\id TIT ATTIT.SC 17-Feb-96; DBL - jul2014 
\h Titò 
\toc1 Yù Túrâ ni Pablo kâ Titò 
\toc2 Titò 
\toc3 Tit 
\mt1 Yù Túrâ ni Pablo kâ Titò 
\is1 Yù Meyannung sawe Túrâ 
\ip Si Titò yù ari Kudio nga nabbáli ta mangikatalà kâ Apu Kesu megapu sù pangilayalayâ ni Pablo. Á nepulupulù laguk kâ Pablo, ta inabbágán na ta pangilayalayâ na ánna pangituddu na. Á bittáng ni Pablo ta Kareta nga mangabbák sù ira mangikatalà kâ Apu nga naggagammung tán. 
\ip Á bibbirat tam yù meyannung sù ángngabbák ni Titò kâ Pablo sù mekaruá nga túrâ ni Pablo sù ira manguruk nga taga Korinto ánna yù túrâ na sù ira nga taga Galasia (2 Korinto 2:13; 7:6, 13; 8:6, 16, 23; 12:18; ánna Galasia 2:3). 
\ip Á sawe túrâ, ipanonò ni Pablo kâ Titò yù napiá nga ággangnguá nga kepángngatán nayù ira manaron sù ira kábulud da nga mangikatalà kâ Namarò. Á kagian ni Pablo kâ Titò yù ángngituddu na sù ira lállakalákay, ánna yù ira bábbakabákà gapay, tapè aggira yù mangituddu sù ira bábbay nga nataggatán ánna yù ira mámmagingánay. Á kagian ni Pablo gapay yù ángngituddu ni Titò sù ira bábbagitolay, ánna yù ira aripan. Á ipanonò na kâ Titò yù awayyá tam ngámin nga mamalurò sù napiá nga ikáyâ ni Namarò, megapu sù ángngabbák nayù Mangilin nga Ikararuá. 
\ip Á ipanonò ni Pablo gapay kâ Titò yù paggapuán nayù napiá nga dámak, ánna yù kebalinán nayù iddanamát tam (3:4-7). 
\is1 Yù Mayán na yawe Túrâ 
\io1 Yù Pamegapu nayù Túrâ ánna yù Pakimállà ni Pablo (1:1-4) 
\io1 Yù Ággangnguá nga Mepángngà sù ira Natullà nga Manaron sù ira Mangikatalà (1:5-16) 
\io1 Yù Metuddu sù ira Manguruk kâ Apu Kesu (2:1-15) 
\io1 Yù Napiá nga Ággangnguá nayù ira Tatole ni Namarò (3:1-11) 
\io1 Yù Maporián nga Itabarang ni Pablo kári Titò (3:12-15) 
\c 1  
\s1 Yù Pamegapu nayù Túrâ ánna yù Pakimállà ni Pablo 
\p  
\v 1 Sikán si Pablo nga mattúrâ nikaw, Titò. Sikán yù aripan ni Namarò, nga minángngilayalayâ nga sinullà ni Apu Kesu Kiristu ta mangilayalayâ kuna sù ira tatolay nga piníli ni Namarò, tapè mepasigaggà yù ángngikatalà da ánna malannalannapán yù ammu ra nga meyannung sù kuruk nga bilin ni Namarò.  
\v 2 Á ipakánnámmù nira yù iddanamát tam, nga mannanáyun nga inángà nga awán ta áddè na, nga iyawâ ni Namarò sù ira tatole na megapu sù Anâ na. Ta yáyù initabbá na ngaw ni Namarò lage na namarò ta dabbuno. Á si Namarò ari bulubugá massiri.  
\v 3 Á ta dattál nayù ággaw nga sinullà ni Namarò, inipalappâ na yù bilin na nga meyannung sù inángà na nga awán ta áddè na, nga iyawâ na nittam. Á ilayalayâ ku yù bilin na nga inikatalà na nikán, gapu ta jinok nangà ni Namarò, si Namarò nga mangiyígù nittam. 
