\id 1CO AT1CO.SC 9-Sep-95; DBL - jul2014 \h 1 Korinto \toc1 Yù Napolu nga Túrâ ni Pablo sù ira Manguruk nga taga Korinto \toc2 1 Korinto \toc3 1 Kor \mt1 Yù Napolu nga Túrâ ni Pablo sù ira Manguruk nga taga Korinto \is1 Yù Meyannung sù Túrâ \ip Yù ili na Korinto yù karakalán nayù ira ili sù purubinsia na Akeya, nga lugár nga mangngágan ta Garesia kunangan, á Gareko yù ággubobuk da. Á gapu ta aggik na bebay yù gián nayù ili, aru yù ira barangay nga maddung tán, nga naggapu ta arayyu, ta umay yù ira tatolay nga malláku ta magannagannuk. \ip Á aru gapay yù ira makkakerumá nga tatolay nga maggián sù ili. Á neparámak yù ili, gapu ta ajjan tán yù makkakerumá nga narákè. Á sù ngaw pattúrâ ni Pablo sù ira taga Korinto, aru yù ira makkakerumá nga sináddios da, á narákè gapay yù ággangnguá nayù ira tatolay ta pakimore ra sù ira sináddios. \ip Á aru gapay yù ira Kudio nga naggián ta ili na Korinto, nga ajjan gapay yù ággagammungád da, gapu ta si Namarò yù pakimorayád da. Á nakipaggián ngaw nira si Pablo. Keggá ni Pablo tán, mináppadday ta tarapál nga tabbì na ayám ánna nakannak nga gámì, ta yáyù ággalerán na. Á minay nepaggagammung sù ira Kudio, tapè ituddu na nira yù meyannung kâ Apu Kesu (Kingnguá 18:3). Á aru gapay yù ira Gareko nga mepaggagammung nira, ánna yù ira káruán nga ari Kudio, nga mangikatalà kâ Apu. \ip Á páno ni Pablo ta Korinto, nagaru yù ira nga mangikatalà kâ Apu Kesu. Ngam sù pakkakápereperang da ta ubobuk, initúrâ da laguk yù iyabbû da kâ Pablo nga meyannung sù panguruk da nga inituddu ni Pablo nira. Á initubbuk da kuna ta Epeso. Yawe túrâ yù itabbák ni Pablo sù túrâ da. \is1 Yù Mayán nayù Túrâ \io1 Yù Pamegapu nayù Túrâ (1:1-9) \io1 Ikomá ni Pablo sù ira Manguruk ta Pattatáddayad da yù Nonò da (1:10–4:21) \io1 Yù Meyannung sù Ággasigurá nayù ira Makkábbalay (5:1–7:40) \io1 Yù Meyannung sù Kanan nga Meyátáng ta Sináddios (8:1-13) \io1 Yù Mepángngà nga Akkuán nayù Minángngilayalayâ (9:1-27) \io1 Mepugik nittam yù Makimoray ta Sináddios (10:1–11:1) \io1 Yù Meyannung sù ira Bábbay nga Mangikatalà kâ Apu (11:2-16) \io1 Yù Panaddamát tam ta Pate ni Apu Kesu nga Ingágad da ta Pamúgák ni Apu (11:17-34) \io1 Yù Makkakerumá nga Pakáwayyá tam nga Naggapu sù Mangilin nga Ikararuá (12:1-31) \io1 Makkaká-iddù ittam (13:1-13) \io1 Yù Duá nga Pakáwayyá na Tolay nga Iyawâ ni Namarò (14:1-25) \io1 Yù Ákkimore tam kâ Namarò ta Paggagammung tam (14:26-40) \io1 Yù Paginnanolay ni Apu Kesu Kiristu ánna yù Iddanamát tam nga Paginnanole tam (15:1-58) \io1 Yù Pangabbák naw sù ira Wáwwagi tam nga Magáwák (16:1-4) \io1 Yù Panalákkuruk ni Pablo nga Manúllun sù ira taga Korinto (16:5-12) \io1 Yù Naporián nga Pangitabarang ni Pablo (16:13-24) \c 1 \p \v 1 Sikán si Pablo nga sinullà ni Namarò, ta umayà mangilayalayâ sù meyannung kâ Apu Kesu Kiristu. Á si Sostenes yù kabbuluk ku, nga wagi tam megapu sù pangikatalà tam kâ Apu Kesu. \v 2 Á nakapattúrâ kami nikayu nga taga Korinto,\f + \fr 1:2 \ft Bibbiram mu yù meyannung sù pangilayalayâ ni Pablo sù ili na Korinto: Kingnguá 18:1-17.\f* nga maggagammung tán nga makimoray kâ Namarò, sikayu nga taggitádday nga napakarenuánin yù nonò na megapu sù kepattatádde na kâ Apu Kesu. Ta inagálán na kayu ni Namarò, tapè pabbalinan na kayu ta mangilin nga tatole na, nga makimoray kuna ta pannakabaggi ni Apu Kesu Kiristu, nga kunnay sù pakimore mi gapay ánna yù ira nga ajjan ta ngámin nga lugár nga makiyápu kâ Apu Kesu Kiristu nga Yápu tam. \v 3 Á parè bì ta napiá yù gawagawáyán naw ánna yù ággián naw, tapè magimammà yù nonò naw megapu sù pangikállà di Namarò nga Yáma tam kâ Apu Kesu Kiristu nga Yápu tam. \s1 Yù Paddáyo ni Pablo \p \v 4 Á dayarayáwak ku si Namarò, ta aringà makabalabálà kuna, gapu ta pangikállà na ánna pangiddù na nikayu, ta mesipà kayu kâ Apu Kesu Kiristu megapu sù pangikatalà naw kuna. \v 5 Á gapu ta ángngabbák ni Apu Kesu nikayu, napammapiá yù ngámin nga meyannung sù ákkiyápu naw kuna, á kánnámmuán naw ta napiá yù kuruk nga bilin na, ánna makáwayyá kayu nga mangibukalán sù kebalinán na. \v 6 Ta nepatattà ta napiá ta nonò naw yù bilin ni Namarò nga meyannung kâ Apu Kesu, á napasigaggà yù ángnguruk naw kuna. \v 7 Á yáyù nga awán ta kúráng nayù iniyawâ ni Namarò nikayu, nga pakáwayyá naw nga mamalurò sù ipakuá na nikayu, ta pagiddi-iddak naw ta pattoli ni Apu Kesu Kiristu, nga Yápu tam. \v 8 Á uputan ni Namarò nga abbágán sikayu ta áddè ta pagáddekán na ággaw, tapè napasigaggà yù pangikatalà naw kuna ánna awán ta pakaliwatán naw sangaw nu duttál yù ággaw nga pattoli ni Apu Kesu Kiristu, nga mamanunnù ta ngámin nga tatolay. \v 9 Á mapalurò yian gemma, ta mekatalà si Namarò, á aggina yù nagágál nikayu, ta mepattatádday kayu sù Anâ na, si Apu Kesu Kiristu nga Yápu tam. \s1 Nassisinná yù ira Mangikatalà nga taga Korinto \p \v 10 Á wáwwagì, yawe ikomâ nikayu megapu sù pakáwayyâ nga naggapu kâ Apu Kesu Kiristu nga Yápu tam. Pattatáddayan naw yù nonò naw, tapè ari kayu massisinná. \v 11 Yáyù itabarang ku nikayu, gapu ta ajjan yù ira kábbale di Kulowe nga nangiránuk nikán ta ajjan nikayu yù ira naddaráma. \v 12 Ta ajjan yù ira nga kunniaw yù kagiad da, “Si Pablo yù tuttulam mi,” kud da. Á yù ira káruán, “Sikami yù tumuttuttul kâ Apolo,”\f + \fr 1:12 \ft Asinni si Apolo? Kingnguá 18:24-28\f* kud da. Onu kagian nayù ira káruán, “Tuttulam mi si Eduru,” kud da. Á ajjan yù ira nga kagiad da, “Si Apu Kesu Kiristu yù tuttulam mi,” kud da. \p \v 13 Aro! Mesinná panò si Apu Kesu Kiristu! Ari gemma! Á sikán panò yù natay ta kurù nga netapil megapu nikayu! Onu narigù kayu panò megapu ta kesipatán naw yù ngágan ni Pablo? Ari gemma, nu ari galâ megapu ta kesipatán naw yù ngágan ni Apu Kesu Kiristu. \p \v 14 Á magayáyákà ta allà ni Namarò ta baddì lâ nikayu yù jinigù ku. Aggira lâ di Kirispo kâ Gayo,\f + \fr 1:14 \ft Asinni di Kirispo kâ Gayo? Kingnguá 18:8; Kingnguá 19:29; Roma 16:23\f* \v 15 marakè kagian naw ta sikán yù tuttulan naw, nu sikán nakuan yù nanigù nikayu. \v 16 Á manonokin ta jinigù ku gapay yù ira kábbale ri Estepano.\f + \fr 1:16 \ft Asinni si Estepano? 1 Korinto 16:15\f* Ngam aggira lâ manonò ku nga jinigù ku. Awán ta tanakuán nga manonò ku. \v 17 Ta jinok nangà ni Apu Kesu Kiristu, nga ari ta manigù ta tatolay, nu ari galâ ta mangilayalayákà sù napiá nga dámak nga meyannung kuna. Á ta pangilayalayâ ku, arák ku iniyusá yù monak nga ubobuk ánna yù pakáwayyá nayù sírik nayù ággubobuk ku, marakè maginná naw lâ yù ubobuk ku, ngam arán naw kánnámmuán yù pakáwayyá nayù pate ni Apu Kesu ta kurù. \s1 Ajjan kâ Apu Kesu Kiristu yù Pakáwayyá ni Namarò ánna yù Sirik na \p \v 18 Á yawe bilin ni Namarò yù meyannung sù pagikáru ni Apu Kesu Kiristu ta liwiliwâ na tatolay sù pate na ta kurù. Á yù ira tatolay nga ari manguruk, nga mekanâ noka sù pangukum ni Namarò, á kagiad da ta awán ta serbi nayù bilin ni Namarò. Ngam sittam nga makiyígù kâ Apu Kesu, ammu tam yù pakáwayyá nayù bilin ni Namarò, ta yáyù nga makiyígù ittam kuna, gapu ta naginná tam yù bilin na. \v 19 Á ajjan yù dán nga netúrâ, nga inipetúrâ na ngaw ni Namarò, nga kun na, \q1 “Darálak ku yù sírik nayù ira tatolay nga makkagi ta masírik ira ánna naggigiámmu ira, nga ari manguruk nikán. \q1 Á gammák ku yù pakáwayyá nayù ira tatolay nga makkagi ta makánnámmu ira, tapè ari mapalurò yù akka-akkuád da, á mabbábáng ira nga mapállâ.”\f + \fr 1:19 \ft Isaya 29:14\f* \m \v 20 Á anni laguk yù ággigián nayù ira tatolay nga masírik, ánna yù ira naggigiámmu sù tunung ni Moyses, ánna yù ira masírik nga mamereperang ta ubobuk? Yù ira tatolay nga ari manguruk kâ Namarò, mássiki nu aru yù ammu ra, ipasingan ni Namarò ta awán ta serbi nayù ngámin nga ammu ra, á kunnay ta molapá ira, gapu ta arád da kurugan si Namarò. \p \v 21 Á megapu sù sírik ni Namarò, yáyù nga sinalákkuruk na ta arád da mánnámmuán nayù ira tatolay yù Namarò nira megapu sù kagiad da nga sírik da, nu ari galâ ta iyígù na yù ira nga mangikatalà kuna, megapu sù bilin na nga ilayalayâ mi, nga ibiláng nayù ira ari manguruk ta awán ta serbi na. \v 22 Á yù ira Kudio, ari ira manguruk kâ Namarò, nu arád da masingan yù pamagaddátu na. Á yù ira Gareko, alerad da yù ibiláng da ta masírik. \v 23 Ngam sikami, ilayalayâ mi si Apu Kesu Kiristu nga natay ta kurù, nga nagikáru ta liwiliwâ na tatolay. Á yù ira Kudio, manakì ira nga magginná, gapu ta iluddè da yù natay ta kurù. Á yù ira ari Kudio, kagiad da ta awán ta serbi nayù kingnguá ni Apu Kesu, ánna kagiad da ta molapá yù ira mangikatalà kuna. \v 24 Ngam sittam nga manguruk sù pagágál ni Namarò ta umay ittam makiyígù kuna, mássiki nu Kudio onu ari Kudio, ammu tam ta makáwayyá si Apu Kesu Kiristu nga mangiyígù ta tatolay, megapu sù pakáwayyá ni Namarò ánna sírik na. \p \v 25 Á yù pinalurò ni Namarò, nga kagian nayù ira ari manguruk ta awán ta serbi na, yáyù masírik ánnè ta ngámin nga sírik da. Á yù kagiad da ta kapi ni Namarò, yáyù masikan ánna makáwayyá ánnè ta ngámin nga pakáwayyá na tatolay ánna sikad da. Ta kagian nayù ira ari manguruk ta awán ta serbi nayù pate ni Apu Kesu, ngam sinalákkuruk ni Namarò ta yáyù gapu na nga pakomán na yù ira nakaliwâ. Á kagiad da ta makapi si Namarò gapu ta arán na inilillì si Apu Kesu sù pate na ta kurù, ngam sinalákkuruk ni Namarò ta yáyù gapu na nga iyígù na yù ira tatolay, tapè ari ira sangaw mekanakanâ ta pangukum na. \p \v 26 Á wáwwagì, nonopan naw yù ággigián naw lage naw nanguruk sù pagágál ni Namarò nikayu. Baddì lâ nikayu yù inibiláng nayù ira ari manguruk ta masírik, onu makáwayyá, onu kátannangán. Ngam piníli na kayu ni Namarò, tapè sikayu yù manguruk kuna. \v 27 Ta piníli ni Namarò yù ira tatolay nga kun na awán ta ammu ra ta ánninganán nayù ira ari manguruk, tapè mepasiránán yù ira nga makkagi ta masírik ira. Á piníli ni Namarò yù ira tatolay nga makapi, tapè mepasiránán yù ira makáwayyá. \v 28 Á yù ira nga meluddè, nga uyoyungán nayù ira ari manguruk ánna kagiad da ta awán ta serbi ra, aggira yù piníli ni Namarò, tapè ipakánnámmu na ta kuruk nga awán ta serbi nayù ibiláng na tatolay ta importá ta dabbuno. \p \v 29 Á yù ira ari mebiláng ta importá ta dabbuno, aggira yù piníli ni Namarò, tapè awán ta tolay nga ajjan yù awayyá na nga mappeddaráyaw ta arubáng ni Namarò. \v 30 Ta si Namarò yù manotolay nittam, á pinattatádde na ittam kâ Apu Kesu Kiristu, tapè mesipà ittam sù sírik na ánna piá na. Á megapu kâ Apu Kesu Kiristu, nga nagikáru ta liwâ tam, pakomán ni Namarò ittam, tapè ari ittam mekanakanâ sù pamagikáru na. Á pakarenuán na yù nonò tam, ánna pabbalinan na ittam ta tatole na. \v 31 Á yáyù nga ajjan yù dán nga netúrâ nga kunniawe, “Nu ajjan yù iparáyaw na tolay, á ari yù baggi na, nu ari galâ si Apu Kesu Kiristu nga Yápu na, ánna yù kingnguá ni Apu megapu kuna.”\f + \fr 1:31 \ft Jeremia 9:24\f* \c 2 \s1 Yù Napiá nga Dámak nga Meyannung sù Ketapil ni Apu Kesu Megapu nittam \p \v 1 Á sikán, wáwwagì, labbè ku sù gián naw nga umay mangilayalayâ sù bilin ni Namarò, arák ku iniyubobuk yù monak onu masírik nga ubobuk nayù ira naggigiámmu. \v 2 Á ta paggiák ku nikayu, initalákkuruk ku ta yá lâ ilayalayâ ku si Apu Kesu Kiristu, nga natay ta kurù, nga netapil megapu nittam. \v 3 Á nakapingà ánna namippippigà nga naganássing. \v 4 Á ta pangilayalayâ ku, arák ku iniyubobuk yù monak ánna masírik, ta arát takayu kinagumán megapu sù ággubobuk ku. Ngam kinuruk naw yù bilik ku megapu galâ sù pakáwayyá nayù Mangilin nga Ikararuá ni Namarò. \v 5 Á yáyù nga ikatalà naw si Apu Kesu Kiristu, ari megapu sù sírik na tolay, nu ari galâ megapu sù pakáwayyá ni Namarò. \s1 Yù Sírik ni Namarò \p \v 6 Á ta pangituddu mi sù ira nga napasigaggà yù ángngikatalà da kâ Apu Kesu, masírik ánna monak yù ubobugam mi, ngam dumá sù kagiad da ta masírik nayù ira kátannangán nga mammaguray ta dabbuno, ánna yù ira káruán nga tatolay nga ari manguruk kâ Apu. Ta mappasá sangaw yù ibiláng da ta masírik ánna yù pakáwayyá ra. \v 7 Ngam yù sírik nga ubobugam mi yù sírik ni Namarò nga inilímak na ngaw ta tatolay. Ta sù ngaw lage na namarò ta dabbuno, sinalákkuruk ni Namarò yù akkuán na, tapè mesipà ittam sù pammagure na ta lángì. \v 8 Á awán ta mammaguray ta dabbuno nga nánnámmuán na yù sinalákkuruk ni Namarò. Ta nu nánnámmuád da nakuan, arád da nakuan pinapátay ta kurù si Apu Kesu, nga kotunán nga mammaguray. \p \v 9 Á yù ipakánnámmu mi, yáyù inipetúrâ na ngaw ni Namarò sù dán nga libru, nga kun na, \q1 “Makapállâ yù talákkurugan ni Namarò nga akka-akkuán na megapu sù ira nga mangiddù kuna, \q1 nga arád da paga bulubugá nasingan onu naginná, ánna arád da paga manonò!”