\id JAS - Pele-Ata Genesis, Jonah and New Testament [ata] -Papua New Guinea 2009 (DBL -2014) \h IAKOVO \toc1 Uoli Voloxu Ane Iakovo Mukaukavu Mulai Noxiꞌa Ta Isilaeli \toc2 Iakovo \toc3 Iak \mt2 UOLI VOLOXU ANE \mt1 IAKOVO \mt2 MUKAUKAVU MULAI NOXIꞌA TA ISILAELI \imt1 Vaikala lamana \ip Uoli voloxu noxou Iakovo ꞌo ne, anu mukaukavunu vaikala lailaixe tavuꞌalo no nano sou usuꞌulineꞌi ta mitema sou imulinu no anu maulixaꞌa. Anu mukakavunu vaikala tovolaꞌi tavuꞌalo sou usuꞌulineꞌi ta mitema xavutalaiꞌa mo ilavusou xe ixavutalanu vaivaikala noxou laixe. \ip Anu muvikala lexe itema e umuxaxu tanu noxou Iesu ne anu umomomo sou uxolu vitanisi uasi. Anu uꞌoxonu ꞌilixo laixe noxiꞌa aneꞌi moseꞌi, la sou anu umaxaꞌu lexe itema ne mumuxaxu tanu maninasou. \iot Aꞌalo muai no nano aloxo ꞌo \io1 Vaikala lamana 1:1 \io1 Tovotovo iouiou 1:2-18 \io1 Talomusou la taꞌoxonu 1:19-27 \io1 Ngaixengengi mamu 2:1-13 \io1 Muxamuxaxu tanenge xe uꞌoxonu ꞌilixo laixe maninasou 2:14-26 \io1 Tasaxilaꞌu ananenge 3:1-12 \io1 Lavulavu iou ta tamei 3:13-18 \io1 Ngataloxolingenge noxou Lataua 4 \io1 Peletoto ulai noxiꞌa ta mitema sou lavuluti 5:1-6 \io1 Tuꞌutuꞌumaxu uxalisinge la ngaxolu seꞌisisi 5:7-12 \io1 Ngakilaka la ngamuxaxu tangengisi 5:13-20 \c 1 \p \v 1 \x + \xo 1:1 \xt Mat 13:55; Apo 15:13; Xal 1:19; 1Pi 1:1\x*Eni Iakovo, amitema sou xaixai vitanisi noxou Lataua mo noxou Tila Iesu Kalisito. Eni ekaukavunu vaivaikala ane ꞌo ulai noxinge ngingi ta Isilaeli mata mulelia tamei e ngelai ngexolu no xalexalee tuatuala mukalusi no lia ꞌo. Eni asova aso laixe ulai noxinge. \s1 Tovotovo Iouiou \p \v 2 \x + \xo 1:2 \xt Rom 5:3-5\x*Ngingi ta vivilo ta mitema noxou Lataua, no mine tovotovo iouiou uxalisinge, la ngaꞌosasou manina! \v 3 \x + \xo 1:3 \xt 1Pi 1:7\x*Xo ngingi ngelavu lexe tovotovo ane ne utovonu muxamuxaxu tangengi noxou Lataua ia utaloxolingengi uasi la Anu umaxaꞌu lexe ngingi xavingengi sou ngatulu pekiaꞌinge no anu. \v 4 Ia lexe ngingi ngaꞌoxonu aloxo ne utotomu, la ꞌiliꞌilixomengi uxali laixe la. La sou ngingi ngaxali pekiaꞌinge manina mo ngaxali laixe, ia ꞌilixo vile paꞌusinge no anu uasi. \v 5 \x + \xo 1:5 \xt Xav 2:3-6\x*Ia lexe vile noxinge iu lavulavu laixe uasi, la anu ulinga ulai noxou Latauasi. Xo Anu uꞌosasou ulosiouxusi, ia ulavusou uapisou uasi. \v 6 Ia no mine anu ulinga, la anu umuxaxu tanu noxou Latauasi. Ia mamu sou anu uxavutala tapiena, xo anu ane uxavutala piena la anu loxo xasi no luaki ane sivo utausou la ulai uneꞌe. \v 7 Itema ane loxo ne, la mamu sou anu uxavutala lexe Tila ulosou mii maꞌia ane anu mumasaxau. \v 8 