sáwí-aaimo sínata taꞌótoꞌmai kámáni-kawaagompaꞌa móankanaumne sésa tiꞌmárówasa Ísumpaꞌa tésa \v 21 sésa óraakoo éraiꞌ-aai wése waási táároi ímba inkaisé óraaꞌ-waasiye úwoi-waasi táároi ímba inkaisé tirumbó faiyáꞌmai-aai ímbo sénda Maníkóní aambó arááíwáén-aai arupíse úmai simátimendasa ísaraumne. \v 22 Emá nóran-imayaawa ónó. Kanaasááwá taakisi-óntámbá Rómu-kamanisa timénaum íntaawa timénaumno. Tíméndasa Yúndaa-waasisa kentáásí ámáána taraisónaum íntaawa taraisónaumno. Timénaum íntaawa timénaumno suwaná \v 23 Ísu miwítí imáyáa iséna séna \v 24 moórá-ontamba maimaé máaraasimero súwasa maimaé máaraanamuwana séna nááwan-óikaana uráinkara áwíꞌa wéraiyo súwasa Rómu-kamani-kawaagon-óikaamba isaná áwíꞌa wéraiye suwaná \v 25 Rómu-kamani-kawaagonde wembá áméro. Maníkóndé Maníkómbá áméro súwasa \v 26 minááí ísówana tááꞌa úwasa ímba aaí siyáawe. Ísu waási túrankaꞌa ména ímba sáwí-aai súwasa pósa ímba aaí sésa taꞌótokaawe. \s1 Pukémpinkembo íyáfasinaiyan-aai. \r Mátíyu 22:23-33, Mááka 12:18-27 \p \v 27 Ímba taꞌótórówasa Sátúsi-amaan-kawaa-waasi púwómpinkemba ímba íyáfasinanaawe sun-kwáásí pósa Ísumpaꞌa tésa \v 28 sésa óraakoo naaófáꞌá Mósese séna moóráwigo aaré maimakéna iyámpói ímbo maꞌánkáímba puwínana áfáko maimakéna awaaón-anondaa-wareꞌe séna iyámpói maꞌankáíníye siyáiye. \v 29 Moórá-aai isaaó. Moórá-kanaa afakaeté-afarawainonda mésa tuwaaó aaré maimakéna iyámpói ímbo maꞌánkáímba púwísana \v 30 wenánaaenkewi wareꞌá maimakéna iyámpói ímbo maꞌánkáímba púwísana \v 31 wenánaaenkewi wareꞌá maimakéna iyámpói ímbo maꞌánkáímba púwísana miyá émesa afakaeté-waasi putásaawana \v 32 minínínkó ánaaemba pukáiye simámesa \v 33 Ísumba áísai esa sésa miyámó ombá waási puwíyampinkembo íyáfasinaiyan-kanaa minínímbá afakaeté-waasi tuwaainímbá éna nááwa máíníyo suwaná \v 34 Ísu séna marapáꞌó méraan-kwaasi aaré maíyasa waaí maíyasa tiyáámúmba toꞌwaaí ésa wéowe. \v 35 Maníkó táántena séna pukémpinkemba íyáfasineꞌa wíyómpaꞌa iménaawe siyáimba minínínákwáꞌá wíyómpaꞌo iméraiyamba aaré ímba maíyasa waaí ímba maíyamba ónááwe. \v 36 Maníkóní kísau-waasimo wíyómpaꞌo mésamo ímbo púwóntemba minkwáásí miyá ésa ímba anekaꞌá puwónááwe. Pukémpinkembo íyáfasinaiyamba Maníkóní waásin-owe. \v 37 Waási pukémpinkembo íyáfasinaiyamba Mósese minááísáféna agaimakáiye. Aúfáífimba agaimaréna séna áru-taiyaꞌa iyamó kaimbá ímba mintáí káwisana mintáífínkémbá Maníkó Mósesentafena séna Maníkó úne. Enaíwáꞌná Émbaramune Áísáakine Yékopune miwítí Maníkó úne siyáiye. Maníkó minááímó siyáimba minkáúmbó-wáásí éꞌa púwúwasa utaráambanifo \v 38 minááí siyáimba pósa miwí úwoi méraawe. Maníkón-aúrankaꞌa seyaafáꞌnánká méraawe Ísu súwasa \v 39 ámáámbo sun-kwáásí sésa óraakoo kaweꞌ-ááí simásímakaane suwaná \v 40 Ísun-aaigo tááꞌa úntafesa ímba áísai uráawe. \s1 Maníkómó íyáfasinankaraiwai Káráísitin-aai. \r Mátíyu 22:41-46, Mááka 12:35-37 \p \v 41 Ímba áísai uwaná Ísu séna Káráísiti Téfítin-andafaken-kwaasin-iye wésefo \v 42 naaófáꞌá Téfíti Káráísitintafena séna kesí Fasiꞌaénkón-iye siyáimba imó agaimakón-aufaifimba Téfíti agaimaréna séna \q1 kesí Fasiꞌaénkóntáféna Maníkó séna kesiyáánúrapaꞌa fasiꞌaén-áémpáꞌá \v 43 maraꞌ-ménaꞌa ení namuro-wáásí íyáákaanasa miwí taiꞌánááwe \p Maníkómó siyáin-aai Téfíti siyáiye. \v 44 Miyáumai Téfíti Káráísitintafena séna kesí Fasiꞌaénkón-iye siyáimbanifo nóraumaiya wemá Téfítin-andafaken-kwaasin-iye Ísu súmba Káráísiti Téfítini Fasiꞌaénkó éna Téfítin-andafaken-kwaasigon-iye. \s1 Ámáámbo sen-kwáásítí aambá arááíwáéfomo siyáin-aai. \r Mátíyu 23:1-36, Mááka 12:38-40, Rúku 11:37-54 \p \v 45 Sáwífaꞌ-waasi minááí ísówana Ísu wení kísau-waasisafena séna \v 46 ámáámbo sen-kwáásítí aambá arááíwáéfo. Minkwáásí ayáátáá-kuferai wiyésa naaópaꞌa afufumpaꞌá nówasa pósa waási tuwánésa sésa óraaꞌ-waasin-owe wésewe. Minkwáásí ámáán-daumpaꞌo ombá óraaꞌ-waasimo máépaꞌa imésa tanómbo kaúfópaꞌo ombá kaweꞌ-áémpáꞌá mésa kawe-tómbá wénaawe. \v 47 Minkwáásí ketoꞌ-íníntí óntawara naankwaráꞌá umémbá maésa waási suwánésa súwíꞌa mósá maráíwae sésa karokómbá tafisímai inaí wésewe. Miyámó on-ánóndáá óraaꞌ-umbai maénááwe Ísu siyáiye. \c 21 \s1 Ketoꞌ-ínínkó Maníkómpáꞌá óntambo tukáin-aai. \r Mááka 12:41-44 \p \v 1 Simátimena Ísu óraaꞌ-amaan-daumpaꞌa ména tuwánómba óntambo