\f + \fr 2:9 \ft Isaya 64:4\f* \p \v 10 Ngam dannian yù inipalappâ ni Namarò nittam, megapu sù Ikararuá na. Ta yù Ikararuá ni Namarò, ammu na ngámin, mássiki yù monak nga nonopan ni Namarò. \v 11 Á ta ángngarigán, asinni panò yù makánnámmu sù ajjan ta nonò na tolay, nu ari galâ yù tolay lápay? Á kunnian gapay kâ Namarò, ta awán ta makánnámmu sù meyannung kâ Namarò, nu ari galâ si Namarò ánna yù Ikararuá na. \v 12 Ngam sittam nga mangikatalà kâ Namarò, dumá yù nonò tam ta nonò nayù ira tatolay ta dabbuno nga ari manguruk kâ Apu, gapu ta iniyawâ ni Namarò nittam yù Ikararuá na nga maggián nittam, tapè matákkilalát tam yù ngámin nga naggapu kâ Namarò nga iyawâ na nittam. \p \v 13 Á ta pangilayalayâ mi karannian, arám mi iyubobuk yù masírik nga ubobuk nga naggapu ta nonò na tolay ta dabbuno, ngam iyubobuk mi lâ yù ipakánnámmu nayù Ikararuá ni Namarò nikami. Á megapu sù ángngabbák na nikami, ibukalám mi yù kuruk nga meyannung kâ Namarò sù ira tatolay nga ajjan nira yù Mangilin nga Ikararuá. \v 14 Ngam yù ira tatolay nga ari manguruk, nga awán nira yù Ikararuá ni Namarò, arád da alawatan yù netuddu nga naggapu sù Ikararuá ni Namarò, gapu ta kagiad da ta awán ta serbi na. Á arád da máwayyá nga kánnámmuán, gapu ta awán nira yù Ikararuá ni Namarò nga mangabbák, tapè kánnámmuád da nakuan. \v 15 Ngam yù tolay nga manguruk, nga ajjan kuna yù Ikararuá ni Namarò, ammu na yù mappíli sù napiá, á panakitán na gapay yù ari napiá. Ngam yù ira tatolay nga ari manguruk kâ Namarò, arád da kánnámmuán yù ággangnguá nayù tolay nga manguruk kâ Apu. \v 16 Á ajjan yù netúrâ sù dán nga libru, nga kun na, \q1 “Egga panò yù makánnámmu sù nonò ni Apu Namarò? \q1 Egga panò yù makáwayyá nga manabarang kuna?”\f + \fr 2:16 \ft Isaya 40:13-14\f* \m Awán gemma. Ngam sittam nga mangikatalà kâ Apu Kesu Kiristu, kánnámmuát tam yù naggapu ta nonò na, megapu sù Ikararuá na nga maggián nittam. \c 3 \s1 Yù ira Tatolay nga Masserbi kâ Namarò \p \v 1 Ngam sikayu, wáwwagì, ta keggâ ngaw ta gián naw nga mangituddu nikayu, arák ku inituddu yù monak nga kunnay sù ituddù sù ira tatolay nga tumulù sù Ikararuá ni Namarò. Ngam ággibajjì lâ yù ángngituddù nikayu, nga kunnay sù pangituddù ta tolay nga tuttulan na lâ paga yù karagatán na baggi na. \v 2 Á kunnay kayu paga ta abbing nga massusu, ta arán naw kánnámmuán yù monak nga ituddù nakuan nikayu. Á yáyù nga ággibajjì lábbì yù ángngituddù nikayu. Á mássiki nu kunangane, arán naw paga mánnámmuán!\f + \fr 3:2 \ft Kebru 5:12-13\f* \v 3 Ta akkuán naw paga yù akka-akkuán nayù ira ari manguruk kâ Apu. Mangabubu kayu ánna maddaráma kayu, á yáyù nga mepasingan ta kun na kayu ta tolay ta dabbuno nga akkuán na yù karagatán nayù baggi na, nga ari manguruk kâ Apu. \v 4 Ta ajjan nikayu yù ira makkagi ta tuttulad da si Pablo ánna yù ira makkagi ta si Apolo yù tuttulad da, á yáyù nga mepasingan ta akkuán naw lâ paga yù akka-akkuán nayù ira tatolay ta dabbuno nga ari manguruk kâ Apu. \p \v 5 Á anni laguk yù kingnguá ni Apolo? Á anni laguk yù pinalurò ku? Masserbi kami kâ Namarò, nga mangilayalayâ sù bilin na, tapè ikatalà naw si Apu Kesu. Á sinuppál mi lâ yù inipakuá ni Namarò nikami nga katággitádday. \v 6 Á meyárik kami sù ira nga pattarabakuan nayù makáddabbun, ta sikán yù kun na doban na nga umay mammulá ta bukal, á si Apolo yù kun na doban na nga umay massikkuk ta danum. Ngam si Namarò yù mamarakal sù inimulá mi. \p \v 7 Á yáyù nga ari makáwayyá yù mammulá onu yù massikkuk, ta si Namarò galâ yù mamarakal sù nemulá. \v 8 Á arán na irumá ni Namarò yù mammulá ánna yù massikkuk, ta iyawâ na nira nga katággitádday yù bálà na nga mepángngà ta pattarabáku na. \v 9 Á sikami kâ Apolo, makkabbulun kami nga makká-abbák nga mangituddu nikayu, ta yáyù passerbi mi kâ Namarò. Á meyárik kayu ta ákkomanán ni Namarò. \p Á meyárik kayu gapay ta balay nga paddayan ni Namarò. \v 10 Á megapu sù allà ni Namarò nikán, iniyawâ na nikán yù pakáwayyâ nga mangabbák kuna ta pappadde na sù bale na. Á kunnayà ta makáwayyá nga mabbalay, nga mangabbák kâ Apu. Á kunnayà ta nangipay ta panáddagán nayù balay, ta sikán yù napolu nga mangilayalayâ sù bilin ni Namarò nikayu. Á ajjan gapay yù ira nga kun na mamalin ta balay. Á sittam nga katággitádday, imugurán na laguk ta napiá yù áppadde na. \v 11 Ta awán ta tanakuán nga meyárik ta panáddagán nayù balay nga ipapadde ni Namarò, nu ari galâ si Apu Kesu Kiristu, nga kun na kallang nga nepatáddagin. Ta aggina lâ yù pangikatalakát tam. \p \v 12 Á ta ángngarigán, yù ira mamalin ta balay, makkakerumá yù ilannà da sù balay. Á kunnian sù ira mangituddu, ta makkakerumá yù ituddu ra. Á yù ira nga napiá yù ituddu na, kunnay ta ilannà da ta balay yù buláwán, ánna pinaláta, ánna nanginá nga batu. Ngam nu ari napiá yù ituddu ra, á kunnay ta ilannà da ta balay yù kayu nga támà, ánna mimì, ánna don na niuk. \v 13 Á sangaw nu duttál yù ággaw nga pamanunnù ni Apu Kesu ta tatolay, mepalappâ yù sinarabáku tam nga katággitádday, nu napiá. Ta pasikkálan ni Apu yù kingnguá tam, nga kunnay ta ipe na sù api, á maggián lâ yù napiá nga inipakuá ni Namarò nittam, ngam kengá lâ nga kunnay ta matuggi yù akkuát tam nga narákè onu yù awán ta serbi na. \v 14 Á nu maggián yù sinarabáku tam, nga kun na balay nga pidde tam nga ari matuggi, á napiá yù bálà tam nga iyawâ ni Namarò nittam nga katággitádday. \v 15 Ngam yù tolay nga ari napiá yù ituddu na, á kunnay ta matuggi yù sinarabáku na, á kengá lâ. Ta awán ta bálà na. Ngam meyígù yù baggi na lâ, nga kun na tolay nga nelillì sù katuggi nayù bale na, nga awánin ta kukuá na. \p \v 16 Á arán naw panò ammu ta sittam ngámin nga mangikatalà kâ Apu Kesu yù kun na mangilin nga bale ni Namarò? Ammu naw gemma! Ta maggián nittam si Namarò, gapu ta ajjan nittam yù Ikararuá na.\f + \fr 3:16 \ft 1 Korinto 6:19; 2 Korinto 6:16\f* \v 17 Á nu ajjan yù tolay nga manarál sù mangilin nga bale ni Namarò, á aggina gapay yù darálan ni Namarò. Á sikayu lápay nga mangikatalà kuna yù mangilin nga bale ni Namarò. \p \v 18 Arán naw laguk ilogò yù baggi naw! Ta nu ajjan yù tolay nikayu nga kagian na ta masírik ta ánninganán nayù ira tatolay ta dabbuno nga ari manguruk kâ Apu, á napiá nakuan nu mabbáli ta kun na molapá, nga awán ta ammu na ta ánninganád da, tapè mepakánnámmu kuna yù kukurugán nga sírik nga naggapu kâ Namarò. \v 19 Ta yù sírik nayù ira tatolay ta dabbuno, yáyù ibiláng ni Namarò ta awán ta serbi na. Á ajjan yù netúrâ sù dán nga libru nga bilin ni Namarò nga kun na, “Yù ira tatolay ta dabbuno nga monak yù sírik da, á yá lâ pabbalinád da yù kunnay ira ta nasikuatán, ta yù sírik da yù gapu na kelogò da lápay, megapu sù ure ni Namarò.”\f + \fr 3:19 \ft Job 5:13\f* \p \v 20 Á ajjan gapay yù netúrâ sù bilin ni Apu nga kunniaw: “Ammu ni Namarò ta awán ta serbi nayù nonopan nayù ira tatolay ta dabbuno nga kagiad da ta masírik.”\f + \fr 3:20 \ft Salmo 94:11\f* \v 21 Á arán naw laguk ipappeddaráyaw yù ira tatolay nga mangituddu nikayu, ta si Namarò yù maddok nira ta umay ira masserbi nikayu. Ta iniyawâ na nikayu ni Namarò yù ngámin nga pammakapián naw. \v 22 Á jinok nangà ni Namarò, ánna jinok na gapay di Apolo kâ Eduru, ta umay kami masserbi nikayu. Á talákkurugan ni Namarò ta mabbáli ta pakkapiánát tam yù ngámin nga ajjan ta dabbuno, yù ngámin nga mesimmu kunangan ánna yù mesimmu noka, ánna yù áttole tam ánna yù pate tam. Ngámin dannian yù naggapu kâ Namarò, tapè pabbalinan na ta pakkapiánát tam, \v 23 gapu ta sittam nga mangikatalà yù kukuá ni Apu Kesu Kiristu. Á si Apu Kesu Kiristu yù kukuá ni Namarò. \c 4 \s1 Yù ira Sinullà ni Namarò nga Minángngilayalayâ kâ Apu Kesu \p \v 1 Á kunniaw laguk yù pangibiláng naw nikami kári Apolo, ta masserbi kami kâ Namarò. Ta inikatalà na nikami ni Namarò yù pangilayalayâ mi sù bilin na nga meyannung kâ Apu Kesu, nga inilímak na ngaw ta tatolay. \v 2 Á yáyù nga tuppálam mi ta napiá yù ngámin nga ipakuá ni Namarò nikami, ta máwák na tolay nga ipasingan ta aggina yù mekatalà nga masserbi sù yápu na. \v 3 Á maguray lâ yù kagian naw nga meyannung sù áttarabákù, á paguráyák ku lâ, ta ari sikayu onu tanakuán nga tolay yù mamanunnù nikán, nu ari galâ yù Yápù. Á mássiki sikán, arák ku awayyá nga panunnután yù baggì. \v 4 Á awán ta ammù nga liwâ ku, ngam arák ku gapay ammu nu kuruk. Si Apu Kesu Kiristu nga Yápù, aggina galâ yù mamanunnù nikán. \v 5 Á yáyù nga arát tam laguk panunnután yù ira kábulut tam lage na ággo na. Ta sangaw nu duttál yù ággo na, manoli laguk si Apu Kesu, nga umay mamanunnù nittam ngámin nga tatolay. Á ipalappâ na sangaw yù ngámin nga kingngi-kingnguá tam nga inilímak tam, ánna yù ajjan ta nonò tam nga arát tam kinagi. Á nu napiá yù kingnguá tam, á si Namarò yù maddáyaw ta katággitádday nittam ta meyannung sù kingnguá na.\f + \fr 4:5 \ft Roma 2:16\f* \p \v 6 Á wáwwagì, sikami kâ Apolo yù keyarigán nayù inibukalák ku, tapè gigiámmuan naw yù kebalinán nayù netúrâ sù bilin ni Namarò, ánna kurugan naw lâ yù netúrâ. Ta ari máyâ nu mappeddaráyaw kayu ánna paddurúmán naw yù ira tatolay nga sinullà ni Namarò ta mangituddu nikayu. Arát tam laguk pilian yù tádday nga pakimorayát tam ánnè sù tádday. \v 7 Ngattá, ta kagian naw ta ajjan yù napiá nga pakáwayyá naw ánnè sù ira kábulun naw? Á egga panò yù pakáwayyá naw nga arán na galâ iniyawâ ni Namarò nikayu? Si Namarò gemma yù nangiyawâ nikayu! Ngattá, ta mappeddaráyaw kayu, nga kunnay ta yù baggi naw lápay yù paggapuán nayù pakáwayyá naw? \p \v 8 Aro, sikayu nga taga Korinto! Kagian naw ta kunnay ta maríku kayu! Kagian naw ta ammu naw ngámin ánna awán ta kiddawan naw nakuan kâ Namarò, nga iyawâ na nakuan nikayu. Á kagian naw ta makáwayyá kayin, nga kun na patul nga mepammaguray kâ Namarò sù páppatulán na, ngam sikami nga sinullà na nga minángngilayalayâ, ari paga. Á napiá nakuan nu kuruk nga patul kayu, tapè mepammaguray kami gapay nakuan nikayu. \v 9 Á yáyù kagiak ku gapu ta urè, á sikami nga sinullà ni Namarò nga minángngilayalayâ yù pinagukák na ánnè ta ngámin, nga kunnay ta tatolay ira nga pagikaruan na kues, nga matay ta arubáng na aru nga tatolay. Á yù ira tatolay ta dabbuno ánna yù ira daroban ni Namarò gapay, gírawad da kami. \v 10 Á yù ira tatolay ta dabbuno nga ari mangikatalà kâ Apu, kagiad da ta molapá kami megapu sù panguruk mi kâ Apu Kesu Kiristu. Ngam sikayu, kagiad da ta masírik kayu, megapu sù pangikatalà naw kâ Apu! Á kagiad da ta makapi kami ánna ibiláng da kami ta tatolay nga awán ta pakáwayyá ra. Ngam kagiad da ta makáwayyá kayu ánna masikan kayu! Á yáyù nga pakimorayád da kayu. Ngam sikami, uyoyungád da kami. \v 11 Á ta áddè kunangan, mabisin kami ánna mapangál, ánna napisipisil yù barawási mi. Á jigirigátad da kami, ánna awán ta paggianám mi. \v 12 Á bannagam mi yù baggi mi nga mattarabáku, tapè ajjan yù pakkatole mi.\f + \fr 4:12 \ft Kingnguá 18:3\f* Á nu igagek da kami, ipakimállà mi lâ ira kâ Apu ta ikállà na ira lâ. Á nu jigirigátad da kami, attamám mi lâ. \v 13 Á nu lillíbatad da kami, apiánám mi ira lâ. Á ta áddè kunangan, ibiláng da kami ta tatolay nga kagukábán nga awán bulubugá ta serbi na, ánna ipeyárik da kami ta kun na basúrá nga metabbà. \p \v 14 Á ari yaw ipattúrâ ku nikayu, tapè mepasiránán kayu nakuan, nu ari galâ ta tabarangát takayu, tapè kánnámmuán naw yù napiá nga tuppálan naw nakuan, ta sikayu yù kun na ánâ ku nga iddukak ku. \v 15 Ta mássiki nu aru yù ira nga mangituddu nikayu ta meyannung sù panguruk naw kâ Apu Kesu Kiristu, á sikán lâ yù kun na yáma naw, ta sikán yù napolu nga mangilayalayâ sù bilin ni Namarò nikayu. Á gapu ta pangilayalayâ ku nikayu, inikatalà naw si Apu Kesu. \v 16 Á yáyù nga ikomâ nikayu, sikán nga kun na yáma naw, ta párigán naw yù ággangnguâ. \v 17 Á yáyù nga dobak ku tán nikayu si Timotio. Aggina yù iddukak ku, nga kun na anâ ku nga mekatalà megapu sù pangikatalà na kâ Apu. Á ipanonò na nikayu yù napiá nga ipakuá ni Apu sù ira nga tumuttul kuna, nga naggittá sù napiá nga ituddù gapay sù ira ngámin nga mangikatalà kâ Apu ta ngámin nga angayák ku. \p \v 18 Á ajjan garè nikayu yù ira mappeddaráyaw, ta kagiad da ta aringà umay mattúllun nikayu. \v 19 Ngam mabíkà nga umay nikayu, sangaw nu ure ni Apu Namarò, á masingak ku yù ira mappeddaráyaw, á ammù sangaw nu kuruk nga ajjan yù pakáwayyá ra. \v 20 Ta mepakánnámmu nu kuruk nga mesipà yù tolay sù pammagure ni Namarò, ari lâ megapu sù pagubobuk na, nu ari galâ megapu sù napiá nga akka-akkuán na, nga pangipasinganán na sù pakáwayyá ni Namarò. \v 21 Á anni laguk panò yù ikáyâ naw nga akkuák ku sangaw nu umayà nikayu? Ta nu ari kayu mabbabáwi ánna pallikuránán naw yù narákè nga akkuán naw, á et takayu sangaw pággangan. Ngam nu tukkatan naw yù narákè nga akkuán naw, á sangaw nu umayà, ipasingak ku lâ yù ángngiddù ku nikayu ánna yù ángnganna-annè nikayu. \c 5 \s1 Yù Meyannung sù Tádday nga Liwâ da \p \v 1 Á neránuk garè ta ajjan yù tolay nga mepaggagammung nikayu ta ákkimorayán naw, nga kitarákè yù akka-akkuán na. Á mássiki yù ira ari manguruk kâ Apu, arád da akkuán yù kunnian. Ta ajjan kanu yù kabbulun naw nga inatáwa na yù atáwa nayù yáma na, nga massiúmán kuna. \v 2 Á sikayu, ngattá ta mappeddaráyaw kayu lâ paga! Ngattá ta arán naw gammán yù tolay? Ari kayu nakuan mappeddaráyaw, nu ari galâ ta maraddam kayu nakuan! Papanáwan naw laguk sù paggagammungán naw yù tolay nga kunnian yù akkuán na! \p \v 3 Á sikán, mássiki nu awánà tán nikayu, á kun na ajjanà nikayu megapu sù pakanonò ku nikayu ánna yù pangitubbuk ku sù túrâ ku nikayu. Á megapu ta pakáwayyâ nga naggapu kâ Apu Kesu, kagiak ku nikayu yù pamagikárù sù tolay nga nalliwâ. \v 4 Á pakalabbè nayù túrâ ku ta gián naw, maggagammung kayu laguk, ta mepulù nikayu si Apu Kesu Kiristu, ánna kunnay ta ajjanakin lápay ta gián naw. \v 5 Á megapu sù pakáwayyá ni Apu Kesu, itulù