Xo anu itema sou xavutala tamei mo nenge umomomo sou tamulaxu tanenge no anu mii maꞌia ane anu uꞌoxonu uasi. \p \v 9 Aloxo ne, la sou itema vile noxou Lataua ane iu mimii uasi ne, laixe lexe anu uꞌosa. Xo anu mumulaxu tanu noxou la anu muꞌitinu ualasou. \p \v 10 \x + \xo 1:10 \xt Ais 40:6-7\x*Mo laixe lexe itema sou lavuluti kalumo uꞌosa no mine Lataua uxexeenu lavulutiu la mutaloxolixu ualasou. Xo itema loxo ne, ukalu vitanisi loxo iaꞌeiaꞌe seseenu. \v 11 Aso utelo xe atume utavule ialuxu, la uxutuxu iaꞌeiaꞌe seseenu. La sou iaꞌeiaꞌe seseenu lailaixe ne, uxali masua mo uxalo la ulapau. Aloxo ne, la sou itema sou lavuluti kalumo ukalu vitanisi no mine anu uxaxaisou lavulutiu ne. \p \v 12 Ia Lataua ualusou anu ane utulu pekiaꞌu no anu tovotovo, xo no mine anu muaulixu ne la Lataua ulosou kisivalu sou mauli aloxo anu musakii vaikala tei lexe ulosiꞌa aneꞌi ane mimasaxau. \fig |alt="king with crown" src="BK00158B.TIF" size="col" loc="Jas 1:12" copy="Horace Knowles revised by Louise Bass © The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="Iakovo 1:12" \fig* \p \v 13 Lexe tovotovo uxali noxou itema vile, la mamu sou uvikala lexe tovotovo ane ne molu noxou Lataua. Xo evile umomomo sou utovonu Lataua, mo sou uꞌoxonu ꞌilixo masua uasi. Mo Lataua kalumo utovonu evile sou uꞌoxonu ꞌilixo masua uasi. \v 14 Ia voteꞌi sou tovotovo uꞌoxonenge vilevilesi ne aloxo ꞌo. Masaxa masua sou visimenge muxolu tei, la sou anu molu ulapunenge sou nenge taꞌoxonu ꞌiliꞌilixo masumasua. \v 15 Xe iliꞌi, la masaxa masua mumauli no oponenge. Xe iliꞌi, la anu muxali muuatu sou taꞌoxonu ꞌiliꞌilixo masumasua. La sou ꞌiliꞌilixo masumasua ne, muxali muꞌoki, la sou neneaxu ane soli ne si. \p \v 16 Ta mitema noxou Lataua e eni emasaxainge! Mamu sou ta mitema iꞌoxoo lolongenge. \v 17 Xo mimii latala molu teitexi noxou Lataua ne lailaixe manina, ia mii vile masua uasi molu teitexi noxou Maminge e anu mukoinu lamana no opo loxotolo. Ia anu uxiuxiu loxo xaleenenge uasi. \v 18 \x + \xo 1:18 \xt Ioa 1:13\x*Anu musosovosinge lexe nenge texali ta ꞌolu no mine nenge temulinu vaikala manina. La sou Lataua unoꞌinge tei no anu mimii latala e anu mukoinu mukalusi. \s1 Talomusou La Taꞌoxonu \p \v 19 La sou ta mitema noxou Lataua e eni emasaxainge, ngingi ngaxavutalanu vaivaikala ane ꞌo laixe. Eni emasaxa lexe ngingi ngavikala tapiena uasi, ia ngalomungenge ngatongatoꞌo. Mo emasaxa lexe ngingi ngaxavutala laixe tei ka sou ngavikala, ia mamu sou laꞌiangenge palea. \v 20 \x + \xo 1:20 \xt Liv 7:9\x*Xo ngingi laꞌiangenge ngatongatoꞌo, la ꞌilixo ane ne umomomo sou