\id MRK Mark Ata Manobo Mark 5/30/00 \h Markos \toc1 Ka Maroyow No Nangnangonon No Insulat Ni Markos Bahin Ki Hisu Kristu \toc2 Markos \toc3 Mar \mt2 Ka Maroyow No Nangnangonon No Insulat Ni \mt1 Markos \mt2 Bahin Ki Hisu Kristu \imt2 Bahin to Soini no Sinulat ni Markos \ip Kono no amana no buyag si Markos ko kai pad to soin no kalibutan si Hisus. Nig-ugpo si Markos dio to Hirusalim no ian do nakatokod si Markos ki Pedro woy ka duma no mgo hibatoon ni Hisus. \ip Ka an-anayan no poghipanow ni Pablo woy si Barnabi [Hinimuan 13] dio to mgo ugpaan to kono no Hudiu nigduma si Markos kandan. Ko nigligad ka darua no tuid nighipanow nighutuk porom si Pablo woy si Barnabi [Hinimuan 15: 36-41] di si Barnabi ro ka nigduma ki Markos. Nigsuwoy on sikandan no nigduma ni Pablo si Silas. \ip Pila pad bua ka tuid no nigligad no nohogot ka pogtuu ni Markos ki Hisus. Ko dio to Ruma si Pedro, si Markos ka duma rin. Dakol no in-anad ni Markos ligkat ki Pedro. \ip Nigsulat ni Markos ka soin no diblu ko dio dod to Ruma no ka mgo kono no Hudiu ka tuud din. Si Markos ka an-anayan no otow to nigsulat bahin to mgo pighimu ni Hisus. Ka goinawa rin ian to ogtuu ka mgo taga Ruma ki Hisus. Kai to soin no diblu, ignangon din ka mgo pighimu ni Hisus no mgo koin-inuan woy to duon katondanan din to ogpasaylu to mgo salo. \is1 Mgo Nakasulat kai to Diblu ni Markos \io1 Kabinunsuran to Maroyow no Nangnangonon 1:1-13 \io1 Ka pogpan-anad ni Hisus dio to Galilia 1:14 – 9:50 \io1 Nigligkat dio to Galilia pohondio to Hirusalim 10:1-52 \io1 Ka katamanan to simana dio to Hirusalim 11:1 – 15:47 \io1 Ka pogkootawi ni Hisus 16:1-8 \io1 Ka pogkakita rin woy pogbatun kandin 16:9-20 \c 1 \s1 Ka Pogwali ni Huan no Talagbautismu \r (Matiu 3:1-11; Lukas 3:2-16) \p \v 1 Soini ka Maroyow no Nangnangonon bahin ki Hisu Kristu no anak to Magboboot. \v 2 Un-unawa ka kagi to insulat dongan ni Isaias no talagnangon to kagi to Magboboot. “Kagi to Magboboot, ‘Nò, ogpohun-oon ku koykow ka suguanon ku oyow kandin ka ogpanagana to dalan no ogbayaan nu.’\f + \fr 1:2 \ft Basa ka to Malaquias 3:1.\f* \v 3 No duon ka sika suguanon dio to holholawan no ogbabansagon. Kagi rin, ‘Lantasi now woy gawhani now ka ogbayaan to Lagboy no Igbuyag ta oyow ogkatul-id.’ ”\f + \fr 1:3 \ft Basa ka to Isaias 40:3.\f* \v 4 Nò man, ian ka poglibuwas ni Huan no Talagbautismu dio to holholawan no ognangonnangon. Kagi rin, “Sonditi now ka goinawa now to mgo salo now woy ongkori now ka mgo maroot no batasan now woy ogpabautismuan kow no ogpasayluan kow to Magboboot.” \v 5 Ko dio pad to woig to Hordan si Huan, nanghondio kandin ka mohon-ing no mgo otow no nigpuun dio to mgo lunsud, mgo hilit duon to probinsia to Hudia lagkos to mgo otow no taga Hirusalim no lunsud. Ko nig-abin dan ka mgo salo dan dio to Magboboot, nigbautismuan ni Huan sikandan dio to woig to Hordan. \v 6 Ka kinabo ni Huan, pighabol to bulbul to ayam no oghingaranan to kamil woy ka nagangu no laplap to ayam ka pighimu to igholonon din. Ka igkouyag din, talangas woy tonob.\f + \fr 1:6 \ft Basa ka to 2 Mga Hari 1:8.\f* \v 7 Nignangonan ni Huan ka mgo otow to, “Duon ogpakasundul koddi no dakoldakol pad koddi ka katondanan din. Doisok ka koddi no katondanan agad to oghokad to mgo sandal din. \v 8 Ogbautismu a kaniu to woig di sikandin ogbautismu kaniu pinabayo to Gimukud to Magboboot.”\f + \fr 1:8 \ft Ko ogbautismuan kow to Gimukud din, sikan ka ogbogayan kow tag sagboka, to Gimukud din to og-ugpo kaniu woy pinabayo to kabogbogan din, ogpakaawo to igmaligsom to goinawa now no ogkounawa to ogpakaawo ka hapuy to dangob no mgo maligsom.\f* \s1 Ka Pogbautismu ni Hisus \r (Matiu 3:13-17; 4:1-11; Lukas 3:21-22; 4:1-13) \p \v 9 Pila ro no allow no nigpuun si Hisus dio to lunsud to Nasarit duon to probinsia to Galilia no nokouma dio ki Huan oyow ogpabautismu sikandin ki Huan dio to woig to Hordan. \v 10 Poggakap do ni Hisus, niglonghag sikandin dio to langit no nigkita rin no napulasan ka langit woy ka Gimukud to Magboboot no ogpokohulughulug no ogkounawa to salapati dio to kandin. \v 11 No duon kagi no nigpuun dio to langit no kagi rin ki Hisus “Sikoykow ka koddi no anak no igkarakoli to goinawa ku no dakol ka igkarago ku koykow.”\f + \fr 1:11 \ft Basa ka to Mga Salmo 2:7, Isaias 42:1.\f* \s1 Nig-ol-ologan ni Satanas si Hisus \p \v 12 No, sikan do no magaan nigparuma to Gimukud to Magboboot si Hisus dio to holholawan. \v 13 Dio nig-ugpo to kahop-atan no allow no oggawayan porom sikandin ni Satanas\f + \fr 1:13 \ft Si Satanas ka igbuyag to mgo busow.\f* to ogpakasalo porom. Di waro makasalo. Songo duon dio ka mgo magintalunan no mgo ulod di nigtalipun sikandin to mgo diwata no suguanon to Magboboot. \s1 Ka Pog-alam ni Hisus to Hop-at no Talagngangalap \r (Matiu 4:18-22; Lukas 5:2-11; Huan 1:35-42) \p \v 14 To pogkapirisu ni Huan, nighondio to probinsia to Galilia si Hisus no dio din nangoni ka mgo otow bahin to Maroyow no Nangnangonon puun to Magboboot. \v 15 Kagi rin, “Natuman on ka mgo allow to Magboboot no magaan on ogbunsud ka Pogsugu din. Sonditi now woy ongkori now ka mgo salo now no tuui now ro ka Maroyow no Nangnangonon.” \p \v 16 No, nighihipanow on si Hisus dio to ilis to lanow no oghingaranan to Galilia no nigkita rin si Simon woy si Andres no patalahari no ogpanaraya dut ilis to lanow su talagngangalap man sikandan. \v 17-18 Kagi ni Hisus kandan to, “Duma kow koddi su og-anaron ku sikaniu. Og-anaron ku sikaniu ko ogmonuon now to og-alap to otow kai to koddi oyow ogkohimu sikandan no mgo sakup ku.” No, sikan do ian pig-agpas dan galata ka taraya ran no nigduma on ki Hisus. \v 19 Nigparagas nighipanow woy si Hisus no nigkita rin ka dangob no darua no patalahari duon dod to balutu dan no ogbalbalawan dan ka mgo sigay ran. Si Santiago woy si Huan ka ngaran dan no ian mgo anak ni Sibidiu. \v 20 Pogkita ni Hisus sikandan, nig-umow rin sikandan oyow ogdumoon din sikandan. No, ingalat dan ka amoy ran duon to balutu duma to sikan no mgo binayaran no nigduma on ki Hisus. \s1 Ka Lukos no Pigbusawan \r (Lukas 4:31-37) \p \v 21 Nokouma on si Hisus mgo hibatoon din dio to lunsud to Kapirnaum. Ko Allow to mgo taga Hudia to Oghimoloy, nigsolod sikandan to anaranan to mgo og-ampu no nig-anad ni Hisus ka mgo otow dio. \v 22 Noinuinu ka mgo otow to pog-anad ni Hisus su dakol ka katondanan din no og-anad no kono no unawa to mgo Talag-anad to Balaod. \v 23 Pog-anad ni Hisus dio to anaranan to mgo og-ampu, nigsolod ka sagboka no lukos no pigbusawan on. \v 24 Nigbabansagon din to, “Wow Hisus no taga Nasarit, nokoy ka labot nu kanami no mgo busow? Nighondini kad buwa oyow og-ubuson koy nikoykow. Nokoila a koykow; koykow ka matuwarong no nigpuun to Magboboot.” \v 25 Di nigsaparan ni Hisus ka busow no kagi rin, “Hagtong kad no ogkagi; libuwas kad kai to diralom to soin no lukos.” \v 26 Nò, impabiidbiid to busow ka sika lukos no nigngangang to maagbot no niglibuwas on. \v 27 Noinuinu ka tibo no mgo otow no nigmoin-insooy to, “Nokoy buwa ka soini? Iam no ig-anad ian! Duon kabogbogan to soin no lukos to agad ko ogdogilon din ka mgo busow, ogbabali sikandan.” \v 28 Nò man, magaan nakalogob ka pogkabantug ni Hisus to agad hondoi no lunsud dio to Galilia. \s1 Nigbawian ni Hisus Ka Mohon-ing no mgo Otow \r (Matiu 8:14-17; Lukas 4:38-41) \p \v 29 Puun to sika anaranan to mgo og-ampu, nighipanow si Hisus mgo hibatoon din woy ki Santiago woy si Huan dio to baloy ni Simon woy si Andres. \v 30 Dio to baloy nighibathibat ka boi no anogang ni Simon su moinit lagboy so lawa rin. Pogkouma ni Hisus nignangonan on sikandin bahin to sikan no nigdaralu. \v 31 Nigdanian ni Hisus ka nigdaralu no niggongonan din ka bolad din no nigbuligan din sikandin to og-onow. Nigparagas nigsasindog su noulian on ka dalu rin no sikan do ian no nigpakoon din si Hisus mgo duma rin. \v 32 Ko mahapun on no magaan on ogkatangkob on, nanduma to mgo otow ka tibo no duma ran no nandaralu woy ka pigbusawan. \v 33 Nalimudlimud ka tibo no mgo otow to lunsud dio to gumawan to baloy ni Simon. \v 34 Nò, nabawian ni Hisus ka mohon-ing no mgo otow no duon loinloin no oggoramon dan woy nandogil din ka mgo busow no nigsolod to diralom to duma no mgo otow. Wa din pakagia ka mgo busow su nigtokod dan to sikandin ka Anak to Magboboot. \s1 Ogwali si Hisus dio to Galilia \r (Lukas 4:42-44) \p \v 35 Pogpamikatpikat, nig-onow si Hisus no nighipanow dio to waro otow no dio nig-ampu. \v 36 Di waro malugoy no nigsundul no nigpamitow si Simon woy ka mgo duma rin ko hondoi buwa nigdolog. \v 37 Ko nigkita ran si Hisus, nigkagian dan sikandin to “Ogpamitow ka tibo no mgo otow koykow.” \p \v 38 Di nigtabak ni Hisus kandan to, “Oghipanow kinow dio to mgo dangob no mgo lunsud oyow ogwali a dio su ian ka tuud ku to poghondini ku.” \v 39 Amunaan, nighipanow on woy si Hisus no niglogoblogob dan ka mgo lunsud to Galilia oyow ogwali duon to mgo anaranan to mgo og-ampu woy pigdogil din ka mgo busow duon to lawa to mgo otow. \s1 Nigbawian ni Hisus ka Songo Ibungon \r (Matiu 8:2-4; Lukas 5:12-14) \p \v 40 Ko dio, nigdalapak ki Hisus ka songo otow no ibungon no nigluhud no nigbuyu to ogbuligan sikandin no kagi rin, “Ko ogkoiniatan nu ogpakabawi ka to kogang ku oyow ogkaawo ka igkaligsomi ku dio to tangkaan to mgo otow.” \v 41 Nohoy-uan ni Hisus sikandin no nigtinawo no pigsamsam din ka otow no ibungon. Kagi ni Hisus kandin, “Koiniatan ku; ogkabawian kad on.” \v 42 Naparagas do moulii. Malinis on ka lawa rin. \p \v 43-44 No nig-udlingan ni Hisus sikandin no kagi rin, “Ko nu nangoni ka agad hontow di oghondio kad nasi to talagpanubad woy ipapitow nu kandin to warad ka ibung to lawa nu; nighamulhamul on. Ibogoy nu to Magboboot ka igtubad no insugu ni Moisis to nighamulhamul kad su ian ka igpohitaga to mgo otow to warad on ka ibung nu.” Pog-udling ni Hisus kandin, pinohipanow rin on. \v 45 Di nighipanow ka sika otow no nambatbat to mgo otow no kagi rin, “Nabawian ad on ni Hisus.” Puun to kagi to sikan no nabawian, konad ogpakasolod si Hisus to agad hondoi no lunsud ko ogkitoon to mgo otow. Dio do to libuwasan to mgo lunsud og-ugpo si Hisus to waro otow woy ogkalimud dio to kandin ka mgo otow no nigpuun to agad hondoi. \c 2 \s1 Nigbawian ni Hisus ka Lukos no Kono Ogpokoorol \r (Matiu 9:2-8; Lukas 5:18-26) \p \v 1 Pogligad to pila no allow, nig-uli si Hisus dio to Kapirnaum no nigdinog ka mgo otow to duon sikandin to baloy rin. \v 2-3 No, niglimudlimud ka mohon-ing no mgo otow dio to baloy rin no waro ogkaliotan dan duon to gumawan no ogwali si Hisus kandan. Ko ogwali pad, nokouma ka hop-at no mgo lukos no ogloungan dan duon to hibatanan din ka sagboka no lukos no nigkolog so lawa rin. Si Hisus ka tuud dan. \v 4 Tongod to kono ogpakarani ki Hisus su ka mohon-ing no nalibulung no mgo otow, dini ogpamanoik sikandan to kalatkat no oghondio to atop.\f + \fr 2:4 \ft Ka atop to mgo baloy dio dongan, ogkounawa to soog no hagoran ka dalan dio to atop. Pitow ka to daraing to atop dio to Lukas 2:4-5.\f* Nò, niglungagan dan ka atop duon to ampow to longod ni Hisus. Ko litos on ogpakabayo, pigtuntun dan ka hibatanan no duon ka sika otow no nigkolog so lawa rin dio to soog. \v 5 Pogsabut ni Hisus to dakol ka pogtuu ran kandin, nigkagian din ka sika lukos no nigkolog so lawa rin, “Usi, napasayluan on ka mgo salo nu.” \p \v 6 Nò, duon pila no naminpinnuu dio no mgo talag-anad to Balaod dan no nigtawad so goinawa ran. \v 7 Kagi to goinawa ran, “Manio naan ka soin no lukos no ogboboot? Ogsumpaliton din ka Magboboot! Waro agad sagboka no otow no ogpakapasaylu to salo ko kono ka Magboboot do.” \p \v 8 Di magaan mataga si Hisus dio to kandin no goinawa to nokoy ka duon to goinawa to mgo talag-anad no pig-inso din sikandan to, “Manio naan to ogsumansuman kow to unawa to soini? \v 9 Hondoi ka malomu no kagi ku to soin no nigkolog so lawa rin, ko ignangon ku to, ‘Napasaylu on ka mgo salo nu,’ woy ko ogsugu a to, ‘Onow kad on; honata nu ka hibatanan nu no hipanow kad on?’ \v 10-11 Nò, sikoddi ka Kakoy to Koot-otawan kai to kalibutan no igpakita ku kaniu to duon katondanan ku to ogpasaylu to salo to mgo otow. Nò, nigkagian din ka sika nigkolog to lawa, ‘Usi, ka kagi ku koykow, onow kad, paragas ka ogsasindog honata nu ka ikam nu woy og-uli kad on.’ ” \v 12 Nigpipitow to tibo no mgo otow ka lukos no nig-onow no nigparagas nigsasindog woy to nig-agpas puruta ka hibatanan din no nig-uli on. Noinuinu ka tibo no mgo otow no nigsayo dan ka Magboboot no kagi ran, “Waro koy pad nigkita to unawa to soini no nohimu kuntoon.” \s1 Nig-alam ni Hisus si Libi \r (Matiu 9:9-13; Lukas 5:27-32) \p \v 13 No, niglibong on si Hisus dio to ilis to Lanow to Galilia. Ko dio, nalibulung ka mgo otow dio no nig-anad din sikandan. \v 14 Pogkaponga rin, nigparagas nighipanow. No ko dio pad sikandan to dalan nigkita rin ka sagboka no talagkubla to buhis no si Libi ian no anak ni Alpiu duon ogpinpinnuu duon to opisina rin dut bayaranan to mgo otow to buhis dan. Kagi ni Hisus kandin to, “Duma ka koddi; ogsakupon ku sikoykow.” Nò, nigsasindog si Libi no nigduma on kandin. \p \v 15 Waro malugoy no nighondio si Hisus mgo hibatoon din to baloy ni Libi to ogkoon. Nig-amut kandan ka mohon-ing no mgo talagsukut to buhis tagkos to mgo otow no tahan no pigsawoy sikandan no songo nigkoon dio. \v 16 Agad nigbayo dio ka mgo talag-anad to Balaod no mgo Parisiu sikandan\f + \fr 2:16 \ft Basa ka to ‘Parisiu’ dio to glossary.\f* no nigkita ran si Hisus to songo ogkokoon to soi mgo sinawoy, mgo talagkubla to buhis. Nig-inso dan ka mgo hibatoon ni Hisus to, “Manio naan to og-amut no ogkoon si Hisus to mgo sinawoy mgo talagkubla to buhis?” \v 17 Pogdinog ni Hisus to inso dan, nigtabak din to pananglitan. Kagi rin, “Ka mgo otow no waro dalu ran, kono dan og-awoson ka talagtambal; ka mgo otow no duon dalu ran sikandan ian ka og-awos to talagtambal. Wara a nighondini to kalibutan to ogbulig to mgo otow no matuwarong so batasan dan ko kono ian ku ogbuligan ka mgo makasasalo oyow ogbalbalawan dan ka batasan dan.” \s1 Ka Tahan woy ka Iam no Impang-anad \r (Matiu 9:14-17; Lukas 5:33-39) \p \v 18 Duon allow, ka tibo no mgo hibatoon ni Huan no Talagbautismu woy ka mgo hibatoon to mgo Parisiu, oglangkad to ogkoon. No, nighondio ki Hisus ka duma no mgo otow no nig-inso dan sikandin, “Manio kun to duon mgo allow no oglangkad to ogkoon ka mgo hibatoon ni Huan woy ka hibatoon to mgo Parisiu di ogkoon do atag ka koykow no hibatoon?” \v 19 Nigtabak si Hisus to pananglitan. Inso din, “Litos to goinawa now ko kono pad ogkoon ka mgo otow no pigtugunan to kasal? Ka ku kow! Ko duon dod ka lukos no ogpangasawa, kono ogkaayun no oglangkad ki ogkoon.\f + \fr 2:19 \ft Oglangkad ogkoon oyow og-ampu dio to Magboboot.\f* \v 20 Di duon allow no ogdakopon on ka lukos no ogpangasawa no warad sikandin dio to kandan no sikan ka allow no oglangkad to ogkoon sikandan.” \p \v 21 Duon dangob no pananglitan ni Hisus. Kagi, “Hontow buwa ka otow no igtupak din ka iam no manggad no wa pad malaboi to tahan no kinabo din? Ko oghimuon din soini, ogkonsong ka iam no tupak no ogmaluag ka nagisi to tahan no kinabo.” \v 22 Duon dod dangob no pananglitan din. Kagi, “Ko iam ka inumanon, kono ta igtagu dio to tahan no taguanan no nohimu to laplap to ayam su ko ogtulin ka inumanon ogbotu ka sikan no tahan no taguanan no ogkaraat no warad pulus to sikan no taguanan woy naraat ka inumanon. Ian do litos ko igtagu ta ka iam no inumanon dio to songo iam no taguanan su ogkalanat pad ka sikan no nohimu to iam no laplap to ayam.” \s1 Ka Inso Bahin to Allow to Oghimoloy \r (Matiu 12:1-14; Lukas 6:1-11) \p \v 23 Songo allow, ka Allow to mgo Hudiu to Oghimoloy, nakabayo si Hisus mgo hibatoon din dio to sagboka no kamot no nigpamuaan to tirigu.\f + \fr 2:23 \ft Kalasi no koonon woy ighimu to paan ka tirigu.\f* Ko oghihipanow kandan dio to dalan, namupu ka mgo hibatoon din to pila buwa no tagdoy to tirigu. \v 24 Songo nighipanow dio ka duma no mgo Parisiu. Ko nigkita ran, pigkagian dan si Hisus no kagi ran, “Pitawa nu! Ogpakalapas ka mgo hibatoon nu to Balaod ta to oghimu to soin to Allow ta to Oghimoloy.” \v 25 Nigtabak si Hisus no nig-inso din kandan, “Waro kow makabasa to nighimu ni Dabid no Igbuyag ta dongan duma to mgo sakup din no oggutasan sikandan no waro koonon dan?\f + \fr 2:25 \ft Basa ka to Isaias 21:1-5.