\id ACT - Awiyaana NT [auy] -Papua New Guinea 1984 (web version -2012 bd) \h Aantá-waasi \toc1 Aantá-waasi \toc2 Aantá-waasi \toc3 Aant \mt1 Aantá-waasi \ip \it Ísu wíyómpaꞌa iyówana Rúku kaeꞌ-wááí-áátáíyáꞌíyo miyáumai-aatai maisuwéna maanááí agaimakáiye. Maníkómpáꞌó iyíyan-amba Yúndaa-waasiti ámáán-aai isaná Ísuma marapáꞌó kunkáinkaꞌa wenááisafesa timankúnkúmba ésa wenkáꞌá kááísamai méraan-amban-iye. Maníkóní ámútanko Ísuni kísau-waasiye wení aampaꞌó kun-kwáásíyé fasiꞌaémbá timúwasa Ísun-aai aifaꞌá Yúndaa-waasi Yérúsaremufaꞌo mérowi simátímúwasa minááísáfésa timankúnkúmba ésa wenkáꞌá kááísamai mérowi Yúndaa-waasiti marafáꞌá fíꞌon-daopimpaꞌa kosimátímakaawe. Minkákémbá tuwímbai fíꞌom-barafakaꞌa Yúndaa-waasiye fíꞌo-fiꞌon-kwaasiye kosimátin-tasimatin-uraawe. Rúku miyán-ááí agaimakáiye.\it* \c 1 \s1 Aantá-waasiti kísaumo maiyáan-aai. \p \v 1 Tíófíráasiyo maankwándááífímbá moórá-aai sénaumpo isaaó. Aifaꞌ-wándááífímbá Maníkó Ísumba aiꞌmarówana marapáꞌó kunkáin-aaiwara kísau kumbaiyáin-aaiwara aaimó siyáin-aaiwara afufumpimbá seyaafá-kísáúmó maiyáinkwaraꞌa komaé tamae úmai wení kísau marapáꞌá taiꞌówana \v 2 Maníkó kunaiyówana wíyómpaꞌo iyáin-aaiwaraꞌa aifaꞌ-wándááífímbó agaimakáunda isaꞌá maankwándááífínkwáráꞌa agaimaráúmpo isaaó. Ísu kesí aantá-waasiye séna wemparíꞌa úmakaiye. Ísu ímba wíyómpaꞌo iyónkaꞌa Maníkóní Ufaen-ámútánkóní fasiꞌaénkwáráꞌá ména aantá-waasi wení ámáámba simátímakaiye. \v 3 Ísu pukómpinkemba íyáfasinena kaeꞌ-wááí-kánáá 40 kanaa moórá-mora-kanaa paápé uréna wenáúma kaweꞌ-úmai aráátimuwasa awánésa sésa éraiꞌa Ísu pukáimpinkemba íyáfasinena méraiye suwaná paápé urónkaꞌa Maníkó wení waásimo kawáánin-aai simátímaꞌmaena iyáiye. \v 4 Moórá-kanaa túwaandu urésa tómbá wénowana Ísu paápé éna séna maankáꞌá Yérúsaremufaꞌa ímbo túwémba aáno méꞌa kesifo kesí ámútamba timénaumnemo óraaka siyáimba wéamuꞌmareꞌo méraanana úwoi timíno. Minááí éꞌa simátimeꞌa súne. \v 5 Yóni nombá maitínkaraimbanifo kárikaꞌa Maníkóní Ufaen-ámútánkó kumbéna óraaꞌa uwátinkainifo amuꞌmaréꞌa méraaro Ísu siyáiye. \s1 Maníkó Ísumba kunaiyówana iyáin-aai. \p \v 6 Órífi-omapaꞌa Ísuwe aantá-waasiye túwaandu ésa Ísumba áísai esa sésa Fasiꞌaénkóo káféra Rómu-kamani-waasi tiꞌmátuwewa Ísareri-waasisa kawáánínono suwaná \v 7 Ísu séna moórá-kanaamo tínda káféraꞌi aánoraꞌiyo Maníkó wení imáyáafinkemba miyá íníye. Kawe-kánááwé sáwí-kanaawemo paápé índa Maníkó wení imáyáafinkemba miyá íníye. Miyán-kánáámó tínda káriꞌ-aain-ifo \v 8 kemó sendá óraaꞌ-aain-ifo ísáaro. Maníkóní Ufaen-ámútánkó kempáꞌó kumínda wení fasiꞌaénkó tirumpimbá óraaꞌa uwátinkainaꞌa kesááiwara kentáféꞌwaraꞌa simátimeꞌa Yérúsaremu-naopaꞌe Yúndiyaa-aempaꞌe Sámériyaa-aempaꞌe seyaafáꞌ-áémpáꞌá kosimátímaꞌmaeꞌa nóro \p \v 9 Ísu simásuwowasa awánomba Maníkó Ísumba kunaiyówana ainánkó Ísumba káátaguwasa ímba awánowana \v 10 Ísumo iyúmba wíyómpaꞌa karátuwesa mérowasa minúwóíyáán-úmai kaeꞌ-wáásí waén-únánkwátói úmaesarai ewaaꞌá mésarai \v 11 sésa Káríri-aempaken-kwaasisono. Ímba wíyómpaꞌa karátuweꞌa méraaro. Awánaawanamo Maníkó kunáíyáísanamo wíyómpaꞌo íyínten-úmai anekaꞌá miyáumai kumíníye siyááye. \s1 Yúndasini kísauraꞌo íyámaiyain-aai. \p \v 12 Mindárai simásúwóyasa aantá-waasi Órífi-omapa Yérúsaremu-naoꞌ-ewaaꞌ-omapaꞌa tuwésa Yérúsaremu-naopaꞌa kouwerésa \v 13 méron-daumpaꞌa afófumayaatanaan-daumpaꞌa imésa miwí Ísuni aantá-waasi moórá-mora-waasi-tuwiꞌa Pítaawe Yóniye Yémísiye Énduruwe Fírípiye Tómaasiye Pátóromiyuwe Mátíyuwe Áráfíásin-ááninkon-awiꞌa Yémísiye moóráwigo wemá Rómu-kamani-waasi tiꞌmátuwanae siyáiwain-awiꞌa Sáímoniye moóráwigo fíꞌon-Yemisin-aaninkon-awiꞌa Yúndasiye miyáumai-aanta-waasi \v 14 tatúwaandu untembá inaí séꞌómbani. Minkwáásísóné tuwímbai-inintone Ísun-anówawe Ísun-áfáꞌawaawiye tatúwaandu urésa inaí séꞌómbani. \b \p \v 15 Inaí símasimaꞌa wéesa moórá-kanaa sáwífaꞌ-waasi 120 waasi Ísuni waási tatúwaandu urówana Pítaa íyáfasinena simátimena séna \v 16-17 kesí waásisono. Naaófáꞌá Maníkóní Ufaen-ámútánkó kentáá síwáꞌnágon-awiꞌa Téfítimba simámena Yúndasi-aai súwana agaimakáimba póna minááí paápé íníye. Ááéma kentáásáfénawe Yúndasintafenawe Ísu kesí kísau máéro séna sáántowata aantá-kisausa maiyáumne. Ánaaemba Yúndasi tíꞌmaena túwasa Ísumba taꞌótoꞌmaesa ándáfaꞌa ánkaraawe. \v 18 Yúndasi misáwí-kísáúgóní méyámbá óntamba maiyéna maramá méyánuwasuwena mimbáráfáꞌá ándáma maiyéna weyááríkaꞌa waandaꞌá faréna ámúꞌa tufánkuwana ayánaruntomba marapátá kunturáiye. \v 19 Yérúsaremufaken-kwaasi isésa miwí tááifinkemba mimbárágón-áwíꞌa Akendamafaꞌan-iye sésa waéꞌmai-awiꞌa naae-máráfáꞌán-iye siyáawe. \v 20 Énifo imó agaimakón-aufaifimba Téfíti agaimaréna séna \q1 wení naambá tuꞌnambá ínasa \q1 mimpímbá ímba waási wéwaewe \p agaimaréna séna moóráfaꞌa agaimaréna séna \q1 wení kísauraꞌa moóráwigo íyámainiye \p agaimaréna siyónkaꞌa póta \v 21-22 moóráwigo Yúndasini kísauraꞌo íyámaindawimba saafá úmaisa aiyánaumne. Ísu Káráísiti pukáimpinkembo íyáfasinkain-aai weséta táásái úmai simátímaꞌmaeta kondasá póta Yóni nombá wémaitinkowana Ísu kísaumo ómbarena maiyówata kuré-tiyeta úmae wénowananasa Maníkó Ísumba kunaiyówana wíyómpaꞌa iyúwasa awánaraawifinkemba moóráwigomba aíyáananasa wemá Yúndasimo tukáin-kisau íyámainiye Pítaa simásuwowasa \v 23 isésa kaeꞌ-wáásí túwíꞌa tésa moóráwigo kaumbo-áwíꞌó simánkaraawi moórá-awiꞌa Yósepini moórá-awiꞌa Pásapasini moórá-awiꞌa Yásítasi úwana moóráwigon-awiꞌa Mátáyáasi mindárai-tuwiꞌa tásuwesa \v 24 inaí sésa Fasiꞌaénkóo seyaafáꞌ-wáásítí imáyáa awáné tirumbá tuwáné minkáéꞌ-wáásífínkémbá nááwa Yúndasini kísau aantá-kisau íyámainiyo aráásímínata awánaano. \v 25 Yúndasi wení kísau ifátuwena puwéna wení kísaugoni méyámbá sáwí-marupaꞌa kunkáiye sésa \v 26 inaí simásuwesa kaeꞌ-wáásí túwíꞌa kaeꞌ-wándááífímbá agaimái anaféúmpímbá uféꞌmárówana moóráwigo moórá-wandaai mósá maiyéna awánómba Mátáyáasiye sésa agaimárówana aantá-waasi sísamaifakemba moórá kumbaimái-waasifimba kogísau maiyáiye. \c 2 \s1 Maníkóní Ufaen-ámútánkó kunkáin-aai. \p \v 1 Ánaaemba tómbá fákáꞌmai Maníkóntáfésa ísámai kaundánae sésa túwaandu un-kánáá túwasa Ísun-aaisafesa timankúnkúmbo uwáí seyaafáꞌá mimbórá-náúmpáꞌá túwaandu urówana \v 2 minúwóíyáán-úwana wíyómpakemba óraa-fiyundaraamba torówasa wéisowana méron-daumpaꞌa kuména ówitowana \v 3 iyaronkáán-tántááꞌá paápé uréna tafántafan-ena moórá-mora-waasi tinepimpáꞌá wété úwana \v 4 Maníkóní Ufaen-ámútánkó tirumpimbá óraaꞌa uwátinkowasa mérowana Maníkóní ámútanko fasiꞌaémbá timúwasa fíꞌo-fiꞌon-kwaasi-taaifinkemba siyáawe. \b \p \v 5 Tómbá fákáꞌmai Maníkóntáfésa ísámai kaundánae sésa túwaandu un-kánáá túntafesa Yúndaa-waasi Maníkón-ímáyáá mósá márówi fíꞌo-fiꞌom-barafakemba Yérúsaremu-naopaꞌa tatúwaandu urówana \v 6 fiyúndáraambo torónkaꞌa isésa mindámbó wéropaꞌa tatúwaandu uwasá miwí tááifinkemba wésuwasa isésa táátafesa ésa \v 7 áfááraumai imáyáa ésa sésa wésewi seyaafáꞌá Kárírifakewi minááí wésewin-owe sésa \v 8 moórá-mora-waasi sésa kesááifinken-aaiye simásaraawe. \v 9 Kesáámá tuwímbai Páátiyaa-marafakewisa únasa tuwímbai Míndiyaa-marafakewisa únasa tuwímbai Írámu-marafakewisa únasa tuwímbai Másépótemiyaa-marafakewisa únasa tuwímbai Yúndiyaa-marafakewisa únasa tuwímbai Kápándósiyaa-marafakewisa únasa tuwímbai Póntási-marafakewisa únasa tuwímbai Ésiyaa-marafakewisa únasa \v 10 tuwímbai Fírísiyaa-marafakewisa únasa tuwímbai Pámpíriyaa-marafakewisa únasa tuwímbai Ísípi-marafakewisa únasa tuwímbai Rípíyaa-marafakewisa Sáíríni-maragoni ewaakéwísá únasa tuwímbai Rómu-naopakewisa miyáumai-naopakemba tatúwaandu éta \v 11 Rómu-naopakewisa tuwímbai Yúndaa-waasisa únasa tuwímbai fíꞌon-ampaꞌa tuwéta Yúndaa-amaan-ampata wéaraaiwaeta énifo tuwímbai Kíríti-marafakewisa únasa tuwímbai Árépiyaa-marafakewisa tatúwaandu uráunasasa Maníkó kawe-kísáú maiyáin-aai wésesa moórá-mora-waasi kesááifinkenta sewatá wéisaumne sésa \v 12 táátafesa ésa áfááran-imayaa ésa isaisa ésa sésa mintántáákóní áwáuma nóra íníyo suwasá \v 13 tuwímbai wíyáái ésa sésa miwí uwóíꞌo on-dómbá nésa uwóíꞌa ésa fíꞌo-fiꞌon-kwaasi-taaifinkemba \p wésewe siyáawe. \s1 Pítaamo simátímakain-aai. \p \v 14 Simásúwówana aantá-waasi 11 waasi íyáfasinompimba Pítaa íyáfasinena túwaandu urón-kwaasisafena óraakaꞌa simátimena séna kesí Yúndaa-waasisono. Yérúsaremu-naopaken-kwaasiye fíꞌom-barafaken-Yundaa-waasiye ísáaro. Kárírifakewi fíꞌo-fiꞌon-kwaasi-taaifinkembo wésewini áwáuma simátimumpo ísáaro. \v 15 Uwóíꞌo on-dómbá nésa uwóíꞌa owémó sembá minkwáásí ímba uwóíꞌa wéowe. Waási nóꞌwaamba uwóíꞌo on-dómbá nésa uwóíꞌa wéofo káféꞌa aafáyáaraꞌ-aantembanifo minkwáásí ímba uwóíꞌa wéowe. Mintántáákóní áwáu maarán-iye. \v 16 Naaófáꞌá Maníkón-aai simátímakowin-awiꞌa Yóweri agaimaréna siyáin-aai wépaape-iye. Maarán-ááí agaimaréna séna \q1 \v 17 Maníkó séna ánaaen-kanaa maará ónaumne. Kesí ámútambo seyaafáꞌ-wáásímó tíménda kentáánintone kentiyáámúntone kesáái aforaꞌá simátimenaawe. Kentí ifóꞌ-wáásíyé waurán-kwáásíyé kaaimbá awánánááwe. \v 18 Éraiꞌa minkánááráꞌá kesí ámútamba kesí kísau-ininakwaꞌo tíménda kesáái aforaꞌá simátimenaawe. \v 19 Wíyómpaꞌe marapáꞌé fíꞌo-fiꞌon-kisau-waameꞌo ondá naaewárá iyawárá óraaꞌ-umunkwaraꞌa paápé íníye. \v 20 Aafáúgó kumeuꞌá ínana wíyónko naaeríríꞌa ínaꞌa miyámó ondá kesí fíꞌo-fiꞌon-kanaa sámo kain-kánáámó paápé índa \v 21 kentáfésamo Fasiꞌaénkówémó síyawi sáwíꞌo úmaimo mérempinkemba kaweꞌ-ámpáꞌá \q1 métinkanaumne Maníkó siyáiye \p Yóweri agaimaréna siyáiye Pítaa minááí simátimena \v 22 séna Ísareri-waasisono. Senda-ááí ísáaro. Maníkó Ísumba Násaretifakewimba fasiꞌaémbá amúwana simámakain-kisau maéna kawe-kísáú fíꞌo-fiꞌon-kisau-waameꞌo uráimba kempímbó úmba awánaraawe. \v 23 Naaófáꞌá Maníkó imáyáamo éna miyám-biya ónaumnemo siyáinkaꞌa pósa tuwímbai Ísumba áíꞌmai kembiwí tímúwaꞌa tufuwónae séꞌa sáwí-waasi tímúwasa áíꞌmaesa aaraa-táíyáꞌá tufúwana puwúmbanifo \v 24 Maníkó pukómpinkemba íyáfasinankaraiye. Pukéna puwí-áwáúgómá ímba kanaaꞌá taꞌótorowana Maníkó Ísumba faúꞌankowana pukómpinkemba íyáfasinkaiye. \v 25 Mindásafena naaófáꞌá kentáá síwáꞌnágon-awiꞌa Téfíti Ísun-aai agaimaréna séna \q1 aasiyaasí Fasiꞌaénkó keséꞌa méraisaꞌa awánaraumne. Wemá áfomba faiyáísaꞌa póꞌa ímba sáwí-imayaa wéune. \v 26-27 Mindásafeꞌa kesirumbá kaweꞌá uréꞌa Maníkón-áwíꞌa mósá wémaraumne. Púwón-aempaꞌa kesimambá ímba mósiyuwainone. Kesirumbá ámakaundawi ení kísau-waasi únda po pukémpaꞌa ímba másiyuwenana súma kawááꞌa íníye. Mindásafeꞌa méraunda póꞌa imáyáa éꞌa púwóndafinkemba íyáfasisinkainiye. \v 28 Púwíndafinkemba íyáfasine maéꞌmaeꞌa ínone séma keséꞌa méraanda póna kesirunkó kaweꞌ-úmai óraaꞌa ínaꞌa ménaumne \p Téfíti agaimaréna siyáiye Pítaa minááí simátimena séna \v 29 kesí waásisono. Kentáá síwáꞌnágon-awiꞌa Téfítin-aai aforaꞌó simátimunda wemó agaimakáimba ímba wesáféna siyáiye. Wemá puwúwasa utámakowaꞌa wení mararaambá éꞌa awánaraamba póna agaimakáimba ímba wesáféna siyáiye. \v 30 Naaófáꞌá Maníkó séna Téfítimo kawáá ménamo uráintemba moóráwigo minákúmpákéwí anondááraꞌa kawáámá méíniye Maníkó siyáimba Téfíti Maníkón-aai simátímakaiwai póna wemá séna Maníkómó siyáin-aai éraiꞌa paápé íníye Téfíti siyáiye. \v 31 Téfíti Maníkómó ánaaembo índa-imayaa éna séna Maníkómó íyáfasinankaiwai Káráísiti puwíndafinkemba íyáfasinainiye súntafena séna \q1 pukén-aempaꞌa ímba móauwainana \q1 áúma kawááꞌa íníyemo \p Téfíti súmba \v 32 mindá Ísuntafena siyáiye. Énifo Maníkó Ísumba pukómpinkemba íyáfasinankowata éta awánaraumne. \v 33 Maníkó kunáíꞌmaena óraaꞌ-waasi póna ayáánúrapaꞌa fasiꞌaén-áémpáꞌá móankena wení Ufaen-ámútámbá ámakaiye. Afowámó séna éraiꞌa kesí ámútamba aménaumnemo siyáintemba ámakaisana wení ámútamba kembá símakaimba wéiseꞌa suwánéꞌa wéowe Pítaa minááí simátimena séna \v 34 Téfíti ímba wíyómpaꞌo iyáiwai séna \q1 kesí Fasiꞌaénkóntáféna séna Maníkó séna kesiyáánúrapaꞌa fasiꞌaén-áémpáꞌá maraꞌá ménaꞌa \v 35 ení namuro-wáásí íyáákaanasa miwí taiꞌánááwe \p Téfíti siyáiye. Wemá ímba wíyómpaꞌo iyáiwai póna wesáféna ímba siyáiye. \p \v 36 Énifo kembiwí aaraa-táíyáꞌá tufúkáawintafena Maníkó séna kemá íyáfasinankaundawi Káráísiti éna Fasiꞌaénkón-iyemo Maníkó siyáimba pósa Ísareri-waasi kaweꞌ-úmai ísáaro Pítaa simátimuwasa \v 37 ísómba tirunkó umbaí tówasa Pítaane aantá-waasisafesawe sésa sáwíta uráumpo nóra ondasáfénawa síyó suwaná \v 38 Pítaa séna kembiwí misáwí-ímáyáá tínaaemba uwámeꞌa Maníkómpáꞌá téꞌa Ísu Káráísitintafeꞌa ísámai nombá máéro. Mindásafena kentí sáwí-imayaa maitiyuwéna Maníkóní Ufaen-ámútámbá úwoi timíníye. \v 39 Maníkó kempáꞌá terómó sindawí kesí ámútamba timénaumne Maníkó siyáimba pósa kembiwíyé kentíráátone fíꞌo-fiꞌom-barafakewiye fasiꞌaén-ááí \p siyáiye Pítaa siyáiye. \p \v 40 Pítaa simátimena fíꞌo-fiꞌon-aai kaweꞌ-ááíwáráꞌá simátimena óraakaꞌa séna káféꞌo sáwí-waasi méraawimo éꞌa sáwí-meyamba maénááwe. Kemá káféꞌa sáwí-ampaꞌa tuwéꞌo éꞌa ímba sáwí-meyamba maénááwe Pítaa súwasa \v 41 sáwífaꞌ-waasi isésa wenááisafesa éraiꞌe sésa nombá wémaesa minkánáá sáwífaꞌ-waasi 3,000 waasi Ísun-aaisafesa timankúnkúmba uwasá Ísuni waási sáwífaꞌ-waasi-iꞌa ésa \v 42 túwaandu uwáfaꞌa iyésa aantá-waasi Ísun-aai simátímaꞌmaesa waafán-kwáásí wéiyesa moórá-mora-waasi wétuwaꞌnai-esa Ísuntafesa ísámai aráá-tomba wénesa inaí símae iyáawe. \b \p \v 43 Inaí símaesa wéiyesa miyámó umbá aantá-waasi kawe-kísáú fíꞌo-fiꞌon-kisau máúwasa pósa seyaafáꞌnánká táátafesa uwasá \v 44 Ísun-aaisafesa timankúnkúmbo uwáí mimbórá-ímáyáá wéesa túwaandu wéesa imáyáa ésa kentáásí moparáwímbá waafáníꞌan-iye sésa \v 45 miwítí marawé miwítí moparáwíné fíꞌon-kwaasi timésa óntamba maiyésa tuwínkaaꞌ-úmai ímbo makón-kwaasi timésa \v 46 aasiyaasi-kánáá Yúndaa-waasiti óraaꞌ-amaan-daumpaꞌa Maníkóntáfésa ísámai túwaandu wéesa fíꞌowiti naaúmpimpaꞌa komésa Ísuntafesa ísámai aráá-tomba wénesa tirumbá kaweꞌ-úmai mésa tómbá tuwínkaaꞌ-úmai tímaꞌmai wénesa \v 47 Maníkón-áwíꞌa mósá márówasa seyaafáꞌnánká tuwánésa miwísáfésa kaweꞌá wéowe suwaná sáwíꞌo urómpinkemba aasiyaasi-kánáá Fasiꞌaénkó tuwímbai kaweꞌ-ámpáꞌá métinkowasa Ísun-aaisafesa timankúnkúmbo uwáíyé túwaandu uráawe. \c 3 \s1 Pítaa aísamai kaweꞌó uwánkarain-aai. \p \v 1-2 Moórá-waasi anówa maꞌánkarompinkemba aísamai pukón-kwaasigo mérowasa aasiyaasi-kánáá áíꞌmaesa óraaꞌ-amaan-dankoni ontaráꞌá áwíꞌa sásáꞌ-óntáráꞌá móankarowana ména óraaꞌ-amaan-daumpaꞌo íyún-kwaasisafena óntantafena inaimó \p sún-kwaasi méronkaꞌa óraaꞌ-amaan-daumpaꞌa Pítaae Yóniyeꞌa íyúyana aafáúmó andeiyónkaꞌa Maníkómpáꞌá inaimó sen-kánááráꞌá íyúyana \v 3 tuwánéna séna óntamba símékaiyo súwasarai \v 4 túramba afuwésarai Pítaa séna kenkáí suwánaao suyaná \v 5 siméyááye-imayaa éna tuwánówana \v 6 Pítaa séna óntamba ímba tokáumpo Ísuni fasiꞌaéntámbá kaweꞌá uwánkanaumne. Ísu Káráísiti Násaretifakewin-awikaꞌa súne. Íyáfasine aíntaao súne Pítaa simásuwena \v 7 ayáánúrapaꞌa taꞌótoꞌmai íyáfasinankowana aísaune aísarune kaweꞌá úwana \v 8 íyáfasinkwena ásáfaraa táúfaraaꞌa éna aamoí éna Maníkón-áwíꞌa mósá wémarena mindáraiseꞌa óraaꞌ-amaan-daumpaꞌa \v 9 weyááríkaꞌa marapáꞌá iyéna Maníkón-áwíꞌa mósá marówasa seyaafáꞌ-wáásí awánésa \v 10 sésa miwá aasiyaasi-kánáá óraaꞌ-amaan-dankoni sásáꞌ-óntáráꞌá ména óntan-inai símasimaꞌo iwáín-iye sésa táátafesa ésa weyááríkaꞌa marapáꞌó iyúntafesa tiyáámba píkinesa táátafesa uráawe. \s1 Pítaa simátímakain-aai. \p \v 11 Weyááríkaꞌa iyéna aamoí éna Pítaante Yóninte tineꞌá taꞌótorowasa seyaafáꞌ-wáásí táátafesa ésa miwífáꞌá tóso ésa óraaꞌ-amaan-daumpaꞌa Soromoní áúwimaimo úmakopaꞌa tóso uwaná \v 12 Pítaa tuwánéna séna Ísareri-waasisono. Mintántáátáféna ímba tááꞌa íno. Ímba kenkáí kááꞌa súfífáero. Ímba kenkáísí fasiꞌaénkó kaweꞌ-úmai arupíse úmai mékai wéufo \v 13 Maníkóní fasiꞌaénkó miyá wéisana minkwáásígó weyááríkaꞌa wéniye. Miyá uráintafena Maníkó Ísun-awiꞌa mósá maréna kentáá síwáꞌná Émbaramuwe Áísáakiye Yékopuwe miwítí Fasiꞌaénkó wení kísau-waasigon-awiꞌa Ísumba póna mósá makáiye. Énifo Ísumba áíꞌmaeꞌa Rómu-kamani-kawaagon-awiꞌa Páíratimpaꞌa kuwaná Páírati séna faúꞌankanae súwaꞌa aꞌáo siyáawe. \v 14 Kaweꞌ-wáásí arupíse úmai méron-kwaasigontafeꞌa aꞌáo séꞌa moórá-waasi tufúwana puwúwasa ándáfaꞌa áúkon-kwaasigontafeꞌa faúꞌankaao siyáawe. \v 15 Miyá uráantafeꞌa aúíꞌa úmai maéꞌmaeꞌo íyawini áwáu-waasi kemá tufúwana pukáimpinkemba Maníkó íyáfasinankowakai awánarauye. \v 16 Awánarauyawi Ísun-awikoni fasiꞌaénkó aísamaimo pukáin-kwaasi fasiꞌánkáísaꞌa wéawaraawe. Ísu kenkáísí simankúnkúmba wéuwasinkaisana minkwáásí kaweꞌ-úmai wénisaꞌa wéawanaawe Pítaa siyáiye. \b \p \v 17 Pítaa minááí simátimena séna kembiwíyé kentí kawáá-wáásísé ímba awánamai Ísumba kaweꞌá uréꞌa tufúkáawe. \v 18 Naaófáꞌá Maníkó wenáái simátímakowisafena séna simátimeꞌa súne. Kemó íyáfasinankaandawimba sáwíꞌa uwánkanaawe Maníkó siyónkaꞌa póna kembiwí Ísumbo uráamba minááí paápé uráiye. \v 19 Mindásafeꞌa kentí sáwí-imayaa tínaaemba uwámeꞌa Maníkómpáꞌá tíyana Maníkó kentí sáwí-imayaa maitiyuwáíníye. \v 20 Moórá-mora-kanaa Fasiꞌaénkó wení fasiꞌaémbá timínaꞌa weséꞌo méraiyantafeꞌa kentí sáwí-imayaa tuwéꞌa \p Maníkómpáꞌá teró. Maníkó túwaꞌnai ínkwae séna íyáfasinankaraiwaimba Ísumba aiꞌmaráínana kumíndasafeꞌa kentí sáwí-imayaa tuwéꞌa Maníkómpáꞌá teró. \v 21 Ísu wíyómpaꞌa iméraimba póna ánaaen-kanaamo éna seyaafá-tántááꞌá aúíꞌo índa-kanaa anekaꞌá marapáꞌá kumíníye. Naaófáꞌá Maníkó minááí simátimuwasa Maníkón-aaimo ísón-kwaasi kaweꞌ-wáásí isésa simátímakaawe. \v 22 Maníkón-aai simátímakowin-awiꞌa Mósese séna Maníkó kentí Fasiꞌaénkó kembá kesí kísau mauwó séna siꞌmákainten-úmai Maníkón-aaimo simátimindawimba keándáfakemba moóráwigomba aiꞌmaráínana wenáái simátiminasa isánááwe. \v 23 Ímbo isáíyawimo éna Maníkó wení waásifinkemba tiꞌmátuwena tínkaminasa puwónááwe Mósese siyáiye. \v 24 Maníkón-aai simátímakowin-awiꞌa Sámúwéri simátímakonkaꞌa ánaaen-kwaasi simátimeꞌontemba maami kífé-kanaa wépaape-iye. \v 25 Naaófáꞌá Maníkó kentáá síwáꞌnán-awiꞌa Émbaramuntafena séna enándáfákén-kwáásísáféna seyaafáꞌ-máráfákén-kwáásí kaweꞌá uwátinkanaumne Maníkó óraaka siyáiye. Émbaramun-andafaken-kwaasi owaná póna kembiwísáféna Maníkó minááí óraaka siyáiye. \v 26 Miyáumai Maníkó Ísuntafena kesí kísau mauwó séna aiꞌmarówana kempímbá kunkáiye. Seyaafáꞌá kentí sáwí-imayaa tínaaemba uwámiyana aifaꞌá kembiwí kaweꞌá uwátinkaindasafena kempímbá kunkáiye Pítaa Ísareri-waasisafena siyáiye. \c 4 \s1 Pítaante Yóninte aaifimbó maitínkaraan-aai. \p \v 1 Óraaꞌ-amaan-daumpaꞌa Pítaae Yóniye wésimatimuyasa ámáán-kisau-waasiye ámáán-dankaꞌo káráwiyowiye Sátúsi-amaan-aaimo sun-kwáásíyé tóso ésa \v 2 miwí táái taisésa aaisambá suwasaráí mindárai Ísu pukáimpinkembo íyáfasinkain-aai simátímúyasa úwoi-waasi isésa sésa Ísu pukáimpinkembo íyáfasinkaintafesa seyaafáꞌ-wáásí pukémpinkemba íyáfasinanaawe suwasá minááí isésa karoꞌé sésa aaisambá sésa \v 3 mindárai taꞌótoresa sésa fénáímba póta aafáyáarata aaifintá maitinkánaumne sésa kawáá-wáásí ándáfaꞌa tínkómbanifo \v 4 úwoi-waasi sáwífaꞌa 5,000 waasi mindárai-taaisafesa timankúnkúmba uráawe. \p \v 5 Aafáyáaraꞌa aaifimbá maitinkánaumne sésa waiyómba aafáyáaraꞌa Yérúsaremu-naopaꞌa Yúndaa-kawaa-waasiye óraaꞌ-waasiye ámáámbo sun-kwáásíyé miyáumai-waasi miwí táái isánae sésa túwaandu ésa \v 6 aifaꞌ-ámáán-káwáágón-áwíꞌa Ánásiye wení akún-ándá-wáásíyé Káyafaasiye Yóniye Árékísandaawe túwaandu ésa \v 7 Pítaante Yóninte táántowasarai tuyasá tísai esa sésa aísamaimo pukáin-kwaasi nóra urááyo. Nááwani fasiꞌaéná kenkáífímbá wéraisakaiya kaweꞌá uwánkaraayo. Nááwan-awira sékaiya kaweꞌá uwánkaraayo suwaná \v 8 Maníkóní Ufaen-ámútánkó wempímbá óraaꞌa uwánkowana Pítaa séna Ísareri-kawaa-waasiye óraaꞌ-waasiye ísáaro. \v 9 Aísamaimo pukáin-kwaasi kaweꞌó uwánkaraundasafeꞌa wésisai-owe. Nóra séra kaweꞌó uwánkaraundasafeꞌa wésisai-o. \v 10 Aforaꞌó simátíménda kembiwíyé seyaafáꞌ-Ísárérí-wáásíyé ísáaro. Ísu Káráísiti Násaretifakewimba \p aaraa-táíyáꞌá tufúwówana Maníkó pukómpinkemba íyáfasinankaraiwaimba wenáwíkaꞌa súyana wení fasiꞌaénkó minkwáásí kaweꞌá uwánkáísana kempímbá kaweꞌ-úmai méraisaꞌa wéawanaawe. \v 11 Maníkón-aai aúfáífimba Ísun-aai agaimaréna séna \q1 óntan-dambo on-kwáásí moórá-ontantafesa sáwíꞌan-iye sésa maisukáawe. Ánaaemba minóntánkó áfonkaamba uráiye \p minááí Ísuntafena agaimaréna siyáiye. \v 12 We aantemba sáwíꞌo úmaimo méraampinkemba kaweꞌ-ámpátá méwésinkaiye. Maníkó séna wenáwíkaꞌ-aantemba wení fasiꞌaénkó aantemba waási sáwíꞌo úmaimo méraampinkemba kaweꞌ-ámpáꞌá métinkainiye \p Pítaa siyáiye. \p \v 13 Pítaa minááí simátimena mindárai ímba tááꞌa úwasarai óraaka simátímúyasa minkáwáá-wáásí tuwánésa táátafesa ésa mindárai úwoi-waasiyai ímbo uwáítáíꞌ-urááyan-kwaasin-oye sésa táátafesa ésa sésa Ísuweꞌo núyantafesarai miyá wéoye sésa \v 14 awánomba Pítaante Yónintepaꞌa aísamai kaweꞌó uwánkaroyan-kwaasi mérowasa awánésa mindáraimo simátimiyan-aaisafesa saafá uwááesa ifátuwesa \v 15 sésa máápaꞌa kúmókaiyo suwasaráí kúmúyasa minkáwáá-wáásí keáímbá sésa \v 16 mindárai nórasaawa ónaumno. \p Fíꞌon-kisau kawe-kísáú maiyááyamba pósa Yérúsaremufaken-kwaasi seyaafáꞌá ísáámba póta ímba karoꞌésá sénaumpo \v 17 fíꞌo-fiꞌon-daopaken-kwaasi ímba isáíyantafeta mindáraisafeta simátimeta séta Ísun-awikaꞌa ímba simátímékaiyosa sénaumne sésa \v 18 táántowasarai íyúyasa sésa Ísun-aai ímba simátímékaiyo. Ísun-awiꞌa ímba sekaiyó suwasaráí \v 19 Pítaae Yóniye sésarai kemó miyá simásinkaiyakaimo Maníkón-aaimo tuwékai Maníkón-aúrankaꞌa kawerá íníyai ke minááí anekaꞌá ísáaro. \v 20 Keráímó awánarauyan-tantaaꞌe ísarauyan-tantaaꞌe ímba tuwáyaufo úwoi simátimeyauye suyasá \v 21-22 kawáá-wáásí anekaꞌá óraaka simátimesa sésa énifo úwoi kárúwaakaiyo siyáawe. Aísamai kaweꞌó uwánkaron-kwaasi kaeꞌ-wááí-áátáíyáꞌá ímba weyááríkaꞌa wénuwasarai kaweꞌá uwánkóyasa úwoi-waasi isésa Maníkón-áwíꞌa mósá maróntafesa mindárai ímbo tínkamuyamba úwoi kárúwaakaiyo siyáawe. \s1 Fasiꞌámai ménaumne sésa inaimó siyáan-aai. \p \v 23 Kárúwaakaiyo suwasaráí Pítaae Yóniye kentí waásifaꞌa tésarai óraaꞌ-amaan-kisau-waasiye \p óraaꞌ-waasiyemo sun-ááí másimátímúyasa \v 24 isésa Maníkómpáꞌá inaí sésa Fasiꞌaénkóo wíyóne marawé uwí-nóné