usuꞌulingengi sou ngaꞌoxonu ꞌiliꞌilixo ane Lataua mumasaxau uasi. \v 21 \x + \xo 1:21 \xt Kol 3:8; 1Pi 2:1\x*La sou ngaxiu tumalingeu ꞌiliꞌilixo masumasua mo ꞌiliꞌilixo ane uꞌoxo masuaneꞌi ta mitema, ia ngaꞌosa sou nganoꞌu vaikala noxou Lataua mo ngaxaxaisou no anu maulingenge. Vaikala noxou ne, Lataua mutounu no opongengi loxo ta mitema mitounu ovu ngiaxu no xai sou upamaulingengi. \p \v 22 \x + \xo 1:22 \xt Mat 7:26; Rom 2:13\x*Ia ngalomusou vaikalasi uasi, ngamulinu mii maꞌia ane anu mulemolu. Ia ngamulinu uasi, la ngingi menge ngakalavoingengi. \v 23 Xo vaikala ane ne manina, anu ane ulomusousi ia umulinu uasi, la anu loxo itema e mumaisou xaleexu no anu titilo. \v 24 Ia anu mumaisou mukalu, xe mulai ia alaxu vilesisi la iou siꞌisou lexe anu iou a lovoxaa. \v 25 \x + \xo 1:25 \xt Rom 8:2; Iak 2:12\x*Ia lexe itema vile umalei lailaixe no anu lapuloto ane mululusiꞌa ta mitema muxali maninasou noxou Iesu mo uꞌoxonu aloxo ne utotomu, la anu umomomo sou tanu vulusiou mii maꞌia ane anu mulomusou ne uasi, ia anu uꞌoxonusi. La sou itema ane loxo ne, Lataua ualusou no anu mii maꞌia ane anu uꞌoxonu. \p \v 26 \x + \xo 1:26 \xt Lex 141:3\x*Lexe itema vile uvikala lexe anu itema sou lalotu ia anu usaxilaꞌu vaivaikalau laixe uasi, la anu molu mukalavoinu. No anu ꞌilixo noxou ane ne, la lalotu noxou ne mii vitanisi. \v 27 Lalotu ane Lataua Maminge uꞌosasou ne, anu lalotu maninasou mo kalavoi vile no anu uasi. Lexe itema vile uvikala lexe anu itema sou lalotu maninasou, la anu usaxilaꞌa ta oloxola iloꞌa ta sema ta vaalu no anu tuꞌutuꞌumaxu noxiꞌa. Mo anu usaxilaꞌu no anu ꞌiliꞌilixo masumasua noxiꞌa ta mitema ane ilavusou Lataua uasi, mo sou ꞌiliꞌilixo masumasua noxiꞌa ne uxoo masua uasi. \c 2 \s1 Mamu sou Ngailoinge \p \v 1 \x + \xo 2:1 \xt Apo 10:34; Iak 2:9\x*Ta vivilo ta mitema noxou Lataua! Ngingi ngemulaxu tangengi noxou Tila noxinge Iesu Kalisito ane nenge taꞌitiꞌiti ualasou utotomu, la sou mamu sou ngailoinge. \v 2 Ioxe, no mine ngingi ngapita no taasou lalotu noxinge, la ta mitema tamei miꞌuna. Ilou miꞌuna, la vile noxiꞌa ilou mutaataa tokolomo iouiou lailaixe no vasimolu, ia tokolomo ne lamolisou toxotoxoxaꞌa. Ia vile noxiꞌa ilou ne, mutaa tokolomo masumasuasi. \v 3 Ngamaisiꞌa aloxo ne, la ngataxanu ane mutokolomo lailaixe. La ngavikalanu lexe, “Naneꞌe mo naxolu no anu luu laixe ꞌo.” Ia ngavikalanu soxu e mutokolomo masumasuasi ne lexe, “Nalai natulu ꞌole.” Xe uasi la, “Naneꞌe naxolu no lia no tavaꞌilo.” \v 4 Lexe ngingi ngaꞌoxo ꞌiliꞌilixo aloxo ne, la ngingi ngailoinge manina ane mo ngailevineꞌi manina, xo xavutala