\id JHN - Pele-Ata Genesis, Jonah and New Testament [ata] -Papua New Guinea 2009 (DBL -2014) \h IOANESI \toc1 Aꞌalo Laixe Noxou Iesu Kalisito Ane Ioanesi Mukaukavunu \toc2 Ioanesi \toc3 Ioa \mt2 AꞌALO LAIXE NOXOU IESU KALISITO ANE \mt1 IOANESI \mt2 MUKAUKAVUNU \imt1 Vaikala lamana \ip No nano no anu lavuku noxou Ioanesi la anu mupaꞌalixu Iesu lamana lexe Iesu ne “Anu vaikala noxou Lataua,” e muxali itema la muneꞌe muxolu no tainenge. Ioanesi mukaukavunu aꞌalo laixe noxou Iesu ꞌo, xo umasaxa lexe ta mitema iitisou la imuxaxu taneꞌi noxou Iesu lexe Anu Lataua ꞌOlu mo ilavusou lexe Anu itema nesi ane Lataua musakiinu vaikalasou tei lexe upalusou uneꞌe sou ulivulixaꞌa ta mitema xe no mine aneꞌi imuxaxu taneꞌi noxou la sou inoꞌu mauli ane kaluxu uasi (20:31). \ip Tei la Ioanesi muaꞌaloxu Iesu lamana lexe, “Iesu anu vaikala noxou Lataua e muxolu tei.” Xe iliꞌi la anu muaꞌaloxu sosovo moseꞌi Iesu muꞌoxonu, mo sou nenge talavusou lexe anu Iesusi ane Lataua musakiinu vaikalasou tei lexe uneꞌe sou ulivulixaꞌa ta mitema xe talavusou laixe lexe anu Lataua ꞌOlu. Mo Ioanesi mulamanalixu sosovo e Iesu muꞌoxonu laaxu, mo muaꞌaloxaꞌa ta mitema moseꞌi mimuxaxu taneꞌi noxou Iesu la mimulinu, ia leviani mixilili la muxaxu taneꞌi uasi. No anu mautunu 13-17, la Ioanesi muaꞌaloxu mii maꞌia muxali no ꞌolovoxo e mineꞌe mitetelisou Iesu. Mo muaꞌaloxu Iesu iloꞌa ta molomolo noxou mixolu mipita sou mupeletotosiꞌa mo mupatetelineꞌi mo mukilakasiꞌa xe mulalaxineꞌi. No anu aꞌalo kaluxusou noxou Ioanesi la anu muaꞌaloxu Iesu no mine mineꞌe mitetelisou la minoꞌu mulai sou mitulusou no anu vaivaikala mo mivau xe mivau mukalu lamililixu teitexi no ovu valautu. Xe muaꞌaloxu Iesu no mine musoli xe mutulu la mupalaꞌa noxiꞌa ta molomolo noxou. \ip No anu mautunu 8:1-11, la muaꞌaloxe sema e miꞌoxonu ꞌilixo sou voteꞌi la ta mitema mitetelisie mineꞌene noxou Iesu. Aꞌalo ane ne mimuxaxu sosovo moseꞌi no anu, xo no mine mipitanu aꞌalo sou muxali lavuku xe aneꞌi ane mixiunu vaikala ꞌo tatei la mixexeenu muai vaꞌaxu ia iꞌunanu no anu aꞌalo uasi, ia leviani mikaukavu muꞌuna loxo aꞌalo vile. \ip Mii vile tamaisou Ioanesi muvivikala tavuꞌalo no anu ane mauli ane tanoꞌu noxou Iesu Kalisito no voxovoxo utotomu. Mauli ane ne ta mitema isoko sou inoꞌu vaimomo ꞌo mo iliꞌi noxiꞌa aneꞌi ane imuxaxu taneꞌi noxou Iesu lexe Anu vaikala manina, mo tavaꞌu mauli xe xavi. Mii tatila manina Ioanesi muvikala no anu ane mimii e sou usuꞌulinu ta mitema maulixaꞌa no voxovoxo loxo lexa, veleti, telu, itema sou usaxilaꞌa ta sipsip iloꞌa ta sipsipiou xe ovu uaini ilou uaini tematemanu. Mimii ane ne Iesu muvikala tovolaꞌisi no anu. Ia anu maninasou, la Anu muꞌoxonu vaikala tovolaꞌi sou mauli no anu ulenenge. \iot Aꞌalo muai no nano aloxo ꞌo \io1 Vaikala anu muxali itema 1:1-18 \io1 Iesu musokou xaixai noxou 1:19-51 \io1 Iesu muxalixu lamana xaixai noxou 2:1–11 \io1 Voxo kalukaluxusou no ale xe no nano ne Ielusalemu 12:1-19 \io1 Iesu mutulu xe mupalaꞌa noxiꞌa ta molomolo noxou 20:1-29 \io1 Tavaꞌu lavuku ane ꞌo aloxo ꞌo 20:30-31 \io1 Iesu mupalaꞌa alaxu vile la noxiꞌa ta molomolo noxou 21:1-25 \c 1 \s1 Vaikala Anu Muxali Itema \p \v 1-2 \x + \xo 1:1-2 \xt Ioa 17:5; 1Ioa 1:1-2; Pal 19:13\x*Tatei manina no mine Lataua ukoinu mii uao, la vaikala anu muxolu. Anu ilou Lataua mixolu. Mo anu vaikala ne, Anu Latauasi. \v 3 \x + \xo 1:3 \xt 1Ko 8:6; Kol 1:16-17; Eva 1:2\x*Mimii latala mukalusi ne, muxali no anu vaikala nesi, io mii vile uxali no anu voteꞌi vile la uasi. \v 4 \x + \xo 1:4 \xt Ioa 5:26\x*Mauli muxolu no Anu mo mauli ane ne, Anu ulosiꞌa ta mitema lamana. \v 5 \x + \xo 1:5 \xt Ioa 3:19\x*Lamana uiei no nano no isivoxo, ia isivoxo utaloxolixu uasi. \p \v 6 \x + \xo 1:6 \xt Mat 3:1; Luk 1:13-17, 76\x*Lataua mupalusou itema vile muneꞌe, ualasou lexe Ioanesi. \v 7 Anu muneꞌe sou uaꞌalo xe uvikala lamana no anu lamana ne. Mo sou ta mitema latala ilomusou, la imulaxu taneꞌi no Anu. \v 8 Anu ane muneꞌe ne, anu lamana uasi, ia anu muneꞌe sou uaꞌaloxu lamana nesi. \v 9 \x + \xo 1:9 \xt Ioa 8:12\x*Lamana maninasou e ulosiꞌa ta mitema latala lamana ne, Anu a uneneꞌe uluꞌe no lia ꞌo. \v 10 Anu muxolu no lia ꞌo mo mimii latala no lia ꞌo ne, muxali noxousi. Ia ta mitema no lia ꞌo itongonu uasi. \v 11 Muneꞌe no tualasou manina, la ta tema tualasou mipianu. \v 12 Ia, aneꞌi ane ipianu uasi, imulaxu taneꞌi no anu ualasou, la Lataua umoxoꞌa lexe aneꞌi Lataua ta ꞌolu. \v 13 \x + \xo 1:13 \xt Ioa 2:11; 3:3-6; 1Pi 1:23\x*Aneꞌi ixali no anu masaxa noxou Lataua, ia no anu voteꞌi sou taulaꞌi mo xavutala noxou itema vile mo masaxa noxou itema vile uasi. Aneꞌi ixali no anu masaxa noxou Latauasi. \p \v 14 \x + \xo 1:14 \xt Pil 2:7\x*Ioxe, Lataua mupalusou vaikala ane ne muneꞌe no lia ꞌo, la Anu muxali itema mo muxolu no taiinenge. Mo, nenge temaisou xavi noxou ꞌOlu vilesisi molu noxou Momu ne. Itema ane ne, Anu itema sou alauna mo Anu uvikala la uvikala maninasi. \v 15 La sou Ioanesi muꞌava mulai noxiꞌa ta mitema sou uvikala lamana aloxo ꞌo, “Eni eaꞌalomengixu itema ano ꞌo tei lexe itema ane uxali iliꞌi noxilo ne, Anu tila noxilo xo Anu muxolu tei.” \v 16 Anu muꞌanaꞌana no anu alauna manina, la sou Anu muꞌitalonu alauna noxou muneꞌe noxinge utotomu. \v 17 \x + \xo 1:17 \xt Mul 34:28; Rom 6:14\x*Xo Lataua mulosou Mosesi lapuloto noxou, ia alauna mo vaikala manina noxou Lataua ne, muxali manina noxou Iesu Kalisito. \v 18 \x + \xo 1:18 \xt Mul 33:20; Ioa 6:46; 1Ti 6:16\x*Itema vile umaisou Lataua iou uasi. Ia itema vilesisi Anu muxolu noxou Momu paꞌumolu nesi, mupalaꞌalixu Momu noxiꞌa ta mitema. Anu Lataua ꞌOlu mo Anu Lataua kalumo. \s1 Ioanesi Anu Itema sou Uꞌulosiꞌa ta Mitema Muaꞌaloxu Vaikala Manina \r (Mat 3:1-12; Mak 1:1-8; Luk 3:15-17) \p \v 19 Ioxe, iliꞌi la ta tatila noxiꞌa ta Iutaia ne Ielusalemu mipalusiꞌa ta mitema sou iꞌelaxaꞌa ta sipsip iloꞌa ta Levi mineꞌe mitaliꞌisou Ioanesi lexe anu ꞌenaꞌei. \v 20 Anu utalumeiou vaikala vile uasi, anu muvikalaneꞌi lamana aloxo ꞌo, “Eni Kalisito uasi.” \v 21 \x + \xo 1:21 \xt Lap 18:15, 18; Mat 11:14\x*La sou aneꞌi mitaliꞌisou la, “Ia nini ꞌenaꞌei manina? Nini Eliasi?” Anu mukolineꞌi aloxo ꞌo, “Uasi.” La aneꞌi mitaliꞌisou la, “Nini itema sou palomatana e miaꞌaloxene tatei ano?” Anu muvikalaneꞌi lexe, “Eni uasi.” \v 22 La sou aneꞌi mitaliꞌisou la lexe, “Ia nini ꞌenaꞌei manina? Navikalanexi lamana mo sou nexi talivu la talai tavikalaneꞌi aneꞌi ane mipalusixe teneꞌe ꞌo lexe nini ꞌenaꞌei manina.” \v 23 \x + \xo 1:23 \xt Ais 40:3\x*Anu mukolineꞌi, la muvikala loxo Aisaia e itema sou palomatana mulemolu tatei aloxo ꞌo, “Eni loxo itema vile uꞌavaꞌava no xalee lia vitanisi. Anu uꞌava aloxo ꞌo, ‘Ngamomosou voteꞌisou IAUE.’” \v 24 Ta Palisaio seꞌi mitutulu no taiineꞌi ta mitema ne, \v 25 mitaliꞌisou aloxo ꞌo, “Nini nevikala lexe nini Kalisito xe nini Eliasi mo itema sou palomatana ane ne uasi. Ia tavaꞌu loxovaa la nini naꞌulosiꞌa ta mitema ꞌo?” \v 26 La Ioanesi mukolineꞌi aloxo ꞌo, “Eni aꞌulosiꞌa ta mitema no anu lexasi. Ia itema vile a ututulu no taiingengi ne, ia ngingi ngalavusou uasi. \v 27 \x + \xo 1:27 \xt Ioa 1:15\x*Anu itema ane uneꞌe iliꞌi noxilo ne, eni amomomo sou alulusou lamotasou siovexu tavaꞌu uasi, xo Anu mutila musuku.” \v 28 Tei la Ioanesi muꞌuloꞌulosiꞌa ta mitema no xalee vile no tuala ne Vetania no xaleenu lexa Ioridani. Ia anu musuku muneꞌe ne Vetania la mimii ane ne, muxali ane. \s1 Iesu Anu Sipsip ꞌOlu Noxou Lataua \p \v 29 \x + \xo 1:29 \xt Ais 53:6-7; 1Pi 1:18-19\x*No voxo vile iliꞌi, la Ioanesi mumaisou Iesu mumuamuaꞌi muneꞌe noxou, la muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Ngamaisou ane! Anu Sipsip ꞌOlu noxou Lataua e uneꞌe sou ulivulixaꞌa ta mitema ineꞌe ꞌalai noxou Lataua xo aneꞌi mixolu vaꞌaxu! \v 30 \x + \xo 1:30 \xt Ioa 1:15\x*Itema e eni elemolu tei lexe, ‘Anu uneꞌe iliꞌi noxilo ne, Anu mutila musuku noxilo. Xo Anu muxolu tei.’ Anu ano. \v 31 Eni kalumo alavusou itema ane ne uasi. Ia eni eneꞌe sou aꞌulosiꞌa ta Isilaeli no anu lexa sou aneꞌi ilavusou lexe itema ane ne Anu ꞌenaꞌei.” \v 32 \x + \xo 1:32 \xt Mat 3:16\x*La sou Ioanesi muvikala lamana aloxo ꞌo, “Eni emaisou Uleenu Tavuna molu no opo loxotolo muluꞌe loxo kuau vile la muxolu noxou. \v 33 Eni kalumo alavusou itema ane ne uasi. Ia anu ane mupalusilo sou aꞌulosiꞌa ta mitema no anu lexa muvikalaleli lexe, ‘Namaisou itema ane Uleenu Tavuna muluꞌe muxolu noxou, la Anu ane sou uꞌulosiꞌa ta mitema no anu Uleenu Tavuna ane.’ \v 34 \x + \xo 1:34 \xt Mat 3:17\x*Eni emaisou, la sou eni apalaꞌalixu lexe Anu Lataua ꞌOlu.” \s1 Tatalu Mixali ta Molomolou Iesu \p \v 35 No voxo vile iliꞌi, la Ioanesi iloꞌa ta molomolou ta tamei itutulu, \v 36 \x + \xo 1:36 \xt Ioa 1:29\x*ia anu iou mulai la mumaisou Iesu umuamuaꞌi ulalai. La sou muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Ngamaisou Sipsip ꞌOlu noxou Lataua! Anu ane!” \v 37 Aneꞌi ilou milomusou aloxo ne, la aneꞌi ilou miavuti sou mimulinu Iesu. \v 38 Iesu iou mulivu la mumaisiꞌa ilou a imulinu ineneꞌe, la sou mutaliꞌisiꞌa ilou aloxo ꞌo, “Ngongou ngemasaxau maꞌi?” La aneꞌi mivikalanu lexe, “Rabi (vaikala ane ne, laaxu lexe anu itema sou ulosiꞌa ta mitema lavulavu.) Nini nexoxolu no tani anevaa?” \v 39 Iesu mukolineꞌi ilou aloxo ꞌo, “Nganeꞌe mo ngamaisou.” La sou Anu muoleneꞌi sou milai mimaisou tani e Anu muxolu no anu. Mixali no tani, la aso iou tamiꞌa no ꞌoloꞌolovoxo. No voxo ane ne, la aneꞌi iloꞌa mixolu. \v 40 \x + \xo 1:40 \xt Mat 4:18-20\x*Vile noxiꞌa e mulomusou vaikala noxou Ioanesi la mumulinu Iesu ne, ualasou lexe Andeleasi, anu Saimoni Pita vimou. \v 41 Anu mulutu la anu uꞌoxonu mii vile uasi, anu muavuti la mulai mukamulinu vimou Saimoni sou muvikalanu lexe nexi texalisou Mesaia (Anu Kalisito). \v 42 \x + \xo 1:42 \xt Mat 16:18\x*La sou anu muolenu Saimoni sou mulai noxou Iesu. Iesu mumaisou la muvikalanu aloxo ꞌo, “Saimoni. Nini Ioanesi ꞌolu. Vaimomo ꞌo, la eni amoxoꞌine lexe nini Kepasi (uala ane ne, ixiunu la uxali lexe Pita).” \s1 Iesu Muꞌavaliꞌa Pilipi Ilou Natanaeli \p \v 43 No voxo vile iliꞌi, la Iesu muavuti sou ulai ne Xalilaia, la Anu muxalisou Pilipi. Mumaisou Pilipi la muvikalanu aloxo ꞌo, “Naneꞌe mo namulileli.” \v 44 Pilipi iloꞌa Andeleasi ilou Pita tualasiꞌa vilesisi ne Vetesaida. \v 45 \x + \xo 1:45 \xt Lap 18:18; Ais 7:14; 9:6; Iel 23:5; Ese 34:23\x*Pilipi mulutu mulai la muxalisou Natanaeli la muvikalanu aloxo ꞌo, “Nexi texalisou itema ane Mosesi muaꞌaloxu no nano no lavuku sou lapuloto mo ta mitema sou palomatana miaꞌaloxu no anu lavuku noxiꞌa kalumo. Anu Iesu, Iosepu ꞌolu. Anu sou tuala ne Nasaleti.” \v 46 Natanaeli muavuti la muvikalanu lexe, “Loxovaa mii vile laixe uxali no tuala ne Nasaleti? Uasisi manina.” Ia Pilipi muvikalanu aloxo ꞌo, “Naneꞌe mo mene namaisou.” \v 47 Iesu mumaisou Natanaeli uneneꞌe la muvikalaneꞌi lexe, “Ngamaisou! Itema ne, anusie Isilaeli manina. Anu ulavusou ukalavoi uasi.” \v 48 La sou Natanaeli muavuti la mutaliꞌisou Iesu aloxo ꞌo, “Nini nelavusilo a loxovaa?” La sou Iesu mukolinu aloxo ꞌo, “No mine Pilipi uꞌavaline uao, la eni emaisine nexoxolu no ovu lovo tavaꞌu.” \v 49 \x + \xo 1:49 \xt Mat 14:33; 16:16; Mak 3:11\x*Natanaeli mupalaꞌalixu lexe, “Rabi. Nini Lataua ꞌOlu mo nini tatananu tuala tila ne Isilaeli.” \v 50 La Iesu mukolinu vaikala noxou aloxo ꞌo, “Nini nemulaxu taneni noxilo xo eni emaisine nexoxolu no ovu lovo tavaꞌu. Ia mii ane eni emaisine ne, anu mii kituꞌasi. Io iliꞌi la sou nini namaisou xaixai noxilo seꞌi ta tatila. \v 51 \x + \xo 1:51 \xt Tav 28:12\x*Eni avikalangengi manina musuku. Iliꞌi la ngamaisou opo loxotolo ukisi la ngamaisiꞌa ta angelo noxou Lataua iluluꞌe noxou Itema ꞌOlu xe itetelai.” \c 2 \s1 Iesu Muxiunu Lexa Muxali Uaini \p \v 1 Iesu muꞌavaliꞌa Pilipi ilou Natanaeli mukalu xe voxo tamei iliꞌi no anu, la laꞌilali vile sou taulaꞌi alavua muxali no tuala ne Kana no xalee lia tila ne Xalilaia. La Iesu nenu milai kalumo. \v 2 Mo anu Iesu iloꞌa ta molomolou ne, miꞌavaliꞌa sou milai no anu laꞌilali sou taulaꞌi ne. \v 3 No mine uaini mukalu, la Iesu nenu mivikalanu Iesu lexe uaini mukalu. \v 4 \x + \xo 2:4 \xt Ioa 7:30; 8:20\x*La Iesu mukoline aloxo ꞌo, “Sema ꞌo, mii ane ne, nini naꞌanini. Eni naꞌaxe uasi. Xo eni voxo noxilo uxali uao.” \v 5 Iesu nenu miavuti la mivikalaneꞌi ta mitema sou xaixai sou laꞌilali ne aloxo ꞌo, “Mii maꞌia ane Anu uvikalangengixu, la ngaꞌoxonusi.” \v 6 Io, no nano no tani ne, lexa vexasou muxatele vile a uai sou ta mitema iꞌuna la iui avoꞌa no anu. Xo anu ꞌilixo noxiꞌa aneꞌi ta Iutaia aloxo ne. Aneꞌi miꞌoxonu lexa vexasou no anu lavoꞌo. Io itau lexa uꞌuna no anu xe uꞌanaꞌana, la itiitisou seꞌi uxali loxo Lita itemaxu tamiꞌa (80) xe seꞌi Lita itemaxu muxatele vile (120). \v 7 Iesu muvikalaneꞌi ta mitema sou xaixai sou laꞌilali lexe, “Ngatau lexa uꞌunalai no lexa vexasou mo uꞌanaꞌana.” La aneꞌi milomuxusi ka mitau muꞌanaꞌana. \v 8 La sou Iesu muvikalaneꞌi lexe, “Ioxe, ngasixolo seꞌi mo nganoꞌu ulai noxou itema ane usaxilaꞌu laꞌilali ne. La aneꞌi miꞌoxo aloxo ne.” \v 9 Lexa ne muxiu la muxali uaini. Minoꞌu uaini milai milosou itema sou usaxilaꞌu laꞌilali, la anu mutovo muiexu. Ia anu ulavusou lexe minoꞌu uaini ane ne a neꞌei uasi. Ta mitema ane aneꞌi misixolonu ne, aneꞌisi milavusou. La sou anu muꞌavalou mulu ane mutaulaꞌi alavua ne muneꞌe. \v 10 Anu muxali la itema sou usaxilaꞌu laꞌilali muvikalanu aloxo ꞌo, “No anu laꞌilali aloxo ꞌo, la ta mitema tavuꞌalo ilavusou ivelunu uaini lailaixe tei xe iliꞌi no mine ta mitema iꞌanaꞌana manina, la sou aneꞌi ivelunu uaini masumasua sevile ꞌole. Ia nini naꞌoxo loxo ne uasi. Nini nevelunu uaini lailaixe no mine tesokou laꞌilali mo muneꞌe mukalu ꞌo.” \v 11 Iesu muꞌoxonu sosovo ane ne alavua no tuala ne Kana no xalee lia tila ne Xalilaia. Anu mumaxaꞌu xavi noxou, la sou ta molomolou mimaisou la mimulaxu taneꞌi noxou. \s1 Iesu Mukusaiꞌa ta Mitema Isosova Mimii no Nano no Taasou Lalotu Tatila Noxou Lataua \r (Mat 21:12-13; Mak 11:15-17; Luk 19:45-46) \p \v 12 \x + \xo 2:12 \xt Mat 4:13\x*Ioxe, Iesu mumaxaꞌu xavi noxou ne Kana mukalu xe iliꞌi, la Anu iloꞌa nenu mo ta vimovimou mo ta molomolou milutu sou milai luꞌe ne Kapenaumu. Milai mixolu luꞌe ne voxo seꞌi. \p \v 13 \x + \xo 2:13 \xt Mul 12:1-27\x*Io, voxo tila noxiꞌa ta Iutaia sou isosovosou voxo ane Lataua Iou Muvaxaiꞌa muxali ꞌalai, la Iesu muavuti sou mulutu mununalai ne Ielusalemu. \v 14 Anu muxali ne Ielusalemu, la muꞌunalai no nano no taasou lalotu tatila noxou Lataua. La Anu mumaisiꞌa ta mitema e mitataꞌoluneꞌi ta bulumakau mo ta sipsip mo ta kuau sou ta mitema ilotoneꞌi xe ta mitema e ilavusou ivalavala lamoli, \v 15 la sou Anu muꞌoxo kulue sou mupuapuasiꞌa ta mimii mo mukusaiꞌa ta mitema iloꞌa ta mimii loxo ta sipsip iloꞌa ta bulumakau milai no ale. Ia muavuti la mupeinu lamoliꞌa xe muvuluvexanu valovalo e ta mitema ivalavala lamoli no anu ne. \v 16 Xe muvikalaneꞌi ta mitema e aneꞌi itataꞌoluneꞌi ta kuau sou ilotoneꞌi aloxo ꞌo, “Nganoꞌa ta kuaumengi mo ngalai no ale! Ngexiu tani noxou Mamilo Lataua muxali loxo taasou ilotoloto no anu.” \v 17 \x + \xo 2:17 \xt Lex 69:9\x*Ta molomolou mimaisou mii ane ne, la mixavutalanu kaukavu vile muxolu no nano no Lavuku Tavuna teinu. Mikaukavunu aloxo ꞌo, “Eni asou akalu, xo talelixu taasine misevile.” \v 18 Ta tatila noxiꞌa ta Iutaia mimaisou mii e Iesu muꞌoxonu ne, la mivikalanu aloxo ꞌo, “Namaxaꞌu sosovo vile mo sou nexi tamaisou la talavu lexe ꞌei muvikala laixe lexe nini neꞌoxonu mii ane ne.” \v 19 \x + \xo 2:19 \xt Mat 26:61; 27:40\x*Iesu mukolineꞌi aloxo ꞌo, “Ngingi ngamamulonu tani tila noxou Lataua ane ne, la eni atulusou voxo tatalusi.” \v 20 Ta tatila noxiꞌa ta Iutaia laꞌiaxaꞌa la miavuti mikolinu vaikala noxou aloxo ꞌo, “Tani ꞌo ne, nexi tetulusou tauu ie itemaxu tamei mo muxatele vile (46). Ia nini nevikala lexe natulusou voxo tatalusi?” \v 21 \x + \xo 2:21 \xt 1Ko 6:19\x*Ia Anu mulemolu tani tila noxou Lataua e ta mitema itulusou ne uasi. Anu mulemolu vasimolu. \v 22 \x + \xo 2:22 \xt Luk 24:6-8; Ioa 12:16\x*Io, no voxo iliꞌi no mine Iesu usoli xe utulu, la ta molomolou mixavutalanu vaikalau. La sou aneꞌi imulaxu taneꞌi no anu Lavuku Tavuna mo vaikala e Anu mulemolu ne. \p \v 23 \x + \xo 2:23 \xt Ioa 7:31\x*No mine aneꞌi misosovosou voxo sou Lataua Iou Muvaxaiꞌa ukalu uao xe Iesu muxolu ne Ielusalemu, la ta mitema tavuꞌalo mimaisou sosovo e Anu muꞌoxonu la mimulaxu taneꞌi no ualasou. \v 24 Ia Anu umulaxu tanu noxiꞌa uasi, xo Anu mulavusiꞌa mo umasaxa umuli xavutalaiꞌa uasi. \v 25 Anu umasaxa lexe evile uaꞌaloxu uasi. Xo Anu mulavusou ta mitema taneꞌi mukalusi. \c 3 \s1 Iesu Mulosou Nikodimo Lavulavu \p \v 1 \x + \xo 3:1 \xt Ioa 7:50; 19:39\x*Ioxe, no voxo vile la itema vile ualasou lexe Nikodimo, anu Palisaio vile mo anu itema tila vile noxiꞌa ta Iutaia \v 2 muneꞌe noxou Iesu no ꞌolovoxo. La muvikalanu aloxo ꞌo, “Rabi, nexi telavusou lexe Lataua mupalusine neneꞌe loxo itema sou ulosiꞌa ta mitema lavulavu. Lexe Lataua uxolu noxine uasi, la umomomo sou nini naꞌoxonu sosovo ane ne uasi.” \v 3 \x + \xo 3:3 \xt Mat 18:3; 1Pi 1:23\x*Iesu mukolinu vaikalau aloxo ꞌo, “Eni avikalaneni manina musuku. Lexe itema vile uxali alavua uasi, la umomomo sou umaisou saxisaxilaꞌu noxou Lataua uasi.” \fig |alt="Jesus and Nicodemus" src="CN01670b.tif" size="col" loc="Luk chp 3" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Ioanesi 3:3" \fig* \v 4 Nikodimo muavuti la mutaliꞌisou aloxo ꞌo, “Loxovaa, umomomo sou itema vile aululu ulivu uꞌunalai noxie nenu opoone, la ivoꞌonu la?” \v 5 \x + \xo 3:5 \xt Ese 36:25-27\x*Iesu mukoli aloxo ꞌo, “Eni avikalaneni manina musuku. Lexe itema vile uxali alavua no anu lexa mo Uleenu Tavuna uasi, la anu umomomo sou uꞌunalai no ꞌa saxisaxilaꞌu noxou Lataua uasi. \v 6 \x + \xo 3:6 \xt Ioa 1:13\x*Mauli ane muxali no anu masaxa noxiꞌa ta mitemasi ne, la anu mauli ane ne ukalu vitanisi. Ia mauli ane muxali no anu Uleenu Tavuna, anu mauli ane ne kaluxu uasi. \v 7 Eni evikalaneni lexe nini naxali alavua la, io mamu nini nakuluke no anu vaikala ane ꞌo. \v 8 Nini namaisou atume uili ulai no anu masaxa naꞌu mo nalomusou luluxusi, ia nalavusou lexe molu ava xe ulai ava uasi. Ta mitema ane maulixaꞌa ane uxali no anu Uleenu Tavuna ne, anu aloxo nesi.” \v 9 Nikodimo mutaliꞌisou aloxo ꞌo, “Mole, anu uxali a loxovaa?” \v 10 Iesu mukolinu aloxo ꞌo, “Nini namitema sou nalosiꞌa ta Isilaeli lavulavu ane, ia nalavusou mii ane ne uasi? \v 11 Avikalaneni manina musuku. Nexi talemolu maꞌia nexi telavusou mo temaisou. Ia ngingi ta mitema ngaꞌosasou mo nganoꞌu uasi. \v 12 Eni evikalangengixu mii sou no lia ꞌo, ia ngingi ngamulaxu tangengi no anu uasi. Io lexe eni avikalangengixu mii sou teitexi no opo loxotolo, la sou ngingi ngamulaxu tangengi no anu a loxovaa? \v 13 Itema vile ulai teitexi no opo loxotolo uao, ia itema vile molu teitexi no opo loxotolo muluꞌe, Anu anusisi Anu Itema ꞌOlu. \v 14 \x + \xo 3:14 \xt Iti 21:9; Ioa 8:28; 12:32\x*Loxo Mosesi muꞌitinu sinana veveeni no xalee lia vitanisi, aneꞌi iitinu Itema ꞌOlu kalumo, \v 15 \x + \xo 3:15 \xt Ioa 20:31\x*sou lexe ꞌenaꞌei ane umulaxu tanu noxou la unoꞌu mauli ane kaluxu uasi.” \p \v 16 \x + \xo 3:16 \xt Ioa 3:36; 10:28; Rom 5:8; 8:32; 1Ioa 4:9-10\x*Lataua tanunenge nenge ta mitema no xalee lia mukalusi, la sou mulosinge ꞌOlu vilesisi mo sou lexe anu ane umulaxu tanu noxou ꞌOlu ne, la usoli uasi, unoꞌu mauli kaluxu uasi. \v 17 \x + \xo 3:17 \xt Luk 19:10\x*Anu Lataua mupalusou ꞌOlu muluꞌe sou utulusiꞌa ta mitema no lia ꞌo no anu vaivaikala uasi, muluꞌe sou upamaulineꞌi. \v 18 \x + \xo 3:18 \xt Ioa 5:24\x*ꞌEi ane umulaxu tanu noxou, la anu utulu no anu vaivaikala uasi. ꞌEi ane umulaxu tanu no anu Lataua ꞌOlu vilesisi ualasou uasi, la anu mutulu no anu vaivaikala mukalu ne. \v 19 \x + \xo 3:19 \xt Ioa 1:5, 9; 8:12\x*Tavaꞌu itulu no anu vaivaikala ne, aloxo. Lamana muluꞌe no lia mukalu, ia ta mitema mimasaxau lamana ne uasi, imasaxau isivoxo. Xo ꞌiliꞌilixo noxiꞌa ne, masumasua misevile. \v 20 Aneꞌi ane iꞌoxoꞌoxonu ꞌiliꞌilixo masumasua ne, imasaxau lamana ne mo ilai no lamana ne uasi. Xo aneꞌi imasaxa lexe ꞌiliꞌilixo masumasua noxiꞌa ne upalaꞌa no ieꞌi ta mitema uasi, utalumesi. \v 21 Ia anu ane uꞌoxonu ꞌiliꞌilixo ane laixe ne, anu uneneꞌe no lamana, la sou ta mitema ilavusou manina lexe anu muꞌoxonu ꞌiliꞌilixo ane manina no anu xavi noxou Lataua. \s1 Ioanesi Anu Itema sou Uꞌulosiꞌa ta Mitema Muvikala Lamana Noxou Iesu Lexe Anu ꞌEi \p \v 22 \x + \xo 3:22 \xt Ioa 4:1-2\x*Iesu ilou Nikodimo mivivikala mukalu xe iliꞌi, la Iesu iloꞌa ta molomolou milutu ne Ielusalemu sou milai no xalee vile no xalee lia tila ne Iutaia. La mixolu voxo seꞌi sou Iesu muꞌulosiꞌa ta mitema. \v 23 Mo Ioanesi kalumo uꞌulosiꞌa ta mitema no tuala ne Ainon ꞌalai ne Salimu. Xo no xalee lia ane ne, lexa tavuꞌalo. Ta mitema tavuꞌalo ineneꞌe noxou Ioanesi sou uꞌulosiꞌa. \v 24 No voxo ane ne, Ioanesi, itatuxu no anu taasou navunavu uao. \v 25 No voxo ane ne, la ta molomolou Ioanesi iloꞌa Iutaia vile miꞌotosou anaxaꞌa sou voteꞌi sou itema vile uꞌulo sou uxali malemalenga no iou Lataua a loxovaa. \v 26 La sou aneꞌi milutu milai noxou Ioanesi la mivikalanu aloxo ꞌo, “Rabi, itema e ngingi ngongou ngexolu no xalee vile ne Ioridani xe nini nepalaꞌalixu noxixe ne, Anu a uꞌuloꞌulosiꞌa ta mitema mo ta mitema latala a ilalai noxou sio.” \v 27 Anu mukolineꞌi aloxo ꞌo, “Lexe Lataua no opo loxotolo ulosou itema vile mii vile uasi, la anu umomomo sou unoꞌu uasi. \v 28 \x + \xo 3:28 \xt Mat 11:10; Ioa 1:20\x*Ngingi ngelomusilo eni evikalangengixu aloxo ꞌo, ‘Eni Kalisito uasi. Lataua mupalusilo sou euli noxousi.’ \v 29 Itema vile utaulaꞌi alavua la sema ne anu semausi. Ia menexu e muneꞌe no anu laꞌilali sou taulaꞌi alavua ne, uxolu mo ulomusou xolinu la ꞌosaꞌila noxou uꞌoki manina. La sou eni kalumo aꞌosa manina xo mii ne muxali manina. \v 30 Xo Anu ualasou utelai, ia eni ualasilo uluꞌelai.” \p \v 31 \x + \xo 3:31 \xt Ioa 8:23\x*Anu ane molu teitexi, Anu tila no anu mimii mukalusi. Ia Anu ane molu no lia ꞌo, Anu sou lia ꞌosi mo uvikala loxo itema vile sou lia ꞌosi. Anu ane molu no opo loxotolo, Anu tila no anu mimii mukalusi. \v 32 \x + \xo 3:32 \xt Ioa 3:11\x*Itema ane ne mupalaꞌalixu mimii ane mumaisou mo mulomusou. Io itema vile uꞌosasou sou unoꞌu vaikala ane Anu mulemolu ne uasi. \v 33 ꞌEi ane uꞌosa sou unoꞌu vaikalau ne, anu musosovosou lexe Lataua anu manina. \v 34 Anu ane Lataua mupalusou muluꞌe ne, Anu uvikala vaivaikala noxou Lataua. Xo Lataua mulosou Uleenu Tavuna mukalusi. \v 35 \x + \xo 3:35 \xt Mat 11:27; Ioa 5:20\x*Momu mumasaxau ꞌOlu misevile, la sou muꞌitalonu mimii latala mukalusi no avolu. \v 36 \x + \xo 3:36 \xt Ioa 3:16-18; 1Ioa 5:12\x*ꞌEi ane umulaxu tanu noxou Lataua ꞌOlu ne, la unoꞌu mauli ane kaluxu uasi. Ia lexe ꞌei ane ulomuxu vaikala noxou Lataua ꞌOlu uasi, la umomomo sou umauli uasi xo laꞌia noxou Lataua a uxolu noxou. \c 4 \s1 Iesu Muvikala Noxie Sema sie Samalia \p \v 1-2 \x + \xo 4:1-2 \xt Ioa 3:22\x*Iesu anu molu uꞌulosiꞌa ta mitema uasi, ta molomolo noxou meꞌa miꞌuloꞌulosiꞌa. Ia no mine ta Palisaio milomu lexe Iesu muꞌulosiꞌa ta mitema mo aneꞌi mixali loxo ta molomolou, la itiitisiꞌa muaulixu itiitisiꞌa ta molomolo noxou Ioanesi. \v 3 Ioxe Tila mulavu aloxo ne, la sou Anu muꞌumesou xalee lia tila ne Iutaia sou mulivu mulai toꞌo no xalee lia tila ne Xalilaia la. \v 4 Ia muavuti sou lexe ulai la muxavutala lexe uꞌunalai no xalee lia tila ne Samalia tei o. \fig |alt="Jesus with Samaritan woman" src="LB00302B.TIF" size="col" loc="Jhn chp 4" copy="Louise Bass © The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="Ioanesi 4:4" \fig* \v 5 \x + \xo 4:5 \xt Tav 33:19; Ies 24:32\x*Muꞌunalai la muxali no tuala ne Sikari ꞌalai no lia e Iakovo muꞌitalonu mulai noxou ꞌolu Iosepu. \v 6 Iesu mumuamuaꞌi xoo mole mutotosa la mulai muxali no anu lexa iou vile Iakovo muꞌasou la mumaꞌila ne, la aso mukulupa. \v 7-8 Iesu muavuti la mupalusiꞌa ta molomolou milai no tuala sou ilotoxaꞌa laꞌilali. Io Iesu anusisi muxoxolu ne, la sema Samalia vile mineꞌe sou lexe itau lexa. Iesu mumaisie la muvikalane lexe, “Natau lexa sevile uneꞌe mo aie.” \v 9 \x + \xo 4:9 \xt Esi 4:1-5\x*Ane miavuti la mivikalanu aloxo, “Nini namitema sie Iutaia xe eni sie Samalia. Ia tavaꞌu loxovaa la nini nevikalaleli sou atauxene lexa o?” Ane mivikalanu aloxo ne, xo ta Iutaia iloꞌa ta Samalia ilavusou ixolu ipita uasi. \v 10 \x + \xo 4:10 \xt Ioa 7:37-38; Pal 21:6\x*Iesu mukoline aloxo ꞌo, “Lexe nini nalavusou mii molu noxou Lataua ane Anu mulosine vitanisi mo nalavusou itema e mulingau lexa noxine sou lexe uiexu, la nini nataliꞌi noxou mo sou Anu ulosine lexa sou mauli.” \v 11 La sema ne mivikalanu aloxo ꞌo, “Tila, nini mii vile sou natau lexa no anu uasi, mo lexa iou ne muxolu no lia manina. La sou nini natau lexa sou mauli a loxovaa? \v 12 \x + \xo 4:12 \xt Ioa 8:53\x*Nini natatila loxo mutuꞌuovunenge Iakovo uasi. Anu muꞌitalonu lexa iou ꞌo sou nexi taie no anu. Anu iloꞌa ta ꞌolu mo ta mimii ta temene kalumo miie no anu.” \v 13 Iesu mukoline aloxo ꞌo, “Lexe ꞌenaꞌei uie no anu lexa ane ꞌo, la usoliu lexa la. \v 14 \x + \xo 4:14 \xt Ioa 6:35\x*Ia lexe anu ane uie no anu lexa ane eni alosou, la anu umomomo sou usoliu lexa la uasi. Lexa e eni alosou ne, uxali loxo lexa luuxu no nano no tanu la ulosou mauli kaluxu uasi.” \v 15 Sema miavuti la mivikalanu aloxo ꞌo, “Tila, nalosilo lexa ane ne, la sou eni aiexu la asoliu la uasi, mo aneꞌe ꞌo sou atau lexa ꞌo la uasi.” \v 16 La Iesu muvikalane aloxo ꞌo, “Nalai naꞌavalou mulumeni mo uneꞌe.” \v 17 Sema mikolinu lexe, “Eni muluxeni uasi.” La Iesu muvikalane la, “Nini nevikala lexe mulumeni uasi ne, manina. \v 18 Xo tei la ta mulumulumeni taꞌuve, ia vaimomo ane ngingi ngongou ngaxoxolu ne, anu mulumeni manina uasi. La sou nini nevikala ne manina.” \v 19 Sema mikolinu Iesu aloxo ꞌo, “Tila, eni elavusou lexe nini itema sou palomatana vile. \v 20 \x + \xo 4:20 \xt Lap 12:5-14; Lex 122:1-5\x*Ta totoxosixe ilolotu no laxaꞌilu ano ꞌo, ia ngingi ta Iutaia ngavikala lexe nenge talotu lai ꞌo uasi, talotu ne Ielusalemusi.” \v 21 Iesu muvikalane sema lamana aloxo ꞌo, “Nini namulaxu taneni no ꞌa vaikala noxilo. Voxo a uneneꞌe sou ngingi ngalotu noxou Maminge no laxaꞌilu ꞌo mo ne Ielusalemu ne uasi. \v 22 \x + \xo 4:22 \xt 2Ta 17:29-41; Ais 2:3; Rom 9:4-5\x*Ngingi ta Samalia ngalavusou ngalotu noxou ꞌenaꞌei uasi. Ia nexi ta Iutaiasi telavusou lexe talotu noxou ꞌenaꞌei manina. Xo itema sou upamaulinenge uxali noxixe nexi ta Iutaia. \v 23 Ia voxo e lexe ta mitema ilotu manina ulai noxou Maminge a uneneꞌe a muneꞌe mukalu. Ia lexe ta mitema e ilotu manina noxou Maminge no anu uleeneꞌi mo oponeꞌi maninasou. Xo Maminge ukakamulineꞌi ta mitema aloxo ne. \v 24 \x + \xo 4:24 \xt Rom 12:1; 2Ko 3:17; Pil 3:3\x*Xo Lataua anu uleenu la sou aneꞌi ane ilotu noxou, la ilotu no anu uleeneꞌi mo oponeꞌi maninasou.” \v 25 Sema mivikalanu Iesu aloxo ꞌo, “Eni elavusou lexe Mesaia e ilemo lexe Kalisito, Anu a uneneꞌe. No voxo ane Anu uneꞌe, la sou Anu ululusou mimii tavuꞌalo uneꞌe noxixe.” \v 26 \x + \xo 4:26 \xt Mak 14:61-62\x*Iesu muvikalane lamana aloxo ꞌo, “Itema ne, ane enisi o ane avivikalaneni.” \s1 Ta Molomolou Iesu Milivu Mineꞌe La \p \v 27 Iesu ilee sema ne ivivikala aloxo ne, la ta molomolo noxou milotoxaꞌa laꞌilali mo milivu mixali. Mineꞌe mixali la mimaisou Iesu uvivikalane sema ne, la mikuluke. Ia vile noxiꞌa utaliꞌisou uasi lexe, “Nemasaxau maꞌi noxie?” mo “Tavaꞌu loxovaa la sou ngingi ngongie ngavivikala ꞌo?” \v 28 Xe sema miavuti la miꞌitalonu lexaxe vexasou muai ne, ia milivu milai no tuala. Mixali no tuala, la mivikalaneꞌi ta mitema no tualasie aloxo ꞌo, \v 29 “Nganeꞌe mo ngamaisou itema vile e Anu mupalaꞌalixu mimii tavuꞌalo no anu maulixo. Male Anu Kalisito ane.” \v 30 Aneꞌi milomusou vaikalaie la milutu sou milai mimaisou. \v 31 No mine ta mitema ineꞌe ixali uao, la ta molomolou mivikalanu aloxo, “Tila, nexi temasaxa lexe nini naꞌani sevile o.” \v 32 Ia Anu muavuti la muvikalaneꞌi aloxo, “Eni laꞌilalixo a uai. Ia ngingi ngalavusou uasi.” \v 33 La ta molomolou mivikalaneꞌi ngatoꞌo lexe, “Evile muneꞌe muitixu laꞌilali male.” \v 34 \x + \xo 4:34 \xt Ioa 6:38\x*Iesu muvikalaneꞌi la aloxo ꞌo, “Laꞌilalixo ne, ane eni amulinu masaxa noxou Anu ane mupalusilo eneꞌe sou akalusou xaixai noxou. \v 35 \x + \xo 4:35 \xt Luk 10:2\x*Ngingi ngavikala lexe, ‘Uao soꞌio tamiꞌa a uxolu sou ngamolo laꞌilali uxali,’ ia eni avikalangengi aloxo ꞌo, ngatulu mo ngamaisou xai laixe o. Laꞌilali a lingamo sou ngalai ngamolou. \v 36 Vaimomo ꞌo itema sou umolo laꞌilali ne, munoꞌu lakolisou xaixai noxou mo vaimomo ꞌo umolo laꞌilali sou mauli kaluxu uasi. La sou itema utotou xai xe itema sou umolo laꞌilali ne, ilou iꞌosa mo ixolu ipita. \v 37 Anu vaikala ane ne manina lexe, ‘Itema vile sou utotou xe itema vile sou umomolou.’ \v 38 Eni apalusinge ngalai sou ngamolo laꞌilali no xai e ngingi ngatou uasi. Ta mitema moseꞌi sasaieꞌi no anu, ia ngingi ngalai sou ngamolousi.” \s1 Ta Mitema sie Samalia Tavuꞌalo Aneꞌi Mimulaxu Taneꞌi Noxou Iesu \p \v 39 Sema mipalaꞌalixu noxiꞌa ta Samalia lexe anu Iesu mululusou mimii tavuꞌalo no anu maulixe. Aneꞌi tavuꞌalo milomusou aloxo ne, la mimulaxu taneꞌi noxou. \v 40 La sou aneꞌi mineꞌe noxou la mivikalanu mimasaxa lexe iloꞌa ixolu. La iloꞌa mixolu voxo tamei. \v 41 No anu vaikalausi, la ta mitema tavuꞌalo la mimuxaxu taneꞌi noxou. \v 42 \x + \xo 4:42 \xt 1Ioa 4:14\x*Aneꞌi mivikalane sema ne aloxo ꞌo, “Nexi temulaxu tanexi noxou xo nini neneꞌe neaꞌalomexi o uasi. Nexi mexe telomusou mo telavu manina lexe itema ano ꞌo Anu itema sou upamaulinenge no lia ꞌo.” \s1 Iesu Mupamaulinu Itema sou Xaixai Noxou Tatananu Tuala ꞌOlu \r (Mat 8:5-13; Luk 7:1-10) \p \v 43 Iloꞌa mixolu voxo tamei mukalu, la Iesu mulutu sou mulai toꞌo no xalee lia tila ne Xalilaia. \v 44 \x + \xo 4:44 \xt Mat 13:57\x*Xo Iesu anu molu muvikala lexe, “Itema sou palomatana vile, ta tema tualasou itoxonu uasi.” \v 45 \x + \xo 4:45 \xt Ioa 2:23\x*Anu mulutu xe muxali ne Xalilaia, la ta mitema miꞌosasou. Xo aneꞌi mimaisou sosovo ane Iesu muꞌoxonu ne Ielusalemu no voxo e misosovosou voxo sou Lataua Iou Muvaxaiꞌa. \p \v 46-47 \x + \xo 4:46-47 \xt Mat 8:5-6; Ioa 2:1-11\x*Io Iesu mulutu la mulai no tuala ne Kana la. Tei la Anu muxiunu lexa muxali uaini. Iesu muxali ne Kana, la itema vile sou xaixai noxou tatananu tuala ne Xalilaia muxolu ne Kapenaumu, mulomu lexe Iesu molu ne Iutaia muneꞌe muxali ne Xalilaia la mulai noxou Iesu. Xo anu ꞌolu pipiena muꞌoxonu mo ꞌalai sou usoli. Anu mulai noxou Iesu la mulingau sou lexe ilou ilai mo upamaulinu. \v 48 \x + \xo 4:48 \xt Ioa 2:18; 1Ko 1:22\x*Iesu muvikalanu aloxo ꞌo, “Ngingi ngamaisou sosovo noxilo uasi, la ngamulaxu tangengi noxilo uasisi manina.” \v 49 Itema sou xaixai noxou tatananu tuala ne Xalilaia muavuti la muvikalanu aloxo ꞌo, “Tila, naneꞌe mo nengei talai ua, ꞌalixe usoli maasi.” \v 50 \x + \xo 4:50 \xt Mat 8:13\x*Iesu muvikalanu aloxo ꞌo, “Nalivu mo nalai. Xo ꞌiline a mumauli mukalu.” Anu mumulaxu tanu no anu vaikala noxou Iesu la mulutu mulai. \v 51 Anu uxali no tualasou uao, la ta mitema e ixaxai noxou ne mixalisou la mivikalanu lexe ꞌolu mumauli. \v 52 Anu muavuti la mutaliꞌisiꞌa lexe mumauli talu. La aneꞌi mikolinu aloxo ꞌo, “Vasimolu ialuxu a mukalu no aso iou vile mei no ꞌoloꞌolovoxo.” \v 53 Molomolo momu mulomusiꞌa la mulavu lexe ꞌolu mumauli no aso iou vile no ꞌoloꞌolovoxo no mine Iesu muvikalanu lexe, “ꞌIline mumauli.” La sou anu iloꞌa ta mitema no taasou mimulaxu taneꞌi noxou Iesu. \v 54 \x + \xo 4:54 \xt Ioa 2:11\x*Sosovo tamei sou ne, muxali no mine Iesu mulutu ne Iutaia muneꞌe muxali ne Xalilaia. \c 5 \s1 Iesu Mupamaulinu Itema Vile no Kupa no Lexa ne Betesida \p \v 1 Iliꞌi no anu Iesu mupamaulinu molomolo ne Kana mukalu, la Anu mulivu mununa ne Ielusalemu no voxo vile tila noxiꞌa ta Iutaia. \v 2 No voxo ane ne, la kupa vile ilemo lexe Vetesaida no anu vaikala noxiꞌa ta Alamu, muxolu no nano ne Ielusalemu ꞌalai no aitenga vile ilemolu lexe Aitengasiꞌa Ta sipsip. Io no kupa ne la tani alelaxu taꞌuve mitulusou muxoxosou. \v 3-4 No kupa paꞌumolu ne, la ta mitema tavuꞌalo lavileo iouiou muꞌoxoneꞌi a miai. Seꞌi no taiineꞌi ieꞌi seleveenu xe seꞌi tavaꞌa mukilikalukalu xe seꞌi xineꞌi musoisoli. \v 5 Ia itema vile no taiineꞌi ne, pipiena toxoxaꞌa muxolu noxou mumomomo loxo tauu ie mavulovexa tatalu mo muxatele tatalu (38). \v 6 Iesu mumaisou mii e uai la mulavusou lexe pipiena muxolu noxou maxuveeni misevile. Muavuti la mutaliꞌisou aloxo ꞌo, “Loxovaa nini nemasaxa lexe namauli?” \v 7 Anu muavuti la mukolinu aloxo ꞌo, “Tila, itema vile sou usuꞌulileli sou uluꞌelailixo no kupa no mine ixiunu lexa uasi, la sou eni anoꞌu mauli uasi. Lexe eni atovo sou aluꞌelai la aneꞌi ane iuli noxilo ne italuxo.” \v 8 \x + \xo 5:8 \xt Mat 9:6\x*Iesu muavuti la muvikalanu aloxo ꞌo, “Natulu mo nataxusou misimisine mo namuamuaꞌi nalai.” \v 9 Alaxu vilesisi la itema ne mumauli la mutavulenu misomisou la mumuamuaꞌi mulai. \p Ia no voxo ane ne, voxo tavuna. \v 10 \x + \xo 5:10 \xt Nee 13:19; Iel 17:21\x*Ta tatilasiꞌa ta Iutaia mimaisou itema e Iesu mupamaulinu la mivikalanu aloxo ꞌo, “Nalavusou lexe voxo tavuna vaimomo o uasi? Nini umomomo sou natavulenu misimisine mo namuamuaꞌi no voxo vaimomo o uasi.” \v 11 Ia anu mukolineꞌi aloxo ꞌo, “Itema vile mupamaulileli muvikalaleli aloxo ꞌo, ‘Nalutu mo nataxusou misimisine mo namuamuaꞌi nalai.’” \v 12 Aneꞌi mitaliꞌisou aloxo ꞌo, “Itema ꞌenaꞌei ane mupalusine sou lexe nataxusou misimisine mo namuamuaꞌi?” \v 13 Itema ane ne, ulavusou itema e mupamaulinu ne uasi. Xo ta mitema tavuꞌalo mipita la umaisou Iesu la ua. Anu mulai. \v 14 Iliꞌi la Iesu muxalisou itema ne no nano no taasou lalotu tatila noxou Lataua la muvikalanu aloxo ꞌo, “Namaisou, nini nemauli mukalu. Nini naꞌoxonu ꞌiliꞌilixo masumasua la uasi. Loxo ꞌo io tuꞌumaxu tila vile uxali noxine la.” \v 15 Itema ne muavuti la mulai muvikalaneꞌi ta tatilasiꞌa ta Iutaia aloxo ꞌo, “Itema e mupamaulileli ne anu Iesu.” \v 16 Aneꞌi milavu lexe Iesu mupamauli itema ne no voxo tavuna, la sou aneꞌi miꞌoxo masuanu. \v 17 Anu muvikalaneꞌi ta Iutaia aloxo ꞌo, “Mamilo uxaxai utotomu xoo mo a muxali no voxo vaimomo. La sou eni kalumo axaxai.” \v 18 \x + \xo 5:18 \xt Mat 26:4; Ioa 7:1; 10:30\x*Iesu umulinu lapuloto vile noxiꞌa ta tatilasiꞌa ta Iutaia sou voxo tavuna uasi mo muvikala lexe Lataua anu Momu xe anu Lataua. Tavaꞌu aloxo ne, la sou ta Iutaia mitovo ikamuli voteꞌi seꞌi sou lexe ivau. \s1 Lataua Mulosou ꞌOlu Xavi sou Uꞌoxo Xaixai Noxou \p \v 19 \x + \xo 5:19 \xt Ioa 5:30\x*Iesu muvikalaneꞌi ta Iutaia aloxo ꞌo, “Eni avikalangengi manina musuku. Itema ꞌOlu anusisi la umomomo sou uꞌoxonu mii vile uasi. Anu uꞌoxonu mii maꞌia e mumaisou Momu uꞌoxonusi. Xo mii maꞌia Momu uꞌoxonu la anu ꞌOlu kalumo uꞌoxonu. \v 20 Momu umasaxau ꞌOlu, la sou ulosiouxu mii maꞌia sou uꞌoxonu. Iliꞌi la Momu ulosiouxu xaixai seꞌi ta tatila no anu xaixai e Anu muꞌoxonu tei. Ia ngingi ngamaisou la ngakuluke no anu. \v 21 Loxo Momu utulusiꞌa ta mitema ane misoisoli, la anu ꞌOlu kalumo upamaulineꞌi ta mitema e Anu umasaxa lexe aneꞌi imauli. \v 22 \x + \xo 5:22 \xt Ioa 5:27; Apo 10:42\x*Momu molu utulusou itema vile no anu vaivaikala uasi. Anu muꞌitalonu xaixai ane ne noxou ꞌOlu. \v 23 \x + \xo 5:23 \xt Pil 2:10-11; 1Ioa 2:23\x*La sou aneꞌi tavuꞌalo itoxonu ꞌOlu loxo itoxonu Momu. Aneꞌi ane itoxonu ꞌOlu uasi, la itoxonu itema e mupalusou ꞌOlu ne uasi. \v 24 \x + \xo 5:24 \xt Ioa 3:15-18\x*Eni avikalangengi manina musuku. ꞌEi ane ulomusou vaikala noxilo mo umulaxu tanu noxou ane mupalusilo eneꞌe, la unoꞌu mauli ane kaluxu uasi mo itulusou no anu vaivaikala uasi. Xo Anu muaulixu soli mo mumauli. \v 25 Eni avikalangengi manina musuku. Voxo ane ta mitema misoisoli ilomusou Lataua ꞌOlu xolinu a uneneꞌe. Ia voxo ane ne, a muxali vaimomo o. Aneꞌi ane ilomusou la imauli. \v 26 Xo loxo mauli ane muxolu noxou Momu, a muꞌitalonu noxou ꞌOlu kalumo. \v 27 Momu muꞌitalonu xaixai e sou utulusiꞌa ta mitema no anu vaivaikala mulai noxou ꞌOlu. \v 28 Ngingi ngakuluke no anu vaikala ano ꞌo uasi. Xo voxo sou ta mitema miai no lulu ilomusou ꞌolu xolinu mo iuatu a uneneꞌe. \v 29 \x + \xo 5:29 \xt Tan 12:2; Mat 16:27; Apo 24:15\x*Aneꞌi ane mimulaxu taneꞌi noxou la itulu sou imauli, ia aneꞌi ane imulaxu taneꞌi uasi, la itulu sou itulu no anu vaivaikala sou ꞌilixo masua noxiꞌa. \s1 Ta Mitema Moseꞌi Kalumo Mivikala Lexe Iesu Anu ꞌEnaꞌei \p \v 30 \x + \xo 5:30 \xt Ioa 5:19; 6:38\x*Enisisi la eni amomomo sou aꞌoxonu mii vile uasi. Eni atulusiꞌa ta mitema no anu vaivaikala, la alomusou vaikala noxou Mamilo tei, ka sou aꞌoxonu xaixai noxilo. La eni aꞌoxonu xaixai noxilo laixesi. Xo eni aꞌoxonu no anu masaxa noxilo uasi, aꞌoxonu no anu masaxa noxou ane anu mupalusilo eneꞌe o. \v 31 Lexe eni melo aaꞌaloxo, la ta mitema imomo sou ilomuxu vaikala noxilo uasi. \v 32 Ia vile ane uaꞌaloxo a muxolu ne mo eni elavu lexe aꞌalo ane ne anu manina. \v 33-34 Ia lexe anu uaꞌaloxo uasi, la anu mii vile no anu uasi. Ngingi ngepalusiꞌa ta mitema milai noxou Ioanesi, la anu muaꞌaloxu mii ane manina. Ia eni elemolu aꞌalo noxou Ioanesi sou lexe Lataua upamaulingengi. \p \v 35 Ioanesi anu loxo lalamo ane mukaakaa sou mulosiꞌa ta mitema lamana. La ngingi ngeꞌosasou lamana ane ne, ia ꞌosaꞌila noxinge ne uxolu maxuvee uasi. \v 36 \x + \xo 5:36 \xt Ioa 3:2; 14:11\x*Ia mii ane anu uaulixu aꞌaloxo noxou Ioanesi a muxolu ne. Mii ane ne, anu xaixai e Mamilo mulosilo sou lexe akalusou mo eni a aꞌoxoꞌoxonu, muvikala lamana lexe Mamilo mupalusilo eneꞌe. \v 37 \x + \xo 5:37 \xt Mat 3:17; Ioa 5:32; 8:18\x*Mamilo ane mupalusilo Anu molu mupalaꞌalixo. Ia ngingi ngalomusou xolinu mo ngamaisou vasimolu mo \v 38 vaikala noxou uxolu noxinge uasi. Xo ngingi ngamulaxu tangengi noxou itema e Momu mupalusou muneꞌe uasi. \v 39 \x + \xo 5:39 \xt Luk 24:27\x*Ngingi ngaitiiti lailaixe no anu Lavuku Tavuna teinu, xo ngaxavutala lexe nganoꞌu mauli ane kaluxu uasi no anu. Ia uasi. Kaukavu muxolu no nano ne, muvivikalasilosi. \v 40 Ia ngingi ngamasaxa nganeꞌe noxilo sou nganoꞌu mauli ane ne uasi. \p \v 41 Eni amasaxa lexe ta mitema iꞌitinu ualasilo uasi. \v 42 Ia eni elavusinge, mo elavu lexe alauna noxou Lataua uxolu noxinge uasi. \v 43 Eni eneꞌe sou asosovosou ualasou Mamilo, ia ngingi ngaꞌosasilo uasi. Ia lexe itema vile uneꞌe sou usosovosou ualasousi, la ngingi ngaꞌosasousi. \v 44 Ngingi ngaꞌosasou ngaꞌitinu ualasinge ngatoꞌo, ia ngingi ngatovo ngaꞌoxonu xaixai vile sou lexe Lataua anu Anusisi umaisou la uꞌitinu ualasinge no anu uasi. La sou ngingi ngamulaxu tangengi noxilo a loxovaa? \v 45 Ngaxavutala lexe eni atulusinge no anu vaivaikala no iou Mamilo uasi. Itema e anu utulusinge no anu vaivaikala ne, anu Mosesi e ngingi ngaloopala noxou lexe usuꞌulingengi. \v 46 \x + \xo 5:46 \xt Apo 3:22\x*Lexe ngingi ngamulaxu tangengi noxou Mosesi, la ngingi ngamulaxu tangengi noxilo kalumo. Xo Mosesi mukaukavu lavuku noxou, la anu mukaukavu aꞌaloxosi. \v 47 Ia ngingi ngamulaxu tangengi no anu kaukavu noxou Mosesi uasi, la ngingi ngamomomo sou ngamulaxu