úmare miwán-arumpimbo úmakaanda-tantaaꞌwarakaꞌa wégawaanone. \v 25 Naaófáꞌá emá sunaná ení Ufaen-ámútánkó ení kísau-waasi kentáá síwáꞌnágomba Téfítimba kusimámuwana agaimaréna séna \q1 nóintafesawa fíꞌom-barafakewi aaisambá sésawa nóintafesawa tufuwíyan-aai siyááesa áúkaawe. \v 26 Fíꞌom-barafaken-kawaa-waasi toꞌmayaa úmae tatúwaandu ésa Fasiꞌaénkónté wemó íyáfasinankaiwainte tiyátinkanae siyáawe \p minááí Téfíti agaimaréna siyáiye. \v 27 Minááí paápé úwasa Yérúsaremu-naopaꞌa Érotiye Póntiyasi-Páíratiye fíꞌonkaa-waasiye Ísareri-waasiye túwaandu ésa Ísumbo tufuwíyan-aai sésa emó íyáfasinankaandawimba ení kawe-kísáú-wáásí Ísuntafesa tufuwíyan-aai siyáawe. \v 28 Naaófáꞌó emó miyá ónááwemo siyáanda pósa túwaandu ésa miyá uráawe. Emó ímba miyá ónááwemo siyáandarakaa ímba Ísumba tufúkáawisino. \v 29 Fasiꞌaénkóo óraaꞌ-amaan-kisau-waasi tááimo símaimo taráíyaamba ísaraanda po súwaꞌnai ínonda póta ímba inkaiséta enáái úwoi óraakata simátimenaumne. \v 30 Ení fasiꞌaémbá símínata tíꞌo índa-waasisa asófatinkafata konó. Ení kawe-kísáú-wáásígón-áwíꞌa Ísuwe súnanasa wení fasiꞌaénkó fíꞌo-fiꞌon-kisau kawe-kísáú paápé íníye \v 31 inaí simásúwówana túwaandu urón-daumpaꞌa toraꞌnááraꞌa úwana Maníkóní Ufaen-ámútánkó miwífímbá óraaꞌa uwátinkowasa Maníkón-aai óraaka simátímaꞌmae kuráawe. \s1 Moparáwímbó moórá-mora uwátímakaan-aai. \p \v 32 Ísumpaꞌa timankúnkúmbo uwáí mimbórá-ímáyáá wéesa mésa kentí moparáwíntáfésa ímba kendé aantembaniye wésesa úwoi moórá-mora tímaꞌmaesa kuwasá \v 33 aantá-waasi áfááraumai fasiꞌaénkwáráꞌá mésa Ísu pukómpinkembo íyáfasinkain-aai óraaka simátímaꞌmae wéwesa Maníkó aantá-waasi túwaꞌnai úntafesa kawe-kísáú maimaé wéguwasa \v 34-35 Ísuni aampaꞌó kuwáí marawé naanémó makówi fíꞌon-kwaasi timésa óntamba maiyésa aantá-waasi tímúwasa tuwínkaaꞌ-úmai ímbo makón-kwaasi tímakaafo Ísuni aampaꞌó kuwáí seyaafá-tántááꞌá ímba aáfáán-túwówana \v 36-37 moóráwigon-awiꞌa Yósepiwaraꞌa miyá éna moórá-marama fíꞌon-kwaasigomba aména óntamba maiyéna aantá-waasi tiména wemá Rífáin-andafakewi Sáíparasi-aempakemba tamérowasa aantá-waasi moórá-awiꞌa simánkesa Kíríki-taaifinkemba Páánápáasiye sésa waéꞌmai-awiꞌa tiráfaiyaiwain-iyemo suwáí minóntámbá tímakaiye. \c 5 \s1 Ánánáyasinte Sáfáíraante-taai. \p \v 1 Páánápáasi minóntámbá tímúwasarai moóráwigon-awiꞌa Ánánáyasi úwana awaainínkón-áwíꞌa Sáfáíraaeꞌa mésarai moórá-marama fíꞌon-kwaasi timésarai óntamba maiyésarai \v 2 tuwináyauyo awaainínkómbá simámuwana miyá ínone súwana minóntámbá tuwínkaaꞌ-uréna tuwímbai wesáféna maéna tuwímbai maimaéna aantá-waasi mótimena karoꞌá séna seyaafáꞌá timúne súwana \v 3 Pítaa séna Ánánáyasiyo waántáwanko áísai úmai isánae sintáfé ewé sé mararákén-óntámbá seyaafáꞌá timúnemo sénda Maníkóní Ufaen-ámútánkómbá karoꞌá simánkaane. \v 4 Mimbárámá ení maramá isa tuwé óntamba maiyé ení óntamba isa tuwímbai timé ímba sáwíꞌa éma mararákén-óntámbá tuwímbai timúne ímbo sénda seyaafáꞌá timúne séndama sáwíꞌa ómpo ímba waási aantemba karoꞌá simátinkaampo Maníkóní Ufaen-ámútánkómbá karoꞌá simánkaane Pítaa súwana \v 5 Ánánáyasi iséna puꞌmaéna kuntúwasa minááímó ísón-kwaasi áfááraumai táátafesa uwasá \v 6 ifóꞌ-wáásí tésa puwúmba taasááúmaesa maimaésa máutaraawe. \b \p \v 7 Máwautowana awaainínkó kárikaꞌa ména awaaikómó puwún-aai ímba ísarena Pítaa-iyaifaꞌa túwana \v 8 Pítaa séna kenkáítí mararákén-óntámbá seyaafárá símakaayo súwana minínínkó séna ewé seyaafáꞌán-iye karoꞌá súwana \v 9 Pítaa séna enawaaikóe eséꞌa mimbórá-ímáyáá ékai Fasiꞌaénkóní ámútankomba karoꞌá simánkámai awánáyae siyááye. Enawaaiꞌó máwautaan-kwaasi tésa embá tamaimaésa máutanaawe Pítaa súwana \v 10 puꞌmaéna Pítaan-aísamaifimba kuntúwasa ifóꞌ-wáásí tésa puwúmba taawánésa maimaésa awaaikómbó utopaꞌá máutowasa \v 11 Fasiꞌaénkóní waásiye fíꞌon-kwaasiye isésa \p táátafesa uráawe. \s1 Fíꞌo-fiꞌon-kisau kawe-kísáúgón-aai. \p \v 12 Aantá-waasi waási túrankaꞌa fíꞌo-fiꞌon-kisau \p kawe-kísáú maimaésa íyúwasa Ísumpaꞌa timankúnkúmbo uwáí óraaꞌ-amaan-damba Soromoní áúwimai úmakopaꞌa aasiyaasí túwaandu uwasá \v 13-14 fíꞌo-fiꞌon-akwaꞌa sáwífaꞌa Fasiꞌaénkón-aaisafesa timankúnkúmba ésa miwíséꞌa túwaandu éꞌómbanifo fíꞌon-kwaasi tuwánésa sésa kaweꞌ-wáásín-owe sésa táátafesa ésa ímba miwíséꞌa túwaandu uwasá \v 15 aantá-waasimo uráamba isésa tíꞌo ún-kwaasi taawiyaꞌmaésa marupáꞌá mátinkesa sésa Pítaa wéninana amankókonko taauwétáínasa asófáíwae suwasá \v 16 fíꞌo-fiꞌon-daopakemba tíꞌo ún-kwaasiwara tirumpimbá sáwí-amutambo méron-kwaasiwaraꞌa tíꞌmaesa Yérúsaremu-naopaꞌa mátínkówana Maníkó Pítaamba áwaꞌnai úwasa seyaafáꞌá asófasaraawe. \s1 Kawáá-wáásí aantá-waasi sáwíꞌo uwátínkaraan-aai. \p \v 17 Miyá wéuwana aifaꞌ-ámáán-káwáágóe wení waási Sátúsi-amaan-aaimo sun-kwáásíyé sésa seyaafáꞌá ímba kentáásiraaima wáéfo aantá-waasi tirááíma wáéwe sésa tíyántafesa ésa \v 18 taꞌótoꞌmai ándáfaꞌa tiyúwówana \v 19 mindóꞌwáámbó waúnkaꞌa Fasiꞌaénkóní kísau-waasigo wíyómpakewi ontamá tisuwéna tíꞌmaena máápaꞌa mútinkena séna \v 20 óraaꞌ-amaan-daumpaꞌa iméꞌa \p aú-amba waási kaweꞌ-úmai maéꞌmaeꞌo íyan-ankoni áwáuma isimátíméro súwasa \v 21 isésa siyarónkaꞌa \p óraaꞌ-amaan-daumpaꞌa imésa minááí simátímakaawe. \b \p Óraaꞌ-amaan-daumpaꞌa moóráfaꞌa wésimatimuwasa moóráfaꞌa aifaꞌ-ámáán-káwáágówé wení waásiye tésa ándá-waasi-taai isánae sésa Ísareri-oraaꞌ-waasi táántowasa tésa ámáán-dankaꞌ-i-waasisafesa sésa aantá-waasi ándáfaꞌa méraafo kotíꞌmaeꞌa teró suwasá \v 22 kumbá ímba mérowasa kouwerésa tésa sésa \v 23 ándá-namba ontamá wisuwésa i-wáásí ontaráꞌá méraawata ontá tisuwéta awánáúndasa ímba méraawata úne suwasá \v 24 ámáán-kawaa-waasiye ámáán-dankaꞌo káráwiyowiye isésa táátafesa ésa sésa mindá nórasaawa ónaumno simásuwesa sáwífaꞌ-imayaa wéuwana \v 25 moóráwigo téna séna ándáfaꞌo mátíyukaan-kwaasi óraaꞌ-amaan-daumpaꞌa mésa wésimatimewaꞌa tuwánáúmne súwasa \v 26 ámáán-dankaꞌo káráwiyowiye wembó áwaꞌnai un-kwáásíyé kotíꞌmaesa aáno úmai tésa sésa úwoi-waasi miwí táái isésa sínkamofo sésa aáno úmai \v 27 tíꞌmaesa aaimó isáí-wáásífáꞌá mátínkówana aifaꞌ-ámáán-káwáágó \v 28 séna éꞌa simátime séta minkwáásígón-aai wenáwíkaꞌa ímba simátímaꞌmaeꞌa korósá siyáundasa isaꞌá éꞌa simátíméwasa Yérúsaremufaken-kwaasi seyaafáꞌá ísásaraawaꞌa ke karo-súfímbá sinkéta minkwáásí tufúkáawe sewé aifaꞌ-ámáán-káwáágó súwasa \v 29 Pítaawe aantá-waasiye sésa Maníkón-aai aifaráán-ááígó póna waási-taaigomba íyáákaraimba póta kentááisa ínta iséta Maníkón-aaisa iséta miyásá ónaumne. \v 30 Kembiwí Ísumba aaraa-táíyáꞌá tufúwana puwúwana kentáá síwáꞌnáti Maníkó Ísumba pukáimpinkemba íyáfasinankena \v 31 séna óraaꞌ-waasi póna sáwíꞌo úmaimo méraampinkemba kaweꞌ-ámpáꞌá métinkainiye séna ayáánúrapaꞌa fasiꞌaén-áémpáꞌá móankena Ísareri-waasi kentí sáwí-imayaa tuwéꞌa Maníkómpáꞌá tíyana kentí sáwí-imayaa maitiyuwáíníye séna Maníkó Ísumba pukómpinkemba íyáfasinankena ayáánúrapaꞌa fasiꞌaén-áémpáꞌá móankaraiye. \v 32 Minááí iséta kaweꞌ-úmaisa simátimunanasa Maníkóní Ufaen-ámútánkó minááí kaweꞌ-úmai wésimatimiye. Maníkó wenáái ísámai kaweꞌó owí wení ámútamba wétimisana Maníkóní Ufaen-ámútánkó minááí wésimatimiye aantá-waasi siyáawe. \b \p \v 33 Simásúwówasa aaimó ísáán-kwaasi isésa \p tirunkó sáwíteꞌa úwasa tínkamonae-imayaa uwaná \v 34 miwífínkémbá moóráwigo íyáfasinena ámáán-kawaa-waasigon-awiꞌa Kámérieri íyáfasinena miwí táái taráísuwena wemá Maníkón-aai aúfáífinkemba aasiyaasí simátimuwasa wenáwíꞌa mósá wémarowi íyáfasinena aantá-waasisafena séna kárikaꞌa máápaꞌa kumónááwe súwasa máápaꞌa kúmúwana \v 35 séna Ísareri-waasisono. Maaminkwáásísáféꞌa miyá ónaemo síyamba ékaꞌa imáyáa uréꞌa miyán-oro. \v 36 Ááéma moóráwigon-awiꞌa Tíútasi íyáfasinena séna óraaꞌ-waasi únda póꞌa kesiráái aantemba waénááwe súwasa sáwífaꞌ-waasi 400 waasi arááíwáúwana moóráwigo Tíútasimba tufúwana puwúwasa wembó arááíwaꞌmaesamo nún-kwaasi wété ésa wení kísau ifátukaawe. \v 37 Minkákémbá túwíꞌo faríyón-kanaa moóráwigo Kárírifakewin-awiꞌa Yúndasi íyáfasinena táántowasa sáwífaꞌ-waasi wenarááíma waꞌmaésa wéguwana moóráwigo tufúwana puwúwasa wembó arááíwaꞌmaesamo nún-kwaasi wété uwáguraawe. \v 38 Mindásafeꞌa imáyáa éꞌa maaminkwáásísómbá ímba ándáfaꞌa mátiyuweꞌa ifátúwéwasa méraaro. Miwítí kísaugoni áwáumo mararáꞌ-wáásítí imáyáafinkembo énamo éna taiꞌáíníye. \v 39 Miwítí kísaugoni áwáumo Maníkóní imáyáafinkembo ínaꞌo éꞌa ímba kanaaꞌá taraisónááfo úwoi waéꞌwaeꞌa íníye. Maníkómpákémbó ínaꞌo éꞌa minkwáásí sáwíꞌo uwátinkeꞌo éꞌa Maníkónkwáráꞌá sáwíꞌa uwánkanaawe Kámérieri súwasa aaimó ísáán-kwaasi isésa wenááisafesa ewé sésa \v 40 aantá-waasi táántowasa íyúwasa túwiyonkuꞌ-nésa óraaka sésa Ísun-aai wení fasiꞌaémbá ímba simátíméro sésa tiꞌmákaawe. \b \p \v 41 Tiꞌmárówasa wéesa tigaesáfésa uráawisina Maníkó imáyáa timúwana tirunkó kaweꞌá úwasa sésa Maníkó fasiꞌaémbá símakaisata Ísuntafeta fasiꞌámaisa méraundasa pósa síꞌo índa-iꞌo uwásínkéntaanifo sirunkó kaweꞌá ínata méranaumne aantá-waasi simásuwesa \v 42 aasiyaasi-kánáá óraaꞌ-amaan-daumpaꞌe waásiti naúmpimpaꞌe Ísuni ásé-aai simátímaꞌmae wénesa Maníkómó íyáfasinankaraiwai Yúndaa-waasisa wéamuꞌmaraundawisa wemá Ísun-iye sésa simátímaꞌmaesa kuráawe. \c 6 \s1 Afakaeté-waasimo túwaꞌnai uráan-aai. \p \v 1 Simátímaꞌmae kuwasá Ísun-aai isésa sáwífaꞌ-waasi wení aampaꞌá wéwesa méronkaꞌa Yúndaa-waasi fíꞌom-barafaken-kwaasi Kíríki-taaifinken-aaimo sun-kwáásí Yérúsaremufaꞌa méron-Yundaa-waasisafesa íꞌai tinkésa óntamba tuwínkesa Kíríki-ketoꞌ-inimba ímbo tímúnkakemba íꞌai tínkówasa \v 2 mindásafesa aantá-waasi Ísuni aampaꞌó kuwáí seyaafáꞌnánká táántowasa tuwasá sésa Maníkón-aaimo simátimunda-kisau tuwéta óntamba tuwínkaaꞌ-úmai timúnda-kisau maúnafo sésa \v 3 kempínkémbá afakaeté-waasi túwíꞌo síyata óntambo tuwináí-kísáú timénaumne. Miwí kaweꞌ-ímáyááwáráꞌ-wáásí Maníkóní Ufaen-ámútánkó miwífímbá óraaꞌo uwátínkáín-kwaasi túwíꞌa síyata óntambo tuwináí-kísáúsá timéta \v 4 kesáá Maníkómpátá inaí wéseta Maníkón-aai simátímaꞌmaeta konó aantá-waasi suwasá \v 5 ísówana tirunkó kaweꞌá úwasa afakaeté-waasi túwíꞌo sumbá moóráwigon-awiꞌa Sítífeni wemá Maníkóní Ufaen-ámútánkó wempímbá óraaꞌa uwánkowana Ísuntafena imáyáa éna fasiꞌówi úwana moóráwigo Fírípi úwana moóráwigo Pórókórasi úwana moóráwigo Náíkéna úwana moóráwigo Táímóni úwana moóráwigo Páménasi úwana moóráwigo Níkóráasi wemá Ántíoku-naopaken-kwaasi éna fíꞌon-ampakemba Yúndaa-amaan-ampaꞌa kuréna minkákémbá Ísuni aampaꞌó túwai úwasa \v 6 miyáumai-waasi tíꞌmaesa aantá-waasifaꞌa tuwasá Fasiꞌaénkóní kísaumo maíyantafesa tineꞌá taꞌótokesa Maníkómpáꞌá \p inaí siyáawe. \p \v 7 Maníkón-aai simátímaꞌmae kuwasá Yérúsaremu-naopaken-kwaasi sáwífaꞌa Ísuni aampaꞌá kuwasá Maníkóní ámáán-daumpaꞌa kísaumo máún-kwaasi sáwífaꞌa Ísun-aai isésa wení aampaꞌá kuwasá \p miyá úmae wéwesa sáwífaꞌ-waasi-iꞌa uráawe. \s1 Sítífenimbo taꞌótokaan-aai. \p \v 8 Fasiꞌaénkó Sítífenimba áwaꞌnai úwana fasiꞌaénkwáráꞌá ména seyaafáꞌ-wáásí túrankaꞌa fíꞌo-fiꞌon-kisau kawe-kísáú wémauwasa \v 9 moórá-kanaa tuwímbai Sítífenimpaꞌa tésa karoꞌ-ááíyé-ímáyáá ésa wesimán-kwesiman-esa miwí Yúndaa-waasi ésa tuwímbai Sáíríni-marafakewi uwasá tuwímbai Árékísándiriyaa-marafakewi uwasá tuwímbai Sírísiyaa-marafakewi uwasá tuwímbai Ésiyaa-marafakewi miyáumai-marafaken-kwaasi mimbórá-ámáán-dáúmpáꞌá mésa Sítífenimpaꞌa tésa karoꞌ-ááíyé-ímáyáá ésa wesimán-kwesiman-umbanifo \v 10 Maníkóní ámútanko Sítífenimba kaweꞌ-ímáyáá amúwana póna Sítífenin-aaigo miwí táái íyáákowasa \v 11 ifátuwesa wésa aúpáꞌá óntamba túwaandu úmai tuwímbai-waasi timésa sésa Sítífeni Mósesemba símai sáwíꞌa uwánkena Maníkómbá símai sáwíꞌa uwánkaraisata ísaraumne. Kosimátíméro suwasá \v 12 minkáróꞌ-ááí tasimátímúwasa úwoi-waasiye óraaꞌ-waasiye ámáámbo sun-kwáásíyé ísówana tirunkó sáwíꞌa úwasa Sítífenimo úpaꞌa tésa tataꞌótoꞌmai áíꞌmaesa ámáán-oraaꞌ-waasifaꞌa máankesa \v 13 karoꞌ-ááímó sun-kwáásí kotíꞌmaesa mátínkówasa karoꞌá sésa minkwáásígó óraaꞌ-amaan-damba símai sáwíꞌa úmae iyéna Móseseni ámáámba símai sáwíꞌa úmae iyéna \v 14 séna naaófáꞌá Mósesemo ámáámbo simátímakain-amaamba Ísu Násaretifakewi ifátuwena fíꞌon-amaamba wésena Yúndaa-waasiti óraaꞌ- amaan-damba tawísísuwainiye Sítífeni siyáiye. Miyán-káróꞌ-ááí suwasá \v 15 seyaafáꞌ-wáásí Sítífenimbo awánomba wíyómpakemba Maníkóní kísau-waasi tóikaamba úkówasa awánaraawe. \c 7 \s1 Sítífeni ámáán-oraaꞌ-waasimo simátímakain-aai. \p \v 1 Miyá simásúwówana aifaꞌ-ámáán-káwáágó Sítífenimba áísai ena séna sen-ááí éraiꞌ-aaiyaꞌi karoꞌ-ááíyáꞌiyo súwana \v 2 Sítífeni séna kesifoísáí kesuwaaísáíyo simátíménda ísáaro. Naaófáꞌá kentáá síwáꞌnágo Émbaramu ímba Éraanifaꞌa koméronkaꞌa Mésópótemiyaa-marafaꞌo méronkaꞌa Maníkó fasiꞌaénkwáráwí kuména \v 3 Émbaramuntafena séna ení marawárá enamááraawaraꞌa tiyuwé winaꞌá moórá-maramo aráánáméndafaꞌa koméínone súwana \v 4 iséna mimbárámá Kárindiyaa-waasiti marafáꞌá tuwéna témena Éraanifaꞌa tamérowana afowá puwúwana Maníkó aiꞌmarówana témena maafáꞌó méraundafaꞌa túwana \v 5 minkánáá Maníkó ímba maramó amúmba óraaka séna ánaaemba maambárámá enkwárá enaísaafitantambo íyawiwaraꞌa timénaumne. Maníkómó súmba Émbaramu iyámpói ímbo maꞌánkaronkaꞌa minááí simámena \v 6 moórá-aaiwaraꞌa séna enaísaafitantambo íyawi fíꞌon-kwaasiti marafáꞌá koméwasa umbai-kísáú timésa sáwíꞌa uwátínkéwana sáwífaꞌ-aatai 400 aatai taiꞌáínaꞌa \v 7 sáwíꞌo uwátinkaiyawi sáwí-meyamba tíménda pósa enaísaafitantambo íyawi mimbárámá tuwésa maafáꞌá tésa ken-ímáyáá mósá maránááwe séna \v 8 minááí naaófáꞌá Maníkó Émbaramuntafena séna ánaaemba maambárámá enkwárá enaísaafitantambo íyawiwaraꞌa timénaumne siyáimba minááí símai kááísamarena póna túma kárámai araénáémba uwo Maníkó siyáiye. \p Súwana Émbaramu ména Áísáakimba maꞌankéna afakaumboé-kanaa maisuwéna áúma kárámai araénáémba uwánkowana Áísáaki óraaꞌa éna Yékopumba maꞌankéna áúma kárámai araénáémba uwánkowana Yékopu óraaꞌa éna sísamaifakemba kaeꞌá kumbaimái-iyampoi matinkéna túma kárámai araénáémba uwátínkáfaꞌa kuráiye. \b \p \v 9 Miyá uwátínkáfaꞌa kúwasa mináfáráwáínónda tífákon-awiꞌa Yósepintafesa sésa sínaaenkewi ímba kentááráꞌá káráwiniye sésa tirumbá sáwíꞌa uwánkesa áíꞌmaesa fíꞌon-kwaasiyaꞌa mátinkesa óntamba máúwasa miwí Yósepimba áíꞌmaesa wémesa Ísípi-marafaꞌa máánkówana Maníkó weséꞌa mérowasa \v 10 umbai-kísáú amésa sáwíꞌo uwánkómbanifo Maníkó weséꞌa ména áwaꞌnai ena kaweꞌ-ímáyáá uwánkena wení umbai-tántááꞌá taíꞌánkowana mimbárámá Ísípi-marafaken-kawaago Yósepini kaweꞌ-ímáyáá awánéna séna Ísípi-marafaꞌa seyaafáꞌ-wáásíyáꞌá kaweꞌ-úmai káráwiye kesí moparáwínkáꞌá miyán-uwo súwana wemó súntemba úwana \v 11 ánaaemba aawaimá téna Ísípi-marafaꞌe Kénaani-marafaꞌe seyaafáꞌ-áémpáꞌá aawaimá tówasa tááisafe uwaná kentáá síwáꞌnásomba tómbá ímba miwífímbá wérowana \v 12 Yékopu séna Ísípi-marafaꞌa tómbá wéraiye-aai isáúmpo koméyánoro séna áánintomba tiꞌmarówasa koméyánúmaesa \v 13 tifowámpáꞌá tamérowana mintómbá taiꞌówasa anekaꞌá kuwaná Yósepi miwíséꞌa tamaéna séna kemá Yósepi kentífáko úne súwasa pukáanesa siyáumne suwaná Ísípi-marafaken-kawaago Yósepini áwáuma iséna awaaísái tuwánówana \v 14-15 Yósepi awaaísái simátimena séna kesifombá kosimámiyana wení akúmbá tíꞌmaena Ísípifaꞌa tiyó Yósepi siyé. Kosimáméro Yósepi súwana afowámá iséna wení akúmbá 75 waasi tíꞌmaena Ísípifaꞌa kaweꞌ-úmai komésa púwúwasa \v 16 ánaaemba miwí tísaafitomba tiyáántámba maimaésa témesa Síkémufaꞌo máutomba naaófáꞌó Émbaramu Émon-anaankaken-kwaasi óntambo tímakom-barafaꞌa máutaraawe. \b \p \v 17 Énifo kentáá síwáꞌnásomba Ísípi-marafaꞌa komésa sáwífaꞌ-waasi agaiyáawe. Maníkó Émbaramuntafena fasiꞌaén-ááí séna Kénaani-marama enaísaafitantambo íyawi timénaumne siyóntemba tímínda-kanaa ampáámbó únkaꞌa \v 18 moóráwigo Ísípi-marafaken-kawaago Yósepimo naaófáꞌó pukóntafena wení kísau-aai ímba ísarowi póna \v 19 kentáá síwáꞌnása umbai-kísáú tiména maimái sáwíꞌa wéuwatinkowasa iyámpói máápaꞌa tiyúwówasa pukáawe. \b \p \v 20 Iyámpóísomba púwúwana minkánááfímbá Mósesemba kaweꞌ-óíꞌwáráꞌ-íyámpóí maꞌánkarena anówama aúpáꞌá naaúmpaꞌa ánkarowana kaumbo-wíyómbá maisuwéna \v 21 máápaꞌa áíꞌmaena múankarowana Ísípifaken-kawaagon-ayáámúnko awánómba aráái tówana kesáánine séna káráwiyowana óraaꞌa úwasa \v 22 Ísípifaken-kwaasi \p miwítí áwáuma simámaꞌmaesa íyúwana Mósese wéisena óraaꞌa éna wení kísaugowe wenááigowe kaweꞌá uráiye. \p \v 23 Mósese miyá éna kaeꞌ-wááí-áátáí maisuwéna kesí waási Ísareri-waasi kotuwánánae séna kúmba \v 24 Ísípi-waasigo Ísareri-waasigomba sáwíꞌa uwánkowana Mósese tuwánéna Ísareri-waasi áwaꞌnai ena Ísípi-waasigomba tufúwana puwúwana \v 25 Mósese imáyáa éna séna Maníkó minkísáúrátáféna íyáfasisinkaraimba póꞌa Ísípifakemba Ísareri-waasi tíꞌmaeꞌo kondá minkísáúsáfésa ewé sénááwe siyáimbanifo Ísareri-waasi ímba miyán-ímáyáá uwaná \v 26 Mósese kowaiyómba íyáfasinena kúmba Ísareri-waasi kaekó tíyóyana tuwánéna tíyótainda-imayaa éna séna kaeꞌnáraiyo mimbórá-náóraan-ofo tiyááyafo súwana \v 27 aifaꞌó ómbarenamo tiyón-kwaasigo Mósesemba famétuwena séna nááwa embá íyáfasinankaraisawa kentáásí kawááíꞌa éwa aaisá wésimasimeno. \v 28 Fénáímbo Ísípi-waasimo tufuwónanamo puwéwiyaintena kembá miyáwá ínono súwana \v 29 Mósese iséna inkaiséna wéme wémena Míndiyaani-marafaꞌa fíꞌon-kwaasiti marafáꞌá koména \p kaeꞌ-íyámpóí matínkaraiye. \b \p \v 30 Mósese koména kaeꞌ-íyámpóí matinkéna ména kaeꞌ-wááí-áátáí maisuwéna moórá-kanaa máásai-marafaꞌa wéwena Sáínai-omapaꞌa ewaaꞌó wéronkaꞌa kúwana kári-taiyakemba iyá kéna ímba mintáí kówana Maníkóní kísau-waasigo wíyómpakewi mimpímbá mérowana mintáí ímba kówana \v 31-32 Mósese awánéna óraaꞌ-imayaa éna ewaaꞌá koména awánówana Maníkó séna enaíwáꞌná Émbaramune Áísáakine Yékopune miwítí Maníkó úne súwana Mósese minááí iséna aíyayaankakemba tataꞌá úwana úwoifaꞌa kararówana \v 33 Fasiꞌaénkó séna méraandafaꞌa ufaem-bárámá wéraipaꞌan-ifo kaweꞌ-máráfáꞌó méraapaꞌan-ifo maambárámá sáwíꞌa ónafainifo aísamai ánáamba faútuwaao. \v 34 Ísípifaꞌa kesí waási sáwíꞌo wéuwatinkaawasamo ifiꞌó wétaamba tuwánáúnda póꞌa túwaꞌnai ónaumpo íyáfasinenaꞌa aiꞌmáráana wéme wéme Ísípifaꞌa kuré kesí waási Ísareri-waasi kótíꞌmae Kénaani-marafaꞌa waaó Maníkó Mósesentafena siyáiye. \p \v 35 Wembá Mósesemba Ísareri-waasi tínaaemba uwámesa sésa nááwa embá íyáfasinankaraisawa kentáásí kawááíꞌa éwa aaisá wésimasimeno siyáawe. Siyáan-kwaasisafena Maníkó minááí siyáiye. Wembá Mósesentafena Maníkóní kísau-waasi wíyómpakewi kári-taiyakemba aaí simámakaiye. Wembá Mósesemba Maníkó kawáá-kísáú aména aiꞌmarówana Ísípifakemba Ísareri-waasi kótíꞌmaena Kénaani-marafaꞌa kuráiye. \v 36 Wemá Mósesema Ísípifaꞌa ímbo awánon-kisau fíꞌon-kisau maúwasa sésa úwoi tíꞌmae kóuwo suwaná tíꞌmaena kúmba nonkón-áwíꞌa naae-nóné supaꞌá wéna ímbo awánon-kisau kawe-kísáú komaéna tíꞌmaena kúmba máásai-marafaꞌa kaeꞌ-wááí-áátáí komérowana ímbo awánon-kisau kawe-kísáú maimaéna iyáiye. \v 37 Wemá Mósesema simátimena séna Maníkó kembó íyáfasisinkarainten-úmai ánaaemba moóráwigomba kentísaafitantambo íyawifinkemba íyáfasinankainiye. Maníkón-aaimo simátimindawimba íyáfasinankainiye. \v 38 Wemá Mósesema máásai-marafaꞌo Maníkóní waási Ísareri-waasimo méropaꞌa miwíséꞌa maéna kentáá síwáꞌnásonteꞌa maéna Maníkóní kísau-waasi wíyómpakewi weséꞌa maéna Sáínai-omapaꞌa imérowana Maníkóní kísau-waasigo wíyómpakewi Maníkóní ámáámba simámuwana ímbo taíꞌáín-aai simámuwasa simátímaꞌmaesa kuráanta wéisaumne. \b \p \v 39 Mósese aaimó simátimumba kentáá síwáꞌná ímba isésa tínaaemba uwámesa Ísípifaꞌa tauweránae-imayaa uwaná \v 40 ánaaemba Maníkó Mósesemba áántowana omápaꞌa imérowasa Mósese awaaón-áwíꞌa Éronintafesa sésa Mósese Ísípifakembo síkaiwaisa nááfara kóuraiyo. Ímbo awánáúndafata kóuraifo moórá-manikomba uwámakewata wenarááísa wáéno sésa \v 41 óntantamba purumaka-áráákaamba úmaresa minkáróꞌ-máníkóní aamoimá uwánkesa póíma tufúꞌmai wénesa úmárón-tantaatafesa aamoí ésa tóníꞌa úmai wénowana \v 42 mindásafena Maníkó ánaaemba uwátiyuwowasa wíyóne aafáúwé otáfésa kesí \p maníkón-iye siyáawe. Mindásafena naaófáꞌá \p Maníkón-aaimo simátímakowi agaimaréna séna \q1 Ísareri-waasisono. Máásai-marafaꞌa kaeꞌ-wááí-áátáí méꞌa póíma tufúꞌmai wéneꞌa ímba kentáféꞌa ísámae wéꞌómbanifo \v 43 kentí karoꞌ-máníkóntáféꞌa ísámai wení ampanta-námbá maimaéꞌa wénowe. Minkáróꞌ-máníkón-áwíꞌa Mórókiye siyáawe. Okáán-tántááꞌá úmakeꞌa áwíꞌa Réfáániye wéseꞌa toꞌmaéꞌa wénowe. Minkáró-káéꞌ-máníkáí úmareꞌa kesí maníkówé karoꞌá séꞌa áwíꞌa maimaé wéiyowe. Miyámó uráantafeꞌa kentí marafákémbá tiꞌmáráanaꞌa wémeꞌa moórá-marafaꞌa áwíꞌa Pépíróni-marafaꞌa koméranaawe \p Maníkón-aaimo simátímakowi agaimaréna siyáiye. \b \p \v 44 Naaófáꞌá máásai-marafaꞌa Maníkó Mósesemba aráánamena Maníkóní naambó ampantasámbó íyamba maará ónááwe séna aráánamuwasa Maníkómó súntemba miyán-dámbá úmai maimaésa máásai-marafaꞌa néꞌómbaniye. \v 45 Ánaaemba miwí táánintomba kentáá síwáꞌnásomba mindámbá taawiyáfúwana Yósúwa tíꞌmaena Kénaani-marafaꞌo kúmba Maníkó túwaꞌnai ena mimbáráfáꞌó méron-kwaasi watuwówasa kóuwasa kotafíyesa mindámbá minkáꞌá mámaresa mérowana ánaaemba Téfíti Ísareri-waasiti kawáámó mérompimba mindámbá úwoi wérowana \v 46 Téfíti kaweꞌ-úmai mérowana Maníkó aamoí uwánkowana Téfíti Maníkómbá áísai ena séna ení naambá ónaum ína ónaumno. Emá Yékopuni Maníkómá po ewé sinaꞌó éꞌa ení naambá ónaumne súwana \v 47 Maníkó séna emá ímba ínompo enááninko Soromoní kesí naambá íníye siyáimbanifo \v 48 Maníkó wíyómpaꞌo méraimba waásimo úmakaan-daumpaꞌa ímba méraiye. Mindásafena naaófáꞌá Maníkón-aaimo simátímakowi agaimaréna séna \q1 \v 49 Fasiꞌaénkó séna wíyómpaꞌa káráwiyeꞌa mararáꞌá káráwiyumpo úmárénda-naumpaꞌa ímba úwoi marapáꞌá kumbénaumne. \q1 \v 50 Kesáféꞌa mintántááꞌá seyaafáꞌá \q1 úmakaumne Fasiꞌaénkó siyáiye \p agaimaréna siyáiye Sítífeni siyáiye. \b \p Sítífeni minááí simátimena aaimó ísón-kwaasisafena simátimena séna \v 51 kembiwí tiruntéꞌa wémareꞌa póꞌa Maníkóní aampaꞌó ímbo arááíwáén-kwaasiyaamba éꞌa Maníkón-aai ísáámbanifo ímba ísámai kaweꞌá wéowe. Kentíwáꞌnásomba Maníkóní Ufaen-ámútánkómbá tínaaembo uwámeꞌontemba kemá miyá wéowe. \v 52 Kentíwáꞌnásomba Maníkón-aai simátímaꞌmaesa wéguwai seyaafáꞌ-wáásí sáwíꞌa