\id LUK - Okphela \h iLuku \toc1 iLuku \toc2 iLuku \toc3 iLuk \mt2 Usomhi Onete oyi iJesu iKirisiti ni \mt1 ILuku \mt2 Ọ kẹkẹ \c 1 \s1 Irọkhasẹ \p \v 1 Ebubu ẹgbọ e she rọshẹka kẹkẹ emini e bhale ya tsẹ nya ẹghẹghẹ oyi anye. \v 2 Ẹzẹzẹ abi ẹgbọ eni ẹ gue ungmemhi oyi Ẹshinẹgba le, ni e rọte igbaekẹle ri ẹloe mẹ wẹ abi e li de, ighọ e li gue wẹ yẹ anye, ni anye rọ lighọ kẹkẹ wẹ. \v 3 Aborọkhia khi eni ingme ena, khi rọte igbaekẹle mhi te tọwẹ ọkpẹ, lọli o rọ ti mhẹ ẹloe, ni mhi kuegbe-a kẹkẹ abi e li de ghi ẹ, yẹyẹ iTiofilọsi ni a ri ekpẹ ẹ na, \v 4 Isheghọ ni u rọ ya lẹsẹ egbegbi ingme ni e la emini a sẹsẹ ẹ. \s1 A guele shi ekẹ khi, a ya bia iJọni \p \v 5 Ọkpodalo-ugamhi ọyi Ẹshinẹgba ọghuo ni a lu iZakaraya ọ ya la ọ ẹghẹghẹ oyi oghie ni a lu Erọdu ni ọ mhuẹ ekẹ iJudia. Ọni iZakaraya ọ khi ọtuọghuo igbhogbho ekpodalo-ugamhi eyi Ẹshinẹgba ni Abija ọ li la. A lu ughuẹ ọli Enizabẹti ni ọ khi omiomi Erọni.\f + \fr 1:5 \ft Li zẹ \fq 1 Okhẹ 24.10\f* \v 6 Ọni ọmọse ọna ali ughuẹ ọli, e khi ẹgbọ ni e pfuasẹ shi odalo oyi Ẹshinẹgba, ni e ri ishi eyi Ẹshinẹgba á gbe akanya. \v 7 Ẹa bia ọmọ itobọ khi Enizabẹti aga ọ khi. Wẹwẹ ava-ava e she womhẹ. \p \v 8 Ẹlẹghuo, khi ugamhi o tẹ iku ẹgbọ ekpodalo-ugamhi eyi Ẹshinẹgba ni iZakaraya ọ la, \v 9 obọ o mu iZakaraya khi lọli ọ ya lo Owa oyi Ẹshinẹgba ya tosẹ ituale afu ẹẹra ukhomhi atẹtẹ. Ighọ eni igbhogbho ekpodalo-ugamhi eyi Ẹshinẹgba e kie kpẹ ẹ li. \v 10 Abi ẹghẹghẹ ni a rọ ọ tosẹ eni ituale o rọ ramhi, eni ẹgbọ ni e bhale shi oni ugamhi, e legba atukpapfẹ, e sọ iromhi. \p \v 11 Ighọ agẹni ọyi Ẹshinẹgba ọ bhale ya migha ukiẹkiẹ obọ ita oni adido ni a la tosẹ ituale. \fig Adido ni a rọ tosẹ ituale ali Ọga ọyi eni ẹẹ ralo ugamhi|src="hk00260c.tif" size="col" loc="LUK 1.11-22" copy="TIF" ref="1.11-22" \fig* \v 12 Abi iZakaraya ọ rọ mẹ ọni agẹni, ọ yila, ulishi oo mu ọli. \v 13 Ama ọni agẹni ọọ li, “Khi zẹ ni ulishi o muẹ, Ẹshinẹgba ọ she suọ iromhi ni u sọ. Ughuẹ Enizabẹti, o ya bia ọmọ nẹ. IJọni khi eva ni u ya lu ọli. \v 14 Ọni ọmọ, ọ ya ri oghẹlẹ ali iregbemu ghi ẹ. Ebubu ẹgbọ e ya ghẹlẹ shi ubiamhi oyọli. \v 15 Irari khi ọ ya fu shi odalo oyi Ẹshinẹgba. Ọ́ khi tigbe da onyọ ni o toto ghue. Rọte ẹlẹ ni a te ya bia li, ọ te ya mhuẹ Ayẹmhẹ-nọ-pfuasẹ. \v 16 Ẹgbọ iZirẹni ebubu ọ ya mu pfi bhale deba Ẹshinẹgba Ọnọmhuẹ ọyẹwẹ.\f + \fr 1:16 \ft Li zẹ \fq iNọba 6.3\f* \v 17 Ọnọmhuẹ ọ ya ghie ọli ralo, ọ mhuẹ ekpabọ ali ayẹmhẹ enabi eyi Elaja. Ọ ya mu udu oyi eni e khi ita pfi ni e ke nono ingme oyi imi wẹ. Ẹgbọ eni ẹa kpẹ ẹ suọ esọ na Ẹshinẹgba, ẹẹ suọ esọ na Ẹshinẹgba abi egbegbi ẹgbọ ẹẹ li. Ọ̀ gbo mu ẹgbọ egbe shi ekẹ khẹ Ẹshinẹgba.”\f + \fr 1:17 \ft Li zẹ \fq iMala 4.5\f* \p \v 18 IZakaraya ọ rọ mhila ọni agẹni, “Sẹẹ o li ya khuese mhẹ khi igẹsikia u ngme? Irari khi mhẹmhẹ ali ughuẹmhẹ anye she womhẹ.” \p \v 19 Ọni agẹni ọọ li, eva oyẹmhẹ khi iGebulẹni. Mhẹmhẹ mhia migha odalo oyi Ẹshinẹgba. Lọli ọ ghie mhẹ mhi ka nu ẹ ngme, mhi gue oni usomhi onete ona yẹ.\f + \fr 1:19 \ft Li zẹ \fq iDan 8.16; 9.21; iMat 18.10\f* \v 20 Ama ungmenu u kẹ ya melea ramhi ẹghẹghẹ ni oni ungmemhi ona o rọ bhale ya tsẹ, itobọ khi u waa mie emini mhi gueyẹ suọ ni ó bhale ya tsẹ shi ẹghẹghẹ oyọli. \p \v 21 Ẹghẹghẹ ni a ngme ena, ẹgbọ e kie migha olase khẹ iZakaraya. Abọ e sha wẹ, irari khi ọ she ke tẹsẹ oni elemhi Owa oyi Ẹshinẹgba dọsẹ. \v 22 Abi ọ ke rọ lasele ọa ke ngme unu. Eni ẹgbọ e te ododẹ lẹsẹ khi imekẹ ọ mẹ oni elemhi Owa oyi Ẹshinẹgba irari khi obọ ọ ke rọ nu wẹ ngme. \p \v 23 Abi ogbẹlẹ ni iZakaraya ọ rọ ya ga oni ugamhi e rọ gba, ọ je apfẹ. \v 24 Ighọ, ughuọli Enizabẹti ọọ mẹ. Ọ la ufui owa iki ishe, ọa ke lasele ni ẹgbọ e mẹ. \v 25 Ọni ọkpotso ọọ, “Ẹshinẹgba ọ she riẹlẹ onana na mhẹ. Ọ mhuẹ isomhelemhi na mhẹ, Ọ rue mhẹ omama egbe le ukpẹloe oyi ẹgbọ.” \s1 Agẹni ọ guele abi a liẹ bia iJesu \p \v 26 Uki onuzi-esesa o gba ni Enizabẹti ọ te e mẹ, Ẹshinẹgba ọ ghie agẹni ni a lu iGebulẹni bhale ẹoli iNazarẹti ni o la ekẹ iGalili. \v 27 Ọni agẹni ọ bhale deba ọmueshi ni ọa lẹsẹ ọmọse ne ni a lu iMeli ni ọmọse ni a lu iJosẹfu ọọ gue. Unuẹkpẹ oyi iDefidi iJosẹfu ọ khi.\f + \fr 1:27 \ft Li zẹ \fq iMat 1.18\f* \v 28 Ọni agẹni ọ bhale deba iMeli. Ọ tsẹ ọli, ọọ li, “Moo mueshi! Ẹshinẹgba ọ she khivọsẹ nẹ! Ẹshinẹgba ọ nuẹ la!” \p \v 29 Oni otsẹ ona o ri abọ sha iMeli irari khi ọa lẹsẹ emini otsẹ onana o ngme. Egbe ẹa ke sheshe ọli. \v 30 Ama ọni agẹni ọọ li, “Khi ke zẹ ni ulishi o muẹ, irari khi Ẹshinẹgba ọ she mhọli isomhelemhi nẹ.” \v 31 U ya ke mẹ, u bia ọmọ ọmọse, iJesu wa lu eva oyọli.\f + \fr 1:31 \ft Li zẹ \fq iMat 1.21\f* \v 32 Ọgbọ ọniẹmhi ọ ya khi, Omi Ẹshinẹgba nọ Yagha nẹ Nya a ya ke lu ọli. Ẹshinẹgba ọ ya rue ukpẹkhomhi eghiele oyi itali iDefidi na li. \v 33 Ọ ya mhuẹ omhẹsẹ shi ọmhuẹ-apfẹ oyi iGiekọpu agbọagbọ. Eghiele oyọli ọa ya mhuẹ ukpẹsẹ.\f + \fr 1:33 \ft Li zẹ \fq 2 iSam 7.12,13,16; Aza 9.7\f* \p \v 34 IMeli ọ mhila ọni agẹni, ọọ, “Sẹ ingme ni u ngme ena e li bhale ya tsẹ? Irari khi mhi aa lẹsẹ ọmọse ghue.” \v 35 Ọni agẹni ọọ li, “Ayẹmhẹ-nọ-pfuasẹ ọ ya bhale debẹ, ẹghẹghẹ aghọ ekpabọ eyi Ẹshinẹgba nọ Yagha nẹ Nya e ya tsua rughuẹ, ọmọ ni u ya bia, ọni ọ pfuasẹ Omi Ẹshinẹgba a ya ke lu ọli. \v 36 Enizabẹti inyọghuoẹ ni a kpẹ ẹ lu aga, ọ she liẹ mẹ umẹmhi, iki esesa o la memena, abi ọ tseku khia khi ọ she womhẹ eghọ, ọ ya bia ọmọ. \v 37 Irari khi aa mẹ emini Ẹshinẹgba ọa dobẹ ẹ riẹlẹ.”\f + \fr 1:37 \ft Li zẹ \fq Igbae 18.14\f* \p \v 38 IMeli ọọ li, “Ẹshinẹgba ọ mhuẹ mhẹ. O ka a tsẹ na mhẹ abi u li ngme ọli.” Ighọ ọni agẹni ọ li vu. \s1 IMeli ọ ya fẹli Enizabẹti \p \v 39 Ẹghẹghẹ ana iMeli ọ nyanya muno egbe, ọ je ẹoli ni e la epfepfẹ ute ena ekẹ iJudia. \v 40 Ọ ramhi apfẹ oyi iZakaraya, ọ tsẹ Enizabẹti. \v 41 Abi Enizabẹti ọ rọ suọ otsẹ oyi iMeli, ọmọ ni ọ la li elemhi ọ mu egbe nyenẹ. Ayẹmhẹ-nọ-pfuasẹ o bhale deba li. \v 42 Enizabẹti ọ khueghie unu a leghe, ọọ li, “Ọni a khivọsẹ na u khi elemhi ikpotso. Ọni a khivọsẹ na ọmọ ni u ya bia ọ khi. \v 43 Ọghuo mhi khi, ni inyọ Ọnọmhuẹ ọyẹmhẹ ọ kọ ya fẹli? \v 44 Abi mhi rọ lẹsẹ suọ otsẹ oyẹ, ọmọ ni ọ la mhẹ elemhi ọ ri oghẹlẹ mu egbe nyenẹ. \v 45 Ikhivọsẹ o khi na ọgbọ ni ọ mie ungmemhi ni Ẹshinẹgba ọ ngme khi ọ ya rọli tsẹ.” \s1 Uwolo ikuẹghiẹ ni iMeli ọ to \p \v 46 IMeli ọọ, \q1 “Mhi ri ayẹmhẹ oyẹmhẹ \q1 kuẹghiẹ Ẹshinẹgba. \q1 \v 47 Mhi rọte elemhi ayẹmhẹ oyẹmhẹ \q1 kuẹghiẹ Ẹshinẹgba Ọmiepfuese ọyẹmhẹ. \q1 \v 48 Irari khi ọ yele mhẹ \q1 ni mhia mu ẹloe le. \q1 Rọte ana vu, \q1 ẹgbọ kpa, e ya ke e lu mhẹ, \q1 Ọni a khi vọsẹ na.\f + \fr 1:48 \ft Li zẹ \fq 1 iSam 1.11\f* \q1 \v 49 Ipfuasẹ o khi \q1 eva oyi Ẹshinẹgba nọ funẹ, \q1 Irari khi ọ riẹlẹ \q1 eminiẹmhi na mhẹ. \q1 \v 50 Ọ mhuẹ isomhelemhi \q1 na ẹgbọ nya ni ẹ na ulishi oyọli \q1 rọte agbhotu ya je agbhotu. \q1 \v 51 Ọ ri abọ eyọli \q1 gbe ikanya ọnyaloa, \q1 ọ vẹsẹ ẹgbọ ni e mhuẹ itiegbenga \q1 elemhi isamhi udu eyẹwẹ kua. \q1 \v 52 Ọ ti ighie tiemhile ekẹ,\f + \fr 1:52 \ft Li zẹ \fq iJobu 5.11; 12.19\f* \q1 ama ọ yasẹ ẹgbọ ni \q1 e ti egbewẹ tiemhie nga idane. \q1 \v 53 Ọ ri eminete na ẹgbọ ni \q1 okiamhi ọ́ọ́ gbe le. \q1 Ama eni e pfue, \q1 ọ ku wẹ ẹpfue abọ-a. \q1 \v 54 Ọ she ri ishiobọ ni ọ shi \q1 na itawa tsẹ. \q1 Ọ bhale ya kpaghiẹ ẹgbọ iZirẹni \q1 eni ẹẹ ga li obọ. \q1 \v 55 Abi ọ li shi ishobọ \q1 na agbọagbọ na Aburaamu \q1 ali imimi ọli,\f + \fr 1:55 \ft Li zẹ \fq Igbae 17.7\f* \q1 ni ọ gbo li nu \q1 ititawa ngme ọli agbọagbọ.”\f + \fr 1:55 \ft Li zẹ \fq 1 iSam 2.1-10\f* \p \v 56 IMeli ọ nu Enizabẹti la iki esẹ neni ọ je apfẹ. \s1 Abi a li bia iJọni Ọni ọọ batazi ẹgbọ \p \v 57 Ẹghẹghẹ o ramhi ni Enizabẹti ọ rọ ya bia, ọ ya bia ọmọ ọmọse. \v 58 Idogbapfẹ ali ẹgbọ eyọli e suọ abi Ẹshinẹgba ọọ somhi elemhi ọli. E nu ọli ghẹlẹ. \v 59 Ogbẹlẹ-elele o ramhi ni a rọ ya shẹlẹ ọni ọmọ a, ee nono ni e lu ọli iZakaraya ni o khi eva oyi ita li.\f + \fr 1:59 \ft Li zẹ \fq iLẹv 12.3\f* \v 60 Inyọli ọọ wẹ, “Iiye! Eva oyọli khi iJọni.” \p \v 61 Eni ẹgbọ ẹ ọli, “Ọgbọkhọghuo ọa la unuẹkpẹ oyẹ ni ọ kpẹ le eva onana ghue.” \p \v 62 Ighọ e ri abọ nu ita ọni ọmọ ngme rọ mhila li abi a ya ke lu ọni ọmọ. \v 63 Ọọ wẹ, e rue emini a kẹkẹ emhi ẹ shi ali ugba na luẹ. Ọ kẹkẹ khi, “Eva oyọli khi iJọni.” O ri abọ sha wẹ nya. \v 64 Utoghuokpe, unu oyọli o khueghie-a, ọọ ngme, ọọ kuẹghiẹ Ẹshinẹgba. \v 65 Ulishi oo mu idogbapfẹ eghọ nya. Oni ungmemhi ẹgbọ nya e ke ngme asha kpa ekẹ iJudia. \v 66 O ri abọ sha ọgbọkpa ni ọ suọ oni ungmemhi. Ee mhila, “Ọmọ nabi sẹ ọna ọ ya khi?” Irari khi obọ oyi Ẹshinẹgba o nu ọli la. \s1 Uwolo ikuẹghiẹ ni iZakaraya ọ to \p \v 67 Ayẹmhẹ-nọ-pfuasẹ ọ tiemhile shi iZakaraya ita ọni ọmọ ọ. Ọọ ngme ungmemhi aguele, ọọ liẹ, \q1 \v 68 “Ikuẹghiẹ o khi na \q1 Ẹshinẹgba Ọnọmhuẹ ọyi iZirẹni, \q2 itobọ khi ọ she \q2 bhale ya pfa \q2 ẹgbọ iZirẹni eyọli shi ekẹ. \q1 \v 69 Ọ rọte unuẹkpẹ \q1 oyi iDefidi, ọmọ ọyọli, \q2 mu adenọmọ Ọmiepfuese \q2 vule na anye. \q1 \v 70 Abi ọ li rọte \q1 unu emekẹguele \q1 ni e pfuasẹ eyọli \q1 ena ẹlẹlẹ shobọ, \q2 \v 71 khi lọli ya tsumhi awa \q2 obọ oyi ebe awa \q2 ali eni ẹ biselemhi awa. \q1 \v 72 Ali khi lọli ya somhelemhi itita awa, \q2 ni sato ishobọ oyọli ni ọ shi na wẹ, \q1 \v 73 ikhi isheli ni ọ romhi \q1 shi emini ọ gueyẹ ita awa Aburaamu, \q2 \v 74 khi lọli ya rue awa \q2 obọ oyi ebe awa le, \q1 ini awa khi ri \q1 ulishi ga luẹ \q1 \v 75 elemhi ipfuasẹ ali ingeli enete, \q2 agbọagbọ kpa. \q1 \v 76 Yẹyẹ omimhẹ, \q1 a ya luẹ ọmekẹguele ọyi \q1 Ẹshinẹgba nọ Yagha nẹ Nya;\f + \fr 1:76 \ft Li zẹ \fq iMala 3.1\f* \q2 irari khi u ya ralo \q2 ya bẹ odẹ-a khẹ Ọnọmhuẹ. \q1 \v 77 Ni u rọ gueyẹ ẹgbọ eyọli khi \q2 rọte igbe-olamhẹ-kua na wẹ, \q2 e te ya mhọli imiepfuese. \q1 \v 78 Irari khi Ẹshinẹgba ọyawa \q2 ọọ mhọli ilẹlemhi, \q1 ọ ya zẹ ni ovọ \q1 imiepfuese oyọli \q2 o te idane ngale shi awa ọ. \q1 \v 79 Ali ni o rọte idane gẹ \q2 nga eni e la alo ebili egbe \q2 ali eni e la okhẹna eghuli.\f + \fr 1:79 \ft Li zẹ \fq Aza 9.2\f* \q1 Ni ọ ri awa te odẹ opfọmhẹ.” \p \v 80 Ighọ ọni ọmọ ọ lii fu, ọ lẹsẹ ingme. Ọ la ifui ọdagbe ifufu ramhi ẹghẹghẹ ni ọ rọ lasele tse abọ ungmemhi oyi Ẹshinẹgba yẹ ẹgbọ iZirẹni. \c 2 \s1 Ubiamhi oyi iJesu \r (iMat 1.18-25) \p \v 1 Ẹghẹghẹ aghọ, Oghie Ọgọsitọsi iSiza ọ shi ushi a ka leli ẹgbọ ni e la ishishi ni igọmẹti iRomu e mhẹsẹ shi nya. \v 2 Ona o ya khi ileli ẹgbọ oni ododẹ ni a kpẹ mẹ ẹghẹghẹ ni iKuirinusi ọ rọ khi igọvunọ shi ekẹ iSiria. \v 3 Ọgbọgbọ ọ je apfẹ oyọli ya kẹkẹ eva shi ekẹ. \p \v 4 IJosẹfu ọ te ẹoli iNazarẹti ona ekẹ iGalili li je iBẹtilẹẹmu ona ekẹ iJudia apfẹ oyi itali ni a bia oghie ni a lu iDefidi shi, ọni iJosẹfu ọ khi unuẹkpẹ oyi iDefidi. \v 5 Ọ rue iMeli ni ọọ gue ughuẹ mhuẹ obọ je oobọ li ya kẹkẹ eva shi ekẹ. Ọni iMeli ọ she mẹ. \v 6 Abi e rọ la oobọ, oku oo to iMeli. \v 7 Ọ bia ọmọ ọmọse ni ọ khi ọmọdiọli. Ọ ri ide gẹnọ li yẹshi ukpẹko ni a ri eminale ẹ shi na elamhakọ le. Ogba ni a sọ elamhakọ shi ọ bia li shi, itobọ khi ẹa mẹ asha kushi ashini ẹgbọ e ku a shi. \s1 Igẹni e gueyẹ erisumha-kia khi a bia iJesu \p \v 8 Eni e ri elamhakọ ẹ kia eghuo, e la oni ukiẹkiẹ oni ẹoli ri ẹloe e khu elamhakọ eyẹwẹ ẹliyọsẹ. \v 9 Ighọ agẹni ọyi Ẹshinẹgba ọ bhale deba wẹ aghọ, ufumhi oyi Ẹshinẹgba o gẹ nyanyanya gasẹ wẹ, ulishi o mu wẹ egbegbọ. \v 10 Ọni agẹni ọọ wẹ, “A khi zẹ ni ulishi o mu ẹ, irari khi usomhi onete ni o ri oghẹlẹ oniẹmhi ya ghi ọgbọkpa mhi rọ bhale ghi ẹ. \v 11 Irari khi ogbe ni amo ena, a she bia ọmiepfuese shi ẹoli oyi iDefidi na ẹ. IKirisiti Ọnọmhuẹ lọ. \v 12 Emini o ya rọkhasẹ ẹ khi, a ya mẹ khi a ri ide gẹnọ ọmọfẹ shi ukpẹko ni a ri eminale ẹ shi na elamhakọ le.” \v 13 Udemhija, igẹni ebubu e lasele, e bhale ya ku ma ọni agẹni, ee to uwolo kuẹghiẹ Ẹshinẹgba. E liẹ, \v 14 “Ufumhi o khi oyi Ẹshinẹgba ni ọ la obini o yagha nẹ. Opfọmhẹ o la ekẹ agbọ na ni ọ mhuẹ isomhelemhi na.” \v 15 Abi eni igẹni e rọ pfi eni e ri isumha ẹ kia shi aghọ nga idane se, e gueyẹ egbewẹ, “Awa je ekẹ iBẹtilẹẹmu ya ri ẹloe mẹ onana ni Ẹshinẹgba ọ bhale ya gueyẹ awa.” \p \v 16 Ighọ e nyanya rọte aghọ vu ya je oobọ. E bhale ya ẹ iJosẹfu ali iMeli ali ọni ọmọ khi a rọli yẹshi ukpẹko ni a ri eminale ẹ shi na elamhakọ le. \v 17 Abi eni e ri elamhakọ ẹ kia e rọ mẹ ọli se, ee gueyẹ ẹgbọ kpa emini ọni agẹni ọ gueyẹ wẹ idiegbe oyi ọni ọmọ. \v 18 Ẹgbọ nya ni e suọ emini eni e ri elamhakọ ẹ kia eghọ e ngme, o ri abọ sha wẹ. \v 19 Ama iMeli ọ ri ingme enana nya shi udu, ọ sa ọ, ọ tọ ẹloe ekẹ. \v 20 Eni e ri elamhakọ ẹ kia ee je apfẹ, e to uwolo kuẹghiẹ Ẹshinẹgba irari ungmemhi ni e suọ ni e gbo ri ẹloe mẹ, abi a li gue ọli yẹwẹ te, ighọ e li ri ẹloe mẹ ọli. \s1 A lu IJesu eva \p \v 21 Ẹlẹ eleli o ramhi ni a rọ ya shẹlẹ ọli a, a lu ọli eva iJesu, ni o khi eva ni agẹni ọyi Ẹshinẹgba ọ lu ọli neni a mẹ umẹmhi oyọli.\f + \fr 2:21 \ft Li zẹ \fq iLẹv 12.3; iLuk 1.31\f* \s1 A ri IJesu lo Owa ugamhi \p \v 22 Abi ẹghẹghẹ irọpfuasẹ oyi iJosẹfu ali iMeli o rọ ramhi abi Ushi oyi iMosisi o ngme, iJosẹfu ali iMeli e rue ọni ọmọ bhale iJerusalẹmu deba Ẹshinẹgba. \v 23 Abi o li la ushi oyi Ẹshinẹgba khi, “Ọmọ ododẹ ni ọ khueghie ọkpotso elemhi a, ọ khada khi ọmọse ne, a ri ọni ọmọ ke nga Ẹshinẹgba obọ.\f + \fr 2:23 \ft Li zẹ \fq Okiali 13.2,12\f* \v 24 A rue ipfeli inekhukhu aava rọ riẹlẹ iluasobo na li abi Ishi eyi iMosisi o ngme.\f + \fr 2:24 \ft Li zẹ \fq iLẹv 12.6-8\f* \v 25 Ọmọse ọghuo ọ la ọ ni a lu iSamọ ni ọ la ekẹ iJerusalẹmu, Ayẹmhẹ-nọ-pfuasẹ o la li egbe. Ọ khi ọgbọ ni ọ guẹ ngeli ni ọ migha khẹ Ọmiepfuese ni ọ ya mie ẹgbọ iZirẹni pfuese. \v 26 Ayẹmhẹ-nọ-pfuasẹ ọ she kpẹ gueyẹ ọli khi ọa ya ghu-a neni ọ rọ ya mẹ iKirisiti ni Ẹshinẹgba ọ shobọ khi lọli ya rọ bhale. \v 27 Ayẹmhẹ-nọ-pfuasẹ ọ kpha li sọ, ọ rue ọli lo elemhi apfẹ na owa oyi Ẹshinẹgba abi ita iJesu ali inyọli e rọ rue iJesu bhale ni a rọ riẹlẹ na li abi Ishi eyi iMosisi o ngme. \v 28 ISamọ ọ mu ọni ọmọ shi abọ, ọ kuẹghiẹ Ẹshinẹgba, ọọ, \q1 \v 29 “Ita ni ọ funẹ, \q1 abi u li shobọ na mhẹ, \q2 zẹ ni u rọli tsẹ na mhẹ \q2 ni mhi ghu shi opfọmhẹ. \q1 \v 30 Irari khi alo eyẹmhẹ, \q2 e she mẹ Ọmiepfuese \q2 ni u ghie bhale. \q1 \v 31 Ni u she rọ ghi agbọ nya. \q1 \v 32 Ákpá ni o ri \q1 ọghuẹmhẹ oyi Ẹshinẹgba \q2 a khasẹ ẹgbọ iJẹta na alo ebili,\f + \fr 2:32 \ft Li zẹ \fq Aza 42.6; 49.6; 52.10\f* \q2 ni o ri ufumhi ẹ na \q2 iZirẹni ẹgbọ eyẹ.” \p \v 33 Abọ e sha ita ali inyọ ọni ọmọ abi e rọ suọ khi a ngme eni ingmemhi ena shi ọni ọmọ egbe. \v 34 ISamọ ọ sọ iromhi na wẹ, ọọ iMeli, “Eri ibhale oyi ọmọ ọnana ó ya ri ebubu ẹgbọ de, ọ ri ebubu vule ekẹ iZirẹni, ọ gbo khi irọkhasẹ ni ẹgbọ e ya ke ngme emini ẹa ti shi egbe. \v 35 Ni a rọ bhale ya ẹ khi osheli oyi isamhi eyi ebubu ẹgbọ e khueghie-a, yẹyẹ ọyẹ u ya mẹ oya abi ọni a sọ ọgbhọrọ udu.” \p \v 36 Ọkpotso ọghuo ni ọ khi ọmekẹguele ni a lu Ana, omi iFanuẹli na unuẹkpẹ oyi Asha, ọ li la akaghọ. Ikpe ishilua ọ nu ọdọli la ughuẹ ni ọni ọdọli ọ rọ ghua. \v 37 Ọni ọkpotso ọna ọa gbo ye ughuẹ ramhi ni ọ rọ gbe ikpe egbhuẹne ali ene. Ọa gbo tigbe rọte Owa oyi Ẹshinẹgba vu. Ọọ pfi azumhi ẹlẹ ọguota ali ẹlẹ iyọsẹ. \v 38 Abi ọ rọ lole deba iJosẹfu ali iMeli oni ẹghẹghẹ, ọ kuẹghiẹ Ẹshinẹgba, Ọ gue ingme oyi ọni ọmọ yẹ ẹgbọ kpa ni e la aghọ ni e migha khẹ ipfashekẹ oyi iJerusalẹmu. \p \v 39 Abi iJosẹfu ali iMeli e rọ riẹlẹ abi Ishi eyi iMosisi o ngme se, ee je apfẹ oyẹwẹ obini iNazarẹti na ekẹ iGalili.\f + \fr 2:39 \ft Li zẹ \fq iMat 2.23\f* \v 40 Ọni ọmọ ọọ fu, ọ mhuẹ ekpabọ, ọ mhọli ilẹsingme khi ilẹsingme, ekpabọ oyi Ẹshinẹgba o la li egbe. \s1 IJesu ọ bhale Owa ugamhi abi ozele \p \v 41 Ukpe kpa ita iJesu ali inyọli e rọ je iJerusalẹmu ya li ukpe iPasova.\f + \fr 2:41 \ft Li zẹ \fq Okiali 12.1-27; iDẹut 16.1-8\f* \v 42 Abi iJesu ọ ke rọ gbe ikpe igbẹva, e ye shi ukpe iPasova oyẹwẹ abi e kie kpẹ ẹ li. \v 43 Oni ukpe o pfo li se, itali ali inyọli ee je apfẹ, ama iJesu ọ kie la iJerusalẹmu, itali ali inyọli ẹa lẹsẹ khi ọ kie la ukhokho. \v 44 E dabi khi ọ nu wẹwẹ kia. E she kia ẹlẹghuo gbada ẹa mẹ ọli, e nono ọli ifuabọ apfẹwẹ ali emọle wẹ ni e ga kia. \v 45 Abi e rọ mẹ khi wẹwẹ ẹa mẹ ọli, e nyenẹ egbe ukhokho je iJerusalẹmu ya nono ọli. \v 46 Ẹlẹ nuzi-esẹ, e tigbe mẹ ọli khi ọ la owa ugamhi nu esẹsẹ Ishi eyi iMosisi shitọ, ọ ku esọ-a a shi emini e sẹsẹ, ọ mhila wẹ omhila. \v 47 Ilẹsingme oyọli ali abi ọ li i gbaghiẹ ogbọ-a, o ri abọ sha ọgbọkpa ni ọ suọ li. \v 48 Abi itali ali inyọli e rọ mẹ ọli, abọ e sha wẹ. Inyọli ọọ li, “Ọmọ elọ o zẹ ni u rọ li anye na? Odẹ o she nuẹ ni anye te ẹ nono ẹ.” \p \v 49 IJesu ọ mhila li, “Elọ o zẹ ni a rọ nono mhẹ? Aa lẹsẹ khi mhi mema ya la owa oyi itamhẹ?” \v 50 Ama ọa ye wẹ abi ọ li sọ wẹ ọ. \v 51 Ighọ ọ li deba wẹ je iNazarẹti, ọ ri ungmemhi oyi itali ali inyọli gbe akanya. Ama inyọli ọ gẹnọ ingme ena nya shi udu. \v 52 Ighọ iJesu ọọ womhẹloe elemhi ẹgbhali ali idiegbe, ẹgbọ ali Ẹshinẹgba e nono ingme oyọli.\f + \fr 2:52 \ft Li zẹ \fq 1 iSam 2.26; Ekpi 3.4\f* \c 3 \s1 Itsabọ oyi IJọni Ọni ọọ batazi ẹgbọ \r (iMat 3.1-12; iMak 1.1-8; iJọn 1.19-28) \p \v 1 Abi o rọ gbe ikpe igbẹshe ni oghie iSiza ni a lu iTibẹrusi ọ rọ khi oghie, oni ẹghẹghẹ iPọtiusi iPaleti ọ rọ li khi igọvunọ shi ekẹ iGalili ali ekẹ iJudia. Ẹghẹghẹ aghọ Erọdu ọ rọ ọ mhẹsẹ shi ekẹ iGalili. Inyọghuo ọli, ikhi iFilipu ọ mhẹsẹ ẹ shi ekẹ Iturea ali ekẹ iTirakọnitisi. Oghie iLisaniasi, ọ mhẹsẹ shi ekẹ Abilini. \v 2 Ẹghẹghẹ ni Anasi ali iKefasi e rọ khi eni e kpeda nya na ekpodalo-ugamhi eyi Ẹshinẹgba, Oni ẹghẹghẹ ungmemhi oyi Ẹshinẹgba o rọ bhale deba iJọni omi iZakaraya, elemhi ifu ọdagbe ifufu. \v 3 Ọ rọ tse abọ ekẹ iJọdani nya kiakia. Ọ liẹ, “A mu nyenẹ rọte olamhẹ eyẹẹ lasele ni a batazi ni a rọ gbe olamhẹ eyẹ ẹ kua na ẹ. \v 4 Abi a li kẹkẹ ọli shi ebe Azaya ọmekẹguele, ni ọ rẹ, \q1 “A ya suọ khi \q1 ọgbọ ọ la ifu \q1 ọdagbe ifufu ẹ tsẹsẹ. \q2 Ọọ liẹ, \q1 riẹlẹ odẹ shi ekẹ \q2 khẹ Ọnọmhuẹ, \q1 ‘Bẹ odẹ ni o sheshe \q2 na Ọnọmhuẹ’ \q1 \v 5 A ka tsua ekẹ suli \q2 igbilimhi ekẹ nya, \q1 a gbọmọ ute ọgbọgbọ tiemhie ekẹ, \q2 e mele ugbẹrekẹ-a. \q1 A ka ri odẹ na gẹnẹ-gẹnẹ \q2 mele eni sheshe-a, \q1 ena fuọnyọ-fuọnyọ, \q2 a ku wẹ gbe lẹghẹ. \q1 \v 6 Ọgbọkpa ọ ya mẹ \q2 Imiepfuese oyi Ẹshinẹgba.”\f + \fr 3:6 \ft Li zẹ \fq Aza 40.3-5\f* \p \v 7 Ebubu ẹgbọ e fiẹ bhale deba iJọni ni ọ batazi wẹ, iJọni ọ rẹ wẹ, “Ẹẹ enyẹ ifue, ọghuo ọ tse agua yẹ ẹ a na, khi ẹghẹghẹ ofu oyi Ẹshinẹgba ọọ bhale?\f + \fr 3:7 \ft Li zẹ \fq iMat 12.34; 23.33\f* \v 8 A ke ngeli angeli imu-nyenẹ, a khi ke liẹ, ‘Aburaamu ọ khi ita anye.’ Irari khi abi o li mhi li gue ọli ẹ yẹ ẹ khi, Ẹshinẹgba ọ dobẹ ya rọte echẹ ena wolọ eniyẹ lasele na Aburaamu.\f + \fr 3:8 \ft Li zẹ \fq iJọn 8.33\f* \v 9 A she rue uze shi ekẹ ni a rọ ya rọte imhili ẹẹra te eni ẹẹra gbe, ọọra kpa ni ọa da mọ udumhi onete ne, eri a ya tọli gbe, a tosẹ ọlia.”\f + \fr 3:9 \ft Li zẹ \fq iMat 7.19\f* \v 10 Eni ẹgbọ e mhila iJọni, “Sẹ anye ke li ya kia mena?” \v 11 IJọni ọọ wẹ, “Ọni ọ mhuẹ iwulu eva ọ ka rue oghuo ọ na ọgbọ ni ọa mhuẹ. Ọni ọ mhuẹ eminale ọ ka kemhi na ọni ọa mhuẹ.” \v 12 Emionoga eghuo e li bhale deba li ni a batazi wẹ. Ẹẹ ọli, “Ọsẹsẹ, sẹ anye li ya kia?”\f + \fr 3:12 \ft Li zẹ \fq iLuk 7.29\f* \v 13 Ọọ wẹ, “A khi ke miono oga dọsẹ ingmẹ ni ẹẹ a ke miono.” \v 14 Ekhọli-okhuẹ eghuo e mhila li, “Sẹ anye li ya kia?” Ọọ wẹ, “A khi ri itoto rue ikpaghọ ni ẹa khi e yẹ ẹ, a khi ke gbo gue ingme ni ẹa la ọgbọ egbe shi ọli egbe. A zẹ ni ifata eyẹ ẹ e bu ẹ.” \p \v 15 Egbe e mu eni ẹgbọ, e ri udu oyẹwẹ khọkhọ ini iJọni ọ khi ọni Ọmiepfuese ni áá ngme. \v 16 Ama iJọni ọọ wẹ, “Amẹ mhi rọ batazi ẹ, ama ọgbọ ọọ bhale ni ọ toto dọsẹ mhẹ, ẹkuẹ ni ọ sọ shi owẹ, mhi aa fu tẹ ni mhia taghiẹ ọli-a. Ọ ya ri Ayẹmhẹ-nọ-pfuasẹ ali erali batazi ẹ. \v 17 Ọ mu ukpokpo ni a tọ akhuli ni o zẹ epfia sọ oyọli mhuẹ obọ. Lọli ọ rọ la ashini a la kpishi ado a ke pfie ado-a. Ọọ ti egbegbi ado ni e la ọ ọ gbili, ọ sọ wẹ ẹ shi ikpulu tsua ya shi owa eminale. Ama ọ ya ri erali ni ẹa ya a pfu ghue tosẹ efuẹwẹ-a.”\fig Ukpokpo ni a tọ akhuli ni o zẹ epfia sọ|src="HK00097B.TIF" size="col" loc="LUK 3.17" copy="TIF" ref="3.17" \fig* \v 18 Odẹ ebubu iJọni ọ te tse abọ ungmemhi oyi Ẹshinẹgba yẹ wẹ, ọọ liẹ wẹ e mu ingeli eyẹwẹ pfi. \p \v 19 IJọni ọ gue emhi ebubu yẹ oghie Erọdu ni ọọ riẹlẹ ni ẹa ti, ali ọ gbo gueyẹ ọli khi ọa guẹ kia ni ọ rue Ẹrodiasi ni ọ khi ughuẹ iFilipu inyọghuo ọli shi. \v 20 Itobọ ona, Erọdu ọ riẹlẹ ingmobe ni o rue nga ọ, ọ ya mu iJọni shi owa ighumha.