naw yane tolay sù pakáwayyá ni Satanas, tapè jigirigátan na yù baggi na, abernu mabbabáwi sangaw nu majjigâ, ánna meyígù yù ikararuá na sangaw nu duttál yù ággaw nga panoli ni Apu Kesu, nga umay mamanunnù ta tatolay. \p \v 6 Á ari gemma napiá yù pappeddaráyo naw. Arán naw panò ammu yù nakagi, nga “Mássiki nu babáddì yù áppalappák nga nekiruk ta pán, á luppák ngámin.” Á yù kebalinán na yù passamâ nayù narákè, á mekanakanâ kayu ngámin sangaw sù narákè nga akkuád da. \v 7 Irián naw laguk yù ngaw ággangnguá naw nga narákè, tapè pareku nga napiá yù akka-akkuán naw. Ta kuruk nga napakarenuán kayin, megapu sù pangikatalà naw kâ Apu Kesu Kiristu. Ta netapil si Apu Kesu, nga nepárik sù kígaw na karneru nga neyátáng ngaw, nga kunnay ta iniyátáng nayù ira ngaw Kudio ta panaddamád da sù pattalebák nayù daroban ni Namarò nira, sù ánge na namapátay sù kaká nga anâ nayù ira Egipto. \v 8 Á ta papparád da ngaw sù pappiestá ra, pidde ra yù pán nga awán ta nekiruk kuna nga áppalappák na. Á sittam, á kunnian iriát tam laguk yù narákè nga akka-akkuát tam, tapè ari massamâ yù narákè nga kun na áppalappák ta pán. Á tuppálat tam yù ngámin nga napiá nga ipakuá ni Apu nittam, tapè mepagayáyâ si Apu nittam, megapu sù napasigaggà nga pangikatalà tam ánna yù panguruk tam kuna. \p \v 9 Á pattúrâ ku ngaw sù tanakuán nga túrâ ku nikayu, sinaddánát takayu ta ari kayu mepappupúlù sù ira mangarallaw. \v 10 Ngam arák ku kagian ta ari kayu mepabbulun sù ira mangarallaw nga ari manguruk kâ Apu, onu yù ira mokkuk, yù ira makkokò, ánna yù ira makimoray ta sináddios. Ta ari máwayyá nga mesinná ittam sù ira tatolay ta dabbuno nga ari manguruk kâ Apu, gapu ta awán ta tanakuán nga paggianát tam nu ari lâ sawe dabbuno. \v 11 Ngam initúrâ ku nikayu ta ari kayu mepappupúlù sù tolay nga makkagi ta wagi tam megapu ta panguruk na, nga narákè lâ yù akkuán na, nga mangarallaw, onu mokkuk onu makimoray ta sináddios, onu mabbebbek onu magillellaw onu makkokò. Ari kayu laguk mepappupúlù sù tolay nga makkagi ta wagi tam, nga mangnguá karannian nga narákè. Á ari kayu mepallálláng kuna. \p \v 12 Á yù ira nga ari manguruk kâ Apu Kesu, ari ira gemma yù panunnutát tam, nu ari galâ yù ira kábulut tam nga manguruk kâ Apu. \v 13 Ta si Namarò galâ yù mamanunnù sù ira ari mangikatalà kuna. Á sikayu, papanáwan naw laguk sù paggagammungán naw yù tolay nga mangnguá ta narákè, ta yáyù taddán ni Namarò nga netúrâ. \c 6 \s1 Yù Meyannung sù Pangikeká tam sù ira Kábulut tam \p \v 1 Á nu ajjan nikayu yù mamaliwâ sù kabbulun na nga mangikatalà kâ Apu, á ngattá, ta ikeká na ta arubáng na kues nga ari mangikatalà kâ Apu? Ipapanunnù naw galâ nakuan sù ira kábulun naw nga tatole ni Namarò. \v 2 Arán naw panò ammu ta sangaw nu pagáddekán na ággaw, á sittam nga tatole ni Namarò yù mamanunnù? Á panunnutát tam yù ira ngámin nga tatolay nga ari manguruk kuna. Á gapu ta yáyù ipakuá ni Namarò nittam, arát tam panò máwayyá nga panunnután yù ira kábulut tam nga mangikatalà kâ Apu, nu ajjan yù baddì nga áddumá ra ta nonò da? \v 3 Á arán naw panò ammu gapay ta sittam nga manguruk kâ Apu yù mamanunnù sangaw sù ira daroban ni Namarò ta lángì? Á pappanganâ lâ sù meyannung ta ággiát tam sawe dabbuno! \v 4 Á nu ajjan nikayu yù mangikeká ta kabbulun na, á ngattá, ta en naw ipapanunnù sù ira tatolay nga ari mebiláng sù ira kábulun naw nga mangikatalà kâ Apu? \v 5 Aro! Mappasirán kayu nakuan megapu sù akka-akkuán naw! Awán panò ta tádday nikayu nga masírik, nga ammu na yù mamanunnù ánna yù mamakkakápiá sù ira kábulut tam nga manguruk? \v 6 Ngam sikayu, makkakákeká kayu ta arubáng nayù kues nga ari mangikatalà kâ Apu, sikayu nga mawwawági megapu sù pangikatalà naw! \p \v 7 Á liwâ nawin gapay yù pakkakákeká naw. Más napiá nu attamán naw nakuan yù narákè nga akkuán na nikayu nayù kabbulun naw. Á mássiki nu suitikan na kayu, paguráyán naw lâ nakuan. \v 8 Ngam sikayu galâ yù mangilogò ánna yù massuítì! Á yù ira kábulun naw nga mangikatalà kâ Apu yù ilogò naw ánna yù suitikan naw! \v 9 Arán naw panò ammu ta ari mesipà sù pammagure ni Namarò yù ira tatolay nga mangupù nga mangnguá ta narákè? Ari kayu laguk makilogò sù ira makkagi ta ari kuruk. Ta yù ira tatolay nga meruruk sù arán na atáwa, onu yù ira makimoray ta sináddios, onu yù ira mangarallaw ánna makikarallaw, yù ira mangnguá ta narákè sù kagittá na nga laláki onu babay, ari ira mesipà sù pammagure ni Namarò. \v 10 Á kunnian gapay sù ira mattukkam, onu yù ira mokkuk, onu yù ira magillellaw, onu yù ira mamaraparákè, onu yù ira makkokò, ari ira mesipà sù pammagure ni Namarò. \v 11 Á yù ira káruán nikayu, kunnian ngaw yù kingnguá ra. Ngam kunangane, napakomá kayin, á napakarenuán kayin, nga mangilin megapu sù pinalurò ni Apu Kesu Kiristu ánna megapu sù pakáwayyá nayù Ikararuá ni Namarò. Á pinabbalin na kayin ni Namarò ta ánâ na, nga ibiláng na ta matunung. \s1 Akkuát tam lâ yù Napiá, tapè Meparáyaw si Namarò \r Roma 14:13-23; 1 Korinto 8:7-13; 10:23-33 \p \v 12 Á naginná naw yù nakagi, nga kud da, “Maguray lâ yù ikáyâ tam nga akkuán, yáyù awayyá tam nga akkuán, nu arát tam liwatan yù tunung.” Wan. Ngam kagiak ku nikayu ta ari mabbalin ta kapiánát tam yù ngámin nga ikáyâ tam nga akkuán. Á yáyù nga mássiki nu ari mepugik nikán yù ikáyâ ku, á gaggarák ku galâ yù baggì, marakè aripanan nangà nayù pakkaragâ ku. \v 13 Á naginná naw gapay yù nakagi, nga kud da, “Napadday yù kanan, tapè kanat tam, á napadday gapay yù gutù tam, tapè ajjan yù paggianán na kanat tam.” Wan. Ngam kagiak ku nikayu ta sinullà ni Namarò yù pagáddekán nayù serbi nayù gutù tam ánna kanat tam, á awán ira sangaw. Á yá ipappadde ni Namarò ta baggi tam, nga ari ta mangarallaw, nu ari galâ tapè dayáwat tam si Apu Kesu Kiristu, ánna palurotat tam yù ipakuá na nittam. Ta si Apu Kesu Kiristu galâ yù máwák tam, nga mammaguray nittam. \v 14 Á pinaginnanole ni Namarò si Apu Kesu Kiristu, á paginnanolayan na ittam gapay sangaw, megapu sù pakáwayyá na nga mamagaddátu. \p \v 15 Á arán naw panò ammu ta sittam nga mangikatalà kâ Apu Kesu Kiristu, nepattatádday ittamin kâ Apu, nga kunnay ta sittam yù baggi na? Á gapu ta kunnian yù ággiát tam, arát tam laguk awayyá nga umay metádday sù narákè nga babay. \v 16 Arán naw panò ammu ta nu umay yù tolay meruruk sù makikarallaw, á kunnay ta tádday lâ yù baggi ra? Ta yawe inipetúrâ ni Namarò, “Yù ira duá, kunnay ira ta tádday lâ.”\f + \fr 6:16 \ft Genesis 2:24\f* \v 17 Ngam sittam nga mangikatalà kâ Apu Kesu, netádday yù nonò tam ta nonò na, megapu sù Mangilin nga Ikararuá na nga maggián nittam. \p \v 18 Ari kayu laguk mangarallaw. Arayyuán naw yù mangapà nikayu ta mangarallaw. Ta narákè yù liwâ nayù tolay nga mangarallaw, ánnè sù ira ngámin nga liwâ na tolay, gapu ta pakaliwatán na lápay yù baggi na. \v 19 Arán naw panò ammu ta kun na bale nayù Mangilin nga Ikararuá yù baggi tam, ta jinok ni Namarò yù Ikararuá na nga maggián ta baggi nayù ira nga mangikatalà kuna. Á yáyù nga arát tam kukuá yù baggi tam, ta si Namarò yù makákkuá ta baggi tam.\f + \fr 6:19 \ft 1 Korinto 3:16; 2 Korinto 6:16\f* \v 20 Nonopat tam laguk yù inipappagá ni Apu Kesu ta pagikáru na ta liwâ tam, tapè tatole na ittam. Á iyusá tam laguk yù baggi tam nga manuppál sù napiá, tapè meparáyaw si Namarò megapu nittam. \c 7 \s1 Yù Meyannung sù ira Magatáwa \r Mattiu 5:31-32; l9:3-9; Markus 10:2-12; Lukas 16:18 \p \v 1 Á ta meyannung sù iniyabbû naw ta pattúrâ naw ngaw nikán, á yawe yù itabbák ku nikayu. Napiá nu ari mangatáwa yù tolay. \v 2 Ngam gapu ta malogon yù tolay nga mápà ta malliwâ, á napiá nu ajjan sù katággitádday yù atáwa na lápay. \v 3 Á yù ira magatáwa, napiá nu makká-upu-upù ira nga manuppál sù pagatáwa ra, ta jikkù nu manakì yù tádday nga meruruk sù atáwa na. \v 4 Ta ari yù babay yù mammaguray sù baggi na, nu ari lâ yù atáwa na yù mammaguray kuna. Á kunnian gapay sù laláki, ari mammaguray sù baggi na, nu ari lâ yù atáwa na yù mammaguray kuna. \v 5 Arán naw laguk panakitán yù ikáyâ nayù atáwa naw. Ngam nu nattatádday yù nonò naw nga ari kayu lábbì madduruk ta pígiá nga ággaw, tapè tángngagan naw yù pakimállà naw kâ Apu, á napiá yian. Á ta pappasá nayù ira ággaw nga pakimállà naw, á madduruk kayu má laguk, marakè kagumánan na kayu ni Satanas, gapu ta arán naw magaggarán yù karagatán naw. \p \v 6 Á kinagì nikayu ta máyâ nu magatáwa kayu, ngam arák ku initaddán. \v 7 Á ta urè, más napiá nu mepárik yù tolay nikán nga ari mangatáwa. Ngam ammù ta iniyawâ ni Namarò nittam nga katággitádday yù pakáwayyá na nga makkakerumá. \p \v 8 Á sikayu nga ari paga nagatáwa ánna sikayu nga nabálu, yawe yù kagiak ku nikayu. Napiá nu maggián kayu lâ nga kunnay nikán nga ari mangatáwa. \v 9 Ngam nu arán naw magaggarán yù pakkaragâ nayù baggi naw, á mangatáwa kayu laguk, ta más napiá nu magatáwa kayu, ánnè sù pannononò naw sù karagatán na baggi naw. \p \v 10 Á yawe yù kagiak ku sù ira magatáwa, nga ari lâ yù taddák ku, nu ari galâ yù taddán ni Apu Kesu, nga ari nakuan mesinná yù babay sù atáwa na. \v 11 Ngam ta ángngarigán nu panawán nayù babay yù atáwa na, ari laguk makiatáwa ta tanakuán, nu ari galâ ta makikapiá sù ngaw atáwa na, ánna mattoli kuna. Á yù laláki, arán na nakuan igúngay yù atáwa na. \p \v 12 Á sikayu nga káruán, yawe yù kagiak ku nikayu, nga urè lápay, gapu ta awán ta kinagi ni Apu Kesu nga meyannung karanniaw. Á ta ángngarigán, nu ajjan yù laláki nga mangikatalà kâ Apu Kesu, ngam ajjan yù atáwa na nga ari mangikatalà kâ Apu. Á mássiki nu ari manguruk yù babay, nu ikáyâ na maggián sù atáwa na nga manguruk, á arán na nakuan igúngay na laláki yù atáwa na. \v 13 Á kunnian gapay nu ajjan yù babay nga mangikatalà kâ Apu Kesu, ngam ari mangikatalà kâ Apu yù atáwa na. Nu ikáyâ nayù laláki nga maggián sù atáwa na nga manguruk, á arán na laguk igúngay. \v 14 Ta yù laláki nga ari manguruk, á ibiláng ni Namarò ta kunnay ta tole na gapay, megapu sù kepattádde na sù atáwa na nga mangikatalà kâ Apu. Á kunnian gapay sù babay nga ari manguruk, nga netádday sù atáwa na nga mangikatalà kâ Apu Kesu. Ta nu ari kuruk yian, á mebiláng yù ira ánâ da ta kunnay sù ira ánâ nayù ira nga ari manguruk. Ngam mangilin ira gemma, nga mesipà sù ira tatole ni Namarò. \p \v 15 Ngam ta ángngarigán nu ajjan yù tádday nga ari manguruk kâ Apu, nga ikáyâ na igúngay yù atáwa na nga mangikatalà kâ Apu, á massinná ira laguk, tapè ari ira maddamá. Á mapalubbángin yù tádday nga mangikatalà kâ Apu, gapu ta ikáyâ ni Namarò ta magimammà ira. \v 16 Á sikaw nga babay nga mangikatalà kâ Apu, napiá nu maggián ka sù atáwam, abernu mabbabáwi sangaw megapu sù napiá nga ipasingam mu, á mangikatalà gapay kâ Apu, tapè meyígù. Á sikaw nga laláki nga mangikatalà kâ Apu, napiá gapay nu maggián ka sù atáwam, abernu mabbabáwi sangaw megapu sù napiá nga ággangnguám kuna, á mangikatalà gapay kâ Apu, tapè meyígù. \s1 Arát tam Patalián yù Ággiát tam \p \v 17 Á yawe yù taddák ku sù ira ngámin nga mangikatalà kâ Apu, nga maggagammung ta makkakerumá nga lugár da. Maguray lâ yù ággiát tam ánna yù pakáwayyá tam ta pagágál ni Namarò nittam ta mangikatalà kuna, yáyù arát tam patalián nu arát tam galâ uputan. \v 18 Á ta ángngarigán, nu nakugì yù tolay lage na nangikatalà kâ Apu Kesu, á arán na laguk irián yù kakugì na. Á nu ari nakugì yù tolay ta pagágál na kuna ni Apu, á maggián lállaguk nga ari nakugì. \v 19 Ta mássiki nu nakugì yù tolay onu ari nakugì, awán ta kuentá na. Ta yá lâ importá yù panuppál tam sù itaddán ni Namarò nittam. \v 20 Á yáyù nga maggián ittam laguk sù ággiát tam ta pamegapu tam mangikatalà kâ Apu. \p \v 21 Á ta ángngarigán nu aripan ka ngaw, uputam mu laguk yù pakiaripam mu. Ngam nu ajjan yù awayyám nga mapalubbáng sù pakiaripanám mu, á napiá gemma. Alawatam mu laguk yù kapalubbáng mu. \v 22 Ta arán na paddurúmán ni Namarò yù tolay nga aripan ánna yù tolay nga makáwayyá, nga ari makiaripan. Á ta ánninganán ni Apu Namarò, tole na nga napalubbángin yù aripan nga mangikatalà kâ Apu Kesu Kiristu. Á yù tolay nga makáwayyá, nga ari makiaripan ta tolay, nabbáli laguk ta aripan ni Apu Kesu, gapu ta pakiyápu na kâ Apu Kesu. \v 23 Á tatole na kayu ni Apu Namarò, nga nanginá, gapu ta inipappagá na yù inángà nayù táttádday nga Anâ na, si Apu Kesu Kiristu, tapè palubbángan na kayu. Ari kayu laguk makiaripan sù ira tatolay nga mangituddu sù ure ra lápay, ta ajjanin yù Yápu naw, si Namarò. \v 24 Á yáyù, wáwwagì, maggián kayu laguk nga katággitádday sù ággián na ta pamegapu na tumuttul kâ Namarò, ánna uputan naw gapay yù pakiyápu naw kâ Namarò. \s1 Yù Meyannung sù ira ari paga Nangatáwa ánna yù ira Nabálu \p \v 25 Á ta meyannung sù ira nga ari bulubugá nangatáwa, awán ta ammù nga kinagi ni Apu Kesu nga meyannung sù ággiád da. Ngam yawe yù kagiak ku ta urè lápay, á sikán yù mekatalà, megapu sù pangikállà ni Apu nikán. \v 26 Á gapu ta mappanà nga majjigâ ittam, á napiá ta urè nu maggián ittam sù dán nga ággiát tam. \v 27 Á ta ángngarigán, sikayu nga ajjan yù atáwa na, á ari kayu laguk massinná. Á sikayu nga awán ta atáwa na, arán naw laguk karagatán nga mangatáwa. \v 28 Ngam nu magatáwa kayu, á ari gemma liwâ. Ngam ta urè, más napiá nu ari kayu mangatáwa, tapè arán naw