túwón-anafeumpimba sáwífaꞌ-ontawaraꞌ-waasi sáwífaꞌ-ontamba túwówana \v 2 moórá-ketoꞌ-ininko ímba óntamo makón-ininko téna káriꞌ-ontamba kae-tóyáráámbá tuwómba Ísu awánéna \v 3 wení kísau-waasisafena séna éraiꞌa simátime súne. Minkétóꞌ-ínínkómó túwáín-ontanko seyaafáꞌ-wáásímó túwáán-ontamba íyáákaiye. \v 4 Miwí sáwífaꞌ-ontafinkemba tuwímbai túwáafo wemá káriꞌ-ontafinkemba mútúꞌa túwáímba póna ónta-iyaimba méíniye Ísu siyáiye. \s1 Óraaꞌ-amaan-dambo tawisínda-aaimo siyáin-aai. \r Mátíyu 24:1-2, Mááka 13:1-2 \p \v 5 Súwasa tuwímbai óraaꞌ-amaan-dantafesa sésa kaweꞌ-óntánkákémbá úmakaawe. Maníkómbá ámakaan-tantaaꞌa koꞌnaarirí úmakaawata awánéta aamoisá úne suwaná \v 6 Ísu séna ánaaemba waási tésa awánaan-tantaaꞌa seyaafá tawísísuwesa seyaafáꞌ-óntánkwáráꞌé tawísísuwanaawe Ísu siyáiye. \s1 Sáwí-kanaa tíníyemo siyáin-aai. \r Mátíyu 24:3-14, Mááka 13:3-13 \p \v 7 Ísu minááí súwasa áísai esa sésa óraakoo emó sénda nóin-kanaawa paápé íníyo. Nóin-kwaamera ínataawa séta ampáánkáꞌá Ísumo siyáimba miyá íníyesa sénaumno suwaná \v 8 Ísu séna karoꞌ-ááí iséꞌa éraiꞌe sefó káráwiyoro. Sáwífaꞌ-waasi tésa kesúwíꞌa máwatesa sésa Maníkómó íyáfasisinkaraiwai únda póna minkánáá ampáánkáꞌá tíníye sénááwe. Miyán-ááí síyawi ímba tirááíwáéro. \v 9 Tíyááwemo síyan-aai némpakenaꞌi ewaakénáꞌi isáíyana ímba tááꞌa íno. Miyán-kánáámó tínda mindá ímba seyaafá-tántááꞌó taiꞌáínda-waameꞌan-iye. \v 10 Fíꞌo-fiꞌon-aempaꞌ-waasi tiyánááwe. Moórá-kawaa-waasigomo éna moórá-kawaa-waasigoni amááraasafena íyáfasine tíyáaromo sínasa íyáfasinesa tiyánááwe. \v 11 Fíꞌo-fiꞌom-barafaꞌa óraaꞌ-mari táíníye. Fíꞌo-fiꞌom-barafaꞌa aawaí táíníye. Sáwífaꞌ-waasi tíꞌa íníye. Wíyómpaꞌa fíꞌo-fiꞌon-tantaaꞌa paápé ínaꞌa awáné táátafeꞌa ónááwe. \v 12 Mintántááꞌó ímbo paápé ínasa kembiwí taꞌótoꞌmai sáwíꞌa uwátinkesa ámáán-daumpaꞌa kawáá-wáásí aaifimbá maitinkésa ándáfaꞌa mótinkanaawe. Kentáféꞌo fasiꞌámaimo méraiyantafesa taꞌótoꞌmai óraaꞌ-waasifaꞌe kámáni-kawaa-waasifaꞌe mótinkesa aaí simátinkaiyaꞌa \v 13 minórááꞌ-wáásí kesáái simátimenaawe. \v 14 Aaimó simátínkénkaꞌa nóran-aaiya sénaumno-imayaa ímba óraaꞌa íyana tirunkó umbaí táíno. \v 15 Minkánáá kaweꞌ-ímáyáá timéꞌa aaí tááka tínkáanaꞌa síyasa kentí namuro-wáásí ímba kanaaꞌá kentáái taraisésa íyáákanaawe. \b \p \v 16 Kentinófoiye kentífáꞌawaawiye kentimááraawe kentí waásiye tíꞌmaesa óraaꞌ-waasiyaꞌa iyésa aaí simátinkaiyasa kempínkémbá tuwímbai tínkamiyaꞌa puwónááwe. \v 17 Kentáfé fasiꞌámaimo méraiyantafesa seyaafáꞌnánká tíyámba uwátinkanaawe. \v 18 Miyá ésa ímba timambá tínkambai taiꞌánááwe. \v 19 Fasiꞌámaimo méꞌo éꞌa kaweꞌ-úmai méranaawe Ísu siyáiye. \s1 Sáwí-kanaagon-aai. \r Mátíyu 24:15-21, Mááka 13:14-19 \p \v 20 Ísu minááí simátimena séna Yérúsaremu-naopaꞌa namuro-wáásí taúkúmaraiya séꞌa seyaafá-tántááꞌá tawísísuwaiyan-kanaa tiyé sénááwe. \v 21 Yúndiyaa-marafaꞌo méraiyan-kwaasi omápata tuwaantantésa iyónááwe. Naaópaꞌo méraiyan-kwaasi mindáópaꞌa tuwésa wété ónááwe. Kísaufaꞌo méraiyan-kwaasi ímba naaópaꞌa iyónááwe. \v 22 Minkánáá Maníkó sáwí-meyamba timínana Maníkón-aai aúfáífinken-aai paápé íníye. \v 23 Tímúkaꞌ-inine káféꞌ-iyampoiwaraꞌ-inine minkánáá sáwíꞌa ónááwe. Maníkó maankwáásísáféna aaisambá tiyínana óraaꞌ-umbai táíníye. \v 24 Fíꞌom-barafakewi tuwímbai paepáétamba tínkamesa tuwímbai tíꞌmaesa fíꞌo-fiꞌon-kwaasiti marafáꞌá mótinkesa fíꞌonkaa-waasi Yérúsaremu-naopaꞌa káráwiyesa sáwíꞌa íyana Maníkó séna kentí kanaa taíꞌáiye síníye Ísu siyáiye. \s1 Ísumo marapáꞌó kumínda-aai. \r Mátíyu 24:29-35, Mááka 13:24-31 \p \v 25 Ísu minááí simátimena séna aafáúráꞌé wíyónkaꞌe okáꞌé fíꞌo-fiꞌon-tantaaꞌa paápé íníye. Marapáꞌá fíꞌo-fiꞌom-barafaken-kwaasi tirunkó umbaí táíníye. Uwí-nónkó óraakaꞌa áái wésena tufántááfan-ínasa waási inkaisónááwe. \v 26 Wíyónko toraꞌnááraꞌa ínasa waási sésa nórawaꞌiyo sésa tinekembá tataꞌá ínasa táátafesa ésa óraaꞌ-imayaa ónááwe. \v 27 Kemá waási úranko óraa-fasiꞌaenkwara sámo kainkwáráꞌá ainánká kúmónaꞌa suwánánááwe. \v 28 Kemó súnda-tantaaꞌa áwáu ómbarena paápé ínaꞌa mósá awánánááwe. Maníkó kaweꞌ-ámpáꞌá métinkainda-kanaa kárikaꞌo tínda póꞌa toꞌmayaa éꞌa mósá awánaaro Ísu siyáiye. \b \p \v 29 Ísu minááí simátimena séna moórá naan-táígón-áwíꞌa fíki mindáwara fíꞌon-taiwaraꞌa imáyáan-oro. \v 30 Asáómó agaínda