\f + \fr 3:20 \ft Li zẹ \fq iMat 14.3-4; iMak 6.17-18\f* \s1 Ibatizi oyi iJesu \r (iMat 3.13-17; iMak 1.9-11) \p \v 21 Abi iJọni ọ rọ batazi eni ẹgbọ ọ se, ọ li batazi iJesu. Abi iJesu ọ li sọ iromhi, idane o khueghie-a. \v 22 Ayẹmhẹ-nọ-pfuasẹ ọ li abi anekhukhu rọte idane tiemhile shi ọli egbe. Uruli o rọte idane ngme, ọọ, “Omimhẹ u khi. Mhi i nono ingme oyẹ gba, irari khi u ma ri egbe ẹ mu mhẹ.”\f + \fr 3:22 \ft Li zẹ \fq Igbae 22.2; Iwolo 2.7; Aza 42.1; iMat 3.17; iMak 1.11; iLuk 9.35\f* \s1 Unuẹkpẹ oyi iJesu \r (iMat 1.1-17) \p \v 23 Ikpe uye ali igbe iJesu ọ gbe ni ọ rọ gbe ikanya eyọli ekẹ le. Ọ khi omi ọmọse ni a lu iJosẹfu abi ẹgbọ e kie li khọkhọ li shi, iJosẹfu \q1 ni ọ khi omi Eli. \q1 \v 24 Omi iMatati \q1 ni ọ khi omi iLẹvi, \q1 ni ọ khi omi iMẹlki, \q1 ni ọ khi omi iJana, omi iJosẹfu. \q1 \v 25 Ni ọ khi Omi iMatatiasi, \q1 omi Emọsi, omi iNaumu, \q1 omi Esili, omi iNagai, \q1 \v 26 Omi iMaati \q1 omi iMatatiasi, omi iSemeini, \q1 omi iJosẹchi, omi iJoda, \q1 \v 27 Omi iJoana, omi iResa, \q1 omi iZerubabẹli, \q1 omi iShalitieli, omi iNeri. \q1 \v 28 Omi iMẹlki, \q1 omi Adi, omi iKosamu, \q1 omi Emadamu, omi Eri, \q1 \v 29 omi iJoshua, omi Eliaza, \q1 omi iJorimu, \q1 omi iMatati, omi iLẹvi, \q1 \v 30 omi iSamọ, \q1 omi iJuda, omi iJosẹfu, \q1 omi iJonamu, omi Eliakimu. \q1 \v 31 Omi iMelea, omi iMena \q1 omi iMatata, omi iNatani, \q1 omi iDefidi, \q1 \v 32 omi iJese, \q1 omi Obẹdi, omi iBoazi, \q1 omi iSamọ, omi iNashọni, \q1 \v 33 omi Aminadabu, \q1 omi Adimi, omi Ani, \q1 omi Ezirọni, omi iPẹrẹzi, \q1 omi iJuda, \q1 \v 34 Omi iGiekọpu, \q1 omi Aziki, omi Aburaamu, \q1 omi iTẹra, omi iNaọ. \q1 \v 35 Omi iSẹrugu, omi iRẹu, \q1 omi iPẹlegi, omi Eba, \q1 omi iShẹla, \q1 \v 36 omi iKenani, \q1 omi Afazadi, omi iShẹmu, \q1 omi iNoa, omi iLameki, \q1 \v 37 Omi iMẹtusẹla, omi Enọki, \q1 omi iJarẹdi, omi iMaalalẹli, \q1 omi iKena, \q1 \v 38 omi Enọshi, \q1 omi iSẹti, omi Adamu, \q1 Omi Ẹshinẹgba. \c 4 \s1 Imufẹ oyi iJesu \r (iMat 4.1-11; iMak 1.12-13) \p \v 1 IJesu ọ rọte okẹ iJọdani jele, Ayẹmhẹ-nọ-pfuasẹ ọ vọli egbe. Ọni Ayẹmhẹ ọ rue ọli je ọdagbe ifufu, \v 2 Ọkphaghiẹ ọ la oobọ mu ọli fẹ elemhi ogbẹlẹ egbhuẹva. Ọa le emhikhọghuo ogbẹlẹ ingmẹ ni a ngme ena. Ikpukhokho ọ okiamhi oo gbe ọli. \p \v 3 Ọkphaghiẹ ọọ li, “Ini u lẹsẹ khi Omi Ẹshinẹgba u khi, wẹẹ oni ẹchẹ ona o mele ibulẹdi-a.” \p \v 4 Ama iJesu ọọ li, “A she kẹkẹ ọli shi Ebe-no-pfuasẹ khi ọa khi eminale tsẹ o ri agbọ a na ọgbọ.”\f + \fr 4:4 \ft Li zẹ \fq iDẹut 8.3\f* \p \v 5 Ighọ ọkphaghiẹ ọ rue ọli nga ashini o yagha egbegbọ, ọ ri eghiele na agbọ nya khasẹ ọli. \v 6 Ọọ li, “Mhi ya ri itoto ali ẹpfue ni e la agbọ nya nẹ, irari khi a she rẹwẹ na mhẹ, ọni ọ ghọle mhẹ mhi ya rue wẹ na. \v 7 Irarighọ, lẹsẹ nyẹsẹ ukhomhi na mhẹ tsẹ, eyẹ ena nya e ke ya khi.” \p \v 8 IJesu ọ rọ oli, “A she kẹkẹ ọli shi ebe no pfuese. Ke ga Ọnọmhuẹ Ẹshinẹgba oyẹ, lọlighuo kpe u ya ke ga.”\f + \fr 4:8 \ft Li zẹ \fq iDẹut 6.13\f* \p \v 9 Ọni ọkphaghiẹ ọ ke rue ọli bhale iJerusalẹmu, ọ rọli migha ashini o yagha nẹ ukhomhi owa ugamhi oyi Ẹshinẹgba, ọọ li, “Ini Omi Ẹshinẹgba u khi, te akana ji tiemhi.” \v 10 Irari khi a she kẹkẹ ọli shi Ebe-no-pfuasẹ khi, \q1 “ ‘Ẹshinẹgba ọ ya ghie igẹni eyọli, \q2 e ka kpe abọ rue.’\f + \fr 4:10 \ft Li zẹ \fq Iwolo 91.11\f* \q1 \v 11 E ya ri abọ tsua ẹ idane, \q2 ini u khi khi owẹ shi ẹchẹ.”\f + \fr 4:11 \ft Li zẹ \fq Iwolo 91.12\f* \p \v 12 IJesu ọ oli, “A she kẹkẹ oli shi Ebe-no-pfuasẹ, ‘Khi mu Ọnọmhuẹ Ẹshinẹgba ọyẹ fẹ bino.’ ”\f + \fr 4:12 \ft Li zẹ \fq iDẹut 6.16\f* \v 13 Ọni ọkphaghiẹ ọ mu iJesu fẹ se, o zẹ ọli obọ ne, ọ ke migha khẹ ẹghẹghẹ olese. \s1 IJesu ọ rọte iGalili gba akanya oyọli ekẹ le \r (iMat 4.12-17; iMak 1.14-15) \p \v 14 IJesu ọ nyenẹ egbe bhale iGalili, ekpabọ eyi Ayẹmhẹ-nọ-pfuasẹ e rọli gbe ikanya. A suọ eko ingme oyọli asha khi asha. \v 15 Ọ la owa ugamhi oyẹwẹ sẹsẹ. Wẹwẹ nya e kuẹghiẹ oli. \s1 Ẹgbọ iNazarẹti e kie iJesu \r (iMat 13.53-58; iMak 6.1-6) \p \v 16 Ọ je ekẹ iNazarẹti obini ọ la fu vule, ighọ ogbẹlẹ iyẹmhẹa, ọ lo owa ugamhi abi ọ kie kpẹ ẹ li. Ighọ ọ vule migha a zẹ ebe. \v 17 A rue ebe oyi Ọmekẹguele Azaya mhọli ọli obọ. Ọ naghiẹ ọli-a, Ọ mẹ ashini a kẹkẹ ọli shi khi. \q1 \v 18 “Ayẹmhẹ oyi Ẹshinẹgba \q2 ọ la mhẹ ọ, \q1 irari khi ọ she zẹ mhẹ \q2 ni mhi ke gue usomhi onete \q2 oyi Ẹshinẹgba yẹ \q2 eni ẹa mhuẹ. \q1 Ọ ghie mhẹ mhi \q2 guele khi mhi \q2 ya rue eni a mu \q2 shi owa ighumha lasele, \q1 ni mhi khueghie ezalo alo-a, \q2 mhi pfuese eni a na osoli. \q1 \v 19 Ni mhi rọ gue le khi \q2 isomhelemhi oyi Ẹshinẹgba \q2 o she ramhi.”\f + \fr 4:19 \ft Li zẹ \fq Aza 61.1-2\f* \p \v 20 Ọ zẹ se, o khili oni ebe, ọ rue ọli na ọni ọ ri ẹloe a khu oni ugamhi, Ọ shitọ, ighọ ọgbọkpa ni ọ la oni owa ugamhi ọ wolọ alo shi ọli egbe. \v 21 Ighọ ọli gueyẹ wẹ, “Amo, emini mhi zẹ lẹna o bhale ya tsẹ shi ẹ esọ.” \v 22 Ọgbọkpa ọ ngme onete oyọli. Abi e rọ bhale ya ẹ ingmemhi ọnyaloa ni e rọte ọli unu u lasele, e mhila, “Ọna ọa she khi omi iJosẹfu?” \v 23 IJesu ọọ wẹ mhi lẹsẹ khi a ya ri ekpita liẹ mhẹ, “Ọbo, ri egbe ẹ ze. ‘A ya gbo liẹ mhẹ la akana gbe ikanya ọnyaloa ni u gbe obini iKapanọmu.’ ” \v 24 “Abi o li mhi li gue ọli ẹ yẹ ẹ khi, aa mu ekpẹ ẹ na ọmekẹguele ẹoli oyọli.\f + \fr 4:24 \ft Li zẹ \fq iJọn 4.44\f* \v 25 Mhi gueyẹ ẹ khi esamhi-olimhi ebubu e la ekẹ iZirẹni ẹghẹghẹ oyi Elaja, ni amẹ o rọ mu ikpe esẹ ali ukhukhui ni ukpokpomhi okiamhi o rọ pfi oni ekẹ nya.\f + \fr 4:25 \ft Li zẹ \fq 1 Ighie 17.1\f* \v 26 Abi o tseku khi ighọ, aa ghie Elaja ghi ọngẹwẹ ọkhọghuo, sẹ ni ọsamhi-olimhi na iZarifati ni ọ la ekẹ iSidọni.\f + \fr 4:26 \ft Li zẹ \fq 1 Ighie 17.8-16\f* \v 27 Ebubu ẹgbọ ni efafe e mu e gbo la ekẹ iZirẹni ẹghẹghẹ oyi Elasha Ọmekẹguele, ni o rọ khia khi aa mẹ ọngẹwẹ ọkhọghuo ni a rọ ze, sẹ ni iNamani ọngi iSiria.”\f + \fr 4:27 \ft Li zẹ \fq 2 Ighie 5.1-14\f* \v 28 Ighọ elemhi e li bi eni e la elemhi oni owa ugamhi nya abi e rọ suọ ungmemhi ona. \v 29 Ighọ e vule khu ọli oni ẹoli ya fiẹ. E rue ọli bhale esesọ ute oyi oni ẹoli, ni wẹwẹ e ba pfi ọli ya tiemhi. \v 30 Ama ọ rọte wẹ ifuabọ ya lase, ọ vu. \s1 IJesu ọ khu ọmọse ọghuo ayẹmhẹ ọkphaghiẹ egbe-a \r (iMak 1.21-28) \p \v 31 Ighọ iJesu ọ tiemhi ẹoli iKapanọmu ni o la iGalili ẹlẹ iyẹmhẹa, ọ sẹsẹ eni ẹgbọ. \v 32 Emini ọ sẹsẹ wẹ e ri abọ sha wẹ, irari khi ekpabọ e la ungmemhi oyọli.\f + \fr 4:32 \ft Li zẹ \fq iMat 7.28-29\f* \v 33 Ọmọse ọghuo ọ la oni elemhi owa ugamhi ni ọ mhuẹ ayẹmhẹ ọkphaghiẹ. Ọ tsẹsẹ leghe. \v 34 “Ghi ẹ! Elọ wa nono anye egbe, iJesu na iNazarẹti? Eri u bhale ya pfuse anye-a? Mhi lẹsẹ ọni u khi, yẹyẹ u khi ọni ọ pfuasẹ ọyi Ẹshinẹgba.” \p \v 35 Ighọ iJesu ọ tsẹsẹ ku ọli, “Khukhu unu, rọte ọli egbe lasele.” Ighọ oni ayẹmhẹ ọkphaghiẹ o mu ọni ọmọse pfi ekẹ kpọ ukpẹloe oyi eni ẹgbọ nya, ọ lase ọli egbe le, ama ọa kuale ọli utse. \p \v 36 Oni ingme o ri abọ sha eni ẹgbọ, e mhila egbe, “Obo áá mẹ osẹsẹ onana? Itobọ khi afu ali ekpabọ ọ rọọ mhẹsẹ na iyẹmhẹ ọkphaghiẹ, eni iyẹmhẹ e suọ esọ na li, e na ya lase!” \v 37 Ighọ eva oyọli o gbhiaku ashakpa. \s1 IJesu ọ ri ebubu ẹgbọ ze \r (iMat 8.14-17; iMak 1.29-34) \p \v 38 IJesu ọ te oni owa ugamhi fiẹ, ọ je owa oyi iSamọ, ọ bhale ya ẹ khi iba ne funẹ ee to ọgọ iSamọ ọni ọkpotso. E gueyẹ iJesu ọ kpaghiẹ ọni ọkpotso obọ. \v 39 Ighọ iJesu ọ nyẹsẹ egbe ti mama li, ọ khu eni iba, ighọ eni iba e lase ọli egbe le. Aghọaghọ ọni ọkpotso ọ vule, ọọ fẹli wẹ epfẹse. \v 40 Abi ogbọmhi o ke rọ mu ekẹ, a tsua ebubu ẹgbọ ni e mhọli ighuamhi ọdọda bhale ghi iJesu, ọ ri obọ nga wẹ ukhomhi, ọ rẹwẹ ze nya. \v 41 Iyẹmhẹ ebe e gbo li rọte ebubu ẹgbọ egbe ya lase, eni iyẹmhẹ e tsẹsẹ, e liẹ, “Omi Ẹshinẹgba u khi oo!” Ama iJesu ọ dese wẹ, ọa zẹ ni e ngme, irari khi e lẹsẹ ọli khi Ọmiepfuese ọ khi. \s1 IJesu ọ tsẹ abọ elemhi owa ugamhi \r (iMak 1.35-39) \p \v 42 Ogbe o gbe-a, iJesu ọ te oni ẹoli je ashini o da-ya, eni ẹgbọ ee nono ọli. Abi e rọ mẹ ọli, ẹa ke zẹ ọli vu. \v 43 Ama ọ gueyẹ wẹ, “Mhi mema ya gue ungmemhi onete oyi Eghiele oyi Ẹshinẹgba yẹ ẹoli eni e kpọle, itobọ khi emini o zẹ ni Ẹshinẹgba ọ rọ ghie mhẹ bhale na.” \v 44 Ighọ ọ kiele tse abọ kia eni owa ugamhi ni e la ekẹ iJudia gasẹ. \c 5 \s1 IJesu ọ lu eniyẹ odukhokho eni ododẹ \r (iMat 4.18-22; iMak 1.16-20) \p \v 1 Ogbẹlẹghuo khi iJesu ọ nu ẹgbọ migha ukiẹkiẹ okẹ ni o khishi na iGẹnẹsarẹti, eni ẹgbọ e le gasẹ ọli ri esọ ọ shi ungmemhi oyi Ẹshinẹgba\f + \fr 5:1 \ft Li zẹ \fq iMat 13.1-2; iMak 3.9-10; 4.1\f* \v 2 Ọ mẹ ọkọ-okẹ eva epfepfẹ oni okẹ, ni ẹgbọ eni ẹ gbe ifẹlẹ e zẹ obọ shi aghọ. Eni ẹgbọ ee yẹghẹ iga ni e rọọ gbe ifẹlẹ-a. \v 3 IJesu ọ lo elemhi oghuo ni o khi oyi iSamọ, ọọ iSamọ ọ gua li ti lase oni egele oni okẹ dẹnẹ. Ighọ ọ shitọ oni ọkọ-okẹ oniẹmhi, ọọ sẹsẹ wẹ. \v 4 Abi ọ rọ sẹsẹ wẹ se, ọọ iSamọ, “Pfi aga lo ashini o limhi ni ọ mu ifẹlẹ.” \v 5 ISamọ ọọ li, “Ọga, a-ooyọsẹ anye te ẹ rọshẹka ini anye mu ifẹlẹ, anye a mu emhikhọghuo. Ama itobọ khi u ngme ghọ, mhi ya pfi aga lo.”\f + \fr 5:5 \ft Li zẹ \fq iJọn 21.3\f* \v 6 Abi e rọ pfi aga lo oni okẹ, e mu ifẹlẹ ni e bububu, ni o ri aga eyẹwẹ kphuru-a.\f + \fr 5:6 \ft Li zẹ \fq iJọn 21.6\f* \v 7 Ighọ e ri obọ lu apfẹwẹ ni e ga rọ gbe ifẹlẹ, ẹẹ e bhale ya kpaghiẹ wẹwẹ obọ. E muno eni ifẹlẹ kulo ọkọ-okẹ eni e kpọle. Eni ọkọ-okẹ e vọ ifẹlẹ ya ramhi unu, ni eni ifẹlẹ e rọ khọsẹ eni ọkọ-okẹ ramhi ni e rọ tiemhi udi okẹ. \v 8 Abi iSamọ iPita ọ rọ mẹ ona, ọ de ya yẹshi awẹ eyi iJesu, ọọ li, “Kpẹkpẹ ke vu ni u zẹ mhẹ obọ, irari khi ọna olamhẹ mhi khi.” \v 9 Abọ e sha li ali ẹgbọ ni e nu ọli la aghọ, itobọ ifẹlẹ ebubu ni e mu. \v 10 Ighọ abọ e li sha iJemhisi ali iJọni imi iZebedi, ni e khi enuzava eyi iPita. Ighọ iJesu ọọ iSamọ, “Khi ke na ulishi. Rọte amo vu, ẹgbọ u ke ẹ ke muno.” \v 11 Ighọ e tialọ ọkọ-okẹ oniẹmhi eyẹwẹ ngale egele. \s1 IJesu ọ ri ọmọse ni efafe e mu toto \r (iMat 8.1-4; iMak 1.40-45) \p \v 12 Abi iJesu ọ rọ la ẹoli oghuo, ọmọse ọghuo ni efafe e mu ọ bhale deba li. Abi ọni ọmọse ọ rọ mẹ iJesu, ọ de ya yẹshi ọli odalo, ọ lema li, ọọ li, “Ọnọmhuẹ, ini o ghọle ẹ, u dobẹ ya rẹmhẹ ze.” \v 13 IJesu ọ nise obọ-a rọ ti ọni ọmọse, ọọ li, “O ghọle mhẹ, khi ọni ọ ze.” Aghọaghọ eni efafe e lase ọli egbe le. \v 14 Ighọ iJesu ọ tse agua yẹ ọli, ọọ li, “Khi gueyẹ ọgbọkhọghuo, eri-tsẹ ka ri egbe ẹ khasẹ ọkpodalo-ugamhi ni u riẹlẹ iluasobo ikhuẹ-pfuasẹ ni iMosisi ọ mhẹsẹ na ẹ, ẹghẹghẹ aghọ ni o khi ọtsẹlẹ na wẹ.”\f + \fr 5:14 \ft Li zẹ \fq iLẹv 14.1-32\f* \v 15 Ighọ ingme oyọli oo gbhiaku shi ọ. Ebubu ẹgbọ e bhale deba li ni e rọ mẹ asha suọ ungmemhi oyọli ali ni ọ gbo rẹwẹ ze elemhi iwali ighuamhi ọdọda. \v 16 Ama eri iJesu ọọ bi egbe-a je ashini o da-ya, ọ ya sọ iromhi. \s1 IJesu ọ rọ ọmọse ni ọ ghu abọ ali awẹ-a toto \r (iMat 9.1-8; iMak 2.1-12) \p \v 17 Ẹlẹghuo abi iJesu ọ li sẹsẹ, ẹgbọ iFarisi ali eni ẹẹ sẹsẹ Ishi eyi iMosisi ni e te ẹoli iGalili ali ekẹ iJudia ali iJerusalẹmu bhale, e shitọ aghọ. Ighọ Ẹshinẹgba ọ li ri ekpabọ na li rọ ri eni ẹẹ ghua toto. \v 18 Ẹgbọ ni e tsua ọmọse ọghuo ni ọ ghu abọ ali awẹ a bhale, e nono abi e li ya rọli lo oni owa bhale odalo oyi iJesu. \v 19 Abi e ke rọ mẹ khi wẹwẹ ẹa mẹ asha, itobọ khi ẹgbọ e bu dọsẹ, e nga ukhomhi oni owa, e ri ili gẹ ọli abi ọ yẹshi iya eghọ, e rọte ekpha rọli tiemhile shi iteva ẹgbọ, e rọ li shi odalo oyi iJesu. \v 20 Abi iJesu ọ rọ mẹ abi irudunga oyẹwẹ oo fu, ọọ ọni ọmọse, “Ọmuẹ, a she gbe olamhẹ eyẹ kua nẹ.” \v 21 Eni ẹgbọ iFarisi ee sa udu oyẹwẹ, e liẹ, “Ọghuo ọni ọgbọ ọna ọ khi ni ọọ pfi unu-a, ọghuo ọ dobẹ ẹ gbe olamhẹ kua, sẹẹ ni Ẹshinẹgba lọlighuo?” \v 22 IJesu ọ lẹsẹ emini e sa, ọ mhila wẹ, “Elọ o zẹ ni a rọ sa isamhi enana a shi udu oyẹẹ. \v 23 Onoghuo o ya kẹlẹ ọgbọ ngme nẹ? ‘A she gbe olamhẹ kua nẹ,’ ali, ‘Vule ke kia,’ \v 24 Emini o zẹ ni a rọ mẹ na khi ni a rọ lẹsẹ lọ khi Omi Ọgbọ ọ mhọli afu shi elemhi agbọ ni a rọ gbe olamhẹ kua.” Ọọ ọni ọmọse ni ọ ghu abọ ali awẹ-a eghọ, “Mhiẹ u vule, rue iya oyẹ, ni u ke je apfẹ.” \v 25 Utoghuo kpe ọ vule migha odalo oyẹwẹ, ọ rue iya ni ọ rọ yẹshi mhuẹ obọ, ọ je apfẹ, ọọ kuẹghiẹ Ẹshinẹgba. \v 26 Abọ e sha eni ẹgbọ nya, ee kuẹghiẹ Ẹshinẹgba. Abọ e sha wẹ, ulishi o mu wẹ, ee liẹ, “Awa mẹ ọshabọ amo.” \s1 IJesu ọ lu iLiva ọ deba luẹ \r (iMat 9.9-13; iMak 2.13-17) \p \v 27 Onana o dọsẹ se, ọ fiẹ lase, ọ mẹ ọmionoga ni a lu iLiva khi ọ shitọ elemhi okholo oyọli ni ọ la mie oga, iJesu ọọ li, “Deba mhẹ.” \v 28 Ighọ iLiva ọ vule, ọ zẹ emini ọọ riẹlẹ obọ, ọ deba li. \p \v 29 Ighọ iLiva ọ nye ekhe, ọ lu ukpokpomhi ukue na iJesu shi apfẹ oyọli. Emionoga ebubu ali ẹgbọ elese ni e bu e li bhale shi oni ukue, e nu wẹ le emhi. \v 30 Ama ẹgbọ iFarisi ali eni e sẹsẹ ishi ee wọlọ khasẹ eniyẹ odukhokho eyi iJesu, ee liẹ, “Elọ o zẹ ni ọ rọ nu emionoga ali ena olamhẹ ẹẹ le eminale?”\f + \fr 5:30 \ft Li zẹ \fq iLuk 15.1-2\f* \p \v 31 IJesu ọ sọ wẹ ọ, ọọ wẹ, “Ọni ọọ to, ọọ ye apfẹ ọbo. \v 32 Mhi aa bhale ni mhi rọ ya lu ẹgbọ ni e pfuasẹ ne, ama ena olamhẹ mhi bhale ya lu, ni e rọ mhuẹ imiepfuese.” \s1 A mhila iJesu ogbọ ingme azumhi \r (iMat 9.14-17; iMak 2.18-22) \p \v 33 Ẹgbọ eghuo e mhila iJesu, “Elọ o zẹ khi eniyẹ odukhokho eyi iJọni ali eniyẹ odukhokho eyi iFarisi ẹ pfi azumhi, ni eyẹ e rọ le ni e rọ da?” \v 34 IJesu ọ sọ wẹ ọ, “A liẹ mẹ ghọ khi a ri epfẹse ni e nu ọdọ ọmueshi ọnọgbọ shitọ ọ pfi azumhi, ini ọni ọdọ ọmueshi ọ nu wẹ la aghọ? \v 35 Ama khi ẹghẹghẹ ọọ bhale ni a rọ ya rue ọdọ ọmueshi iteva oyẹwẹ le, ẹghẹghẹ aghọ, e ya pfi azumhi.” \p \v 36 Ọ zẹ okhẹ irọkhọkhọ onana khasẹ wẹ, ọọ, “Ọgbọkhọghuo ọa ya khi ode onogbọ ya gbẹla ma ode onodiọ, ini ọ lighọ, eri ọ mema ya khi oni ode onogbọ-a shi afuẹ. Ini a gbẹla ode onogbọ ma onodiọ, ẹa ya li abeghuo. \v 37 Wẹkhi eri ọgbọ ọ ya ku onyọ onogbọ shi akpaba oyi ẹkuẹ-ẹlamhi onodiọ, ini ọgbọ ọ li ghọ, eri oni akpaba o ya nyanọ-a, oni onyọ o ku kua, oni akpaba o li opfu-a. [Akpaba ẹkuẹ ẹlamhi ẹgbọ iJu e ku onyọ ọ shi.] \v 38 Onyọ onogbọ a ku ẹ shi akpaba onogbọ. \v 39 Aa mẹ ọgbọ ni ọ ya da onyọ onodiọ se, ni ọ tigbe ya mhila onyọ onogbọ, irari khi ọ ya liẹ khi onodiọ o ti nẹ.” \c 6 \s1 Ingme ogbẹlẹ iyẹmhẹa oyi ẹgbọ iJu \r (iMat 12.1-8; iMak 2.23-28) \p \v 1 Ogbẹlẹ iyẹmhẹa, iJesu ali eniyẹ odukhokho eyọli e rọte ifu ishemhi iakpa dọsẹ, e bẹ eni iakpa mhuẹ abọ, e kphali ikpamhi wẹ le.\f + \fr 6:1 \ft Li zẹ \fq iDẹut 23.25\f* \v 2 Ẹgbọ iFarisi eghuo, e mhila wẹ, “Elọ o zẹ ni a rọ gbe ushi ona ogbẹlẹ iyẹmhẹa-a?” \v 3 IJesu ọ sọ wẹ ọ, ọọ wẹ, “Aa kpẹ zẹ emini iDefidi ọ riẹlẹ abi okiamhi o rọ gbe ọli ali apfọli? \v 4 Abi ọ li lo Owa oyi Ẹshinẹgba ya rue ibulẹdi ni a rọ ọ ga Ẹshinẹgba le, ni ọ gbo rọ na apfọli le. Eri a ghue oni ibulẹdi oghọ, sẹ ni ekpodalo-ugamhi eyi Ẹshinẹgba tsẹ ẹẹ le ọli.”\f + \fr 6:4 \ft Li zẹ \fq iLẹv 24.9\f*\f + \fr 6:4 \ft Li zẹ \fq 1 iSam 21.1-6\f* \v 5 Lọli iJesu ọ rọ ọọ wẹ, “Ọnọmhuẹ ọyi ogbẹlẹ iyẹmhẹa Omi Ọgbọ ọ khi.” \s1 Ọmọse ni ọ ghu obọ-a \r (iMat 12.9-14; iMak 3.1-6) \p \v 6 Ighọ ẹlẹlese ni o khi ogbẹlẹ iyẹmhẹa, iJesu ọ la elemhi owa ugamhi sẹsẹ ẹgbọ. Ọmọse ọghuo ọ la aghọ ni obọ ita oyọli o ghua. \v 7 Eni ẹgbọ iFarisi ali esẹsẹ Ishi eyi iMosisi e nono emini wẹwẹ e rọ ya mu umha-guẹkia shi iJesu obọ. Ighọ e li tọ ọli ọkpẹ ini ọ ya ri ọgbọ ze ogbẹlẹ iyẹmhẹa oyi ẹgbọ iJu. \v 8 IJesu ọ lẹsẹ isamhi eyẹwẹ ọọ ọni ọmọse ni ọ ghu obọ oghuo-a eghọ, “Vule migha ana, ni ọgbọkpa ọ lolo ke mẹ.” Ighọ ọni ọmọse ọ vule migha wẹ iteva. \v 9 IJesu ọọ, “Mhiẹ i, onoghuo ushi oyi awa o lama shi ọgbọ ọ riẹlẹ ogbẹlẹ iyẹmhẹa? Ni a rọ riẹlẹ onete abi ni a rọ riẹlẹ onobe, ni a rọ tsumhi agbọ oyi ọgbọ, abi ni a rọ pfuse ọli-a?” \p \v 10 Ọ bino wẹ gasẹ nya, ọọ ọni ọmọse ọ nise obọ-a. Ọ lighọ. Oni obọ o nise a. \v 11 Ama elemhi e bi wẹ egbegbọ, e gba ugbamhi abi e ya li iJesu. \s1 IJesu ọ zẹ ighiusomhi na kẹẹ ogbava \r (iMat 10.1-4; iMak 3.13-19) \p \v 12 Ogbẹlẹghuo, iJesu ọ nga ute ya sọ iromhi. Ọ la aghọ ẹliyọsẹ ẹlẹghọ nya ọọ sọ iromhi lema Ẹshinẹgba \v 13 Abi ogbe o rọ gbe-a, ọ luno eniyẹ odukhokho eyọli, ọ zẹ ogbava elemhi wẹ, ọ lu wẹ ighiusomhi na kẹẹ \v 14 ISamọ, ni ọ lu iPita ali inyọghuo Aduru, iJemhisi, iJọni, iFilipu ali iBatolomiu. \v 15 IMatiu ali iTọmọsi, iJemhisi omi Afeusi, ali iSamọ, ni e lu iZilọti. \v 16 IJudasi omi iJemhisi, ali iJudasi Isikarọti ni ọ ri iJesu dẹ. \s1 IJesu ọ sẹsẹ, ọ gbo ri ẹgbọ ze \r (iMat 4.23-25) \p \v 17 Abi iJesu ali eniyẹ odukhokho eyọli e rọ rọte oni ute tiemhile, ọ migha ugbẹrekẹ, eniyẹ odukhokho eyọli ebubu e la aghọ. Ebubu ẹgbọ e la aghọ ni e rọte ukiẹkiẹ ekẹ iJudia nya ali ẹoli iJerusalẹmu ali ẹoli iSidọni ali ẹoli iTai ni e ngeli epfepfẹ okẹ oniẹmhi bhale. \v 18 Eri e bhale ya suọ ingmemhi eyọli ali ni ọ gbo rẹ wẹ ze elemhi ighuamhi ọdọda. Eni ayẹmhẹ ebe e nasẹ e li bhale, ọ rẹwẹ ze. \v 19 Eni ẹgbọ nya e rọshẹka ri obọ ti ọli, irari khi itoto e te ọli egbe lasele, o rẹ wẹ nya ze. \s1 Oghẹlẹ ali oya \r (iMat 5.1-12) \p \v 20 IJesu ọ bino eniyẹ odukhokho eyọli, ọọ wẹ, \q1 “Ikhivọsẹ o khi na \q1 ẹẹ ni aa pfue, \q2 irari khi ẹẹ a mhọli \q2 Eghiele oyi Ẹshinẹgba. \q1 \v 21 Ikhivọsẹ o khi na \q1 eni okiamhi ọ gbe memena \q2 irari khi a ya mẹ le khue. \q1 Ikhivọsẹ o khi na ẹẹ \q1 ni a viẹ memena, \q2 irari khi a ya gia. \q1 \v 22 Ikhivọsẹ o khi na ẹ, \q1 ini ẹgbọ ẹ biselemhi ẹ, \q1 ni e rọ kie ẹ, ni e rọ tsue ẹ, \q1 ni e rọ kie ẹ khi ẹgbọ ebe a khi, \q1 itobọ oyi Omi Ọgbọ.\f + \fr 6:22 \ft Li zẹ \fq 1 iPit 4.14; iJọn 9.22; 16.2\f* \p \v 23 “A ke ghẹlẹ ini a da mẹ ghọ. A gbe ishimhi irari khi a ri eleli ni o funẹ shi iloghie ẹ khẹ ẹ. Irari khi ighọ eni e bia wẹ e li nasẹ emekẹguele eyi Ẹshinẹgba ẹghẹghẹ oyẹwẹ.\f + \fr 6:23 \ft Li zẹ \fq 2 Okhẹ 36.16; Ika 7.52\f* \q1 \v 24 “Ama, o ma khọlọ ẹ egbe, \q1 ikhi ẹẹ ni a mhuẹ ẹpfue memena, \q2 irari khi a she mie \q2 eleli oyẹẹ se. \q1 \v 25 O ma khọlọ ẹ egbe, \q1 ikhi ẹẹ ni a she le khue memena, \q2 irari khi okiamhi o ya gbe ẹ. \q1 O ma khọlọ ẹ egbe, \q1 ikhi, ẹẹ ni a gia memena, \q2 irari khi a ya viẹ ẹ viẹ oya. \q1 \v 26 O ma khọlọ ẹ egbe, \q1 ikhi ẹẹ ni ẹgbọ ẹẹ ngme onete oyẹẹ, \q2 irari khi ighọ eni e bia wẹ \q2 e li ngme onete oyi \q2 emekẹguele eyi ẹgbhọli. \s1 Awa mhọli inono na ọbe awa \r (iMat 5.38-48; 7.12a) \p \v 27 “Mhi gueyẹ ẹ, ẹẹ ni a suọ mhẹ, a nono ingme oyi ọbe ẹẹ. A ke riẹlẹ onete na ẹgbọ ni ẹẹ biselemhi ẹ. \v 28 A ke sọ iromhi na ẹgbọ ni ẹẹ tsue ẹ, a sọ iromhi ke na ẹgbọ ni ẹa guẹ ẹ ngeli deba ẹ. \v 29 Ini ọgbọ ọ lase ukiẹkiẹ esọ oghuo, nyenẹ oni o kpọle gbo na li lase. Ini ọgbọ ọ ri itoto mhiẹ awulu, gbo zẹ ni ọ rue oni u sọ kpọkẹ ma ọ. \v 30 Ke ri emini ọgbọkpa ọ mhila ẹ na li, ini ọgbọ ọ rue ẹ emhi, zẹ ọli obọ na li, khi gbo mhila li luẹ. \v 31 Ngeli ke deba ọgbọ abi u liẹ nono ni a li ngeli deba ẹ.\f + \fr 6:31 \ft Li zẹ \fq iMat 7.12\f* \p \v 32 “Ini o khia khi ẹgbọ ni e nono ingme oyẹ u lẹsẹ a nono ingme oyẹwẹ, ighe ikhivọsẹ ni o la ọ nẹ? Irari khi ena olamhẹ e lili ẹ nono ingme oyi ẹgbọ ni e nono ingme oyẹwẹ to ọ. \v 33 Ini o khia khi eni e riẹlẹ onete nẹ u lẹsẹ li ẹ riẹlẹ na, ighe ikhivọsẹ ni o ke la ọ nẹ? Egbegbi ena olamhẹ e lili ẹ lighọ. \v 34 Ini o khia khi eni e ngmomhi ẹ nẹ u lẹsẹ li ngmomhi ẹ na, ighe ikhivọsẹ ni o la ọ nẹ? Irari khi ena olamhẹ e li ngmomhi ẹ na egbewẹ. \v 35 Ama zẹ ni u nono ingme ọbe ẹ, ke riẹlẹ onete na wẹ. Ke ngmomhi na wẹ, khi ngmomhi na wẹ ni u ke ri ẹloe shi ekẹ khi e ya fali ẹ ota to ọ. Ẹghẹghẹ aghọ ikhivọsẹ oyẹ o ya gbẹdi, u khi omi Ẹshinẹgba nọ Yagha nẹ Nya. Irari khi lọli ọọ somhi elemhi eni ẹa lẹsẹ obodẹ ali ena ọkhọlọ. \v 36 Khi ọna ilẹlemhi, ẹzẹzẹ abi Ita ẹ ọ li khi ọna ilẹlemhi. \s1 Igue ẹgbọẹse ẹzọ \r (iMat 7.1-5) \p \v 37 “Khi gue ọgbọ ẹzọ ini a khi li gue yẹyẹ ẹzọ, khi ri unu pfuẹchẹ ọgbọ-a, ini a khi li ri unu pfuẹchẹ-a. Gbekua na ọnuzava ọyẹ, ni Ẹshinẹgba ọ li gbe kua nẹ. \v 38 Rọna khi a ya rọ nẹ. Ukiẹkiẹ onete, oni a lolo mimi, ni a jighise ni o tsua kua, a ya rọ somhiẹ opfa. Irari khi ukiẹkiẹ ni u rọ mhẹsẹ na ẹgbọ, Ẹshinẹgba ọ li rọ ya mhẹsẹ nẹ.” \p \v 39 Ọ gbo zẹ okhẹ irọkhọkhọ ona khasẹ wẹ, ọọ wẹ, “Ọzalo ọ fẹ dobẹ ya ri ọzalo nabi luẹ ke kia? Eri wẹwẹ aava e ya de pfilo uchokẹ.\f + \fr 6:39 \ft Li zẹ \fq iMat 15.14\f* \v 40 Ọmọ ni ọ la owẹna ọa ya fu dọsẹ ọni ọọ sẹsẹ ọli, Eri-tsẹ ini ọmọ ni ọọ ye owẹna ọ ye owẹna oyọli se, ọ ya li abi ọni ọ sẹsẹ ọli.\f + \fr 6:40 \ft Li zẹ \fq iMat 10.24-25; iJọn 13.16; 15.20\f* \p \v 41 “Elọ o zẹ ni u rọọ mẹ uku ni o la inyọghuẹ ẹloe ni u waa rọ mekẹ mẹ ufolo ọara ni o pfida ẹloe oyẹ? \v 42 Sẹ u liẹ liẹ inyọghuẹ, ‘Inyọghuo zẹ ni mhi rue ẹ uku ẹloe a,’ ni yẹyẹ ọyẹ waa rọ mẹ ufolo ọara ni o pfi da ẹloe oyẹ? Yẹyẹ ọgbọ ọrugamhi ku alo, kpẹ todẹ rue ufolo ọara ni o la ẹloe oyẹ-a ni u tigbe mekẹ gboo rue uku ni o la inyọghuẹ ẹloe a. \s1 Ọọra ali ikpamhi eyọli \r (iMat 7.16-20; 12.33-35) \p \v 43 “Ọara ni ọa ti ọa dobẹ ya mọ ukpamhi onete, u ke ya liẹ khi eri ọara onete o ya mọ ukpamhi ni ọa ti. \v 44 Ikpamhi ni ọara ọọ mọ, a rọ ọ lẹsẹ ọara ni o khi. Aa rọte ọkphẹkphẹ ẹ pfanọ ọkhua-eni.