uwátinkesa Maníkóní kawe-kísáú-wáásí kumíníye-aaimo simátímakowi tínkamuwasa pukáawe. Ánaaemba wemá kumúwaꞌa pintaruꞌá úmai tufúwana pukáiye. \v 53 Énifo wíyómpakewi Maníkóní ámáámba simátímakowaꞌa kembiwí ísaraambanifo ímba ísámai kaweꞌá \p uráawe Sítífeni siyáiye. \s1 Sítífenimba óntantambo tufúkáan-aai. \p \v 54 Sítífeni minááímó simátimumba aaimó ísón-kwaasi áfááraumai tirunkó kásíꞌa úwasa tíyántafesa uwaná \v 55 Sítífenimba Maníkóní Ufaen-ámútánkó wempímbá óraaꞌa uwánkowana wíyómpaꞌo awánómba Maníkóní sámo kaimbá wérowana Ísu Maníkón-ayáánúrapaꞌa fasiꞌaén-áémpáꞌá mérowana Sítífeni awánéna \v 56 séna awánaaro. Wíyómba tuwínkaaꞌ-isaná Maníkón-ayáánúrapaꞌa fasiꞌaén-áémpáꞌá Ísu waási úranko méraimba wéawiyaumne súwasa \v 57 miwí wenáái ímba isánae sésa táákaꞌa awááésa óraakaꞌa aaí sésa Sítífenimba tuwaantantésa \v 58 taꞌótokesa taawiyaꞌmaésa naaókoni awáífáꞌá mátuwesa óntamba maiyésa tufúkáawe. Sítífenintafesa karoꞌ-ááímó siyáawi paákákén-únánkwátói faútúwówana ifóꞌ-wáásígón-áwíꞌa Sóro minúnánkwátói káráwiyowasa \v 59 Sítífenimba óntantamba tufúwana Fasiꞌaénkónkáꞌá inaifínkémbá séna Ísu Fasiꞌaénkóo kesimambá kumbáínaꞌa púwóno séna \v 60 arauntaúmbá faiyéna óraakaꞌa séna Fasiꞌaénkóo sáwíꞌa wéuwasinkaafo miwí ímba anondáá sáwíꞌa uwátinkaao Sítífeni simásuwena pukáiye. \c 8 \s1 Sóro Ísuni waási sáwíꞌo uwátínkarain-aai. \p \v 1-3 Sítífenimbo tufúmba Sóron-arunko aamoí uráifo tuwímbai Maníkón-aaisafesa fasiꞌowí Sítífenin-áúma maimaésa máutesa óraaꞌ-ifiꞌa towaná Sóro Ísuni aampaꞌó kuwáí tínkantanae séna kúmba naaúmpimpakemba aarakwáꞌá kotafisímai ándáfaꞌa tíyupaꞌa kúwasa Yérúsaremufaꞌa Ísuni aampaꞌó kuwáí aifaríꞌena sáwíꞌa uwátinkowasa wété uwasá aantá-waasi aantemba Yérúsaremufaꞌa mérowasa fíꞌon-kwaasi Ísuni aampaꞌó kun-kwáásí Yúndiyaa-aempaꞌe Sámériyaa-aempaꞌe wété uráawe. \s1 Sámériyaafaꞌa ásé-aaimo kosimátímakaan-aai. \p \v 4 Ísuni aampaꞌó kuwáí wété ésa Ísuni ásé-aai kosimátímaꞌmaesa kuráawe. \v 5 Fírípi Sámériyaa-naopaꞌo kúmba kosimátimena séna Maníkómó íyáfasinankaraiwai amuꞌmaráúndawisaamo éꞌo kunkáimba wemá Ísun-iye \v 6 Fírípi simátimuwasa \p kaweꞌ-úmai ísówana ímbo awánaron-kisau maúwasa awánowana \v 7 sáwí-amutamba tirumpimbó mérowisafena aaí súwasa sáwí-amutamba wááꞌa túmaesa kóuwasa waási kaweꞌ-úmai mérowana tíyayaambo pukón-kwaasi asófatinkowasa kaweꞌ-úmai mérowana \v 8 Sámériyaafaken-kwaasi áfááraumai tirunkó \p kaweꞌá uráiye. \p \v 9 Sámériyaa-naopaꞌa moóráwigon-awiꞌa Sáímoni óraaꞌ-waasi úne séna aitambá éna fintó úmaena wéiyuwasa táátafesa ésa \v 10 óraaꞌ-waasiye úwoi-waasiye wemó úmba awánésa wenaráái waésa sésa Maníkóní fasiꞌaénkóe wení fasiꞌaénkóeꞌa awaiyaríꞌa uráiye karoꞌá suwaná \v 11 ayáátáákaꞌa aitambá éna fintó úmaena wéguwasa wenaráái waésa táátafesa uráafo \v 12 ánaaemba Fírípi Maníkóní ásé-aai kosimátimena Maníkó wení waásimo kawáánin-kanaa kosimátimena Ísu Káráísitin-aai kosimátimuwasa isésa éraiꞌe sésa timankúnkúmba uwaná Fírípi minákwáꞌá nombá maitinkówana \v 13 Sáímoniwaraꞌa amankúnkúmba úntafena Fírípi nombá maiyankówana Fírípiye wénuwana ímbo awánón-kisau maúwana awánéna áátafena uráiye. \b \p \v 14 Miyámó Sámériyaafaꞌo úmba Yérúsaremufaꞌa aantá-waasi mésa Sámériyaafaken-kwaasi Maníkóní ásé-aai isésa minááímó métaꞌotokaan-aai isésa Pítaante Yóninte tiꞌmárówasarai wémesarai \v 15 Sámériyaafaꞌa komésarai Ísuni aampaꞌó kuwáísáfésarai inaifínkémbá sésarai Maníkóní \p Ufaen-ámútámbá maénááwe siyááye. \v 16 Fírípi nombó maitinkónkaꞌa Fasiꞌaénkó Ísuntafena ísámai nombá maitinkówana Maníkóní Ufaen-ámútámbá ímbo maiyónkaꞌa pósarai Pítaae Yóniye inaifínkémbá sésarai \v 17 tiyáámba taꞌótóróyana Maníkóní Ufaen-ámútánkó tirumpimbá kumúwasa maiyáawe. \b \p \v 18 Aantá-waasiyai tiyáámba taꞌótóróyana Maníkóní Ufaen-ámútánkó tirumpimbá kumbaúwasa máúmba Sáímoni awánéna fasiꞌaémbá méyámbaranae séna Pítaante Yónintetafena séna óntamba maékai \v 19 mifásíꞌáémbá símékaiyo. Kemá fíꞌon-kwaasi siyáámba taꞌótóráanana Maníkóní Ufaen-ámútánkó tirumpimbá kumbaínkwae súwana \v 20 Pítaa séna Maníkó úwoimo wétimin-tantaatafe óntantamba méyánónae sénda po ení óntankwara ewáráꞌá iyafímbá taiꞌáyááye. \v 21 Maníkón-aúrankaꞌa ení imáyáa ímba arupíse imbá pó maankísáú kenkáísí kísau ímba súwaꞌnai ínone. \v 22 Ení sáwí-imayaagomba ánaaemba uwáme Fasiꞌaénkómbá áísai inaná ení sáwí-imayaagon-anondaa maiyauwáíníye. \v 23 Maníkó ímba fasiꞌaémbá ámakaintafe enarumbá sáwíꞌa uwásinkaanana ení sáwí-imayaago óraaꞌa éna embá taꞌótokaiye Pítaa súwana \v 24 Sáímoni Pítaante Yónintetafena séna súwaꞌnai ekai Fasiꞌaénkómbá inaifínkémbá áísai íyana emó sénda misáwí-tántáákó ímba kempáꞌá tíno Sáímoni siyáiye. \b \p \v 25 Súwasarai Pítaae Yóniye Fasiꞌaénkón-aai simátimesarai Ísuweꞌo néꞌóyan-aai simátimesarai Yérúsaremufaꞌa kónae sésarai aampaꞌá wéwesarai Sámériyaa-aempaꞌa naaóꞌ-naoꞌa Maníkóní ásé-aai simátímaꞌmaesarai kurááye. \s1 Fírípinte Ítíópíyaafaken-kwaasigonte-taai. \p \v 26-28 Mindárai Yérúsaremufaꞌa kuyaná Fírípi Sámériyaafaꞌa mérowana óraaꞌ-waasigo Ítíópíyaa-marafakewi éna Ítíópíyaa-waasiti kawáá-ínínkón-áwíꞌa Káándésini óntankaꞌo káráwiyowi Maníkón-ímáyáá éna Yérúsaremufaꞌa wémena Maníkón-áwíꞌa mósá maréna kouweréna wení táómpimba óraa-poigo tafisímaena nún-taompimba kúmba Fasiꞌaénkóní kísau-waasigo wíyómpakewi Fírípintafena séna íyáfasine Yérúsaremufakemba Késaafaꞌo kon-ámpáꞌá waaó súwana iséna íyáfasinena minámpáꞌá wémena máásai-marafaꞌo kúmba Ítíópíyaa-marafaken-oraaꞌ-waasi wení táómpimba wéwena aúfáífimba toráumai awánéna naaófáꞌó Maníkón-aaimo simátímakowin-awiꞌa Áísáya agaimakón-aai toráumai awánómba \v 29 Maníkóní Ufaen-ámútánkó Fírípintafena séna wení táónkoni ewaaꞌá waaó súwana \v 30 awaantanténa kúmba Áísáya agaimakón-aai toráumai wéawanowana Fírípi iséna áísai ena séna minááígóní áwáuma ísaraano súwana \v 31 séna éꞌa moóráwigo simásiminaꞌa isánaumpo kesí táómpimba íyátaao súwana Fírípi mintáómpimba íyátena imaúwana \v 32 mináúfáífínkén-ááí torauséna séna \q1 sipisípi áyáumo karánae owanamó ímbo wááꞌo tintembá minkwáásígó ímba aaí siyáiye. Sipisípi tufuwónae owanamó ímbo wááꞌo tintembá minkwáásígó ímba aaí siyáiye. \v 33 Wenáwíꞌa múra tuwésa sáwíꞌa úmai aaifimbá maiyánkaraawe. Wení waási sáwí-kisau maiyésa tufúwówana marapáꞌó mérain-kanaa taíꞌáraiye. Mindásafesa miwítí sáwí-kisau ímba kanaaꞌá aforá simátimenaawe \p agaimaréna siyáiye. \v 34 Ítíópíyaafaken-kwaasigo minááí toráusuwena Fírípimba áísai ena séna Maníkón-aaimo simátímakowi nááwantafenawa minááí siyáiyo. Wesáfénawa siyái fíꞌowantafenawa siyáiyo súwana \v 35 Fírípi Maníkón-aai aúfáífinkembo toráumaimo simámakainten-úmai Ísuni ásé-aai wésimamena \v 36 aampaꞌá kuyambá nombó wérokaꞌa wésarai uyaná Ítíópíyaafaken-kwaasigo séna nombó wérainkaꞌa maisinkáínkwae séꞌa únana nóinkowa aambá fasiyíyo súwana \v 37 Fírípi séna Ísumpaꞌo arumbó amé wenááisafe amankúnkúmbo inaꞌó éꞌa nombá maiyánkáano súwana séna Ísu Káráísitintafeꞌa éraiꞌa Maníkón-áánimban-iye súne séna \v 38 táómbo toꞌmaé kúwaintafena séna táómba taꞌótoraao súwana taꞌótorowasarai Fírípiye Ítíópíyaafaken-kwaasigoe nompímbá kunkésarai Fírípi nombá maiyankéna \v 39 íyúyana Fasiꞌaénkóní ámútanko Fírípimba kunáíꞌmaena kóúwana Ítíópíyaafaken-kwaasigo awánómba ímba mérowana wení naaópaꞌa wéna aamoí uráiye. \v 40 Fasiꞌaénkóní ámútanko Fírípimba kunáíꞌmaena Ásítóti-naopaꞌa máankowana Fírípi mináémpáꞌ-náópaꞌa Maníkóní ásé-aai simátímaꞌmaena Sísááríyaa-naopaꞌa kuráiye. \c 9 \s1 Sóro Ísun-aaisafena amankúnkúmbo uráin-aai. \p \v 1 Minkánáá Sóro Fasiꞌaénkóní aampaꞌó kuwáísáféna arumbá sáwíꞌa éna tínkamonae símasimaꞌa éna aifaꞌ-ámáán-káwáágómpáꞌá \v 2 koáísai ena séna aúfái agai-símínaꞌa maimaéꞌa Támásikasi-naopaꞌo Yúndaa-amaan-daumpimpaꞌo méraan-kwaasiti óraaꞌ-waasi mátimeno súwana ewé séna minááí agaimaréna séna Sóro Ísuni aampaꞌó wíyawi saafá éna taꞌótoꞌmaena témena Yérúsaremufaꞌa ándáfaꞌa mátiyuwainiye séna agaimaréna súwana \v 3 Sóro mináúfáí maimaé wémena Támásikasi-naopaꞌa ewaaꞌó kúmba wíyómpakemba sámo kaimbá aafáyáuraan-tantaaꞌa tuwówana kuména aúgáyáagaya úwana \v 4 tanaa fówana aaigó aantemba séna Sóroo nóra séwa kembá sáwíꞌa wéono súwana \v 5 séna emá nááwa sénó súwana kemá Ísu súmpo kembá sáwíꞌa uwásinkaampo \v 6 íyáfasine Támásikasi-naopaꞌa koménana moóráwigomo síndantemba miyán-uwo súwasa \v 7 Sóroeꞌo kun-kwáásí ímba aaí sumbá mésa ímba waási aneꞌá awánésa aaimó sún-aantemba ísówana \v 8 Sóro íyáfasinomba aúramba ímba kaweꞌ-úmai awánówasa waási ayáán-toꞌmaesa Támásikasi-naopaꞌa máánkarowana \v 9 kaumbo-nóꞌwáámbá waéna ímba aúramba awánéna tóné noné ímba naráiye. \b \p \v 10 Sóro kaumbo waúwana moóráwigo Támásikasifaꞌa ména Ísuni aampaꞌó kúwain-awiꞌa Ánánáyasi aúramba aréna kaainkáámbá awánómba Fasiꞌaénkó simámena séna Ánánáyasiyo súwana oó Fasiꞌaénkóo kemá úne súwana \v 11 íyáfasinema aampaꞌá waaó. Minánkón-áwíꞌa arupísemo uráin-ampaꞌa kuré Yúndasini naaúmpaꞌa wée moóráwigo Táásási-naopakewin-awiꞌa Sóromba koawánaao. We inaí wésiye. \v 12 Kaainkáámbá awánarainkaꞌa moóráwigon-awiꞌa Ánánáyasi téna aneꞌá taꞌótóráísana aúramba kaweꞌ-úmai awánaraiye Fasiꞌaénkó súwana \v 13 Ánánáyasi séna Fasiꞌaénkóo sáwífaꞌ-waasi wenáái simásímakaawe. Yérúsaremufaꞌa ení waási sáwíꞌo uwátínkarain-aai simásímakaawe. \v 14 Aifaꞌ-ámáán-káwáágó aúfái agaimái ámísana en-ímáyáámó mósá máráán-kwaasi ándáfaꞌo tiyuwáíndasafena Támásikasifaꞌa tiyáiye súwana \v 15 Fasiꞌaénkó séna kesí kísau áménana kesáái kosimátin-tasimatimba fíꞌon-daopaken-kwaasiye kawáá-wáásíyé kesí waási Ísareri-waasiye kosimátin-tasimatimba ínífo íyáfasine wempáꞌá winaná \v 16 kesí kísau Sóro wémainasa waási sáwíꞌa uwánkanaawe. Mindásafeꞌa ke aráánamenaumne Fasiꞌaénkó siyáiye. \b \p \v 17 Súwana Ánánáyasi iséna wéna sún-daumpaꞌa iyéna Sóro aneꞌá ayáámba taꞌótorena séna Sóroo kesí waásiyo. Aampaꞌá wéte Fasiꞌaénkó Ísumba awánaraandawi siꞌmáráísaꞌa túne. Aúramba kaweꞌ-úmai awánenana Maníkóní Ufaen-ámútánkó arumpimbá óraaꞌo uwánkaindasafena siꞌmáráísaꞌa túne súwana \v 18 Sóron-aúrampinkemba aerambá tákúwana aúramba kaweꞌ-úmai awánéna íyáfasinowana Ánánáyasi nombá maiyankówana \v 19 tómbá násuwena áúgoma kaweꞌá uráiye. \s1 Sóro Támásikasifaꞌo simátímakain-aai. \p Sóro Támásikasifaꞌa tuwímbai-noꞌwaamba waéna Ísuni aampaꞌó kuwáíséꞌa ména \v 20 minúwóíyáán-úwana ámáán-daumpaꞌa iména Ísun-aai simátimena séna éraiꞌa Ísu Maníkón-áánimban-iye súwasa \v 21 wenáái ísón-kwaasi táátafesa ésa moórá-mora-waasi tísai-isai esa sésa Yérúsaremufaꞌa Ísun-imayaamo mósá máráán-kwaasi tínkamemayain-kwaasin-iye. Ísun-imayaamo mósá máráán-kwaasi tíꞌmae ándáfaꞌa ámáán-kawaa-waasiyaꞌo mátinkanae séna maankáꞌó tiyáin-kwaasin-iye. Ísumpaꞌa téna méraiye sésa táátafesa uráawe. \b \p \v 22 Suwaná Sóro óraaka simátímaꞌmae iyéna séna éraiꞌa Maníkómó íyáfasinankaraiwaimba amuꞌmaráúndawisa Ísun-iye séna wenááigo iyúwasa Támásikasifaken-Yundaa-waasi isésa wembá ímba anondáá simámakaawe. \b \p \v 23 Ímba anondáá sumbá sáwífaꞌ-noꞌwaamba \p waésa túwaandu ésa Sóromba tufuwónae sésa \v 24 tufuwíyanesa nóꞌwaane wááwáiye Támásikasi-naokoni óntan-kusaigoni aumépaꞌa mésa ontaráꞌá takáráwi-karawi wéuwana moóráwigo iséna tufuwónae-aaimo sumbá kosimámuwasa \v 25 moórá-noꞌwaamba Ísuni aampaꞌó kuwáí Sóromba áíꞌmaesa pofafímbá fáítumaresa óntan-kusaigoni afaapimbá túsúsuwesa ándáraꞌa taꞌótoresa túwówana kumémena marapáꞌá múra tuwéna kóuraiye. \s1 Sóro Yérúsaremufaꞌo komérain-aai. \p \v 26 Sóro Yérúsaremu-naopaꞌa wémena wéna séna Ísuni aampaꞌó kowíséꞌa méranaeꞌa túne súwasa miwí sésa Ísun-aai ímba ísaraiwai karoꞌá siyé sésa wenáároi inkáísúwana \v 27 moóráwigon-awiꞌa Páánápáasi Sóron-aai iséna kaweꞌá úwana áíꞌmaena aantá-waasifaꞌa wéna Sóron-aai kosimátimena séna Sóro Támásikasi-ampaꞌo wéwenamo Fasiꞌaénkómbó awánówana aaimó simámakain-aai simátimena Sóro Támásikasi-naopaꞌo Ísun-aaimo óraakaꞌo simátímaꞌmaenamo kuráin-aai simátimuwasa \v 28 isésa éraiꞌe suwaná Sóro miwíséꞌa ména Ísuni fasiꞌaémbá wérowana Yérúsaremu-naopaꞌo Ísun-aai óraaka kosimátin-tasimatin-ena \v 29 fíꞌon-Yundaa-waasi Kíríki-waasi-taaifinkembo sun-kwáásí simátimuwasa aaí wesimán-kwesiman-esa tufuwónae sésa \v 30 sumbá Ísuni aampaꞌó kuwáí isésa Sóromba áíꞌmaesa wémesa Sísááríyaa-naopaꞌa máankesa sésa Táásási-naopaꞌa waaó sésa aiꞌmárówana mindáópaꞌa kóuraiye. \b \p \v 31 Kóúwasa Ísuni aampaꞌó kun-kwáásímó tínkamumba étínkówasa aáno úmai wempaꞌá mésa Yúndiyaa-aempaꞌe Káríri-aempaꞌe Sámériyaa-aempaꞌe Ísuni aampaꞌó kuwáí aáno úmai wempaꞌá mérowana Maníkóní Ufaen-ámútánkó túwaꞌnai úwasa fasiꞌámai mésa Ísun-aai simátímúwasa isésa éraiꞌe sésa sáwífaꞌ-waasi-iꞌa ésa Fasiꞌaénkón-áwíꞌa mósá marésa wenaísamaifimba méraawe. \s1 Pítaa Ríndaa-naopaꞌo kuráin-aai. \p \v 32 Pítaa naaóꞌ-naoꞌa wénena Maníkóní waási tuwánáíndasafena Ríndaa-naopaꞌo kúmba \v 33 moóráwigon-awiꞌa Íniyasi ímba aíntamai wénena afakaumboé-aatai naaúmpaꞌ-aantemba maéꞌmaeꞌa wéuwana \v 34 Pítaa awánéna séna Íniyasiyo Ísu Káráísiti asófankaifo íyáfasinke ení wandaaí fawasaaó súwana íyáfasinkwena kúwasa \v 35 Ríndaa-naopaken-kwaasiye Séróni-naopaken-kwaasiye seyaafáꞌá awánésa Fasiꞌaénkómpáꞌá tiyáawe. \s1 Pítaa Yópaa-naopaꞌo kuráin-aai. \p \v 36 Yópaa-naopaꞌa moórá-ininkon-awiꞌa Tápítaa Kíríki-waasi-taaifinkemba mináwíꞌá Tókáasiye wésewe. Wemá Ísuni aampaꞌó kún-inimba aasiyaasí kawe-kísáú wémaena moparáwímbá ímbo makón-kwaasi túwaꞌnai úwaimba \v 37 áíꞌa úwana puwúwasa wenáúma nombá péꞌankesa maimaésa afófumayaatanaan-daumpaꞌa móankaraawe. \v 38 Yópaa-naopakemba Ríndaa-naopaꞌa ewaaꞌá pósa Yópaafaken-kwaasi Ísuni waási Pítaa Ríndaafaꞌo taméron-aai isésa kaeꞌ-wáásí tiꞌmárówasarai Pítaamba kosimámesarai sésa awaantanté kempátá tiyó sésa siꞌmárááwakai túye suyaná \v 39 Pítaa íyáfasinena mindáraise kúwasa áíꞌmaesa minínímbá puwúwasa matuwé méron-daumpaꞌa afófumayaatanaan-daumpaꞌa íyúwasa Pítaampaꞌa ketoꞌ-íníntómbá tatúwaandu urésa ifiꞌá tésa sésa Tókáasi ímba pukáinkaꞌo farú-simakain-unankwatoiye sésa aráánámúwana \v 40 awánéna séna máápa kárúwaaro súwasa kúmúwana Pítaa kífaena Fasiꞌaénkómpáꞌá inaí simásuwena méwaeꞌmai minínímbá awánéna séna Tápítaao íyáfasinaao súwana aúramba éna Pítaamba awánéna íyáfasinena mérowana \v 41 Pítaa koisáúwankena Ísuni aampaꞌó kun-kwáásíyé ketoꞌ-íníné táántowasa aúmó arómba iawánésa \v 42 Yópaa-naopaꞌa kosimátímaꞌmaesa kuwasá isésa sáwífaꞌ-waasi Fasiꞌaénkón-aaisafesa timankúnkúmba uwaná \v 43 Pítaa Yópaa-naopaꞌa sáwífaꞌ-noꞌwaamba waéna moóráwigon-awiꞌa Sáímoni wení naaúmpaꞌa mérowana minkwáásígó waan-ásisambo wení kísaumo maún-kwaasigoni naaúmpaꞌa méraiye. \c 10 \s1 Pítaa Kóníríyasini naaúmpaꞌo iyáin-aai. \p \v 1 Sísááríyaa-naopaꞌa moóráwigon-awiꞌa Kóníríyasi ména Rómufakemba sáwífaꞌa 100 i-waasiyaꞌo káráwiyowi mérowasa miní-wáásí túwíꞌa Ítáári-i-waasiye sésa uwaná \v 2 Kóníríyasi Maníkón-aaisafena fasiꞌámai ména wení akúntéꞌa Maníkón-ímáyáá éna áwíꞌa mósá maréna Yúndaa-waasimo ímbo moparáwímbó makón-kwaasi túwaꞌnai ena Maníkómpáꞌá inaí símaena iyúmba \v 3 moórá-kanaa fenómpinkaꞌa inaí wésuwana Maníkóní kísau-waasigo wíyómpakewi aúrankaꞌa paápé úwana kaweꞌ-úmai awánówana séna Kóníríyasiyo súwana \v 4 ááꞌa úwana aúramba afuwéna séna Fasiꞌaénkóo nóran-aaiya simásiminewa sénó súwana emó inaimó séndawiye waásimo túwaꞌnai óndawiye Maníkón-aúrankaꞌa kaweꞌó óndasafena Maníkó en-ímáyáá imbá pó \v 5 ení waási tiꞌmárénasa Yópaa-naopaꞌa moóráwigon-awiꞌa Sáímoni Pítaamba koaíyáaro. \v 6 Wení araámáó Sáímonini naaúmpaꞌa ména minkwáásígó waan-ási-kisaumo máín-kwaasigoni naaúmpaꞌa uwí-nónkóní áwáífaꞌ-naumpakemba koaíyáaro \v 7 simásuwena áwiyokuwana Kóníríyasi wení kísaumo máún-kwaasifinkemba kaeꞌ-wáásíyáíyé moórá-i-waasi Maníkón-ímáyáá mósá marówinteꞌa miyáumai-waasiyau táántowasa \v 8 tuwaná wíyómpakewimo simámakon-aai simátimena séna miyáumai Yópaa-naopakemba koaíyáaro séna tiꞌmákaiye. \b \p \v 9 Tiꞌmarówasa aampaꞌá kówaesa wémesa Yópaa-naopaꞌa ewaaꞌó kumbá wááwái Pítaa naan-afóforaꞌa iména Maníkómpáꞌá inaí wésuwana \v 10 áái tówana tómbá nánae súwasa tómbá wéagauwana kaainkáámbá awánómba \v 11 wíyómba tuwínkaaꞌ-úwana mimpínkémbá óraaꞌ-ampanta éíyain-araiyaꞌa taꞌótoresa túwówana kuménama marapáꞌá kumúwana awánómba \v 12 minámpántáfímbá waí-waane póíye iyaankafayaané numawé fíꞌo-fiꞌon-kwai-waane mérowana \v 13 aaigó aantemba séna Pítaao íyáfasinke tufúꞌmai agandaaó súwana \v 14 Pítaa séna Fasiꞌaénkóo ímbanifo kentáásí ámáámba Yúndaa-waasisa miyán-tántááꞌá aambá fáíꞌmakaawata póta ínta wénaumne súwana \v 15 minááígó aantemba anekaꞌá séna Maníkó kawe-tántááꞌémó siyáin-tantaatafe ímba aambá fáíꞌmakaawe siyó súwana \v 16 kaumbo-íꞌa kaainkáámbá awánówana wíyómpaꞌa minámpántá iyáiye. \b \p \v 17 Iyúwana Pítaa minkááínkáán-ááígóní áwáuma nórawaꞌiyo súmba Kóníríyasimo tiꞌmarón-kwaasi Sáímonini naambá taawánésa ontaráꞌá tamésa \v 18 táántesa sésa Sáímoni Pítaa maandáúmpárá méraiyo suwaná \v 19 Pítaa minkááínkáán-ááígóní áwáuma saafá úwana Maníkóní ámútanko séna kaumbo-wáásí embá ayaafáí úmaesa tefo \v 20 íyáfasine kumuwó. Kemá tiꞌmaráúnasa tefo ímba kaeꞌ-ímáyáán-uwo. Úwoi miwíséꞌa waaó súwana \v 21 Pítaa kuména minkwáásísáféna séna wésiyaafaa-on-kwaasi úmpo nóintafera wésiyaafaao súwasa \v 22 kentáásí kawáágón-áwíꞌa Kóníríyasi siꞌmáráísata empátá túne. Wemá kaweꞌ-wáásí Maníkón-ímáyáá éna áwíꞌa mósá máráísasa pósa Yúndaa-waasi seyaafáꞌá wentáfésa kaweꞌ-wáásíyé wésewe. Moóráwigo Maníkóní kísau-waasigo wíyómpakewi kusimámena séna tiꞌmárénasa Pítaamba Yópaa-naopakemba koaíyéwana empáꞌá téna aaí tasína isaaó sisatá túne suwaná \v 23 Pítaa tíꞌmaena naaúmpaꞌa tinkówasa wáúmba aafáyáaraꞌa Pítaa íyáfasinena miwíséꞌa kuráiye. \b \p Miwíséꞌa kúwasa Yópaa-naopakemba Ísuni aampaꞌó kun-kwáásí tuwímbai awíyoꞌmaesa \v 24 aampaꞌá kówaesa wémesa Sísááríyaa-naopaꞌo kumbá Kóníríyasi wenamááraawe wení waásiye táántowasa tatúwaandu urésa Pítaamba amuꞌmakówana \v 25 Pítaa Kóníríyasini naambó wéronkaꞌa ontaráꞌá kúwana Kóníríyasi aamoí éna óraakon-iye séna aísamaifimba kífauwana \v 26 Pítaa séna emó óndanten-kwaasi úmpo íyáfasinaao séna íyáfasinakena \v 27 aaí simámaꞌmaena Kóníríyasiyeꞌa naaúmpaꞌo iyúmba sáwífaꞌ-waasi túwaandu urómba ituwánéna \v 28 séna kentáásí ámáámba ísaraawe. Yúndaa-waasisa fíꞌonkaa-waasise ímba moórárata taankarotámaisa wémaumne. Miwítí naaúmpata ínta wégundarata Maníkó aráásimena seyaafáꞌ-wáásí ímba sáwí-waasin-owe siyáisaꞌa awánaraunda póta ímba sáwí-waasiyemo sendá úwoi kaweꞌ-úmai ménaumne. \v 29 Mindásafesa sáántaamba ímba aꞌáo súnda túmpo nóintafera sáántaraao Pítaa súwana \v 30 Kóníríyasi séna éíyain-doꞌwaamba waéꞌa káfékaamba fénáímpinkaꞌa kesí naaúmpaꞌa inaí súnana minúwóíyáámbá moóráwigo sámo kain-únánkwátói uréna súrankaꞌa kumbéna \v 31 séna Kóníríyasiyo emó inaimó sémo waási túwaꞌnai ema Maníkón-aúrankaꞌa kaweꞌó óndasafena Maníkó en-ímáyáá imbá pó \v 32 tiꞌmárénasa Yópaa-naopaꞌa moóráwigon-awiꞌa Sáímoni Pítaamba koaíyáaro. Araámáó Sáímonini naaúmpaꞌa méraiye. Waan-ási-kisaumo máín-kwaasigoni naaúmpakemba uwí-nónkóní áwáífaꞌ-naumpakemba koaíyáaro súwaꞌa \v 33 minúwóíyáán-úmai tiꞌmaráúnasa embá koaíyáawa kaweꞌ-úmai téne. Kesáá Maníkón-aúrankaꞌa túwaandu éta Fasiꞌaénkó simámakain-aai simásiminkwae séta amuꞌmakáunasa téne Kóníríyasi siyáiye. \s1 Pítaamo simátímakain-aai. \p \v 34 Kóníríyasi súwana Pítaa séna káféꞌa wéisaumne. Éraiꞌa Maníkó ímba Yúndaa-waasi aantemba wégarawifo \v 35 seyaafáꞌ-áémpákén-kwáásí Maníkón-aúrankaꞌa arupíse úmai kaweꞌ-úmai méraawi Maníkó miwí aamoí wéuwatinkaiye. \v 36 Maníkó Ísu Káráísitimba aiꞌmarówana Ísareri-waasisafena ásé-aai simátímakaimba éꞌa ísaraawe. Ísu Káráísiti seyaafáꞌ-wáásítí Fasiꞌaénkón-iye. Minásé-ááísáfésa éraiꞌemo síyawi tirumbá kaweꞌ-úmai wempaꞌó méraiyamba \v 37 kemá ísaraawe. Yóni simátimena séna kentí sáwí-imayaa tuwéꞌa Maníkómpáꞌá téꞌa nombá maénááwe siyáimba Ísun-aai aifaꞌá Káríri-aempakemba tiyéna Yúndiyaa-marafaꞌa wété uráiye. \v 38 Ísu Násaretifakewin-aai ísaraawe. Maníkó wení Ufaen-ámútámbá Ísumba ámakowana wempímbá óraaꞌa uwánkowana Maníkó fasiꞌaémbá aména weséꞌa mérontafena naaóꞌ-naoꞌa kawe-kísáú wété éna waántáwankomo taꞌótoron-kwaasi kaweꞌá uwátínkáfaꞌa kuráiye. \v 39 Yúndiyaa-marafaꞌa Yérúsaremu-naopaꞌa kísau maiyáimba awánaraumne. Wembá aaraa-táíyáꞌá aíyayaampimba tufúsúmarowana puwéna \v 40 kaumbo-kánáá maisuwówana Maníkó Ísumba pukómpinkemba íyáfasinankowana paápé únta kesúrandesa awáraumpo \v 41 ímba seyaafáꞌ-wáásí awánaraawe. Maníkó simátíméromo siyáinta Ísunta awánéta pukómpinkembo íyáfasinonkaꞌa tóné noné weséta naráumne. \v 42 Ísu óraakaꞌa simásimena séna Maníkó imáyáa siména pukén-kwaasiye túmó arén-kwaasiye aaifimbá maitinkáínone siyé simátíméro Ísu siyáiye. \v 43 Naaófáꞌá Maníkón-aaimo simátímakowi Ísun-aai simátimesa sésa wenááisafesa timankúnkúmbo íyawi Ísuni fasiꞌaénkáꞌá Maníkó miwítí sáwí-imayaa maitiyuwáíníye naaófáꞌá siyáawe Pítaa siyáiye. \b \p \v 44 Pítaa minááí simátimuwana wéison-kwaasifimba Maníkóní Ufaen-ámútánkó miséyááfápímbá kumbéna \v 45-46 Maníkóní Ufaen-ámútánkó kumúwasa fíꞌo-fiꞌon-aaifinkemba Maníkón-áwíꞌa mósá márówasa Yúndaa-waasi Ísuni aampaꞌó kun-kwáásí Pítaa-iyaiseꞌa Yópaafakembo tuwáíyé táátafesa ésa sésa Maníkó fíꞌonkaa-waasiwaraꞌa wení ámútamba úwoi wétimiye sésa táátafesa uwaná Pítaa séna \v 47 Maníkó wení Ufaen-ámútántáámó símakaintenta miwíwáráꞌá wétimimba póta nombó maíyamba ímba aambá faiyónaumpo úwoi nombá maénááfo \v 48 maitínkáaro súwasa Ísu Káráísitintafesa ísámai nombá maitínkówasa Pítaantafesa sésa tuwímbai-noꞌwaamba keséta waínone suwaná miyá uráiye. \c 11 \s1 Yérúsaremufaꞌa Pítaamo simátímakain-aai. \p \v 1 Fíꞌonkaa-waasi Ísun-aai isésa taꞌótokaawemo sumbá aantá-waasiye Ísuni aampaꞌó kuwáí Yúndiyaa-marafaken-kwaasiye minááí isésa mérowana \v 2 Pítaa Yérúsaremu-naopaꞌa kúwasa tuwímbai-waasi aaisambá aéésa Yúndaa-waasi túma kárámai araénáémbo wéontemba fíꞌonkaa-waasiwaraꞌa miyá orómó siyón-kwaasi Pítaamba aaisambá aéésa \v 3 sésa emá fíꞌonkaa-waasiti naaúmpaꞌa iwaé ímbo túmo kárámai araénáémbo úmakaan-kwaasiti naaúmpakemba tómbá imandaráane suwaná \v 4 Pítaa seyaafá-tántááꞌó uráimba