\id JHN - Awiyaana NT [auy] -Papua New Guinea 1984 (web version -2012 bd) \h Yóni \toc1 Yóni \toc2 Yóni \toc3 Yn \mt1 Yóni \ip \it Ísu wíyómpaꞌa iyówana kaumbo-wááí-áátáíyáꞌíyo miyáumai-aatai maisuwéna Yóni Ísun-aai agaimakái. Ísuni kísau-waasi sísamaifakemba kaeꞌá kumbaimái-waasifinkemba moóráwigon-awiꞌa Yóni séna Ísun-aaisafesa éraiꞌe síwae séna maarán-ááí agaimakáiye. Maníkón-ímáyáámá aráátimindawi marapáꞌá maꞌánkaraimba wemá Ísun-iye. Yóni séna wemá Maníkón-aaigon-iye siyái. Ísu Maníkón-ááninko sáwí-imayaago taꞌótokaimpinkemba awásiyukaiwain-iye síyantafena Ísu kawe-kísáú ímbo awánaron-kisau maiyái. Tuwímbai wenááisafesa éraiꞌe sésa wení aampaꞌá arááíwáéwasa tuwímbai karoꞌé sésa símai sáwíꞌa uwánkaraawe. Ísu Maníkómpáꞌó iyíyan-amba éna éraikoni áwáuma éna maéꞌmaeꞌo íyawini áwáuman-iye-aaisafesa éraiꞌe sewí Ísu aúíꞌa úmai maéꞌmaeꞌa íyaniꞌa wéuwatinkaiye. Aúíꞌa úmai maéꞌmaeꞌo wéowini áwáuma ísáaro. Miyán-ááí Yóni agaimakáiye.\it* \c 1 \p \v 1 Áwáuraꞌa maramá ímbo wéronkaꞌa Maníkóní imáyáama aráátímíwaima wenáwíꞌa Maníkón-aaigon-iye. Maníkón-aaigo aasiyaasí ména Maníkóe ména wemá Maníkó póna \v 2 áwáuraꞌa Maníkón-aaigo Maníkóe ména \v 3 seyaafá-tántááꞌá úmarowana Maníkó imáyáa amúwana seyaafá-tántááꞌá minkánáá paápé uráin-tantaaꞌa úmakaiye. \p \v 4 Maníkón-aaigo waásimo maéꞌmaeꞌo íyawini áwáuman-iye. Miyáumai wemá waásifimba sáma kátinkena \v 5 kumeuꞌó in-áémpáꞌá sáma kaisaná kumeuꞌó í-tántáákómá sámo kain-tántáákómbá ímba íyáákena kumeuꞌá uwánkaraiye. \v 6 Moóráwigon-awiꞌa Yóni mérowana Maníkó aiꞌmaréna \v 7 sámo kain-ááí maimaé seyaafáꞌ-wáásífáꞌá winasá minááí isésa sésa éraiꞌa Ísu Káráísitima waási sáma kátínkáíwain-iye síwae súwana \v 8 Yóni wemá ímba sámo kátínkáíwai póna sámo kátinkaindawin-aai maimaéna kuráiye. \v 9 Maníkón-aaigoma seyaafáꞌ-wáásífímbá sáma kátínkáíwain-iye. Yóni simátímakonkaꞌa Maníkón-aaigo marapáꞌ-wáásífímbá kumpaápé uráiye. \b \p \v 10 Maníkón-aaigo maramá úmakena marapáꞌá kumbérowasa marapáꞌ-wáásí wení áwáuma ímba kaweꞌ-úmai awánaraawe. \v 11 Wenamáápaꞌa kumbérowasa wenamááraa ímba aaweyáá uwánkówasa \v 12 tuwímbai aaweyáá uwánkesa wenááisafesa timankúnkúmba ésa Maníkómpákémbá kunkáiye suwaná póna miwísáféna séna Maníkóní iyámpóísomban-owe siyáiye. \v 13 Waási kentí imáyáafinkeniꞌa úmai wématinkaafo Maníkóní iyámpói ímba miyáumai Maníkóní iyámpóíyaaniꞌa wéowe. Maníkó wení imáyáafinkembo uwátínkáímba pósa Maníkóní iyámpóíyaaniꞌa wéowe. \b \p \v 14 Maníkón-aaigo waási úkéna marapáꞌá ména kentááfímbá mérowata awánaraumne. Farumó \p í-tántááꞌwárá arupísemo í-tántááꞌwáráꞌá wempímbá sáwífaꞌa wéron-kwaasi póna sámo kainkwáráꞌ-wáásí úwata awánaraumne. Afowámá ááninkomba kímborawigomba póna sáma amúwana misáwáráꞌá mérowata awánaraumne. \p \v 15 Yóni wentáféna seyaafáꞌ-wáásí simátimena séna kembá ímbo masínkaronkaꞌa kesínaaembo tíndawi wenónkáámbá paápé uréna ména póna kembá íyáákaraiye siyáunda-aai minkwáásísáféꞌa \p siyáumne siyáiye. \b \p \v 16 Farumó í-tántááꞌá wempímbá sáwífaꞌo wéraiwai póna kentáá kaweꞌá wéuwasinkamaena wéwiye. \v 17 Naaófáꞌá Maníkó Mósesemba aiꞌmaréna séna kesí ámáámba simátimiyo siyéna ánaaemba Ísu Káráísitimba aiꞌmaréna séna farumó í-tántááꞌé arupísemo í-tántááꞌé mútimiyo siyáiye. \v 18 Naaófáꞌ-naofaꞌe káféꞌe marapáꞌ-wáásí Maníkón-aneꞌá ímba awánaraambanifo kímborawigo ááninkoma weséꞌa ména mimbóráíꞌa úmai ména póna kentáá wéaraasimiye. \s1 Yóni nombó maitínkaraiwain-aai. \r Mátíyu 3:1-12, Mááka 1:7-9, Rúku 3:15-17 \p \v 19 Yérúsaremu-naopakemba Yúndaa-kawaa-waasi ámáán-kisau-waasiye Rífáin-andafaken-kwaasiye tiꞌmárówasa Yónimpaꞌa tésa áísai esa sésa emá nááwaꞌono suwaná \v 20 Yóni ímba umémpaꞌa tuwómba aforaꞌá séna Maníkómó íyáfasinankaraiwai Káráísiti ímba kemá úne súwasa \v 21 sésa emá nááwaꞌo. Íráiyaa naaófáꞌá Maníkón-aaimo simátímakaiwaiyaꞌono suwaná Yóni séna ímbaniye súwasa miwí sésa naaófáꞌá Maníkó séna kesáái simátimindawi Móseseraan-kwaasi aiꞌmáráanana kumíníyemo siyáimba wemá ewáꞌónó suwaná Yóni séna ímbaniye súwasa \v 22 miwí sésa nááwaꞌono simásimiyo. Simásímínda-aai siꞌmákaawisa kosimátimeno suwaná \v 23 Yóni simátimena séna Maníkón-aai simátímakowin-awiꞌa Áísáya naaófáꞌá agaimaréna séna \q1 máásai-marafaꞌa moóráwigo ména aaemáíyakemba séna Fasiꞌaénkóní aambá wiꞌankáíyamba wení aambá arupíse \q1 íyana minámpáꞌá wíno \p siyáimba mindá kemá úne Yóni súwasa \v 24 taáísai-un-kwaasifinkemba tuwímbai ámáán-kawaa-waasi miwí \v 25 Yónimba áísai esa sésa emó sémo Maníkómó íyáfasinankaiwai ímba kemá úne. Ímba kemá Íráiyaa úne. Maníkón-aaimo simátimindawi Móseseraan-kwaasi ímba kemá úne. Emó siyáandanifo nóintafewa nombá wémaitinkaano suwaná \v 26 Yóni séna kemá non-aantemba wémaitinkaunana kentí afufumpimbó moóráwigomo méraimba ímba wéawanaamba póna \v 27 ánaaembo kesínaaenkaꞌo tíndawi wemó aaimó síndaraꞌo kemó sendá sáwíꞌan-iye. Wení kísaumo wémaundasafeꞌa kemá úwoi-waasi úne Yóni siyáiye. \v 28 Yóndani-nonkoni menáípáꞌá Pétáni-naopaꞌa Yóni nombá wémaitinkowasa áísai uwaná Yóni minááí simátímakaiye. \s1 Ísun-aai Yóni simátímakain-aai. \p \v 29 Simátimena aafáyáaraamba Ísumo túmba Yóni awánéna simátimena séna kentí sáwí-imayaasafesa ísámai sipisípi-araaꞌo tufúꞌmaimo Maníkómbó áméntemba wétin-kwaasi seyaafáꞌ-wáásítí sáwí-imayaasafena ísámai maitiyuwáíndasafena póna puwíníye. Mindásafena Maníkó aiꞌmáráísana kúmímba póna puwíníye. \v 30 Kembá ímbo masínkaronkaꞌa kesínaaembo tíndawi wendónkáámbá ména kembá íyáákaraiyemo siyáunda-aai minkwáásísáféꞌa siyáumne. \v 31 Maníkómó íyáfasinankaiwain-aai iséꞌa nááwantafesawa séo siyáunda isaꞌá nombá wémaitinkaunda pósa Ísareri-waasi wembá \p kaweꞌ-úmai awánánááwe Yóni siyáiye. \b \p \v 32-34 Yóni awánaron-aai simátimena séna Maníkómó íyáfasinankaraiwaintafeꞌa séꞌa nááwaꞌiyomo siyáunda wíyómpakemba Maníkóní ámútanko mááufuꞌ-numagoraamba úmaena wenaneꞌá kumbéraisaꞌa awánéꞌa sáákaꞌa makáunda póna Maníkó siꞌmákaiwai séna nombá wémaitinkenana kesí ámútanko moórá-waasigon-aneꞌá kumbaína emá awáné sé Ufaen-ámútánkó tirumpimbá óraaꞌo uwátinkaindawin-iye siyáin-aai sáákaꞌo makáundaraꞌa póna miyámó \p imbá awánéꞌa simátimeꞌa súne. Wemá \p Maníkón-ááninkon-iye Yóni siyáiye. \s1 Énduruwe Pítaaeꞌa Ísumbo arááíwakaayan-aai. \p \v 35 Simátimena aafáyáaraamba Yóniye wení kísau-waasiyaiye méresa \v 36 Ísumo kúmba awánésa uwaná Yóni séna minkwáásí Maníkó aiꞌmákain-kwaasi póna seyaafáꞌ-wáásítí sáwí-imayaasafena ísámai puwíníye. Kentí sáwí-imayaasafesa ísámai sipisípi-araaꞌo tufúꞌmaimo Maníkómbó áméntemba seyaafáꞌ-wáásítí sáwí-imayaasafena ísámai puwíníye súwasarai \v 37 mindárai isésarai Ísun-ánaaemba arááíwáúyana \v 38 Ísu faéꞌmai métuwanena séna nóintafekaiyaꞌoyo súwasarai miwí tááifinkemba sésarai Raapaiyo nááfara méraano waéꞌmai sésarai óraakoo nááfara méraano suyaná \v 39 Ísu séna taawánaakaiyo súwasarai weséꞌa kuyambá mindáúmpáꞌá koméresa aafáúmó taenónkaꞌa koméraawe. \p \v 40 Yónimo siyáin-aai iséna Ísumbo arááíwakon-kwaasi moóráwigon-awiꞌa Énduru wemá Sáímoni Pítaan-áfáko \v 41 aifaꞌá awaaó ayaafáí úmai awánéna séna Maníkómó íyáfasinankaraiwai Mésíyaa méraisaꞌa awánaraumne siyáiye. Mésíyaawe-awiꞌa waéꞌmai Kíríki-waasi-taaifinkemba Káráísitiye sembá mináwíkóní áwáuma Maníkómó íyáfasinankaraiwain-iye wésewe. \v 42 Sáímonimba áíꞌmaena Ísumpaꞌa tuyaná Ísu awánéna séna Yónin-ááninko óne. Enáwíꞌa Sáímoniye. Moórá-awiꞌa Pítaawe simánkaumne Ísu siyáiye. Miwí tááifinkemba Pítaawemo sembá óraaꞌ-ontankowe wésewe. \s1 Fírípiye Nátániyeriye Ísumbo arááíwakaayan-aai. \p \v 43 Aafáyáaraamba Ísu séna Káríri-aempaꞌa kónae séna Fírípimba ayaafáí úmai awánéna séna kembá sirááíwauwo siyáiye. \v 44 Wemá Pétésáítafakemba Éndurunte Pítaanteti naaópaken-kwaasin-iye. \v 45 Fírípi Nátániyerimba ayaafáí éna séna Mósese Maníkón-aai aúfáífimba agaimarówasa Maníkón-aai simátímakowiye aúfáífimba agaimarésamo siyáan-kwaasigonta awánaraumne. Wemá Násareti-naopakemba Yósepin-ááninkon-awiꞌa Ísun-iye súwana \v 46 Nátániyeri séna kesáámó súndasa Násareti-naopakemba ímba kaweꞌ-wáásín-iye wésune súwana Fírípi séna taawánaao súwasarai \v 47 kuyambá Ísu Nátániyerimba awánéna séna maandá éraiꞌa Ísareri-waasigo éna ímbo karoꞌ-ímáyáámó wéraiwai wétiye súwana \v 48 Nátániyeri áísai ena séna nóra úmaiya kesí imáyáa suwánéwa sénó súwana Ísu séna Fírípi ímbo áántarainkaꞌa ení naaópaꞌa piyáí-áwáuraꞌa méraanaꞌa kesí imáyáafinkemba awánaraumne súwana \v 49 Nátániyeri séna óraakoo emá Maníkón-ááninko e Ísareri-waasi kentáásí kawáágó óne súwana \v 50 Ísu séna piyáí-áwáuraꞌa méraanaꞌa kesí imáyáafinkemba awánaraumne súndasafe kentáfé sé éraiꞌe Maníkón-ááninko óne wésene. Ení naaópaꞌa méraanaꞌa imáyáafinkembo awánaraundasafe sénda po mintántáákómbó íyáákainda-tantaaꞌa ánaaemba awánáínone. \v 51 Éraiꞌa simátimeꞌa súne. Wíyómpaꞌa kampúaran-tawaai tuwínkaaꞌa ínasa wíyómpakemba waási úranko kumpaápé uráundawifaꞌa wíyómpaken-kisau-waasi iyé-kunke íyaꞌa tuwánánááwe Ísu siyáiye. \c 2 \s1 Ísu non-úramba wáíni-nombo waéꞌmakain-aai. \p \v 1 Aúnkáraamba Káríri-aempaꞌa Kéna-naopaꞌa túwaandu urésa aaré wétoꞌwaai-esa Ísun-anówa komérowasa \v 2 Ísune wení kísau-waasiye táántowasa komérowasa \v 3 ándá-aran-domba nowaná taiꞌówana Ísun-anówa Ísuntafena séna ándá-aran-domba taíꞌáiye súwana \v 4 Ísu séna kesí kísausafe ímba simásimiyo. Seyaafáꞌnánkáꞌó kesí áwáumo suwánáíyan-kanaa ímba tiyáiye súwana \v 5 Ísun-anówa kísau-waasisafena séna simátimindantemban-oro siyáiye. \v 6 Yúndaa-waasi tiyáámbo non-kwíyúmba mindásafena afaꞌmóráe óraa-sawema wérowana \v 7 Ísu kísau-waasisafena séna misáwéfímbá nombá fatímai ówitaaro súwasa fatímai ówitamarowana \v 8 Ísu séna tuwímbai-nomba umaéꞌa tónkáꞌó káráwiyaiwaimba mááméro súwasa miyá uwaná \v 9 mindómbá ándá-aran-domba urówana tónkáꞌó káráwiyowi néna séna nááfaken-donaꞌiyomo súmba kísau-waasi Ísun-aai isésa awánaraawe. Nááfaken-donaꞌiyo séna aaremó maún-kwaasigomba áántowana túwana séna \v 10 seyaafáꞌ-wáásí aifaꞌá kaweꞌ-ándá-árán-dómbá tíméwasa násúwááwasa úwoi-anda-aran-domba wétimewe. Emá ímba miyá óndarakemba ánaaemba kaweꞌ-ándá-árán-dómbá wésimene siyáiye. \v 11 Káríri-aempaꞌa Kéna-naopaꞌa Ísu minkísáú-wááméꞌá úmba wení fasiꞌaémbá aráátimuwasa wení kísau-waasi awánésa timankúnkúmba ésa sésa Maníkómpákémbá kunkáiye siyáawe. \v 12 Minkákémbá Ísuwe anówawe mináfáráwáínóndaawe wení kísau-waasiye miyáumai-waasi Kápaneamu-naopaꞌa kárikaꞌa kumbéraawe. \s1 Ísu óraaꞌ-amaan-daumpaꞌo iyáin-aai. \r Mátíyu 21:12-13, Mááka 11:15-19, Rúku 19:45-46 \p \v 13 Naaófáꞌó Maníkó Yúndaa-waasi tíyótaimo í-tánón-kánáá tóso ún-kanaama ampáámbá wéunkaꞌa Ísu Yérúsaremu-naopaꞌa wéna \v 14 óraaꞌ-amaan-daumpaꞌa iyúmba mifáꞌá waásisomba mésa Maníkómbó amíyantafesa purumakawé sipisípiye mááufuꞌ-numawe wémeyambaresa ámáán-dankoni óntamba wémeyanesa mérowana Ísu tuwánéna \v 15 ándásamba ufántuwena mindásamba purumakawé sipisípiye tusú uwásuwena ámáán-dankoni óntambo méyámbárón-kwaasiti taaremá tawísísuwena \v 16 mááufuꞌ-numamo méyámbárón-kwaasisafena séna maimaéꞌa kóro. Kesifoní naaúmpaꞌa ímba maaketí márémba maimaéꞌa kóro Ísu súwasa \v 17 wení kísau-waasi awánésa sésa naaófáꞌá Maníkón-aai aúfáífimba agaimaréna séna Maníkóo ení naambá sáwíꞌa ofó séꞌa óraaꞌ-imayaa wéune agaimaréna siyónkaꞌa pósa minááí wení \p kísau-waasi táákaꞌa makáawe. \b \p \v 18 Yúndaa-kawaa-waasi Ísuntafesa sésa nóin-kwaamera inatááwá awánéta séta Maníkó fasiꞌaémbá ámakaintafema óraaꞌ-amaan-daumpaꞌa miyá ónesa sénaumne suwaná \v 19 Ísu séna maanámáán-dámbá tawísísuwewaꞌa kaumbo-kánááráꞌá úmaranaumne súwasa \v 20 sésa maanámáán-dámbá ayáátáákaꞌa 46 aatai maisuwésa úmakaan-damba isamá emá sé kaumbo-kánáá úmaranaumne wésene sumbánifo \v 21 mindá ámáán-dantafenamo siyáimba wení áúsafena siyáiye. \v 22 Ánaaemba pukáimpinkemba Maníkó Ísumba íyáfasinankonkaꞌa wení kísau-waasi minááí táákaꞌa marésa sésa Ísu siyáin-aai éraiꞌ-aai siyáimbaniye sésa Maníkón-aai aúfáífinken-aai éraiꞌ-aain-iye siyáawe. \b \p \v 23 Naaófáꞌó Maníkómó Yúndaa-waasi tíyótaimo \p í-tánón-kánááráꞌá Yérúsaremufaꞌa Ísu fíꞌo-fiꞌon-kisau kawe-kísáú maúwasa waásisomba awánésa Ísuntafesa sésa éraiꞌa Maníkómpákémbá kunkáiye sumbánifo \v 24 Ísu waási tirumpimbá awánéna séna minááí kentáfésa ímba tirumpinkémbá wésefo tuwesaraí kembá uwásinkanaawe séna \v 25 waási ímba simámun-aaifinkenban-ifo wemá waási tirumpimbá awánarontafena Ísu minááí siyáiye. \c 3 \s1 Níkótímási Ísumbo áísai uráin-aai. \p \v 1 Moóráwigo ámáán-kawaa-waasi Yúndaa-waasiti kawáágón-áwíꞌa Níkótímási \v 2 moórá-noꞌwaamba Ísumpaꞌa téna séna óraakoo Maníkón-aai simásímíndasafena embá aiꞌmáráísama taméraanata awánaraumne. Maníkómó embó fasiꞌaémbó ímbo ámakainkakaa fíꞌo-fiꞌon-kawe-kisau ímba kanaaꞌá maésino súwana \v 3 Ísu séna éraiꞌa simámeꞌa súne. Ímbo anekaꞌó aúraan-úmaimo matinkáíyawimo ésa Maníkóní nombara ímba maénááwe súwana \v 4 Níkótímási séna óraaꞌa uwáguraafo nóraumaiya \p aúíꞌa ónaao séna tinóisai tirumpimbá ímba aneká komaíyasa matinkánááwe súwana \v 5-6 Ísu séna éraiꞌa simámeꞌa súne. Waásimo matínkáámba mindá waásin-ofo Maníkóní ámútankomo uwátínkáímba mindá Maníkóní ámútankowaraꞌa aúíꞌa wéowe. Ímbo nonkwárá Maníkóní ámútankowaraꞌo aúraaniꞌo úmaimo méraiyaniꞌo uwátínkááwi Maníkómó kawáánipaꞌa ímba méranaawe. \v 7 Anekaꞌá aúraan-úmai matinkáíníyemo súnda-aaisafena ímba ááꞌa íno. \v 8 Maarán-ááí imáyáan-uwo. Fiyúndágo wení imáyáafinkemba wéwisasa aneꞌá ímba wéawanesa sésa nááfakena nááfara wéwiyo wésewe. Miyámó intembá Maníkóní ámútanko miyáráán-úmai waási wéuwatinkaiye súwana \v 9 Níkótímási séna nóra énawa miyá íníyo súwana \v 10 Ísu séna Ísareri-waasifimba aaí wésimatimendawi óndanifo minááí ímba isááne. \v 11 Éraiꞌa simámeꞌa súne. Kesáámó awánaraunda-tantaaꞌe ísaraunda-tantaatafeta wésimatimunda isaꞌá ímba wéisaawe. \v 12 Miyá wéon-tantaaꞌe marapáꞌó wéon-tantaatafeꞌo wésimamunda ímba éraiꞌe séndanifo wíyómpaken-tantaatafeꞌo simáméndamo e nóra séwa éraiꞌe sínono. \v 13 Ímba wíyómpaꞌa iyésa kunkáafo keyáá wíyómpakemba kunkéꞌa kumpaápé uráundawi wíyómpaken-tantaaꞌa kanaaꞌá aráátimune. \v 14 Naaófáꞌá Mósese óntamba iyaankafayaambá úmai taaiyaꞌó mósá marówasa puwónaesamo un-kwáásí awánésa ímba pukáawe. Miyámó uráintemba kembá waási úranko kumpaápé uráundawimba sínkambai aaraa-táíyáꞌá mósá maráíyamba pósa \v 15 kesááisafesamo timankúnkúmbo íyawimo ésa aúíꞌa úmai aasiyaasí maéꞌmaeꞌa ónááwe Ísu siyáiye. \b \p \v 16 Maníkó marapáꞌó méraan-kwaasisafena áfááraumai aruntaféna éna póna wenáánimba kímborawigomba aiꞌmarówana kunkáimba pósa wenááisafesamo timankúnkúmbo íyawi waásimo méraawini áwáuma Maníkóní némpaꞌa ímba maéꞌmaeꞌa ónááfo wení ewaaꞌá aúíꞌa úmai maéꞌmaeꞌa ónááwe. \v 17 Marapáꞌ-wáásí aaifimbá maitinkaaó séna Maníkó ááninkomba ímba aiꞌmarówana kunkáifo marapáꞌ-wáásí sáwí-imayaafimbo méraawi kuntíꞌmai kaweꞌ-ámpáꞌá métinkaao séna Maníkó ááninkomba aiꞌmarówana kunkáiye. \v 18 Maníkó ááninkon-aaisafesa timankúnkúmbo íyawi ímba aaifimbá maitinkáínífo ímbo timankúnkúmbo íyawi éꞌa aaifimbá maitínkaraiye. Maníkóní kímbora-aaninkon-aaisafesa ímbo timankúnkúmbo wéiyawisafena éꞌa aaifimbá maitínkaraiye. \v 19 Sámo kátínkáíwai marapáꞌá kunkáimbanifo waási sáwíꞌa wéesa pósa kumeuꞌó \p in-áémpátáfésa imáyáa ésa sámo kátínkáíwaifaꞌo ímbo tentáféna aaifimbá maitinkáíníye. \v 20 Sáwíꞌo wéowi sámo kátínkáíwaintafesa ímba wétinkaisasa kesí kísau paápé ifo sésa ímba sámo