maparubán yù jigâ nga umay ta ngámin nga naggagáttáwa. \p \v 29 Á yawe ipanonò ku nikayu, wáwwagì. Mabì ittamin nga maggián sawe dabbuno, nga ajjan yù awayyá tam nga masserbi kâ Apu. Á yáyù, sikayu nga ajjan atáwa na, tángngagan naw yù ipakuá ni Apu nikayu, ta kunnay sù panángngák nayù tolay nga awán ta atáwa na. \v 30 Á kunnian gapay sù ira maraddam, onu magayáyâ, onu yù tolay nga gumátáng ánna yù tolay nga awán ta kukuá na. Arát tam laguk tángngagan yù karaddam tam ánna pagayáyâ tam, á arát tam ikaburung yù egga nittam onu yù awán, tapè matángngák tam yù passerbi tam kâ Apu. \v 31 Á napiá nu aláppaw yù panangngal tam sù egga nittam ta dabbuno. Ta awán ta áddumá na, nu málâ tam yù aru sawe dabbuno onu yù baddì lâ yù málâ tam, ta mabíkin mappasá yù ággián nayù dabbuno. \p \v 32 Á ikáyâ ku ta awán ta ikaburung naw. Á yù tolay nga awán ta atáwa na, tángngagan na yù ipakuá ni Apu kuna, tapè magayáyâ si Apu megapu sù akkuán na. \v 33 Ngam yù tolay nga ajjan yù atáwa na, tángngagan na yù ággiád da kâ atáwa na, tapè magayáyâ yù atáwa na. \v 34 Á yáyù nga ari magimammà yù nonò na, ta tángngagan na galâ yù áttole ra ta dabbuno, ngam ikáyâ na nga tángngagan nakuan gapay yù ipakuá ni Apu kuna. Á yù babay nga awán ta atáwa na, tángngagan na lâ yù ipakuá ni Apu kuna, tapè magayáyâ si Apu megapu kuna. Ngam yù babay nga ajjan yù atáwa na, tángngagan na lâ yù ikáyâ nayù atáwa na, nu kunnasi gapay yù pamagayáyâ na kuna. \v 35 Á kinagì yawe nikayu, gapu ta ikáyâ takayu abbágán. Arát takayu gaggarán, nu ikáyâ naw mangatáwa. Ngam ikáyâ ku ta napasigaggà yù ángngiddù naw kâ Apu, ánna tángngagan naw ta napiá yù ipakuá ni Apu nikayu, nga awán ta pakataláttanán na. \p \v 36 Á ta ángngarigán nu ajjan yù ira nattarátu, á kagian nayù laláki ta arán na magaggarán yù karagatán na baggi na, á nepatalugáring ta naparánin yù babay nga makiatáwa, á magatáwa ira laguk, ta arád da gemma liwâ nu magatáwa ira. \v 37 Ngam nu nattatádday yù nonò da, ánna napasigaggà yù ure ra nga ari ira magatáwa, á nu máwayyá nayù laláki nga igaggak yù karagatán na baggi na, á napiá gapay nu ari ira magatáwa. \v 38 Á yáyù nga napiá nu mangatáwa yù laláki sù magingánay nga katarátu na. Ngam más napiá nu ari mangatáwa. \p \v 39 Á yù babay nga mangikatalà kâ Apu, arán na awayyá nga makiatáwa ta tanakuán, nu matolay lâ paga yù atáwa na. Ngam nu natayin yù atáwa na, awayyá nen nga makiatáwa nu ikáyâ na. Ngam yá lâ pakiatawán na yù laláki nga mangikatalà gapay kâ Apu. \v 40 Ngam ta urè, más magayáyâ yù nabálu nu arán nen pidduán makiatáwa. Á ari lâ negapu ta nonò ku támma yù kagiak ku, nu ari gapay negapu sù ure nayù Mangilin nga Ikararuá. \c 8 \s1 Yù Meyannung sù Kanan nga Meyátáng ta Sináddios \r Roma 14:13-23; 1 Korinto 6:12-20 \p \v 1 Á yawe yù itabbák ku sù iniyabbû naw nga meyannung sù meyátáng ta sináddios, nu ajjan yù awayyá tam nga kanan. Á kuruk yù kinagi naw gemma, nga sittam ngámin nga mangikatalà kâ Apu, ammu tam ta awán ta pakáwayyá nayù ira sináddios. Ngam yawe yù kagiak ku. Ajjan yù ira kábulut tam nga manguruk, nga mabbábáng paga ta meyannung sù ira sináddios. Á ari ira mábbágán megapu sù ammu tam, nu mappeddaráyaw ittam ánna motun yù nonò tam. Ngam nu kuruk nga iddukat tam ira, á mábbágán ira, ánna mapasigaggà yù pangiddù da kâ Apu. \v 2 Á nu mappeddaráyaw yù tolay gapu ta kagian na ta aru yù ammu na, arán na paga ammu yù kuruk nga mepángngà sù ira mangikatalà kâ Apu. \v 3 Ngam yù tolay nga kuruk nga mangiddù kâ Namarò, aggina yù ammu ni Namarò ánna ibiláng na ta tole na. \p \v 4 Á ta meyannung sù awayyá tam nga kumán sù neyátáng ta sináddios, á kunnay sù kinagì, ammu tam ta kuruk nga ari matolay yù ira sináddios nga pangiyátangád da. Á ammu tam ta awán ta tanakuán nga pakiyápuát tam, nu ari lâ yù táttádday nga Yápu tam nga matotolay. \v 5 Á mássiki nu aru yù ira nga kagian na tatolay ta dios da ta lángì ánna dabbuno, ánna aru yù ira pidde ra nga pakiyápuád da, \v 6 ngam sittam, táttádday lâ yù pakimorayát tam, nga si Namarò nga Yáma tam. Aggina yù paggapuán na ngámin nga ajjan ta dabbuno ánna lángì. Á iniyawâ na nittam yù áttole tam, tapè palurotat tam yù ipakuá na nittam. Á táttádday lâ yù pakiyápuát tam, nga si Apu Kesu Kiristu. Aggina yù namarò ta ngámin, ta inipaparò ni Namarò yù ngámin kuna. Á matolay ittam megapu kuna. \p \v 7 Ngam yù ira káruán nga kábulut tam nga mangikatalà kâ Apu, arád da paga kánnámmuán ta awán ta pakáwayyá nayù ira sináddios. Á lage ra nanguruk kâ Apu, napenám ira nga makimoray ta sináddios nga kunnay ta matolay ira. Á yáyù, nu kumán ira ta neyátáng ta sináddios, á maburung ira, gapu ta kagiad da ta makaliwâ iren. \v 8 Ngam ari gemma yù kanat tam yù gapu na nga ikállà na nittam ni Namarò. Á maguray lâ yù kanat tam, á arát tam liwâ nu arát tam kanan, ánna arát tam kapiánán nu kanat tam. \p \v 9 Magimuguk kayu laguk, sikayu nga makáwayyá nga kumán megapu sù ángngikatalà naw, marakè malliwâ yù kabbulun naw nga makapi paga yù ángngikatalà na kâ Apu, megapu sù pakkákán naw ta neyátáng. \v 10 Ta nu masingan na kayu nga mepallálláng sù bale nayù ira sináddios, á mappelò nga umay gapay tán nga kumán ta neyátáng, mássiki nu kagian na ta liwâ na. \v 11 Á megapu sù ammu naw, á makaliwâ laguk yù kabbulun naw nga makapi paga yù ángngikatalà na kâ Apu, nga tolay nga naketapilán na gapay ni Apu Kesu Kiristu. \v 12 Á nu nakaliwatán naw yù kabbulun naw nga makapi paga yù ángngikatalà na, nakaliwatán naw gapay si Apu Kesu Kiristu. \v 13 Á yáyù nu ajjan yù wagì nga makaliwâ nakuan megapu sù pakkákák ku ta neyátáng, á arák ku laguk bulubugá kanan yù neyátáng, tapè awát ta tolay nga makaliwâ kâ Apu megapu nikán. \c 9 \s1 Yù Mepángngà nga Akkuán nayù Minángngilayalayâ \r 2 Korinto 11:7-12; 1 Tessalonika 2:7-9 \p \v 1 Á yawe ipanonò ku sù ira mamaliwâ nikán. Awán ta tolay nga mangaripan nikán. Á sikán gapay yù nabbilinán ni Apu Kesu, nga mangilayalayâ. Á nasingak ku gemma si Apu Kesu nga Yápu tam, ta nappasingan nikán. Á gapu ta pangikatalà naw kâ Apu Kesu, sikayu yù nabbalinán nayù ipatarabáku nayù Yápù nikán. \v 2 Á mássiki nu ajjan yù ira makkagi ta arán nangà sinullà ni Apu nga minángngilayalayâ, ngam sikayu nga taga Korinto yù pamakurugán ta nabbilinán nangà ni Apu Kesu, gapu ta inikatalà naw si Apu Kesu megapu sù pangilayalayâ ku. \p \v 3 Á nu ajjan yù ira nga mangiyabbû nikán ta meyannung sù pakáwayyá mi kâ Bernabe, kunniaw yù itabbák ku nira. \v 4 Ari panò mepángngà nu sikayu nakuan yù pangápám mi ta máwák mi nga kanan ánna inumam mi? Ngam arám mi apan. \v 5 Á ari panò mepángngà nakuan nu mangatáwa kami sù babay nga mangikatalà kâ Apu, nga mepulù nakuan nikami sù ngámin nga angayám mi nga mangituddu, ta kunnay sù ira káruán nga minángngilayalayâ, ánna si Eduru, ánna yù ira wáwwagi ni Apu Kesu? \v 6 Á matunung panò ta sikami lâ kâ Bernabe yù mangallu ta pakkatole mi? Ngam táddanán naw yù ira káruán nga minángngilayalayâ. \v 7 Á ta ángngarigán, egga panò yù suddálu nga umay makigerrá, nga aggina lápay yù mamalattuák sù pakkatole na? Awán. Á egga panò yù mammulá nga arán na kanan yù bungá nayù inimulá na? Kanan na gemma! Á yù manaron ta ayám, yáyù gemma gapay yù paggapuán nayù pakkatole na. \p \v 8 Á negagángay gemma sù ira mattarabáku, ta apad da yù pakkatole ra sù ira pattarabakuád da. Á ari lâ negapu ta nonò na tolay yane nga kinagì nikayu, nu ari gapay negittá sù tunung ni Namarò nga bibbirat tam. \v 9 Yawe yù inipetúrâ ni Namarò kâ Moyses: “Arán naw bussalán yù simù na báka nga magaggì ta ammay, tapè awayyá na lâ kumán.”\f + \fr 9:9 \ft Deuteronomio 25:4\f* Á ta panaddán ni Namarò kuna, yù báka panò yù ninonò na? \v 10 Ari gemma, nu ari galâ sittam nga tatolay yù kebalinán nayù kinagi ni Namarò, tapè magayáyâ ittam nga mattarabáku, gapu ta ajjan yù iddanamát tam nga málâ tam yù balle tam, maguray lâ yù tarabáku tam, nu magarádu onu maggaták. \p \v 11 Á sikami, meyárik kami ta mammulá, ta inilayalayâ mi yù bilin ni Namarò nikayu, nga kunnay ta inimulá mi ta nonò naw yù napiá nga pammakapián naw. Á ari panò mepángngà nu málâ mi yù pakkatole mi nga maggapu nikayu? \v 12 Á nu ajjan yù awayyá nayù ira káruán nga mangituddu nga mangâ sù balle ra nga maggapu nikayu, á nepatalugáring laguk nikami. Ngam sikami, awán bulubugá ta nálâ mi nikayu. Á mássiki nu marigâ yù ággiám mi, inattamám mi lâ. Á mattarabáku kami ta tanakuán nga pagalerám mi ta pakkatole mi, tapè ari megaggak yù passamâ nayù napiá nga dámak nga meyannung kâ Apu Kesu Kiristu. \p \v 13 Á ammu naw támma ta yù ira tatolay nga mattarabáku sù mangilin nga bale ni Namarò tuke ta Jerusalem, á meyawâ nira yù kanad da. Á yù ira pári nga mangiyátáng ta ayám kâ Namarò, apad da gapay yù balle ra sù neyátáng, nga kanad da. \v 14 Á kunnian gapay sù ira nga mangilayalayâ sù napiá nga dámak, ta initaddán ni Apu Kesu ta meddán ira ta pakkatole ra, nga maggapu sù ira tudduád da. \p \v 15 Ngam sikán, mássiki nu ajjan yù awayyâ nga apan yù máwák ku sù ira tudduák ku, ngam aringà nakitáddán. Á pattúrâ ku nikayu kunangan, ari yian yù ipattúrâ ku. Ta más napiá ta urè nu matayà lápay ta bisik ku, ánnè ta kári nayù ipagayáyâ ku ánna ipappeddaráyò ta arák ku apan yù pakkatolè nikayu. \v 16 Á awán ta awayyâ gemma nga ipappeddaráyaw yù pangilayalayâ ku sù napiá nga dámak, gapu ta yáyù ipakuá ni Namarò nikán, nga máwák nga palurotak ku. Á kábbingà lâ nu arák ku nakuan tuppálan. \v 17 Á nu megapu sù urè lápay yù pangilayalayâ ku sù napiá nga dámak, á apak ku nakuan laguk yù táddák ku. Ngam si Namarò yù nanullà nikán, á yáyù nga tuppálak ku yù tarabáku nga inikatalà na nikán. \v 18 Á anni laguk yù bálà ku, nu ari galâ yù pagayáyâ ku gapu ta aringà nakitáddán nikayu ta pangilayalayâ ku sù napiá nga dámak, mássiki nu awayyâ nakuan nga apan yù táddák ku nikayu. \p \v 19 Á gapu ta awán ta tolay nga manáddán nikán, awán laguk ta mangaripan nikán. Ngam mabbaluntáriungà nga makiaripan ta ngámin nga tatolay, tapè aru yù ira mapatuttul ku kâ Apu Kesu Kiristu. \v 20 Á nu maggiánà sù ira Kudio, tuttulak ku laguk yù kustombare ra, tapè aru yù ira mapatuttul ku kâ Apu Kesu Kiristu. Á mássiki nu arák kin mapagikáru megapu sù tunung ni Moyses, á tuttulak ku galâ, tapè málâ ku yù awayyâ nga mangituddu sù ira nga tumuttul sù tunung. \v 21 Á kunnian gapay nu maggiánà sù ira tatolay nga ari Kudio, á tuttulak ku galâ yù kustombare ra. Á gapu ta arád da tuttulan yù tunung ni Moyses, á arák ku gapay tuttulan, ngam arák ku gemma liwatan yù tunung ni Namarò, gapu ta tuttulak ku yù taddán ni Apu Kesu Kiristu. Á keggâ nira, kunnayà gapay ta ari Kudio, tapè ginnád da gapay yù ituddù nga meyannung kâ Apu Kesu Kiristu, ánna ikatalà da gapay. \v 22 Á nu maggiánà sù ira nga ari paga mapasigaggà yù ángngikatalà da kâ Apu Kesu Kiristu, á arák ku akkuán yù kagiad da nga liwâ, mássiki nu ammù ta ari kuruk nga liwâ, tapè mapasigaggà yù ángngikatalà da megapu sù pangituddù nira. Á kunnian gapay yù akkuák ku ta paggiák ku sù ira ngámin nga makkakerumá nga tatolay. Tuttulak ku gapay yù napiá nga ággangnguá ra, tapè ajjan yù ira mapatuttul ku, nu magginná ira sù ituddù nga meyannung kâ Apu Kesu. \v 23 Á yá ipangnguâ karannian, ta ikáyâ ku ta meparámak yù pangiyígù ni Apu Kesu Kiristu sù ira tatolay, tapè aru yù ira nga mangikatalà nga mesipà kuna. Á ikáyâ ku gapay ta mesipakà sù pammakapián nayù ira ngámin nga manguruk sù napiá nga dámak. \s1 Párigát tam yù Panalákkuruk nayù ira nga Mappariká \p \v 24 Á ammu naw gemma ta nu ajjan yù ira nga mappariká, á tádday lâ yù mangappù nira, nga meddán ta bálà na. Á yáyù nga aggira ngámin nga katággitádday, ipe na yù urà na nga makkarerá, tapè aggina yù mangappù. Á sittam nga kunnay nira, ipe tam laguk yù urà tam nga mamalurò sù ipakuá ni Apu nittam, tapè málâ tam yù bálà tam. \v 25 Á yù ira tatolay nga mappariká sangaw, paguráyád da yù karagatád da, ta passikanad da yù baggi ra, tapè dán nga naparán ira nga makkarerá. Á yù tádday nga mangappù, yá bálà na yù kuroná na nga lappáw, nga mabì lâ malelay. Á yáyù keyarigát tam, sittam nga mangikatalà kâ Apu Kesu Kiristu. Ngam yù bálà tam nga meyawâ nittam yù áttole tam nga awán ta áddè na. \v 26 Á sikán, arák ku akkuán yù awán ta serbi na, ngam kunnayà ta makipariká nga daretiu yù pakkarerá na nga ari mekáttuay. Á ta pangilayalayâ ku, kunnayà ta manultù, nga arán na sultukan yù paddák, nu ari galâ ta daretiu nga nakanná yù sultukan na. Ta makanná yù ubobuk ku sù ira pangilayalayaták ku sù bilin ni Apu. \v 27 Á tudduák ku yù baggì, tapè arák ku akkuán yù narákè. Á palurotak ku yù ngámin nga ipakuá ni Apu nikán, marakè aringà nakuan meddán ta bálà ku, mássiki nu sikán yù nangilayalayâ sù napiá nga dámak sù ira tatolay. \c 10 \s1 Mepugik nittam yù Makimoray ta Sináddios \p \v 1 Á wáwwagì, ipasigaggà tam laguk yù panguruk tam kâ Namarò, tapè arán na patukkatan yù ángngabbák na nittam. Ta ipanonò ku nikayu yù nesimmu ngaw sù ira ngaw Kudio nga naggaká nittam, ta panuttul da kâ Moyses. Sinaronán ni Namarò ira ngámin, á nalipparán ira ngámin sù kunam nga nepulù nira, ta pangabbák na nira sù pallakák da ta kalállammatán. Á nappatalay ira ngámin sù namagá nga dabbun ta tangngá nayù bebay nga mangngágan ta Ujjojjin, ta paddákì da ngaw nga umay ta dammáng. \v 2 Á megapu ta panuttul da kâ Moyses, á kunnay ta narigù ira sù kunam nga nepulù nira ánna yù bebay, ta paddákì da ngámin ta bebay. Á yáyù panákkilalán ta aggira yù patuttul ni Moyses.