simátimena \v 5 séna Yópaa-naopaꞌa méꞌa Maníkómpáꞌá inaimó séwándaraꞌa kaainkáámbá awánááwánana wíyómpakemba óraaꞌ-ampanta éíyain-araiyaꞌa taꞌótoresa túwówana kuména méraawandaraꞌa kumúwaꞌa \v 6 mimpímbá afuwéꞌa awánááwánda póíye waí-waane iyaankafayaané numawé mérowaꞌa awánááwánana \v 7 aaigó aantemba séna Pítaao íyáfasinke tufúꞌmai agandaaó súwaꞌa iséꞌa \v 8 séꞌa Fasiꞌaénkóo ímbanifo kentáásí ámáámba miyán-tántááꞌá aambá fáíꞌmakaawata póta ímba wénaumne séwánana \v 9 minááígó aantemba anekaꞌá séna Maníkó kawe-tántááꞌé siyáin-tantaatafe ímba aambá fáíꞌmakaawe siyó súwaꞌa \v 10 kaumbo-íꞌa kaainkáámbá awánááwánana wíyómpaꞌa minámpántá iyáiye. \v 11 Minúwóíyáámbá Sísááríyaafakemba kaumbo-wáásí kentááꞌa tiꞌmarówi tumbá \v 12 Maníkóní ámútanko simásimena séna ímba kaeꞌ-ímáyáá indá miwíséꞌa waaó súwaꞌa kówánasa Yópaafakemba maankwáásí afaꞌmóráe-waasi Ísun-aaimo ísááwi suwíyórówata Sísááríyaa-naopata Kóníríyasini naaúmpata kówánana \v 13 simásimena séna Maníkóní kísau-waasigo wíyómpakewi kesí naaúmpaꞌa kumbéraisaꞌa awánáúnana séna tiꞌmárénasa Yópaa-naopakemba moóráwigon-awiꞌa Sáímoni Pítaamba koaíyéwana \v 14 téna aaí tawésimatiminaꞌa ewárá ení akúnkwáráꞌá seyaafáꞌá wéisewana Maníkó sáwíꞌo úmaimo méraampinkemba kaweꞌ-ámpáꞌá métinkainiye wíyómpakewi siyáiye Kóníríyasi súwaꞌa \v 15 aaí wésewanana Maníkóní Ufaen-ámútánkó aifaꞌó kentááfímbó kunkáintemba miwífímbá miyá úwaꞌa \v 16 awánéꞌa moórá-aai sáákaꞌa makáumne. Ááéma Fasiꞌaénkó séna Yóni nombó maitínkaraimbanifo Maníkóní Ufaen-ámútánkó kuména kempímbá óraaꞌa uwátinkainiye Fasiꞌaénkó siyáin-aai sáákaꞌa makáumne. \v 17 Énifo kesáá Fasiꞌaénkó Ísu Káráísitin-aaisafeta simankúnkúnta ówánanasa Maníkó wení ámútambo símakaintenta fíꞌonkaa-waasi miwí miyá owaꞌá awánaraumpo kemá Ísuni kísau-waasi póꞌa nombó máúmba ímba aambá faiyówánasa úwoi nombá maiyáawe Pítaa súwasa \v 18 minááí isésa aaisambó áúmba ifátuwesa Maníkón-áwíꞌa mósá marésa sésa Maníkó miyá éna ímba Yúndaa-waasi aantemba aaisá wésimasimifo fíꞌonkaa-waasiwaraꞌa wésimatimisasawaraꞌa miwítí sáwí-imayaa tínaaemba uwámesa Maníkómpáꞌá tésa aúíꞌa úmai maéꞌmaeꞌa ónááwe siyáawe. \s1 Ántíokufakemba Ísuni waási-taai. \p \v 19 Ááéma Sítífenimba tufúwana puwúwasa fíꞌon-kwaasi Ísuni aampaꞌó kun-kwáásí sáwíꞌa uwátínkówasa wété uráamba tuwímbai Fínísiyaa-marafaꞌa kuwasá tuwímbai Sáíparasi-marafaꞌa kuwasá tuwímbai Ántíoku-naopaꞌa kuwasá miwí minkáúmbó-máráfáꞌó méron-kwaasi Yúndaa-waasi aantemba Ísun-aai kosimátimesa \v 20 miwífínkémbá tuwímbai Sáíparasi-marafakewi tuwímbai Sáíríni-marafakewi miwí Ántíoku-naopaꞌo koméronkaꞌa Yúndaa-waasiye fíꞌonkaa-waasiyewaraꞌa Fasiꞌaénkó Ísuni ásé-aai kosimátimuwana \v 21 Fasiꞌaénkóní fasiꞌaémbá miwíséꞌa wérowasa sáwífaꞌ-waasi Fasiꞌaénkón-aaisafesa timankúnkúmba ésa wempáꞌá tiyáawe. \p \v 22 Ántíokufaken-kwaasi Fasiꞌaénkón-aaisafesa timankúnkúmba ésa wempáꞌó tiyáan-aai suwasá Fasiꞌaénkóní waási Yérúsaremufaꞌo méron-kwaasi minááí isésa Páánápáasimba aiꞌmárówana Ántíoku-naopaꞌa wémena \v 23 koména Maníkó kaweꞌó uwátínkaromba tuwánéna aamoí éna óraaka simátimena séna kentirumbá fasiꞌámai Fasiꞌaénkóntáféꞌa méraaro séna \v 24 Páánápáasi kaweꞌ-wáásí úwana Maníkóní Ufaen-ámútánkó wempímbá óraaꞌa uwánkowana Fasiꞌaénkómpáꞌá amankúnkúmba fasiꞌámai éna aaí simátímaꞌmaena iyúwasa sáwífaꞌ-waasi isésa Fasiꞌaénkómpáꞌá tiyáawe. \b \p \v 25 Uwaná Páánápáasi Sóromba ayaafáí úmaena Táásási-naopaꞌo kúmba \v 26 koawánéna koáíꞌmaena Ántíokufaꞌa tésarai moórá-aatai tamaisuwésarai Fasiꞌaénkóní waásiseꞌa mésarai sáwífaꞌ-waasi tatúwaandu untembá Ísun-aai simátímaꞌmaesarai íyúyasa Ísuni aampaꞌó kuwáísáfésa sésa Káráísitini waásiye suwaná aifaꞌá Ántíokufaꞌa minááí paápé uráiye. \b \p \v 27 Minááí paápé úwana minkánáá tuwímbai Maníkón-aaimo simátímakowi Yérúsaremufaꞌa tuwésa wémesa Ántíokufaꞌa kuwaná \v 28 miwífínkémbá moóráwigon-awiꞌa Ákápáasi íyáfasinena Maníkóní ámútanko weséꞌa mérowana séna óraaꞌ-aawai seyaafáꞌ-áémpáꞌá táíníye siyónkaꞌa póna ánaaemba Rómu-kamaniti kawáágón-áwíꞌa Kíróndíyasi méronkaꞌa minááwáí paápé uráiye. Ákápáasi minááí súwasa \v 29 isésa Ísuni aampaꞌó kuwáí moórá-mora sésa óntamba túwaandu úmai Ísun-aaimo ísááwi Yúndiyaa-marafaꞌo méraan-kwaasi timénae sésa \v 30 miyá ésa minóntámbá Páánápáasinte Sóronte tímúwasarai maimaésarai wémesarai Fasiꞌaénkóní waásiti \p óraaꞌ-waasi mátímakaaye. \c 12 \s1 Anekaꞌá sáwíꞌo uwátínkaraan-aai. \p \v 1 Minkánáá Érotin-anáwainko araámáó Éroti Yúndaa-waasiti kawáágó ména Ísuni aampaꞌó kuwáí tuwímbai sáwíꞌa uwátinkena \v 2 moóráwigomba aiꞌmarówana Yóni awaaón-áwíꞌa Yémísimba kotaꞌótokena anuwarambá kambísásuwowana puwúwasa \v 3 Yúndaa-waasi aamoí uwaná Éroti awánéna aamoí uwásinkaiwae séna moóráwigomba aiꞌmarówana Pítaamba kotaꞌótokaiye. Yúndaa-waasi ímbo intóráín-tantaaꞌwara-pereti agáún-kanaa Pítaamba kotaꞌótoꞌmaena \v 4 ándáfaꞌa máánkowasa siyáánkain-úmai afaꞌmóráe-i-waasi wenkáꞌá káráwiyowasa éíyain-eiyain-kwaasi kóyááka-tayaaka úmai káráwiyuwasa Éroti séna Maníkó Yúndaa-waasi tíyótaimo í-tánón-kánáá taiꞌáínaꞌa Pítaamba áíꞌmaeꞌa Yúndaa-waasi túrankaꞌa aaifimbá maenkéꞌa tufuwónaumnemo súmba \v 5 Pítaa ándáfaꞌa mérowasa Fasiꞌaénkóní waási Fasiꞌaénkómpáꞌá inaí símai Pítaamba áwaꞌnai uráawe. \s1 Pítaamba ándáfakembo faúꞌánkarain-aai. \p \v 6 Inaí sésa Pítaantafesa ísámai áísai uwaná aafáyáaraamba Éroti Yúndaa-waasi túrankaꞌa Pítaamba aaifimbá maiyankánaumne súwana káféꞌ-noꞌwaankaamba Pítaamba aíyayaankaꞌa káráꞌumakesa kaeꞌ-í-wáásí séfasefaꞌa méroyana Pítaa aún-kwaigúwasarai kaeꞌ-í-wáásí ontaráꞌá káráwiyoyana \v 7 minúwóíyáámbá Fasiꞌaénkóní kísau-waasigo wíyómpakewi kumúwana ándá-naumpaꞌa sán-kówana Pítaan-ayóíyáꞌá tufuwéna aúsúwana íyáfasinowana séna úwoiya íyáfasinaao súwana Pítaa ayáámpinken-anda weyááríkaꞌa faúꞌwena marapáꞌá kumúwana \v 8 wíyómpakewi séna ení áꞌwáánkau uré enaísamai ánáamba maimái uwó súwana miyá úwana ení paákákén-únánkwátói kuférénakai kesékai koyó súwana \v 9 Pítaa ándá-naumpakemba wenánaaemba kuména ímba waásin-iye-imayaa uráifo kaaimbá awánáúmne-imayaa éna \v 10 i-wáásímó méron-ontaraꞌa kúwáákesarai minkákémbá moórá-ontaraꞌa i-wáásímó méron-ontaraꞌa kúwáákesarai minkákémbá ándáfakembo naaópaꞌo kónae owasamó titinkáán-ontaraꞌa fasiꞌaén-óntáráꞌá kúmúyana weyááríkaꞌa tigúwasarai kuwákárúwesarai aampaꞌá kuyaná minúwóíyáámbá wíyómpakewi Pítaamba auwéna áwiyokuwana \v 11 Pítaa imáyáa éna séna ímba kaaimbá awánáúmpo éraiꞌa Fasiꞌaénkó wení kísau-waasigomba aiꞌmáráísana kuména Éroti sínkamine isaná ayáámpinkemba kuntafísuwaisaꞌa túne. Yúndaa-waasiwaraꞌa sínkamonaesamo ombá kuntafísuwaisaꞌa túne Pítaa siyáiye. \b \p \v 12 Pítaa minímáyáá uwásuwena Máríyaani naambó wéropaꞌa wéna Yóni-Máákaani anówani naambó wéropaꞌa kúwasa sáwífaꞌ-waasi mindáúmpáꞌá túwaandu ésa Pítaantafesa ísámai Fasiꞌaénkómpáꞌá inaí wésuwana \v 13 mindánkóní ontamá paupau súwana moórá-arasi mindáúmpáꞌó kísaumo maún-arasigon-awiꞌa Róta ontaráꞌá kuména \v 14 séna nááwaꞌono súwana Pítaa séna kemá úne súwana Pítaan-amóísáúmba iséna kunaamoí éna ímbo ontamó tiyankómba awaantanténa sáwífaꞌ-waasi isimátimena séna Pítaa ontaráꞌá méraiye súwasa \v 15 miwí sésa emá uwóíꞌa éma karoꞌá séne suwaná minárásígó anekaꞌá séna éraiꞌa Pítaa ontaráꞌá méraiye súwasa miwí sésa Pítaan-amankon-iye \v 16 suwaná Pítaa ontamá óraakaꞌa paupau súwasa isésa ontá kuntiyésa awánomba wemá Pítaa úwasa táátafesa uwaná \v 17 káíkarewaꞌa simátíméno simásuwena séna Fasiꞌaénkó ándáfakemba kembá síꞌmaena aampaꞌá másiyuwaifo Yémísine Ísun-aaimo ísáán-kwaasiye kosimátíméro Pítaa simátimena tiyuwéna fíꞌon-daopaꞌa kuráiye. \b \p \v 18 Kúwasa aafáyáaraꞌa i-wáásí Pítaambo káráwiyowi awánomba ímba mérowasa kantúmba marésa Pítaa nááfara kóuraiyo suwaná \v 19 Éroti iséna Pítaamba ayaafáí oró súwasa ayaafáí uwááesa ifátuwowana Éroti miní-wáásí aaifimbá maitinkéna séna tínkamoro séna tuwímbai tiꞌmarówasa tínkamuwasa púwúwana Éroti miyá uwásuwena Yúndiyaa-marafaꞌa tuwéna kumémena Sísááríyaa-naopaꞌa kumbéraiye. \s1 Érotimo pukáin-aai. \p \v 20 Éroti Sáíndóni-naopaken-kwaasiye Táyaa-naopaken-kwaasiye áfááraumai aaisambá tiyúwasa minkáéꞌ-náópaken-kwaasi tatúwaandu ésa sésa Érotimo káráwiyai-marafakemba kentáásí tómbá wémaumne sésa minááí símai kaweꞌá ónae sésa Érotimpaꞌo tumbá wení naakaꞌó káráwiyowin-awiꞌa Párásitasimba másimamuwana isówasa minááísámbá másimai tukáawe. \b \p \v 21 Minkákémbá Éroti óraa-kanaa úwana wenkáꞌó káráwiyowini unáánkwátói úmaena káráwiyowi maéꞌmaeꞌo úpaꞌa iména ayáátááꞌ-aai wésuwasa \v 22 Érotimba símai arumbá torésa sésa ímba waásigo sifó maníkó siyé óraaka suwaná \v 23 Éroti minááísáféna ímba Fasiꞌaénkó úmpo úwoi-waasi úne séna aúpáꞌá tuwówana maníkóní kísau-waasigo wíyómpakewi tufúwana ufónkwanko arumbá unkutúwana pukáiye. \p \v 24 Puwúwasa Fasiꞌaénkóní waási Maníkón-aai kosimátin-tasimatin-uwasá isésa éraiꞌe sésa Fasiꞌaénkómpáꞌá tiyáawe. \b \p \v 25 Ántíokufaken-kwaasi Yérúsaremufaken-kwaasisafesa óntamba timénaumne siyómba pósarai Páánápáasiye Sóroe wétimuyana minkísáú taiꞌówasarai ifóꞌ-wáásígón-áwíꞌa Yóni-Máákaamba áíꞌmaesarai Yérúsaremufaꞌa tuwésarai wémesarai Ántíokufaꞌa kurááye. \c 13 \s1 Maníkó Páánápáasinte Sóronte kísaumo tímakain-aai. \p \v 1 Ántíoku-naopaꞌa Fasiꞌaénkóní waásifinkemba Maníkón-aai wésimatimen-kwaasiye uwáítáíꞌo un-kwáásíyé mésa moóráwigon-awiꞌa Páánápáasi úwana moóráwigo fafután-kwáásígón-áwíꞌa Símiyoni úwana moóráwigo Sáíríni-marafaken-kwaasigon-awiꞌa Rúsiyasi úwana moóráwigon-awiꞌa Mánéyeni wemá Éroti kawáágóní naaúmpaꞌo maéꞌéíwai úwana moóráwigo Sóro úwana úmai mésa \v 2 moórá-kanaa Fasiꞌaénkóní waási Maníkón-ímáyáá mósá marésa tómbá ímba nésa inaí aantembo sunkáꞌá Maníkóní Ufaen-ámútánkó simátimena séna Páánápáasinte Sóronte kesí kísauraꞌa íyáfasintinkaraumpo mindárai tiyúwáaro súwasa \v 3 tómbá ímbo nombá inaí aantemba sésa Maníkóní kísaurai máíwae sésa tineꞌá tiyáántamba taꞌótoresa tiꞌmárówasarai kurááye. \s1 Sáíparasi-marafaꞌo kosimátímakaayan-aai. \p \v 4 Maníkóní Ufaen-ámútánkó Páánápáasinte Sóronte tiꞌmarówasarai Yóni-Máákaamba áíꞌmaesarai Ántíoku-naopaꞌa tuwésarai Sérúsiyaa-naopaꞌa kumésarai uwí-nónkóní afufumpim-báráfáꞌá áwíꞌa Sáíparasi-marafaꞌa kónae sésarai nompín-táómba taꞌótoresarai íyátesarai wémesarai \v 5 Sáíparasi-marafaꞌa Sárámisi-naopaꞌa mindómpín-táómpinkemba kumésarai Yúndaa-waasiti ámáán-daumpimpaꞌa Maníkón-aai simátímaꞌmaesarai kuyaná Yóni-Mááka túwaꞌnai úmaena kúwasarai \v 6 kaweꞌ-ááí simátímaꞌmaesa marapáꞌá wémesa Péfosi-naopaꞌa kuwaná moóráwigo mindáópaꞌa Yúndaa-waasigo ména wenáwíꞌa Pááyísási Kíríki-taafinken-awiꞌa Érímasi aitambá éna fintómó ún-kwaasi póna karoꞌá séna Maníkón-aai simátimundawi úne súwana \v 7 moóráwigo kámáni-kawaagon-awiꞌa Sésiasi-Porasi ména kaweꞌ-ímáyááwáráꞌ-wáásí póna Maníkón-aai isánae séna Páánápáasinte Sóronte táántowana Érímasi aitambá éna fintómó ún-kwaasigo kámáni-kawaagoe aasiyaasí maéꞌmaeꞌo úwai mérowana kámáni-kawaago Páánápáasinte Sóronte táántowasarai tuyaná Érímasiwaraꞌa téna \v 8 mindárai-taai tasímai taráísuwena kámáni-kawaago Ísun-aaisafena amankúnkúmba ifó séna mindárai-taai tasímai taráísuwowana \v 9 Sóro moórá-awiꞌa Póro Maníkóní Ufaen-ámútánkó wempímbá óraaꞌa uwánkowana Póro fintómó ún-kwaasigomba kááꞌa afuwéna \v 10 séna waántáwankon-árááꞌa po kaweꞌ-ánkóní namuro-wáásí éma seyaafá-sáwí-ímáyáágó empímbá óraaꞌa uwánkáímba po Fasiꞌaénkóní kaweꞌ-ámbá sáwíꞌo úmae iyóndasafena \v 11 káféꞌa Fasiꞌaénkó ení méyámbá amína aúramba kafíꞌwína tuwímbai-kanaa sámo káínda ímba awánáínone Póro súwana minúwóíyáámbá Érímasin-aúrampaꞌa kumeuꞌá uwágúwana siyáán-toꞌmaesamo níyane séna waási tiyaafáí úmae wénuwana \v 12 kámáni-kawaago Fasiꞌaénkón-aai iséna áátafena éna Fasiꞌaénkómó úmba awánéna séna Fasiꞌaénkón-aai éraiꞌ-aain-iye séna amankúnkúmba uráiye. \s1 Písíndiyaa-marafaꞌa Ántíoku-naopaꞌo kurááyan-aai. \p \v 13 Póro weséꞌo wénuwaise Péfosi-naopaꞌa tuwésa nompín-táómba taꞌótoresa íyátesa wémesa Pámpíriyaa-marafaꞌa Pékaa-naopaꞌa mindómpín-táómpinkemba kúmúwana Yóni-Mááka tiyuwéna Yérúsaremufaꞌa kóúwasarai \v 14 mindárai marapáꞌá wémesarai Písíndiyaa-marafaꞌa Ántíoku-naopaꞌa wésarai Yúndaa-waasi ámáán-aaimo ísón-kanaaraꞌa Yúndaa-amaan-daumpaꞌa maraꞌá iméroyasa \v 15 aúfáífinkemba Maníkóní ámáámba Mósese agaimakómba simátimesa Maníkón-aaimo simátímakowi agaimakón-aai simátímúwasa Yúndaa-amaan-kawaa-waasi moóráwigomba aiꞌmárówana mindáraifaꞌa téna séna kentáásí waásiyaiyo aaimó wérainakaimo ékai kentáásí imáyáa símai asésinkaakaiyo súwana \v 16 Póro íyáfasinena séna ísáaro. Kesí Ísareri-waasiye fíꞌonkaa-waasi Maníkón-ímáyáámó mósá márááwiye ísáaro. \v 17 Naaófáꞌá Ísareri-waasiti Maníkó kentáá síwáꞌnásafena séna kesí waásin-owe súwasa fíꞌon-kwaasiti marafáꞌá Ísípi-marafaꞌa mésa sáwífaꞌ-waasi agáúwana Maníkó wení óraa-fasiꞌaemba wérontafena Ísípifakemba tíꞌmaena \v 18 máásai-marafaꞌa mátinkowasa sáwífaꞌ-aatai 40 aatai wénesa aasiyaasí Maníkóntáfésa sáwí-imayaa umbánifo Maníkó miwíyáꞌá káráwiyena ímba tiyuwówasa \v 19 Kénaani-marafaꞌa afakaeté-marafaken-kwaasi moórá-mora úmai mérowana Maníkó tínkambaena wéiyuwasa tuwímbai putásowana miwítí maramá maimaéna wení waási Ísareri-waasi mátimuwasa \v 20 mimbáráfáꞌá \p mésa sáwífaꞌ-aatai 450 aatai maiyáawe. \b \p 450 aatai máúwana Maníkó moórá-mora-waasi kawáá-kísáúráꞌá íyáfasintinkafaꞌa kúwana Maníkón-aaimo simátímakowin-awiꞌa Sámúwéri íyámauwasa miyán-káwáá-wáásí taíꞌásowasa \v 21 Ísareri-waasi Maníkó ímba kentááráꞌá káráwiyinkwae sésa kentááfínkémbá moóráwigomo éna kentááráꞌá káráwiniye suwaná Maníkó séna Pénisaminin-andafakewi Kísin-ááninkon-awiꞌa Sóro káráwiyi-kisau máíníye súwana minkísáú wémaena 40 aatai maisuwówana \v 22 Maníkó minkísáú Sórompakemba Yésin-ááninkon-awiꞌa Téfítimba amúwana maúwana séna Téfíti kemó súndantemba wéifo aamoí uwánkaumne Maníkó siyáiye. \v 23 Naaófáꞌá Maníkó séna Téfítin-andafakembo ánaaembo íyáfasinankaandawi wemó éna Ísareri-waasi sáwíꞌo úmaimo mérempinkemba kaweꞌ-ámpáꞌá métinkainiye siyáimba Ísuntafena minéráíꞌ-ááí siyáiye. \v 24 Ísu ímba seyaafáꞌ-wáásí túrankaꞌo paápé urónkaꞌa Yóni nombó maitinkówi seyaafáꞌ-Ísárérí-wáásísáféna simátimena séna kentí sáwí-imayaa tínaaembo uwámeꞌo Maníkómpáꞌó tíyaꞌo éꞌa nombá maitinkánaumne súwasa miyá uwaná nombá maitinkéna \v 25 wení kísau ampáánkáꞌá taiꞌáíne úwana simátimena séna kentí imáyáagomo kentáféꞌo nááwaꞌiyomo sembá wéamuꞌmaraawi ímba kemá úmpo kesínaaembo tíndawi wemá óraako kembá íyáákaraifo wemó aaimó síndaraꞌo kemó sendá sáwíꞌan-iye Yóni siyáiye \p Póro siyáiye. \p \v 26 Póro simátimena séna kesí waási Émbaramun-andafaken-kwaasiye fíꞌonkaa-waasi Maníkón-ímáyáá mósá márááwiye ísáaro. Sáwíꞌo úmaimo méraampinkemba kaweꞌ-ámpáꞌó métínkáímba kentáásáféna Maníkó siyáiye. \v 27 Yérúsaremufaken-kwaasiye miwítí kawáá-wáásíyé sáwíꞌo úmaimo méraampinkemba kaweꞌ-ámpáꞌá métinkainiyemo siyáin-aai Ísuntafesamo siyáamba ímba imáyáa uráawe. Aasiyaasi-kánáá ámáán-aaimo ísón-kanaa Maníkón-aaimo simátímakowi agaimakón-aai aúfáífinkemba toráumai suwasá isésa Ísuntafesamo siyáamba ímba imáyáa uráafo tufúwana pukáifo mináúfáífínkén-ááí paápé uráiye. \v 28 Tufuwíyan-ambo saafá umbá ímba sáwíꞌa uróntafesa Páíratintafesa úwoi sésa tufuwínone siyáawe. \v 29 Maníkón-aai aúfáífimba Ísun-aai agaimakómba seyaafáꞌá miyá uwasá aaraa-táíyákémbá maimái óntan-aifimba máutamakowana \v 30 Maníkó pukómpinkemba íyáfasinankowana \v 31 ayáátáákaꞌa moórá-mora-kanaa wení waási túrankaꞌa paápé uráiye. Ímbo tufúkónkaꞌa Kárírifakemba Yérúsaremufaꞌa weséꞌo kuráawi pukómpinkemba íyáfasinenamo moórá-mora-kanaamo paápé urómba minkwáásí awánésa sésa awánáúndasaawe isáúndasaawe Ísareri-waasi kosimátímaꞌmaeta kónae sésa kuráamba minkísáú paaí wémaewe. \v 32-33 Páánápáasiyekai minásé-ááí simátíméyanekai túye. Maníkó kentáá síwáꞌnásafena miyá ónaumnemo siyáimba kesáámó méraunda-kanaafinta miyá éna Ísumba pukómpinkemba íyáfasinankaraiye. Minááí imó agaimakón-aufaifimba kaepímbá agaimaréna séna \q1 emá kesáánimba ónaꞌa \q1 kesí kísauraꞌa ánkaraumne \p agaimaréna siyáiye. \v 34 Maníkó wembá pukómpinkemba íyáfasinankaraimba póna ímba anekaꞌá puwínana áúma kawááꞌíndasafena Maníkó séna \q1 Téfítintafe séꞌa éraiꞌa kaweꞌá uwánkanaumne siyáundantemba embá kaweꞌá uwánkanaumne \p Maníkó siyáiye. \v 35 Moóráfaꞌa imó agaimakón-aufaifimba agaimaréna séna \q1 Maníkó wení kawe-kísáú-wáásígómbá \q1 ímba auwáínana áúma kawááꞌíníye \p agaimaréna siyáiye. \v 36 Minááí ímba Téfítintafena siyáifo Téfíti Maníkóní kísau wémaena puwúwasa maimaésa aíwáꞌnámo utámakompimba máutamarowana áúma kawááꞌuraifo \v 37 Maníkó Ísumba pukómpinkemba íyáfasinankarowimba wenáúma ímba kawááꞌuraiye Póro siyáiye. \b \p \v 38 Póro simátimena séna kesí waásisono. \p Ísámai kaweꞌán-oro. Ísu pukómpinkemba íyáfasinankaraiwaintafena waásiti aoisaambá maitiyuwáíníye Maníkó siyáiye. Minááímó simátimunda ísámai kaweꞌán-oro. \v 39 Maníkó Mósesembo simámakain-amaambo arááíwáéwimo ombá minámáánkó kentí aoisaambá ímba maitiyuwáínana arupíse úmai méraawin-owe Maníkó ímba sínífo Ísumo éna wenááisafesa timankúnkúmbo íyawiti aoisaambá maitiyuwáínana miwísáféna arupíse úmai méraawin-owe Maníkó síníye. \v 40 Miyáumai Maníkón-aaimo simátímakowi siyáan-aaigo kempáꞌá tifó séꞌa káráwimai kaweꞌán-oro. \v 41 Naaófáꞌá Maníkón-aaimo simátímakowi agaimarésa sésa \q1 éraiꞌ-aaisafeꞌa símai sáwíꞌo on-kwáásí ísáaro. \q1 Kembiwímó méraiyan-kanaa kísau máénda minkísáúmó awánéꞌo ímbo kempáꞌó téꞌo \q1 éꞌa úwoi puwónááwe. Minkísáúsáfésamo simátimiyaꞌa minááísáfésa ímba \q1 timankúnkúmba ónááwe \p sésa agaimarésa siyáawe. Minááí kempáꞌá tifó séꞌa káráwimai kaweꞌán-oro Póro siyáiye. \b \p \v 42 Minááí simátimena Póroe Páánápáasiye ámáán-daumpakemba máápaꞌa kumónae uyasá waási sésa anekaꞌá ámáán-aaimo ísáán-kanaa tínakai minááí másíyata ísáano \v 43 simásuwesa máápaꞌa kúmúwasa sáwífaꞌ-waasi Yúndaa-waasiye fíꞌonkaa-waasi Yúndaa-amaan-ampaꞌo kuwáíyé Póronte Páánápáasinte tirááíwaꞌmaesa kuwasaráí sésarai Maníkó úwoi kaweꞌá uwátinkainifo fasiꞌámai wení aampaꞌá koró siyááye. \b \p \v 44 Suyaná Yúndaa-waasi ámáán-aaimo ísón-kanaa túwasa mindáópaken-kwaasi seyaafáꞌá Fasiꞌaénkón-aai isánae sésa Yúndaa-amaan-daumpaꞌa imérowasa \v 45 Yúndaa-waasi tuwánésa tirunkó sáwíꞌa úwasa minááí arááíwáéfo sésa Póronte Páánápáasinte karaánááꞌa tinkésa karoꞌ-ááí séye sésa símai taráísúwasarai \v 46 miwí táároi ímbo inkáísúyamba óraaka sésarai aifaꞌá éraiꞌa Maníkón-aai simátimuyamba minááí tínaaemba uwámeꞌa ímba sínkáíye sembá póꞌa aúíꞌo úmaimo maéꞌmaeꞌo ondá uwófíꞌa ónaumne-imayaa ombá pókai tauwerékai fíꞌonkaa-waasi Maníkón-aai kosimátimeyauye. \v 47 Ááéma Fasiꞌaénkó simásimenasa séna \q1 emá fíꞌonkaa-waasi sáma kátinke kesáái simátímínasa kesí aambá awánáíyaꞌa \q1 seyaafáꞌ-máráfákén-kwáásí sáwíꞌo úmaimo méraampinkemba kaweꞌ-ámpáꞌá métinkanaumne \p Maníkó minááí simásímakaimba pókai fíꞌonkaa-waasi wenáái kosimátimeyauye Póro siyáiye. \b \p \v 48 Póro súwasa fíꞌonkaa-waasi isésa Fasiꞌaénkón-aaisafesa aamoí ésa tirunkó kaweꞌá úwana Maníkó séna kesí waási éꞌa aúíꞌa úmai maéꞌmaeꞌa ónááwe súwasa miwí Fasiꞌaénkón-aaisafesa timankúnkúmba uráawe. \b \p \v 49 Fasiꞌaénkómpáꞌá timankúnkúmba ésa mimbáráfáꞌá Fasiꞌaénkón-aai kosimátin-tasimatin-uwasá sáwífaꞌ-waasi ísówasa \v 50 Yúndaa-waasi Póronte Páánápáasinte tirumbá sáwíꞌa uwátinkesa aare túwíꞌo wéron-inimba Yúndaa-amaan-aaimo fasiꞌámaimo méron-inine mindáópaken-oraaꞌ-waasiye tirumbá tórówasa Póronte Páánápáasinte sáwíꞌa uwátinkesa aaisambá tiyésa miwítí marafákémbá tiꞌmátuwowasarai \v 51 Maníkó minkwáásí ímba aamoí uwátinkainiye-aiyowaiꞌa ésarai tísamaifakem-barama uwáꞌmaresarai Ántíoku-naopaꞌa tuwésarai Áíkóníyamu-naopaꞌa kuyasá \v 52 Ántíoku-naopaꞌa Ísuni aampaꞌó kun-kwáásí mérowana Maníkóní Ufaen-ámútánkó miwífímbá óraaꞌa uwátinkowana tirunkó kaweꞌá uráiye. \c 14 \s1 Póroe Páánápáasiye Áíkóníyamu-naopaꞌo kurááyan-aai. \p \v 1 Póroe Páánápáasiye Áíkóníyamu-naopaꞌa wésarai ááémo urááyantemba Yúndaa-amaan-daumpaꞌa imésarai ásé-aai óraaka simátímúyasa isésa sáwífaꞌ-waasi Yúndaa-waasiye fíꞌonkaa-waasiye Ísun-aaisafesa timankúnkúmba uwasá \v 2 tuwímbai-Yundaa-waasi Ísun-aaisafesa tínaaemba uwámesa ímbo timankúnkúmbo uwáí Póronte Páánápáasinte sáwí-aai simátínkówasa fíꞌonkaa-waasi isésa mindáraiye Ísun-aaimo ísówiye tirumbá sáwíꞌa uwátínkówasa \v 3 mindárai ayáátáákaꞌa mindáópaꞌa mésarai miwí táároi ímbo inkáísúyamba Fasiꞌaénkón-aai óraaka simátímúyana Fasiꞌaénkó waási úwoi kaweꞌó uwátínkáímba awánáíwae séna mindárai wení fasiꞌaémbá timúwasarai ímbo awánaron-kisau kawe-kísáú máúyasa \v 4 mindáópakewi kaeká tuwínkaaꞌ-ésa tuwímbai Yúndaa-waasi-taaisafesa éraiꞌe suwasá tuwímbai aantá-waasi-taaisafesa éraiꞌe siyáawe. \b \p \v 5 Suwasá fíꞌonkaa-waasiye Yúndaa-waasiye miwítí óraaꞌ-waasiye túwaandu ésa tínkamonae-aai sésa óntantamba Póronte Páánápáasinte tínkamonae suwasaráí \v 6 minááí isésarai kaweꞌó íyapaꞌe sésarai Ríkíóniyaa-marafaꞌa wésarai Rísítara-naopaꞌe Tépi-naopaꞌe fíꞌo-fiꞌon-daopaꞌe \v 7 ásé-aai simátímaꞌmaesarai kurááye. \s1 Rísítarafaꞌe Tépifaꞌemo kurááyan-aai. \p \v 8 Moóráwigo Rísítara-naopaꞌa anówan-arumpinkemba aísamai sáwíꞌo uwáguromba maꞌánkarowana ímba aíntómba ááémo maúnkaꞌa ména \v 9 Póro wésimatimun-aai iséna éraiꞌ-aai wésimba póna kaweꞌá uwásinkainiye-imayaa úwana Póro minímáyáámó úmba awánéna arááꞌa afuwéna \v 10 óraaka séna kokuꞌá íyáfasinaao súwana íyáfasinkwena aamoí éna weyááríkaꞌa marapáꞌó kúmba \v 11 sáwífaꞌ-waasi Póromo úmba awánésa miwí tááifinkemba Ríkíóniyaa-taaifinkemba sésa kentáásí maníkóráí waásiyaan-úmai marapáꞌá kentááfímbá kumbéraaye sésa \v 12 miwítí maníkón-áwíꞌa mindárai simátinkesa sésa Páánápáasintafesa Súsiye sésa Pórontafesa aaiséꞌo simátímíwaiye sésa Émísiye siyáawe. \v 13 Marukón-awáífáꞌá minkáróꞌ-máníkón-áwíꞌa Súsi wení ámáán-damba wérowana minkáróꞌ-máníkóntáféna ísámai póíꞌo uwándon-kwaasigo purumakamá wémaena mowáán-aramba wétarare úmaena mindáókoni kusai-óntáráꞌá mó marówasa sáwífaꞌ-waasi miwítí maníkóntáfésamo póíꞌo uwándaantemba miyáumai Ísuni aantá-waasiyaiyaꞌa póíꞌa uwándánaemo \v 14 sun-ááí isésarai sáwíꞌan-iye sésarai kentí unáánkwátói tafétuwesarai tuwaantantésarai sáwífaꞌ-waasifimba komésarai óraaka sésarai \v 15 kenkáí nóra ónaera wéoo. Keráí kemó onten-kwáásí úye. Ásé-aai tasimátimuyamba miyán-káróꞌó ombá tuwéꞌa éraiꞌ-Manikompaꞌa teró. Éraiꞌ-Maniko wíyóne marawé uwí-nóné mimpímbó wérain-tantaaꞌe úmarena fasiꞌaénkwáráwí méraiye. \v 16 Ááéma Maníkó úwoi tíyukowaꞌa kentí imáyáafinkemba seyaafáꞌ-áémpákén-kwáásí wénesa \v 17 miyá éꞌéímbanifo Maníkó méraiye síwae séna aaí sisaná aaꞌá téna tónkó kaweꞌá isaꞌá wéneꞌa tirumpin-áámóí wéowe. Miyáumai awánéꞌa miyámó im-báníkó méraiye síwae séna Maníkó kaweꞌ-íꞌa wéiye \v 18 mindárai minááí suyasá seyaafáꞌ-wáásí fasiyésa mindáraiyaꞌa póíꞌa uwándánae suwasaráí ímba miyán-oro símai tufímbaesarai íyúyasa ifátukaawe. \b \p \v 19 Ifátuwowasa tuwímbai-Yundaa-waasi Písíndiyaa-marafaꞌa Ántíoku-naopakene tuwímbai Áíkóníyamu- naopakene tésa seyaafáꞌ-wáásí tirumbá tórówasa isésa Póromba óntantamba tufuwésa éꞌa púwíye-imayaa ésa tafisímaesa mindáókoni awáífáꞌá mátúwówasa \v 20 Ísuni aampaꞌó kuwáí taúkúresa awánowana íyáfasinena mindáópaꞌa wéna kowaúmba aafáyáaraꞌa íyáfasinesarai Póroe Páápápáasiye mindáópaꞌa tuwésarai Tépi-naopaꞌa kurááye. \s1 Síriyaa-marafaꞌa Ántíoku-naopaꞌa anekaꞌó kurááyan-aai. \p \v 21 Póroe Páánápáasiye Tépi-naopaꞌa ásé-aai kosimátímúyasa isésa éraiꞌe sésa Ísuni aampaꞌá kuwasaráí mindárai Rísítara-naopaꞌa anekaꞌá kurésarai minkákémbá Áíkóníyamu-naopaꞌa kurésarai minkákémbá Písíndiyaa-marafaꞌa Ántíoku-naopaꞌa anekaꞌá kurésarai \v 22 miyá úmae wénesarai Fasiꞌaénkón-aaisafesa timankúnkúmbo uwáí miwítí imáyáa fasiꞌátinkesarai sésarai Ísuni aampaꞌá fasiꞌámai koró sésarai Maníkó wení waásimo kawáánipaꞌo kónae séꞌo éꞌa minámpáꞌá umbaimó tain-ámpáꞌá kónááwe sésarai \v 23 miyáumai mindáópakaꞌa wénesarai Fasiꞌaénkóní waásifinkemba miwítí óraaꞌ-waasi íyáfasintinkafaꞌa kuyasá Maníkón-ímáyáá ésa ímba tómbá nésa inaí aantemba wésesa mindárai Fasiꞌaénkómpáꞌá timankúnkúmbo uwáísáfésarai Fasiꞌaénkó káráwitinkamae iyíníye simátímakaaye. \b \p \v 24 Simátimesarai Písíndiyaa-marafaꞌa kóyáákesarai Pámpíriyaa-marafaꞌa wésarai \v 25 Pékaa-naopaꞌa komésarai ásé-aai kosimátimesarai minkákémbá Átériyaa-naopaꞌa kumésarai \v 26 nompín-táómba taꞌótoresarai íyátesarai témesarai Síriyaa-marafaꞌa Ántíoku-naopaꞌa aneká tiyááye. Ááéma mindáópaꞌa Fasiꞌaénkóní waási mindáraisafesa Maníkó túwaꞌnai úmaena iyínífo wení kísau komáékaiyo siyówasarai minkísáú komaisuwésarai tiyááye. \b \p \v 27 Ántíokufaꞌa tuyasá Fasiꞌaénkóní waási tatúwaandu uwasaráí Maníkómó simátimuntembo urááyan-aai sésarai Ísuni aampaꞌó fíꞌonkaa-waasi aráátímúyasa minááísáfésa timankúnkúmba ésa minámpáꞌá kowé-ááí tasimátimesarai \v 28 mindáópaꞌa Ísun-aaimo ísówi ayáátáákaꞌa méraaye. \c 15 \s1 Yérúsaremufaꞌa túwaandu ésamo siyáan-aai. \p \v 1 Ántíoku-naopaꞌa méroyasa tuwímbai Yúndiyaa-marafakemba Ántíoku-naopaꞌa komésa Ísun-aaimo ísówisafesa sésa Maníkó Mósesembo simámakain-amaambo ímbo iséꞌo túmo kárámai araénáémbo íyanamo éna Fasiꞌaénkó sáwíꞌo úmaimo méraampinkemba kaweꞌ-ámpáꞌá ímba métinkainiye suwasaráí \v 2 Póroe Páánápáasiye minááísáfésarai aaisambá tiyésarai wesimán-kwesiman-esa Ántíokufakewi Ísun-aaimo ísówi sésa Yérúsaremufaꞌa aantá-waasiye Fasiꞌaénkóní waásiti óraaꞌ-waasiye minááísáféꞌa kotísai oro sésa Póroe Páánápáasiye tuwímbai-waasiye tiꞌmárówasa kuráawe. \b \p \v 3 Fasiꞌaénkóní waási tiꞌmárówasa wémesa Fínísiyaa-marafaꞌe Sámériyaa-marafaꞌe naaóꞌ-naoꞌa komérowasa Ísun-aaimo ísówi túwaandu urówi simátimesa sésa fíꞌonkaa-waasi Ísun-aai isésa timankúnkúmba ésa méraawe suwasá isésa tirunkó kaweꞌá úwasa \v 4 naaóꞌ-naoꞌa simátimesa wémesa Yérúsaremu-naopaꞌa komérowasa aantá-waasiye Fasiꞌaénkóní waásiye miwítí óraaꞌ-waasiye tiyáámba timésa aamoí uwasá Maníkó kísaumo tímakain-kisaumo maiyáan-aai másimatimuwasa \v 5 isésa tuwímbai Ísun-aaisafesa timankúnkúmbo umbánifo ámáán-kawaa-waasiti aampaꞌó kuwáí íyáfasinesa sésa fíꞌonkaa-waasi Ísun-aaisafesa timankúnkúmbo owí Mósese simátímakon-amaamba isésa túma kárámai araénáémba orómá kosimátíméro suwasá \v 6 aantá-waasiye óraaꞌ-waasiye sésa minááí túwaandu uréta imáyáa úmaisa senó siyáawe. \b \p \v 7 Uwasá túwaandu urésa ayáátáákaꞌa minááí suwaná Pítaa íyáfasinena séna kesí waásisono. Fíꞌonkaa-waasi ásé-aai isésa Ísun-aaisafesa timankúnkúmba íwae séna ááéma Maníkó kempínkémbá íyáfasisinkena siꞌmarówaꞌa kosimátimewanasa isésa éraiꞌe siyáawe. Kemá minááí éꞌa ísaraawe. \v 8 Maníkó seyaafáꞌ-wáásítí imáyáa tuwánéna fíꞌonkaa-waasisafena séna kesí waásin-owe séna Ufaen-ámútámbó símakainten-úmai miwíwáráꞌó tímakaimba awánaraumne. \v 9 Maníkó Yúndaa-waasisa fíꞌon-amba ímba aráásimenasa fíꞌonkaa-waasi ínta fíꞌon-amba aráátimena wéifo Maníkó seyaafáꞌ-wáásísá mimbórá-ántá wéaraasimiye. Miwí Ísun-aaisafesa timankúnkúmbo ontáféna miwítí sáwí-imayaa maitiyuwéna kaweꞌ-ímáyáá uwátínkaraiye. \v 10 Mósesen-aaigo kentáá síwáꞌnása umbaí tiyówasa ímba kanaaꞌá arááíwakaawe. Kentááwáráꞌá miyá isatá ínta kanaatá wéaraaiwaumne. Mindásafesa fíꞌonkaa-waasi Ísuni aampaꞌó kowísáfésamo Mósesen-aai arááíwáéro síyasamo ésa umbai-ámbá arááíwaenaawe. Miyámó íyanamo éna Maníkó aaisambá sínaꞌa ímba miyá ónááwe. \v 11 Fasiꞌaénkó Ísu úwoi súwaꞌnai enasa \p sáwíꞌo úmaimo méraundafinkenta kaweꞌ-ámpátá méwésinkaiye. Minááísáféta éraiꞌesa sénáísaiye miyámó wéintenta fíꞌonkaa-waasiwaraꞌa miyá wéiye Pítaa siyáiye. \b \p \v 12 Pítaa súwasa isésa seyaafáꞌnánká éraiꞌa siyé sésa ímba aaí suwasaráí Póroe Páánápáasiye Maníkó tímakain-kisau fíꞌonkaa-waasifimbo minkísáú maiyááyan-aai simátimesarai Maníkóní kísau ímbo awánaraan-kisau kawe-kísáúmó maiyááyan-aai \v 13 simátímúyana Yémísi séna kesí waásisono. Kesáái ísáaro. \v 14 Ááéma Maníkó fíꞌonkaa-waasisafena imáyáa éna minkwáásífínkémbá tuwímbai íyáfasintinkena séna kesí waásin-owemo siyáin-aai Pítaa káféꞌa simásímakaiye. \v 15 Maníkón-aai simátímakowi minááí aúfáífimba agaimarésa sésa \q1 \v 16 Fasiꞌaénkó séna ánaaemba kuméꞌa Téfítini naambó tawísísukaamba kunuwásuwanaumne. Sáwí-tantaaꞌwaraꞌa kaweꞌó kunuwásúwáanda pósa \v 17 fíꞌonkaa-waasi kempáꞌá ténááwe. Kesí waásin-owe sendawí kempáꞌá ténááwe séna \p \v 18 Fasiꞌaénkó minááí naaófáꞌá siyáimba isaná káféꞌwaraꞌa miyá wésiye Yémísi siyáiye. \b \p \v 19 Yémísi simátimena séna Fasiꞌaénkó siyáin-aaisafeꞌa imáyáa éꞌa séꞌa fíꞌonkaa-waasi Maníkómpáꞌó ten-kwáásí umbai-kísáú ímba timénaumpo \v 20 aúfái agaimái timéta séta karoꞌ-máníkóntáfésa imáyáa ésa póíꞌo uwándaamba mimpóí ímba naaró. Aare-úméné waai-úméné ímba oró. Póíma tufúꞌnewana wení naaemá ímbo kumíndamo úwoimo wérainaꞌa mimpóí ímba naaró. Naaewáráꞌá ímba naaró. Minááí aúfáífimba agaimaráúmpo toráumai ísáaro. \v 21 Ááémo maéꞌón-kwaasiye káféꞌo méraan-kwaasiye ayáátáákaꞌa aasiyaasí ámáán-aaimo ísáán-kanaa minááí Mósesen-aai simátímaꞌmaesa kuráawe. Mindásafeta aúfáífimba agaimaráúmpo toráumai ísáaro Yémísi siyáiye. \s1 Aúfái agaimái fíꞌonkaa-waasimo tímakaan-aai. \p \v 22 Súwasa aantá-waasiye Fasiꞌaénkóní waásiye miwítí óraaꞌ-waasiye sésa kanaámpóta kentááfímbá tuwímbai tiꞌmáráanasasa Póroe Páánápáasiye Ántíokufaꞌo wíyapaꞌa miwíséꞌa wíwae sésa miwífínkémbá kaeꞌ-wáásí túwíꞌa mósá makáan-kwaasiyai-tuwiꞌo sumbá moóráwigo Sáírási úwana moóráwigo kaeꞌ-áwíꞌá Yúndasi Pásapasiye úmai \v 23 aúfái timésa tiꞌmárówasa kuráawe. Mináúfáífímbá agaimarésa maará siyáawe. Kesáá kentí waásisa úne. Aantá-waasiye óraaꞌ-waasiye moórá-aai sénaumpo kentáásí waási ísáaro. Fíꞌonkaa-waasi Ántíoku-naopaꞌe Síriyaa-marafaꞌe Sírísiyaa-marafaꞌo méraan-kwaasi ísáaro. \v 24 Kentááfínkémbá tuwímbai kempáꞌá wésa ímbo simátímakaunda-aai miwítí imáyáafinkemba kosimátímúwaꞌa iséꞌa tirunkó sáwíꞌa úwaꞌa umbaimó taráanta iséta \v 25-26 túwaandu uréta imáyáa éta mimbórá-ááí símai kaeꞌ-wáásí íyáfasintinketa tiꞌmaráúnasasa Páánápáasiye Póroeꞌa migóye. Mindárai kesí waásisa siruntá tímakaundanaraiye sínkamiyakai puwúyafo-imayaa ímba ésarai Fasiꞌaénkó Ísu Káráísitini kísau wémauye-imayaa ésarai fasiꞌámai wémaeye. \v 27 Yúndasinte Sáírásinte tiꞌmaráúnasarai migóyamba pósarai aúfáífinken-aaiwara simátimiyan-aaiwaraꞌa mimbórá-ááí pósarai kosimátimeyaaye. \v 28 Maníkóní Ufaen-ámútánkówé kesááwé mimbórá-ááí símaisa ímba umbai-ááísá simátimumpo maanáúfáífínkén-ááí simátimundasa ísáaro. \v 29 Karoꞌ-máníkóntáfésa imáyáa ésa póíꞌo uwándaamba mimpóí ímba naaró. Naaemá ímba naaró. Póímo tufúꞌnewana wení naaemó ímbo kumíndamo úwoimo wérainaꞌa mimpóí ímba naaró. Aare-úméné waai-úméné ímba oró. Kesáámó súnda-aaimo iséꞌo éꞌa kaweꞌá ónááwe. Minááí taíꞌáiye. Aúfái agaimái timésa siyáawe. \b \p \v 30 Suwasá mináúfáí timésa tiꞌmárówasa maimaé wémesa Ántíoku-naopaꞌa kuwasá Fasiꞌaénkóní waási túwaandu urówasa mátímúwasa \v 31 mináúfáífínkémbá toráumai simátímúwasa kaweꞌ-ááí isésa tirunkó kaweꞌá úwasarai \v 32 Yúndasiye Sáírásiye Maníkón-aai simátímakoyan-kwaasi ésa ayáátáákaꞌa simátimesarai miwítí imáyáa arupíse uwátímúyasa isésa fasiꞌowasaráí \v 33 tuwímbai-noꞌwaamba miwíséꞌa méroyasa Ísun-aaimo ísówi sésa éꞌa kanaán-ifo tiꞌmákaan-kwaasifaꞌa kaweꞌ-ááí kosimátímékaiyo suwaná \v 34 Sáírási fíꞌon-imayaa éna mindáópaꞌa mérowasarai \v 35 Póroe Páánápáasiye ayáátáákaꞌa Ántíokufa mésarai mindáraiseꞌa tuwímbai-waasi mésa Fasiꞌaénkón-aai simátímaꞌmaesa kuráawe. \s1 Póroe Páánápáasiyeꞌa tuwínkaaꞌo urááyan-aai. \p \v 36 Ánaaemba Póro Páánápáasintafena séna naaóꞌ-naoꞌa Fasiꞌaénkón-aaimo simátímakauyamba Ísun-aaimo ísaraawi kawerá úmaiya méraawai tuwánamaekai kóyae Póro súwana \v 37 Páánápáasi séna Yóni-Máákaamba áíꞌmekai kóyae súwana \v 38 Póro séna weséta téwáyana Pámpíriyaa-marafaꞌa kenkáí másiyuwena wení naaópaꞌa tauwékáimba pókai ímba áíꞌmekai kóyauye Póro súwana \v 39 minááísáféna kaorésarai aaisa simásuwesarai mindárai tuwínkaaꞌ-uyaná Páánápáasi Yóni-Máákaamba áíꞌmaena nompín-táómba taꞌótoresarai íyátesarai wémesarai Sáíparasi-marafaꞌa kuyaná \v 40 Póro Sáírásimba aiyówasa Ísun-aaimo ísówi inaí simásuwesa sésa Fasiꞌaénkó úwoi kaweꞌá uwátinkainifo kokaiyó suwaná Sáírásimba áíꞌmaena kúmba \v 41 Síriyaa-marafaꞌe Sírísiyaa-marafaꞌe naaóꞌ-naoꞌa wénesarai Fasiꞌaénkóní waási túwaꞌnai úmaesarai kuyasá kaweꞌá uráawe. \c 16 \s1 Tímóti mindáraiseꞌo kuráin-aai. \p \v 1 Póroe Sáírásiye miyá úmaesa Tépi-naopaꞌe Rísítara-naopaꞌe kuyaná moóráwigon-awiꞌa Tímóti mindáópaꞌa ména Ísuni aampaꞌó kúwai úwana anówa Ísuni aampaꞌó kún-ininko Yúndaa-ininko úwana afowá Kíríki-waasi úwasa \v 2 Rísítara-naopakene Áíkóníyamu-naopakene Ísun-aaimo ísówi Tímótin-awiꞌa mósá makáawe. \v 3 Afowá Kíríki-waasi éna áúma ímba kárámai araénáémba urómba pósa Yúndaa-waasi mináémpáꞌó méraan-kwaasi miyán-ááí ísówana Póro séna Fasiꞌaénkóní kísauraꞌa Tímótimba aiyánae séna Yúndaa-waasi aamoí íwae séna Tímótimba áúma karéna \v 4 áíꞌmaena naaóꞌ-naoꞌa wénesa aantá-waasiye Fasiꞌaénkóní waásiti óraaꞌ-waasiye Yérúsaremufaꞌo siyáan-aai Fasiꞌaénkóní waásisafesa simátímaꞌmae wésa sésa minááí ísáaro suwasá \v 5 Fasiꞌaénkóní waási Ísumpaꞌa fasiꞌámai mésa fíꞌon-kwaasi simátímaꞌmaesa kuwasá isésa aasiyaasi-kánáá tuwímbai Ísun-aaisafesa timankúnkúmba úmae wéwesa sáwífaꞌ-waasi-iꞌa uráawe. \s1 Póro kaainkáámbó awánarain-aai. \p \v 6 Pórowe Sáírásiye Tímótiye Fírísiyaa-marafaꞌe Kárésíyaa-marafaꞌe wénesa Ésiyaa-marafaꞌa ásé-aai kosimátimenae sumbá Maníkóní Ufaen-ámútánkó ímba kónááwe súwasa \v 7 isésa wémesa Mísiyaa-maragoni ófímbá kurésa Pítíníyaa-marafaꞌa kónae sésa uwaná Ísuni ámútanko ímba kónááwe súwasa \v 8 isésa wémesa Mísiyaa-marafaꞌa kóyáákesa wémesa Tóróasi-naopaꞌa kúmúwana \v 9 nóꞌwaamba Póro kaainkáámbá awánówana Máséndóniyaa-marafaken-kwaasigo kokuꞌá taména séna Máséndóniyaafaꞌa tasúwaꞌnai uwo óraaka súwana \v 10 Póro awánéna simásimuwata íyáfasineta séta Máséndóniyaa-waasisa ásé-aaisa kosimátíméndasafena Maníkó wésaantaisata Máséndóniyaafaꞌa kónaesa siyáumne. \s1 Ríndíyaa Ísumpaꞌo tiyáin-aai. \p \v 11 Miyá séta Tóróasi-naopaꞌa nompín-táómba taꞌótoreta íyáteta kówánanasa mindómpín-táónko arupíyaꞌa kúwata Sámóteresi-marafaꞌa kowaéwándasa aafáyáaraꞌa wémeta Níápórisi-naopaꞌa marapá kúwateta \v 12 minkákémbá Fírípái-naopaꞌa marapátá kuráumne. Mindá Máséndóniyaa-marafaꞌa óraaꞌ-naopaꞌa Rómu-kamani-waasimo káráwiyon-daopaꞌa tuwímbai-noꞌwaamba kówaeta \v 13 Yúndaa-waasi ámáán-aaimo ísón-kanaa úwata imáyáa éta Yúndaa-waasi nonáwáífaꞌa túwaandu ésa inaí wésesa owé séta naaópaꞌa tuwéta nonáwáífaꞌo kumówándasa aaresómbá túwaandu urópata kumbéta simátimewanasasa \v 14 isésa uwaná moórá-ininko Táyátáira-naopaken-ininkon-awiꞌa Ríndíyaa wení \p kísau óraan-tantaaꞌa ampantaráꞌá tásuwena wétimena óntamba wémaena wemá Maníkón-ímáyáá éna wenáwíꞌo mósá marón-ininko Fasiꞌaénkó imáyáa amúwana Póron-aai kaweꞌ-úmai isówana \v 15 minínínkówárá wení akúnkwáráꞌá nombá maitinkówana minínínkó séna kentáfé séꞌa Fasiꞌaénkón-aaisafena amankúnkúmba éna Ísumpaꞌa fasiꞌámai mérain-ininkon-iye séꞌa kesí naaúmpaꞌa taméranaawe óraaka súwata wení naaúmpata kuráumne. \s1 Póroe Sáírásiye ándáfaꞌo méraayan-aai. \p \v 16 Moórá-arasi kísaumo maún-arasigomba tuwímbai-waasi óntamba tuwésa méyánuraan-arasigomba sáwí-amutanko wenarumpimbá mérowana tuwímbai-waasifaꞌo ánaaembo paápé índa-aai simátimuwasa óntambo ámúmba wembó méyámbakaan-kwaasi timúwasa maéꞌómbaniye. Moórá-kanaa inaí wésupaꞌa kumówánanasa minárásígó suwánénasa \v 17 Póronte kenté sirááíwaꞌmae wéwena óraaka séna Maníkó wíyómpaꞌo méraiwaini kísaumo máén-kwaasin-owe. Maníkó sáwíꞌo úmaimo méraampinkemba kaweꞌ-ámpáꞌá métínkáín-aaimo simátíméwin-owe minárásígó séna \v 18 sáwífa-kanaa arááíwaꞌmae wénena miyá súwana Póron-arunko umbaí tówana méutausena wenarumpimbó méro-sawi-amutankontafena séna Ísu Káráísitini fasiꞌaémbó wéraintafeꞌa óraaka súne. Minárásí auwé kóuwo súwana minúwóíyáámbá auwéna kóúwasa \v 19 minárásímó méyánuraawi awánésa tirunkó sáwíꞌa úwasa sésa ímba óraaꞌ-ontamba maénaumne sésa Póronte Sáírásinte tiyáánkwanda tafisímaesa marupáꞌá kawáá-wáásíyáꞌá tiyésa \v 20 Rómu-kamani-waasiyaꞌa tésa sésa maandárai Yúndaa-waasiyai kentáásí naaópaꞌa sáwí-kisau wémaeye. \v 21 Kentáásí ámáámba taraisésarai fíꞌon-ampaꞌ-amaamba wéseye. Maandáraimo séyan-amaamba ínta arááíwaenaumpo Rómu-waasiti ámáánta arááíwaenaumne suwasá \v 22 sáwífaꞌ-waasi taúkúresa óraaka sésa éraiꞌe suwasá kawáá-wáásí mindáraiti unáánkwátói tafétuwesa sésa kunánaantamba tínkamoro suwasá \v 23 áfááraumai tínkambaresa tafisímaesa ándáfaꞌa fafúsúsuwesa ándáfaꞌo káráwiyon-kwaasigontafesa sésa ontaráꞌá káráwimai mindárai kaweꞌán-uwo suwaná \v 24 afufumpin-dáúmpáꞌá mófafususuwena tísamaiyai taaí imaiyéna faráátamai ándásamba káráꞌumarowasarai méraaye. \b \p \v 25 Mésarai nóꞌwaan-afufuntamba Póroe Sáírásiye inaí wésesarai Maníkómpáꞌá imá wésuyasa ándáfaꞌo méron-kwaasi ísówana \v 26 minúwóíyáámbá óraaꞌ-marima tówana naamayáámba korekááre uwágúwana seyaafáꞌ-óntá tigúwana ándáfaꞌo méron-kwaasi tíyayaampimpaken-anda weyááríkaꞌa awákúwasa \v 27 ándá-naumpaꞌo káráwiyowi aúmá waiguréna íyáfasinena awánómba ontá tigurówana íyáawanena séna ándá-waasi kóuraawe-imayaa éna óraaꞌ-waasigon-aaroi inkaiséna wení paepáéꞌa mósá taúkéna wenáúfimba fagaifáíndasafena úwana \v 28 Póro awánéna óraaka séna ímba miyán-uwo. Kesáá seyaafátá úwoisa méraumne súwana \v 29 ándá-naumpaꞌo káráwiyowi wení waásisafena séna ómbá kúra-simero súwasa kúraꞌ-amuwana minúwóíyáán-úmai ándá-naumpaꞌo iyúmba aíyayaankakemba tataꞌá úwana óraakorai óye séna Póronte Sáírásinte tísamaifimba kífaena \v 30 íyáfasinena tíꞌmaena máápaꞌa kumbéna séna nóra onanawá sáwíꞌo úmaimo méraundafinkemba Maníkó kaweꞌ-ámpáꞌá mésinkainiyo súwasarai \v 31 mindárai sésarai Fasiꞌaénkó Ísu Maníkómpákémbó kunkáiwaintafe amankúnkúmba inaná ewé ení akúné sáwíꞌo úmaimo mérempinkemba kaweꞌ-ámpáꞌá métinkainiye simámesarai \v 32 minkwáásísómbá Fasiꞌaénkón-aai simátímúyasa isésa \v 33 mindóꞌwáán-afufuntamba ándá-naumpaꞌo káráwiyowi tíꞌmaena tirósááumpaꞌ-afima wénon-kwitiyuwena minkánáá wewé wení waásiye nombá maiyáawe. \b \p \v 34 Nombá maéna Póronte Sáírásinte tíꞌmaena wení naaúmpaꞌa mátínkarena tómbá timúwasarai wénoyasa wewé wení akúné Ísun-aaisafesa timankúnkúmba uwaná tirunkó kaweꞌá uráiye. \b \p \v 35 Mérowasa aafáyáaraꞌa Rómu-kawaa-waasi i-wáásí tiꞌmárówasa ándá-naumpaꞌa wésa sésa mindárai faútínkénasarai kókaiyo suwaná \v 36 ándá-naumpaꞌo káráwiyowi Pórontafena séna Rómu-kawaa-waasi \p i-wáásí tiꞌmárááwasa tésa sésa Póronte Sáírásinte faútinkaao sefó faútínkáanakai tirunkó kaweꞌá ínakai kokaiyó súwana \v 37 Póro i-wáásísáféna séna ímba kaweꞌ-ááí sésa kempímbá ímba wérain-aai símai kunánaantamba sínkamesa ándáfaꞌa fafúsúsukaawe. Rómu-waasiti aúfái tokáuyan-kwaasi úyasa sínkamomba sáwíꞌa ésa minámáámbá taráíyaawe. Káféꞌa aúpáꞌá faúsínkéyan-imayaa owakáí ímba miyá óyauye-imayaa ékai Rómu-kawaa-waasi kempáꞌá tésa ontá tatisúwéwakai kóyauye Póro súwasa \v 38 i-wáásí isésa kouwerésa Póron-aai tasimátimesa Rómu-waasiti aúfái tokááyan-kwaasin-oye simátímúwasa isésa táátafesa ésa \v 39 ándá-naumpaꞌa komésa sésa keráí Rómu-waasiti aúfáíma tokááyan-kwaasi óyata ímba ísareta úwoisa tínkankaunda mindá sáwíta éta tínkankaumne sésa tíꞌmaesa máápaꞌa kumésa aáno úmai sésa kentáásí naaópaꞌa tuwékai kokaiyó suwasaráí \v 40 Póroe Sáírásiye ándáfaꞌa tuwésarai Rítiyaani naaúmpaꞌa kuyasá Ísun-aaimo ísówi túwaandu urówasarai miwítí imáyáa kaweꞌá uwátinkesarai tiyuwésarai kurááye. \c 17 \s1 Tésáróníkaa-naopaꞌo koméraayan-aai. \p \v 1 Póroe Sáírásiye wésarai Ámpíporisi-naopaꞌe Ápóróniyaa-naopaꞌe kóyáákesarai Tésáróníkaa-naopaꞌa kuyaná mindáópaꞌa Yúndaa-waasiti ámáán-damba wérowana \v 2 Póro úntemba Yúndaa-waasi ámáán-aaimo sunkáꞌá ámáán-daumpaꞌa iména Maníkón-aai aúfáífinken-aai simátimumba ámáán-aaimo ísón-kanaaraꞌa kaumbo-íká simátimena \v 3 séna aúfáífinkemba séna Maníkómó íyáfasinankaraiwaimba áíꞌo índa-iꞌa uwánkaiyana puwéna íyáfasinainiye siyáimba minááígóní áwáuma aforaꞌá simátimune. Minááí Ísuntafesa siyáawe Póro súwasa \v 4 isésa Yúndaa-waasi tuwímbai minááísáfésa timankúnkúmba ésa Póronte Sáírásinte tirááíwaesa Kíríki-waasi Maníkón-ímáyáá mósá márówiye sáwífaꞌ-inimba túwíꞌo wéron-ininte miyáumai-sawifaꞌ-waasi arááíwakaawe. \b \p \v 5 Arááíwáúwasa Yúndaa-waasi tuwánésa tirunkó sáwíꞌa úwasa sésa minááí arááíwáéfo sésa sáwí-waasi kafóná-waasi táántowasa tamésa tiyánae-aai simátímúwasa Yésónini naambá taúkúmaresa Póronte Sáírásinte tataꞌótoꞌmaeta seyaafáꞌ-wáásí túrankaꞌa aaifintá maitinkánae sésa tiyaafáí umbá \v 6 ímba méroyasa Yésóniye Ísun-aaimo ísówi tuwímbai tafisímaesa mindáópaken-kawaa-waasiyaꞌa mátinkesa óraaka sésa Póroe Sáírásiye sáwí-aai wémaresarai seyaafáꞌ-máráfáꞌá wétesarai káféꞌa maankáꞌwáráꞌá kentáásí naaópaꞌa taméraayana \v 7 Yésóni wení naaúmpaꞌa mátínkaraiye. Rómu-aifa-kawaagoni ámáámba taraisésa sésa kentááráꞌó káráwiyaiwai Ísun-iye wésewe suwasá \v 8 seyaafáꞌ-wáásíyé kámáni-kawaa-waasiye isésa tirunkó sáwíꞌa úwasa tiyáí-ímáyáá uwasá \v 9 kawáá-wáásí Yésónimpin-kwimái tuwímbai-waasisafesa sésa óntamba simíyata faútínkáanaꞌa tiꞌmátuwaaro suwasá óntamba tímúwasa faútínkówasarai kurááye. \s1 Périya-naopaꞌo kuráan-aai. \p \v 10 Faútínkówasarai kuyasá mindóꞌwáámbá Ísun-aaimo ísówi Póronte Sáírásinte tínkamofo sésa tiꞌmárówasarai Périya-naopaꞌa wémesarai kuyambá Yúndaa-waasiti ámáán-daumpaꞌa imésarai Ísun-aai simátímúyasa \v 11 minkwáásísómbá ímba Tésáróníkaa-waasiyaamba ésa kaweꞌ-ímáyáá ésa Póron-aai kaweꞌ-úmai isésa aasiyaasi-kánáá Maníkón-aai aúfáífimba toráumai isésa sésa Póro éraira wési karorá síyó sésa aasiyaasi-kánáá Maníkón-aai aúfáífimba toráumai awánomba \v 12 Yúndaa-waasi sáwífa Ísun-aaisafesa éraiꞌe sésa timankúnkúmba uwasá Kíríki-inimba túwíꞌo wéron-inimba sáwífa Ísun-aaisafesa timankúnkúmba uwasá Kíríki-waasi sáwífa Ísun-aaisafesa timankúnkúmba uwasá \v 13 Póro Périya-naopaꞌa Maníkón-aai simátímíyemo sun-ááí Yúndaa-waasi Tésáróníkaafaken-kwaasi isésa Périya-naopaꞌa tésa miwí tirumbá torésa suwasá isésa Póromba aaisambá aéésa tufuwónae suwasá \v 14 minúwóíyáámbá Ísun-aaimo ísówi Pórontafesa tufúwófo sésa uwí-nómpáꞌá kumuwó suwaná kumúwasarainifo Sáírásiye Tímótiye mindáópaꞌa méroyasa \v 15 Póromba áíꞌmaesa kumémesa Áténisi-naopaꞌa múauwesa kunuwerésa miwítí naaópaꞌa iyésa Sáírásinte Tímótinte isimátimesa \p sésa minúwóíyáán-úmai kúmókaiyo Póro siyé isimátímakaawe. \s1 Póro Áténisi-naopaꞌo mérain-aai. \p \v 16 Póro Áténisi-naopaꞌa kuména Sáírásinte Tímótinte wétimuꞌmarena awánómba mindáópaken-kwaasi sáwífaꞌa karoꞌ-máníkómbá úmakesa miwán-áwíꞌa mósá wémarowana Póro tuwánéna arunkó umbaí tówana \v 17 Yúndaa-waasiti ámáán-daumpaꞌa iména Yúndaa-waasiye fíꞌonkaa-waasi Maníkón-ímáyáámó mósá márówiye isimátimena Maníkóní ásé-aai isimátimena aasiyaasi-kánáá mimbárúpáꞌó méron-kwaasi Maníkón-aai simátímaꞌmaena iyúwasa \v 18 Épíkúriyaan-aai ísámaesa kuwáíyé Sítóikin-aai ísámaesa kuwáíyé Pórompaꞌa tésa wesimán-kwesiman-esa tuwímbai sésa aaiséꞌo símae nín-kwaasi nóintafenawa síyó suwasá tuwímbai sésa fíꞌom-barafakem-banikontafena siyé sumbá Póro Ísun-aai séna pukáimpinkemba íyáfasinkaiye simátímakaintafesa minááí suwasá \v 19 Póromba áíꞌmaesa kawáá-wáásímó túwaandu ésamo tuwímbai-aaimo símaimo kaweꞌ-un-áémpáꞌá áwíꞌa Áríópagasi-aempaꞌa Póromba áíꞌmaesa máankesa sésa aú-aaimo simátimenda-aai simásímínata ísáano. \v 20 Kesáá minááísá isáúnda minááígó fíꞌoran-ifo anekaꞌá minááígóní áwáuma simásímínata ísáano sésa \v 21 Áténisi-naopaken-kwaasiye fíꞌom-barafaken-kwaasi mindáópaꞌo taméron-kwaasiye aasiyaasi-kánáá túwaandu ésa aú-aai aantemba wésewe. Mindásafesa minááígóní áwáuma simásímínata ísáano siyáawe. \p \v 22 Suwaná Póro íyáfasinena Áríópagasifaꞌa túwaandu un-kwáásísáféna séna Áténisi-naopaken- kwaasi ísáaro. Monotáféꞌo fasiꞌámaimo méraawi éꞌa tuwánaraumne. \v 23 Kentí naaópaꞌa wéneꞌa tuwánáúnaꞌa tuwímbai-tantaaꞌa úmakeꞌa miwán-áwíꞌo mósá wémaraamba tuwánaraumne. Óntan-taareraꞌa aúfái agaimaréna séna ímbo awánáúnda-manikontafeꞌa maanóntán-tááré úmakaumne agaimarénamo siyáimba úwaꞌa awánaraumne. Mimbáníkómbá ímbo awánaam-banikon-aai simátimune. \v 24 Wemá wíyóne