kátínkáíwaifaꞌa tawémaewe. Sáwíꞌo owí miyá wéofo \v 21 arupísemo owí sámo kátínkáíwaifaꞌa taméraamba pósa Maníkómó sintembó ombá wétuwanaawe. \s1 Yóni Ísun-aaimo simátímakain-aai. \p \v 22 Minkákémbá Yúndiyaa-aempaꞌa Ísuwe wení \p kísau-waasiye komésa nombá wémaitinkowana \v 23-24 minkánááráꞌá Yónimba ándáfaꞌa ímba máánkaronkaꞌa Ínóni-aempaꞌa Sérími-naokoni ewaaꞌ-nónaumpaꞌa Yóni ména sáwífaꞌ-nomba wéropaꞌa mérowasa waásisomba tóso uwaná Yóni nombá wémaitinkowasa \v 25 Yónini kísau-waasisonte moórá Yúndaa-waasigo-iyaise mésa nombó maitínkón-aaisafesa wesimán-kwesiman-esa \v 26 Yónini kísau-waasisomba wembá tasimámesa sésa óraakoo Yóndani-nonkoni menáípáꞌó eséꞌo máíwaimba wenáwíꞌo mósá maráándawimba wemá nombá wémaitinkaisasa sáwífaꞌ-waasi wétoso owe suwaná \v 27 Yóni séna Maníkómó tímísasamo ombá mindá miwínén-iye. \v 28 Kemó siyáunda Maníkómó íyáfasinankaraiwai ímba kemá úmpo siꞌmarówaꞌa wení aifaꞌá tiyáumnemo siyáunda-aai ísaraawe. \v 29 Maarán-ááí imáyáan-oro. Aú-ininkomo awaaikómpáꞌó tisanamá awaaikó amááraasombo aamoimó onten-úmai Ísumpaꞌa tewaꞌá aamoí wéune. \v 30 Wemá óraaꞌ-waasi imbá póna wenáwíko íyáákainifo kemá káriꞌ-waasi únda póna kesúwíko kumíníye Yóni siyáiye. \b \p \v 31 Wíyómpakewi seyaafáꞌnánká íyáákaraiye. Maankákén-kwáásí marapáꞌ-wáásí pósa marapáꞌó wéon-tantaatafesa wésefo wíyómpaken-kwaasi íyáákarain-kwaasi póna \v 32 awánarain-tantaa ísarain-tantaatafena sisasá ímba ísáámbanifo \v 33 wenááisafesa éraiꞌe sewí sésa Maníkó éraiꞌ-aaigoni áwáun-iye sisasá tuwánésa sésa Maníkó éraiꞌ-aaigoni áwáun-iye wésewe. \v 34 Maníkó aiꞌmákaiwaimba wení ámútamba ámakaimba póna Maníkón-aai wésisasa minááísáfésamo éraiꞌemo sewí sésa Maníkó éraiꞌ-aaigoni áwáun-iye wésewe. \v 35 Maníkó afowámá éna ááninkomba arumbá aména séna seyaafá-tántááꞌá kawáánúmai káráwiyuwo siyáiye. \v 36 Ááninkon-aaisafesamo timankúnkúmbo ésamo weséꞌo kááísamaimo méraiyawi aúíꞌa úmai maéꞌmaeꞌa ónááfo wenááimo ímbo ísámaimo kaweꞌó íyawi ímba aúíꞌa úmai mérewana Maníkóní áyánko miwíséꞌa aasiyaasí waéꞌwaeꞌa isasá méraawe. \c 4 \s1 Sámériyaafaken-ininkon-aai. \p \v 1-3 Yóni nombó maitínkáín-kwaasi Ísumo maitínkáíwai kóyáákaraiye. Énifo Ísu ímba maitínkaraifo wení kísau-waasi maitínkaraawe. Yónimo maitínkáín-kwaasi Ísumo maitínkáímba kóyáákamai-waasi maitínkáín-aai ámáán-kawaa-waasimo ísón-aai Ísu iséna Yúndiyaa-aempaꞌa tuwéna anekaꞌá Káríri-aempaꞌa kónae séna \v 4 Sámériyaa-ampaꞌa kónae séna \v 5 kúmba Sámériyaa-aempaꞌa Sáíkaa-naopaꞌa naaófáꞌó Yékopumo ááninko Yósepimbo ámakom-barama ewaaꞌá wéron-daopaꞌa kúmba \v 6 Yékopu nombó uwínenamo uꞌmakóm-baiꞌa wérowana aampaꞌá kúwana Ísumba awesaraí úwana mimbáíkáꞌá wááwái komérowasa \v 7-8 wení kísau-waasi tómbá méyánónae sésa naaópaꞌa kuwaná Sámériyaa-ininko nombá uwínena túwana Ísu séna nombá usimiyó súwana \v 9 minínínkó séna emá Yúndaa-waasi ómpo kemá Sámériyaa-inimba úmpo ímba nombá usimiyó siyó siyáiye. Yúndaa-waasiye Sámériyaa-waasiye ímba moórá-anafinkemba wénaafo ímba nombá usimiyó siyó súwana \v 10 Ísu séna Maníkómó kanaán-úmaimo amínda-tantaaꞌa ímba awánaraane. Nombá usimiyómó súnda-waasigosi áwáuma ímba suwánáánda-waasi úne. Kesí áwáumo suwánáándawiyaantasi aasiyaasimó maéꞌmaeꞌo on-dómbá simiyó sénaꞌa amúsino súwana \v 11 minínínkó séna maandómbá káúnkáúmpáꞌó kunkwéraimba náán-anafina aasiyaasimó maéꞌmaeꞌo on-dómbá uwínono. \v 12 Kentáá síwáꞌnágo Yékopu maandóm-báíꞌá uꞌmaréna wení sipisípiye wení akúntéꞌo tímakaimba isasá maandómbá wénaawe. Kemó súnda emá tímínda-nonko Yékopumo tímakain-donkomba ímba íyáákainiye wésune súwana \v 13 Ísu séna maandómbó wénaiyawimo éna anekaꞌá nontáféna tinkáínífo \v 14 kemó tíménda-nombo náíyawimo éna ímba anekaꞌá nontáféna tinkáíníye. Kemó tíménda-nombo náíyawimo éna tirumpimbá nonaumpinkémbó íyáúsenamo intenkáámbá ínasa pósa aúíꞌa úmai maéꞌmaeꞌa ónááwe súwana \v 15 minínínkó séna emó sénda-nomba símínaꞌa naananá nontáféna ímba sinkáínaꞌa ímba maampínkémbá tauwóno súwana \v 16 Ísu séna enawaaikómbá koáántamae tiyó súwana \v 17 séna kesuwaaiꞌíyaimba úne súwana Ísu séna emá éraiꞌa séndamanifo \v 18 séfataase-wamba maiyé miwíséꞌo maénda isamá káféꞌo minkwáásígóeꞌo emó méraanda ímba enawaaiꞌá isamá pó éraiꞌ-aai simásimene súwana \v 19 minínínkó séna kemó imáyáamo únda Maníkón-aai simátimendawi óne. \v 20 Sámériyaa-waasi kentáá síwáꞌná sésa maanómákáꞌá Maníkón-ímáyáá mósá máráaro siyáawaꞌa kembiwí Yúndaa-waasi séꞌa Yérúsaremu-naopaꞌa Maníkón-ímáyáá mósá máráaro wésewe súwana \v 21 Ísu séna kemó sendamá éraiꞌe siyó. Moórá-kanaamo tínda ímba maanómákáꞌwárá Yérúsaremu-naopaꞌwaraꞌ-aantembanifo seyaafáꞌ-náópáꞌwáráꞌá kesifon-ímáyáá mósá maránááwe. \v 22 Kembiwí Sámériyaa-waasi wen-ímáyáá máráámbanifo wení áwáuma ímba awánareꞌa wéowe. Yúndaa-waasisa wen-ímáyáá mósá maréta wení áwáusa awánaraumne. Maníkó séna moóráwigo sáwíꞌo úmaimo méraampinkemba kaweꞌ-ámpáꞌá métinkanae síndawi Yúndaa-waasifinkemba paápé íníye siyáiye. \v 23 Kesifo séna ken-ímáyáámó mósá maráíyamba ímba tóikakemba séꞌa éraiꞌa tirumpinkémbá ken-ímáyáá mósá máráaro siyáimba miyáumai moórá-kanaa wétisasamo éraiꞌo kesifon-ímáyáámó mósá wémaraiyawi tirumpinkémbá arupíse úmai kesifon-ímáyáá mósá maránááwe. \v 24 Maníkómbá áúma ímba wéraisana ámútanko méraisasa pósa ímba túrantamba aneꞌá wéawanaafo miyáráán-úmai Maníkón-ímáyáámó mósá máráámbo ombá wení ámútanko túwaꞌnai isasá tirumpinkémbá wen-ímáyáá mósá máráaro súwana \v 25 minínínkó séna Maníkómó íyáfasinankaraiwai Káráísitiyemo sewí kumíníye. Kumíndaraꞌa seyaafá-tántáátáféna simátiminiye sewaꞌá ísaraumne súwana \v 26 Ísu séna minááímó séndawi maandá kemá úne Ísu siyáiye. \p \v 27 Ísu minááí wésuwasa wení kísau-waasi kouwerésa Ísumo Sámériyaa-ininkontafenamo súmba Yúndaa-waasiti namuro-ínínkóntáféna wésuwana póna tááꞌa úwasa tirumpin-ímáyáá ésa minínínkóntáféna nóintafenawa wéankaisanawa íyó-imayaa ésa Ísuntafesa nóra sénawa minínínkóeꞌa wésiyo-imayaa ésa ímba taáísai uwaná \v 28 minínínkó wení sawe-kúrámá tuwéna naaópaꞌa wéna simátimena séna \v 29 seyaafáꞌó uráunda-tantaaꞌa wépaape in-kwaasi méraiye. Maníkómó íyáfasinankaiwaiyaꞌiyo taawánaaro súwasa \v 30 naaópaꞌa tuwésa Ísumpaꞌa tumbá \v 31 Ísuni kísau-waasi Ísuntafesa sésa óraakoo tómbá naaó suwaná \v 32 Ísu séna kemá ímbo awánaan-tomba makáumne súwasa \v 33 wení kísau-waasi keáímbá sésa nááwa tómbá maimaénawa máámakaiyo suwaná \v 34 Ísu séna tóntáfénamo tááimo taintembá siꞌmákaiwain-aai iséꞌa wení kísau maimaé wéweꞌa taíꞌáandasafena wésinkaiye. \v 35 Kísaufaꞌa wérain-tontafeꞌa éíyain-kwiyomba kóínana áfuma káínata fákáꞌmai túwaandu ónaumne wésefo kemá súne. Awánaaro. Káféꞌa maankánáá tómbó áfumo kaintembá miyáráán-úmai waásisomba tíꞌmai Maníkómpáꞌá túwaandu ónááwe. \v 36-37 Waásisombo tíꞌmai Maníkómpáꞌó túwaandu uwátinkaiyan-kwaasimo ésa miwí kaweꞌ-méyámbá maíyasa Maníkómpáꞌó tíyan-kwaasi aúíꞌa úmai maéꞌmaeꞌa ónááwe súne. Tuwímbai kísau úmaraiyasa fíꞌowi fakaránááwe wésewe. Miyáumai kísau íyawiwaraꞌe fakaráíyawiwaraꞌe aamoí ónááwe. \v 38 Fíꞌowi kísaumo úmakaamba isaꞌá kemá tiꞌmaráúnaꞌa fíꞌowiti kísaufaken-tomba wéfakaraawe Ísu waéꞌmai-aai simátímakaiye. \p \v 39 Énifo minínínkó séna seyaafáꞌó uráunda-tantaaꞌa paápé uráiye siyáin-aai isésa pósa Sámériyaa-waasi mindáópaken-kwaasi Ísuntafesa sésa éraiꞌa Maníkómó íyáfasinankaraiwain-iye sésa \v 40 Ísumpaꞌa tésa sésa kentáásí naaópaꞌa taméraao suwaná Ísu kae-kánáá koména \v 41 aaí simátimuwasa isésa sáwífaꞌ-waasiwaraꞌa sésa éraiꞌa sáwíꞌo úmaimo méraundafinkenta kaweꞌ-ámpátáámó mésinkaindawin-iye sésa \v 42 minínínkómbá simámesa sésa ímba enááisafeta aantembanifo wenááimo ísaraundasafeta séta marapáꞌ-wáásí sáwíꞌo úmaimo méraundafinkemba kaweꞌ-ámpátá mésinkaindawin-iye siyáawe. \s1 Ísu moórá-iyampoimo asófankarain-aai. \p \v 43 Ísu kaeꞌ-nóꞌwáámbá waéna mindáópaꞌa tuwéna Káríri-aempaꞌa kónae séna wéna \v 44 séna Maníkón-aai simátímíwain-awiꞌa wenamááraa ímba mósá máráafo fíꞌon-daopaken-kwaasi wenáwíꞌa mósá wémaraawe súwana \v 45 miyáumai Káríri-aempaꞌa kúwasa mináémpákén-kwáásí aamoí uwánkaraawe. Ááéma tíyótaimo í-tánón-kánááráꞌá miwí Yérúsaremu-naopaꞌa komésa Ísumo kísaumo maiyáimba awánaraamba pósa aamoí uwánkaraawe. \b \p \v 46 Aamoí uwánkówana Ísu Káríri-aempaꞌa wénena Kéna-naopaꞌa non-úranko ándá-aran-dombo úkáin-daopaꞌo kúmba kámáni-waasi Kápaneamu-naopaken-kwaasigo ááninkomba áíꞌa wéuwana \v 47 Ísu Yúndiyaa-aempakemba Káríri-aempaꞌa tiyáin-aai iséna Ísumpaꞌa téna séna kesááninko puwíndasafena wéisaꞌa úmpo kesí naaópaꞌa kuré koasófankainono súwana \v 48 Ísu séna ímbo fíꞌo-fiꞌon-kisau-waameꞌo awánéꞌo éꞌa \p ímba kesááisafeꞌa timankúnkúmba ónááwe súwana \v 49 óraakoo kesáánimba puwíndasafena wéimba minúwóíyáán-úmai tiyó súwana \v 50 Ísu séna enáánimba asófawifo waaó súwana Ísun-aaisafena éraiꞌe séna kúmba \v 51 aampaꞌá kúmba wení kísau-waasi tésa sésa enáánimba áíꞌa éꞌánkaraiye suwaná \v 52 tísai ena séna kesáánimba nóin-kanaarara áíꞌa éꞌánkaraiyo súwasa miwí sésa fénáímba wááwái áúiyamo kaimbá éꞌánkaraiye suwaná \v 53 afowámá imáyáa éna séna minkánáá enáánimba asófawiyemo siyáimba éraiꞌa siyáiye súwasa wení akúmpákén-kwáásí seyaafáꞌá Ísun-aaisafesa timankúnkúmba uráawe. \v 54 Yúndiyaa-aempakemba Káríri-aempaꞌa koména moóráma kawe-kísáú-wááméꞌá uréna minkáꞌá miníyámpóígómbá asófankowasa wení akúmbá timankúnkúmba uráawe. \c 5 \s1 Nonkwaaúmpáꞌá Ísu moóráwigombo asófankarain-aai. \p \v 1 Ánaaemba Yúndaa-waasi ámáántafesa tanómba kaumakónkaꞌa Ísu Yérúsaremu-naopaꞌa kurái. \v 2 Yérúsaremu-naokoni óntan-kusaifaꞌa ontamá wéromba áwíꞌa sipisípigoni ontamá miwání ewaaꞌá nonkwaaúnkón-áwíꞌa Pétésíta-nonkwaaumba wérowana \v 3 mindónkón-áwáífaꞌa wááu-namba séfataase-namba wérowasa mindáúmpátá tíꞌo ún-kwaasisomba tuwímbai túgafitan-kwaasisone tíyayaambo kararón-kwaasisone mésa nonkómó úwaauwaamo índa amuꞌmakówana \v 4 moórá-mora-kanaa wíyómpakewi nompímbá kumúwana nonkó úwaauwa úwana aifaꞌó nompímbó kumúwaimba áíꞌa éꞌánkaraiye. \v 5 Tíꞌo ún-kwaasisompimba moóráwigo ména ayáátáákaꞌa 38 aatai áíꞌa ún-kwaasi mérowana \v 6 Ísu awánéna ayáátáákaꞌa áíꞌa wéiye-imayaa éna áísai ena séna embá asófendasafena wéankaiyo súwana \v 7 we séna nonkómó úwaauwaamo índaraꞌo síꞌmaenamo nompímbó sinkáíndawi ímba méraiye. Kemá kumónaeꞌo úndanifo moóráwigo kembá kúwáákena nompímbá aifaꞌá kúmísana kesíꞌa úwoi wéraiye súwana \v 8 Ísu séna íyáfasinaao. Ení tuwaaiꞌá maimaé waaó súwana \v 9 minúwóíyáán-úmai áíꞌa éꞌankowana wení tuwaaiꞌá maimaéna kuráiye. \b \p Yúndaa-waasi ámáán-aaimo ísón-kanaaraꞌa miyá úwasa \v 10 Yúndaa-kawaa-waasi asófankon-kwaasisafesa sésa káféꞌa saagaan-kánáá isa ení tuwaaiꞌá maimaé wégonda aaraamá makáawe suwaná \v 11 we séna asófasinkaraiwai séna ení tuwaaiꞌá maimaé waaó siyáiye súwasa \v 12 miwí áísai esa sésa ení tuwaaiꞌá maimaé waaómó siyáiwai nááwaꞌiyo suwaná \v 13 sáwífaꞌ-waasifimba Ísu áwiyokuwana póna asófankowi séna áwíꞌa ímbo isáúnda-waasin-iye siyáiye. \b \p \v 14 Simásuwena ánaaemba óraaꞌ-amaan-daumpaꞌa iyúwana Ísu ayaafáí úmai awánéna séna áíꞌa éꞌánkaraimba po sáwíyamba sínkáífo sé sáwí-imayaa anekaꞌá ímba uwó súwana \v 15 iséna Yúndaa-kawaa-waasi kosimátimena séna asófasinkaraiwai Ísun-iye súwasa \v 16 Yúndaa-waasi ámáán-aaimo ísón-kanaaraꞌa Ísu asófankarontafesa Yúndaa-kawaa-waasi Ísumba sáwíꞌa uwánkámae íyúwana \v 17 Ísu séna kesifo aasiyaasi-kánáá kísau wémaimba póꞌa miyáráán-úmai kísau maénaumne súwasa \v 18 saagon-kánááráꞌá asófankarontafenawara Maníkó kesifomán-iyemo siyóntafenawaraꞌa pósa Yúndaa-kawaa-waasi sésa tufuwónae símasimaꞌa umbá Maníkó kesifomán-iyemo siyónten-úmai Maníkóe keséꞌa mimbóráíꞌa úmai mérauye siyóntafesa Yúndaa-kawaa-waasi sésa tufuwónae siyáawe. \s1 Afowán-ááimo Ísumo siyáin-aai. \p \v 19 Suwaná Ísu simátimena séna éraiꞌa simátimeꞌa súne. Ááninko póꞌa ímba kesí imáyáafinkemba únda kesifomó imbá awánéꞌa miyá wéune. Kesifomó intembá ááninko wéune. \v 20 Kesifo ááninkomba arumbá siména seyaafá-tántááꞌó wéimba wéaraasimiye. Íyáákainda-kisaumo aráásiminaꞌa minkísáú máénaꞌa táátafeꞌa ónááwe. \v 21 Kesifomá pukáampinkembo íyáfasintinkaintemba ááninko kesí imáyáafinkemba íyáfasintinkanaeꞌa wéune. \v 22 Kesifo séna ímba aaifimbá maitinkánaumpo aaifimbó maitinkáínda-kisau kesááninkomba ámakaumne siyáiye. \v 23 Aaifimbó maitínkáanda-kisau símakaimba pósa kesifon-áwíꞌo mósá máráántemba ááninko súwíꞌa mósá maránááwe. Kesúwíꞌo ímbo mósá maráíyawimo ésa kesifo siꞌmákaiwain-awiꞌwaraꞌa ímba mósá maránááwe. \b \p \v 24 Éraiꞌa simátimeꞌa súne. Kesááimo isésamo éraiꞌa aiꞌmákaiwai Maníkómá iyémó síyawi éꞌa áwáuma ómbaresa aúíꞌa úmai maéꞌmaeꞌa owe. Waási méraawini áwáuma Maníkóní némpaꞌo maéꞌómbanifo Maníkóní ewaaꞌá taméraamba póꞌa ímba aaifimbá maitinkánaumne. \v 25 Éraiꞌa simátimeꞌa súne. Moórá-kanaa tínasa pukáiyan-kwaasi Maníkón-ááninko-saai isánááwe. Isáíyawi íyáfasinesa maéꞌmaeꞌa ónááwe. \v 26 Kesifomá waásimo méraawini áwáun-iye. Fasiꞌaémbá siména séna miyámó úndantemba waásimo méraawini áwáuma óne siyáiye. \v 27 Kemá wíyómpakemba waási úranko kumpaápé uráundawi únana póna kesifo kentáféna séna aaifimbó maitínkénda-kisau amúne siyáiye. \v 28 Minááísáféna ímba tááꞌa íno. Moórá-kanaamo tínda utaráan-kwaasi seyaafáꞌá kesáái isésa \v 29 utarémpinkemba íyáfasinanaawe. Kaweꞌó uréwimo íyáfasinesa aúíꞌa úmai maéꞌmaeꞌa ónááfo sáwíꞌo uréwimo íyáfasinaiyaꞌa aaifimbá maitinkánaumne. Minááísáféna ímba tááꞌa íno Ísu siyáiye. \s1 Ísu wení áwáumo siyáin-aai. \p \v 30 Ísu simátimena séna ímba kesí imáyáafinkemba wéumpo siꞌmákaiwai simásímakaintemba miyá wéune. Ímba kesí imáyáafinkembo ondasáféꞌa arupíse úmai aaifimbá maitinkánaumpo kesifo simásímakainten-úmai aaifimbá maitinkánaumne. \v 31 Kemó kesáféꞌo súndarakaa karoꞌé sewaisinó. \v 32 Moóráwigowaraꞌo kentáfénamo simbá éraiꞌa wésiye. \v 33 Kembiwí tuwímbai tiꞌmárówasa Yóni nombó maitínkáíwaimba koáísai uwaná Yóni kentáféna séna éraiꞌ-waasin-iye. Kosimátíméro siyáiye. \v 34 Kesí áwáumo síyantafeꞌa ímba óraaꞌ-imayaa úndanifo Yóni kentáfénamo siyáin-aaisafeꞌa éraiꞌe síyaꞌa sáwíꞌo úmaimo méraampinkemba kaweꞌ-ámpáꞌá métinkanae-imayaa wéeꞌa minááí simátimune. \v 35 Ómbó aampaꞌó kúraꞌmae konten-úmai Yóni kentí aampaꞌó kúratinkowaꞌa kárikaꞌa aamoí uráawe. \v 36 Moórá-tantaako Yóni kentáféna siyáin-aaigomba íyáákaraiye. Kesifomó simásímakain-kisau wémaunana minkísáúgó kesí áwáuma wépaape-iye. Kesifomó siménamo siꞌmákain-kisau wémaunasa kesí áwáuma wéawanaawe. Mintántáákó Yóni kentáfénamo siyáin-aaigomba íyáákaraiye. \v 37 Kesifo siꞌmákaiwai wewáráꞌá kentáféna simbánifo wenáái ísámai ímba kaweꞌá éꞌa wenaneꞌá ímba awánaraawe. \v 38 Siꞌmarówaꞌo kunkáundasafeꞌa ímba timankúnkúmba ombá póna Maníkón-aai ímba tirumpimbá wéraiye. \v 39 Kembiwí séꞌa aúíꞌa úmai maéꞌmaeꞌa ónaumne séꞌa Maníkón-aai aúfáífimba toráumai awána-awana wéowe. Mináúfáífímbá kesí áwáuma agaimárówaꞌanifo ímba kaweꞌ-úmai ísaraawe. \v 40 Kaweꞌó úmaimo iséꞌo kempáꞌó tenkakaa aúíꞌa úmai maéꞌmaeꞌa owaisinó. \b \p \v 41 Waási kesúwíꞌa óraaꞌa uwásinkanaawe-imayaa ímba wéune. \v 42 Maníkómbó ímbo tirumbó áménkaꞌa wétuwanaumne. \v 43 Kesifomá simásímakaintafeꞌa kunkáundanifo ímba kaweꞌá wéuwasinkaawe. Énifo moóráwigombo kesifomó ímbo simámakaindawimo tínaꞌo éꞌa kaweꞌá uwánkanaawe. \v 44 Kembiwí séꞌa waási kentáá súwíꞌa óraaꞌa uwásinkanaawe séꞌa póꞌa kesáái ímba éraiꞌe wésewe. Maníkómá kentáá súwíꞌa óraaꞌa uwásinkainiye