\f + \fr 6:44 \ft Li zẹ \fq iMat 12.33\f* \v 45 Eri ọgbọ onete ọ rọte emini o ti ni ọ rọshi udu ẹ rue emini e ti lasele, Ama ọgbọ ọbe, ọ rọte udu obe oyọli rue emhi obe ni ọ rọshi udu ẹ lasele. Irari khi isamhi ebubu ni e la ọgbọ udu, ọ te ẹ ngme ungmemhi lasele.\f + \fr 6:45 \ft Li zẹ \fq iMat 12.34\f* \s1 Ọgbọ ọtsẹgbhẹ ali ọyẹghẹ \r (iMat 7.24-27) \p \v 46 “Elọ o zẹ ni a rọ lu mhẹ, ‘Ọnọmhuẹ, Ọnọmhuẹ,’ ni aa rọ ri emini mhia ngme gbe akanya? \v 47 Mhi ya rọkhasẹ ẹ abi ọgbọ ni ọ bhale deba mhẹ, ni ọ ri esọ ẹ shi mhẹ ekẹ, ni ọ gbo ri ingmemhi eyẹmhẹ a gbe ikanya ọ li. \v 48 Eri ọ li abi ọgbọ ni ọ tọ owa, ọ tọnọ ekẹ-a limhi, ni ọ ri owa gbe ukhomhi ẹchẹ. Abi ukpokpomhi amẹ o rọ ruẹ, ochikpho o ri itoto ghi oni owa abọ, ama ọa dobẹ nighise ọli, irari khi eri a tọli egbegbọ. \v 49 Ama ọgbọ ni ọọ suọ ungmemhi oyẹmhẹ ni ọa rọ li gbe akanya, eri ọ li abi ọgbọ ni ọ tọ owa nga ekhashẹ. Abi amẹ o rọ ruẹ, ochikpho o ri itoto tsua oni owa, oni owa o de, o khi oyese oniẹmhi.” \c 7 \s1 Irudunga oyi ọkhọli-okhuẹ ọyi iRomu \r (iMat 8.5-13) \p \v 1 Abi iJesu ọ rọ ngme enana nya shi esọ eyi eni ẹgbọ se, ọ lo elemhi ẹoli iKapanọmu. \v 2 Oobọ a mẹ ọmọse ni ọọ ga ọkhọli-okhuẹ ọniẹmhi, ni ingme oyọli o lolo mu ọga ọyọli egbe. Ọni ọmọse ọọ ghu ughuamhi ni o rọli ramhi eghuli. \v 3 Abi ọni ọkhọli-okhuẹ ọnọfunẹ ọ rọ suọ eko iJesu, ọ ghie egbhali eyi ẹgbọ iJu ghi ọli, ọ bhale ya ri ọni ọọ ga ọyẹluẹ ze. \v 4 Abi e rọ bhale deba iJesu, e lema li egbegbọ, ẹẹ iJesu, “Ọni ọmọse ọna, ọ khi ọni u kha kpaghiẹ obọ. \v 5 Irari khi ọ ma nono ingme oyi ẹgbọ eyi anye gba, ọ gbo tọ owa ugamhi na anye.” \v 6 Ighọ iJesu ọ deba wẹ vu. Ọ she kia a ramhi owa oyi ọni ọkhọli-okhuẹ ni ọ rọ ghie emọle ọli e liẹ iJesu, “Khi ke nasẹ egbe ẹ, mhia somhi ramhi ni u wa lo owa oyẹmhẹ le. \v 7 Lọli o zẹ ni mhi rọ bino khi mhiaa ti ramhi ni mhi a bhale deba ẹ. Lẹsẹ ngme oni ungmemhi khi ọni ọọ ga mhẹ ọ ya ze. \v 8 Irari khi mhẹmhẹ oyẹmhẹ, ọna omhẹsẹ mhi li khi, ni ekhọli-okhuẹ e li kpọkẹ na. Mhia mhẹsẹ na ọna, ‘Vu,’ ọ vu. Mhi mhẹsẹ na ọghọ, ‘Bhale,’ ọ bhale. Mhi gueyẹ oghumha ọyẹmhẹ, ‘Riẹlẹ ona,’ ọ riẹlẹ ọli.” \p \v 9 Abi iJesu ọ rọ suọ oni ungmemhi ona, abọ e sha li. Ọ nyenẹ alo ukhokho bino ebubu ẹgbọ ni e deba li, ọọ wẹ, “Mhi gueyẹ ẹ khi mhia kie kpẹ mẹ irudunga ni o na fu ghue, mhia kpe mẹ ọli ekẹ iZirẹni ne.” \v 10 Ighọ eni a kpẹ ghie, e nyenẹ egbe je apfẹ oyi ọni ọkhọli-okhuẹ nọ funẹ, e bhale ya ẹ khi ọni ọọ ga li ọ she ze. \s1 IJesu ọ rọte eghuli guise omi Ọsamhi-olimhi le \p \v 11 Oo li dẹnẹ, iJesu ọ te aghọ vu, ọ je ẹoli ni a lu iNei, eniyẹ odukhokho eyọli ali ebubu ẹgbọ elese e deba li. \v 12 Abi ọ li ti ramhi odẹ unuẹkpẹ ni a te ẹ lo oni ẹoli le, ọ mẹ khi a tsua ọgbọ ni ọ ghu-a a lasele. Lọlighuo kpe inyọli ọ mẹ bia. Ọni ọkpotso ọ gbo khi ọsamhi-olimhi. Ebubu ẹgbọ e rọte oni ẹoli vẹ deba li. \v 13 Abi Ọnọmhuẹ ọ rọ mẹ ọni ọkpotso, ọ mhuẹ ilẹlemhi na li. Elemhi ọ e ala li, ọọ li, “Khi ke viẹ.” \v 14 Ighọ ọ vu ya ri obọ ti oni akpati olimhi, ẹgbọ ni e tsua li e mu migha, iJesu ọ, “Ọni ọzẹo mhiẹ yẹ vule.” \v 15 Ighọ ọni ọmọse ni ọ ghu-a eghọ ọ vule shitọ, ọọ ngme. IJesu ọ mu ọli obọ na inyọli. \v 16 Ulishi o mu eni ẹgbọ nya, e kuẹghiẹ Ẹshinẹgba, e liẹ, “Ọmekẹguele ọniẹmhi ọ she bhale iteva oyi awa. Ẹshinẹgba ọ she bhale ya kpaghiẹ ẹgbọ eyọli obọ.” \v 17 Ingme oyi iJesu o gbhiaku ekẹ iJudia nya ali ẹoli ni e la gasẹ ọli. \s1 IJọni Ọni ọọ batazi ọ ghie usomhi ghi iJesu \r (iMat 11.2-19) \p \v 18 Abi eniyẹ odukhokho eyi iJọni e rọ gue eni ingme enana nya yẹ iJọni, ọ lu aava elemhi wẹ. \v 19 Ọ ghie wẹ e ka mhila iJesu, “Yẹyẹ u khi ọni ọ ya bhale abi anye ri ẹloe shi ekẹ ke khẹ ọlese?” \v 20 Abi e rọ bhale deba iJesu, ẹ ọli, “IJọni Ọni ọọ batazi ẹgbọ ọ ghie anye ghi ẹ, anye ka mhila ẹ, ‘Yẹyẹ u khi ọni ọ ya bhale abi anye ri ẹloe shi ekẹ ke khẹ ọgbọẹse?’ ” \v 21 Ẹghẹghẹ aghọ te iJesu ọ ri ebubu ẹgbọ ni e mhuẹ ighuamhi ali iyẹmhẹ ọkphaghiẹ ze. Ọ khueghie ebubu ezalo alo-a. \v 22 Ọ rọ gueyẹ eniyẹ odukhokho eyi iJọni, “A nyenẹ egbe ukhokho ya gueyẹ iJọni emini a mẹ, ni a gbo ri esọ suọ. Ezalo ẹẹ mẹ ekẹ, eni e guọghọ awẹ-a, ẹẹ kia, eni efafe e mu e ze, elesọ e suọ esọ. Eni e ghu-a e guale. A kiele ẹ tse abọ usomhi onete oyi iloghie yẹ ẹgbọ ni ẹa mhuẹ.\f + \fr 7:22 \ft Li zẹ \fq Aza 35.5-6; 61.1\f* \v 23 Oghẹlẹ o khi ni ọgbọ ni ọa da de odẹ-a itobọ khi ọa mhuẹ akhọkhọmhẹ shi mhẹ ọ.” \v 24 Abi eniyẹ odukhokho eyi iJọni e rọ vu se, iJesu ọ́ gue ingme oyi iJọni yẹ eni ẹgbọ, ọọ wẹ, “Abi a rọ fẹ fiẹ je ọdagbe ifufu ya bino ọli, ọgbọ ọnabi ọnọghuo a dabi khi a ya mẹ? Ọgbọ ọyẹghẹ ni ọ li abi ebuli ifulọ ni akpekpeli o kha pfi je ana, o pfi ọli ẹ je oobọ a dabi khi a ya mẹ oobọ? \v 25 Ini ọa khi ọgbọ ọghọghọ a dabi khi a ya mẹ oobọ, ọnabi isẹ a ke nono je oobọ shọ? Ọmọse ni ọ sọ itsua ni e somhi otse? Ẹgbọ ni ẹ sọ itsua ni e somhi otse, apfẹ oyi oghie ẹ la. \v 26 Ọgbọ nabisẹ a dabi khi a je oobọ ya mẹ? Ọmekẹguele? Abi o li mhi li gue ọli ẹ yẹ ẹ khi ọni ọ dọsẹ ọmekẹguele lọ. \v 27 Ọnana a kẹkẹ ingme oyọli kpẹ shi ekẹ, ni ẹẹ, \q1 “ ‘Ghe khẹ, mhi ya ghie \q2 aghiusomhi ọyẹmhẹ ralo nẹ, \q2 ni ọ ya khueghie odẹ-a \q2 shi ekẹ khẹ.’\f + \fr 7:27 \ft Li zẹ \fq iMala 3.1\f* \p \v 28 “Mhi gueyẹ ẹ khi aa mẹ ọgbọ ni a bia bhale ekẹ agbọ ona ni ọ fu dọsẹ iJọni, eri-tsẹ khi ọni ọ ga shẹ nẹ nya shi Eghiele oyi Ẹshinẹgba ọ fu dọsẹ ọli.” \p \v 29 Ẹgbọ nya, li shi emionoga, abi e rọ suọ ingmemhi eyi iJesu, e mie shi ọ khi odẹ oyi Ẹshinẹgba o gbe akanya, irari khi iJọni ọ she batazi wẹ. \v 30 Ẹgbọ iFarisi ali eni e lẹsẹ emhi ingme ushi e kie ugbamhi ni Ẹshinẹgba ọ gba na wẹ, irari khi ẹa lama ni iJọni ọ batazi wẹ.\f + \fr 7:30 \ft Li zẹ \fq iMat 21.32; iLuk 3.12\f* \v 31 Aghọ iJesu ọ rẹ, elọ mhi fẹ ri ẹgbọ ena agbhotu ona ya khọkhọ, sẹ e fẹ ga li ena? \v 32 Eri e li abi eniyẹ ni e shitọ oki ni e nu egbe ẹ ngme ni e liẹ, \q1 “ ‘Anye pfi ofele na ẹ, \q2 ama aa lama gbe ishimhi, \q1 anye viẹ eviẹ olimhi khasẹ ẹ, \q2 ama aa lama nu anye viẹ.’ \m \v 33 Itobọ khi abi iJọni Ọni ọọ batazi ẹgbọ ọ rọ bhale, ọa li le emhi wẹkhi eri ọ da onyọ, eri ẹ khi, ‘Ayẹmhẹ ọkphaghiẹ ọ mhuẹ.’ \v 34 Omi ọgbọ ọ bhale, ọọ le, ọọ da, a kẹ liẹ khi, ‘Ọgbọ unu-emhi ali ọgbọ ọdonyọ ọ khi, ali khi ọni ọ nu emionoga ali ẹgbọ ena olamhẹ ẹ mu ọmọle ọ khi.’ \v 35 Eri ẹgbhali oyi Ẹshinẹgba o rọte obọ oyi ẹgbọ ni e miesuọ ri egbọli khasẹ.” \s1 Ọkpotso ọna olamhẹ ọ ku ituale ni ọọ pfie shi iJesu awẹ \p \v 36 Ọgbọ iFarisi ọghuo ọọ iJesu ọ bhale ka kọ fẹli luẹ ni ọ nu luẹ le eminale. Ighọ ọ je owa oyi ọni iFarisi, ọ shitọ, ọ le emhi. \v 37 Ighọ ọkpotso ọghuo, ọngi oni ẹoli ni ọ la agbọ olamhẹ, ọ suọ khi iJesu ọ la oni owa oyi ọgbọ iFarisi ọghọ. Ọ dẹ akanama ituale ni o ghalẹ. \v 38 Ọ bhale, ọ de ya wugha iJesu idi awẹ. Ọọ viẹ ku ameviẹ shi ọli awẹ. Ọ ri itsu ni e la li ukhomhi shishi ọli wẹwẹ-a, ọ pfipfi ọli awẹ. Ọ gbo ku ituale ni ọọ pfie shi ọli awẹ.\f + \fr 7:38 \ft Li zẹ \fq iMat 26.7; iMak 14.3; iJọn 12.3\f* \v 39 Abi ọni iFarisi ni ọ lu iJesu bhale apfẹ oyọli ya mu oli epfẹse, ọ rọ mẹ onana, ọ la ekẹ elemhi udu liẹ, ini ọmekẹguele ọyi Ẹshinẹgba ọmọse ọna ọ kha khi lọ, ọ kha lẹsẹ uwali ọkpotso ni ọna ọ khi ni ọ ri egbe a ti ọli ena, khi ọna olamhẹ ọ khi. \v 40 IJesu ọọ, “ISamọ mhi mhuẹ emini mhi ya gue yẹ.” \p ISamọ ọọ li, “Gueyẹ mhẹ, Ọsẹsẹ.” \v 41 IJesu ọọ li, “Ọmọse ọghuo ọ la ni ẹgbọ aava e lo ọli ota, ọghuo ọ, ọ lo ọli ẹkpa eva ali ukhukhui, ọni ọ kpọle ọ lo ọli ipọmhi uye ali ishe. \v 42 Abi ẹa ke rọ dobẹ fali ọli ẹwẹ, ọ gbe eni ota kua na wẹ. Mena gueyẹ mhẹ ọni ọ ya nono ingme oyi ọli nẹ elemhi wẹwẹ ava-ava?” \v 43 ISamọ ọọ li, khi ọni ọ lo ikpaghọ eni e bu nẹ lọ. IJesu ọọ li, “U guẹ sọ.” \v 44 IJesu ọ nyenẹ alo ghue ọni ọkpotso, ọọ iSamọ “Wa mẹ ọni ọkpotso ọna, abi mhi rọ bhale owa oyẹ wa diẹ amẹ na mhẹ rọ kpe awẹ-a, eri ọni ọkpotso ọnana ọ ri ameviẹ eyọli kpe mhẹ awẹ-a, ọ ri itsu ni e la li ukhomhi shishi wẹ-a. \v 45 Waa pfipfi mhẹ unu egbe, rọte ẹghẹghẹ ni mhi te lo ana le, ọni ọkpotso ọna ọ te pfipfi mhẹ unu awẹ ramhi memena. \v 46 Waa ku oili shi mhẹ ukhomhi, ọni ọkpotso ọna, ọ she ku ituale ni ọ pfie shi mhẹ awẹ. \v 47 Itobọ ighọ mhi gue ẹ yẹ ẹ khi a she gbe olamhẹ eyọli ni e bububu kua na li, irari khi ọni ọ nono emini e bu ọ khi. Ọni a gbe ukukuọ kua na, ukukuọ ọ nono.” \v 48 Ọ gueyẹ ọni ọkpotso, “A she gbe olamhẹ eyẹ kua nẹ.” \v 49 Ẹgbọ ni e nu ọli shitọ e mhila egbewẹ “Ọghuo ọnana ọọ dabi khi lọli khi ni ọọ gbe olamhẹ kua na ọgbọ.” \p \v 50 IJesu ọ gueyẹ ọni ọkpotso “Irudunga oyẹ o she mie ẹ pfuese, ri opfọmhẹ ke je.” \c 8 \s1 Ikpotso ni e kpaghiẹ iJesu obọ \p \v 1 Ona o dọsẹ, iJesu ọ kia rọte ẹoli je ẹoli. Ọọ gue usomhi onete oyi Eghiele oyi Ẹshinẹgba le. Eniyẹ odukhokho ogbava eyọli e nu ọli kia. \v 2 Ikpotso eghuo ni e kpẹ mhuẹ ayẹmhẹ ọkphaghiẹ ali iwali ighuamhi ni ọ rọ ze, e li la aghọ: IMeli ọngi iMagidaleni ni ayẹmhẹ ishilua e rọte egbe lasele; \v 3 IJoana ni ọ khi ughuẹ iChuza ni ọ gbe akanya na oghie Erọdu; ISuzana ali ikpotso elese ghọ, e ga la akaghọ. Enana e rọte ẹkuẹ oyẹwẹ ẹ kpaghiẹ iJesu ali eniyẹ odukhokho eyi ọli obọ.\f + \fr 8:3 \ft Li zẹ \fq iMat 27.55-56; iMak 15.40-41; iLuk 23.49\f* \s1 Okhẹ irọkhọkhọ oyi ọghiale \r (iMat 13.1-9; iMak 4.1-9) \p \v 4 Abi ebubu ẹgbọ e rọ rọte ẹoli ọdọda bhale ya lona kugbe, ni e rọ le gasẹ iJesu, iJesu ọ zẹ okhẹ irọkhọkhọ khasẹ wẹ, ọọ wẹ, \v 5 “Ọghiale ọ ya ri ikpamhi emhi kọ. Abi ọ rọ ku eni ikpamhi emhi kia kọ, eghuo ọ e ku shi epfepfẹ odẹ. Eghuo ọ ẹgbọ e ri awẹ muno wẹ. Ipfeli e bhale ya sanọ wẹ le. \v 6 Eghuo ọ e de ku nga ẹchẹ, abi e rọ zẹ ngale, e khakha. Itobọ khi ẹa mẹ asha lolo pfi imhili lo ekẹ. \v 7 Ikpamhi eghuo ọ e de shi ifu igba, eni igba e tono wẹ. \v 8 Ighọ eghuo ọ e ku shi ekẹ onete, e fu, e mọ ikpamhi agbhagbhamhi egbhuẹshe. Abi ọ rọ ngme ona se, ọọ li, Ọni ọ mhọli esọ ọ rọ suọ.” \s1 Emini o zẹ ni ọ rọ zẹ oni okhẹ irọkhọkhọ \r (iMat 13.10-23; iMak 4.10-20) \p \v 9 Eniyẹ odukhokho eyọli e mhila li emini a ri oni okhẹ irọkhọkhọ ngme. \v 10 Ọọ wẹ, “A she khueghie osheli ni o la Eghiele oyi Ẹshinẹgba-a khasẹ ẹ. Ama aa rọli khasẹ ẹgbọ ni e kpọle. Lọli o zẹ ni mhi rọ ri okhẹ irọkhọkhọ nu wẹ ẹ ngme. \q1 “ ‘Irari khi ini e ririẹ ẹ fẹ, \q1 ẹa ya mẹ ekẹ, \q2 ẹẹ suọ, ọa lo wẹ esọ.’\f + \fr 8:10 \ft Li zẹ \fq Aza 6.9-10\f* \s1 Emini okhẹ irọkhọkhọ oyi ọghiale ọghọ o ngme \r (iMat 13.18-23; iMak 4.13-20) \p \v 11 “Emini a ri oni okhẹ irọkhọkhọ ngme na. Oni ukpamhi emhi oghọ, ungmemhi oyi Ẹshinẹgba lọ. \v 12 Eni e de kua epfepfẹ odẹ eghọ, e khi ẹgbọ ni e kha suọ ungmemhi oyi Ẹshinẹgba, ọkphaghiẹ ọ bhale ya sanọ wẹ oni ungmemhi udu-a, ini e khi miesuọ, ni e ba mhuẹ imiepfuese. \v 13 Eni e zẹ nga ọkpegbhẹ e to ẹoli ẹgbọ ni e miesuọ, ni e khia khi abi imufẹ o rọ bhale ẹa ke dobẹ migha, e de odẹ-a. \v 14 Ikpamhi ni e zẹ shi ifu igba, wẹwẹ e khi ẹgbọ ni e suọ oni ungmemhi ama ẹa dobẹ migha shi ọ, isamhi eyi emhi agbọ ali anasẹmhẹ ali ẹpfue ni o la agbọ ali ọghuẹmhẹ ni o la ọ, ọa zẹ ni e mhuẹ iwomhẹloe shi irudunga. \v 15 Ikpamhi ni e zẹ shi ekẹ onete ni e mọ ikpamhi, wẹwẹ e khi egbegbi ẹgbọ ali udu ọnete ni e kha suọ oni ungmemhi, e mu ọli shi, e kha ri egbe mie o ri emini a rọ kọ ọ zẹ lasele. \s1 Ákpá ni a rọ ru nga ukhomhi emhi \r (iMak 4.21-25) \p \v 16 “Aa mẹ ọgbọ ni ọ ri ákpá ya ru, ni ọ ya rue ọli sheli elemhi ukoko, wẹkhi ufu ukpho. Eri ọ ri ochoghọ ya rue ọli nga asha na keghe ni eni ẹẹ lo le e ke mẹ ekẹ, ẹẹ mẹ oni ákpá.\f + \fr 8:16 \ft Li zẹ \fq iMat 5.15; iLuk 11.33\f* \v 17 Irari khi aa mẹ emiemini a rọ sheli ni aa ya rọ lasele gboo, wẹkhi eri a mẹ emini a khukhu shi elemhi, ni aa ya khueghie-a gboo.\f + \fr 8:17 \ft Li zẹ \fq iMat 10.26; iLuk 12.2\f* \v 18 Itobọ ighọ mhuẹ ẹgbhẹ shi emini u wa suọ. Ọni ọ mhuẹ, a ya rọ ma li ọ. Ama ọni ọa mhuẹ a ya gbo mie ọli ukuku ọli ni ọ sa khi lọli mhuẹ.”\f + \fr 8:18 \ft Li zẹ \fq iMat 25.29; iLuk 19.26\f* \s1 Inyọghuo iJesu ali inyi iJesu \r (iMat 12.46-50; iMak 3.31-35) \p \v 19 Ighọ inyọli ali inyọghuo ọli e bhale deba li, ama ẹa mẹ asha ramhi ọli egbe, irari ebubu ẹgbọ ni e le gasẹ ọli. \v 20 Ọgbọ ọ ya gueyẹ iJesu, ọọ li, “Inyẹ ali inyọghuẹ, e migha olase, ẹẹ nono ni wẹwẹ e mẹ.” \v 21 IJesu ọọ wẹ, “Inyẹmhẹ ali inyọghuo-mhẹ wẹwẹ e khi ẹgbọ ena ni ẹẹ suọ ungmemhi oyi Ẹshinẹgba, ni e gbo rọli ẹ gbe akanya.” \s1 IJesu ọ mu akpekpeli migha \r (iMat 8.23-27; iMak 4.35-41) \p \v 22 Ẹlẹghuo iJesu ọọ eniyẹ odukhokho eyọli, “A bhale ni awa da je ukiẹkiẹ obinokpọle oyi okẹ ni o khishi.” E lo ọkọ-okẹ e lẹ. \v 23 Abi e li lẹ, iJesu ọ lesẹa. Utoghuokpe ukpokpomhi akpekpeli o lo oni ọkọ-okẹ le ya ramhi khi oni ọkọ-okẹ o ku ya luẹ, wẹwẹ nya e la okhẹna. \v 24 Eniyẹ odukhokho eyọli e bhale ya guise ọli le. Ẹẹ ọli “Ọnọmhuẹ, Ọnọmhuẹ okẹ o ya ku awa luẹ.” Ọ vule, ọ nu oni akpekpeli ali okẹ ni o zughuse ngme. Oni akpekpeli o mu migha. Okẹ ni o zughuse eghọ o dema, asha kpa oo tsukẹ. \v 25 Ọ mhila eniyẹ odukhokho eyọli, “Ighe irudunga oyẹẹ?” E ri ulishi ali ọshabọ mhila egbewẹ, “Ọghuo ọnana ọ fẹ ga khi ena? Irari khi ọọ mhẹsẹ na akpekpeli ali okẹ, e suọ na li.” \s1 IJesu ọ ri ọmọse nọ mhuẹ ayẹmhẹ ọkphaghiẹ toto \r (iMat 8.28-34; iMak 5.1-20) \p \v 26 E kia ramhi ekẹ iGẹrasẹnẹsi ni o gbe okẹ ni o khishi na iGalili khi-a. \v 27 Abi IJesu ọọ da tiemhile ekẹ, Ọmọse ọngi oni ẹoli, ni ọ mhọli ayẹmhẹ ọkphaghiẹ ni o she tẹsẹ ni ọa te kẹ sọ awulu, wẹkhi eri ọ ke la owa ghue, ama atalimhi ọ ke la, ọ bhale ya ọ. \v 28 Abi ọ rọ mẹ iJesu, ọ de yẹshi ọli awẹ, ọ tsẹsẹ leghe, ọ liẹ, “Elọ u rẹmhẹ ya li, iJesu Omi Ẹshinẹgba ọnọfunẹ, kpẹkpẹ khi nasẹ mhẹ.” \v 29 Eri ọ ngme ona irari khi iJesu ọ she mhẹsẹ na oni ayẹmhẹ ọkphaghiẹ oghọ o rọte ọli egbe lasele. Iti-ingmi-ingmẹ oni ayẹmhẹ o she mu ọli, ni o khia khi ini a riẹ mu ọli ri iwẹghẹ shi ọli abọ ali awẹ, ọ pfanọ eni iwẹghẹ-a, oni ayẹmhẹ ọkphaghiẹ o tsua li je ọdagbe ifufu. \v 30 IJesu ọ mhila li, “Sẹ a lu eva oyẹ?” Ọni ayẹmhẹ ọọ li, eva oyẹmhẹ khi, “ILigiọni,” irari khi ayẹmhẹ ọkphaghiẹ ebubu e she lo ọli egbe. \v 31 Eni ayẹmhẹ ọkphaghiẹ e lema iJesu ọ khi khu wẹwẹ je ilimhi na ningọlọ. \p \v 32 Igulu ebubu e la epfẹ ute le eminale. Ighọ eni ayẹmhẹ e lema li ọ kpẹkpẹ ọ zẹ ni wẹwẹ e ya lo eni igulu egbe. Ighọ ọ zẹ ni e ya lo eni igulu eghọ. \v 33 Eni ayẹmhẹ ọkphaghiẹ eghọ e rọte egbe oyi ọni ọmọse lasele, e ya lo elemhi eni igulu eghọ. Eni igulu e rọte oni epfẹ ute na ya kulo okẹ ni o khishi eghọ, okẹ o gbe wẹ. \v 34 Abi eni e ri eni igulu ẹ kia e rọ mẹ emini a mẹ, e na je ifu apfẹ ya gueyẹ ẹgbọ emini a mẹ. \v 35 Ẹgbọ e lẹ ya bino emini a mẹ. Abi e rọ bhale deba iJesu, e bhale ya ẹ khi ọni ọmọse ni iyẹmhẹ ọkphaghiẹ e te egbe lase khi ọ shitọ ufuẹgẹ oyi iJesu. Ọ ga pfọmhẹ, ọ ku egbe-a shitọ, ulishi o mu wẹ. \v 36 Ẹgbọ ni e mẹ oni ingme e gueyẹ ẹgbọ elese abi ọni ọmọse ọ́ li kia ni ọ rọ ze. \v 37 Ighọ eni ẹgbọ iGẹrasẹnẹsi e gueyẹ iJesu ọ lase ẹwẹ ekẹ le, irari khi ulishi o mu wẹ. IJesu ọ lo ọkọ-okẹ ọ vu. \v 38 Ọni ọmọse ni eni iyẹmhẹ ọkphaghiẹ e rọte egbe lasele ọọ iJesu, “Kpẹkpẹ zẹ ni mhi deba ẹ vu.” Ama iJesu ọọ li, ọ ke vu. \v 39 Nyenẹ egbe je apfẹ ni u ya guele emini Ẹshinẹgba ọ riẹlẹ nẹ. Ighọ ọni ọmọse ọ vu ya gueyẹ ẹgbọ ni e la oni ẹoli oghọ nya, emini iJesu ọ riẹlẹ na li. \s1 Omi iJarusi ali ọkpotso ni ọ ri obọ ti iJesu awulu \r (iMat 9.18-26; iMak 5.21-43) \p \v 40 Abi iJesu ọ rọ nyenẹ egbe je ukiẹkiẹ okẹ ni o kpọle, ẹgbọ e tsẹ ọli ọ mu awẹ itobọ khi o she tẹsẹ ni e te migha a khẹ ọli. \v 41 Ighọ ọmọse ọghuo ni a lu iJarusi ni ọ khi ọgbọ ọni ọ mhẹsẹ shi owa ugamhi oyi ẹgbọ iJu, ọ de ya wugha iJesu awẹ. Ọọ lema li ọ kpẹkpẹ ọ bhale apfẹ oyẹluẹ. \v 42 Irari khi ọmọ ọmueshi ọghuo kpe ni ọ mẹ bia ni ọ lẹsẹ gbe ikpe igbẹva ọ ya ghua. Abi iJesu ọ li lẹ, ẹgbọ e le gasẹ ọli, e ma mu ọli ashakpa. \v 43 Ọkpotso ọghuo ọ la ifuabọ wẹ ni ọ she ku ọlia egbe elemhi ikpe igbẹva. Ọ she ga pfuse emini ọ mhuẹ-a nya na idọkita, ama aa mẹ ọni ọ dobẹ dua ọli egbe. \v 44 Ighọ ọ rọte ifuabọ oyi eni ẹgbọ lase bẹna ya ri obọ ti esọ ode ni iJesu ọ sọ, ọlia ni e ku ọli egbe e pfa tee. \p \v 45 IJesu ọ mhila, “Ọghuo ọ ri obọ ti mhẹ?” \p Ọgbọkpa ọ tia. IPita ọọ li, “Ọnọmhuẹ, ebubu ẹgbọ e le gasẹ ni e ma mu ẹ.” \p \v 46 Ama iJesu ọ li, “Ọgbọ ọ ri obọ ti mhẹ, mhi lẹsẹ khi itoto e she rọte mhẹ egbe ya lase, lọli mhi rọ lẹsẹ.” \v 47 Ọni ọkpotso ọ mẹ khi lọli a dobẹ ya vu ni a rọ ya mẹ luẹ, ọ ri ulishi fiẹ lasele, ọ de ya wugha odalo oyi iJesu. Ukpẹloe oyi eni ẹgbọkpa, ọ gueyẹ iJesu emini o zẹ ni lọli rọ ri obọ ti ọli ali abi lọli ze utoghuokpe. \v 48 Ighọ iJesu ọ li, “Omimhẹ ke je khi irudunga oyẹ o she rẹ ze. Ri opfọmhẹ ke je apfẹ oyẹ.” \p \v 49 IJesu ọ kie lighọ ngme, ọgbọ ọ rọte owa oyi iJarusi ni ọ khi ọni ọ mhẹsẹ elemhi owa ugamhi bhale. Ọọ li, “Omiẹ ọ she ghua-a. Khi ke bie nasẹ ọsẹsẹ.” \v 50 Abi iJesu ọ rọ suọ ona, ọ gueyẹ iJarusi, “Khi zẹ ni ulishi o muẹ. Lẹsẹ miesuọ tsẹ khi ọ ya toto.” \p \v 51 Abi ọ ke rọ ramhi apfẹ oyi iJarusi, ọa zẹ ni ọgbọkhọghuo ọ nu luẹ lo aghọ, sẹẹ ni iPita ali iJọni ali iJemhisi ali inyọ ọni ọmọ ali itali. \v 52 Ọgbọkpa e she kie kpẹ viẹ eviẹ oyi ọni ọmọ. IJesu ọọ wẹ, “A khi ke viẹ irari khi ọni ọmọ ọa ghu, eri ọ lesẹa.” \p \v 53 Wẹwẹ nya ee gia iJesu, irari khi e lẹsẹ khi ọni ọmọ ọ she ghua. \v 54 Ama iJesu ọ mu ọli obọ ọ lu ọli leghe, “Omimhẹ, vule.” \v 55 Ayẹmhẹ oyọli o nyenẹ egbe bhale deba li. Ọ vule migha utoghuokpe. Ighọ iJesu ọọ wẹ, “A ri eminale na ọni ọmọ le.” \v 56 Abọ e sha ita ali inyọli. IJesu ọ gueyẹ wẹ e khi gueyẹ ọgbọkhọghuo emini a mẹ. \c 9 \s1 IJesu ọ ghie eniyẹ odukhokho ogbava fiẹ \r (iMat 10.5-15; iMak 6.7-13) \p \v 1 IJesu ọ lu eniyẹ odukhokho ogbava eyọli kugbe, ọ ri itoto ali afu na wẹ ni e rọ ke khu ẹgbọ iyẹmhẹ ni ẹa ti egbe lasele, ali ni e gbo ri ẹgbọ ni e mhuẹ ighuamhi ọdọda toto. \v 2 Ọ ghie wẹ fiẹ e ke ya tse abọ ungmemhi oyi Eghiele oyi Ẹshinẹgba kiakia ali ni e gbo ke ri ẹgbọ ze. \v 3 Ọ́ọ́ wẹ, “A khi tsua emhikhọghuo abi a liẹ le ena, a khi tsua ukpokpo wẹkhi akpaba wẹkhi eminale wẹkhi ikpaghọ wẹkhi iku itsua eva ni a sọ. \v 4 Owa ni a da lo ne, a la aghọ ramhi ni a rọ ya te oni ẹoli vu. \v 5 Ini ẹgbọ ẹa da mie ẹ ne, a kpishi itutu ni e la ẹ awẹ-a shi oni ekẹ ini a rọte oni ẹoli ẹ vu, ni o khi ọtsẹlẹ ni a ya pfi mu wẹ.”\f + \fr 9:5 \ft Li zẹ \fq iLuk 10.4-11; Ika 13.51\f* \v 6 Ighọ eni eniyẹ odukhokho e vu, rọte ẹoli je ẹoli. E ri usomhi onete oyi Ẹshinẹgba tse abọ kiakia. E ri ẹgbọ ọ toto ashakpa. \s1 Oghie Erọdu ọ́ọ́ khọkhọ ọni iJesu ọ khi \r (iMat 14.1-12; iMak 6.14-29) \p \v 7 Ighọ Erọdu ni ọ khi oghie shi ekẹ iGalili ọ suọ ikanya ọnyaloa ni iJesu ọọ gbe. Abọ e sha li itobọ khi ẹgbọ eghuo e liẹ khi iJọni Ọni ọọ batazi ẹgbọ lọ ni ọ rọte eghuli guale. \v 8 Eghuo ẹ khi Elaja ọ khi ni ọ bhale, eghuo elese e liẹ khi ọghuo ọmekẹguele enediọ ọ khi ni ọ nyenẹ egbe bhale agbọ.\f + \fr 9:8 \ft Li zẹ \fq iMat 16.14; iMak 8.28; iLuk 9.19\f* \v 9 Ama, Erọdu ọ́ọ́, “Mhẹmhẹ mhi khi iJọni ukhomhi ọ. Ọghuo ọnana ọ khi ni mhia suọ eko?” Ọọ dua abi ọ li ya mẹ ọli. \s1 IJesu ọ ri eminale na ẹgbọ agbẹlẹ ishe (5,000) le \r (iMat 14.13-21; iMak 6.30-44; iJọn 6.1-14) \p \v 10 Abi eni ighiusomhi na kẹẹ e rọ jele, e gueyẹ iJesu abi e li kia. Ighọ ọ rue wẹ vu je epfẹ ẹoli na lu iBẹtisaida, \v 11 Ama eni ebubu ẹgbọ e suọ obini ọ je, e deba li. Ọ mie wẹ, ọ gue ungmemhi Eghiele oyi Ẹshinẹgba yẹ wẹ, ọ ri eni e mhuẹ ighuamhi toto. \p \v 12 O te aghọ li dẹnẹ abi ogbọmhi o ke rọ mu ekẹ, eniyẹ odukhokho ogbava e bhale deba li, ẹẹ ọli. “Gueyẹ eni ẹgbọ e vu je ẹoli ni e ti mama ana ni e ya nono ashini e ya ku shi ali eminale ni e ya le, irari khi ifui ọdagbe ifufu awa la.” \p \v 13 Ọ sọ wẹ ọ, ọ́ọ́ wẹ, “A ri eminale na wẹ le.” \p Ẹ ọli, “Ibulẹdi eva ali ifẹlẹ aava e lẹsẹ la ana, sẹ ni awa vu ya dẹ eminale ghi wẹ.” \v 14 Irari khi emọse agbẹlẹ asha ishe e la aghọ. \p Ama ọ́ọ́ eni eniyẹ odukhokho, “A rẹ wẹ shitọ ikui-iku ẹgbọ egbhuẹva ali igbigbe.” \v 15 Eni eniyẹ odukhokho e li ghọ, ọgbọkpa ọ shitọ. \v 16 IJesu ọ rue eni ibulẹdi ishe ali ifẹlẹ aava eghọ, ọ bino idane, ọ kphẹmhi shi eni eminale, ọ kholo wẹ a. Ọ rue wẹ na eniyẹ odukhokho eyọli ni e kemhi wẹ na eni ẹgbọ. \v 17 Ighọ wẹwẹ nya e le, e khue. Eni eniyẹ odukhokho e wolọ eni e le kpọle shi ighughu igbẹva. \s1 IPita ọ guele ọni iJesu ọ khi \r (iMat 16.13-19; iMak 8.27-29) \p \v 18 Ẹlẹghuo khi iJesu ọ la ashini o da-ya ẹ sọ iromhi, eniyẹ odukhokho eyọli e nu ọli la aghọ, ọ mhila wẹ, “Ọghuo ẹgbọ e fẹ ẹ liẹ khi mhi khi?” \p \v 19 Ẹ oli, “Ẹgbọ eghuo ẹ khi iJọni Ọni ọọ batazi ẹgbọ u khi, elese ẹ liẹ Elaja, elese ghọ ẹ khi ọmekẹguele ọnọdiọ u khi ni u nyenẹ egbe bhale agbọ.”