masua muxolu noxinge. \p \v 5 \x + \xo 2:5 \xt 1Ko 1:26-28\x*Ta vivilo ta mitema noxou Lataua e eni emasaxainge, ngalomusou vaikala noxilo aloxo ꞌo. Ngingi ngelavusou manina lexe Lataua musosovosiꞌa ta mitema aneꞌi ane iꞌa lavuluti uasi no lia ꞌo sou lexe aneꞌi ixali ta mitema sou lavuluti no iou Lataua, xo aneꞌi mimuxaxu taneꞌi noxou. Mo musosovosiꞌa sou iꞌunalai no anu saxisaxilaꞌu noxou, xo anu musakii vaikala tei lexe anu upelemasaxaneꞌi aneꞌi ane mimasaxa iꞌunalai. \v 6 Ia ngingisi ngepamaelanu itema e iu lavuluti uasi. Ia ꞌenaꞌei ane miꞌoxo masuangengi? Mo ꞌenaꞌei mimasaxa sou itulusinge no anu vaivaikala? Aneꞌi ane ta mitema sou lavuluti. \v 7 Mo aneꞌi ivikala masua sou uala lailaixe noxou itema ane ngingi noxou. \p \v 8 \x + \xo 2:8 \xt Mat 19:19; Xal 5:14\x*Lexe ngingi ngamulinu lapuloto toxoxaꞌa muxolu no nano no anu Lavuku Tavuna teinu, la ngingi ngemu-linu ꞌilixo laixe. Lapuloto toxoxaꞌa ne, mikaukavu aloxo ꞌo, “Ngamasaxaiꞌa ta mitema aloxo ngingi ngemasaxainge.” \v 9 \x + \xo 2:9 \xt Lap 1:17\x*Ia lexe ngingi ngeixexaꞌa ta mitema, la ngingi ngeꞌoxo ꞌilixo masua. Xo ngingi ngamulinu lapuloto ane Lataua muvikalangengi lexe ngamulinu uasi. \v 10 \x + \xo 2:10 \xt Liv 19:37; Iti 20:7-12, 24; Mat 5:19\x*Vaikala ane ne, manina. Xo anu ane umulinu lapuloto noxou Lataua latala ukalusi, ia ususu no anu mii vile la anu unoꞌu navunavusou xo anu mumamulonu lapuloto latala mukalu ne. \v 11 \x + \xo 2:11 \xt Mul 20:13-14; Rom 13:9\x*Xo anu ane muvikala lexe, “Mamu sou ngalai noxiꞌa aneꞌi ane mitautaulaꞌi.” ne muvikala kalumo aloxo ꞌo, “Mamu sou ngavau itema usoli.” Lexe ngingi ngalai noxiꞌa aneꞌi ane mitaulaꞌi uasi, ia ngevau itema musoli la ngingi ngemamulonu lapuloto mukalu. \p \v 12 \x + \xo 2:12 \xt Xal 6:2; Iak 1:25; 1Pi 2:16\x*La sou ngingi ngavikala mo ngaꞌoxonu maꞌia, la ngaxavutala laixe. Xo Lataua utulusinge no anu vaivaikala sou lapuloto noxou ane anu ngapamaulinenge sou nganoꞌu navunavu uasi. \v 13 \x + \xo 2:13 \xt Mat 5:7; 18:32-35\x*Xo lexe itema vile uꞌoxo alauna sou menexu vile uasi, la Lataua uꞌoxo alaunasou kalumo uasi. Ia itema vile uꞌoxo alaunasou menexu vile, la Lataua kalumo uꞌoxonu alaunasou no mine Lataua utulusou no anu vaivaikala. \s1 Muxamuxaxu Tanenge Noxou Lataua ne, Uxalixu ꞌIliꞌilixo Lailaixe \p \v 14 Ta vivilo ta mitema noxou Lataua! Lexe itema vile uvikala lexe anu umuxamuxaxu tanu noxou Lataua ia ꞌiliꞌilixo ne laixe uasi, la sou muxamuxaxu tanu noxou Lataua ne upamaulinu a loxovaa? Uasisi manina. Anu umomomo sou upamaulinu uasi. \v 15 \x + \xo 2:15 \xt 1Ioa 3:17\x*Ioxe, eni