\f + \fr 10:2 \ft Exodo 14:1-31\f* \v 3 Á nesipà ira ngámin gapay sù manna, nga kanan nga iniyawâ ni Namarò nira, \v 4 ánna nesipà ira ngámin gapay sù danum nga inipenum ni Namarò nira. Mininum ira ngámin ta danum nga pinallawán ni Namarò sù batu. Á yù batu yù keyarigán ni Apu Kesu Kiristu, ta nepulupulù si Apu Kesu nira. \v 5 Á mássiki nu kunnian yù ángngiddù ni Namarò nira ngámin, ari nagayáyâ si Namarò sù ira káruán, gapu ta ari ira nanguruk. Á yáyù nga aru yù ira námmatay ta kalállammatán. \p \v 6 Á dannian nga nesimmu nira ngaw yù inipetúrâ ni Namarò, tapè magimuguk ittam laguk ánna arát tam karagatán yù narákè nga kunnay sù kingnguá ra. \v 7 Ta yù ira káruán, nakimoray ira ta sináddios, nga pidde ra. Ammu tam yaw, gapu ta bibbirat tam yù dán nga netúrâ nga kunniaw, “Nepalálláng ira ánna mininum ira sù neyátáng ta sináddios da. Á kabalid da kiminán, gimikkáng ira nga nattatála, ánna maguray lâ yù kingngikingnguá ra nga narákè.”\f + \fr 10:7 \ft Exodo 32:6\f* Arán naw laguk pakimorayán yù ira sináddios. \v 8 Á arát tam akkuán yù narákè nga kunnay sù kingnguá ra. Ta duápulu ta tallu nga ribu yù natay nira ta tangággaw lâ, negapu sù pangarallo ra. \v 9 Á arát tam parubán yù pagattam ni Apu nittam, ta kunnay sù kingnguá nayù ira káruán. Ta aru nira yù námmatay negapu sù pakkagâ nayù ira iráw nga maritá. \v 10 Á ari ittam maddagaragim ta meyannung sù ure ni Namarò, ta kunnay sù kingnguá nayù ira káruán, ta yáyù nga pinapáte na ira nayù namapátay nga jinok ni Namarò. \p \v 11 Á nesimmu ngámin danniaw sù ira ngaw naggaká nittam, tapè mepasingan yù pamággáng ni Namarò sù ira nga mangnguá ta kunnay sù kingnguá ra. Á netúrâ, tapè bibbirat tam ánna magimuguk ittam nga ari mamárik nira, ta maddaggunin duttál yù pagáddekán na ággaw, nga pamanunnù ni Namarò sù ira ngámin nga tatolay. \v 12 Á yáyù nu ajjan yù tolay nga kagian na ta ari tumulù sù mangapà kuna nga mangnguá ta narákè, megapu sù napasigaggà nga ángngikatalà na, á magimuguk laguk, marakè mekanakanâ sangaw sù ira mangnguá ta narákè, á akkuán na gapay. \v 13 Ta awán ta tanakuán nga palliwatán naw, nu ari galâ yù negagángay nga palliwâ nayù ira ngámin nga tatolay. Ngam mekatalà si Namarò nga mangabbák nikayu, á arán na anugutan yù mangapà nikayu ta malliwâ, nu arán na kayu gapay abbágán, tapè makáwayyá kayu nga ari tumulù kuna. Á nu ajjan yù mangapà nittam ta malliwâ, ipanonò ni Namarò nittam yù awayyá tam nga melillì, tapè ari ittam makitulù kuna. \p \v 14 Á yáyù, kákkopuk ku nga iddukak ku, ari ittam laguk umay nga mesipà sù ira nga makimoray ta sináddios. \v 15 Ammu naw mannonò, á yáyù nga kagiak ku nikayu ta nonopan naw laguk nu kuruk yù kagiak ku nikayu. \v 16 Nu maggagammung ittam ta panaddamát tam sù pate ni Apu Kesu Kiristu, mabbalabálà ittam kâ Namarò megapu sù inumat tam, á ámminum ittam, nga pangipasinganát tam sù kesipà tam kâ Apu Kesu, megapu sù dága na nga nebubbù megapu nittam. Á kunnay gapay sù pán nga nagaddagadduá, ta pakkákát tam kuna, ipasingat tam yù kesipà tam kâ Apu Kesu, megapu sù baggi na nga netapil megapu nittam. \v 17 Á mássiki nu aru ittam, meyárik ittam ta tádday lâ nga baggi, nga mesipà sù baggi ni Apu Kesu Kiristu, gapu ta tangabullung lâ yù pán nga pabbaballáyát tam nga keyarigán nayù baggi na.\f + \fr 10:17 \ft Mattiu 26:26-28; Markus 14:22-24; Lukas 22:19-20\f* \p \v 18 Á ta ángngarigán, nonopan naw yù kustombare nayù ira ginaká ni Lákay Israel. Yù ira nga kiminán sù neyátáng kâ Namarò, netádday ira nga nakimoray kâ Namarò. Á kunnian gapay sù ira tatolay nga kumán sù neyátáng ta sináddios, metádday ira gapay nga makimoray sù sináddios nga nangiyátangád da. \v 19 Á anni laguk yù kebalinán nayù kinagì? Kagiak ku panò ta matolay yù ira sináddios, onu egga panò yù pabbalinán nayù pangiyátáng na tolay nira? Ari ira gemma matolay, á awán gemma ta serbi nayù meyátáng nira! \v 20 Ngam yù meyátáng ta sináddios, iyátáng da ta dimoniu ánna anitu nga masserbi kâ Satanas, á arák ku ikáyâ ta metádday kayu sù ira anitu ánna dimoniu. \v 21 Á nu metádday kayu nga kumán ánna ámminum sù panaddamán ta pate ni Apu Kesu Kiristu, arán na awayyá nga metádday kayu gapay nga kumán ánna ámminum sù meyátáng ta anitu ánna dimoniu! Ta nu kanan naw ánna inuman naw yù meyátáng ta anitu ánna dimoniu, á kunnay ta makimoray kayu nira. \v 22 Á nu makimoray ittam nakuan ta tanakuán, á mangabubu ánna mapporay si Namarò nittam. Makáwayyá ittam panò ánnè kuna? Ari gemma, á arát tam awayyá nga mallillì sù pamággáng na nittam. \s1 Akkuát tam lâ yù Napiá tapè Meparáyaw si Namarò \p \v 23 Á ajjan yù ira makkagi, nga kud da, “Nu arát tam pakaliwatán yù tunung, máwayyá tam nga akkuán yù ngámin nga ikáyâ tam.” Wan, kuruk yian. Ngam kagiak ku nikayu ta arát tam mábbágán yù ira kábulut tam megapu sù ngámin nga ikáyâ tam nga akkuán. Ta nu masingad da yù akkuát tam nga kagiad da ta liwâ tam, mabbábáng ira sù ángngikatalà da kâ Apu. \v 24 Arát tam laguk nonopan ta olu yù pakkapiánát tam, nu ari galâ yù pakkapiánán nayù ira kábulut tam nga mangikatalà kâ Apu. \p \v 25 Á nu ikáyâ naw gatángan yù kárne nga iláku ra ta dápun, á gatángan naw laguk. Ngam arán naw iyabbû yù paggapuán nayù kárne, marakè mánnámmuán naw ta naggapu sù iniyátáng da, á mabbábáng kayu laguk nga kumán kuna. Ta ari kayu malliwâ gemma nu kanan naw, megapu sù pangikatalà naw kâ Namarò. \v 26 Ta ajjan yù netúrâ ta libru ni Namarò nga kun na, “Si Namarò yù makákkuá ta dabbuno ánna ngámin nga mayán na.”\f + \fr 10:26 \ft Salmo 24:1\f* \p \v 27 Á ta ángngarigán nu ajjan yù tolay nga ari mangikatalà kâ Apu Kesu Kiristu, á apatan na kayu ta bale na ta umay kayu kumán, á nu ikáyâ naw nga umay, á umay kayu laguk. Á kanan naw lâ yù iyawâ na nikayu. Ngam arán naw iyabbû nu naggapu sù neyátáng, tapè ari kayu mabbábáng nga kumán kuna. \v 28 Á ta ángngarigán nu ajjan tán yù tolay nga makkagi ta neyátáng yù kárne, á ari kayu laguk kumán kuna, tapè ari maburung yù tolay nga makkagi nikayu. Ta yáyù kinagi na nikayu, gapu ta kagian na ta liwâ naw nu kumán kayu. \v 29 Á nu masingan na ta kumán kayu sù naggapu ta neyátáng, arák ku kagian ta sikayu yù maburung sù pakkákán naw, ngam aggina galâ yù mabagal ta nonò na, gapu ta kagian na ta malliwâ kayu. \p Á ajjan támma nikayu yù tolay nga ari magayáyâ sù kinagì, á iyabbû na nakuan, “Ngattá, ta ari ittam kumán ánna lonát tam yù awayyá tam, megapu sù pabbábáng nayù ira kábulut tam? \v 30 Á nu mabbalabálà ittam kâ Namarò megapu sù kanat tam, á ngattá laguk, ta kagian nayù ira kábulut tam ta malliwâ ittam gapu ta pakkákát tam kuna, nepatalugáring ta nabbalabálà ittam gemma kâ Namarò megapu kuna?” \v 31 Á yawe yù itabbák ku, nga gapu na nga arát tam laguk kanan yù kinagi ra nga neyátáng ta sináddios, tapè meparáyaw si Namarò megapu sù ngámin nga akkuát tam, mássiki nu kumán ittam onu ámminum ittam. \p \v 32 Arát tam laguk akkuán yù kagiad da nga liwâ, mássiki nu Kudio ira onu ari Kudio, mássiki nu kábulut tam ira nga mangikatalà kâ Namarò. \v 33 Á sikayu, párigán naw yù napiá nga ággangnguâ. Ta akkuák ku lâ yù ipagayáyâ nayù ira ngámin nga tatolay. Á arák ku olu nga nonopan yù pakkapiánák ku, nu ari galâ yù pakkapiánán nayù ira ngámin nga tatolay, tapè maginná ra yù napiá nga dámak, ánna makiyígù ira gapay kâ Apu Kesu, tapè ari ira mekanakanâ sù pamagikáru ni Namarò. \c 11 \p \v 1 Á wáwwagì, ipe naw laguk yù urà naw nga mamárik sù napiá nga ággangnguâ, nga kunnay gapay ta pamárik ku sù napiá nga ággangnguá ni Apu Kesu Kiristu. \s1 Yù Meyannung sù ira Bábbay nga Mangikatalà kâ Apu \p \v 2 Á dayáwat takayu, gapu ta arán naw náttamán yù inituddù ngaw nikayu, ánna palurotan naw paga yù ngámin nga napiá nga kustombare tam nga inituddù nikayu ta meyannung sù paggagammung tam. \v 3 Ngam yawe paga yù ikáyâ ku nga mánnámmuán naw. Si Apu Kesu Kiristu yù mammaguray sù laláki. Á yù laláki yù mammaguray sù atáwa na, ánna si Namarò yù mammaguray kâ Apu Kesu Kiristu. \v 4 Á yáyù nu ajjan yù laláki nga nattaddung, nga umay nga makimállà kâ Namarò ta paggagammungán naw, onu mangilayalayâ sù bilin na, á napiá nu irián na yù taddung na, tapè arán na ipasiránán si Apu Kesu, nga mammaguray kuna. \p \v 5 Á yù babay nga makimállà kâ Namarò, onu mangipakánnámmu sù bilin na, napiá nu ajjan yù panniu na ta ulu na. Ta nu ari nappanniu, ipasiránán na yù atáwa na nga mammaguray kuna. Á nu awán ta panniu na, á kunnay sù babay nga nári ngámin yù duddù na. \v 6 Á nu manakì yù babay nga mamanniu ta ulu na, irián na nakuan laguk yù duddù na. Ngam mappasirán gemma nu nári yù duddù na, á yáyù nga panniuwán na laguk yù ulu na nu umay ta paggagammungán. \p \v 7 Ngam yù laláki, ari mattaddung nu umay ta paggagammungán. Ta pinarò ni Namarò yù laláki ta kágappà na, nga kepasinganán nayù pakáwayyá ni Namarò ánna yù karáyo na. Ngam yù babay yù kepasinganán nayù karáyo nayù laláki. \v 8 Á nonopan naw yaw. Sù ngaw, ta pamarò ni Namarò ta tolay, ari yù laláki yù naggapu ta baggi na babay, nu ari galâ yù babay yù naggapu sù baggi nayù laláki, ta sinúttù ni Namarò yù tággáng nayù laláki nga pidde na ta babay. \v 9 Á ari naparò yù laláki megapu sù babay, nu ari galâ ta pinarò ni Namarò yù babay megapu sù laláki, tapè ari maguroray. \v 10 Á yáyù nga máwák nga mappanniu yù babay, tapè matákkilalán nayù ira daroban ni Namarò ta tumulù yù babay sù atáwa na. \p \v 11 Á mássiki nu mammaguray yù laláki sù atáwa na, á máwák na gapay yù ángngabbák nayù babay, ánna máwák nayù babay gapay yù ángngabbák nayù laláki, ta makkátungutungán ira, ánna naggittá ira nga nesipà kâ Apu Kesu Kiristu megapu sù pangikatalà da kuna. \v 12 Ta pidde ni Namarò yù olu nga babay nga naggapu ta baggi nayù laláki, ngam meyanákin ngámin yù ira káruán nga lálláki sù ira bábbay. Á pinarò ni Namarò yù ngámin nga ajjan. \p \v 13 Á sikayu laguk yù maguray nu mepángngà ta umay ta paggagammungán naw yù babay nga náringin yù ngámin nga duddù na, nga ari nappanniu, nga makimállà kâ Namarò. \v 14 Ngam yù laláki, á negagángay panò nu pakápadduan na yù duddù na? Ari gemma! Ta mappasirán gemma yù laláki nu mepárik ta babay. \v 15 Ngam yù babay, yá ipakkástá na ánna keparáyo na yù apaddu nga duddù na, nga iniyawâ ni Namarò kuna, nga lippak na ulu na. \v 16 Á nu ajjan yù tolay nga dumá yù ure na ta meyannung karannian, á nu ikáyâ na makiperang ta ubobuk, á yawe laguk yù itabbák ku kuna, ta yáyù yù kustombare mi ánna yù kustombare nayù ira káruán nga mangikatalà kâ Namarò ta ngámin nga lugár, nu umay kami maggagammung nga makimoray kâ Namarò. \s1 Yù Panaddamát tam ta Pate ni Apu Kesu nga Ingágad da ta Pamúgák ni Apu \r Mattiu 26:26-29; Markus 14:22-25; Lukas 22:14-20 \p \v 17 Á ajjan paga yù itaddák ku nikayu, ta arát takayu iráyaw megapu sù akkuán naw nga meyannung karanniaw. Ta nu maggagammung kayu nga makimoray kâ Namarò, á ari mabbalin ta pammakapián naw, nu ari galâ mappanà yù paddákè naw. \v 18 Ta narámak ku ta ari nattatádday yù nonò naw, á makkakápereperang kayu ta ubobuk, ánna massisinná kayu ta paggagammungán naw. Á kuruk támma yù káruán nga kagiad da. \v 19 Ta negagángay nittam gemma nga makkakápereperang ta ubobuk nu dumá yù nonò tam. Ngam ajjan támma gapay yù napiá nga serbi nayù pakkakáperang naw, ta mepalappâ yù ira nga kuruk nga napiá yù nonò da. \p \v 20 Á nu maggagammung kayu nga kuman ta panaddamán naw sù pate ni Apu Kesu Kiristu, á kunnay ta ari si Apu Kesu yù nonopan naw. \v 21 Ta ajjan garè yù ira káruán nga mapolu nga kumán sù bálud da, á arád da iballáyán yù ira kábulud da. Á yáyù nga ajjan nikayu yù ira mabisin, ánna ajjan yù ira mellaw. \v 22 Aro! Awán panò ta bale naw nga pakkákanán naw ánna pappissanán naw? Ajjan gemma! Á ngattá laguk, ta ari kayu makimoray sù ira kábulun naw nga mangikatalà kâ Apu? Ngattá, ta ipasiránán naw yù ira kábulun naw nga pobare? Anni laguk panò yù kagiak ku nakuan nikayu ta meyannung sù akka-akkuán naw? Arát takayu gemma iráyaw! \p \v 23 Á inituddukin gemma nikayu yawe nga inipakánnámmu ni Apu Kesu nikán. Ta pamúgák di Apu Kesu sù gabi nga panájji ra kuna, inâ ni Apu Kesu yù pán. \v 24 Á ta kabalin na nabbalabálà kâ Namarò, giddigidduá na yù pán, nga inisinek na sù ira sinudduán na, tapè kanad da. Á kinagi na nira, “Yawe yù baggì nga metapil megapu nikayu. Á kunniawe yù akkuán naw ta panaddamán naw nikán,” kun na. \v 25 Á kunnian gapay, ta kabalid da kiminán, inâ ni Apu Kesu yù inumad da, á kinagi na nira, “Yawe yù panákkilalán naw sù bagu nga tarátu ni Namarò nikayu, ta mapalurò sangaw yù bagu nga tarátu, megapu sù dágà nga magagì ta patè. Inuman naw laguk ta panaddamán naw nikán,” kun na. \v 26 Á yáyù ta paggagammung tam nga kumán ta pán ánna ámminum sù panaddamát tam ta ketapil ni Apu Kesu Kiristu, nga kunnay sù kinagi na, á ipakánnámmu tam yù pate ni Apu, áddè ta panoli na. \p \v 27 Á nu ajjan yù tolay nga metádday nittam nga kumán ánna ámminum sù panaddamát tam kâ Apu