senkakaa kentáféꞌa éraiꞌe sewaisinó. \v 45 Kesifon-aúrankaꞌa ímba aaifimbá maitinkánaumpo Mósese naaófáꞌó ámáán-aaimo agaimakáiwai aaifimbá maitinkáíníye. Mósese súwaꞌnai iyémó sewímó éna wemá aaifimbá maitinkáíníye. \v 46 Mósese kesáái agaimakáimba póꞌa Mósesen-aaisafeꞌo timankúnkúmbo onkakaa kesááisafeꞌa timankúnkúmba owisinó. \v 47 Mósesemo agaimakáin-aaisafeꞌa ímba éraiꞌe sembá póꞌa kesááisafeꞌa ímba éraiꞌe sewé Ísu siyáiye. \c 6 \s1 Ísu sáwífaꞌ-waasi tómbó tímakain-aai. \r Mátíyu 14:13-21, Mááka 6:30-44, Rúku 9:10-17 \p \v 1-4 Naaófáꞌá Maníkó Yúndaa-waasi tíyótaimo \p í-tánón-kánáá ampáámbá úwana Káríri-waaunkoni menáípáꞌá Ísu nompín-táómpimba wéna minkwaaúnkóní moórá-awiꞌa Táípíriyasi nompáꞌá kúmba tíꞌo ún-kwaasisomba asófatinkowasa awánésa pósa wenánaaemba arááíwáúwasa Ísuwe wení kísau-waasiye nompín-táómpinkemba marapáꞌá kumésa omápaꞌa imérowasa \v 5-6 sáwífaꞌ-waasi Ísumpaꞌa íyúwana tuwánéna imáyáa éna séna ánaaemba miyá ónaumpo aifaꞌá Fírípimba áísai úmai isánae séna áísai ena séna nááfakena tómbá méyámbaꞌmaiya tíménara nánaao súwana \v 7 Fírípi séna sáwífaꞌ-ontankakemba 200 kinaaraken-tomba méyámbaꞌmaisa timúnasasa naawaisinó súwana \v 8 moórá-kisau-waasigo Sáímoni Pítaan-áfákon-awiꞌa Énduru \v 9 séna moórá-iyampoigo séfataase-tonkwara kaeꞌ-mófááꞌwáráꞌá makáifo sáwífaꞌ-waasi méraawe súwana \v 10 Ísu wení kísau-waasisafena séna maraꞌá méraaro simátíméro súwasa simátímúwasa maraꞌá mérowana minkwáásísómbá sáwífaꞌa 5,000 waaima mérowana \v 11 Ísu mintómbá maisoréna Maníkóntáféna súwiyo simásuwena tómbá tafántafan-úmai wení kísau-waasi timúwasa miwí tímúwana tómbó nontenkáán-úmai mófááꞌa miyáumai nowaná tímúꞌa fówasa miwítí imáyáagomo úniꞌa uwaná \v 12 wení kísau-waasisafena séna mintón-ayai ímba úwoifaꞌa túwáaro súwasa \v 13 séfataase-tompinkemba nésamo túwón-ayaisomba sísamaifakemba kaeꞌá kumbaimái-unampimba fáítuwana ówitowasa \v 14 Ísumo úmba awánésa sésa Maníkón-aaimo simátímíwai íntaamo awánáúnda-waameꞌa isatá awánáúmne sésa amuꞌmaráúndawin-iye sésa \v 15 kentáásí kawáá-íta íníyemo sumbá Ísu miwí tirumpimbó un-ímáyáá iséna ímba miyá ónaunasa sewé séna tiyuwéna omápaꞌa iyáiye. \s1 Ísu non-afóforaꞌo kuráin-aai. \r Mátíyu 14:22-23, Mááka 6:45-52 \p \v 16 Ísu omápaꞌa imérowasa fenómpinkaꞌa wení \p kísau-waasi nonkwaaúnkóní áwáífaꞌa kumésa \v 17 Kápaneamufaꞌa kónae sésa nompín-táómpimba íyátesa kuwaná Ísu ímba túwana nóꞌwaamba fénkúwana \v 18 óraa-fiyunda toréna nonkó tufántááfan-úwasa \v 19 taántámbá nombá tuwíntámaesa ayáátáákaꞌa kuwaná Ísu non-afóforaꞌa maréna nompín-táónkoni ewaaꞌá túwasa awánésa táátafesa uwaná \v 20 Ísu séna kemá úmpo ímba táátafe oro. Aánoꞌa méraaro súwasa \v 21 aamoí ésa sésa nompín-táómpimba íyátaao suwaná minúwóíyáámbá nompín-táónko nonáwáífaꞌa kúpaꞌa kuráiye. \s1 Ísumba ayaafáí uráan-aai. \p \v 22 Aafáyáama menáípáꞌó koméron-kwaasi sésa fénáímba nompín-táómba kímbora wéraisana Ísu ímba mimpímbá wisasá wení kísau-waasi miwí aantemba kuráafo Ísu nááfara méraiyo siyáawe. \v 23 Tuwímbai-waasi nompín-táómpimba Táípíriyasifakemba tóso ésa fénáínkaambo Ísumo Maníkóntáfénamo súwiyo súwasamo waásisombo tómbó néwiyopaꞌa tésa \v 24 Ísuwe wení kísau-waasiye ímba mérontafesa \p tiyaafáí ónae sésa mindómpín-táómpimba íyátesa Kápaneamufaꞌa kuráawe. \s1 Ísu maéꞌmaeꞌo íyan-tomba únemo siyáin-aai. \p \v 25 Kápaneamu-naopaꞌo kumbá Ísumba awánésa sésa kesí óraakoo emá nóin-kanaawa maafáꞌá tiyáano suwaná \v 26 Ísu séna ísáaro. Ímba kaweꞌ-wááméꞌó aráátimundasafeꞌa wésiyaafai-ofo tómbó naráantafeꞌa wésiyaafai-owe. \v 27 Tómbó ímbo aasiyaasimó waéꞌwaeꞌo índa-tontafeꞌo éꞌa ímba kísau maéꞌa waásimo aasiyaasimó maéꞌmaeꞌo íyan-tontafeꞌo éꞌa kísau máéro. Mintómbó tíménda kemá waási úranko mintómbá timénaumne. Maníkó kesifomá kentáféna séna aamoí uwánkaumne. Kesí kísau mauwó simbá póꞌa mintómbá timénaumne súwasa \v 28 áísai esa sésa nóraumaisaawa Maníkóní kísau maénaumno suwaná \v 29 Ísu séna kentáféꞌo séꞌo éraiꞌa Maníkó aiꞌmákaisana kunkáiwai iyémó sembá mindá Maníkóní kísau maéꞌa sewé súwasa \v 30 nóran-kwaameraꞌini ímbo awánáúnda-waameꞌo inatáámó éta awánéta séta éraiꞌa Maníkó embá aiꞌmáráísama kunkáandawi ónesa sénaumne. Nóin-kisau-waamera ínono sésa \v 31 kentáá síwáꞌná máásai-marafaꞌa mésa wíyómpaken-tonkon-awiꞌa máána-tomba néꞌómbanifo emó uráandawimo éna ímba mindá íyáákaraiye. Naaófáꞌá Maníkón-aai aúfáífimba agaimaréna séna wíyómpaken-tomba timúwasa naráawe agaimaréna siyáiye suwaná \v 32 Ísu séna ísáaro. Mósesemo tímakain-tomba ímba wíyómpaken-tomban-ifo kesifomá wíyómpaken-tomba kawe-tómbá wétimiye. \v 33 Wíyómpakembo marapáꞌó kunkáiwai wemá Maníkómó tímín-tomban-iye. Wentáféꞌo wéeꞌa maéꞌmaeꞌa ónááwe súwasa \v 34 miwí sésa sénda-tomba aasiyaasi-kánáá simiyó suwaná \v 35 Ísu séna kemá aasiyaasí maéꞌmaeꞌo íyan-tomba úne. Kempáꞌó wétiyawi ímba tááima táíníye. Kenkáꞌó timankúnkúmbo wéiyawi ímba nontáféna tinkáíníye. \v 36 Éꞌa simátímakaumne. Kesí kísau-waameꞌa awánaambanifo kesááisafeꞌa ímba éraiꞌe sésa ímba kenkáꞌá timankúnkúmba wéowe. \v 37 Énifo kesifomó símín-kwaasimo éꞌa kempáꞌá ténááwe. Kempáꞌó tíyan-kwaasisafeꞌo éꞌa ímba kóro sénaumne. \v 38 Kesí imáyáamo arááíwáéndasafeꞌa wíyómpakemba ímba kunkáumpo siꞌmákaiwaini imáyáamo arááíwáéndasafeꞌa kunkáumne. \v 39 Siꞌmákaiwai simásimena séna amúnda-waasi sáwí-ampaꞌa arááíwáéfo sé kawáánuwo. Ánaaen-kanaa pukémpinkemba íyáfasintinkaano. \v 40 Kesifomá simásimena séna kesááninkoo embá awánésa sésa Maníkón-ááninkoman-iyemo síyawi aúíꞌa úmai maéꞌmaeꞌa ónááwe siyáiye. Ánaaen-kanaama pukémpinkemba íyáfasintinkanaumne Ísu siyáiye. \b \p \v 41 Kemá wíyómpaken-tomba úne Ísu súntafesa Yúndaa-oraaꞌ-waasi tirunkó sáwíꞌa úwasa \v 42 miwí sésa wemá Ísuma Yósepin-ááninkoman-iye. Anófoi étaamo tuwánáúndanifo nóra sénawa wíyómpakemba kunkáumne wésiyo suwaná \v 43 Ísu simátimena séna ímba miyá mósimesin-oro séna \v 44 kesópaꞌa ímba úwoima ténááfo kesifo kembá siꞌmákaiwaima táántainaꞌa kesópaꞌa tíyaꞌa ánaaen-kanaama pukémpinkemba íyáfasintinkanaumne. \v 45 Mindásafesa naaófáꞌá Maníkón-aaimo simátímakowi agaimarésa sésa Maníkó seyaafáꞌ-wáásí símai aráátiminiye siyáawe. Kesifon-aaimo ísámai kaweꞌó íyawi kesópaꞌa ténááwe. \v 46 Kesifombá ímba awánaraafo kemá Maníkónópakemba kunkáundawi keyááma kesifombá awánaraumpo kesifon-aaimo ísámai kaweꞌó íyawi kesópaꞌa ténááwe. \v 47 Éraiꞌa simátimeꞌa súne. Kesááisafesa éraiꞌe sésa kenkáꞌá timankúnkúmbo íyawi áwáuma ómbaresa aúíꞌa úmai maéꞌmaeꞌa wéowe. \v 48 Kemá maéꞌmaeꞌo íyan-tomba úne. \v 49 Kentíwáꞌnáma máásai-marafaꞌa mésa máána-tomba némesa úwoi putáráawe. \v 50 Énifo wíyómpaken-tomba miyán-tómbó náíyawima úwoi maéꞌmaeꞌa ónááwe. \v 51 Kemá wíyómpaken-tomba maéꞌmaeꞌo íyan-tomba úne. Mintómbó nésamo ésa aasiyaasí maéꞌmaeꞌa ónááwe. Kesúma timúnaꞌo naantaféꞌa póꞌa aasiyaasí maéꞌmaeꞌa ónááwe Ísu siyáiye. \b \p \v 52 Ísu súwasa Yúndaa-oraaꞌ-waasi tirunkó sáwíꞌa úwasa keáímbá sésa nóra sénawa miwá wenáúma simínataawa nánaumno suwaná \v 53 Ísu simátimena séna éraiꞌa súne. Kemá waási úranko póꞌa kesúmo ímbo néꞌo kesí naaemó ímbo néꞌo éꞌa ímba maéꞌmaeꞌa ónááwe. \v 54 Énifo kesúwe kesí naaewémó naawí áwáuma ómbaresa aúíꞌa úmai maéꞌmaeꞌa ombá póꞌa ánaaen-kanaama pukémpinkemba íyáfasintinkanaumne. \v 55 Kesúma kawe-tómbán-iye. Kesí naaemá kaweꞌ-nómbán-iye. \v 56 Kesúwe kesí naaewémó naawí keséꞌa kááísamai méraawaꞌa kemá miwíséꞌa kááísamai méraumne. \v 57 Kesifo siꞌmákaiwai aasiyaasí maéꞌmaeꞌa iwáí isaꞌá póꞌa kewáráꞌá aasiyaasí maéꞌmaeꞌa wéune. Kemá maéꞌmaeꞌa úndasafeꞌa póꞌa kesúmo newí aasiyaasí maéꞌmaeꞌa ónááwe. \v 58 Kentíwáꞌná tómbá némesa úwoi putáráawe. Kemó súnda-tomba wíyómpaken-tomba ímba miyán-tómbán-iye. Kemó súnda-tomba mintómbó newí aasiyaasí maéꞌmaeꞌa ónááwe Ísu miyámá \v 59 Kápaneamu-naopaꞌa ámáán-daumpaꞌa simátímakaiye. \b \p \v 60-61 Ísu simátimuwasa wembó arááíwáún-kwaasi tirunkó sáwíꞌa úwasa imáyáa ésa sésa wemó sin-ááígó ínta sínkáín-aai póna umbaí wétaiye suwaná Ísu arumpin-ímáyáá éna simátimena séna minááísáféꞌa wégaoraawe. \v 62 Kemó wíyómpaken-waasi úrankomo kumpaápé uráundawimo kunuweréꞌo íyónaꞌo suwánéꞌo éꞌa nóran-imayaawa ónaao. \v 63 Waásiti fasiꞌaénkó ímba túwaꞌnai ínífo Maníkóní ámútankoni fasiꞌaénkó túwaꞌnai ínaꞌa aúíꞌa úmai maéꞌmaeꞌa ónááwe. Miyámó intembá kemó súnda-aai mindá ámútankon-aai aúíꞌa úmai maéꞌmaeꞌo íyan-aain-ifo \v 64 tuwímbai kentáféꞌa séꞌa karoꞌá siyé wésewe Ísu súmba Ísu karoꞌá siyémó sun-kwáásíyé wení pintaruꞌó índawiwaraꞌa naaófáꞌá ísaronkaꞌa póna séna tuwímbai kentáféꞌa séꞌa karoꞌá siyé wésewe Ísu simátimena \v 65 séna mindásafeꞌa éꞌa simátimeꞌa súne. Kempáꞌá ímba úwoi ténááfo kesifomó táántainaꞌo éꞌa ténááwe simátímakaiye. \b \p \v 66 Ísu simátimuwasa wembó arááíwáún-kwaasisomba Ísumba ifáꞌauwesa weséꞌa ímba wénuwana \v 67 Ísu wení kísau-waasi sísamaifakemba kaeꞌá kumbaimái-waasisafena tísai ena séna kewárárá kembá siyuwaaó séna tísai úwana \v 68 Sáímoni Pítaa séna óraakoo kesáá nááfataawa kónaunawa sénó. Enááigo aúíꞌa uwátinkainasa aasiyaasí maéꞌmaeꞌa ónááwe wésendawi óne. \v 69 Káféꞌa entáféta simankúnkúmba éta séta Maníkómpákémbá kawekó ónesa wésune súwana \v 70 Ísu simátimena séna kemá sísamaifakemba kaeꞌá kumbaimái-waasimo kemparíꞌa uráundanifo kempínkémbá moórá sáwí-waasigo paápé íníye súmba \v 71 Sáímoni-Ísakeriotin-ááninkon-awiꞌa Yúndasintafena séna Yúndasi wení kísau-waasi sísamaifakemba kaeꞌá kumbaimái-waasifinkemba Ísuni pintaruꞌá maíndawin-iye. Wentáféna minááí siyáiye. \c 7 \s1 Ísun-áfárawaisai-taai. \p \v 1 Minkákémbá Yúndiyaa-aempaken-kwaasi Ísumba tufuwónae suntáféna Ísu Yúndiyaa-aempaꞌa ímba númba Káríri-aempaꞌa wénuwana \v 2 Yúndaa-waasimo wááu-nambo ésamo tanómbo kaúfún-kanaa ampáámbá úwasa \v 3 Ísun-áfárawaisai karaánááꞌa ankésa sésa maanáémpáꞌá tuwéma Yúndiyaa-aempaꞌa waásimo túwaandu íyapaꞌa ení kísau komáínasa pósa ení waási ení kawe-kísáú awánaaro. \v 4 Seyaafáꞌ-wáásí suwánáíwae síyawi ímba aúpáꞌá kísau maénááfo seyaafáꞌ-wáásí túrankaꞌa kísau komauwó sésa \v 5 Ísun-áfárawaisai wentáfésa ímba imáyáa ésa sésa Maníkómpákémbá kunkáiye sumbá minááí simámúwana \v 6 Ísu simátimena séna seyaafáꞌnánká kesí áwáumo suwánáíyan-kanaa ímba tiyáifo kembiwí úwoi wíyasa tuwánésa \v 7 marapáꞌ-wáásí kembá ímba aaisambá tíkaafo miwímó on-áwáúsáféꞌo súndasafesa kembá aaisambá síkaawe. \v 8 Tanómbo opaꞌá ke koró. Seyaafáꞌnánká kesí áwáumo suwánáíyan-kanaa ímba tiyáifo káféꞌa ímba tanómbo opaꞌá kúmpo kemá koró séna \v 9 Káríri-aempaꞌa méraiye. \s1 Ísu Yérúsaremufaꞌo kuráin-aai. \p \v 10 Ísu mérowasa áfárawaisai tanómbo upaꞌá kuwaná ánaaemba wemá aúpáꞌá kúwasa \v 11 Yúndaa-oraaꞌ-waasi Ísumba ayaafáí ésa sésa nááfara méraiyo sésa tísai uwasá \v 12 Ísuntafesa úwoi-waasi sáwífaꞌ-aai sésa tuwímbai sésa kaweꞌ-wáásín-iye suwasá tuwímbai sésa ímbanifo karoꞌ-wáásín-iye sésa \v 13 Yúndaa-oraaꞌ-waasi sáwíꞌa uwásínkáafo sésa ímba aforaꞌá sumbá umémpaꞌa tukáawe. \b \p \v 14 Yúndaa-waasimo wááu-nambo úmakesamo tanómbo kaúfún-kanaa séfasefa úwana afufuntan-kánáá Ísu óraaꞌ-amaan-daumpaꞌa iména wenáái simátimuwasa \v 15 Yúndaa-oraaꞌ-waasi isésa táátafesa ésa tóipimba tiyáámba faafésa sésa ámáán-aaimo uwáítáíꞌ-opaꞌá ímba koména ísaraimbanifo nááfakena ísaraiyo suwaná \v 16 Ísu minímáyáámó umbá iséna séna kesí imáyáafinkemba ímba simátimumpo Maníkó siꞌmákaiwaini imáyáafinkemba simátimune. \v 17 Kembiwí imáyáama éꞌa séꞌa nááfaken-aaiya simásímakaiyo. Wení imáyáafinkenaꞌi Maníkóní imáyáafinkenaꞌiyo-imayaa wéowe. Maníkómó siyáintemba ónaemo síyawi miwímó ésa simátimunda-aaigoni áwáuma isánááwe. \v 18 Kentí imáyáafinken-aaimo síyawi kesúwíꞌa mósá maráíwae sésa kentí imáyáafinkemba wésefo tiꞌmákaiwain-awiꞌa mósá maránae síyawi ímba \p karoꞌá sembá éraiꞌ-aai wésewe. \v 19 Mósese ámáámba simátímakombanifo ímba ísámai kaweꞌá uréꞌe sembá sínkamonae wésewe súwasa \v 20 úwoi-waasisomba sésa ímba tufuwónae-imayaasa wéumpo enarumpimbá sáwí-amutamba méraisa miyán-ááí séne suwaná \v 21 Ísu séna ámáán-aai ísáán-kanaaraꞌa ímba awánaraan-kwaameꞌa uráunda póꞌa kemá sáwífaꞌ-imayaan-owe. \v 22 Kentíwáꞌnárakemba sésa iyámpói matínkaraawasa afakaumboé-noꞌwaamba waésa túma kárámai araénáémba ónááwe suwaná ánaaemba Mósese minááí agaimakómba pósa tuwímbai-kanaa ámáán-aai ísáán-kanaaraꞌa miyá wéowe. \v 23 Móseseni ámáámba ímba taráíyaamba póꞌa saagaan-kánááráꞌá miyán-kísáú iyámpói túraꞌa wéowe. Énifo saagaan-kánááráꞌá moóráwigomba asófankaraunda póꞌa kísau maénafo séꞌa aaisambá wésiyowe. \v 24 Ímba awánéraase aaisáféꞌa ímba simátínkáaro. Éraiꞌa awánáíyan-aaisafeꞌa simátínkáaro Ísu siyáiye. \b \p \v 25 Ísu simátimuwasa tuwímbai Yérúsaremu-naopaken-kwaasi sésa minkwáásísáfésawa tufuwónae wéseo sésa \v 26 wemá aforaꞌá wenáái simátímísaꞌanifo ímba aaifimbá maiyánkaraawe. Óraaꞌ-waasisomba sésawa wemá Maníkómó íyáfasinankaraiwai Káráísitin-iye miyáwá wése ína wéseo. \v 27 Maankwáásígóní naaópaꞌa awánáúndanifo Maníkómó íyáfasinankaraiwaini naaópaꞌa ímbo awánáúndafakemba tíníye siyáawe. \p \v 28 Minkákémbá Ísu óraaꞌ-amaan-daumpaꞌa simátimena séna kembá éra suwánéra kesi máápaꞌa éra awánéra miyáwá uráao. Ímba kesí imáyáafinkemba kunkáumpo moóráwigo siꞌmáráísaꞌa kunkáumne. Wemá éraiteꞌo siwáín-iye. Wembá ímba awánaraafo \v 29 kemá éꞌa awánáúndawi siꞌmákaisaꞌa wempákémbá kunkáumne súwasa \v 30 minááímó súnkakemba wembá taꞌótoranae sésa umbánifo wení kanaamá ímba tiyóntafesa ímba taꞌótorowasa \p \v 31 úwoi-waasifinkemba tuwímbai sésa Maníkómó íyáfasinankaraiwaimo tíndaraꞌa wení kísau-waameko seyaafá-kísáúgómbá íyáákainiye-imayaa wéeta Ísuni kísaugo miyán-kísáúgó póna Ísu Maníkómó íyáfasinankaraiwain-iye wésune siyáawe. \s1 Ísumba kotaꞌótoraaro sésamo tiꞌmákaan-aai. \p \v 32 Úwoi-waasisomba minááí sumbá ámáán-kawaa-waasi isésa miwíyé óraaꞌ-amaan-kisau-waasiye \p i-wáásísáfésa sésa Ísumba kotaꞌótoraaro sésa tiꞌmárówasa kuwaná \v 33 Ísu séna kárikaꞌa kembiwíséꞌa méꞌa siꞌmákaiwaimpaꞌa íyónaꞌa \v 34 siyaafáí uwááeꞌa ímba suwánéꞌa iméraandafaꞌa ímba kanaaꞌá iyónááwe súwasa \v 35 Yúndaa-oraaꞌ-waasi keáímbá sésa nááfara wíndasafenawa síyómpo ayaafáí uwááeta ínta awánánaumne. Kíríki-aempara Yúndaa-waasimo méraapara wénawa wenáái simátiminiyo sésa \v 36 wemá séna siyaafáí uwááeꞌo éꞌa ímba suwánéꞌa iméraandafaꞌa ímba iyónááwemo simbá minááígóní áwáuma ínta ísaraumne siyáawe. \s1 Maéꞌmaeꞌo íyan-donkon-aai. \p \v 37 Yúndaa-waasi wááu-nambo úmakesamo tanómbo kaúfún-kanaaraꞌa taiꞌón-kanaa óraa-kanaa úwana minkánááráꞌá Ísu íyáfasinena óraaka séna nontáfénamo tinkáíndawi kempákémbá tamandaaró. \v 38 Maníkón-aai aúfáífimba agaimaréna siyáintemba nonaumpinkémbó íyáúsenamo intenkáámbá kesááisafesa timankúnkúmbo íyawi tirumpinkémbá nonaumpinkémbó intembá íníye Ísu súmba \v 39 Maníkóní ámútankontafena siyáiye. Ísu ímba wíyómpaꞌo kunuwékáintafena Maníkóní ámútanko ímba kunkáiye. Ísu imáyáa éna séna kemá púwóndafinkemba íyáfasineꞌo kesifompáꞌó iyéꞌa Maníkóní ámútankomba aiꞌmáráanana kuména kesááisafesa timankúnkúmbo íyawi tirumpimbá kumbéíniye-imayaa éna Ísu minááí simátímakaiye. \s1 Ísuntafesa imáyáa tuwínkaaꞌo uráan-aai. \p \v 40 Ísumo simátimumba waásisomba isésa tuwímbai sésa éraiꞌa wemá Maníkón-aaimo simátímíwain-iye suwasá \v 41 tuwímbai sésa wemá Maníkómó íyáfasinankaraiwai wéamuꞌmaraundawin-iye suwasá tuwímbai sésa Maníkómó íyáfasinankaraiwai ímba Kárírifakemba paápé íníye. \v 42 Naaófáꞌá Maníkón-aai