atovolaꞌi sou ulamanalingenge aloxo ꞌo. Lexe vile noxinge noxou laꞌilali mo iu tokolomo uasi, \v 16 ia vile noxinge uvikalanu lexe, “Lataua ualusine. Nalai naꞌani laixe mo nataa tokolomomeni sou uꞌoxo vasimene ialuxu.” Ia ulosou mii vile sou usuꞌulinu vasimolu uasi, la vaikala ne usuꞌulinu a loxovaa? Uasisi manina. \v 17 Aloxo ne, la sou muxamuxaxu tanenge noxou Latauasi ia menexu ꞌiliꞌilixo laixe uasi, la muxamuxaxu tanenge ne musoli loxo itema. \p \v 18 \x + \xo 2:18 \xt Xal 5:6\x*Xe itema vile muvikala lexe, “Ta mitema moseꞌi imuxamuxaxu taneꞌi noxou Lataua xe seꞌi iꞌoxo ꞌiliꞌilixo laixe.” \p Ia eni avikalanu aloxo ꞌo, “Nini natovo namaxaꞌu loopalasi noxine noxou Lataua ia menexu ꞌiliꞌilixo laixe uasi uneꞌe noxilo. Ia eni, la amaxaꞌu loopala noxilo noxou Lataua no anu ꞌiliꞌilixo laixe noxilo ulai noxine. La sou ta mitema imaisou.” \v 19 Ngingi ngemuxaxu tangengi lexe Lataua vilesisi a uxoxolu. La anu mii vile uasi. Ia ta ulee ta masumasua kalumo mimulaxu taneꞌi aloxo ne la iꞌoloꞌolo. \p \v 20 Ngingi ngexovulaulau misevile. Muxamuxaxu tangengi noxou Latauasi ia menexu ꞌiliꞌilixomengi laixe uasi, la muxamuxaxu tangengi ne, mii vitanisi. Ia ngingi ngamasaxa ngalavu laixe no anu? \v 21 \x + \xo 2:21 \xt Tav 22:9-12\x*Tatei, la mutuꞌu ovunenge Avalaamu muaisou ꞌolu Aisaki no valovalo sou ulosou Lataua. Xe no mine anu muꞌoxonu aloxo ne, la Lataua mumoxoꞌu lexe anu itema mulapu. \v 22 \x + \xo 2:22 \xt Eva 11:17-18\x*Ngingi ngelavu lexe anu umuxaxu tanu noxou Latauasi uasi, anu mumulinu vaikala noxou Lataua mo muꞌoxonu. La sou ꞌilixo maꞌia ane anu muꞌoxonu ne, anu mumaxaꞌu lexe Avalaamu mumuxaxu tanu noxou Lataua manina. \v 23 \x + \xo 2:23 \xt Tav 15:6; 2Aꞌa 20:7; Ais 41:8\x*La kaukavu vile no nano no Lavuku Tavuna teinu ne muxali manina. Kaukavu ne aloxo ꞌo, “Avalaamu mumuxaxu tanu noxou Lataua, la sou Lataua mumoxoꞌu lexe anu itema mulapu.” La sou aneꞌi mimoxoꞌu lexe anu Lataua menexu. \v 24 La sou ngingi ngelavu aloxo ꞌo. Itema vile umuxaxu tanu noxou Latauasi uasi, ia anu uꞌoxoꞌoxonu ꞌiliꞌilixo laixe, la Lataua umoxoꞌu lexe anu itema mulapu. \p \v 25 \x + \xo 2:25 \xt Ies 2:1-21; Eva 11:31\x*Anu aloxo noxou Avalaamu, Lataua mumoxoꞌe Reebu ane sema sou voteꞌi kalumo lexe ane sema milapu? Xo ane misuꞌulineꞌi ta mitema e Iosua mupalusiꞌa la miꞌume milai no voteꞌi vileli. \v 26 La sou nenge telavusou aloxo ꞌo. Itema vile umuxaxu tanu noxou Lataua ia uꞌoxonu ꞌiliꞌilixo laixe uasi, la muxamuxaxu tanu ne anu musoli loxo itema uleenu uxolu noxou uasi. \c 3 \s1 Tasaxilaꞌu Ananenge \p \v 1 Ta vivilo ta mitema noxou Lataua! Ngingi