\f* \v 26 Ko si Abiatal pad ka Labow to mgo talagpanubad, nigsolod to baloy to Magboboot woy si Dabid no nigkoon to paan no intubad to talagpanubad to Magboboot. Kagi to Balaod ta, ka mgo talagpanubad ro porom ka ogkoon to soin no paan di nigkoon ni Dabid woy nigtaaran din ka mgo duma din.” \v 27 Kagi pa ni Hisus kandan, “Nighimu to Magboboot ka Allow to Oghimoloy oyow ogkapulusan ka mgo otow. Wa din himua ka otow to duon Allow to Oghimoloy. \v 28 Nò, ian man ian ka Kakoy to Koot-otawan kai to kalibutan ka ogboboot ko nokoy ka oghimu to Allow to Oghimoloy.” \c 3 \s1 Ka Lukos no Kono Oggoram so Limang no Bolad din \r (Matiu 12:9-14; Lukas 6:6-11) \p \v 1 Duon dod allow no nigsolod man do si Hisus dio to anaranan to mgo og-ampu. Songo duon dio ka songo lukos no noumil ka limang no bolad din. \v 2 Duon dod ka duma no mgo otow no ogbabantoy ki Hisus ko ogbawian din ka sikan no noumil to Allow ran to Oghimoloy. Ian su ko ogbawian din, ogbayungan dan sikandin dio to mgo igbuyag dan. \v 3 Nò, nig-umow ni Hisus ka lukos no noumil so bolad din. Kagi rin, “Sasindog ka woy hondini ka” \v 4 No duon inso ni Hisus to sikan mgo otow to, “Nokoy ka kanta no ig-anad bahin to Allow ta to Oghimoloy? Nokoy ka oghimuon ta, ka maroyow woy ko maroot? Ogpangabangan ta ka otow oyow ogkouyag woy ko oghimatayan ta ka otow?” Di waro nigtabak ka mgo otow. \v 5 Nabolu si Hisus tagaod no namitowpitow kandan no ogmasakit lagboy ka goinawa rin di songo nohoy-uan din do sikandan su makogal so ulu ran. No, kagi ni Hisus to sikan no lukos, “Kotonga nu ka bolad nu.” Ko nigkotong on, nabawian on no nokog-unawa on to limang no bolad din. \v 6 Nò, nanlibuwas ka mgo Parisiu, to sika anaranan no nig-agpas nighondio no og-amut to mgo sakup ni Hirodis oyow ogbabantaan dan ko ogmonuon dan to ogpohimatoy ki Hisus. \s1 Nalibulung ka mgo Otow dio to Lanow \r (Matiu 12:15,16; Lukas 6:17-19) \p \v 7-8 Ko si Hisus, nigduma rin ka mgo hibatoon din dio to ilis to Lanow no Galilia no nanundul ka mohon-ing no mgo otow no nigpuun dio to probinsia to Galilia woy probinsia to Hudia. Duon dod ka mgo taga Hirusalim no lunsud, mgo taga Idumia. Duon man do ka mgo otow no nigpuun dio to doipag to woig to Hordan woy ka mgo otow no og-ugpo dio to marani to mgo lunsud to Tiru woy Sidon. Nanghondio ka tibo su nigdinog to tibo no oghimuon ni Hisus. \v 9 Nigsugu ni Hisus ka mgo hibatoon din oyow igpanagana ran ka songo balutu oyow og-unturan dan oyow kono ogkapipi to sika mohon-ing no mgo otow no nalibulung. \v 10 Natagaan dan to nanbawi si Hisus to mohon-ing no mgo otow. Sikan ian no napipi sikandin porom to sikan no mgo nigmandaralu oyow ogsamsam sikandan ki Hisus oyow ogkabawian. \v 11 Woy ka mgo otow no nasoloran to busow, ko nigkita ran si Hisus, nigluhud duon to tangkaan din no nigbabansagon to, “Sikoykow ka Anak to Magboboot.” \v 12 Nò, pigbohog lagboy ni Hisus ka mgo busow to, “Kona a now inangon ko hontow a.” \s1 Og-alam ni Hisus ka Sampulu woy Darua no Apostolis \r (Matiu 10:2-4; Lukas 6:14-16; Hinimuan 1:13) \p \v 13 Nigtakarog si Hisus duon to malopot no bubungan woy nig-umow rin ka mgo lukos ko hontow no ogkoiniatan din no og-alamon din no nigdalapak sikandan ki Hisus. \v 14-15 Ko nokouma on, nig-alam din ka sampulu no lukos woy darua oyow sikandan ka ungod ogduma kandin. Ogpohipanow rin sikandan pad to ogwali woy oyow ligkat to kabogbogan no ogbogayan din sikandan, ogpakarogil sikandan to mgo busow no nigsolod to lawa to mgo otow. No nighingaranan din sikandan to apostolis.\f + \fr 3:14-15 \ft Ka apostolis ka suguanon ni Hisus no nabogayan to katondanan ligkat ki Hisus. To sunud no mgo kapitulu, oghingaranan sikandan to hibatoon.\f* \v 16 Soini ka mgo ngaran to sika mgo nig-alam ni Hisus: si Simon no nighingaranan ni Hisus ki Pedro; \v 17 agad duon ka mgo anak ni Sibidiu no si Santiago woy ka hari rin no si Huan, no nighingaranan ni Hisus sikandan ki Boanirgis. Ka lituk, magaan ian ogbabansagon ko ogkagi. \v 18 Soini pad ka ngaran to dangob no nig-alam din: si Andres, si Pilipi, si Bartolomi, si Matiu, si Tomas, si Santiago no anak ni Alpiu, si Tadiu woy si Simon no oghingaranan dan to Siloti.\f + \fr 3:18 \ft Kandin ka songo ribildi dio to gobirnu to Ruma.\f* \v 19 Duon dod si Hudas Iskarioti no sikandin ian ka ogtabod pad ki Hisus. \s1 Si Hisus woy si Biilsibul \r (Matiu 12:25-29; Lukas 11:17-22) \p \v 20 Pogdatong woy ni Hisus dio to baloy, nalibulung man do ka mgo otow no mohon-ing no waro nigliwak si Hisus mgo hibatoon din to ogkoon. \v 21 Ko nigdinog ka inoy ni Hisus mgo hari rin to sikan, nigligkat sikandan no oghondio to datongan din oyow kandan ka og-angoy kandin su duon kagi to mgo otow to naangol kun on si Hisus. \v 22 No ko riad on to nigdatongan ni Hisus duon on ka duma no talag-anad to Balaod dan no taga Hirusalim no kagi ran bahin ki Hisus to, “Pigsoloran sikandin to igbuyag to mgo busow no si Biilsibul.\f + \fr 3:22 \ft Si Biilsibul ka dangob no ngaran to igbuyag to mgo busow.\f* Ian ka pigligkatan to kabogbogan din no ogpakarogil to mgo busow.” \v 23 No nigparani ni Hisus ka sikan mgo nigbayung kandin no nigkagian din sikandan to mgo pananglitan. Nig-inso din to, “Ogmonuon naan ni Satanas to pogdogil ki Satanas? Ka ku kow! \v 24 Ko ogkalibulung ka mgo sakup to songo igbuyag no ogmabunbunuoy, magaan ogkawaro ka pandatuan dan. \v 25 Ko malasi ogpog-ogotoy ka mgo patalasulod no og-ugpo to sagboka no baloy magaan do ogpokogsuwoysuwoy on ka sikan no pamiliya no konad sikandan ogbulbuligoy. \v 26 Unawa ian ko ogpokog-ogot ka mgo punduk no sakup ni Satanas ka mgo sakup din, kono ogkalugoy no ogkoubus ka pandatuan din.” \v 27 Ka dangob pad no pananglitan ni Hisus. Kagi rin, “Agad ko hontow no ogpanakow, woy ogpakasolod to baloy to manokal no otow no ogtakow to kalaglagan din ko ogbakuon din on pad ka sikan no kamunoy no manokal. Nò, ogpakatakow rin on ka agad nokoy.” \v 28 “Malogot ka soin no kagi ku kaniu,” kagi ni Hisus, “to ogpasayluon to Magboboot ka tibo no mgo salo to mgo otow; agad ko ogsumpaliton dan ka Magboboot, ogpasayluon din. \v 29 Di, agad hontow ka ogsumpaliton to Gimukud to Magboboot, konad ian ogpasayluon ka sikan no otow su waro katamanan to sikan no salo.” \v 30 Soini ka kagi ni Hisus su duon kagi to mgo otow to “Nigsoloran si Hisus to busow.” \s1 Ka Inoy mgo Hari ni Hisus \r (Matiu 12:46-50; Lukas 8:19-21) \p \v 31 Ko rio pad si Hisus to sikan no baloy, nokouma on ka inoy rin woy ka mgo hari rin. Dio to libuwasan nigsasindog di impaalap dan ka kagi ran dio to kandin oyow ogkagian dan porom sikandin. \v 32 Dio to solod to baloy duon mohon-ing no mgo otow no ogmaminnuu no dio to taliwaro si Hisus. Kagi to duma ki Hisus, “Wow Buyag, dio to libuwasan ka inoy nu, mgo hari nu, mgo ataboy nu, Ogpohondion ka kun.” \v 33 Nigtabak si Hisus kandan no nig-inso to, “Hontow ka inoy ku? Hontow ka mgo hari ku?” \v 34-35 Niglingi-lingi ni Hisus kandan no naminpinnuu no marani kandin no kagi rin, “Soini ka inoy ku, mgo hari ku su agad hontow, ko ogtuman to igsugu to Magboboot, sikandan ka hari ku, woy ataboy ku woy inoy ku.” Ian ka kagi ni Hisus kandan. \c 4 \s1 Ka Pananglitan ni Hisus Bahin to Songo Talag–orok \r (Matiu 13:1-9; Lukas 8:4-8) \p \v 1 Nigbunsud nighutuk si Hisus to og-anad dio to ilis to Lanow no Galilia. To lagboy no mohon-ing no mgo otow ka nalibulung dio to kandin, nig-untud si Hisus to sagboka no balutu no nigpinnuu. Duon do dio to pantad ka mgo otow. \v 2 Nigpinnuu si Hisus no mohon-ing ka in-anad din to mgo otow no mgo pananglitan ka impan-anad din. Kagi rin, \v 3 “Pamminog kow! Songo allow, duon sagboka no otow no nighipanow dio to kamot din oyow og-orok. \v 4 Ko nigsawod din, duon mgo boni no nakasawod dio to dalan no pigpan-ulib to mgo manukmanuk ka sikan no boni. \v 5 Ka duma no mgo boni, dio makasawod to batuon no tano no manipis do ka basak. Magaan nigtubu su mababow ro ka tano. \v 6 Di ko ogsilo ka allow no moinit on, nalonos to allow; nagangow on su waro mog-ugsob so dalig. \v 7 Ka duma man do no boni, dio makasawod to sapiniton no nigpandagom on ka pinamula rin woy nigtubu ka mgo sapinit no nabodboran to lawa to pinamula no noomus on no wa makabogas. \v 8 Ka duma no boni, dio makasawod to maroyow no tano no nigpandagom woy nigtubu woy nigtuga. Ligkat to sagboka no boni duon mgo tagdoy no duon tag katoluan no bogas; duma, duon tag kahon-omon no bogas woy duon man do ka tagdoy no duon tag songo gatus no bogas to sikan sagboka no tagdoy.” \v 9 Ko maponga rin to sikan no pananglitan, nigkagi si Hisus to “Duon talinga now, pamminog kow.” \s1 Ka Tuud to mgo Pananglitan \r (Matiu 13:10-17; Lukas 8:9,10) \p \v 10 Ko nanhipanow on ka mgo otow no si Hisus naan do, mgo sampulu woy darua no hibatoon din woy duma no sakup din do duon, nig-inso to mgo sakup si Hisus to lituk to pananglitan din. \v 11 Nigtabak si Hisus to, “Sikaniu, pigpasabut kow to Magboboot kow to inholos din no nangnangonon tongod to Pogsugu to Magboboot. Di ogkagian ku ka mgo otow no waro nigpasakup pinabayo to mgo pananglitan do \v 12 oyow ‘ko ogpipitow, kono dan ogkitoon. Agad ko ogdinog kandan, kono dan ogpakasabut. Ian su ko ogpakakita woy ko ogpakasabut, og-ongkoran dan buwa ka mgo salo dan no ogpasayluon to Magboboot sikandan.’ ”\f + \fr 4:12 \ft Basa ka to Isaias 6:9,10.\f* \s1 Oglitukon ni Hisus ka Pananglitan din to Sikan no Og-orok \r (Matiu 13:18-23; Lukas 8:11-15) \p \v 13 No, nig-insaan ni Hisus ka sikan no mgo sakup to, “Waro kow pad makasabut to soin no pananglitan ku? Ogmonuon now naan oyow ogpakasabut kow to agad nokoy no pananglitan? \v 14 Soini ka lituk to impananglitan ku. Ka boni no insawod to sikan no og-orok, sikan ka kagi to Magboboot bahin to Pandatuan din. \v 15 Ogkounawa ka duma no mgo otow to sikan no boni no nakasawod to dalan su ko ogpakarinog do sikandan to kagi to Magboboot, ogdatong si Satanas no og-agpason din og-agawa ka kagi to Magboboot su dio do to goinawa. \v 16 Ka duma no mgo otow, ogkounawa sikandan to boni no nakasawod to nabatuon no tano no magaan ogtuu to nangnangonon woy ogkarago on. \v 17 Di intagu dan to ulu ran, konon dio to pusung dan woy kono do no kalugoy no magaan dan ongkori ka pogtuu ran to Magboboot ko ogkoumaan sikandan to igkabaybayari ran woy ko ogsumpaliton sikandan su nigtuu to Magboboot. \v 18 Duon man do duma no ogkounawa sikandan to mgo boni no nakasawod to dugion su ogdinogon dan ka nangnangonon \v 19 di magaan ogkaatangi to mgo igkasasow ran, mgo igkarago dan to salapi woy ka igkoiniatan dan to duma no kalaglagan dan no sikan ian ka ogpokoumos on to nangnangonon to Magboboot no kono dan oghalinon ka batasan dan oyow madmaroyow. \v 20 Dokad di duon mgo otow no ogkounawa to sikan no boni no nakasawod to maroyow no tano su ko ogdinogon dan ka nangnangonon, igsabuk dan ka kagi dio to taliwaro to pusung dan. To mgo duma no otow, dakol ka pulus to kagi to Magboboot dio to goinawa ran. To duma pad no mgo otow, dakoldakol ka pulus woy ka duma man do, dakol lagboy ka pulus to goinawa ran.” \s1 Ka Ilawan no Inholos \r (Lukas 8:16-18) \p \v 21 Nigparagas nigkagi ni Hisus kandan. “Ko ogparokotan ta ka ilawan, og-insa a ko igholos ta dio to liang woy ko dio to diralom to sulambi? Kono kid! Dio ta isabuk to paga woy ko taliwaro to soog. \v 22 Ian su agad nokoy no inholos kuntoon, duon allow no ogkakitaan do woy waro talasob no kono ogkatagaan. \v 23 Nò, duon talinga now pamminog kow.” \p \v 24 Songo nigkagi rin kandan, “Pamminog kow to soini no igkagi ku kaniu. Ka batasan nu ko ogbobootan nu ka mgo duma nu, songo igpounawa to Magboboot ka pogboot din koykow, di ogdakolon din ka kandin kaniu.” \v 25 Duon dod kagi rin to, “Sikan no otow no duon pogsabut din to kamalogotan, ogtimulan ka pogsabut din. Di atag, sika otow waro pogsabut to kamalogotan, ogsalinan pad ka sikan no molintok no duon to ulu rin.” \s1 Ka Pananglitan Tongod to Nigtubu no Boni \p \v 26 No nigparagas nigkagi si Hisus to tibo no mgo otow. Kagi, “Ogpounawaan ku ka Pandatuan to Magboboot to otow ko ogsawod to boni din dio to kamot. \v 27 Ko sika otow, kara marusilom, oghirogo woy ko maallow, og-onow woy ogparagas to oghimuon din. Ka sikan no boni pad, ogpandagom woy ogtulin di kono ogpakasabut ka sikan no otow ko ogkoomonu ka sika no boni to ogtulin. \v 28 Ka tano ka ogpuunan to pogtulin to boni woy to pogbogas. Ka sikan no boni, ogpandagom, ogkaboros, woy ogbogas. \v 29 Pogkohinug on ka soini, oggaanion to sikan no otow su tiggaani on man.” \s1 Ka Pananglitan Tongod to Boni no Mustasa \r (Matiu 13:31,32; Lukas 13:18,19) \p \v 30 “Nokoy buwa,” kagi ni Hisus, “ka ogpounawaan ta ka Pogsugu to Magboboot? Nokoy buwa ka mgo pananglitan ta? \v 31 Ogkounawa ian soini. Igpamula to songo lukos ka sagboka no boni to mustasa\f + \fr 4:31 \ft Ka boni to mustasa, ogkounawa ka molintok to boni to longa.\f* no ian ka doisok do no boni kai to soin no kalibutan. \v 32 Ko nigdakol on, sikan ka matmatikang to tibo no igpamula to songo tuid. Ogsugpang on no litos to oglatunan to mgo manukmanuk dio to sugpang din no dio ogsasalag duon to ogkaholongan din.” \p \v 33 Nigparagas nig-anad si Hisus to mgo otow bahin to kagi to Magboboot no mohon-ing no mgo pananglitan no ogkounawa to soini ka ig-anad din. Di ian din ignangon ka litos to kasabutan dan do. Ko warad makasabut, nighagtong on nig-anad. \v 34 Wa din ianad to mgo otow ko kono no pinabayo to mgo pananglitan. Di ko sikandin do piglituk din ka tibo. \s1 Nasaparan ni Hisus ka Dakol no Kalamag \r (Matiu 8:18,23-27; Lukas 8:22-25) \p \v 35 Ko mahapun on lagboy, nigkagian din ka mgo hibatoon din. Kagi, “Og-untud ki to balutu su oghondio ki to dohipag to lanow.” \v 36 Nò, nigligkat on no noongkoran ka nalimud no mgo otow dio to pantad. Nanakoy ka mgo hibatoon din to balutu no nig-unturan ni Hisus no nigduma ran sikandin. Duon dod duma no mgo balutu no nigsundul kandan. \v 37 Ko diad on to lanow, natokow sikandan to dakol no kalamag no nigdakol ka luwak to lanow no nasoloran ka balutu to woig; magaan ogkaponu to woig ka luang din. \v 38 Ko si Hisus, duon to uud to balutu no nohirogo on no duon ulunan to ulu rin. Nigpukow ran sikandin no kagi ran kandin, “Maistru, waro goinawa nu kanami to ogkalunod kinow on?” \v 39 Nighimata si Hisus no nig-onow no nigparagas nigsasindog. Nigsaparan din ka kalamag no kagi rin, “Hagtong ka” woy nigkagian din ka mgo luwak to, “Kilos kow on.” Nò, nighagtong ka kalamag woy nigkilos on ka woig; nigmalongon on. \v 40 No kagi ni Hisus to mgo hibatoon din, “Manio naan to ogkahallok kow? Waro kow pad buwa mogsalig koddi?” \v 41 Di dakol ka igkoinuinu ran no nigmoin-insooy no kagi ran, “Hontow naan ka soin no lukos? Agad ka kalamag woy ka luwak ogpaagad-agad kandin.” \c 5 \s1 Nigdogil ni Hisus ka mgo Busow to Songo Lukos \r (Matiu 8:28-34; Lukas 8:26-39) \p \v 1 Nigdatong si Hisus duma to mgo hibatoon din dio to dohipag to Lanow to Galilia dio to ugpaan to mgo Girisinis. \v 2 Poglogsad ni Hisus, nigtagbu sikandin to lukos no pigbusawan no dio nigpuun sikandin to mgo pilang no lobonganan. \v 3-4 Kono ogkabanggutan ka sikan no otow to agad hondoi no otow. Malasi bangguti ka mgo bolad din to karina woy ka paa rin to igpakagat no putow. Di ka karina ogbigtawon din woy ka putow dut paa rin nigdokdok din to batu no songo nabigtow on. Agad hondoi no otow, waro ogpakabakus kandin. \v 5 Ko maallow woy ko marusilom, ungod din oglougloug dio to mgo sabalanan woy dio to mgo malopot no bubungan no ungod ogpangiak woy ungod din ogpalii to batu no magalang ka lawa rin. \p \v 6 Ko nigkita rin si Hisus no dio pad to mariu nigpalpallaguy sikandin no ogdalapak kandin woy nigluhud dio to tangkaan ni Hisus. \v 7 Nigbabansagon ka sikan no otow no nigbusawan to, “Nokoy ka tuud nu koddi, Hisus, Anak to Kinalabawan no Magboboot? Ogbuyu a koykow no kai ki to tangkaan to Magboboot to kona a nu logpari.” \v 8 Soini ka pogbuyu din su nigkagian on ni Hisus ka busow no kagi rin, “Koykow no busow no nigsolod to soin no otow, libuwas kad to soin no otow.” \v 9 Nig-inso ni Hisus sikandin to, “Hontow ka ngaran nu?” Nigtabak ka busow to, “Si Darasigi ka ngaran ku su marasig koy.” \v 10 No, ungod nighangyu no kagi rin, “Ko nu dogila ka mgo busow dio to dangob no ugpaan.” \v 11 No, ogpamukal ka mohon-ing no mgo babuy dio to masandig no kono no amana no mariu. \v 12 No nigpohoy-uhoy-u ka mgo busow dio ki Hisus to, “Pohondia koy nasi to sikan no mgo babuy. Dio koy pasolora to mgo babuy.” \v 13 Nighoo si Hisus. Nò, nanlibuwas ka mgo busow to lawa to sikan no otow woy nigsolod on to goinawa to sikan no mgo babuy. Duon buwa ka darua no libu no babuy no natibo, nigmamallaguy no nakatinugpu dio to lanow no nalonod on ka tibo. \p \v 14 No, nigmamallaguy on ka mgo talagbantoy to sika mgo babuy no oghondio to lunsud, mgo hilit no ognangonan dan ka mgo otow to nakitaan dan tongod to otow woy ka mgo babuy. No, nanhondio ka mgo otow oyow ogpapitawon dan ko nokoy ka nohimu dio. \v 15 Pogkouma ran dio ki Hisus, nigkita ran ka sika lukos no warad ka mgo busow to lawa rin. Ogpinpinnuu ro no nanginabo on no maroyow on ka doromdomon din to warad ka mgo busow. Di ka mgo otow, dakol ka igkallok dan. \v 16 Ka mgo otow no nakakita nignangonan dan on ka duma no mgo otow to nokoy ka nohimuan to sikan no otow no pigbusawan woy tongod to mgo babuy. \v 17 Nò, nigbunsuran to mgo otow to oghangyu ki Hisus to og-ongkoran din ka kandan no tano. \p \v 18 Pogsakoy ni Hisus to balutu dan, nighangyu ka lukos no warad on mgo busow to lawa rin ki Hisus to ogduma porom kandin. \v 19 Di waro dumaa ni Hisus. Kagi ni Hisus kandin, “Uli kad on dio to koykow no ugpaan. Nangoni nu ka mgo sulod nu mgo amigu nu dio bahin to tibo no kabogbogan to Magboboot dio to koykow, agad to nohoy-uan ka rin.” \v 20 Nò, nighipanow dio to kandin no ugpaan no nighingaranan to Dikapolis su duon sampulu no lunsud dio. Niglogoblogob din ka sikan sampulu no lunsud no ognangonnangon to mgo otow bahin to kabogbogan ni Hisus kandin no noinuinu ka tibo no mgo otow. \s1 Ka Anak ni Hairu woy ka Boi no Niggongon to Ilis to Kinabo ni Hisus \r (Matiu 9:18-26; Lukas 8:41-56) \p \v 21 Ko nig-uli on woy si Hisus dio to dohipag to sika lanow, nakatagbu sikandan to mohon-ing no mgo otow no nalibulung dio. \v 22 No nokouma ka songo igbuyag to anaranan to mgo og-ampu no si Hairu ka ngaran din. Pogkita rin ki Hisus, nigluhud dio to tangkaan din. \v 23 Nigpohoy-uhoy-u ki Hisus no kagi rin, “Ka anak ku no boi, kai naan do to liog din ka goinawa rin. Ogduruma ki pad. Samsama nu pa sikandin oyow ogkabawian woy ogkouyag.” \v 24 Nò, nigduma on si Hisus kandin. Nanduma ka mohon-ing no mgo otow ki Hisus no nalingotan to mgo otow sikandin. \p \v 25 Duon ka songo boi no nigduma no sampulu ka tuid din woy darua ka garamon din to langosa rin no kono ogtigpok. \v 26 Agad nigpatambal to mohon-ing no mgo doktul, wa moulii. Niggamit din ka tibo no salapi din no ogbayad to mgo doktul di waro nigmaroyow. Noulat nasi sikandin; nigdakol nasi ka garamon din. \v 27-28 Nakarinog ka sikan no boi to mgo oghimuon ni Hisus no ian din nig-amut to mohon-ing no mgo otow no ogsundul kandin. Kagi to goinawa rin, “Ko ogpakasamsam a to sikaran to kinabo din do ogkoulian a to dalu ku.” \v 29 Nò, nigsamsam din ka sikaran to kinabo ni Hisus no sikan do ian no nigtigpok on ka langosa rin. Natagaan din on to noulian on ka dalu rin dio to diralom din. \p \v 30 No si Hisus, nataga on to niglibuwas to lawa rin ka doisok no kabogbogan din to ogbawi. Niglingi si Hisus to sikan mgo otow no ogluyud kandin no nig-inso din, “Hontow ka nigsamsam to kinabo ku?” \v 31 Kagi to mgo hibatoon din kandin to, “Pitow ka. Mohon-ing ka mgo otow no nokog-akob-akob no marani dio to koykow. Manio naan to og-inso ka to, ‘Hontow ka nigsamsam to kinabo ku?’ ” \v 32 Di nanlingi-lingi no ogpipitow ko hontow ka nigsamsam to kinabo din. \v 33 Ka sikan no boi, nataga to nokoy ka nohimu to lawa rin no nigdani dio to tangkaan ni Hisus no ogkolkolon su nahallok. Nigluhud no nignangon kandin bahin to oggaramon din mgo pogtuu rin kandin woy to nabawian on ko nigsamsam din ka kinabo din. \v 34 Kagi ni Hisus kandin, “Igi, warad on ka goramon nu su nigtuu kad koddi. Litos ian ko og-uli kad dio to baloy nu su nabawian kad on. Malinowon kad.” \p \v 35 Ko nigkagikagi pad si Hisus, nigdatong ka mgo lukos puun to baloy ni Hairu no nignangon ki Hairu, “Namatoy on ka anak nu. Manio naan to ogsasawon nu pad ka Maistru?” \v 36 Nakarinog si Hisus di nigbalagad din do duon ka kagi ran. Kagi ni Hisus atag ki Hairu, “Ko kad on ogkasasow to anak nu. Salig ka ro koddi.” \v 37 Nigparagas nighipanow si Hisus di wa din dumaa ka mgo otow. Si Pedro si Santiago, woy si Huan no hari ni Santiago do ka nigduma rin. \v 38 Pogkouma ran on dio to baloy to sika igbuyag to anaranan to mgo og-ampu, nakitaan dan ka mohon-ing no mgo otow no nasasow no ogmansisinogow woy ogpandawit no maagbot. \v 39 Poglopow ran on, kagi ni Hisus kandan, “Manio naan to ogmasamuk kow woy ogsisinogow kow? Nahan now no namatoy ka bato dokad di nohirogo do tigbal.” \v 40 Di pigsumpalit dan woy nignisian dan do sikandin. Nò, pinalibuwas din ka mgo otow. Ka amoy mgo inoy mgo hibatoon din no tatolu ro ka nigduma rin to sikan no sinabong no pigkotangan on to bato. \v 41 Nigdanian ni Hisus ka bato to kotangan din no ko niggongonan din ka bolad din, nigkagian din sikandin. Kagi rin to kandan no kinagian, “Talita kumi.” Ka lituk, “Igi, ka kagi ku koykow, onow kad on.” \v 42 Nò, nig-onow ka bato no nigparagas nigsasindog woy nighihipanow dio to soog. Sampulu on woy darua ka tuid din. Noinuinu lagboy sikandan to pighimu ni Hisus. \v 43 Nò, kagi ni Hisus kandan to, “Kono kow on ognangonnangon to agad hontow to pighimu ku,” woy dangob no kagi rin, “Pakoona now ka bato.” \c 6 \s1 Pig-iniugan si Hisus dio to Nasarit \r (Matiu 13:54-58) \p \v 1 Nigligkat si Hisus to sikan no ugpaan no nig-uli dio to kandin no lunsud no nigduma ka mgo hibatoon din. \v 2 Ko Allow ran to Oghimoloy, nighondio si Hisus to anaranan to mgo og-ampu no nigbunsud nig-anad. Pogdinog to sika mohon-ing no mgo otow dio to in-anad din, noinuinu sikandan tibo. Nigmoin-insooy ka duma to, “Hondoi rin buwa kua ka natouan din? Hondoi rin buwa kua to katagaanan din? Hondoi buwa nigpuun ka kabogbogan din to oghimu to koin-inuan? \v 3 Talaghimu to baloy ro sikandin no anak ni Maria woy kakoy sikandin ki Santiago, si Hosip, si Hudas, woy si Simon. Woy ka mgo ataboy rin duon kai to kanta.” Nò, nigmasakit so goinawa ran kandin no kono ogtuu ki Hisus. \p \v 4 Kagi ni Hisus kandan to, “Agad hondoi, ogtahuron ka mgo talagnangon to kagi to Magboboot di kono ogtahuron to mgo otow dio to kandin no lunsud. Agad mgo sulod din, mgo og-ugpo to kandin no baloy kono dan ogtahuron sikandin.” \v 5 Su sikan ian, kono ogpokohimu si Hisus to mgo igkoin-inuan. Duon manalingboka ro no nigsamsam din no nabawian on sikandan. \v 6 Noinuinu lagboy sikandin to waro mogtuu to mgo otow kandin. \s1 Pigpohipanow ni Hisus ka Sampulu woy Darua no Hibatoon din \r (Matiu 10:1,9-14; Lukas 9:1,3-5) \p Nò, nighondio si Hisus to dangob no mgo lunsud to og–anad to mgo otow. \v 7 Piglimud ni Hisus ka hibatoon din no sampulu woy darua no nigsugu din to mandarua sikandan ka oghipanow no ogwali. Nigbogayan din sikandan to kabogbogan to ogpakarogil to mgo busow no duon to lawa to mgo otow. \v 8 Nigsugu din ka mgo hibatoon din to, “Ko oghipanow kow, ka tukod now ro ka og-alapon now. Ko now alapa ka bohow now woy ko kabil now woy ko salapi now. \v 9 Ogpanapatus kow di kono kow og-alap to dangob no kinabo.” \v 10 Songo kagi rin “Ko hondoi no baloy ka ogdatongan now, palinggalat kow dio taman to oghipanow kow on. \v 11 Di ko kono ogtinawo kaniu dio to datongan now porom woy ko kono ogsagman ka mgo otow to nangnangonon now, topungi now ka basak duon to paa now no hipanow kow on. Sikan ian ka igpatokod now to mgo otow to warad labot now to sikan no lunsud ko oglogparan sikandan to Magboboot.” \v 12 Nò, nighipanow on ka hibatoon din no nignangnangonan dan ka mgo otow to og-awos to ogsonditan dan ka mgo salo dan woy ogparagas og-ongkod to mgo salo dan. \v 13 Duma to ignangon dan, pigsugu dan ka mohon-ing no mgo busow duon to lawa to mgo otow no narogil on. Ka dangob, nighidhiran dan to molintok no lana ka ulu to mgo otow no duon sakit no nabawian on sikandan. \s1 Ka Pogkamatoy ni Huan no Talagbautismu \r (Matiu 14:1-12; Lukas 9:7-9) \p \v 14 Pigdinog ni labow no igbuyag Hirodis bahin ki Hisus su mabantug ka mgo pighimu ni Hisus. Duon dio ka mgo otow no kagi ran, “Nootawan on si Huan no Talagbautismu. Omunaan no dakol ka kabogbogan din to oghimu to mgo koin-inuan.” \v 15 Kagi atag to duma no mgo otow to si Ilias ian. Kagi to duma man do, ka sagboka no talagnangon to kagi to Magboboot ian no ogkounawa to mgo talagnangon to kabubuyagan ta dongan. \v 16 Ko nakarinog si Igbuyag Hirodis to kagi to mgo otow, kagi rin to “Si Huan no Talagbautismu ian. Nigpatamporan kud ka liog din di nootawan man do.” \s1 Ka Nigdoromdom ni Hirodis \p \v 17 Sikan ka kagi ni Hirodis su sikandin ian ka nigparakop ki Huan no nigpabanggutan sikandin dio to pirisuan su duon goinawa ni Hirodis ki Hirodias no asawa to hari rin no si Pilipi. Nò, nig-asawa on ni Hirodis ka sika ipag din. \v 18 No, ungod ognangon si Huan ki Hirodis to, “Kono ogkaayun to Balaod ta to og-asawoon ta ka ipag ta ko wa pad mamatoy ka asawa rin.” \v 19 Sikan ian ka igkabolu ni Hirodias ki Huan no ogpohimatayan din porom. Di kono ogbogoy si Hirodis to ogpohimatayan. \v 20 Kono ogbogoy si Hirodis to ogpohimatayan si Huan su nahallok si Hirodis ki Huan su nataga to matuwarong ka batasan ni Huan woy to nigpamminog to Magboboot sikandin. Ian to ogkalasagan do ni Hirodis si Huan. Agad ogkoulingol on si Hirodis ko nigdinog to innangon ni Huan, maroyow rin ian to ogpamminog. \p \v 21 Bali naan no duon allow ni Hirodias ko duon pagkoonan ni Hirodis to pog-indan dan to allow to pogkootow rin. Nigtugunan ka mgo igbuyag to gobirnu, mgo igbuyag to mgo sundalu, woy ka tahuron no mgo otow no og-ugpo dio to Galilia. \v 22 No, nigsolod ka anak ni Hirodias no boi dio to tangkaan to mgo magaliug woy nigsayow on no maroyow lagboy ka sinayawan din ki Hirodis, mgo magaliug din. Nò, kagi ni Hirodis to sika boi, “Igi, nokoy ka ogkoiniatan nu? Ogbogayan ka to agad nokoy no oghingaranan nu. \v 23 Malogot ka ogkagion ku koykow to, Agad nokoy ka ogbuyuon nu koddi, ogbaaran ku koykow to agad botak to karatuan ku.” \p \v 24 Nighondio ka sika dalaga to inoy rin no nig-inso din, “Nokoy buwa ka ogbuyuon ku dio ki Hirodis?” \p Nigtabak to inoy rin, “Ka ulu ni Huan no Talagbautismu.” \p \v 25 Nig-agpas niglibong ka dalaga dio ki Hirodis. Kagi rin, “Ogkuon ku kai kuntoon ka ulu ni Huan no Talagbautismu no pasabuk nu to palanggana.” \v 26 Nokogsolsol ka goinawa ni Hirodis di su imparinog din ka kagi rin to tibo no mgo otow, mgo magaliug din, kono ogkaayun to ogligal pad to ogbuyuon to sika nigsayow. \v 27 Nò, nigsugu ni Hirodis ka sagboka no sundalu rin oyow og-alapon din ka ulu ni Huan no Talagbautismu. Nighondio ka sundalu to pirisuan no nigtampod din ka liog ni Huan \v 28 no insabuk din to palanggana no inhatod din dio to sika boi no imbogoy rin dio to inoy rin. \v 29 Ko nakarinog on ka mgo hibatoon ni Huan bahin to soini, nanhondio to pirisuan no nig-angoy ran on ka lawa rin no insabal dan on. \s1 Pigpakoon ni Hisus ka Lalima no Libu no mgo Otow \r (Matiu 14:13-21; Lukas 9:10-17; Huan 6:5-13; Markos 8:2-9) \p \v 30 Nò, ka sikan no mgo hibatoon ni Hisus no nigsugu din dio to mgo lunsud, nan-uli sikandan dio ki Hisus. Nigbatbatan dan to tibo no pighimu ran, mgo in-anad dan. \v 31 Di dio to baloy, to duon mohon-ing no mgo magaliug, waro nigliwak woy si Hisus ka ogkoon. No kagi ni Hisus to sika sampulu woy darua, “Duruma kinow dio to wa otow oyow oghimoloy ki pad.” \v 32 Nò, nighipanow on dio to lanow no nan-untud to balutu no nighondio to awayan. \v 33 Di atag, nakitaan to mohon-ing no mgo otow no nigtokod dan to si Hisus ian, nigmallaguy ka mohon-ing no mgo otow puun to tibo no mgo lunsud no nokohun-a nigdatong dio to ogdatongan ni Hisus duma to mgo hibatoon din. \v 34 Poglogsad ni Hisus nakitaan din ka sika mohon-ing no mgo otow no nalibulung no nohoy-uan din sikandan su ogkounawa sikandan to karniru no waro talagbantoy.\f + \fr 6:34 \ft Ko waro ogbantoy to mgo karniru ogsuwoy sikandan woy ogkalugak.\f* Nigbunsud nig-anad kandan to mohon-ing no in-anad din.\f + \fr 6:34 \ft Basa ka to Numeros 27:17, 1 Mga Hari 22:17, 2 Cronicas 18:16.\f* \v 35 Ko mahapun on lagboy, nigdani ki Hisus ka mgo hibatoon din no kagi ran, Ogkahapunan ki kai to waro baloy. \v 36 Maroyow ko ogpohipanowon ta on ka mgo otow dio to marani no mgo lunsud, mgo hilit oyow ogpakaboli to ogkoonon dan. \v 37 Di nigtabak si Hisus kandan to, “Sikaniu porom ka ogpakoon kandan.” \p Kagi ran, “Otowoy naan do! Oghondio koy buwa to lunsud oyow ogboli koy to paan dan no bali darua no gatus no putow no salapi oyow igpakoon kandan!”\f + \fr 6:37 \ft Sagboka ro no malison to putow to salapi dan, ian ka litos to sildu to sagboka no allow no talabau dio to kamot.\f* \p \v 38 Nigtabak si Hisus no nig-inso to, “Pila buwa no malison no paan kai kuntoon? Insoi now pad ka mgo otow.” \p Ko niglibong dio ki Hisus, nignangonan dan to duon lalima no malison no paan woy darua no no malison no ngalap to woig no nalutu on. \p \v 39 Nò, nigsugu ni Hisus ka mgo hibatoon din to, “Papinnuua now ka mgo otow no ogmamundukpunduk dio to toolan.” \v 40 Nò, nigmamundukpunduk on no ogpinnuu. Duon tag gatus no mgo otow woy duon tag kalimmaan no mgo otow to tag sagboka no punduk. \v 41 Ko nanpinnuu on ka tibo, pigpurut ni Hisus ka sikan no lalimma no malison no paan mgo darua no malison no ngalap to woig. Poglonghag dio to langit, nigsalamatan din ka Magboboot. No ko naponga, niglotiblotib ni Hisus ka sika mgo malison no paan no imbogoy rin to mgo hibatoon din oyow iglogoblogob dan dio to mgo otow. Sunud, nigtaad din on pad ka ngalap to woig no nalutu on. \v 42 Nangokoon on ka tibo no mgo otow no nallantoy ka tibo. \v 43 Ko naponga no nigkoon, nigpamurut on to mgo hibatoon din ka nasamo no naponu ka sampulu no bukag woy darua to mgo lotibon to paan woy ngalap to woig. \v 44 Ka sika mgo otow no nigkokoon dio, lalimma no libu ka mgo lukos.\f + \fr 6:44 \ft Duon 5,000 no mgo lukos di waro nakalagkos pogsool ka mgo boi, mgo bato.\f* \s1 Oghipanow si Hisus dio to Laplap to Woig \r (Matiu 14:22-32,34-36; Huan 6:16-21) \p \v 45 Ko naponga sikan, pigsugu on ni Hisus ka mgo hibatoon din to ogman-untud to balutu su oyow oghun-a sikandan ogtalipag dio to Bitsaida dio to limang to lanow no sikandin ka ogpohipanawon ka sika mohon-ing no mgo otow. \v 46 Pigpouli ni Hisus ka mgo otow no nigpaawoy-awoy sikandin do dio to songo malopot no bubungan oyow og-ampu dio to Magboboot. \v 47 Ko marusilom on, diiad ka mgo hibatoon din to balutu duon to taliwaro to lanow. Ko si Hisus, sagboka rin pad dio to bubungan. \v 48 Di ogpakakita si Hisus to mohirap lagboy to mgo hibatoon din no ogmamogsoy su masungalngal ka balutu to kalamag. Nò, ko kapawo-pawo, nighipanow si Hisus to laplap to woig no oghondio to kandan no ogligaran din do poron sikandan. \v 49 Di ko nigkita ran sikandin no oghihipanow to laplap to woig nahan dan no gimukud to namatoy ka ogkitoon dan no nakangangang dan on \v 50 su nahallok lagboy ka tibo ko nigkita ran sikandin. Di magaan nigkagi si Hisus no kagi rin, “Palibuwasa now ka goinawa now; ko kow ogkahallok; koddi do duon.” \v 51 Nigdani si Hisus to balutu no nig-untud dio to longod dan no nighagtong on ka kalamag. Dakol lagboy ka igkoinuinu to mgo hibatoon din \v 52 su waro pad makasabut to kalitukan bahin to sikan no lalimma no mgo malison no paan to duon kandin no kabogbogan. Waro pad makasabut su makogal pad so ulu ran. \s1 Ogbawian ni Hisus ka mgo Nandaralu dio to Hinisarit \r (Matiu 14:34-36) \p \v 53 No, nigparagas nighondio to limang to lanow no nigduung dio to lunsud to Hinisarit. \v 54 Poglogsad dan on, nigtokod on ka mgo otow ki Hisus. \v 55 Nò, nigpallaguy sikandan dio to tibo no marani no mgo lunsud. Nò, nigloung dan to igduyunan dan ka mgo nigdaralu dio ki Hisus. Agad hondoi si Hisus, inhatod dan ka mgo nigdaralu dio to kandin. \v 56 Woy agad hondoi nigdolog si Hisus, ko rio to hilit, woy ko dio to mgo lunsud no molintok woy ko dakol, dio dan ihatod ka mgo nigdaralu dio to mgo palingki ko duon woy ko dio to marani no mitinganan to mgo otow. Ogbuyuon dan si Hisus oyow ogpakasamsam do ka mgo nigdaralu to sikaran to kinabo din. Nò, nabawian ka tibo no nakasamsam to sikaran to kinabo ni Hisus. \c 7 \s1 Ka Pog-anad to mgo Minuna \r (Matiu 15:1-9) \p \v 1 Duon nokouma ka duma no mgo Parisiu woy ka mgo talag-anad to Balaod no nigpuun to Hirusalim no nigdalapak ki Hisus. \v 2 Nakitaan dan ka duma no mgo hibatoon ni Hisus no ogkokoon no waro pad nigpanhugas no og-iling to batasan to mgo Hudiu. Kono ogkaayun kandan ko kono ogpokog-unawa no oghugas no unawa to batasan to mgo Parisiu no oghugas to kandan no bolad. \v 3 Sikan ian ka mgo Parisiu, agad ka tibo no taga Hudia, ogtumanon dan ka in-anad to mgo kabubuyagan dan. Ka in-anad kandan to woy ogkoon ko ogpanhugas no ogkounawa to kandan no batasan. \v 4 Ka dangob pad. Woy ogkoon to nigbolion dan dio to palingki ko oghugasan dan on to kandan no batasan. Songo ogtumanon dan ka mohon-ing no batasan to kabuybuyagan dan no ogkounawa to kandan no batasan to oghugas to mgo basu ran mgo kandiru, woy ka mgo boung no boronsi. \p \v 5 Nò, ka sikan no mgo Parisiu, mgo talag-anad to Balaod dan, pig-inso dan si Hisus to, “Manio to kono og-unug ka koykow no mgo hibatoon ka in-anad to kabuybuyagan ta? Ogkokoon ka hibatoon nu no waro hugasi ka bolad dan bahin to batasan ta.” \p \v 6 Nigtabak si Hisus no kagi rin, “Malogot man ian ka innangon to Magboboot dongan no impasulat din ki Isaias tongod kaniu no ogpatuutuu now ro. Insulat din ka soin no kagi ligkat to Magboboot, ‘Ogtahuron ad to soin no mgo otow, kagi to Magboboot, di kagi ran do duon. Nakasuwoy ka kandan no goinawa to koddi no goinawa; mariu man sikandan koddi. \v 7 Waro pulus kandan to ogsimba koddi su ognangon dan to mgo insugu ku ian ka ig-anad dan di atag ka kandan do no mgo sugu ka ig-anad dan to mgo otow.’ ”\f + \fr 7:7 \ft Basa ka to Isaias 29:13.\f* \v 8 Nò, kagi ni Hisus kandan, “Pigbalagad now ka sugu to Magboboot woy ian now ogtumanon ka mgo ig-anad to mgo otow ro kai to kalibutan.” \p \v 9 Nigkagian man do ni Hisus sikandan to, “Nahan now no mapandoy kow to pog-iniug to Balaod to Magboboot oyow ka batasan to kabuybuyagan now ka ogkounug kow. Ka ku kow, nò! \v 10 Sikan ian ka kagi ku su nigsugu si Moisis to, ‘Tahura now ka amoy now mgo inoy now.’\f + \fr 7:10 \ft Basa ka to Exodo 20:12; Deuteronomio 5:16.