\p  
\v 4 Á yawe yù itúrâ ku nikaw, Titò, ta sikaw yù ibiláng ku ta kun na kuruk nga anâ ku, megapu sù ángngikatalà ta kâ Apu Kesu. Á damágat taka, nu kunnasi ka, ta sigídá nga ipakimállà taka kári Namarò nga Yáma tam kâ Apu Kesu Kiristu nga mangiyígù nittam, ta ikállà da ka ánna iyawâ da nikaw yù napiá nga ággiám mu ánna yù napiá nga gawagawáyám mu. 
\s1 Yù Ággangnguá nga Mepángngà sù ira Natullà nga Manaron sù ira Mangikatalà 
\p  
\v 5 Á yawe yù gapu na nga bittáng taka ta Kareta, Titò, tapè balinam mu yù arák ku nakuá nga tarabáku. Á sikaw bì yù manullà sù ira karakalán nga manaron sù ira manguruk nga ajjan ta katággitádday nga ili. Tullatam mu yù ira natudduán sù ubobuk ni Namarò. Á nu piliam mu ira, nonopam mu yù ngámin nga initabarang ku nikaw nga meyannung sù kepángngatád da.  
\v 6 Piliam mu lâ yù napiá nga tolay nga pakimorayán na ngámin, tapè awán ta ipamaliwâ da kuna. Táttádday lâ yù atáwa na. Á yù ira ánâ na, máwák gapay nga mangikatalà ira kâ Apu, ánna kurugad da yù ira darakal da. Á nu narákè yù ággangnguá ra ánna potuád da yù ira darakal da, á arám mu tullatan yù yáma ra ta manaron sù ira manguruk. 
\p  
\v 7 Á yù tolay nga manaron sù ira manguruk, yáyù ásserbi na kâ Namarò. Á máwák nga aggina yù tolay nga napiá lâ yù meparámak nga meyannung kuna, nga awán bulubugá ta ipamaliwâ da kuna. Máwák nga ari mappeddaráyaw, ánna ari malogon nga mapporay. Máwák nga ari magillellaw, ánna ari makiramá, ánna ari maddarogà.  
\v 8 Ngam kunniaw galâ yù ággangnguá na. Máwák nga aggina yù magayáyâ nga mangálliuk, á napiá lâ yù nonò na ánna mangikállà sù ira kábulun na. Máwák nga aggina yù tolay nga matunung, nga mamalurò ta ngámin nga ipakuá ni Namarò kuna, ánna gaggarán na yù nonò na ánna yù baggi na.  
\v 9 Á máwák nga kurugan na ta napiá yù kuruk nga bilin ni Namarò nga netuddu kuna, tapè makáwayyá gapay nga manabarang sù ira kábulun na ta meyannung sù kuruk nga bilin ni Namarò. Á ta kunnian, egga yù awayyá na nga tabbagan yù ira nga makikontará sù kuruk nga ituddu na. 
\p  
\v 10 Ajjan garè yù ira tatolay nga mamotu sù ira mangituddu nira, á arád da kurugan yù kuruk nga bilin nga metuddu nira, nepatalugáring sù ira kábulun naw nga Kudio nga mangikatalà kâ Apu Kesu, nga manuppál lâ paga ta kustombare na Kudio nga inituddu ni Moyses. Á ubu-ubobugad da yù awán ta passerbián na, á ilogò da yù ira kábulud da, megapu sù kagiad da.  
\v 11 Máwák nga mapatukkâ ira sù ubu-ubobugad da, nga mamakkakáttuay sù napakáru nga pamiliá. Ta ituddu ra yù ari kuruk, nga arád da nakuan ituddu. Á yá lâ ipangituddu ra ta gustu ra matáddanán.  