ngelavusou aloxo ne, la sou mamu sou ngingi tavuꞌalo ngaxali ta mitema sou ngelosieixaꞌa ta mitema noxou Lataua lavulavu. Xo ngingi ngelavusou lexe nenge ta mitema ane loxo ne, la Lataua utulusinge no anu vaivaikala tapiena. Ia anu utulusiꞌa ta mitema vitavitanisi no anu vaivaikala tapiena uasi. \v 2 Xo nenge latala ne, tasusu no anu ꞌiliꞌilixo iouiou. Lexe itema vile ususu no anu vaivaikalau uasi, la anu itema lailaixe, mo umomomo sou usaxilaꞌu no anu ꞌiliꞌilixo iouiou. \p \v 3 Ioxe, eni atovolaꞌi sou ulamanalingenge aloxo ꞌo. No mine nenge tamasaxa lexe oosi ulomunenge, la tasamali anaxu. La sou nenge tasaxilaꞌu sou ulai a loxovaa no anu masaxa noxingesi. \v 4 Xe vile la aloxo ꞌo. Lasipi ne, anu mii toxoxaꞌa ia lavolesou e uxolu iliꞌi no taꞌu ne isusuꞌa nesi. Ia no mine atume utavulenu, la itema sou uulaxunu lasipi ne usaxilaꞌu lavole ne sou lasipi ulai a loxovaa no anu masaxa noxousi. \v 5 Anu aloxo samalisou oosi anaxu xe lavolesou lasipi, ananenge ne anu mii isusuꞌa no vasimenge kalumo. Ia nenge tavivikala no anu, la anu uꞌiti ualasinge lexe nenge tamomomo sou taꞌoxonu mii toxoxaꞌa. Ngaxavutalanu navu latoxonu. Anu mii kituꞌasi, ia uꞌani la lokoma toxoxaꞌa ne uꞌelasi. \v 6 \x + \xo 3:6 \xt Mat 12:36-37; 15:11, 18-19\x*Ananenge ne, anu kalumo loxo navu mo anu loxo tuala vile e ta mitema sou iꞌoxoꞌoxonu ꞌiliꞌilixo masumasua. Anu muxolu no vasimenge, ia anu uꞌoxonu masua vasimenge latala ukalusi. Xe anu uꞌelaxu muamuaꞌi noxinge no anu maulinenge loxo navu. La sou anu uꞌela no anu navu ane uꞌaniꞌani mo kaluxu uasi. \p \v 7 Ta mitema imomomo sou isaxilaꞌa ta mimii ta vova iouiou mo ta ngiala mo ta mimii ane ixalaxala no lia xe ta mimii iouiou no luaki. Tei mo muneꞌe muxali vaimomo ꞌo. \v 8 \x + \xo 3:8 \xt Rom 3:13\x*Ia evile umomomo sou usaxilaꞌu anaxu uasi. Anaxu ne, umaꞌila sou ulemolu vaikala masumasua uasi loxo lamotaxu uveꞌa ta mitema isoisoli. \p \v 9 No anu ananenge ne, la nenge taꞌitinu Tila noxinge mo Maminge ualasou xe no anu ananenge ne, la nenge tameletaloneꞌi ta mitema ane Lataua mukoineꞌi loxo anu. \v 10 No anu ananenge vilesisi, la nenge taꞌitinu ualasou Lataua xe tameletaloneꞌi ta mitema. Ia ta mitema noxou Lataua, mamu sou ngaꞌoxo aloxo ne. \v 11 Loxovaa? Umomomo sou lexa laixe xe lexa sixula ilou ikei iuatu no lexa iouvilesisi? Uasisi manina. \v 12 Ta vivilo ta mitema noxou Lataua! Loxovaa? Umomomo sou ovu lovo uneneꞌa la uxalixu ovu olivu temanu? Mo umomomo sou ovu uaini uneneꞌa la uxalixu lovo temanu? Uasisi manina. Anu aloxo lexa sixula umomomo sou uxalixu lexa laixe uasi. \s1 Lavulavu