aúfáífimba agaimaréna séna Maníkómó íyáfasinankaiwai Téfítin-andafakemba Téfítini naaópaꞌa Pétaremufaꞌa maꞌankáíníye agaimaréna siyáiye sésa umbá \v 43 Ísuntafesa imáyáa tuwínkaaꞌa ésa \v 44 tuwímbai sésa taꞌótoranae sumbánifo ímba Ísumba taꞌótokaawe. \b \p \v 45 Ímba taꞌótoresa i-wáásí óraaꞌ-amaan-kisau-waasifaꞌe ámáán-kawaa-waasifaꞌe kouwérówasa nóra séra ímba taꞌótoꞌmai áíꞌmaeꞌa téo suwasá \v 46 i-wáásí sésa wenááigo seyaafáꞌ-wáásí tááigomba íyáákaraiye suwasá \v 47 ámáán-kawaa-waasi tísai esa sésa kenkwárárá karoꞌá simátínkáísara wéseo. \v 48 Óraaꞌ-waasiye kesáá ámáán-kawaa-waasisaawe ímba éraiꞌa wíyómpakemba kunkáiyesa wésumpo kewáráꞌá miyá seró. \v 49 Úwoi-waasi aantemba éraiꞌe wésewe. Miwí Móseseni ámáámba ímba wéisaamba póna Maníkó tínkaminiye suwaná \v 50 ámáán-kawaa-waasifinkemba moóráwigon-awiꞌa Níkótímási ááéma Ísumpaꞌa iyáiwai simátimena séna \v 51 kentáásí ámáánko séna ímba úwoi séꞌa sáwíꞌa uráiye síyamba wenáái ísareꞌa wení kísau awánéꞌa aaifimbá maénkáaro kentáásí ámáánko siyáiye súwasa \v 52 Níkótímásimba karaánááꞌa ankésa sésa Kárírifakewimba arááíwaino. Maníkón-aai aúfáífimba toráumai awánamai kaweꞌá uréo. Maníkón-aai simátímíwai ímba Kárírifakewin-ifo wemá ímba Maníkón-aai simátímíwain-iye sésa \v 53 kentí naaóꞌ-naoꞌa wété uwaná Ísu Órífi-ompaꞌa iyáiye. \c 8 \s1 Moórá-ininko fíꞌon-kwaasiseꞌo nín-aai. \p \v 1 Órífi-omapaꞌa Ísu iména \v 2 aafáyáaraꞌa kuména óraaꞌ-amaan-daumpaꞌa imérowasa waásisomba wempáꞌá túwaandu uwaná maraꞌá ména wenáái simátimuwasa \v 3 ámáámbo sun-kwáásíyé ámáán-kawaa-waasiye aaregómbá áíꞌmaesa minínínkó fíꞌon-kwaasiseꞌo nímba pósa áíꞌmai seyaafáꞌ-wáásítí túrankaꞌa ankésa \v 4 Ísuntafesa sésa óraakoo minínímbá fíꞌon-kwaasiseꞌa nísata awánéta taꞌótoꞌmaeta áíꞌmaeta túne. \v 5 Ámáán-aufaifimba Mósese agaimaréna séna miyámó índawimba óntantamba tufúwónanasa puwíníye agaimaréna siyáiye. Nóran-imayaawa ónó sésa \v 6 Ísumba maꞌmái awánánae sésa miyá senanasá paápé ínata wembá aaifimbá maiyankánae sésa suwaná Ísu kífaena ayáánaufitamba mararáꞌá aúfái agaimarówasa \v 7 áísai aisai uwaná íyáfasinena simátimena séna ímbo aoisaambó uráindawi aifaríꞌena óntamba maiyé tufuwó simátimena \v 8 anekaꞌá kífaena ayáánaufitamba mararáꞌá aúfái agaimarówasa \v 9 isésa moórá-mora-waasi kúwákárúwasowana óraaꞌ-waasi aifaꞌá kumúwasa miwán-ánaaemba arááíwaꞌmaesa kúmúwana minínínkó aantemba Ísuweꞌa mérowana \v 10 íyáfasinena áísai ena séna nááfara seyaafáꞌá méraao. Seyaafáꞌnánká ína aaifimbá maenkánaao súwana \v 11 séna ewé ímba aaifimbá maisinkánááwe súwana we séna kewáráꞌá ímba aaifimbá maiyankáúna kómpo anekaꞌá ímba aoisaambá \p uwó Ísu siyáiye. \s1 Waási sáma kátínkáandawi únemo Ísu siyáin-aai. \p \v 12 Anekaꞌá Ísu wenáái simátimena séna waási sámo kátínkáandawi úne. Kembó sirááíwaiyawi ímba kumeuꞌá ínífo sáma kátinkainaꞌa maéꞌmaeꞌa ónááwe súwasa \v 13 ámáán-kawaa-waasi sésa eyááríkaꞌa ení áwáuma séndamanifo ímba éraiꞌa wésene suwaná \v 14 Ísu séna ímbanifo kesááigoni áwáuma éraiꞌa súne. Éꞌa awánáúndafakemba kunkáundasafeꞌa éꞌa awánáúndafaꞌa íyónda póꞌa kemó súnda-aai éraiꞌa súne. Kesí áwáuma ímba suwánaraawe. \v 15 Marapáꞌ-wáásí kentí imáyáafinkemba aaimá maisínkáafo kemá ímba aaimá wémaitinkaumne. \v 16 Kemó aaimó maitinkáúndarakaa arupíse úsino. Ímba ke aantemba aaifimbá maitinkánaumpo kesé kesifoéꞌa aaifinkáí maitinkáyauye. Miyáumai kemó aaimó maitinkáúndarakaa arupíse úsino. \v 17 Kentí ámáán-aufaifimba agaimaréna séna kaeꞌ-wáásíyáí moórá-aaimo séyambo ékai minááí éraiꞌa wéseye agaimaréna siyáiye. \v 18 Miyáumai kemá kesáféꞌa simátimunana kesifoé keséꞌa mimbórá-ááí wésimatimuyamba póna éraiꞌ-aain-iye súwasa \v 19 enafomá nááfara méraiyo áísai esa suwaná séna kesí áwáumo ímbo suwánaantafeꞌa kesifombá ímba awánaraawe. Kesí áwáumo suwánaankakaa kesifombá awánaawaisino Ísu súmba \v 20 óraaꞌ-amaan-daumpaꞌa óntambo túwón-daumpaꞌa minááí simátimuwasa taꞌótoranae sésa uwááesa wení kanaamá ímba tiyóntafesa ímba taꞌótokaawe. \b \p \v 21 Minkákémbá Ísu simátimena séna tiyuwéꞌo íyónaꞌa siyaafáí uwááeꞌa ímba suwánánááwe. Puwíyamba kentí sáwí-imayaa wérainaꞌa puwónááwe. Íyóndafaꞌa ímba kanaaꞌá iyónááwe súwasa \v 22 Yúndaa-oraaꞌ-waasi sésa wemó séna íyóndafaꞌa ímba kanaaꞌá iyónááwe simbá póna weyááríkara puwíndasafenawa síyó suwaná \v 23 Ísu séna kembiwí maankákén-kwáásín-ofo kemá sanaankéwí úne. Kembiwí marapákén-kwáásín-ofo kemá wíyómpakewi úne. \v 24 Simátimeꞌa súne. Puwíyamba kentí sáwí-imayaa wérainaꞌa puwónááwe. Kemá wíyómpakewi úmpo kentáféꞌo ímbo timankúnkúmbo éꞌo éꞌa kentí sáwí-imayaa wérainaꞌa puwónááwe súwasa \v 25 minááígóní áwáuma ímba isésa sésa emá nááwawa ónó suwaná Ísu séna aasiyaasi-kánáá éꞌa simátímakaumne. \v 26 Kembiwísáféꞌa sáwífaꞌ-aai kanaaꞌá séꞌa aaifimbá maitínkáandanifo siꞌmákaiwain-aai aantemba seyaafáꞌ-wáásísáféꞌa wésimatimune. Wemó arupísemo iwáín-áái wésimatimune súwasa \v 27 Maníkón-aai súmbanifo ímba ísówana \v 28 mindásafena Ísu séna kemá waási úranko kumpaápé uráundawimba síꞌmaeꞌa aaraa-táíyáꞌá mósinkamiyamba suwáné séꞌa wemó siwáí wení imáyáafinkemba ímba sifó afowamá simámakain-aaifinkemba siyáiye miyá sénááwe. \v 29 Siꞌmákaiwai aamoí ínkwae-iꞌa úmaeꞌa wéiyunda póna ímba siyuwéna keséꞌa mérainiye súwasa \v 30 sáwífaꞌ-waasi isésa wentáfésa timankúnkúmba ésa wíyómpakewin-iye siyáawe. \s1 Taꞌótokaawanamo Ísu awátínkáín-aai. \p \v 31 Ísu Yúndaa-oraaꞌ-waasi wentáfésa timankúnkúmba ésa wíyómpakewi iyémó siyówisafena séna kesááimo ísámaimo kaweꞌó éꞌo éꞌa kesí waási-iꞌa úmai méranaawe. \v 32 Éraiꞌ-aai íséwana taꞌótokaiyampinkemba minéráíꞌ-ááígó awátinkainasa méranaawe súwasa \v 33 Émbaramun-andafaken-kwaasi únda póta ímba fíꞌon-kwaasi taꞌótokaawe. Nóra séwa awátinkainiye sénó suwaná \v 34 Ísu séna éraiꞌa simátimeꞌa súne. Aoisaambó owí mináóísáámbó owí kembá wétaꞌotoraiye. Kesí kísau úwoi máíwae sésa méyámbaꞌmai tíkaantenkaan-kwaasin-owe. \v 35 Miyán-kwáásí kawáágóní naaúmpaꞌa ímba maéꞌmaeꞌa ónááfo wenáánintomba maéꞌmaeꞌa ónááwe. \v 36 Kemó Maníkón-ááninkomo awátínkáanaꞌo éꞌa awátuweꞌa méranaawe. \v 37 Émbaramun-andafaken-kwaasi ombánifo kesáái ímba tirumpimbá wéraintafeꞌa tufuwónae wésewe. \v 38 Kesifomó aráásímín-aai wésumpo kentifomó simátímín-aai wésewe súwasa \v 39 Émbaramu kentáásifowan-iye suwaná Émbaramun-andafakewimo ékaa Émbaramumo uráintemba miyá owaisinó. \v 40 Maníkó éraiꞌ-aaimo simásímakaimba simátimunaꞌa tufuwónae wésewe. Émbaramu ímba miyá uráifo \v 41 kentifomó uráintemba miyá wéowe súwasa miwí sésa ímba kesinó aankaróꞌó únkakemba kentáá masínkaraiye. Kentáásifowa mimbóráwígó Maníkón-iye suwaná Ísu séna \v 42 Maníkómpákémbá kunkáunda póꞌa Maníkón-árááꞌo ékaa kentirumbá síméwaisino. Ímba kesí imáyáafinkemba kunkáumpo Maníkó siꞌmáráísaꞌa kunkáumne. \v 43 Kemó súnda nóra séra ímba wéisaao. Kesááigo umbaí wétiyaiye. \v 44 Kemá waántáwankon-araaꞌa póꞌa wenarááíma waénae wésewe. Wemá áwáurakemba tínkamisasa waási puwéꞌówin-iye. Éraiꞌo sí-tántááꞌá ímba wempímbá wéraisana karokaroꞌ-ááígóní afowáíꞌa wéiwain-iye. \v 45 Miyáumai éraiꞌ-aaimo simátimundasafeꞌa éraiꞌ-aain-iye ímba wésewe. \v 46 Kemá ímba sáwíꞌa uráunda wéisaawe. Arupíse-aai simátimunaꞌa ímba éraiꞌe wésewe. \v 47 Maníkón-árááꞌa pósa wenáái isésa méraafo kembiwí ímba Maníkón-árááꞌmaariniꞌa uréꞌa póꞌa wenáái ímba ísaraawe Ísu siyáiye. \b \p \v 48 Ísu simátimuwasa Yúndaa-oraaꞌ-waasi karaánááꞌa ankésa sésa éraita súne. Sámériyaa-waasi ónana sáwí-amutanko enarumpimbá méraisampo minááí siyáane suwaná \v 49 Ísu séna sáwí-amutanko ímba kesirumpimbá méraiye. Kesifon-áwíꞌa óraaꞌa úndanifo kesúwíꞌa sáwíꞌa uwásínkááwe. \v 50 Kesúwíꞌa ímba óraaꞌ-iꞌa ónae. Maníkó kentáféna séna kawe-kísáú máénda póꞌa enáwíꞌa mósá óraaꞌa uwánkanaumne siyáiye. \v 51 Éraiꞌo senda-ááí kesáái ísámai kaweꞌó íyawi ímba puwónááwe súwasa \v 52 Yúndaa-oraaꞌ-waasi sésa sénda-aai sáwí-amutambo enarumpimbó méraimba éta ísaraumne. Émbaramu puwúwasa Maníkón-aai simátímakowi púwúmbanifo emá sé kesáái ísámai kaweꞌá íyawi ímba puwónááwe wésene. \v 53 Kentáásifowa Émbaramu puwúwasa Maníkón-aai simátímakowi pukáambanifo miwí íyáákainono. Emó sénda nááfakewiyaꞌono suwaná \v 54 Ísu séna kesúwíꞌo mósá maráúndarakaa úwoisambanifo kesúwíꞌo mósá maráínda kesifomán-iye. Wentáféꞌa séꞌa kentáásí Fasiꞌaénkón-iye wésewe. \v 55 Kemá wembá wéawanaumpo kembiwí ímba wéawanaawe. Kemó séꞌo ímba wéawanaumnemo súndarakaa kembiwímó ontembá karoꞌ-wáásí mérausino. Éꞌa wéawaneꞌa póꞌa wenáái mósá wémaraumne. \v 56 Kentifo Émbaramu kemó marapáꞌó kúmónda-aai iséna aamoí éna kembá suwánéna wenarunkó kaweꞌá uráiye súwasa \v 57 Yúndaa-oraaꞌ-waasi sésa emá ifóꞌ-wáásígó éma ímba kaeꞌ-wááí úmai siyáánkai-aatai maisukáampo emá séma Émbaramumba awánaraumne wésene suwaná \v 58 Ísu séna éraiꞌa simátimeꞌa súne. Émbaramumbo ímbo maꞌánkaronkaꞌa kemá maéꞌéúndaniye súwasa \v 59 minááísáfésa tufuwónae sésa óntamba máúwana Ísu aúpáꞌá óraaꞌ-amaan-daumpakemba kárúwaguraiye. \c 9 \s1 Ísu aúramba kafíkówimba kaweꞌó uwánkarain-aai. \p \v 1 Ísu kúmba moóráwigomba anówama aúgafitamba maꞌánkarowimba awánésa \v 2 wení kísau-waasi áísai esa sésa óraakoo nááwani aoisaankóní anondááwa aúramba kafíkáiyo. Wendégówáꞌí anófoinegowaꞌiyo suwaná \v 3 Ísu séna ímba wení aoisaankówé anófoiti aoisaankówén-ifo Maníkóní kawe-kísáú wenaneꞌá paápé ínasa awánáíyantafena aúramba kafíkáiye. \v 4 Siꞌmákaiwaini kísausa máéno. Sámo kainkáꞌó kísaumo wémaewanamo nóꞌwaambo isanamó kísaumo máén-kanaamo taíꞌáíntemba miyáumai kísau maúnda-kanaa taiꞌáínda póta káféꞌa Maníkóní kísausa maénaumne. \v 5 Marapáꞌó méraunda waási sáma kátinkaundawi úne séna \v 6 mararáꞌá awiyááíma wiꞌmaréna mindásamba toiyaambá úmarena aúrankaꞌa aꞌmaréna \v 7 simámena séna nonkwaaúnkón-áwíꞌa Síróámu-waaumpimba máperaao súwana miyá uráiye. Síróámuwemo súmba wenááifinkemba waéꞌmai séna aiꞌmáráín-kwaune súwana mápetuwena aúramba awánamai kaweꞌá éna túwasa \v 8 wení naaópaken-kwaasiye fíꞌon-kwaasiye awánésa sésa wemá aampaꞌó ménamo óntantafenamo inaimó símasimaꞌo iwáíyáꞌiyo suwasá \v 9 tuwímbai sésa ewé wemán-iye suwasá tuwímbai sésa ímbanifo wen-óiꞌmaisan-kwaasin-iye suwaná wemá séna ímbanifo kemá úne súwasa \v 10 áísai esa sésa nóra ónanawa aúramba kaweꞌá uráiyo suwaná \v 11 moóráwigon-awiꞌa Ísu wemá awiyáái wiꞌmaréna mindásamba toiyaan-úmarena súrankaꞌa aꞌmaréna simásimena séna Síróámu-waaumpimba máperaao sisaꞌá iséꞌa koperáúnana súramba kaweꞌán-iye súwasa \v 12 áísai esa sésa nááfara kuráiyo suwaná ímba awánaraumne siyáiye. \b \p \v 13-14 Simátimuwasa áíꞌmaesa ámáán-kawaa-waasifaꞌa máánkówana Ísu toimá aúrankaꞌa aꞌmaréna aúrambo kaweꞌó uwánkon-kanaa Yúndaa-waasi ámáán-aaimo ísón-kanaa kísau aaraamó makón-kanaa úwasa aúramba kaweꞌó uwánkarowimba áíꞌmaesa ámáán-kawaa-waasifaꞌa máánkówasa \v 15 áísai esa sésa nóra ónanawa aúramba kaweꞌá uráiyo suwaná séna toimá súrankaꞌa asínkáísaꞌa máperaunana súramba kaweꞌá uwásínkaraiye súwasa \v 16 ámáán-kawaa-waasi tuwímbai sésa saagaan-kánááráꞌó miyámó uráimba ímba Maníkómpákémbá kunkáiye suwasá tuwímbai sésa sáwí-imayaawaraꞌ-waasigomo énaraantasi ímba kanaaꞌá kawe-kísáú-wááméꞌá isinó suwasá imáyáa tuwínkaaꞌa ésa \v 17 sésa enaúramba kaweꞌá uwánkaraifo wentáfé nóin-imayaawa ónó áísai esa suwaná Maníkón-aai simátímíwain-iye súwasa \v 18 énifo minYúndáá-órááꞌ-wáásí aúrambo kaweꞌó uwánkontafesa ímba imáyáa umbá anófoi táántowasa \v 19 tuyasá tísai esa sésa kenkáítí tááninaꞌiyo. Énifo aúgafitana maꞌánkaraayanaꞌiyo. Nóra énawa aúramba wéawanaiyo suwasaráí \v 20 sésarai kesáánimban-iye. Maꞌankááwayamba aúgafitamban-iye. \v 21 Énifo káféꞌa nóra isanawá aúramba kaweꞌ-úmai awánáíyómpo wemá óraakon-ifo áísai íyana weyááríkaꞌa simátimino siyááye. \v 22 Ááéma Yúndaa-oraaꞌ-waasi sésa Ísuntafesa Maníkómó íyáfasinankaraiwai wéamuꞌmaraundawin-iye síyawi ámáán-daumpaꞌa ímba iyónááwe sumbá póna minánófóí Yúndaa-oraaꞌ-waasisafena tááꞌa úwasarai \v 23 sésarai óraakon-ifo wembá áísai oro siyááye. \b \p \v 24 Simátímúyasa anekaꞌá aúramba kaweꞌó uwánkarowimba áántowana túwasa sésa minkwáásígó sáwí-imayaa wéiye sewatá ísaraunda po Maníkón-aúrankaꞌa arupíse úmaisa simásimiyo suwaná \v 25 séna sáwí-waasiyaꞌi kaweꞌ-wáásíyáꞌíyo kemá ímba isáúmne. Moórá-tantaatafeꞌa isáúnda súramba kafíkuraimbanifo káféꞌa súramba wéawanaumne súwasa \v 26 nóraumaiya aúramba kaweꞌá uwánkaraiyo áísai esa suwaná \v 27 séna éꞌa simátímakaumpo ímba ísaraawe. Anekará simátimenara isánááo. Wenaráái waénaemo séꞌa wení kísau-waasi-iꞌa ónááwe súwasa \v 28 karaánááꞌa ankésa sésa emá wenaráái wéwaempo kesáá Mósese arááísa wéwaraumne. \v 29 Maníkó Mósesemba aaí simámakaifo minkwáásí nááfaken-kwaasiyaꞌiyo suwaná \v 30 miwá séna fíꞌonkaꞌmaꞌmai-tantaaꞌan-iye. Súramba kaweꞌá uwásínkaraifo kembiwí séꞌa nááfaken-kwaasiyaꞌiyo wésewe. Mindá fíꞌonkaꞌmaꞌmai-tantaaꞌan-iye wésune. \v 31-33 Wemó ímbo Maníkómpákémbó kunkénaraa ímba miyá uráisino. Maníkó sáwí-imayaamo owí táái ímba wéisaifo wení kísaumo wémaewi-taai wéisaiye. Maníkón-áwíꞌo mósá márááwi-taai wéisaiye. Maambárámó úmaronkakemba ímba moórá aúgafitan-kwaasi méraisana kaweꞌá uwánkaraiye sewaꞌá ísaraumne súwasa \v 34 enanó aampaꞌá maꞌánkaraisa po úwoifaken-kwaasi éma enáái kentáá kaweꞌ-wáásísá wésimasimendasaanifo ámáán-daumpakemba kárúwaao suwaná kárúwaguraiye. \b \p \v 35 Minkákémbá aiꞌmátukon-aai Ísu iséna ayaafáí úmai awánéna áísai ena séna wíyómpakemba waási úrankonkaꞌa amankúnkúmba wéono súwana \v 36 Ísuntafena séna óraakoo emó sénda nááwawaꞌiyo. Simásímínaꞌa simankúnkúmba onó súwana \v 37 Ísu séna éꞌo suwánáánda kemá úne súwana we séna \v 38 Fasiꞌaénkóo enkáꞌá simankúnkúmba úne \p séna kífaena wen-ímáyáá mósá makáiye. \b \p \v 39 Wen-ímáyáá mósá marówana Ísu séna marapáꞌá kunkáunda pósa waási afufuntambá tuwínkaaꞌa ónááwe. Túrambo kafíkáindawi túramba kaweꞌ-úmai awánáíyasa túrambo awánaawi túramba kafiyíníye súwasa \v 40 ámáán-kawaa-waasi tuwímbaimo mérowi isésa áísai esa sésa ewá kentáásáféwa túramba kafíkáiwai owéwá wéseno suwaná \v 41 Ísu séna túrambo kafíkáiwaimo méraankakaa kentí sáwí-imayaagoni méyámbá ímba máéwaisino. Éta awánáúmnemo sentáféna kentí sáwí-imayaagoni méyámbá wéraiye \p Ísu siyáiye. \c 10 \s1 Sipisípigoni kusaifáꞌó káráwiyaan-aai. \p \v 1 Ísu séna éraiꞌa simátimeꞌa súmpo ísáaro. Sipisípi kusaifáꞌó kónae síyawi ímbo sipisípigoni ontafímbó íyáférémbo kusaiyákémbó íyámaatesamo ésa miwí umén-kwáásíyé sénááwe. \v 2 Sipisípiyaꞌo káráwiyaiwai ontafímbá wéiyaferaiye. \v 3 Miyáumai ontarákén-káwáágó ontá tiyánkáísana íyáferena wení sipisípi túwíꞌa itáántaisasa wenáái isésa wempáꞌá kowaná \v 4 sipisípi kusaifákémbá tíꞌmaena aifaꞌá wisasá wenáái isésa wéaraaiwaewe. \v 5 Énifo fíꞌon-kwaasi-taai ímba isésa arááíwaiyamba inkaisésa wété wéowe \v 6 Ísu miyá simátimuwasa minááígóní áwáuma ímba ísaraawe. \s1 Ísu sipisípiyaꞌo káráwiyain-aai. \p \v 7 Minááígóní áwáuma ímba ísóntafena Ísu séna éraiꞌa simátimeꞌa súne. Sipisípigoni ontamá kemá úne. \v 8 Ímbo kunkáundaraꞌo tuwímbaimo tiyáawi umén-kwáásín-owe. Miwí táái sipisípisonko ímba ísaraawe. \v 9 Kemá ontamá úne. Kempáꞌó tíyaꞌo éꞌa íyáféráaro senasá íyáferaiyaꞌa káráwiyonaumne. Tómbó náíyantafesamo ésa kúwákárúwaresa násuwesa anekaꞌá íyáferanaawe. \v 10 Umén-kwáásímó tíyawimo ésa waási tínkambai sáwíꞌa uwátinkaiyambanifo kemá kunkáunda pósa fíꞌonkaꞌmaꞌmai kaweꞌá úmai maéꞌmaeꞌa ónááwe. \v 11 Sipisípiyaꞌa kaweꞌ-úmaimo káráwiyaundawi