awáné séꞌa áúꞌo sínda-kanaa kárikaꞌa tíníye sénááwe. \v 31 Miyámó intembá kemó súnda-tantaaꞌa ínaꞌa awáné séꞌa Maníkó wení waási kawáánimba kárikaꞌa tíníye sénááwe. \v 32 Éraiꞌa simátime súne. Káféꞌo méraan-kwaasi tuwímbai ímbo pukáiyankaꞌa kemó súnda-tantaaꞌa paápé íníye. \v 33 Wíyóne marawé taiꞌáínífo kesáái ímbo taiꞌáínda \p úwoi waéꞌwaeꞌa íníye Ísu siyáiye. \b \p \v 34 Ísu simátimena séna kentúraꞌa káráwiyoro. Uwóíꞌo on-dómbá néꞌa kafóná méꞌa marapá-tántááꞌá óraaꞌ-imayaa ofáínifo. Miyá éꞌo éꞌa ímba imáyáamo wéiyankaꞌa kumúnafainifo káráwiyoro. \v 35 Kífoꞌo aumakáawanamo waígo ímbo imáyáa imbó tafááfíntemba fíꞌo-fiꞌom-barafaken-kwaasi ímbo wéisenkaꞌa kumúnafainifo \v 36 káráwiyoro. Inaí símae wéiyiyana kemó súnda-tantaaꞌa kempáꞌó tínaꞌo éꞌa fasiꞌámai méꞌa waási úranko súrankaꞌa méranaawe Ísu siyáiye. \b \p \v 37 Minkánááfímbá aasiyaasi-kánáá Ísu óraaꞌ-amaan-daumpaꞌa iména wenáái simátímaꞌmae wéiyena fenómpinka máápaꞌa kumbéna Órífi-omapaꞌa nóꞌwaamba imaéꞌmae úwasa \v 38 sáwífaꞌ-waasi aafáyáaraꞌa ááéma Ísun-aai isánae sésa \p óraaꞌ-amaan-daumpaꞌa imaéꞌmaeꞌa úmae iyáawe. \c 22 \s1 Yúndasi Ísuni pintaruꞌó maiyáin-aai. \r Mátíyu 26:1-5,14-16, Mááka 14:1-2,10-11, Yóni 11:45-53 \p \v 1 Naaófáꞌá Maníkó Yúndaa-waasi tíyótaimo \p í-tánómbá ímbo intóráín-tantaaꞌwara-pereti agáún-kanaa kárikaꞌa túwasa \v 2 óraaꞌ-amaan-kisau-waasiye ámáámbo sun-kwáásíyé Ísumbo tufíyan-aai suwaná úwoi-waasisafena tááꞌa úwasa ímba aforatá taꞌótoranaumne siyáawe. \p \v 3 Suwaná Ísuni kísau-waasi sísamaifakemba kaeꞌá kumbaimái-waasifinkemba moóráwigon-awiꞌa Yúndasi moórá-awiꞌa Ísakerioti éna waántáwanko wenarumpimbá koména imáyáa amúwana \v 4 óraaꞌ-amaan-kisau-waasifaꞌe ámáán-dakaꞌo káráwirowifaꞌe wéna séna túwaꞌnai onaꞌá Ísumba taꞌótoranaawe súwasa \v 5 isésa aamoí ésa sésa miyámó inda-méyámbá óntanta aménaumne suwaná \v 6 Yúndasi ewé séna ímbo waásimo mépaꞌo éꞌa nóraumaiya Ísumba aráátíménasawa taꞌótoranaao-imayaa ómbarena \p úmae kuráiye. \s1 Tíyótaimo í-tánómbó kauráan-aai. \r Mátíyu 26:17-25, Mááka 14:12-21, Yóni 13:21-30 \p \v 7 Yúndaa-waasi ímbo intóráín-tantaaꞌwara-pereti agáún-kanaa túntemba tíyótaimo í-tánón-kánáá sipisípi-araaꞌa tufúꞌmai káúfúnkaꞌa \v 8 Ísu Pítaante Yóninteꞌa tiꞌmaréna séna tíyótaimo í-tánómbá kowégaufiyata komandaanó súwasarai \v 9 mindárai sésarai nááfara kogaufóyauyo suyaná \v 10 Ísu séna Yérúsaremu-naopaꞌa wíyana moóráwigo nonánámó maimaé wíndawimba arááíwáékaiyo. Wemó naaúmpaꞌo iyíndafaꞌo \v 11 naankón-afowámó mérainakai kosimámekai óraako áísai ena séna kesí kísau-waasiseꞌa náán-aempara tíyótaimo í-tánómbá nánaumno wésiye kosimámékaiyo. \v 12 Wemá afófumayaaꞌ-nankoni óraaꞌ-aempaꞌa aráátiminiye. Kúfuꞌo uwándáíyan-tantaaꞌa mimpímbá wéraiye. Seyaafá-tántááꞌá toꞌmayaa úmarekai minkáꞌá kausínkáakaiyo súwasarai \v 13 mindárai isésarai Yérúsaremu-naopaꞌa wésarai Ísumo sún-tantaaꞌa wérowasarai minkáꞌá tanómba kauwánkaraaye. \s1 Ísu wení kísau-waasi tómbó tímakain-aai. \r Mátíyu 26:26-30, Mááka 14:22-26, 1 Kórinti 11:23-25 \p \v 14 Tanómbo náíyan-kanaa túwasa Ísuwe wení aantá-waasiye tómbó náíyapaꞌa komérowana \v 15 Ísu simátimena séna kárikaꞌa síꞌo índa-iꞌa uwásinkaiyan-kanaa ímbo tiyáinaꞌa ááéma tíyótaimo í-tánómbá kembiwíséꞌa nánaumne-imayaa úmae iyáunda káféꞌa minkánáá paápé imbá póta nánaumne. \v 16 Simátime súne. Marapáꞌá maantánómbá ímba anekaꞌá nánaumpo Maníkó wení waásimo kawáánipaꞌa maantánónkóní áwáuma aforaꞌá wérainaꞌa nánaumne séna \v 17 ándá-aran-dombo wéron-anafeumba maisoréna Maníkómpá súwiyo séna maimái moórá-mora úmai naaró. \v 18 Simátime súne. Ándá-aran-domba ímba nánaumpo Maníkó wení waásimo kawáánipaꞌa méꞌa anekaꞌá nánaumne séna \v 19 péréti maisoréna Maníkómpá súwiyo séna tafánkena tiména séna mindá kesún-ifo kembiwísáféꞌa ísámai kesú tuwánáúmne. Miyáumai kentáféꞌa imáyáa éꞌa námae íyóro súwasa \v 20 tómbá násúwówana ándá-aran-dombo wéron-anafeumba maisoréna pérétimo timúntemba miyáumai ándá-aran-domba tiména séna mindá kesí naaén-iye kesí naaemá kembiwísáféna kumínda póna Maníkó séna keséꞌa kááísamai méraiwae séna mináú-ááí símai kááísamakaisaꞌa miyáumai kentáféꞌa imáyáa éꞌa námae íyóro. \p \v 21 Kembá namuro-wáásímó aráátimindawi keséta ména tómbá wénaiye. \v 22 Naaófáꞌá Maníkó séna