no Lia ꞌo Xe Lavulavu Molu Teitexi \p \v 13 Mo vile no taiingengi uvikala lexe anu mulavusou ꞌilixo maꞌia ane laixe xe masua sou umulinu mo anu mulavusou lexe anu umuamuaꞌi laixe no lia ꞌo a loxovaa. Anu uvikala aloxo ne, la laixe lexe anu uꞌoxonu ꞌiliꞌilixo laixe sou umaxaꞌu lavulavu noxou mo utaloxolixu no anu maulixu. \v 14 Ia lexe ngingi ngaxavutala masua noxiꞌa ta menexinge mo ngaxavutalangengisi ngemasaxau manina mii maꞌia aneꞌi minoꞌu, la mamu sou ngingi ngaꞌiti ualasingesi. Lexe ngingi ngaꞌoxo aloxo ne, la ngingi ngexiu tumalingeu vaikala manina noxou Lataua. \v 15 Lavulavu ane loxo ne, anu molu noxou Lataua uluꞌe uasi. Ia anu mii sou no lia ꞌosi mo anu noxou Uleenu Tavuna uasi, ia anu molu noxou uleenu masua. \v 16 Xo no mine ngingi ngaxavutala masua noxiꞌa ta menexinge mo ngaxavutalangengisi xe ngemasaxau manina mii maꞌia aneꞌi minoꞌu, la ngingi ngakalikalipala no anu xoluxolungenge mo ngaꞌoxonu ꞌiliꞌilixo masumasua. \p \v 17 Ia itema ane unoꞌu lavulavu molu noxou Lataua, la anu umulinu ꞌiliꞌilixo ane Lataua mumasaxau tei. Mo anu opo seꞌisisi noxiꞌa ta menexu, mo umasaxa sou ulomusiꞌa mo aneꞌi ilemolu maꞌia la anu ulomuxaꞌa mo anu itema sou alauna manina mo anu uꞌoxonu ꞌiliꞌilixo laixe sou usuꞌulineꞌi ta mitema mo anu uixexaꞌa ta mitema uasi xe anu ukalavoi lexe anu mulavusou uasi. \v 18 \x + \xo 3:18 \xt Mat 5:9; Eva 12:11\x*La sou itema vile uꞌoxo opo seꞌisisi noxiꞌa ta menexu la anu loxo itema utounu laꞌilali ngiaxu no xai mo usuꞌulineꞌi sou iꞌoxo opo seꞌisisi ngatongatoꞌo, la tavuꞌalo noxiꞌa imulinu ꞌiliꞌilixo sou isuꞌulineꞌi ngatongatoꞌo aloxo Lataua mumasaxaiꞌa sou lexe iꞌoxonu. \c 4 \s1 Ngaꞌitalonu Maulingenge Ulai Noxou Lataua \p \v 1 \x + \xo 4:1 \xt Rom 7:23\x*Ia moseꞌi noxinge iꞌoxonu opo seꞌisisi noxiꞌa ta menexiꞌa uasi. Tavaꞌu loxovaa la sou ngingi ngaꞌotoꞌoto mo ngaꞌotoꞌotosou anangenge ngatongatoꞌo? Eni akoli aloxo ꞌo. Masaxa masua ane muxolu no opongengi mo uꞌotoꞌoto no anu xavutalamengi laixe ne, anu tavaꞌu ꞌotoꞌoto no taiingengi ane. \v 2 Ngingi ngemasaxau mii vile manina, ia nganoꞌu uasi. Mo ngingi ngeisuxu ta menexinge miꞌamiꞌa la ngaveꞌa isoisoli, ia umomomo sou nganoꞌu mii maꞌia ane ngingi ngemasaxau uasi. La sou ngingi ngaꞌotosou anangenge mo ngaꞌotoꞌoto. Ia ngingi umomomo sou nganoꞌu uasi, xo ngingi ngalinga ulai noxou Lataua uasi. \v 3 No mine ngingi ngalinga ulai noxou Lataua, la nganoꞌu uasi. Xo xavutalamengi sou mii maꞌia ane ngingi ngelingau ne, laixe uasi. Ngingi ngelingau ne sou uꞌoxongengi ngaꞌosa no anusi. \p \v 4 \x + \xo 4:4 \xt Rom 8:7; 1Ioa 2:15\x*Ngingi ta mitema