marawé mimpímbó wérain-tantaaꞌe úmarena seyaafá-tántáákáꞌá káráwiyena ímba waásimo úmakaan-daumpaꞌa méraiye. \v 25 Weyáá waásimo méraawini áwáugo éna tááma tiména seyaafáꞌ-wáásíyáꞌá káráwiyena wempímbá ímbo aawaimó taiwáí éna ímbo waási wembá áwaꞌnai owín-iye. \v 26 Maníkó aifaꞌá moórá-waasi úmakowasa wempínkémbá fíꞌo-fiꞌon-kwaasi sáwífaꞌa paápé urésa seyaafáꞌ-máráfáꞌá wété uráawe. Maníkó wení imáyáafinkemba seyaafáꞌ-márámá tuwín-timena seyaafáꞌ-wáásítí kanaamá makáiye. \v 27 Kembá siyaafáí úmai suwánáíwae séna Maníkó miyá uráiye. Wemá ímba némpaꞌa méraifo ewaaꞌá méraimba póta awánánaumne. \v 28 Moóráwigo séna wemá méraisata póta kesáá méraumne siyáiye. Kempínkémbá moóráwigo agaimaréna séna éraiꞌa wení iyámpóísa úne agaimaréna siyáiye. \v 29 Maníkóní iyámpóísa póta waásimo kentí imáyáafinkembo óntambo úmaken-tantaatafetaamo éta kesifowésá ímba sénaumne. \v 30 Ááémo miwí mésamo sáwíꞌo umbá Maníkó miwísáféna ímba sáwífaꞌ-aai siyáifo káféꞌa seyaafáꞌ-máráfákén-kwáásísáféna séna sáwí-amba tuwéꞌa kempáꞌá teró Maníkó wésiye. \v 31 Wení imáyáafinkemba seyaafáꞌ-wáásí aaifimbó maitinkáínda-kanaa tíníye. Aaifimbó maisinkáínda-waasisa éꞌa íyáfasinankaraiye. Pukáimpinkemba íyáfasinankaraimba pósa éraiꞌa wemá aaifimbá maisinkáíníye sénááwe Póro siyáiye. \b \p \v 32 Pukáimpinkemba íyáfasinankaraiye súmba isésa tuwímbai karaánááꞌa suwasá tuwímbai sésa moórá-kanaamo índa simásímínata ísáano suwaná \v 33 Póro tiyuwéna kóúwasa \v 34 tuwímbai arááíwaꞌmaesa wésa wenáái isésa Ísun-aaisafesa timankúnkúmbo umbá miwífínkémbá moóráwigon-awiꞌa Táyónisiyasi Áríópagasi kánísórugo úwana moórá-ininkon-awiꞌa Támárisi-iyai minkáéꞌnáraise úmai tuwímbaifin-kwimái Ísun-aaisafesa timankúnkúmba uráawe. \c 18 \s1 Póro Kórinti-naopaꞌo komérain-aai. \p \v 1 Póro Áténisi-naopaꞌa simátimena tiyuwéna Kórinti-naopaꞌa komérowana \v 2 moórá Yúndaa-waasigon-awiꞌa Ákwíra mérowana wembá anówa Póntási-marafaꞌa ména maꞌánkarowana ména óraaꞌa éna Ítáári-marafaꞌa Rómu-naopaꞌa koména awaainínkón-áwíꞌa Pírísiraae méroyana mimbáráfáꞌó káráwiyon-kawaagon-awiꞌa Kóróndíyasi Yúndaa-waasi aaisambá tíꞌmai Rómufakemba tiꞌmátuwowasa kuwasaráí Ákwíraae Pírísiraae Kórinti-naopaꞌa koméroyana Póro mindáraifaꞌa wéna \v 3 wení moórá-kisau-waasifaꞌa póna mindáraise koména ampanta-námbá ésa óntamba wémaesa \v 4 Yúndaa-waasi ámáán-aaimo ísón-kanaa túntemba Póro Yúndaa-waasiti ámáán-daumpa iména Yúndaa-waasiye Kíríki-waasiye Ísun-aaisafesa éraiꞌe sésa wempáꞌá tíwae séna \p Ísun-aai simátímaꞌmaena iyáiye. \b \p \v 5 Simátimunkaꞌa Sáírásiye Tímótiye Máséndóniyaa-marafaꞌa tuwésarai Kórinti-naopaꞌa kúmúyana Póro aasiyaasi-kánáá kaweꞌ-ááí simátímaꞌmae wéiyena Yúndaa-waasisafena séna Maníkómó íyáfasinankaraiwaimba Yúndaa-waasisa amuꞌmaráúndawisa wemá Ísun-iye súwasa \v 6 wenáái taraisésa sáwí-aai simánkówana wení unáánkwátóiyakemba kankambá fapifí éna séna Maníkó sáwíꞌo íyampinkembo kaweꞌ-ámpáꞌó ímbo métinkainda kentí áwáugo ínaꞌa sáwíꞌa ónááwe. Kemá ímba sáwíꞌa uwátinkaumpo keyááríkaꞌa sáwíꞌo ontáfé tiyuwéꞌa fíꞌonkaa-waasifaꞌa kosimátímaꞌmaeꞌa kónaumne Póro simátimena \v 7 tiyuwéna moórá-waasigoni naaúmpaꞌa komérowana mindáúmpákén-kwáásígón-áwíꞌa Tísíyasi-Yásítasi wemá fíꞌonkaa-waasigo éna Maníkón-ímáyáá mósá marówi úwana wení naambá Yúndaa-waasiti ámáán-dankoni ewaaꞌá wérowana Póro mindáúmpáꞌá koména kaweꞌ-ááí kosimátímaꞌmaena iyúwana \v 8 moóráwigon-awiꞌa Kírísipasi Yúndaa-waasiti ámáán-dankaꞌ-oraaꞌ-waasigo Fasiꞌaénkón-aaisafena amankúnkúmba úwasa wení akúnkwáráꞌá timankúnkúmba uwasá Kórinti-naopaken-kwaasi sáwífaꞌnanka Póron-aai isésa Fasiꞌaénkón-aaisafesa timankúnkúmba ésa nombá maiyáawe. \p \v 9-10 Nombá máúwana moórá-noꞌwaamba Póro kaainkáámbá awánówana Fasiꞌaénkó séna ímba ááꞌa íno. Kemá eséꞌa méraumpo ímbo ifátúwénda kesáái úwoi simátímaꞌmae waaó. Mindáópakemba sáwífaꞌnanka kesáái isésa kesí waási-iꞌa íyamba \p pósa ímba sáwíꞌa uwánkanaawe Fasiꞌaénkó súwana \v 11 Póro mindáópa moórá-aatai úmai afaꞌmóráe-wiyomba ména Maníkón-aai simátímaꞌmaena iyáiye. \b \p \v 12 Simátimuwana ánaaemba Rómu-kamanigon-awiꞌa Káriyo Ákáyaa-marafaꞌo káráwiyonkaꞌa Yúndaa-waasi Póromba taꞌótoꞌmaesa Káriyompaꞌa wésa \v 13 sésa maankwáásígó tuwímbai-aai simátimena Maníkómpáꞌó iyíyan-amba moórá-ankwaraꞌa wéaraatimiye. Minááígó kentáásí ámáámba wétaraisiye suwaná \v 14 Póro sénae súwana Káriyo Yúndaa-waasisafena séna minkwáásígó kámáni-waasi-taaimo sáwíꞌo énamo sáwí-kisaumo máínkakaa kentáái káféꞌa kaweꞌ-úmai isáúsina. \v 15 Énifo kentááiye kentúwíꞌe kentí ámáán-aantentafeꞌa tasísai ontáféꞌa ifátuweꞌa keyááríka minááí másimai kaweꞌán-oro. Kemá ímba miyán-ááí isánaumne séna \v 16 aaimó sí-náúmpákémbá tiꞌmátuwowasa \v 17 moóráwigon-awiꞌa Sósíténisi Yúndaa-waasiti ámáán-dankaꞌ-oraaꞌ-waasigomba taꞌótokesa aaimó ísón-dankoni ewaaꞌá tufúwana Káriyo mindásafena ímbo imáyáamo úmba ifátukaiye. \s1 Póro Ántíokufaꞌa anekaꞌó kuráin-aai. \p \v 18 Póro Kórinti-naopaꞌa ayáátáákaꞌa Ísun-aaimo ísówiseꞌa ména tiyuwéna séna Pírísiraante Ákwíraanteꞌa tíꞌmaena Síriyaa-marafaꞌa kónae séna Sénkíriyaa-naopaꞌa kumbéna Maníkóntáféna éraiꞌ-aai séna aꞌnóntáu seyaafáꞌá kárásuwena mindárai tíꞌmaena nompín-táómba taꞌótoresa íyátesa wémesa \v 19 Éfésási-naopaꞌa mindómpín-táómpinkemba marapáꞌá kumésa Póro Pírísiraante Ákwíraante minká tiyuwéna Yúndaa-waasiti ámáán-daumpaꞌa iména aaí wesimán-kwesiman-uwasa \v 20 miwí sésa ayáátáákaꞌa keséta mérainone suwaná aꞌáo kanaán-ifo méwaro \v 21 séna Maníkómó ewé sénamo siꞌmaráínaꞌo éꞌa kouweránaumne séna nompín-táómba taꞌótorena íyátena Éfésási-naopaꞌa tuwéna wémena \v 22 Sísááríyaa-naopaꞌa mindómpín-táómpinkemba marapáꞌá kunkéna Yérúsaremufaꞌa marapáꞌá iyéna Fasiꞌaénkóní waásisafena kaweꞌ-ááí simátimena Síriyaa-marafaꞌa Ántíoku-naopaꞌa koména \v 23 tuwímbai-noꞌwaamba waitinkéna tiyuwéna Kárésíyaa-aempaꞌa Fírísiyaa-aempaꞌa naaóꞌ-naoꞌa wénena Ísun-aaimo ísówisafena simátímaꞌmaena iyúwasa fasiꞌámai méraawe. \s1 Moóráwigon-awiꞌa Ápórósin-aai. \p \v 24 Moórá Yúndaa-waasigon-awiꞌa Ápórósi wemá Árékísándiriyaafaken-kwaasi Éfésási-naopaꞌa taméraiye. Wemá Maníkón-aai kaweꞌ-úmai iséna aúfáífinken-aai kaweꞌ-úmai simátímaꞌmaena iyúwana \v 25 moóráwigo Fasiꞌaénkóní aampaꞌó kun-ááí simámakowana aamoí éna óraaka simátimena Ísun-aai arupíse úmai simátímaꞌmae iyéna Yóni nombó maitinkón-aai aantemba iséna Ísuni waási nombó maitínkón-aai ímbo isómba \v 26 Éfésási-naopaꞌa taména Yúndaa-waasiti ámáán-daumpaꞌa óraaka simátimuwasarai Pírísiraae Ákwíraaeꞌa isésarai áíꞌmaesarai kentí naaúmpaꞌa máankesarai Maníkóní aampaꞌó kun-ááí seyaafáꞌ-ááí kaweꞌ-úmai simámakaaye. \b \p \v 27 Simámuyana Ápórósi iséna séna Ákáyaa-marafaꞌa kónae súwasa Éfésási-naopaken-kwaasi Ísun-aaimo ísówi áwaꞌnai ónaumne sésa aúfái agai-áménasa Ísun-aaimo ísááwi Ákáyaa-marafaꞌo méraawi mátímínasa kaweꞌá uwánkáaro suwaná mináúfáí maimaéna wémena kúmba Maníkó úwoi áwaꞌnai úwana Ísuni aampaꞌó kuwáí túwaꞌnai ena \v 28 aforaꞌá Yúndaa-waasise aaí wesimán-kwesiman-ena Maníkón-aai aúfáífinken-aai simátimena séna Maníkómó íyáfasinankaraiwaimba wéamuꞌmaraundawisa wemá Ísun-iye súmba wenááigo miwí tááigomba íyáákowana miyáumai Ísuni aampaꞌó kuwáí túwaꞌnai uráiye. \c 19 \s1 Póro Éfésási-naopaꞌo kuráin-aai. \p \v 1 Ápórósi Kórinti-naopaꞌa mérowana Póro afufumpim-báráfáꞌá wémena Éfésási-naopaꞌo kúmba Ísuni aampaꞌó kun-kwáásí mérowana \v 2 Póro tuwánéna tísai ena séna Ísun-aaisafeꞌa timankúnkúmbo uráan-kanaa éra Maníkóní Ufaen-ámútánkó kentirumpimbá kumbéraiyo súwasa miwí sésa ímbaniye. Maníkóní Ufaen-ámútánkón-aaisa ínta ísaraumne suwaná \v 3 Póro séna nóran-aaiya wésesawa nombá maitínkaraao súwasa miwí sésa Yónimo simátímakain-aai simásimesasa nombá maisínkaraawe suwaná \v 4 Póro séna Yóni séna sáwí-imayaa tínaaemba uwásuweꞌa Maníkómpáꞌá teró súwasa miyá uwaná nombá maitinkéna séna moóráwigo kesínaaembo tíndawin-aaisafeꞌa timankúnkúmba oro Yóni siyáiye. Miwántáféna Ísuwe siyáiye Póro súwasa \v 5 miwí isésa Fasiꞌaénkó Ísuntafesa ísámai nombá máúwana \v 6 Póro tineꞌá ayáámba taꞌótorowana Maníkóní Ufaen-ámútánkó miwífímbá óraaꞌa uwátinkowasa fíꞌo-fiꞌon-kwaasi-taaifinkemba sésa Maníkón-aai simátimesa \v 7 sísamaifakemba kaeꞌá kumbaimái-waasi miyá uráawe. \b \p \v 8 Miyá uwaná Póro miwíséꞌa ména kaumbo-wíyónkáꞌá Yúndaa-waasiti ámáán-daumpaꞌa iyéna Maníkó wení waásimo kawáánin-aai óraaka simátímaꞌmaena iyúwasa \v 9 tuwímbai tiruntéꞌa marésa minááísáfésa ímba éraiꞌe sésa seyaafáꞌ-wáásí túrankaꞌa Fasiꞌaénkóní aantafésa símai sáwíꞌa uwaná Póro tiyuwéna Ísuni aampaꞌó kun-kwáásí tíꞌmaena moóráwigon-awiꞌa Tíránasi túwaandu un-dámbó úmakopaꞌa mótínkarena aasiyaasi-kánáá Fasiꞌaénkón-aai simátímaꞌmae iyéna \v 10 kaeꞌ-áátáí maisuwówasa Yúndaa-waasiye fíꞌonkaa-waasiye Ésiyaa-marafaꞌo méron-kwaasi seyaafáꞌá Fasiꞌaénkón-aai ísaraawe. \s1 Sífan-ááninton-taai. \p \v 11 Fasiꞌaénkón-aai ísówana Maníkó Póromba fasiꞌaémbá amúwana ímbo awáron-kisau fíꞌon-kisau maúwasa \v 12 tuwímbai-waasisomba ampantasámbá Póron-aneꞌá toꞌmaésa miwítí waásimo tíꞌo úwai tineꞌá mátoꞌmarowasa asófowasa miwítí waási tirumpimbó sáwí-amutambo mérowi miyá máuwatinkowasa sáwí-amutamba kóuwasa \v 13 tuwímbai-Yundaa-waasi wénesa waási tirumpinkémbá sáwí-amutamba maitíyuꞌmae wénesa sáwí-amutantafeta óraaka séta Ísun-awikaꞌo Póro sin-áwíkáꞌá kórosa súne suwaná \v 14 moóráwigon-awiꞌa Sífa Yúndaa-amaan-kawaa-waasigon-áánintomba afakaeté mésa miyán-kísáú wémauwana \v 15 sáwí-amutanko simátimena séna kemá Ísune Pórone wétuwanaumpo kemá nááwiyaꞌo súwana \v 16 sáwí-amutanko arumpimbó méron-kwaasigo tínkamuwana naaemá kumúwana unáánkwátói tarátiyuwena mináfákáété-waasi íyáákena famétuwowasa unáánkwátói-iyaimba máápaꞌa kúmúwasa \v 17 Yúndaa-waasiye fíꞌonkaa-waasiye seyaafáꞌá Éfésási-naopaken-kwaasi minááí isésa táátafesa ésa Fasiꞌaénkó \p Ísun-awiꞌa mósá makáawe. \b \p \v 18 Sáwífaꞌ-waasi méronkaꞌa Ísun-aaisafesa timankúnkúmbo uwáí tésa waási túrankaꞌa paápé ésa sésa sáwíꞌa uráumne sésa \v 19 miwífínkémbá titambá ésa fintómó non-kwáásí miwítí aúfáí-wandaai tamaiyésa titambá ésa fintómó non-ááí wérontafesa tamaimái iyafímbá agaisuwésa mináúfáí-wándááímó méyánuraamba sáwífaꞌ-waasi tíyayaamba faikámai minóntámbá 50,000 kina tuwésa \v 20 miyá óraa-fasiꞌaembo umbá pósa Fasiꞌaénkón-aai simátímaꞌmaesa kuwaná wété éna íyáákaraiye. \s1 Éfésásifaꞌa óraakaꞌ-oraakaꞌo siyáan-aai. \p \v 21 Miyá uwaná Póro séna Máséndóniyaa-marafaꞌe Ákáyaa-marafaꞌe wéneꞌa Fasiꞌaénkón-aai simátímaꞌmae nónaeꞌe séna minkákémbá Yérúsaremufaꞌa kuréꞌa Rómu-naopaꞌa kónaumne séna \v 22 Tímótinte Érásítasinte áwaꞌnai íyan-kwaasiyai tiꞌmarówasarai Máséndóniyaa-marafaꞌa kuyaná Ésiyaa-marafaꞌa weyáá méraiye. \b \p \v 23 Mérowasa minkánáá Éfésási-naopaken-kwaasi Fasiꞌaénkóní aampaꞌó kuwáísáfésa tirumbá sáwíꞌa uwátinkesa mindáópakemba óraakaꞌ-oraakaꞌa suwaná \v 24 moóráwigon-awiꞌa Témítiriyasi minkwáásígó óntantamba úmakena miwítí karoꞌ-máníkóní káriꞌ-amaan-dane séna minkáróꞌ-mání-ínínkón-áwíꞌa Átémísiye sésa wení kísau-waasisomba úmakowasa sáwífaꞌ-waasi óntamba mátimesa minkáróꞌ-máníkóní naambá méyánuwana \v 25 Témítiriyasi mimbórá-kísáú wémaun-kwaasi táántowasa tatúwaandu uwaná simátimena séna kesáá óraaꞌ-ontamba minkísáúrákéntá wémaumne. \v 26 Énifo Póro séna waásimo úmáráámba karoꞌ-máníꞌá wéumaraawemo sin-ááí Ésiyaa-marafaꞌa Éfésási-naopaken-kwaasiye fíꞌo-fiꞌon-daopaken-kwaasiye isésa éraiꞌe wésewe. Kemá Póron-aai éꞌa ísaraawe. \v 27 Póron-aaigo kentáásí kísaumo sáwíꞌo índasafena wéiye. Ímba miyá aantembanifo Ésiyaa-marafaken-kwaasiye seyaafáꞌ-máráfákén-kwáásíyé kentáásí maníꞌ-ínínkón-áwíꞌa Átémísi mósá wémaraamba Póron-aaigo Átémísini ámáán-damba sáwísankaamba símai uwásukaimba póna wenáwíko kumíníye siyáiye. \b \p \v 28 Súwasa minááí isésa tirunkó sáwíꞌa úwasa aaisambá sésa óraakaꞌ-oraakaꞌa sésa Éfésási-naopaken-kwaasi kentáásí Átémísin-awiꞌa óraaꞌa \p wéiye sésa \v 29 aaemái suwasá mindáópaꞌa tésa óraakaꞌ-oraakaꞌa sésa Póroeꞌo núyan-kwaasi Máséndóniyaafaken-kwaasiyai moóráwigon-awiꞌa Káyási úwana moóráwigon-awiꞌa Árísítakasi mindárai tafisímaesa túwaandu urópaꞌa mátínkówana \v 30 Póro seyaafáꞌ-wáásímó túwaandu íyapaꞌa iyónae súwasa Ísuni aampaꞌó kuwáí ímba waaó sésa taꞌótórówasa \v 31 mimbáráfákén-órááꞌ-wáásí tuwímbai Póroni waási pósa aaí tuwésa sáwífaꞌ-waasimo túwaandu íyapaꞌa ímba iyuwó Pórontafesa siyáawe. \p \v 32 Suwasá túwaandu un-kwáásísómbá miwítí imáyáa aupiri ésa fíꞌo-fiꞌon-aai sésa tuwímbai sésa nóran-aaisafetaawa tatúwaandu uráumno-imayaa uwasá \v 33 Yúndaa-waasi miwífínkémbá moóráwigon-awiꞌa Árékísandaamba túrankaꞌa máánkówasa tuwímbai óraaka sésa emá aaí siyó suwaná miwí táái taraisónae séna ayáámba mósá tuwówasa \v 34 awánomba Yúndaa-waasi úntafesa mimbórá-ááí ayáátáákaꞌa tafisímai óraaka sésa Éfésási- \p naopaken-kwaasi kentáásí Átémísin-awiꞌa óraaꞌa wéiye siyáawe. \b \p \v 35 Óraaka suwaná mindáópaken-oraaꞌ-waasigo aúfáímo agaúwai tuwááwí éna séna Éfésási-waasisono. Seyaafáꞌnánkátá awánáúnda Átémísini ámáán-damba kawáánéta fíꞌonkaꞌmaꞌmai-ontambo wíyómpakemba marapáꞌó kunkáin-ontamba kawáánúne. \v 36 Minááí ímba kanaaꞌá taraisónááfo seyaafá aseréꞌa ímba sáwíꞌan-oro. \v 37 Mindárai ámáán-daumpakemba ímba umémbá ésarai kentáásí maníꞌ-íníntáfésarai ímba símai sáwíꞌa urááyaꞌa úwoi tíꞌmaeꞌa maankáꞌá tiyáawe. \v 38 Témítiriyasiye wení kísau-waasiye aaí simátinkanae sésamo ésa aaimó simátinkai-kanaa úwoi wéraiye. Óraaꞌ-waasi méraamba pósa aaí símai kaweꞌá uwátinkanaawe. \v 39 Énifo kembiwímó fíꞌon-aaimo wérainaꞌo éꞌa seyaafáꞌ-wáásímó túwaandu ompímbá símai kaweꞌá uwásuwanaawe. \v 40 Kesáámó aaifintáámó méraandasa káféꞌo tíyáananasaamo Rómu-kamani-waasi tésamo tasísai ésasaamo nóin-aaiyakena tiyááomo síyata kesáámó senda-ááísá ímba wéraiye. \v 41 Aúfáímo agaún-kwaasigo simátimena túwaandu urón-kwaasi tiꞌmátuwowasa kóuraawe. \c 20 \s1 Póro Máséndóniyaa-marafaꞌe Kíríki-marafaꞌemo kuráin-aai. \p \v 1 Miwí táái taiꞌówana Póro Ísuni aampaꞌó kun-kwáásí táántowasa tuwaná miwítí imáyáa símai kaweꞌá uwátinkena séna Ísun-aai aantemba maimái tirumpimbá máráaro séna énifo méwaro séna tiyuwéna Máséndóniyaa-marafaꞌa wémena \v 2 mifáꞌá naaóꞌ-naoꞌa wénena Ísuni aampaꞌó kun-kwáásísáféna áfááraumai simátímaꞌmaena núwasa tirunkó kaweꞌá úwana tiyuwéna Kíríki-marafaꞌa wémena \v 3 koména kaumbo-wíyómbá maisuwéna nompín-táómpimba Síriyaa-marafaꞌa kónae séna úwasa Yúndaa-waasi wembó tufuwónae sumbá iséna ifátuwena Máséndóniyaa-marafaꞌa marapáꞌá kónaumne súwasa \v 4 maaráumai-waasi moóráwigo Périya-naopakewi Pírasin-ááninkon-awiꞌa Sópata úwana Tésáróníkaa-naopakendarai túwíꞌa Árísítakasiye Sékandasiye uyaná Tépi-naopakewin-awiꞌa Káyási úwana Ésiyaa-marafakendarai túwíꞌa Tíkíkaasiye Tárófímasiye uyaná Tímóti úwasa úmai Póroeꞌa wésa \v 5 aifaꞌá Tóróasi-naopaꞌa komésa kentáásimuꞌa makówata \v 6 Yúndaa-waasimo ímbo intóráín-tantaaꞌwara-peretimo agáún-kanaamo taiꞌónkaꞌa Fírípái-naopakemba nompín-táómba taꞌótoreta íyáteta wémeta séfataase-noꞌwaamba mindómpín-táómpimba kówaeta Tóróasi-naopaꞌa marapá kúwateta aifaꞌó komésamo kentáásimuꞌo makón-kwaasiseta kométa \p moórá-sondaasa maiyáumne. \s1 Yútíkásimba pukáimpinkembo íyáfasinankarain-aai. \p \v 7 Sondaaráꞌá Ísuntafeta ísámai tómbá néta aráá-tombo naandasáféta túwaandu uráawananasa Póro aafáyáa kónae séna simátímaꞌmaena nóꞌwaan-afufuntambo iyúmba \v 8 afófumayaatanaan-daumpaꞌa méta sáwífaꞌ-omba kúraꞌmaketa méraawananasa \v 9 moórá-ifokon-awiꞌa Yútíkási naan-afaapimbá imérowana Póro Ísun-aai simátímaꞌmae wéiyuwana Yútíkásimba aúgáfaaꞌa úwana aún-kwéna meminkákémbá tanaa féna marapáꞌá kuntufamúwasa kunkésa awánomba puwúwasa uwaná \v 10 Póro kuména kunkífaena tapéna awánéna séna ímba imáyáan-oro. Pukéna aúnaraiye simátimena \v 11 mindáúmpáꞌá iyéna Ísuntafena ísámai tómbá tafámbai timúwasa nowaná Póro simátímaꞌmae wéiyuwana siyarówana tiyuwéna kúwasa \v 12 puwúwanamo íyáfasinankon-kwaasigomba áíꞌmaesa wení naaúmpaꞌa máankesa tirunkó kaweꞌá uráiye. \s1 Póro Máíritasi-naopaꞌo kuráin-aai. \p \v 13 Úwana Póro simásimenasa séna kembiwí nompín-táómpimba Ásosi-naopaꞌa wéwiyaꞌa kemá marapáꞌá wémeꞌa Ásosi-naopakemba nompín-táómba taꞌótoreꞌa íyáteꞌa konó súwata aifaꞌá kunkéta nompín-táómba taꞌótoreta íyáteta wémeta Ásosi-naopaꞌa kówánanasa \v 14 Póro marapáꞌá wémena Ásosi-naopaꞌa kuréna nompín-táómba taꞌótorowata kóaiꞌmaeta wémeta Mítíríni-naopaꞌa kówaeta \v 15 siyarówata wémeta Káyosi-marafaꞌa kóyáákaawananasa fenówata kówaeta aafáyáarata wémeta Sémósi-marafaꞌa kóyáákaawananasa fenówata kówaeta aafáyáaraꞌa wémeta Máíritasi-naopaꞌa kówánanasa \v 16 tómbá fákáꞌmai Maníkóntáfésa ísámai kaundánae sésamo túwaandu un-kánáá ampáánkáꞌá tíne úwana Póro séna minúwóíyáámbá Yérúsaremu-naopaꞌa kuréꞌa mintánómbá komandánae séna nompín-táómpimba Éfésási-naopaꞌa kóyáákanaumpo Ésiyaa-marafaꞌa ímba ayáátáákaꞌa ménaumne súwata Máíritasi-naopata kuráumne. \s1 Póro Éfésásifaken-kwaasisafena méwaromo siyáin-aai. \p \v 17 Máíritasi-naopata kówánanasa Póro moóráwigomba aiꞌmarówana Éfésási-naopaꞌa wémena Fasiꞌaénkóní waásiti óraaꞌ-waasi kosimátimena séna Póro wétaantaifo teró siyáiye súwasa \v 18 tuwaná simátimena séna kesáái ísáaro. Kesí aifa-kánáá Ésiyaa-marafaꞌa keséꞌa koméꞌa kemó ówánda suwánaraawe. \v 19 Yúndaa-waasi sínkamiyanesa suwaná sirunkó umbaí tówaꞌa ímba imáyáa éꞌa Fasiꞌaénkóní kísau-waasigo úne séꞌa wenaísamaifimba méꞌa wení kísau maiyáumne. \v 20 Ímba aúpáꞌá tuwéꞌa seyaafáꞌ-ááí úwoi simátimeꞌa kembó túwaꞌnai í-ááí túwaandu umpíné kentí naaúmpaꞌe simátímaꞌmaeꞌo iyáunda éꞌa ísaraawe. \v 21 Yúndaa-waasiye fíꞌonkaa-waasiye áfááraumai simátime séꞌa sáwí-imayaa tuwéꞌa Maníkómpáꞌá téꞌa Fasiꞌaénkó Ísun-aaisafeꞌa timankúnkúmba oro simátímaꞌmaeꞌa iyáumne. \v 22 Énifo Maníkóní Ufaen-ámútánkó Yérúsaremufaꞌa waaó simásímakaimba póꞌa miyá ónaumne. Kesineꞌó paápé índasafeꞌa ímbo isáúnda úwoi kúne. \v 23 Seyaafáꞌ-náópaꞌo kúnda Maníkóní Ufaen-ámútánkó óraaka simásimena séna umbai-tántááꞌá uwánkesa ándáfaꞌa máankanaawemo simásímímba mindá aantemba ísaraumne. \v 24 Sínkamiyaꞌo púwóndaraꞌa ímba káráwiyaumpo Fasiꞌaénkó Ísumo símakain-kisau maimái taíꞌásuwanaumne. Maníkó úwoi súwaꞌnai \p in-ááí ásé-aai simátímaꞌmaeꞌo iyúnda-kisau maimái taíꞌásuwanaumne. \p \v 25 Minkísáúmó maiyáunda kembiwífímbá wéneꞌa Maníkó wení waásimo kawáánin-aai simátímakaumpo ánaaembo éꞌa kembó ímbo suwánáíyamba ken-ísaraumne. \v 26-27 Ímbo inkaisówánda Maníkón-aai seyaafáꞌ-ááí simátímakaunda pósa kembíwífínkémbó tuwímbaimo kesááimo ímbo isésamo Maníkómpáꞌó ímbo tésamo ombá ímba kesí áwáugon-ifo kentí áwáugo ínaꞌa miyá íyantafeꞌa minááí káféꞌa óraaka simátimune. \v 28 Maníkó ááninkomba aiꞌmarówana kuména kumpuwéna wení naaesámbó méyánuwasukaimba Fasiꞌaénkóní waásin-ofo káráwiyoro. Maníkóní Ufaen-ámútánkó kembá íyáfasintinkaraifo kentúwawaaꞌwara Fasiꞌaénkóní waásiyaꞌwaraꞌa kaweꞌ-úmai káráwiyoro. Sipisípiyaꞌo káráwiyonten-úmai káráwiyoro. \v 29 Áwáífiyaamo índa-iyamba téna sipisípi tafámaimo wáráíntemba kemá kónasa waási tésa tasáwíꞌa ónááwe. \v 30 Moórá-kanaa tínasa kembiwífínkémbá tuwímbai íyáfasinesa Ísuni aampaꞌó kon-kwáásítí imáyáa tafisénae sésa karoꞌ-ááí síyasa tuwímbai éraiꞌe sésa arááíwaenaawe. \v 31 Mindásafeꞌa káráwimai kaweꞌán-oro. Kaumbo-áátáí keséꞌa méreꞌa moórá-mora sirumbá uwátinkeꞌa aafáyáaraꞌe fenómpinkaꞌe nóꞌwaane aasiyaasí simátínkáfaꞌa iyáumne. Minááísáféꞌa imáyáa \p úmai kaweꞌán-oro. \b \p \v 32 Kaweꞌá íyana Maníkó káráwitinkamae iyínaꞌa méraaro. Wenááigo fasiꞌátinkainiye. Wení waásimo kaweꞌó uwátínkáíntemba kembiwíwáráꞌá kaweꞌá uwátinkainiye. \v 33 Óntantafeꞌe unáánkwátóisafeꞌe \p fíꞌowiti moparáwíntáféꞌe ímba súraniyamba úne. \v 34 Kísau wémaeꞌa minóntántámbá ímbo makáunda-tantaaꞌa méwémaeꞌa kembó súwaꞌnai on-kwáásítí tóné unáánkwátóiye maitiméꞌa úne. Miyámó ówánda éꞌa suwánaraawe. \v 35 Fasiꞌaén-kísáúmó maéwánda suwánaraafo miyá éꞌa aamoisaén-kwáásí túwaꞌnai ónááwe. Fasiꞌaénkó Ísumo siyáin-aai imáyáan-oro. Wemá séna wémaewi tirunkó kaweꞌá imbánifo tímatuwaawi tirunkó kawetéꞌa wéiye Ísu \p siyáin-aai Póro siyáiye. \b \p \v 36 Póro simásuwena kífaena minórááꞌ-wáásíyé Fasiꞌaénkómpáꞌá inaí simásuwowasa \v 37 seyaafáꞌ-wáásí áfááran-ifiꞌa tésa Póromba tataparésa aaweyáá uwánkesa uwaná \v 38 Póro séna ánaaembo éꞌa ímba suwánánááwe sún-aaisafena tirunkó umbaí tówasa nompín-táómpimba múaukaawe. \c 21 \s1 Póro Yérúsaremufaꞌo kuráin-aai. \p \v 1 Múauwowata minkwáásísáféta méwaro séta tiyuwéta nompín-táómpimba íyáteta arupíse úmaisa wémeta Kósi-naopaꞌa kóyááketa wémeta kówaeta aafáyáaraꞌa Rósi-naopaꞌa kóyááketa wémeta Pátaraa-naopaꞌa kuréta marapáꞌá kuméta \v 2 awánááwándasa Fínísiyaa-marafaꞌo wínda-nompin-taomba wérowata mimpímbá íyáteta wémeta \v 3 Sáíparasi-marama siyáánaepaꞌa wérowata kóyááketa wémeta Síriyaa-marafaꞌo kówándasa Táyaa-naopaꞌa moparáwímbá mówétuwowata marapáꞌá kumówánasasa \v 4 Ísuni aampaꞌó kuwáí mérowata tuwánéta moórá-sondaa miwíséꞌa méraawanasasa sésa Maníkóní ámútanko simátímakain-aai Póromba simámesa sésa tufúwófo Yérúsaremufaꞌa ímba waaó simámaꞌmae íyúwata \v 5 miwíséꞌo méraawanda-kanaa taiꞌówata mindáópaꞌa tuwéta kówánasasa minkwáásísómbá miwítí aare-iyámpóíseꞌa síꞌmaesasa naaópaꞌa tuwésa uwí-nómpáꞌá kúmúwata kífaeta Maníkómpáꞌá inaí simásuweta ówánasasa \v 6 kentáásáfésa énifo koró suwatá miwísáféta énifo méwataao simásuweta nompín-táómpimba íyátaawanasasa miwí kunuwerésa miwítí \p naaópaꞌa iyáawe. \b \p \v 7 Miwítí naaópaꞌa íyúwata nompín-táómpimba Táyaa-naopata tuwéta Tórémesi-naopata marapáꞌó kondasáféta Ísun-aaimo ísówi tuwánéta siyáánta timéta moórá-noꞌwaamba miwíséꞌa waéta \v 8 íyáfasineta marapáꞌá wémeta Sísááríyaa-naopaꞌo kówándasa ááéma aantá-waasi afakaeté-waasi Ísuni kísaumo tímakowifinkemba moóráwigon-awiꞌa Fírípini naaúmpata iméraawananasa wemá Ísun-aaimo simátimuwai mérowasa \v 9 éíyain-ayaamumba mésa ímba waaí maiyésa úwoi mésa Maníkón-aai wésimatimesa tifowáeꞌa mérowata \v 10 tuwímbai-noꞌwaamba mindáúmpátá waéwánanasa moóráwigo Maníkón-aaimo simátimuwain-awiꞌa Ákápáasi Yúndiyaa-marafakemba \v 11 kuména Póroni áꞌwáánkau kumbaiyéna wení aíyayaankaꞌa