waási úranko puwíníyemo siyáintemba póꞌa púwónana namuro-wáásímó aráátimindawi sáwí-meyamba máíníye Ísu súwasa \v 23 wení kísau-waasi keáímbá sésa nááwa miyá ínísanawa síyó siyáawe. \s1 Nááwa íyáákaiyomo siyáan-aai. \p \v 24 Ísuni kísau-waasi mósimesi-aai sésa kentááfínkémbá nááwa wéiyaakaiyo suwaná \v 25 Ísu séna marapáꞌ-órááꞌ-wáásísómbá íyáákamai fasiꞌaén-ááí simáti-simati uwasá wenkóyááka-tayaaka ésa sésa kentáásí óraaꞌ-waasi kaweꞌá wéowe siyáawe. \v 26 Kembiwí miyáumaimo óraaꞌ-waasimo ontembá ímba miyán-oro. Kempínkémbá óraaꞌo ménae síyawi seyaafáꞌ-wáásítí kísau túwaꞌnai oro. Íyáákanaemo síyawi fíꞌowiti wayóꞌá maénááwe. \v 27 Marapáꞌ-wáásífínkémbá tómbó ménamo wénaiwai óraaꞌ-waasin-ifo kúfuꞌo uwámíwai káriꞌ-waasi imbánifo kemá kentí óraako ímba miyá éꞌa kentí wayókóráámbá wéune. \b \p \v 28 Miyá únaꞌa kembó sáwíꞌo uwásínkáanka keséꞌa méꞌa ímba síyukaawe. \v 29 Kesifo kentáféna séna waási kawáánuwo siyáintemba kembiwísáféꞌa miyán-ááí simátimenaumne. \v 30 Waási kawáámó ondaráꞌá méꞌa tómbá wéneꞌa kawáámó ondaráꞌá méꞌa Ísarerin-áánintomba sísamaifakemba kaeꞌá kumbaimái-aanintonti minándáfákén-kwáásí-taai iséꞌa \p tuwínkaaꞌa ónááwe Ísu siyáiye. \s1 Pítaa ánaaeniꞌa uwásinkainiyemo siyáin-aai. \r Mátíyu 26:31-35, Mááka 14:27-31, Yóni 13:36-38 \p \v 31 Ísu Sáímonimba arumbá uwánkena séna Sáímoniyo isaaó. Owáí toꞌmáímo tufimpí owanamó arúꞌó marapá kúmísasamo anónkaꞌo mósá máéntemba kawe-tántááꞌá mósá maéꞌa sáwí-tantaaꞌa úwoimo wéraindasafena waántáwanko tísai úmai isánae sínaꞌa \v 32 mindásafe Maníkómpáꞌá inaí séꞌa keséꞌo kááísamaimo méraanda siyuwáánafo séꞌa inaí siyáumne. Emá siyuwé kouweré kesí waási fasiꞌátinkaao Ísu súwana \v 33 Pítaa séna Fasiꞌaénkóo ándáfaꞌo áíꞌmae wíyaꞌo éꞌa keséꞌa kóyauye. Tufuwíyamo puwínaꞌo éꞌa keséꞌa puwóyauye Pítaa súwana \v 34 Ísu séna Pítaao simáme súne. Káféꞌa kokórigo ímbo áái siyáindaraꞌa emá kaumbo-íkáꞌá kentáfé sé ímbo awánáúnda-waasiye sínone Ísu Pítaantafena siyáiye. \b \p \v 35 Ísu simásuwena wení kísau-waasisafena séna ááéma tiꞌmaré séꞌa óntambo inai-inaimó sí-únámbá ímba maéꞌa tón-únámbá ímba maimaé wéꞌa tísamai ánáamba ímba maimaé koró. Minááí ááéma séꞌa tiꞌmákaunda moórá-tantaatafeꞌa aáfáán-tukáanaꞌiyo súwasa miwí sésa ímbaniye suwaná \v 36 Ísu séna káféꞌa óntan-unambo makáiyawi minúnámbá maimaésa koró. Tón-únámbó makáiyawi minúnámbá maimaésa koró. Paepáéꞌa ímbo makáiyawi miwítí paákákén-únánkwátói fíꞌowi timésa óntamba maiyésa paepáéꞌa méyánuresa koró. \v 37 Simátime súne. Naaófáꞌá Maníkón-aai aúfáífimba Áísáya agaimaréna séna \q1 áíꞌmaesa sáwíꞌa uráan-kwaasimo \q1 mépaꞌa móankaraawe agaimaréna siyáimba kentáfénamo siyáimba póna paápé íníye Ísu súwasa \v 38 wení kísau-waasi sésa Fasiꞌaénkóo kae-páépáéꞌa makáumne suwaná wemó sún-aaigoni áwáu ímba ísóntafena séna éꞌaniye \p Ísu siyáiye. \s1 Ísu Kétésémánifaꞌa inaimó siyáin-aai. \r Mátíyu 26:36-46, Mááka 14:32-42 \p \v 39 Ísu simátimena máápaꞌa kuména Órífi-omapaꞌa imaéꞌmae úntemba iyúwasa wení kísau-waasi arááíwaꞌmaesa \v 40 íyúwana Ísu simátimena séna waántáwanko tísai úmai isánae-aai kempáꞌá sifáínifo Maníkómpá inaí seró séna \v 41 tiyuwéna ewaaꞌá wéna Maníkó óraakon-iye séna maraꞌá kumbéna inaifínkémbá \v 42 séna kesifóo emó kanaán-iye sémo e maanúmbáí-tántááꞌó kempáꞌó tínda maisiyuwé énifo ímba kesí imáyáan-ifo ení imáyáa arááíwáéno súwana \v 43 Maníkóní kísau-waasigo wíyómpakewi paápé éna fasiꞌánkowana \v 44 arunkó óraaꞌ-umbai tówana Maníkómpáꞌá inaí fasiꞌámai súwana umuꞌnáámba naaeráámbá marapáꞌá kumúwana \v 45 inaí simásuwena íyáfasinena wení kísau-waasiyaufaꞌa téna tatuwánómba tirunkó umbaí tówasa tún-kwaigurówana \v 46 tatúséna tasimátimena séna túmó wéraamba íyáfasineꞌa inaí seró. Waántáwanko tísai úmai isánae-aai kempáꞌá sifáínifo Maníkómpáꞌá inaí seró Ísu siyáiye. \s1 Ísumbo taꞌótokaan-aai. \r Mátíyu 26:47-56, Mááka 14:43-50, Yóni 18:3-12 \p \v 47 Ísu minááí wésuwana sáwífaꞌ-waasi wétuwana Ísuni kísau-waasi sísamaifakemba kaeꞌá kumbaimái-waasifinkemba moóráwigon-awiꞌa Yúndasi misáwífáꞌ-wáásífímbá aifaꞌá téna Ísumba aaweyáámó uwánkaindasafena Ísuni ewaaꞌá téna \v 48 aasásóíꞌá úntafena Ísu séna Yúndasiyo kemá waási úrankomba kesí namuro-wáásímó aráátímíndasafe aaweyáá uwásinkaane súwasa \v 49 Ísuweꞌo mérowi