\f + \fr 9:19 \ft Li zẹ \fq iMat 14.1-2; iMak 6.14-15; iLuk 9.7-8\f* \p \v 20 Ọ rọ mhila wẹ “Ọghuo ẹẹ ẹ khi mhi khi?” \p IPita ọọ li, “Yẹyẹ u khi Ọmiepfuese ọnayi Ẹshinẹgba.”\f + \fr 9:20 \ft Li zẹ \fq iJọn 6.68-69\f* \s1 IJesu ọ gue ingme osoli, ali eghuli, ali iguale oyọli le \r (iMat 16.20-28; iMak 8.30--9.1) \p \v 21 IJesu ọ tse agua yẹ wẹ e khi gueyẹ ọgbọkhọghuo. \v 22 Ighọ, Ọ́ọ́ wẹ, “Omi Ọgbọ ọ mema ya mẹ osue emhi ebubu. Eni egbhali ali ighie eyi ekpodalo-ugamhi ali esẹsẹ Ishi eyi iMosisi, e kie ọli. E mema ya gbe ọli-a, ama ẹlẹnuzi-esẹ, ọ ya guale.” \p \v 23 Ighọ ọ gueyẹ wẹ nya, “Ini ọgbọkhọghuo ọ́ nono ni lọli khi ọmọ odukhokho ọyẹmhẹ, ọ mema ya kie egbọli, ọ rue apfida oyọli ogbẹlẹ kpa, ọ́ọ́ deba mhẹ.\f + \fr 9:23 \ft Li zẹ \fq iMat 10.38; iLuk 14.27\f* \v 24 Itobọ khi ọni ọ da nono ni lọli tsumhi agbọ oyọli ne, ọ ya wasẹ ọli-a, ama ọni ọ da wasẹ agbọ oyi ọli-a ne shi itobọ oyẹmhẹ, ọ ya tsumhi ọli.\f + \fr 9:24 \ft Li zẹ \fq iMat 10.39; iLuk 17.33; iJọn 12.25\f* \v 25 Ighe eleli ni ọgbọ ọ ya mẹ ini ọ mhuẹ agbọ ona nya ni ọ rọ wasẹ ayẹmhẹ oyọli-a? \v 26 Ini ọgbọ ọ da na omama mhẹ ali ungmemhi oyẹmhẹ ne, Mhẹmhẹ Omi Ọgbọ mhi li ya na omama oyi oni ọgbọ, ini mhi bhale elemhi ufumhi oyẹmhẹ, ali ufumhi oyi Ita ali oyi igẹni ni e pfuasẹ \v 27 Mhi gue ọli ẹ yẹ ẹ abi o li, khi, ẹgbọ eghuo e la ana ni ẹa ya ghu ne, neni e rọ ya mẹ oni Eghiele oyi Ẹshinẹgba.” \s1 IJesu ọ mu imamachi \r (iMat 17.1-8; iMak 9.2-8) \p \v 28 Abi ogbẹlẹ nuzi eleli o rọ gba abi iJesu ọ te ngme eni ingme, ọ rue iPita ali iJọni ali iJemhisi nga ute ya lema. \v 29 Abi ọ li sọ iromhi eghọ, alo eyọli e mu nyenẹ, itsua ni ọ sọ e gẹ nyanyanya abi ákpá. \v 30 Ighọ Emọse aava, iMosisi ali Elaja, \v 31 e li lasele e gẹ nyanyanya, e nu iJesu u ngme, e ghẹta eghuli ni iJesu ọ ya ghu obini iJerusalẹmu. \v 32 Olesẹ o mema rẹ IPita ali apfọli. Abi e rọ guale ni olesẹ o rọ kala wẹ alo-a, e mẹ ufumhi oyi iJesu ali emọse aava ni e nu ọli migha. \v 33 Abi eni emọse aava e li vu, iPita ọ́ọ́ iJesu, “Ọga, oo ga guẹ ti khi anye la akana. Zẹ ni anye tọnọ okholo esẹ, oghuo oyẹ, oghuo oyi iMosisi, onokpọle oyi Elaja.” Eri ọ li ngme tsẹ, ọa lẹsẹ emini ọ ngme. \p \v 34 Ọ kie lighọ ngme, otughunu o bhale ya khukhu wẹ-a. Ulishi o mu wẹ abi e rọ lo elemhi oni otughunu. \v 35 Ighọ uruli o rọte oni otughunu ngme, ọọ, “Omimhẹ na ni mhi zẹ, a ri esọ shi emini ọ ngme.”\f + \fr 9:35 \ft Li zẹ \fq Aza 42.1; iMat 3.17; 12.18; iMak 1.11; iLuk 3.22\f*\f + \fr 9:35 \ft Li zẹ \fq 2 iPit 1.17-18\f* \v 36 Abi oni uruli o rọ ngme se, e mẹ khi iJesu luẹghuo ọ ke migha. Eni eniyẹ odukhokho e ri ingme ona shi udu, ẹa gueyẹ ọgbọkhọghuo emini e mẹ ẹghẹghẹ aghọ. \s1 IJesu ọ ri ọzẹo ni ughuamhi ọ́ mu ze \r (iMat 17.14-18; iMak 9.14-27) \p \v 37 Ogbeakọlọ abi e rọte ukhomhi ute tiemhile, ebubu ẹgbọ e bhale deba li. \v 38 Ighọ ọmọse ọghuo ọ rọte elemhi eni ebubu ẹgbọ tsẹsẹ leghe, ọ li “Ọsẹsẹ, kpẹkpẹ bino omimhẹ, lọli ọ khi ọmọ ọghuo kpe ni mhi mẹ bia. \v 39 Ayẹmhẹ obe ó tsua mu ọli, eri ọọ mu ọli pfi ekẹ, ọọ kpi awẹ-a, o rọli ẹ chi ofulu unu. Ọa ga nono ni lọli rue ọli obọ-a kpa. Eri ọọ nono ni lọli pfuse ọli ayẹmhẹ-a. \v 40 Mhi she lema eniyẹ odukhokho eyẹ e khu ọli oni ayẹmhẹ egbe-a, ẹa dobẹ.” \p \v 41 IJesu ọọ wẹ, “Ẹẹ ẹgbọ ni aa mhuẹ irudunga wẹkhi ilẹsẹ. Ẹlẹ ingme mhi dobẹ ya ri egbe mie umhalẹsẹ oyẹ ẹ ramhi? Ẹlẹ ingme mhi ke nu ẹ ya la akana?” Ọọ ọni ọmọse, “Rue omiẹ bhale ana ghi mhẹ.” \p \v 42 Abi ọni ọmọ ọ li bhale, oni ayẹmhẹ ọkphaghiẹ o mu ọli pfi ekẹ jighise, ọọ chi ofulu unu. Ighọ iJesu ọ dese oni ayẹmhẹ ọkphaghiẹ, ọ ri ọni ọmọ ze. Ọ rue ọli na itali. \v 43 Abọ e sha eni ẹgbọ nya shi ekpabọ oyi Ẹshinẹgba ni e funẹ. \s1 IJesu ọ gbo gue ingme eghuli oyọli le shi ekẹ \r (iMat 17.22-23; iMak 9.30-32) \p Abọ e kie lighọ sha eni ẹgbọ shi emini iJesu ọ riẹlẹ, iJesu ọ́ọ́ eniyẹ odukhokho eyọli, \v 44 “A ri esọ shi ekẹ shi ingme ni mhi ya gueyẹ ẹ ena. A ya ri Omi Ọgbọ na ẹgbọ dẹ.” \v 45 Eri-tsẹ khi eni eniyẹ odukhokho ẹa lẹsẹ abi oni ungmemhi o ngme. Irari khi eri a rọli sheli wẹ ini e khi lẹsẹ emini a rọli ngme. Ama ulishi oo mu wẹ shi abi e liẹ mhila li. \s1 Ọghuo ọ funẹ \r (iMat 18.1-5; iMak 9.33-37) \p \v 46 Ekhakọ o bhale iteva oyi eniyẹ odukhokho eyọli shi ọni ọ ya funẹ elemhi wẹ.\f + \fr 9:46 \ft Li zẹ \fq iLuk 22.24\f* \v 47 IJesu ọ lẹsẹ emini ee sa udu oyẹwẹ, ọ rue ukuku ọmọ lasele migha wẹ iteva. \v 48 Ọ́ọ́ wẹ, “Ọnini ọ da ri eva oyẹmhẹ mie ọmọ ọna ne, mhẹmhẹ ọ mie. Ọnini ọ da mie mhẹ ne, ọni ọ ghie mhẹ ọ mie. Irari khi ọnini ọ da ri egbọli tiemhie-ekẹ nẹ elemhi ẹ, lọli ọ khi ọni ọ funẹ nya.”\f + \fr 9:48 \ft Li zẹ \fq iMat 10.40; iLuk 10.16; iJọn 13.20\f* \s1 Ọni ọa da khi ọbe awa ne ọyi awa ọ khi \r (iMak 9.38-40) \p \v 49 IJọni ọ́ọ́, “Ọga, anye mẹ ọmọse ni ọ ri eva oyẹ ẹ khu ayẹmhẹ ọkphaghiẹ lase, anye nono ni anye gueyẹ ọli ọ khi ke lighọ irari khi ọa ya debẹ abi anye liẹ debẹ.” \v 50 IJesu ọọ wẹ, “A khi ke lighọ, irari khi ọgbọ ni ọa da khi ọbe awa ne, ọnayi awa ọ khi.” \s1 Ẹgbọ iSameria ẹa lama mie iJesu \p \v 51 Abi ẹghẹghẹ o rọ ramhi ni a rọ ya rue iJesu je iloghie, ọ mhọli ọli shi udu khi lọli ya je iJerusalẹmu. \v 52 Ọ ghie ighiusomhi ralo, ni e lo elemhi ẹoli nikeke na elemhi iSameria ni e ya mu egbe emhikpa shi ekẹ khẹ ọli. \v 53 Ama eni ẹgbọ iSameria ẹa lama mie ọli irari khi e lẹsẹ khi iJerusalẹmu ọọ je. \v 54 Abi eniyẹ odukhokho eyọli ikhi iJemhisi ali iJọni e rọ mẹ ghọ, ẹ ọli, “Ọnọmhuẹ, waa ke zẹ ni anye lu erali rọte idane tiemhie rọ tosẹ wẹ a nya?”\f + \fr 9:54 \ft Li zẹ \fq 2 Ighie 1.9-16\f* \p \v 55 IJesu ọ nyenẹ alo ukhokho, ọ dese wẹ, ọọ wẹ, aa lẹsẹ ayẹmhẹ ni a mhuẹ. Ọa khi eri omi ọgbọ ọ bhale ya yese ẹgbọ agbọ-a, ama eri ọ bhale ya tsumhi wẹ. \v 56 Ighọ iJesu ali eniyẹ odukhokho eyọli e vu je ẹoli olese. \s1 Emini ideba-iJesu-kia o ya mie ọgbọ ọ rue \r (iMat 8.19-22) \p \v 57 Abi e li lẹẹ eghọ, ọmọse ọghuo ọ́ọ́ iJesu, “Ọga mhi ya ke debẹ je obiobini wa je kpa.” \p \v 58 IJesu ọ́ọ́ li, “Inyakọ e mhuẹ esẹ, ipfeli e mhuẹ eko, ama Omi Ọgbọ ọa mhuẹ ashini ọ dọ ukhomhi ẹ gbe.” \v 59 IJesu ọ gueyẹ ọmọse ọlese, “Deba mhẹ.” Ọni ọgbọ ọ́ọ́ li, “Ọga, kpẹ zẹ ni mhi ya ri itamhẹ tọ.” \p \v 60 IJesu ọ́ọ́ li, “Zobẹ ni eni e ghu-a e ri eni e ghu-a tọ. Yẹyẹ fiẹ ke ya gue ungmemhi Eghiele oyi Ẹshinẹgba le.” \v 61 Ọlese ọ́ọ́ li, “Ọga mhi ya debẹ, kpẹ zẹ ni mhi ya tsẹ apfẹmhẹ, okhila.”\f + \fr 9:61 \ft Li zẹ \fq 1 Ighie 19.20\f* \p \v 62 IJesu ọọ li, “Ọgbọ ni ọ da ri obọ nga ẹgba ni ọọ she ẹ gua ẹsẹ, ni ọ da bino ukhokho ne, ọa tẹ ni ọ lo Eghiele oyi Ẹshinẹgba.” \c 10 \s1 IJesu ọ ghie ẹgbọ egbhuẹsẹ etuogbava fiẹ \p \v 1 Ona o dọsẹ se, Ọnọmhuẹ ọ zẹ ẹgbọ egbhuẹsẹ etuogbava, ọ mu wẹ ava-ava, ọ e ralo na luẹ ni e kia je ikpe ni ọọ nono ni lọli kia ramhi. \v 2 Ọọ wẹ, “Ikhiẹsẹ oniẹmhi o la ọ, eri-tsẹ eni ẹ khiẹsẹ wẹ ẹa bu. Itobọ ighọ, a sọ lema ita ọni ọ mhuẹ okhiẹsẹ, ni ọ ghie eni ẹ khiẹsẹ bhale ishemhi oyọli.\f + \fr 10:2 \ft Li zẹ \fq iMat 9.37-38\f* \v 3 A ke lẹ! Eri mhia ghie ẹ abinẹ isumha ne la ifuabọ idumhi.\f + \fr 10:3 \ft Li zẹ \fq iMat 10.16\f* \v 4 A khi tsua ẹkuẹ ukpaghọ wẹ khi akpulu wẹ khi ekuẹ, a khi tsẹ ẹgbọ odẹ. \p \v 5 “Ini a lo owa okhọghuo, a kpẹ to dẹ liẹ ‘Opfọmhẹ o ka la oni owa ona.’ \v 6 Ini ọgbọ opfọmhẹ ọ la aghọ, opfọmhẹ oyẹ ẹ o deba li, ini aa mẹ, opfọmhẹ oyẹ ẹ o nyenẹ egbe deba ẹ. \v 7 Apfẹ okhọghuo ni a da lo ne, a la aghọ le, a la aghọ da emiemini e da rọ ya na ẹ. Irari khi o ti ni ọgbakanya ọ mie ifata. A khi ke kia te owa da je owa.\f + \fr 10:7 \ft Li zẹ \fq 1 iKọri 9.14; 1 iTimo 5.18\f* \p \v 8 “Ini a da lo ẹoli le ni e rọ da mie ẹ ne, a le emini e rọshi ekẹ na ẹ. \v 9 A ri eni ẹẹ ghua ni e la aghọ ze, a gueyẹ wẹ, ‘Eghiele oyi Ẹshinẹgba o she ti mama ẹ.’ \v 10 Ẹoli ni a bhale kpa ni ẹa da mie ẹ, a je ifu apfẹ ya liẹ, \v 11 ‘Itutu oyi ekẹ oyẹ ni e la anye awẹ, anye she kpishi wẹ shi ekẹ na ẹ, ni e ya pfi ọtsẹlẹ mu ẹ. Ama ẹẹ ọyẹ ẹ, a lẹsẹ khi Eghiele oyi Ẹshinẹgba o she ti mama ẹ.’\f + \fr 10:11 \ft Li zẹ \fq Ika 13.51\f*\f + \fr 10:11 \ft Li zẹ \fq iMat 10.7-14; iMak 6.8-11; iLuk 9.3-5\f* \v 12 Mhi gueyẹ ẹ khi ogbẹlẹ isọ-ẹzọ khi o ya somhi iSodomu egbe dọsẹ oni ẹoli oghọ.\f + \fr 10:12 \ft Li zẹ \fq Igbae 19.24-28; iMat 11.24; 10.15\f* \s1 Ẹoli ni ẹa miesuọ \r (iMat 11.20-24) \p \v 13 “O ma khọlọ ẹ egbe, ikhi ẹẹ ẹgbọ iKorazi! O ma khọlọ ẹ egbe, ẹẹ ẹgbọ iBẹtisaida! Irari khi ini ikanya ọnyaloa ni a la elemhi ẹ gbe khi a la ekẹ iTai ali iSidọni li gbe wẹ lọ, e kha mu nyenẹ agbọagbọ. E sọ ide eviẹ, e shitọ ukhomhi emuẹ.\f + \fr 10:13 \ft Li zẹ \fq Aza 23.1-18; Ezik 26.1--28.26; iJọẹ 3.4-8; Emọ 1.9-10; iZaka 9.2-4\f* \v 14 Eri-tsẹ khi Ẹshinẹgba ọ ya mhuẹ isomhelemhi na ẹgbọ iTirẹ ali ẹgbọ iSodomu dọsẹ ẹ ogbẹlẹ iguẹzọ. \v 15 Ẹẹ ẹgbọ iKapanọmu, eri a dabi khi a ya ti ẹ nga idane? Iiye! Eri a ya ti ẹ tiemhi ilimhi iriẹriẹ.\f + \fr 10:15 \ft Li zẹ \fq Aza 14.13-15\f* \p \v 16 “Ọọ wẹ, ọni ọ da ri esọ shi ẹ ọ ne, mhẹmhẹ ọ ri esọ shi ọ. Ọni ọ da kie ẹ, mhẹmhẹ o kie. Ọni ọ da kie mhẹ ne, ọni ọ ghie mhẹ ọ kie.”\f + \fr 10:16 \ft Li zẹ \fq iMat 10.40; iMak 9.37; iLuk 9.48; iJọn 13.20\f* \s1 Ijele oyi ẹgbọ egbhuẹsẹ etuogbava \p \v 17 Ighọ eni ẹgbọ egbhuẹsẹ etuogbava eghọ e ri oghẹlẹ jele. Ẹẹ ọli, “Ọnọmhuẹ, eri egbegbi iyẹmhẹ ọkphaghiẹ e ri irari eva oyẹ nyẹsẹ ukhomhi na anye.” \p \v 18 IJesu ọọ wẹ, “Mhi mẹ khi ọkphaghiẹ ọ rọte idane de pfile abi erali akphala. \v 19 A ghe khẹ! Mhi she ri afu na ẹ, ni a rọ lighi enyẹ ali ikpi dọsẹ, ali ni a gbo mu itoto ali ekpabọ alo ebili nyaa ọ le. Emhikhọghuo ẹa ya li ẹ.\f + \fr 10:19 \ft Li zẹ \fq Iwolo 91.13\f* \v 20 A khi ghẹlẹ khi ọkphaghiẹ ọ ri irari eva oyẹmhẹ nyẹsẹ ukhomhi na ẹ, ama a ke ghẹlẹ khi a kẹkẹ eva oyẹ ẹ shi iloghie.” \s1 IJesu ọ ghẹlẹ \r (iMat 11.25-27; 13.16-17) \p \v 21 Ẹghẹghẹ aghọ, oghẹlẹ o te elemhi Ayẹmhẹ-nọ-pfuasẹ vọ iJesu egbe, ọọ li, “Mhi tsẹ uwegbe, Ita ni ọ mhuẹ ekẹ ali ukhuli. Irari khi u she ri emhi ena sheli ẹgbọ ni e fia alo-a ali eni e mema wẹna ebe. Ama u rẹwẹ khasẹ ikuku eniyẹ. Ighọ lọ Ita, irari khi abi o li ghọle ẹ shi ghọ. \p \v 22 “Itamhẹ ọ she ri emhikpa shi mhẹ obọ. Aa mẹ ọgbọ ni ọ lẹsẹ ọni ọmọ ọ khi, sẹ ni Ita. Aa mẹ ọgbọ ni ọ lẹsẹ ọni Ita ọ khi, sẹ ni ọmọ. Eni e ghọle ọni ọmọ ọ ri Ita a khasẹ.”\f + \fr 10:22 \ft Li zẹ \fq iJọn 3.35; 10.15\f* \p \v 23 Ighọ ọ nyenẹ alo ghue eniyẹ odukhokho eyọli, ọ bẹna nu wẹ ngme, ọọ wẹ, “Ikhivọsẹ o khi na ikpalo ni e mẹ emini ẹẹ a mẹ. \v 24 Mhi gueyẹ ẹ khi emekẹguele ali ighie ebubu e nono ni wẹwẹ e mẹ emini ẹẹ a mẹ ali ni e suọ emini a suọ ena, ama ẹa dobẹ.” \s1 Ekpita oyi ọngi iSamarita ọnete \p \v 25 Ighọ ọsẹsẹ Ishi eyi iMosisi ọghuo ọ vule ya mu iJesu fẹ bino. Ọ mhila li, “Elọ mhi fẹ ya li ni mhi rọ ya mhuẹ agbọ na agbọagbọ?” \v 26 IJesu ọ li, “Elọ a kẹkẹ shi ebe Ishi eyi iMosisi? Sẹ u liẹ zẹ emini a kẹkẹ shi ọ?” \p \v 27 Ọ iJesu, “Rọte ekelemhi udu oyẹ nya ali ayẹmhẹ oyẹ nya ali ekpabọ eyẹ nya ali isamhi eyẹ nya nono ingme oyi Ẹshinẹgba. U gbo nono ingme oyi ọnuzava ọyi ẹ abi u nono ingme egbe ẹ.”\f + \fr 10:27 \ft Li zẹ \fq iLẹv 19.18; iDẹut 6.5\f* \p \v 28 IJesu ọọ li, “U ga guẹ gbaghiẹ-a. Lina ke ngeli khi u ya mhuẹ agbọ ona agbọagbọ.”\f + \fr 10:28 \ft Li zẹ \fq iLẹv 18.5\f*\f + \fr 10:28 \ft Li zẹ \fq iMat 22.35-40; iMak 12.28-34\f* \p \v 29 Eri ọni ọsẹsẹ Ishi eyi iMosisi ọna ọ nono ni lọli rọkhasẹ khi lọli lẹsẹ enana nya. Ọ mhila iJesu, “Ọghuo ọ fẹ khi ọnuzava ọyẹmhẹ?” \p \v 30 IJesu ọ lina sọ ọli ọ, “Ọmọse ọghuo ọ ke rọte ẹoli iJerusalẹmu tiemhi ẹoli iJẹriko. Ighọ ọ de ya pfilo ighiatọ abọ. E gbe ọli banọ-a, e kẹsẹ ukuku ayẹmhẹ shi ọli ọ, e mie ọli emini ọ mhuẹ nya. \v 31 A bhale ya ẹ khi ọkpodalo-ugamhi ọyi Ẹshinẹgba ọ rọte oni odẹ ẹ dọsẹ. Abi ọ rọ mẹ ọni ọmọse ni ighiatọ e gbe eghọ, ọ da je ukiẹkiẹ odẹ ni o kpọle ya dọsẹ vu. \v 32 Ighọ ọni ọ la Owa oyi Ẹshinẹgba gbe akanya ọghuo, eni a lu iLivaiti, ọ ramhi aghọ, ọ mẹ ọli, ọ li rọte ukiẹkiẹ odẹ ni ọ kpọle ya dọsẹ. \v 33 Ọmọse ọngi iSameria ọghuo ni ọ lẹ asha, ọ ramhi ashini ọni ọmọse ọ la. Ọ mẹ ọli, elemhi ọli e lala li. \v 34 Ọ lẹ deba li, ọ ku oili ali onyọ shi ọli ikpe ni ọ kuali utse. Ọ ri ide gẹnọ li ẹwẹ. Ọ tsua li nga akphẹrẹ ọyọli, ọ tsua li bhale owa ni a ku ẹ shi, ọọ gueyẹ wẹ e ri ẹloe khu ọli.\f + \fr 10:34 \ft Li zẹ \fq 2 Okhẹ 28.15\f* \v 35 Ogbeakọlọ ọ ri ifata ogbẹlẹ eva na ọni ọ mhuẹ oni ashini a ku ẹ shi. Ọ ọli, ‘Kpẹkpẹ ri ẹloe khu ọmọse ọna. Ingmẹ ni o ke ya gbe nya, ini mhia jele mhi ya fali ẹ wẹ.’ \p \v 36 “Ọghuo ọ elemhi ẹgbọ aasẹ ena u sa khi ọ khi ọnuzava ọyi ọni ọmọse ọna ni ighiatọ e gbe?” \v 37 Ọni ọsẹsẹ ushi ọọ li, “Ọni ọ mhuẹ ilẹlemhi na li.” \p Ighọ iJesu ọọ li, “Li lighọ ke ngeli.” \s1 IJesu ọ je apfẹ oyi iMata ali iMeli \p \v 38 Abi iJesu ali eniyẹ odukhokho eyọli e li lẹ, e bhale ẹoli oyi ọkpotso ni a lu iMata. Ọni iMata ọ mie ọli shi owa. \v 39 Ọni iMata ọ mhuẹ inyọghuo ọkpotso ni a lu iMeli ni ọ shitọ kpẹsẹ iJesu ri esọ shi emini ọ sẹsẹ.\f + \fr 10:39 \ft Li zẹ \fq iJọn 11.1\f* \v 40 Abi a li ya mu iJesu epfẹse, o zu iMata alo, ọa mẹ asha ri esọ shi emini iJesu ọ sẹsẹ. Ighọ ọ bhale deba iJesu, ọọ li, “Wa mẹ khi inyọghuo-mhẹ ọ zobẹ ikanya nya na mhẹmhẹ-ghuo a gbe? Wẹ ọ bhale ya kpaghiẹ mhẹ obọ.” \v 41 Ọnọmhuẹ ọọ li, “IMata, iMata, u ma kphakpha egbe ke nasẹ egbe ẹ shi itobọ emhi ebubu. \v 42 Ama emhi oghuo o mema mu egbe. IMeli ọ she zẹ oni o tinẹ ni o laọ, ọgbọ ọa ya mie ọli luẹ.” \c 11 \s1 IJesu ọ sẹsẹ abi a liẹ sọ iromhi \r (iMat 6.9-13; 7.7-11) \p \v 1 Ogbẹlẹghuo, iJesu ọ la asheghuo o sọ iromhi, Abi ọ rọ sọ se, ọmọ odukhokho ọyọli ọghuo, ọọ li, “Ọnọmhuẹ, sẹsẹ anye abi a liẹ sọ iromhi abi iJọni ọ li sẹsẹ eniyẹ odukhokho eyọli.” \p \v 2 IJesu ọọ wẹ, “U kha sọ iromhi, ke liẹ: \q1 “ ‘Ita anye ni ọ la iloghie, \q2 anye ri ufumhi \q2 na eva oyẹ no pfuasẹ, \q1 Zẹ ni eghiele oyẹ o bhale. \q2 Zẹ ni a riẹlẹ \q2 ọghuẹmhẹ oyẹ ekẹ agbọ \q2 abi o li shi obini iloghie. \q1 \v 3 Ri eminale ona ogbe-namo \q2 na anye le. \q1 \v 4 Gbe olamhẹ kua na anye, \q2 abi anye li ẹ gbe kua na \q2 ẹgbọ ni e lamhẹ shi anye ọ. \q1 Khi zẹ ni anye de pfilo imufẹ, \q2 ama tsumhi anye \q2 obọ oyi ọkphaghiẹ.’ ” \p \v 5 IJesu ọọ wẹ, “Ini o khia khi ọngẹ ẹ ọ mhuẹ ọmọle ni ọ rọ lẹ deba ọmọle ọli itsotso ogbiẹ, ni ọ rẹ ọli, ‘Ọmuẹ kpẹkpẹ ngmomhi irui ibulẹdi esẹ na mhẹ, \v 6 Irari khi ọmọle mhẹ ni ọ la asha ọ bhale ya kushi na mhẹ, ama mhia mhuẹ emini mhi ya rọ fẹli ọli epfẹse.’ \p \v 7 “Ini ọni ọmọle ọ, ọ rọte elemhi owa liẹ ọli, ‘Khi ke nasẹ mhẹ ghue irari khi mhi she pfi okpẹ odẹ, mhẹmhẹ ali imimhẹ anye she yẹshi, mhia ke ya dobẹ vule ya rue emhi okhọghuo nẹ.’ \v 8 Mhi gueyẹ ẹ khi ini ọmọle ọli ọa tseku ri itobọ khi wẹwẹ e khi ọmọle vule ya rue emini ọọ mhila li na li, ama itobọ khi ọ mema kie le ẹ mhila li tsẹ, ọ mema ya vule ya rue emiemini ọ nono na li. \p \v 9 “Mhi gue ẹ yẹ ẹ: Mhila khi a ya rọ nẹ, nono khi u ya mẹ, kpheli obọ odẹ khi a ya khueghie-a nẹ. \v 10 Irari khi ọni ọ mhila lọli a rọ ọ na, ọni ọ nono lọli ọọ mẹ, ọni ọ kpheli obọ odẹ lọli a khueghie-a a na. \p \v 11 “Ẹẹ ni a khi ita, ọghuo elemhi ẹ omiọli ọ ya mhila li afẹlẹ ni ọ ya rue ẹnyẹ na li, ocho ni ọ kha rọ ri afẹlẹ na li? \v 12 O ke khia khi ini ọ mhila li ẹkẹli, ni u ya rue okpi na li? \v 13 Ini ẹẹ ni a khi ẹgbọ ebe a lẹsẹ abi a liẹ ri egbegbi emhi somhi imiẹ opfa, sẹ Ita ẹ ni ọ la iloghie ọa ke li ya ri Ayẹmhẹ-nọ-pfuasẹ na eni e mhila li?” \s1 IJesu ali Ọkphaghiẹ \r (iMat 12.22-30; iMak 3.20-27) \p \v 14 Ẹlẹ oghuo khi iJesu ọ khu ayẹmhẹ ọkphaghiẹ ungmenu fiẹ, ọ khu ọni ayẹmhẹ fiẹ lase, ọni ungmenu ọọ ngme. Oni ingme o ri abọ sha ẹgbọ ni e la aghọ. \v 15 Ama ẹgbọ eghuo ẹ, “Ekpabọ ebe oyi iBezebọ ni ọ khi oghie ọyi iyẹmhẹ ebe, ọ rọ a khu iyẹmhẹ ebe fiẹ lase.”\f + \fr 11:15 \ft Li zẹ \fq iMat 9.34; 10.25\f* \p \v 16 Eghuo ọ, e mu ọli fẹ bino, ẹ ọli ọ riẹlẹ ọnyaloa ni o ri wẹwẹ ya mie shi ọli ọ khi Ẹshinẹgba ọ mie shi ọli ọ.\f + \fr 11:16 \ft Li zẹ \fq iMat 12.38; 16.1; iMak 8.11\f* \p \v 17 Ama iJesu ọ she lẹsẹ usamhi oyẹwẹ, ọ, “Eghiele ni o da kemhi egbọli o ya de, ọmhuẹ-apfẹ ni o da kemhi egbọli o ya de. \v 18 Ini Ọkphaghiẹ ọ kemhi egbọli, sẹ eghiele oyọli o li ya migha? Eri mhi a ngme ona itobọ khi ẹ khi ekpabọ oyi iBezebọ mhi rọ ọ khu iyẹmhẹ ọkphaghiẹ kua. \v 19 Mena ini mhi ri ekpabọ eyi iBezebọ ọ khu iyẹmhẹ ọkphaghiẹ kua, ekpabọ onoghuo eniyẹ eyi ẹẹ e rọ a khu wẹ kua? Eniyẹ eyi ẹẹ e ya gue ẹ ẹzọ itobọ ungmemhi ni a ngme ena. \v 20 Ama ini o khia khi ekpabọ oyi Ẹshinẹgba mhi rọ ẹ khu iyẹmhẹ ọkphaghiẹ kua, oghọ o rọkhasẹ khi Eghiele oyi Ẹshinẹgba o she bhale ẹ iteva. \p \v 21 “Ọmọse ni ọ mhuẹ ekpabọ ọ kha ri itsua okhọli gbanọ egbe egbegbọ ni ọ rọọ khẹ owa oyọli ekhẹ, itsua eyọli e ya mhuẹ akhukhu. \v 22 Ama ọmọse ni ọ toto dọsẹ ọli ọ kha tsua okhọli mu ọli ni ọ rọ nẹ ọli abọ, eri ọọ miono ọli itsua okhuẹ nya ni ọ regbenga. Ọ tsua ọli ẹpfue ni ọ mhuẹ shi oni owa vu ya kemhi. \p \v 23 “Ọni ọa da ku ma mhẹ ọ ne, ọbe mhẹ ọ khi. Ọgbọ ni ọa da mu ma mhẹ ọ ti ẹgbọ gbili ne, eri ọọ vẹsẹ ẹgbọ kua.\f + \fr 11:23 \ft Li zẹ \fq iMak 9.40\f* \s1 Abi ayẹmhẹ o liẹ kia \r (iMat 12.43-45) \p \v 24 “Ini ayẹmhẹ ọkphaghiẹ ọ rọte ọgbọ egbe ya fiẹ, eri ọ kpẹ a kia je ifu ọdagbe ifufu ni amẹ ẹa la ya nono ashini ọ kpẹ je ya yẹmhẹ-a, ama ini ọa mẹ asha, ọ egbeluẹ, ‘Mhi gbo lo a je owa ni mhi kpẹ te vu.’ \v 25 Ini ọ bhale ọ ni ọ rọ bhale ya ẹ khi, a ga fuomhi oni owa muẹnẹ, emhikpa o ga guẹ la ayọli kuete. \v 26 Ighọ, ọ vu ya wolọ iyẹmhẹ oshilua elese ni e khọlọ dọsẹ lọli, e bhale ya la ọni ọmọse egbe, ikpukhokho oyi ọni ọmọse o ke khọlọ dọsẹ abi ọ kpẹ li.” \p \v 27 Abi iJesu ọ li ngme oni ungmemhi ona, ọkpotso ọghuo ọ rọte oni elemhi ebubu ẹgbọ tsẹsẹ leghe ọọ, “Ọni a khi vọsẹ na ọkpotso ni ọ bia ẹ, ni ọ kuẹlẹ, ọ khi.” \p \v 28 IJesu ọọ li, “Ẹgbọ ni e suọ ungmemhi oyi Ẹshinẹgba ni e rọ ọli gbe akanya, wẹwẹ e mema mhuẹ ikhivọsẹ nẹ.” \s1 Ọlẹlẹ oyi iJona \r (iMat 12.38-42) \p \v 29 Abi eni ẹgbọ e ke li bua shi ọ, iJesu ọọ, “Ẹgbọ ebe, ẹgbọ agbhotu onana e khi. Ẹ mhila ọlẹlẹ ọnyaloa, ama aa ya mẹ ọnyaloa okhọghuo, sẹ ni ọlẹlẹ oyi iJona ọmekẹguele.\f + \fr 11:29 \ft Li zẹ \fq iMat 16.4; iMak 8.12\f* \v 30 Abi iJona ọ khi ọlẹlẹ na ẹgbọ iNinevẹ, ighọ Omi ọgbọ ọ gbo li ya khi ọlẹlẹ na ẹgbọ ena agbhotu ona.\f + \fr 11:30 \ft Li zẹ \fq iJona 3.4\f* \v 31 Oghie-ọkpotso ọyi ekẹ iShẹba ọ ya shitọ ukpẹkhomhi ẹzọ ya gue agbhotu ona ẹzọ, ọ pfa ẹzọ mu wẹ, irari khi ọ ke rọte ekẹ odonuẹ bhale ya ri esọ suọ ungmemhi ẹgbhali oyi oghie iSolomoni, ama ọgbọ ni ọ fu dọsẹ iSolomoni ọ la akana.\f + \fr 11:31 \ft Li zẹ \fq 1 Ighie 10.1-10; 2 Okhẹ 9.1-12\f* \v 32 Ẹgbọ iNinevẹ e ya mu ẹzọ vule shi agbhotu ona ọ, e pfa ẹzọ mu wẹ irari khi e mu pfi abi iJona ọ rọ ya ri ungmemhi oyi Ẹshinẹgba tse abọ yẹ wẹ, memena ọgbọ ni ọ fu dọsẹ iJona ọ la akana.\f + \fr 11:32 \ft Li zẹ \fq iJona 3.5\f* \s1 Egbegbi ákpá \r (iMat 5.15; 6.22,23) \p \v 33 “Aa mẹ ọgbọ ni ọ ya ri ákpá ru ni ọ ya ri ọli sheli, eri ọ ri ochoghọ ya rue ọli nga ashini o yagha, ni a bhale ya ẹ khi ẹgbọ ni ẹẹ lole ẹ mẹ ekẹ.\f + \fr 11:33 \ft Li zẹ \fq iMat 5.15; iMak 4.21; iLuk 8.16\f* \v 34 Ikpamhalo eyẹ e khi ákpá oyi idiegbe oyẹ. Ini ikpamhalo eyẹ ẹẹ mẹ ekẹ egbegbọ, idiegbe oyẹ nya o khili ákpá. Ama ini u tasẹ alo-a, idiegbe oyẹ nya o khili alo ebili. \v 35 Itobọ ona khi zẹ ni ákpá oyẹ o khi alo ebili. \v 36 Ini idiegbe oyẹ e khili ákpá ni obili ọa rọ la ashikhọghuo ọ, eri o ya ke gẹ nyanyanya abinẹ khi ákpá o nga ọgbọ egbe.” \s1 Epfua esesa \r (iMat 23.1-36; iMak 12.38-40) \p \v 37 Abi iJesu ọ rọ ngme se, iFarisi ọghuo ọ lu ọli ọ bhale ya nu luẹ le eminale. Ọ lo deba li ya shitọ shi oni eminale. \v 38 Ama abọ e sha ọni iFarisi abi ọ rọ mẹ khi iJesu ọa kpe abọ a neni ọ le emhi. \v 39 Ighọ Ọnọmhuẹ ọọ li, “Wa mẹ mena khi ẹẹ ẹgbọ iFarisi khi eri a kpe ukhokho uko ali itasa eyẹ-a, ama elemhi oyẹẹ o vọ emhi ituegbe ali ọkhọlọ. \v 40 Ẹẹ ẹgbọ eyẹghẹ! Ọa khi Ẹshinẹgba ni ọ riẹlẹ ukhokho ọ ọ gbolo ẹ riẹlẹ elemhi ọ? \v 41 Ama a rue emini e la elemhi uko ali utasa na ẹgbọ ni ẹa mhuẹ, ẹghẹghẹ aghọ emhikpa e ya pfuasẹ na ẹ. \p \v 42 “O ma a khọlọ ẹẹ ẹgbọ iFarisi egbe gba, itobọ khi a guẹ zẹ azẹ-oghuo-igbe ebe akhọkhọ, ali ebe alagho ali ebe elese ni a rọte ogba ẹ khiẹsẹ, emini ẹa lolo mu ẹloe. Ama iguẹ-sọ-ẹzọ ali inono onayi Ẹshinẹgba, a ri obọ gbe wẹ shi. Ena e khi emini a kha mema ke riẹlẹ, ma eni a riẹlẹ eghọ.