tangengi no anu vaikala e eni alelemolu o uasi.” \c 6 \s1 Iesu Mulosiꞌa ta Mitema 5,000 Veleti \r (Mat 14:13-21; Mak 6:30-44; Luk 9:10-17) \p \v 1 Iesu muvivivkalaneꞌi ta Iutaia mukalu xe iliꞌi, la mulivu mutoꞌo no xalee vile no kupa ne Xalilaia, ualasou vile lexe Tiberia. \v 2 La ta mitema tavuꞌalo mimulinu. Xo aneꞌi mimaisou sosovo ane Anu muꞌoxonu noxiꞌa ta mitema e lavileo muꞌoxoneꞌi. \v 3 La sou Iesu iloꞌa ta molomolou mitelai mixolu no laxaꞌilu vile. \v 4 No voxo ane ne, la voxo sou ta Iutaia isosovosou voxo sou Lataua Iou Muvaxaiꞌa muneꞌe ꞌalai. \v 5-6 Iesu iou muvaxa la mumaisiꞌa ta mitema tavuꞌalo misevile ineneꞌe noxou, la Anu mulavusou maꞌia lexe Anu uꞌoxonu. Ia Anu muavuti la mutovonu Pilipi. La mutaliꞌisou aloxo ꞌo, “Nenge talotoxaꞌa ta mitema laꞌilali sou iꞌou a neꞌei?” \v 7 Pilipi mukolinu aloxo ꞌo, “Lexe nenge talotonu laꞌilali no anu Denalia itemaxu mavulovexa (200), la anu umomomo noxiꞌa kalumo uasi. Anu mumomomo sou itema vilevilesi unoꞌu kituꞌa sesi ane.” \v 8 Ia vile noxiꞌa ta molomolou Iesu, ualasou lexe Andeleasi, Saimoni Pita vimou muvikalanu Iesu aloxo ꞌo, \v 9 “Molomolo soxo vile ano ꞌo. Anu munoꞌu veleti taꞌuve mixutuxu no anu bali ngiaxu xe ta sinana moso tamei. Ia anu umomomosiꞌa ta mitema tavuꞌalo a loxovaa?” \v 10 Iesu muvikalaneꞌi ta molomolou lexe ivikalaneꞌi ta mitema mo ixolu no lia. No xalee ane ne, la iaꞌeiaꞌe muleme tapiena. Ta mitema mixolu no lia ne, la itiitisiꞌa ta mulusi muaulixu itemaxu itemaxu mavulovexa mo itemaxu mavulovexa taꞌuve (5,000). \v 11 Aneꞌi mixolu no lia mukalu, la Iesu munoꞌu veleti ilou sinana sou muvikala laixe mulai noxou Lataua. Xe mukalu la Anu muvelunu mulai noxiꞌa ta mitema sou miꞌou. \v 12 Aneꞌi miꞌani mo miꞌanaꞌana mukalu la Iesu mupalusiꞌa ta molomolou mo muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Ngavilaꞌisou veleti paꞌusou usuꞌa uasi. Ngataxusou mo ngapitanu.” \v 13 Iesu muvikalaneꞌi aloxo ne, la sou aneꞌi mitaataa veleti paꞌupaꞌusou muꞌuna no lakelakela ꞌole la muxali loxo mavulovexa mulelia tamei. \v 14 Aneꞌi mimaisou sosovo e Anu muꞌoxonu ne la mivikala aloxo ꞌo, “Manina musuku. Itema ꞌo ne, Anu itema sou palomatana vile e Lataua mupalusou muneꞌe no lia ꞌo ano.” \v 15 \x + \xo 6:15 \xt Ioa 18:36\x*Iesu mulavusou lexe ta mitema ineꞌe sou itetelisou sou uxali loxo tatananu tuala tila noxiꞌa, la Anu muꞌume mulivu mulai no laxaꞌilu la. \s1 Iesu Mumuamuaꞌi Teitexi no Lexa Kupa \r (Mat 14:22-27; Mak 6:45-52) \p \v 16 No ꞌoloꞌolovoxo, la ta molomolou Iesu miluꞌelai no kupa paꞌumolu. \v 17 Milai mixali la mitelo no anu uaxa sou lexe ilai xalee vile ne Kapenaumu. Aneꞌi mitelo no anu uaxa, ia lexe ilutu la ꞌolovoxo. Ia anu Iesu uneꞌe iloꞌa ikei uao. \v 18 Io aneꞌi milutu milai maxuvee sevile la atume toxoxaꞌa muxali la muavutilixu kupa loxoꞌu. \v 19 Aneꞌi mivovole uaxa milai mixali loxo Kilo Mita tamiꞌa o taꞌuve, la aneꞌi mimaisou Iesu mine mumuamuaꞌi no kupa loxou muneꞌe ꞌalai noxiꞌa. Aneꞌi mimaisou aloxo ne, la miꞌoloꞌolo. \v 20 Ia Anu muavuti la muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Enisi ane. Ngaꞌume uasi.” \v 21 Mimaisou la miꞌosasou mo minoꞌu mutelo no anu uaxa ne. Alaxu vilesisi, la uaxa muxali no tasiꞌi no tuala ane lexe ilalai no anu. \s1 Ta Mitema Aneꞌi Mikamulinu Iesu \p \v 22 Voxo vile iliꞌi, la ta mitema e mixolu no xalee vile no kupa paꞌumolu milavusou lexe uaxa vilesisi a muai mo ta molomolou Iesusi mitelai no anu mo milai, ia Anu uasi. \v 23 Ia uaxa seꞌi molu ne Tiberia muneꞌe muxali no xalee lia ꞌalai e Tila muvikala laixe mulai noxou Lataua, mo muvelunu veleti mulai noxiꞌa ta mitema sou miꞌou. \v 24 Ta mitema milavu lexe Iesu iloꞌa ta molomolou ixolu ne uasi, la sou mitelotelo no uaxa sou milai mikamulinu Iesu ne Kapenaumu. \s1 Iesu Anu Veleti sou Mauli \p \v 25 Aneꞌi mixalisou Iesu no kupa xalee vile, la mitaliꞌisou aloxo ꞌo, “Tila, nini neneꞌe ꞌo talu?” \v 26 Anu mukolineꞌi aloxo ꞌo, “Eni avikalangengi manina musuku. Ngemaisou sosovo noxilo, ia ngakakamulileli xo ngingi ngeꞌou veleti mo ngeꞌanaꞌana. \v 27 \x + \xo 6:27 \xt Ioa 6:48-58\x*Mamu ngaxaxai sou laꞌilali ane ukalu vitanisi, ngaxaxai sou laꞌilali ane ulosinge mauli ane ukalu uasi. Laꞌilali ane ne, anu Itema ꞌOlu molu ulosinge, xo Momu Lataua musosovosou lexe Anu uꞌoxonu xaixai noxou.” \v 28 Aneꞌi miavuti la mitaliꞌisou aloxo ꞌo, “Nexi taꞌoxonu mii maꞌia, la sou taꞌoxonu xaixai noxou Lataua? Anu umasaxainge lexe nenge taꞌoxonu.” \v 29 \x + \xo 6:29 \xt 1Ioa 3:23\x*Iesu mukolineꞌi aloxo ꞌo, “Xaixai noxou Lataua e Anu umasaxa lexe ngingi ngaꞌoxonu ne aloxo ꞌo. Ngamulaxu tangengi noxou itema e Lataua mupalusou muneꞌe.” \v 30 \x + \xo 6:30 \xt Mat 16:1; Ioa 2:18\x*La aneꞌi mitaliꞌisou la, “Sosovo maꞌia nini naꞌoxonu sou nexi tamaisou la tamulaxu tanexi noxine? Ia nini naꞌoxonu maꞌia?” \v 31 \x + \xo 6:31 \xt Mul 16:14-15; Iti 11:7-9; Lex 78:24\x*Tatei la ta totoxosixe miꞌou veleti ilemolu lexe Mana no xalee lia vitanisi aloxo mikaukavunu no nano no Lavuku Tavuna teinu, “Anu mulosiꞌa veleti molu no opo loxotolo sou miꞌou.” \v 32 Iesu muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Eni avikalangengi manina musuku. Mosesi ulosinge veleti molu no opo loxotolo uasi. Ia eni Mamilo ulosinge veleti maninasou molu no opo loxotolo. \v 33 Veleti noxou Lataua ne, Anu molu no opo loxotolo muluꞌe sou ulosiꞌa ta mitema no lia ꞌo mauli.” \p \v 34 Aneꞌi miavuti la mivikalanu aloxo ꞌo, “Tila, naitinexe veleti ane ne utotomu.” \v 35 \x + \xo 6:35 \xt Ioa 4:14\x*Iesu muavuti la muvikalaneꞌi lamana aloxo, “Eni veleti sou mauli. ꞌEi ane uneꞌe noxilo la anu umomomo sou usolixu uasi. Mo ꞌei ane umulaxu tanu noxilo la umomomo sou usoliu lexa la uasi. \v 36 Ia eni evikalangengi lexe ngemaisilo ne, ia ngamulaxu tangengi uasi. \v 37 Aneꞌi ane Mamilo ulosilo la ineꞌe noxilo, ia aneꞌi ane ineꞌe noxilo la umomomo sou eni akusaiꞌa uasi. \v 38 Tavaꞌu xo eni melo no opo loxotolo eluꞌe, la eni aꞌoxonu xaixai no anu masaxa noxilo uasi, no anu masaxa noxou ane mupalusilo eneꞌe. \v 39 \x + \xo 6:39 \xt Ioa 10:28-29; 17:12\x*Masaxa noxou ane mupalusilo eneꞌe ne, aloxo ꞌo. Mamu sou eni axovulaunu itema vile anu mulosilo, ia atulusiꞌa ukalusi no voxo ane sou kaluxu. \v 40 Xo masaxa noxou Mamilo ne aloxo ꞌo, ꞌenaꞌei ane umaisou ꞌOlu mo umulaxu tanu noxou, la unoꞌu mauli ane ukalu uasi. Eni atulusou itema ane ne no voxo ane sou kaluxu.” \p \v 41 Aneꞌi ta Iutaia mimunumunuxu Iesu, xo Anu muvikala lexe Anu veleti molu no opo loxotolo muluꞌe. \v 42 \x + \xo 6:42 \xt Mat 13:55\x*Aneꞌi mivikala aloxo ꞌo, “Iesu anu Iosepu ꞌolu mo nenge telavusiꞌa momu ilee nenu. Ia loxovaa la Anu muvikala lexe Anu molu no opo loxotolo muluꞌe ꞌo?” \v 43 Iesu muavuti la muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Ngamunumunu mamu.” \v 44 \x + \xo 6:44 \xt Ioa 6:65\x* “Mamilo e Anu mupalusilo eneꞌe ꞌo, Anu umasaxa lexe evile uneꞌe noxilo uasi, la anu umomomo sou uneꞌe noxilo uasi. Ia ꞌei ane uneꞌe noxilo ne, la eni atulusou no anu voxo sou kaluxu. \v 45 \x + \xo 6:45 \xt Ais 54:13\x*Kaukavu vile no anu lavuku noxiꞌa ta mitema sou palomatana muvikala aloxo ꞌo, ‘Lataua ulosiꞌa ta mitema lavulavu,’ ia ꞌenaꞌei ane ulomu mo ulavusou Mamilo la uneꞌe noxilo. \v 46 \x + \xo 6:46 \xt Ioa 1:18\x*Evile umaisou Mamilo uasi. Ia anu ane molu noxou Latauasi anusisi mumaisou. \v 47 \x + \xo 6:47 \xt Ioa 3:15-16\x*Eni avikalangengi manina musuku. ꞌEnaꞌei ane umulaxu tanu, la unoꞌu mauli kaluxu uasi. \v 48 \x + \xo 6:48 \xt Ioa 6:32, 58\x*Eni veleti sou mauli. \v 49 Ta totoxosinge miꞌou veleti ilemolu lexe Mana no xalee lia vitanisi, ia misoisoli mukalu. \v 50 Ia Anu veleti maninasou ꞌa ane molu no opo loxotolo muluꞌe lexe itema vile uꞌou la usoli uasi. \v 51 Eni veleti sou mauli e molu no opo loxotolo muluꞌe. Ia ꞌei ane uꞌou veleti ne, la anu unoꞌu mauli kaluxu uasi. Veleti ano ꞌo, anu vasimelo e ulosiꞌa ta mitema no lia mauli.” \p \v 52 Ta Iutaia milomusou vaikala noxou Iesu mukalu, la aneꞌi miꞌotosou anaxaꞌa ngatoꞌo. Mivikala aloxo ꞌo, “Itema ꞌo muvikala lexe ulosinge vasimolu mo taꞌou a loxovaa?” \v 53 Iesu muavuti la muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Eni avikalangengi manina musuku. Lexe ngingi ngaꞌou Itema ꞌOlu vasimolu mo ngaiexu sialuxu uasi, la nganoꞌu mauli uasi. \v 54 ꞌEnaꞌei ane uꞌou vasimelo mo uiexu sialuxo, la unoꞌu mauli kaluxu uasi. La sou eni atulusou no anu voxo kaluxu. \v 55 Xo vasimelo anu laꞌilali manina mo sialuxo anu lexa maninasou sou ngaiexu. \v 56 ꞌEi ane uꞌou vasimelo mo uiexu sialuxo, la eni axolu noxou mo anu uxolu noxilo. \v 57 \x + \xo 6:57 \xt 1Ioa 3:24\x*Aloxo Mamilo e Anu itemasou mauli mupalusilo eneꞌe mo emauli, ꞌenaꞌei ane uꞌou vasimelo ne la anu kalumo umauli noxilosi. \v 58 Anu veleti molu no opo loxotolo muluꞌe. Ta totoxosinge miꞌou veleti ilemo lexe Mana tatei, la misoisoli. Ia ꞌei ane uꞌou veleti ane ꞌo, la anu unoꞌu mauli kaluxu uasi.” \v 59 Iesu muxolu no nano no taasou lalotu noxiꞌa ta Iutaia ne Kapenaumu, la Anu mulosiꞌa vaivaikala ane ne. \s1 Iesu Anu Vaikala sou Mauli Maninasou \p \v 60 Ta molomolou tavuꞌalo milomusou vaivaikala ane ne, la mivikala aloxo ꞌo, “Vaivaikala ane ne, telomusou la laixe uasi. Nexi tamasaxa talomusou uasi.” \v 61 Iesu mulavusiꞌa lexe aneꞌi imunumunu la muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Loxovaa ngelomusou vaikala noxilo la muꞌoxo xavutalamengi masua? \v 62 Ngamaisou Itema ꞌOlu utelai no tuala e Anu muxolu tei no anu, la ngingi nganavaa? \v 63 Anu ane ulosinge mauli ne, anu Uleenu Tavuna. Mimii sou vasimenge ne, anu mii vitanisi. Vaivaikala ane eni evivikalangengixu ne, Anu uleenu mo mauli. \v 64 \x + \xo 6:64 \xt Ioa 13:11\x*Ia seꞌi no taiingengi imulaxu taneꞌi no anu vaikala noxilo uasi.” Iesu muvikala aloxo ne, xo Anu mulavusiꞌa aneꞌi ane imulaxu taneꞌi noxou uasi xe mulavusou tei ꞌei ane uꞌitalonu no avoꞌa ta mitema. \v 65 \x + \xo 6:65 \xt Ioa 6:44\x*Musolo vaikala la aloxo ꞌo, “Tavaꞌu aloxo ne, la sou eni evikalangengi tei aloxo ꞌo, ‘Lexe Mamilo usuꞌulinu uasi, la evile umomomo sou uneꞌe noxilo uasi.’” \p \v 66 Ta molomolou tavuꞌalo milomusou vaivaikala noxou Iesu aloxo ne, la tavuꞌalo noxiꞌa miꞌume milailai la iloꞌa ikei la ua. \v 67 Iesu mutaliꞌisiꞌa ta molomolou mavulovexa mulelia tamei aloxo ꞌo, “Loxovaa ngingi kalumo ngaꞌumesilo ngalai?” \v 68 \x + \xo 6:68 \xt Mat 16:16\x*Vile noxiꞌa ualasou lexe Saimoni Pita mukolinu aloxo ꞌo, “Tila, nexi talai noxou ꞌenaꞌei? Vaikala noxine anu ulosixe mauli e kaluxu uasi. \v 69 Nexi temulaxu tanexi mo telavusou lexe nini itema e Lataua musosovosine lexe nini Anu naꞌu.” \v 70 Iesu muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Eni melo esosovosinge ngingi mavulovexa mulelia tamei. Ia vile no taiingengi ne, uleenu masua vile a muxolu noxou.” \v 71 Iesu mulemolu Iudasi, anu Saimoni Isikarioti ꞌolu. Anu vile noxiꞌa ta molomolou mavulovexa mulelia tamei e iliꞌi la anu uꞌitalonu Iesu no avoꞌa ta mitema. \c 7 \s1 Iesu Mulai Mumaisou Voxo Tila Noxiꞌa ta Iutaia sou Tani Alelaxu Tavuna Noxou Lataua \p \v 1 \x + \xo 7:1 \xt Ioa 5:18\x*Xe iliꞌi, la Iesu ununalai no xalee lia tila ne Iutaia uasi. Xo ta tatila noxiꞌa ta Iutaia ilooxu sou lexe ivau. La sou Anu muxolu mo muxixaoxao no nano no xalee lia tila ne Xalilaiasi. \v 2 \x + \xo 7:2 \xt Liv 23:34\x*Io, voxo tila noxiꞌa ta Iutaia misosovosou voxo e ta totoxosiꞌa mixolu no tani alelaxu tavuna noxou Lataua no xalee lia vitanisi, muxali ꞌalai. \v 3 La Iesu ta vimovimou mivikalanu aloxo ꞌo, “Mamu nini naxolu lai ꞌo, nalai nuna no xalee lia tila ne Iutaia mo sou ta molomolomeni imaisou sosovo seꞌi nini naꞌoxonu. \v 4 Nini naxali lamana no ieꞌi ta mitema, la mii maꞌia naꞌoxonu ne, natalumeu uasi. Napalaꞌalixu mo ta mitema tavuꞌalo imaisine.” \v 5 \x + \xo 7:5 \xt Apo 1:14\x*Xo ta vimovimou kalumo imulaxu taneꞌi noxou uasi. \v 6 La sou Iesu muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Voxo noxilo a uxali uao. Ia voxovoxo ne, ngingi ngaꞌangingisi. \v 7 Ta mitema no lia ꞌo imasaxainge, ia imasaxailo uasi. Xo eni apalaꞌalixu ꞌiliꞌilixo masumasua ane aneꞌi iꞌoxoꞌoxonu. \v 8 Ngingi ngalai no anu voxo tila ne. Ia eni umomomo sou alai uasi. Xo voxo noxilo uxali uao.” \v 9 La sou Anu muxolu ne Xalilaia. \p \v 10 Ta vimovimou milutu la milai sou voxo tila ne. Iliꞌi la anu Iesu mumulineꞌi mulai, ia upalaꞌa noxiꞌa ta mitema uasi. Mutalumesi. \v 11 No anu voxo tila ne, la ta tatila noxiꞌa ta Iutaia imaisou Iesu iou uasi, la mitaliꞌisiꞌa ta mitema lexe Anu a uxolu neꞌei? \v 12 Ta mitema tavuꞌalo imunumunu noxiꞌa ngatoꞌo sou Iesu. Seꞌi ivikala lexe Anu itema laixe, xe seꞌi ivikala lexe Anu ukalakalavoineꞌi ta mitema. \v 13 Ia aneꞌi ta mitema ivikala tatila uasi. Xo miꞌumeꞌa ta tatila noxiꞌa ta Iutaia. \p \v 14 No nixi no anu voxo tila noxiꞌa ta Iutaia, la Iesu muꞌunalai no nano no taasou lalotu noxou Lataua sou musokou mulosiꞌa ta mitema lavulavu. \v 15 \x + \xo 7:15 \xt Mat 13:54; Luk 2:47\x*Ta tatila noxiꞌa ta Iutaia milomusou vaikala noxou Iesu, la mikuluke la mitaliꞌi aloxo ꞌo, “Itema ano ꞌo uvivikala loxo ꞌo xo mulai munoꞌu lavulavu neꞌei?” \v 16 \x + \xo 7:16 \xt Ioa 12:49; 14:10\x*Iesu mukolineꞌi aloxo ꞌo, “Lavulavu e eni elosiꞌa ta mitema ne, anu noxilo uasi. Anu molu noxou ane mupalusilo eneꞌe. \v 17 Lexe vile umulinu masaxa noxou Lataua, la anu ulavusou lexe lavulavu noxilo molu noxou Lataua ꞌo molu noxilosi. \v 18 \x + \xo 7:18 \xt Ioa 8:50\x*Anu ane uvikala no anu lavulavu noxousi, la anu umasaxa lexe ta mitema iꞌitinu ualasou. Ia anu ane umasaxa lexe uꞌitinu ualasou ane mupalusou uneꞌe ꞌo, anu uvikala manina mo ukalavoi uasi. \v 19 \x + \xo 7:19 \xt Apo 7:53; Rom 2:21-24\x*Mosesi mulosinge lapuloto noxou ne. Ia evile noxinge umulinu lapuloto ne uasi. Ia tavaꞌu loxovaa la ngingi ngavelo asoli?” \v 20 \x + \xo 7:20 \xt Ioa 8:48; 10:20\x*Aneꞌi mikolinu vaikala noxou aloxo ꞌo, “Uleenu vile masua a muxolu noxine! ꞌEi umasaxa lexe uvene?” \v 21 Iesu mukolineꞌi aloxo ꞌo, “Eni eꞌoxonu xaixai maꞌia tila ne, la sou ngingi ngexavutala piena no anu ꞌo. \v 22 \x + \xo 7:22 \xt Tav 17:9-13; Liv 12:3\x*Mosesi mulosinge voteꞌisou xooxoo ungasiꞌa ta molomolo. Ia anu molu noxou Mosesi uasi, molu noxiꞌa ta totoxosinge. La sou ngingi ngamuli lapuloto noxou sou xooxoo ungasiꞌa ta molomolo no voxo tavuna. \v 23 \x + \xo 7:23 \xt Ioa 5:8-10, 16\x*Ngingi ngavikala lexe ngamulinu lapuloto noxou Mosesi sou xooxoo ungasiꞌa ta molomolo, la ngingi ngaꞌoxonu no voxo tavuna kalumo. Ia loxovaa la eni epamaulinu itema no voxo tavuna kalumo, la ngingi laꞌiangenge o? \v 24 Iengi umaisou itemasi ka ngavikala lexe itema anu laixe uasi la anu masua aloxo ꞌo uasi. Ngalavusou itema laixe ukalu, la sou ngavikala lexe anu itema laixe uasi la anu masua.” \s1 Aneꞌi ta Mitema Mimasaxa Lexe Ilavusou Iesu Anu ꞌEi Manina \p \v 25 Io, ta mitema seꞌi ne Ielusalemu milomusou vaikala noxou Iesu, la mivikala lexe, “Anu itema ane ta mitema imasaxa lexe ivau ꞌole ane? \v 26 Anu ane uvivikalaneꞌi aneꞌi tavuꞌalo ne, ia aneꞌi ilea vaikala vile noxou uasi. Ta tatila noxiꞌa ta Iutaia, male ilavusou lexe Anu Kalisito uasi? \v 27 \x + \xo 7:27 \xt Ioa 7:41; 9:29\x*Ia nenge telavusou itema ne mo telavusou tualasou. Ia lexe Kalisito uxali, la evile umomomosou ulavusou lexe anu molu neꞌei uasi.” \v 28 \x + \xo 7:28 \xt Mat 11:27; Ioa 8:55\x*Iesu uao ulolosiꞌa ta mitema lavulavu no nano no taasou lalotu tatila noxou Lataua. Muavuti la muꞌava aloxo ꞌo, “Manina, ngingi ngelavusilo mo ngelavusou tualasilo. Ia eni aneꞌe ꞌo no anu masaxa noxilo uasi. Eni eneꞌe no anu masaxa noxou ane mupalusilo. Anu ne manina. Ngingi ngalavusou itema ane ne uasi. \v 29 Ia enisi elavusou. Xo eni melo noxou mo anu mupalusilo eneꞌe.” \v 30 \x + \xo 7:30 \xt Ioa 7:44\x*No anu vaivaikala noxou ne, la aneꞌi mitovonu lexe itetelisou, ia evile utetelisou uasi. Xo voxo noxou a uxali uao. \v 31 Ta mitema tavuꞌalo mimulaxu taneꞌi noxou la imunumunu sou ivikala aloxo ꞌo, “Lexe Kalisito uxali la male anu uꞌoxonu sosovo seꞌi uaulixu sosovo noxou itema ꞌo?” \s1 Ta Mitema Mipalusiꞌa ta Mitema sou Isaxilaꞌu Tani Tila Noxou Lataua sou Itetelisou Iesu \p \v 32 Ta Palisaio mixolu no taiineꞌi ta mitema la milomusiꞌa mimunumunusou Iesu. La sou aneꞌi ta tatilasiꞌa ta mitema sou iꞌelaxaꞌa ta sipsip iloꞌa ta Palisaio mipalusiꞌa ta mitema sou isaxilaꞌu tani tila noxou Lataua sou lexe ilai itetelisou. \v 33 La Iesu muavuti la muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Nenge nengeꞌa taxolu maxuvee uasi. Xo eni alivu alai noxou anu ane mupalusilo eneꞌe. \v 34 \x + \xo 7:34 \xt Ioa 8:21; 13:36\x*Ngingi ngakakamulileli la ngaxalisilo uasi mo umomomo sou ngingi nganeꞌe no tuala e eni alai no anu uasi.” \v 35 Ta tatila noxiꞌa ta Iutaia milomu aloxo ne, la mivikalaneꞌi ngatoꞌo aloxo ꞌo, “Itema ꞌo umasaxa lexe ulai neꞌei, la sou nenge tamaisou uasi o. Loxovaa anu ulai noxiꞌa ta mineminenge seꞌi miꞌume la milai mixolu no tuala tila ne Elenasi\f + \fr 7:35 \ft Elenasi ne aneꞌi ta mitema ta Xiliki.\f* sou ulosiꞌa lavulavu? \v 36 La sou Anu muvikala lexe, ‘Ngingi ngakakamulileli, la ngaxalisilo uasi,’ mo ‘Umomomo sou ngingi nganeꞌe no tuala e eni alai no anu uasi.’ Ia laaxu vaikala noxou ne a loxovaa?” \s1 Iesu Anu Mulemo Lexa sou Mauli \p \v 37 \x + \xo 7:37 \xt Liv 23:36; Ais 55:1; Ioa 4:14\x*No anu voxo kaluxu sou voxo tila noxiꞌa ta Iutaia, la anu Iesu mutulu mo muꞌava tila aloxo ꞌo, “ꞌEi ane usoliu lexa, la uneꞌe noxilo mo uie. \v 38 \x + \xo 7:38 \xt Ais 58:11\x*ꞌEi ane umulaxu tanu noxilo, la lexa sou mauli usiali no nano no tanu loxo Lavuku Tavuna teinu mulemolu.” \v 39 \x + \xo 7:39 \xt Ioa 16:7; 20:22; Apo 2:4\x*Lexa sou mauli ne, anu Uleenu Tavuna e ꞌei ane umulaxu tanu noxou Iesu, la anu unoꞌu iliꞌi. Xo no voxo ane ne, la Iesu ulivu ulai noxou Momu teitexi no opo loxotolo uao. La sou Lataua upalusou Uleenu Tavuna uluꞌe uasi. \s1 Ta Mitema Mikalipala Mixali Laoluxaꞌa Tamei \p \v 40 \x + \xo 7:40 \xt Ioa 6:14\x*Ta mitema milomusou vaikala noxou Iesu la seꞌi mivikala aloxo ꞌo, “Manina. Itema ꞌo Anu itema sou palomatana e Lataua mupalusou muluꞌe no lia ꞌo ꞌa,” \v 41 \x + \xo 7:41 \xt Ioa 1:46\x*ia seꞌi mivikala aloxo ꞌo, “Anu Kalisito.” Xe seꞌi mivikala aloxo ꞌo, “Kalisito ne, umomomo sou uxali ne Xalilaia uasi. \v 42 \x + \xo 7:42 \xt Lex 89:3-4; Mai 5:2\x*Xo Lavuku Tavuna muvikala lexe Kalisito uxali noxiꞌa Deviti ta ꞌiluꞌilusunu mo uxali ne Vetiliemu e Deviti muxolu no anu tei.” \v 43 La sou xavutalaiꞌa muxali iouiou noxou Iesu la aneꞌi mikalipala. \v 44 Moseꞌi mimasaxa lexe itetelisou Iesu, ia evile sou utetelisou uasi. \s1 Ta Tatilasiꞌa Imulaxu Taneꞌi Noxou Iesu Uasi \p \v 45 Iliꞌi la ta mitema sou isaxilaꞌu tani tila noxou Lataua milivu mixali noxiꞌa ta tatilasiꞌa ta mitema sou iꞌelaxaꞌa ta sipsip iloꞌa ta Palisaio. La aneꞌi mitaliꞌisiꞌa aloxo ꞌo, “Loxovaa la nganoꞌu itema ne uneꞌe ua?” \v 46 \x + \xo 7:46 \xt Mak 1:22\x*Aneꞌi ta mitema sou isaxilaꞌu tani tila noxou Lataua mikolineꞌi aloxo, “Evile uvivikala aloxo itema ꞌo tatei uasi.” \v 47 Ta Palisaio milomu aloxo ne, la mivikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Itema ne mukalavoingengi kalumo ne? \v 48 \x + \xo 7:48 \xt Ioa 12:42\x*Ngemaisixe nexi ta tatilasinge mo ta Palisaio o temulaxu tanexi noxou? Uasi manina. \v 49 Aneꞌi tavuꞌalo mipita ne ilavusou lapuloto noxou Mosesi uasi. La sou Lataua uꞌoxo masuaneꞌi ne.” \v 50 \x + \xo 7:50 \xt Ioa 3:1-2\x*Io, vile noxiꞌa ualasou lexe Nikodimo anu itema e muneꞌe noxou Iesu tei muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, \v 51 “No anu lapuloto noxinge, la umomomo sou tatulusou itema vile no anu vaivaikala vitanisi uasi. Talomu noxou laixe mo talavusou mii maꞌia ane anu muꞌoxonu, la sou tatulusou no anu vaivaikala.” \v 52 \x + \xo 7:52 \xt Ioa 7:41-42\x*Aneꞌi miavuti la mivikalanu aloxo ꞌo, “Male nini sie Xalilaia kalumo? Namalei laixe no anu Lavuku Tavuna, la sou nini nalavusou lexe itema sou palomatana vile uxali ne Xalilaia uasi.” \v 53 Aloxo ne, la sou aneꞌi milivulivu no taataasiꞌa. \c 8 \s1 Aneꞌi Mineꞌe ne Sema Vile sou Voteꞌi Noxou Iesu \p \v 1 Ia Iesu mulai no laxaꞌilu vile ilemo lexe Olivu. \v 2 No kakau manina, la Iesu mulivu mulai muꞌunalai no nano no taasou lalotu tatila noxou Lataua. La ta mitema tavuꞌalo milai noxou. Iesu mumaisiꞌa, la sou muxolu no lia sou mulosiꞌa lavulavu. \v 3 La ta mitema sou lapuloto iloꞌa ta Palisaio milai noxie sema vile sou voteꞌi e iꞌoxoꞌoxo ꞌiliꞌilixo sou voteꞌi. La minoꞌe sema ne, mineꞌene sou mitulusie no talaxaꞌa ta mitema \v 4 la mivikalanu Iesu aloxo ꞌo, “Tila, sema ꞌo ne nexi texalisie no mine iꞌoxoꞌoxo ꞌiliꞌilixo sou voteꞌi. \v 5 \x + \xo 8:5 \xt Liv 20:10; Lap 22:22-24\x*Ia lapuloto noxou Mosesi muvikalanenge lexe ꞌenaꞌei ane uꞌoxonu ꞌiliꞌilixo ane ne, la tavaꞌu no anu lavoꞌo mo usoli. Ia nini navikalanexi a loxovaa?” \v 6 Aneꞌi mitaliꞌisou aloxo ne sou itovonu lexe anu uleanu vaikala vile, la sou itulusou no anu vaivaikala. Ia Iesu mutangatulu sou mukaukavu no lia no anu avolu simisou. \v 7 \x + \xo 8:7 \xt Lap 17:7\x*Aneꞌi italitaliꞌisou la, la sou Iesu mutulu la muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “ꞌEi ane mulavusou lexe anu uꞌoxonu ꞌilixo vile masua uasi, la uvee no anu lavoꞌo tei.” \v 8 Muvikalaneꞌi aloxo ne mukalu, la mutangatulu no lia sou mukaukavu la. \v 9 Aneꞌi milomusou aloxo ne, la ta tatila milaa tei, la sou aneꞌi ta mitema milaa vilevilesi. Ia Iesu ilee sema ne, aneꞌisisi mixolu. \v 10 Iesu muavuti mutulu la mutaliꞌisie sema aloxo ꞌo, “Se ꞌo, ta mitema milai neꞌei? Evile utulusine no anu vaivaikala uasi?” \v 11 \x + \xo 8:11 \xt Ioa 5:14\x*Sema miavuti la mikolinu aloxo ꞌo, “Tila, evile uasi.” Iesu muavuti la muvikalane aloxo ꞌo, “Mo eni kalumo atulusine no anu vaivaikala uasi. Nalai, ia naꞌoxonu ꞌilixo masua la uasi.” \s1 Iesu Anu Telusiꞌa ta Mitema no Lia ꞌo \p \v 12 \x + \xo 8:12 \xt Ais 49:6; Ioa 1:4-9; 9:5; 12:46\x*Iesu muvikalaneꞌi ta mitema aloxo ꞌo la, “Eni telusiꞌa ta mitema no lia ukalusi. ꞌEi ane umulileli la anu umuamuaꞌi no isivoxo uasi manina. Anu unoꞌu lamana sou mauli.” \v 13 Ta Palisaio milomusou aloxo ne la mivikalanu aloxo ꞌo, “Nini navivikalasinesi. Navikala aloxo ne, la ta mitema imomomosou ilomuxu vaikala noxine uasi.” \v 14 \x + \xo 8:14 \xt Ioa 5:31-32; 7:28\x*Anu mukolineꞌi aloxo ꞌo, “Eni avivikalasilo, la vaikala noxilo ne manina. Xo eni elavusou lexe eni melo neꞌei mo alivu la alai neꞌei. Ia ngingi ngalavusou lexe eni melo neꞌei mo eni alai neꞌei uasi. \v 15 \x + \xo 8:15 \xt Ioa 12:47\x*Ngingi ngamaisou itema vilesi ka ngavikala lexe anu itema laixe o masua. Ia eni aꞌoxo aloxo ne uasi. \v 16 \x + \xo 8:16 \xt Ioa 5:30; 8:29\x*Lexe eni avikala lexe itema anu laixe o masua, la vaikala noxilo ne anu manina. Xo enisisi uasi. Nexi noxou Mamilo ane mupalusilo eneꞌe, tavikala lexe anu itema vile laixe o masua. \v 17 \x + \xo 8:17 \xt Lap 19:15\x*Xo lapuloto noxinge ne, mikaukavu lexe ta mitema tamei ivikala lamana la anu vaikala noxiꞌa ne manina. \v 18 \x + \xo 8:18 \xt 1Ioa 5:9\x*Nexi noxou Mamilo e mupalusilo eneꞌe ne, tavikala lamanasilo.” \v 19 Aneꞌi miavuti la mitaliꞌisou la, “Mamine ꞌava?” Anu mukolineꞌi aloxo ꞌo, “Ngingi ngalavusilo mo ngalavusou Mamilo uasi. Ia lexe ngalavusilo, la ngalavusou Mamilo kalumo.” \v 20 \x + \xo 8:20 \xt Ioa 7:30\x*Iesu mulosiꞌa ta mitema lavulavu no nano no taasou lalotu tatila noxou Lataua, la Anu mulemolu vaivaikala ane ne no paꞌumolu tani e ta mitema ilavusou ilea lamoli ulai noxou Lataua no anu. Ia evile sou utetelisou uasi. Xo voxo noxou uxali uao. \s1 Iesu Muvikala lexe Aneꞌi ta Mitema Imomomo sou Ilai no Anu Tuala Ane Anu Ulai no ꞌa Uasi \p \v 21 \x + \xo 8:21 \xt Ioa 7:34; 13:33\x*Iesu muavuti la muvikalaneꞌi la lexe, “Eni asou alai. Ia ngingi ngakakamulileli la ngamaisilo uasi. Ngingi ngasoli la ngaxolu vaꞌaxu noxilo. Tuala ane eni alai no anu ne, ngingi ngamomomo sou ngalai no anu uasi.” \v 22 Aneꞌi ta tatila noxiꞌa ta Iutaia milomusou aloxo ne, la mitaliꞌisiꞌa ngatoꞌo aloxo ꞌo, “Anu muvikala lexe nenge umomomo sou talai no tuala ane anu ulai no anu ne uasi. Ia loxovaa anu molu uvau?” \v 23 \x + \xo 8:23 \xt Ioa 3:31\x*Anu musolonu vaivaikala noxou la aloxo ꞌo, “Ngingi ngexali no lia ꞌo, la sou ngingi sou no lia ꞌosi. Ia eni melo teitexi, la sou eni sou no lia ꞌo uasi. \v 24 La sou eni evikalangengi lexe ngingi ngasoli la ngingi ngaxolu vaꞌaxu noxilo. Lexe ngingi ngamulaxu tangengi no ꞌa vaikala noxilo e eni elemolu lexe eni ꞌenaꞌei uasi, la ngingi ngasoli la ngingi ngaxolu vaꞌaxu noxilo.” \v 25 La aneꞌi mitaliꞌisou la aloxo ꞌo, “Nini ꞌenaꞌei?” Anu mukolineꞌi aloxo ꞌo, “Vaivaikala noxilo musoko tei xe muneꞌe mutalo vaimomo ꞌo, anu molu uvikalangengi lamana lexe eni ꞌenaꞌei. \v 26 Vaikala tavuꞌalo sou avikalangengi lexe ngingi ngamitema ta laixe uasi la ngingi ta masua, a uxoxolu. Ia anu ane mupalusilo eneꞌe ne, anu manina. Mii maꞌia eni alomusousi noxou la avikalaneꞌi ta mitema no lia ꞌo no anu.” \v 27 Aneꞌi ta Iutaia ilavusou lexe Anu uvivikalaneꞌixu Momu uasi. \v 28 \x + \xo 8:28 \xt Ioa 3:14\x*La sou Anu muvikalaneꞌi la aloxo ꞌo, “No voxo ane ngingi ngaꞌitinu Itema ꞌOlu utelai, la ngingi ngalavusou lexe eni ꞌenaꞌei xe eni alemolu mii vile no anu masaxa noxilo uasi, ia eni alemolu mii maꞌia e Mamilo mulosilosi. \v 29 Anu ane mupalusilo eneꞌe ne, anu a uxolu noxilo, ia uꞌumesilo uasi. Xo eni aꞌoxonu maꞌia la anu uꞌosasiloxusi.” \v 30 No anu vaivaikala noxou ne, la ta mitema tavuꞌalo mimulaxu taneꞌi noxou. \s1 Nexi ta Mutuꞌu Ovuxu Avalaamu \p \v 31 Anu muvikalaneꞌi ta Iutaia aneꞌi mimulaxu taneꞌi noxou aloxo ꞌo, “Taꞌei ane itetelisou lavulavu ane eni elosinge, la aneꞌi ixali ta molomolo noxilo manina. \v 32 La sou aneꞌi ilavusou vaikala manina, mo vaikala manina ne, molu ululusiꞌa.” \v 33 \x + \xo 8:33 \xt Mat 3:9\x*Aneꞌi mikolinu aloxo ꞌo, “Nexi ta mutuꞌu ovuxu Avalaamu mo evile usakisakinexi uasi. Io tavaꞌu loxovaa, la sou nini nevikala lexe ilulusixe?” \v 34 \x + \xo 8:34 \xt Rom 6:16, 20\x*Anu mukolineꞌi la aloxo ꞌo, “Eni avikalangengi manina musuku. ꞌEi ane uꞌoxoꞌoxo ꞌiliꞌilixo masumasua la ꞌilixo ane ne musakisakiinu. \v 35 Itema sou ipalupalusou ne, uxolu talo noxou tatananu taasou uasi, ia ꞌolusi anu uxoxolu ne utotomu. \v 36 La sou ꞌolu ululusinge la evile usakisakingengi la uasi manina. \v 37 Eni elavu lexe ngingi Avalaamu ta mutuꞌu ovuxu. Ia vaikala noxilo uxolu no tangengi uasi, la sou ngingi ngavikala lexe ngavelo mo asoli. \v 38 Eni avivikalangengixu mii maꞌia ane eni emaisou noxou Mamilo. Ia ngingi ngaꞌoxonu mii maꞌia ane Maminge mulosiengixu.” \v 39 \x + \xo 8:39 \xt Mat 3:9\x*Aneꞌi mivikala aloxo ꞌo, “Nexi mutuꞌu ovunexe Avalaamu.” La Anu mukolineꞌi la aloxo ꞌo, “Manina lexe ngingi mutuꞌu ovungenge Avalaamu, la ngingi ngamulinu ꞌilixo maꞌia ane anu muꞌoxonu. \v 40 Eni eaꞌalomengixu mii ane manina molu noxou Lataua, ia ngingi ngamasaxa lexe ngavelo mo asoli. ꞌIlixo ane ne, Avalaamu uꞌoxonu uasi. \v 41 \x + \xo 8:41 \xt Ais 63:16\x*Ngingi maminge uꞌoxonu ꞌilixo ane ne, la sou ngingi ngamulinu ne.” Aneꞌi mikolinu aloxo ꞌo, “Nexi ta ꞌolovoteꞌi uasi. Nexi Mamixe vilesisi, ane anu Lataua.” \v 42 Anu muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Lexe ngingi Lataua ta ꞌolu, la ngingi ngamasaxailo. Xo eni melo noxou Lataua mo a eneꞌe ꞌo. Eni eneꞌe no anu masaxa noxilo uasi, ia anu Lataua molu mupalusilo eneꞌe. \v 43 Loxovaa, vaikala noxilo lamana noxinge uasi? Anu lamana uasi, xo tavaꞌu aloxo ꞌo. Sangalinge umomomo sou ulomusou vaikala noxilo laixe uasi. \v 44 \x + \xo 8:44 \xt 1Ioa 3:8\x*Ngingi ngexali noxou maminge anu Satani mo ngaꞌosa sou ngamulinu masaxa noxou maminge ne. Tei manina anu itema sou uveꞌa ta mitema mo utetelisou vaikala manina uasi. Xo vaikala manina ne, uxolu noxou uasi. Anu ukalavoineꞌi ta mitema la anu uvikala no anu vaikala noxou. Xo anu itema sou kalavoi mo anu kalavoi momu. \v 45 Ia eni avikala manina musuku, la sou ngingi ngamulaxu tanengi no anu vaikala noxilo uasi. \v 46 \x + \xo 8:46 \xt 2Ko 5:21; 1Pi 2:22\x*Evile uvikala manina lexe eni esusu no anu mii maꞌia? Eni asusu no anu mii vile uasi. Ia lexe eni avikala manina musuku, la loxovaa la ngingi ngamulaxu tangengi noxilo ua? \v 47 \x + \xo 8:47 \xt 1Ioa 4:6\x*ꞌEnaꞌei ane noxou Lataua, la anu ulomusou vaikala noxou. Tavaꞌu xo ngingi ngalomuxu uasi, la ngingi noxou uasi.” \s1 Iesu Muvikala Lexe, “Avalaamu Uxali Uao Ia Enisi a Exolu” \p \v 48 \x + \xo 8:48 \xt Mak 3:21-22\x*Ta Iutaia milomusou vaikala noxou la mikolinu aloxo ꞌo, “Nexi tevikala manina lexe nini itema sie Samalia mo uleenu vile masua a muxolu noxine.” \v 49 Anu muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Eni uleenu vile masua uxolu noxilo uasi. Eni atoxonu Mamilo, ia ngingi ngatoxoleli uasi. \v 50 Eni aꞌiti ualasilo uasi. Ia itema vile mo molu uꞌitinu ualasilo. Anu molu umaisou xaixai noxilo lexe eni eꞌoxonu laixe o uasi la masua. \v 51 \x + \xo 8:51 \xt Ioa 5:24\x*Eni avikalangengi manina musuku. Lexe ꞌei ane umulinu vaikala noxilo, la anu umomomo sou usoli uasi.” \v 52 Ta tatila noxiꞌa ta Iutaia miavuti la mivikalanu la aloxo ꞌo, “Vaimomo ꞌo nexi telavusou lexe uleenu vile masua a uxoxolu noxine! Avalaamu iloꞌa ta mitema sou palomatana misoisoli mukalu. Ia nini nevikala lexe ꞌei ane umulinu vaikala noxine la umomomo sou usoli uasi. \v 53 Loxovaa nini tatila noxou mutuꞌu ovunexe Avalaamu? Ia anu iloꞌa ta mitema sou palomatana misoisoli. Ia nini navikala loxo ꞌo xo nini ꞌenaꞌei manina?” \v 54 Anu mukolineꞌi aloxo ꞌo, “Lexe eni melo aꞌitinu ualasilo, la anu uala ne mii vitanisi. Anu ane uꞌitinu ualasilo ne, anu Mamilo e ngingi ngalemolu lexe Anu Lataua noxinge. \v 55 Ia ngingi ngalavusou uasi. Enisisi elavusou. Lexe eni avikala lexe alavusou uasi, la eni itema sou kalavoi loxo ngingi ne. Eni elavusou, la sou amulinu vaikala noxou. \v 56 Mutuꞌu ovungenge Avalaamu muxavutalanu voxo noxilo la anu muꞌosa. Xe anu mumaisou muxali, la muꞌosa.” \v 57 Ta Iutaia mivikalanu aloxo ꞌo, “Nini tauu iexene uxali loxo mavulovexa taꞌuve uao, ia loxovaa la nevikala lexe nemaisou Avalaamu?” \v 58 \x + \xo 8:58 \xt Ioa 1:1\x*Anu mukolineꞌi aloxo ꞌo, “Eni avikalangengi manina musuku. No voxo ane Avalaamu uxali uao, la eni a exolu.” \v 59 Aneꞌi milomusou vaikala noxou Iesu aloxo ne, la minoꞌu lavoꞌo sou lexe ivau no anu. Ia Anu mutalume la muꞌume no nano no taasou lalotu tatila noxou Lataua, la mulai no ale. \c 9 \s1 Iesu Mupamaulinu Itema Vile Iou Seleveenu no Mine Nenu Mivoꞌonu \p \v 1 Iesu iloꞌa ta molomolou mimua-muaꞌi milai la mixalisou itema vile iou seleveenu no mine nenu mivoꞌonu mo. \v 2 \x + \xo 9:2 \xt Ese 18:20; Luk 13:2, 4\x*Aneꞌi ta molomolou mimaisou itema ne, la mitaliꞌisou Iesu aloxo ꞌo, “Tila, tavaꞌu loxovaa, la sou itema ꞌo iou seleveenu no mine nenu mivoꞌonu mo ꞌo? Loxovaa momu ilee nenu miꞌoxonu ꞌilixo masumasua, uasi anu muꞌoxonu, la sou anu iou seleveenu o?” \v 3 \x + \xo 9:3 \xt Ioa 11:4\x*Anu mukolineꞌi aloxo ꞌo, “Momu ilee nenu mo anu iꞌoxonu ꞌilixo masumasua uasi. Xaixai noxou Lataua uxali no ꞌa mauli noxou, la sou ta mitema imaisou lamana no ieꞌi. \v 4 Aso a uxoxolu o, la nenge taꞌoxonu xaixai noxou e mupalusilo eneꞌe. Xo ꞌolovoxo uxali la umomomo sou taꞌoxonu xaixai vile la uasi. \fig |alt="Jesus heals a blind man" src="IB04130.TIF" size="col" loc="Jhn chp 9" copy="Illustration by Dr. Farid Faadil. Used by permission." ref="Ioanesi 9:4" \fig* \v 5 \x + \xo 9:5 \xt Mat 5:14; Ioa 8:12\x*No mine eni axolu no lia ꞌo, la eni telusiꞌa ta mitema no lia ꞌo ukalusi.” \v 6 \x + \xo 9:6 \xt Mak 8:23\x*Anu muvikala aloxo ne xe mukalu, la mutuve muluꞌe no lia sou muxiunu lia ilou tuvexu. Xe mukalu la munoꞌu sou muteinu muvaxa no iou itema ne. La muvikalanu aloxo ꞌo, \v 7 “Nalai mo naꞌuinu ieni no kupa ne Siloamu (laaxu vaikala Siloamu ne, lexe itema e mipalusou mulai).” Itema ne mulai muꞌuinu iou mukalu, la mumalei laixe xo iou lamana mukalu. La anu mulivu no taasou. \v 8 Anu muxali no tani, la ta mitema no tuala noxou iloꞌa ta mitema e mimaisou uxolu ulingalinga, mivikala aloxo ꞌo, “Itema e ulingalinga mimii, anu male ane?” \v 9 Seꞌi mivikala lexe, “Anusi ane.” Xe seꞌi mivikala lexe, “Uasi, itema ne, iou loxo anu ane iou seleveenu.” Ia anu molu muavuti la muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Enisi ano!” \v 10 La aneꞌi mitaliꞌisou lexe, “Loxovaa la ieni muxali lamana?” \v 11 La anu mukolineꞌi aloxo ꞌo, “Itema vile ualasou lexe Iesu muxiunu lia ilou tuvexu la muteinu no ieli. Mo mupalusilo lexe alai aꞌuinu ieli no kupa ne Siloamu. Eni elai eꞌuinu la sou ieli muxali lamana o.” \v 12 Aneꞌi miavuti la mitaliꞌisou aloxo ꞌo, “Itema ne anu ꞌava?” Anu mukolineꞌi aloxo ꞌo, “Eni alavusou uasi.” \p \v 13-14 Iesu muxiu lia ilou tuvexu muxali loxo pita mo muteinu no iou itema e iou seleveenu ne, no voxo tavuna. La sou itema ne ta tulanu minoꞌu mulai noxiꞌa ta Palisaio. \v 15 Milai mixali noxiꞌa ta Palisaio mukalu, la ta Palisaio kalumo mitaliꞌisou lexe, “Nini neꞌoxo a loxovaa la sou ieni lamana o?” La anu mukolineꞌi aloxo ꞌo, “Itema ne muteinu pita no ieli mo mupalusilo elai eꞌuinu ieli. La sou emalei laixe o.” \v 16 Ta Palisaio seꞌi miavuti la mivikala aloxo ꞌo, “Nexi telavusou lexe Lataua upalusou itema ane ne, uneꞌe ꞌo uasi. Xo anu utaxanu voxo tavuna uasi.” Ia seꞌi noxiꞌa mivikala aloxo ꞌo, “Loxovaa la anu itema masua, ia anu muꞌoxonu sosovo ne?” Xavutalaiꞌa muxali iouiou la sou aneꞌi mikalipala. \v 17 \x + \xo 9:17 \xt Ioa 4:19\x*La sou aneꞌi mitaliꞌisou itema iou seleveenu la aloxo ꞌo, “Itema e muꞌoxonu ieni lamana ne, nini nexavutala lexe anu ꞌenaꞌei?” Anu mukolineꞌi aloxo ꞌo, “Anu itema sou palomatana vile.” \v 18 Ta tatila noxiꞌa ta Iutaia imulaxu taneꞌi no anu vaikala noxou lexe anu iou seleveenu ia muxali lamana, la uasi. La sou miꞌavaliꞌa momu ilee nenu mineꞌe. \v 19 Aneꞌi miavuti la mitaliꞌisiꞌa ilou aloxo ꞌo, “Ngingi ngongou ꞌilinge e nenu mivoꞌonu la iou seleveenu ano? Ia tavaꞌu loxovaa, la sou iou laixe o?” \v 20 Aneꞌi ilou mikolineꞌi aloxo ꞌo, “Nexi telavusou lexe anu ꞌilixe mo nenu mivoꞌonu la iou seleveenu. \v 21 Ia nexi talavusou lexe ꞌenaꞌei mupamaulinu, la sou iou muxali lamana a loxovaa o uasi. Ngataliꞌisou la sou anu molu uvikalangengi. Xo anu muleme muxali tila mo anu tanu.” \v 22 Aneꞌi ilou mivikala aloxo ne, xo ta tatila noxiꞌa ta Iutaia misakiinu vaikala lexe ꞌei ane upalaꞌalixu lexe Iesu anu Kalisito, la umomomo sou iloꞌa ixolu ipita sou ilotu uasi. \v 23 Tavaꞌu aloxo ne, la sou momu ilee nenu mivikala lexe ngataliꞌisou xo anu muleme muxali tila mo anu tanu. \p \v 24 Aneꞌi miꞌavalou itema e iou seleveenu alaxu tameisou la, la mivikalanu aloxo ꞌo, “Nini navikala manina lexe mii maꞌia muxali noxine la sou naꞌitinu Lataua ualasou. Nexi telavusou lexe itema ne Anu itema masua.” \v 25 Anu mukolinu vaikala noxiꞌa la muvikala aloxo ꞌo, “Eni alavusou lexe Anu itema masua uasi la itema laixe o uasi. Ia mii vilesisi eni elavusou lexe ieli seleveenu ia vaimomo ꞌo ieli lamana.” \v 26 Aneꞌi miavuti la mitaliꞌisou la aloxo ꞌo, “Itema ane ne, muꞌoxonu mii maꞌia noxine la sou ieni lamana o?” \v 27 Anu mukolineꞌi aloxo ꞌo, “Eni evikalangengi tei, ia ngingi ngalomu noxilo uasi. Tavaꞌu loxovaa la ngatalitaliꞌisilo la. Male ngingi kalumo ngamasaxa lexe ngaxali loxo ta molomolo noxou?” \v 28 Aneꞌi milomusou vaikala noxou aloxo ne la milavixu aloxo, “Ninisi ane nini namolomolo noxou. Ia nexi ta molomolou Mosesi. \v 29 Nexi telavusou vaikala noxou Lataua anu muvikalanu Mosesi. Ia nexi talavusou itema ane ne lexe molu ꞌava uasi.” \v 30 Anu muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Eni ekuluke xo ngingi ngevikala lexe ngalavusou itema ne molu neꞌei uasi. Ia eni elavusou lexe itema ne, mupaipounu ieli la lamana. \v 31 \x + \xo 9:31 \xt Lex 34:15\x*Nenge telavusou lexe Lataua ulomuxaꞌa ta mitema e mixolu vaꞌaxu noxou uasi. Mo telavusou lexe ꞌei ane utoxonu Lataua mo umulinu masaxa noxou, la Lataua ulomusou mii maꞌia anu ulemolu ulai noxou. \v 32 Tatei mo muneꞌe mutalo vaimomo ꞌo, evile ulomusou aꞌalo vile sou itema vile nenu mivoꞌonu la iou seleveenu, ia itema vile upaipounu mo iou lamana, uasi. \v 33 Lexe Lataua upalusou uneꞌe uasi, la umomomo sou uꞌoxonu mii vile loxo ne uasi.” \v 34 \x + \xo 9:34 \xt Lex 51:5\x*No anu vaikala noxou ne la aneꞌi mikolinu aloxo ꞌo, “No mine nenine mivoꞌoneni mo muneꞌe mutalo vaimomo ꞌo, nini itema masua manina. Ia tavaꞌu loxovaa la nini nalosixe lavulavu o?” Aneꞌi miavuti la mikusau mulai no ale. \s1 Ta Mitema Aneꞌi Imulaxu Taneꞌi Noxou Iesu Uasi La Aneꞌi Loxo Ieꞌi Seleveenu \p \v 35 Iesu mulomusou lexe aneꞌi mikusau itema ne, la Anu mulai mukamulinu. Muxalisou itema ne la muvikalanu aloxo ꞌo, “Nini namulaxu taneni noxou Itema ꞌOlu o uasi?” \v 36 Anu mukolinu vaikala noxou aloxo ꞌo, “Tila, navikalalelixu itema ne, mo sou eni amulaxu taleli noxou.” \v 37 Iesu muvikalanu aloxo ꞌo, “Nini nemaisou. Anu ane ngongou ngavivikala ne.” \v 38 Anu itema ne muvikalanu lexe, “Tila, eni emulaxu taleli noxine.” La sou anu muxolaꞌu tavaꞌu voꞌuxu muluꞌelai sou mulotu noxou. \v 39 Anu muvikalanu la aloxo ꞌo, “Eni eneꞌe ꞌo sou atulusiꞌa ta mitema no anu vaivaikala. Eni aꞌoxonu aloxo ne sou lexe ta mitema ane ieꞌi seleveenu ne, ieꞌi uxali lamana, ia aneꞌi e ieꞌi lamana ne uxali seleveenu.” \v 40 \x + \xo 9:40 \xt Mat 15:14\x*Ta Palisaio seꞌi mixoxolu ne milomusou vaikala noxou Iesu la mitaliꞌisou aloxo ꞌo, “Loxovaa nexi kalumo iexi seleveenu?” \v 41 Iesu mukolinu taliꞌi noxiꞌa aloxo ꞌo, “Lexe ngingi iengi seleveenu la umomomosou ngingi ngasusu uasi. Ia ngingi ngevikala lexe iengi lamana, la susu noxinge a uxoxolu o.” \c 10 \s1 Iesu Anu Itema Laixe sou Usaxilaꞌa ta Sipsip \p \v 1 Iesu muvikalaneꞌi ta Palisaio la aloxo ꞌo, “Eni avikalangengi manina musuku. Itema vile uꞌuna no aitengaxu vimelusiꞌa ta sipsip uasi, ia uiliꞌesou vimelu la anu itema sou pakali mo itema sou utaxusou mii vitanisi. \v 2 Ia itema ane uꞌunalai no aitenga ne, anu itema sou usaxilaꞌa ta sipsip. \v 3-4 Itema sou usaxilaꞌu aitenga ne, ukisiinu aitengasou itema ne sou uꞌunalai. Anu umoxoꞌu ualasiꞌa ta sipsipiu la itongo xolinu, la sou imulinu sou iloꞌa ilai no ale. Aneꞌi iuatulai ukalu, la anu uulaxuneꞌi. \v 5 Ia lexe itema vilemo uneꞌe uulaxuneꞌi, la aneꞌi iꞌumeꞌume xo ilavusou itema ne mo itongonu xolinu uasi.” \v 6 Iesu muvikala latilovo ne, ia aneꞌi ilavusou laaxu mii maꞌia e Anu mulelemolu ne uasi. \p \v 7 Aneꞌi ilavusou uasi, la sou Iesu muvikalaneꞌi la aloxo ꞌo, “Eni avikalangengi manina musuku. Eni aitengaxu vimelusiꞌa ta sipsip. \fig |alt="shepherd with sheep in sheepfold" src="LB00014B.TIF" size="col" loc="Jhn 10:7" copy="Louise Bass © The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="Ioanesi 10:7" \fig* \v 8 \x + \xo 10:8 \xt Iel 23:1-2; Ese 34:2-3\x*Aneꞌi ane miuli noxilo ne, aneꞌi ta mitema sou pakali mo ta mitema sou itaxusou mimii vitanisi. Ia ta sipsip ilomuxaꞌa uasi. \v 9 Enisi eni aitenga. ꞌEi ane uꞌuna noxilo la anu umauli mo uꞌuna xe ulaa ulai no ale sou uꞌaniꞌani iaꞌeiaꞌe. \v 10 Itema sou pakali uneꞌe sou upakali mo uveꞌa xe uꞌoxo masuaneꞌi ta sipsip. Ia eni eneꞌe sou lexe aneꞌi imauli