káráꞌumai aiyowáíꞌa úmai aráánamena séna Maníkóní Ufaen-ámútánkó séna maanáꞌwáánkáúgóní afowámó Yérúsaremufaꞌo iyínasamo ésa Yúndaa-waasi taꞌótoꞌmai miyáumai káráꞌuwankesa áíꞌmaesa fíꞌonkaa-waasi mátimenaawe Maníkóní Ufaen-ámútánkó siyáiye Ákápáasi kusúwata \v 12 iséta kesétaamo méron-kwaasiseꞌa Pórontafeta séta Yérúsaremufaꞌa ímba iyuwó óraaka séwánanasa \v 13 Póro séna nóintafera ifiꞌá téra kaeꞌ-ímáyáá uwásínkááwanawa kesirunkó umbaí wétaiyo. Yérúsaremufaꞌo íyónasamo kembó taꞌótoraiyamba ímba sááꞌa wéiye. Fasiꞌaénkó Ísun-aai simátimudasafesamo sínkamonaesamo ésa úwoi sínkamonaawe Póro súwata \v 14 wenááisa ímba kanaasá taraisónaumne séta ifátuweta séta Fasiꞌaénkóní imáyáaraꞌa miyá ónááwe siyáumne. \b \p \v 15 Miyá simásuweta tuwímbai-noꞌwaamba miwíséta waéta kentáásí moparáwímbá toꞌmayaa úmaeta mindáópaꞌa tuwéta Yérúsaremufaꞌa iyówánasasa \v 16 Sísááríyaafaken-kwaasi Ísuni aampaꞌó kuwáí tuwímbai keséta Yérúsaremufaꞌa iyésa moóráwigon-awiꞌa Nésonini naaúmpata mósinkowana minkwáásígó Sáíparasi-marafaken-kwaasigo ayáátáákaꞌa Ísuni aampaꞌó kúwai séna kesí naaúmpaꞌa méranaawe súwasa wení naaúmpata mósinkaraawe. \s1 Póroe Yémísiye aaimó simátímakaayan-aai. \p \v 17 Mósinkesasa kentí naaópaꞌa kúmúwata Yérúsaremufaꞌa méraawanasasa Ísun-aaimo ísówi aamoí umpínkémbá siyówata \v 18 iwaéwándasa aafáyáaraꞌa Fasiꞌaénkóní waásiti óraaꞌ-waasi Yémísi túwaandu uwátinkowasa méropata Póro síꞌmae kúwata koméraawananasa \v 19 Póro ayáámba tímaꞌmai aaweyáá éna séna Maníkó ámakain-kisaumo fíꞌonkaa-waasifimbo maiyáin-aai seyaafáꞌ-ááí simátimuwasa \v 20 isésa Maníkón-áwíꞌa mósá marésa Fasiꞌaénkóntáfésa sésa kesí waásiyo. Sáwífaꞌ-waasi Yúndaa-waasi Ísun-aaisafesa timankúnkúmba ésa Móseseni ámáámba ímba tuwésa fasiꞌámai isésamo méraamba éꞌa ísaraane. \v 21 Tuwímbai miwísáfésa sésa Póro fíꞌonkaa-waasiti naaóꞌ-naoꞌa wénena Yúndaa-waasi mindáópakaꞌo méraan-kwaasi simátimena séna Móseseni ámáámba ifátuweꞌa kentí iyámpói túma ímba kárámai araénáémba uwátinkeꞌa Yúndaa-waasiti aambá ímba arááíwáéro Póro wésiye sewasá isésa \v 22 emó tiyáanda-aai isésa aaisambá wésefo \v 23 simáméndantenta uwo. Maankáꞌá éíyain-kwaasi mésa Maníkómpáꞌá éraiꞌ-aai símakaamba po \v 24 ewáráꞌá miyán-uwo. Yúndaa-waasiti ámáámba ísámai kaweꞌó í-tántááꞌá e minéíyáín-kwáásítí póíꞌo méyánuwatiyuwe ámáán-kawaa-waasi timé miwíséꞌa aꞌnóntáu kárásuwenasa awánésa Yúndaa-waasi Ísun-aaisafesa timankúnkúmbo owí sésa emá Móseseni ámáámba isé méraanasa entáfésa karoꞌ-ááí simánkaraawe seró. \v 25 Énifo fíꞌonkaa-waasi Ísun-aaisafesa timankúnkúmbo uráawisafeta ááéma moórá-aai séta agaimaréta séta karoꞌ-máníkóntáfésa imáyáa ésa póíꞌo uwándaamba mimpóí ímba naaró. Naaemá ímba naaró. Póímo tufúꞌnewana wení naaemá ímbo kumínda úwoimo wérainaꞌa mimpóí ímba naaró. Aare-úméné waai-úméné ímba oró. Ááéma minááí agaimaréta tukáumne suwaná Póro iséna \v 26 aafáyáaraꞌa minkwáásí tíꞌmaena Yúndaa-waasiti ámáámba ísámai kaweꞌó í-tántááꞌá uwásuwena Póro óraaꞌ-amaan-daumpaꞌa iyéna ámáán-kawaa-waasisafena séna afakaeté-noꞌwaamba maisuwéta Yúndaa-waasiti ámáámba ísámai kaweꞌó í-tántááꞌá úmai taíꞌásuweta moórá-mora-waasi póíꞌa úmaeta Maníkómpáꞌá máamenaumne simátímakaiye. \s1 Óraaꞌ-amaan-daumpaꞌa Pórombo taꞌótokaan-aai. \p \v 27 Simátimena mérowana mináfákáété-noꞌwaamba taiꞌówana Póro óraaꞌ-amaan-daumpaꞌo iméromba tuwímbai Yúndaa-waasi Ésiyaa-marafakewi iawánésa Pórontafesa sáwí-aai simánkesa tufuwíyan-imayaa ésa taꞌótokesa óraaka sésa \v 28 Ísareri-waasi súwaꞌnai oro. Maankwáásígó naaóꞌ-naoꞌa wénena Ísareri-waasisafena sáwí-aai simátinkena Móseseni ámáámba símai sáwíꞌa uwánkena maanórááꞌ-ámáán-dámbá símai sáwíꞌa wéiye. Káféꞌa fíꞌonkaa-waasi tíꞌmaena maanórááꞌ-ámáán-dáúmpáꞌá Yúndaa-waasi aantembo íyón-daumpaꞌa mótinkaisana póna maankáwéꞌ-námbá sáwíꞌa wéiye sumbá \v 29 Éfésási-naopaken-kwaasigon-awiꞌa Tárófímasi Póroeꞌa Yérúsaremufaꞌa núwasa awánonkaꞌa pósa imáyáa ésa Póro áíꞌmaena óraaꞌ-amaan-daumpaꞌa móankaraiye-imayaa karoꞌ-ímáyáá ésa mindásafesa minááí siyáawe. \b \p \v 30 Minááí óraaka simátimuwasa mindáópaken-kwaasi mimbóráfímbá tawiyésa Póromba tataꞌótoꞌmai ámáán-daumpakemba tafisímaesa mááꞌarifaꞌa múra auwésa ámáán-dankoni ontá wimarésa \v 31 sáwífaꞌ-waasi Póromba tufúꞌnaafuꞌ-uwaná moóráwigo Rómu-i-waasiti óraakomba isimámena séna Yérúsaremufaꞌa seyaafáꞌ-wáásí wétiyaawe súwana \v 32 minúwóíyáán-úmai i-wáásíyé miwítí kawáá-wáásíyé tíꞌmaena awaantanténa kuména waási túwaandu urómpimba tafákáraaꞌa úmaena kumúwasa i-wáásíyé miwítí óraakone tuwánésa tufuwémómba úwoi mérowana \v 33 óraako Póromba tataꞌótorena i-wáásísáféna séna kaeꞌ-ándásámbá káráꞌoro simásuwena tísai ena séna maankwáásí nááwaꞌiyo. We nóra uráiyo súwasa \v 34 tuwímbai fíꞌo-fiꞌon-aaisafesa suwasá tuwímbai miyá suwasá uwaná óraako minááígóní áwáu ímba iséna \p i-wáásísáféna séna miwámbá áíꞌmaeꞌa i-wáásítí naaúmpaꞌa íyóro súwasa \v 35 áíꞌmaesa ontafín-káráákáꞌó íyúmba tufuwónaesa untáfésa i-wáásí tiyáánkaꞌa farámbaesa íyúwasa \v 36 tínaaemba tirááíwaꞌmae iyésa tufuwíyana puwíno símaesa óraakaꞌa iyáawe. \s1 Póromo simátímakain-aai. \p \v 37 I-wáásí Póromba áíꞌmaesa miwítí naaúmpaꞌa iyónae suwaná Póro miwítí óraakomba simámena séna moórá-aai simámenae súwana óraako séna Kíríki-waasi-taaifinkemba wésempo \v 38 emá ímba Ísípi-marafaken-kwaasi óne. Minkwáásígó Rómu-kamani-waasisafena aaisambá tiyéna sáwífaꞌ-waasi 4,000 waasi símai tíꞌmaena tiyáí-tántááꞌá maimaésa máásai-marafaꞌo kuráamba ímba wemá óne súwana \v 39 Póro séna Yúndaa-waasi úne. Kesinó kembá Sírísiyaa-marafaꞌa Táásási-naopaꞌa óraaꞌ-naopaꞌa masínkaraiye simásuwena séna moórá-aai simátimenae súwana \v 40 óraako séna énifo miyán-uwo súwana Póro ontará-káráákáꞌá ména aseráíyantafena ayáámba mósá tuwéna séna kemó senda-ááí ísáaro súwasa asérówana Yúndaa-waasi-taaifinkemba \p Ípúru-taaifinkemba simátímakaiye. \c 22 \p \v 1 Póro simátimena séna kesífárawaisai kesifoísáíyo maanááímó simásínkáámba anondáá sénaumpo ísáaro séna \v 2 Ípúru-taaifinkemba súwasa miwí tááifinken-aai pósa isésa asékésa wenáái kaweꞌ-úmai ísówana Póro séna \v 3 kemá Yúndaa-waasi úne. Kesinó Sírísiyaa-marafaꞌa Táásási-naopaꞌa masinkówaꞌa óraaꞌa éꞌa Yérúsaremufaꞌa Kámérierimo úpaꞌa taméraawanana kentáá síwáꞌnáti ámáámba fasiꞌámai simásímaꞌmaena iyáiye. Maankáꞌó méraan-kwaasimo Maníkóntáfésamo fasiꞌámai méraantemba Maníkón-aai fasiꞌámai métaꞌotokaumne. \v 4 Ísuni aampaꞌó kun-kwáásí sáwíꞌa uwátinkeꞌa tafisímaeꞌa ándáfaꞌa aare-waaí mátínkaraumne. \v 5 Ááéma aifaꞌ-ámáán-káwáágówé ámáán-oraaꞌ-waasiye aúfái simésa Támásikasi-naopaꞌa Yúndaa-waasi maimaé mátimuwo suwaꞌá Ísuni aampaꞌó kun-kwáásí kotíꞌmaeꞌa Yérúsaremufa ándáfaꞌa mátinkanae séꞌa Támásikasi-naopaꞌa kuráumne. Ááémo mináúfáímó símakaan-kwaasi kotísai eꞌo éꞌa kentáfésa éraiꞌa siyé seró. \b \p \v 6 Énifo aampaꞌá wémeꞌa Támásikasi-naopaꞌa ewaaꞌá kówánana wááwái wíyómpakemba sáma aafáyáuraan-tantaaꞌa tuwówana kuména súgáyáagaya úwaꞌa \v 7 marapáꞌá tanaa fááwánana aaigó aantemba isááwánana sáántena séna Sóroo nóra séwa kembá sáwíꞌa ónó súwaꞌa \v 8 emá nááwa sénó séwánana kemá Násaretifakewi Ísu únama sáwíꞌa wéuwasinkaane súwasa \v 9 keséꞌo méron-kwaasi sáma awánésa simásimun-aai ímba kaweꞌ-úmai ísówaꞌa \v 10 áísai eꞌa séꞌa Fasiꞌaénkóo kemá nóra ónaumno séwánana Fasiꞌaénkó séna íyáfasine Támásikasi-naopaꞌa winaná moóráwigo Maníkómó embó ámakain-kisau-aai simámino súwana \v 11 ságo súgáyáagaya úwaꞌa ímba awánááwánasa keséꞌo nún-kwaasi siyáán-toꞌmaesa Támásikasi-naopaꞌa kuráawe. \b \p \v 12 Kuwaná moóráwigon-awiꞌa Ánánáyasi Maníkón-aaisafena fasiꞌámai ména kentáásí ámáámba isówasa Yúndaa-waasi Támásikasi-naopakewi wenáwíꞌo mósá márówi \v 13 kempáꞌá téna ewaaꞌá taména séna Sóroo kesí waásiyo. Anekaꞌá kaweꞌ-úmai aúramba awánáínone súwaꞌa minúwóíyáámbá súramba awánamai kaweꞌá ówánana \v 14 séna kentáá síwáꞌnási Fasiꞌaénkó embó íyáfasinankaintafe wení imáyáa arááíwáínone. Wení kawe-kísáú-wáásí awáné wenáái iséma ónda po wenáái arááíwáínone. \v 15 Awánáánda-tantaaꞌe isáándawe seyaafáꞌ-wáásí simátímaꞌmae nínone. \v 16 Ímba úwoimo máínda íyáfasine Fasiꞌaénkó Ísumba áántenana ení sáwí-imayaa maiyauwáína Ísuntafe ísámai nombá mauwó Ánánáyasi simásimuwaꞌa miyá uráumne. \b \p \v 17 Miyá éꞌa kouweréꞌa Yérúsaremufa taméꞌa \p óraaꞌ-amaan-daumpaꞌa Maníkómpáꞌá inaí wéseꞌa kaainkáámbá awánááwánana \v 18 Fasiꞌaénkó simásimena séna Yérúsaremufaꞌo méraan-kwaasi kesáái simátímínasa ímba kaweꞌ-úmai isánááfo minúwóíyáámbá íyáfasine maankáꞌá tuwaaó Fasiꞌaénkó súwaꞌa \v 19 Fasiꞌaénkóo ámáán-daumpimpaꞌa wéneꞌa enááisafesa timankúnkúmbo on-kwáásí taꞌótoꞌmai tínkambai tafisímaeꞌa ándáfaꞌo mátíyukaunda éꞌa suwánaraawe. \v 20 Sítífeni enááimo simátímakaiwaimba tufúnkaꞌa kemá méꞌa sirunkó kaweꞌá úwaꞌa tufún-kwaasiti paákákén-únánkwátóiyaꞌa káráwiyaawanasa tufúwana pukáiye séwánana \v 21 Fasiꞌaénkó séna aiꞌmáráana íyáfasine némpaꞌa fíꞌonkaa-waasi kesáái simátímaꞌmae núwo \p Fasiꞌaénkó siyáiye Póro siyáiye. \b \p \v 22 Póro súwasa ánaaembo sún-aaisafesa aaisambá sésa óraakaꞌ-oraakaꞌa sésa tufuwíyana puwíno. Miyán-kwáásí ímba maambáráfáꞌá mérainiye \v 23 óraakaꞌ-oraakaꞌa sésa miwítí unáánkwátói faúkésa oférófé ésa ofaí káúresa óipaꞌa tuwésa uwaná \v 24 Rómu-oraako \p i-wáásísáféna séna áíꞌmaeꞌa kentí naaúmpaꞌa íyóro súwasa miyá uwaná séna Póromba áwiyonkuꞌ-newana Yúndaa-waasi-taaigoni áwáu sínata ísáano súwasa \v 25 Póromba ándásamba káráꞌuwankesa áwiyonkuꞌ-nánae sésa uwaná i-wáásítí kawáágó mérowana Póro wentáféna séna kemá Rómu-waasiti aúfáí-wandaai tokáundawi úmpo ímbo sísai ombá aaifimbó maisinkésamo súwiyonkuꞌ-nánae-imayaamo ombá ámáámba taraisésa uwófíꞌa ónááfo ímba úwoi súwiyonkuꞌ-nánááwe Póro súwana \v 26 iséna wení óraakomba kosimámena séna minkwáásígó Rómu-waasiti aúfáí-wandaai tokáiwaimban-ifo nóra ónaumno súwana \v 27 óraako iséna Pórompaꞌa téna séna Rómu-waasiti aúfáí-wandaai tokáano súwana ewé súwana \v 28 óraako séna kemá óraaꞌ-ontamba tuwéꞌa mináúfáí-wándááí maimái tokáumne súwana Póro séna kesifo tokáimba póꞌa kewáráꞌá úwoi tokáumne súwasa \v 29 áwiyonkuꞌ-nánaemo sun-kwáásí minááí isésa némpaꞌa kuwaná óraakowaraꞌa áátafena éna séna Rómu-waasiti aúfáí-wandaai tokáiwaimbo káráꞌumankaunda sáwíꞌa úne séna áátafena uráiye. \s1 Póromba áíꞌmaena ámáán-oraaꞌ-waasifaꞌo kuráin-aai. \p \v 30 Áátafena éna aafáyáaraꞌa óraako séna Yúndaa-waasi Pórombo simánkáán-aaigoni áwáu síyaꞌa isánae séna óraaꞌ-amaan-kisau-waasiye ámáán-oraaꞌ-waasisafena séna túwaandu oro séna i-wáásísáféna Póro ayáámpinken-anda faútúwáaro súwasa faútúwówana áíꞌmaena túwaandu urónkaꞌa máánkaraiye. \c 23 \p \v 1 Máankowana Póro ámáán-oraaꞌ-waasi kááꞌa túfífaena séna kesí waásisono. Kemá ááéwara káféꞌwaraꞌa Maníkón-aúrankaꞌa kaweꞌ-úmai méꞌa moórá-tantaaꞌa sirunkó ímba umbaí wétaiye súwana \v 2 aifaꞌ-ámáán-káwáágón-áwíꞌa Ánánáyasi wemá Póroni ewaaꞌó mérowisafena séna óiꞌa turáráaro súwasa miyá uwaná \v 3 Póro wentáféna séna empímbá sáwí-imayaa wéraimba póna Maníkó embá tufuwíníye. Emá méma imáyáa éma ámáámba arááíwaꞌmai aaifimbá ankáúmne sémpo minámáámbá taraisé óiꞌa turáráaro sénasa sóiꞌo turáráámba ámáámba taraisóne Póro súwasa \v 4 wení ewaaꞌó mérowi sésa Maníkóní aifaꞌ-ámáán-káwáágómbá símai sáwíꞌa wéuwankaane suwaná \v 5 Póro séna aifaꞌ-ámáán-káwáágó iyémó sewaꞌó isékaa ímba minááí súsino. Maníkón-aai aúfáífimba agaimaréna séna kentí waásiyaꞌo káráwiyewi ímba símai sáwíꞌa uwánkáaro agaimaréna siyáimba isaꞌá sáwíꞌa úne Póro siyáiye. \b \p \v 6 Póro simásuwena ámáán-oraaꞌ-waasi tuwánéna imáyáa éna tuwímbai Sátúsi-amaamba sésa púwómpinkemba ímba íyáfasinanaawe-aai sen-kwáásí owasá tuwímbai ámáán-kawaa-waasi owé-ímáyáá éna óraaka séna kesí waásisono. Kesifomá ámáán-kawaa-waasigo éna kembó masínkaraimba kemá ámáán-kawaa-waasi úne. Maníkó pukén-kwaasi íyáfasintinkainiyemo siyáunda-aaisafeꞌa káféꞌa aaifimbá maisínkááwe Póro simátimuwasa \v 7 isésa ámáán-kawaa-waasi Sátúsi-amaambo sun-kwáásí keíyái aaisambá símai tuwínkaaꞌ-uráawe. \v 8 Sátúsi-amaambo sun-kwáásí Maníkó pukén-kwaasimo íyáfasintinkainda-aaisafesa karoꞌ-ááín-iye sésa Maníkóní kísau-waasi wíyómpakewi ímba méraawe sésa waási timambá ímba wéraiye suwasá ámáán-kawaa-waasi sésa Maníkó pukén-kwaasi íyáfasintinkainiye. Maníkóní wíyómpaken-kisau-waasi méraawe. Waási timambá wéraiye suwasá minááísáfésa tuwínkaaꞌ-ésa \v 9 aaisambá sésa ámáán-kawaa-waasifinkemba ámáámbo sun-kwáásí íyáfasinesa óraaka sésa kesáámó awánáúndasa Póro ímba sáwíꞌa wéifo Maníkóní kísau-waasigowa wembá simámakai moóráwigo wíyómpakewiya wembá simámakaiyo. Ínta isáúmne suwasá \v 10 aaisambá óraakaꞌ-oraakaꞌa siyáawe. \p Aaisambá óraakaꞌa suwaná i-wáásítí óraako séna Póromba aaisambá aéésa tafisíyapaꞌa aíyayaamba tawíyófainifo i-wáásísáféna séna waásiti afufumpimbá koméꞌa koáíꞌmaeꞌa kentí naaúmpaꞌa íyóro súwasa miwítí naaúmpaꞌa móankaraawe. \b \p \v 11 Móankowana mindóꞌwáámbá Fasiꞌaénkó Póroni ewaaꞌá kumbaéna séna fasiꞌámai mé kentáfé Yérúsaremufaꞌa simátímakaantemba Rómu-naopaꞌa kosimátiminone Fasiꞌaénkó siyáiye. \s1 Póromba tufuwíyan-aaimo siyáan-aai. \p \v 12 Súwasa aafáyáaraꞌa Yúndaa-waasi tuwímbai túwaandu ésa Póromba tufuwíyan-aai sésa tufútuweta tóné nonésá nánaumpo ímbo tufuwéta tóné nonésá ínta nánaumnemo óraakaꞌo \v 13 sun-kwáásí kaeꞌ-wááí-wáásí mésa sésa \v 14 óraaꞌ-amaan-kisau-waasiye óraaꞌ-waasiye kosimátimesa sésa túwaandu éta óraaka séta Póromba tufútuweta tóné nonésá nánaumpo ímbo tufuwéta tóné nonésá ínta nánaumne. \v 15 Miyáumai ámáán-oraaꞌ-waasiye Rómu-oraakontafeꞌa karoꞌá kosimáme séꞌa Póromba áíꞌmae kempátá tinatá áísai úmai minááígóní áwáusa isánae sewé kosimámeꞌa seró. Minááí isésamo aampaꞌó áíꞌmaesamo tíyata tufuwónáísaiye siyáawe. \b \p \v 16 Suwaná Póroni ámánaakon-ááninko tufuwíyan-aaimo sumbá iséna awaantanténa i-wáásítí naaúmpaꞌa iyéna Póromba minááí isimámuwana \v 17 iséna i-wáásítí kawáágómbá áántena séna miwámbá áíꞌmae óraakompaꞌa winaná moórá-aai kosimámino súwana \v 18 áíꞌmaena óraakompaꞌa wéna séna ándáfaꞌo imérain-kwaasigon-awiꞌa Póro sáántena séna minífóꞌá áíꞌmae óraakompaꞌa winaná moórá-aai simámino sisaꞌá empáꞌá áíꞌmae túne súwana \v 19 óraako miwámbá ayáán-toꞌmaena ímbo waásimo méron-aempaꞌa ánkarena áísai ena séna nóran-aaiyaꞌiyo sinaꞌá ísáano súwana \v 20 miwá simámena séna Yúndaa-oraaꞌ-waasiye ámáán-oraaꞌ-waasiye moórá-aai sésa aafáyáaraꞌa empáꞌá iyésa karoꞌá isésa Póromba áíꞌmae kempátá kumínata áísai úmai minááígóní áwáusa isánae karoꞌá isénááwe. \v 21 Miwí táái ímba isaaó. Kaeꞌ-wááí-wáásí óraaka sésa Póromba tufútuweta tóné nonésá nánaumpo ímbo tufuwéta tóné nonésá ínta nánaumne sésa aúpáꞌá aampaꞌá káráwiyesa miwí tááisafe ewé sínono sésa káráwiyaawe. Mindásafe miwí táái ímba isaaó. Minífókó óraakomba miyá simámuwana \v 22 iséna séna simásimenda-aai ímba fíꞌon-kwaasi simátime óraakomba simámakaumne ímba siyó séna aiꞌmákaiye. \s1 Póromba áíꞌmaesa óraakompaꞌo kunkáan-aai. \p \v 23-24 Minífókómbá aiꞌmaréna i-wáásítí kawáágónkáí táántowasarai tuyaná séna káféꞌ-noꞌwaamba Póromba áíꞌmaekai Sísááríyaa-naopaꞌo kámáni-oraakompaꞌa múauwaakaiyo. Sáwífaꞌ-i-waasi 200 i-waasi toꞌmayaa íyasa tuwímbai-waasi ósifinkaꞌo nón-kwaasi 70 waasi toꞌmayaa íyasa sáwífaꞌa 200 waasi paepáéꞌo tokáan-kwaasi toꞌmayaa íyaꞌa Pórombo ayááꞌmaenamo wínda-osi toꞌmayaa uwánkeꞌa káféꞌ-noꞌwaamba Póromba kaweꞌ-úmai káráwimai áíꞌmaeꞌa kámáni-oraakon-awiꞌa Fíríkísimpaꞌa múauwaaro séna \v 25 aúfái agaéna maará simámena séna \v 26 kentáásí óraaꞌ-waasi Fíríkísiyo isaaó. Kemá Kóróndíyasi-Rísíyaasi káriꞌ-aai simámenaumpo isaaó. Kaweꞌ-úmaiya méraano. \v 27 Yúndaa-waasi minkwáásígón-áwíꞌa Póromba taꞌótokesa tufuwíyanesa owaꞌá Rómu-waasiti aúfáímo tokáin-kwaasigo isaꞌá iséꞌa Yúndaa-waasi tiyáámpinkemba tafisímai kesí \p i-wáásí tiyáámpimba tinkáúnasa áíꞌmaesa migowé. \v 28 Minkwáásígómbó simánkén-aai isánae séꞌa áíꞌmaeꞌa miwítí óraaꞌ-waasifaꞌa kunkáumne. \v 29 Ímba sáwíꞌa uráifo miwítí ámáán-aaigomo intáfésa simánkaraawe. Kemó ándáfaꞌo auwéꞌo tufúwónanamo puwínda ímba moórá-tantaaꞌa uráiye. \v 30 Yúndaa-waasi tuwímbai tufuwíyan-aai sewaꞌá iséꞌa empáꞌá aiꞌmáráanasa áíꞌmaesa kumónááwe. Wembó simánkaraan-kwaasisafeꞌa simátime séꞌa wembó aaifimbó maénkáán-aai enaúrankaꞌa símai kaweꞌán-oro. Mináúfáífímbá agaimaréna siyáiye. \p \v 31 Agaimaréna súwasa i-wáásí simátimuntemba miyá ésa mindóꞌwáámbá Póromba áíꞌmaesa wémesa Ántípátirisi-naopaꞌa kunkwaésa \v 32 aafáyáaraꞌa i-wáásí marapáꞌó kun-kwáásí kunuwerésa miwítí naaópaꞌa íyúwasa ósifimbo nún-kwaasi Póromba áíꞌmaesa \v 33 wémesa Sísááríyaa-naopaꞌa ósifinkemba marapáꞌá kumbaésa mináúfáí óraakomba múamesa Póromba aúrankaꞌa múankowana \v 34 mináúfáí toráumai iséna Pórontafena séna emá náám-barafaken-kwaasiyaꞌono súwana Póro séna kemá Sírísiyaa-marafaken-kwaasi úne súwana iséna \v 35 énifo aaimó simánkaraan-kwaasi kumíyaꞌa isánaumne séna wení waásisafena séna Érotimo uráin-daumpa máánkareꞌa kaweꞌ-úmai káráwiyoro súwasa miyá uráawe. \c 24 \s1 Yúndaa-waasi Pórombo simánkaraan-aai. \p \v 1 Káráwiyuwasa séfataase-noꞌwaamba waésa aifaꞌ-ámáán-káwáágón-áwíꞌa Ánánáyasiye óraaꞌ-waasiye Póromba aaimó simánkénesa Sísááríyaa-naopaꞌa Fíríkísimpaꞌo kúmúmba moóráwigo ámáámba kaweꞌ-úmaimo isón-kwaasigon-awiꞌa Tétárasi weséꞌa Fíríkísimpaꞌa kumbésa \v 2 Póromba áántowana túwana Tétárasi aaí simánkena óraakomba símai arumbá faiyaréna séna kentáásí óraakoo kaweꞌ-ímáyááwáráꞌ-wáásí po kaweꞌ-úmai káráwiyonata ayáátáákaꞌa aáno úmaisa méraumne. Ení imáyáafinkemba kaweꞌ-úmai súwaꞌnai ónata maéꞌéúndasaaniye. \v 3 Kesáá naaóꞌ-naoꞌo méraunda-waasisa aasiyaasi-kánáá entáféta aamoisá wéune. \v 4 Ímba ayáátááꞌ-aai sénaumpo embá awesaraí ifáínifo ampáán-ááí sénaumpo usúkáꞌmai isaaó. \v 5 Maankwáásígó aoisaambá wimái seyaafáꞌ-máráfáꞌá wénena Yúndaa-waasi símai tirumbá faiyáráísasa Násaretifakewini aampaꞌá arááíwaesa owaná miyámó on-kwáásítí aifarááwí éna miyá wéiye. \v 6 Miyá éna fíꞌonkaa-waasi áíꞌmaena óraaꞌ-amaan-daumpaꞌa móankaraisana ména sáwíꞌo uráintafeta maankwáásísá taꞌótoketa kentáásí ámáán-oraaꞌ-waasifaꞌa aaí simánkanae únansa \v 7 i-wáásítí óraakon-awiꞌa Rísíya kuména kusínkambaisa siyáámpinkemba Póromba kunáíꞌmaena iména \v 8 simásimenasa séna empáꞌá másénááwe sisatá wégumune. Maankwáásígómbó áísai inanamó éna aaifimbó maénkaraunda-aai wemá sína seyaafáꞌ-ááí isaaó Tétárasi súwasa \v 9 Yúndaa-waasi wembá áwaꞌnai esa minááímó simbá éraiꞌ-aai siyé siyáawe. \s1 Póro Fíríkísimbo mósimamakain-aai. \p \v 10 Suwaná kámáni-oraako aúwááméꞌa éna Pórontafena e siyó súwana Póro séna emó káráwiyonda ayáátáákaꞌa aatáí maisuꞌmaé iyáanda póꞌa enaúrankaꞌa anondáá ke aaimó sendasáféna sirunkó aamoí wéiye. \v 11 Maníkóntáféꞌa imáyáa éꞌa wenáwíꞌo mósá maráúndasafeꞌa Yérúsaremufa iméꞌa siyáánkai úmai kaeꞌ-nóꞌwáámbá taíꞌáraifo tuwímbaimo tísai inasá éraiꞌa siyé sénááwe. \v 12 Óraaꞌ-amaan-daumpaꞌe káriꞌ-amaan-daumpimpaꞌe máápaꞌe ímba aaisankáámbá séꞌa ímba waási símai tiyáí-ááímó siyáunda Yúndaa-waasi suwánaraawe. \v 13 Kembó simásínkáámba karoꞌá sefó minááígóní áwáu ímba wéraiye. \v 14 Aforaꞌá ke simámenaumne. Ísuni aampaꞌá wéweꞌa kentáá síwáꞌnáti Maníkón-ímáyáá éꞌa áwíꞌa mósá maráúnasa Ísuni aantafésa maankwáásísómbá sésa karoꞌ-ámbán-iye wésewe. Móseseni ámáámba iséꞌa Maníkón-aaimo simátímakowi agaimakáan-aai iséꞌa éraiꞌe súne. \v 15 Miwí sésa Maníkó seyaafáꞌnánká sáwí-waasiye kaweꞌ-wáásíyé pukémpinkemba íyáfasintinkainiye sésamo amuꞌmáráántemba kemá miyá wéune. \v 16 Mindásafeꞌa kesí imáyáafimba sáwíꞌan-ifo séꞌa Maníkón-aúrankaꞌe waási túrankaꞌe kaweꞌ-úmai méraumne. \b \p \v 17 Énifo fíꞌo-fiꞌom-barafaꞌa wéneꞌa tuwímbai-aatai maisuwéꞌa Yérúsaremufaꞌa kesí waási ímbo tómbó makáan-kwaasi óntamba timéꞌa Maníkóntáféꞌa ísámai póíꞌo ondasáféꞌa iyáumne. \v 18 Minkísáú wémaeꞌa Yúndaa-waasiti ámáámba ísámai kaweꞌó í-tántááꞌá uwásuweꞌa Maníkóntáféꞌa ísámai póíꞌo ondasáféꞌa óraaꞌ-amaan-daumpaꞌa iméraawanasa kempáꞌá sáwífaꞌ-waasi ímba taméresa aaimó símae kumbá Yúndaa-waasi suwánowasa \v 19 tuwímbai Yúndaa-waasi Ésiyaa-marafaken-kwaasi mésa suwánaraawe. Sáwíꞌo uráanasamo suwánaresa enaúrankaꞌa simásínkáaro. \v 20 Ámáán-oraaꞌ-waasifaꞌo méraawandaraꞌo sáwíꞌo uráanasamo suwánaresaraa moórá-aai aantemba sewisinó. Moórá-aai aantembo senkakaa isáásino. \v 21 Ámáán-oraaꞌ-waasifaꞌo méraawandaraꞌa óraaka séꞌa Maníkó pukén-kwaasimo íyáfasintinkainiyemo siyáunda-aaisafesa káféꞌa aaifimbá maisínkááwe séwánasa kemó siyáunda-aaisafesa simásínkááwe \p Póro siyáiye. \b \p \v 22 Súwana Fíríkísi Ísuni aampaꞌó kun-ááí éꞌa ísarena séna i-wáásítí óraakon-awiꞌa Rísíya kumínaꞌa maanááí ísámai kaweꞌá ónáífo koró simásuwena \v 23 Póromba káráwiyowintafena séna ándáfaꞌa kaweꞌ-úmai káráwiye ímba aíyayaankaꞌo káráꞌumarenda ímbo wemó makáinda-tantaaꞌa wení waásimo áwaꞌnai ónae síyamo e úwoi ewé sinasá áwaꞌnai oro \p Fíríkísi siyáiye. \s1 Póro Fíríkísinte Túrúsíraanteꞌo simátímakain-aai. \p \v 24 Fíríkísi simásuwena ména tuwímbai-kanaa maisuwéna awaainímbá Yúndaa-ininkon-awiꞌa Túrúsíraamba áíꞌmaena taména Póromba áántowana téna séna Ísu Káráísitin-aaisafesa timankúnkúmbo un-ááígóní áwáu simátimuwasarai ísóyana \v 25 Póro kaweꞌ-ááígóní áwáu séna miwí túraꞌo káráwiyiyan-aai séna Maníkó waásimo méraawini áwáumo tísai índa-aai súwana Fíríkísi ááꞌa úwana séna énifo waaó. Ánaaemba ímbo kísaumo wéraindaraꞌa áántanaiye séna \v 26 imáyáa éna Póro ándáfaꞌa méyán-onaná faúsinkainkwae séna óntamba simínaꞌa faúꞌankanae-imayaa éna mindásafena aasiyaasi-kánáá Póromba áántowana túwasarai aaí símaesarai iyáaye. \b \p \v 27 Aaí símae íyúyana kaeꞌ-áátáí maisuwéna moóráwigon-awiꞌa Pósíyasi-Fésítasi Fíríkísin-anondaa kámáni-kisau íyámainda ampáámbá úwana Fíríkísi Yúndaa-waasi tirunkó kaweꞌá ínkwae séna Póromba ímba faúꞌánkaraifo úwoi ándáfaꞌa méraiye. \c 25 \s1 Póro aifa-káwáágómpáꞌá kónaumnemo siyáin-aai. \p \v 1 Póro ándáfaꞌa mérowana Fésítasi mináémpáꞌá Sísááríyaa-naopaꞌa taména kaumbo-nóꞌwáámbó tawaúmba minkákémbá Yérúsaremufaꞌa imérowasa \v 2 Yúndaa-oraaꞌ-waasiye óraaꞌ-amaan-kisau-waasiye wempáꞌá tésa sésa Pórombo simánkaraundantenta anekatá simánkanae sésa \v 