úne. Sipisípiyaꞌo kaweꞌ-úmaimo káráwiyaiwai séna kesí sipisípi túwaꞌnai ónaumne séna puwíníye. \v 12 Énifo óntantafesawe sésa sipisípiyaꞌa káráwiyaawi áwáífiyaa in-íyánkómbá awánésa sipisípi ifátiyuwesa kówana sipisípisomba fámai watúwáísasa kóítawaaꞌa uwáguraawe. \v 13 Miwí sipisípiyaꞌo káráwiyi-imayaa tuwésa óntamo maíyan-imayaa wéowe. \v 14-15 Sipisípiyaꞌa kaweꞌ-úmaimo káráwiyaundawi úne. Kesifo kembá suwíyaisaꞌa kemá kesifombá awíyáúnana miyámó úndantemba kesí sipisípi seyaafáꞌá tuwíyáúnasa kembá wésuwiyaawe. Kesí sipisípi túwaꞌnai ondasáféꞌa póꞌa kemá puwónaumne. \v 16 Kesí sipisípi tuwímbai fíꞌon-kusaifaꞌa méraamba póꞌa kotíyáanasa kesáái isésa tésa mimbóráíꞌa úmai méraiyaꞌa seyaafá-sípísípíyáꞌá káráwiyonaumne. \v 17-18 Púwóndafinkemba íyáfasinaanda-imayaa kesifomá símísaꞌa kemá ewé súndasafena wenarumbá wésimiye. Kemó ímbo ewémó súndarakaa ímba kanaaꞌá sínkamowisino. Kesí imáyáafinkemba póꞌa kanaaꞌá puwónaumne. Púwóndafinkemba kanaaꞌá íyáfasinanaumne. Kesifomá simásimena séna miyán-uwo séna miyámó onda-fásíꞌáémbá símakaiye Ísu siyáiye. \b \p \v 19 Ísu minááímó súntafesa Yúndaa-oraaꞌ-waasi imáyáa ésa tuwínkaaꞌ-uwasá \v 20 tuwímbai sésa sáwí-amutamba arumpimbá méraintafena uwó-íꞌa wéena siyé. Ke nóra séra wenáái wéisaao suwasá \v 21 tuwímbai sésa sáwí-amutambo arumpimbó mérainkakaa ímba miyán-ááí sisinó. Sáwí-amutambo arumpimbó mérainkakaa ímba aúgafitan-kwaasi aúramba \p kaweꞌ-úmai awánéna méraisino siyáawe. \s1 Yúndaa-oraaꞌ-waasi tínaaembo uwánkaraan-aai. \p \v 22 Yúndaa-waasi óraaꞌ-amaan-dambo uráan-kanaamo túntemba Yérúsaremu-naopaꞌa tanómba kaúfúnkaꞌa minkánáá táwi-kanaa póna túwana \v 23 Ísu óraaꞌ-amaan-daumpaꞌa ména Soromoní áúwimai úmakopaꞌa kúwasa \v 24 Yúndaa-oraaꞌ-waasi túwaandu ésa taúkúmaresa áísai esa sésa entáféta sáwífaꞌ-imayaasa wéune. Maníkómó íyáfasinankaraiwai wéamuꞌmaraundawisaama ewá ónómpo arupíse úmai sinatá ísáano suwaná \v 25 Ísu séna simátimunaꞌanifo ímba ísaraawe. Kesifo simásímakain-kisau wémaunda póna kesí áwáuma aforaꞌá wépaaꞌiye. \v 26 Kembiwí ímba kesí sipisípisomba póꞌa kesááisafeꞌa ímba timankúnkúmba wéowe. \v 27 Kesí sipisípi tuwíyáúnasa kesáái isésa wésiraaiwaewaꞌa \v 28 imáyáa timúnasa aúíꞌa úmai maéꞌmaeꞌa ombá pósa ímba taiꞌánááwe. Kawáánúndafinkemba ímba kanaaꞌá tatafisénááwe. \v 29 Kesifomá símakaimba wení fasiꞌaénkó seyaafá-fásíꞌáénkómbá íyáákaisasa kesifomá kawáánimpakemba ímba kanaaꞌá tatafisénááwe. \v 30 Kesé kesifoéꞌa mimbóráíꞌa wéuye Ísu siyáiye. \b \p \v 31 Súwasa Ísumo sún-aaisafesa Yúndaa-oraaꞌ-waasi anekaꞌá tufuwónae sésa óntamba máúwana \v 32 Ísu simátimena séna kesifomá simásímakain-kisau kawe-kísáú wémaunaꞌa wéawanaafo nóin-kisauwa maúndasafera sínkamonaao súwasa \v 33 ímba kawe-kísáúsáféta tufumónaeta wéumpo Maníkómbá karaánááꞌo ankáándasafeta tufuwónaumne. Marapáꞌ-wáásígó séma Maníkó únemo séndasafeta tufuwónaumne suwaná \v 34-35 Ísu séna Maníkón-aai aúfáífimba ímbo karoꞌ-ááímó wérain-aufai agaimaréna séna Maníkó séna kembiwí maníkón-owe siyáiye moóráwigo agaimaréna siyáiye. Maníkón-aai simátímakowisafena séna maníkón-owe siyáiye. \v 36 Kesifomá simásinkena siꞌmákaisaꞌa marapáꞌá kunkáumpo Maníkón-ááninko úne súndasafeꞌa Maníkómbá ímba karaánááꞌa wéankaumne. \v 37 Kesifoní kísaumo ímbo wémaundarakaa kentáféꞌa wíyómpakemba ímba kunkáiye sewaisinó. \v 38 Kesifoní kísau wémaumpo kentáféꞌa wíyómpakemba ímba kunkáiye séꞌa ímba timankúnkúmba ombánifo kesí kísausafeꞌa Maníkóní kísau wémaiye séꞌo éꞌa mindásafeꞌa séꞌa wesé afowáeꞌa mimbóráíꞌa wéoye sénááwe Ísu súwasa \v 39 anekaꞌá taꞌótoranae sésa umbá taꞌótoꞌmai tofíyántuwowana kóuraiye. \p \v 40 Ísu miwí tiyuwéna Yóndani-nomba kofaténa ááéma Yónimo nombó maitínkaropaꞌa komérowasa \v 41 waásisomba túwaandu ésa sésa Yóni ímbo awánáúnda-kisau maiyáimbanifo minkwáásísáféna simásímakain-aai éraiꞌ-aai siyáiye suwasá \p \v 42 sáwífaꞌ-waasi Ísuntafesa timankúnkúmba ésa Maníkómpákémbá kunkáiye siyáawe. \c 11 \s1 Rásarasimo pukáin-aai. \p \v 1 Moóráwigon-awiꞌa Rásarasi Pétáni-naopaꞌa mérowana áíꞌa úwasarai ámánaakai túwíꞌa Máríyaae Máátaaeꞌa mimbóráfáꞌá mésa \v 2 Máríyaa ááéma ásé-wiyumbo úm-basawemba Ísun-aísamaiyaꞌa fatíyena wenaꞌnóntáusamba uwátukain-ininko éna tuwaawisáwágómbá áíꞌa wéuwasarai \v 3 minámánáákáí moóráwigontafesarai sésarai Ísumba kosimáme sé óraakoo emó arumbó ámakaandawimba áíꞌa wéiye kosimámuwo suyaná kosimámuwana \v 4 Ísu iséna séna Rásarasimbo áíꞌo wéimba ímba ékaꞌa puwíndasafena áíꞌa wéifo Maníkón-áwíꞌwara ááninko súwíꞌwaraꞌo mósá maráíyantafena áíꞌa wéiye Ísu súmba \v 5 Máátaane Máríyaane Rásarasine wenarumbá tímakomba póna \v 6 áíꞌo wéun-aai iséna kae-kánáá aánoꞌa maéna \v 7 minkáꞌá wení kísau-waasisafena séna anekaꞌá Yúndiyaa-aempata kónaumne súwasa \v 8 sésa óraakoo Yúndaa-oraaꞌ-waasi óntantamba tufuwónae sésa wéopaꞌa isa anekaꞌá mináémpáꞌá kónae wésene suwaná \v 9-10 Ísu miwí simátimena séna kumeuꞌó isasamó kombá ímba sáma kaisasá pósa tanaambá wéfaafo sámo kaisasamó kombá ímba tanaambá wéfaawe. Miyámó ontembá isaꞌá káfé-kanaa kaweꞌ-úmai kísau maénaumne Ísu simátimena séna \v 11 kentáásí waásigo Rásarasi aúmá wéraimba póꞌa íyáfasinankaandasafeꞌa kónaumne súmba \v 12-13 Rásarasi pukóntafena Ísu súmbanifo wení kísau-waasi imáyáa ésa aún-kwéraimba póna íyáfasinainiye-imayaa ésa sésa óraakoo kaweꞌá imbá póna áíꞌa éꞌankainiye suwaná \v 14 Ísu aforaꞌá séna Rásarasi pukáiye. \v 15 Áíꞌo ipaꞌá ímba weséꞌo méraunda kaweꞌá imbá póta wempátáámó kondá suwánéꞌa kentáféꞌa timankúnkúmba éꞌa Maníkómpákémbá kunkáiye simásinkanaawe súwana \v 16 wení kísau-waasifinkemba moóráwigon-awiꞌa Tómaasi moórá-awiꞌa Títímási mináwíkóní áwáuma amáántágaeꞌa wemá simátimena séna Yúndaa-oraaꞌ-waasi Ísumba tufuwónáámba póta weséta puwónaeta mifátá kónaumne Tómaasi siyáiye. \s1 Ísu puwíyampinkemba íyáfasinaiyawini áwáuma únemo siyáin-aai. \p \v 17 Súwana Ísu Pétáni-naopaꞌo kúmba Rásarasi puwúwasa utámárówana éíyaimba waúnkaꞌa Ísu koísaraiye. \v 18 Pétáni-naoꞌa Yérúsaremufaꞌa ewaaꞌá pósa \v 19 Máátaante Máríyaante tuwaawisáwágó pukóntafesa Yúndaa-waasisomba ifiꞌá kowétesa mérowana \v 20 Ísu wétiyemo sumbá Mááta iséna wétupaꞌa kúwana Máríyaa naaúmpaꞌa mérowana \v 21 Mááta Ísuntafena koséna óraakoo emó maankáꞌó méraandarakaa kesuwaawisáwágó ímba púwísino. \v 22 Káféꞌo Maníkómpáꞌó inaimó sinanamó éna miyá íníye-imayaa wéune súwana \v 23 Ísu séna enawaawisáwágó pukáimpinkemba íyáfasinainiye súwana \v 24 Mááta séna ánaaen-kanaa tínda pukáindafinkemba íyáfasinainiye-imayaa wéune súwana \v 25 Ísu séna puwíyampinkembo wéiyafasinaawemo sewíní áwáuma kemá úne. Aúíꞌa úmai maéꞌmaeꞌo íyawini áwáuma kemá úne. Kesááisafesamo éraiꞌemo sésa kenkáꞌá timankúnkúmbo íyawimo ésa puwíyambanifo íyáfasinanaawe. \v 26 Mésa kesááisafesa éraiꞌe sésa kenkáꞌá timankúnkúmbo íyawimo ésa ímba puwónááwe. Mindásafe emá éraiꞌewa wéseno Ísu Máátaantafena súwana \v 27 séna Fasiꞌaénkóo emá Maníkómó íyáfasinankaraiwai wéamuꞌmaraundawi óne. Maníkón-ááninko óne. Marapáꞌá kúmíndawi emá óne Mááta siyáiye. \p \v 28 Mááta simásuwena wéna áúnkontafena ukutóípínkémbá simámena séna óraako wétena wéaantaiye súwana \v 29 Máríyaa iséna minúwóíyáán-úmai íyáfasinena wétupaꞌa kúmba \v 30 Ísu Máátaamo taawánónkaꞌa ména ímba naaópaꞌo túmba \v 31 Máríyaa íyáfasinenamo kúmba Yúndaa-waasi ifiꞌó wéton-kwaasi awánésa imáyáa ésa sésa Rásarasimbo utámakaapaꞌo ifiꞌó táíndasafena wiyé sésa arááíwaꞌmaesa kumbá \v 32 Ísumo méronkaꞌa Máríyaa wéna óraakon-iye séna aísamaifimba kífaena séna Fasiꞌaénkóo emó maankáꞌó méraandarakaa kesuwaawisáwágó ímba púwísino súwasa \v 33 Máríyaawe wenánaaenkaꞌo arááíwáún-kwaasiye ifiꞌó tombá Ísu tuwánówana arumbá éna umbai-tántáákó arumbá sáwíꞌa úwana \v 34 tísai ena séna náánkara utámakaao súwasa óraakoo taawánaao suwaná \v 35 Ísu ifiꞌá tówasa \v 36 Yúndaa-waasi awánésa sésa pukáiwaimba aruntaféna uwánkáíye suwasá \v 37 tuwímbai sésa aúgafitan-kwaasi aúramba kaweꞌó uwánkaraimbanifo nóra sénawa ímba asófankaisanawa pukáiyo siyáawe. \s1 Ísu Rásarasimbo pukómpinkembo íyáfasinankarain-aai. \p \v 38 Suwaná Ísu áfááraumai arumbá úwana utánkaropaꞌa kúmba óntan-aifimba mámakesa óikaꞌa óntantamba awáá uwásukowana Ísu koawánéna \v 39 séna óntamba maisúwáaro súwana Mááta pukówin-ámánaako séna Fasiꞌaénkóo éíyain-kanaaraꞌo wáímba póna ánkúteꞌa íníye súwana \v 40 Ísu séna éꞌa simámakaumne. Kesááisafemo éraiꞌemo sémo kenkáꞌó amankúnkúmbo émo e Maníkóní kawe-kísáú awánáínone súwasa \v 41 óntamba maisúwówana Ísu wíyómpaꞌa awánéna séna kesifóo kesáái isáándasafeꞌa súwiyo súne. \v 42 Kesáái isáámpo maanááí súnda pósa maankáꞌó méraan-kwaasi kentáfésa éraiꞌa Maníkó aiꞌmákaisana kunkáiye sénááwe simásuwena \v 43 óraakaꞌa séna Rásarasiyo tiyó súwana \v 44 pukówi íyáfasinenamo túmba ampantasámbá úsúmai ánáan-kwisuwesa aíyayaankaꞌa káráꞌumaresa óikaꞌa káátamaresa miyá úmakon-ampantawaraꞌa túwana \p Ísu séna awátúwéwana méraino siyáiye. \s1 Óraaꞌ-waasi Ísumba tufuwíyan-aaimo siyáan-aai. \r Mátíyu 26:1-5, Mááka 14:1-2, Rúku 22:1-2 \p \v 45 Yúndaa-waasisomba Máríyaampaꞌo kun-kwáásí Ísumo úmba awánésa timankúnkúmba ésa Maníkómpákémbá kunkáiye suwasá \v 46 tuwímbai ímbaniye sésa ámáán-kawaa-waasifaꞌa kosésa Ísumo ún-aai simátímúwasa \v 47 minááí isésa ámáán-kawaa-waasiye óraaꞌ-amaan-kisau-waasiye aaimó ísón-kwaasi táántesa sésa ímbo awánáúnda-kisau wémaimba póta nórasaawa ónaumno. \v 48 Úwoimo túwáananasaamo éna miyán-kísáú wémainasa pósa seyaafáꞌnánká wenááisafesa timankúnkúmba ónááwe. Minkáꞌá Rómu-kamani-waasi tésa óraaꞌ-amaan-damba tatawísísuwesa kentáá seyaafáꞌnánká sáwíꞌa uwásínkáafonifo nórasaawa ónaumno suwaná \v 49 moóráwigon-awiꞌa Káyafaasi minkánáá aifaꞌ-ámáán-káwáágó póna wemá séna ímba kaweꞌ-úmai wéisaawe. \v 50 Yúndaa-waasi seyaafáꞌá púwófo séna moóráwigo puwíníye \p Káyafaasi siyáiye. \p \v 51 Minááímó súmba ímba wení imáyáafinkemba siyáifo minkánáá aifaꞌ-ámáán-káwáágó mérontafena póna Maníkó imáyáa amúwana paápé úmai séna Yúndaa-waasi seyaafáꞌ-wáásísáféna ísámai Ísu puwíníye. \v 52 Ímba Yúndaa-waasi aantemba Maníkón-árááꞌan-ofo fíꞌo-fiꞌom-barafaken-kwaasi mimbóráíꞌa úmai méraiwae séna Ísu puwíníye. \v 53 Káyafaasi minááí súwasa minkákémbá Yúndaa-oraaꞌ-waasi Ísumbo tufuwíyan-aai suwaná \v 54 mindásafena Ísu ímba Yúndaa-oraaꞌ-waasi túrankaꞌo númba tiyuwéna máásai-maragoni awáífáꞌá Éfáráímu-naopaꞌa kúmba \p wení kísau-waasiseꞌa koméraawe. \b \p \v 55 Komérowana tíyótaimo í-tánón-kánáá ampáámbá úwasa pósa tirumbó kaweꞌó íyanesa naaóꞌ-naokemba Yérúsaremu-naopaꞌa kotúwaandu ésa \v 56 Ísuntafesa móawana-meawana ésa óraaꞌ-amaan-daumpaꞌa túwaandu ésa sésa tanómbo opaꞌá tíní ína tíníyo siyáawe. \v 57 Óraaꞌ-amaan-kisau-waasiye ámáán-kawaa-waasiye sésa Ísumbo awánésamo ésa simásimiyata taꞌótóráano sumbá mindásafesa úwoi-waasi sésa tanómbo opaꞌá tíní ína tíníyo siyáawe. \c 12 \s1 Máríyaa Ísun-aísamaiyaꞌa asaa-wiyúm-básáwémbó aꞌánkarain-aai. \r Mátíyu 26:6-13, Mááka 14:3-9 \p \v 1 Tíyótaimo í-tánón-kánáá kárikaꞌa túwana afaꞌmóráe-kanaa úwoi wérowana Ísu Pétáni-naopaꞌa wéna pukómpinkemba íyáfasinankaraiwain-awiꞌa Rásarasini naaópaꞌa kúwasa \v 2 Ísuni tómbá kúfuꞌumarowana Ísuwe Rásarasiyeꞌa tómbó náíyapaꞌa méroyana Mááta mintómbá maimái tímaꞌmaena kúwana \v 3 Máríyaa asaa-wiyúmbó úm-basawemba óraaꞌ-ontankakemba méyámbakena Ísun-aísamaiyaꞌa sáwífaꞌa fatímarena wenaꞌnóntáusamba uwátuwowana mimbásáwén-kwíyúnkó óraaꞌ-wiyumba naaúmpaꞌa iyúwana \v 4-5 moóráwigon-awiꞌa Yúndasi-Ísakerioti séna nóra sénawa mimbásáwémbá timénamo óraaꞌ-ontamba 300 kina maiyénamo ímbo óntamo makáan-kwaasi tuwín-timeraane séna minááímó siyáimba Ísuni pintaruꞌó maíndawi siyáiye. \v 6 Ímba ónta-iyain-kwaasi-imayaa éna siyáifo wemá Ísuni waásiti óntankaꞌa káráwiyowi uméntéꞌo úwai póna minóntámpínkémbá maénae séna minááí súwana \v 7 Ísu séna minínínkómbá étúwéwana úwoi miyá íno. Púwónanamo asinkáíndasafena miyá wéiye. \v 8 Ímbo óntamo makáan-kwaasi keséꞌa aasiyaasí maéꞌmaeꞌa íyaꞌa túwaꞌnai ónááfo kemá keséꞌa marapáꞌá ímba maéꞌmaeꞌa ónaumne Ísu siyáiye. \s1 Rásarasimba tufuwíyan-aaimo siyáan-aai. \p \v 9 Súwasa Pétáni-naopaꞌa Ísu méraiye sumbá sáwífaꞌ-waasi Yúndaa-waasi isésa Rásarasi pukówana íyáfasinankarowinteꞌa kotuwánánae sésa kuráa. \v 10-11 Rásarasimba íyáfasinankarontafesa pósa Yúndaa-waasi miwítí óraaꞌ-waasi tiyuwésa Maníkómpákémbá kunkáiwaimpata kónae sésa suntáfésa óraaꞌ-amaan-kisau-waasi Rásarasimba tufuwíyan-aaiwaraꞌa siyáawe. \s1 Ísu Yérúsaremufaꞌo kuráin-aai. \r Mátíyu 21:1-11, Mááka 11:1-11, Rúku 19:28-40 \p \v 12 Fénáíkaamba ásé-masawemba aꞌánkaraifo káfékaamba Yérúsaremufaꞌa Ísu tíníye sumbá waásisomba minááí isésa \v 13 taaénáma taráꞌmaesa aampakémbá koaiyésa óraakaꞌ-oraakaꞌa sésa Fasiꞌaénkó aiꞌmáráísana kunkáiwaimba Maníkó kaweꞌá wéuwankaiye. Wení Ísareri-waasiti kawáágón-iye wenáwíta mósá maráúmne suwaná \v 14 moórá-poigon-awiꞌa tónkigo Ísumba ayááꞌmaena túmba \v 15 naaófáꞌá Maníkón-aai aúfáífimba agaimaréna séna \q1 Sáíyóni-naopaken-kwaasi tááꞌa ifó \q1 kentí kawáágó wétiye. Tónki-araako \q1 ayááꞌmaena wétiye \p agaimarénamo siyóntemba miyáumai Ísu tiyáiye. \v 16 Minkánáá wení kísau-waasi ímba imáyáa úmai táákaꞌa makónkaꞌa pósa Ísu pukómpinkemba wíyómpaꞌo iyúnkaꞌa táákaꞌa marésa sésa aúfáífimba wérainkaꞌa póna miyán-iye siyáawe. \v 17 Ísuma Rásarasi pukómpinkembo íyáfasinankomba awánésa tuwímbai-waasi simátímúwasa \v 18 isésa mindásafesa pósa aampakémbá koaíyówasa \v 19 óraaꞌ-amaan-kisau-waasi keáímbá sésa seyaafáꞌnánká kentáá siyuwésa wenarááí-aantemba wéwaefo nórasaawa ónaumno siyáawe. \s1 Kíríki-aempaken-kwaasi Ísumba awánánaemo siyáan-aai. \p \v 20 Yérúsaremu-naopaꞌa ámáán-aai isánae sésa Yúndaa-waasi kuwasá Kíríki-waasiseꞌa wésa \v 21 Fírípi Káríri-aempaꞌa Pétésáíta-naopaken-kwaasigompaꞌa tésa sésa Ísumba awánánaeta wétune suwaná \v 22 Fírípi Éndurumba kosimámena áíꞌmaesarai Ísumba kosimámúyana \v 23 Ísu séna kemá waási úrankomba kesúwíko óraaꞌo índasafena káféꞌa wépaaꞌiye. \v 24 Éraiꞌa simátimeꞌa súne. Ánáuntumbo úwoimo wérenamo éna ímba arambá iyáínífo ánáuntumba uꞌmárááwana aáénkarena áruma wiyéna sáwífaꞌ-aramba imái áfu káíníye. \v 25 Miyámó ontembá tirááímo táínda-iꞌo ésa ímba kaweꞌ-úmai méranaafo maambárárákén-ímáyáámó tuwáíyawi aúíꞌa úmai maéꞌmaeꞌa ónááwe. \v 26 Kentáfésa ení kísaumo maénae síyawi kembá sirááíwáéro. Miyámó íyawi keséꞌa méranaawe. Kesí kísaumo maíyawi kesifo kentúwíꞌa mósá maráíníye \p Ísu siyáiye. \s1 Ísu wemó puwíndasafena siyáin-aai. \p \v 27 Ísu simátimena séna kesirunkó umbaiséꞌa wétaimba póꞌa nóra sénaumno. Kesifóo maanúmbáí-tántááꞌó kempáꞌó tínda maisiyuwaaó ímba miyá sénaumpo kemá mindásafeꞌa kunkáumne. \v 28 Kesifóo enáwíko óraaꞌa íníye súwana wíyómpakemba aaí séna éꞌa kesúwíꞌa óraaꞌa uráunda póꞌa anekaꞌá ónaumne súwasa \v 29 méron-kwaasisomba isésa tuwímbai sésa wíyónaai siyé suwasá tuwímbai sésa Maníkóní kísau-waasi wíyómpakewi aaí wésimamiye suwaná \v 30 Ísu simátimena séna minááímó ísáámba ímba kembó súwaꞌnai índanifo kembó túwaꞌnai índaniye. \v 31 Marapáꞌ-wáásímó aaifimbó maitinkáínda-kanaa wétiye. Marapáꞌ-wáásítí sáwí-kawaagombo watiyuwáínda-kanaa wétiye. \v 32 Aaraa-táíyáꞌó mó tufusíyan-kanaa seyaafáꞌá imáyáa tíménasa kempátá ténááwe Ísu siyáiye. \v 33 Miyámó siyáimba aaraa-táíyáꞌá tufíyana puwíndasafena súwasa \v 34 waásisomba isésa sésa Maníkón-aai aúfáífimba agaimaréna séna Maníkómó íyáfasinankaraiwai aasiyaasí