Kesu, ngam arán na nonopan yù ketapil ni Apu megapu kuna, á makaliwâ megapu sù pakkákán na sù panaddamát tam kâ Apu, gapu ta arán na pakimorayán yù baggi ni Apu Kesu ánna yù dága na. \v 28 Pasikkálat tam laguk yù nonò tam, nu napiá yù ákkimore tam kâ Apu Kesu, lage tam kumán ánna ámminum sù panaddamát tam kuna. \v 29 Ta yù tolay nga kumán ánna ámminum, nga arán na nonopan yù kebalinán nayù ketapil ni Apu Kesu megapu kuna, á pággangan ni Namarò, megapu sù kataggâ nayù nonò na. \v 30 Á yáyù gapu na nga aru nikayu yù ira máttakì ánna makapi, á ajjan gapay yù ira nga natayin. \v 31 Ngam nu pasikkálat tam ta olu yù nonò tam lápay, á arán na ittamin pasikkálan ni Namarò. \v 32 Á nu narákè yù akkuát tam, tudduán ni Namarò ittam nga mangikatalà kuna ánna pággangan na ittam kunangane, tapè ari ittam sangaw mekanakanâ sù pamagikáru na sù ira tatolay nga ari manguruk kuna, nga metabbà sangaw ta impiernu. \p \v 33 Á yáyù, wáwwagì, nu maggagammung kayu, iddagán naw laguk yù labbè nayù ira káruán na kábulun naw lage naw kumán ta panaddamán naw sù pate ni Apu Kesu Kiristu. \v 34 Á nu ajjan yù mabisin, á kumán bì ta bale na lage na umay mepaggagammung nikayu, tapè arán na kayu pággangan ni Namarò. Á sangaw nu umayà nikayu, kagiak ku yù káruán nga itaddák ku nikayu. \c 12 \s1 Yù Makkakerumá nga Pakáwayyá tam nga Naggapu sù Mangilin nga Ikararuá \r Roma 12:6-8; Epeso 4:1-16 \p \v 1 Á wáwwagì, ibukalák ku laguk nikayu yù meyannung sù pakáwayyá naw nga iyawâ nayù Mangilin nga Ikararuá ni Namarò nittam nga katággitádday nga tatole na, gapu ta ikáyâ ku nga kánnámmuán naw ta napiá. \v 2 Á ammu naw ta lage naw nangikatalà kâ Apu Kesu, nelogò kayu megapu sù ira dimoniu ánna yù ira anitu, á nakimoray kayu sù ira sináddios, mássiki nu ari ira makobobuk ánna awán ta pakáwayyá ra. \v 3 Á yáyù nga ipakánnámmù nikayu ta nu kuruk nga tumulù yù tolay sù pammagure nayù Ikararuá ni Namarò, arán na bulubugá igagek si Apu Kesu. Á awán ta tolay nga makkagi ta si Apu Kesu yù Yápu na, nu ari lâ megapu sù pakáwayyá nayù Mangilin nga Ikararuá ni Namarò. \p \v 4 Á ajjan yù makkakerumá nga pakáwayyá tam nga naggapu kâ Namarò. Ngam tádday lâ yù Ikararuá ni Namarò nga mangiyawâ nittam ta pakáwayyá tam. \v 5 Á ajjan yù makkakerumá nga tarabáku tam, nga ángngabbák tam sù ira kábulut tam, ngam tádday lâ si Apu Kesu Kiristu nga Yápu tam nga pattarabakuát tam. \v 6 Á ajjan yù makkakerumá nga pakapangnguá tam nga mamalurò sù ipakuá ni Namarò nittam. Ngam tádday lâ yù mangipakuá nittam, nga si Namarò. Á aggina galâ yù mangabbák nittam, tapè mapalurò tam yù ngámin nga ipakuá na nittam. \p \v 7 Á sittam nga katággitádday nga mangikatalà kâ Namarò yù neddán sù pakáwayyá tam nga naggapu sù Ikararuá ni Namarò, á yáyù nga mepasingan ta ajjan nittam yù Mangilin nga Ikararuá ni Namarò. Á yá inipangiyawâ na sù pakáwayyá tam, tapè abbágát tam yù ira kábulut tam. \v 8 Ta iyawâ nayù Ikararuá ni Namarò yù sírik na sù tádday nga tolay, tapè ilayalayâ na yù bilin ni Namarò. Á iyawâ na gapay sù tádday yù pakáwayyá na nga makánnámmu ánna mangituddu sù kebalinán nayù bilin na. Á makkakerumá yù pakáwayyá nga meyawâ sù ira tatolay, ngam yù Ikararuá ni Namarò, aggina galâ yù mangiyawâ. \v 9 Á iyawâ na gapay sù tádday yù napasigaggà nga pangikatalà na kâ Namarò. Á iyawâ na sù tádday yù pakáwayyá na nga mamammapiá sù ira máttakì. \v 10 Á iyawâ nayù Mangilin nga Ikararuá sù tádday yù pakáwayyá na nga mamagaddátu. Á iyawâ na sù tádday yù pakáwayyá na nga makkagi sù ipakánnámmu ni Namarò kuna, ánna iyawâ na gapay sù tádday yù pakáwayyá na nga manákkilála sù paggapuán nayù kagian nayù ábbilinán, nu naggapu sù Ikararuá ni Namarò, onu tanakuán yù paggapuán na. Á iyawâ na sù tádday yù pakáwayyá na nga magubobuk ta tanakuán nga ággubobuk nga arán na ginigiámmu, ánna iyawâ na gapay sù tádday yù pakáwayyá na nga makkagi sù kebalinán nayù kagian na. \v 11 Á yù Mangilin nga Ikararuá ni Namarò, aggina lâ yù paggapuán nayù ngámin danniaw nga pakáwayyá na tolay, á aggina galâ yù mammaguray sù pakáwayyá tam nga iyawâ na nittam nga katággitádday. \s1 Sittam nga Nepattatádday kâ Apu Kesu yù Kunnay ta Baggi na \p \v 12 Á sittam nga mangikatalà kâ Apu Kesu, meyárik ittam ta baggi na, nga ajjan yù takki na, limá na, matá na, talingá na, ánna káruán na nga ajjan ta baggi na, nga naddurúmá yù pakáwayyá ra. Á yù baggi ni Apu Kesu Kiristu yù keyarigát tam, gapu ta mepattatádday ittam gapay, ánna naddurúmá yù pakáwayyá tam nga katággitádday. \v 13 Á mássiki nu Kudio ittam onu ari Kudio, ánna mássiki nu mammaguray ittam onu makiaripan ittam, á narigù ittam ngámin nga nesipà kâ Apu Kesu, megapu sù Mangilin nga Ikararuá. Á maggián nittam ngámin yù Mangilin nga Ikararuá, nga táttádday nga kesipatát tam, nga meyárik ta mamenum nittam, gapu ta aggina yù paggapuán nayù áttole tam nga mannanáyun. \p \v 14 Á ari lâ tádday yù egga ta baggi na tolay, nu ari yù aru nga makkakerumá, nga takki na, limá na, matá na, ánna yù káruán na, nga netádday ta baggi na. \v 15 Á ta ángngarigán nu magubobuk nakuan yù takki na tolay, á nu kagian na nakuan ta ari nesipà ta baggi na tolay gapu ta ari yù limá na, á ari gemma kuruk gapu ta kuruk nga nesipà gemma sù baggi na. \v 16 Á nu kagian nayù talingá na nakuan ta ari nesipà sù baggi na gapu ta ari yù matá na, ngam nesipà lâ paga gemma sù baggi na. \v 17 Á nu matá na lâ yù tangabaggi na nakuan, á kunnasi laguk yù pakaginná na? Á nu talingá na lâ nakuan yù tangabaggi na, á kunnasi laguk yù pakáguk na? \v 18 Ngam ari kunnian gemma, ta pine na galâ ni Namarò yù makkakerumá nga ajjan ta baggi na tolay, nga kunnay ta inikáyâ na. \v 19 Á nu pidde na lâ nakuan ni Namarò yù matá ta tangabaggi, á ari gemma yù baggi na tolay. \v 20 Ngam ari kunnian, ta aru yù pidde na nga makkakerumá nga pinattatádde na sù tádday nga baggi na tolay. \p \v 21 Á gapu ta kunnian yù ággián nayù baggi tam, arán na awayyá nayù matá tam nga makkagi sù limá tam, “Arát taka awágan!” Á arán na awayyá nayù ulu tam nga kagian, “Awán ta serbi nayù takki tam.” \v 22 Ta kuruk nga máwák tam ngámin yù baggi tam, mássiki nu baddì nga makapi. \v 23 Á yù káruán nga ajjan ta baggi tam, pakástát tam ira. Á yù káruán, barawasiát tam ta napiá, tapè ari ira masingan, marakè mappasirán ittam megapu nira. \v 24 Ngam ajjan yù káruán nga nakástá ta baggi tam, nga arát tam awágan nga pakástán onu barawasián. \p Á pidde ni Namarò yù ággián nayù baggi tam, tapè napiá yù ásserbi nayù ngámin nga ajjan ta baggi tam, nepatalugáring sù káruán nga baggi tam nga arát tam nonopan. Á yáyù nga máwák tam yù ngámin nga ajjan ta baggi tam. \v 25 Á pidde ni Namarò yù baggi tam ta kunniaw, tapè makkaká-ásigurá yù ngámin nga ajjan ta baggi tam. \v 26 Á ta ángngarigán, nu ajjan yù matakì ta baggi tam, á matagenà nayù ngámin nga baggi tam yù takì na. Á nu ajjan yù meráyaw ta baggi tam, á ayatán laguk yù ngámin nga ajjan ta baggi tam sù keráyo na. \p \v 27 Á yawe nga kinagì yù keyarigát tam ngámin nga mangikatalà kâ Apu Kesu Kiristu, ta kunnay ittam ta baggi na, megapu ta kesipà tam nga katággitádday kuna. Á makkakerumá yù pakáwayyá tam nga kunnay ta ajjan ta baggi na. \v 28 Ta makkakerumá yù tarabáku tam nga ipakuá ni Namarò nittam nga mangikatalà kuna, nga mesipà sù baggi na. Ta sinullà na ta olu yù ira nga minángngilayalayâ nga sinudduán ni Apu Kesu. Á yù mekaruá nga sinullà na yù ira ábbilinán na. Á mekatallu yù ira mangituddu sù bilin na. Á ajjan gapay yù ira mamagaddátu, ánna yù ira mamammapiá sù ira máttakì, ánna yù ira mangabbák, ánna yù ira lállakalákay nga manabarang, ánna yù ira magubobuk ta ággubobuk nga arád da mánnámmuán. \v 29 Á anni laguk yù kagian naw? Sittam ngámin panò yù minángngilayalayâ? Onu sittam ngámin panò yù ábbilinán na, nga mangipakánnámmu sù ipalappâ ni Namarò? Á makáwayyá panò ittam ngámin nga mangituddu sù bilin na? Á sittam ngámin panò yù mamagaddátu? Ari gemma kunnian! \v 30 Á egga panò nittam ngámin yù awayyá tam nga mamammapiá sù ira máttakì? Awán. Á makáwayyá ittam ngámin panò nga magubu-ubobuk ta ággubobuk nga arát tam paga kánnámmuán? Onu makáwayyá panò ittam ngámin nga mangibukalán ta kebalinán na? Ari gemma. \v 31 Karagatát tam laguk yù ira kapiánán nga pakáwayyá tam, nga iyawâ ni Namarò nittam. \p Á ajjan paga yù ituddù nikayu nga kapiánán nayù pakáwayyá tam ánnè sù ngámin karannian. Makkaká-iddù ittam. \c 13 \s1 Makkaká-iddù ittam! \p \v 1 Nu makáwayyángà nga magubobuk \q1 sù ira ngámin nga makkakerumá nga ággubobuk na tolay \q2 ánna yù ággubobuk nayù ira daroban ni Namarò gapay, \q1 á nu awán ta ángngiddù ku sù ira kábuluk ku, \q2 á kunnayà laguk ta kekkeng nga matannuk onu gássá nga jikkù yù ággallu na. \q1 \v 2 Á mássiki nu makáwayyángà nga mangibukalán sù bilin ni Namarò nga ipalappâ na nikán, \q2 ánna mássiki nu kánnámmuák ku yù ngámin nga monak nga nelímak nga talákkurugan na, \q1 á mássiki nu masikan yù ángngikatalà ku, tapè máwayyâ nga pagalitan yù ira puddul, \q2 á awán galâ ta serbi nayù akkuák ku nu awán ta ángngiddù ku sù ira kábuluk ku. \q1 \v 3 Á mássiki nu isinek ku ngámin yù kukuâ sù ira pobare ánna ipatuggì yù baggì, megapu sù pangikatalà ku kâ Apu, \q2 awán ta pakkapiánák ku nu arák ku iddukan yù ira kábuluk ku, \q1 \v 4 Nu mangiddù ittam sù ira kábulut tam, \q2 attamát tam gapay yù akkuád da, \q2 ánna ikállà tam ira. \q1 Á ari ittam bulubugá mangabubu nira, \q1 Á ari ittam mappeddaráyaw, \q2 ánna ari motun yù nonò tam. \q1 \v 5 Á nu mangiddù ittam sù ira kábulut tam, \q2 arát tam ira uyoyungán. \q1 Á ari ittam mangukkuk, \q2 ánna arát tam ipapílì yù ure tam lápay. \q1 Á ari ittam malogon nga mapporay. \q1 Á arát tam ipatattam ta nonò tam yù liwiliwâ nayù ira kábulut tam, \q2 ánna arát tam ibálà yù liwâ da nittam. \q1 \v 6 Á nu mangiddù ittam sù ira kábulut tam, \q2 arát tam ipagayáyâ yù akkuán nayù ira nga mangnguá ta narákè, \q1 nu ari galâ ta magayáyâ ittam \q2 megapu sù napiá nga akkuád da. \q1 \v 7 Á nu mangiddù ittam sù ira kábulut tam, \q2 ari ittam malurâ nga mangabbák nira. \q1 Maguray lâ yù mesimmu, \q2 arát tam ira táttájjián. \q1 Á ipasigaggà tam lâ yù pangikatalà tam kâ Apu \q2 ánna yù pagiddanáma tam kâ Apu nga mangabbák nittam. \q1 Á mássiki nu marigirigâ ittam, \q2 onu narákè yù akkuán na tatolay nittam, \q1 attamát tam lâ yù ngámin nga mesimmu nittam. \q1 \v 8 Á awán ta áddè nayù pakkaká-iddù tam \q2 ánna yù pangiddù tam kâ Namarò. \q1 Ngam mappasá sangaw yù pangilayalayâ nayù ira ábbilinán ni Namarò, \q2 ánna yù pagubobuk nayù ira tatolay ta tanakuán nga ággubobuk nga ari paga nánnámmuán. \q1 Á mappasá gapay sangaw yù ngámin nga ammu tam. \q1 \v 9 Ta baddì yù ammu tam kunangan, á arát tam kánnámmuán yù ngámin. \q2 Á nakúráng paga yù inipalappâ ni Namarò nittam. \q1 \v 10 Ngam sangaw nu mapalurokin yù ngámin nga ure ni Namarò \q2 ánna mesipà ittamin kâ Apu Kesu Kiristu, \q1 á mappasá laguk yù ammu tam nga baddì, \q2 ta mepalappâ nittam yù ngámin nga nabalinin. \q1 \v 11 Á ta ángngarigán, sù ngaw kabajjì ku, \q2 á kunnay ta abbing lâ yù ággubobuk ku, ánna yù ánnonò ku, ánna yù pangibiláng ku ta nonò ku gapay. \q1 Á pattaggâ ku, nilikurák kin yù ággangnguá na abbing. \q1 \v 12 Á kunangane ta keggá tam ta dabbuno, \q2 arát tam kánnámmuán ta napiá yù ituddu ni Namarò nittam nga meyannung kuna, \q2 gapu ta kunnay ta alinu nga masingan ta ispeku nga ari malitáw. \q1 Ngam sangaw nu meyarubáng ittam kâ Namarò ta lángì, \q2 á kánnámmuát tam laguk ta napiá, nga kunnay sù pakánnámmu na nittam. \q1 \v 13 Á danniawe nga tallu yù pakkapiánát tam, nga maggián ta áddè ta áddè: \q2 yù pangikatalà tam kâ Namarò, \q2 yù pagiddanáma tam kâ Namarò, \q2 ánna yù pangiddù tam kári Namarò ánna yù ira kábulut tam. \q1 Ngam yù kapiánán nayù ira tallu \q2 yù pangiddù tam kári Namarò ánna yù ira kábulut tam. \c 14 \s1 Yù Duá nga Pakáwayyá tam nga Iyawâ ni Namarò \p \v 1 Gapu ta pangiddù ni Namarò nikayu ánna yù pangiddù naw kuna, ipe naw laguk yù urà naw nga mangiddù sù ira kábulun naw. Á karagatán naw yù ira káruán nga pakáwayyá naw nga naggapu sù Mangilin nga Ikararuá, nepatalugáring sù pakáwayyá naw nga mangipakánnámmu sù bilin ni Namarò. \v 2 Yù tolay nga magubobuk ta ággubobuk nga arád da kánnámmuán nayù ira kábulun na, á si Apu Namarò galâ yù kobobuk na, ta aggina lâ yù makánnámmu, gapu ta awán ta tolay nga makánnámmu sù kagian na. Ta ipeyubobuk na galâ nayù Ikararuá ni Namarò kuna yù monak, nga nelímak ta tolay yù kebalinán na. \v 3 Ngam nu mangipakánnámmu yù tolay sù bilin ni Namarò, makiubobuk sù ira kábulun na, tapè abbágán na ira. Á tabarangán na ira, tapè mabannáyán yù nonò da ánna mapasigaggà yù pangikatalà da kâ Apu. \v 4 Á yù tolay nga magubobuk sù ággubobuk nga arád da kánnámmuán nayù ira kábulun na, á yù lâ baggi na yù abbágán na, gapu ta awán ta makánnámmu sù ággubobuk na. Ngam yù mangipakánnámmu sù bilin ni Namarò, á tabarangán na yù ira ngámin nga mepaggagammung kuna, nga mangikatalà kâ Apu Kesu Kiristu. \p \v 5 Á parè bì nakuan ta iyawâ ni Namarò nikayu ngámin yù pakáwayyá naw nga magubobuk ta ággubobuk nga ari paga nánnámmuán. Á ta urè, más napiá galâ nu magubobuk kayu ngámin ta ággubobuk naw, nga