moórá-tantaaꞌo paápé índa-imayaa ésa sésa Fasiꞌaénkóo paepáétanta karánaumno suwaná \v 50 Ísuni kísau-waasifinkemba moóráwigo paepáéꞌa maimaéna aifaꞌ-ámáán-káwáágóní kísau-waasigon-ááꞌa fagáúsuwowana \v 51 Ísu étuwaao séna minkwáásígón-áákaꞌa taꞌótorena ááꞌa kaweꞌá uwánkaraiye. \b \p \v 52 Kaweꞌá uwánkowasa óraaꞌ-amaan-kisau-waasiye ámáán-danka-kawaa-waasiye óraaꞌ-waasiye Ísumbo taꞌótoraiyanesa tamérowana Ísu simátimena séna kentáféꞌa umén-kwáásín-iye séꞌa póꞌa taánáínkwara paepáéꞌwaraꞌa maimaé kembá taꞌótoranae séꞌa wétewe. \v 53 Sáwífa-kanaa óraaꞌ-amaan-daumpaꞌa keséꞌo méraundaraꞌa ímba kembá taꞌótokaawe. Káféꞌa kentí kanaamá isaꞌá kumeukóní fasiꞌaémbá íyáákaisaꞌa kembá taꞌótórááwe Ísu siyáiye. \s1 Pítaa ímba awánáúnda-waasin-iyemo siyáin-aai. \r Mátíyu 26:57-58,69-75, Mááka 14:53-54,66-72, Yóni 18:12-18,25-27 \p \v 54 Súwasa Ísumba taꞌótoꞌmaesa aifaꞌ-ámáán-káwáágóní naaúmpaꞌa móankowana Pítaa tínaaemba nénkaꞌo témomba \v 55 mindánkóní naamaáífa iyamá agaimarésa mérowana Pítaa miwísé maraꞌá tamérowana \v 56 iyamó wégonkaꞌa moórá-kisau-arasigo téna Pítaamba takarákéna séna minkwáásígó weséꞌo máíwain-iye súwana \v 57 Pítaa séna ímbanifo kemá ímbo awánáúnda-waasin-iye súwana \v 58 kárikaꞌa moóráwigo Pítaamba taawánéna séna wení waásifinkewi óne súwana Pítaa séna kemá ímbaniye súwana \v 59 kárikaꞌa moóráwigo Pítaantafena óraaka séna éraiꞌa súne. Kárírifakewi éna wení kísau-waasifinkewin-iye súwana \v 60 Pítaa séna emó sénda-aai ímba isáúmne súwana kokórigo áái súwana \v 61 Fasiꞌaénkó waeréna Pítaamba awánówana Pítaa Fasiꞌaénkó simámakon-aai áákaꞌ-maréna miyá siyónkaꞌa káféꞌo kokórigo ááimo ímbo siyáindaraꞌa emá kaumbo-íkáꞌá kentáfé sé ímbo awánáúnda-waasin-iye sínone siyónkaꞌa minááí áákaꞌ-maréna \v 62 máápaꞌa kuména áfááraumai ifiꞌá taráiye. \s1 Ísumba karaánááꞌo ánkaraan-aai. \r Mátíyu 26:67-68, Mááka 14:65 \p \v 63 Pítaa ifiꞌá tówasa Ísunkaꞌo káráwirowi karaánááꞌa ankésa tufuwésa \v 64 aúrampaꞌa ampantasámbá káátamakesa wétufuwesa sésa esáfé sé Maníkómó íyáfasisinkaraiwai únemo séndawi ómpo kemá nááwa tufúnái simásimiyo wésesa \v 65 fíꞌo-fiꞌon-aai símai \p sáwíꞌa uwánkaraawe. \s1 Ámáán-oraaꞌ-waasifaꞌa Ísumbo áíꞌmae kuráan-aai. \r Mátíyu 26:59-66, Mááka 14:55-64, Yóni 18:19-24 \p \v 66 Aafáúmó íyáúsunkaꞌa Yúndaa-waasiti óraaꞌ-waasiye óraaꞌ-amaan-kisau-waasiye ámáámbo sun-kwáásíyé túwaandu urówasa Ísumba áíꞌmaesa íyúwasa \v 67 sésa Maníkómó íyáfasinankaraiwai Káráísitiyaꞌonai simásimiyo suwaná séna simátíménaꞌo éꞌa ímba kaweꞌ-úmai isánááwe. \v 68 Moórá-aaimo tísai onaꞌó éꞌa ímba simásimenaawe. \v 69 Kemá waási úranko Maníkó fasiꞌaénkón-ayáánúrapaꞌa fasiꞌaén-áémpáꞌá iménaumne súwasa \v 70 seyaafáꞌnánká sésa ewá séwa Maníkón-ááninko úne sénó suwaná Ísu séna éꞌa sewé súwasa \v 71 miwí sésa wesáféna sifó minááísáféta aaifintá maenkéta fíꞌon-aaimo simánkáámba saafá únda póta ifátá tuwánáúmne siyáawe. \c 23 \s1 Ísumba Páíratimpaꞌo áíꞌmae kuráan-aai. \r Mátíyu 27:1-2,11-14, Mááka 15:1-5, Yóni 18:28-38 \p \v 1 Minááísáfésa misáwífáꞌá íyáfasinesa Ísumba áíꞌmaesa Rómu-kamani-kawaagon-awiꞌa Páíratimpaꞌa wésa \v 2 aaí simánkesa sésa minkwáásígó Yúndaa-waasi karoꞌ-ááí simátimena miwítí imáyáa símai sáwíꞌa éna séna Rómu-kamani-aifa-kawaagomba taakisi-óntámbá ímba áméro séna wesáféna séna Yúndaa-waasiti kawáágó éꞌa Maníkómó íyáfasisinkaraiwai úne siyáiye suwaná \v 3 Páírati Ísumba áísai ena séna Yúndaa-waasiti kawáágówá ónó súwana Ísu séna éꞌa séne súwana \v 4 Páírati óraaꞌ-amaan-kisau-waasisafenawe úwoi-waasisafenawe séna minkwáásígó ímba sáwíꞌa uráisaꞌa awánáúmne súwasa \v 5 óraaka sésa Káríri-aempaken-kwaasi tirumbá totuwéna minkákémbá Yúndiyaa-aempaꞌa taména miyá wéiye siyáawe. \s1 Ísumba Érotimpaꞌa áíꞌmae kuráan-aai. \p \v 6 Suwaná Páírati minááí iséna séna Káríri-aempakewiyaꞌiyo súwasa \v 7 ewé mináémpákéwín-iye suwaná imáyáa éna séna Éroti mináémpákén-káwáágó káféꞌa maankáꞌá Yérúsaremu-naopaꞌa taméraifo aiꞌmáráanana wempáꞌá wínana wemá isáíníye Páírati simásuwena aiꞌmarówasa áíꞌmaesa Érotimpaꞌa kuráawe. \v 8 Ayáátáákaꞌa Éroti Ísuntafesamo sun-ááí iséna Ísumba awánaanana ímbo awánáúnda-kisau maínaꞌa awánánae súwasa Ísumba Érotimpaꞌa kuwaná awánéna aamoí éna \v 9 fíꞌo-fiꞌon-tantaatafena áísai úwana Ísu iséna ímba