maéꞌmaeꞌa íníye siyáifo emó sénda kemá waási úrankomba aaraa-táíyáꞌá mó tufusíyaꞌa puwónaumne wésempo emá nááwawa sé ewá sénó suwaná \v 35 Ísu séna waási sáma kátinkaundawi úndanifo kárikaꞌa keséꞌa méranaumne. Waásimo kumeuꞌó in-áémpáꞌó kombá nááfaraꞌi wégowasa pósa ímba wéawanaawe. Kumeuꞌó in-tántáákó kempáꞌá tifó séꞌa sámo kátínkáípaꞌa méraaro. \v 36 Sáma kaimbá póꞌa kentáféꞌa séꞌa kentáásí ságoma óne sembá póꞌa ságoni árááꞌmarimba úꞌmai méranaawe Ísu siyáiye. \s1 Yúndaa-oraaꞌ-waasi Ísuntafesa ímba timankúnkúmbo uráan-aai. \p Ísu simátimena tiyuwéna aúpáꞌá méraiye. \v 37 Túrankaꞌa kawe-kísáú ímba awánaraan-kwaameꞌo uráimbanifo wentáfésa ímba timankúnkúmba ésa Maníkómpákémbá kunkáiye siyáawe. \v 38 Mindásafena naaófáꞌá Maníkón-aaimo simátímakowin-awiꞌa Áísáya siyáin-aai éraiꞌa siyáiye. \q1 Fasiꞌaénkóo kaweꞌ-ááí kosimátimunasa minááísáfésa ímba éraiꞌe wésewe. Ení fasiꞌaémbá aráátimendanifo ímba awánaraawe \p Áísáya agaimaréna siyáiye. \v 39 Ísun-aaisafesa ímba timankúnkúmba untáféna naaófáꞌá Áísáya agaimaréna séna \q1 \v 40 Maníkó túramba kafítúwáísasa pósa túramba ímba awánaraawe. Maníkó tááꞌa káúntuwaisasa pósa ímba ísaraawe. Maníkómó simbá miyá uráunda pósa kempáꞌá ímba tíyaꞌa sáwí-imayaa maitiyuwéꞌa kaweꞌá uwátinkanaumne \p Maníkó siyáiye Áísáya agaimaréna séna \v 41 Ísuni sáma awánaraimba póna minááí agaimaréna siyáiye. \b \p \v 42 Yúndaa-oraaꞌ-waasi tuwímbai Ísuntafesa timankúnkúmba ésa Maníkómpákémbá kunkáiye sésa ámáán-kawaa-waasi ámáán-daumpaꞌa íyófo sésa aambá fáíꞌmaraafoniye sésa ímba aforaꞌá sumbá \v 43 Maníkó kesúwíꞌa mósá maráínkwae-imayaa ímbanofo waási tuwímbai kesúwíta mósá maráíwae-imayaa ésa miyán-ímáyáá umbá pósa Ísuntafesa éraiꞌe ímba aforaꞌá siyáawe. \s1 Ísu simátimuwasa tuwínkaaꞌo uráan-aai. \p \v 44 Ímba aforaꞌá suwaná Ísu óraaka séna kesááisafesa éraiꞌe sésa kenkáꞌá timankúnkúmbo íyawi ímba kentáfésa aantemba ofo siꞌmákaiwaintafesawaraꞌa timankúnkúmba wéowe. \v 45 Kesí áwáumo suwánaawimo ombá ímba ken-aantemba wésuwanaafo siꞌmákaiwainkwaraꞌa wéawanaawe. \v 46 Marapáꞌó kumúnda waási sáma kátinkaundawi únda pósa kenkáꞌá timankúnkúmbo íyawi ímba kumeuꞌó in-áémpáꞌá méranaawe. \v 47 Kesááimo ímbo ísámai kaweꞌó owí aaifimbó maitinkáí ímba kemá úne. Marapáꞌ-wáásí ímba aaifimbó maitínkáandasafeꞌa kumúndanifo sáwíꞌo úmaimo méraampinkemba kaweꞌ-ámpáꞌá métinkanaeꞌa kunkáumne. \v 48 Ánaaen-kanaaraꞌa kesáái isésa tínaaembo uwásinkaiyawi sésa kaweꞌ-ááí sínaaemba uwámakaundaniye sénááwe. \v 49 Ímba kesí imáyáafinkemba súmpo kesifo siꞌmákaiwai simásímakain-aai súnda póꞌa ánaaen-kanaa tínasa sésa kaweꞌ-ááí sínaaemba uwámakaunda ímbo oráámbá uráundaniye sénááwe. \v 50 Kesifon-aai aúíꞌa úmai maéꞌmaeꞌo íyan-aain-iye. Súnda-aai kesifo simásímakain-aai simátimune Ísu siyáiye. \c 13 \s1 Ísu wení waási tísamaimo non-kwitínkarain-aai. \p \v 1 Tíyótaimo í-tánón-kánáá aafáyáaraamba úwana káfékaamba Ísu imáyáa éna séna marapáꞌá tuwéꞌa kesifompáꞌó kunuweréꞌo íyónda-kanaa tiyé séna marapáꞌ-wáásí wenááimo ísón-kwaasi áfááraumai imáyáa tiména miwísáfénawe séna puwíníye súwana \v 2 waántáwanko Sáímonin-ááninkomba áwíꞌa Yúndasi-Ísakeriotimba Ísuni pintaruꞌá uwó-ímáyáá ámakowasa Ísuwe wení kísau-waasiye tómbá wénowana \v 3 afowámá seyaafá-fásíꞌáémbá ámakowana póna Maníkómpákémbá kunkáunda póꞌa kunuweréꞌa iyónaumne-imayaa Ísu éna póna \v 4 tómbá wénowana íyáfasinena paákákén-únánkwátói faúꞌmarena táúri káráꞌumaena \v 5 táúfapimba nombá fatímarena wení kísau-waasi tísamai non-kwitinkéna táúrisamba uwátuwena \v 6 Ísuma Sáímoni Pítaampaꞌa túwana séna Fasiꞌaénkóo ímba kesísamai non-kwisinkaaó súwana \v 7 Ísu séna kemó úndama káféꞌa ímba wéisaanda po ánaaemba isáínone súwana \v 8 Pítaa séna kesísamaimo non-kwisínkéndasafeꞌa aꞌáo símasimaꞌa ónaumne súwana Ísu séna enaísamaimo ímbo non-kwiyánkáanamo éma kesí waási-iꞌa ímba ínone súwana \v 9 Pítaa séna Fasiꞌaénkóo ení waási-iꞌa ónae súmpo ímbo sísamai aantemba non-kwínda síyayaankwara siꞌnónkwáráꞌá non-kwiyuwó súwana \v 10 Ísu séna nombó pékáawimo ésa ímba seyaafá-túfáꞌá non-kwiyónááfo tísamai aantemba non-kwiyónááwe. Kembiwí non-kwisaawaná kímborawigo ímba non-kwiyáiyemo súmba \v 11 Ísu wení pintaruꞌ-wáásígómbá ísarontafena séna kembiwí non-kwisaawaná kímborawigo ímba non-kwiyáiye siyáiye. \b \p \v 12 Ísu simátimena tísamai non-kwitiyuwéna paákákén-únánkwátóimo faúꞌmaromba maimái úmaena ménamo tómbó némopaꞌa wéna tísai ena séna kemó úndawini áwáuma éra isaaó. \v 13 Kentáféꞌa séꞌa uwáítáíꞌ-iwáí Fasiꞌaénkó ónemo sembá éraiꞌa miyán-kwáásí úne. \v 14 Kemá kembó uwáítáíꞌ-úndawi kentí Fasiꞌaénkó póꞌa tísamaimo non-kwitinkáúndasafeꞌa kemá moórá-mora non-kwitínkáaro. \v 15 Kemó kembó aráátimundantemba kembiwíwáráꞌá miyán-oro. \v 16 Éraiꞌa simátimeꞌa súne. Kísau-waasimo ésa miwítí óraaꞌ-waasigomba ímba íyáákanaawe. Tiꞌmákaiwain-aai maimaésa kosimátímakaawimo ésa tiꞌmákaiwaimba ímba íyáákanaawe. \v 17 Miyáumai kemó únda éꞌa awánaafo miyámó íyambo íyana tirunkó kaweꞌá íníye. \v 18 Kempínkémbá ímba seyaafátáféꞌa súmpo kendé-íꞌo uwátinkaunda-waasi éꞌa tuwánaraumne. Maníkón-aai aúfáífimba agaimaréna séna keséꞌa moóráfinkembo tómbó naráiwai kesí pintaruꞌ-wáásín-iye agaimarénamo siyáimba éraiꞌa siyáiye. \v 19 Ímba paápé uráisaꞌa simátimunda póna ánaaemba paápé ínaꞌa kentáféꞌa timankúnkúmba éꞌa Maníkómpákémbá kunkáiye sénááwe. \v 20 Éraiꞌa simátimeꞌa súne. Tiꞌmáráanasa wíyawi-taai ísámai kaweꞌó íyanten-úmai kesáái ísámai kaweꞌá ónááwe. Kesááimo isáíyanten-úmai siꞌmákaiwain-aai isánááwe Ísu siyáiye. \s1 Moóráwigo kesí pintaruꞌá máíníyemo Ísu siyáin-aai. \r Mátíyu 26:20-25, Mááka 14:17-21, Rúku 22:21-23 \p \v 21 Ísu simátimena wenarunkó umbaí tówana séna éraiꞌa simátimeꞌa súne. Kempínkémbá moóráwigo kembá namuro-wáásímá aráátiminiye súwata \v 22 wení kísau-waasi moórá-mora wenaúfínayaafimba éta nááwantafenawa síyó séta \v 23 wení kísau-waasigo Ísu kembá arumbá símakowi Ísuni ewaaꞌá méraawanana \v 24 Sáímoni Pítaa kentáféna aúwáꞌnáán-kwaameꞌa éna séna nááwantafewa sénó sé áísai uwo súwaꞌa \v 25 wení ewaaꞌá kífaeꞌa áísai eꞌa séꞌa Fasiꞌaénkóo emó sénda nááwaꞌiyo séwánana \v 26 Ísu séna kemó tómbó nompín-tuꞌmaimo áménda-waasi wemán-iye séna tómbá maimaéna nompín-tuꞌmai miwámbá Sáímoni-Ísakeriotin-ááninkon-awiꞌa Yúndasimba amúwana \v 27 mintómbá maúwana waántáwanko wenarumpimbá iyúwana Ísu simámena séna emó ónae sinda-íꞌa maaránkaꞌa uwó Ísu súwasa \v 28 tómbó wénesamo méron-kwaasi Ísumo sún-aaigoni áwáuma ímba ísámai kaweꞌá umbá \v 29 sésa Yúndasi óntankaꞌo káráwiyowintafena Ísu séna ímbo óntamo makáan-kwaasi tuwímbai timiyó Ísu siyémá sésa tanómbo káúfón-kanaaratafesa sésa tómbá méyánuwo Ísu siyémá suwaná \v 30 Yúndasi Ísumo amún-tomba maimaéna minúwóíyáán-úmai máápaꞌa kumúwana kumeuꞌá uráiye. \s1 Aú-amaambo simátímakain-aai. \p \v 31 Yúndasi máápaꞌa kumúwana Ísu séna káféꞌa waási úranko súwíꞌa óraaꞌa isaná kesí kísaugo Maníkón-áwíꞌa óraaꞌa íníye. \v 32 Kesí kísaugo Maníkón-áwíꞌa óraaꞌo intembá káféꞌa Maníkó kesúwíꞌa óraaꞌa uwásinkainiye. \v 33 Kesí iyámpóísono. Kárikaꞌa keséꞌa méꞌa tiyúwáanaꞌa siyaafáí ónááwe. Yúndaa-waasisafeꞌo éꞌo simátimeꞌo súndantemba kentáféꞌa séꞌa íyóndaraꞌa ímba kanaaꞌá iyónááwe. \v 34 Aú-amaamba simátíménaꞌa kesirumbó timúndanten-úmai moórá-mora-waasi kentirumbá tíméro. \v 35 Moórá-mora kentirumbó timíyasamo ésa tuwánésa sésa Ísuni kísau-waasin-owe sénááwe Ísu siyáiye. \s1 Pítaa ánaaeniꞌa uwásinkainiyemo siyáin-aai. \r Mátíyu 26:31-35, Mááka 14:27-31, Rúku 22:31-34 \p \v 36 Ísu simátimuwana Sáímoni Pítaa áísai ena séna Fasiꞌaénkóo nááfara iyínono súwana séna íyóndaraꞌa káféꞌa ímba sirááíwainompo ánaaemba sirááíwainone súwana \v 37 Pítaa séna Fasiꞌaénkóo nóra séra káféꞌa ímba embá arááíwaenaumno. Ímba póꞌa áwaꞌnai eꞌa púwónana kaweꞌá íníye súwana \v 38 Ísu séna áwaꞌnai eꞌa puwónaumnemo sénda kemá éraiꞌa simámeꞌa súne. Kokórigomo ímbo ááimo siyáindaraꞌa kaumbo-íkáꞌá kentáfé séma ímba awánáúnda-waasin-iye \p sínone Ísu siyáiye. \c 14 \s1 Maníkómpáꞌó íyan-amba kemá únemo Ísu siyáin-aai. \p \v 1 Ísu simátimena séna kentirunkó ímba sáwíꞌa ínaꞌa ímba óraaꞌ-imayaan-oro. Maníkómbá timankúnkúmba éꞌa kenkwáráꞌá miyán-oro. \v 2 Kesifoní naaópaꞌa sáwífaꞌ-maruꞌa wéraiye. Ímbo miyámó uráinkakaa ímba simátimusino. \v 3 Kemó iyúnda kentí maruꞌá itoꞌmayaa uwátinkanaeꞌa iyúne. Iyuweréꞌo kuntíꞌmaeꞌo íyónda kemó méraundaraꞌa iméranaawe. Miyá onaꞌá keséꞌa méranaawe. \v 4 Kemó iyúnda-amba éꞌa awánaraawe súwana \v 5 Tómaasi simámena séna óraakoo emó iyónda-naopaꞌa ínta awánaraumne. Nóraumaisaawa aantá awíyánaumno súwana \v 6 Ísu séna Maníkómpáꞌó iyíyan-amba kemá úne. Kemá éraikoni áwáuma úne. Kemá maéꞌmaeꞌo íyawini áwáuma úne. Kesifoní naaópaꞌa ímba úwoi iyónááfo kemá minámbá únda pósa iyónááwe. \v 7 Kesí áwáumo suwánékaa kesifombá awíyaawisino. Káféꞌa wéawanaawe súwana \v 8 Fírípi séna óraakoo enafombá aráásímínanasa kentáá kanaaꞌá íno súwana \v 9 Ísu séna ayáátáákaꞌa keséꞌa méraundanifo emá kesí áwáuma ímba suwánaraane. Kesí áwáumo suwánaawi kesifombá éꞌa wéawanaafo nóra isawá enafombá aráásimiyo wéseno. \v 10 Kemá kesifoéꞌa kááísamai méraunana kesifomá keséꞌa kááísamai méraiye. Minááísáféꞌa éraiꞌe seró. Ímba kesí imáyáafinkemba súmpo kesifomá keséꞌa ména wení kísau isaꞌá súne. \v 11 Kemá kesifoéꞌa kááísamai méraunana kesifomá keséꞌa kááísamai méraimba póꞌa minááísáféꞌa éraiꞌe seró. Ímbo miyámó séꞌo éꞌa kesí kísau awánéꞌa séꞌa éraiꞌa wíyómpakemba Maníkómpákémbá kunkáiye seró. \v 12 Éraiꞌa simátimeꞌa súne. Kentáféꞌa timankúnkúmba éꞌa Maníkómpákémbá kunkáiye síyawi kemó úndanten-kisau miwíwáráꞌá maénááwe. Kesifompáꞌá iyéꞌa Maníkóní ámútankomba aiꞌmáráandasafena miwítí kísaugo kesí kísaugomba íyáákainiye. \v 13 Ken-ímáyáámó éꞌo sísai íyaꞌo éꞌa miyá ónaumpo kentáféꞌa ísámai kesifon-áwíꞌa mósá maránááwe. \v 14 Ken-ímáyáámó éꞌo sísai íyaꞌo éꞌa \p kemá miyá ónaumne Ísu siyáiye. \s1 Maníkóní Ufaen-ámútánkómbá aiꞌmáráanana kumíníyemo siyáin-aai. \p \v 15 Ísu minááí simátimena séna kentirumbó siméꞌo éꞌa kesáái ísámai kaweꞌá ónááwe. \v 16 Kesifombá áísai onaná karááꞌá tutinkáíndawimba aiꞌmaráínana kumbéna keséꞌa aasiyaasí maéꞌmaeꞌa íníye. Wemá éraikoni áwáun-iye. \v 17 Marapáꞌ-wáásí wembá ímba awánésa wenáái ímba wéisaamba pósa ímba kanaaꞌá sésa keséꞌa tamauwó wésefo keséꞌa ména kentirumpimbá maéꞌmaeꞌa imbá póꞌa wembá wéawanaawe. \v 18 Kárikaꞌa tiyúwáandanifo ímba áwíyaraaꞌ-iyampoimo ontembá ónááfo iyuweránaumne. \v 19 Kári-kanaa marapáꞌ-wáásí kembá ímba suwánánááfo kembiwí anekaꞌá suwánánááwe. Keséꞌa méraunda póꞌa kemá aúíꞌa úmai méranaawe. \v 20 Minkánáá tínaꞌa séꞌa éraiꞌa afowáeꞌa ména keséta méraisata weséta méraumne miyá sénááwe. \v 21 Kesááimo taawiyafésamo kaweꞌó owí tirumbá siménááwe. Tirumbó simíyawi kesifoé keséꞌa sirunkáí timéyauye. Kesirumbó timúndawisafeꞌa símai aforaꞌá paápé úmai méranaumne súwana \v 22 Yúndasi-Ísakerioti araámáón-awiꞌa Yúndasi séna Fasiꞌaénkóo nóintafewe séwa úwoi-waasisafemase símai ímba aforaꞌá paápé úmai méranaumnewa sénó. Kentáásáfémase símai aforaꞌá paápé úmai méranaumnewa sénó súwana \v 23 Ísu séna tirumbá simíyawi kesáái ísámai kaweꞌá íyana kesifomá arumbá miwí timínakai kewé kesifoé miwíséꞌa kumbéyauye. \v 24 Kesáái ísámai ímba kaweꞌó owí tirumbá ímba símakaawe. Súnda-aai ímba kesí imáyáafinken-aain-ifo kesifo siꞌmákaiwaini imáyáafinken-aain-iye. \b \p \v 25 Keséꞌo méraundaraꞌa minááí simátimune. \v 26 Énifo kesifomá wení Ufaen-ámútánkómbá kentí karáákómbá aiꞌmaráínana kumbéna ken-ánóndáá éna seyaafá-tántááꞌá aráátimena súnda-aai timínaꞌa táákaꞌa maránááwe. \v 27 Tiyuwéꞌa faru uwátinkeꞌa kentirumbó aánoꞌo uwátínkáandate úmai méraaro. Marapáꞌ-wáásí ímba miyá wéuwatinkaafo kesirumbó aánoꞌo maráúndantemba miyáumai timúne. Mindásafena kentirunkó ímba sáwíꞌa éna ímba tááꞌa íno. \v 28 Tiyúwáandanifo kentópaꞌa iyuweránaumnemo súnda éꞌa wéisaawe. Kentirumbó siméꞌo éꞌa kesifompáꞌá íyóndasafeꞌa aamoí ónááwe. Kesifomá kembá íyáákaraintafeꞌa símai aamoí ónááwe. \v 29 Ímba paápé uráisaꞌa simátimunda póna paápé ínaꞌa kentáféꞌa séꞌa éraiꞌa siyáiye sénááwe. \v 30 Waántáwanko maambáráráké-sáwí-káwáágó wétimba póꞌa ímba aaimá ayáátáákaꞌa simátimumpo wení fasiꞌaénkó ímba kembá taꞌótorainiye. \v 31 Kesifomó simásímakaimba miyámó únda suwánésa sésa afowámbá arumbá ámakaiye sénááwe. Íyáfasinaiyata konó Ísu siyáiye. \c 15 \s1 Éraiꞌa ándáma kemá únemo Ísu siyáin-aai. \p \v 1-5 Ísu simátimena séna éraiꞌa ándáma kemá úne. Kesifomá minándáráꞌó káráwiyaiwain-iye. Ándáma kemá úne. Ándágoni amaimá kemán-owe. Ímbo arambó iyáínda-amaimo éna ayááisuwainiye. Arambó iyáínda-amaimo éna ayááimarainana arágásáó agaimái arambá iyáíníye. Ayááímáráíntemba simátímakaunda-aaigo miyá éna tirunkó arupíse wéiye. Keséꞌa kááísamai méraiyaꞌa kemá kempáꞌá kááísamai méraano. Amai aantenkomo éna ímba arambá iyáíníye. Miyámó intembá keséꞌo ímbo kááísamaimo méraiyanamo éna ímba arambá iyáíníye. Kemá keséꞌa kááísamai méwaꞌa póꞌa keséꞌo kááísamaimo méraiyawimo éꞌa sáwífaꞌ-aramba imái méranaawe. Kembó ifáꞌó siyuwésamo ésa ímba arambá imái méranaawe. \v 6 Amaimó ayááisuwainda-amaimo aáénkáíndamo éna ayáímai agaisuwáíníye. Keséꞌo ímbo kááísaiyawi miyá íníye. \v 7 Keséꞌo kááísamaimo méraiyawi kesááimo kentirumpimbó taꞌótoꞌmaraiyawi áísai íyana póna miyá uwátinkainiye. \v 8 Sáwífaꞌ-arambo imáímo méraiyan-kwaasimo tuwánésamo ésa sésa Ísumbo arááíwáén-kwaasin-owe síyana kesifon-áwíkomo éna óraaꞌa íníye. \v 9 Kesifomó arumbó símakainten-úmai kesirumbá kembá timúne. Kemó éꞌa misírúntáféꞌe símai méraaro. \v 10 Kesifoní ámáámba ísámai wenaruntaféꞌo símaimo méraundantemba kesí ámáámbo iséꞌo éꞌa kesiruntaféꞌa símai méranaawe. \v 11 Minááí simátímakaunda póꞌa kesí aamoigó kentirumpimbá óraaꞌa wérainaꞌa aamoí éꞌa méraaro. \v 12 Kesirumbó timúndantemba moórá-mora-waasi tirumbá tíméro. Mindá kesí ámáámba timúne. \v 13 Kentí waásisafesawe símai wétuwaꞌnai-eꞌo puwónae sésamo puwíyamba ímba moórá-aai símai íyáákamai tirumbá timénááwe. \v 14 Kesááimo isémaiyawimo éꞌa kesí waási-iꞌa ónááwe. \v 15 Óraaꞌ-waasigoni kísau-waasi óraakoni kísau ímba awánaraambanifo wenáfárawaisai wení kísau wéawanaraawe. Miyámó ontáféꞌa póꞌa kesifomó seyaafáꞌ-ááímó simásímakaimba simátimunda póꞌa ímba kesí kísau-waasiye sendá kesífárawaisaiye sénaumne. \v 16 Kembiwí ímba kembá kendé-íꞌa uwásínkááwaꞌa kemá kembiwí kendé-íꞌa uwátinkaunda póꞌa wéꞌa fasiꞌaén-árámbá koimái sáwífase úmai méraaro. Ken-ímáyáámó éꞌo kesifompáꞌó áísai íyanamo éna miyá uwátinkainiye. \v 17 Moórá-mora-waasi tirumbá tíméro séꞌa miyán-ámáámbá simátimune Ísu siyáiye. \s1 Marapáꞌ-wáásí tíyámbo uwátínkaraan-aai. \p \v 18 Ísu minááí simátimena séna marapáꞌ-wáásímó kembiwísáfésamo tíyámbo uwátinkaiyaꞌo éꞌa táákaꞌa maréꞌa séꞌa aifaꞌá kentáásí Fasiꞌaénkómbá tíyámba uwánkaraawe sénááwe. \v 19 Kemá marapáꞌ-wáásífínkémbá kembá kendé-íꞌa uwátinkaunda pósa marapáꞌ-wáásí tíyámba wéuwatinkaawe. Kembó úwoimo marapáꞌ-wáásímó onkakaa kentáfésa sésa kenkáán-kwáásín-owe sésa tirumbá tíméwisino. \v 20 Kísau-waasi miwítí óraaꞌ-waasigomba ímba íyáákaraawemo súnda imáyáan-oro. Kentí óraako únasa pósa marapáꞌ-wáásí karaánááꞌa sinkésa sáwíꞌo uwásínkáanten-úmai kembiwí karaánááꞌa tinkésa sáwíꞌa uwátinkanaafo kesááimo ísámaimo kaweꞌó íyawi kentáái isánááwe. \v 21 Kembiwí kesí waási-iꞌa ombá pósa marapáꞌ-wáásí karaánááꞌa tinkésa sáwíꞌa uwátinkanaawe. Siꞌmákaiwaimba ímba awánaraamba