mangipakánnámmu sù bilin ni Namarò, tapè mánnámmuán nayù ira ngámin nga tatolay yù kagian naw. Ngam napiá lâ nu magubobuk yù tolay sù ipeyubobuk nayù Mangilin nga Ikararuá nga ari paga nánnámmuán, nu ajjan gapay yù tolay nga iniddán nayù Mangilin nga Ikararuá sù pakáwayyá na nga mangibukalán sù kebalinán nayù kagian na, tapè ibukalán na sangaw yù kebalinán na. Á mábbágán laguk yù ira ngámin nga mangikatalà nga maggagammung tán. \p \v 6 Á iyabbû ku laguk nikayu, wáwwagì, nu umayà nikayu nga magubobuk ta ággubobuk nga arán naw kánnámmuán, á egga panò yù pammakapián naw megapu nikán? Awán gemma. Ngam nu magubobugà galâ sù ággubobuk naw nga kánnámmuán naw, ánna ubobugak ku nikayu yù inipalappâ ni Namarò nikán, onu kagiak ku nikayu yù ammù nga meyannung kâ Namarò, onu kagiak ku nikayu yù bilin ni Namarò, ánna ituddù nikayu yù kebalinán na, á mábbágán kayu laguk. \v 7 Á ta ángngarigán, mássiki nu awán ta inángà nayù paláwatá onu árpá, kunnay ta makobobuk ira nu mappaláwatá yù tolay, onu magárpá. Ngam nu ari napiá yù pattoká na, matákkilalát tam panò yù pattoká na? Ari gemma. \v 8 Á kunnian gapay, nu ajjan yù suddálu nga magamariung nga magágál sù ira kábulun na, ta umay ira mangabbák kuna nga makigerrá, á nu ari malitáw yù pagamariung na, á ammu ra panò nayù ira kábulun na ta mapparán ira? Ari gemma. \v 9 Á kunnian gapay nikayu, nu magubobuk kayu ta ággubobuk nga ari paga nánnámmuán, á kunnay laguk ta paddák galâ yù kobobuk naw, ta awán ta tolay nga makánnámmu sù kagian naw. \p \v 10 Kuruk gemma ta aru yù ira makkakerumá nga ággubobuk ta dabbuno, ngam ajjan yù kebalinád da ngámin. \v 11 Á nu arák ku ammu yù ággubobuk nayù tolay nga makiubobuk nikán, á tanakuán yù katatole na. Á tanakuánà gapay, nga ari yù kagittá na. \v 12 Á gapu ta karagatán naw ta iyawâ na nikayu nayù Ikararuá ni Namarò yù pakáwayyá naw, á talákkurugan naw laguk nga manuppál sù pakáwayyá naw nga mangabbák sù ira wáwwagi naw, tapè mapasigaggà yù pangikatalà da kâ Apu Kesu. \p \v 13 Á yáyù nu ajjan yù tolay nga iddán nayù Ikararuá ni Namarò sù pakáwayyá na nga magubobuk ta ággubobuk nga ari paga nánnámmuán, á ipakimállà na laguk ta alawatan na gapay yù pakáwayyá na nga mangibukalán sù kebalinán nayù kagian na. \v 14 Á ta ángngarigán, nu makimállakà kâ Namarò ta ággubobuk nga arák ku kánnámmuán, nga ipeyubobuk na nikán nayù Ikararuá ni Namarò, á awán galâ ta pabbalinán na ta nonò ku, gapu ta arák ku kánnámmuán yù kebalinán na. \v 15 Á anni laguk panò yù napiá nga akkuák ku ta pakimállà ku kâ Namarò? Kunniaw laguk yù akkuák ku. Tángngagak ku yù pagubobuk ku ta ággubobuk nga arák ku kánnámmuán, megapu sù putù, á sangaw tángngagak ku gapay yù ipakimállà ku megapu sù nonò ku, tapè kánnámmuák ku yù kagiak ku kâ Namarò. Á ta paddáyò kâ Namarò, makkansionà sù ággubobuk nga arák ku kánnámmuán, megapu sù putù, ánna ikansiok ku gapay sangaw yù megapu sù nonò ku nga kánnámmuák ku. \p \v 16 Á ta ángngarigán, nu iyubobuk naw yù ággubobuk nga ari paga nánnámmuán, ánna ajjan yù ira álliuk nga mepaggagammung nikayu, á kunnasi laguk ta mesipà yù ira álliuk sù paddáyo naw kâ Apu? Awán ta awayyá ra nga makkagi ta “Ammán,” gapu ta arád da kánnámmuán yù kagian naw. \v 17 Á mássiki nu napiá yù áddáyo naw kâ Namarò, ari mábbágán yù ira kábulun naw, gapu ta arád da kánnámmuán. \v 18 Dayáwak ku si Namarò, gapu ta makáwayyángà nga magubobuk ta ággubobuk nga ari paga nannámmuán, ánnè nikayu ngámin. \v 19 Ngam nu mepaggagammungà sù ira mangikatalà kâ Apu, napiá galâ nu iyubobuk ku yù ággubobuk tam, tapè kánnámmuád da gapay, mássiki nu baddì lâ yù kagiak ku nira, ánnè ta aru yù kagiak ku nga iyubobuk ku ta ággubobuk nga arád da kánnámmuán. \p \v 20 Á wáwwagì, arán naw nakuan karagatán yù lâ pakobobuk naw ta ággubobuk nga ari paga nánnámmuán. Ta nu yáyù lâ karagatán naw, á kunnay ta ánnonò na abbing yù nonò naw. Á ta meyannung sù narákè, napiá nu kunnay ta nonò na assítay yù nonò naw, nga arán na paga ammu mangnguá ta narákè. Ngam ta meyannung sù ira makkakerumá nga pakáwayyá nga iyawâ nayù Ikararuá ni Namarò, á nonopan naw laguk yù kunnay ta ánnonò na tolay nga nataggatánin, nga ammu na mappíli sù napiá. \p \v 21 Á yawe yù netúrâ nga kinagi ni Namarò: \q1 “Dobak ku yù ira tatolay nga naggapu ta tanakuán nga lugár, nga tanakuán yù ággubobuk da, \q1 ta ed da kagian yù bilik ku sù ira tatolay nga manakì manguruk. \q1 Á mássiki nu kunnian, ari ira magginná sù kagiak ku nira.” \m Yáyù kinagi ni Namarò. \v 22 Á yáyù nga ammu tam ta ari megapu sù ira manguruk, nu ari galâ megapu sù ira nga ari manguruk yù pangiyawâ ni Namarò ta pakáwayyá na tolay nga magubobuk ta tanakuán nga ággubobuk nga ari paga nánnámmuán, tapè tákkilalán nayù ira ari manguruk yù pakáwayyá ni Namarò nga mamanunnù nira. Ngam ari megapu sù ira ari manguruk, nu ari galâ megapu sù ira tatole ni Namarò yù pangiyawâ na nira sù pakáwayyá ra nga mangipakánnámmu sù bilin na, tapè kánnámmuád da yù pakáwayyá ni Namarò nga mangiyígù nira. \v 23 Á sikayu ngámin nga mangikatalà kâ Apu, nu maggagammung kayu nga magubu-ubobuk ta ággubobuk nga ari paga nánnámmuán, á nu tullung gapay yù ira nga ari mattudduán onu yù ira ari manguruk, á arád da panò kagian ta maguyung kayu ngámin? Wan gemma, ta arád da kánnámmuán yù kagian naw! \v 24 Ngam nu mangipakánnámmu kayu sù bilin ni Namarò nga ipalappâ na nikayu, á nu tullung yù tolay nga ari paga mangikatalà kâ Apu, onu yù tolay nga ari mattudduán, á ta pakaginná na sù kagian naw, tákkilalán na yù liwiliwâ na ánna ammu na ta mepángngà yù pamagikáru ni Namarò kuna. \v 25 Á ipalappâ na laguk yù ngámin nga liwiliwâ na, mássiki yù nelímak ta nonò na, á mamalittúkak nga mabbabáwi ta liwiliwâ na, ánna maddáyaw kâ Namarò. Á kagian na, “Kuruk nga ajjan si Namarò nikayu!” kun na. \s1 Yù Ákkimore tam kâ Namarò ta Paggagammung tam \p \v 26 Á wáwwagì, anni laguk yù napiá nga akkuán naw ta paggagammung naw nga makimoray kâ Namarò? Napiá nu ajjan nikayu yù ira makkansion nga maddáyaw kâ Namarò, á ajjan gapay yù ira nga mattutubbâ nga mangituddu sù bilin ni Namarò, ánna yù mangipakánnámmu sù inipalappâ ni Namarò kuna, ánna yù magubobuk ta ággubobuk nga ari paga nánnámmuán, ánna yù makkagi gapay sù kebalinán nayù kinagi na. Ta napiá nu mábbágán kayu ngámin nga naggagammung, megapu sù ngámin nga akkuán naw, tapè mepasigaggà yù ángngikatalà naw kâ Apu. \v 27 Á nu ajjan yù ira nga magubobuk ta ággubobuk nga ari paga nánnámmuán, á napiá nu duá onu tallu lâ yù mattutubbâ nga magubobuk, á máwák gapay yù tádday nga mangibukalán sù kebalinán nayù kagiad da. \v 28 Ngam nu awán ta makáwayyá nga mangibukalán sù kebalinán nayù ubobuk da, á magimammà ira laguk ta paggagammungán, ta makiubobuk ira lâ kâ Namarò ánna ta baggi ra. \p \v 29 Á yù ira ábbilinán ni Namarò ta paggagammung naw, á napiá nu anugutan naw ta mattutubbâ nga magubobuk yù duá onu tallu lâ, nga mangipakánnámmu sù inipalappâ ni Namarò nira. Á yù ira káruán nikayu, ginnán naw ta napiá, tapè makkakápasikkál kayu ta meyannung sù kinagi ra, nu kuruk nga naggapu sù Ikararuá ni Namarò. \v 30 Á nu magubobuk yù napolu, á ajjan yù ipalappâ ni Namarò sù tádday, á magimammà laguk yù napolu. \v 31 Ta nu mattutubbâ ittam, ajjan yù awayyá tam ngámin nga magubobuk, tapè matudduán ittam ngámin ánna matabarangán ittam ngámin. \v 32 Á yù ábbilinán ni Namarò, aggina gemma yù maguray sù baggi na, nu magubobuk onu magimammà. \v 33 Á si Namarò, arán na ikáyâ nu makusukusu yù paggagammung tam. Ta ikáyâ na galâ yù napiá nga pakkaká-ásigurá tam. \p Á yáyù nga ajjan gapay yù kustombare tam ngámin nga mangikatalà kâ Namarò, ta ngámin nga paggagammungát tam, \v 34 ta magimammà yù ira bábbay. Ari ira meyanugù nga makipiripirang ta ubobuk, gapu ta máwák nga tumulù ira sù ira lálláki nga kunnay ta netúrâ sù tunung ni Moyses. \v 35 Á nu ajjan yù arád da kánnámmuán nayù ira bábbay, á iddagád da lábbì yù labbè da ta bale ra, á iyabbû da laguk yù kebalinán na sù atáwa ra. Ta jikkù nu magubobuk yù ira bábbay ta paggagammung tam. \p \v 36 Á ngattá laguk ta manakì kayu manguruk karannian nga kinagì nikayu? Sikayu nga taga Korinto panò yù paggapuán nayù bilin ni Namarò? Onu kagian naw ta sikayu lâ yù pagáddekán nayù bilin na? Ari gemma. \v 37 Á yù tolay nga makkagi ta aggina yù ábbilinán ni Namarò, onu kagian na ta ajjan yù pakáwayyá na nga iniyawâ nayù Ikararuá ni Namarò kuna, á tákkilalán na laguk ta kuruk nga taddán ni Namarò yù ngámin nga initúrâ ku saw. \v 38 Á nu ajjan yù tolay nga manakì nga manángngák sawe nga taddán gapay ni Namarò, á arán naw laguk tángngagan yù kagian na. \p \v 39 Á yáyù, wáwwagì, nga ipe naw yù urà naw laguk nga mangipakánnámmu sù bilin ni Namarò nga inipalappâ na. Ngam arán naw ipugik yù ira nga magubobuk ta ággubobuk nga ari paga nánnámmuán. \v 40 Á napiá lâ nu mattutubbâ kayu ta ngámin nga akkuán naw ta paggagammung naw. \c 15 \s1 Yù Paginnanole ni Apu Kesu Kiristu \p \v 1 Á wáwwagì, ipanonò ku nikayu yù napiá nga dámak nga inilayalayâ ku ngaw nikayu. Á kinuruk naw, á gapu ta panguruk naw, napasigaggà yù pangikatalà naw kâ Apu Kesu. \v 2 Á meyígù kayu nga mesipà kâ Namarò megapu sù napiá nga dámak, nu uputan naw yù panguruk naw sù netuddu nikayu. Ngam nu áppè manguruk kayu, awán ta pammakapián naw. \p \v 3 Á nepakánnámmu nikán yù bilin nga inilayalayâ ku ngaw nikayu, nga kuruk nga bilin nga máwák naw tángngagan, nga kunniaw: \q1 Netapil si Apu Kesu Kiristu, nga natay megapu sù liwiliwâ tam, tapè mapakomá ittam ta liwâ tam, \q2 nga kunnay sù inipetúrâ na ngaw ni Namarò sù dán nga libru. \q1 \v 4 Á netanam si Apu Kesu Kiristu, \q1 á pinaginnanole ni Namarò sù mekatallu nga ággaw, \q2 nga kunnay sù netúrâ sù dán nga libru. \q1 \v 5 Á kabalin ni Apu Kesu naginnanolay, nappasingan kâ Eduru. \q2 Á nappasingan gapay sù ira mapulu duá nga sinullà na ngaw nga umay mangilayalayâ. \q1 \v 6 Á pappasá na yaw, nappasingan gapay sù ira mawwawági ta ángnguruk da kuna, nga naggagammung nga natturù ta límá gatù. \q2 Á aru yù matolay paga nira, ngam natayin yù ira káruán. \q1 \v 7 Á nappasingan gapay kâ Ime. \q1 Á kabalin na yaw, nappasingan gapay sù ira ngámin nga sinullà na nga minángngilayalayâ. \p \v 8 Á sikán yù naporián nga nappasinganán ni Apu Kesu ta kabalin na naginnanolay, ta ikáddagâ lâ nappasingan nikán, mássiki nu kunnayà ta neyanâ lage na ággo na. \v 9 Á sikán yù kagukábán sù ira ngámin nga minángngilayalayâ nga sinullà ni Apu Kesu. Á ta urè, aringà mepángngà nga mebiláng sù ira minángngilayalayâ, gapu ta jinigirigâ ku ngaw yù ira mangikatalà kâ Apu. \v 10 Ngam sinullà nangà ni Namarò nga minángngilayalayâ sù bilin na, megapu sù pangikállà na nikán ánna pangiddù na nikán. Á napiá yù pabbalinán nayù pangikállà na nikán, ta nilikurák kin yù liwâ ku ánna nangulingin yù ággangnguâ, tapè masserbingà kuna. Á nasikan yù áttarabákù ánnè sù ira ngámin nga káruán nga minángngilayalayâ, nga ari negapu sù pakáwayyâ, nu ari galâ negapu kâ Namarò nga mangabbák nikán. \v 11 Á maguray lâ nu sikán yù mangilayalayâ onu yù ira káruán nga sinullà ni Apu, á naggigittá yù ilayalayâ mi, nga napiá nga dámak nga kinuruk naw. \s1 Yù Paginnanole nayù ira nga Mangikatalà kâ Apu \p \v 12 Á pangilayalayâ mi ngaw nikayu, inipakánnámmu mi ta naginnanolayin si Apu Kesu Kiristu. Á ngattá, ta ajjan nikayu yù ira makkagi ta ari maginnanolay yù námmatay? \v 13 Ta nu kuruk nakuan ta arán na paginnanolayan ni Namarò yù námmatay, á kuruk nakuan gapay ta ari naginnanolay si Apu Kesu Kiristu. \v 14 Á nu ari nakuan naginnanolay si Apu Kesu Kiristu, á awán laguk ta serbi nayù pangilayalayâ mi, á awán gapay ta serbi nayù pangikatalà naw kâ Apu. \v 15 Á mepasingan nakuan ta nassiri kami ta meyannung kâ Namarò, gapu ta kinagi mi ta pinaginnanole na si Apu Kesu, nga arán na ga pinaginnanolay, nu kuruk nakuan nga ari maginnanolay yù ira námmatay. \p \v 16 Ta nu arán na nakuan paginnanolayan ni Namarò yù ira námmatay, á ari laguk nakuan napaginnanolay si Apu Kesu Kiristu. \v 17 Á nu arán na nakuan pinaginnanole si Apu Kesu Kiristu, á awán laguk nakuan ta serbi nayù pangikatalà naw kuna, á magikáru kayu paga nakuan ta liwiliwâ naw, gapu ta arán na kayu paga mapakomá ni Namarò. \v 18 Á yù ira ngaw nangikatalà kâ Apu Kesu Kiristu, nga natayin, nagawáwán ira nakuan, ta arán na ira pinakomá, á ajjan ira nakuan ta impiernu. \v 19 Á nu iddanamát tam lâ yù pammakapiát tam sawe dabbuno, ánna awán nakuan ta iddanamát tam nga maginnanolay nga mesipà kâ Apu Kesu Kiristu, á kábbi ittam nakuan laguk, ánnè sù ira ari manguruk. \p \v 20 Ngam kukurugán nga kuruk nga pinaginnanole ni Namarò si Apu Kesu Kiristu! Á aggina yù napolu nga naginnanolay, tapè ammu tam ta kuruk nga maginnanolay gapay sangaw yù ira tatole ni Namarò nga námmatay. \v 21 Ta matay yù ira ngámin nga tatolay megapu sù palliwâ na ngaw nayù tádday nga tolay, nga si Kákay Adan. Á kunnian gapay, duttál yù ággaw nga paginnanole na tatolay, megapu sù paginnanole nayù tádday, nga si Apu Kesu Kiristu. \v 22 Matay yù ira ngámin nga tatolay nga ginaká ni Kákay Adan. Á kunnian gapay, yù ira ngámin nga mepattatádday kâ Apu Kesu Kiristu megapu sù pangikatalà da kuna, matolay ira gapu ta paginnanolayan ni Namarò ira. \p \v 23 Á si Apu Kesu Kiristu yù napolu nga naginnanolay nga aringin matay. Á sittam ngámin nga tatole na yù maporián nga maginnanolay gapay sangaw nu manoli si Apu Kesu ta dabbuno. \v 24 Á duttál laguk yù pagáddekán na ággaw, á appútan ni Apu Kesu yù ira ngámin nga makikontará kuna, nga mammaguray ánna makáwayyá nga mammagaddátu, mássiki nu tolay ira onu di Satanas ánna yù ira kábulun na nga dimoniu ánna anitu. Á pangappù ni Apu Kesu nira, itoli na laguk yù ngámin nga pammagurayán na sù Yáma na, nga si Ammò Namarò. \p \v 25 Ta sinalákkuruk na ngaw ni Namarò ta máwák nga mammaguray si Apu Kesu áddè ta pangappù na sù ira ngámin nga makikontará kuna. \v 26 Á kabalin na appútan yù maporián nga makikontará kuna, á irián na yù paggapuán na pate na tolay, á aringin matay yù ira tatolay. \p \v 27 Á bibbirat tam yù inipetúrâ ni Namarò nga kun na, “Á si Namarò, pinatulù na sù pammagure nayù Anâ na yù ngámin nga egga.” Á ammu tam gemma ta ari mesipà si Namarò sù ngámin nga metulù kâ Apu Kesu Kiristu, gapu ta si Namarò yù mamatulù sù ngámin.