aaimó súmba úwoi mérowasa \v 10 óraaꞌ-amaan-kisau-waasiye ámáámbo sun-kwáásíyé mésa Ísumbo simánkón-aai óraaka suwasá \v 11 Érotiye wení i-wáásíyé Ísumba símai sáwíꞌa uwánkesa karaánááꞌa ankésa óraaꞌ-waasiti unáánkwátói uwánkesa áíꞌmaesa Páíratimpaꞌa aneká kuráawe. \v 12 Ááéma Érotiye Páíratiye aaisambó siyááyamba pósarai minkánáá kaweꞌ-úmai méroyasa Ísumba áíꞌmaesa aneká Páíratimpaꞌa kuráawe. \s1 Ísumba tufíyana puwínomo siyáin-aai. \r Mátíyu 27:15-26, Mááka 15:6-15, Yóni 18:39–19:16 \p \v 13 Kuwaná Páírati óraaꞌ-amaan-kisau-waasiye óraaꞌ-waasiye úwoi-waasiye táántena \v 14 séna minkwáásí kempáꞌá téꞌa séꞌa waásiti imáyáa símai sáwíꞌa wéiye wésewe. Kentúrankaꞌa áísai únana simánkáán-aaigoni áwáu ímba wéraisaꞌa awánáúmne. \v 15 Érotiye áísai úyamba minááígóní áwáu saafá uwááekai úyana aiꞌmáráísasa áíꞌmaesa kempáꞌá tiyáawe. Tufíyanamo puwínda-iꞌa ímba uráifo \v 16 i-wáásí senasá áwiyonkuꞌ-násúwéwaꞌa faúꞌankanaumne súwasa \v 17 Yúndaa-waasi tíyótaimo í-tánón-kánáá tóso úntemba moórá-waasi táántowana Páírati minkwáásí faúꞌankowana miwífáꞌá kúwana Páírati séna Ísumba faúꞌankanae súwasa \v 18 seyaafáꞌ-wáásí óraaka sésa ímbanifo tufíyana puwínífo Párápásimba faúꞌankaao siyáawe. \v 19 Ááéma tuwímbai kámáni-waasiye tíyómba moóráwigon-awiꞌa Párápási moóráwigomba tufúwana puwúwasa ándáfaꞌa ánkarowasa sésa Párápásimba faúꞌankaao suwaná \v 20 Páírati Ísumba faúꞌankanae-imayaa éna simátimuwasanifo \v 21 óraakaꞌ-oraaka sésa aaraa-táíyáꞌá tufíyana puwíno suwaná \v 22 Páírati anekaꞌá séna nóra-sawira uráiyo. Tufíyanamo puwínda-iꞌa ímba uráifo i-wáásí senasá áwiyonkuꞌ-násúwéwaꞌa faúꞌankanaumne súwasa \v 23 óraaka sésa aaraa-táíyáꞌá tufíyana puwíno símae íyún-aaigo Páíratin-aaigomba íyáákowana \v 24 Páírati miwí táái iséna ewé séna kemó sentembá oro séna \v 25 moóráwigomba faúꞌankena kámáni-waasi tíyómbo moóráwigomba tufuwúwana puwúwasa ándáfaꞌo ánkarowaimba táántowaimba Páírati faúꞌankena aaraa-táíyáꞌá tufíyana puwíníye-imayaa untáféna Ísumba i-wáásí tímakaiye. \s1 Ísumba aaraa-táíyáꞌó tufúkáan-aai. \r Mátíyu 27:32-44, Mááka 15:21-32, Yóni 19:17-27 \p \v 26 Timúwasa i-wáásí Ísumbo áíꞌmae kumbá moóráwigo Sáíríni-naopakewin-awiꞌa Sáímoni Yérúsaremu-naoꞌ-ampaꞌa túwasa i-wáásí taꞌótoresa Ísumbo tufíyan-aaraa-tai áúwaataꞌankesa sésa Ísun-ánaaemba tiyó suwaná miyá úwasa \v 27 sáwífaꞌ-waasi Ísumba arááíwaꞌmae wéguwasa aaresómbá tirumbá uwánkesa imá siyésa ifiꞌá támaesa arááíwaꞌmae kuwaná \v 28 Ísu waeréna séna Yérúsaremu-naopaken-inintono. Ímba kesífiꞌo tembá kentí iyámpóísafeꞌe kesáfé-ífíꞌá taaró. \v 29 Yérúsaremu-naopaꞌa sáwí-kanaamo tínda age-íníné ímbo iyámpóímo matinkésamo náámbo tímakaan-inine aamoí ésa iyámpóí-íyaimba póꞌa inkaiséꞌa kónaumne sésa aamoí wéowe sénááwe. \v 30 Minkánáámó tínda káriꞌ-omakowe óraaꞌ-omakontafesawe sésa ááéma pukónáífo faiwíꞌmae kufaráátaao sénááwe. \v 31 Kemá aú-taiyaamba únda pósa sáwíꞌa wéuwasinkaafo kembiwí aáénkaen-taiyaamba ombá pósa óraa-sawiꞌa uwátinkanaawe Ísu siyáiye. \b \p \v 32 Ísu súwasa kaeꞌ-wáásí sáwíꞌo urááyan-kwaasiwaraꞌa tíꞌmaesa Ísunkwaraꞌ-úmai tínkamonae sésa tíꞌmaesa \v 33 mimbárágón-áwíꞌa aꞌnónayaantapaꞌemo supaꞌá kurésa Ísumba aaraa-táíyáꞌá tufusésa séfasefaꞌ-arausampaꞌa kaeꞌ-wáásí aaraa-táíyáꞌá tufúsúmarowana \v 34 Ísu séna kesifóo maami owíní áwáu ímba awánaresa kembá sáwíꞌo uwásínkáámba ímba imáyáa e sáwí-meyamba ímbo tímínda sáwí-imayaa maitiyuwaaó súwasa i-wáásí sésa wení unáánkwátói maénae sésa ááfé tíyáananasa nááwamo íyáákaindawi máíníye sésa miyá uwasá \v 35 waásisomba kááꞌa karátuwesa mésa Yúndaa-oraaꞌ-waasi karaánááꞌa ankésa sésa fíꞌowi túwaꞌnai ena Maníkómó íyáfasinankaraiwaimo énamo éna wesáféna wenáú áwaꞌnai íníye suwasá \v 36 i-wáásíyé karaánááꞌa ankésa ikamó fón-domba maimaésa wempáꞌá tésa sésa naaó. \v 37 Yúndaa-waasiti kawáágómó émo e \p esáfé enáúma áwaꞌnai uwo suwasá \v 38 ááéma aúfái agaimakésa sésa Yúndaa-waasiti kawáágón-iye sésa agaimái Ísun-aꞌnónká-táíyáꞌá mósá makáawe. \b \p \v 39 Mósá márówana sáwíꞌo uyan-kwáásímó tufúsúmaroyan-kwaasigorai moóráwigo Ísumba karaánááꞌa ankéna séna Maníkómó íyáfasinankaraiwaimo émo e enáú áwaꞌnai e kenkáíwáráꞌá súwaꞌnai uwo súwana \v 40 moóráwigo \p séna ímba miyá siyó. Maníkón-áároimo inkaiséra \p miyá ímba