\f + \fr 11:42 \ft Li zẹ \fq iLẹv 27.30\f* \p \v 43 “O ma a khọlọ ẹẹ ẹgbọ iFarisi egbe gba, irari khi ukpẹkhomhi ni o yagha a nono elemhi owa ugamhi ali otsẹ ekpẹ elemhi oki. \p \v 44 “O ma a khọlọ ẹ egbe irari khi eri a li abi uji oyi ẹgbọ ni ọgbọ ọa shi ọlẹlẹ shi ni ẹgbọ e lighi ẹ dọsẹ, ni ẹa lẹsẹ.” \p \v 45 Ọsẹsẹ ushi ọghuo ọ sọli ọ, ọọ, “Ọsẹsẹ, ini u wa ngme enana, eri u li ri anye ma ọ mẹ bie.” \p \v 46 IJesu ọ sọli ọ, ọọ, “O ma a khọlọ ẹẹ ni a sẹsẹ Ishi eyi iMosisi egbe, irari khi eri a sọ itsua ni ẹgbọ ẹa dobẹ ya tsua na wẹ tsua, ama ẹẹ aa lama ya tsua ugegemhọ. \p \v 47 “O ma a khọlọ ẹ egbe irari khi ẹẹ a manọ iji na emekẹguele ni itita ẹ e gbolo-a. \v 48 Eri a pfi ọtsẹlẹ shi ọ, a gbo mu ma emini ititaẹ e riẹlẹ irari khi wẹwẹ e gbolo emekẹguele eyi Ẹshinẹgba a, ẹẹ a manọ iji na wẹ. \v 49 Itobọ ona, rọte ilẹsingme oyi Ẹshinẹgba, ọ rọ liẹ, ‘Mhi ya ghie emekẹguele ali ighiusomhi na kẹẹ ghi wẹ, e ya gbolo eghuo ọ-a, e mu okhọli vule shi elese ọ.’ \v 50 Itobọ ighọ Ẹshinẹgba ọ ya mu ota sọ ẹgbọ ena agbhotu ona, shi ọlia eyi emekẹguele nya, rọte ẹghẹghẹ ni agbọ ona o te gba ekẹ le. \v 51 Rọte ọlia eyi Ebẹli ya ramhi ọlia eyi iZakaraya ni a gbe-a shi iteva Owa oyi Ẹshinẹgba ali atẹtẹ. Ighọ lọ! Mhi gueyẹ ẹ khi a ya na ẹ osue to ọ.\f + \fr 11:51 \ft Li zẹ \fq Igbae 4.8; 2 Okhẹ 24.20-21\f* \p \v 52 “O ma khọlọ ẹẹ ni a lẹsẹ Ishi eyi iMosisi pfo egbe, irari khi a she rue okpẹ ni a rọ ẹ khueghie odẹ ilẹsingme sheli. Ẹẹ na, aa lama lo, ẹgbọ ni ẹ nono ni wẹwẹ e lo, aa zẹ ni e mẹ asha dọsẹ lo.” \p \v 53 Abi iJesu ọ rọ rọte aghọ vu, ẹgbọ iFarisi ali esẹsẹ Ishi eyi iMosisi e mu okhọli vule shi ọli ọ egbegbọ. E ri omhila ọdọda a khi ọli odẹ. \v 54 Ini e ba mẹ asha mu ungmemhi mhọli ọli obọ. \c 12 \s1 IJesu ọ tse agua shi iri-ugamhi-kualo \r (iMat 10.26-27) \p \v 1 Ẹghẹghẹ ana ebubu ẹgbọ agbẹlẹ agbẹlẹ e legba, ni o ramhi ni e rọ lighi egbewẹ, iJesu ọ nu eniyẹ odukhokho eyọli ngme, ọọ wẹ. “A mu egbe ẹ shi iri-ugamhi ku alo oyi ẹgbọ iFarisi ni o li abi ifuma ni a rọ ma ibulẹdi ẹ nye.”\f + \fr 12:1 \ft Li zẹ \fq iMat 16.6; iMak 8.15\f* \v 2 Irari khi aa mẹ emini a rọ sheli ni ọa ya lasele, wẹkhi eri a mẹ emini a khukhu ni ọa ya khueghie-a. \v 3 Ungmemhi ni u ngme ẹliyọsẹ a ya suọ ọli ẹlẹ ọguota. Emini u nyẹsẹ ọgbọ esọ gueyẹ elemhi owa aza, a ya suọ ọli eko ukhomhi owa.\f + \fr 12:3 \ft Li zẹ \fq iMak 4.22; iLuk 8.17\f* \s1 Ọni a ya na ulishi \r (iMat 10.28-31) \p \v 4 Emọle mhẹ, abi o la mhi li gue ọli ẹ yẹ ẹ, a khi na ulishi ẹgbọ ni o khia khi idiegbe e lẹsẹ dobẹ ya gbe-a, ini e gbe idiegbe-a, ẹa ke mhuẹ emhi olese ni e ke dobẹ ya li. \v 5 Ama mhi ya gueyẹ ẹ ọni a ya na ulishi. A na ulishi Ẹshinẹgba ni ọ mhuẹ itoto ni ọ kha gbe ọgbọa se, ọ gbo pfi ọli lo ilimhi iriẹriẹ. Abi o li mhi li gue ọli ẹ yẹ ẹ, a na ulishi oyọli. \v 6 Ọa khi ikọbọ eva a ri ipfeli isuẹsuẹ oshe ẹ dẹ? Ama abi o riẹ khi ighọ, Ẹshinẹgba ọa yele ọngẹwẹ ọkhọghuo a.\fig Ipfeli isuẹsuẹ|src="hk00081c.tif" size="col" loc="LUK 12.6" copy="TIF" ref="12.6" \fig* \v 7 Egbegbọ lọ khi, Ẹshinẹgba ọ she leli itsu ni e la ẹ ukhomhi nya. Itobọ ighọ a khi zẹ ni ulishi o mu ẹ, irari khi a mu ẹloe dọsẹ ipfeli isuẹsuẹ ebubu. \s1 Eni e migha na iJesu ali eni e kie ọli \r (iMat 10.32,33; 12.32; 10.19,20) \p \v 8 Abi o li mhi li gue ọli ẹ yẹ ẹ khi, ọni ọ da lama gue ingme oyẹmhẹ yẹ ẹgbọ ne, Omi ọgbọ ọ li ya gue ingme oyọli yẹ igẹni eyi Ẹshinẹgba. \v 9 Ama ọni ọ da kie mhẹ ukpẹloe ẹgbọ, mhi ya li kie ọli ukpẹloe igẹni eyi Ẹshinẹgba. \v 10 Ọgbọ ni ọ da zẹ ẹmuẹbe na Omi ọgbọ ne, a ya gbekua na li. Ama ọgbọ ni ọ da pfi unu-a deba Ayẹmhẹ-nọ-pfuasẹ, ọgbọ a ya gbekua na li.\f + \fr 12:10 \ft Li zẹ \fq iMat 12.32; iMak 3.29\f* \p \v 11 Ini a rue ẹ bhale owa ugamhi oyi ẹgbọ iJu ali ẹgbọ eni ẹẹ mhẹsẹ ali enighie, a khi zẹ ni a yele abi a ya ngme, ali abi a li ya pfa egbe ẹ shi ekẹ. \v 12 Irari khi Ayẹmhẹ-nọ-pfuasẹ ọ ya sẹsẹ ẹ abi a ya ngme oni ẹghẹghẹ.\f + \fr 12:12 \ft Li zẹ \fq iMat 10.19-20; iMak 13.11; iLuk 21.14-15\f* \s1 Okhẹ irọkhọkhọ oyi ọyẹghẹ \p \v 13 Ọgbọ ọghuo elemhi eni ebubu ẹgbọ ọ lu iJesu, ọọ li, “Ọsẹsẹ kpẹkpẹ gueyẹ inyọghuo-mhẹ ni ọ kemhi ugu na mhẹ.” \v 14 IJesu ọ sọ ọli ọ, ọọ, “Ọghuo ọ zẹmhẹ shi ọni ọ rẹ ẹ a gue ẹzọ ali ọni ọọ kemhi ugu na ẹgbọ?” \v 15 Ighọ ọ gueyẹ wẹ nya, “A mu egbe ẹ shi emhi ituegbe, irari khi agbọ oyi ọgbọ ọa migha nga ukhomhi ẹpfue ni ọ mhuẹ.” \p \v 16 Ọ zẹ okhẹ irọkhọkhọ ona khasẹ wẹ, ọọ wẹ, “Ekẹ oyi ọmọse ni ọ pfue ọghuo, o lolo ti emhi na li. \v 17 Ọni ọmọse ọ shitọ sa, Ọọ, ‘Sẹ mhi li ya kia eghọ? Mhi a mẹ asha ke ri emhi ya shi aka oyẹmhẹ.’ \p \v 18 “Ighọ ọọ, ‘Emini mhi ya riẹlẹ na. Mhi ya guọghọ aka oyẹmhẹ-a, mhi ya tọ aka onofunẹ olese ni mhi rọ sọ iakpa ali itsua elese shi. \v 19 Ẹghẹghẹ aghọ mhiẹ egbemhẹ, Ọmuẹ u zẹ ukhomhi onete gba e! Irari khi u mhuẹ ẹpfue ni e bububu, ni e ya tsua-ẹ ramhi ikpe ebubu. Ka yẹmhẹ-a, ke le, ke da. Wa li agbọ abi o ghọle ẹ.’ ” \p \v 20 “Ama Ẹshinẹgba ọọ li, ‘Yẹyẹ ọyẹghẹ! U ya ghu-a amiọsẹ; mena ọghuo ọ ke ya mhọli eni ugu ni u she ti ma na egbe ẹ?’ \p \v 21 “Ighọ o ya li ọgbọkpa egbe ni ọ da ti ẹpfue ma na egbọli, ni ọa mhuẹ ẹpfue oyi emini o mu Ẹshinẹgba ẹloe.” \s1 A khi ke sa usamhi agbọ \r (iMat 6.25-34) \p \v 22 Ighọ iJesu ọ gueyẹ eniyẹ odukhokho eyọli, ọọ wẹ, “Irarighọ, a khi zẹ ni usamhi emini a ya le ali usamhi emini a ya da, o nasẹ ẹ, wẹkhi usamhi idiegbe oyẹ emini u wa sọ. \v 23 Agbọ oyẹ o mu egbe dọsẹ eminale, idiegbe oyẹ o gbo mu egbe dọsẹ ode ni a sọ ẹ shi ọ. \v 24 A bino ipfeli na ukhomhi idane, ẹa rọ kọ wẹkhi eri ẹẹ khiẹsẹ, ẹa mhuẹ ashini e tsua eminale a shi wẹkhi eri e mhuẹ aka, ama eri Ẹshinẹgba ọ rọ na wẹ a le. A mu ẹloe dọsẹ wẹ! \v 25 Ọngẹẹ ọnọghuo ọ ya dobẹ ri irari inyama-egbe oyọli khi ogbẹlẹ oghuo ma agbọ oyọli? \v 26 Aborọkhia khi u wa ya dobẹ riẹlẹ ukuku emhi onana, elọ o zẹ ni u rọ a nasẹ egbe ẹ shi emini e kpọle? \p \v 27 “Sa ọ bino abi ebuli idodo e li ẹ fu. Ẹa ya gbe akanya wẹkhi eri ẹẹ do ide. Ama mhi gue a yẹ ẹ khi egbegbi iSolomoni ni ọ tseku lighọ mhuẹ itsua ni e somhi otse, ọa khuẹ akhuẹ nabi ebuli okhọghuo o khuẹ.\f + \fr 12:27 \ft Li zẹ \fq 1 Ighie 10.4-7; 2 Okhẹ 9.3-6\f* \v 28 Ẹẹ ni a mhuẹ ukuku irudunga, ini o khia khi ighọ Ẹshinẹgba ọ ri ide ku ebuli egbe, ni e kha laọ amo, akọ a tosẹ wẹ-a, sẹ u ke liẹ sa khi ọa ya li ri egbegbi itsua sọ ẹ? \p \v 29 “Irarighọ, a khi ke sa emini a ya le ali emini a ya sọ; a khi zẹ ni o nasẹ ẹ udu. \v 30 Irari khi ẹgbọ ena agbọ ona nya, wẹwẹ e na khu emhi enana, ama Ita ẹ ni ọ la iloghie ọ lẹsẹ khi e to ẹ. \v 31 Ochoghọ emiemini u wa riẹlẹ nya, zẹ ni Eghiele oyi Ẹshinẹgba o khi onododẹ, emhi elese ni u wa nono nya, ọ ya rẹwẹ ma ọ nẹ. \s1 Ẹpfue na obini iloghie \r (iMat 6.19-21) \p \v 32 “A khi zẹ ni ulishi o mu ẹ, ẹẹ ikuku isumha, irari khi ọghuẹmhẹ oyi Ita ẹ o khi ni ọ rọ ri oni eghiele na ẹ. \v 33 A ri emhikpa ni a mhuẹ dẹ, a kemhi eni ikpaghọ na eni ẹa mhuẹ. A zẹ ni a mhuẹ ẹkuẹ ukpaghọ ni ọa ya khakha, ali ni a gbo mhuẹ ẹpfue shi iloghie ni ọa ya pfo wẹkhi oghiatọ ọ mẹ asha a ti bhale ọ, wẹkhi ifu e mẹ asha a tọwẹ, \v 34 Irari khi ashini ẹpfue oyẹ o la, aghọ udu oyẹ ọọ la. \s1 A mu egbe shi ekẹ khẹ ibhale oyi Ọnọmhuẹ \p \v 35 “A mu egbe shi ugamhi, a zẹ ni ikpa eyẹ ẹ e ke gẹ.\f + \fr 12:35 \ft Li zẹ \fq iMat 25.1-13\f* \v 36 Abi eni ẹ ga ọgbọ e migha khẹ ijele oyi ọni ọ mhuẹ wẹ ni ọ ye ukue ni a rọ a rue ọkpotso, ini ọọ bhale ni ọ rọ kpheli obọ odẹ, e nyanya khueghie odẹ a na li aghọaghọ.\f + \fr 12:36 \ft Li zẹ \fq iMak 13.34-36\f* \v 37 O ma ti eni ẹ ga ọgbọ eghọ egbe ini ọni ọ mhuẹ wẹ ọ bhale ya ẹ khi e mu egbe migha khẹ luẹ. Abi o la mhi gue a yẹ ẹ khi, ọ ya mu egbe akanya, ọ lu wẹ, ọ nu wẹ shitọ, ọ ri eminale na wẹ le. \v 38 Oghẹlẹ o ya khi na eni eni ẹẹ ga eghọ ini ọni ọ mhuẹ wẹ ọ bhale ya ẹ khi e mu egbe shi ekẹ ini o tseku khi itsotso ogbiẹ, o ke khi ini ogbe o ya gbe ọ rọ bhale. \v 39 A lẹsẹ ona khi ini ọni ọ mhuẹ apfẹ ọ lẹsẹ ẹghẹghẹ ni oghiatọ ọ rọ ọ bhale ọli owa ya do lọ, ọa kha zẹ ni ọ lo ọli owa ya do. \v 40 Ẹẹ oyẹẹ a ke mu egbe, irari khi Omi ọgbọ ọ dobẹ ya bhale ẹghẹghẹ ni aa sa shi.”\f + \fr 12:40 \ft Li zẹ \fq iMat 24.43-44\f* \s1 Ọni ọ guẹ ẹẹ ga ali ọni ọa guẹ ẹẹ ga \r (iMat 24.45-51) \p \v 41 IPita ọ mhila li, ọọ, “Ọnọmhuẹ anye u kpe ekpita ona yẹ abi ọgbọkpa?” \p \v 42 Ọnọmhuẹ ọọ li, “Ọghuo ọ fẹ khi ọni ọrẹloekhu, ni ọ mhọli ilẹsingme, ni ọọ gbe akanya te odẹ igẹsikia, ni ọga ọyọli ọ ri apfẹ nga obọ, ni ọ gueyẹ ọli ọ ri eminale na eni ẹ ga li ke le shi ẹghẹghẹ? \v 43 Ikhivọsẹ o khi na ọni ọ ga ọgbọ ọghọ, ini ọga ọyọli ọ bhale ya ẹ ọli shi iguẹ-riẹlẹ. \v 44 Mhi gue a yẹ ẹ khi eri ọ ya ri emini ọ mhuẹ nya nga ọli obọ. \v 45 Ama ini ọni ọọ ga ọgbọ ọghọ ọ la udu oyọli liẹ, ‘Ọga ọyẹmhẹ ọ she tẹsẹ ẹ dọsẹ,’ ni ọ rọ gbe eni ẹẹ ga eni ikpotso ali eni emọse ni a rọ shi ọli obọ, ọọ le, ọọ da, onyọ ọọ gbe ọli. \v 46 Eri ọni ọga ọyọli ọ ya bhale ẹlẹ ni ọa sa shi ni ọa ri ẹloe shi ekẹ ẹ khẹ ọli, ikhi ẹghẹghẹ ni ọa sa shi. Ọni ọga ọyọli ọ gbe ọli, ọ kuale ọli utse, ọ ghie ọli abọ pfilo deba ẹgbọ umha-suesọ. \p \v 47 “Ama ọni ọọ ga ọgbọ ọghọ, ni ọ lẹsẹ ọghuẹmhẹ oyi ọga ọyọli, ni ọa mu egbe ni ọ rọ riẹlẹ ọghuẹmhẹ oyọli, a ya gbe ọli itali, a nali osoli egbegbọ. \v 48 Ama ọni ọ ga ọgbọ ni ọa lẹsẹ ọghuẹmhẹ oyi ọga ọyọli ni ọọ riẹlẹ emini o ye ni a gbe ọli shi, a ya gbe ọli ukukuọ. Irari khi ọni a ri emini e bu na, emini e bu a ya mhila li. Ọni a ri emini e lolo bu nga obọ, emini e lolo bu a ya mhila li. \s1 IJesu ọa ri opfọmhẹ bhale ama okemhi \r (iMat 10.34-36) \p \v 49 “Erali mhi bhale ya pfi shi ekẹ agbọ ona. Abi a khẹ khi e she a lala. \v 50 Mhi mhuẹ ibatizi ni mhi ya mie shi egbe. Egbe ẹa ke sheshe mhẹ ne ini mhia li mie ọli se.\f + \fr 12:50 \ft Li zẹ \fq iMak 10.38\f* \v 51 Eri a dabi khi opfọmhẹ mhi rọ bhale ekẹ agbọ? IIye! Okemhi mhi rọ bhale. \v 52 Rọte memena vu, ẹgbọ oshe ni e la ọmhuẹ-apfẹ oghuo e ya kemhi egbe. Aasẹ ọ e mu okhọli vule shi aava ọ, aava ọ e mu okhọli vule shi aasẹ ọ. \v 53 Ita ali omiọli ọnọmọse e ya mu okhuẹ vule shi egbe wẹ ọ. Inyọ ali omiọli ọnọkpotso e mu okhuẹ vule shi egbe wẹ ọ. Inyọdọ ali ọsami ọli, e ya mu okhuẹ vule shi egbe wẹ ọ.”\f + \fr 12:53 \ft Li zẹ \fq iMika 7.6\f* \s1 Ilẹsẹ emini ẹghẹghẹ o ngme \r (iMat 16.2,3) \p \v 54 IJesu ọ gueyẹ eni ẹgbọ nya, ọọ, “Ini a da mẹ khi otughunu o gbe shi obini ovọ o te ẹ tiemhi eko ne, aghọaghọ a liẹ khi amẹ o ya ruẹ, amẹ o ruẹ esheshighọ. \v 55 Ini akpekpeli o rọte ukiẹkiẹ ọgobọ ini a sọ alo ghue obini ovọ o te ẹ lo eko ẹ li ne, ẹ khi ogbe o ya nye amo, esheshighọ o lighọ. \v 56 Ẹẹ erugamhi-ku-alo, a lẹsẹ abi a liẹ bino abi ekẹ ali ukhui o ngme, a guele abi ogbe o ya li. Elọ o zẹ khi aa lẹsẹ abi ẹghẹghẹ o ngme memena? \s1 Yẹyẹ ali ọbe ẹ a rọ nu egbe riẹlẹ \r (iMat 5.25-26) \p \v 57 “Elọ o zẹ khi a gueyẹ egbe ẹ emini o te odẹ ni a ke riẹlẹ ọli? \v 58 Abi yẹyẹ ali ọni ọ luẹ ẹzọ a liẹ ke lẹ ikọtu, rọshẹka ni a rọ riẹlẹ neni a ramhi ikọtu. Ini ọa khi ighọ, eri ọ ya ti ẹ bhale ufuẹgẹ oyi ọsọ-ẹzọ, ọni ọsọ-ẹzọ ọ muẹ ghi ọni ọ omhẹsẹ, ọni ọ mhẹsẹ eghọ muẹ ya pfilo owa ighumha. \v 59 Mhi gueyẹ ẹ khi u wa ya tigbe lase aghọ le, ini u wa li fali oko ni a ya fiẹ pfo nya.” \c 13 \s1 Ini ẹẹ aa li mupfi eri a li ya pfua \p \v 1 Ẹghẹghẹ aghọ, ẹgbọ eghuo ni e la aghọ e gueyẹ iJesu abi oghie iPaleti ọ ku ọlia eyi ẹgbọ iGalili eghuo ni ọ gbolo-a ma ọlia eyi elamhakọ ni a rọ luasẹ obo. \v 2 IJesu ọọ wẹ, “Eri a dabi khi olamhẹ eyi eni ẹgbọ iGalili eghọ e dọsẹ olamhẹ eyi ẹgbọ iGalili ni e kpọle, ni o zẹ khi e ghọ na wẹ osue? \v 3 Iiye! Aa khi ighọ, ini ẹẹ aa li mupfi, ighọ ẹẹ a ya li pfua. \v 4 Abi khi eri a dabi khi ẹgbọ ogbalale ni owa atọnga ni o la ekẹ iSiloamu o de mu gbolo-a eghọ, khi olamhẹ eyẹwẹ e khọlọ dọsẹ eyi ẹgbọ ni e kpọle ni e la iJerusalẹmu? \v 5 IIye! Mhi gue ẹ yẹ ẹ khi ini ẹẹ aa li mu pfi, ighọ a li ya pfua.” \p \v 6 Aghọ iJesu ọ la zẹ okhẹ irọkhọkhọ oyi ọara ọkhua-eni ni ọa ya mọ. Ọọ wẹ, “Ọmọse ọghuo ọ kọ ọkhua-eni shi ogba upfonu. Ọ je ọ ya bino ini lọli mẹ udumhi ọ pfa, ama ọa mẹ emhikhọghuo ọ. \v 7 Ọ gueyẹ ọmọse ni ọ ri ẹloe a khu oni ogba upfonu, ọọ li, ‘Oonokpe-esẹ na ni mhi te ẹ kiasẹ oni ọara ona ini mhi mẹ udumhi ọ, mhia mẹ okhọghuo. Ka khi ọli-a, elọ o zẹ ni o rọ le ekẹ shi afuẹ?’ \p \v 8 “Ọni ọmọse ọ lema ọni ọ mhuẹ oni ogba ipfonu, ọọ li, ‘Ọga kpẹkpẹ zẹ ọli obọ ukpe ona bino ni mhi gua gasẹ udi ọli, ni mhi ku ifatalaza shi ọ bino. \v 9 O kha mọ idumhi ishukpe, o ti, ama ini ọa ke mọ, u khi ọli-a.’ ” \s1 IJesu ọ ri ọkpotso ni ọ guọghọ-a ze ẹlẹ iyẹmhẹa. \p \v 10 Ẹlẹ iyẹmhẹa, iJesu ọ la owa ugamhi u sẹsẹ ẹgbọ. \v 11 Ọkpotso ọghuo ọ la aghọ ni o khia khi o gbe ikpe igbẹlele ni ayẹmhẹ ọkphaghiẹ o te mu ọli gọnọ-a. Eri ọ ke nyẹsẹ, ọa ke dobẹ ẹ vule migha. \v 12 Abi iJesu ọ rọ mẹ ọli, ọ lu ọli lasele, ọọ li, “Kpotso, ughuamhi oyẹ o she pfo.” \v 13 Ọ ri abọ nga ọli egbe, aghọaghọ ọni ọkpotso ọ vule migha, ọ kuẹghiẹ Ẹshinẹgba. \v 14 Elemhi e bi ọni ọ mhẹsẹ shi oni owa ugamhi khi iJesu ọ ri ọni ọkpotso ze ẹlẹ iyẹmhẹa. Ọni ọmọse ọọ ẹgbọ ni e le gba, “Ogbẹlẹ esesa e la ẹfo uka ni awa rọ ọ gbe ikanya, a ke bhale eni ogbẹlẹ esesa eghọ ni a la ọ rẹ ẹ ke ze, ama a khi ke bhale ẹlẹ iyẹmhẹa.”\f + \fr 13:14 \ft Li zẹ \fq Okiali 20.9-10; iDẹut 5.13-14\f* \v 15 Ọnọmhuẹ ọ sọ li ọ, ọọ, “Ẹẹ ẹgbọ eri ugamhi ku alo, ọa khi eri a taghiẹ ichi ali ikphẹrẹ eyẹ-a shi ashini a gẹnọ wẹ shi, a rue wẹ je okẹ ya da amẹ ẹlẹ iyẹmhẹa?” \v 16 Elọ o ke zẹ ni ọkpotso ọna ni ọ li khi omiomi Aburaamu ni ọkphaghiẹ ọ she gẹnọ ikpe igbẹlele, ni aa rọ li ya taghiẹ ọli-a ẹlẹ iyẹmhẹa? \v 17 Abi iJesu ọ rọ ngme ona se, omama o mu ẹgbọ ni e mu okhọli vule shi ọli ọ, ama ikanya ọnyaloa nya ni ọ gbe o ri egbe e mu eni ẹgbọ. \s1 Okhẹ irọkhọkhọ oyi ukpamhi ọara iMọsitadi \r (iMat 13.31-32; iMak 4.30-32) \p \v 18 IJesu ọ mhila wẹ, ọọ, “Sẹ Eghiele oyi Ẹshinẹgba o fẹ li? Elọ mhi fẹ ya ri ọli khọkhọ? \v 19 Eri o li abi ukpamhi ọara iMọsitadi ni ọgbọ ọ rue ya kọ ogba. Oo fu, o mele ukpokpomhi ọara ni ipfeli e ku eko shi iguabọ eyọli a.” \s1 Okhẹ irọkhọkhọ oyi ifuma \r (iMat 13.33) \p \v 20 Ọ gbo rọ mhila wẹ, “Elọ mhi fẹ ya ri Eghiele oyi Ẹshinẹgba khọkhọ? \v 21 Eri o li abi ifuma ni ọkpotso ọ rọ ma italabi ifulawa esẹ wushe ni o fuma shiọ.” \s1 Odẹ na pfi \r (iMat 7.13,14,21-23) \p \v 22 Ẹghẹghẹ aghọ, iJesu ọ kiakia ẹoli khi ẹoli, ọ sẹsẹ ẹgbọ abi ọ li je iJerusalẹmu. \v 23 Ọgbọ ọghuo ọ mhila li, ọọ, “Ọnọmhuẹ, ikuku ẹgbọ tsẹ Ẹshinẹgba ọ ya mie pfuese?” \p IJesu ọọ wẹ, \v 24 “A rọshẹka ni a rọte unu-odẹ na pfi lo. Mhi gue a yẹ ẹ khi ebubu ẹgbọ e ya rọshẹka ni wẹwẹ e lo, ama, ẹa ya dobẹ. \v 25 Itobọ khi ini ọni ọ mhuẹ owa ọ da vule ya pfi okpẹ odẹ ne, eri a mema migha olase ke kpheli odẹ shi afuẹ, a lema, a liẹ, ‘Ọga kpẹkpẹ khueghie odẹ a na anye.’ \p “Ama ọ sọ wẹ ọ, ọọ, ‘Mhi aa lẹsẹ ẹ wẹkhi eri mhi lẹsẹ obini a te bhale.’ \p \v 26 “Ẹghẹghẹ aghọ, a ya liẹ, ‘Anye nu ẹ le, anye nu ẹ da, u gbo la ifu apfẹ eyi anye e sẹsẹ.’ \p \v 27 “Ama ọ ya gbo liẹ, ‘Mhia lẹsẹ obini a te bhale. Ẹẹ nya a vu mhẹ ana lasele, ẹẹ ẹgbọ ọkhọlọ.’\f + \fr 13:27 \ft Li zẹ \fq Iwolo 6.8\f* \v 28 Aghọ ẹgbọ e la ke viẹ, ẹẹ gbe akọ akọ, ini a mẹ Aburaamu ali Aziki ali iGiekọpu ali emekẹguele obini Eghiele oyi Ẹshinẹgba ama a khu ẹ ya lase. \v 29 Ẹghẹghẹ aghọ ẹgbọ e ya rọte obini ovọ o te ẹ ngale ali obini ovọ o te ẹ lo eko, ali ukiẹkiẹ obita ali ukiẹkiẹ ọgobọ ini a sọ alo ghue obini ovọ o te ẹ lo eko bhale, e ya shitọ shi ukue na Eghiele oyi Ẹshinẹgba.\f + \fr 13:29 \ft Li zẹ \fq iMat 8.11-12; 22.13; 25.30\f* \v 30 A bino khi a ya mẹ ẹgbọ eghuo ni e kpẹ kpe ukhokho e ya kpe odalo, ẹgbọ ni e kpẹ kpe odalo e ya ke kpe ukhokho.”\f + \fr 13:30 \ft Li zẹ \fq iMat 19.30; 20.16; iMak 10.31\f* \s1 Ingme oyi iJerusalẹmu o to iJesu egbe \r (iMat 23.37-39) \p \v 31 Ẹghẹghẹ aghọ ẹgbọ iFarisi eghuo e bhale deba iJesu, ẹ ọli, “Vu ana lasele irari khi oghie Erọdu ọ nono ni lọli gbe-a.” \p \v 32 IJesu ọọ wẹ, “A ka gueyẹ ọni anyakọ ọghọ, ‘Khi mhi ya khu ayẹmhẹ ọkphaghiẹ ẹgbọ egbe lasele ali mhi gbo ri ẹgbọ ya ze amo ali akọ, ama akọpfua mhi ya gbe akanya oyẹmhẹ pfo.’ \v 33 Abibi o riẹ li, mhi mema ya ti okiali ke je odalo, amo ali akọ ali akọpfua, irari khi ọmekẹguele ọkhọghuo ọa khi ọni ọ mẹ asha a ghu shi ẹoli oboese sẹ ni iJerusalẹmu. \p \v 34 “Eekhue-oo! IJerusalẹmu, iJerusalẹmu. Ẹẹ ni a gbolo emekẹguele-a, ni a gbolo ẹ tono eni a ghie ghi ẹ echẹ, iti-ingmẹ o ghọle mhẹ ni mhi kono imiẹ kugbe, abi ọkhọkhọ ọ liẹ kono imi ọli shi ifu ipfua, ama ọa ghọle ẹ! \v 35 A bino khi apfẹ oyẹ ẹ khi ikpukpu igbe e ke khi. Khi ọgbọ ọa ke la ọ, mhi gue a yẹ ẹ khi aa ke ya mẹ mhẹ, sẹ ini oni ẹghẹghẹ o ramhi ni a ke rọ a liẹ, ‘Ẹshinẹgba ọ khi vọsẹ na ọni ọ ri eva oyi Ọnọmhuẹ bhale.’ ”\f + \fr 13:35 \ft Li zẹ \fq Iwolo 118.26; iJere 22.5\f* \c 14 \s1 IJesu ọ gbo ri ọgbọ ze ẹlẹ iyẹmhẹa \p \v 1 Ogbẹlẹghuo ẹlẹ iyẹmhẹa, iJesu ọ je apfẹ oyi ọkhẹmhuẹ iFarisi ọghuo ya le eminale, ẹgbọ e ri ẹloe mema shi ọli egbe ni e mẹ emini ọ ya li. \v 2 Itobọ khi ọmọse ọghuo ọ la aghọ ni ọ fumhi abọ ali awẹ. \v 3 IJesu ọ mhila eni iFarisi ali eni ẹ sẹsẹ Ishi eyi iMosisi, “O fẹ ti elemhi Ishi eyi iMosisi ni ọgbọ ọ rọ ri ọgbọ ze ẹlẹ iyẹmhẹa, abi khi ọa ti?” \v 4 Ama ẹa pfa shi ọli ekẹ. Ighọ ọ pfi obọ rue ọni ọmọse, ọ rọli ze, ọ rue ọli obọ-a, ọli ọ ke je. \p \v 5 Ọ mhila wẹ, ọọ wẹ, “Ọngẹẹ ọnọghuo ọ ya mhọli ọmọ, o ke khi ẹna ni ọ ya de pfilo ilija ni ọa ya nyanya mu ọli ọ lasele, ini o riẹkhi ẹlẹ iyẹmhẹa?”\f + \fr 14:5 \ft Li zẹ \fq iMat 12.11\f* \v 6 Ẹa mẹ sọ shi ọli ọ. \s1 IJesu ọ sẹsẹ osẹsẹ iregbe-tiemhi ekẹ \p \v 7 IJesu ọ mẹ abi ẹgbọ eni a lu bhale oni ukue, e li ya shitọ ashini o mhuẹ ekpẹ shi oni ukue, ọ zẹ okhẹ irọkhọkhọ khasẹ wẹ, ọọ wẹ, \v 8 “Ini ọgbọ ọ lu ẹ bhale ukue ni a la rue ọmueshi khi kpẹ todẹ ya shitọ ashini o mhuẹ ekpẹ, itobọ khi, otsẹ a she li kpẹ lu ọgbọ ni ọ mu ẹloe dọsẹ li shi oni ukue. \v 9 Ini a mẹ ghọ, ọni ọ lu ẹ shi ukue, ọ ya bhale deba ẹ, ọọ, ‘Kpẹkpẹ vule ni ọmọse ọna ọ shitọ.’ Ẹghẹghẹ aghọ u ri omama ya shitọ ukpẹkhomhi onikeke. \v 10 Ama ini a lu ẹ shi ukue, kpẹ ya rue ukpẹkhomhi onikeke shitọ na rọ bhale ya ẹ khi ọni ọ luẹ shi oni ukue ọ bhale deba ẹ, ọọ ‘Ọmuẹ, vule je ukpẹkhomhi ni o yagha.’ Ẹghẹghẹ aghọ u mhuẹ ekpẹ shi ukpẹloe oyi ọgbọkpa ni ọ ga la oni ukue.\f + \fr 14:10 \ft Li zẹ \fq Ekpi 25.6-7\f* \v 11 Irari khi ọni ọ da ti egbọli nga, a ya ti ọli tiemhi, ama ọni ọ da ti egbọli tiemhi, a ya ti ọli nga.”\f + \fr 14:11 \ft Li zẹ \fq iMat 23.12; iLuk 18.14\f* \p \v 12 Ighọ iJesu ọ gueyẹ ọni ọ lu ọli shi oni ukue, “Ini u ya nye ekhe fẹli ẹgbọ, khi lẹsẹ lu emọle ẹ, ali inyọghuo ẹ, ali ẹgbọ eyẹ ali eni e pfue tsẹ, irari khi e li dobẹ ẹ ghie lu ẹ shi ekhe ni e nye ẹlẹlese, ni o li abinẹ khi e she fali ẹ ota to ọ. \v 13 Ama ini u mhọli ukue, luno ẹgbọ eni ẹa mhọli ali ẹgbọ eni ẹa mhọli awẹ ẹ kia ali eni e guọghọ awẹ-a ali ezalo. \v 14 Ẹghẹghẹ aghọ u mhọli ikhivọsẹ. Itobọ khi ẹa ya dobẹ fali ẹ oru to ọ. U ya mẹ eleli ogbẹlẹ ite-eghuli-guale oyi ẹgbọ ni e pfuasẹ.” \s1 Okhẹ irọkhọkhọ oyi ukue Oniẹmhi \r (iMat 22.1-10) \p \v 15 Abi ọmọse ọghuo ni e ga shitọ shi eni ekhe, ọ rọ suọ abi iJesu ọ ngme, ọọ li, “Oghẹlẹ o ya khi na ọgbọ ni ọ ya la ukue na Eghiele oyi Ẹshinẹgba le emhi.” \v 16 IJesu ọ sọ ọli ọ, ọọ li, “Ọmọse ọghuo ọ mu egbe ni ọ rọ ya mhuẹ ukue oniẹmhi. Ọ lu ebubu ẹgbọ shi oni ukue. \v 17 Ẹghẹghẹ oni ukue o ramhi, ọ ghie ọni ọọ ga li ghi ẹgbọ ni ọ lu shi oni ukue, ọ ọli ọ ka gueyẹ wẹ, ọ liẹ, ‘A bhale khi mhi she mu egbe se.’ \p \v 18 “Ama ọgbọgbọ ọ guele emini o zẹ khi lọli a ya mẹ asha bhale. Ọni ododẹ ọọ li, ‘Mhi lẹsẹ dẹ ekẹ ishemhi, mhi ya lẹ ya bino ọli. Kpẹkpẹ khi wola.’ \p \v 19 “Ọlese ọọ li, ‘Mhi lẹsẹ dẹ ena agbhagbhamhi ishe ni a gẹ toma aava aava kugbe, ni a rọ gua ishemhi. Mhi ya lẹ ya rẹwẹ gbe akanya bino. Kpẹkpẹ khi wola.’\fig Ena ava ni a to ma rọ ọ gua ishemhi|src="hk00019c.tif" size="col" loc="LUK 14.19" copy="TIF" ref="14.19" \fig* \p \v 20 “Ighọ ọlese ọọ, ‘Mhi lẹsẹ rue ọkpotso mhi aa ya mẹ asha bhale.’ \p \v 21 “Ighọ ọni ọọ ga ni a ghie eghọ, ọ nyenẹ egbe ukhokho ya gueyẹ ọga ọyọli, abi eni ẹgbọ e ngme nya. Ighọ elemhi e li bi ọni ọdapfẹ. Ọọ ọni ọ ga li, ‘Nyanya fiẹ je olase, ka kia odẹ ni e je ifu apfẹ nya, wolọ ẹgbọ eni ẹa mhuẹ. Eni e ghu abọ ali awẹ-a ali ezalo ali eni ẹa dobẹ a kia bhale.’ \p \v 22 “Ighọ ọni ọọ ga ọgbọ ọ bhale, ọọ ‘Ọga mhi she ye usomhi ni u ghie mhẹ, ama owa ọa kie vọ ẹgbọ ne.’ \p \v 23 “Ighọ ọni ọga ọ gueyẹ ọni ọọ ga ọgbọ ọghọ, ọọ, ‘Je odẹ ali ifu apfẹ ya lu wẹ lole ni owa oyẹmhẹ o vọ. \v 24 Mhi gueyẹ ẹ khi ọgbọkhọghuo ọa la ẹgbọ ni mhi ri ebe ghi ni ọ ya ri unu mu eminale ni mhi nye.’ ” \s1 Emini o ya gbe ẹ, ni u rọ khi ọmọ odukhokho \r (iMat 10.37,38) \p \v 25 Ebubu ẹgbọ e deba iJesu lẹ iJerusalẹmu, iJesu ọ nyenẹ alo gueyẹ wẹ, ọọ wẹ, \v 26 “Ini ọgbọ ọkhọghuo ọ da nono ni lọli bhale deba mhẹ ni ọa rọ da kie itali ali inyọli ali ughuẹ ọli ali imiọli, ali inyọghuo ọli, ali agbọ ọyọli ne, ọa ya dobẹ khili ọmọ odukhokho ọyẹmhẹ.\f + \fr 14:26 \ft Li zẹ \fq iMat 10.37\f* \v 27 Ọgbọ ni ọa da tsua apfida oyọli ke deba mhẹ ne, ọa ya dobẹ khi ọmọ odukhokho ọyẹmhẹ.\f + \fr 14:27 \ft Li zẹ \fq iMat 10.38; 16.24; iMak 8.34; iLuk 9.23\f* \p \v 28 “Ọngẹẹ ọnọghuo ọ ya tọ owa atọnga ni ọa ya kpẹ todẹ shitọ ta ingmẹ ni o ya gbe ọli, ni ọ mẹ ini lọli ya mhuẹ ikpaghọ tọ li pfo? \v 29 Ini ọa khi ighọ, ọ kha ri ọli gbe ni ọa ke rọ dobẹ tọ li pfo, eri ẹgbọkpa ni e da mẹ oni owa e ri ọni ọmọse ya ke li egia. \v 30 E liẹ, ‘Ọmọse ọna ọọ tọ owa ama ọa ke dobẹ tọ li pfo.’ \p \v 31 “Oghie ọnọghuo ọọ nono ni lọli ri okhuẹ ghie oghie ọlese ni ọa kpẹ todẹ ya shitọ sa bino ini lọli ya dobẹ ri ẹgbọ agbẹlẹ igbe 10,000 ya nu ọni oghie ọghọ ni ọ mhuẹ ẹgbọ agbẹlẹ uye 20,000 khọli? \v 32 Ini ọ mẹ khi lọli aa ya tẹ ọli ọ, eri ọ ya nyanya ghie ẹgbọ ghi ọni oghie abi ọa li ramhi ọli egbe ne, ọọ li zẹ ni wẹwẹ e rọ riẹlẹ. \p \v 33 “Ighọ khi ọgbọ ni ọa rue emhikpa ni ọ mhuẹ obọ-a, ọa ya dobẹ khi ọmọ odukhokho ọyẹmhẹ. \s1 Ugbheli \r (iMat 5.13; iMak 9.50) \p \v 34 “Ugbheli o ma ti gba, ama ini ugbheli ọa ke mhuẹ iviọlọ oyọli, sẹ a ka gbo dobẹ ya ri ọli ke gbo mhuẹ iviọlọ oyi ugbheli? \v 35 Ẹghẹghẹ aghọ aa ke ri ọli ya riẹlẹ emhi okhọghuo, wẹkhi eri a ya ku ọli shi ekẹ ni o ri ekẹ wọghọ, ama eri a ke ya ku ọli kua. \p “Ọni ọ mhuẹ esọ ọ rọ suọ.” \c 15 \s1 Okhẹ irọkhọkhọ oyi osumha ni ọ wa-a \r (iMat 18.12-14) \p \v 1 Ighọ ebubu emionoga ali ena olamhẹ e bhale ti mama iJesu ni e rọ suọ ingmemhi ni ọ ngme. \v 2 Ama ẹgbọ iFarisi ali esẹsẹ Ishi eyi iMosisi ẹ, “Ọni ọmọse ọna ọ kpe abọ ẹ mie ẹgbọ olamhẹ, ọ gbo nu wẹ ẹ le eminale.”\f + \fr 15:2 \ft Li zẹ \fq iLuk 5.29-30\f* \v 3 Ighọ iJesu ọ zẹ okhẹ irọkhọkhọ khasẹ wẹ, ọ, \v 4 “Ini o khia khi ọngẹ ẹ ọ mhuẹ isumha egbhuẹshe, ni a rọ bhale ya ẹ khi ọghuo ọ wa ọ a, sẹ ọ ya li? Aa khi eri ọ ya zẹ ọghuo ọa la egbhuẹshe eni e kpọle obọ shi ifu ọdagbe ifufu, ọ vu ya nono ọghuo ni ọ wa eghọ, ramhi ni ọ rọ ya mẹ ọli mu? \v 5 Ini ọ mẹ ọli, egbe ẹẹ mu ọli, ọ mu ọli ta ike. \v 6 Ini ọ ramhi apfẹ, ọ luno emọle ọli ali idogbapfẹ eyọli, ọọ wẹ, ‘A bhale ya nu mhẹ ghẹlẹ irari khi osumha ọyẹmhẹ ni ọ wa, mhi she mẹ ọli mu.’ \v 7 Mhi gueyẹ ẹ khi ini ọgbọ olamhẹ ọ mu pfi, oghẹlẹ o la iloghie dọsẹ ọgbọ ọghuo ọa la egbhuẹshe ni e she pfuasẹ ni ẹa ke nono imupfi. \s1 Ukpaghọ ni o waa \p \v 8 “Ini o khia khi ọkpotso ọ mhọli ikpẹkhuli igbe, ni ọ rọ wasẹ oghuo ọ-a, sẹ ọ ya li? Ọa khi eri ọ ya ri ákpá ru, ọ fuomhi owa nguẹnẹ, ọ kuegbe-a nono ọli ramhi ni ọ rọ ya mẹ ọli rue? \v 9 Ini ọ mẹ ọli rue, ọ luno emọle ọli ali idogbapfẹ eyọli, ọọ wẹ, ‘A bhale ya nu mhẹ ghẹlẹ irari khi ukpẹkhuli oni o wa mhẹ-a, mhi she mẹ ọli rue.’ \v 10 Mhi gueyẹ ẹ khi ighọ igẹni eyi Ẹshinẹgba e liẹ ghẹlẹ ini ọgbọ olamhẹ ọghuo ọ mu pfi.” \s1 Ọmọ ọni ọ wa-a \p \v 11 IJesu ọ gbo zẹ okhẹ irọkhọkhọ ona khasẹ wẹ, ọọ wẹ, “Ọmọse ọghuo ọ ya laọ ni ọ mhuẹ eniyẹ emọse aava. \v 12 Ọnikeke ni ọ laọ, ọọ itali, ‘Itamhẹ, kemhi ugu ni o ya khi oyẹmhẹ na mhẹ.’ Ighọ ọni itali ọ kemhi oni ugu na wẹ. \v 13 Ọa tẹsẹ ne, ọni ọmọ ọghọ ọ tsua ugu eyọli. Ọ vu je ẹoli odonuẹ oboese, ọ ya pfuse ẹpfue eghọ kua. \v 14 Ọ pfuse ẹpfue eghọ nya kua se, ukpokpomhi okiamhi o lo oni ushishi oghọ nya le. Ọyẹmhẹ o gbe ọli. \v 15 Ighọ ọ lẹ deba ọmọse ni ọ khi ọmọ ekẹ aghọ. Ọ ri egbọli mele ọni ọọ ga ọni ọmọse-a. Ọ ghie ọli je ishemhi oyọli ni ọ ri eminale na igulu eyọli ke le. \v 16 Ọ nono ini lọli mẹ asha ke le eminale ni eni igulu e le kpọle. Ama ọgbọkhọghuo ọa bọ eminale na li. \v 17 Abi ẹgbhali eyọli e rọ tiemhile, ọ mhila egbọli, ‘Ọa khi eri ighumha eyi itamhẹ nya e mẹ eminale a le, e kẹsẹ shi, ni mhi rọ la ana ri egbe na okiamhi a gbe ya ghua! \v 18 Mhi nyenẹ egbe ya je apfẹ deba itamhẹ, ni mhi ya liẹ ọli, Ita mhi she lamhẹ na Ẹshinẹgba ali yẹyẹ. \v 19 Mhia ke tẹ ọni abi a lu omiẹ, rue mhẹ abi oghumha ọghuo ọyẹ.’ \v 20 Ighọ ọ vu ya je deba itali. Ama abi ọ li bhale ni ọ kie nuata shi apfẹ eghọ, itali ọ mẹ ọli, ọ mhuẹ ilẹlemhi na li. Ọ na ya mu ọli, ọ pfi abọ gege ọli uruli, ọ pfi ọli ẹlẹmhi egbe. \v 21 Ọni ọmọ ọọ itali, ‘Itẹ, mhi she lamhẹ shi Ẹshinẹgba ali yẹyẹ ọ, mhia ke tẹ ni a lu omiẹ, ke riẹlẹ mhẹ abi eni ẹẹ ga ẹ ọtuọghuo.’ \v 22 Ama itali ọ luno eni ẹẹ ga li, ọọ, ‘Okuekhoogo! A nyanya a rue egbegbi itsua ni e somhi otse nya bhale sọ li. A rue ukhui shi ọli obọ, ni a ri ekuẹ sọ li. \v 23 A mu ẹna ni ọ khọbọ bhale ni a gbe ọli-a ni awa mhuẹ ukue ke ghẹlẹ gbii. \v 24 Irari khi eri omimhẹ ọna ọ kpẹ ghu-a ama ọ she guale. Eri ọ kpẹ wa ama a she mẹ ọli rue.’ Ighọ e lu ukue, e ghẹlẹ gbii. \v 25 Ẹghẹghẹ aghọ omiọli ọnọgbhali ni ọ kpẹ la ifui ishemhi ọ rọte ishemhi jele. Abi ọ rọ ti mama apfẹ, ọ suọ eko ebọla ali ishimhi. \v 26 Ọni omiọli ọghọ ọ lu ọni ọọ ga ọyi itali ọghuo, ọ mhila li, ọ, ‘Elọ a mẹ?’ \v 27 Ọni ọọ ga ọọ li, ‘Inyọghuo ẹ ọ jele, ni itẹ ọ rọ gbe ẹna ni ọ gbẹdi ọghuo-a. Irari khi ọ jele shi itoto ali oghẹlẹ.’ \v 28 Ighọ elemhi e bi ọni inyọghuo ọli ọnọgbhali ọghọ, ọa ke lama lo owa le. Ighọ itali ọ lẹ deba li, ọ lema li ọ lo le. \v 29 Ama ọọ itali, ‘Bino oonokpe-ingme ni mhi te la ana a gẹ, ni mhia a tigbe da ushi oyẹ okhọghuo ghue, ama agbọagbọ wa tigbe mu ẹlamhi ọkhọghuo na mhẹ ghue, ni emọle mhẹ e li nu mhẹ ghẹlẹ. \v 30 Ama abi omiẹ ọna ni ọ tsua itsua ẹpfue eyẹ ya pfuẹchẹ kua na idegbe ọ rọ jele, u ya gbe ẹna ni ọ gbẹdi-a na li.’ \v 31 Itali ọọ li, ‘Omimhẹ, ẹghẹghẹ kpa u te nu mhẹ la akana, emhikpa ni mhi mhuẹ eyẹ e khi. \v 32 Ama o ti ni awa ghẹlẹ, irari khi eri inyọghuẹ ọna ọ kpẹ ghua, ama ọ she nyenẹ egbe bhale agbọ; eri ọ kpẹ wa ama a she mẹ ọli rue.’ ” \c 16 \s1 Okhẹ irọkhọkhọ oyi ọrẹloekhu ọna ikpamhika \p \v 1 IJesu ọ zẹ okhẹ irọkhọkhọ khasẹ eniyẹ odukhokho eyọli, ọọ wẹ, “Ọmọse ọghuo ni ọ pfue ọ la ọ, ọ mhuẹ ọrẹloekhu ẹpfue enayọli. A gueyẹ ọni ọmọse khi ọni ọrẹloekhu ọ pfuse luẹ ẹpfue-a. \v 2 Ighọ ọ lu ọli, ọ mhila li, ‘Elọ ona o khi ni mhi a suọ idiegbe oyẹ? Rọkhasẹ mhẹ ghue abi u li gbe akanya oyẹ irari khi waa ke gbolo ya khi ọrẹloekhu ọyẹmhẹ.’ \v 3 Ighọ ọni ọrẹloekhu ọ sa ọ, ‘Sẹ mhi li ya kia abi ọga oyẹmhẹ ọ rọ ya khu mhẹ akanya ena? Mhi aa mhuẹ itoto ni mhi rọ dobẹ ya gua ishemhi. Omama omhila kia-kia ọọ mu mhẹ. \v 4 Mhi lẹsẹ abi mhi ya li ini ẹgbọ e zẹmhẹ lo apfẹ oyẹwẹ le ini a khu mhẹ akanya.’ \p \v 5 “Ighọ ọ lu ẹgbọ ni e lo ọga ọyọli ota. Ọ mhila ọnododẹ, ‘Ingmẹ u lo ọga ọyẹmhẹ?’ \p \v 6 “Ọọ li, ‘Igalọ oili olivu egbhuẹshe asha elele.’ Ọni ọrẹloekhu ọọ li, ‘Mọ ebe, shitọ khi wẹ-a, ni u kẹkẹ igalọ egbhuẹshe asha ene.’ \v 7 Ọ mhila ọnuzava, ‘Ingmẹ yẹyẹ u lo?’ \p “Ọọ li, ‘Ikpulu ado agbẹlẹ.’ \p “ ‘Ọọ li, mọ ebe shitọ khi wẹ-a ni u kẹkẹ egbhuẹshe asha eleli.’ \p \v 8 “Ọni ọga ọghọ ọ kuẹghiẹ ọni ọrẹloekhu ọna ikpamhika ọghọ, irari khi ọ riẹlẹ ingme ikpamhika ni o li abi ilẹsingme. Irari khi ẹgbọ ena agbọ ona e lẹsẹ abi e li ri ikpamhika nu egbe ẹ ngeli dọsẹ abi ẹgbọ ni e khi ena ákpá ẹ li. \v 9 Mhi gue ọli ẹ yẹ ẹ, a ri ẹpfue ni a mhuẹ mu emọle shi agbọ ona ni a rọ bhale ya ẹ khi ini e pfo, a ya zẹ ẹ lo iloghie. \p \v 10 “Ọgbọ ni a da dobẹ ri egbe ẹ nga shi ukuku emhi ni a rọ nga li obọ ne, ọ ya zẹ regbenga shi eminiẹmhi, ini a rọli nga ọli obọ. Ọni ọa da zẹ ri egbe ẹ da shi ukuku emhi ne, ọa ya zẹ ri egbe da shi eminiẹmhi. \v 11 Ini u wa zẹ ni a regbenga shi ẹpfue na agbọ ni a rọ shi ẹ obọ, sẹ a li ya ri egbegbi ẹpfue ngẹ obọ? \v 12 Ini o khia khi u wa zẹ ri egbe ẹ nga shi ẹpfue oyi ọgbọẹse, ọghuo ọ ya ri oyẹ nẹ? \p \v 13 “Aa mẹ ọni ọọ ga ọgbọ ni ọ dobẹ ya ke ga ega aava utoghuo. Eri ọ ya nono ingme oyi ọghuo, ọa nono ingme oyi ọnọkpọle. Ọọ suọ esọ na ọghuo dọsẹ ọnọkpọle. Wa dobẹ ya ke ga Ẹshinẹgba u gbolo ẹ ga ukpaghọ.”\f + \fr 16:13 \ft Li zẹ \fq iMat 6.24\f* \s1 Osẹsẹ eyi iJesu eghuo \r (iMat 11.12,13; 5.31,32; iMak 10.11,12) \p \v 14 Abi ẹgbọ iFarisi ni e nono ingme ukpaghọ dọsẹ e rọ suọ ona, e dọ iJesu ọkọnyọ. \v 15 IJesu ọọ wẹ, “Eri a ngeli ukpẹloe agbọ ni a rọ ke khasẹ khi eni angeli oyẹwẹ o migha shi ipfuasẹ a khi, ama Ẹshinẹgba ọ lẹsẹ usamhi udu oyẹẹ. Emini ẹgbọ ẹẹ bino khi oo mu ẹloe gba, eri ọọ kpasẹ Ẹshinẹgba. \p \v 16 “Eri a ri Ushi oyi iMosisi ali emini emekẹguele e kẹkẹ gbe akanya ramhi ẹghẹghẹ oyi iJọni Ọni ọọ batazi ẹgbọ. Rọte ẹghẹghẹ aghọ vu ya ramhi memena, eri a ri ungmemhi oyi Eghiele oyi Ẹshinẹgba a tse abọ, ọgbọkpa ọ rọshẹka ini lọli dobẹ lo ọ.\f + \fr 16:16 \ft Li zẹ \fq iMat 11.12-13\f* \v 17 O ya kẹlẹ ni ekẹ ali ukhuli ni e kelea, ama ukpamhi ungmemhi okhọghuo kpele ọa ya de Ishi eyi iMosisi pfi-a.\f + \fr 16:17 \ft Li zẹ \fq iMat 5.18\f* \p \v 18 “Ọmọse ni ọ da khu ughuẹ ọli pfia ni ọ ya rue ọkpotso ọlese ne, ọ she kia okia. Ọmọse ni ọ da rue ọkpotso ni a khu ughuẹ, ọ she li kia okia.\f + \fr 16:18 \ft Li zẹ \fq iMat 5.32; 1 iKọri 7.10-11\f* \s1 Ọmọse ni ọ pfue ali iLazarọsi \p \v 19 “Ọmọse ọghuo ọ ya laọ ni ọ mema pfue. Ọọ sọ itsua enete ni e somhi otse ni e ghalẹ, ọ li agbọ nyafunyafu ogbẹlẹ kpa. \v 20 Ọmọse ọghuo ọna umhamẹ ni a lu iLazarọsi, ọ li ya la ọ. Igboko e gẹ ọli. A tsua li bhale odẹ unuẹkpẹ oyi ọni ọmọse ni ọ ghọ pfue ọghọ ẹghẹghẹ kpa. \v 21 Eri ọni iLazarọsi ọ shitọ oni odẹ unuẹkpẹ oyọli ini lọli mẹ eminale ni e rọte ọli ukhomhi itebu de kua rue le. Eri ewa e gbolo bhale ya lalọ ọli eni igboko. \p \v 22 “Ẹghẹghẹ o bhale ni ọni iLazarọsi ọ rọ ghua. Igẹni eyi Ẹshinẹgba e bhale ya tsua li je ashini Aburaamu ọ la. Ọmọse ni ọ lighọ pfue eghọ, ọ li ghua, a ri ọli tọ. \v 23 Ilimhi iriẹriẹ ni ọ la mẹ osue, ọ yasẹ alo idane, ọ mẹ Aburaamu khi ọ nuata shi luẹ egbe, iLazarọsi ọ shitọ mama li. \v 24 Ighọ ọ lu leghe, ‘Aburaamu ita! Kpẹkpẹ mhuẹ ilẹlemhi na mhẹ. Ghie iLazarọsi ni ọ to obọ amẹ to mhẹ ẹlẹmhi, itobọ khi mhi la ukpokpomhi osoli elemhi erẹ memena.’ \p \v 25 “Ama Aburaamu ọọ li, ‘Ọmọ sato khi abi u rọ la agbọ, u she mie eminete eyẹ, ama iLazarọsi ọ mie emini ẹa ti eyọli. Mena egbe e pfọmhi ọli shi ana, yẹyẹ u la ukpokpomhi osoli. \v 26 Ini a ri obọ rue ona ọ shi ekẹ, rọte ashini u la bhale ana ugbilimhi ekẹ o pfa awa a. Irarighọ, eni ẹẹ nono ni wẹwẹ e rọte ana da je obini u la, ẹa ya dobẹ wẹkhi eni e la obini u la e dobẹ ya da bhale deba anye oola.’ \p \v 27 “Ọni ọmọse ọọ ọli, ‘kpẹkpẹ mhia lema ẹ, ghie iLazarọsi je apfẹ oyi itamhẹ, \v 28 irari khi mhi mhuẹ inyọghuo emọse oshe. Zobẹ ni ọ ya tse agua yẹ wẹ ini e khi bhale asha osoli ona.’ \p \v 29 “Aburaamu ọ sọ ọli ọ, ọọ li, ‘E mhuẹ Ishi eyi iMosisi ali emekẹguele, e ri esọ shi wẹ ekẹ.’ \p \v 30 “Ọni ọmọse ọọ li, ‘IIye, Aburaamu ita, ini ọgbọ ọ rọte eghuli guale ya tse agua yẹ wẹ, e ya mu nyenẹ.’ \p \v 31 “Aburaamu ọọ li, ‘Ini ẹa ri esọ shi emini Ishi eyi iMosisi ali emekẹguele e ngme, ẹa ya ri esọ shi ekẹ ini ọgbọ ọ tseku rọte eghuli guale.’ ” \c 17 \s1 Olamhẹ ali igbekua \r (iMat 18.6,7,21,22; iMak 9.42) \p \v 1 IJesu ọọ eniyẹ odukhokho eyọli, “Emini e ri ọgbọ ọ lamhẹ olamhẹ e mema ya bhale, ama o ma khọlọ ọni ọgbọ ni o rọte obọ oyọli bhale egbe. \v 2 O ti nẹ ini a mu ẹchẹ iko zu ọgbọ ọghọghọ uruli tsua pfilo okẹ oniẹmhi, dọsẹ ni ọ rọ ya zẹ ni ọtuọghuo ikuku eniyẹ enana ke lamhẹ olamhẹ. \v 3 A mhọli ẹgbhẹ shi emini a riẹlẹ.\f + \fr 17:3 \ft Li zẹ \fq iMat 18.15\f* \p “Ini inyọghuo ẹ ọ lamhẹ, gue ọli yẹ ọli. Ini ọ mu nyenẹ, gbekua na ọli. \v 4 Ini ọ lamhẹ nẹ iti ishilua ogbẹlẹ, ni ọ rọ bhale ya lema ẹ eni iti ishilua eghọ, ni ọ rẹ, ‘Mhi mu nyenẹ.’ U mema ya gbekua na li.” \s1 Irudunga \p \v 5 Eni ighiusomhi na kẹẹ ogbava ni iJesu ọ zẹ, ẹẹ, “Ọnọmhuẹ, zese irudunga oyanye-a.” \v 6 Ọnọmhuẹ ọọ wẹ, “Ini u mhuẹ irudunga ni o she abi ukpamhi imọsitadi, u ya liẹ ọara ọaghiẹ ona, ‘Ọọ ekẹ-a, ni u ya gbọla shi elemhi okẹ oniẹmhi!’ O ya suọ nẹ. \s1 Akanya oyi ọni ọ ga ọgbọ \p \v 7 “Ini ọngẹẹ ọ fẹ mhuẹ ọni ọọ ga li ni ọ gua ishemhi ẹ nali, okekhi isumha ọ ri ẹloe ẹ khu nali. Eri ọ ya liẹ ọli, ‘Nyanya bhale ya le eminale ini ọ rọte ishemhi jele’? \v 8 Ọa khi eri ọ ri ochoghọ ya kpẹ liẹ ọli, ‘Ka nye emhi ogbọmhi na mhẹ, u kpha li na mhẹ ni mhi le. Mhi kha le se, ni mhi rọ da se, u tigbe ya le oyẹ’? \v 9 Ọ ya tsẹ ọni ọ ga ọgbọ ọghọ ọ mu ikanya irari khi ọ da ye usomhi ni ọ ghie ọli? \v 10 Ighọ khi ẹẹ, ini a riẹlẹ abi a ghie ẹ se, a ke liẹ, ‘Eni ẹ ga ọgbọ tsẹ anye khi, akanya khi akanya oyi anye, anye ẹ gbe.’ ” \s1 IJesu ọ ri emọse ishọmha ze \p \v 11 Abi iJesu ọ rọ je iJerusalẹmu, ọ rọte iteva ẹoli iSameria ali ẹoli iGalili ii dọsẹ. \v 12 Abi ọ li lo ẹoli oghuo le, emọse ogbe ni efafe e mu e bhale deba li, e ta pfia migha. \v 13 E tsẹsẹ leghe, ee liẹ, “IJesu Ọnọmhuẹ, mhuẹ ilẹlemhi na anye!” \v 14 Abi iJesu ọ rọ mẹ wẹ, ọọ wẹ, “A ka ri egbe ẹ khasẹ ekpodalo-ugamhi eyi Ẹshinẹgba.” Abi e li lẹ eghọ, eni efafe e kala wẹ egbe-a, e ze.\f + \fr 17:14 \ft Li zẹ \fq iLẹv 14.1-32\f* \v 15 Ighọ ọghuo ọ elemhi wẹ, abi ọ rọ mẹ khi lọli ze, ọ nyenẹ egbe ukhokho bhale, ọ kuẹghiẹ Ẹshinẹgba leghe. \v 16 Ọ bhale ya de yẹshi iJesu odalo, ọ tsẹ ọli uwegbe. Ọngi iSameria ọni ọmọse ọ khi. \v 17 Ighọ iJesu ọ mhila wẹ, “Ọa khi ẹgbọ ogbe a rọ ze? Ighe otiale ni e kpọle? \v 18 Aa mẹ ọngẹwẹ ọkhọghuo ni ọ nyenẹ egbe ukhokho bhale ya kuẹghiẹ Ẹshinẹgba, sẹ ni ọpfẹse ọnana?” \v 19 IJesu ọ li, “Vule ke je, irudunga oyẹ o she rẹ ze.” \s1 Ibhale oyi Eghiele oyi Ẹshinẹgba \r (iMat 24.23-28,37-41) \p \v 20 IFarisi eghuo e mhila iJesu ẹghẹghẹ ni Eghiele oyi Ẹshinẹgba o rọ ya bhale. IJesu ọọ wẹ, “Eghiele oyi Ẹshinẹgba ọa ya bhale ni a ke mẹ alo gbugbugbu. \v 21 Ọa khi oni a liẹ, ‘Ghe ọli ana.’ Wẹ khi, ‘Ghe ọli aghọ.’ Irari khi Eghiele oyi Ẹshinẹgba ọ la iteva oyẹ ẹ.” \p \v 22 Ighọ ọ eniyẹ odukhokho eyọli, “Ẹghẹghẹ ọ bhale ni a ya nono ogbẹlẹ oghuo oyi omi ọgbọ, ama a ya mẹ ọli. \v 23 Ẹgbọ e ya ke gueyẹ ẹ, ‘Bino khi ọ la aghọ.’ Ali khi, ‘Ọ la ana.’ Ama a khi na deba wẹ. \v 24 Irari khi ẹlẹ ni Omi Ọgbọ ọ ya bhale, eri ọ ya li abi erali akphala ni ọ nyamhise alo rọte ukiẹkiẹ ukhui oghuo ya je ukiẹkiẹ ni ọ kpọle. \v 25 Ama ọ mema kpẹ ya mẹ osue egbegbọ, ẹgbọ agbhotu ena e kie ọli. \p \v 26 “Abi o ke lẹsẹ li ẹghẹghẹ oyi iNoa, ighọ o ya li ogbẹlẹ ni Omi Ọgbọ ọ ya bhale.\f + \fr 17:26 \ft Li zẹ \fq Igbae 6.5-8\f* \v 27 Eri ẹgbọ e le, e da, e rue ikpotso, a ri ikpotso ye ughuẹ ya ramhi ni iNoa ọ rọ lo ọkọ-okẹ oniẹmhi. Ighọ amẹ ni ofunẹ o rọte idane tiemhile ya pfuse wẹ-a nya.\f + \fr 17:27 \ft Li zẹ \fq Igbae 7.6-24\f* \p \v 28 “Ighọ o gbo li ẹghẹghẹ oyi iLọti. Ẹgbọ e le, e da. E dẹ, e rọ dẹ. E kọ, e tọ apfẹ. \v 29 Ama ẹlẹ ni iLọti ọ lase ekẹ iSodomu le, erali ali ingamhi e rọte idane zẹ kule ya pfuse wẹ-a nya.\f + \fr 17:29 \ft Li zẹ \fq Igbae 18.20; 19.25\f* \v 30 Ighọ o ya li ẹlẹ ni Omi Ọgbọ ọ ya bhale. \v 31 Ẹlẹ ni a ngme ena, ọni ọ la ukhomhi owa, ọ khi tiemhile ya wolọ itsua eyọli. Ighọ o khi ọni ọ la ishemhi, ọ khi nyenẹ egbe je apfẹ shi emhi khọghuo.\f + \fr 17:31 \ft Li zẹ \fq iMat 24.17-18; iMak 13.15-16\f* \v 32 A sato ingme oyi ughuẹ iLọti!\f + \fr 17:32 \ft Li zẹ \fq Igbae 19.26\f* \v 33 Ọgbọ ni ọ da nono ni lọli tsumhi agbọ oyọli ne, o ya de ọli obọ-a, ama ọgbọ ni rue agbọ oyọli obọ-a shi ekẹ itobọ oyẹmhẹ ne, ọ ya mẹ ọli rue.\f + \fr 17:33 \ft Li zẹ \fq iMat 10.39; 16.25; iMak 8.35; iLuk 9.24; iJọn 12.25\f* \v 34 Ẹliyọsẹ ni a ngme ena, emọse aava e ya lesẹ shi ukpho oghuo, a ya rue ọghuo ọ vu, o kpe ọtuọghuo ọ le. \v 35 Ikpotso aava e ya ke mhẹli emhi kugbe, a ya rue ọghuo ọ vu, o kpe ọtuọghuo ọ le.” \v 36 [Emọse aava e ya la ishemhi, a ya rue ọtuọghuo ọ vu, o kpe ọtuọghuo ọ le.] \p \v 37 Eniyẹ odukhokho eyọli e mhila li, ẹ ọli, “Obo lọ Ọnọmhuẹ?” IJesu ọọ wẹ, “Ashini idiegbe olimhi o la, aghọ ighuli ẹẹ legba.” \c 18 \s1 Okhẹ irọkhọkhọ oyi ọsamhi-olimhi ali ọsọ-ẹzọ \p \v 1 IJesu ọ zẹ okhẹ irọkhọkhọ khasẹ eniyẹ odukhokho eyọli, ni ọ rọ sẹsẹ wẹ khi o ti ni a ke lema ẹghẹghẹ kpa, ali e khi zẹ ni o lọsẹ wẹ. \v 2 Ọọ wẹ, “Elemhi ẹoli oghuo, ọmọse ọsọ-ẹzọ ọ ya la ọ ni ọa li na ulishi Ẹshinẹgba wẹkhi eri ọ mu ekpẹ na ọgbọ. \v 3 Ọsamhi-olimhi ọ li la oni ẹoli ni ọ bhale deba ọni ọsọ-ẹzọ, ọọ li, ‘Kpẹkpẹ pfa ẹzọ na mhẹ shi ingme ni o de mhẹmhẹ ali ọgbọ.’ \v 4 O ga tẹsẹ ọni ọmọse ọa kie pfa shi ọli ekẹ. Ama ikpukhokho ọ, ọni ọmọse ọọ egbeọli, ‘Ini o riẹ khia khi mhi aa ya na ulishi Ẹshinẹgba wẹkhi eri mhia mu ekpẹ na ọgbọ, \v 5 ni o rọ khia khi ọni ọkpotso ọna ọ lina bhale ya nasẹ mhẹ ena, mhi ya pfa ẹzọ na li, ini ọ khi ya ri ibhale oyọli ona kie ke nasẹ mhẹ!’ ” \p \v 6 Ọnọmhuẹ ọọ wẹ, “Aa suọ abi ọsọ-ẹzọ ọna ọkhọlọ ọna ọ ngme? \v 7 Ẹshinẹgba ọa ya li pfa ẹzọ na eniyẹ eyọli ni e viẹ ẹ lu ọli, ghe ẹlẹ-ọguota, ghe ẹlẹ-iyọsẹ? \v 8 Mhi gueyẹ ẹ khi ọ ya pfa ẹzọ na wẹ pia. Abi o li ena, ini Omi Ọgbọ ọ nyenẹ egbe bhale, ọ li bhale ya ẹ irudunga ekẹ agbọ?” \s1 Okhẹ irọkhọkhọ oyi iFarisi ali ọmionoga \p \v 9 IJesu o gbo zẹ okhẹ irọkhọkhọ ona khasẹ ẹgbọ eghuo ni e regbenga khi wẹwẹ e mhọli iguẹ-ngeli dọsẹ ẹgbọẹse, ni e ri ẹloe a gbe ẹgbọẹse. \v 10 “Emọse aava e je Owa Oyi Ẹshinẹgba ya sọ iromhi. Ọghuo ọ ọ khi iFarisi, ọnọkpọle ọ khi ọmionoga. \v 11 Ọni iFarisi ọ vule, ọ sọ iromhi, ọ kuẹghiẹ egbọli, ọọ liẹ, ‘Ẹshinẹgba, mhi kphẹmhi nẹ khi mhi aa li abi ẹgbọẹse ni e khi ighiatọ ni ẹẹ li ingmobe, ni ẹẹ kia okia abi ọmọse ọmionoga ọnana. \v 12 Iteva mhia pfi azumhi elemhi ẹfo uka. Mhi a zẹ azẹ-oghuo-igbe elemhi emini mhi mhuẹ kpa.’ \p \v 13 “Ama ọni ọmionoga ọghọ, ọ tapfia migha ọa gbudu yasẹ alo fẹli idane, ama ọ lẹsẹ gbe abọ nga aye, ọ liẹ, ‘Ẹshinẹgba mhuẹ ilẹlemhi na mhẹ, mhẹmhẹ ọgbọ olamhẹ.’ \v 14 Mhi gue egbegbi ingme a yẹ ẹ khi ọni ọmionoga ọna Ẹshinẹgba ọ bino khi ọ pfuasẹ dọsẹ ọni ọmọse ni ọ kpọle. Egbe e mu ọli je apfẹ. Itobọ khi ọgbọ ni ọ da ti egbọli nga ne, eri a ya ti ọli tiemhi ekẹ, ama ọni ọ da ti egbọli tiemhi ekẹ, a ya ti ọli nga.”\f + \fr 18:14 \ft Li zẹ \fq iMat 23.12; iLuk 14.11\f* \s1 IJesu ọ khi vọsẹ na ikuku eniyẹ \r (iMat 19.13-15; iMak 10.13-16) \p \v 15 Ẹlẹghuo, ẹgbọ e li mu eniyẹ enikeke bhale ghi iJesu ni ọ ri obọ ti wẹ. Abi eniyẹ odukhokho eyọli e rọ mẹ wẹ, ẹẹ e khi bhale ya nasẹ ọli. \v 16 Ama iJesu ọ lu eni eniyẹ, ọọ wẹ, “A zẹ ni ikuku eniyẹ e bhale deba mhẹ, a khi ke mu wẹ migha irari khi enabi wẹwẹ e mhuẹ Eghiele oyi Ẹshinẹgba. \v 17 Abi o li mhi li gue ọli yẹ ẹ khi, ọni ọa da mie Eghiele oyi Ẹshinẹgba abi ukuku ọmọ ọ li mie ọli ne, ọa ya lo ọli le.” \s1 Oghie ni ọ pfue \r (iMat 19.16-30; iMak 10.17-31) \p \v 18 Ọkhẹmhuẹ ọghuo ọ mhila iJesu, ọọ, “Ọsẹsẹ ọnete, sẹ mhi ya li ni mhi rọ ya mhuẹ agbọ na agbọagbọ?” \v 19 IJesu ọ mhila li, “Elọ o zẹ ni u rọ ọ lu mhẹ ọsẹsẹ ọnete? Ọgbọkhọghuo ọa la ọ ni ọ khi ọnọti, sẹ ni Ẹshinẹgba.” \v 20 U lẹsẹ abi ishi eyi Ẹshinẹgba e ngme, “Khi kia okia, khi gbe ugbeli, khi do ughiatọ, khi pfi ọtsẹlẹ ẹgbhuẹ mu ọgbọ, mu ekpẹ na itẹ ali inyẹ.”