3 súwaꞌnai esa Póromba kuaiꞌmárénana Yérúsaremufaꞌa iyíno. Minááímó sumbá tuwímbai aampaꞌá káráwiyesa tufíyan-imayaa ésa minááí suwaná \v 4 Fésítasi séna Póro Sísááríyaa-naopa ándáfaꞌa méraiye. Kemá ampáánkáꞌá kumónaumpo \v 5 kempínkémbá óraaꞌ-waasi keséꞌa kumésa Póro sáwíꞌo uráinda-aai síyaꞌa ísáano simásuwena Fésítasi \v 6 afakaumboé-noꞌwaanaꞌi siyáánkai-noꞌwaanaꞌiyo waéna Sísááríyaa-naopaꞌa kumbéna aafáyáaraꞌa aaimó ísón-daumpaꞌa iména Póromba koáíꞌmae teró súwasa koáíꞌmaesa tuwasá \v 7 Yúndaa-waasi Yérúsaremufakembo kúmúwai Póromba úkúresa mésa áúiyain-aai simánkówana \v 8 Póro miwí táái anondáá simátimena séna kemá ímba Yúndaa-waasiti ámáámba taráíyeꞌa óraaꞌ-amaan-damba ímba sáwíꞌa éꞌa Rómu-kamani-waasiti ámáámba ímba taráíyaumne Póro súwana \v 9 Fésítasi Yúndaa-waasi tirunkó kaweꞌá ínkwae séna Póromba áísai ena séna Yérúsaremufara íyínara simánkaraan-aai ísámai kaweꞌá ónaumno súwana \v 10 Póro séna ímbaniye. Rómu-kamani-aifa-kawaagoni waási ómpo kesáái ísámai kaweꞌán-uwo. Yúndaa-waasiti ámáámba ímbo taráíyaunda éꞌa suwánaraane. \v 11 Ámáámbo taráíyeꞌo sáwíꞌo úndarakaa tufuwónaemo sembá ímba aꞌáo súsino. Úwoi sínkamowisino. Simásínkáán-aai ímba éraiꞌ-aai póꞌa ímba iyónaumpo Rómu-kamani-aifa-kawaagompaꞌa konaná kesáái ísámai kaweꞌá íníye Póro súwana \v 12 Fésítasi iséna wení kaweꞌ-ímáyááwáráꞌ-wáásíyé aaí simásuwena Pórontafena séna Rómu-kamani-aifa-kawaagompaꞌa kónae sénda póꞌa aiꞌmáráana wínone Fésítasi siyáiye. \s1 Póro Ágírípaante Pénáisinteꞌo simátímakain-aai. \p \v 13 Fésítasi simásuwena mérowana ánaaemba moóráwigo Yúndaa-oraaꞌ-waasigon-awiꞌa Ágírípa úwana ámánaankon-awiꞌa Pénáisiyeꞌa mindárai Sísááríyaa-naopaꞌa kumésarai Fésítasi kámáni-kawaa-kisau maiyóntafesarai wempáꞌá kumésarai ayáámba amésarai \v 14 tuwímbai-noꞌwaamba wáúyana Fésítasi Ágírípaamba Póron-aai simámena séna Fíríkísi moóráwigomba ímbo faúꞌánkáímba úwoi ándáfaꞌa ánkáísana méraiye. \v 15 Yérúsaremufaꞌo iméraawandaraꞌa Yúndaa-waasiti óraaꞌ-waasiye óraaꞌ-amaan-kisau-waasiye kempáꞌá tésa wembó simánkaraan-aai sésa tufuwó suwaꞌá \v 16 simátime séꞌa Rómu-waasi ímba úwoisa tínkamonaumne. Aoisaankwáráꞌ-wáásímó éna wemá aaimó simánkéwiseꞌa mérainata éfo simánkén-aai anondáá siyómó senaná síníye. Rómu-waasiti áwáuma miyán-iye. Simátimewanasa \v 17 kúmúwaꞌa ímba úwoi maéwánda aafáyáaraꞌa aaimó sen-dáúmpáꞌá iméꞌa Póromba áántaawanasa áíꞌmae íyúwasa \v 18 wembó simánkaraan-kwaasi íyáfasinowaꞌa sáwíꞌo uráinda-aai sénááwe-imayaa ówánasa \v 19 kentáái aantemba sésa moóráwigon-awiꞌa Ísu pukáiwaintafesa sésa Póro séna wemá íyáfasinena úwoi méraiye siyáin-aaisafesa aaisambá siyáawe. \v 20 Kemá séꞌa nóraumaiya minááígóní áwáu isánaumno séꞌa Póromba áísai eꞌa séꞌa Yérúsaremufara íyínara simánkaraan-aai ísámai kaweꞌá ónaumno séwánana \v 21 Póro séna ímbaniye. Ándáfaꞌa méraunasa káráwiyaamba póꞌa Rómu-kamani-aifa-kawaagompaꞌa konaná kesáái ísámai kaweꞌá íníye súwaꞌa káráwiyaan-kwaasisafe séꞌa káráwimai kaweꞌá uréwana aambá paápé ínaꞌa aiꞌmáráanana wíníye siyáumne \v 22 Fésítasi súwana Ágírípa séna miwán-áái isánae súwana séna énifo aafáyáa isaaó Fésítasi siyáiye. \b \p \v 23 Úwasarai Ágírípaae Pénáisiye waiyóyamba aafáyáaraꞌa íyáfasinesarai kaweꞌ-únánkwátói úmaesarai i-wáásítí óraaꞌ-waasiye mindáópaken-oraaꞌ-waasiye aáno úmai íyúyasa seyaafáꞌnánká tuwánowasarai aaimó sí-náúmpáꞌá íyúyana Fésítasi Póromba áántowasa áíꞌmae íyúwana \v 24 Fésítasi séna óraako Ágírípaaeꞌo méraan-kwaasiye ísáaro. Yérúsaremu-naopakewiye maafákéwíyé Yúndaa-waasi aaimó maankwáásímó simánkaraamba awánaaro. Tufuwíyana puwínomo óraakaꞌo símaeꞌo iyáamba \v 25 saafá úmaeꞌo iyúnda ímba sáwíꞌa uráifo ímba puwíníye. Rómu-kamani-aifa-kawaagompaꞌa kónaumne siyáintafeꞌa aiꞌmáráanana wínda \v 26 kemó aúfái agaimáímo áménda ímba wéraiye. Mindásafe maaméraan-kwaasifimba Ágírípaan-aúrankaꞌa máankaunda po wemó sínda-aai isé simásímínaꞌa aúfái agaénaumne. \v 27 Ándáfaꞌo mérain-kwaasi úwoimo aiꞌmaréꞌo simánkaraan-aaimo ímbo aúfáífimbo agaimáímo áménda uwófíꞌa ónaumne Fésítasi siyáiye. \c 26 \s1 Póro anondáámo simátímakain-aai. \p \v 1 Súwana Ágírípa Pórontafena séna énifo simánkaraan-aai anondáá simátimiyo súwana Póro ayáámba mósá tuwéna simánkaron-aaigomba anondáámo síndasafena séna \v 2 kentáásí óraako Ágírípaao Yúndaa-waasi simásínkaraan-aai enaúrankaꞌa anondáámo sendasáféna sirunkó aamoí wéiye. \v 3 Yúndaa-waasiti áwáuwara ámáánkwaraꞌa kaweꞌ-úmai isáándasafena sirunkó kaweꞌá intáféna ímba suwesaraí iyé sé kesáái kaweꞌ-úmai isáínone. \v 4 Kemá iyámpóíyakemba kesí Yúndaa-waasifimba méꞌa Yérúsaremufaꞌa koméꞌa kemó ówándawini áwáu Yúndaa-waasi seyaafáꞌá suwánaraawe. \v 5 Ámáán-kawaa-waasiti aampaꞌá arupíse úmae kuráumne. Ámáán-kawaa-waasi Maníkón-ímáyáásá éta fasiꞌaén-ámpátá arááíwaeta minámpáꞌá arupíse úmae kuráumne. Yúndaa-waasi ayáátááka suwánaraamba pósa sésáínasamo ésa kentáfésa éraiꞌa siyé sénááwe. \v 6 Naaófáꞌá Maníkó kentáá síwáꞌnásafena éraiꞌ-aai simátímakomba paápé índasafeꞌa amuꞌmakáumnemo siyáunda-aaisafesa aaifimbá maisínkaraawe. \v 7 Kentáá síwáꞌná sísamaifakemba kaeꞌá kumbaimái-waasifinkemba Yúndaa-waasi aafáyáaraꞌe fénáímpinkaꞌe nóꞌwaane Maníkón-ímáyáá mósá marésa minéráíꞌ-ááí amuꞌmáráántemba miyámó úndasafesa aaifimbá maisínkaraawe. \v 8 Yúndaa-waasisono. Maníkó waási pukémpinkemba kanaaꞌó íyáfasintinkainda-aaisafeꞌa nóra isará ímba \p éraiꞌe wéseo. \b \p \v 9 Ááéma kemá imáyáa éꞌa Ísu Násaretifakewini aampaꞌó kuwáí sáwíꞌo uwátínkáanda-imayaa uráumne. \v 10 Yérúsaremufaꞌa miyá ówánana óraaꞌ-amaan-kisau-waasi siꞌmárówaꞌa Maníkóní waási sáwífaꞌnanka tíꞌmai ándáfaꞌa tinkááwánasa tínkamiyasa púwóro sumbá kewáráꞌá miyán-oro siyáumne. \v 11 Aasiyaasi-kánáá ámáán-daumpimpaꞌa wéneꞌa Ísun-aai símai sáwíꞌa íwae séꞌa tínkambae iyáumne. Sirunkó ika fówaꞌa némpaꞌ-naopaꞌwaraꞌa wéneꞌa tínkambae kuráumne. \p \v 12 Óraako Ágírípaao mindásafesa óraaꞌ-amaan-kisau-waasi aúfái agaimái simúwaꞌa Támásikasi-naopaꞌa maimaéꞌo kówánda \v 13 wááwái sáma aafáúgóní sáwaraꞌo íyáákaro-sama tuwówana wíyómpakemba kuména kesinepakéné keséꞌo kun-kwáásí tinepakéné sán-kówata \v 14 marapátá tanaa fááwánanasa aaigó aantemba súwaꞌa isááwánana simásimena Yúndaa-waasi-taaifinkemba séna Sóroo nóra séwa kembá sáwíꞌa wéono. Póímo ándámo wímakaawanamo ayáámbo naráráíntemba emá miyá wéone súwaꞌa \v 15 Fasiꞌaénkóo nááwaꞌono séwánana Fasiꞌaénkó séna kembá Ísumba sáwíꞌo wéuwasinkaandawi úne. \v 16 Íyáfasinaao. Kesí kísau maínkwae séꞌa íyáfasinankeꞌa enaúrankaꞌo paápé únda káféꞌo suwánáándarakemba aráánáménda-aai simátímaꞌmae iyínone. \v 17 Aiꞌmáráana Yúndaa-waasiye fíꞌonkaa-waasiye simátímínasa tuwímbai aaisambó aíyaꞌa miwí tiyáámpinkemba aiyánaumne. \v 18 Simátímínasa kumeuꞌó índa-ampaꞌa ifátuwesa sámo káínda-ampaꞌa teró. Waántáwankoni fasiꞌaémbá tuwésa Maníkóní fasiꞌaémbá tamáéro. Simátímínasa kesááisafesa timankúnkúmba íyaꞌa miwítí sáwí-imayaa maitiyuwéꞌa Maníkóndé-iꞌo uwátínkaraunda-waasifimba mótínkáano Ísu simásímakaiye. \b \p \v 19 Óraako Ágírípaao wíyómpakembo simásímakain-aai ímbo tuwáúnda úwoi miyá wéune. \v 20 Aifaꞌá Támásikasi-naopa simátimeꞌa ánaaemba Yérúsaremufa simátimeꞌa minkákémbá Yúndaa-waasiti marafá simátimeꞌa fíꞌonkaa-waasiti marafá simátime séꞌa \p kentí sáwí-imayaa tuwéꞌa Maníkómpá téꞌa kawe-kísáú maíyasa tuwánésa sésa Maníkómpáꞌó tiyáawin-owe síwae séꞌa simátímaꞌmaeꞌa kuráumne. \v 21 Mindásafeꞌa óraaꞌ-amaan-daumpa méraawandaraꞌa Yúndaa-waasi kembá taꞌótokesa sínkamonae siyáambanifo \v 22 Maníkó súwaꞌnai úmaena káféꞌwaraꞌa íyísaꞌa maankáꞌá méꞌa óraaꞌ-waasiye úwoi-waasiye kesáái simátimeꞌa Maníkón-aaimo simátímakowi agaimakáan-aai Mósese agaimakáin-aai simátimunda-aai mimbórá-ááí wésimatimune. \v 23 Maará siyáawe. Maníkómó íyáfasinankaiwaintafesa agaimarésa sésa áíꞌo índa-iꞌa íyana aifarááwí pukáimpinkemba íyáfasinankainda-aai agaimakáamba pósa Yúndaa-waasiye fíꞌonkaa-waasiye pukáimpinkembo íyáfasinkain-aai isésa sámo kain-ámpáꞌá wíwae sésa agaimarésamo siyáan-aai kemá wésimatimune Póro siyáiye. \b \p \v 24 Pórombo simánkaraan-aai anondáá simátimuwana Fésítasi óraaka séna Póroo uwóíꞌa wéone. Aúfáífinkemba sáwífaꞌ-imayaa uwáítáíꞌ-uráanana ení imáyáago embá uwóíꞌa wéiye Fésítasi súwana \v 25 Póro séna óraakoo ímba uwóíꞌa úmpo súnda-aai éraiꞌ-aai arupíse-aain-iye. \v 26 Súnda-tantaaꞌa ímba aúpáꞌá uráafo seyaafáꞌ-wáásí táákaꞌo siyáamba ewáráꞌá minááí ísaraampo kemá ímbo inkaisúnda úwoi wésimamune. \v 27 Maníkón-aaimo simátímakowi-taaisafe éraiꞌe wéseno. Éraiꞌemo sembá éꞌa ísaraumne Póro súwana \v 28 Ágírípa séna káriꞌ-aaimo simásimenda-imayaa e Ísuni waási-iꞌa úne-imayaa ónó súwana \v 29 Póro séna ímba káriꞌ-aaisafeꞌa ímba ayáátááꞌ-aaisafeꞌa súne. Maníkómpáꞌá maará súne. Kemó úndantemba kesááimo Ísáán-kwaasiye ewé miyá íwae súmpo kembó káráꞌuraan-andagoma ímba kempímbá wérainkwae súne Póro siyáiye. \p \v 30 Súwasa Ágírípaawe Fésítasiye Pénáisiye seyaafáꞌ-wáásíyé íyáfasinesa \v 31 máápaꞌa kumbésa keáímbá sésa ímba sáwíꞌo uráintafesa ándáfaꞌa ankésa tufuwíyana puwíno siyáawe suwaná \v 32 Ágírípa Fésítasintafena séna Rómu-kamani-aifa-kawaagompaꞌa kónaumne ímbo siyáinkakaa faúꞌáúwáanana kóísina minááí siyáimba po aiꞌmárénana Rómu-kamani-aifa-kawaagompaꞌa wíno Ágírípa siyáiye. \c 27 \s1 Póro Rómu-naopaꞌo kuráin-aai. \p \v 1 Súwana Fésítasi toꞌmayaa éna séna Ítáári-marafa Rómu-naopaꞌa nompín-táómpimba wíwae séna Póronkwara tuwímbai-anda-waasiwaraꞌa moórá-waasigontafena káráwimae wínkwae séna méankowana minkwáásígón-áwíꞌa Yúríyasi wemá Rómu-aifaꞌ-waasigoni i-wáásítí kawáágómbá méankowana \v 2 moórá-nompin-taomba Ándámítiyamufakemba wérowana Ésiyaa-maragoni awáífákáꞌ-náópaꞌa kónae súwata mindómpín-táómpimba íyáteta Máséndóniyaa-marafaꞌa Tésáróníkaa-naopaken-kwaasigon-awiꞌa Árísítakasi weséta íyáteta wémeta \v 3 aafáyáaraꞌa Sáíndóni-naopa marapáꞌá kúwátaawananasa Yúríyasi Póromba arumbá uwánkena séna úwoi ení waási kotuwánenasa ímbo tokénda-tantaaꞌa áméro súwana miyá úwata kouweréta \v 4 mindómpín-táómpimba íyáteta kówánanasa fiyúndá toréna nompín-táómba taꞌótoꞌmarowana ímba kúwata nonafufumpaꞌó wérom-baragon-awiꞌa Sáíparasi-marama wéropaꞌa mináémpáꞌá fiyúndá ímba torówata mifátá wémeta \v 5 Sírísiyaa-marafaꞌa Pámpíriyaa-marafaꞌa kóyááketa Rísíyaa-marafaꞌa Máíraa-naopaꞌa marapá kúwátaawananasa \v 6 moórá-nompin-taonko Árékísándiriyaafaken-taonko Ítáári-marafaꞌa kónae sún-taonko wérowana i-wáásítí kawáágó awánéna mindómpín-táómpinta mósinkaraiye. \b \p \v 7 Mósinkowata kówándasa kári-fiyunda toréna mindómpín-táónko ímba aíntówata tuwímbai-noꞌwaamba waéta miyá úmaeta Náíndási-naoꞌ-ewaata kówándasa óraa-fiyunda toréna nompín-táómba aiꞌá tosétuwowata sínaaempakenta kouweréta nonafufumpaꞌ-márágón-áwíꞌa Kíríti-marafaꞌa fiyúndá ímbo torópaꞌa wémeta ayáífáꞌ-márágón-áwíꞌa Sárímoni-marafaꞌa kóyááketa \v 8 uwí-nónáwáífakafamba suwesaraisáféta úmaeta wémeta Rásíya-naokoni ewaaꞌá kaweꞌ-wáúné supaꞌá \v 9 ayáátáákaꞌa koméraawananasa aifaꞌ-ámáán-káwáágó Yúndaa-waasiti óraaꞌ-amaan-daumpaꞌa afufumpin-dáúmpáꞌó iyún-kanaa taiꞌówana minkánáá fiyúndá torón-kanaa uwí-nónkó tufántááfan-úwasa inkaisésa ímba nompín-táómpimbo nún-kanaa túwana Póro imáyáa éna simátimena séna \v 10 káfétaamo nompín-táómpimbo kondasá sáwí-tantaaꞌa kesinetá paápé íníye. Ímba moparáwín-aantembanifo nompín-táóne waásiye áwiyoranaawe. Minááí kemá éꞌa ísaraunda póta aánota ménaumne Póro súwana \v 11 i-wáásítí kawáágó Póron-aai ímba iséna nompín-táómbo toꞌmaé núwain-aaiye mintáónkoni afowán-áái aantemba iséna Póron-aaisafena ímba éraiꞌe-imayaamo úmba \v 12 mintáómbo wérompaꞌa fiyúndámo tóráín-kanaa ímba kaweꞌó ún-aempaꞌa mésa sáwífaꞌ-waasi sésa tuwéta Fíníkisi-naopata koméraananasa fiyúndámo toráínda-kanaa taiꞌáínata kónaumne sumbá Fíníkisi-naopaꞌa Kíríti-marafaꞌo wéron-daopaꞌa kaweꞌ-nónkwaaumpaꞌa ímbo fiyúndámo torón-kwaumba wérowasa minááí siyáawe. \s1 Óraa-fiyunda torówana uwí-nónkó tufántááfambo uráin-aai. \p \v 13 Suwaná tiyáánaepakemba kári-fiyunda torówasa awánésa sésa Fíníkisi-naopata kónae sésa nompímbó túwówanamo taꞌótokon-anda mósá tafisímai márówata Kíríti-maragoni uwí-nónáwáífata kówándasa \v 14 Kíríti-marafakemba óraa-fiyunda toréna \v 15 mindómpín-táómba taꞌótorowana ímba aíntówana tuwíntámae nún-taamba tuwówana fiyúndágo weyááríkaꞌa fafúsúmaena kúwana \v 16 nonafufumpaꞌá káriꞌ-maragon-awiꞌa Kónda-mara wérowana ímba fiyúndá wétoropata kówándasa tínaaempaꞌo káráꞌumakesamo tafisímae íyún-taomba tafisímai \v 17 óraa-taompimba marésa óraa-taomba tawísífo sésa ándásamba káráꞌumai kaweꞌá úmárówana Rípíyaa-marafaꞌ-aempaꞌa uwí-nómpímbá nonáámááí-omaꞌa wérowasa minómákáꞌá aikó tawífo sésa fiyúndágo fafúsúmaenamo kún-ampanta awáꞌmai múra márówana wempaꞌá kúwana \v 18 aafáyáaraꞌa mifíyúndá paaí wétorowasa moparáwímbá tuwímbai uwí-nómpáꞌá tuwésa \v 19 aafáyáaraꞌa mintáómpimbo kísaumo máún-kwaasi kísaumo máún-tantaaꞌa nompáꞌá túwówana \v 20 óraa-fiyunda paaí wétorowata ayáátáákaꞌa aafáúwé oꞌé ímba awánéta táónkomo wínda-amba ímba awánéta imáyáa éta kentáásí marasá ímbo awánaandasa maafátá taiꞌánaumne-imayaasa uráumne. \b \p \v 21 Imáyáa ówándasa ayáátáákaꞌa tómbá ímba wénowana Póro túrankaꞌa taména séna Kíríti-marafaꞌa téta séwánda ímba kesáái ísaraawe. Isékaa sáwíꞌo \p í-tántááꞌó moparáwímbó tuwáí ínta úsino. \v 22 Énifo tirumbá fasiꞌámai méraaro. Nompín-táón-aantemba sáwíꞌa ínífo waási ínta puwónaumne. \v 23 Maníkón-ímáyáámó mósá maráúnda káféꞌ-noꞌwaamba wemá wení kísau-waasigomba aiꞌmáráísana wíyómpakemba kempáꞌá kuména \v 24 séna Póroo fasiꞌámai méraao. Emá Rómu-kamani-aifa-kawaagompaꞌa winaná enáái isáíníye. Maníkó embá kaweꞌá uwánkáímba póna eséꞌo wégon-kwaasi káráwiyinasa ímba puwónááwe siyáiye. \v 25 Mindásafeꞌa fasiꞌámai méraaro. Simásímíntemba Maníkó miyámó índa éꞌa isáúmne. \v 26 Fiyúndágo nompín-táómba fafúsúsuwainata nonafufumpaꞌá maragóní awáífátá kónaumne \p Póro siyáiye. \b \p \v 27 Súwana uwí-nónkón-áwíꞌa Éndíriyaa-nompimba sísamaifakemba éíyaimba kumbaimái-noꞌwaamba fiyúndá toréna fafúsúmaena kúwasa nóꞌwaan-afufuntamba táómpinken-kisau-waasi sésa maragóní ewaatá kúne sésa \v 28 ándá-ayaiyaꞌa umbaimó tón-tantaaꞌa fáríꞌwiyesa nompímbá tuꞌmái tafisímai awánomba mindónkwááúmbá ayáátáákaꞌa 120-yaꞌa úwasa wéwesa anekaꞌá mótuꞌmai awánomba kárikaꞌa 90-yaꞌa úwasa \v 29 maragóní awáífáꞌá óntambo wéraindaraꞌa tanaa fáúnafo sésa táátafesa ésa \p éíyain-anda faútúwówana ánaaempakemba nompímbá kuména taꞌótorowasa minúwóíyáámbá siyaráínata nóin-tantaara wéraiya awánánae sésa \v 30 nompín-táómpinken-kisau-waasi imáyáa ésa aúpáꞌá kónaumne-imayaa ésa karoꞌá sésa aikakén-ándá faútuwanae sésa kári-taomba nompáꞌá múra túwówana \v 31 Póro \p i-wáásíyé miwítí kawáágóntáfénawe séna táómpinken-kisau-waasimo ímbo óraa-taompimbo méresamo ésa seyaafáꞌá taiꞌánááwe Póro súwasa \v 32 i-wáásí \p kári-taonkoni ándá kárásuwowana kóuraiye. \p \v 33 Kóúwana siyarónkaꞌa Póro séna sísamaifakemba éíyaimba kumbaimái-noꞌwaamba úwoi méꞌa ímba tómbá náráafo káféꞌa tómbá naaró. \v 34 Kemá óraaka simátime séꞌa tómbá newaná túgo kaweꞌá ínaꞌa méꞌa ímba taiꞌánááwe \v 35 Póro simásuwena seyaafáꞌ-wáásí túrankaꞌa tómbá maiyéna Maníkóntáféna súwi séna tómbá tafámbai nówasa \v 36 awánowana tirunkó kaweꞌá úwata tómbá nááwándasa \v 37 mindómpín-táómpimba sáwífaꞌ-waasi 276 waasi méraawanda-waasisa tómbá nááwánanasa \v 38 símúꞌa fówanasa mintáómba umbaí tówasa mimpímbó wéron-tonkon-awiꞌa wíti nompímbá maisuꞌmárówana fetóí uráiye. \s1 Nonkó tufántááfan-éna mintáómbo tawísísukain-aai. \p \v 39 Úwasa siyarónkaꞌa awánomba ímba awánom-barama wérowasa awánomba mifáꞌá nonkó iyówana kaweꞌ-áámááí wérowasa awánésa sésa mefátá íyónanasa kaweꞌ-áámááífáꞌá póna táónko úwoi iyíníye sésa \v 40 táómbo taꞌótóráín-anda kárásuwowana nompáꞌá kumúwasa fafúsúmaesa nún-taankaꞌo káráꞌumaron-anda awátuwesa aipaꞌá ampantá fáríꞌwimaresa fiyúndágo weyááríkaꞌa fafusínata áámááífaꞌa kónae sésa \v 41 kuwaná nompímbá nonáámááí-omaꞌa wérowana mimpímbá mintáónkon-aiꞌa tawiyúwana nonkó ayámifaꞌa tufántááfan-émena tawísísukaiye. \b \p \v 42 Tawísísuwowasa i-wáásí sésa ándá-waasi nombá tufámbaesa kófainifo tínkamonae suwaná \v 43 i-wáásítí kawáágó Póromba áwaꞌnai ena séna ímba tínkamoro simásuwena séna nombó tufámbaimo kaweꞌó íyawi nompímbá ásáfeꞌa tufámbaeꞌa aápáꞌá koró. \v 44 Tuwímbai ímbo nombó tufámbaimo awánewi nompín-táónkoni taaimá maiyéꞌa minká taꞌótokeꞌa fafúsúmae aápáꞌá koró súwata miyá éta seyaafáꞌ-wáásísá kaweꞌá úmaisa aápátá kógosa uráumne. \c 28 \s1 Mórita-marafata kógo uráunda-aai. \p \v 1 Aápátá kaweꞌá úmaisa koméraawanasasa mindónáfúfúmpáꞌ-márágón-áwíꞌa Mórita-marawe suwatá ísaraumne. \v 2 Aaꞌá téna táwiꞌa wéuwasa mimbáráfákén-kwáásí kaweꞌá uwásinkesasa iyamá agaisínkówata siyáánta wégaufowananasa \v 3 Póro iyááríꞌa komaimaéna mimpímbá máagaimarowana kokoꞌá úwana waaifainkó téna Póron-ayáámba taunkutúwasa \v 4 waási awánésa keáímbá sésa moórá-waasi tufúwísana púwísana nompín-táómpimbo timbá nonkómá ímba tufúkáimba póna káféꞌa wen-ánóndáá maéna waaifainkó fáínana puwíníye keáímbá suwaná \v 5 Póron-ayáámba tufimpín-úwana minkwáífáínkó taráꞌmaena iyafímbá ánkúfowana ímba Póromba áíꞌa úwasa \v 6 minkwáásí Pórontafesa imáyáa ésa intoráínana puwíníyo. Marapáꞌá kunténa puwíníyo-imayaa ésa ayáátáákaꞌa aúrampimba karákésa amuꞌmatuwésa mérowana ímba ááéma puwúwasa imáyáa ésa sésa minkwáásí maníkón-iye siyáawe. \b \p \v 7 Suwaná mimbáráfákén-órááꞌ-wáásígón-áwíꞌa Pápíríyasi wení maramá ewaaꞌá wérowi kaweꞌá uwásinkenasa másinkowata wení naaúmpata kaumbo-nóꞌwáámbá kowaéwánanasa \v 8 Pápíríyasi afowámbá áúiyankena ayánómbá naaewáráꞌá wéuwana mérowana Póro wempáꞌá wéna awánéna Maníkómpáꞌá inaí séna ayáántamba aneꞌá taꞌótorowana mináíꞌá taiꞌáguwasa \v 9 awánésa tíꞌo \p ún-kwaasi tíꞌmaesa Pórompaꞌa tuwaná miyáumai asófatinkafaꞌa kúwasa \v 10 aamoí ésa tuwímbai-tantaaꞌa símúwata méraawanasasa nompín-táómpimba kónae séwánda-kanaasa ímbo makáawanda-tantaaꞌa símúwata kuráumne. \s1 Rómu-naopaꞌo kuráunda-aai. \p \v 11 Árékísándiriyaafakemba moórá-nompin-taonkon-awiꞌa keáfáráwáí-káróꞌ-máníkó éna fiyúndámo toráí-kánáá mimbárágóní nonkwaaúmpímbá wérowata kaumbo-wíyómbá maisuwéta mindómpín-táómpimba íyáteta wémeta \v 12 Sísari-marafaꞌa Sáírákiusi-naopaꞌa wéta marapátá kuméta kaumbo-nóꞌwáámbá waéta \v 13 nompín-táómpimba íyáteta wéta Rísíyamu-naopaꞌa kówaeta aafáyáaraꞌa sínaaempakenta fiyúndá toréna fafúsúmaenasa kúwata kaeꞌ-nóꞌwáámbá kówaeta Ítáári-marafaꞌa Píútíyorai-naopaꞌa marapáꞌá kumówánasasa \v 14 Ísun-aaimo ísówi mérowata kotuwánááwánasasa simásimesasa sésa moórá-sondaa keséta méranaawe suwatá miyáumaisa moórá-sondaa miwíséta maéta Rómu-naopata marapátá kówándasa \v 15 Rómu-naopakemba Ísun-aaimo ísówi kówánda-aaisa isésa aampakémbá kotiyánae sésa Ápíyasi-naopaꞌa maaketi-márúpáꞌá seyaafáꞌ-wáásí wááumo waí-námbá kaumbo wéropaꞌa tuwaná Póro tuwánéna Maníkómpáꞌá aamoí úwana arunkó kaweꞌá uráiye. \s1 Póro Rómu-naopaꞌo mérain-aai. \p \v 16 Póron-arunko kaweꞌá úwata Rómu-naopaꞌa kówánanasa mindáópaken-kamani-waasigo Pórontafena séna ímba ándá-naumpaꞌo máínda úwoi-naumpaꞌa ménana i-wáásígó enkáꞌá káráwiyiniye súwana \v 17 kaumbo-nóꞌwáámbá maisuwéna Póro mindáópakemba Yúndaa-waasiti óraaꞌ-waasi táántowasa wení naaúmpaꞌa tuwaná simátimena séna kesí waásisono. Yúndaa-waasi ímba símai sáwíꞌa uráumpo kentáá síwáꞌnáti ámáámba ímba taráíyaundanifo Yérúsaremu-naopaꞌa kembá taꞌótoꞌmai Rómu-kamani-i-waasi tíméwasa ándáfaꞌa sínkaraawe. \v 18 Sínkaresa sínkamiyanesa kesí áwáumo saafá ombá ímba isasá faúꞌankanae sewasá \v 19 Yúndaa-waasi minááí taráísúwaꞌa kesí áwáuma ímba sáwíꞌa uróntafe séꞌa Rómu-kamani-aifa-kawaagompaꞌa konaná kesáái isáíníye. Kesí Yúndaa-waasi aaí simátinkanae ímbo súnda kesáái isáínkwae séꞌa Rómu-kamani-aifa-kawaagompaꞌa tiyáumne. \v 20 Yúndaa-waasisa Maníkómó íyáfasinankaraiwaimbo amuꞌmakáundawin-aai séwánasa taꞌótokesa siyáánkaꞌa káráꞌuraamba póꞌa táántamai tuwánéꞌa simátimenae Póro súwasa \v 21 isésa miwí sésa Yúndiyaafakemba Yúndaa-waasi ímba entáfésa aúfái agaimái túwááwana tiyáiye. Ímba tuwímbai aaí másimasimesasa entáfésa sáwí-aai ímba wésimankaawe siyáawe. \v 22 Seyaafáꞌ-áémpáꞌá Ísuni aampaꞌó kontáfésa sáwíꞌo uwátínkáámba wéisaumpo minááí simásímínata ísáano siyáawe. \b \p \v 23 Simásuwesa moórá-kanaa Póro simátiminda-kanaa marésa komésa minkánáá túwasa sáwífaꞌ-waasi Póromo méropaꞌa tuwaná aafáyáarakemba ómbakena Maníkó wení waásimo kawáámó in-ááí simátímaꞌmaena nóꞌwaamba taíꞌáraiye. Naaófáꞌá Mósesemo agaimakáin-aaifinkene Maníkón-aaimo simátímakowi agaimakáan-aaifinkene Ísun-aaimo simátímaꞌmaena tirumbá toréna iyéna Ísun-aaisafesa timankúnkúmba íwae séna simátimuwasa \v 24 isésa tuwímbai sésa éraiꞌ-aaiye suwasá tuwímbai sésa karoꞌ-ááíyé suwasá \v 25 miyáumai aaisankáámbá sésa tuwínkaaꞌ-uwaná Póro séna naaófáꞌá Maníkóní Ufaen-ámútánkó moóráwigomba Maníkón-aaimo simátímakowin-awiꞌa Áísáyaamba simámuwana kentíwáꞌnásomba simátímakomba minááí éraiꞌ-aain-iye. \v 26 Áísáya agaimaréna séna \q1 Maníkó séna minkwáásísáfé kosimátime sé ísáámbanifo ímba ísámai kaweꞌá wéowe. Awánaambanifo ímba awánamai kaweꞌá wéowe. \v 27 Miwítí imáyáago umbaí taisaná tááko aaimó isáísáféna tuwesaraí isaná túranko awánaisafena túgáfaaꞌa wéifo ímbo miyámó ésamo ésa tááꞌo isésamo túrambo awánésamo kesááimo isésamo miwítí sáwí-imayaamo tuwésamo kempáꞌó tenkakaa sáwí-imayaa maitiyuwéꞌa kaweꞌá uwátinkausino Maníkó siyáiye \p Áísáya agaimaréna siyáiye. Póro simásuwena \v 28 séna kemá miyá owaꞌá póꞌa simátime séꞌa Maníkó sáwíꞌo úmaimo méraampinkemba kaweꞌ-ámpáꞌá métínkáín-aai fíꞌonkaa-waasi kosimátímakaundasa Maníkón-aai wéisaawe \v 29 Póro minááí simásuwowasa Yúndaa-waasi wesimán-kwesiman-esa aaisambá símaesa kóuraawe. \b \p \v 30 kóuwana Póro mindáópaꞌa ména kaeꞌ-áátáí maisuwéna wení óntamba naankaꞌá wétuwena méromba sáwífaꞌ-waasi wempáꞌá tuwaná aamoí éna \v 31 Maníkó wení waásimo kawáámó in-ááí Fasiꞌaénkó Ísu Káráísitin-aai simátímaꞌmaena iyáiye. Kámáni-waasi minááísáfésa ímba aambá faiyúwana óraaka simátímaꞌmaena iyáiye. \p \it Kemá Rúku súnda-aai taíꞌáiye.\it*