sésino. Wembó sáwí-meyambo áméntemba kenkáíwáráꞌá miyá wéowe. \v 41 Wemá ímba sáwíꞌo uráiwaimba sáwí-meyamba wéamefo keráí sáwíꞌo uráuyawinkai sáwí-meyamba uwásínkááwe séna \v 42 Ísuntafena séna Ísuwo ení waásimo kawáá indaráꞌá ken-ímáyááwáráꞌá uwo súwana \v 43 Ísu séna éraiꞌa simáme súne. Káféꞌa keséꞌa kaweꞌ-mápáꞌá iméínone Ísu siyáiye. \s1 Ísumo pukáin-aai. \r Mátíyu 27:45-56, Mááka 15:33-41, Yóni 19:28-30 \p \v 44 Súwana wááwái seyaafáꞌ-áémpáꞌá túnkwéna aafáúmó taenónkaꞌa túnkúmba \v 45 óraaꞌ-amaan-daumpaꞌa ampanta-óntámó úmakomba tafááténa kaesé uwágúwana póna Maníkómpáꞌó iyíyan-amba wiꞌmarówana \v 46 Ísu óraaka séna kesifóo kesimambá enayáámpimba toꞌmaráúmne simásuwena puwúwana \v 47 i-wáásítí kawáágó Ísumo puwúmba awánéna Maníkón-áwíꞌa mósá maréna séna éraiꞌa arupíse-waasin-iye súwasa \v 48 sáwífaꞌ-waasi koawánanaumne sésa túwaandu urón-kwaasi Ísumo puwúmba awánésa tirunkó umbaí tówasa miwítí naaópaꞌa wété uwasá \v 49 Ísuweꞌo nún-kwaasiye Káríri-aemapakemba Ísumba arááíwaꞌmaesa Yérúsaremufaꞌo tiyón-inine nénkaꞌa tamésa seyaafá-tántááꞌá awánaraawe. \s1 Ísumbo utaráan-aai. \r Mátíyu 27:57-61, Mááka 15:42-47, Yóni 19:38-42 \p \v 50-51 Awánowana moóráwigon-awiꞌa Yósepi Yúndiyaa-marafaꞌa Árímátíyaa-naopakewi kaweꞌ-wáásí arupíse úmaimo mérowi Maníkó wení waási kawááníníye séna amuꞌmaréna póna Ísumbo tufuwónae sun-kwáásí tááisafena ímba ewé siyáiwai wemá \v 52 Páíratimpaꞌa téna Ísun-áúma utánáifo simiyó súwana ewé súwana \v 53 Ísun-áúma aaraa-táíyákémbá tamaimái aú-ampantafimba asááúmaena maimaéna waásimo aúsámakon-ontan-aifimba mámarena waási ímbo makón-aifimba mámarena \v 54 tómbó fákáꞌmaimo toꞌmayaa un-kánáá Yúndaa-waasi saagon-kánáá kárikaꞌa tíne úntafesa Ísumba utámarowasa \v 55 Kárírifakembo Ísumbo arááíwaꞌmae tiyón-inimba Yósepimba arááíwaꞌmae tésa Ísumbo utámárómba taawánésa \v 56 tauwerésa áúraꞌa máaꞌankanae sésa asaa-wiyúm-básáwémbá toꞌmayaa unkáꞌá saagon-kánáá túwana ámáámbo sunten-úmai úwoi méraawe. \c 24 \s1 Ísu pukáimpinkembo íyáfasinkain-aai. \r Mátíyu 28:1-10, Mááka 16:1-8, Yóni 20:1-10 \p \v 1 Saagon-kánáá úwoi mérowana taiꞌówasa aafáúmó íyáúsunkaꞌa áúraꞌa máaꞌankanae sésa asaa-wiyúm-básáwémbá toꞌmayaa úmakom-basawemba maimaésa Ísumbo utámaropaꞌa wésa \v 2 awánomba óraaꞌ-ontamba óikakemba éꞌa fawátukowasa awánésa \v 3 minóntán-aifaꞌo íyúmba Fasiꞌaénkó Ísun-áúma ímba wérowasa awánésa \v 4 óraaꞌ-imayaa ésa awánomba kaeꞌ-wáásíyáí túgáyáagayaamo ún-unankwatoi urésarai ewaaꞌá méroyasa tuwánésa \v 5-6 táátafesa ésa kífaiyowasarai sésarai púwísaꞌo máánkaraan-ontan-aifimba ímba méraifo íyáfasinena kóuraifo ímba maampímbá ayaafáí oro. Wemá Kárírifaꞌa úwoimo méronkaꞌa simátímakain-aai imáyáan-oro. \v 7 Maará siyáiye. Kembá waási úrankomba sáwí-waasi timíyasa sínkamiyaꞌa puwéꞌa kaumbo-kánáá maisuwéꞌa íyáfasinanaumne siyáiye suyasá \v 8 isésa simátímakain-aai táákaꞌa marésa \v 9 minóntán-aima tuwésa wésa Ísuni kísau-waasi sísamaifakemba moórá kumbaimái-waasiye fíꞌon-kwaasiye minááí kosimátimesa \v 10 minínímbá moórá Mágátáraa-naopaken-ininkon-awiꞌa Máríyaa úwana moórá araámáó Yémísin-anówa úwana moórá Yóána úwasa miwíséꞌo méron-inimba Ísuni aantá-waasi minááí kosimátímúwasa \v 11 isésa sésa úwoi karoꞌ-ááí sewé simásuwesa úwoi mérowananifo \v 12 Pítaa íyáfasinena awaantanténa utámakon-ontan-aifimba kogífaena awánómba ampantasámbó káráꞌumae máutamankon-ampanta aantemba wérowana awánéna kouweréna mindásafena óraaꞌ-imayaa uráiye. \s1 Éméyási-naoꞌ-ampaꞌa Ísumbo awánaraayan-aai. \r Mááka 16:12-13 \p \v 13 Minkánáá Ísuni waásifinkemba kaeꞌnárai Éméyási-naopaꞌa kóyae siyááye. Mindáópa Yérúsaremufaꞌa ayáátáákakaamba wérowasarai Éméyási-naopaꞌa kóyae sésarai Yérúsaremufaꞌa tuwésarai aampaꞌá wéwesarai \v 14 Ísumbo éwiyon-aai símaesarai wéguyana \v 15 Ísu ewaaꞌá téna minkáéꞌnáraiseꞌa kúwasarai \v 16 awánoyana Maníkó túramba kumeuꞌá uwátinkowasarai ímba awíyéraaseraamba uyaná \v 17 Ísu séna nóin-aaiya aampaꞌá símae wégoyo súwasarai minkáꞌá komésarai tirunkó sáwíꞌa úwasarai \v 18 moóráwigon-awiꞌa Kíríyópási séna káfé-kanaa Yérúsaremu-naopaꞌa tóso ésa paápé uráin-tantaaꞌa awánaraafo eyáá ína awánaraano áísai ena súwana \v 19 Ísu séna nóinaꞌiyo súwasarai mindárai sésarai Ísu Násaretifakewintafekai súye. Maníkón-aai siyáiwai