pósa sáwíꞌa ésa miyá ónááwe. \v 22 Kemó ímbo kusimátimundarakaa marapáꞌ-wáásítí sáwí-imayaa úwoi aúpáꞌá wéraisino. Kusimátimunasa miwítí sáwí-imayaa ifáꞌó túwááraamba ímba ifáꞌá túwááwana úwoi wéraiye. \v 23 Tíyámbo uwásinkewi kesifonkwáráꞌá tíyámba wéuwankaawe. \v 24 Kemó fíꞌowimo íyáákamaimo ímbo fíꞌo-fiꞌon-kisaumo maúndarakaa marapáꞌ-wáásítí sáwí-imayaa úwoi aúpáꞌá wéraisino. Kesí kísau awánésa kené kesifoné tíyánkai wéuwasinkaawe. \v 25 Maníkón-aai aúfáífimba agaimaréna séna úwoisafesa kembá tíyámba wéuwasinkaawe siyáinkaꞌa póna minááí káféꞌa wépaape-iye. \v 26 Kesifompáꞌá iyéꞌa kentí karááꞌó tutinkáíndawimba aiꞌmáráanana kesifompákémbá wenámútanko kembiwíséꞌa kumbéna wemá éraikoni áwáugo póna kentáféna seyaafá-tántááꞌá kusimátiminiye. \v 27 Kemó kísaumo ómbaraawandarakemba éꞌa suwánaraamba póꞌa kentáféꞌwara kesí kísausafeꞌwaraꞌa \p simátímapaꞌa kónááwe. \c 16 \p \v 1 Ánaaemba kesááisafeꞌa ímba fasiꞌámai méꞌa siyúwáafo séꞌa minááí simátimunda imáyáan-oro. \v 2 Ánaaemba marapáꞌ-wáásímó kembiwísáfésamo ámáán-daumpakemba watuwánaemo síyamba mindásafesa sésa Ísuni kísau-waasi tínkamiyawi Maníkóní kísau wémaewe karoꞌá sénááwe. \v 3 Kenté kesifontéꞌa ímba suwánaraamba pósa miyáumai sáwíꞌa uwátinkanaawe. \v 4 Káféꞌa minááí simátimunda póna mindá paápé ínaꞌa imáyáa éꞌa séꞌa simásímakaimba wépaape-iye sénááwe. Mindásafeꞌa simátimune Ísu siyáiye. \s1 Maníkóní Ufaen-ámútánkó kísaumo wémain-aai. \p Ísu simátimena séna keséꞌa méraunda póꞌa minááí ímba simátímakeꞌa \v 5 siꞌmákaiwaimpaꞌo íyóndasafeꞌa káféꞌa simátímakaanaꞌa nááfara iyónó séꞌa ímba sísai owe. \v 6 Iyónaumne súnda-aai ísááwana tirunkó umbaí taisaꞌá póꞌa nááfara iyónó séꞌa ímba sísai owe. \v 7 Éraiꞌa simátimeꞌa súne. Ímbo iyúndarakaa kentí karááꞌó tutinkáíndawi ímba kúmísino. Iyéꞌa wembá aiꞌmáráanana kembiwíséꞌa kumbéna kaweꞌá uwátinkainiye. \v 8 Kumbéna marapáꞌó méraan-kwaasi kentí sáwí-imayaagoni áwáuma aráátiminiye. Arupísemo úmaimo méraiyawini áwáuma aráátiminiye. Maníkómó aaifimbó maitinkáíndawini áwáuma aráátiminiye. \v 9 Kesááisafesamo ímbo timankúnkúmbo íyawisafena simátimena séna kentí sáwí-imayaa úwoi wéraiye síníye. \v 10 Kesifompáꞌó iyúnda ímba suwánánááfo kentí karááꞌó tutinkáíndawi arupíse úmaimo méraiyamba kunaráátiminiye. \v 11 Maambáráráké-sáwí-káwáágómbá éꞌa aaifimbá maiyánkaraimba póna Maníkó aaifimbá maitinkáíníyema simátiminiye. \v 12 Sáwífaꞌ-aai simátimusina umbai-ááí póꞌa káféꞌa ímba kanaaꞌá isánááfo ánaaemba isánááwe. \v 13 Maníkóní ámútanko kumbéna éraiꞌ-amba kaweꞌ-ámbá aráátiminiye. Ímba wení imáyáafinkemba simátiminifo simámakain-aai simátimena aánoꞌo paápé índa-tantaaꞌa simátiminiye. \v 14 Súnda-aai simátiminana kesúwíko óraaꞌa íníye. \v 15 Seyaafáꞌ-ááísómbá kesifondé mindá kendén-iye. Miyáumai séꞌa simámakaunda-aai Maníkóní ámútanko simátiminiye Ísu siyáiye. \s1 Tirunkó umbaí taréna ánaaemba kaweꞌá íníyemo siyáin-aai. \p \v 16 Ísu simátimena séna kárikaꞌa ímba suwánéꞌa ánaaenkaꞌa suwánanaawe súwasa \v 17 wení kísau-waasifinkemba tuwímbai sésa kesifompáꞌá iyúnda póꞌa kárikaꞌa ímba suwánéꞌa ánaaenkaꞌa suwánanaawemo simbá nóintafenawa síyó. \v 18 Kárikaꞌemo simbá minááígóní áwáuma ínta isáúmne. Nóintafenawa síyó suwaná \v 19 Ísu áísai ónaesamo umbá iséna simátimena séna kárikaꞌa ímba suwánéꞌa ánaaenkaꞌa suwánanaawemo súnda-aaisafeꞌa kembiwí áfááraumai kemó súnda-aaisafeꞌa símae wénowe. \v 20 Éraiꞌa simátimeꞌa súne. Kembiwí ifiꞌá táíyasa marapáꞌ-wáásí aamoí íyambanifo kentirunkó umbaí taréna ánaaemba kentirunkó fetóí íníye. \v 21 Moórá-ininkomo iyámpóímo maꞌankáínda-kanaa tínanamo éna áíꞌa ínana arunkó umbaí táínana ánaaemba miníyámpóí maꞌankéna áíkomba ímba imáyáa éna aamoí íníye. \v 22 Miyámó ontembá kentirunkó umbaí táínaꞌa ánaaemba suwánéꞌa aamoí ónááwe. Aamoimó í-tántááꞌá ímba maitiyuwánááwe. \v 23 Minkánáámó tínaꞌa ímba sísai ónááfo kesifompáꞌó inaimó síyamba kentáféꞌa ísámai áísai íyantafena póna miyá uwátinkainiye. \v 24 Kesifompáꞌá ímba inaí siyáafo káféꞌa kentáféꞌa ísámai inaimó síyamba miyá uwátinkainana kentirunkó óraaꞌ-aamoi ínaꞌa méraaro Ísu siyáiye. \s1 Marapá-tántááꞌá Ísu íyáákaraiyemo siyáin-aai. \p \v 25 Ísu simátimena séna waéꞌmai-aai simátimunda póꞌa ánaaen-kanaa tínaꞌa kesifon-aai aforaꞌá simátimenaumne. \v 26 Minkánáámó tínaꞌa ken-ímáyáámó ontáféꞌa kesifompáꞌá inaí síyaꞌa kemá ímba inaí senaná \v 27 wemá úwoi tiména wenarumbó tímakaintafena póna úwoi timíníye. Kentáféꞌa \p séꞌa Maníkómpákémbá kunkáiye séꞌa tirumbá símakaantafena kesifomá arumbá tímakaiye. \v 28 Kesifompákémbá marapáꞌá kumbéraunda póꞌa káféꞌa marapáꞌá tuwéꞌa kesifompáꞌá iyónaumne Ísu súwasa \v 29 wení kísau-waasi sésa káféꞌa ímba waéꞌmai-aaifinkemba sémpo aforatá simásimene. \v 30 Kesáá séta áísai ónáísaiye ímba súnasaama emá ísaraandawi po aforaꞌá wésene. Miyásá séta Maníkómpákémbá kunkáanesa súne suwaná \v 31 Ísu séna kentáféꞌa Maníkómpákémbá kunkáiye sembánifo \v 32 kárikaꞌa siyuwéꞌa kentí naaóꞌ-naoꞌa wété owaꞌá keyáá mérausina kesifomá keséꞌa méraiye. \v 33 Minááí simátimunda póꞌa keséꞌa kááísamai méꞌa aáno úmai wempaꞌá méraaro. Marapáꞌ-wáásí karaánááꞌa tinkésa sáwíꞌa uwátinkanaafo marapá-tántááꞌwárá waásiwaraꞌa íyáákaraunda póꞌa kentirunkó aamoí ínaꞌa méranaawe Ísu siyáiye. \c 17 \s1 Ísu wení waásisafena ísámai Maníkómpáꞌá inaimó siyáin-aai. \p \v 1 Ísu simátimena wíyómpaꞌa awánéna séna kesifóo minkánáá wétiye. Kesúwíꞌa óraaꞌa inaꞌá enáwíꞌa óraaꞌ-iꞌa uwánkáano. \v 2 Seyaafáꞌ-wáásí káráwiyaundasafe fasiꞌaémbá símakaanda póꞌa símakaanda-waasi aúíꞌa úmai maéꞌmaeꞌa uwátinkaunda mindásafe kesúwíꞌa óraaꞌ-iꞌa inaꞌá enáwíꞌa óraaꞌ-iꞌa uwánkáano. \v 3 Eyáá érai-Fasiꞌaenko óne. Kembá siꞌmákaandawi úne. Empáꞌé kempáꞌé tésa kenkáísááimo ísááwi aúíꞌa úmai maéꞌmaeꞌa wéowe. \v 4 Marapáꞌá enáwíꞌa óraaꞌa úmai símakaanda-kisau taiꞌáúmne. \v 5 Kesifóo maramó ímbo úmakondaraꞌa eséꞌa méraawanana kesúwíko óraaꞌ-iꞌo uráinkaꞌa po anekaꞌá miyá ínkwaeꞌa súne. \v 6 Marapáꞌ-wáásífínkémbá ení waási-iꞌa uwátinke símakaanaꞌa entáféꞌa miyámó iwáí méraiye símai paápé uwátinkaunasa enáái wéisaawe. \v 7 Símakaandasafesa sésa mintántááꞌá Maníkómó ámakain-tantaaꞌe wésewe. \v 8 Símakaanda-aaimo simátimunda wéisaawe. Empákémbá kunkáunda-aai isésa sésa Maníkó aiꞌmákaisana kunkáiye wésewe. \v 9 Miwísáféꞌa ísámai inaí súne. Marapákén-úwóí-wáásísáféꞌa ímba inaí súmpo símakaanda-waasi ení waásisafeꞌa ísámai inaí súne. \v 10 Ení waási kesí waásin-owe. Kesí waási ení waási ésa kesúwíꞌa óraaꞌ-iꞌa wéowe. \v 11 Marapáꞌó ímbo méraanda empáꞌá iyónaumpo miwí marapáꞌá méranaawe. Kawe-késífóo miwíyáꞌá emá káráwiyinasa pósa Maníkómbó áántaan-kwaasi-iꞌa úmai méranaawe. Esé keséꞌo kááísamaimo mérauyantemba miwí kááísamai méranaawe. \v 12 Miwíséꞌa méꞌa káráwiyaunasa Maníkómbó áántaan-kwaasi-iꞌa úmai mésa ímba sáwí-amba arááíwakaawe. Énifo moóráwigo sáwí-amba arááíwainda póna minááí Maníkón-aai aúfáífimba agaimaréna siyáin-aai paápé íníye. \v 13 Empáꞌá ímbo iyúnda marapáꞌá méꞌa miwí tirumpimbá kesí aamoigó óraaꞌo intáféꞌa minááí simátimune. \v 14 Enáái simátímakaumne. Kemó ímbo éraiꞌo marapáꞌ-wáásímó úndantemba miwí ímba éraiꞌa marapáꞌ-wáásí ombá pósa marapáꞌ-wáásí úwoi-waasi tíyámba wéuwatinkaawe. \v 15 Ímba séꞌa miwí marapákémbá kuntiyaaó súmpo waántáwanko sáwíꞌa uwátínkáífo séma káráwiyuwo súne. \v 16 Kemó ímbo éraiꞌo marapáꞌ-wáásímó úndantemba miwí ímba éraiꞌa marapáꞌ-wáásín-owe. \v 17 Enáái éraiꞌ-aai póna tirumpimbá wérainasa ení waási-iꞌa úmai méranaawe. \v 18 Kembó siꞌmarónaꞌo marapáꞌó kunkáundantemba miwí tiꞌmáráanasa marapáꞌ-wáásífímbá méranaawe. \v 19 Miwísáféꞌe séꞌa enarááí aantemba wáúnda pósa enarááí aantemba waránááwe. \b \p \v 20 Ímba maankwáásísáféꞌ-aantemba inaí súmpo miwí táái isésa kentáfésa timankúnkúmba ésa Maníkómpákémbá kunkáiye síyawisafeꞌwaraꞌa inaí súne. \v 21 Kesifóo inaí séꞌa esé keséꞌo kááísamaimo mérauyantemba miwí enté kenkáꞌé kááísamai méranaawe. Miwí kááísamai méraamba pósa marapáꞌ-wáásí tuwánésa sésa éraiꞌa Maníkó Ísumba aiꞌmákaisana kunkáiye sénááwe. Mindásafeꞌa inaifínkémbá simámune. \v 22 Esé keséꞌo mimbóráíꞌo úmaimo mérauyantemba símakaanda-fasiꞌaemba tímakaunda pósa mimbóráíꞌa úmai méranaawe. \v 23 Emá keséꞌa kááísamai méraanaꞌa kemá miwíséꞌa kááísamai méraunda pósa miwí kááísamai méranaawe. Marapáꞌ-wáásí mindá tuwánésa sésa Maníkó Ísumba aiꞌmákaisana kunkáiye sénááwe. Enarumbó símakaandantemba miwíwáráꞌá tímakaanda pósa marapáꞌ-wáásí tuwánésa sésa éraiꞌe sénááwe. \v 24 Kesifóo maramó ímbo úmakondaraꞌa enarumbá siméma fasiꞌaémbá símakaane. Símakaanda-waasi keséꞌa méraiwae séꞌa súnda pósa kesí fasiꞌaémbá awánánááwe. \v 25 Kesifóo usukáéwi óne. Marapáꞌ-wáásí embá ímba wéawanaafo kemó awánáúnda símakaanda-waasi kentáfésa sésa Maníkó aiꞌmákaisana kunkáiwaiye wésewe. \v 26 Entáféꞌa miyámó iwáí méraiye símai paápé uwátimunasa enarumbó símakaandantemba miwí tirumbá simíyaꞌa miwíséꞌa méranaumne. Entáféꞌa miyámó iwáí méraiye símai paápé uwátínkareꞌa paápé úmai kónaumne Ísu inaifínkémbá miyá siyáiye. \c 18 \s1 Ísumbo taꞌótokaan-aai. \r Mátíyu 26:47-56, Mááka 14:43-50, Rúku 22:47-53 \p \v 1 Ísu simátimena wení kísau-waasiseꞌa Kíndáróni-nomba kofatésa taai-kanáágúnéfímbá komérowana \v 2 Ísu wení kísau-waasiseꞌa mintáí-kánáágúnéfáꞌá kógo upaꞌá Yúndasi Ísuni pintaruꞌ-wáásígó mintáí-kánáágúnéfáꞌá awánópaꞌa \v 3 mifáꞌá kúmba ámáán-kawaa-waasiye óraaꞌ-amaan-kisau-waasiye i-wáásíwárá ámáán-dankaꞌ-i-waasiwaraꞌa tiꞌmárówana Yúndasi tíꞌmaena taánáínkwara paepáéꞌwaraꞌa maimaésa ómbá toꞌmaésa mintáí-kánáágúnéfáꞌá kumbá \v 4 Ísu wempáꞌó tínda-tantaakomba iséna wení waásifinkemba íyáfasinena miwí túrankaꞌa koména tísai ena séna nááwani ayaafáíya wéoo súwasa sésa \v 5 Ísu Násaretifakewintafeta wéayaafai-une suwaná séna miwántáféꞌo sembá kemá úne súwasa Yúndasi Ísuni pintaruꞌ-wáásígó póna miwíséꞌa méraiye. \v 6 Kemá úne Ísu súwasa miwí tauwérópaꞌa tanaambá fowaná \v 7 Ísu anekaꞌá tísai ena séna nááwani ayaafáíya wéoo súwasa Ísu Násaretifakewintafeta wéayaafai-une suwaná \v 8 Ísu séna éꞌa simátímakaumne. Maandá kemá úne. Kembó siyaafáí ontáféꞌa maankwáásí étinkaiyasa koró Ísu súmba \v 9 Maníkóntáféna siyáimba símakaanda-waasi ímba sáwí-amba arááíwakaawe siyónkaꞌa póna paápé úmai minááí súwana \v 10 Sáímoni Pítaa paepáéꞌa awáúfínkémbá taútuwena aifaꞌ-ámáán-káwáágóní kísau-waasigon-ááꞌa fagáúsuwomba minkísáú-wáásígón-áwíꞌa Márákáasi wenááꞌa fagáúsuwowana \v 11 Ísu Pítaantafena séna ení paepáéꞌa awáúfímbá wiyuwó. Síꞌo índa-iꞌa uwásinkaiyambanifo \p kesifoní kísau ímba tuwánáúmpo miyá ónaumne Ísu siyáiye. \s1 Ísumba áíꞌmaesa Ánásimpaꞌo kuráan-aai. \p \v 12 Ísu súwasa i-wáásíyé miwítí óraaꞌ-waasiye \p ámáán-dankaꞌ-i-waasiye Ísumba taꞌótoꞌmai ayáánkaꞌa káráꞌumaesa \v 13 áíꞌmaesa aifaꞌá moórá-kawaagon-awiꞌa Ánásimpaꞌa tuwaná wemá Káyafaasin-ásáánko éna minkánáá Káyafaasi aifaꞌ-ámáán-káwáágó póna \v 14 ááéma simátimena séna Yúndaa-waasi seyaafáꞌá púwófo séna moóráwigo puwíníye siyáiwain-ásáánkompaꞌa kuráawe. \s1 Pítaa ímba awánáúnda-waasin-iyemo siyáin-aai. \p \v 15 Kuwasaráí Ísuni kísau-waasiyai moóráwigo Sáímoni Pítaae moóráwigoeꞌa Ísumba arááíwaꞌmaesarai kuyambá aifaꞌ-ámáán-káwáágó moóráwigomba awánasuwowana aaimó ísópaꞌa Ísumbo máánkaropaꞌa imérowana \v 16 Pítaa máápaꞌ-ontafimba mérowana aifaꞌ-ámáán-káwáágó awánówi iyuweréna ontaráꞌó káráwiyon-arasigomba simámuwana ontá tiyankówana Pítaamba áíꞌmaena íyáferowana \v 17 minárásígó Pítaamba awánéna áísai ena séna minkwáásígóní kísau-waasiyaꞌono súwana Pítaa séna ímbanifo kemá fíꞌon-kwaasi úne súwasa \v 18 táwitafesa ésa kísau-waasiye i-wáásíyé iyamá agaimakésa tiyáámba wégaufuwana Pítaa minááí simásuwena iyaráꞌá koména ayáámba kauráiye. \s1 Aifaꞌ-ámáán-káwáágó Ísumbo áísai uráin-aai. \r Mátíyu 26:59-66, Mááka 14:55-64, Rúku 22:66-71 \p \v 19 Pítaa iyamá wégaufuwana aifaꞌ-ámáán-káwáágó Ísuntafena séna simátímakaanda-aai simásimiyo. Ení kísau-waasisafewaraꞌa simásimiyo súwana \v 20 Ísu séna Yúndaa-waasiti óraaꞌ-amaan-daumpaꞌe káriꞌ-amaan-daumpaꞌe simáti-simatimbo émaunda aforaꞌó sémaunda ímba aúpáꞌá simátímakaumpo \v 21 nóintafewa wésisai-ono. Kesááimo ísaraawi tísai inasá simátímakaunda-aai ísaraamba pósa sénááwe súwana \v 22 ámáán-dankaꞌ-i-waasigo Ísumba tufuwéna séna aifaꞌ-ámáán-káwáágómó sinkáꞌá ímba miyá siyó súwana \v 23 Ísu séna sáwí-aaimo súndarakaa misáwí-ááí ááéma aforaꞌá isinó. Kaweꞌ-ááímó súndasafe nóintafewa sínkamono súwana \v 24 Ánási aiꞌmarówasa ayáámpinken- anda ímba awátuwesa minándáwáráꞌá áíꞌmaesa Káyafaasi aifaꞌ-ámáán-káwáágómpáꞌá kuráawe. \s1 Pítaa ímbo awánáúnda-waasin-iyemo siyáin-aai. \r Mátíyu 26:71-75, Mááka 14:69-72, Rúku 22:58-62 \p \v 25 Aifaꞌ-ámáán-káwáágómpáꞌá Ísumba kuwaná Pítaa iyaráꞌá ména ayáámba wégaufuwasa iyaráꞌó máún-kwaasi áísai esa sésa ewárárá minkwáásígóní kísau-waasiyaꞌono suwaná minááí umémpaꞌa tuwéna séna ken-ímbaniye súwana \v 26 aifaꞌ-ámáán-káwáágóní kísau-waasigo Pítaantafena séna emá minkwáásígóeꞌa taai-kanáágúnéfáꞌá méraayaꞌa tuwánérúnda éraira súno séna Pítaamo ááꞌo fagáúsuwowini akún-ándáfákéwí súwana \v 27 Pítaa anekaꞌá séna ken-ímbaniye súwana kokórigo áái siyáiye. \s1 Ísumba Páíratimpaꞌo áíꞌmae kuráan-aai. \r Mátíyu 27:1-2,11-14, Mááka 15:1-5, Rúku 23:1-5 \p \v 28 Kokórigo áái súwasa siyarónkaꞌa Káyafaasini naaúmpakemba Ísumba áíꞌmaesa kámáni-oraakoni pááimpaꞌa máankesa sésa ímba Yúndaa-waasiti naaúmpaꞌan-ifo fíꞌon-kwaasiti naaúmpaꞌa iyéta tíyótaimo í-tánómbá ínta náúnafo sésa ímba íyúwana \v 29 Rómu-kamani-kawaagon-awiꞌa Páírati kúwákárúwena kuntísai ena séna minkwáásí nóra inkakena aaifimbá maenkánaera séo súwasa \v 30 sésa ímbo sáwíꞌo uráinkakaa ínta áíꞌmaeta túsino suwaná \v 31 Páírati séna keyááríkaꞌa áíꞌmaeꞌa kentí ámáámbo makénten-úmai simánkáaro súwasa minYúndáá-órááꞌ-wáásí sésa Rómu-kamani-waasi moóráwigombo tufúꞌmaimo utáíyantafesa aambá fáíꞌmakaawe sumbá \v 32 ááéma Ísu simátimena séna aaraa-táíyáꞌá sínkamiyaꞌa uwónaumne siyáin-aai paápé úwasa áíꞌmaesamo kumbá minááísáfésa uwaná \v 33 Páírati naaúmpaꞌa kunuweréna iyéna Ísumba áántena séna emá Yúndaa-waasiti kawáágówá ónó súwana \v 34 Ísu séna ení imáyáafinkena sísai ó waásiya simámakaawawa sísai ónó súwana \v 35 Páírati séna kemá ímba Yúndaa-waasi úne. Ení waásiye óraaꞌ-amaan-kisau-waasiye áíꞌmaesa kempáꞌá tiyáafo nóra ónasawaꞌiyo súwana \v 36 Ísu séna kemó kawáá-íꞌo úndama ímba marapáꞌá wéraiye. Kemó kawáá-íꞌo úndamo marapáꞌó wérainkakaa kesí kísau-waasi tíyááwaisino. Yúndaa-waasi kembá taꞌótoraafo sésa tíyááwaisino sésa taꞌótokaawe. Kemó kawáá-íꞌo úndama ímba marapáꞌá wéraiye súwana \v 37 Páírati áísai ena séna kawáágówá ónó súwana Ísu séna éꞌa séne. Mindásafeꞌa marapáꞌá kumúnana masínkaraimba póꞌa arupíse-aai wésimatimune. Arupíse-aaisafesamo aamoimó owí kesááima wéisaawe súwana \v 38 Páírati séna nóin-aaiya arupíse-aain-iyo siyáiye. \s1 Ísumba tufuwíyana puwínomo siyáin-aai. \r Mátíyu 27:15-31, Mááka 15:6-20, Rúku 23:13-25 \p Páírati simásuwena kúwákárúwena Yúndaa-waasisafena séna wemó sáwíꞌo uráimbo simásímakaamba saafá únana ímbanifo \v 39 tíyótaimo \p í-tánón-kánáá tintembá moórá-waasi áántaawaꞌa ándáfakembo awáꞌankaundantemba minkánáámó tinkáꞌá Yúndaa-waasiti kawáágóná awáꞌankanaumno tísai ena súwasa \v 40 óraaka sésa ímbanifo wembá ímba awáꞌánkénda Párápásimba awáꞌankaao suwaná Párápási tiyéna uméntéꞌa in-kwáásín-iye sésa \p wembá awáꞌankaao siyáawe. \c 19 \p \v 1 Suwaná