\f* Woy nigsugu dod to, ‘Sikan no otow no ogmarooton din ka amoy rin woy ko inoy rin to kagi rin, og-awoson to ogpohimatayan ka sikan no otow.’\f + \fr 7:10 \ft Basa ka to Exodo 21:17; Levitico 20:9.\f* \v 11-12 Di loin ian ka kaniu no ig-anad. Ka kaniu no ig-anad ian ko ignangon to songo otow to amoy rin woy ko inoy rin to, ‘Kona ad on ogpakapangabang kaniu su ka igbulig ku kaniu porom, kono ku ogkabogoy su korban on ian.’ To kaniu no batasan konad litos to ogbulig ka sikan no otow to amoy rin woy ko inoy rin su ka lituk to korban, ian ka igtubad dio to Magboboot do. \v 13 Soin no igpan-anad now, ogpuun to mgo minuna now. Sikan ian ka waro now sagmana to kinagian to Magboboot. Mohon-ing ka oghimuon now no unawa to soini no batasan now no kono no litos.” \s1 Ka Igpakaligsom to mgo Otow \r (Matiu 15:10-20) \p \v 14 Nigparani ni Hisus ka mgo otow woy nigkagian din sikandan. Kagi rin, “Pamminog kow to kagi ku. Tibo kow pamminog oyow ogpakasabut kow. \v 15 Waro agad nokoy no koonon to otow no ogpakaligsom kandin no otow oyow kono ogpakatangko to Magboboot. Di ka kagi no ogpuun to goinawa no maroot ka ogpakaligsom to otow oyow kono ogpakatangko to Magboboot. \v 16 Ko duon talinga now, panalinga kow.” \p \v 17 To pog-ongkod din to mgo otow no nalimud, nigsolod si Hisus woy ka mgo hibatoon din dio to baloy no nig-inso ka mgo hibatoon din ko nokoy ka lituk to sikan no pananglitan din to mgo otow. \v 18 Nigtabak ni Hisus kandan to, “Nig-unawa ka kakogal to ulu now to duma no mgo otow. Waro kow makasabut?” Nigparagas to oglituk. Kagi rin, “Waro agad nokoy no og-abolongon ta ka ogpokoligsom to otow oyow kono ogpakatangko to Magboboot. \v 19 Sikan ian su kono no ogpakasolod ka koonon ta dio to goinawa ta ko kono no dio to gotok ta ogpakasabuk woy oglibuwas do to lawa ta.” To soini ka kagi ni Hisus, ogpohitagoon din no litos ka tibo no ogkakoon. \v 20 Nigparagas nigkagi no kagi rin, “Ka ogpuun to ogpakaligsom to otow ka ogpuun to goinawa rin. \v 21 Ian su dio to goinawa ta ian ka ogpuunan to maroot no mgo pogdoromdom to oghimu to maroot dio to wa asawa, to ogpanakow, to ogbunu to otow, \v 22 to oglibug, to ogkasina to kalaglagan, woy to oghimu to agad nokoy no kalasi no maroot. Dio dod to maroot no goinawa ta ogpuun to maroot no ogpokoiling to og-uubat to kono ki ogkasipod to oghimu to maroot, to ogkoima, to ogwangalon ka duma rin, to ogparakoldakol ka kandin no goinawa, woy kono ogsumsumanan to maroyow. \v 23 Tibo ka soi maroot, ogpuun to goinawa no soini ian ka ogpakaligsom to otow.” \s1 Ka Pogtuu to Sagboka no Boi \r (Matiu 15:21-28) \p \v 24 No nighipanow on si Hisus no nighondio to sika ugpaan no marani to mgo lunsud to Tiru woy Sidon. Ko nokouma on, niglopow to baloy di ka goinawa rin ian to kono ogkataga ka mgo otow to nigdatong sikandin di kono ogkoholosan to duon on sikandin. \v 25 Pogdinog to sagboka no boi no duon anak din no boi no nigbusawan to duon on si Hisus nig-agpas nighondio kandin no nigluhud dio to tangkaan din. \v 26 Nigbuyuan din si Hisus ko ogdogilon din ka busow duon to lawa to anak din. Ka soi boi, kono no Hudiu sikandin. Taga Siroponisia ka amoy rin di Ginarik ka kinagian din. \p \v 27 Nigtabak si Hisus kandin to maralom no kagi, “Ka maroyow, ian ta ogpakoonon pad ka mgo bato. Kono ogkaayun ko igbogoy ta ka koonon dan dio to mgo asu.” \v 28 “Hoo man ian, Buyag,” kagi to sikan no boi, “di agad ka mgo asu dio to salad to lamisaan, ogkoonon dan ka ogkoulug no mgo timu to mgo bato.” \v 29 Nò, kagi ni Hisus kandin, “Su maroyow ka intabak nu, uli kad dio to baloy nu; niglibuwas on ka busow no duon to anak nu.” \v 30 Nò, nig-uli ka boi dio to kandan. Ko nigdatong din nigkita rin ka anak din no oghibat to hibatanan din no warad on ka busow to lawa rin. \s1 Nigbawian ni Hisus ka Otow no Nabongol woy Nawolok \p \v 31 Ko nighipanow si Hisus ligkat to Tiru no lunsud, dio mogdolog to Sidon no lunsud no nigparagas dio to Lanow to Galilia no oghondio to sikan no ugpaan no duon sampulu no lunsud. \v 32 Ko nokouma on dio, nigduma to mgo otow dio ki Hisus ka songo lukos no nabongol woy kono ogkalituk ka kagi rin. Nigbuyu dan si Hisus to oyow ogsamsamon din ka lukos oyow ogkabawian on. \v 33 Nig-alap ni Hisus ka lukos dio to waro otow no pigkulitok din ka mgo talinga to lukos to mgo tinuru din. Kaponga sikan, nig-ilob si Hisus woy nigsamsam din ka dilo to sika otow to ngingi rin. \v 34 No poglonghag ni Hisus dio to langit, noopuk sikandin no kagi rin to sikan lukos bahin to talinga rin mgo dilo din, “Ipapata” no ka lituk ian, “Ogkapulasan ka.” \v 35 Nò, nabawian on ka talinga rin; ogpakarinog on woy nabawian on ka dilo din; ogkalituk on ko ogkagi. \v 36 Nigpinaan ni Hisus ka mgo otow to kono dan ogpanangon on ka agad hontow. Di agad nigpinaan, nasi do ian nignangonnangon ka mgo otow. \v 37 Noinuinu lagboy ka tibo no mgo otow. Kagi ran, “Lagboy no maroyow ka tibo no oghimuon din. Agad ka nabongol, ogpakarinog on woy ka nawolok, ogpakakagi on.” \c 8 \s1 Pigpakoon ni Hisus ka Hop-at no Libu no mgo Otow \r (Matiu 15:32-39; Markos 6:32-44) \p \v 1 Songo allow, nalibulung nighutuk ka mohon-ing no mgo otow dio ki Hisus. Ko warad on ka mgo bohow ran nig-umow ni Hisus ka mgo hibatoon din no kagi rin kandan to, \v 2 “Ogkohoy-uan ku ka soin no mgo otow su tatolu ran no allow dini to koddi no warad on ka bohow ran. \v 3 Ko ogpoulion ku sikandan no kono ku pad ogpakoonon kandan, ogkabigtawan buwa dio to dalan su mariu ka pigpuunan to duma.” \v 4 Nig-inso ka mgo hibatoon din to, “Di hondoi ki ogkita to paan no litos to tibo soini no mgo otow no mariu ki to lunsud?” \v 5 Nig-inso si Hisus to “Pila buwa no malison no paan ka kai?” Nigtabak to, “Papitu no malison ka kai.” \v 6 Nigsugu ni Hisus ka mgo otow to, “Pinnuu kow kai to tano.” Nò, nigkomkom din ka sika papitu no malison woy nigpasalamatan din ka Magboboot. Pogpanlotiblotib din ka paan, imbogoy rin to mgo hibatoon din oyow iglogoblogob dan to mgo otow. No pigtuman soini to mgo hibatoon din. \v 7 Duon pila ro no molintok no ngalap to woig no nalutu on. Nigpasalamatan din ka Magboboot woy impanlogob din to mgo hibatoon din dio to mgo otow. \v 8-9 Nangoon ka tibo woy nallantoy sikandan no impanagu to mgo hibatoon ni Hisus ka samo no naponu on ka papitu no bukag. Hop-at buwa no libu ka mgo otow no tibo nakakoon. \v 10 Pogkaponga to pogkoon dan impouli ni Hisus ka mgo otow no nan-untud si Hisus woy ka mgo hibatoon din to songo balutu no nighondio sikandan to dangob no ugpaan no oghingaranan to Dalmanuta. \s1 Ogbuyu ka Mgo Parisiu Poilaan to Songo Koin-inuan \r (Matiu 16:1-4) \p \v 11 Ko rio woy si Hisus to sikan no ugpaan, nokouma ka duma no mgo Parisiu rio ki Hisus woy nigbunsud nigmaap-apuloy kandin. Nò, nigbuyu dan no oghimuon ni Hisus ka igkoinuinuan oyow og-ol-ologan dan porom sikandin ko malogot ian to duon kabogbogan din puun to Magboboot. \v 12 Di nig-ugsul on ni Hisus to maagbot no goinawa rin no nigtabak din to, “Kaniu no mgo otow no nabuhi pad kuntoon, manio naan to ogpamitow kow to poindanan no ogpuun to Magboboot? Ogkagian ku sikaniu to waro poindanan no igpapitow ku to soin no mgo otow.” \v 13 Nò nig-ongkoran on ni Hisus mgo hibatoon din ka mgo Parisiu woy nan-untud to balutu no nigparagas sikandan to oghondio to limang to lanow. \s1 Ka Igpatulin to mgo Parisiu woy si Hirodis \r (Matiu 16:5-11) \p \v 14 Ko ka mgo hibatoon din dio to balutu, nalingawan dan to pog-alap to bohow ran. Songo malison naan do no paan ka nagalat to balutu. \v 15 No impananglitan ni Hisus kandan ko nigbohog din kandan to, “Bantoy kow. Ngilam kow tongod to sikan no igpatulin to paan\f + \fr 8:15 \ft Ka lituk to sika igpatulin to paan, ian ka maroot no in-anad to mgo Parisiu.\f* to mgo Parisiu mgo igpatulin to paan ni Hirodis.” \v 16 Pogdinog dan to soin no kagi nigmakagkagioy no kagi ran, “Soini ka kagi rin su waro paan ta.” \v 17 Nataga si Hisus to kagi ran no nig-inso din sikandan to, “Manio to ogmakagkagioy kow tongod to waro paan ta?” Nig-inso din pad to, “Waro pad makasugat ka kagi ku kaniu? Waro kow pad makasabut? Makogal dod so mgo ulu now?” \v 18 Nigparagas to mgo inso din. “Duon mata now. Manio to kono kow ogpakakita? Duon talinga now. Manio to kono kow ogpakarinog?”\f + \fr 8:18 \ft Basa ka to Jeremias 5:21, Ezequiel 12:2.\f* \v 19 Dangob pad no mgo inso. “Waro now doromdoma ko nigpanlotiblotib kud ka paan no lalimma no impakoon to sika lalimma no libu no mgo otow? Pila no bukag ka samo?” Nigtabak kandan to, “Sampulu woy darua.” \v 20 Songo nigkagi rin kandan, “Duon dod ka sika papitu no malison no paan no impakoon to hop-at no libu no mgo otow. Pila no bukag ka naponu no samo?” Nigtabak dan to, “Papitu.” \v 21 “Nò man,” kagi ni Hisus kandan, “manio naan to wa kow pad makasabut?” \s1 Nabawian ni Hisus ka Nabutud dio to Bitsaida \p \v 22 Nighondio woy si Hisus to Bitsaida. Ko nokouma on sikandan, duon mgo otow dio no nigduma ran ka sagboka no nabutud no lukos no nigbuyu dan ki Hisus no ogsamsamon din ka mata rin. \v 23 Pigkitkit ni Hisus ka bolad to sikan no nabutud woy pigduma rin dio to libuwasan to lunsud. Ko nig-iloban ni Hisus ka mata to nabutud woy ko nigsamsam din ka mata, nig-inso din kandin to “Duon on ogkitoon nu?” \v 24 Niglingi ka lukos no nigkagi to, “Hoo, ogkitoon ku ka otow di ogkounawa sikandan to mgo kayu no oghihipanow.” \v 25 Nighutuk ni Hisus samsama ka mata to lukos. Namitowpitow ka sikan no lukos no nabawian on ka mata rin. Maawang on ka pogpitow rin. \v 26 Ko nigsugu ni Hisus to og-uli on ka lukos, nigkagi to, “Uli kad on di lipas ka ro to soin no lunsud.” \s1 Nig-uwang ni Pedro to si Hisus ka Im-imanan to mgo koot-otawan \r (Matiu 16:13-16; Lukas 9:18-20) \p \v 27 Nanhipanow on si Hisus woy ka mgo hibatoon din no nanhondio to mgo lunsud no marani to Sisaria Pilipi. Ko hihipanow sikandan, nig-insaan ni Hisus sikandan to, “Hontow a buwa dio to goinawa to mgo otow?” \p \v 28 Nigtabak sikandan to, “Duon mgo otow no kagi ran to ‘Sikoykow si Huan no Talagbautismu.’ Kagi to duma no mgo otow to koykow si Ilias. Duon dod dangob no mgo otow no kagi ran no sikoykow ian ka songo talagnangon to kagi to Magboboot.” \v 29 “Di sikaniu atag, nokoy ka kaniu no ogtabak? Hontow a to kaniu no goinawa?” Nigtabak ni Pedro to, “Sikoykow ian ka Kristu.”\f + \fr 8:29 \ft Ka lituk to Kristu, Im-imanan to mgo Koot-otawan no Igdatu ka uromo.\f* \v 30 Nig-utusan ni Hisus sikandan to, “Kono now nangoni ka agad hondoi no otow bahin koddi.” \s1 Inpanoy ni Hisus ka Pog-aguanta rin woy ka Kamatayon din \r (Matiu 16:21-28; Lukas 9:22-27) \p \v 31 Nigbunsud si Hisus to ogbatbat to mgo hibatoon din no kagi rin, “Sikoddi no Kakoy to mgo Kootawan kai to kalibutan, og-awoson no ogkabaybayaran a pad. Ogsamilian a to mgo tahuronon to mgo Hudiu, mgo igbuyag to mgo talagpanubad woy ka mgo talag-anad to Balaod ta. Ogpohimatayan a ran di ka igkatatolu no allow to pogkamatoy ku ogkootawan a ro.” \v 32 Waro ian iholos ka kagi rin kandan. Ian in-awoy ni Pedro si Hisus woy nigbunsud to ogsaparan din porom sikandin. \v 33 Di poglingi ni Hisus nigkita rin dod ka dangob no hibatoon din no nigsaparan din si Pedro. Kagi rin ki Pedro, “Ogkounawa to kagi ni Satanas sikan; awo ka kai to tangkaan ku. Kono ogpuun to Magboboot ka pogdoromdom nu; puun to goinawa to mgo otow ro.” \p \v 34 Nigparani ni Hisus kandin ka nalibulung no mgo otow, mgo hibatoon din. Ko marani on, kagi rin kandan, “Ko duon otow no ogkoiniatan din ka ogpasakup koddi, og-awos to kono din ogkannugunan ka mgo koiniatan din woy ka lawa rin woy og-unug koddi. Agad ogbalagaron to sikan no otow ka igkabaybayari rin agad ko ogkamatoy bahin to sakup ku sikandin no ian ka ogkounawa to ogtiangon din ka kandin no krus no og-alapon din to kamatayon din. Ko oghimuon din soini, ogkohimu on no hibatoon ku sikandin. \v 35 Sikan no otow no ogkannugunan din ka kouyagan din kai to tano waro do nasi kandin no kouyagan to mohuri no allow. Di atag, sikan otow no ogbalagaron din ka kouyagan din kai to tano su ka pogtuu rin koddi woy ko bahin to Maroyow no Nangnangonon, duon nasi kandin no kouyagan ko mohuri no allow. \v 36-37 Nokoy ka pulus ko ogkapurut din ka tibo no karatui to soin no tano ko ian ogkaawo to kouyagan din dio to Magboboot. Waro man pulus su waro litos no igsaliu ta to kouyagan ta dio to Magboboot.” \v 38 Nigparagas nigkagi si Hisus to, “Ka mgo otow kai to soin no kalibutan kuntoon, maroot lagboy ka oghimuon dan woy nig-ongkoran dan ka Magboboot. Nò, ka sika mgo otow, agad hontow sikandan, ko igkasipod dan to ognangon to koddi ka Igbuyag dan, woy ko igkasipod dan to ig-anad ku, sikoddi no Kakoy to Tibon Koot-otawan, songo igkasipod ku sikandan to poglibong ku kai to tano. No, to sika poglibong ku, duon kai to koddi ka kabogbogan to Amoy ku no Magboboot. Lagkos, ogduma koddi ka mgo diwata no suguanon din.” \c 9 \p \v 1 Nigparagas nigkagi si Hisus to, “Malogot ka soini no ignangon ku kaniu to duon kai kuntoon no mgo otow no woy ogkamatoy ko ogkoumaan pad to pogdatong to Pandatuan to Magboboot no ogdumaan to dakol no kabogbogan.” \s1 Ka Pogkahalin to Langlangawan ni Hisus \r (Matiu 17:1-13; Lukas 9:28-36) \p \v 2 Ko nigligad on ka hon-om no allow, nigduma ni Hisus si Pedro, si Santiago, woy si Huan do no nigtakarog kandan to songo matikang no bubungan no waro loin no duma ran. Ko nokouma on, nahalin ka langlangawan ni Hisus \v 3 woy malayag lagboy ka kinabo din woy maputi lagboy; ogpamalusigsig no ogsilangan ki to layag to maputi. Waro ka agad sagboka no talagpanlaba dini to soin no kalibutan no ogpakamaputi no ogkounawa to soini kapotii to kinabo ni Hisus. \v 4 No, nakitaan to sikan no tatolu no hibatoon ni Hisus si Ilias woy si Moisis no ogpaal-alkuyoy ki Hisus. \v 5 Nigkagi ni Pedro no kagi rin ki Hisus, “Maistru, maroyow to duon koy kai no oghimuon noy ka tatolu no tukbung, sagboka ka koykow, sagboka no litos ki Ilias woy sagboka pad no litos ki Moisis.” \v 6 Sikan ian ka nakakagi ni Pedro su nahallok lagboy si Pedro mgo duma rin no kono ogpakakagi to loin. \v 7 Nò, nakataliwaro sikandan tibo to gapun. Puun to sikan no gapun nakarinog sikandan to kagi to Magboboot. Kagi rin, “Soini ka anak ku no indakoli ku lagboy to goinawa ku. Pamminog kow kandin.” \v 8 Ko nakaponga nigkagi ka Magboboot, nig-agpas niglingi-lingi ka sika tatolu no hibatoon di si Hisus naan do ka pigkita ran; warad on ka sikan so darua. \v 9 Ko diad on to dalan no ogtupang, nigsaparan ni Hisus ka tatolu no mgo hibatoon din no kagi rin, “Kono now nangoni ka agad hontow to nigkita now rio to bubungan. Woy kow on ogpakanangon to sika no nakitaan now ko koddi no Kakoy to mgo Koot-otawan, ko ogkootawan a to igkamatoy ku.” \v 10 Nigtuman dan to innangon din no waro dan nangoni ka duma. Di malasi moin-insooy ran ko nokoy buwa ka lituk to “ogkootawan a to igkamatoy ku.” \p \v 11 Nig-inso dan si Hisus to, “Manio buwa to ognangonan ki to mgo talag-anad to Balaod ta to oghun-a oghondini si Ilias\f + \fr 9:11 \ft Basa ka to Malaquias 4:5,6.\f* woy oghondini ka Im-imanan to mgo otow?” \v 12 Nigtabak din to, “Malogot man ian to oghun-a si Ilias oyow ogpanagana to dalan to sika Im-imanan now. Di og-insa a kaniu,” kagi, “Manio naan to duon ka inkasulat to Tahan no Kasulatan ta to koddi no Kakoy to mgo Koot-otawan, ogkabaybayaran a woy kona a ogtinawoon to mgo otow?” \v 13 Nigparagas nigkagi si Hisus, “Di atag, ognangonan ku sikaniu to nokouma on si Ilias no nigbaybayaran dan sikandin to agad nokoy no naromdoman dan no unawa ian to inkasulat to Tahan no Kasulatan ta.” \s1 Nigbawian ni Hisus ka Bato no Nigbusawan \r (Matiu 17:14-19,22,23; Lukas 9:37-45) \p \v 14 Ko nigmarani on woy si Hisus to dangob no mgo hibatoon din, nigkita ran ka nalibulung no mgo otow no niglingotan dan ka mgo hibatoon no duma. Songo duon dod ka mgo talag-anad to Balaod dan no ogpaap-apuloy to mgo hibatoon din. \v 15 Ko nigkita ka mgo nalibulung no mgo otow ki Hisus, noinuinu su natokow to pogkouma rin no nig-agpas nandalapak kandin no nangomosta ran sikandin. \v 16 No pig-inso ni Hisus ka mgo hibatoon din to, “Nokoy buwa ka igpaap-apuloy now?” \p \v 17 Ka sagboka no otow dio to sika nalibulung no mgo otow ka nigtabak. Kagi rin, “Maistru, inhondini kud ka anak ku no lukos to koykow su pigbusawan woy kono ogpakakagi. \v 18 Agad hondoi, ko ogkoumaan sikandin to busow, og-usungon sikandin dio to tano no ogbubuko so bo-bo din woy ogkagot ka ngipon din woy ogkolog ka lawa rin. Nig-inso kud ka mgo hibatoon nu oyow ogdogilon dan porom ka busow, di waro makarogil.” \p \v 19 Nigtabak ni Hisus kandan to, “Wow mgo otow no nouyag pad kuntoon, kaniu no waro pogtuu to Magboboot, hondoi katamanan to pogduma ku kaniu? Kon-u a ogkaponga ka pog-aguanta ku kaniu? Alapa now ka bato kai to koddi.” \v 20 Nig-alap dan on. Pogkita to busow ki Hisus nig-umaan din ka bato no impabiidbiid din sikandin no napolod ka bato dio to tano no ogkabalbalikid woy ogbubuko so bo-bo din. \v 21 Nig-insaan ni Hisus ka amoy to bato to, “Kon-u niggoram ka bato to soini?” Kagi to amoy, “Ko molintok pad bag sikandin! \v 22 Ka mohon-ing on nig-ol-olog ka busow to oghimatoy porom ko nig-usung din dio to hapuy ko rio to woig. Ko ogpakabulig ka, kohoy-ui koy, Buyag, pangabangi koy.” \v 23 Kagi ni Hisus kandan to, “Manio naan to sikan no kagi nu koddi to ‘ko ogpakabulig ka?’ Ko ogsalig ka to Magboboot, waro agad nokoy no kono ogkohimu.” \v 24 Inogo on nigtabak ka amoy to sikan no bato no nigbabansagon no ogkagi, “Ogsalig ad on di kulang pad ka pogsalig ku. Buligi a nu oyow litos on ka pogtuu ku.” \v 25 Pogkita ni Hisus to mohon-ing no mgo otow no ogpandanirani kandin, nigsaparan din ka busow to, “Koykow no busow no ogpakapabongol woy ogpokoomaw,” kagi, “ogsuguon ku sikoykow. Libuwas kad kai to lawa to soin no bato; kono kad oglibong.” \v 26 Ko nigngangang ka busow agad ko nigkomoron ka bato, niglibuwas on ka busow. Di ogkounawa to namatoy ka bato no kagi to duma no mgo otow to “Namatoy on.” \v 27 Di niggongon ni Hisus ka bolad to bato no nokoonow on, woy nigparagas nigsasindog. \p \v 28 Waro malugoy no niglopow woy si Hisus dio to baloy. Ko nigsolod on no sikandan, nig-inso ka mgo hibatoon din to, “Manio buwa to waro koy makarogil to sikan no busow no nigsolod dio to bato?” \v 29 Nigtabak si Hisus to, “Woy ogpakarogil to soin no busow ko ogsampiton ka Magboboot.” \s1 Nighutuk man do ni Hisus Ipanoy Innangon ka Igkamatoy rin \r (Matiu 17:22,23; Lukas 9:43-45) \p \v 30 Ko nigligkat dio si Hisus mgo hibatoon din nigparagasdagas no waro nigsagpit dio to mgo lunsud to Galilia. Kono ogkoiniat si Hisus to ogkatagataga ka mgo otow ko hondoi ran ogdolog \v 31 su og-anaron din ka mgo hibatoon din. Soini ka ig-anad din. Kagi, “Koddi no Kakoy to Tibon Koot-otawan, ogdakopon a no ighatod a dio to labow no mgo otow woy ogpohimatayan a ran. Di ka igkatatolu no allow ogtkootawan ad do.” \v 32 Di waro makasabut ka mgo hibatoon din to kalitukan to in-anad din woy nahallok to og-inso ko nokoy ka kalitukan. \s1 Hontow ka Dakoldakol no Hibatoon \r (Matiu 18:1-5; Lukas 9:46-48) \p \v 33 Nokouma on dio to Kapirnaum no ko niglopow on to baloy, nig-insaan ni Hisus sikandan ko nokoy ka nigpaap-apoloy ran ko rio pad to dalan. \v 34 Di waro nigtabak sikandan su ko rio pad to dalan nigpaap-apuloy on sikandan ko hontow dapit kandan ka dakoldakol no ngaran. \p \v 35 Pogpinnuu ni Hisus nigparani rin ka sikan sampulu woy darua no hibatoon din no kagi rin kandan, “Ko duon otow no ogkoiniat to kandin ka ogkohimu no dakoldakol, og-awoson to ogpohun-oon to sikan no otow ka mgo duma rin no sikandin ka mohuri; kandin ka ogbulig to tibo.” \v 36 Nò, impasasindog ni Hisus ka songo bato no dio to tangkaan to mgo hibatoon din. To nigsakupu rin ka bato nigkagian din ka mgo hibatoon din. \v 37 Kagi rin, “Sika otow no ogsagmanon din ka bato no ogkounawa to soin no bato su ka goinawa rin koddi, sikoddi ka ogsagmanon din. No ko hontow ka ogsagman koddi, kono no sikoddi do ka ogsagmanon din; songo ogsagmanon din dod ka Magboboot no nigsugu koddi.” \s1 Ko Kono no Usig Ta, Ogparapit Kanta \r (Lukas 9:49,50) \p \v 38 Kagi ni Huan ki Hisus, “Maistru, nigkita noy ka songo lukos no ogdogilon din ka mgo busow duon to mgo otow ko oghingaranan din ka koykow no ngaran. Nigsaparan noy sikandin su kono no duma ta.” \v 39 Di kagi ni Hisus, “Kono now sapari su sikan no otow no oghimuon din ka igkoinuinu no oghingaranan din ka ngaran ku kono magaan ogpakakagi to maroot bahin koddi \v 40 su ko kono no usig ta, ogparapit kanta. \v 41 Malogot ka soin no kagi ku kaniu. Agad hontow, ko ogpoinum kaniu to agad songo basu no woig su nigtuu kow koddi, ogkabogayan sikandin to igdasag puun to Magboboot.” \s1 Ka mgo Pogtintal to mgo Salo \r (Matiu 18:6-9) \p \v 42 “Koy-uan ka sikan no otow no ogtambaboon din ka agad hondoi no bato no ogtuu koddi no og-ongkoran din ka pogtuu rin koddi. Madmaroyow ko ogkohikotan ka liog to sikan no otow to batu to galingan woy igdogpak sikandin dio to dagat.” \v 43-44 Songo kagi ni Hisus, “Ko pinabayo to sagboka no bolad nu no ogpakasalo ka no og-ongkoran nu ka pogtuu nu to Magboboot, tampori nu ka sika bolad nu. Madmaroyow to ogpokougpo ka no waro katamanan dio to Magboboot no sagsagboka naan do ka bolad nu to igdogpak ka to imperno\f + \fr 9:43-44 \ft Logparanan to mgo makasasalo ka imperno no duon hapuy.\f* no duon dod darua no bolad nu. Kono ogkaparongan ka sika hapuy dut imperno.\f + \fr 9:43-44 \ft Ka birsikulu 44 woy 46, un-unawa to birsikulu 48.\f* \v 45-46 Ko pinabayo to limang no paa nu no ogpakasalo ka no og-ongkoran nu ka pogtuu nu to Magboboot, tampori nu ka paa nu. Madmaroyow to ogpokougpo ka no waro katamanan dio to Magboboot no sagboka naan do ka paa nu to igdogpak ka to imperno no duon dod darua no paa nu. \v 47 Ko pinabayo to mata nu no ogpakasalo ka no og-ongkoran nu ka pogtuu nu to Magboboot, lokata nu. Madmaroyow ko ogsolod ka to Pandatuan to Magboboot no sagboka naan do so mata nu to igdogpak ka rio to imperno no duon dod darua no mata nu. \v 48 Kono ogkamatoy ka ias dio no ogkokoon to lawa woy kono ogkaparongan ka hapuy.”\f + \fr 9:48 \ft Basa ka to Isaias 66:24.\f* \v 49-50 Duon dod kagi ni Hisus kandan to pananglitan. Kagi rin, “Tibo ki, ogkoumaan ki to igkabaybari ta. Duon pulus to igkabaybayari ta dio to goinawa ta no ogkounawa to duon pulus to asin ko duon to ngalap ta. Di ko ogkaawo ka koomisi to sikan no asin, ogkoomonu to ogliwan to nanam? Kono ogkaliwan. Nò, duon ka ogkounawa to asin dio to kaniu kuntoon. Bantayi now su sikan ka igpouwaan to goinawa now.” \c 10 \s1 Ka Pog-anad ni Hisus Bahin to Pog-ongkod to Asawa \r (Matiu 19:1-9) \p \v 1 Nighipanow on si Hisus no nighondio to Hudia no probinsia woy nigparagas dio to doipag to woig to Hordan. Ko nokouma dio oglibulung oghutuk ka mgo otow no mohon-ing dio ki Hisus no nig-anad din sikandan su ian ka tahan no batasan din. \p \v 2 Nigdalapak on dio to kandin ka mgo Parisiu no duon ig-inso dan kandin oyow og-ol-ologan dan porom sikandin. Nig-inso dan to, “Ogkohimu to Balaod ta to ogkoongkoran to lukos ka asawa rin?” \v 3 Nig-inso ni Hisus to, “Nokoy ka Balaod no imbogoy ni Moisis dongan?” \v 4 Kagi ran, “Nigbogoy si Moisis no og-ongkoran to lukos ka asawa rin ko oghimuon din kandin ka sulat to og-ongkod.”\f + \fr 10:4 \ft Basa ka to Deuteronomio 24:1.\f* \v 5 Di kagi ni Hisus kandan, “Soini no sugu ka insugu ni Moisis su makogal so mgo ulu to mgo otow; kono kow ogkaanad. \v 6 Di dongan, atag, ko nighimu to Magboboot ka soin no kalibutan, nighimu rin ka otow no pinogsangi din to lukos woy boi. Sikan ian ka inkasulat to kinagian to Magboboot.\f + \fr 10:6 \ft Basa ka to Genesis 1:27.\f* \v 7 Sikan ian ka og-ongkoran to lukos ka amoy rin mgo inoy rin oyow ogkasagboka sikandin to asawa rin. \v 8 Ogkounawa sikandan no darua to sagboka ro no otow.\f + \fr 10:8 \ft Basa ka to Genesis 2:24.\f* Songo alunggun on sikandan. \v 9 Kono man no ogkaayun to ogpitason to songo otow su ka Magboboot ka nigsagboka kandan.” \p \v 10 Ko nigsolod dio to baloy, nig-inso ka mgo hibatoon ki Hisus tongod to innangon din to mgo Parisiu. \v 11 Nigbatbatan din to, “Sikan no lukos ko og-ongkoran din ka asawa rin woy oghutuk ogpangasawa to dangob no boi, ogpakalibug ka sikan no lukos.\f + \fr 10:11 \ft Ian su ka an-anayan no boi ka malogot no asawa rin.\f* \v 12 Unawa ian to boi ko og-ongkoran din ka asawa rin woy og-asawoon pad to dangob no lukos, ogpakalibug ka sikan no boi.” \s1 Og-ampuan ni Hisus ka mgo Bato \r (Matiu 19:13-15; Lukas 18:15-17) \p \v 13 Songo allow nigduma to mgo otow ka mgo bato dio ki Hisus oyow igpasamsaman dan kandin no og-ampuan din sikandan. Di nigsaparan to mgo hibatoon din ka mgo nigduma to bato. \v 14 Di ko nigkita ni Hisus to nigsaparan dan ka nigduma to mgo bato, nabou on no kagi rin kandan, “Kono now sapari. Pohondinia now koddi ka mgo bato; ko now atangi su ogkounawa ka mgo otow no ogpakaamut to Pogsugu to Magboboot to soi mgo bato no maboot to duma ran. \v 15 Malogot ka soi ogkagion ku kaniu to agad hontow no otow no kono din ogsagmanon ka Magboboot no ogkounawa to pogsagman to soin no mgo bato, kono ogpakaamut ka sika otow to Pogsugu to Magboboot.” \v 16 Nò, nigsakupu rin ka mgo bato tag sagboka no pigsamsam din ka bolad din kandan woy pigbuyu ni Hisus ka Magboboot no Amoy to ogbogoy kandan to karayawan. \s1 Ka Datu to Salapi \r (Matiu 19:16-30; Lukas 18:18-30) \p \v 17 No, nighipanow on si Hisus. Pogligkat din do, duon songo lukos no nigpallaguy dio to kandin woy nigluhud to tangkaan din. Kagi rin ki Hisus to, “Maistru, maroyow ka no otow. Nangoni a ko nokoy ka litos no oghimuon ku oyow ogkabogayan a to kouyagan no waro katamanan?” \v 18 Nig-inso ni Hisus kandin to, “Manio naan to oghingaranan a nu to maroyow? Ka Magboboot do ka maroyow. \v 19 Nataga ka,” kagi, “to mgo sugu\f + \fr 10:19 \ft Ian ka mgo sampulu no sugu no no imbogoy to Magboboot ki Moisis litos to mgo Hibriu.\f* no kono ka ogbunu; kono ka ogpanlibug; kono ka ogpanakow; kono ka og-uubat ko ogtitigus ka; kono nu lokoa ka mgo otow to agad nokoy. Tahura nu ka amoy nu mgo ka inoy nu.”\f + \fr 10:19 \ft Basa ka to Exodo 20:16-20; Deuteronomio 5:16-20.\f* \v 20 Nigtabak ka sikan no lukos ki Hisus to, “Maistru, nigtuman ku ka tibo soini no mgo sugu ko bato a pad taman to kuntoon no buyag ad on.” \v 21 Pogpitow rin, dakol ka goinawa ni Hisus to sikan no lukos. Kagi rin kandin, “Kulang ka pad to sagboka no oghimuon nu porom. Uli kad on woy ipanaliu nu ka tibo no kalaglagan nu to salapi no ipambogoy nu ka salapi to publi no mgo otow. Ko ogpakatuman ka to sikan, dakol on ka igdasag nu dio to langit no ugpaan to Magboboot. Ko impambogoy nud on, libong ka dii woy ogdurumaruma kad on koddi.” \v 22 Pogdinog to soin no lukos to soin no kagi, nigloin on ka langlangawan din no nighipanow on no masakit lagboy so goinawa rin su datu lagboy sikandin. \v 23 Ko niglingi si Hisus to mgo hibatoon din, nigkagi to, “Mohirap ian to mgo otow no datu oyow ogpasakup to Pogsugu to Magboboot.” \v 24 Noinuinu ka mgo hibatoon din to soin no kagi rin, di nigparagas nigkagi si Hisus to, “Mgo Sulod ku, mohirap man ian to ogsolod to Pogsugu to Magboboot. \v 25 Mamalomu pad ian to sika dakol no ayam no kamil to ogsorop to lobut to dagom to datu no mgo otow ko ogpasakup to Pogsugu to Magboboot.” \v 26 Noinuinu lagboy ka mgo hibatoon din no nigmoin-insooy ko hontow buwa naan do ka ogpakakuo to kouyagan no waro katamanan? \v 27 Nigpipitow si Hisus kandan no kagi rin, “Ko otow, kono ogpokohimu. Di ko ka Magboboot, agad nokoy, ogkohimu rin.” \v 28 Nò, nig-uwang ni Pedro no kagi rin, “Buyag, nig-ongkod koy on to tibo woy nigdumaruma koy koykow.” \v 29 “Hoo,” kagi ni Hisus, “woy malogot ka soin no kagi ku kaniu to agad hondoi no otow no og-ongkoran din ka ugpaan din woy ko hari rin woy ko kakoy rin woy ko amoy rin woy ko inoy rin woy ko anak din woy ko tano din, ko og-ongkoran din oyow ogpasakup koddi agad oyow ognangonnangon to Maroyow no Nangnangonon, \v 30 ogbogayan ka sikan no otow, to dakol kuntoon. Ogbogayan sikandin to Magboboot agad pila no mgo baloy, mgo hari, mgo kakoy, mgo inoy mgo anak woy tano. Tagkos to soini duon igkabaybayari rin. Di uromo atag ogkobuhi ka sika otow no waro katamanan dio to Magboboot. \v 31 Di ko mohuri no allow, ko rio ki to Magboboot, mohon-ing no labow no otow kai to kalibutan kuntoon, molintok on dio. Agad mohon-ing no molintok no otow dini, labow sikandan dio.” \s1 Ka Igkatatolu no Kagi ni Hisus Bahin to Kamatayon din \r (Matiu 20:17-19; Lukas 18:31-33) \p \v 32 Nanhipanow on si Hisus woy ka mgo hibatoon din no ogtakarog dio to Hirusalim no lunsud. Sagboka si Hisus no oghun-a no nigsundul ka mgo hibatoon din no nabolongbolong sikandan.\f + \fr 10:32 \ft Ian su oghondio to lunsud to otow no maroot so goinawa ran kandin.\f* Ka mgo otow no mohuri pad, nahallok sikandan. Waro nalugoy no nighutuk ni Hisus parapiga ka sika mgo sampulu woy darua no hibatoon din no nigkagian din sikandan bahin to nokoy ka oghimuon to mgo otow kandin. \v 33 Kagi rin, “Pamminog kow! Oghondio kinow to Hirusalim no ko dio, koddi no Kakoy to mgo Koot-otawan, ighatod a rio to mgo igbuyag to mgo talagpanubad woy to mgo talag-anad to Balaod ta. Ogbobootan a ran to ogpohimatayan a no ighatod ad on dio to mgo otow no kono no Hudiu. \v 34 Dio to sika mgo otow no kono no Hudiu, ogsumpaliton a ran, og-iloban a ran, oglamposan a ran, woy oghimatayan a ran. Dokad di ka igkatatolu no allow ogkootawan ad do.” \s1 Ka Pogbuyu ni Santiago woy si Huan \r (Matiu 20:20-28) \p \v 35 Songo allow nigdani dio to longod ni Hisus si Santiago woy si Huan no mgo anak ni Sibidiu Kagi ran ki Hisus, “Maistru, duon ogkoiniatan noy no oghimuon nu porom.” \v 36 “Nokoy ka ogkoiniatan now?” kagi ni Hisus. \v 37 Nigtabak kandan to, “Ogkoiniatan koy to ogpokoglimang koy ogpinnuu dio to longod nu dio to sikan no pandatuan nu no maroyow.” \v 38 Di kagi ni Hisus kandan to, “Waro kow makasabut to kalitukan to kagi now. Og-insa a kaniu ko ogpakaponod kow to unawa to igkoirapi ku? Agad og-insa a ko ogpakatuman kow to unawa to igbayo ku no ogpokouma ki to kamatayon ta?” \v 39 Nigtabak kandan to, “Ogpokohimu koy.” Kagi ni Hisus kandan to, “Hoo, ogkoumaan kow to igkoirapi now no ogkounawa to koddi no igkoirapi. Agad sikan ka igbayo now to pogkamatoy now no unawa to koddi no igbayo. \v 40 Dokad di, kono sikoddi ka duon katondanan to ogbogoy ko hontow ka ogpinnuu to kawanan ku woy ka gibang ku uromo. Ka Magboboot do ka ogbogoy to kandan no nig-indanan din.” \v 41 Ko nakarinog ka sampulu no hibatoon ni Hisus, nabolu sikandan ki Santiago woy ki Huan. \v 42 No nigparani ni Hisus dio to longod din ka tibo no hibatoon din no kagi rin, “Nataga kow to batasan to mgo igbuyag kai to ampow to tano to mgo otawa no kono no Hudiu. Ko sikandan, ogdo-doogon dan ka mgo otow ran. Ka mgo igbuyag dan, ungoron dan ogsugua ka sakup dan. \v 43 Di sikaniu, kono now oghimua no unawa. Ko ogkoiniatan nu to ogkohimu ka no igbuyag, og-awos to ogbuligan nu ka mgo duma nu. \v 44 Woy ko ogkoiniatan nu to koykow ka datu og-awos to koykow ka oripon to tibo no mgo otow. \v 45 Agad Koddi no Kakoy to Tibon Koot-otawan, wara a nighondini to soini no kalibutan oyow ogpangabangan a to mgo otow. Ka tuud ku ian oyow ogpakapangabang a kandan woy to oyow ogsalilin ka mohon-ing no mgo otow to kamatayon ku.” \s1 Nabawian ni Hisus ka Nabutud no si Bartimius \r (Matiu 20:29-34; Lukas 18:35-43) \p \v 46 Nakabayo on woy si Hisus dio to Hiriku no ko nigparagas sikandan duma to mohon-ing no mgo otow, duon ogpinpinnuu dio to ilis to dalan ka sagboka no nabutud no talagbuyu. Si Bartimius ka ngaran din no si Timius ka amoy rin. \v 47 Nakarinog ka sikan nabutud to si Hisus no taga Nasarit ka ogligad. Pogdinog din nigbabansagon to, “Wow Hisus, pinanganak ni Dabid! Kohoy-ui a nu.” \v 48 Pigsaparan ka nabutud to mohon-ing no mgo otow ko nig-umow. Di nasi nigpaagbotan din do no ogbabansagon. “Wow pinanganak ni Dabid, kohoy-ui a nu.” \p \v 49 Pogdinog ni Hisus, nigsagdok kandin. Kagi rin, “Umawa now ka sikan no nabutud.” Nò, pig-umow ran ka nabutud no kagi ran kandin, “Sasindog kad su pohondion ka ni Hisus, karago ka.” \v 50 Nò, nig-agpas nigsasindog no niglu-ung din ka malayat no kinabo din no nigdalapak ki Hisus. \p \v 51 Ko diad to longod ni Hisus, nig-inso ni Hisus kandin to, “Nokoy buwa ka ogkoiniatan nu dii to koddi?” \p Nigtabak ka nabutud to, “Maistru, ogkoiniat a porom oyow oghutuk a pad ogpakakita.” \p \v 52 Kagi ni Hisus kandin to, “Uli kad on, Usi, ogpakakita kad on su ka pogtuu nu koddi, sikan ian ka nakabawi koykow.” Sikan do no nakakita on woy nigduma ki Hisus. \c 11 \s1 Ka Nakaroog no Pogsolod ni Hisus dio to Hirusalim \r (Matiu 21:1-9; Lukas 19:28-38; Huan 12:12-15) \p \v 1 Duon dod si Hisus mgo hibatoon din to dalan no oghondio to Hirusalim. Ko konad amana no mariu sikandan to Hirusalim no marani to mgo lunsud no oghingarnan to Bitpahi woy Bitania, nokouma dio to marani to sikan no malopot no bubungan no oghingaranan to Olibu. Nò, nigsugu ni Hisus ka hibatoon din no darua to oghun-a sikandan. \v 2 Nigkagi kandin to “Hondio kow to sikan no lunsud no kai to ogkatangkaan ta. Ko ogpokouma kow ro ogkitoon now ka sagboka no nati pad to asno\f + \fr 11:2 \ft Ogkounawa to kuddo ka asno di molmolintok ka lawa rin woy mamalayat so talinga rin.\f* no nohikotan on. Waro pad mounturi ka sikan no nati. Hokari now woy tuyuka now dini to koddi. \v 3 Ko og-insaan kow to manio to oghokaron now, nangoni now to og-awoson to Igbuyag now di magaan din do ig-uli.” \v 4 Nò, nighipanow on ka sikan so darua no hibatoon din no ko nokouma dio to lunsud, nigkita ran ka songo nati duon to ilis to dalan no nohikotan no marani to gumawan to songo baloy. Poghokad dan to hikot, \v 5 nig-insaan sikandan to mgo ogmanasindog dio to, “Manio to oghokaron now ka hikot to sikan no nati?” \v 6 No ian tabak dan ka kagi ni Hisus no wa sapari sikandan; nigbogoy on. \p \v 7 Nigtuyuk dan on ka nati dio ki Hisus woy nigluung dan ka malayat no kinabo dan no impanhanig dan to poka to asno no nigsakoy on si Hisus. \v 8 Woy mohon-ing ka mgo otow no ogtahud ki Hisus no nanbolatan ka ogbayaan din to kandan no malayat no mgo kinabo. Ka dangob no mgo otow nanampod dan to mgo molintok no sugpang no duon dod dohun no nangatkat dan to bayaan din. \v 9 Duon ka sikan no mgo otow no nighun-a ki Hisus woy duon dod mohuri no ogpakasundul kandin no tibo, nigbunsud no ogbabansagon to “Ogsayoon ta ka Magboboot. Ogkapulusan ta ka soin no otow no oghondini to ngaran to Magboboot.”