mo mauli ne uꞌanaꞌana. \v 11 \x + \xo 10:11 \xt Lex 23:1; Pal 7:17\x*Eni amitema laixe sou asaxilaꞌa ta sipsip. Xo eni aꞌosa sou asolisiꞌa ta sipsip noxilo. \v 12 \x + \xo 10:12 \xt Apo 20:29\x*Itema sou usaxilaꞌa ta sipsip uꞌavalou itema vile sou uneꞌe uxaxai noxou. Ia no voxo sou aꞌaa vova uxali, la itema ne anu uꞌumesiꞌa ta sipsip mo ulai. Xo anu tatananeꞌi ta sipsip manina uasi. La sou aꞌaa vova ne uneꞌe ungangasiꞌa xe ulelemulineꞌi. \v 13 Tavaꞌu xo anu uxaxaisou lamolisi la uxavutalaneꞌi ta sipsip uasi. \v 14 Eni amitema laixe sou asaxilaꞌa ta sipsip. Eni elavusiꞌa xe aneꞌi milavusilo. \v 15 \x + \xo 10:15 \xt Mat 11:27; 1Ioa 3:16\x*Aloxo Mamilo mulavusilo xe eni elavusou Mamilo. Mo eni a sou auluasiꞌa ta sipsip. \fig |alt="shepherd protects sheep" src="BA03030.tif" size="col" loc="Jhn 10:15" copy="Elsie Anna Wood, S.P.C.K., London. Redone by Louise Bass. Used by permission." ref="Ioanesi 10:15" \fig* \v 16 \x + \xo 10:16 \xt Ais 56:8; Ese 34:23\x*Ta sipsip seꞌi ixolu no nano no vimelu uasi, la sou eni anoꞌa iꞌuna. Aneꞌi itongonu xolileli mo ixali laꞌoluxaꞌa vilesisi. \v 17 \x + \xo 10:17 \xt Pil 2:8-9\x*Tavaꞌu Mamilo umasaxailo, xo eni auluasiꞌa ta sipsip sou eni alivunoxu maulixo. \v 18 Evile umomomo sou ukalusou maulixo vitanisi uasi. No anu masaxa noxilo, eni aꞌitalonu maulixo. Eni amomomo sou aꞌitalonu maulixo mo amomomo sou alivunoxu. Mamilo muvikalaleli lexe eni aꞌoxonu aloxo ne.” \p \v 19 Ta tatila noxiꞌa ta Iutaia milomusou vaikala noxou Iesu aloxo ne, la aneꞌi mikalipala. \v 20 Xo tavuꞌalo noxiꞌa mivikala aloxo ꞌo, “Uleenu vile masua a uxolu noxou, la sou uꞌoxonu uxovulaulau ne. Loxovaa la ngingi ngalolomu noxou ne?” \v 21 Xe seꞌi mivikala aloxo ꞌo, “Anu uvivikala la uvikala loxo itema e uleenu masua uxolu noxou uasi. Uleenu masua umomomo sou upamaulinu itema iou seleveenu uasi.” \s1 Aneꞌi ta Iutaia Imulaxu Taneꞌi Noxou Iesu Uasi \p \v 22 No imama ane ne, la voxo tila noxiꞌa ta Iutaia sou isosovosou voxo sou mikisiinu tani tila noxou Lataua muxali ne Ielusalemu. \v 23 No voxo ane ne, la anu voxo sou sivo mo tani lelemesou. Iesu muꞌunalai no tani tila noxou Lataua la mumuamuaꞌi no matavalaxu tani ilemolu lexe matavala noxou Solomoni. \v 24 Ta Iutaia mimaisou Iesu la mineꞌe mipita mixaliliiou la mivikalanu aloxo ꞌo, “Nini neꞌoxonexi texavutala piena maxuveeni misevile lexe nini ꞌenaꞌei manina. Lexe nini Kalisito, la navikalanexi lamana.” \v 25 La Anu mukolineꞌi aloxo ꞌo, “Eni evikalangengi, ia ngingi ngamulaxu tangengi no anu vaikala noxilo uasi. Sosovo ane eni eꞌoxonu no anu xavi noxou Mamilo, Anu molu uvikalangengi lamana lexe eni ꞌenaꞌei manina. \v 26 Ngingi ngamulaxu tangengi noxilo uasi, xo ngingi ta sipsip noxilo uasi. \v 27 Ta sipsip noxilo itongonu xolileli mo eni elavusiꞌa, la sou aneꞌi imulileli. \v 28 \x + \xo 10:28 \xt Ioa 3:16; 6:39\x*Eni alosiꞌa mauli ane kaluxu uasi mo aneꞌi imomomo sou isoli la uasi. Ia evile umomomo sou utokineꞌi no avolo uasi. \v 29 Mamilo ane Anu mulosilo ta sipsip ne, Anu tila no anu mimii latala ukalusi. Evile umomomo sou utokineꞌi no avolu uasi. \v 30 Xo nexi noxou Mamilo ne, nexi vilesisi.” \p \v 31 Ta Iutaia milomusou vaikala noxou aloxo ne, la minoꞌu lavoꞌo sou lexe ivau la. \v 32 Ia Anu mukolineꞌi aloxo ꞌo, “Eni elosiengixu sosovo tavuꞌalo Anu molu noxou Mamilo. Ia loxovaa sosovo anevaa masua no iengi, la sou ngingi laꞌiangengeilo lexe ngavelo no anu lavoꞌo?” \v 33 \x + \xo 10:33 \xt Liv 24:16\x*Aneꞌi mikolinu aloxo ꞌo, “Nexi tavene no anu lavoꞌo sou sosovo vile masua uasi. Tavaꞌu manina aloxo. Nini nevikala masua mulai noxou Lataua. Xo nini namitemasi ia nevikala lexe nini Lataua.” \v 34 \x + \xo 10:34 \xt Lex 82:6\x*La Anu mukolineꞌi la aloxo ꞌo, “Nenge telavusou lexe kaukavu vile muxolu no nano no Lavuku Tavuna teinu. Mikaukavu aloxo ꞌo, ‘Eni evikalangengi lexe ngingi ngexali loxo ta latalataua.’ \v 35 Lavuku Tavuna ulavusou uxiuxiu uasi. Io Lataua mumoxoꞌa ta mitema tei e minoꞌu vaikala noxou lexe aneꞌi loxo ta latalataua. \v 36 Ia ngingi ngaxavutalanu itema e Lataua musosovosou lexe Anu naꞌu mo mupalusou muluꞌe no lia ꞌo loxovaa? Tavaꞌu loxovaa la sou ngingi ngevikala lexe eni evikala masua mulai noxou lexe, ‘Eni Lataua ꞌOlu?’ \v 37 Lexe eni aꞌoxonu xaixai noxou Mamilo uasi, la ngamulaxu tangengi noxilo uasi. \v 38 \x + \xo 10:38 \xt Ioa 14:10-11\x*Ia lexe eni aꞌoxonu xaixai noxou, la ngamulaxu tangengi no anu vaikala noxilo uasi, ngamulaxu tangengi no anu xaixai e eni eꞌoxonu. Mo sou ngingi ngalavusou lexe Mamilo a muxolu noxilo xe eni exolu noxou.” \v 39 Anu muvikala aloxo ne mukalu, la aneꞌi itovo lexe itetelisou la ua. Anu muꞌume la mulai. \p \v 40 \x + \xo 10:40 \xt Ioa 1:28\x*Anu muꞌume mulai la muxisaꞌisou lexa ne Ioridani sou mulai muxolu no xalee lia e Ioanesi muꞌulosiꞌa ta mitema tei. \v 41 Anu mulai muxolu ne, la ta mitema tavuꞌalo milai noxou la mivikalanu aloxo ꞌo, “Ioanesi uꞌoxonu sosovo vile uasi. Ia mii maꞌia ane anu muaꞌalosou itema ꞌo ne, anu manina.” \v 42 No xalee lia ne, la ta mitema tavuꞌalo mimulaxu taneꞌi noxou. \c 11 \s1 Lasarusu Musoli \p \v 1 \x + \xo 11:1 \xt Luk 10:38-39\x*Ioxe, itema vile ualasou lexe Lasarusu, anu mupipiena. Tualasou ne Vetania iloꞌa Mata ilee vimoe Malia. \v 2 \x + \xo 11:2 \xt Ioa 12:3\x*Malia e vimoe Lasarusu mupipiena ne, ane sema sou e inixiu ueli tumaꞌu lailaixe noxou tatila tavaꞌu ka iiasou no anu laxusie. \v 3 Lasarusu mupipiena, la sou ta vimovimou ta sema tamei ne misova vaikala mulai noxou Iesu lexe, “Tila, itema e nini nemasaxau misevile ne pipiena muꞌoxonu.” \v 4 \x + \xo 11:4 \xt Ioa 9:3\x*Anu mulomusou la muvikala aloxo ꞌo, “Pipiena ane ne sou uꞌoxonu itema usoli uasi. Anu sou ta mitema imaisou Lataua xaviinu la iꞌitinu ꞌOlu ualasou no anu.” \v 5 Anu mumasaxaiꞌa Mata ilee vimoe Malia mo Lasarusu manina, \v 6 la sou Anu mulomu lexe Lasarusu mupipiena, la Anu muxolu ne voxo tamei la. \v 7 Xe iliꞌi, la Anu muvikalaneꞌi ta molomolou aloxo ꞌo, “Nengeꞌa talivu talai ne Iutaia la.” \v 8 Aneꞌi ta molomolou miavuti la mivikalanu aloxo ꞌo, “Tila, maxuveeni uasi, la ta Iutaia mivikala lexe ivene no anu lavoꞌo mo nasoli. Ia nini navikala lexe nenge talivu talai noxiꞌa la?” \v 9 Iesu mukolineꞌi aloxo ꞌo, “Itema vile umuamuaꞌi no aso usokou no kakau mo ulai uxali no ꞌolovoxo, la umomomo sou ulapau uasi. Xo anu umuamuaꞌi no lamana. \v 10 Ia itema ane umuamuaꞌi no ꞌolovoxo, la anu ulapau. Xo lamana sou umuamuaꞌi no anu uasi.” \v 11 Anu muvikala aloxo ne xe mukalu, la mulai sou muvikalaneꞌi ta molomolou aloxo ꞌo, “Menexinge Lasarusu soxu a muai. Ia eni alai sou atulusou.” \v 12 Ta molomolou miavuti la mivikalanu aloxo ꞌo, “Tila, lexe anu uai, la anu uai ne la sou laixenu la utulu.” \v 13 Ia Anu mulemolu soli noxou Lasarusu. Ia ta molomolou mikalavoi lexe anu mulemolu ne uai si. \v 14 La sou Anu muvikalaneꞌi lamana aloxo ꞌo, “Lasarusu musoli. \v 15 Ia eni eꞌosa xo eni alai noxou uasi sou lexe ngingi ngamulaxu tangengi noxilo iliꞌi. Nengeꞌa talai noxou.” \v 16 \x + \xo 11:16 \xt Mak 14:31\x*Ia Tomasi ualasou vile lexe Didimasi, muvikalaneꞌi ta menexu aloxo ꞌo, “Nenge nengeꞌa Tila talai mo tasoli.” \s1 Iesu Muvikala Lexe, “Eni Amitema sou Atulusiꞌa ta Mitema Misoisoli Mo Alosiꞌa Mauli” \p \v 17 Lasarusu musoli mo miꞌasixu voxo tamiꞌa mukalu, la Iesu iloꞌa ta molomolou milai mixali ne Vetania. \v 18 Tuala ane ne, muxolu ꞌalai ne Ielusalemu mo mumomomo loxo Kilo Mita tatalu. \v 19 Ta Iutaia tavuꞌalo mineꞌe mixolu noxiꞌa Mata ilee Malia sou mivaitaoneꞌi ilou. Xo vimoꞌa muꞌumesiꞌa. \v 20 Mata milomu lexe Iesu a muxali, la milai noxou. Ia Malia mixolu no tanisi. \v 21 Mata milai mixali noxou Iesu, la mivikalanu aloxo ꞌo, “Tila, lexe nini naxolu ꞌo, la vivilo umomomo sou usoli uasi. \v 22 Ia eni elavusou lexe mii maꞌia nini nalinga ulai noxou Lataua, la Anu ulosinesi.” \v 23 Iesu muvikalane aloxo ꞌo, “Vivine maasi ꞌo la utulu.” \v 24 \x + \xo 11:24 \xt Ioa 6:40\x*Ane mivikalanu aloxo ꞌo, “Eni elavusou lexe no voxo ane ta mitema misoisoli itulu, la anu utulu kalumo.” \v 25 Anu muvikalane la aloxo ꞌo, “Eni amitema sou atulusiꞌa ta mitema misoisoli mo alosiꞌa mauli. ꞌEi ane umulaxu tanu noxilo, la anu usoli no anu vasimolu ia uleenu umauli. \v 26 Ia ꞌei ane umauli mo umulaxu tanu noxilo, la anu umomomo sou usoli uasi. Loxovaa nini nemulaxu taneni no anu vaikala ane ne?” \v 27 \x + \xo 11:27 \xt Ioa 6:69\x*Ane mivikalanu aloxo ꞌo, “Ani. Tila. Eni emulaxu taleli lexe nini Kalisito Lataua ꞌOlu e Anu mupalusou sou lexe uluꞌe no lia ꞌo.” \v 28 Ane mivikala aloxo ne xe mukalu, la milivu milai no tani sou miꞌavalie vimoe Malia mineꞌe noxie. La mivikalane aloxo ꞌo, “Tila anu a muxali mo Anu muꞌavaline.” \v 29 Malia milomu aloxo ne, la alaxu vilesisi milutu milai noxou. \p \v 30 Iesu uꞌunalai no tuala ne Vetania uao. Anu muxolu no xalee e Mata milai mixalisou no anu. \v 31 Ta Iutaia e mineꞌe sou mivaitaꞌo ne, iloꞌa Malia mixolu no tani. Ia aneꞌi mimaisie Malia milutu sou milai, la aneꞌi mimuline xo mikalavoi lexe ane ilai itama no lulusou Lasarusu. \v 32 Malia milutu milai mixali no xalee e Iesu mututulu ne, xe mimaisou la milapau muluꞌe no tavaꞌu sou mixavutalane noxou. La mivikalanu aloxo ꞌo, “Tila, lexe nini naxolu ꞌo, la vivilo umomomo sou usoli uasi.” \v 33-34 Anu mumaisie Malia iloꞌa ta Iutaia mineꞌe ne mitama, la laꞌiaxu xe tanu lili. La sou mutaliꞌisiꞌa aloxo ꞌo, “Ngeꞌasixu ava?” Aneꞌi mikolinu aloxo ꞌo, “Tila, naneꞌe mo namaisou.” \v 35 La Anu mutama. \v 36 Aneꞌi ta Iutaia mimaisou Iesu mine mutama la mivikala aloxo ꞌo, “Ngamaisou. Anu tanuxu misevile.” \v 37 \x + \xo 11:37 \xt Ioa 9:6-7\x*Xe seꞌi noxiꞌa mivikala aloxo ꞌo, “Itema ne, mupamaulinu itema iou seleveenu. Ia loxovaa la upamaulinu Lasarusu ua?” \s1 Aneꞌi ta Iutaia Tavuꞌalo Imulaxu Taneꞌi Noxou Iesu Uasi \p \v 38 Iesu laꞌiaxu xe tanu lili la, la mulai muxali no lulu. Lulu ne miꞌasou no tavaꞌu maea, ia mitaulovonu no anu lavoꞌo vile. \v 39 La Anu muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Ngaxexeenu lavoꞌo ne.” Mata e ane vimoe musoli ne, mivikalanu aloxo ꞌo “Tila, vaimomo ꞌo anu tumaꞌu. Xo anu voxoxu tamiꞌa sou ano.” \v 40 Anu muavuti la muvikalane aloxo ꞌo, “Tei la eni evikalaneni lexe nini namulaxu taneni noxilo, la sou nini namaisou xavi noxou Lataua.” \v 41 La sou aneꞌi mixexeenu lavoꞌo no lulu anaxu ne. Iesu iou mulai teitexi la mulinga aloxo ꞌo, “Mamilo. Eni alemolu laixe musuku ulai noxine, xo nini nelomusou linga noxilo. \v 42 Eni elavusou lexe utotomu ne nini nalomusou linga noxilo. Ia eni alinga aloxo ne sou ta mitema itulutulu ꞌo imulaxu taneꞌi lexe nini nepalusilo eneꞌe.” \v 43 Anu mulinga aloxo ne mukalu, la muꞌava aloxo ꞌo, “Lasarusu, nauatu!” \s1 Vaikala Noxou Iesu Anu Mupalaꞌalixu ne Utulusiꞌa ta Mitema no ꞌa Vaivaikala \r (Mat 26:1-5; Mak 14:1-2; Luk 22:1-2) \p \v 44 La anu muuatu no ale, ia lavalava e mikuponu vasimolu no anu ne, a uxoxolu no vasimolu. La sou Anu muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Ngalulusou mo ulai.” \fig |alt="Lazarus coming out of grave" src="CN01769B.TIF" size="col" loc="Jhn 11:44" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Ioanesi 11:44" \fig* \p \v 45 \x + \xo 11:45 \xt Ioa 7:31\x*Ta Iutaia tavuꞌalo ane mineꞌe noxie Malia ne, mimaisou mii maꞌia ane Iesu muꞌoxonu ne la mimulaxu taneꞌi noxou. \v 46 \x + \xo 11:46 \xt Luk 16:31\x*Ia seꞌi noxiꞌa mimaisou aloxo ne, la milai noxiꞌa ta Palisaio sou miaꞌaloiꞌa no anu mii maꞌia ane Iesu muꞌoxonu ne. \v 47 La sou ta tatila noxiꞌa ta mitema sou iꞌelaxaꞌa ta sipsip iloꞌa ta Palisaio, miꞌavaliꞌa ta tatila sou isaxilaꞌa ta Iutaia mineꞌe mipita. La mivikala aloxo ꞌo, “Itema ꞌo muꞌoxonu sosovo tavuꞌalo, ia nenge taꞌoxo mii maꞌia ulai noxou? \v 48 Lexe nenge ienge uvaxaꞌusi, la ta mitema tavuꞌalo imulaxu taneꞌi noxou. Ia ta Romu ilomusou lexe ta mitema tavuꞌalo imulinu, la aneꞌi ineꞌe la ikalusinge mo inoꞌu lianenge.” \v 49 Vile no taiineꞌi ne, ualasou lexe Kaiapasi anu kisiꞌa ta mitema sou iꞌelaxaꞌa ta sipsip no nano no anu tauu ie ane ne, anu muxolu. La muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Ngingi ngalavusou mii vile uasisi manina. \v 50 Ngingi ngalavusou uasi? Laixe lexe itema vilesisi unoꞌu tanixaꞌa ta mitema mo usoli la ta mitema iulua uasi.” \v 51 Anu mulemolu no anu xavutala noxousi uasi. Anu kisiꞌa ta mitema sou iꞌelaxaꞌa ta sipsip no tauu ie ane ne. La sou anu mutotokalasou Iesu aloxo ne. Muvikala lexe Iesu usolisiꞌa ta Iutaia \v 52 \x + \xo 11:52 \xt Ioa 10:16\x*iloꞌa Lataua ta ꞌolu ane miꞌume milai mixolu no tuatuala ne, sou ulivilixaꞌa ineꞌe ipita vilesisi. \v 53 \x + \xo 11:53 \xt Ioa 5:18\x*La no voxo ane ne, la aneꞌi ikamuli voteꞌi sou lexe ivau usoli. \p \v 54 Aloxo ne, la sou Iesu umuamuaꞌi no ieꞌi ta tatila noxiꞌa ta Iutaia la uasi. Mulutu la iloꞌa ta molomolou milai no xalee vile ꞌalai no xalee lia vitanisi. Xe iliꞌi la aneꞌi milai no tuala vile ilemo lexe Epalaimu mo mixolu. \v 55 Voxo tila noxiꞌa ta Iutaia misosovosou voxo sou Lataua Iou Muvaxaiꞌa a muxali ꞌalai. Voxo ane ne uxali uao, la ta mitema tavuꞌalo no tuatuala milailai ne Ielusalemu milalaxi sou iꞌoxonu mimii seꞌi sou Lataua uxexeenu susu maꞌia aneꞌi miꞌoxonu. \v 56 Ta mitema mixali ne Ielusalemu, la mikamuli Iesu. Mitulu no nano no taasou lalotu tatila noxou Lataua, la mitaliꞌisiꞌa ngatoꞌo aloxo ꞌo, “Ngingi ngexavutala loxovaa? Anu uneꞌe no anu voxo tila ꞌo kalumo?” \v 57 Ta tatilasiꞌa ta mitema sou iꞌelaxaꞌa ta sipsip iloꞌa ta Palisaio mimulaxu vaikala noxiꞌa ta mitema lexe, “Ngingi ngamaisou Iesu iou, la nganeꞌe ngavikalanexi lamana lexe Anu a uxolu neꞌei. La sou nexi talai tatetelisou.” \c 12 \s1 Sema Vile Minixiꞌu Ueli E Tumaꞌu Lailaixe noxou Iesu Kisou \r (Mat 26:6-16; Mak 14:3-9) \p \v 1 \x + \xo 12:1 \xt Ioa 11:1, 43\x*Voxo muxatele vile a uxolu sou voxo tila noxiꞌa ta Iutaia isosovosou voxo sou Lataua Iou Muvaxaiꞌa uxali. La Iesu iloꞌa ta molomolou milivu mineꞌe ne Vetania. No tuala ane ne, anu Lasarusu e Iesu mutulusou uxoxolu no anu. \v 2 \x + \xo 12:2 \xt Luk 10:40\x*Ta mitema mixutuxu laꞌilali sou iloꞌa Iesu mixolu miꞌani. Aneꞌi miꞌoxonu aloxo ne sou imaxaꞌu ꞌosaꞌila noxiꞌa ulai noxou. Mata mivau laꞌilali mulai no luu, ia Lasarusu a muxolu no taiineꞌi aneꞌi iloꞌa Iesu iꞌaniꞌani. \v 3 \x + \xo 12:3 \xt Luk 7:37-38\x*Ia Malia minoꞌu ueli e tumaꞌu lailaixe tuꞌumaxu mumomomo loxo Gramu itemaxu mavulovexa mo itemaxu taꞌuve (300) ia lamoli tatila sou ilotonu no anu, la mineꞌe minixiu noxou Iesu tavaꞌu. Minixiꞌu mukalu la miiasou no anu laxusie. La tumaꞌu lailaixe ne, mutaasou tani no nano ne mukalusi. \v 4 Ia molomolou vile ualasou lexe Iudasi Isikarioti anu e iliꞌi la uꞌitalonu Iesu no avoꞌa ta mitema. Muavuti la muvikala aloxo ꞌo, \v 5 “Loxovaa la ueli e tumaꞌu lailaixe ꞌo uai mo ta mitema ilotonu ua? Ilotonu la tanoꞌu Denalia itemaxu mavulovexa mo itemaxu taꞌuve (300) sou usuꞌulineꞌi ta mitema ane iꞌa mimii uasi.” \v 6 Anu muvikala aloxo ne sou kalavoisi. Anu uxavutalaneꞌi ta mitema ane iꞌa mimii uasi, ꞌole uasi. Anu itema sou pakali xo anu musaxilaꞌu lamoliꞌa la upakalinu no voxovoxo. \v 7 Iesu mulomusou vaikala noxou, la muvikalanu aloxo ꞌo, “Ieni uvaxaie sema ꞌo. Eni elavu lexe sema ꞌo misaxilaꞌu ueli ane tumaꞌu lailaixe ne sou voxo e aneꞌi iꞌasixo ꞌole. \v 8 \x + \xo 12:8 \xt Lap 15:11\x*Ta mitema e iꞌa mimii uasi ne, ngingi ngongiꞌa ngaxolu maxuveeni. Ia eni amomomo sou nengeꞌa taxolu maxuveeni uasi.” \p \v 9 Ta Iutaia tavuꞌalo milomu lexe Iesu anu uxolu ne Betania, la mineꞌeneꞌe. Aneꞌi mineꞌe sou imaisou Iesusi uasi, mineꞌe sou imaisou Lasarusu e Iesu mutulusou ꞌole kalumo. \v 10 Ta tatilasiꞌa ta mitema sou iꞌelaxaꞌa ta sipsip mivivikala sou ikamuli voteꞌi sou ivau Lasarusu kalumo. \v 11 \x + \xo 12:11 \xt Ioa 11:45\x*Xo ta Iutaia tavuꞌalo mimaisou Iesu mutulusou Lasarusu, la miꞌumesiꞌa mo mimulaxu taneꞌi noxou la mimulinu. \p \v 12 No voxo vile iliꞌi, la ta mitema tavuꞌalo ane mineꞌe ne Ielusalemu sou voxo tila ne milomu lexe Iesu a uneneꞌe ne Ielusalemu. \v 13 \x + \xo 12:13 \xt Lex 118:25-26; Ioa 1:49\x*La aneꞌi milai sou milooxu la mimolo xoolou volovoloxu. Miꞌava mulai noxou Iesu aloxo ꞌo, \q1 “Napamaulinexi! \q2 Lataua ualusine xo nini neneꞌe sou nasosovosou. \q2 Lataua ualusou tatananu tuala ne Isilaeli!” \p \v 14 Iesu uneneꞌe ne Ielusalemu ne la munoꞌu donki ꞌilie vile la mutelo muxolu no latanu. Xo kaukavu vile muxolu no nano no Lavuku Tavuna teinu muvikala aloxo ꞌo, \q1 \v 15 \x + \xo 12:15 \xt Sek 9:9\x*“Ta Sioni ta ꞌiliiliꞌa ta sema, ngaꞌume uasi. \q2 Ngamaisou, tatananu tuala noxinge a uneneꞌe. \q2 Anu muxolu no latanu donki ꞌilie vile.” \p \v 16 \x + \xo 12:16 \xt Ioa 2:22\x*Tei la ta molomolou Iesu ilavusou mimii ane muxali ne uasi. Ia no voxo ane Iesu musoli xe mutulu, la aneꞌi mixavutalanu kaukavu muai no nano no Lavuku Tavuna teinu ne mulelemolu anu Iesusi. La sou mixavutalanu mimii e ta mitema miꞌoxo noxou ne. \v 17 Ta mitema tavuꞌalo e mimaisou Iesu mutulusou Lasarusu ne, misolo aꞌalo sou Lasarusu mulai noxiꞌa ta mitema. \v 18 Aneꞌi milomusou aꞌalo sou Lasarusu aloxo ne, la sou aneꞌi milai sou milooxu Iesu. \v 19 Ta Palisaio mimaisiꞌa ta mitema aloxo ne la mivikalaneꞌi ngatoꞌo lexe, “Nenge tetovonu voteꞌi iouiou sou lexe tatetelisou, la uasi. Ngamaisou! Ta mitema tavuꞌalo no tuatuala ukalusi a imulinu ukalu.” \p \v 20 Ta mitema mineneꞌe sou ilotu no ꞌa voxo tila ne, la ta Xiliki seꞌi kalumo a mineꞌe. \v 21 Aneꞌi mineꞌe noxou Pilipi, anu sou tuala ne Vetesaida no xalee lia tila ne Xalilaia, la mivikalanu aloxo ꞌo, “Tila, nexi temasaxa lexe tamaisou Iesu.” \v 22 Pilipi mulutu la mulai noxou Andeleasi sou ilou milai mivikalanu Iesu. \v 23 \x + \xo 12:23 \xt Ioa 13:31-32; 17:1\x*Anu muvikalaneꞌi ilou aloxo ꞌo, “Voxo ane sou Itema ꞌOlu usoli muxali ꞌalai mukalu la Lataua uitinu ualasou. \v 24 \x + \xo 12:24 \xt 1Ko 15:36\x*Eni avikalangengi manina musuku. Lexe uiti ngiaxu vile ulapau no lia ia uꞌui uasi, la uleme uasi. Ia lexe ulapau no lia ia uꞌui, la sou anu uleme mo uneneꞌa. \fig uiti ngiaxu|alt="wheat" src="HK00099B.TIF" size="col" loc="Jhn 12:24" copy="Horace Knowles © The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972." ref="Ioanesi 12:24" \fig* \v 25 \x + \xo 12:25 \xt Mat 16:25\x*Itema ane anu umasaxau maulixu sou lia ꞌo, la anu uxovulaunu. Ia itema ane umasaxau maulixu sou lia ꞌo uasi, la unoꞌu mauli no lia ꞌo mo unoꞌu mauli ane kaluxu uasi. \v 26 ꞌEi ane umasaxa lexe uxali itema sou xaixai noxilo, la umulilelisi. Mo nexi noxou taxolu tapita. Itema ane uxaxai noxilo, la Mamilo uitinu ualasou. \p \v 27 \x + \xo 12:27 \xt Lex 6:3; 42:5; Mat 26:38\x*Vaimomo ꞌo eni tale lili manina. Ia eni avikala loxovaa? Eni avikala lexe, ‘Mamilo, nini naxexeenu tuꞌutuꞌumaxu ane no voxo ane uneꞌe.’ Ia uasi, eni elavu lexe eneꞌe sou voxo ane ꞌo. \v 28 Mamilo, nini namaxaꞌu xavineni noxiꞌa ta mitema mo sou aneꞌi imaisou la iꞌitinu ualasine.” La Lataua muvikalanu molu no opo loxotolo muluꞌe aloxo ꞌo, “Eni emaxaꞌu xavi noxilo mukalu. Ia eni amaxaꞌu alaxu vile la.” \v 29 Ta mitema tavuꞌalo e mitulutulu ꞌalai noxou Iesu ne, mivikala lexe milomusou leleꞌe mupau. Ia seꞌi mivikala aloxo ꞌo, “Uasi, angelo vile muvikalanu.” \v 30 Ia Anu muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Vaikala e ngelomusou ne, anu sou usuꞌulileli uasi. Anu sou usuꞌulingengi. \v 31 Vaimomo ꞌo, anu voxo sou Lataua utulusiꞌa ta mitema no lia ꞌo ukalusi no anu vaivaikala. Mo ukusau itema e anu usaxilaꞌa ta mitema no lia ꞌo ulai no ale. \v 32 \x + \xo 12:32 \xt Ioa 3:14\x*Ia no mine aneꞌi iꞌitileli atelai, la eni apitaneꞌi ta mitema ineꞌe noxilo.” \v 33 \x + \xo 12:33 \xt Ioa 19:6\x*Anu muvikala aloxo ne sou uvikala lamana lexe Anu usoli a loxovaa. \v 34 \x + \xo 12:34 \xt Lex 110:4; Ais 9:7; Tan 7:14\x*Ta mitema milomusou la mivikala aloxo ꞌo, “Nexi telomu lexe Lavuku Tavuna muvikala lexe Kalisito umomomo sou usoli uasi. Ia loxovaa la nini nevikala lexe Itema ꞌOlu iꞌitinu utelai. Anu Itema ꞌOlu ne, ꞌenaꞌei manina?” \v 35 \x + \xo 12:35 \xt Ioa 8:12\x*Anu muvikalaneꞌi la aloxo ꞌo, “Lamana ne a uxolu noxinge, ia umomomo sou uxolu maxuveeni uasi. Lamana uao a uxolu ꞌo, la ngingi ngamuamuaꞌi xo isivoxo uxali la usuꞌasinge. Itema ane umuamuaꞌi no isivoxo, la anu ulavusou lexe ulai ꞌava uasi. \v 36 \x + \xo 12:36 \xt Ep 5:8\x*Uao lamana uxoxolu ꞌo, la ngamulaxu tangengi no anu, mo sou ngaxali loxo lamana ta ꞌolu.” \p Iesu muvivikalaneꞌi aloxo ne mukalu, la Anu mulai sou mutalume. \v 37 Anu muꞌoxonu sosovo tavuꞌalo mo mimaisou, ia imulaxu taneꞌi noxou uasi. \v 38 \x + \xo 12:38 \xt Ais 53:1\x*Xo Aisaia, itema sou palomatana mukaukavunu tatei a muxali manina ꞌo. Muvikala aloxo ꞌo, \q1 “IAUE, ꞌei umulaxu tanu no anu vaikala noxixe? \q2 Xe nini nemaxau xavineni mulai noxiꞌa ta ꞌei?” \p \v 39 Aneꞌi imulaxu taneꞌi noxou Iesu uasi, xo Aisaia muvikala la aloxo ꞌo, \q1 \v 40 \x + \xo 12:40 \xt Ais 6:10\x* “Anu muꞌoxo ieꞌi seleveenu mo mutatusou oponeꞌi. \q2 Tavaꞌu aloxo ne xo anu umasaxa lexe \q2 aneꞌi umomomo sou itongonu xaixai noxou Lataua \q2 mo ilavusou mo ilivu ulai noxou sou upamaulineꞌi la uasi.” \p \v 41 \x + \xo 12:41 \xt Ais 6:1\x*Aisaia muvikala aloxo ne xo anu mumaisou Iesu solixu la vaivaikala noxou ne sou Iesusi. \v 42 \x + \xo 12:42 \xt Ioa 9:22\x*Ia tavuꞌalo noxiꞌa ta tatila noxiꞌa ta Iutaia ne mimulaxu taneꞌi noxou Iesu ia ipalaꞌalixu taneꞌi uasi. Xo miꞌume noxiꞌa ta Palisaio. Ta Palisaio milavu lexe aneꞌi imulaxu taneꞌi noxou la ikusaiꞌa mo iloꞌa ixolu ipita sou ilotu uasi. \v 43 \x + \xo 12:43 \xt Ioa 5:44\x*Aneꞌi ta tatilasiꞌa ta Iutaia ne imasaxa lexe ta mitema iꞌitinu ualasiꞌasi, io imasaxa lexe Lataua uꞌitinu ualasiꞌa uasi. \p \v 44 Iesu muꞌava mulai noxiꞌa ta mitema aloxo ꞌo, “ꞌEi ane umulaxu tanu noxilo, la anu umulaxu tanu noxilosi uasi. Anu umulaxu tanu noxou ane mupalusilo eneꞌe kalumo. \v 45 \x + \xo 12:45 \xt Ioa 14:9\x*ꞌEi ane umaisilo, la anu umaisou anu ane mupalusilo eneꞌe kalumo. \v 46 Eni eneꞌe no lia ꞌo loxo lamana sou lexe anu ane umulaxu tanu noxilo ne uxolu no isivoxo uasi. \v 47 \x + \xo 12:47 \xt Ioa 3:17\x*ꞌEi ane ulomusou vaikala noxilo ia umulinu uasi, la eni umomomo sou atulusou no anu vaivaikala uasi. Xo eni eneꞌe sou aloxo ne uasi, eneꞌe sou apamaulineꞌi ta mitema no lia ꞌo. \v 48 ꞌEi ane uxiu tumalou noxilo mo unoꞌu vaivaikala noxilo uasi, la anu utulu no anu vaivaikala. Vaikala ane eni alelemolu ꞌo, anu molu utulusou itema no anu vaivaikala no voxo kaluxusou. \v 49 Vaivaikala e eni alelemolu ꞌo, eni aꞌoxonu no anu xavutalaxeni uasi. Anu ane mupalusilo eneꞌe, anu molu uvikalalelixu, la sou eni apalaꞌalixu noxinge. \v 50 Eni elavusou lexe vaikala noxou Mamilo ne, uxalilixu mauli ane kaluxu uasi. La sou vaikala ane eni alelemolu ꞌo ne, anu molu muvikalalelixu la sou eni alelemolu.” \c 13 \s1 Iesu Muꞌuinu ta Molomolou Tavaꞌa \p \v 1 Ioxe, voxo tila noxiꞌa ta Iutaia isosovosou voxo sou Lataua Iou Muvaxaiꞌa uxali uao, la Iesu mulavusou lexe anu voxo noxou a muneꞌe ꞌalai. Voxo sou uꞌumesou lia no lia ꞌo, ia ulivu ulai noxou Momu. Anu mumasaxaiꞌa aneꞌi ta naꞌu no lia ꞌo, la sou Anu mulosieixu alauna noxou mukalusi mulai noxiꞌa. \v 2 \x + \xo 13:2 \xt Luk 22:3; Ioa 13:27\x*No mine aneꞌi mipita sou iꞌani, la Satani mulosou Iudasi Isikarioti, Saimoni ꞌolu xavutala masua sou lexe anu uꞌitalonu no avoꞌa ta mitema. \v 3 \x + \xo 13:3 \xt Ioa 3:35; 16:28\x*Iesu mulavu lexe Momu muꞌitalonu mimii latala mukalusi no avolu mo anu molu noxou mo ulivu ulai noxou, \v 4 la sou Anu muavuti mutulu sou muxexeenu tokolomo noxou. Anu muxexeenu mukalu, la munoꞌu lavalava vile sou iiasiiasi no anu la mutupokonu no vaimolu. \v 5 La munixiu lexa muluꞌe no anu latotope vile. Munixiu mukalu, la musokou sou muꞌuinu tavaꞌa ta molomolou xe uiasoiasou no anu lavalava sou iiasiiasi e mutupokonu ꞌole. \v 6 Muꞌuinu tavaꞌa xe muneꞌe muxali noxou Saimoni Pita, la anu muvikalanu aloxo ꞌo, “Tila, lovoxaa la sou nini nauinu tavaꞌilo?” \fig |alt="Jesus washing someoneꞌs feet" src="cn01799B.tif" size="col" loc="Jhn 13:6" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Ioanesi 13:6" \fig* \v 7 Iesu mukolinu aloxo ꞌo, “Mii maꞌia ane eni aꞌoxoꞌoxonu ꞌo nini nalavusou uasi. Ia iliꞌi la sou nini nalavusou.” \v 8 Ia Pita muvikalanu la aloxo ꞌo, “Mamu, nauinu tavaꞌilo uasi.” Anu muvikalanu la aloxo ꞌo, “Ia lexe eni auinu tavaꞌine uasi, la umomomo sou nenge nengei taxaxai tapita uasi.” \v 9 Saimoni Pita muvikalanu aloxo ꞌo, “Tila, aloxo ne la nauinu tavaꞌilosi uasi. Nauinu avolo ilou kisilo kalumo.” \v 10 \x + \xo 13:10 \xt Ioa 6:64, 70-71; 15:3\x*Iesu muvikalanu la aloxo ꞌo, “Itema ane muꞌulo mukalu la umomomo sou uꞌulo la uasi. Anu uuinu tavaꞌusi. Xo vasimolu ne malemalenga. Ia ngingi malemalengaꞌinge mukalu, ia ngingi latala ne uasi.” \v 11 Xo Iesu mulavusou lexe vile no taiineꞌi ne, uꞌitalonu no avoꞌa ta mitema, la sou Anu muvikalaneꞌi lexe aneꞌi latala ne malemalenga ukalusi uasi. \p \v 12 Anu muꞌuinu tavaꞌa mukalu la mutaa tokolomou, la sou mulivu mulai muxolu no tanixu. Anu muavuti la mutaliꞌisiꞌa aloxo ꞌo, “Ngingi ngelavusou mii maꞌia ane eni eꞌoxonu noxinge ꞌo? \v 13 Ngingi ngamoxoꞌilo lexe itema sou ulosinge lavulavu mo tilasinge. Anu laixe sou lexe ngingi ngamoxoꞌilo aloxo ne. Xo eni amitema aloxo ne. \v 14 \x + \xo 13:14 \xt Mat 20:28; Luk 22:27\x*Aloxo eni tilasinge mo itema sou ulosinge lavulavu eꞌuinu tavaꞌinge la ngingi ngaꞌuinu ta menexinge tavaꞌa ngatongatoꞌo kalumo. \v 15 \x + \xo 13:15 \xt Pil 2:5; Kol 3:13; 1Pi 2:21\x*Eni eꞌoxou aloxo ne sou ngingi ngamaisou la ngamulinu aloxo ꞌo eni eꞌoxo noxinge. \v 16 \x + \xo 13:16 \xt Mat 10:24\x*Eni avikalangengi manina musuku. Itema sou xaixai vile ne, anu utila noxou tilasou uasi. Mo itema sou upalupalusou ne, utila noxou anu ane mupalusou ne uasi. \v 17 Ngingi ngelavusou mimii e eni elosiengixu mukalu. Ia lexe ngingi ngaꞌoxonu la Lataua ualusinge. \v 18 \x + \xo 13:18 \xt Lex 41:9\x*Eni avivikalasinge ngingi latala uasi. Ia eni elavusiꞌa ta mitema ane eni esosovosiꞌa. Ia kaukavu vile muai no nano no Lavuku Tavuna teinu muxali manina. Mikaukavunu aloxo ꞌo, ‘Itema ane nexi noxou tavaꞌisuxu laꞌilali ꞌo ne, anu sou utaxapalisilo.’ \v 19 \x + \xo 13:19 \xt Ioa 14:29; 16:4\x*Mii ane uxali noxilo uao, la eni avikalangengixu tei. Mo sou mii ane ne uxali, la ngingi ngamulaxu tangengi lexe itema ane ne enisi. \v 20 \x + \xo 13:20 \xt Mat 10:40\x*Eni avikalangengi manina musuku. ꞌEnaꞌei ane uꞌosa sou unoꞌu itema ane eni epalusou, la anu uꞌosa sou unoꞌilo kalumo.” La ꞌenaꞌei ane uꞌosasilo mo unoꞌilo, la anu uꞌosasou ꞌei ane mupalusilo eneꞌe. \s1 Iudasi Anu sou Uꞌitalonu Iesu no Avoꞌa ta Mitema sou ꞌOtoꞌoto \r (Mat 26:20-25; Mak 14:17-21; Luk 22:21-23) \p \v 21 Iesu muvikalaneꞌi aloxo ne mukalu, la tanu lili manina la sou muvikalaneꞌi lamana aloxo ꞌo, “Eni avikalangengi manina musuku. Vile no taiingengi ne, anu asou uꞌitaloleli no avoꞌa ta mitema.” \v 22 Ta molomolou milomusou aloxo ne, la aneꞌi mimatakisiꞌa ngatoꞌo. La taneꞌi lili lexe ꞌenaꞌei no taiineꞌi ne manina. \v 23 Molomolou vile ane anu mumasaxau musuku a uxoxolu ꞌalai no paꞌumolu. \v 24 Saimoni Pita muavuti la iou mukeau la mumunu mulai noxou aloxo ꞌo, “Nataliꞌisou lexe anu mulemulu ꞌenaꞌei manina?” \v 25 Molomolo ane Iesu mumasaxau musuku ne, mutao mulai iliꞌi no tumalou Iesu la mumunu aloxo ꞌo, “Tila, ꞌenaꞌei manina ne?” \v 26 Anu mukolineꞌi aloxo ꞌo, “Anu moosou ane eni atoonu veleti uꞌuna no latotope ia alosou, la anu ane.” Anu muvikala aloxo ne mukalu, la munoꞌu veleti matovinu vile la mutoonu muꞌuna no latotope. Mutoonu mukalu la mulosou Iudasi Isikarioti, anu Saimoni ꞌolu. \v 27 \x + \xo 13:27 \xt Ioa 13:2\x*Alaxu vilesisi Iudasi munoꞌu veleti mukalu, la Satani muꞌuna noxou. Iesu mulavu aloxo ne, la muvikalanu aloxo ꞌo, “Mii maꞌia ane nini nemasaxa lexe naꞌoxonu, la napasipaa naꞌoxonu.” \v 28 Ta molomolou ane iloꞌa miꞌaniꞌani no luu ne, ilavusou lexe tavaꞌu loxovaa la sou Iesu muvikalanu aloxo ne uasi. \v 29 Xo anu usaxilaꞌu lamoliꞌa la sou seꞌi noxiꞌa mikalavoi lexe Iesu mupalusou sou ulai ulotoxaꞌa laꞌilali sou voxo tila ne. Xe seꞌi mikalavoi lexe anu ulai sou uloto mimii sou uitixaꞌa aneꞌi ane xaꞌa mimii uasi. \v 30 Iudasi munoꞌu veleti mukalu, la alaxu vilesisi la mulai no ale. Anu mulutu mulai no ale la tani isivoxo. \s1 Iesu Mulosiꞌa ta Molomolou Lapuloto Alavua \p \v 31 \x + \xo 13:31 \xt Ioa 12:23\x*Anu mulai no ale mukalu la Iesu muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Vaimomo ꞌo, ta mitema iꞌitinu Itema ꞌOlu ualasou la sou ta mitema iꞌitinu Lataua ualasou no anu mii maꞌia Itema ꞌOlu muꞌoxonu. \v 32 \x + \xo 13:32 \xt Ioa 17:5\x*Lexe ta mitema iꞌitinu Lataua ualasou noxou Itema ꞌOlu ne, la Lataua kalumo Anu molu uꞌitinu Itema ꞌOlu ualasou. Anu uꞌitinu ualasou alaxu vilesisi. \v 33 \x + \xo 13:33 \xt Ioa 7:33-34\x*Ta molomoloxeni. Nenge nengeꞌa taxolu maxuveeni uasi. La ngingi ngakamulileli. Ia ngaxalisilo uasi. Xo eni evikalaneꞌi ta tatila noxiꞌa ta Iutaia ia avikalangengixu la aloxo ꞌo, ‘No tuala e eni alai no anu ne, umomomo sou ngingi ngalai no anu uasi.’ \v 34 \x + \xo 13:34 \xt Ioa 15:12, 17; 1Ioa 3:23; 2Ioa 1:5\x*Ia eni alosinge lapuloto alavua aloxo ꞌo. Ngingi ngamasaxainge ngatoꞌo. Aloxo eni emasaxainge ꞌo, la sou ngingi kalumo ngamasaxaiꞌa ta menexinge. \v 35 Ngingi ngamasaxaiꞌa ta menexinge, la sou ta mitema imaisinge la ilavusou lexe ngingi ta molomolo noxilo.” \p \v 36 Ioxe Saimoni Pita muavuti la mutaliꞌisou aloxo ꞌo, “Tila, nini nalai neꞌei?” Anu mukolinu aloxo ꞌo, “Tuala e eni alai no anu ne, umomomo sou nini namulileli no ꞌa vaimomo uasi. Io iliꞌi la sou nini namulileli.” \v 37 Pita mutaliꞌisou la, “Tila, lovoxaa la sou eni amulineni vaimomo la ua? Eni emasaxa lexe eni asolisine.” \v 38 Iesu muvikalanu la aloxo ꞌo, “Nini nevikala lexe nini nasolisilo ne manina? Eni avikalaneni manina musuku. Kokoꞌa uꞌava uao la nini nasingisilo alaxu tatalu.” \c 14 \s1 Iesu Anu Voteꞌi sou Ulai Noxou Lataua Maminge \p \v 1 Iesu musolonu vaikala noxou la aloxo ꞌo, “Mamu sou tangengi lili mo ngaxavutala piena. Ngamulaxu tangeni noxou Lataua mo ngamulaxu tangengi noxilo kalumo. \v 2 No tani noxou Mamilo ne, la kaveutu tavuꞌalo a uxolu. Mo eni alai sou apaipounu kaveutusinge. Ia lexe aloxo ne uasi, la eni amomomo sou avikalangengixu aloxo ꞌo uasi. \v 3 \x + \xo 14:3 \xt Ioa 12:26\x*Ia lexe eni alai apaipounu kaveutusinge ukalu, la sou alivu aneꞌe sou anoꞌinge sou nengeꞌa talai taxolu tapita no tuala ane ne. \v 4 Ngingi ngelavusou voteꞌi ane eni alai no anu ne.” \v 5 Tomasi mutaliꞌisou aloxo ꞌo, “Tila, nexi talavusou lexe nini nalai neꞌei uasi. Loxovaa la sou nexi talavusou voteꞌi ane nini nalai no anu ne?” \v 6 \x + \xo 14:6 \xt Ioa 11:25; Rom 5:1-2\x*Anu mukolinu aloxo ꞌo, “Eni voteꞌi mo manina mo mauli. Evile umomomo sou ulai noxou Mamilo no anu voteꞌi vile la uasi. Uneꞌe noxilo tei, xo enisisi voteꞌi ulai noxou Mamilo. \v 7 \x + \xo 14:7 \xt Ioa 8:19\x*Ia lexe ngingi ngelavusilo, la ngingi ngelavusou Mamilo kalumo. Ia vaimomo ꞌo ngingi ngelavusou mo ngemaisou.” \v 8 Pilipi mulomusou vaikala noxou Iesu la muvikalanu aloxo ꞌo, “Tila, nalosiexixu Mamine mo sou umomomo sou masaxa noxixe.” \v 9 \x + \xo 14:9 \xt Ioa 12:45; Kol 1:15; Eva 1:3\x*Iesu muvikalanu aloxo ꞌo, “Pilipi, nenge nengeꞌa texolu maxuveeni, ia lovoxaa la nini nalavusilo uao? Itema ane mumaisilo, la anu mumaisou Mamilo kalumo. Ia loxovaa la nini nevikala lexe alosiengixu Mamilo ꞌo? \v 10 \x + \xo 14:10 \xt Ioa 12:49\x*Loxovaa nini namulaxu taneni lexe eni exolu noxou Mamilo mo Anu muxolu noxilo uasi? Vaivaikala ane eni avivikalangengixu ne, naꞌaxeni uasi. Mamilo ane Anu muxolu noxilo ne, Anu muꞌoxonu xaixai naꞌu. \v 11 \x + \xo 14:11 \xt Ioa 10:38\x*Ngamulaxu tangengi no anu vaikala ane eni elemolu lexe eni exolu noxou Mamilo xe Anu muxolu noxilo. Ia lexe ngingi ngamulaxu tangengi no anu vaikala noxilo uasi, la ngamulaxu tangengi no anu sosovo e eni eꞌoxonu. \v 12 \x + \xo 14:12 \xt Mak 16:19-20\x*Eni avikalangengi manina musuku. Itema ane umulaxu tanu noxilo, la anu umomomo sou uꞌoxonu xaixai loxo eni eꞌoxonu. Mo anu uꞌoxonu xaixai ne, la xaixai noxou uuaulixu xaixai noxilo, xo eni alivu ulai noxou Mamilo. \v 13 \x + \xo 14:13 \xt Mat 7:7; Ioa 15:16\x*Mo eni aꞌoxonu mii maiꞌa ngingi ngalingau no ualasilo. La sou anu ꞌOlu uꞌitinu Momu ualasou. \v 14 Ngingi ngamasaxau mii maiꞌa noxilo la ngalinga no ualasilo, la eni aꞌoxonu. \s1 Iesu Muvikala Lexe Usovanu Uleenu Tavuna Uneꞌe \p \v 15 \x + \xo 14:15 \xt Ioa 15:10; 1Ioa 5:3\x*Lexe ngingi ngamasaxailo la ngingi ngamulinu lapuloto noxilo. \v 16 \x + \xo 14:16 \xt Ioa 14:26; 15:26; 16:7\x*La sou eni alinga noxou Mamilo, la Anu upalusou itema vile sou usaxilaꞌinge. Anu uneꞌe la uxolu noxinge utotomu. \v 17 \x + \xo 14:17 \xt Ioa 16:13\x*Itema ane ne, anu Uleenu Tavuna maninasou e uxolu noxinge utotomu. Ia uluꞌe no lia ꞌo, la ta mitema iꞌosasou inoꞌu uasi, xo aneꞌi imaisou mo ilavusou uasi. Ia ngingisi ngelavusou, xo Anu uxolu noxinge mo uxolu no nano no tangengi. \v 18 Eni amomomo sou aꞌitalongengi vitanisi loxo ta ꞌoloxola uasi. Eni alivu uneꞌe noxinge la. \v 19 ꞌAlaꞌalaisou eni aꞌumesinge, la sou ta mitema umomomo sou imaisilo la uasi. Ia ngingisi ngamaisilo. Xo eni emauli, la sou ngingi kalumo ngamauli. \v 20 \x + \xo 14:20 \xt Ioa 17:21-23\x*No anu voxo ane ne, la ngingi ngalavusou lexe eni exolu noxou Mamilo mo ngingi ngexolu noxilo mo eni exolu noxinge. \v 21 ꞌEi ane utetelisou mo umulinu lapuloto noxilo, la itema ane ne anu mumasaxailo. Itema ane umasaxailo ne, la Mamilo umasaxau mo eni kalumo amasaxau, la sou eni apalaꞌalixo noxou.” \v 22 Iudasi, anu Iudasi Isikarioti uasi mutaliꞌisou Iesu aloxo ꞌo, “Tila, loxovaa la nini nevikala lexe nini namaxaꞌine noxixesi? Ia tavaꞌu loxovaa la sou nini namaxaꞌine noxiꞌa ta mitema no lia ꞌo ua?” \v 23 Anu mukolinu aloxo ꞌo, “ꞌEnaꞌei ane umasaxailo la anu umulinu vaikala noxilo. La Mamilo umasaxau itema ne, la sou nexi noxou taneꞌe taxolu tapita. \v 24 \x + \xo 14:24 \xt Ioa 7:16\x*Ia anu ane umasaxailo uasi, la umulinu vaivaikala noxilo uasi. Vaivaikala e ngingi ngelomusou noxilo ne, anu vaivaikala noxilo uasi. Anu vaivaikala ane ne, noxou Mamilo e mupalusilo eneꞌe. \p \v 25 Nenge nengeꞌa uao taxoxolu ꞌo, la eni avikalangengixu mimii ne. \v 26 Ia itema sou usaxilaꞌinge ne, anu Uleenu Tavuna. Eni ataliꞌisou Mamilo la Anu upalusou uluꞌe. La sou Anu ulosiengixu mimii tavuꞌalo mo usuꞌulingengi sou ngaxavutalanu vaivaikala noxilo ukalusi. \v 27 Eni aꞌumesinge la alosinge opo seꞌisisi. Opo seꞌisisi ane eni alosinge ꞌo, anu vilemo. Anu loxo ta mitema no lia ꞌo ilosinge uasi. Ngingi tangengi lili mo ngaꞌume uasi. \v 28 \x + \xo 14:28 \xt Ioa 20:17\x*Ngingi ngelomusou vaivaikala eni elemo noxine ne. Evikalangengi tei aloxo, ‘Eni aꞌumesinge mo alai, la sou alivu aneꞌe.’ Lexe ngingi ngemasaxailo la ngingi ngaꞌosa lexe eni alai noxou Mamilo. Xo anu Mamilo Anu tila noxilo. \v 29 \x + \xo 14:29 \xt Ioa 13:19\x*Mii ane uxali uao, la eni evikalangengixu tei. Mo sou anu ulai xe uxali manina, la ngingi ngamulaxu tangengi no anu. \v 30 Eni amomomo sou avikala tapiena noxinge uasi. Xo itema sou usaxilaꞌu lia no lia ꞌo, anu a uneneꞌe. Ia anu xaviinu sou uꞌoxonu mii vile noxilo uasi. \v 31 Ia anu uneꞌe. La uuaulixo uasi, la sou ta mitema ilavu lexe eni emasaxau Mamilo mo eꞌoxonu mii maꞌia ane anu Mamilo muvikalalelixusi. Ioxe ngatulu mo talai. \c 15 \s1 Iesu Anu Ovu Uaini Maninasou \p \v 1 Eni loxo ovu uaini maninasou. Mamilo anu moosou xai. \v 2 \x + \xo 15:2 \xt Mat 3:10\x*Avolo vile uneneꞌa uasi, la Mamilo ulixinu uxexeenu. Ia avolo vile uneneꞌa mo temanu, la Anu usaxilaꞌu mo uxexeenu malumalusou no anu mo sou uneneꞌa laixe. \v 3 Ia ngingi ne, no anu vaivaikala noxilosi la muꞌoxongengi ngexali malemalenga mukalu. \v 4 Ngingi ngaxolu noxilo mo eni axolu noxinge. Ovu avolu vile uxolu no aiinu uasi, la umomomo sou uneneꞌa uasi. Aloxo ngingi ngaxolu noxilo uasi, la umomomo sou nganeneꞌa uasi. \v 5 Eni loxo ovu uaini, ia ngingi loxo avoavolu. Itema vile uxolu noxilo xe eni axolu noxou, la anu uneneꞌa laixe. Ia lexe itema vile uxolu vaꞌaxu noxilo, la umomomo sou uꞌoxonu mii vile uasi. \fig |alt="grape vine" src="LB00107B.TIF" size="col" loc="Jhn 15:1-10" copy="Louise Bass © The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="Ioanesi 15:5" \fig* \v 6 \x + \xo 15:6 \xt Mat 7:19; 13:42\x*Lexe itema vile uxolu noxilo uasi, la anu aloxo ovu avolu ane mixexeenu ia milai misuꞌa laꞌoluxu sou uꞌela. \v 7 Ngingi ngaxolu noxilo xe vaikala noxilo uxolu noxinge, la ngalingau mii maꞌia ane ngingi ngamasaxau, la anu uxali. \v 8 \x + \xo 15:8 \xt Mat 5:16\x*Ngingi nganeneꞌa laixe xe ngaxali ta molomolo noxilo, la Mamilo unoꞌu uala tila. \v 9 Aloxo Mamilo mumasaxailo, la eni emasaxainge kalumo. La sou ngingi kalumo ngamasaxainge ngatoꞌo aloxo eni emasaxainge. \v 10 \x + \xo 15:10 \xt Ioa 14:15; 1Ioa 2:5\x*Lexe ngingi ngamulinu lapuloto noxilo, la ngingi ngamasaxainge ngatoꞌo aloxo eni emasaxainge. Aloxo eni emulinu lapuloto noxou Mamilo, la eni emasaxau Mamilo aloxo Mamilo mumasaxailo. \v 11 Eni evikalangengi aloxo ne, mo sou ꞌosaꞌila noxilo uxolu noxinge mo ꞌosaꞌila noxinge ne uꞌanaꞌana manina. \v 12 \x + \xo 15:12 \xt Ioa 13:34\x*Lapuloto noxilo ne aloxo ꞌo. Ngamasaxainge ngatoꞌo aloxo eni emasaxainge. \v 13 \x + \xo 15:13 \xt Ioa 10:11; 1Ioa 3:16\x*Itema vile umasaxaiꞌa ta menexu mo usolisiꞌa, la anu ꞌilixo ane ne anu mutila musuku. \v 14 \x + \xo 15:14 \xt Mat 12:50\x*Lexe ngingi ngamulinu vaikala e eni elomolu, la ngingi ngaxolu ta menexilo. \v 15 Eni amoxoꞌinge lexe ta mitema sou ipalupalusiꞌa uasi. Xo aneꞌi ilavusou mii maꞌia ane tilasiꞌa uꞌoxonu uasi. Ia eni amoxoꞌinge lexe ta menexilo. Xo eni elosinge mii maꞌia mukalusi ane eni elomusou noxou Mamilo. \v 16 Ngingi ngasosovosilo uasi. Eni esosovosinge sou ngalai mo nganeneꞌa. La neneꞌangenge ne, uxolu laixesi. Xe mii maꞌia ane ngingi ngalingau no ualasilo, la Mamilo anu ulosingesi. \v 17 \x + \xo 15:17 \xt Ioa 13:34\x*Lapuloto noxilo aloxo ꞌo. Ngamasaxainge ngatoꞌo. \s1 Ta Mitema sou Lia ꞌo Iꞌoxo ꞌIliꞌilixo Masua Noxiꞌa ta Molomolo Noxou Iesu \p \v 18 Ia lexe ta mitema no lia ꞌo imasaxainge manina uasi, la ngalavusou lexe aneꞌi miꞌoxonu noxilo tei aloxo ne. \v 19 \x + \xo 15:19 \xt Ioa 17:14\x*Lexe ngingi loxo ta mitema no lia ꞌo, la aneꞌi imasaxainge loxo ngingi ta naꞌa. Ia ngingi ta mitema no lia ꞌo uasi, xo eni esosovosinge mo elaangengi. La sou ta mitema no lia ꞌo, imasaxainge manina uasi. \v 20 \x + \xo 15:20 \xt Ioa 13:16\x*Ngaxavutalanu vaikala ane eni elemolu tei lexe itema sou ipalupalusou ne, anu utila noxou tilasou uasi. Lexe ta mitema iꞌoxoleli masua la aneꞌi iꞌoxo masuangengi kalumo. Ia lexe aneꞌi imulinu vaivaikala noxilo, la aneꞌi imulinu noxinge kalumo. \v 21 Aneꞌi ilavusou itema e mupalusilo eneꞌe uasi, la sou aneꞌi iꞌoxo masuangengi xo aneꞌi milavusou lexe ngingi ta noxilo. \v 22 Ia lexe eni aneꞌe avikalaneꞌi lamana uasi, la aneꞌi isusu uasi. Ia vaimomo eni evikalaneꞌi lamana, la sou voteꞌi vile sou italumeu susu noxiꞌa uasi. \v 23 \x + \xo 15:23 \xt Luk 10:16\x*Anu ane umasaxailo manina uasi, la anu umasaxau Mamilo kalumo uasi. \v 24 Lexe eni aꞌoxonu xaixai e evile uꞌoxonu uasi no taiineꞌi uasi, la aneꞌi isusu uasi. Ia vaimomo aneꞌi mimaisou sosovo moseꞌi noxilo, ia aneꞌi imasaxaixe noxou Mamilo uasi. \v 25 \x + \xo 15:25 \xt Lex 35:19; 69:4\x*Aneꞌi miꞌoxonu ꞌilixo aloxo ne, sou umomomo sou kaukavu vile muai no nano no Lavuku Tavuna teinu. Mikaukavunu aloxo ꞌo, ‘Ta mitema iꞌoxo masualeli vitanisi.’ \v 26 \x + \xo 15:26 \xt Ioa 14:26\x*No mine eni apalusou itema sou usaxilaꞌinge, anu Uleenu Tavuna maninasou molu noxou Mamilo uneꞌe, la Anu uvikala lamanasilo. \v 27 Ngingi kalumo ngavikala lamanasilo. Xo ngingi ngexolu noxilo no mine eni esokou xaixai mo muneꞌe muxali vaimomo ꞌo. \c 16 \p \v 1 Eni evikalangengi aloxo ne, mo sou ngingi ngaꞌumesilo mo ngalai vaꞌavaꞌaxu uasi. \v 2 \x + \xo 16:2 \xt Mat 24:9; Luk 6:22; Ioa 9:22\x*Iliꞌi la ta mitema ikusainge mo ngongiꞌa ngalotu ngapita uasi. Aloxo ne la voxo vile a uneneꞌe sou aneꞌi tavuꞌalo ivenge la ikalavoi lexe aneꞌi iꞌoxonu xaixai noxou Lataua ane. \v 3 \x + \xo 16:3 \xt Ioa 15:21\x*Aneꞌi iꞌoxonu aloxo ne, xo ilavusixe noxou Mamilo uasi. \v 4 Eni evikalangengixu mii ne, mo sou voxo ane ne uxali la ngingi ngaxavutalanu vaikala noxilo. Eni avikalangengi aloxo ne tei uasi, xo nenge nengeꞌa texolu. \s1 Iesu Mulemolu Xaixai Noxou Uleenu Tavuna \p \v 5 Ia eni ꞌalaꞌalai sou alai. Alai noxou ane anu mupalusilo eneꞌe. Ia vile noxinge utaliꞌisilo lexe eni alai neꞌei ne uasi. \v 6 Xo eni evikalangengi aloxo ne, la ngingi tamangenge mulokolangenge manina. \v 7 \x + \xo 16:7 \xt Ioa 14:16\x*Ia eni avikalangengi manina. Eni aꞌumesinge la anu laixe. Xo eni aꞌumesinge uasi, la itema sou usaxilaꞌinge umomomo sou uneꞌe uasi. Ia lexe eni alai, la eni apalusou uneꞌe noxinge. \v 8 Anu uneꞌe la ta mitema itongonu laixe lexe susu a loxovaa mo ꞌilixo ane mulapu a loxovaa mo Lataua utulusiꞌa no anu vaivaikala ne, a loxovaa. \v 9 Susu ne laaxu aloxo ꞌo. Aneꞌi imulaxu taneꞌi noxilo uasi. \v 10 Mo ꞌilixo ane mulapu ne laaxu aloxo ꞌo. Eni alai noxou Mamilo la ngingi umomomo sou ngamaisilo uasi. \v 11 \x + \xo 16:11 \xt Ioa 12:31\x*Lataua utulusiꞌa no anu vaivaikala ne, laaxu aloxo ꞌo. Iesu mutaloxolixu itema sou usaxilaꞌu lia no lia ꞌo mukalu. \v 12 \x + \xo 16:12 \xt 1Ko 3:1-2\x*Eni vaikala tavuꞌalo a uxolu sou lexe avikalangengixu. Ia eni avikalangengi uasi. Xo ngingi umomomo sou nganoꞌu uasi. \v 13 Ia lexe anu Uleenu Tavuna maninasou uneꞌe, la sou Anu molu ulosiengixu mimii latala mo ngalavusou manina. Anu umomomo sou uvikala no anu masaxa noxou uasi, Anu ulemolu maꞌia ane anu mulomusousi. Mo uvikalangengixu mii maꞌia ane uxali iliꞌi. \v 14 Anu uꞌitinu ualasilo. Xo Anu unoꞌu vaivaikala noxilo la sou ulosiengixu. \v 15 Mimii latala noxou Mamilo ne, Anu muꞌitalo muneꞌe noxilo. Tavaꞌu aloxo ne, la sou evikala lexe Uleenu Tavuna unoꞌu vaikala noxilo sou ulosiengixu. \v 16 \x + \xo 16:16 \xt Ioa 14:19\x*Eni ꞌalaꞌalai sou aꞌumesinge la umomomo sou ngamaisilo la uasi. Ia maxuveeni uasi, la ngamaisilo la.” \s1 Tama Iliꞌi La Uxalixu ꞌOsaꞌila \p \v 17 Ta molomolou seꞌi noxiꞌa ne, mitaliꞌisiꞌa ngatoꞌo aloxo ꞌo, “Anu muvikala lexe Anu ꞌalaꞌalai sou uꞌumesinge mo umomomo sou tamaisou la uasi, xe maxuveeni uasi la tamaisou la. Mo Anu muvikala lexe Anu ulai noxou Momu. Ia vaikalau ne, laaxu a loxovaa? \v 18 Mo Anu muvikala lexe maxuveeni uasi, ia vaikalau ne laaxu a loxovaa? Nenge talavusou maꞌia ane Anu ulelemolu ne uasi.” \v 19 Iesu mulavu lexe aneꞌi imasaxa italiꞌisou no anu vaikala ane ne, la Anu muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Ngingi ngatalitaliꞌisinge ngatoꞌo no anu vaikala ane evikalangengi lexe maxuveeni uasi la ngamaisilo la ua, xe maxuveeni uasi la ngamaisilo la, laaxu? \v 20 Eni avikalangengi manina musuku. No mine ngingi ngatatama mo ngamatengaleisilo, la ta mitema no lia ꞌo aneꞌi iꞌosa. Ia tama noxinge ne, iliꞌi la uxalilixu ꞌosaꞌila. \v 21 Loxo voxo ꞌalai sou sema ivoꞌo la ane ixamulinu navunavu. Ia ivoꞌonu keakea ukalu, la ixavutalanu navunavu ne la ua. Ane ixolu sou iꞌosasou ꞌilie muxali no lia ꞌo. \v 22 Vaimomo ꞌo, ngingi ngatama. Ia iliꞌi la eni amaisinge la. Aloxo ne, la ꞌosaꞌila noxinge utila manina. Ia itema vile umomomo sou uxexeenu ꞌosaꞌilo noxinge uasi. \v 23 \x + \xo 16:23 \xt Mat 7:7\x*No anu voxo ane ne, ngingi umomomo sou ngalingau mii vile noxilo uasi. Eni avikalangengi manina musuku. Mamilo ulosinge mii maꞌia ane ngingi ngalingau no anu ualasilo. \v 24 Tei manina utalo vaimomo ꞌo la ngingi ngalavusou ngalingau mii vile no anu ualasilo uasi. Ngalinga la ngingi nganoꞌu. La ꞌosaꞌila noxinge ne utila manina. \s1 Iesu Xaviinu Muualixu Xavi Ane sou Lia ꞌo \p \v 25 Eni avivikalangengi la avivikala latilovosi. Ia voxo a uneneꞌe sou avikalangengi latilovo la uasi. Avikalangengi lamanasou Mamilo. \v 26 No voxo ane ne, ngingi ngalinga ulai noxou Mamilo no anu ualasilo. Ia eni avikala lexe eni akilakasinge ulai noxou uasi. \v 27 \x + \xo 16:27 \xt Ioa 14:21, 23\x*Xo Mamilo mumasaxainge aloxo ngingi ngemasaxailo mo ngamulaxu tangengi noxilo lexe eni melo noxou Lataua. \v 28 Mamilo mupalusilo eluꞌe no lia ꞌo. Ia eni aꞌumesinge no lia ꞌo mo alivu alai noxou Mamilo.” \v 29 Ta molomolou miavuti la mivikalanu aloxo ꞌo, “Manina. Nini nevikala lamana. Ia navikala latilovo la uasi xo nini nelavusou tali maiꞌa muxolu no ꞌa ta mitema xavutalaiꞌa. \v 30 Vaimomo ꞌo nexi telavusou lexe nelavusou mimii latala mukalu mo nevikalanexixu. Ia evile umomomo sou utaliꞌisinexu uasi. Aloxo ne la sou nexi telavusou lexe nini mene noxou Lataua mo neneꞌe.” \v 31 Iesu muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Ae, Vaimomo ꞌo, ngingi ngamulaxu tangengi noxilo? \v 32 \x + \xo 16:32 \xt Mat 26:31, 56\x*Ngalomu! Voxo a uneneꞌe, ia anu a muxali sou ngaꞌumeꞌume ngalivu ngalai no tuatualasinge. Ngingi ngaꞌumesilo, mo enisisi axolu. Ia enisisi uasi xo Mamilo a muxolu noxilo. \v 33 \x + \xo 16:33 \xt Ioa 14:27; Rom 5:1; 1Ioa 5:4\x*Eni evikalangengixu mimii ne mo sou opo seꞌisisi noxilo uxolu noxinge. No lia ꞌo, la ngingi ngaxalisou tuꞌutuꞌumaxu. Ia ngatulu pekiaꞌinge xo eni etaloxolixu xavi sou lia ꞌo.” \c 17 \s1 Iesu Mukilaka sou Usuꞌulineꞌi ta Molomolo Noxou \p \v 1 Iesu muvikalaneꞌi aloxo ne mukalu, la iou mulai teitexi no opo loxotolo, la mulinga aloxo ꞌo, “Mamilo, naitinu ualasou ꞌiline, mo ꞌiline uꞌitinu ualasine.” \v 2 Aloxo nini nelosou ꞌiline xavi sou usaxilaꞌa ta mitema ukalusi no lia ꞌo. La sou Anu ulosiꞌa ta mitema aneꞌi e nini nelosiꞌa mauli ane ukalu uasi. \v 3 \x + \xo 17:3 \xt 1Ioa 5:20\x*Aneꞌi ane inoꞌu mauli kaluxu uasi ne aloxo ꞌo, aneꞌi ilavusine lexe nini Lataua vilesisi mo manina, mo ilavusou Iesu Kalisito ane nini nepalusou muneꞌe. \v 4 \x + \xo 17:4 \xt Ioa 4:34\x*Xaixai e nini nelosilo sou lexe eni aꞌoxonu ne, eni eꞌoxonu mukalu. La ta mitema mimaisou xavi noxine no anu xaixai ane eni eꞌoxonu. \v 5 \x + \xo 17:5 \xt Ioa 1:1\x*Tatei nini nakoinu mimii no lia uao la eni enoꞌu xavi tila loxo nenge nengei texolu tepita. Ia vaimomo ꞌo, Mamilo nini nalosilo xavi ane ne la xo eni alivu alai noxine. \p \v 6 Eni epalaꞌalixene noxiꞌa aneꞌi ane nini nelaaneꞌi no lia ꞌo mo nelosilo. Aneꞌi ta naꞌanini ia nini nelosilo la aneꞌi mimulinu vaivaikala noxine. \v 7 Mo aneꞌi milavusou lexe mimii latala nini nelosilo ne, molu noxinesi. \v 8 Xo vaivaikala nini nelosilo xe eni elosiꞌa, la miꞌosasou mo minoꞌu. Aneꞌi milavu manina lexe eni melo noxine mo mimulaxu taneꞌi lexe nini nepalusilo eneꞌe. \v 9 Eni akilakasiꞌa ta mitema ane nini nelosilo, xo aneꞌi nini ta noxine. Ia eni akilakasiꞌa ta mitema no lia ꞌo uasi. \v 10 Aneꞌi ane ta noxilo ne, nini ta naꞌanini. Mo aneꞌi ane ta noxine ne, eni ta naꞌaxeni. La sou aneꞌi iꞌitinu ualasilo. \v 11 Eni axolu maxuveeni no lia ꞌo uasi. Alivu ulai noxine, ia ta mitema noxilo ixolu no lia ꞌo. Mamilo, nini itoxoneni misevile. Nini nasaxilaꞌa no anu xavi no anu ualasilo ane nini nelosilo. Mo sou aneꞌi ixali vilesisi loxo nenge nengei. \v 12 \x + \xo 17:12 \xt Ioa 6:39; 13:18\x*No mine nexi noxiꞌa texoxolu, la eni esaxilaꞌa no anu xavi ane nini nelosilo. La sou aneꞌi isuꞌa uasi, ia itema vilesisi sou usuꞌa ne, anu anusisi musuꞌa sou umomomosou vaikala muai no nano no Lavuku Tavuna teinu. \v 13 Vaimomo ꞌo eni alivu ulai noxine. La sou eni avikalaneni aloxo ꞌo no mine eni axoxolu no lia ꞌo. Mo sou aneꞌi inoꞌu ꞌosaꞌila muꞌoki manina noxilo. \v 14 Eni elosiꞌa vaivaikala noxine, la ta mitema no lia ꞌo imasaxaiꞌa uasi. Xo aneꞌi sou no lia ꞌo la uasi loxo eni. \v 15 \x + \xo 17:15 \xt Mat 6:13; 2Te 3:3\x*Eni alinga ulai noxine sou lexe nini nalaaneꞌi no lia ꞌo uasi. Eni elinga lexe nini natulu xaliausiꞌa sou nataluxu itema ane masua. \v 16 Aneꞌi sou no lia ꞌo uasi aloxo eni kalumo. \v 17 Ia eni emasaxa lexe nini nasosovosiꞌa no anu vaikala noxine anu manina lexe aneꞌi ta naꞌanini. \v 18 \x + \xo 17:18 \xt Ioa 20:21\x*Aloxo nini nepalusilo eneꞌe no lia ꞌo, la eni kalumo epalusiꞌa. \v 19 Eni melo asosovosilo sou aꞌoxo xaixai noxine, la sou aneꞌi meꞌa milosiꞌa lexe aneꞌi ta naꞌanini. \s1 Iesu Mukilakasiꞌa Aneꞌi Ane Imulaxu Taneꞌi Noxou \p \v 20 Eni akilakasiꞌa aneꞌisisi uasi. Akilakasiꞌa aneꞌi ane iliꞌi ilomusou aꞌalo noxiꞌa, la imulaxu taneꞌi no anu kalumo. \v 21 Mamilo, eni akilakasiꞌa aloxo ne, mo sou aneꞌi ixali vilesisi loxo nini nexolu noxilo mo eni exolu noxine. Ta mitema no lia ꞌo imaisiꞌa ixali vilesisi, la imulaxu taneꞌi lexe nini nepalusilo eneꞌe ꞌo. \v 22 \x + \xo 17:22 \xt Apo 4:32\x*Xe eni elosiꞌa xavi e nini nelosilo, mo aneꞌi ixali vilesisi aloxo nenge nengei. \v 23 Eni exolu noxiꞌa xe nini nexolu noxilo. Mo sou aneꞌi kalumo ixali vilesisi manina. La sou ta mitema no lia ꞌo ilavusou lexe nini nepalusilo eneꞌe mo nini nemasaxaiꞌa loxo nemasaxailo. \v 24 Mamilo, eni emasaxa lexe ta mitema ane nini nelosilo ineꞌe mo noxiꞌa taxolu no tuala e eni alai axolu no anu. Mo sou aneꞌi imaisou xavi ane nini nemasaxailo la sou nelosilo no mine nakoinu mimii no lia ꞌo uao. \v 25 “Mamilo lailaixe. Ta mitema no lia ꞌo ne, ilavusine uasi. Ia eni elavusine mo ta mitema ane nini nelosilo milavusou lexe nini nepalusilo eneꞌe. \v 26 Eni epalaꞌalixene noxiꞌa mo aneꞌi milavusine mukalu. Ia eni asolonu sou apalaꞌalixene la. Mo sou aneꞌi imasaxaiꞌa ngatoꞌo loxo nini nemasaxailo la eni axolu noxiꞌa.” \c 18 \s1 Iudasi Muꞌitalonu Iesu no Avoꞌa ta Mitema sou ꞌOtoꞌoto \r (Mat 26:47-56; Mak 14:43-50; Luk 22:47-53) \p \v 1 Iesu mukilaka mukalu la iloꞌa ta molomolou milai mixisaꞌisou lexa ne Kedoroni. Mixisaꞌi mukalu la milai mixali no xalee vile e no sasila sevile a muxolu. La sou Anu iloꞌa ta molomolou miꞌunalai no sasila ne. \v 2 Anu Iudasi ane anu uꞌitalonu Iesu no avoꞌa ta mitema, mulavusou xalee ane ne. Xo Iesu iloꞌa ta molomolou ilavusou ilai ixoxolu ane. \v 3 La sou Anu muulaxuneꞌi ta mitema sou ꞌotoꞌoto ne Romu iloꞌa ta mitema isaxilaꞌu tani tila noxou Lataua e ta tatilasiꞌa ta mitema sou iꞌelaxaꞌa ta sipsip xe ta Palisaio mipalusiꞌa. Aneꞌi mineꞌe la mitetelisou telu no avoꞌa xe tavi ilou viso. \v 4 Iesu mulavusou mimii ane sou lexe uxali noxou, la sou Anu mulai mutaliꞌisiꞌa aloxo ꞌo, “ꞌEnaꞌei manina ane ngingi ngeneꞌe sou ngakakamulinu?” \v 5 Aneꞌi mikolinu aloxo ꞌo, “Iesu, Anu sie Nasaleti.” La Anu muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Eni ano.” Ia Iudasi ane uꞌitalonu no avoꞌa ne, a ututulu no taiineꞌi. \v 6 No mine Iesu muvikala lexe, “Eni ano,” la aneꞌi miꞌume milivu la milapalapau. \v 7 Iesu muavuti la mutaliꞌisiꞌa la aloxo ꞌo, “ꞌEnaꞌei manina ane ngingi ngeneꞌe sou ngakakamulinu?” la aneꞌi mikolinu la aloxo ꞌo, “Iesu, Anu sie Nasaleti.” \v 8 Iesu muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Eni evikalangengi lexe eni ano. Lexe ngingi nganeꞌe sou ngakakamulileli, la iengi uvaxaiꞌa ta mitema ꞌo.” \v 9 \x + \xo 18:9 \xt Ioa 17:12\x*Mo sou vaikala ane Iesu mulemolu tei lexe, “Eni axovulaunu evile nini nelosilo uasi,” uxali manina. \v 10 Ia Saimoni Pita mutetelisou viso vile, ia muavuti la mulaanu no taasou. Mulaanu mukalu la muxotonu itema sou xaixai noxou kisiꞌa ta mitema sou iꞌelaxaꞌa ta sipsip, sangalou tema. Itema e Pita muxotonu sangalou ne, ualasou lexe Malukusi. \v 11 \x + \xo 18:11 \xt Mat 26:39\x*Iesu muavuti la muvikalanu Pita aloxo ꞌo, “Namulaxu visomeni ulivu no taasou. Loxovaa umomomo sou eni aie no anu paku sou navunavu ane Mamilo ulosilo uasi?” \s1 Aneꞌi Milalixu Iesu Noxou Anasi \r (Mat 26:57-58; Mak 14:53-54; Luk 22:54) \p \v 12 La sou ta mitema sou ꞌotoꞌoto iloꞌa tilasiꞌa mo ta mitema sou isaxilaꞌu tani tila noxou Lataua ane aneꞌi ta tatilasiꞌa ta Iutaia mipalusiꞌa, mitetelisou Iesu. Mukalu la misakisakiinu avolu. \v 13 Misakiinu mukalu la milailixu noxou Anasi, anu Kaiapasi leuanu. Anu Kaiapasi muxolu kisiꞌa ta mitema sou iꞌelaxaꞌa ta sipsip no anu tauu ie ane ne. \v 14 \x + \xo 18:14 \xt Ioa 11:49-51\x*Anu moosou e tei la muvikalaneꞌi ta tatilasiꞌa ta Iutaia lexe anu laixe lexe itema vilesisi usolisiꞌa ta mitema. \s1 Saimoni Pita Muvikala Lexe Anu Ulavusou Iesu Uasi La \r (Mat 26:69-70; Mak 14:66-68; Luk 22:55-57) \p \v 15 Minoꞌu Iesu milailixu la Saimoni Pita ilou Iesu molomolou vile mimulinu. Molomolou ane ne, kisiꞌa ta mitema sou iꞌelaxaꞌa ta sipsip mulavusou. La sou anu mumulinu Iesu mulai avile no nano no vimelusou taasou kisiꞌa ta mitema sou iꞌelaxaꞌa ta sipsip ne. \v 16 Pita mutulu no ale no aitenga paꞌumolu ne. Ia molomolo ane kisiꞌa ta mitema sou iꞌelaxaꞌa ta sipsip mulavusou ne, mulivu muneꞌe la muvikalane sema sou isaxalaꞌu aitenga ne, la sou Pita muꞌuna. \v 17 Pita muꞌuna mukalu, la sema ne mimaisou la mitaliꞌisou aloxo ꞌo, “Nini molomolou itema ane ne uasi, ne?” La Pita mukoline aloxo ꞌo, “Uasi. Eni uasi.” \v 18 Sivo kalumo, la ta mitema sou xaixai noxou tatananu tani iloꞌa ta mitema sou isaxilaꞌu tani tila noxou Lataua mitauxu navu mo mitulu mixoxosou mo mitutuꞌe. La anu Pita kalumo mulai mutulu no taiineꞌi sou utuꞌe navu. \p \v 19 Ioxe iliꞌi la kisiꞌa ta mitema sou iꞌelaxaꞌa ta sipsip mutaliꞌisou Iesusiꞌa ta molomolou mo vaivaikala ane anu mulosiꞌa ta mitema. \v 20 Anu mukolinu vaikala noxou aloxo ꞌo, “Eni utotomu la ta Iutaia ineꞌe ipita no taasou lalotu noxiꞌa mo no nano no taasou lalotu tatila noxou Lataua, la elosiꞌa lavulavu. Eni atalume ia alosiꞌa ta mitema vaikala vile uasi. Eni etulu mo evivikala no ieꞌi ta mitema tavuꞌalo. \v 21 Ia loxovaa la nini netaliꞌisilo ꞌo? Lexe nini nataliꞌisiꞌa ta mitema e aneꞌi milomusou vaivaikala noxilo, la sou aneꞌi meꞌa ilemolu noxine lexe eni evikala a loxovaa. Xo aneꞌi milavusou mii maiꞌa eni elemolu.” \v 22 Iesu muvikalanu aloxo ne la itema vile sou usaxilaꞌu tani tila noxou Lataua a ututulu no paꞌumolu ne, muavuti la mulai musavalou no xaleenu. La muvikalanu aloxo ꞌo, “Nini nekolinu tila aloxo ne xo maꞌia?” \v 23 Iesu muavuti la mukolinu aloxo ꞌo, “Loxovaa eni elemolu mii vile masua, la navikala lamana no anu vaikala maꞌia ane eni esusu no anu. Ia lexe eni evikala laixesi, la loxovaa la nini neneꞌe nesavalilo?” \v 24 Anasi mulomusou vaivaikala noxou Iesu mukalu, la mupalusou mulai noxou leuanu Kaiapasi. Ia ilulusou lamota no avolu uasi. \p \v 25 Io, Saimoni Pita mutulu mutuꞌe navu ne, la ta mitema mitaliꞌisou aloxo ꞌo, “Nini molomolou itema ane ne, uasi ne?” Pita musingisou la muvikala aloxo ꞌo, “Uasi. Eni uasi.” \v 26 Itema vile sou xaixai noxou kisiꞌa ta mitema sou iꞌelaxaꞌa ta sipsip muvikalanu aloxo ꞌo, “Nini nevikala lexe eni amaisine uasi? Uasi, eni emaisine no mine ngingi ngongou ngexolu no xaleenu e telai tetetelisou no anu.” Itema ane ilou Pita miꞌoxosou anaxaꞌa ne, anu itema e Pita muxotonu sangalou tulanu vile. \v 27 \x + \xo 18:27 \xt Ioa 13:38\x*Pita mulomusou aloxo ne, la musingisou la. Vaikalau ulai mo ulapau uao, ia alaxu vilesisi la kokoꞌa muꞌava. \s1 Aneꞌi Milalixu Iesu Noxou Pilato \r (Mat 27:1-2, 11-14; Mak 15:1-5; Luk 23:1-5) \p \v 28 Ioxe, Iesu mulai noxou Kaiapasi mukalu, la ta tatilasiꞌa ta Iutaia minoꞌu sou mulai no tani tila noxou itema ane ta Romu misosovosou lexe anu usaxilaꞌu xalee lia tila ne Iutaia. Aneꞌi minoꞌu milailixu no kakau manina. Ia milai mixali la aneꞌi iꞌunalai no tani uasi. Xo aneꞌi ta tatilasiꞌa ta Iutaia ixavutala lexe iꞌunalai no tani tila la ixali masua no iou Lataua la umomomo sou iꞌou laꞌilali sou voxo tila noxiꞌa sou isosovosou voxo sou Lataua Iou Muvaxaiꞌa uasi. \v 29 Pilato muuatu la mutaliꞌisiꞌa aloxo ꞌo, “Ngingi ngexalisou susu maꞌia noxou itema ꞌo, la sou nganeꞌenu sou ngatulusou no anu vaivaikala ꞌo?” \v 30 Aneꞌi mikolinu aloxo ꞌo, “Lexe Anu ususu uasi, la nexi umomomo sou tanoꞌu uneꞌe noxine uasi.” \v 31 \x + \xo 18:31 \xt Ioa 19:6-7\x*Pilato muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Nganoꞌu itema ane ꞌo mo ngalai ngatulusou no anu vaivaikala umomomo no anu lapuloto noxinge.” Ia ta Iutaia miavuti la mivikalanu aloxo ꞌo, “Nexi umomomo sou tavau itema vile uasi.” \v 32 \x + \xo 18:32 \xt Ioa 3:14; 12:33\x*Tei la Iesu mulemolu solixu aloxo ne. La sou mimii ane ne muxali sou umomomo sou vaikala noxou ne uxali manina. \v 33 Pilato muuatu muvikalaneꞌi mukalu la mulivu muꞌunalai no taasou la muꞌavalou Iesu mulai noxou la mutaliꞌisou aloxo ꞌo, “Nini tatananu tuala ne Iutaia?” \v 34 Iesu muavuti la mutaliꞌisou aloxo ꞌo, “Nini mene nexavutala lexe eni itema aloxo ne? Uasi, ta mitema moseꞌi mivikalanenixo aloxo ne?” \v 35 \x + \xo 18:35 \xt Ioa 1:11\x*Pilato mukolinu aloxo ꞌo, “Eni amitema sie Iutaia uasi. Ia ta mitema tualasine iloꞌa ta tatilasiꞌa ta mitema sou iꞌelaxaꞌa ta sipsip, mineꞌeneni noxilo. Ia nini neꞌoxo mii maꞌia manina?” \v 36 Iesu mukolinu aloxo ꞌo, “Eni tualasilo no lia ꞌo uasi. Lexe tualasilo no lia ꞌo, la aneꞌi ane ivulu noxilo iloꞌa ta tatilasiꞌa ta Iutaia iꞌoto la umomomo sou itetelisilo uasi. Ia eni tualasilo no lia ꞌo uasi.” \v 37 Pilato mulomusou aloxo ne, la muvikalanu aloxo ꞌo, “Nini tatananu tuala ane, ne?” Iesu mukolinu aloxo ꞌo la, “Nini nevikala manina lexe eni tatananu tuala. Eni nenilo mivoꞌoleli mo eneꞌe no lia ꞌo sou lexe apalaꞌalixu vaikala manina. ꞌEnaꞌei ane umulinu vaikala manina ne, la anu ulomu noxilosi.” \p \v 38 Pilato mulomusou aloxo ne la mutaliꞌisou aloxo ꞌo, “Vaikala manina ne, maꞌia?” Mutaliꞌisou mukalu la mulai no ale la, la sou muvikalaneꞌi ta Iutaia aloxo ꞌo, “Eni axalisou susu vile noxou uasi. \v 39 Ia no voxo sou ngasosovosou voxo e Lataua Iou Muvaxaiꞌa, la eni alavusou alaanu itema vile uxolu no nano no taasou navunavu uuatu. Ia ngingi ngemasaxa lexe eni alulusou tatananu tuala noxinge ꞌo?” \v 40 Aneꞌi miꞌava mulivu aloxo ꞌo, “Uasi, Anu uasi. Nalulusou Valavasi!” Anu Valavasi ne, anu itema sou upakapakali. \c 19 \s1 Pilato Muvikala Lexe Iliilixu Iesu no ꞌa Ovu Valautu \p \v 1 La sou Pilato munoꞌu Iesu mulai sou mipuapuasou. \v 2 \x + \xo 19:2 \xt Luk 23:11\x*Ta mitema sou ꞌotoꞌoto mipalipaxoxonu savovolu la mitaa no kisou loxo tatananu tuala vile xe minoꞌu tokolomo malivololoonu vile veveeni la mitaanu no vasimolu. \v 3 Aneꞌi mitelonu mimii no vasimolu mukalu la milai lalalaxu noxou la mivikalanu aloxo ꞌo, “Nexi taꞌosasine. Xo nini tatananu tuala ne Iutaia!” Xe miavuti la misavasavalou. \v 4 Pilato mulivu muuatulai no ale noxiꞌa ta Iutaia la, la muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Ngalomu, maasi la eni anoꞌu uuatu noxinge, mo sou ngingi ngalavusou lexe eni axalisou susu vile noxou uasi.” \v 5 No mine Iesu muuatu la mutaanu savovolu e aneꞌi mipalipaxoxonu no kisou mo tokolomo malivololoonu vile veveeni. Iesu muuatu mukalu la Pilato muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Anu