Páírati i-wáásí simátimuwasa Ísumba áwíyandasamba áwiyonkuꞌ-nésa \v 2 óraaꞌ-waasiti kámoꞌan-iye sésa áwíyandama owepámai Ísu aꞌnómpímbá kuféꞌankesa naae-únánkwátói óraaꞌ-waasiti unáánkwátóin-iye sésa uwánkesa \v 3 karaánááꞌa ankésa moórá-mora wempáꞌá tésa sésa Yúndaa-waasiti kawáágó óne sésa tiyáántamba \p tufútoꞌnaamai uráawe. \b \p \v 4 Tufútoꞌnaamai uwaná anekaꞌá Páírati kúwákárúwena seyaafáꞌ-wáásísáféna séna ísáaro. Ímba sáwíꞌo uráintafeꞌa áíꞌmaeꞌa túrankaꞌa máánkaraanaꞌa awánaaro. Ímba sáwíꞌa uráiye súwana \v 5 Ísu kúwákárúwena aꞌnómpímbá áwíyandawara naae-únánkwátóiwaraꞌa kúwákárúwowana Páírati simátimena séna minkwáásígómbá awánaaro súwasa \v 6 óraaꞌ-amaan-kisau-waasiye ámáán-dankaꞌ-i-waasiye awánésa óraakaꞌ-oraakaꞌa sésa aaraa-táíyáꞌá tufíyana puwíno suwaná Páírati séna wemá ímba sáwíꞌa uráimba póꞌa kemá ímba tufuwónaumpo kembiwí áíꞌmaeꞌa aaraa-táíyáꞌá mátufuworo súwasa \v 7 Yúndaa-waasi sésa wemá séna Maníkón-áánimba úne sémáyáímbanifo kentáásí ámáánko séna miyámó síndawimba tufuwíyana puwíno símakaampimba póta tufuwónaumne suwaná \v 8 Maníkón-ááninko úne siyáin-aai Páírati isówana áfááraumai ááꞌa úwana \v 9 naaúmpaꞌa kunuweréna imaéna Ísumba áísai ena séna nááfakewiyaꞌono súwana Ísu iséna ímba aaí súwana \v 10 Páírati séna kemó áísai únda nóra séwa ímba aaí wéseno. Kemó aaimó senasamó ésa awáꞌankanaawe. Kemó senasamó ésa aaraa-táíyáꞌá tufuwíyama puwínone. Mifásíꞌáémbá tokáumne súwana \v 11 Ísu séna Maníkómó mifásíꞌáémbó ímbo ámakainkakaa ímba toráásino. Maníkó ámakaifo síꞌmaenamo enkáꞌó másinkaiwaini sáwí-kisaugo ení sáwí-kisaugomba íyáákaraiye siyáiye. \b \p \v 12 Ísu súwana Páírati minááí iséna séna nóraꞌiyo ke minkwáásí awáꞌankanaeꞌa wéune súwasa Yúndaa-waasi óraaka sésa emó awáꞌankemo éma ímba Rómu-kamani-aifa-kawaagoni waási-iꞌa wéone. Ísu séna kemá kawáágó úne siyáintafena Rómu-kamani-aifa-kawaagomba íyáákanaemo siyáintafe mindásafewe séma ímba awáꞌankaao suwaná \v 13-14 Páírati minááí iséna Ísumba áíꞌmaena máápaꞌa óntan-arumbo akwítukom-barupaꞌa Yúndaa-waasi-taaifinken-awiꞌa Kápata-marupaꞌa kumbéna aaifimbó maitínkáám-barupaꞌa kumbéna Yúndaa-waasisafena séna kentí kawáágón-iye súwana tíyótaimo í-tánón-kánáá aafáyáaraamba úwana káfékaamba wááwái kárikaꞌa tínena úwana Páírati Yúndaa-waasisafena séna kentí kawáágón-iye súwasa \v 15 ímbaniye sésa óraakaꞌ-oraakaꞌa sésa aaraa-táíyáꞌá tufuwíyana puwíno suwaná Páírati tísai ena séna kentí kawáágómbá aaraa-táíyáꞌá tufuwónaumno. Mindá tirááíya taíyó súwasa óraaꞌ-amaan-kisau-waasi sésa Rómu-kamani-aifa-kawaago weyáá kentáásí kawáágón-iye suwaná \v 16 Yúndaa-waasi-taaigo íyáákontafena Páírati séna Ísumba aaraa-táíyáꞌá tufúwóro séna tímakaiye. \s1 Ísumba aaraa-táíyáꞌó tufúkáan-aai. \r Mátíyu 27:32-44, Mááka 15:21-32, Rúku 23:26-43 \p \v 17 Páírati timúwasa i-wáásí Ísumba áíꞌmaesa tufuwíyan-aaraa-taima wembá ámúwana áúwaataꞌmaena tufuwíyan-aempaꞌo kúmba mináémpáꞌ-áwíꞌa aꞌnónayaantapa Yúndaa-waasi-taaifinkemba Kórígótaafa mináémpáꞌá kuwasá \v 18 aaraa-táíyáꞌá aíyayaankaꞌa tufúsúmaresa kaeꞌ-wáásíyáí Ísuni séfasefaꞌ-arausampaꞌa aaraa-táíyáꞌá tufúsúmaresa Ísumba afufumpimbá tufúsúmarowana \v 19 Páírati wení kísau-waasisafena séna Ísu Násaretifakewi Yúndaa-waasiti kawáágón-iye séꞌa agaimái aꞌnónká-táíyáꞌá máráaro súwasa \v 20 kaumbo-wáásí tááifinkemba Yúndaa-waasi-taaifinkene Rómu-waasi-taaifinkene Kíríki-waasi-taaifinkene agaimárówasa sáwífaꞌ-waasi awánomba tufúwún-aempaꞌa óraaꞌ-naopaꞌa ewaaꞌá wérowasa sáwífaꞌ-waasi mináúfáímá awánésa toráumai ísówasa \v 21 Yúndaa-oraaꞌ-amaan-kisau-waasi Páíratintafesa sésa Yúndaa-waasiti kawáágón-iye \p ímba miyá símai agáínda wemá séna Yúndaa-waasiti kawáágó úne miyá símai agauwó suwaná \v 22 Páírati séna éꞌa agaimakáumne siyáiye. \b \p \v 23 I-wáásí Ísumba aaraa-táíyáꞌá aíyayaankaꞌa tufúsúmaresa wení unáánkwátói maimaésa éíyainkaꞌa tuwímbaresa moórá-mora-i-waasi éíyain-kwaasi minúnánkwátói maimaésa moórá-ampanta paákákén-únánkwátói ímbo farúmakon-ampanta maimaésa sésa \v 24 ínta tafeónaumpo sésa ááfésa tíyáananasa nááwa íyáákenawa máíníyo sumbá Maníkón-aai aúfáífimba agaimaréna séna \q1 kesí unáánkwátói tuwímbai maimaésa moórá \q1 kesí ampantarátáfésa ááféma tiyaráawe \p siyónkaꞌa pósa i-wáásí miyá uráawe. \p \v 25 I-wáásí miyá uwasá Ísuni waási aaraa-táíyáꞌó tufún-taigoni áwáufimba mésa Ísun-anówa úwana wenáúnko Kórópasi awaainínkón-áwíꞌa Máríyaa úwana Mágátáraa-naopaken-ininkon-awiꞌa Máríyaa úwasa miyáumai-inimba aaraa-táígóní áwáufimba mérowana \v 26 Ísu wenanówamba awánéna kembá Yónimba suwánéna anówantafena séna miwá enáánimban-iye séna \v 27 kentáféna séna miwá enanón-iye súwaꞌa \p iséꞌa kesí naaúmpaꞌa móankareꞌa káráwiyaumne. \s1 Ísumo pukáin-aai. \r Mátíyu 27:45-56, Mááka 15:33-41, Rúku 23:44-49 \p \v 28 Minkákémbá Ísu imáyáa éna séna seyaafá-kísáú taiꞌáúmne súmba sáwí-imayaagomo taꞌótokaimpinkemba awátinkaunda-kisau seyaafá-kísáú taíꞌásuwaumne séna Ísun-aai Maníkóní aúfáífinkemba paápé índasafena Ísu séna nontáféna sínkáíye súwana \v 29 ándá-aran-domba ika-nómbá anaféúmpímbá wérowasa faru-táénáma mindómpímbá tuꞌmaésa ofiyen-táemopimba sinúfaimaesa náínkwae sésa Ísun-óikaꞌa mósá márówana \v 30 Ísu néna séna seyaafá-kísáú taíꞌásuwaumne séna aꞌnómbá kífaena afowan-ayáámpimba wenámútamba toꞌmaréna pukáiye. \s1 Ísuni awáúfímbá waantáámbó faiyáin-aai. \p \v 31 Ísu weyááríkaꞌa puwúwasa Yúndaa-waasimo saagon-kánáá tíyótaimo í-tánón-kánáá aafáyáaraamba úwasa pósa sésa saagaan-kánááráꞌá puwíyan-kwaasi aaraa-táíyáꞌá máéfo sésa Páíratimpaꞌa tésa sésa puwíyan-kwaasi ímba úwoi tiyúwéwasa aaraa-táíyáꞌá méraaro. Tísamai ankaisíyasa ááéma puwíyasa taaiyakémbá marapáꞌá múratuwaaro suwaná \v 32 Páírati ewé súwasa i-wáásí Ísuni séfasefaꞌ-arausampaꞌo tufúsúmaron-kwaasi tísamai koankaisésa \v 33 Ísumba taawánomba éꞌa pukóntafesa wenaísamai ímba ankáísúwana \v 34 moórá-i-waasigo Ísuni awáúfímbá waantáántámbá faúwana naaewárá nonkwáráꞌá kunkáiye. \p \v 35 Mindámo awánáúndawi simátímakaumne. Awánéꞌa éraiꞌ-aai súnda póꞌa iséꞌa séꞌa éraiꞌe sénááwe. \v 36 Maníkón-aai aúfáífimba agaimaréna séna wenayáátámba ímba ankaisónááwe agaimaréna siyónkaꞌa pósa i-wáásí miyá uráawe. \v 37 Moóráfaꞌa agaimaréna séna waantáántámbó fáíyamba afuwónááwe agaimaréna siyónkaꞌa póna paápé uráiye. \s1 Ísumbo utaráan-aai. \r Mátíyu 27:57-61, Mááka 15:42-47, Rúku 23:50-56 \p \v 38 Yósepi Árímátíyaa-naopakewi Ísun-aai isówi éna Yúndaa-oraaꞌ-waasi táároi inkaiséna wenáwíꞌa áwiyotuwena Ísumo puwúnkaꞌa Páíratimpaꞌa téna séna Ísun-áúma utánáifo simiyó súwana Páírati séna kanaámpó máínone súwana Yósepi Ísun-áúma komaúwana \v 39 Níkótímási ááéma Ísumpaꞌo nóꞌwaambo tiyáiwai asaa-wiyúmbó úm-basawemba óraaꞌ-masawemba kaeꞌá maimaéna Yósepimba kóáíꞌmaesarai \v 40 Ísun-áúma komaimaésarai ampantafímbá minásáá-wíyúm-básáwénkwáráꞌá káráꞌumaesarai tésarai Yúndaa-waasi miyáumaimo utaantembá pósarai miyáumai utarááye. \v 41 Ísumbo tufúkáan-aempaꞌa taai-kisáú wérowana utaráan-ontan-aima ímbo waási utarón-ontan-aima wérowasarai \v 42 saagaan-kánáámá ampáámbán-iye sésarai minóntán-aima ewaaꞌá wérontafesarai Ísumba mimpímbá máutaraaye. \c 20 \s1 Ísu pukáimpinkembo íyáfasinkain-aai. \r Mátíyu 28:1-8, Mááka 16:1-8, Rúku 24:1-12 \p \v 1 Sondaaráꞌá siyarónkaꞌa ímba sán-karowana Máríyaa Mágátáraa-naopaken-ininko utámakopaꞌa wéna koawánómba óntan-aigoni óikaken-ontamba maisukówana koawánéna \v 2 awaantanténa Sáímoni Pítaante kentéꞌa tasimásimena séna kentáásí óraakon-áúma óntan-aifinkemba maimaésa nááfara makáao súwakai \v 3 Pítaae keséꞌa utámakon-ontan-aifaꞌa kónae sékai \v 4 suwaantantékai kówáyamba kemá Pítaamba kóyáákeꞌa aifaꞌá óntan-aifimba kówánda \v 5 kífaeꞌa ampanta aantemba wéromba awánéꞌa ímba óntan-aifimba íyáferaawanana \v 6 Sáímoni Pítaa téna óntan-aifimba íyáferena awánómba ampanta aantemba wérowana \v 7 Ísun-aꞌnónkákén-ámpántá moórá-aempaꞌa wérowana awánówaꞌa \v 8 óntan-aifimba aifaꞌó kówándawi íyáfereꞌa awánéꞌa séꞌa éraiꞌa pukáimpinkemba íyáfasinkaiye séwándanifo \v 9 Maníkón-aai aúfáífimba agaimaréna séna pukáindafinkemba íyáfasinainiye siyáimba ímba ísámai kaweꞌá ówáyamba \v 10 kenkáísí naaópakai kuráuye. \s1 Ísu paápé úwana Máríyaamo awánarain-aai. \r Mááka 16:9-11 \p \v 11 Naaópaꞌa kówáyana Máríyaa óntan-aigoni óikaꞌa ména ifiꞌá wétena kífaena óntan-aifimba awánómba \v 12 kaeꞌ-wáásí waén-únánkwátóiwaraꞌa Ísumbo utámakom-barupimba mésarai moóráwigo aꞌnómpáꞌá maúwana moóráwigo aísamaifaꞌa méroyana Máríyaa tuwánówasarai \v 13 sésarai menínínkóo nóintafewa ifiꞌá wétaano suyaná Máríyaa séna kesí Fasiꞌaénkómbá maimaésa nááfara makáao séꞌa ímba wéraisaꞌa wéawanaumne \v 14 simásuwena waeréna awánómba Ísu úmbanifo ímba awánéraase úwana \v 15 Ísu séna menínínkóo nóin-ifira wétewa nááwan-ayaafaawa wéono súwana Máríyaa séna taai-kisáúráꞌó káráwiyaiwai iyé-ímáyáá éna séna emó maimaémo nááfaꞌo maké simásimiyo. Komaénae súwana \v 16 Ísu séna Máríyaao súwana méwaerena wenááifinkemba séna Raaponai súmba maanááífínkémbá waéꞌmai séna kesí Fasiꞌaénkóo súwana \v 17 Ísu séna kesifompáꞌó íyóndasafeꞌa úmpo ímba taꞌótoraao. Kesífárawaisai kosimátime sé kesifoné kentifompáꞌá iyúne. Kesí Maníkóné kentí Maníkómpáꞌá iyúne súwana \v 18 Máríyaa Mágátáraa-naopaken-ininko Ísuni kísau-waasi kosimátimena séna Fasiꞌaénkómbá awánáúmne séna Fasiꞌaénkómó sún-aai simátímakaiye. \s1 Ísuni waási wembó awánaraan-aai. \r Mááka 16:14-18, Rúku 24:36-49 \p \v 19 Misóndáágóní fenómpinkaꞌa Ísuni kísau-waasi Yúndaa-oraaꞌ-waasisafena tááꞌa úwasa naaúmpaꞌa imésa ontá wisukówana Ísu túrankaꞌa paápé éna séna aáno úmai méraaro séna \v 20 ayáánarumpin-afiwara awáúfín-áfíwáráꞌá aráátimuwasa miwítí Fasiꞌaénkómbá awánésa pósa áfááran-aamoi uwánkówana \v 21 Ísu anekaꞌá séna aáno úmai méraaro. Kesifomó siꞌmákaintemba miyáumai kembiwí tiꞌmáráanaꞌa kesí kísau komáéro séna \v 22 wenááma áútimena séna Maníkóní Ufaen-ámútánkómbá tíménana keséꞌa mérainiye. \v 23 Sáwí-imayaamo maitiyuwáíyanamo éna misáwí-ímáyáá taiꞌáíníye. Ímbo maitiyuwáíyanamo éna misáwí-ímáyáá úwoi waéꞌwaeꞌa íníye Ísu siyáiye. \s1 Tómaasi Ísumbo awánarain-aai. \p \v 24 Ísu paápé úwasa wení kísau-waasi awánasuwonkaꞌa Tómaasi moórá-awiꞌa Títímási mináwíkóní áwáuma amáántágaeꞌa wemá fíꞌopaꞌo maémomba \v 25 túwasa simámesa sésa Fasiꞌaénkó paápé isatá awánáúmne suwaná Tómaasi séna ayáánarumpin-afiwara awáúfín-áfíwáráꞌó awánéꞌo taꞌótorekaa séꞌa pukáimpinkemba íyáfasinkaiye súsino súwasa \v 26 afakaeté-noꞌwaamba maisuwésa Tómaasiwaraꞌ-úmai anekaꞌá wení kísau-waasiye naaúmpaꞌa imésa ontá wisukówana Ísu túrankaꞌa paápé éna séna aáno úmai méraaro séna \v 27 Tómaasintafena séna siyáánarumpimba taꞌótoꞌmai awáné suwáúfímbá taꞌótoꞌmai awáné sé kentáfé karoꞌé sénafainifo éraiꞌe siyó súwana \v 28 Tómaasi séna kesí Fasiꞌaénkóo emá kesí Maníkó óne súwana \v 29 Ísu séna ááéma ímba suwánarempo karoꞌé siyáandaniye. Káféꞌa suwánáánda po éraiꞌe wésene. Ímbo suwánaawimo ésa éraiꞌemo sésamo timankúnkúmbo ésa aamoí isaná tirunkó kaweꞌá íníye Ísu siyáiye. \b \p \v 30 Ísu wení kísau-waasi súrankata fíꞌo-fiꞌon-kisau-waameꞌa aráásimuwata tuwímbai maankwándááífímbá ímba agaimakáundanifo tuwímbai agaimakáumne. \v 31 Ísu Maníkón-ááninko póna wemó íyáfasinankaraiwain-iye séꞌa maanáúfáí agaimakáumpo Ísun-aaisafesa timankúnkúmba ónááwe. Miyámó timankúnkúmbo ésa Ísuweꞌa kááísamai maéꞌmaeꞌa ónááwe séꞌa maanáúfáí agaimaráúmne. \c 21 \s1 Afakaeté-waasi Ísumbo awánaraan-aai. \p \v 1 Ánaaemba Táípíriyasi-waaunkoni áwáífaꞌa Ísu miyáumai paápé úwasa wení kísau-waasi awánaraawe. \v 2 Wení kísau-waasi túwaandu uwáí miwí túwíꞌa Sáímoni Pítaawe Tómaasi moórá-awiꞌa Títímásiye moóráwigo Káríri-aempakemba Kéna-naopaken-kwaasigon-awiꞌa Nátániyeriye Sépétin-ááninkaiye fíꞌon-kaeꞌ-waasiye miyáumai-waasi túwaandu uwaná \v 3 Sáímoni Pítaa simátimena séna mófááꞌa kotoránaeꞌa kúne súwasa kesááwáráꞌá montá kónáisaiye sésa nompín-táómpimba íyátesa kumbá nóꞌwaamba mófááꞌamai wimaꞌwimaꞌ-umbá ímba mófááꞌa torówana \v 4 siyarónkaꞌa Ísu nonáwáífaꞌa mérowasa ímba awánéraase uwaná \v 5 Ísu séna iyámpóísono. Mófááꞌa tokáao súwasa ímbaniye suwaná \v 6 Ísu séna mareꞌmareꞌ-únámbá tiyáánúrapaꞌ-aempaꞌa nompímbá túwéwana kumínaꞌa mófááꞌa tóráaro súwasa wemó súnten-umba sáwífaꞌ-mofaaꞌa tórówana mindómpín-táómpimba ímba kanaaꞌá márááraantamba éna ówitowaꞌa \v 7 kemá Pítaantafeꞌa séꞌa epínda Fasiꞌaénkón-iye séwánana Pítaa minááí iséna kísaumo maíndasafena paákákén-únánkwátóimo faúꞌmaromba minúnánkwátói maimái úmaena nompín-táómba tuwéna nompímbá ásáfena nonáwáífaꞌa kúwana \v 8 nonáwáí ewaaꞌá wérowata fíꞌon-kwaasisa mindómpín-táómba maimaéta mareꞌmareꞌ-únámbá tafisímaeta kówándasa \v 9 nonáwáífaꞌo ásáfaawandasa iyamá wégowana mófááꞌwara tónkwáráꞌá wéagauwata awánááwánanasa \v 10 Ísu séna tóráám-bofaaꞌa tuwímbai maimaéꞌa teró súwana \v 11 Sáímoni Pítaa nompín-táómpimba íyátena mareꞌmareꞌ-únámbá tafisímaena nonáwáífaꞌa mámarowana óraaꞌ-mofaaꞌa 153 mofaaꞌa wéna sáwífaꞌ-mofaaꞌa wérombanifo mareꞌmareꞌ-únámbá ímba tararówana tafisímaena nonáwáífaꞌa mámarowana \v 12 Ísu simásimenasa séna tamandaaró súwata nááwaꞌono séta áísai ónae séta ówándasa ímba áísai eta Fasiꞌaénkó iyé-ímáyáá ówánanasa \v 13 Ísu mófááꞌwara tónkwáráꞌá maimáísa símakaiye. \v 14 Ísu pukáimpinkemba íyáfasinkena kaeꞌ-íꞌa paápé uréna kaumbogóntá aneká awánaraumne. \s1 Ísu Pítaantafena kesí waásiyaꞌa káráwiyuwomo siyáin-aai. \p \v 15 Tómbá násúwówana Ísuma Sáímoni Pítaantafena séna Yónin-ááninko Sáímoniyo. Miwí íyáákewa enarumbá wésimeno súwana séna ewé Fasiꞌaénkóo en-ímáyáámó únda éꞌa suwánaraane súwana Ísu séna kesí sipisípi-araakaꞌa káráwiyuwo séna \v 16 anekaꞌá Ísu áísai ena séna Yónin-ááninko Sáímoniyo. Ken-ímáyáá wéono súwana séna ewé Fasiꞌaénkóo en-ímáyáámó únda éꞌa suwánaraane súwana Ísu séna kesí sipisípiyaꞌa káráwiyuwo séna \v 17 kaumbo-íꞌa Ísu \p áísai ena séna Yónin-ááninko Sáímoniyo. Ken-ímáyáá wéono súwana kaumbo-íꞌa áísai ena súntafena Pítaan-arunko umbaí tówana séna Fasiꞌaénkóo seyaafá-tántááꞌá éꞌa awánaraandasafe en-ímáyáámó úndawaraꞌa éꞌa suwánaraane súwana Ísu séna kesí sipisípiyaꞌa káráwiyuwo. \v 18 Éraiꞌa simámeꞌa súne. Emá aú-waasi méraanda po ení unáánkwátói aneꞌmaké ení imáyáafinkemba úwoi wénompo waurámbó kéma enayáámba fárútuwenasa ímbo embó arááímo táíndafaꞌa máankanaawe Ísu séna \v 19 minááímó súmba Pítaamo miyáumai puwéna mindá Maníkón-áwíꞌa mósá maráínone séna Pítaantafena séna kesirááíma wauwó siyáiye. \s1 Ísunte Yóninte-taai. \p \v 20 Ísu Pítaantafena súwana Pítaa kowaeréna moóráwigomba awánarai. Ááéma tómbó nopaꞌá Ísuni ewaaꞌá ména séna Fasiꞌaénkóo nááwa ení pintaruꞌ-wáásí íníyo siyáiwaimba \v 21 Pítaa kowaeréna awánéna Ísumba áísai ena séna Fasiꞌaénkóo minkwáásíndó súwana \v 22 Ísu séna kemó séꞌo wemá úwoi maambáráráꞌá mérainaꞌa kemá kumónaumnemo sendamá ímba endén-ifo kendén-iye. Emá kesirááíma wauwó Ísu súwasa \v 23 wení kísau-waasi ímba kaweꞌ-úmai ísónkakemba sésa wemá ímba puwíníye sésa simátímaꞌmae kuwaná Ísu miyán-ááí ímba siyáimbanifo wemá úwoi mérainaꞌa kemó kumónaumnemo sendamá ímba endén-iye Ísu siyáiye. \b \p \v 24 Ímba puwíníyemo siyáan-kwaasi kemá Yóni úne. Minááí simátimeꞌa aúfáífimba agaisuwaúnda minááí éraiꞌ-aain-iye. \v 25 Ísumo maiyáin-kisau tuwímbai agaéꞌa tuwímbai ímba agaiyáunda póꞌa seyaafáꞌó agaisuwéꞌo éꞌa seyaafáꞌ-márámá faráátasuwaunafo séꞌa súne. \p \it Kemá Yóni súnda-aai taíꞌáiye.\it*