\f + \fr 15:27 \ft Salmo 8:6\f* \v 28 Á sangaw nu napatulù yù ngámin sù Anâ ni Namarò, á tumulù gapay yù Anâ ni Namarò sù Yáma na nga nangiyawâ kuna sù ngámin, tapè si Namarò galâ yù kotunán nga mammaguray sù ngámin. \p \v 29 Á ta meyannung sù kagian naw, nu kuruk nga ari nakuan maginnanolay yù ira námmatay, á anni má laguk ta ajjan yù ira marigù ta pannakabaggi nayù ira námmatay nga ari narigù? Anni panò yù kagiad da nga serbi nayù pakirigù da, nu ari maginnanolay yù ira námmatay? \v 30 Á nu ari nakuan maginnanolay yù ira námmatay, anni má panò ta umay kami mangilayalayâ sù bilin ni Namarò, nepatalugáring ta ammu mi ta ajjan yù ira nga ikayâ da mamapátay nikami ta kággággaw? \v 31 Á wáwwagì, kuruk yù kagiak ku nikayu, nga magisassengà matay ta kággággaw, megapu sù pangilayalayâ ku. Á kunnian, kuruk gapay ta ayatánà megapu sù pangikatalà naw kâ Apu Kesu Kiristu. \p \v 32 Á yù ira nakikontará nikán ta keggâ ta ili na Epeso, kun na simaron nga ayám ira nga mangnguá nikán. Á iyabbû ku laguk, anni panò yù iddanamák ku nga bálà ku ta pagattam ku sù panigirigâ da nikán, nu aringà nakuan magiddanáma ta paginnanolè? Á nu kuruk nakuan nga ari maginnanolay yù ira námmatay, á mappabbúyá ittam laguk, nga kunnay ta kagian nayù ira káruán, nga kud da, “Kumán ittam lâ kumán ánna mappissán ittam, ta matay ittam sangaw.”\f + \fr 15:32 \ft Isaya 22:13\f* \v 33 Aro! Arán naw ilogò yù baggi naw! Ari gemma kuruk yù kagiad da. Yawe yù kuruk nga nakagi, “Nu mepulù ittam sù ira narákè, mekanâ ittam sangaw sù narákè nga akka-akkuád da,” kun na. \v 34 Pasikkálan naw laguk yù nonopan naw. Pallikuránán naw yù narákè nga ággangnguá naw, á ari kayu laguk malliwâ má. Ta ajjan garè nikayu yù ira nga arád da paga ammu si Namarò. Á mappasirán kayu nakuan ta máwák ku nga kagian nikayu. \s1 Yù Baggi tam nga Molingin sangaw ta Paginnanole tam \p \v 35 Á ta meyannung sù paginnanole nayù ira námmatay, ajjan támma yù tolay nga ikáyâ na nga mangiyabbû, nga kun na, “Á kunnasi yù paginnanole nayù ira námmatay? Á anni panò yù ággián nayù baggi ra nu maginnanolay ira?” \v 36 Aro! Sikaw nga mangiyabbû, ari panò nataggâ yù nonò mu? Aru yù keyarigán nayù baggi tam nga maginnanolay. Ta ángngarigán, nonopan naw yù bini nga imulá naw. Máwák nga memulá bì, nga kunnay ta natay nga netanam, lage na mattubbu ta bagu nga baggi na. \v 37 Á mássiki nu aggì onu tanakuán yù bini nga imulá naw, á ta pattubbu na, dumá ngin yù baggi na, ta aringin yù bukal nga inimulá naw. \v 38 Ta iyawâ ni Namarò yù bagu nga baggi na, nga mepángngà sù ira katággitádday nga bini. \p \v 39 Á yù ira ngámin nga egga nga matolay, makkakerumá gapay yù baggi ra. Ta naddumá yù pattak na tolay ta pattak na ayám. Á tanakuán gapay yù pattak na mammánù ta pattak na sirá. \v 40 Á makkakerumá gapay yù ággián nayù baggi ra nga egga ta lángì ánna yù ira nga makkakerumá yù baggi ra nga ajjan ta dabbuno. Á nerumá yù kakástá nayù baggi nayù ira nga ajjan ta lángì sù baggi nayù ira nga ajjan ta dabbuno. \v 41 Ta tanakuán yù dalingáráng nayù bilák sù dalingáráng nayù bulán. Á mássiki yù ira bituan, makkakerumá yù dalingáráng da nga katággitádday. \p \v 42 Á kunnian yù keyarigán nayù ággián nayù ira baggi na tolay ta paginnanole nayù ira námmatay. Ta nu matay ittam, á metanam ittam, á marúnù yù baggi tam. Ngam sangaw nu paginnanolayan ni Namarò ittam, á ari ittamin bulubugá matay nga marúnù, nu ari galâ nga matolay yù baggi tam ta áddè ta áddè. \v 43 Á makálirák garè yù natay nga netanam, nga awán ta pakáwayyá na. Ngam sangaw nu maginnanolay, makástá ánna makáwayyá. \v 44 Á saw dabbuno yù kepángngatán nayù ira baggi tam nga matay. Ngam sangaw nu paginnanolayan ni Namarò yù ira baggi tam, moli iren, nga mepángngà nga maggián ta lángì. Á ammu tam ta ajjan yù ira baggi tam nga mepángngà nga maggián ta dabbuno. Á gapu ta ajjan yù baggi tam nga mepángngà nga maggián ta dabbuno, ammu tam ta ajjan gapay yù ira baggi tam nga mepángngà nga mepaggián kâ Namarò ta lángì. \p \v 45 Á mabibbik tam yù inipetúrâ ni Namarò sù dán nga libru na, nga kun na, “Si Kákay Adan yù olu nga tolay nga pinarò ni Namarò, á iniyawâ ni Namarò kuna yù inángà na, tapè matolay.”\f + \fr 15:45 \ft Genesis 2:7\f* Á si Apu Kesu Kiristu yù sinullà ni Namarò, nga táli nayù ngaw Adan. Aggina yù sigga-inángà nga manotolay, á iyawâ na nittam yù inángà nga mannanáyun nga awán ta áddè na, tapè mesipà ittam kuna ta lángì. \v 46 Á mepasingan nittam ta ari ta lángì yù kepángngatán nayù tolay nga napolu, nu ari galâ ta dabbuno. Á yù naporián, aggina si Apu Kesu, nga mepángngà ta lángì. Kunnian yù keyarigát tam, ta arát tam nakeyanatán yù baggi tam nga mepángngà ta lángì. Ngam ta paginnanole tam, yù baggi tam nga maporián yù mepángngà ta lángì. \v 47 Á pidde ni Namarò si Kákay Adan, nga napolu nga tolay, nga naggapu ta káppù na dabbun. Á si Apu Kesu yù maporián, nga naggapu ta lángì. \v 48 Á gapu ta ginaká na ittam ngámin ni Kákay Adan, á yáyù nga ajjan yù baggi tam nga kunnay ta baggi na nga naggapu ta káppù na dabbun. Á sittam ngámin nga nepattatádday kâ Apu Kesu Kiristu megapu sù pangikatalà tam kuna, meyawâ nittam yù baggi tam nga kunnay ta baggi na nga mepángngà ta lángì, sangaw nu mesipà ittam gapay kuna ta lángì. \p \v 49 Á gapu ta negittá yù baggi tam sù baggi ni Kákay Adan, nga olu nga tolay nga naggapu ta káppù na dabbun, á kunnian gapay, mepaggittá yù baggi tam sangaw sù baggi ni Apu Kesu Kiristu, nga naggapu ta lángì. \v 50 Á yawe yù kagiak ku nikayu, wáwwagì. Yù baggi na tolay nga matay, ari mesipà sù pammagurayán ni Namarò ta lángì. Ta matay garè yù baggi tam, nga marúnù sawe dabbuno, gapu ta awán ta awayyá na nga mannanáyun nga matolay. \s1 Si Apu Kesu yù Manotolay nga Mangappù ta Patay \p \v 51 Á ginnán naw yawe, ta ajjan yù kagiak ku nikayu nga inilímak na ngaw ni Namarò, ngam inipakánnámmu na nikán. Sittam nga mangikatalà kâ Apu Kesu, ari ittam ngámin matay, ngam ikáddagâ lâ moli ngámin yù baggi tam. \v 52 Á alistu yù kesimmu na, nga kun na pakkimâ na matá, sangaw nu doban ni Namarò yù magamariung sù pagáddekán na ággaw. Á ta pagamariung na, á yù ira námmatay nga netádday kâ Apu Kesu Kiristu, ikáddagâ lâ ira maginnanolay nga aringin bulubugá matay. Á sittam nga matolay paga, nga netádday kâ Apu, á ikáddagâ moli yù baggi tam nga aringin bulubugá matay.\f + \fr 15:52 \ft 1 Tessalonika 4:15-17\f* \v 53 Ta yawe baggi tam nga matay, máwák nga moli, tapè ari ittam bulubugá matay, ngam matolay ittam ta áddè ta áddè. Á yù maddán nga marúnù, máwák nga moli, tapè mannanáyun nga ari maddán. \p \v 54 Á sangaw nu molingin yù baggi tam, ari ittamin bulubugá matay, ánna sangaw nu molingin yù maddán nga marúnù, á napiá ittamin nga mannanáyun, á yáyù sangaw yù katuppál nayù dán nga netúrâ, nga kun na, \q1 “Awánin ta námmatay, ta pinaginnanole ni Namarò ira.”\f + \fr 15:54 \ft Isaya 25:8\f* \q1 \v 55 “Máppù ittam panò megapu sù pate tam? \q2 Ari gemma, ta arán na ittam ni Namarò ukuman. \q1 Ari ittam maganássing nga matay, \q2 ta ari ittamin mapagikáru.”\f + \fr 15:55 \ft Oseas (Kuseya) 13:14\f* \m \v 56 Ta maganássing yù ira tatolay nga matay gapu ta ammu ra ta mapagikáru ira megapu sù liwâ da. Á máwák nga mapagikáru ira gapu ta nakaliwatád da yù tunung ni Namarò. \v 57 Á dayáwat tam laguk si Namarò. Ta megapu sù kingnguá ni Apu Kesu Kiristu, nga mangiyígù nittam, ari ittam maganássing nga matay, gapu ta náringin yù ngámin nga liwiliwâ tam megapu sù pagikáru ni Apu Kesu. \p \v 58 Á wáwwagì nga iddukak ku, yáyù nga ipasigaggà tam laguk yù ángngikatalà tam kâ Apu Kesu, tapè ari ittam mekáttuay kâ Apu. Á uputat tam nga tuppálan yù ngámin nga ipakuá na nittam, ta ammu tam ta ajjan yù pammakapiát tam megapu sù ngámin nga pattarabáku tam nga masserbi kuna. \c 16 \s1 Yù Pangabbák tam sù ira Wáwwagi tam nga Magáwák \p \v 1 Á ta meyannung sù pangunnuk naw ta kuártu nga ángngabbák naw sù ira tatolay ni Namarò nga marigirigâ, á tuppálan naw yù kunnay sù kinagì gapay sù ira wáwwagi tam nga taga Galasia ta meyannung sù ángngabbák da nira. \v 2 Á ta káda Liggu, isinná naw yù iyawâ naw nga naggapu ta ganánsiá naw nga katággitádday, yù lâ áddè na meyawâ naw, mássiki nu aru onu baddì. Á unnuran naw yù kuártu, tapè dán nga naparán yù ángngabbák naw nira sangaw nu lubbekà ta gián naw ta Korinto. \v 3 Á labbè ku sangaw, dobak ku yù ira piníli naw nga ikatalà naw nga mangituluk sù iyawâ naw, tapè ituluk da ta ili na Jerusalem. Á ipetuluk ku gapay nira yù túrâ ku nga mangipakánnámmu sù ira labbetád da ta naggapu ira nittam, tapè alawatad da ira. \v 4 Á nu kagiak ku ta napiá ta urè nu umayà gapay ta Jerusalem, á mepulù ira laguk nikán. \s1 Yù Panalákkuruk ni Pablo nga Manúllun sù ira taga Korinto \r 2 Korinto 1:15-24 \p \v 5 Á talákkurugak ku ta umayà sangaw ta gián naw, ta et takayu tullúnán. Á pattalebák ku ta Masidonia, maddagákà bì támma tán nga mangituddu ta paggagammungád da. \v 6 Á sangaw nu umayà ta gián naw, maggiánà nikayu ta mabayák támma, mássiki áddè ta pappasá nayù ammián, tapè sikayu yù mangabbák nikán, ta paggagannuâ ku sangaw nu duttál yù ággaw nga pánò nikayu nga umay ta tanakuán nga lugár. \v 7 Ta arák ku ikáyâ ta mabì lâ yù paddagâ ku ta gián naw, nu ari galâ ta mabayágà ta baddì, nu anugutan ni Namarò. \v 8 Á yáyù nga ipáppánnâ bì yù pánò saw ili na Epeso, áddè ta pappasá nayù piestá na Pentekosto, \v 9 gapu ta aru yù awayyâ nga mangituddu sù bilin ni Namarò, mássiki nu aru yù ira makikontará nikán. \p \v 10 Á sangaw nu umay si Timotio sù gián naw, alliúgan naw ta napiá, ta aggina yù kunnay nikán nga masserbi kâ Apu Kesu. \v 11 Á yáyù nga makimoray kayu kuna ta napiá. Arán naw iluddè, ngam abbágán naw sangaw nu maggagannuâ, tapè makatoli saw giák ku, ta iddagák ku, ánna yù ira kábulun na. \p \v 12 Á si Apolo, nga wagi tam, kinagì kuna ta mepulù nakuan sù ira wáwwagi tam nga umay mattúllun nikayu, ngam awán ta awayyá na kunangan. Á sangaw lâ nu matángngák na, en na kayu laguk tullúnán. \s1 Yù Naporián nga Pangitabarang ni Pablo \p \v 13 Á sikayu, mappalán kayu laguk, tapè ari kayu melogò. Á ipasigaggà naw yù pangikatalà naw kâ Apu. Á ari kayu maganássing, á ipe naw yù urà naw nga malláppà laguk nga manuppál sù ngámin nga ipakuá ni Namarò nikayu. \v 14 Á ta ngámin nga akkuán naw, ipasingan naw yù pakkaká-iddù naw. \p \v 15 Á wáwwagì, ammu naw di Estepano ánna yù ira kábbale na, ta aggira yù olu nga nangikatalà kâ Apu ta lugár na Akeya. Á áddè ngaw ta kapángnguruk da ta áddè kunangan, inupù da yù ángngabbák da ta napiá sù ira kábulud da nga mangikatalà kâ Apu. \v 16 Á yáyù nga ikomâ nikayu ta tumulù kayu nira ánna yù ira ngámin nga kunnay nira nga masserbi kâ Namarò, á tángngagan naw yù itabarang da ánna yù itaddád da nikayu. \p \v 17 Á ayatánà sù labbè di Estepano kári Portunato kâ Akeko, ta maraddamà gapu ta awán ta awayyá naw nga umay, á aggira yù táli naw nga mangabbák nikán. \v 18 Á nabannáyád da yù nonò ku ta kunnay ta pamanne ra gapay ngaw sù nonò naw. Á napiá nu tángngagat tam ira laguk, ánna yù ira ngámin nga masserbi ta napiá nga kunnay nira. \p \v 19 Á yù ira ngámin nga mangikatalà kâ Apu nga taga Asia, kagiad da ta parè bì ta napiá yù ággián naw, á iyabbû da nu kunnasi kayu ngámin. Á kunnian gapay yù kagiad di Akila kâ Persila nga atáwa na, ánna ngámin ira nga maggagammung ta bale ra. \v 20 Á yù ira ngámin nga wáwwagi tam, iyabbû da gapay nu kunnasi kayu. Á ta paggagammung naw, makkakámoray kayu, tapè mepasingan yù pakkaká-iddù naw. \p \v 21 Á inipetúrâ ku yawe ngámin ta áddè saw. Á sikán lápay yù mattúrâ sù ngágak ku. Pablo. \p \v 22 Á nu ajjan nikayu yù áppè pípiá nga awán ta ayâ na kâ Apu Kesu Kiristu, nga Yápu tam, á mokum laguk, nga mapagikáru ta áddè ta áddè. Á Apu, umay ka bì umay!\f + \fr 16:22 \ft “Maranatha,” kud da ta ággubobuk na Gareko, á yù kebalinán na, “Apu, umay ka bì umay!”\f* \p \v 23 Á parè bì ta mepulù nikayu si Apu Kesu nga mangikállà ánna mangiddù nikayu. \v 24 Á awán ta áddè nayù ángngiddù ku gapay nikayu ngámin nga mangikatalà kâ Apu Kesu Kiristu. Á yawe yù áddè nen. Ammán!