\f + \fr 11:9 \ft Basa ka to Mga Salmo 118:25,26.\f* \v 10 “Ka goinawa noy ian to ogkapulusan to Magboboot ka Pandatuan no ogpokouma. Ko ogpokouma on ogkounawa ian to sikan no pandatuan to kabuybuyagan ta no si Dabid no Labow no Igbuyag dongan. Ogkasayo ka Magboboot.” \p \v 11 Ko nigdatong sikandan dio to Hirusalim nigsolod dan to Dakol no Ampuanan. Ko niglogoblogob no ogpitow to tibo dio to solod, niglibuwas no nigduma rin ka mgo hibatoon din no sampulu woy darua dio to Bitania su mahapun on woy magaan ogkatangkob ka allow. \s1 Pigtunlunan ni Hisus ka Kayu no Igira \r (Matiu 21:18-22) \p \v 12 Ko napawo on niglibong woy si Hisus dio to Hirusalim. Ko dio pad to dalan niggutasan si Hisus. \v 13 Nigkita rin ka sagboka no kayu no oghingaranan to igira di mariu pad. Nighondio oyow ogpitawon din ko duon on bogas. Pogkouma on, mohon-ing ka mgo dohun do no nigkita rin su kono pad no tigbogas to sikan no kayu. \v 14 Nigtunlunan ni Hisus ka sikan no kayu no kagi rin, “Kono kad on oghutuk ogbogas taman to taman.” Nigdinog to mgo hibatoon din ka kagi rin. \s1 Nighondio si Hisus to Dakol no Ampuanan \r (Matiu 21:12-16; Lukas 19:45-47; Huan 2:13-16) \p \v 15 Nigparagas no oghipanow woy si Hisus no nokouma dio to Hirusalim no nighondio to Dakol no Ampuanan. Pogdatong din dio, nigdogil din ka tibo no mgo talagbaligya tagkos to mgo ogboli. Nigbalintuad din on ka mgo lamisaan to mgo ogsaliu to salapi woy ka pinnuuanan to mgo ogbaligya to salapati, nabalintuad din. \v 16 Songo kono din ogpabayoon ka agad hontow no og-alap to agad nokoy ko ogbot-os porom sikandan dio to lama to Dakol no Ampuanan. \v 17 Nò, nig-anad ni Hisus ka mgo otow. Kagi rin, “Nigpasulat to Magboboot to Tahan no Kasulatan ta to ‘Oghingaranan ka soini no baloy ku to ampuanan do to tibo no koot-otawan kai to ampow to soin kalibutan ko oghongkai sikandan.’\f + \fr 11:17 \ft Basa ka to Isaias 56:7.\f* Di atag,” kagi ni Hisus, “sikaniu, ka talagbaligya, pighimu now no holosanan to mgo takawan.”\f + \fr 11:17 \ft Basa ka to Jeremias 7:11.\f* \p \v 18 To nakarinog ka mgo igbuyag to mgo talagpanubad, mgo talag-anad to Balaod dan, nigmal-alukuyoy kandan ko ogmonuon dan oyow ogpohimatayan dan si Hisus. Nahallok sikandan to ogdakop ki Hisus su noinuinu ka tibo no mgo otow to mgo in-anad din. \v 19 Ko ogkatangkob on no magaan no karusilom, niglibuwas dio to Hirusalim woy si Hisus no og-uli dio to Bitini. \s1 Duon Katagaanan ta Ogpuun to Kayu no Igira \r (Matiu 21:19-22) \p \v 20 Ko napawo on, nighipanow on sikandan. Ko diad to dalan nigligad sikandan to sikan no kayu no igira. Ko nigkita ran, nagangu on ka tibo puun to uud no taman to dio to dalig, nagangu on. \v 21 Naroromdom ni Pedro ka intunlun ni Hisus no kagi rin ki Hisus to, “Maistru, pitow ka; nagangu on ka sika igira no kayu no natunlunan nud.” \v 22 Nigtabak ni Hisus kandan tibo to, “Tuu kow ro to Magboboot; salig kow kandin.” \v 23 Malogot ka soin no kagi ku kaniu. “Agad hontow, ko ogsuguon din ka soin no bubungan to, ‘Awo kad kai; dio ka to dagat’ no ko kono ogtambabo ka sikan no nigsugu di ogsalig do to ogkaawo, ogkahalin ka sikan no bubungan dio to dagat. \v 24 Nò, pamminog kow koddi. Ko duon ogbuyuon now no ian ka ig-ampu nu dio to Magboboot, tuui now soini woy ogtinawo kow no ogbogayan kow on.” \v 25 Ka dangob pad. “Ko ogsasindog ka no og-ampu, ko maroot so goinawa nu dio to agad hontow, pasaylua nu sikandin woy ka og-ampu to Magboboot. Iling ka oyow songo ogpasayluan ka to Amoy nu no Magboboot no og-ugpo dio to langit.” \v 26 [“Ian su ko kono nu ogpasayluon ka nakasalo koykow songo kono ka ogpasayluon to Magboboot no og-ugpo dio to langit to koykow no salo.”]\f + \fr 11:26 \ft Duon ka mgo sinulat no kono dan oglagkos ka birsikulu 26. Di nigdugang kai di [naalad kai].\f* \s1 Ka mgo Inso Bahin to Katondanan ni Hisus \r (Matiu 21:23-27; Lukas 20:1-8) \p \v 27 Bali naan nigparagas nighutuk dio to Hirusalim woy si Hisus no ko nokouma on, nigsolod to Dakol no Ampuanan. Ko oghihipanow si Hisus dio, nigdalapak kandin ka mgo igbuyag to mgo talagpanubad mgo talag-anad to Balaod dan woy ka mgo tahuronon to mgo Hudiu. \v 28 Nig-inso dan si Hisus to, “Nokoy ka katondanan nu to soini no oghimuon nu?\f + \fr 11:28 \ft Ian ko nigpaawo din ka mgo talagbaligya, mgo ogsaliu to salapi.\f* Hontow ka nigbogoy koykow to katondanan nu?” \v 29 Nigtabak si Hisus to, “Duon sagboka no inso ku kaniu. Ko ogpakatabak kow, ognangonan kow to puunan to katondanan ku. \v 30 Nangoni a,” kagi ni Hisus, “ko hondoi nigpuun ka katondanan ni Huan to ogbautismu to mgo otow? Og-insa a ko dio to Magboboot nigpuun ka katondanan din woy ko dini to mgo otow? Tabaka a now.” \v 31 Nò, nigpoin-insooy ka sika mgo igbuyag to Dakol no Ampuanan. Kagi ran, “Nokoy buwa ka igtabak ta? Ko igtabak ta to nigligkat to Magboboot, og-insaan ki buwa to ‘Manio naan to wa now nigtuu to kagi ni Huan?’ \v 32 Di ko ogpuun to otow ka igtabak ta, ay, angkuwan kanta!” Kono dan porom ogtabak to ogpuun to otow su nahallok to mgo otow su nigtuu sikandan to malogot si Huan no talagnangon to kagi no nigpuun to Magboboot. \v 33 Nò, soini ka igtabak dan ki Hisus, “Waro koy mataga.” Ka kagi ni Hisus kandan, “Agad sikoddi, kona a ognangon kaniu to ogpuunan to katondanan ku to oghimuon ku.” \c 12 \s1 Ka Pananglitan Bahin to mgo Talagbantoy to Pinamula to Ubas \r (Matiu 21:33-46; Lukas 20:9-19) \p \v 1 Nigbunsud ni Hisus to og-anad to mgo otow no pinabayo to mgo pananglitan ka ig-anad din. Kagi rin, “Songo allow, duon ka sagboka no otow no nigpamulaan din ka tano din to songo lunsod no bunal no ogbogas no oghingaranan to ubas no nig-alad din on ka tibo. Nigtoungan din pad ka dakol no batu no litos to ogdiokan dan ka sikan no bogas no ubas\f + \fr 12:1 \ft Ogdiokan dan oyow ogkaawo ka woig to sikan no bogas no ian ka litos to oghimu to bino.\f* Pogkaponga rin nigpohimu rin ka matikang no bakalag no nohimu to batu no unturanan to ogbantoy to sika pinamula rin. Ko naponga ka tibo, nigpasambayan din ka pinamula rin to mgo talagbantoy no nighow-as on sikandin dio to mariu no ugpaan. \v 2 Ko tigbogas on to sikan no ubas, nigsugu ka tagtuun to sagboka no suguonon din dio oyow og-angoy to kandin no talad. \v 3 Ko nokouma on ka suguonon din nig-agpas gongoni sikandin to mgo talagbantoy to pinamula no nigbarasan dan sikandin woy impouli on dio to tagtuun no waro pig-alap no agad nokoy. \v 4 Nò, nigsugu man do to tagtuun ka dangob no suguonon din dio to pinamula rin. Niglamposan ka ulu rin to mgo talagbantoy woy nigpasiporan dan sikandin. \v 5 Nighutuk man do sugua to tagtuun ka dangob no suguonon din no nighimatayan dan kandin. No mohon-ing pad ka nigsundul di nig-ilingan dan to sikan no mgo nighun-a. Nigpanlamposan ka duma; ka mgo duma, nighimatayan dan. \v 6 Ka nagalat naan do ian ka anak din no lukos no sagboka no indakoli to goinawa rin. Nò, bali naan, nigsugu din ka anak din to oghondio to sika mgo talagbantoy. Ka kagi to sika talag-anak, ‘Hoo ian, ka anak ku ian ka ogtahuron dan.’ \v 7 No, pogkita to mgo talagbantoy to anak to tagtuun, nigmal-alkuyoy no kagi ran, ‘Sikan ka anak to tagtuun no sikandin ian ka ogpakasoip to amoy rin. Nò, oghimatayan ta oyow ka tano no ogkagaat poron kandin, kanta on.’ \v 8 Nig-agpas dan on dakopa ka anak din no nighimatayan dan sikandin no indogpak dan ka lawa rin dio to libuwasan to pinamula to ubas.” \p \v 9 Nò, nig-inso si Hisus to mgo otow, “Ogmonuon to sika tagtuun? Oghondio sikandin to sikan no pinamula rin woy ogpohimatayan din ka sikan no mgo lukos no talagbantoy no ogpasoipan din to loin no mgo otow no ogbantoy.” \v 10 Nigparagas si Hisus no nig-inso, “Hontow kaniu ka waro buwa makabasa to impasulat to Magboboot? Waro buwa!” Soini ka kagi to impasulat din “Ka batu no nig-ongkoran to mgo talaghimu to baloy su nahan dan no waro pulus, sikan ka nohimu nasi no marigon lagboy no batu no igpounturan to baloy. \v 11 Ka Magboboot ka nigpagamit to sikan no batu no nahan dan no waro pulus. Lagboy no maroyow ian to goinawa ta.”\f + \fr 12:11 \ft Basa ka to Mga Salmo 118:22,23.\f* \v 12 Nigparakop porom si Hisus to sika mgo igbuyag to mgo Hudiu su nakasabut to kagi ni Hisus to sikandan ka pighisugat din to pananglitan din. Di nahallok sikandan to sika mohon-ing no mgo otow no nalibulung no ian wa dan dakopa. Nokogsuwoy on sikandan. \s1 Ka Inso Bahin to Pogbayad to Buhis \r (Matiu 22:15-22; Lukas 20:20-26) \p \v 13 Nigpohondio ki Hisus ka duma no mgo Parisiu woy duma no mgo sakup to Kinalabawan no Datu no si Hirodis oyow oggawayan dan porom si Hisus to kagi rin. \v 14 Ko nokouma dio to kandin, kagi ran, “Maistru, nataga koy to ognangon ka to malogot do no kono ka ogkasasow ko loin ka goinawa to mgo otow. Ogbalagaron nu ro duon ka mgo otow agad ko dakol ka katondanan dan. Og-anad ka to malogot bahin to kagi to Magboboot. Nangoni koy, tongod to Balaod ta, ko ogkaayun ko ogbayaran ta ka buhis ta dio ki Sisar no kinalabawan dan dio to Ruma? Ogbayaran tad woy kono tad on?” \p \v 15 Di nakasabut si Hisus to maroot ka tuud dan to og-inso no nigtabak to, “Manio to oggawayan a now porom? Dini nu to koddi ka songo salapi no putow. Ogpitow a.” \v 16 Nig-alapan dan ka songo putow no salapi no nig-inso din kandan to, “Hontow no langlangawan ka pig-ilingan woy hontow no inkasulat no ngaran ka dini to soin no salapi?” Nigtabak to, “Si Sisar, ka pangulu dio to Ruma.” \v 17 Kagi ni Hisus, “Nò man, bogayi now si Sisar ko sikandin ka tagtuun woy bogayi nu ka Magboboot ka agad nokoy ko kandin ka tagtuun.” Noinuinu sikandan to tabak din. \s1 Ka Inso Bahin to Ogkouyag ka Namatoy \r (Matiu 22:23-33; Lukas 20:27-38) \p \v 18 No, nigdalapak ka duma no mgo Sadusiu dio to longod ni Hisus. Kono ogtuu sikandan to ogkouyag ka namatoy uromo. \v 19 No kagi ran ki Hisus to “Maistru, duon nigsulat ni Moisis dongan to sugu kanta. Kagi, ‘Ko ogkamatoy ka songo lukos no duon dod ka asawa rin di waro anak dan, og-awos to og-asawoon ka sikan no balu to hari to namatoy oyow duon porom anak to kakoy rin.’\f + \fr 12:19 \ft Basa ka to Deuteronomio 25:5.\f* \v 20 Maistru, duon kun papitu no patalahari no lukos. Nig-asawa ka panganoy no namatoy no waro anak dan. \v 21 Nig-asawa ka giboon to namatoy ka sikan no balu no songo namatoy no waro anak. Woy ogkounawa ian to sika igkatatolu no patalahari. \v 22 No unawa rod ian to tibo. Tibo no papitu no patalahari nig-asawa, tag sagboka, to sika boi woy tibo, namatoy no waro anak dan. No bali naan namatoy ka boi. \v 23 No, Buyag, ko ogkouyag on kun ka tibo no namatoy to sika allow no og-uyagon to Magboboot ka namatoy, hontow dapit to sika papitu no mataltalahari ka asawa to sika boi su kandan no papitu ka nokogsoipsoip nig-asawa kandin ko dini to soin no kalibutan.” \p \v 24 Nigtabak si Hisus kandan to, “Natalap kow man tongod to kagi now to kono ogkouyag ka mgo namatoy. Manio naan to natalap kow? Natalap kow su waro kow makasabut to impasulat to Magboboot kiMoisis woy waro kow mataga to kabogbogan to Magboboot. \v 25 Ian su ko nouyag on ka namatoy, ogkounawa sikandan to mgo suguanon to Magboboot dio to langit no kono ogpokog-asawa ka boi woy lukos. \v 26 Nò, bahin to ogkouyag ka namatoy, duon kagi ku kaniu. Nigbasa kow on naan toimpasulat ni Moisis bahin tosikan malopot no kayu no nalogdog do duon di waro natutung. Nalugoy on namatoy si Abraham woy si Isaak woy si Hakub ko nignangon ka Magboboot ki Moisis to, ‘Koddi ka Magboboot ni Abraham woysi Isaak woy si Hakub.’\f + \fr 12:26 \ft Basa ka to Exodo 3:6.\f* \v 27 Ka Magboboot ta, kono no Magboboot to mgo namatoy sikandin. Sikandin ka Magboboot to mgo otow no nouyag.\f + \fr 12:27 \ft Ogtagkosan pad to magboboot ka sika mgo namatoy no nighingaranan din su nighutuk mouyag sikandan dio to kandin.\f* Natalap kow on.” \s1 Nokoy ka Lagboy no Labow No Sugu? \r (Matiu 22:34-40) \p \v 28 Songo duon dio ka sagboka no talag-anad to Balaod dan no nigdinog din ka igpaap-apuloy ran. Pogdinog din to maroyow ka mgo tabak ni Hisus dio to mgo Sadusiu, nig-inso din to, “Nokoy no sugu ka labow to tibo no insugu to Magboboot ki Moisis?” \v 29 Nigtabak ni Hisus to, “Soini ka labow no sugu. ‘Pamminog kow, mgo pinanganak ni Israil, sagboka ro ka Lagboy no Igbuyag ta no ian ka Magboboot ta. \v 30 Isabuk now sikandin dio to taliwaro to mgo pusung now; tibaa now ka doromdom now dio to Magboboot ta, woy tibaa now ka dayagang now oyow ogkatuman to insugu kandin puun to dakol so goinawa nu kandin.’\f + \fr 12:30 \ft Basa ka to Deuteronomio 6:4,5.\f* \v 31 Ka igkarangob no sugu no dakol ka pulus, soini ian. Unawaa nu ka goinawa nu to mgo duma nu to goinawa nu to koykow no lawa.\f + \fr 12:31 \ft Basa ka to Levitico 19:18.\f* Waro duma no sugu no labowlabow to soin no darua.” \v 32 Nigtabak ka sika talag-anad to Balaod dan ki Hisus to, “Malogot ian ka kagi nu, Maistru. Malogot ka kagi nu to, ‘Ka Lagboy no Igbuyag ta ro ka Magboboot woy to sagboka ro ka Magboboot; waro loin.’ ”\f + \fr 12:32 \ft Basa ka to Deuteronomio 4:35.\f* \v 33 Nigparagas to, “Og-awoson ta to ogpakasabuk kandin to taliwaro to pusung ta woy to tiboon ta ka doromdom ta kandin woy to ogtiboon ta ka dayagang ta to ogtuman no insugu din kanta to dakol ka goinawa ta kandin. Agad og-awos to ogpounawoon ta to goinawa ta to mgo duma ta to goinawa ta to kantan lawa. Madmaroyow ka pogtuman ta to soin no darua no sugu to oghalaran ta ka ayam, mgo dangob no igtubad ta dio to Magboboot.”\f + \fr 12:33 \ft Basa ka to Oseas 6:6.\f* \p \v 34 Ko nigdinog ni Hisus to maroyow ka tabak din, nigkagi to, “Magaan ka ogpakasolod to Pogsugu to Magboboot.” Nò, waro dangob no inso ki Hisus su nahallok ka tibo to og-inso. \s1 Ka Inso Bahin to Im-imanan to mgo Koot-otawan \r (Matiu 22:41-46; 23:1-7; Lukas 20:41-47; Hinimuan 2:34,35; Hibriu 1:13) \p \v 35 Duon allow no nig-anad si Hisus dio to Dakol no Ampuanan no duon inso din to mgo otow. Kagi rin, “Manio to ognangon ka mgo talag-anad to Balaod to pinanganak ni Dabid ka Im-imanan to mgo Koot-otawan? \v 36 Si Dabid, pinakagi to Gimukud to Magboboot no kagi rin, ‘Ka Magboboot, nigkagian din ka Lagboy no Igbuyag ku no kagi rin, Dini ka to kawanan ku\f + \fr 12:36 \ft Dio to kawanan to Magboboot ka tahuronon no pinnuuanan.\f* ogpinnuu taman to ogkaroog ku ka tibo no mgo usig nu oyow ogpakaluhud sikandan dini to tangkaan nu.’\f + \fr 12:36 \ft Basa ka to Mga Salmo 110:1.\f* \v 37 Agad si Dabid, nighingaranan din sikandin to ‘Lagboy no Igbuyag.’ Nò, manio to ignangon to mgo otow to pinanganak ni Dabid ka Im-imanan ta ko in-umow ni Dabid sikandin to lagboy no Igbuyag?” \s1 Nigpanayan ni Hisus ka mgo Talag-anad to Balaod \r (Matiu 23:1-36; Lukas 20:45-47) \p Ka sika mohon-ing no mgo otow no nalibulung, narago sikandan to ogpamminog ki Hisus. \v 38 Pog-anad din kandan nig-udling din to, “Bantoy kow to sika mgo talag-anad to Balaod no maroyow ran to oghihipanow duon to palingki no og-ilis to malayat no kinabo no ogkoiniatan dan to ogtahuron to mgo otow sikandan ko ogkumustoon dan sikandan dio. \v 39 Og-alamon dan ka pinnuuanan no noindanan to mgo dakol no mgo otow ko rio to anaranan to mgo og-ampu woy ko duon pogkoon, ogpinnuu ro to longod to igbuyag to pagkoonan. \v 40 Duon dod oghimuon dan. Oggawayan dan ka mgo balu oyow og-agawan dan ka igkouyagi ran. Ogmalayaton dan ka ig-ampu dan to Magboboot oyow ogparinogon dan ka mgo otow ko og-ampu sikandan. Di sikandan, dakoldakol ka iglogpad to Magboboot kandan to mohuri no allow.” \s1 Ka Pogbogoy to Balu \r (Lukas 21:1-4) \p \v 41 Ko dio to Dakol no Ampuanan, marani nigpinnuu ni Hisus to taguanan to salapi no ogbabantayan din ka mgo otow no ogtagu to igbogoy no salapi dan to taguanan. Mohon-ing ka datu no dakol ka in-ulug dan. \v 42 No, nokouma ka sagboka no publi no balu no in-ulug dan ka darua no malison no putow no salapi no malintok do ka pulus. \v 43 Nò, nigparani ni Hisus ka mgo hibatoon din woy nigkagi kandan to, “Malogot ka soin no ogkagion ku kaniu. Ka soin no publi no balu, dakoldakol ka kandin no in-ulug to soin no taguanan to salapi to nig-ulug to tibo no mgo otow. \v 44 Sikan ian ka duma no mgo otow, in-ulug dan ka botak do to salapi dan no dakol. Di sikandin atag, agad publi, in-ulug din pad ka tibo no salapi no noutol din no ian porom ka igkouyag din.” \c 13 \s1 Ka Poggulak to Dakol no Ampuanan \r (Matiu 10:19-22; 24:1-25; Lukas 21:5-24) \p \v 1 Poglibuwas woy ni Hisus dut Dakol no Ampuanan, nigkagi ka sagboka no hibatoon din to, “Pitow ka, Maistru. Maroyow lagboy ka soin no mgo baloy woy ka daddakol no mgo batu no inhimu.” \v 2 Nigtabak si Hisus kandan to, “Pitow kow kuntoon to soin no mgo baloy no dakol kai to Dakol no Ampuanan. Ogkagulak uromo ka tibo no soini no mgo baloy no waro ogkagalat agad sagboka no batu duon to nasabukan din; ogkatobal ka tibo.” \s1 Mgo Samuk, mgo Igkabaybayari \p \v 3 Songo allow ko ogpinpinnuu si Hisus dio to sikan no bubungan no Ulibu no dio nigtangko to Dakol no Ampuanan, nigdalapak dio to longod din si Pedro, si Santiago, si Huan, woy si Andres do; waro loin no duma ran. \v 4 Kagi ran, “Nangoni koy ko kon-u buwa ogkagulak ka Dakol no Ampuanan woy nangoni koy kun ko nokoy ka mgo ogkoindanan ta oyow ogkataga koy.” \v 5 Kagi ni Hisus kandan to, “Ayad-ayad kow no kono kow ogkagawayan to agad hontow.” \v 6 Ogpokouma ka mohon-ing no mgo otow no og-alap to koddi no ngaran no kagi ran, “Koddi ka Im-imanan to mgo Koot-otawan. Nò, ogkagawayan ka mohon-ing no mgo otow. \v 7 Ko ogdinogon now ka gira no marani woy ka balita to duon dangob dio to mariu, ko kow ogkasasow. Og-awos to ogpakatood ka soin no mgo gira di kono pad ogpokouma ka mohuri no allow. \v 8 Nò, ogmog-ogotoy matag sagboka no ugpaan woy ka loin no ugpaan. Ka mgo sundalu to songo igbuyag woy ka mgo sundalu to dangob, ogpanbunbunuoy. Ogdinug pad to agad hondoi; woy ogmohon-ingon ka bitil kai to soin no kalibutan. Soin no mgo igkabaybayari,” kagi ni Hisus, “ogkounawa ian to sakit to an-anayan no hayori to boi no og-anak. \v 9 Bantoybantoy kow su ogpandakopon kow no ighatod kow dio to tangkaan to talagboot. Ogpanbarasan kow dio to mgo anaranan to mgo og-ampu. Ogpohondion kow rod to tangkaan to mgo kinalabawan dan woy ka labow no mgo Igbuyag su ogtuu kow koddi. Di ko rio kow, ogpakanangon kow kandan to Maroyow no Nangnangonon. \v 10 Woy pad ogpokouma ka mohuri no allow awoson ko oghun-a ignangonnangon ka Maroyow no Nangnangonon to tibo no koot-otawan.” \v 11 Nigparagas pad nigkagi si Hisus. Kagi rin, “Ko ogdakopon kow no ighatod kow dio to tangkaan to talagboot, kono kow ogkasasow ko nokoy ka igtabak now dio. Ko ogpakagion ka, nangoni nu ro to impasabuk to goinawa nu. Ian su konon koykow no pogdoromdom ka oglibuwas to bo-bo nu su ka Gimukud to Magboboot ka igsabuk to goinawa nu. \v 12 Agad woy pad ogpokouma ka mohuri no allow,” kagi ni Hisus, “igparakop to duma no mgo lukos ka kakoy ran ko hari ran no nigtuu to ogpohimatayan. Duon dod mgo amoy no igparakop ka mgo anak dan no nigtuu oyow ogpohimatayan woy duon mgo bato no nabolu to nigtuu ka amoy mgo inoy no igparakop sikandan oyow ogpohimatayan. \v 13 Kaniu no ogtuu koddi og-usigon kow to tibon otow tongod koddi. Di atag, ka sikan mgo otow no ogpakaaguanta taman to ogkatuman ka igkabaybayari, ogkabogayan to Magboboot ka sikan no mgo otow to iam no kouyagan dio to kandin.” \s1 Ka Makahallokhallok \r (Matiu 24:15-28; Lukas 21:20-24) \p \v 14 Duon dod allow no ogkitoon now atag ka sika makahallokhallok no dorooti no ogsasindog dio to kono no sasindoganan din dio to Dakol no Ampuanan.\f + \fr 13:14 \ft Basa ka to Daniel 9:27; 11:31; 12:11.\f* Nò, agad hontow, ko ogbasa ka to soini, ay-ayari nu to ogbasa oyow ogpakasabut kow. Ko ogkitoon now ka soin no dorooti, kaniu no rio to Hudia, og-awos to ogsalsalia kow dio to kabubunganan. \v 15 Sikan no otow no duon dio to libuwasan to baloy rin, konad ogsolod dio to baloy rin oyow og-angoy to agad nokoy. \v 16 Sika otow no ogtalabau dio to kamot din, og-awoson no konad og-uli oyow og-angoy to kinabo din. Ogsalsalia ro sikandan. \v 17 Kohoy-u ka mgo ogkaboros woy ko duon pad ogsusu no mgo bato su ogkohirapan lagboy sikandan no ogsalsalia ko ogkoumaan to sikan no allow. \v 18 Ampu kow dio to Magboboot to kono no longdong ko ogkoumaan kow to soin no mgo allow. \v 19 Ian su ko ogkoumaan kow to sikan no mgo allow, mapoit lagboy ka igkabaybayari now. Waro no ogpokounawa kai to soi kalibutan puun to poghimu to Magboboot to kalibutan taman to kuntoon. Agad ko ogkaponga, konad on ogpokounawa agad kon-u. \v 20 Ko waro nigboot to Magboboot to ogpamalopotan ka mgo allow, ogkoubus ogkamatoy ka mgo otow to sika mgo igkabaybayari. Di nigboot dod to ogpamalopotan din su nohoy-u kandin ka mgo sakup din no nig-alam din. \v 21 Kagi pa ni Hisus, “Nò, kono kow ogtuu ko duon otow no ognangon to ‘Pitawa now, kai ka Im-imanan to mgo Koot-otawan’ woy ko duon ignangon to ‘Pitawa now, dutun sikandin,’ ko kow ogtuu kandin. \v 22 Sikan ian su ogpokouma uromo ka mgo kono no malogot no Im-imanan to mgo Koot-otawan woy kono no malogot no talagnangon to kagi to Magboboot. Oghimuon dan pad ka mgo koin-inuan mgo igpatokod oyow ogkagawayan dan pad porom ka mgo otow no nig-alam to Magboboot ko ogkohimu. \v 23 Ayad-ayad kow. Nignangonan kow on panayi ko nokoy ka tibo no ogpokouma uromo.” \s1 Ka Pogkouma ni Hisus \r (Matiu 24:29-35; Lukas 21:25-36) \p \v 24 Kagi man do ni Hisus, “Ko warad on ka sikan no igkabaybayari ogkaawo to layag to allow woy konad oglayag ka bulan.\f + \fr 13:24 \ft Basa ka to Ezequiel 32:7, Joel 2:10, 2:31, 3:15.\f* \v 25 Ogkokoulug ka mgo bituon woy ogpasuwayon to tahan no bayaan dan ka mgo planeta woy agad nokoy duon dio to langit.\f + \fr 13:25 \ft Basa ka to Isaias 13:10; 34:4.\f* \v 26 Nò, ko napongaan sikan, kono ogkalugoy no ogkakitaan a no Kakoy to Tibon Koot-otawan no ogpoko-untud a to mgo gapun no dakol lagboy ka kabogbogan ku woy ogkitoon ka karayawi ku.\f + \fr 13:26 \ft Basa ka to Daniel 7:13.\f* \v 27 Ogsuguon ku ka mgo diwata to Magboboot dio to ogkatamanan to suuk to soin no kalibutan taman to ogkatamanan to langit oyow oglimuron dan ka mgo otow no nig-alam to Magboboot dio to Pandatuan din.” \s1 Ka Katagaanan no Nigligkat to Kayu no Igira \r (Matiu 24:32-35; Lukas 21:29-33) \p \v 28 Kagi pa ni Hisus, “Og-anaron kow kuntoon tongod to sikan no kayu no igira. Ko duon on ka mgo tugbung to sika kayu woy inuburan, nataga ki to marani ka gulabung. \v 29 Ogkounawa ian. Ko ogpokouma on ka sikan no igkabaybayari, ogkataga kow to magaan on oglibong ka Kakoy to Tibon Koot-otawan. \v 30 Malogot ka soin no ogkagion ku kaniu to kono pad man ogkoubus ka tibo no otow no nouyag pad kuntoon woy ogkohimu ka innangon ku kaniu. \v 31 Ogkaawo ka soin no langit woy ka soin no kalibutan, di kono ogkaawo ka kagi ku.” \s1 Waro ki Mataga ko Nokoy Allowa ko Oras to Poglibong ni Hisus \r (Matiu 24:36-51) \p \v 32 Di agad hontow, waro mataga to allow woy ko oras no oglibong ka Kakoy to Tibon Koot-otawan. Waro mataga ka diwata to Magboboot; waro mataga ka anak to Magboboot. Ka Magboboot no Amoy ro ka ogkataga to poglibong din. \v 33 Bantoy kow! Tanudtanud kow woy ampu kow su sikaniu pa, waro kow mataga ko kon-u a oglibong. \v 34 Ka pog-uli to Kakoy to Tibon Koot-otawan, ian ogkounawaan ka pog-uli to sagboka no igbuyag no nighondio to mariu no ugpaan. Ko wa pad nigligkat, niggalat din ka baloy rin to mgo suguonon din. Ogsuguon din sikandan matag sagboka to katondanan din woy nigsugu din ka sika talagbantoy to “Bantoy ka.” \v 35 Bantoy kow su waro kow mataga ko kon-u oglibong ka tagtuun dio to baloy rin, ko oglinob ka allow woy ko liwaro bua to karusiloman woy ko ogkapawo-pawo woy ko og-ukalo to manuk. \v 36 Kono kow oghidhirogo su ogkatokawan kow buwa to pog-uli din. \v 37 Unawa ka kagi ku to tibo no mgo otow to kagi ku kaniu. Bantoy kow! \c 14 \s1 Ka Bantaan to Poghimatoy ki Hisus \r (Matiu 26:2-16; Lukas 22:1-6; Huan 12:1-8) \p \v 1 Duon dod darua no allow woy ogpokouma ka pagkoonan no oghingaranan to Paligad woy ka Pagkoonan to Paan no Waro Iamut no Igpatulin. Nigbabantaan ka mgo igbuyag to mgo talagpanubad, mgo talag-anad to Balaod dan oyow ogmonuon dan to igparakop dan si Hisus oyow kono ogkatagaan ka mgo otow oyow ogpohimatayan dan. \v 2 Di kagi ran, “Maroyow ko kono igdongan to Pagkoonan to Paligad su ogkasamuk ka mgo otow.” \s1 Nigbus-ugan si Hisus to Agua dio to Bitini \r (Matiu 26:6-13; Huan 12:1-8) \p \v 3 Ko si Hisus, duon dio to Bitania to baloy to sika Simon no niggoram to ibung di nabawian on. Ko ogkokoon woy si Hisus, nigsolod ka songo boi no ogkomkomon din ka songo taguanan no nohimu to songo kalasi no batu no oghingaranan to alabaster. Naponu to ogkounawa to lana no mohomut no oghingaranan to nardu no mahal lagboy. Nò, niggopu din ka liog to sikan no taguanan no nigbus-ug din ka tibo dio to ulu ni Hisus. \v 4 Duon mgo otow dio no nabolu no nigmal-alukuyoy no kagi ran, “Nokoy buwa ka pulus to pigdaat din ka sika lana? \v 5 Igkabaligya din porom ka sikan no mohomut to salapi. Pila porom no gatus ka igboli? Ogbogayan porom ka mgo publi to sikan no salapi.” No nigsawoy ran ka sikan no boi. \v 6 Di kagi ni Hisus kandan, “Balagara now sikandin. Manio to ogsasawon now sikandin to maroyow man ka nighimu rin koddi. \v 7 Agad nokoy allowa duon ka mgo publi kai to kaniu no ogkabuligan now sikandan ko ogkoiniatan now, di sikoddi, kona a no malugoy dini to kaniu. \v 8 Nighimu rin ka tibo no ogkohimu rin. Pigbus-ugan din ka lana kai to lawa ku oyow igpanagana rin ka lawa ku to allow no igsabalan ka lawa ku. \v 9 Malogot ka soin no ogkagion ku kaniu to agad hondoi to soin no kalibutan no ogwali ka mgo otow to Maroyow no Nangnangonon, songo ignangon dan ka nighimu to soin no boi koddi oyow ogdoromdomon to mgo otow sikandin.” \s1 Impanabod Ni Judas Si Hisus \r (Matiu 26:14-16; Lukas 22:3-6) \p \v 10 Ko naponga no nigkoon sikandan, si Hudas Iskarioti, no sagboka to sika sampulu woy darua no hibatoon ni Hisus, nighondio to mgo igbuyag to mgo talagpanubad oyow ogpanabod ki Hisus. \v 11 Pogdinog to mgo igbuyag to talagpanubad, narago sikandan no innangon dan si Hudas to ogbogayan dan sikandin to salapi. Nò, nigbunsud namitow si Hudas to litos no oghimuon din oyow ogpanabod din ki Hisus. \s1 Pigkoon Ni Hisus mgo Hibatoon din to Pagkoonan to Pagkoonan to Paligad \r (Matiu 26:17-30; Lukas 22:7-23; 1 Kurintu 11:23-25) \p \v 12 Nokouma on ka sika an-anayan no allow to sikan no Pagkoonan no oghingaranan to Paan no Waro Igpatulin. Sikan ian ka allow no ogpohimatayan dan ka nati to karniru no litos no ogkoonon to sikan no pagkoonan ko oglabung. Nò, nig-inso ka mgo hibatoon ni Hisus kandin to, “Hondoi koy ogpanagana to iglabung ta to soin no pagkoonan?” \v 13 Nò, nigsugu ni Hisus ka darua no hibatoon din no kagi rin, “Oghondio kow to Hirusalim no lunsud. Ko ogpokouma kow, ogpakatagbu kow to sagboka no otow no ogtiang to kuron no igsakaru rin to woig. \v 14 Luyud kow kandin dio to baloy no ogsoloran din. Kagii now ka tagbanwa to, ‘Ogpoinsoon to Maistru ko hondoi ka sinabong no nig-indanan kud no litos to magaliug? Dio a woy ka mgo hibatoon ku oglabung to Pagkoonan to Paligad.’ \v 15 Ogtuunon kow to tagbanwa to dakol no sinabong dio to ampow no tahan no impanagana to magaliug. Dio kow ogpanagana to pagkoonan ta.” \p \v 16 Nò, nighipanow on ka sikan no mgo hibatoon din no oghondio to Hirusalim. Pogdatong dan dio nakitaan dan to unawa ka tibo no kagi ni Hisus kandan. Dio dan nigpanagana to iglabung dan to sikan no Pagkoonan to Paligad woy nig-uli on sikandan no darua. \p \v 17 Ko mahapun on nanhondio si Hisus mgo hibatoon din no sampulu woy darua to sika baloy. \v 18 Pogkokoon dan, nigkagi si Hisus to “Ignangon ku kaniu to duon sagboka kaniu kai no igpanabod a rin, sagboka kaniu no duma ta to ogkoon kai kuntoon.”\f + \fr 14:18 \ft Basa ka to Mga Salmo 41:9.\f* \v 19 Nò, nigsokol so goinawa to mgo hibatoon din no masunsunduloy ran nig-inso to, “Kono buwa no sikoddi?” \v 20 Nigtabak si Hisus to, “Sagboka ro ian kaniu no sampulu woy darua no sikandin do ian ka ogpokorongan koddi no ighalit din ka paan din dio to boung. \v 21 Koddi no Kakoy to Tibon Koot-otawan, ogkamatoy a no ogpokounawa to kagi to tahan no impasulat to Magboboot. Di ogkoy-uan ka sikan no otow no ogpanabod koddi no Kakoy to Tibon Koot-otawan. Madmaroyow ian ko waro mootow ka sikan no otow.” \s1 Ka Katamanan no Poglabung ni Hisus \r (Matiu 26:26-30; Lukas 22:14-20; 1 Kurintu 11:23-25) \p \v 22 Ko ogkokoon, nigpurut ni Hisus ka songo malison no paan woy ko nigpasalamatan din ka Magboboot, nanlotiblotib rin no nigpanlogoban din ka mgo hibatoon din. Kagi rin, “Kua now; koona now; soini ka lawa ku.” \v 23 Sunud, nigpurut din ka boung no duon woig to ubas no ko nigpasalamatan din ka Magboboot, nigtaruway din ka boung kandan. Pigpurut dan no nigsoipsoip no og-inum to sikan no sagboka no boung. \v 24 Kagi ni Hisus, “Koddi ka ogpakimatoy to salo to mgo otow no soini woig to ubas ka langosa ku no ogpatulaug ku no ian ka igtuus to poghiroson ka iam no insabut to Magboboot dio to mgo otow.\f + \fr 14:24 \ft Basa ka to Exodo 24:8, Jeremias 31:31.\f* \v 25 Malogot ka soin no kagi ku kaniu to kona a oghutuk og-inum to soin no woig to ubas taman to og-inum a to iam no bino\f + \fr 14:25 \ft Ka sikan no bino ran, woig to ubas no kono pad ogkaporos.\f* ko rio a to Pandatuan to Magboboot.” \p \v 26 No, pogsayo dan to Magboboot pinbayo to kanta ran, nanlibuwas on no nanhondio to sikan no bubungan no oghingaranan to Olibu. \s1 Ka Tagno ni Hisus no Pogligal ni Pedro Kandin \r (Matiu 26:31-35; Lukas 22:33,34; Huan 13:37,38) \p \v 27 Ko diad on to dalan, kagi ni Hisus kandan, Ogpokogsuwoy kow tibo woy og-ongkoran a now. Ian su unawa ian to impasulat to Magboboot dongan. Kagi, “Oghimatayan ku ka talag-uyamu to mgo karniru no ogpakagsuwoysuwoy ka mgo karniru.”\f + \fr 14:27 \ft Basa ka to Zacarias 13:7.\f* \v 28 Di ko nouyag ad on oghun-a a kaniu dio to Galilia. \v 29 Nigtabak si Pedro to, “Agad og-ongkoran ka to tibo no duma ku, sikoddi atag, kono a og-ongkod koykow.” \v 30 Kagi ni Hisus kuwo ki Pedro, “Malogot ian ka soin no ogkagion ku koykow to kono pad og-ukalo to igkararua ka manuk to soin no marusilom no katatolu kad ogligal to wa ka mokotokod koddi.” \v 31 Di nigbabansagon ni Pedro no kagi rin, “Agad darua ki ka oghimatayan dan, kono ku igholos sikoykow.” Uunawa ka kagi to tibo no mgo hibatoon din. \s1 Og-ampu si Hisus dio to Gitsimini \r (Matiu 26:36-46; Lukas 22:40-46) \p \v 32 Nighipanow on sikandan no nokouma on dio to songo pinamula no kayu no oghingaranan to Gitsimini. Kagi ni Hisus to mgo hibatoon din, “Kai kow pa ogpaminnuu su dutun a pad og-ampu.” \v 33 Nigduma rin si Pedro, si Santiago, woy si Huan do. Masakit lagboy so goinawa rin woy naaras lagboy sikandin. \v 34 Kagi rin kandan no tatolu to, “Sasakiti so goinawa ku no amana to igkamatoy ku. Kai kow pa woy bantoy kow.” \p \v 35 No nigdapig to marani ro no niglangkob dio to tano no og-ampu to ko ogkohimu kono ogkoumaan sikandin to soini no igkabaybayari rin. \v 36 “Amo,” kagi rin, “Amoy ku! Agad nokoy, ogpokohimu ka to tibo. Awaa nu ka igkabaybayari no ogpokouma kai to koddi. Di kono no sikoddi ka ogboboot; ka koykow ian no pogboot ka ogkatuman.” \p \v 37 Niglibong si Hisus dio to sikan no tatolu no hibatoon din no nokohirogo on sikandan. Nigpukow rin si Pedro to mgo inso din, “Simon,\f + \fr 14:37 \ft Si Simon ka dangob no ngaran ni Pedro.\f* nohirogo kad naan? Wara ka makabantoy to agad sagboka ro no oras?” \v 38 No kagi rin kandan no tatolu, “Bantoy kow woy ampu kow to kono kow oggawayan. Duon dio to goinawa now no oghimu to maroyow ro, di malotoy ka lawa now to oghimu.” \v 39 Nighutuk nigdapig no og-ampu si Hisus no unawa rod ian ka pog-ampu din. \v 40 Niglibong man do dio to mgo hibatoon din di nokohirogo man do su ogkohirogo lagboy sikandan. Poghimata ran, waro kandan mataga ko nokoy ka igkagi ran. \v 41 Ka igkatatolu no poglibong dio to hibatoon din, nig-inso ni Hisus kandan to, “Oghihibat kow pad woy oghirogo? Litos on ian. Pitow kow! Koddi no Kakoy to Tibon Koot-otawan, noumaan ad on woy inpanabod ad dio to mgo makasasalo no mgo otow. \v 42 Nò, onow kow on! Sasindog kow on no oghipanow kid on. Pitow kow, kaid on ka sikan no lukos no ogpanabod koddi.” \s1 Ka Pigdakop ni Hisus \r (Matiu 26:47-56; Lukas 22:47-50; Huan 18:3-11) \p \v 43 Nokogdongan to kagi rin, nokouma si Hudas no sagboka no hibatoon to sikan sampulu woy darua. Nanduma ki Hudas ka mohon-ing no mgo otow no ogkomkomon dan ka moirob dan woy ka mgo kayu no lamposoy. Tibo soin no mgo otow, nigpuun dio to mgo igbuyag to mgo talagpanubad, mgo talag-anad to Balaod woy ka mgo tahuronon to mgo Hudiu. \v 44 Nò, sikan so ogpanabod, tahan on nignangon din kandan ko nokoy ka indanan oyow ogtokoron dan si Hisus. Kagi rin, “Ka ogharokan ku, sikan ian sikandin. Dakopa now sikandin woy bantayi now ko og-alapon now.” \v 45 Ko nigdatong on, nigdani si Hudas ki Hisus no kagi rin, “Maistru” no nigharokan din on sikandin. \v 46 Nò, nigdakop dan si Hisus woy kaddosonan dan gongoni kandin. \v 47 Di duon otow no marani kandan no nigluabu din ka moirob din no nigparagas nigtigbas din ka talinga to oripon to sikan no Labow to mgo talagpanubad no nasipal on ka talinga. \v 48 Nigkagian ni Hisus ka mgo otow. “Bak takawon a to nigkomkom now ka mgo moirob now, mgo kayu now oyow ogdakopon a now! \v 49 Allow, allow,” kagi rin, “nig-anad a kaniu dio to Dakol no Ampuanan no wara a now dakopa. Di ogkaayun soini oyow ogkatuman do ka impasulat to Magboboot dongan.” \v 50 No, nig-ongkod kandin ka tibo no hibatoon din woy mamallaguy on. \p \v 51 Agad duon sagboka no otow no bato-bato pad dio no ogduma ki Hisus no nig-uuson sikandin to manipis no tol-ob. Pogsundul ki Hisus, nigdakop dan poron sikandin \v 52 di ka tol-ob ka nagongonan dan no nigpallaguy ka sika lukos no nalabasan no wa din alapa ka tol-ob. \s1 Si Hisus dio to Tangkaan to mgo Igbuyag to Ampuanan \r (Matiu 26:57-68; Lukas 22:67-71; Huan 18:12,13,19-24) \p \v 53 Inhatod dan si Hisus dio to baloy to Labow to mgo talagpanubad no dio niglibulung ka tibo no igbuyag to mgo talagpanubad, mgo tahuronon to mgo Hudiu woy ka mgo talag-anad to Balaod dan. \v 54 Nigsundulsundul si Pedro ki Hisus no nigsolod dio to naalad no lama to baloy to Labow to mgo talagpanubad. Nig-amut si Pedro to mgo talagbantoy no songo nigpinnuu no oghinarang dio to hapuy ran. \v 55 No ko dio pad to solod to baloy, ka mgo igbuyag to mgo talagpanubad woy tibo no duma no duon katondanan, nigpoin-insooy sikandan ko duon igbayung dan ki Hisus oyow ogkohimu to ogpohimatayan dan sikandin. Di waro. \v 56 Mohon-ing ka ogtitigus porom di ogman-uubat do duon. Waro mokog-unawa ka pogtabak dan \v 57 Duon duma no nigsasindog no ogtitigus di kono no malogot ka kagi ran. \v 58 Kagi ran, “Nakarinog koy no pig-iling si Hisus, ‘Oggulakon ku ka soin no Dakol no Ampuanan no nighimu to mgo otow no ko ogligad ka tatolu no allow oghimuon ku to dangob no kono no mgo otow ka oghimu.’ ” \v 59 Dokad di songo waro nig-unawa ka kandan no innangon. \v 60 Nigsasindog on ka Labow to mgo talagpanubad duon to taliwaro no marani ki Hisus no nig-insaan din si Hisus to “Waro tabak nu? Nokoy ka salo nu no nighingaranan to soini no mgo ogtitigus?” \v 61 Di waro nigkagi si Hisus; waro tabak din. Duon dod dangob no inso to sikan Labow to mgo talagpanubad. Nig-inso din to, “Koykow ka Kristu, ka Im-imanan to mgo Koot-otawan no Anak to Magboboot ta no ogsayoon ta?” \v 62 Nigtabak si Hisus to, “Hoo, koddi ian. Sikoddi no Kakoy to Koot-otawan, ogkitoon a now no ogpinnuu dio to kawanan to Magboboot no nabogbogan\f + \fr 14:62 \ft Ko ogpinnuu to kawanan to songo igbuyag, ogpalabow ka katondanan ta.\f* no duon dakol no kabogbogan ku. Woy ogkitoon a now no ogpokountud to mgo gapun ko oglibong a dini to soin no kalibutan.”\f + \fr 14:62 \ft Basa ka to Daniel 7:13.\f* \v 63 Niggisi to Labow to mgo talagpanubad ka kinabo din.\f + \fr 14:63 \ft Malopot no gisi to kinabo dan ka batasan dan ko ogsumpaliton ka Magboboot.\f* Kagi rin, “Manio to ogtatagad ki to dangob no ogtitigus? Wa ta og-awosi to ogpakatimul pad ka titigus kandin.” \v 64 “Nigdinog now ka igsumpalit din to Magboboot. Nokoy ka pogboot now?” Nò, un-unawa ka tabak dan tibo to nakasalo si Hisus no litos ian ko ogpohimatayan.\f + \fr 14:64 \ft Basa ka to Levitico 24:16.\f* \v 65 Nò, duon duma no mgo otow no duon katondanan no nig-iloban dan si Hisus woy nigsagpong dan ka mata rin woy ran suntoka sikandin no kagi ran to, “Tag-an ka ko hontow ka nigsuntok koykow.” Ka mgo sundalu, songo nigsampak dan sikandin ko inhatod dan sikandin dio to kandan. \s1 Nighoholos ni Pedro si Hisus \r (Matiu 26:69-75; Lukas 22:56-62; Huan 18:16-18,25-27) \p \v 66 Ko si Pedro, dio dod to lama. Nigligad dio to marani kandin ka songo binulan no boi to sika Labow to mgo talagpanubad. \v 67 Pogkita rin ki Pedro no oghinarang no ogmolmologan din ka lawa ni Pedro no kagi rin, “Agad sikoykow, duma ka ni Hisus no taga Nasarit.” \v 68 Di nigwaro-waro si Pedro no kagi rin, “Wara a mataga woy wara a makasabut to kalitukan to kagi nu.” Nò, nighondio to nganga no nig-ukalo ka manuk. \v 69 Nakitaan man do dio si Pedro to sikan binulan no nighutuk nangoni ka mgo ogsasindog dio to, “Songo duma ni Hisus ka soin no otow.” \v 70 Di nighutuk nigwaro-waro ni Pedro ki Hisus. Waro malugoy no nakitaan man do si Pedro to mgo ogmanasasindog dio, no nigkagi to, “Hibatoon ka nanaan ni Hisus su taga Galilia ka.” \v 71 Nangolibot si Pedro no kagi rin, “Logpari a to Magboboot ko kono no malogot ka kagi ku to wara a man mogtokod to sikan no otow no oghingaranan now.” \v 72 Inogo ian no nigponga nigkagi si Pedro, nigdinog din ka igkarua no ukalo to manuk. Nò, nasumansuman din ka kagi ni Hisus kandin to “To kono pad og-ukalo ka manuk to kararua, katatolu kad on ognangon to wara a nu tokora.” Nò, nakasinogow on si Pedro to sikan pogligal din. \c 15 \s1 Ogtangko si Hisus ki Pilatu \r (Matiu 27:11-26; Lukas 23:2,3,18-25; Huan 18:29–19:16) \p \v 1 Ko napawo on, manangnangonoy ka mgo igbuyag to mgo talagpanubad, tagkos to mgo tahuronon to mgo Hudiu dan, mgo talag-anad to Balaod dan woy ka tibo no dangob no duon katondanan oyow ogbootan dan ko nokoy ka oghimuon dan ki Hisus. Nò, impabanggutan dan sikandin to lubid woy inhatod dan sikandin dio to baloy ni Pilatu. \v 2 Ko nokouma on, nig-inso ni Pilatu ki Hisus to, “Koykow ka Labow no Igbuyag to mgo Hudiu?” Nigtabak si Hisus to, “Malogot ka kagi nu.” \v 3-4 Duon dod inso ni Pilatu ki Hisus su mohon-ing ka imbayung to sikan no mgo igbuyag to mgo talagpanubad. Nig-inso ni Pilatu to, “Manio to kono ka ogtabak? Pamminog ka to tibo no igbayung dan koykow.” \v 5 Di waro nighutuk nigkagi si Hisus no noinuinu si Pilatu. \s1 Ogbobootan dan to Oghimatayan si Hisus \r (Matiu 27:15-26; Lukas 23:13-25; Huan 18:39–19:16) \p \v 6 No, ka batasan ni Pilatu ko Pagkoonan to Nigpahanaphanap, ogpalibuwason din ka sagboka no pinirisu no og-alamon to mgo Hudiu. \v 7 Sikan no tuid, pila buwa ka napirisu no nighimatayan dan ka mgo otow to pog-atu ran to gobirnu no si Barabas ka ngaran to sagboka no napirisu. \v 8 Ko nalibulung ka mgo otow, nigbuyu sikandan to ogtumanon ni Pilatu ka tahan no batasan din. Ko nigbuyu to mgo otow, \v 9 nig-inso ni Pilatu kandan to, “Ogkoiniatan now no ogpalibuwason ku ka Labow no Igbuyag to mgo Hudiu?” \v 10 Sikan ian ka inso ni Pilatu su nataga to inhatod to mgo igbuyag to mgo talagpanubad si Hisus su ogkoima sikandan kandin. \v 11 Di ka mgo igbuyag to mgo talagpanubad, nigkagian dan ka mgo otow oyow ogbuyuon dan dio ki Pilatu to si Barabas ian ka ogpalibuwason din. \p \v 12 Nighutuk nigkagi si Pilatu to mgo otow to, “Nokoy ka oghimuon ku to soin no lukos no pighingaranan now to Labow no Igbuyag to mgo Hudiu?” \p \v 13 Nigtabak ka mgo otow woy nigbabansagon. Kagi ran, “Ipalansang nu dio to ampow to krus oyow ogkamatoy.” \p \v 14 Di nig-inso si Pilatu to, “Manio naan? Nokoy ka salo din?” \p Nasi on man nigbabansagon to, “Ipalansang nu dio to ampow to krus.” \p \v 15 Si Pilatu, ian ogkoiniatan din to ogkarago ka mgo otow no impalibuwas din si Barabas. Nigpalamposan ni Pilatu si Hisus woy impahatod din to mgo taga Ruma no sundalu oyow oglansangan dan sikandin dio to ampow to krus oyow ogkamatoy. \s1 Ogsumpaliton si Hisus to mgo Sundalu \r (Matiu 27:27-31) \p \v 16 Nigduma to mgo sundalu si Hisus dio to sikan no lama to dakol no baloy to gobirnador.\f + \fr 15:16 \ft Duon kampo to mgo sundalu dio to longod to baloy to sikan no gobirnu.\f* Nigpalibulung dan dio ka tibo no duma no mgo sundalu. \v 17 No nigsaluuban dan si Hisus to malayat no kinabo no moitom-itom no indanan to songo igdatu. Nighimu ran dod ka ogkounawa to kogos di nohimu no dugi no nigsalapid dan. Soini ka panag-ilingan dan do no kogos to igdatu no insaluug dan to ulu ni Hisus. \v 18 Nigsumpalit to mgo sundalu ki Hisus no ogkumusta kandin no kagi ran, “Kumusta ka, Labow no Igbuyag to mgo Hudiu.” \v 19 Nò, tag sagboka, niglamposan dan ka ulu ni Hisus to tukod dio to ampow to sika impakogos dan. Pig-iloban dan pad sikandin woy nigluhud dio to tangkaan din no ian igsumpalit dan no igtahud dan kandin. \v 20 Ko nigtakasan dan on to nigsumsumpalit pigluungan dan ka sikan no malayat no kinabo no moitom-itom woy nigliwanan dan ka tahan no manggad din. No, niglibuwas on sikandan no nigduma ran sikandin oyow iglansang dan sikandin dio to ampow to krus. \s1 Si Hisus, Inlansang dio to Krus \r (Matiu 27:33-44; Lukas 23:26-43; Huan 19:17-24) \p \v 21 Ko dio pad to dalan nakatagbu sikandan to songo otow no ngaran din si Simon no taga Sirini. Kandin ka amoy ni Alihandro woy si Rupus. Nigpuun to songo hilit sikandin no oghondio porom to Hirusalim. Nò, nigpogos to mgo sundalu to ogpatiangon to krus ni Hisus. \v 22 Nigduma ran si Hisus to sikan tano no oghingaranan to Golgota, no ian kalitukan, “Bokog to Ulu.” \v 23 Ko nokouma on, nigpoinum dan porom ki Hisus ka bino no in-amut dan ka tambal no oghingaranan to mira di wa din inuma. \v 24 No, inlansang dan on si Hisus dio to ampow to krus no pig-onow ran ka krus. Dio to tano, nighantak ka mgo sundalu ko hontow ka ogpakaabin to mgo kinabo ni Hisus.\f + \fr 15:24 \ft Basa ka to Mgo Salmo 22:18.\f* \v 25 A las nuibi to masolom ko inlansang dan si Hisus dio to krus woy piglindog dan ka krus. \v 26 Piglansang dan ka manipis no kayu ampow to ulu ni Hisus no insulat dan ka imbayung dan kandin. Kagi to sika imbayung, “Ka Labow no Igbuyag to mgo Hudiu.” \v 27 Niglansang dan ka darua no tulisan dio to mgo krus no pinoglimang ki Hisus sikandan. \v 28 \f + \fr 15:28 \ft Duon sinulat no ogdugangan dan ka birsikulu 28. Kagi: “To nighoonduon, natuman ka inpasulat to Magboboot dongan bahin ki Hisus. Kagi, ‘Dio to goinawa to mgo otow, songo makasasalo sikandin.’ ”\f* \p \v 29 Ko ogpanligad ka mgo otow dio to krus, nighabian dan si Hisus woy nigsumpalit dan sikandin no kagi ran, “Pitow ka naan! Koykow ka oggulak to Dakol no Ampuanan no oghimuon nu ka dangob to tatolu ro no allow,\f + \fr 15:29 \ft Basa ka to Mga Salmo 22:7, 109:25.\f* \v 30 logsad ka kai to tano oyow kono ka ogkamatoy.” \v 31 Ogkounawa ka igsumpalit to mgo igbuyag to mgo talagpanubad mgo talag-anad to Balaod dan no mal-alukuyoy to, “Ogkabawian din ka duma no mgo otow di ka kandin no lawa kono din ogkabawian. \v 32 Sikandin kun ka Im-imanan to mgo Koot-otawan no ian kun ka Labow no Igbuyag to Israil.\f + \fr 15:32 \ft Israil ka ngaran to ugpaan to tibo no mgo Hudiu.\f* Ko oglogsad on, ogtuu koy on to sikandin ka sika Im-imanan ta.” Woy ka sika darua no pinoglimang ki Hisus duon to mgo krus songo nigsusumpalit ki Hisus. \s1 Ka Pogkamatoy ni Hisus \r (Matiu 27:45-56; Lukas 23:44-49; Huan 19:28-30) \p \v 33 Nò, ko mougtu on ka allow, nigmarusilom on dio to tibo no mgo tano taman to manalinga ka allow. \v 34 Ko manalinga on ka allow, nigbabansagon ni Hisus to, “Iloi, Iloi, lama sabaktani,” no soini ka kalitukan. “Magboboot ku, Magboboot ku, manio to nig-ongkoran a nud?”\f + \fr 15:34 \ft Basa ka to Mga Salmo 22:1.\f* \v 35 Pogdinog to duma no nanasindog no marani to krus din to nigkagi si Hisus, kagi ran, “Pamminog kow, og-umowon din si Ilias.” \v 36 Nigpallaguy ka sagboka no otow no og-angoy to songo doisok no kotson no nig-olod din to mangilu no bino no intuik din ka sika kotson to songo tukod no intaruwoy rin dio ki Hisus oyow ogsupsupon din. Kagi rin “Tagaran ta ro! Pitow ki ko oghondini kun si Ilias no igpalogsad sikandin to krus.”\f + \fr 15:36 \ft Basa ka to Mga Salmo 69:21.\f* \v 37 Nò, nigbabansagon si Hisus no nigparagas do ian mabigtawi no namatoy on. \v 38 Nakagdongan to pogkamatoy ni Hisus, napori on ka sikan malayat no lagboy no makopal no manggad no duon to gumawan to songo sinabong dio to solod to sikan no Dakol no Ampuanan dan. Ko napori, dio to ampow nigbunsud taman to diralom. \v 39 Duon ka songo igbuyag to songo gatus no sundalu no nasasindog dio to tangkaan to krus. Ko nigkita rin ka inkamatoy ni Hisus, nigkagi to, “Malogot ian to Anak nanaan to Magboboot ka soin no lukos.” \v 40 Duon dod ka mgo boi di mariu pad to krus. Duon si Maria no taga Magdala woy si Salomi woy si Maria no inoy ni Husi woy si Santiago no hari rin. \v 41 Soini no tatolu no boi ka nigdurumaruma ki Hisus ko rio to Galilia no ogbulig to og-awoson din dio. Duon dod dio ka mohon-ing no dangob no mgo boi no nigduma kandin ko dio to Hirusalim. \s1 Insabal dan si Hisus \r (Matiu 27:57-61; Lukas 23:50-56; Huan 19:38-42) \p \v 42-43 Nokouma on dio si Husi no taga Arimatia ko mahapun lagboy. Maroyow no konsial sikandin dio to Ampuanan dan no songo ogtatagad to Pogsugu to Magboboot kai to tano. To mahapun on to allow to mgo Hudiu to ogpanagana su allow ran to oghimoloy ko ogkapawo, nig-aguanta ni Husi to igkasipod din no nighondio ki Pilatu no nokouwang on no ogbuyu to lawa ni Hisus. \v 44 Noinuinu si Pilatu to ogdinog to namatoy on si Hisus. Impoumow rin ka sika igbuyag to mgo sundalu no nig-insaan din ko kon-u mamatoy si Hisus. \v 45 Ko nigdinog din ka tabak to sikan no igbuyag to sundalu, nigbogoy si Pilatu to ogkuo si Husi to lawa ni Hisus. \v 46 Nò, nigboli ni Husi ka maroyow no tol-ob no litos to bukus to namatoy. Inlogsad din ka lawa ni Hisus no nigbukusan din on to sikan no tol-ob no insabal din ka lawa ni Hisus to songo pilang no nalung-agan no batu duon to dalama. Pogsabal din, inlokoban din ka dakol no batu no inliid din to bo-bo to pilang no nokolokob on to sikan no pilang. \v 47 Ogbabantoy si Maria no taga Magdala woy si Maria no inoy ni Husi no nigkita ran ko hondoi ran isabal. \c 16 \s1 Nootawan on si Hisus \r (Matiu 28:1-8; Lukas 24:1-10; Huan 20:1-8) \p \v 1 Ko katangkob on ka karusiloman to Allow ran to Oghimoloy\f + \fr 16:1 \ft Ko ogsalop on ka allow, nigbunsud ka sunud no allow to mgo Hudiu. Su ian ian, ko salop on ka allow to Allow ran to Oghimoloy, ogkaayun to ogtalabau.\f* nigboli ni Maria no taga Magdala, si Salomi woy si Maria no inoy ni Santiago, ka mgo mohomut no lana no litos to igbus-ug to lawa ni Hisus. \v 2 Ko napawo on to Dominggu, nighondio sikandan to pilang no nigsabalan ki Hisus. \v 3-4 Pogligkat dan on, mabatbataroy ran no kagi ran, “Hontow buwa ka ogpaliiron ta to batu no duon to bo-bo to pilang?” Dakol ka sika batu. Nò, ko nigtonggak dan nigkita ran to noonsig ka batu no inlokob to bo-bo to pilang no warad naatangi. \p \v 5 Ko nigsolod sikandan to pilang, nigkita ran ka bato-bato pad no lukos no ogpinpinnuu dio to kawanan dan no maputi ka kinabo din. Noinuinu on sikandan no nigkolkol so goinawa ran. \v 6 Kagi to sikan no nigpinnuu, “Ko kow ogkahallok. Ogpamitowan now si Hisus no taga Nasarit no inlansang dan dio to ampow to krus. Warad man dini; nootawan on. Pitowa now ka nohibatan din. \v 7 Di hipanow kow on. Nangoni now on si Pedro mgo duma no hibatoon din. Soini ka ignangon now kandan, ‘Oghun-a si Hisus kaniu dio to Galilia. Dio now kitaa sikandin no unawa to innangon din kaniu.’ ” \v 8 Nò, niglibuwas to sikan no pilang ka mgo boi no nigpallaguy su noinuinu woy ogkolkol so goinawa ran. Waro dan nangoni ka agad hontow su nahallok lagboy sikandan. \s1 Ka Dangob no Katapusan to Markos\f + \fr 16:8 \ft Bahin to birsikulu 9–20, waro to duma no mgo sinulat to Ginirigu.\f* Nigpakita si Hisus ki Maria Magdalina \r (Matiu 28:9-20; Lukas 24:13-49; Huan 20:11-23; Hinimuan 1:6-8) \p \v 9 Nootawan on si Hisus ko solomsolom to Dominggu. Si Maria Magdalina ka an-anayan no otow no nigkita kandin. Soini Maria ka boi no nigdogil ni Hisus ka papitu no busow no nigsolod to lawa rin. \v 10 Nighondio sikandin no ognangon to mgo sakup ni Hisus no ogsinsinogow sikandan no masakit lagboy so goinawa ran. \v 11 Di ko nigdinog dan to nootawan on si Hisus woy to nigkita ni Maria sikandin, waro tuui sikandin. \s1 Nigpapitow si Hisus to Darua no Sakup din \r (Lukas 24:13-35) \p \v 12 Waro malugoy no duon darua no sakup din no nighipanow dio to dalan no oghondio to hilit. Poglibuwas ni Hisus kandan, loin ka langlangawan din no wa dan tokora. \v 13 Di ko nigtokod dan on, niglibong dio to Hirusalim woy nignangonan dan ka duma no mgo sakup din di waro tuui kandan. \s1 Nigpakita si Hisus to sika Sampulu woy Sagboka no Hibatoon din \r (Matiu 28:16-20; Lukas 24:36-49; Huan 20:19-23; Hinimuan 1:6-8) \p \v 14 Bali pad naan inkatokow on ka sika sampulu no hibatoon din woy sagboka ki Hisus ko ogkokoon sikandan. Pigsawoy ni Hisus sikandan su makogal so ulu ran to wa nigtuu to sika nakakita kandin to nootawan on. \v 15 Duon dod insugu ni Hisus kandan. Kagi rin, “Ogmanhipanow kow dio to tibo no mgo ugpaanan kai to soin no kalibutan woy pannangoni now ka tibo no mgo koot-otawan to Maroyow no Nangnangonon. \v 16 Sikan otow no ogtuu to soini no Maroyow no Nangnangonon woy ogkabautismuan sikandin, ogkouyag no waro katamanan dio to Magboboot. Di sikan no otow no kono ogtuu, oglogparan sikandin to mohuri no allow. \v 17 Ogbogayan ka mgo nigtuu to kabogbogan to oghimu to mgo koin-inuan. Ogpakarogil sikandan to mgo busow no nigsolod to lawa to mgo otow ko oghingaranan dan ka koddi no ngaran. Ka dangob, ogpakakagi to loin no mgo kinagian. \v 18 Ko ogpakagongon to ulod no oghilu woy ko ogpokoinum to oghilu kono oghiluon sikandan. Ka dangob pad. Ogsamsamanon dan ka mgo otow no nigdaralu no ogkabawian on ka sikan no mgo otow.” \s1 Nigbatunon si Hisus dio to Langit \r (Lukas 24:50-53; Hinimuan 1:9-11) \p \v 19 Ko si Hisus no Lagboy no Igbuyag ta, ko nakaponga to ogkagi to mgo hibatoon din, nigbatun sikandin dio to langit no nigpinnuu dio to kawanan to Magboboot. \v 20 No ka mgo hibatoon din, nanhipanow on no ognangonnangon to Maroyow no Nangnangonon dio to agad hondoi. Ka nigbulig kandan to talabau ran ian ka Lagboy no Igbuyag no nigbogayan din sikandan to kabogbogan to oghimu to mgo igkoinuinu oyow ogkataga ka mgo otow to malogot ka nangnangonon dan. Amin.