itema ano ꞌo.” \v 6 Ta tatilasiꞌa ta mitema sou iꞌelaxaꞌa ta sipsip iloꞌa ta mitema sou isaxalaꞌu tani tila noxou Lataua mimaisou Iesu la alaxu vilesisi, miꞌava aloxo ꞌo, “Nalilixu! Nalilixu!” Ia Pilato muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Ngingi menge nganoꞌu mo ngalilixu. Xo eni axalisou susu vile noxou uasi.” \v 7 Aneꞌi miavuti la mivikalanu la aloxo ꞌo, “Nexi lapuloto noxixe a muxolu. No anu lapuloto ne, la Anu usoli. Xo Anu muvikala lexe Anu Lataua ꞌOlu.” \v 8 Pilato mulomu aloxo ne la muꞌume misevile. \v 9 \x + \xo 19:9 \xt Mat 27:12\x*La anu mulivu mulai no nano no taasou la, la mutaliꞌisou Iesu aloxo ꞌo, “Nini mene neꞌei?” Ia Iesu ukolinu vile uasi. \v 10 Pilato muvikalanu la aloxo ꞌo, “Nini namasaxa lexe navikalaleli uasi? Nalavusou lexe eni xavi umomomo sou alulusine mo alilixene no ovu valautu uasi?” \v 11 \x + \xo 19:11 \xt Ioa 10:18; Apo 2:23; Rom 13:1\x*Iesu mukolinu aloxo ꞌo, “Lataua uvikala laixe lexe nini naꞌoxonu aloxo ne uasi, la umomomo sou nini naꞌoxonu mii vile noxilo uasi. La sou anu ane muꞌitaloleli no avone ꞌo ne, anu muꞌoxonu susu tatila manina.” \v 12 \x + \xo 19:12 \xt Luk 23:2; Apo 17:7\x*No anu vaivaikala noxou Iesu ne, la Pilato ukakamuli voteꞌi sou lexe ululusou Iesu. Ia ta Iutaia miꞌava la aloxo ꞌo, “Lexe nini nalulusou itema ulai, la nini navulu noxou Kaisari uasi. Itema ane anu molu uvikala lexe anu tatananu tuala vile, la anu uluau noxou Kaisari kalumo.” \v 13 Pilato mulomu aloxo ne, la munoꞌu Iesu muuatu. Anu muuatu la muxolu no anu luu sou ulomusou vaivaikala. Ia tani sou ulomusou vaivaikala ne, ilemolu lexe Lavoꞌo Sou Voteꞌi. No anu vaikala noxiꞌa ta Alamu, la ilemolu lexe Gabata. \v 14 No voxo ane ne, la anu voxo sou ilalaxi laꞌilali sou voxo tila noxiꞌa sou isosovosou voxo sou Lataua Iou Muvaxaiꞌa. La anu aso mukulupa. Pilato muvikalaneꞌi ta Iutaia la aloxo ꞌo, “Tatananu tuala noxinge ano ꞌo.” \v 15 La aneꞌi miꞌava aloxo ꞌo la, “Naxexeenu mo ulai! Naxexeenu mo ulai! Mo nalilixu!” Pilato muavuti la mutaliꞌisiꞌa la aloxo ꞌo, “Loxovaa eni alilixu tatananu tuala noxinge ꞌo?” Ta tatilasiꞌa ta mitema sou iꞌelaxaꞌa ta sipsip milomu aloxo ne, la mikolinu aloxo ꞌo, “Nexi mexi tatananu tuala vile uasi. Kaisari anusisi.” \v 16 Mivivikala mukalu la Pilato munoꞌu Iesu sou mulai muꞌitalonu no avoꞌa ta mitema sou ilai ililixu no ovu valautu. \p \v 17 La sou ta mitema sou ꞌotoꞌoto minoꞌu Iesu mulai. Aneꞌi milai la milosou ovusou sou ililixu no anu, la molu mutavulenu. Anu mutavulenu mulai no xaleenu ane ilemolu lexe lia sou xavananeꞌi ta mitema. No anu vaikala Alamu, la ilemolu lexe Xoluxata. \fig |alt="Jesus carrying cross" src="IB04164.tif" size="col" loc="Jhn 19:17" copy="Illustration by Dr. Farid Faadil. Used by permission." ref="Ioanesi 19:17" \fig* \v 18 Aneꞌi milai mixali la mililixu Iesu iloꞌa ta mitema tamei no anu ovu valautu. Mililixu vile xalee levi xe vile xalee levi, ia Iesu mulili no nixi. \v 19 Pilato mupalusou vile noxiꞌa sou mukaukavunu vaikala aloxo ꞌo, “Iesu sie Nasaleti, anu tatananu tuala noxiꞌa ta Iutaia.” La mulai mulilinu teitexi no ovu valautu. \v 20 Anu mukaukavunu la mukaukavunu no anu vaikala noxiꞌa ta Alamu xe ta Romu xe ta Xiliki. La ta Iutaia tavuꞌalo miitisou kaukavu ane ne, xo xaleenu ane mililixu Iesu no anu ne, muxolu ꞌalai no tuala ne Ielusalemu. \v 21 Ta tatilasiꞌa ta mitema sou iꞌelaxaꞌa ta sipsip ne Iutaia milaꞌu latala la milai mixali noxou Pilato. La mivikalanu aloxo ꞌo, “Nakaukavu lexe anu tatananu tuala noxiꞌa ta Iutaia uasi, ia nakaukavunu lexe anu molu muvikala lexe anu tatananu tuala noxiꞌa ta Iutaia.” \v 22 Pilato mukolineꞌi aloxo ꞌo, “Mii maꞌia ane eni ekaukavunu, la eni ekaukavunu.” \p \v 23 Aneꞌi ta mitema sou ꞌotoꞌoto minoꞌu Iesu la mililixu no ovu valautu. Mililixu mukalu la mivelunu tokolomou muxali tamiꞌa, la sou vilevilesi momoxaꞌa. Ia siovesou tokolomou veveeni ne muai. Anu siovesou ne molu teitexi mulai muxali no lia, ia isimesimenu uasi. Muxolu ovunusi. \v 24 \x + \xo 19:24 \xt Lex 22:18\x*Aneꞌi miavuti la mivikalaneꞌi ngatoꞌo aloxo ꞌo, “Nengeꞌa takakanu uasi. Taꞌoxonu vilaꞌi vile sou talavusou lexe ꞌenaꞌei noxinge unoꞌu.” Aneꞌi miꞌoxonu aloxo ne sou umomomo sou vaikala vile muai no nano no Lavuku Tavuna teinu uxali manina. Muvikala aloxo ꞌo, “Aneꞌi mivelunu tokolomoxenisiꞌa mo miꞌoxonu vilaꞌi vile sou siovexeni.” \v 25 \x + \xo 19:25 \xt Mat 27:55-56\x*Aneꞌi miꞌoxoꞌoxonu miumiu aloxo ne, ia ꞌalai noxou Iesu mine mililixu ne la nenu ilee vimoe mo Malia ane Kilopa semau mo Malia sie Maxatalene a itutulu. \v 26 \x + \xo 19:26 \xt Ioa 13:23\x*Iesu mulili teitexi, ia iou muluꞌe la mumaisie nenu ilou molomolou e Anu mumasaxau piena ꞌole a itutulu. La muvikalane nenu aloxo ꞌo, “Sema ꞌo, ꞌiline ane.” \v 27 Mo muvikalanu molomolou kalumo aloxo ꞌo, “Nenine ane.” No voxo ane nesi la molomolou Iesu ne, munoꞌe mulailixe no taasou sou musaxilaꞌe. \s1 Iesu Anu Musoli \r (Mat 27:45-56; Mak 15:33-41; Luk 23:44-49) \p \v 28 \x + \xo 19:28 \xt Lex 22:15\x*Iliꞌi la Iesu mulavusou lexe Anu mukalusou mimii latala mukalu, la muvikala lexe, “Esoliu lexa.” Muvikala aloxo ne sou kaukavu vile muai no nano no Lavuku Tavuna uxali manina. \v 29 \x + \xo 19:29 \xt Lex 69:21\x*Aneꞌi milomusou Iesu muvikala aloxo ne, la minoꞌu kateni la mitaanu no nano no uaini sixula. Xo uaini vexasou vile mitau muꞌanaꞌana a mututulu ne. Uaini sixula muꞌanaꞌana no anu kateni mukalu, la mitotolenu no anu ovu vile avolu telexu. Ovu ne, ilemolu lexe Isopi. Mukalu la mitolosou mutelai noxou Iesu anaxu sou muiexu. \v 30 Anu muiexu mukalu, la muvikala aloxo ꞌo, “Mukalu.” Muvikala aloxo ne mukalu, la mutangatulu sou muꞌitalonu uleenu mulai noxou Momu. \s1 Itema sou ꞌOtoꞌoto Vile Noxiꞌa Mulaanu Lalumiso Muvaxa Noxou Iesu Vaimolu \p \v 31 \x + \xo 19:31 \xt Lap 21:22-23\x*No voxo ane ne, la anu voxo sou ilalaxi laꞌilali sou voxo tila noxiꞌa. Ia loxo neꞌiela la anu voxo tavuna iouvilemo ne uxali. La sou ta tatilasiꞌa ta Iutaia milai mivikalanu Pilato lexe ilai ixoxolasou tavaꞌa mo inoꞌu vasimeꞌa iluꞌe mo iꞌasixaꞌa lumamo. Xo imasaxa lexe vasimeꞌa ulili no ovu valautu no voxo tavuna uasi. \v 32 La sou ta mitema sou ꞌotoꞌoto milai mixoxolasou tavaꞌu itema ane mililixu tei. Mukalu la sou mixoxolasou tavaꞌu menexu la. Aneꞌi ane mililixaꞌa iloꞌa Iesu mikei. \v 33 Aneꞌi mixoxolasou tavaꞌa ilou mukalu, ia mineꞌe sou lexe ixoxolasou Iesu tavaꞌu la ua. Xo aneꞌi mimaisou lexe Anu musoli. \v 34 Ia vile noxiꞌa ta mitema sou ꞌotoꞌoto mulaanu lalumiso muvaxa noxou Iesu vaimolu, la sialuxu ilou lexaxu munixi alaxu vilesisi. \v 35 \x + \xo 19:35 \xt Ioa 21:24\x*Itema ane mumaisou mimii e miꞌoxonu noxou Iesu, la anu muvikala lamana no anu. Anu vaikala noxou ne manina. Anu mulavusou lexe anu uvikala manina no anu mii maꞌia ane anu mumaisou, mo sou ngingi ngamulaxu tangengi noxou. \v 36 \x + \xo 19:36 \xt Mul 12:46; Iti 9:12; Lex 34:20\x*Ixoxolasou Iesu tavaꞌu uasi. Xo kaukavu vile muai no Lavuku Tavuna teinu uxali manina. Muvikala aloxo ꞌo, “Umomomo sou ixolaꞌu xinu vile uasi.” \v 37 \x + \xo 19:37 \xt Sek 12:10; Pal 1:7\x*Mo kaukavu vile la muvikala aloxo ꞌo, “Aneꞌi ieꞌi ulai noxou ane mitoꞌomolu.” \s1 Aneꞌi Mimulaxu Iesu Vasimolu no Nano no ꞌa Lulu Vile Alavua \r (Mat 27:57-61; Mak 15:42-47; Luk 23:50-56) \p \v 38 Ioxe Iosepu sie Alimatia, anu molomolou Iesu vile. Ia anu upalaꞌalixu noxiꞌa ta tatilasiꞌa ta Iutaia lexe anu molomolou uasi. Xo muꞌumeꞌa. Io, anu mulutu la mulai noxou Pilato sou mutaliꞌisouxu Iesu vasimolu. La Pilato muvikalanu laixe lexe anu ulai unoꞌu. La sou anu mulai muluꞌenu Iesu vasimolu mukalu la munoꞌu sou mulailixu. \v 39 \x + \xo 19:39 \xt Ioa 3:1-2\x*Ia Nikodimo anu itema e muneꞌe noxou Iesu tei no ꞌolovoxo, anu muneꞌe kalumo. Muneꞌe la munoꞌu mii vile tumaꞌu lailaixe. Mii ane ne, anu mupitanu ilou lamalasile tumaꞌu lailaixe xe aloe, la tuꞌumaxu muxali loxo Kilo Gramu mavulovexa tatalu. \v 40 Aneꞌi ilou minoꞌu Iesu vasimolu, la mimulaxu mii tumaꞌu lailaixe ne vaxa no vasimolu. Ilou mimulaxu mukalu, la mikuponu no anu lavalava. Aneꞌi mimulinu loxo aneꞌi ta Iutaia iꞌoxonu noxiꞌa ta mitema isoisoli. \v 41 No xaleenu ane mililixu Iesu, la xai oiixu sevile a muxolu ne. Ia no nano no xai oiixu ne, la miꞌasou lulu vile alavua a muxolu ne. Ia iꞌasixu evile no anu uao. \v 42 No voxo ane ne, la aneꞌi ta Iutaia ilalaxiinu laꞌilali sou voxo tila. La sou aneꞌi ilou minoꞌu Iesu vasimolu ne, la milai miꞌasixu no lulu ane ne. Xo anu lulu ne, muxolu ꞌalai sesi. \c 20 \s1 Iesu Anu Mumauli \r (Mat 28:1-10; Mak 16:1-8; Luk 24:1-12) \p \v 1 Voxo vile iliꞌi no anu Voxo Tavuna, la Malia sie Maxatalene miꞌemo no sivosivo sou milai no lulusou Iesu. Milutu xe milai mixali la mimaisou lavoꞌo e mitatusou aitenga no anu ne, mixexeenu. \v 2 Mimaisou aloxo ne, la miiave milivu milai noxiꞌa Saimoni Pita ilou molomolo ane Iesu mumasaxau piena. La mivikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Mo seꞌi minoꞌu Tila vasimolu. Ia nexi talavusou lexe mimulaxu vasimolu neꞌei uasi.” \v 3 Aneꞌi milomusou aloxo ne, la miiave milai no lulu. \v 4 Aneꞌi ilou miiave milai, la molomolo ane vile muaulixu Pita, la muxali no lulu tei. \v 5 Anu mulai muxali, la mutulu no aitengasi, ia muiaꞌili muꞌunalai. Iou muꞌunalai la mumaisou lavalavasi a muai. Ia anu uꞌunalai uasi. \v 6 Ia Saimoni Pita muiliꞌi xe muneꞌe muxali la muꞌunalai no nano avile. \v 7 La mumaisou lavalava a muai. Mo mumaisou lavalava vile la ane aneꞌi miisinu kisou no anu ne, mupipinu la mumulaxu vaꞌaxu no anu lavalava ane seꞌi ꞌole. \v 8 Pita muꞌunalai mukalu, la sou molomolo ane muxali no lulu tei ꞌole, mumulinu sou muꞌunalai. Anu muꞌunalai xe mumaisou mimii ne, la mumulaxu tanu. \v 9 \x + \xo 20:9 \xt Apo 2:24-32; 1Ko 15:4\x*Aneꞌi ilou mimaisou mimii ane ne, ia aneꞌi ilou ilavusou vaivaikala muai no nano no Lavuku Tavuna teinu lexe Iesu usoli xe utulu uasi. \v 10 Ilou mimaisou mukalu, la milivu no tani. \s1 Iesu Muxali Noxie Malia sie Maxatalene \r (Mak 16:9-11) \p \v 11 Ia ane Malia mitulu mitatama no lulu paꞌumolu ne. Ane mitulu mitatama ne, ia miiaꞌili muꞌunalai no lulu. \v 12 La mimaisiꞌa ta angelo tamei mitokolomoxu mii kea mukalusi. Vile muxolu no kisou xe vile muxolu no tavaꞌu. \v 13 Aneꞌi ilou mimaisie la mitaliꞌisie aloxo ꞌo, “Sema ꞌo, natatamasou maꞌi?” Ane mikolineꞌi ilou aloxo ꞌo, “Mo seꞌi minoꞌu Tila noxilo vasimolu milailixu. Ia eni alavusou lexe aneꞌi mimulaxu neꞌei uasi.” \v 14 \x + \xo 20:14 \xt Luk 24:16; Ioa 21:4\x*Ane mivikala mukalu, ia iei muxiu la mimaisou Iesu a ututulu. Ia ane ilavusou lexe anu Iesu uasi. \v 15 Iesu mumaisie la muvikalane aloxo ꞌo, “Sema ꞌo. Natatamasou maꞌi? Nini nakakamuli ꞌenaꞌei?” Ane mimaisou Iesu la mikalavoi lexe Anu itema sou usaxilaꞌu xalee lia ane ne. La mivikalanu aloxo ꞌo, “Tila, lexe nini nenoꞌu vasimolu nelailixu, la navikalaleli lexe nini nemulaxu ꞌava? Mo sou eni alai la anoꞌu.” \v 16 La Iesu muvikalane aloxo ꞌo, “Malia.” La ane iei muxiu mulai noxou, la mivikalanu no anu vaikala Alamu aloxo ꞌo, “Raboni. (Laaxu lexe tisa.)” \v 17 \x + \xo 20:17 \xt Rom 8:29; Eva 2:11-12\x*Iesu muvikalane aloxo ꞌo, “Natetelisilo mamu. Xo eni alivu alai noxou Mamilo uao. Ia nalivu nalai mo navikalaneꞌi ‘ta vivilo lexe eni alivu ulai noxou Mamilo, anu Lataua noxilo mo aneꞌi Mamiꞌa mo Lataua noxiꞌa kalumo.’” \v 18 Malia sie Maxatalene milai la miaꞌaloiꞌa ta molomolou aloxo ꞌo, “Eni emaisou Tila. Mo Anu muvikalaleli lexe eni aneꞌe aaꞌalomengi.” \s1 Iesu Muxali Noxiꞌa ta Molomolo Noxou \r (Mat 28:16-20; Mak 16:14-18; Luk 24:36-49) \p \v 19 No ꞌoloꞌolovoxo no voxo ane ne, la ta molomolou Iesu mipita no tani vile. Ia mitatusou aitenga mukalusi, xo miꞌumeꞌa ta tatilasiꞌa noxiꞌa ta Iutaia. La Iesu muneꞌe mutulu no taiineꞌi la muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Opo seꞌisisi uxolu noxinge.” \v 20 \x + \xo 20:20 \xt Ioa 16:22; 1Ioa 1:1\x*Anu muvikalaneꞌi aloxo ne mukalu, la mulosieixaꞌa avolu ilou vaimolu. Aneꞌi mimaisou Tila noxiꞌa aloxo ne, la miꞌosa manina. \v 21 Anu muvikalaneꞌi la aloxo ꞌo, “Opo seꞌisisi uxolu noxinge! Aloxo Mamilo mupalusilo eneꞌe, eni apalusinge ngalai kalumo.” \v 22 Muvikala aloxo ne mukalu, la mutauunu tauuxu mulai noxiꞌa. La muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Nganoꞌu Uleenu Tavuna. \v 23 \x + \xo 20:23 \xt Mat 16:19\x*Lexe ngingi ngaxiunu tumalingeu ꞌiliꞌilixo masumasua itema vile uꞌoxonu, la eni kalumo axiunu tumalilou. Ia lexe ngingi ngaxiunu tumalingeu uasi, la eni kalumo axiunu tumalilou uasi.” \s1 Iesu Muxali Noxou Tomasi \p \v 24 No mine Iesu muneꞌe muxali noxiꞌa ne, la Tomasi ualasou vile lexe Didimasi anu iloꞌa ixolu uasi. Anu vile noxiꞌa aneꞌi ta molomolou mavulovexa mulelia tamei. \v 25 Anu muxali la aneꞌi mivikalanu lexe nexi temaisou Tila. Ia anu muavuti la muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Manina lexe eni amaisou lalili tanixu no avolu mo akelelixu avolo simisou no lalili tanixu mo akelelixu avolo no vainu, la sou eni amulaxu taleli noxou.” \p \v 26 Voxo muxatele tamei mukalu, la aneꞌi ta molomolou mipita no tani la. No voxo ane ne, la anu Tomasi iloꞌa. Aneꞌi mitatusou aitenga, ia Iesu muneꞌe la mutulu no taiineꞌi la muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Opo seꞌisisi uxolu noxinge!” \v 27 Anu muavuti la muvikalanu Tomasi aloxo ꞌo, “Namulaxu avone simisou uneꞌe ꞌo. Mo namaisou avolo. Mo namexiinu avone uneꞌe mo namulaxu no vaileli. Xavutalameni ukalipala mamu. Namulaxu tanenisi.” \v 28 Iesu muvikalanu aloxo ne, la Tomasi muvikalanu aloxo ꞌo, “Nini Tila noxilo mo nini Lataua noxilo.” \v 29 \x + \xo 20:29 \xt 1Pi 1:8\x*La Iesu mukolinu aloxo ꞌo, “Tavaꞌu xo nini nemaisilo, la sou nini nemulaxu taneni? Aneꞌi ane imaisilo uasi, ia imulaxu taneꞌi noxilo, la Lataua ualusiꞌa.” \s1 Laaxu Lavuku Ano ꞌo \p \v 30 Iesu muꞌoxonu sosovo tavuꞌalo misevile no ieꞌi ta molomolou. Ia eni akaukavunu ukalusi uasi. \v 31 \x + \xo 20:31 \xt Ioa 3:15; Rom 1:17; 1Ioa 5:13\x*Eni ekaukavunu aꞌalo ane ꞌo sou lexe ngingi ngaitisou la ngamulaxu tangengi lexe Iesu anu Kalisito, Lataua ꞌOlu mo ngamulaxu tangengi noxou la ngingi nganoꞌu mauli ane kaluxu uasi. \c 21 \s1 Iesu Muxali Noxiꞌa ta Molomolo Noxou Muxatele Tamei \p \v 1 Ioxe, iliꞌi la Iesu mulai muxali noxiꞌa ta molomolou la no kupa ne Tiberia paꞌumolu. Aꞌalosou ne aloxo ꞌo. \v 2 No mine Iesu mulai muxali noxiꞌa la, la ta molomolou seꞌi mixolu mipita. Ualaualasiꞌa aloxo ꞌo. Saimoni Pita mo Tomasi ualasou vile lexe Didimasi mo Natanaeli tualasou ne Kana no xalee lia tila ne Xalilaia mo Sebedaio ta ꞌolu iloꞌa ta molomolou tamei. \v 3 \x + \xo 21:3 \xt Luk 5:4-7\x*Saimoni Pita muavuti la muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Eni alai mo alapu sinana.” La aneꞌi mivikalanu lexe, “Nenge nengeꞌa.” La sou aneꞌi miuatuuatulai sou mitelo no anu uaxa. Ia no ꞌolovoxo veveeni ne, la aneꞌi ilapuunu sinana vile uasi. \v 4 No kakau manina, la Iesu mutulu no tasiꞌi. Ia ta molomolou itongonu lexe Anu Iesu uasi. \v 5 Anu muavuti la muꞌava mulai noxiꞌa aloxo ꞌo, “Ta molomolo! Ngelapu sinana seꞌi?” La aneꞌi mikolinu lexe, “Uasi Nexi matalanexe.” \v 6 La Anu muvikalaneꞌi la aloxo ꞌo, “Ngaleanu kaengenge ulai no uaxa paꞌumolu no xalee tema, la sou ngingi ngalapu seꞌi.” Aneꞌi mimulinu vaikala noxou aloxo ne, la minoꞌa ta sinana tavuꞌalo. La umomomo sou ilapuuneꞌi itelo uasi. \v 7 \x + \xo 21:7 \xt Mat 14:29; Ioa 13:23\x*La sou molomolo ane Iesu mumasaxau musuku, muvikalanu Pita aloxo ꞌo, “Anu Tila ane!” Saimoni Pita mulomusou aloxo ne, la alaxu vilesisi xo anu utokolomo laixe uasi la anu musakiinu tokolomou laixe, la sou muiliꞌe muluꞌelai no lexa. \v 8 Ia ta molomolou ane mixolu no uaxa ne, milapunu uaxa ilou kae ane ta sinana miꞌuna miꞌanaꞌana no anu ꞌole. Aneꞌi milapuunu sou ilai no tasiꞌi. Xo tasiꞌi ne no paxa uasi. Mumomomo loxo Mita itemaxu taꞌuvesi. \v 9 Milai mixali no tasiꞌi la mimaisou Iesu uxuxutuxaꞌa sinana ilou veleti no navu. \v 10 Aneꞌi milai mixali mukalu, la Iesu muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Ngamolo sinana seꞌi ngelapunu ne uneꞌe.” \v 11 \x + \xo 21:11 \xt Luk 5:6\x*Saimoni Pita mutelai no uaxa la mulapunu kae mulai no tasiꞌi. Ta sinana tatila tavuꞌalo miꞌuna no kae. Itiitisiꞌa mumomomo loxo itemaxu taꞌuve mo mavulovexa taꞌuve mo tatalu (153), ia kae ukakaa uasi. \fig |alt="disciples pulling net ashore" src="CN01877B.TIF" size="col" loc="Jhn 21:11-12" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Ioanesi 21:11" \fig* \v 12 Iesu muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Nganeꞌe mo ngaꞌani.” Aneꞌi mineꞌe la evile utaliꞌisou lexe nini ꞌenaꞌei uasi. Xo aneꞌi milavusou lexe Anu Tila. \v 13 Iesu muneꞌe la muvelunu sinana ilou veleti mulai noxiꞌa. \v 14 \x + \xo 21:14 \xt Ioa 20:19, 26\x*Anu musoli xe mutulu, ia iliꞌi la Anu mupalaꞌa noxiꞌa ta molomolou alaxu tatalusou ano. \s1 Iesu Muvikalanu Pita Lexe Uaꞌaneꞌi ta Sipsip Noxou \p \v 15 Aneꞌi miꞌani mukalu, la Iesu mutaliꞌisou Saimoni Pita aloxo ꞌo, “Saimoni, Ioanesi ꞌolu. Loxovaa nini nemasaxailo, la masaxa noxine mutila noxiꞌa aneꞌi ane ꞌo?” La anu Pita mukolinu aloxo ꞌo, “Ani. Tila, nini nelavusou lexe eni emasaxaine.” La Iesu muvikalanu aloxo ꞌo, “Naꞌaꞌaneꞌi ta sipsipxeni ta ꞌiliꞌa.” \v 16 \x + \xo 21:16 \xt Apo 20:28\x*Iesu mutaliꞌisou la aloxo ꞌo, “Saimoni, Ioanesi ꞌolu. Loxovaa nini nemasaxailo?” La anu mukolinu aloxo ꞌo, “Ani. Tila, nini nelavusou lexe eni emasaxaine.” La Iesu muvikalanu la aloxo ꞌo, “Nasaxilaꞌa ta sipsipxeni.” \v 17 Iesu mutaliꞌisou Pita alaxu tatalusou la aloxo ꞌo, “Saimoni, Ioanesi ꞌolu. Loxovaa nini nemasaxailo?” Ia Pita opoonu tuꞌumaxu xo Iesu mutaliꞌisou alaxu tatalu lexe, “Loxovaa nini nemasaxailo?” La sou Pita mukolinu aloxo ꞌo, “Tila, nini nelavusou mimii latala mukalu. Nelavusou lexe eni emasaxaine.” La Iesu muvikalanu aloxo ꞌo, “Nini naꞌaꞌaneꞌi ta sipsipxeni. \v 18 Eni avikalaneni manina musuku. No mine nini namaulu la natokolomo no anu masaxa noxine mo nalai neꞌei no anu masaxa noxine. Ia no mine nini naaululu, la natolosou avone la evile utokolomoneni mo uulaxuneni ulailixene no xalee ane nini namasaxa nalai no anu uasi.” \v 19 \x + \xo 21:19 \xt Mat 16:24-25; 2Pi 1:14\x*Iesu muvikala aloxo ne sou Pita usoli a loxovaa la uꞌitinu Lataua ualasou no anu. Anu muvikalanu aloxo ne mukalu, la muvikalanu lexe, “Namulileli!” \s1 Vaikala Noxou Vile Noxiꞌa ta Molomolo Noxou Ane Anu Mumasaxau Musuku \p \v 20 \x + \xo 21:20 \xt Ioa 13:23-25\x*Pita iou muxiu la mumaisou molomolo ane Iesu mumasaxau mumulineꞌi. Moosou e miꞌaniꞌani la muxoxolu ꞌalai no paꞌumolu mo mutaliꞌisou lexe, “Tila, ꞌenaꞌei ane sou uꞌitaloneni no avoꞌa ta mitema?” \v 21 Pita mumaisou la mutaliꞌisou Iesu aloxo ꞌo, “Tila, loxovaa noxou?” \v 22 Iesu mukolinu aloxo ꞌo, “Lexe eni emasaxa lexe anu umauli ulai uxali no mine eni alivu aneꞌe, ia anu mii noxine uasi. Nini namulileli.” \v 23 Iesu muvikala aloxo ne, la sou ta molomolou mikalavoi lexe molomolo ane ne usoli uasi. Ia Iesu uvikala aloxo ne uasi. Anu muvikala aloxo, “Lexe eni emasaxa lexe anu umauli ulai uxali no mine eni alivu aneꞌe, ia anu mii noxine uasi.” \p \v 24 \x + \xo 21:24 \xt Ioa 19:35\x*Molomolo ane nesi, ane anu muvikala lamana no anu mimii ane ne mo mukaukavunu. La nexi telavusou lexe vaikala noxou ne manina. \v 25 \x + \xo 21:25 \xt Ioa 20:30\x*Iesu muꞌoxonu mimii tavuꞌalo misevile. Lexe aneꞌi kaukavunu aꞌalosou ukalusi, la male lia xalee ukalusi no lia ꞌo ne, uꞌanaꞌana no anu lavuku e aneꞌi mikaukavunu, mo taiinu vile sou imulaxu lavuku vile no anu uasi.