\v 12 Á mássiki yù ngaw tádday nira nga taga Kareta, nga minállabbun nga neparámak, kinagi na yaw: 
\q1 “Minássirisiri yù ira ngámin nga taga Kareta, 
\q1 á narákè ira nga kun na ayám nga mangnguá ta tolay. 
\q1 Á narullák ira, nga matalakák nga mattarabáku,” kun na. 
\m  
\v 13 Kuruk yù kinagi na. Á yáyù nga gammám mu ira laguk, tapè mapasigaggà yù ángngikatalà da.  
\v 14 Á gammám mu ira, tapè arád da tángngagan yù bídá nayù ira Kudio, nga ari kuruk, nga naggapu galâ ta nonò da. Gammám mu ira tapè arád da ginnán yù taddán nayù ira tatolay nga manakì sù kuruk nga bilin ni Namarò. 
\p  
\v 15 Yù tolay nga napiá yù nonò na ánna mangilin, napiá ta ánninganán na yù ngámin nga naparò, ánna awán ta narákè kuna. Ngam yù ira tatolay nga narákè, nga ari mangikatalà kâ Apu Kesu, awán ta ammu ra nga napiá, ta arád da ammu mappíli sù napiá, á jikkù yù ngámin nga meyannung nira, mássiki yù nonò da ánna ággangnguá ra.  
\v 16 Kagiad da ta si Namarò yù pakiyápuád da, ngam ari kuruk, ta mepasingan ta arád da kurugan yù bilin na, megapu sù narákè nga akka-akkuád da. Potuád da si Namarò, á gapu ta narákè yù nonò da, awán ta awayyá ra nga mangnguá ta bulubugá nga napiá. 
\c 2  
\s1 Yù Metuddu sù ira Manguruk kâ Apu Kesu 
\p  
\v 1 Ngam sikaw, Titò, ituddum lâ yù kuruk nga bilin ni Namarò.  
\v 2 Á yù ira lállakalákay, tabarangám mu ira ta gaggarád da yù nonò da ánna baggi ra, tapè mepakimorayán ira ánna mepasingan ta napasigaggà yù ángngikatalà da kâ Apu Kesu. Tabarangám mu ira ta ari ira magillellaw, ngam iddi-iddukad da yù ira kábulud da ánna attamád da yù ngámin nga mesimmu nira. 
\p  
\v 3 Á yù ira bábbakabákà, kunnian gapay nira. Tabarangám mu ira, tapè napiá yù ággangnguá ra, ta kun na mepángngà sù ira tatole ni Namarò. Ari ira nakuan mabbebbek. Ari ira gapay nakuan magillellaw. Ta aggira yù mangituddu sù napiá nga ággangnguá ra sù ira kábulud da nga bábbay nga nataggatán.  
\v 4 Á máwák nga ituddu ra nira gapay yù napiá nga ángngiddù da ta atáwa ra ánna yù ira ánâ da.  
\v 5 Á tabarangád da ira gapay ta gaggarád da yù nonò da ánna baggi ra, á tuttulad da yù napiá nga nonò. Á máwák gapay nga malláppà ira nga magimemalay, nga minángngikállà. Á tumulù ira sù atáwa ra. Ta nu napiá yù akka-akkuán nayù ira mangikatalà kâ Apu, awán ta awayyá nayù ira káruán nga tatolay nga makkakagi sù bilin ni Namarò. 
\p  
\v 6 Á kunnian gapay sù ira nataggatán nga lálláki ánna yù ira bábbagitolay, tabarangám mu ira ta gaggarád da yù nonò da ánna baggi ra.  
\v 7 Á sikaw, Titò, ipasingam mu nira ta sikaw yù napiá nga párigád da, nga tolay nga napiá yù nonò na ánna ággangnguá na. Á tángngagam mu yù pangituddum, ánna ituddum lâ yù kuruk nga bilin ni Namarò.  
\v 8 Ipasingam mu nira ta tolay ka nga napiá yù ággubobuk mu, ánna mekatalà yù kagiam mu, nga awán ta liwâ na, tapè mappasirán yù ira tatolay nga makikontará nikaw, ánna awán ta ipamaliwâ da. 