Maníkón-aúrankaꞌa fasiꞌaén-kísáú maéna fasiꞌaén-ááí simásímísata ísaraumne. \v 20 Kentáásí \p óraaꞌ-waasiye óraaꞌ-amaan-kisau-waasiye Ísumba tufuwíyanesa Rómu-kamani-waasigomba áméwana ewé sisasá aaraa-táíyáꞌá tufúwówana pukáiye. \v 21 Kesáá Ísareri-waasisa séta kentáásí kawáá-íꞌa éna Rómu-kamani-waasi íyáákainiye siyáundasa tufúwówana pukáiye. Moórá-aaiwaraꞌa wéraiye. Tufúwówana pukáimba kaumbo-kánáá maisukáiye. \v 22 Tuwímbai-inimbo simásímén-aaisa sáátafeta úne. Káféꞌ-aafayaaraꞌa ááéma utaráapaꞌo kombá \v 23 wenáú ímba wéraisasa koawánésa kouweré tésa sésa wíyómpakendarai tuwánáúnasarai sésarai pukáimpinkemba íyáfasinkaiye séye tasewatá \v 24 kentááfínkémbá tuwímbai utámakaapa koawánaawana minínímbó sentembá miyá éna ímba wéraisasa awánaawe suyaná \v 25 Ísu séna sáwí-imayaawaraꞌa óye. Naaófáꞌá Maníkón-aaimo simátímakaawi agaimarésa siyáan-aaisafekai ímba ááéma éraiꞌe séye. \v 26 Maníkó íyáfasinankaraiwaimba áíꞌo índa-iꞌa uwánkaiyambanifo sámo kain-áémpáꞌá iméíniye miyám-biyan-aai Maníkó siyáiye. \v 27 Maníkón-aai aúfáífinkemba wentáfésa siyáan-aaigoni áwáu simátímakaiye. Minááí Mósese agaimaréna siyáin-aaiwara minkákémbá Maníkón-aaimo siyón-kwaasi agaimarésa siyáan-aaiwaraꞌa simátímakaiye. \p \v 28 Simátimuwasarai kuyan-dáókoni ewaaꞌá kuyaná Ísu kóyáákowasarai \v 29 mindárai taꞌótoresarai óraaka sésarai kumeupá nóꞌwaamban-ifo kesékai méraao suyaná mindáraiseꞌa naaúmpaꞌa iména \v 30 tómbá náíyanesa uwaná tómbá maisoréna Maníkómpá súwi séna tafámbai timúwasarai \v 31 awánésarai Ísumba awíyéraase uyaná áwiyokuwasarai \v 32 sésarai aampaꞌó túyanamo Maníkón-aai aúfáífinkemba simásímísanarai sirunkó óraaꞌ-aamoin-iye siyááye. \b \p \v 33 Minááí simásuwesarai íyáfasinesarai kouwerésarai Yérúsaremu-naopaꞌo tuyambá Ísuni kísau-waasi sísamaifakemba moórá kumbaimái-waasiye fíꞌon-kwaasiye túwaandu urómba tuwánoyasa \v 34 miwí sésa éraiꞌa Fasiꞌaénkó pukáimpinkemba íyáfasinena Sáímonimpaꞌa paápé isaná awánaraiye suwasaráí \v 35 mindárai aampaꞌó kuyan-ááí simátimesarai sésarai tómbá tafámbai símísakai Fasiꞌaénkómbá awíyéraase uráuye siyááye. \s1 Ísuni waási wembó awánaraan-aai. \r Mátíyu 28:16-20, Mááka 16:14-18, Yóni 20:19-23 \p \v 36 Minááí suyaná Ísu paápé éna miwítí afufumpimbá ména aáno úmai méraaro súwasa \v 37 inkaisésa waántá sewé sésa táátafesa uwaná \v 38 Ísu séna ímba tááꞌa íno. Ímba kaeꞌ-ímáyáámó íyamba \v 39 siyáánarumpin-afiye sísamaifin-afiye awánéꞌa kentáféꞌa wén-iye seró. Waántá-waasi amaꞌwárá ayáántánkwaraꞌa ímba wéraifo kembá úwoi wéraifo suwánéꞌa sineꞌá taꞌótóráaro \v 40 Ísu simásuwena ayáánarumpin-afiye aísamaifin-afiye aráátimuwasa \v 41 óraaꞌ-aamoi ésa táátafesa ésa óraaꞌ-imayaa uwaná waántán-iye sefó séna Ísu náíyan-tomba makáao tísai ena súwasa \v 42 agaimakóm-bofaaꞌa ámúwana \v 43 maimái túrankaꞌa naráiye. \p \v 44 Násuwena simátimena séna keséꞌo úwoimo maéwándaraꞌa maará siyáumne. Kentáféna Mósese agaimaréna siyáin-aaiye Maníkón-aaimo siyón-kwaasi agaimarésa siyáan-aaiye imá agaimarésa siyáan-aaiye éraiꞌa paápé íníye simátímakaumne. \v 45 Maníkón-aai aúfáífinkemba kaweꞌ-úmaimo isáíyantafena miwítí imáyáa kaweꞌá uwátínkaraiye. \v 46 Maníkón-aai aúfáífimba agaimaréna séna Maníkómó íyáfasinankaraiwaimba áíꞌo índa-iꞌa uwánkaiyana puwíndanifo kaumbo-kánáá maisuwéna íyáfasinainasa \v 47 wení fasiꞌaénkwáráꞌá mésa aifaꞌá Yérúsaremu-naopaꞌa simátimesa minkákémbá fíꞌo-fiꞌom-barafaken-kwaasi mósimatim-besimatin-esa sésa kentí sáwí-imayaa tuwéꞌa Maníkómpá tíyana kentí sáwí-imayaa maitiyuwáíníye agaimaréna siyáiye. \v 48 Awánaan-aai simátímaꞌmae koró. \v 49 Kesifo óraakaꞌa séna tíméndawimba aiꞌmáráanana kembiwíséꞌa kumbéíniye. Yérúsaremu-naopaꞌa méraiyana kempímbá kumbéna wíyómpake-fasiꞌaemba timínaꞌa awánaan-aai simátímaꞌmae koró Ísu siyáiye. \s1 Maníkó Ísumba aiyówanamo iyáin-aai. \r Mááka 16:19-20, Aantá-waasi 1:9-12 \p \v 50 Simásuwena Ísu tíꞌmaena Yérúsaremufaꞌa tuwéna Pétáni-naoꞌ-ewaaꞌa koména ayáántamba aasumíꞌa uwátínkaraiye. \v 51 Uwátinkowana Maníkó aiyówana wíyómpaꞌa iyúwasa \v 52 Ísun-imayaa ésa áwíꞌa mósá marésa tirunkó óraaꞌ-aamoi úwasa kouwerésa Yérúsaremu-naopaꞌa tésa \v 53 aasiyaasi-kánáá óraaꞌ-amaan-daumpaꞌa iyésa Maníkón-áwíꞌa mósá makáawe. \p \it Rúku kemó súnda-aai taíꞌáiye.\it*