\f + \fr 18:20 \ft Li zẹ \fq Okiali 20.12-16; iDẹut 5.16-20\f* \p \v 21 Ọọ iJesu, “Rọte abi mhi te khi ọmọ mhi te ri ishi ena nya a gbe akanya.” \p \v 22 Abi iJesu ọ rọ suọ ona, ọọ li, “O kpọ ẹ emhi oghuo le, lẹ ya ri emini u mhuẹ nya dẹ, u kemhi eni ikpaghọ na ẹgbọ ni ẹa mhọli khi u ya mhuẹ ẹpfue shi iloghie. Ni u tigbe bhale ke deba mhẹ.” \p \v 23 Abi ọni ọmọse ọ rọ suọ ona, egbe e pfọ li-a itobọ khi ọ pfue gba. \v 24 IJesu ọ mẹ abi egbe e pfọ li-a shi ọ, Ọọ, “O ma mu unu ni ẹgbọ ni e lolo pfue ni e rọ lo Eghiele oyi Ẹshinẹgba. \v 25 Ni ọgbọ ni ọ pfue ọ rọ lo Eghiele oyi Ẹshinẹgba, o ya munu dọsẹ, ni ọgbọ ke dua ni lọli ri alakumi rọte esẹ asugẹ ya fiẹ.” \v 26 Ẹgbọ ni e suọ ona e mhila, “Ọghuo ọ ke ya mhuẹ imiepfuese shọ?” \v 27 IJesu ọọ wẹ, “Emini ọa zẹ ọgbọ a riẹlẹ lọli ọ zẹ Ẹshinẹgba a riẹlẹ.” \v 28 IPita ọọ iJesu, “Bino, anye she tsua emhi eyanye nya kua se, anye bhale deba ẹ.” \v 29 IJesu ọọ wẹ, “Abi o li mhi li gue ọli ẹ yẹ ẹ khi, aa mẹ ọni ọ ya tsua apfẹ-ọli, okekhi ughuẹ-ọli pfia, ni ọ tsua inyọghuo ọli, ghe itali ghe inyọli ali imiọli pfia, itobọ Eghiele oyi Ẹshinẹgba, \v 30 ni ọa ya mhuẹ eleli ni e bu dọsẹ eghọghọ, elemhi agbọ ona ali agbọ oni o ke ẹ bhale.” \s1 IJesu ọ gbo gue ingme eghuli oyọli le \r (iMat 20.17-19; iMak 10.32-34) \p \v 31 IJesu ọ rue eniyẹ odukhokho ogbava eyọli je asha eghuo, ọ gueyẹ wẹ. “A ri esọ shi ekẹ, awa ya nga obini iJerusalẹmu. Emini emekẹguele e kẹkẹ shi Omi Ọgbọ egbe nya, e bhale ya tsẹ oobọ. \v 32 A ya mu ọli, a rue ọli na ẹgbọ iJẹta. E ya rọli li egia, ẹẹ tsue ọli, e tono etẹ ku ọli, e gbe ọli itali, e tigbe gbe ọli-a. \v 33 Ẹlẹ onuzi-esẹ, ọ ya guale.” \v 34 Eniyẹ odukhokho eyọli ẹa lẹsẹ udi ingme ena irari khi eri a ri ingme enana sheli wẹ, ali khi ẹa gbo lẹsẹ emini ọọ ngme. \s1 IJesu ọ khueghie ọzalo alo-a \r (iMat 20.29-34; iMak 10.46-52) \p \v 35 Abi iJesu ọ li ti i mama iJẹriko, ọzalo ọghuo ọ shitọ epfẹ odẹ, ọ mhila. \v 36 Abi ọ rọ suọ okeke ẹgbọ ni e dọsẹ, ọ mhila wẹ emini a mẹ. \v 37 A gueyẹ ọli khi iJesu na iNazarẹti ọọ dọsẹ. \v 38 Ọ lu leghe, ọọ li, “IJesu Omi iDefidi mhuẹ isomhelemhi na mhẹ.” \v 39 Ẹgbọ ni e ralo na li ẹ ọli ọ khukhu unu. Ama ighọ ọ kie li tsẹsẹ ọọ liẹ, “Omi iDefidi mhuẹ isomhelemhi na mhẹ.” \v 40 IJesu ọ migha, ọ e lu ọni ọmọse ghi luẹ. Abi ọ rọ ti mama li, iJesu ọ mhila li. \v 41 “Elọ wa nono ni mhi riẹlẹ nẹ?” Ọọ iJesu, “Ọnọmhuẹ mhi a nono ni mhi ke mẹ ekẹ.” \v 42 IJesu ọọ li, “Alo eyẹ e khueghie-a, irudunga oyẹ o she rẹ ze.” \v 43 Aghọaghọ alo eyọli e khueghie-a. Ọ deba iJesu kia, ọ kuẹghiẹ Ẹshinẹgba. Abi eni ẹgbọ nya e rọ mẹ ọli e li li kuẹghiẹ Ẹshinẹgba. \c 19 \s1 IZakiọsi ọmionoga \p \v 1 IJesu ọ́ rọte ẹoli iJẹriko dọsẹ. \v 2 Ọmọse ọghuo ọ la oni ẹoli ni a lu iZakiọsi, lọli ọ khi ọga ọyi emionoga. Ọ ga mema mhuẹ ẹpfue egbegbọ. \v 3 Ọ nono ni lọli mẹ ọni iJesu ọ khi, ama ọa dobẹ. Ọa mẹ asha itobọ khi ẹgbọ e bu dọsẹ. Ali khi ọgbọ ni ọa yagha ọ khi ni ọ lolo she. \v 4 Ighọ ọ na ya ralo odẹ ni iJesu ọ te ya dọsẹ, ọ ya nga ọara ugbẹlẹ shitọ, ini lọli mẹ asha mẹ ọli. \v 5 IJesu ọ ramhi aghọ, ọ yasẹ alo idane lu ọli, Ọọ li, “IZakiọsi, nyanya tiemhile, mhi mema ya kushi apfẹ oyẹ amo.” \v 6 Ighọ ọ nyanya tiemhile. Egbe e mu ọli, ọ ri oghẹlẹ kpe abọ mie iJesu. \p \v 7 Ẹgbọ nya ni e mẹ ona, e wọlọ, e liẹ, “Ọ she ya kushi na ọgbọ ọna olamhẹ.” \v 8 O ke lẹsẹ li dẹnẹ tee, iZakiọsi ọ ti vule, ọọ, “Ọnọmhuẹ ghe i, mhi ya khi ẹpfue eyẹmhẹ shi asha eva, mhi ri asheghuo ọ na ẹgbọ ni ẹa mhuẹ. O kha khia khi mhi li ọgbọkhọghuo le ghue, mhi ya fali ọli eni ota agbhagbhamhi ene.” \v 9 IJesu ọọ li, “Amo ena imiepfuese o she bhale apfẹ ona, itobọ khi omi Aburaamu, ọmọse ọna ọ li khi. \v 10 Irari khi eri Omi Ọgbọ ọ bhale ya nono ẹgbọ ni e waa, ali ni ọ gbo rọ ya mie wẹ pfuese.”\f + \fr 19:10 \ft Li zẹ \fq iMat 18.11\f* \s1 Okhẹ irọkhọkhọ iguẹ-ri emini a rọ nẹ kia \r (iMat 25.14-30) \p \v 11 Abi e kie li suọ ingmemhi ena, iJesu ọ zẹ okhẹ irọkhọkhọ khasẹ wẹ irari khi ọ she ti i mama iJerusalẹmu. Eni ẹgbọ e dabi khi utoghuokpe Eghiele oyi Ẹshinẹgba o rọ ya bhale. \v 12 Ọọ wẹ, “Ọmọse ọkhẹmhuẹ ọghuo ọ ye ushishi odonuẹ ni a rọ ya ri oghie na li, ikpukhokhọ, ọ gbo jele. \v 13 Ighọ ọ luno eni ẹẹ ga li ogbe, ọ kemhi ikpaghọ eyi igolu na wẹ. Ọọ wẹ, ‘A ri ikpaghọ ena du oki ramhi ni mhi rọ ya jele.’ \p \v 14 “Eri tsẹ khi eri apfọli e biselemhi ọli, e ghie usomhi ghi eni e ya gbanọ ọli ukhomhi khi wẹwẹ ẹa nono ni ọni ọmọse ọna, ni ọ khi oghie ọyi wẹwẹ. \p \v 15 “A kie ri oghie na li, ọ jele. Ighọ ọ luno eni ẹ ga li eghọ ni ọ ri ikpaghọ na, ni lọli mhila wẹ abi e ri eni ikpaghọ kia. \p \v 16 “Ọni ododẹ ọ bhale, ọọ li, ‘Ọga, ukpaghọ igolu oyẹ o she bia igbe elese.’ \p \v 17 “Ọni ọga ọọ li, ‘Mu akanya, ọni ọọ ga ọnete ọyẹmhẹ. Itobọ khi u khi ọni a ri egbe ẹ nga shi ukukuọ ni a rọ shi ẹ obọ, mọ ẹoli igbe ke mhẹsẹ shi.’ \p \v 18 “Ọnuzava ọ bhale, ọọ li, ‘Ọga ukpaghọ igolu oyẹ o she bia ishe elese.’ \p \v 19 “Ọni ọga ọọ li, ‘Yẹyẹ mọ ẹoli ishe ri ẹoli ke khu.’ \p \v 20 “Ọnuzasẹ ọ bhale, ọọ, ‘Ọga ghe ukpaghọ igolu oyẹ. Eri mhi gẹnọ li shi ode ya shi nẹ. \v 21 Eri ulishi oyẹ o mu mhẹ itobọ khi ọgbọ ni ọ ze alo u khi. Ashini u waa rọshi u te ẹ rue, ashini u wa rọ kọ shi u te a khiẹsẹ.’ \p \v 22 “Ọni ọga ọyọli ọọ li, ‘Mhi ya rọte emini yẹyẹghuo u ngme sẹ unu ingme ikhi yẹyẹ ọni ọ ga ọgbọ ọbe ọna. Abi u rọ lẹsẹ khi ọmọse ni ọ ze alo mhi khi, khi ashini mhia rọ shi mhi te a rue, mhi gbo rọte ashini mhia rọkọ shi a khiẹsẹ. \v 23 Elọ o zẹ ni u waa rọ ri ukpaghọ oyẹmhẹ ya shi owa ukpaghọ na mhẹ ni e la aghọ ke gbe nga ọ, ni mhi mẹ ọli ali eleli eyọli mie ini mhi nyenẹ egbe jele?’ \p \v 24 “Ighọ ọ gueyẹ eni e migha, ‘A mie ọli oni ukpaghọ igolu ona na ọni ọ mhuẹ eleli asha igbe.’ \p \v 25 “Eni ẹgbọ ẹ ọli, ‘Ọga, ọ she kpẹ mhuẹ igbe.’ \p \v 26 “Ọni ọga ọọ wẹ, ‘Abi o li mhi li gue ọli ẹ yẹ ẹ khi, ọgbọ ni ọ da kpẹ mhuẹ ne, a ya rọ ma li ọ. Ama ọni ọa kpẹ mhuẹ a ya gbo mie ọli ọni ọ kpẹ mhuẹ.\f + \fr 19:26 \ft Li zẹ \fq iMat 13.12; iMak 4.25; iLuk 8.18\f* \v 27 Ama ebe mhẹ eghọ ni ẹa nono ni mhi le eghiele shi wẹ ukhomhi, a wolọ wẹ lase ana, a gbolo wẹ-a ukpẹloe mhẹ.’ ” \s1 IJesu ọ lo iJerusalẹmu le \r (iMat 21.1-11; iMak 11.1-11; iJọn 12.12-19) \p \v 28 Abi iJesu ọ rọ ngme ona se, ọ ya ralo na wẹ. E nga iJerusalẹmu. \v 29 Abi ọ rọ ti mama ẹoli iBẹtifagi ali iBẹtani obini ukhomhi ute ni o khi ẹẹra olivu, ọ ghie eniyẹ odukhokho eyọli aava ralo, ọọ wẹ, \v 30 “A je ẹoli ni o la ẹ odalo. Ini a ramhi aghọ, a ya mẹ omi akphẹrẹ ni ọgbọ ọa nga ghue khi a mu ọli zu. A taghiẹ ọli-a, a mu ọli ghi mhẹ ana. \v 31 Ini ọgbọkhọghuo ọ mhila ẹ, khi ọọ, ‘Elọ o zẹ ni a rọ taghiẹ ọlia?’ A liẹ ọli, ‘Ọnọmhuẹ ọ mhuẹ emini ọ ri ọli ya li.’ ” \v 32 Eni ọ ghie, e bhale ya ẹ ọni akphẹrẹ tee abi iJesu ọ li gueyẹ wẹ. \v 33 Abi e li taghiẹ ọlia, eni e mhọli ọli e mhila wẹ, “Elọ ọ zẹ ni a rọ taghiẹ ọni akphẹrẹ a?” \v 34 Ẹ wẹ, “Ọnọmhuẹ ọ mhuẹ emini ọ rọli ya li.” \v 35 E mu ọli ghi iJesu. E ri ide ku ọli egbe, e mu iJesu nga ọ. \v 36 Abi ọ li lẹ, ẹgbọ e naghiẹ ide ku odẹ. \v 37 Abi ọ rọ ti i mama ashini ute Olivu o te pfi ukhomhi kpọkẹ, eni eniyẹ odukhokho nya ee kuẹghiẹ Ẹshinẹgba leghe shi ikanya ọnyaloa ni e mẹ. \v 38 Ee liẹ, \q1 “Ikhivọsẹ o khi oyi oghie \q2 ni o ri eva oyi Ọnọmhuẹ bhale.” \q1 “Opfọmhẹ o la iloghie, \q2 ufumhi o la obini o yagha nẹ nya.”\f + \fr 19:38 \ft Li zẹ \fq Iwolo 118.26\f* \p \v 39 Ighọ iFarisi eghuo ni e la ifuabọ eni ẹgbọ ẹẹ iJesu, “Ọsẹsẹ, gueyẹ eniyẹ odukhokho eyẹ e khukhu unu.” \p \v 40 Ọọ wẹ, “A ri esọ shi ekẹ, ini e khukhu unu, echẹ e ya ke tsẹsẹ leghe.” \s1 IJesu ọ viẹ na iJerusalẹmu \p \v 41 Abi ọ rọ ti i mama iJerusalẹmu ni ọ rọ mẹ oni ẹoli, ọ viẹ na li. \v 42 Ọọ, “Abi a khẹ khi u lẹsẹ emini o ya ri opfọmhẹ ghi ẹ amo ena lọ! Eri tsẹ khi a she ri ọli sheli na ẹ mena.” \v 43 Ogbẹlẹ ọọ bhale ni ebe ẹ e rọ ya gbe ogba gasẹ ẹ, e khi ẹ shi iteva, e rọte ashakpa gasẹ ẹ shi. \v 44 E ya khọli ẹ pfuse-a. Ẹa ya kẹsẹ ọmọ wẹkhi ọdiọ le, e shashe ẹ apfẹ-a. Ẹa ya kẹsẹ ukpolo nga ukpolo, itobọ khi aa lẹsẹ ẹghẹghẹ ni Ẹshinẹgba ọ rọ bhale ya tsumhi ẹ. \s1 IJesu ọ je Owa Oyi Ẹshinẹgba \r (iMat 21.12-17; iMak 11.15-19; iJọn 2.13-22) \p \v 45 Ighọ ọ lo Owa Oyi Ẹshinẹgba, ọ khu ẹgbọ ni e la aghọ ẹ du oki fiẹ. \v 46 Ọọ wẹ, “A she kẹkẹ ọli shi Ebe-no-pfuasẹ khi, ‘Owa oyẹmhẹ owa iromhi lọ.’ Ama, a she ri ọli mele egbha ighiatọ a!”\f + \fr 19:46 \ft Li zẹ \fq Aza 56.7; iJere 7.11\f* \p \v 47 Ogbẹlẹkpa iJesu ọ la Owa oyi Ẹshinẹgba sẹsẹ, ama eni ighie eyi ekpodalo-ugamhi ali esẹsẹ Ishi eyi iMosisi ali eni e ralo na eni ẹgbọ, ee nono ni wẹwẹ e gbe ọli-a.\f + \fr 19:47 \ft Li zẹ \fq iLuk 21.37\f* \v 48 Ama ẹa mẹ odẹ ni e te ya riẹlẹ ọli, itobọ khi eni ẹgbọ e ri esọ shi osẹsẹ oyọli, ẹa nono ni ungmemhi oyọli okhọghuo o de wẹ esọ-a. \c 20 \s1 A mhila iJesu ọni ọ ri afu na li \r (iMat 21.23-27; iMak 11.27-33) \p \v 1 Ẹlẹghuo khi iJesu ọ la Owa Oyi Ẹshinẹgba tse abọ usomhi onete oyi Ẹshinẹgba, ighie eyi ekpodalo-ugamhi ali esẹsẹ Ishi eyi iMosisi, ali eni egbhali e bhale deba li. \v 2 Ẹ ọli, “Gueyẹ anye afu oyi ọni u rọ ọ gbe ikanya enana. Ọghuo ọ ri eni afu ena nẹ?” \p \v 3 IJesu ọọ wẹ, “Mhi ya li mhila ẹ ogbọ, a sọ mhẹ ọ! \v 4 Ibatizi ni iJọni ọọ batazi ẹgbọ, obọ oyi Ẹshinẹgba o te bhale abi obọ oyi ọgbọ?” \p \v 5 E lu egbe wẹ ochi, e kẹ, “Awa khẹ, ‘Obọ oyi Ẹshinẹgba o te bhale.’ Ọ ya mhila awa, ‘Elọ o zẹ khi aa mie ọli suọ?’ \v 6 Ini awa kẹ, ‘Obọ oyi ẹgbọ.’ Ẹgbọ nya e ya tono awa echẹ irari khi ọgbọkpa ọ lẹsẹ khi ọmekẹguele iJọni ọ khi.” \v 7 Ighọ ẹẹ iJesu, “Anye aa lẹsẹ obini o te bhale.” \p \v 8 IJesu ọọ wẹ, “Mhia li ya gueyẹ ẹ afu ni mhi rọ a gbe ikanya enana.” \s1 Okhẹ irọkhọkhọ oyi eghiale ena ọkhọlọ \r (iMat 21.33-46; iMak 12.1-12) \p \v 9 IJesu ọ zẹ okhẹ irọkhọkhọ ona khasẹ eni ẹgbọ, ọọ wẹ, “Ọmọse ọghuo ọ gua ipfonu shi ogba, ọ rọli ye ongmomhi na eghiale. Ọ vu ẹoli ni ọ la tẹsẹ.\f + \fr 20:9 \ft Li zẹ \fq Aza 5.1\f* \v 10 Ẹghẹghẹ ikhiẹsẹ o ramhi, ọ ghie ọni ọọ ga li ghi wẹ e rọte oni ogba pfanọ idumhi ghi luẹ. Ama eni eghiale e gbe ọni a ghie ọghọ. Ọ pfino abọ efuẹ je. \v 11 Ọni ọmọse ọ gbo ghie ọni ọọ ga li ọnuzava ghi wẹ. E gbe ọli, e yẹghẹ ọlia. Ọ gbo pfino abọ efuẹ ya je. \v 12 Ọni ọmọse ọ gbo ghie ọnuzasẹ. E kuale ọli utse, e khu ọli ya fiẹ. \p \v 13 “Ọni ọ mhuẹ oni ogba ipfonu ọghọ, ọọ, ‘Sẹ mhi fẹ ya li eghọ? Mhi ya ghie omimhẹ ni mhi nono ingme oyọli egbegbọ, otsẹ, e ya mu ekpẹ na li.’ \p \v 14 “Ama abi eni eghiale e rọ mẹ ọli, ẹẹ, ‘Egbegbi omi ọli na ni ọ ya le ugu ogba ona, awa gbe ọli-a ni awa rue oni ugu le.’ \v 15 Ighọ e ti ọli je olase oni ogba ipfonu, e gbe ọlia. \p “Sẹ ọni ọ mhuẹ oni ogba ipfonu eghọ ọ fẹ ya li wẹ? \v 16 Eri ọ ya bhale ya gbolo eni eghiale eghọ-a, ọ tigbe rue oni ogba na eghiale elese.” Abi eni ẹgbọ e rọ suọ oni ingme, ẹ, “Ẹshinẹgba ọ gbe etse kua!” \p \v 17 IJesu ọ bino wẹ alo ukhomhi, ọọ wẹ, “Sẹ emini a kẹkẹ ona o fẹ ngme, ni ọọ,\f + \fr 20:17 \ft Li zẹ \fq Iwolo 118.22\f* \q1 “ ‘Ẹchẹ ni itsọna e kie pfia, \q2 o tigbe ya mele ẹchẹ ẹbẹ \q2 ni o mu ẹloe nẹ nya-a?’ \p \v 18 “Ọni ọ da ya de nga oni ẹchẹ ne, ọ guọghọ-a, ali ọni oni ẹchẹ o da ya de mu ne, o mhẹli ọlia.” \s1 Ingme oga izẹzẹ \r (iMat 22.15-22; iMak 12.13-17) \p \v 19 Eni ẹ sẹsẹ Ishi eyi iMosisi ali ighie eyi ekpodalo-ugamhi e nono odẹ ni e te ya mu ọli aghọaghọ, irari khi wẹwẹ ọ zẹ oni okhẹ irọkhọkhọ tsue. Ama ulishi oyi ẹgbọ oo mu wẹ. \v 20 Ighọ e li ri ẹloe shi ọli egbe egbegbọ. E zẹ ẹgbọ ni e riẹlẹ abi ẹgbọ ni ee mie shi iJesu ọ deba li, e ke de ọli awẹ, ini e mẹ ushi mu shi ọli obọ, ni e mu ọli ghi ena omhẹsẹ eyi igọvunọ. \v 21 Ighọ eni a zẹ eghọ ee mhila li ogbọ, “Ọsẹsẹ, anye ga lẹsẹ khi abi ungmemhi oyi Ẹshinẹgba o li u liẹ ngme ọli, u gbolo a sẹsẹ emini e te odẹ, waa ya gbe ọgbọkhọghuo azẹba, ama eri wa sẹsẹ egbegbi ingme oyi Ẹshinẹgba. \v 22 O fẹ ti ni anye zẹ oga na oghie iSiza abi anye khi zẹ?” \v 23 IJesu ọ she lẹsẹ oshili eyẹwẹ. \v 24 Ọọ wẹ, “A ri ukpaghọ ẹlomho khasẹ mhẹ. Alo eyi ọghuo a fẹ mu shi ọ?” \p \v 25 Ẹ ọli, “ISiza.” \p IJesu ọọ wẹ, “A ri emini e khi eyi iSiza na iSiza, a ri emini e khi eyi Ẹshinẹgba na Ẹshinẹgba.” \p \v 26 Ẹa dobẹ rọte emini ọ ngme igbaa mẹ emhikhọghuo mu shi ọli obọ. Abọ e sha wẹ shi abi ọ li gbaghiẹ oni ogbọ-a, e khukhu unu. \s1 Ẹgbọ iSadusi e mhila li ogbọ irọte-eghuli guale \r (iMat 22.23-33; iMak 12.18-27) \p \v 27 Ẹgbọ iSadusi eghuo ni ẹa lama shi ọ khi a ya mẹ irọte eghuli guale, e ri omhila bhale deba iJesu.\f + \fr 20:27 \ft Li zẹ \fq Ika 23.8\f* \v 28 Ẹ ọli, “Ọsẹsẹ, iMosisi ọ kẹkẹ shi ekẹ na awa khi ini ọmọse ọ ghu-a pfi ughuẹ ọli shi ekẹ agbọ ni ọa rọ bia eniyẹ, inyọghuo ọni ọmọse ọ rue ọni ọkpotso ughuẹ ni ọ bia eniyẹ shi agbọ na inyọghuo ọli ni ọ ghu-a eghọ.\f + \fr 20:28 \ft Li zẹ \fq iDẹut 25.5\f* \v 29 Inyọghuo egbe etuoshilua e ya la ọ. Ọni ododẹ ọ rue ọkpotso, ọ ghua, ọa bia ọmọ. \v 30 Ọnuzava ọ rue ọni ọkpotso. \v 31 Ighọ ọnuzasẹ ọ gbo rue ọli. Ighọ wẹwẹ nya e rue ọli, e ghulo-a, ẹa bia ọmọ. \v 32 Ikpukhokho ọ, ọni ọkpotso ọ li ghua. \v 33 Mena, ogbẹlẹ ni ẹgbọ e ya te eghuli guale, ughuẹ oghuo ọni ọkpotso ọ ya khi, aborọkhia khi wẹwẹ oshilua e ga rue ọli ughuẹ eghọ?” \p \v 34 IJesu ọọ wẹ, “Ẹgbọ ena agbọ ona ẹ rue ikpotso, wẹwẹ e gbo ri ikpotso a ye ughuẹ. \v 35 Ama ẹgbọ ni a leli shi eni e mhuẹ okemhi shi agbọ oghọ ali irọte eghuli guale, ẹa ya rue ikpotso, wẹkhi eri a rẹwẹ ya ye ughuẹ. \v 36 Ẹa kẹ ke ghu, irari khi eri e ke ya li abi igẹni eyi Ẹshinẹgba. Imi Ẹshinẹgba e ke ya khi, irari khi e she rọte eghuli guale. \v 37 Ashini a kẹkẹ ingme oyi ebuli ni oo to shi, iMosisi ọ te rọkhasẹ ẹ gboo khi eni e ghua, ẹ guale, irari khi ọ lu Ọnọmhuẹ, ‘Ẹshinẹgba ọyi Aburaamu ali Ẹshinẹgba ọyi Aziki ali Ẹshinẹgba ọyi iGiekọpu.’\f + \fr 20:37 \ft Li zẹ \fq Okiali 3.6\f* \v 38 Ẹshinẹgba oyi ẹgbọ ni e la agbọ ọ khi. Ọa khi Ẹshinẹgba ọyi ẹgbọ ni e ghua.” \v 39 Esẹsẹ Ishi eyi iMosisi eghuo ni e la aghọ ẹẹ ọli, “Ọsẹsẹ, u ga guẹ ngme!” \v 40 Ọgbọkhọghuo ọa ke gbo gbudu mhila li ogbọ olese. \s1 Omi ọghuo ọni Ọmiepfuese ọ khi \r (iMat 22.41-46; iMak 12.35-37) \p \v 41 Ighọ iJesu ọ mhila wẹ, “Sẹ ẹẹ a liẹ liẹ khi ọni Ọmiepfuese khi omi iDefidi ọ khi? \v 42 Irari khi ọni iDefidi ọ ngme ọli shi ebe Iwolo, ni ọ rẹ, \q1 “ ‘Ọnọmhuẹ ọọ Ọnọmhuẹ ọyẹmhẹ: \q2 Shitọ mhẹ ukiẹkiẹ obita \q1 \v 43 ramhi ni mhi rọ ya \q2 ri ebe ẹ shi ẹ ẹkoawẹ \q2 ni u kpha awẹ ukhomhi.’\f + \fr 20:43 \ft Li zẹ \fq Iwolo 110.1\f* \m \v 44 Ini iDefidi ọ lu ọli, ‘Ọnọmhuẹ.’ Sẹ ọ ke gbo liẹ khi omi iDefidi?” \s1 IJesu ọọ e mhuẹ ẹgbhẹ shi esẹsẹ Ishi eyi iMosisi egbe \r (iMat 23.1-36; iMak 12.38-40) \p \v 45 Abi eni ẹgbọ e kie ku esọ-a shi ekẹ eghọ, iJesu ọọ eniyẹ odukhokho eyọli, \v 46 “A mhuẹ ẹgbhẹ shi esẹsẹ Ishi eyi iMosisi egbe. O ma ghọle wẹ ni e ke sọ itsua na dọlọdọlọ ke kia gasẹ, ni ẹgbọ e ba ke tsẹ wẹ otsẹ ekpẹ atu oki. Ẹẹ shitọ ashini o mhuẹ ekpẹ elemhi owa ugamhi, e gbolo ẹ shitọ ashini o yagha ni o funẹ ukue.\fig iFarisi|src="lb00276c.tif" size="col" loc="LUK 20.46" copy="tif" ref="20.46" \fig* \v 47 Ẹẹ lo apfẹ oyi esamhi-olimhi ya ri itoto miono wẹ emini e mhuẹ. Ẹẹ sọ iromhi ni e nuẹ eyi abamẹmhẹ. A ya na ẹgbọ eghọghọ osue egbegbọ.” \c 21 \s1 Isomhopfa oyi ọsamhi-olimhi \r (iMak 12.41-44) \p \v 1 IJesu ọ bino gasẹ, ọ mẹ khi ẹgbọ ni e mhuẹ ẹpfue e pfi ukpaghọ lo akpati ni a pfi ukpaghọ a lo elemhi Owa oyi Ẹshinẹgba. \v 2 Ighọ ọsamhi-olimhi ni ọa mhuẹ emhi ọ li pfi ikpamhi inini eva lo oni akpati. \v 3 IJesu ọọ eniyẹ odukhokho eyọli, “Mhi gueyẹ ẹ khi ọsamhi-olimhi ọna ọ ga rọna dọsẹ ẹgbọ eni e kpọle nya. \v 4 Eri ẹgbọ eni e kpọle ena e rọte ẹpfue eyẹwẹ rọna, ama ọsamhi-olimhi ọna ọ rọte umhamẹ ri ukukuọ ni ọ mhuẹ rọna.” \s1 IJesu ọ guele emini a ya mẹ ikpukhokho agbọ \r (iMat 24.1-2; iMak 13.1-2) \p \v 5 Eniyẹ odukhokho eyọli eghuo e ngme abi a li ri echẹ ni e somhi otse li atsọna shi ugbe oyi oni Owa Oyi Ẹshinẹgba, li shi itsua isomhopfa ni a rọ ma ọ na Ẹshinẹgba. Ama iJesu ọọ wẹ, \v 6 “Emini a bino ena ii, ẹghẹghẹ ọọ bhale ni o khia khi ẹchẹli okhọghuo ọa ke ya nga ọlese egbe, irari khi a ya bighi wẹ kua.” \s1 Ozughu ali Ajilimhẹ \r (iMat 24.3-14; iMak 13.3-13) \p \v 7 E mhila li, ẹẹ ọli, “Ọsẹsẹ, ẹghẹghẹ onoghuo a rọ ya mẹ ona. Elọ a ya mẹ ni o rọ ya khasẹ khi oni ẹghẹghẹ o she ramhi?” \v 8 IJesu ọọ wẹ, “A mhuẹ ẹgbhẹ ini ọgbọ ọ khi di ẹ. Ebubu ẹgbọ e ya ri eva oyẹmhẹ bhale, ẹẹ liẹ, ‘Mhẹmhẹ mhi khi Ọmiepfuese,’ ali khi, ‘Oni ẹghẹghẹ o she ti bhale.’ A khi deba wẹ. \v 9 Ini a suọ eko okhuẹ ali ozughu, a khi zẹ ni egbe e guọghọ ẹ a, irari khi emhi enana e mema bhale ya tsẹ, eri-tsẹ khi ukpẹsẹ agbọ ọa kie ramhi ne oni ẹghẹghẹ.” \p \v 10 Ọọ wẹ, “Ishishi e ya mu okhuẹ vule shi ishishi ọ, eghiele e mu okhuẹ vule shi eghiele ọ. \v 11 Ekẹ e ya ke de kuluẹ. Okiamhi ali ighuamhi ebe e ya la asha ọdọda. A ya mẹ ebemulishi ali ukpokpomhi irọkhasẹ khi e te idane bhale. \p \v 12 “Eri-tsẹ khi neni a ya mẹ ena, a ya muno ẹ a nasẹ ẹ, a muno ẹ je owa ugamhi ali owa ighumha. A mu ẹ ghie enighie ali igọvunọ irari oyẹmhẹ. \v 13 Ona o ya khi ẹghẹghẹ ni a rọ ya mẹ asha pfi ọtsẹlẹ na mhẹ. \v 14 A mhọli ọli shi udu memena, a khi zẹ ni udu o nighise ẹ shi emini a ya mẹ sọ wẹ ọ. \v 15 Mhi ya ri ungmemhi shi ẹ unu ali ẹgbhali ni ọ khia khi ebe ẹ ẹa ya dobẹ nu ẹ khẹ akọ.\f + \fr 21:15 \ft Li zẹ \fq iLuk 12.11-12\f* \v 16 Ita ẹ, ali inyọghuo ẹ, ali ẹgbọ eyẹ ẹ, ali emọle ẹ, e ya ri ẹgbhuẹ rẹ ẹ dẹ, e gbolo eghuo elemhi ẹ-a. \v 17 Ẹgbọkpa e ya ri itobọ oyẹmhẹ kie ẹ. \v 18 Ama, ẹtsui okhọghuo oyi ọngẹẹ ọa ya pfua. \v 19 Ini a migha egbegbọ, a ya tsumhi ẹ. \s1 IJesu ọ guele shi ekẹ khi a ya guọghọ iJerusalẹmu a \r (iMat 24.15-21; iMak 13.14-19) \p \v 20 “Ini a mẹ khi ekhọli-okhuẹ e pfi gasẹ iJerusalẹmu, a lẹsẹ khi ipfuẹchẹ-a oyọli o shi ti ramhi. \v 21 Ẹghẹghẹ aghọ, ẹgbọ ni e la ekẹ iJudia, e na nga ikhomhi ite. Ẹgbọ ni e la ifu apfẹ, e na ifu apfẹ ọ vu. Eni e la oboese e khi ke gbo nyenẹ egbe bhale ifu apfẹ. \v 22 Irari khi ẹghẹghẹ isọ-ẹzọ ni a she kpẹ kẹkẹ shi ekẹ na ni o bhale ya tsẹ.\f + \fr 21:22 \ft Li zẹ \fq Osia 9.7\f* \v 23 Ẹghẹghẹ aghọ o ma khọlọ ikpotso ni ẹ mẹ umẹmhi egbe, ali eni e ri eniyẹ shi egbe. Osue onofunẹ o ya la oni ekẹ. Ofu oyi Ẹshinẹgba o ya de rughu eni ẹgbọ. \v 24 Eghuo ọ e ya ghu eghuli ọgbhọrọ, a muno eghuo ighumha je ishishi ọdọda. Ẹgbọ iJẹta e ya guọghọ iJerusalẹmu-a ya ramhi, ni ẹghẹghẹ oyi ẹgbọ iJẹta e rọ ya dọsẹ. \s1 Ibhale oyi Omi Ọgbọ \r (iMat 24.29-31; iMak 13.24-27) \p \v 25 “A ya ke mẹ irọkhasẹ elemhi ovọ ali uki ali ikpẹtata. Ishishi e ya le oya ekẹ agbọ, abọ e sha wẹ abi okẹ oniẹmhi o li ya ke vuna.\f + \fr 21:25 \ft Li zẹ \fq Aza 13.10; Ezik 32.7; iJọẹ 2.31; Irọ 6.12-13\f* \v 26 Ubi o ya rue ẹgbọ, irari ulishi ẹ sa usamhi emini ọ a bhale ekẹ agbọ itobọ khi ekpabọ ni e la ukhui e ya ke nighise. \v 27 Ẹghẹghẹ aghọ, e ya mẹ khi Omi Ọgbọ ọ la elemhi otughunu tsua ekpabọ ali ufumhi oniẹmhi, rọte idane ẹ tiemhile.\f + \fr 21:27 \ft Li zẹ \fq iDan 7.13; Irọ 1.7\f* \v 28 Ini a da mẹ na ne, a vule a yasẹ ukhomhi ekẹ irari khi ẹghẹghẹ ipfashekẹ oyẹ ẹ o she ti bhale.” \s1 Owẹna ni a rọte ọkhua-eni rue \r (iMat 24.32-35; iMak 13.28-31) \p \v 29 IJesu ọ zẹ okhẹ irọkhọkhọ ona khasẹ wẹ, ọọ wẹ, “A ke bino ọara ọkhua ali ẹẹra nya. \v 30 Ini e da ta ebe enegbọ ne, a lẹsẹ khi oruamẹ o shi ti ẹ bhale. \v 31 Ighọ o li khi ini a da mẹ emhi enana ne, a lẹsẹ khi Eghiele oyi Ẹshinẹgba o she ti ramhi. \s1 A mu egbe shi ekẹ \p \v 32 “Abi o li mhi li gue ọli ẹ yẹ ẹ khi, agbhotu ona ọa ya dọsẹ ne neni a mẹ eni emhi ena nya. \v 33 Ekẹ ali ukhuli e kha bhale ya dọsẹ, ingmemhi eyẹmhẹ e mema bhale ya tsẹ. \p \v 34 “A kuegbe-a ini ukue iditsẹa, ali onyọ idada ali usamhi agbọ e khi ya rue ẹ ẹgbhali, ini ogbẹlẹ ibhale oyẹmhẹ o khi ya de shi ẹghẹghẹ ni a sa shi. \v 35 Irari khi oni ibhale ona ọgbọkpa ni ọ la agbọ o ya bhale na. \v 36 A ke mu egbe ẹghẹghẹ kpa, a lema ni a toto migha, ni a pfue okhẹna ni ọọ bhale, ali ni a rọ dobẹ migha odalo oyi Omi Ọgbọ.” \p \v 37 Ogbẹlẹkpa iJesu ọ rọ la Owa oyi Ẹshinẹgba ii sẹsẹ. Ini obili ọọ bi, ọ fiẹ nga Ute Ẹẹra Olivu.\f + \fr 21:37 \ft Li zẹ \fq iLuk 19.47\f* \v 38 Ẹluzogbe kpa, eni ẹgbọ nya e bhale Owa Oyi Ẹshinẹgba ya ri esọ shi ọli ekẹ ni e suọ ungmemhi oyọli. \c 22 \s1 IJudasi ọ lama khi lọli ya ri iJesu dẹ \r (iMat 26.1-5,14-16; iMak 14.1-2,10-11; iJọn 11.45-53) \p \v 1 Ukpe ni a la le ibulẹdi ni ọgbọ ri ifuma ma nye na lu iPasova o ti bhale.\f + \fr 22:1 \ft Li zẹ \fq Okiali 12.1-27\f* \v 2 Ighie eyi ekpodalo-ugamhi eyi Ẹshinẹgba ali eni ẹ sẹsẹ Ishi eyi iMosisi, e nono abi e li ya gbe iJesu a, ama ulishi oyi ẹgbọ o mu wẹ. \p \v 3 Ighọ Ọkphaghiẹ ọ lo iJudasi ni a gbolo a lu Isikarọti udu, ni ọ khi ọghuo eniyẹ odukhokho ogbava eyi iJesu. \v 4 Ọni iJudasi ọ fiẹ deba ighie eyi ekpodalo-ugamhi ali eni ẹ khẹ ekhẹ Owa Oyi Ẹshinẹgba. Ọ nu wẹ ye ochi abi ọ li ya ri iJesu na wẹ dẹ. \v 5 Egbe e mu wẹ, e lama khi wẹwẹ e ya fali ọli ikpaghọ. \v 6 Ọ lama shi wẹ ọ, ọ nono abi lọli ri ya mẹ asha ri ọli na wẹ mu ini ebubu ẹgbọ ẹa la akaghọ. \s1 Eminale ni o kpukhokho \r (iMat 26.17-25; iMak 14.12-21; iJọn 13.21-30) \p \v 7 Ukpe ni a la le ibulẹdi ni aa ri ifuma shi nye, ni a rọ omi osumha ẹ luasẹ obo, o ramhi. \v 8 Ighọ iJesu ọ ghie iPita ali iJọni ralo, ọọ wẹ, “A ka mu egbe eminale iPasova oyi awa.” \p \v 9 E mhila li, “Obo wa nono ni anye je ya mu egbe?” \p \v 10 IJesu ọọ wẹ, “Abi a liẹ ke lo iJerusalẹmu le te, a ya mẹ ọmọse ọghuo ni ọ tsua ubene amẹ. A deba li je owa ni ọọ je. \v 11 Ini a ramhi aghọ, a liẹ ọni ọ mhọli oni owa oghọ, ‘Ọsẹsẹ ọ́ọ́, ighe elemhi owa oyẹ ni epfẹse e ku ẹ shi, ni mhẹmhẹ ali eniyẹ odukhokho eyẹmhẹ anye la ya le eminale iPasova?’ \v 12 Ọ̀ ya ri ukpokpomhi agbala khasẹ ẹ ukhomhi owa atọnga ni a lolo riẹlẹ somhi otse. A mu egbe oni eminale shi aghọ.” \s1 Eminale ni o kpe ukhokho ni iJesu ọ nu eniyẹ odukhokho eyọli le \p \v 13 Ighọ e bhale ya ẹ khi abi iJesu ọ li ngme ọli te o khi. Ighọ e mu egbe oni eminale iPasova shi aghọ. \s1 Abi e rọ le eminale oyi Ọnọmhuẹ \r (iMat 26.26-30; iMak 14.22-26; 1 iKọri 11.23-25) \p \v 14 Oni ẹghẹghẹ o ramhi, iJesu ali ighiusomhi na kẹẹ eyọli e shitọ shi gasẹ ni e rọ ya le eminale. \v 15 Ọ́ọ́ wẹ, “Ọ kie kpẹ ghọle mhẹ egbegbọ ni mhi nu ẹ le eminale iPasova ona neni mhi ya mẹ osoli. \v 16 Mhi gueyẹ ẹ khi, mhi aa ke gbo ya le eminale ona, sẹ ni awa kẹ le oni o khi egbegbọ obini Eghiele oyi Ẹshinẹgba.” \p \v 17 Ọ rue oni uko, ọ kphẹmhi. Ọ́ọ́ wẹ, “A mọ uko ona, a kemhi ọli da. \v 18 Mhi gue ọli ẹ yẹ ẹ khi, mhia ke gbo ya da onyọ ọọra upfonu ona, sẹ ni Eghiele oyi Ẹshinẹgba o bhale.” \p \v 19 Ighọ ọ rue ibulẹdi mhuẹ obọ, ọ kphẹmhi, ọ khi ọli a, ọ rọ na wẹ, ọ́ọ́, “Idiegbe oyẹmhẹ na ni mhi rọ na ẹ. A lina ke riẹlẹ ọli rọ sato mhẹ egbe.” \p \v 20 Ighọ ọ gbo rue uko abi ọ rọ le emhi se, ọọ, “Uko ona o khi ishobọ onogbọ ni o rọte ọlia eyẹmhẹ bhale, ni a ku shi ekẹ na ẹ.\f + \fr 22:20 \ft Li zẹ \fq iJere 31.31-34\f* \v 21 A ghe i, obo oyi ọni ọ ya rẹmhẹ dẹ o nu mhẹ shitọ ẹ le emhi memena.\f + \fr 22:21 \ft Li zẹ \fq Iwolo 41.9\f* \v 22 Abi ẹ khi omi ọgbọ ọ li ya kia, ighọ a li ya mẹ ọli, ama epfua o khi ni ọgbọ ni o ya rọli dẹ.” \v 23 Ee mhila egbewẹ ọni ọ khi ni ọ ya gbe ikanya enana. \p \v 24 Ighọ ekhakọ o gbo li lasele shi iteva oyẹwẹ shi ọni ọ funẹ nya shi elemhi wẹ.\f + \fr 22:24 \ft Li zẹ \fq iMat 18.1; iMak 9.34; iLuk 9.46\f* \v 25 IJesu ọọ wẹ, “Eri ighie eyi ẹgbọ iJẹta ẹẹ jili wẹ. E kha jili wẹ se, ẹ liẹ wẹ khi eri wẹwẹ ẹ kpaghiẹ wẹ obọ.\f + \fr 22:25 \ft Li zẹ \fq iMat 20.25-27; iMak 10.42-44\f* \v 26 Ama a khi li abi wẹwẹ, ochoghọ, ọni ọ nono ni lọli funẹ elemhi ẹ, ọ ri egbọli tiemhie ekẹ nya, ọni ọ ralo o ke ga enekpọle.\f + \fr 22:26 \ft Li zẹ \fq iMat 23.11; iMak 9.35\f* \v 27 Ọghuo ọ fu nẹ, ọni ọ shitọ ukhomhi itebu ẹ le emhi, abi ọni ọọ kphanọ eminale ghi eni e shitọ ọ le? Ọa khi ọni ọ shitọ le? Ama eri mhẹmhẹ mhi le ẹ iteva abi ọni ọ ga ẹ.\f + \fr 22:27 \ft Li zẹ \fq iJọn 13.12-15\f* \v 28 Ẹẹ a nu mhẹ migha abi mhi rọ la imufẹ. \v 29 Mhi ri eghiele na ẹ, abi itamhẹ ọ li ri eghiele na mhẹ. \v 30 Ni a rọ bhale ya ẹ khi a nu mhẹ le, a nu mhẹ da obini iloghie oyẹmhẹ. A ya shitọ ukpẹkhomhi oghie, a gue unuẹkpẹ igbẹva eyi iZirẹni ẹzọ.\f + \fr 22:30 \ft Li zẹ \fq iMat 19.28\f* \s1 IJesu ọ guele shi ekẹ khi iPita ọ ya kie luẹ \r (iMat 26.31-35; iMak 14.27-31; iJọn 13.36-38) \p \v 31 “ISamọ, iSamọ, ghe i, Ọkphaghiẹ o she mhila khi lọli ẹ nono ni lọli kpishi ẹ-a nya abi a liẹ kpishi ado. \v 32 Ama mhi she sọ iromhi nẹ, iSamọ, ini irudunga oyẹ o khi nighise. Ini u pfue ọ se, ri udu shi inyọghuo ẹ enekpọle ọ.” \p \v 33 Ama iPita ọ́ọ́ li, “Ọnọmhuẹ, mhi ga mu egbe ni mhi rọ deba ẹ ya lo owa ighumha, ali ni mhi nu ẹ ya ghua.” \p \v 34 IJesu ọ́ ọli, “Mhi gue ẹ yẹ, khi, yẹyẹ iPita ọna, neni ọkpa ọ ya gbiẹghẹ amo u ya kie mhẹ itesẹ khi u waa lẹsẹ mhẹ.” \s1 Ẹghẹghẹ ingme o she ramhi \p \v 35 IJesu ọ rọ mhila wẹ, “Abi mhi rọ ghie ẹ fiẹ lase, ni aa rọ tsua ẹkuẹ ukpaghọ wẹkhi akpaba wẹkhi ekuẹ, emhikhọghuo o fẹ to ẹ?”\f + \fr 22:35 \ft Li zẹ \fq iMat 10.9-10; iMak 6.8-9; iLuk 9.3; 10.4\f* \p Ẹ ọli, “Iiye.” \v 36 Ọọ wẹ, ama memena, ọgbọ ni ọ mhuẹ ẹkuẹ ukpaghọ ọ rue ọli, ọni ọ mhuẹ akpaba ọ tsua li, ini u waa kpẹ mhuẹ ọgbhọrọ, ka ri awulu oyẹ dẹ, ni u ya dẹ oghuo. \v 37 Mhi gueyẹ ẹ khi emini a kẹkẹ shi mhẹ egbe ni o la Ebe-no-pfuasẹ, ni ọọ, “A leli ọli ma ẹgbọ ni e lue,” o mema bhale ya tsẹ shi mhẹ egbe. Irari khi emini a kẹkẹ shi mhẹ egbe o she ramhi ni e rọ bhale ya dọsẹ.\f + \fr 22:37 \ft Li zẹ \fq Aza 53.12\f* \v 38 Eniyẹ odukhokho eyọli ẹ ọli, “Bino, Ọnọmhuẹ, ọgbhọrọ eva e la ana.” Ọ́ọ́ wẹ, “O somhi aghọ.” \s1 IJesu ọ la ute olivu sọ iromhi \r (iMat 26.36-46; iMak 14.32-42) \p \v 39 IJesu ọ fiẹ lase, e je Ute Ẹẹra Olivu, abi ọ kpẹ li. Eniyẹ odukhokho eyọli e deba li. \v 40 E ramhi aghọ, ọ́ọ́ wẹ, “A ke sọ iromhi ini a khi de pfilo imufẹ.” \v 41 Ọ tikia na wẹ dẹnẹ, ọ wugha, ọ sọ iromhi, ọọ, \v 42 “Ita, ini o ghọle ẹ, mie mhẹ uko osoli imẹmẹ onana, ama ọa khi abi o ghọle mhẹ, ama abi o li ghọle ẹ.” \v 43 Ighọ agẹni ọ rọte idane bhale ya ri ekpabọ na li. \v 44 Rọte ọtomhẹ, ọ sọ iromhi egbegbọ ramhi ni ọpfọ ni e rọte ọli egbe e ku shi ekẹ, e khọ tikpọ abi ọlia. \v 45 Abi ọ rọte iromhi isọsọ vule, ọ nyenẹ egbe bhale deba eniyẹ odukhokho eyọli. Ọ mẹ khi osoli ni e viẹ o ri ọlọsẹmhẹ shi wẹ egbe, e lesẹa. \v 46 Ọ mhila wẹ. “Elọ o zẹ khi a lesẹ-a? A vule ni a ke sọ iromhi ini a khi de pfilo imufẹ.” \s1 A mu iJesu \r (iMat 26.47-56; iMak 14.43-50; iJọn 18.3-11) \p \v 47 Abi ọ kie li ngme eghọ, ẹgbọ e vẹ lole gbii. Ọmọse ni a lu iJudasi ni ọ li khi ọtuọghuo eniyẹ odukhokho ogbava eyi iJesu ọ rẹwẹ kia. Ọ lẹ deba iJesu ni lọli ya pfi ọli ẹlẹmhi egbe. \v 48 IJesu ọ mhila li, ọọ li, “IJudasi, eri u ri otsẹ ri Omi Ọgbọ ọ dẹ ena?” \v 49 Eni eniyẹ odukhokho eyi iJesu e mẹ emini a ya mẹ ena, e mhila li, “Ọnọmhuẹ anye ri itakobi ni e la anye abọ khọli?” \v 50 Ighọ ọghuo ọ, ọ ri itakobi fia ọni ọọ ga ọni ọ kpeda nya ọye ekpodalo-ugamhi esọ a. \v 51 IJesu ọ́ọ́ li, “Taa! Khi ke gbo li ighọ.” Ọ ri obọ ti ọni ọmọse oni esọ, oni esọ o gbẹla. \v 52 IJesu ọ mhila ighie eyi ekpodalo-ugamhi, ali eni ẹẹ khekhẹ Owa Oyi Ẹshinẹgba, ali eni egbhali ni e bhale ya mu ọli, “Eri mhia pfi ozughu ni a rọ tsua epia ali itakobi ali ikpokpo bhale ẹ deba mhẹ? \v 53 Ẹlẹ kpa mhi rọ la Owa Oyi Ẹshinẹgba ẹ sẹsẹ, ọngẹẹ ọa ri obọ ti mhẹ, ama ẹghẹghẹ oyẹẹ na ni ekpabọ alo ebili e rọ mhẹsẹ.”\f + \fr 22:53 \ft Li zẹ \fq iLuk 19.47; 21.37\f* \s1 IPita ọ tia khi lọli ẹa lẹsẹ iJesu \r (iMat 26.57-58,69-75; iMak 14.53-54,66-72; iJọn 18.12-18,25-27) \p \v 54 Ighọ e mu ọli vu ya je owa oyi Ọkpodalo-ugamhi ọyi Ẹshinẹgba ni ọ kpeda nya. IPita ọ tapfia a deba wẹ. \v 55 Abi e ke rọ pfie erali shi iteva oyi oni atukpapfẹ ni e rọ shitọ, iPita ọ li bhale ya nu wẹ shitọ. \v 56 Abi ọkpotso ọni ọọ ga ọghuo ọ li mẹ khi iPita ọ nu wẹ shitọ, ọ bino ọli tsukẹ, ọ́ọ́ li, “Ọmọse ọna ọ li nu iJesu kia.” \v 57 Ama iPita ọ tia. Ọ́ọ́ li, “Kpotso, Mhia fẹ ga lẹsẹ ọli.” \v 58 O dẹnẹ, ọmọse ọlese ọ ke gbo mẹ iPita, ọ mhila li, “U li nu iJesu u kia.” \p IPita ọ kẹ, “Mọse mhia nu ọli kia.” \p \v 59 O ke te aghọ ri emhi abi agogo oghuo dọsẹ, ọmọse ọlese ọ gẹ ma ọ gue, ọ́ọ́, “Mhi lẹsẹ gboo khi ọmọse ọna ọ nu iJesu u kia, irari khi ọnge iGalili ọ li khi!” \p \v 60 Ama iPita ọ sọ li ọ, ọ́ọ́ li, “Mọse, mhi a lẹsẹ emini u wa ngme ena.” Utoghuo kpe abi ọ kie li ngme, ọkpa ọ gbiẹghẹ \v 61 Ọnọmhuẹ ọ pfi alo bino iPita chii. IPita ọ todẹ sato ungmemhi ni iJesu ọ ngme ni ọ khi, “Neni ọkpa ọ ya gbiẹghẹ, u ya tia itesẹ, wẹ khi u waa lẹsẹ mhẹ.” \v 62 IPita ọ fiẹ je olase, ọ ya viẹ oya. \s1 Eni ẹ khẹ ekhẹ e ri iJesu li egia \r (iMat 26.67-68; iMak 14.65) \p \v 63 Eni emọse ni e khẹ iJesu ekhẹ, e rọli li egia, e gbe ọli. \v 64 E gẹnọ ọli alo, e mhila li, “Bọbọbọ! Ọghuo ọ ri emhi liẹ?” \v 65 Ighọ e ngme iwali ingmemhi ẹmuẹbe ebubu deba li. \s1 E mu iJesu bhale igbaa iSahẹdiri \r (iMat 26.59-66; iMak 14.55-64; iJọn 18.19-24) \p \v 66 Ogbe o gbe-a, eni egbhali ali ighie eyi ekpodalo-ugamhi, ali esẹsẹ Ishi eyi iMosisi e legba. E rue iJesu lasele migha iteva oyẹwẹ. \v 67 E liẹ ọli, “Ini yẹyẹ u khi ọni ọmiagbọpfuese, gueyẹ anye.” \p IJesu ọ́ọ́ wẹ, “Ini mhi tseku gueyẹ ẹ, aa ya mie shi mhẹ ọ. \v 68 Ini mhi mhila ẹ, aa ya gbaghiẹ a na mhẹ. \v 69 Ama rọte memena vu, omi ọgbọ ọ ya shitọ obita oyi Ẹshinẹgba obini iloghie.” \p \v 70 Wẹwẹ nya e mhila li, “Omi Ẹshinẹgba u khi?” \p Ọọ wẹ, “A guẹ ngme ni ẹ khi Omi ọ mhi khi.” \p \v 71 Ẹ egbewẹ, “Awa ke gbolo ẹ nono ọtsẹlẹ ọlese, awa-eghuo awa she ri esọ eyawa suọ abi ọ ri unu oyọli ngme.” \c 23 \s1 A rue iJesu bhale odalo oyi iPaleti \r (iMat 27.1,2,11-14; iMak 15.1-5; iJọn 18.29-38) \p \v 1 Ighọ eni igbaa nya e vule, e pfi ọli ukhomhi ralo ghi iPaleti. \v 2 Wẹwẹ nya e gue ẹzọ shi ọli egbe, ẹ liẹ, “Anye she mẹ ọmọse ọna khi ọ sẹsẹ ẹgbọ odẹ ẹgbhọli. Ọ́ọ́ ẹgbọ e khi ke zẹ oga na oghie iSiza, ọ gbolo a liẹ khi lọli khi Ọmiepfuese ni ọ gbo khi oghie.” \p \v 3 Ighọ iPaleti ọ mhila li, “Suọ khi yẹyẹ u khi oghie ọyi ẹgbọ iJu?” IJesu ọọ li, “Abi o li ghọ.” \p \v 4 Ighọ iPaleti ọ gueyẹ ighie eyi ekpodalo-ugamhi ali eni igbaa, “Mhi a mẹ ushi mu mhuẹ ọmọse ọna obọ.” \p \v 5 Wẹwẹ nya e liẹ, “Eri ọ ri osẹsẹ oyọli pfi ozughu ẹ shi ekẹ iJudia nya. Ekẹ iGalili ọ te gba li ekẹ le ni ọ rọ ramhi ana ena.” \s1 A rue iJesu bhale odalo oyi Erọdu \p \v 6 Abi iPaleti ọ rọ suọ ona, ọ mhila wẹ ini ọngi iGalili ọ khi. \v 7 Abi ọ ke rọ suọ khi ekẹ ni Erọdu ọ mhẹsẹ shi iJesu ọ khi, ọ e rue ọli ghi Erọdu ni ọ li la iJerusalẹmu oni ẹghẹghẹ. \p \v 8 Abi Erọdu ọ rọ mẹ iJesu, egbe e mu ọli, itobọ khi o she tẹsẹ ni ọ te nono ni lọli mẹ ọli, irari khi ọ she kpẹ suọ eko ọli, ọ gbolo nono ni ọ la ukpẹloe luẹ gbe ikanya ọnyaloa eghuo. \v 9 Ọ mhila iJesu ogbọ ebubu ama iJesu ọa pfa shi ọli ekẹ. \v 10 Eni Ighie eyi ekpodalo-ugamhi eyi Ẹshinẹgba ali esẹsẹ Ishi eyi iMosisi e migha aghọ, e pfi oni o nga ọ shi ọ \v 11 Ighọ Erọdu ali ekhọli-okhuẹ eyọli e gia li e gbo rọli li egia. E sọnọ li itsua ni e somhi otse ni e ghalẹ. E gbo rue ọli nyenẹ egbe ukhokho ghi iPaleti. \v 12 Ẹlẹghọ, iPaleti ali Erọdu e rọ somhi irari khi ọbe e kpẹ khi. \s1 IPaleti ọ pfa ẹzọ mu iJesu a gbe ọli-a \r (iMat 27.15-26; iMak 15.6-15; iJọn 18.39--19.16) \p \v 13 IPaleti ọ luno ighie eyi ekpodalo-ugamhi ali eni ẹ mhẹsẹ ali eni ẹgbọ nya, \v 14 Ọọ wẹ, “A rue ọmọse ọna ghi mhẹ, a liẹ khi ọ pfi ozughu shi ẹgbọ iteva. Ama ukpẹloe ẹ mhi la mhila li ogbọ lẹna, mhi aa mẹ emhi khọghuo ni a rọ gue ẹzọ shi ọli egbe. \v 15 Wẹkhi eri Erọdu ọ pfa ẹzọ mu ọli, irari khi ọ nyenẹ ọli egbe ukhokho ghi awa. A ga mẹ ọli gboo khi ọni ọmọse ọna ọa li ingme okhọghuo nabi a rọ ya liẹ a gbe ọli-a. \v 16 Irari ghọ mhi ya nasẹ ọli, mhi rue ọli obọ-a.” \v 17 [Ini a li ukpe iPasova, iPaleti, ọ̀ọ́ mema rue ọgbọ ọghuo ighumha lasele na wẹ.] \p \v 18 Wẹwẹ nya e ku unu a nyogho, “A rue ọli vu ya gbe-a! A ri ochoghọ rue iBarabasi obọ-a na anye!” \v 19 Eri a kie kpẹ mu iBarabasi shi owa ighumha irari onyaghu ni ọ pfi shi oni ẹoli ali khi ọ gbo gbe ugbeli. \v 20 IPaleti ọ́ nono ni luẹ rue iJesu obọ-a, ọ gbo lema wẹ. \v 21 E kiele tsẹsẹ nyoghoo, “A ta li ma ọọra apfida gbe-a! A ta li ma ọọra apfida gbe-a!” \v 22 Utonuzesẹ, ọ gbo nu wẹ ngme, ọọ, “Elọ o zẹ, Ingmobe onoghuo ọ riẹlẹ? Irari khi mhia mẹ emini o zẹ ni a rọ ya gbe ọli-a. Itobọ ighọ, mhi lẹsẹ ya nasẹ ọli, mhi rue ọli obọ-a.” \p \v 23 E kiele tsẹsẹ nyoghoo, a ta iJesu ma ọọra apfida gbe-a. Atsẹsẹ oyẹwẹ o rọli tsẹ na wẹ. \v 24 Ighọ iPaleti ọ lama shi wẹ ọ. \v 25 Ọ rue iBarabasi ni a mu shi owa khi ọ pfi ozughu shi oni ekẹ, ni o gbo gbe ugbe, obọ-a na wẹ. Ighọ ọ ri iJesu na wẹ, e ka li ọli abi o ghọle wẹ. \s1 A ta iJesu ma apfida \r (iMat 27.32-44; iMak 15.21-32; iJọn 19.17-27) \p \v 26 Abi e li rue ọli lẹẹ, e mẹ ọmọse ọghuo ni a lu iSamọ ọngi iZirẹni ni ọ rọte ẹoli odonuẹ lo oni ẹoli le. E ri itoto mu ọli, sheli ọli oni ọọra apfida oghọ, ọ́ tsua li nga ike deba iJesu. \p \v 27 Ebubu ẹgbọ e deba iJesu, shi ikpotso ni e viẹ e viẹ oya na li. \v 28 IJesu ọ nyenẹ alo ghue wẹ, ọ́ọ́ wẹ, “Ikpotso iJerusalẹmu, a khi ke viẹ na mhẹ. A ke viẹ na egbe ẹ ali imi ẹ, \v 29 Irari khi oni ẹghẹghẹ ọọ bhale ni a rọ ya ke liẹ, ‘Ikhivọsẹ o khi na ikpotso ni ẹa bia eniyẹ, ni ẹa mẹ umẹmhi ghue, wẹkhi e ri e mu ẹnyeli shi ọmọ unu ghue.’ \v 30 E ya liẹ ute, ‘De mu anye,’ ẹẹ ite enikeke, ‘A de khukhu anye a.’\f + \fr 23:30 \ft Li zẹ \fq Osia 10.8; Irọ 6.16\f* \v 31 Irari ini ẹgbọ ẹẹ li na ini egua o vọ ebuli-a zughu, sẹ e kẹ ẹ li ini o khakha?” \p \v 32 A li muno ighiatọ aava ni a li ya gbe-a toma li egbe. \v 33 Abi e rọ ramhi ashini a lu, “Ugua ukhomhi olimhi,” aghọ e gbe ọli ali ighiatọ eghọ a shi. E ta ọghuo ma ọọra shi ọli ukiẹkiẹ obita, e ta ọnọkpọle shi ukiẹkiẹ obọ ọgobọ. \v 34 IJesu ọli, “Ita, gbekua na wẹ irari khi ẹa lẹsẹ emini ẹẹ li.”\f + \fr 23:34 \ft Li zẹ \fq Iwolo 22.18\f* \p E ri amukpaghọ pfi onolo rọ kemhi itsua eyọli. \v 35 Eni ẹgbọ e migha bino, enighie e dọli ọkọnyọ. E liẹ, “Ọọ tsumhi ẹgbọẹse, ọ tsumhi egbọli ini lọli ọ khi Ọmiepfuese ọyi Ẹshinẹgba ni a zẹ.”\f + \fr 23:35 \ft Li zẹ \fq Iwolo 22.7\f* \p \v 36 Eni ekhọli-okhuẹ e li bhale ya rọli li egia. E ri onyọ ni ọ yala nali ọ mọ da.\f + \fr 23:36 \ft Li zẹ \fq Iwolo 69.21\f* \v 37 Ẹ ọli, “Ini o khia khi yẹyẹ u khi oghie ọyi ẹgbọ iJu, tsumhi egbe ẹ shọ.” \v 38 E kẹkẹ emhi tama kpeda na li ni o ngme khi, “Ọna ọ khi Oghie ọyi Ẹgbọ iJu.” \p \v 39 Oghiatọ ọghuo ni a li tama ọara, ọ tsue iJesu. Ọ liẹ ọli, “Óá khi yẹyẹ wẹ khi Ọmiepfuese u khi? Tsumhi egbe ẹ, ni u li tsumhi anye.” \p \v 40 Ama oghiatọ ọnọkpọle, ọ dese ọli, ọọ li, “Ulishi Ẹshinẹgba ọa ya muẹ, aborọkhia khi eri ushi oghuo o ga mu awa? \v 41 Akanya ni awa gbe awa mie ifata to e na. Ama ọmọse ọna, ọa li emhikhọghuo ni ọ mẹ osue a shi.” \v 42 Ighọ ọ́ọ́ iJesu, “Sato mhẹ egbe ini u bhale ukpẹkhomhi eghiele oyẹ.” \p \v 43 IJesu ọọ li, “Mhi gueyẹ khi, ogbe-namo ena, u ya nu mhẹ la Apfẹ oyi Ẹshinẹgba na iloghie.” \s1 Eghuli oyi iJesu \r (iMat 27.45-56; iMak 15.33-41; iJọn 19.28-30) \p \v 44 Agogo igbẹva ẹlẹ ọguota o lẹsẹ nu, obili o te bi oni ekẹ nya ya ramhi agogo esẹ ẹlẹ ogbọmhi. \v 45 Irari khi ovọ ọa ke to, ode ugbakpi ni a rọ pfa odẹ a shi elemhi Owa Oyi Ẹshinẹgba o te iteva kiẹsẹ-a eva ya to ekẹ.\f + \fr 23:45 \ft Li zẹ \fq Okiali 26.31-33\f* \v 46 IJesu ọ lu leghe, ọọ, “Ita, mhi ri ayẹmhẹ oyẹmhẹ mhọli ẹ obọ.” Abi ọ rọ na ngme se, ọ ghua. \v 47 Abi ọga ọkhọli-okhuẹ ni ọ la aghọ ọ rọ mẹ emini a mẹ, ọ kuẹghiẹ Ẹshinẹgba, ọọ li, “Egbegbọ lọ khi ọmọse ọna ọni ọ pfuasẹ ọ khi!”\f + \fr 23:47 \ft Li zẹ \fq Iwolo 31.5\f* \v 48 Abi ẹgbọ ni e le gba aghọ ni wẹwẹ e ri ukpẹloe mẹ emini a mẹ, e rọ mẹ emini a mẹ, ee viẹ osue, e je. \v 49 Ama ẹgbọ nya ni e lẹsẹ ọli ali ikpotso ni e rọte iGalili deba li, e migha tapfia bino emini a ga mẹ nya.\f + \fr 23:49 \ft Li zẹ \fq iLuk 8.2-3\f* \s1 Irọtọ oyi iJesu \r (iMat 27.57-61; iMak 15.42-47; iJọn 19.38-42) \p \v 50 Ọmọse ọghuo ọ la ọ na lu iJosẹfu. Ọ khi ọghuo emọse ni ẹẹ mhẹsẹ. Ọ khi ọmọse ọnete ni ọ pfuasẹ. \v 51 Ọa lama shi ọ a ka gbe iJesu a. Ọngi ẹoli Arimatia na ekẹ iJudia ọ khi. Ọ migha khẹ Eghiele oyi Ẹshinẹgba. \v 52 Ọ lẹ deba oghie iPaleti ya mhila li olimhi oyi iJesu. \v 53 Ọ rọte ọọra apfida rue ọli tiemhile, ọ ri ide enegbọ khuli ọli. Ọ ya rọli shi uji ufuẹchẹ ni a tọ-a, ni ọgbọ ọa kpẹ ri olimhi tọ ghue. \v 54 Ogbẹlẹ ni o mama ẹlẹ iyẹmhẹa oyi ẹgbọ iJu lọ. Ẹlẹ iyẹmhẹa o she lẹsẹ ya ramhi. \v 55 Eni ikpotso ni e rọte iGalili deba iJesu bhale e deba li ya mẹ uji ni ọ ri iJesu tọ. Ali abi ọ li rọli tọ. \v 56 Ighọ e nyenẹ egbe je apfẹ ya rue ituale ni a ku ẹ shi olimhi egbe.\f + \fr 23:56 \ft Li zẹ \fq Okiali 20.10; iDẹut 5.14\f* \p Ama e yẹmhẹ-a ogbẹlẹ iyẹmhẹa. E ri ona ri ushi ogbẹlẹ iyẹmhẹa gbe akanya. \c 24 \s1 Ite-eghuli-guale oyi iJesu \r (iMat 28.1-10; iMak 16.1-8; iJọn 20.1-10) \p \v 1 Ẹlẹ ni ododẹ na elemhi ẹfo uka, ogbiẹ fiefie, eni ikpotso e bhale uji ni a ri iJesu tọ. \v 2 Ẹ mẹ khi ẹchẹ ni a rọ khukhu oni uji, khi a gheghele ọli odẹ-a. \v 3 Ama abi e rọ lo elemhi oni uji, ẹa mẹ idiegbe oyi iJesu. \v 4 Abọ e sha wẹ, abi e li migha a sa ọ eghọ, e mẹ khi emọse aava ni e sọ itsua epfopfo ni e gẹ nyanyanya e nu wẹ migha. \v 5 Ulishi oo mu wẹ, e nyẹsẹ ukhomhi sọ alo ghue ekẹ. Ama eni emọse e mhila wẹ, “Elọ o zẹ ni a rọ nono ọgbọ ni ọ la agbọ ifuabọ oyi ẹgbọ ni e ghua? \v 6 Ọa ke la ana, ọ she guale. A sato emini ọ gueyẹ ẹ abi ọ rọ la iGalili khi: \v 7 ‘Omi Ọgbọ ọ mema ya mẹ osue obọ oyi ẹgbọ olamhẹ, e gbe ọli-a shi apfida, ama ẹlẹnuzi-esẹ ọ ya guale.’ ”\f + \fr 24:7 \ft Li zẹ \fq iMat 16.21; 17.22-23; 20.18-19; iMak 8.31; 9.31; 10.33-34; iLuk 9.22; 18.31-33\f* \v 8 E tigbe yele eni ingme eyọli le. \p \v 9 E rọte atalimhi bhale, e gueyẹ eniyẹ odukhokho ogbaghuo enekpọle ali ẹgbọ elese ni e la aghọ. \v 10 IMeli ọngi iMagidaleni ali iJoana ali iMeli inyi iJemhisi ali ikpotso ni e nu wẹ kia e gueyẹ eni ighiusomhi na kẹẹ. \v 11 Ama eni eniyẹ odukhokho e dabi khi ingmemhi afuẹ eni ikpotso ee ngme, ẹa pfi esọ shi wẹ ọ \v 12 Ama iPita ọ vule, ọ na ya je oni atalimhi, ọ ramhi aghọ, ọ nyẹsẹ egbe bino elemhi oni uji, ọ lẹsẹ mẹ ide ni a rọ khuli ọli eghọ aghọ, ama ọa mẹ idiegbe oyi iJesu. Ighọ ọ li je apfẹ, abọ e sha li. \s1 Okiali na odẹ Emausi \r (iMak 16.12-13) \p \v 13 Oni ogbẹlẹ ni ẹ ngme ena, eniyẹ odukhokho aava eyi iJesu e je ẹoli Emausi ni o khi imali igbaghuo rọte iJerusalẹmu. \v 14 E nu egbewẹ ngme ingme enana ni a mẹ. \v 15 Abi e li ngme ni e li lẹẹ eghọ, iJesu ọ khu wẹ ẹ, e ga kia lẹẹ. \v 16 E mẹ ọli ama ẹa lẹsẹ ọni ọ khi. \v 17 IJesu ọ mhila wẹ, “Elọ a nu egbe a ngme abi a li kia lẹẹ ena?” E mu migha, alo eyẹwẹ e khi osoli-osoli. \v 18 Ọghuo elemhi wẹ ni a lu iKilopasi ọ mhila li, “Ọpfẹse ọshẹbhẹ u khi shi ekẹ iJerusalẹmu ni ọa lẹsẹ emini a mẹ ekẹ ona aenẹluẹ?” \v 19 “Emhi eneghuo a mẹ?” IJesu ọ mhila wẹ. Eni emọse ẹ ọli, “Emini e li iJesu ọna iNazarẹti. Ọmekẹguele ọmọse ọna ọ khi, ọ mhuẹ ekpabọ oyi Ẹshinẹgba. Ẹgbọ e lẹsẹ ọli shi emini ọ riẹlẹ ali ingmemhi ni ọ gbolo o ngme. \v 20 Ighie eyi ekpodalo-ugamhi eyi Ẹshinẹgba ali enighie e rue ọli lasele ni a gbe-a shi ọọra apfida. \v 21 Eri anye dabi khi lọli ọ ya pfa ẹgbọ iZirẹni shi ekẹ. Amo li ẹlẹ esẹ abi a te mẹ ingme ena. \v 22 Ikpotso eghuo eyi anye e ri abọ sha anye. E je uji oyọli amo uzogbe fiefie, \v 23 Ama ẹa mẹ idiegbe oyọli. E nyenẹ egbe bhale ya gue khi wẹwẹ e mẹ igẹni ni e gueyẹ wẹwẹ khi ọ she guale. \v 24 Ẹgbọ eghuo elemhi anye e she je obọ ya bino e mẹ khi abi e ngme o khi, ama ẹa mẹ iJesu.” \v 25 IJesu ọọ wẹ, “A khi eyẹghẹ e, ni udu oyẹẹ ọa nyanya mie emini emekẹguele e ngme suọ. \v 26 Aa lẹsẹ khi ina ọni Ọmiepfuese ọ li ya mẹ osue neni ọ lo ufumhi oyọli?” \v 27 Ọni iJesu ọ tigbe ri emini a kẹkẹ shi Ebe-no-pfuasẹ lo wẹ esọ ni e la ebe Ushi oyi iMosisi ali eyi emekẹguele nya. \v 28 Abi e li ti ramhi ukuku ẹoli ni e je, iJesu ọ riẹlẹ abinẹ khi lọli ti okiali oyẹluẹ ya je odalo. \v 29 Ama ee ti ọli, ẹẹ ọli, “Nu anye kushi ana irari khi ogbe o she vu, obili o she gbolo-a bi.” Ighọ ọ deba wẹ ọ ya kushi na wẹ. \v 30 Abi e kerọ shitọ ya ke le eminale, ọ rue oni ibulẹdi, ọ kphẹmhi, ọ khi ọli-a, ọ kemhi na wẹ. \v 31 Ẹghẹghẹ ana, alo eyẹwẹ e khueghie-a, e tigbe lẹsẹ khi lọli lọ. Eri-tsẹ ọ kele-a, ẹa ke mẹ ọli. \v 32 Ẹ egbewẹ, “Ọọ khi eri ọ li abi erali shi awa udu abi ọ rọ la odẹ nu awa ngme ni ọ gbo rọ gue abi Ebe-no-pfuasẹ o ngme yẹ awa?” \p \v 33 Aghọaghọ e vule nyenẹ egbe ukhokho je iJerusalẹmu. E bhale ya ẹ eniyẹ odukhokho ogbaghuo ali ẹgbọ enekpọle ni e ga legba, \v 34 ni e liẹ, “Egbegbi ingme lọ khi Ọnọmhuẹ ọ she guale, ọ ri egbọli gbo khasẹ iSamọ.” \v 35 Ighọ eni etuava eghọ e guele emini a mẹ odẹ, ali abi e lẹsẹ iJesu ẹghẹghẹ ni ọ rọ khi ibulẹdi-a na wẹ. \s1 IJesu ọ ri egbọli khasẹ eniyẹ odukhokho eyọli \r (iMat 28.16-20; iMak 16.14-18; iJọn 20.19-23; Ika 1.6-8) \p \v 36 Abi e rọ kie ghọ ngme oni ungmemhi, iJesu ọ migha wẹ iteva ọọ wẹ, “Opfọmhẹ o nu ẹ la.” \p \v 37 E yila, ulishi óó mu wẹ, e dabi khi ayẹmhẹ olimhi ọ khi. \v 38 Ọọ wẹ, “Elọ o zẹ ni udu oyẹ ẹ o rọ nighise, ni a rọ gbo mhọli akhọkhọmhẹ shi udu oyẹ ẹ? \v 39 A bino abọ ali awẹ eyẹmhẹ. Mhẹmhẹ lọ. A ri obọ timhẹ ni a mẹ khi olimhi ọgbọ ọa ya mhọli idiegbe ali igua, nabi a mẹ khi mhi mhọli ena.” \p \v 40 Abi ọ rọ ngme na se, ọ ri abọ ali awẹ eyọli khasẹ wẹ. \v 41 Abi oghẹlẹ ali ọshabọ ni o vọ wẹ udu ọa kie zẹ wẹ mie shi ọ ne, iJesu ọ mhila wẹ, “A li mhọli emhikhọghuo shi akana ni a le ghọ?” \v 42 E rue afẹlẹ ni a nye na li, \v 43 Ọ rue ọli la akpẹwẹ rọli le. \p \v 44 Ọọ wẹ, “Ena e khi emini mhi gueyẹ ẹ abi mhi rọ kie nu ẹ la. Ingme eyẹmhẹ nya ni a kẹkẹ shi Ushi oyi iMosisi ali, ebe eyi Emekẹguele eyi Ẹshinẹgba ali Ebe Iwolo, e mema bhale ya tsẹ.” \p \v 45 Ighọ ọ khueghie wẹ udu-a ni e mẹ asha lẹsẹ emini a kẹkẹ shi Ebe-no-pfuasẹ. \v 46 Ọ gueyẹ wẹ, “Emini a kẹkẹ shi ekẹ na. Ọmiepfuese ọ ya mẹ osoli, ọ rọte eghuli guale ẹlẹnuzi-esẹ, \v 47 ẹghẹghẹ aghọ a ya ri eva oyọli ri imupfi ali irolamhẹ-topfa tse abọ ushishi nya, rọte iJerusalẹmu gba ekẹ le. \v 48 A ga mẹ eni emhi enana nya. \v 49 Mhi ya ri emini Itamhẹ ọ shobọ ghie usomhi ghi ẹ, eri-tsẹ a la elemhi ẹoli iJerusalẹmu ramhi ni a rọ ya ri itoto rọte obini o yagha ghi ẹ ni o ya kpha ẹ sọ.”\f + \fr 24:49 \ft Li zẹ \fq Ika 1.4\f* \s1 Inga idane oyi iJesu \r (iMak 16.19-20; Ika 1.9-11) \p \v 50 Abi ọ rọ rue wẹ vu ya fiẹ, ni e rọ kia ramhi iBẹtani, ọ tsua abọ idane, ọ ku isẹmhẹ na wẹ. \v 51 Abi ọ li ku isẹmhẹ na wẹ, ọ́ọ́ zẹ wẹ obọ, a rue ọli nga idane.\f + \fr 24:51 \ft Li zẹ \fq Ika 1.9-11\f* \v 52 Ighọ e nyẹsẹ ukhomhi ga li. E mu egbe pfi ri ukpokpomhi oghẹlẹ je iJerusalẹmu. \v 53 E kiele la owa ugamhi no funẹ tsẹ, e kuẹghiẹ Ẹshinẹgba.