\p  
\v 9 Á yù ira makiaripan, tabarangám mu ira ta tumulù ira sù ira passerbiád da. Palurotad da laguk yù ngámin nga ipakuá ra nira, tapè magayáyâ yù ira yápu ra. Á arád da ira potuán.  
\v 10 Á arád da kokotan yù mekatalà nira nayù yápu ra, ngam ipasingad da galâ yù napiá nga ásserbi ra nira, tapè mepakánnámmu ta kuruk nga mekatalà ira. Á yù ira ngámin nga tatolay nga makasingan sù napiá nga ággangnguá ra, tákkilalád da lállaguk ta napiá ánna maráyaw yù metuddu nga meyannung kâ Namarò nga mangiyígù nittam. 
\s1 Yù Pangikállà ni Namarò nittam ánna yù Bagu nga Áttole tam 
\p  
\v 11 Mepalappâ yù pangikállà ni Namarò sù ira ngámin nga makkakerumá nga tatolay, ta iniyawâ na nira yù mangiyígù nira.  
\v 12 Á megapu ta allà ni Namarò, ituddu na nittam yù pangipuerá tam sù arán na ikáyâ, tapè magaggarát tam yù nonò tam ánna baggi tam, ánna arát tam akkuán yù negagángay nga narákè nga akka-akkuán nayù ira tatolay nga ari manguruk. Á yáyù nga akkuát tam laguk yù napiá ánna palurotat tam yù ipakuá ni Namarò nittam ta keggá tam sawe dabbuno.  
\v 13 Á ta pagiddi-iddak tam, iddanamát tam yù pappasingan nayù Yápu tam nga maddalingáráng, nga mangiyígù nittam. Aggina si Apu Kesu Kiristu, nga kotunán nga mammaguray.  
\v 14 Aggina yù nabbaluntáriu nga nangitapil ta baggi na, nga inipappagá na megapu nittam, nga pangari na sù liwiliwâ tam, tapè pabbalinan na ittam ta tatole na nga mangilin, nga maláppà nga mamalurò sù napiá nga ipakuá na nittam. 
\p  
\v 15 Á ituddum laguk nira dannian nga initúrâ ku, ta ajjan yù pakáwayyám nga mangituddu nira. Á tabarangám mu ira, ánna gammám mu ira sù narákè nga akkuád da, tapè pakimorayád da ka nayù ira ngámin nga tatolay. 
\c 3  
\s1 Yù Napiá nga Ággangnguá nayù ira Tatole ni Namarò 
\p  
\v 1 Á ipanonò mu yawe gapay sù ira manguruk. Máwák nga tumulù ira sù ira mammaguray ánna yù ira makáwayyá ta gubermente, á kurugad da yù tunung da. Á máwák nga dán nga naparán ira nga mangabbák nira nu ajjan yù napiá nga ipakuá ra nira.  
\v 2 Kagiam mu nira ta ari ira mallillíbâ. Ari ira maddaráma, ngam mepasingan ta masippà ira nga minángngikállà ta ngámin nga tatolay. 
\p  
\v 3 Ta mássiki sittam ngámin, arát tam ngaw kánnámmuán yù ikáyâ ni Namarò, á ari ittam nanguruk. Pinotuát tam si Namarò, á nelogò ittam nga nepakkakáttuay kâ Namarò. Á kunnay ittam ta makiaripan sù narákè nga karagatán na baggi tam, ta narákè ánna jikkù yù ággangnguá tam ngaw ánna yù ipagayáyâ tam. Nangabubu ittam, ánna namassil ittam sù ira kábulut tam. Á nakkakáporay ittam gapay, ánna nakkakálussaw ittam. 
\q1  
\v 4 Ngam nakikanakanâ nittam si Namarò, 
\q2 á jinok na si Apu Kesu ta dabbuno, 
\q1 tapè ipakánnámmu na nittam yù pangayâ ni Namarò ánna pangikállà na nittam. 
\q2 Á iniyígù na ittam nga mangikatalà kuna. 
\q1  
\v 5 Á yá ipangiyígù na nittam, ari megapu sù napiá nga kingnguá tam, 
\q2 nu ari galâ megapu sù pangikállà na nittam. 
\q1 Á pinakarenuán na ittam nayù Mangilin nga Ikararuá, 
\q2 tapè mári yù liwiliwâ tam. 
\q1 Á iniyawâ na nittam yù bagu nga nonò tam, 
\q2 tapè makáwayyá ittam nga mamalurò sù napiá nga ipakuá na nittam. 
\q1  
\v 6 Ta iniyawâ na nittam ni Namarò yù Mangilin nga Ikararuá na, 
\q2 megapu kâ Apu Kesu Kiristu, nga mangiyígù nittam. 
\q1  
\v 7 Á yáyù nga mebiláng ittam ta matunung 
\q2 megapu sù allà na. 
\q1 Á pinataganatán na ittam ta ánâ na, á mesipà ittam kuna, 
\q2 ánna iniyawâ na nittam yù áttole tam, nga awán ta áddè na, nga iddanamát tam. 
\m  
\v 8 Kuruk nga mekatalà yù kinagì. 
\p Á yáyù nga karagaták ku ta danniaw yù ituddum ta napiá sù ira nga manguruk kâ Namarò, tapè ipe ra yù urà da nga manángngák sù napiá nga akka-akkuád da. Ta mangáppípiá yù ira ngámin nga tatolay megapu sawe napiá nga metuddu.  
\v 9 Ari ka laguk mepappupúlù sù ira makipappereperang ta ubobuk, ta awán ta serbi nayù pamereperang da ta meyannung sù ngágan nayù ira ngaw naggaká nira. Á ari ka dukkurukkì sù ira makiramá nga makipappereperang ta ubobuk nga meyannung sù tunung ni Moyses, ta awán ta tolay nga mábbágán megapu sù ituddu ra.  
\v 10 Á nu ajjan yù tolay nga mamuruburion sù ira mangikatalà kâ Apu Kesu, á gammám mu. Á nu arán na ginnán yù kagiam mu, á pidduám mu nga gammán. Á nu arán na paga ginnán, á paguráyám mu laguk. Ari ka kuna dukkurukkikin.  
\v 11 Ta ammum gemma ta narákè yù nonò na, ta mepasingan megapu sù akka-akkuán na nga ammu na ta narákè. 
\s1 Yù Maporián nga Itabarang ni Pablo kári Titò 
\p  
\v 12 Á talákkurugak ku nga doban sangaw si Artemas onu si Tikiko ta umay ta giám mu. Á tappì na sangaw, alistuám mu nga umay manápun nikán ta Nikapulis, ta yá urè ta maggiánà bì tán ta áddè ta pappasá na ammián.  
\v 13 Á ta áddè ta awayyám, abbágám mu di Senu nga abugádu ánna yù kabbulun na, si Apolo, tapè ajjan ngámin yù awágad da ta paggagannuâ da ta mánaw nga umay mangituddu.  
\v 14 Á ituddum gapay sù ira kábulut tam yù napiá nga akkuád da. Máwák nga malláppà ira nga mattarabáku, tapè málâ da yù awágad da, ánna ajjan yù awayyá ra gapay nga mangabbák sù ira kuruk nga magáwák. Á nu kunnian yù akkuád da, napiá laguk yù pabbalinán nayù kaláppà da. 
\p  
\v 15 Yù ira ngámin nga kábuluk ku saw, iyabbû da nu kunnasi kayu. Kagiam mu gapay yù pangiyabbû mi sù ira mangayâ nikami megapu sù pangikatalà tam kâ Apu. Á parè bì ta ikákkállà ni Namarò sikayu ngámin.