sou ngexiu tumalingeu Lataua! Ngingi ngalavusou mii ane ꞌo uasi? Anu manina lexe ngingi ngemasaxau ꞌiliꞌilixo masumasua no lia ꞌo, la ngingi ngamasaxa ngamulinu ꞌilixo noxou Lataua uasi. Mo ꞌei ane umasaxau ꞌiliꞌilixo no lia ꞌo, la anu uxali uluau Lataua. \p \v 5 Mo ngingi ngaxavutala lexe vaikala noxou Lataua ane ꞌo ne, mii vitanisi? anu muvikala aloxo ꞌo, “Lataua muisuxu uleenenge manina ane anu muꞌitalo noxinge.” \v 6 \x + \xo 4:6 \xt Xav 3:34; 1Pi 5:5\x*Ia anu uisuxu uleenengesi uasi. Anu mualaunasinge tatila manina. La sou vaikala noxou muvikala lexe, “Lataua uxiu tumalouiꞌa aneꞌi ane iꞌiti ualasiꞌa, ia anu ualaunasiꞌa aneꞌi ane mitaloxolixaꞌa.” \p \v 7 \x + \xo 4:7 \xt Ep 6:12\x*La sou eni akaitolongengi pekiaꞌu aloxo ꞌo. Ngingi ngaxolu no laaxu Lataua mo ngatulu pekiaꞌinge mo sou ngakusaꞌu Satani, la anu uꞌume. \v 8 \x + \xo 4:8 \xt Ais 1:16; Sek 1:3; Mal 3:7\x*Mo ngingi ngalivu nganeꞌe ꞌalai noxou Lataua, mo sou Anu kalumo uneꞌe ꞌalai noxinge. Ngingi ngaꞌui avonge xo ngingi ta mitema sou ꞌiliꞌilixo masumasua. Mo ngaxavutalanu Latauasi, xo ngingi xavutalamengi mukalipala no anu ꞌilixo sou lia xe ꞌilixo noxou Lataua. \v 9 La sou laixe lexe opongengi tuꞌumaxu mo tangengingenge mo ngatama ngaelieli. Mo laixe lexe ngakeke uasi ia ngatama, xe ngaꞌosa uasi ia ngalokungengi. \v 10 \x + \xo 4:10 \xt Iop 5:11; 1Pi 5:6\x*Ngingi ngaꞌoxo aloxo ne mo ngataloxolingenge no iou Lataua, la Anu uꞌitinu ualasinge. \p \v 11 Ta vivilo ta mitema noxou Lataua, mamu sou ngalea anangenge noxinge ngatongatoꞌo. Lexe vile noxinge uvikala masua noxou vimou mo utulusou no anu vaivaikala, la anu uvikala masua no anu lapuloto noxou Lataua mo muilevinu. No mine ngingi ngailevinu lapuloto noxou Lataua, la ngingi ngamulinu uasi ia ngenoꞌu tanixu lapuloto mo ngexolu sou ngailevineꞌi ta mitema. \v 12 \x + \xo 4:12 \xt Rom 2:1; 14:4\x*Ia itema vilesisi Anu mulosinge lapuloto mo Anu sou uilevingesi Anu a uxoxolu. Anu umomomo sou upamaulinenge xe ukalusinge. Ia ngingi ne, ngingi ꞌei sou ngailevineꞌi ta menexinge? Uasi. \s1 Mamu sou Ngaꞌitingengi \p \v 13 \x + \xo 4:13 \xt Luk 12:18-20\x*Ioxe, ngalomu noxilo. Ngingi ane ngavikala lexe, “Maasi uasi neꞌiela, la nenge talai no tuala vile se ꞌole, uasi. Talai la taxolu tauu ie vile mo taꞌoxonu xaixai sou tanoꞌu lamoli no anu.” \v 14 \x + \xo 4:14 \xt Lex 39:5, 11; Xav 27:1\x*Ngingi ngavikala aloxo ne, ia ngingi ngalavusou mii maꞌia ane uxali neꞌiela uasi manina. Ia eni atovolaꞌi maulingenge a loxovaa ane? Maulingenge ne aloxo umuumu ane uxalisi ka tasiauxu. \v 15 Ngingi ngavikala aloxo ne uasi, ia laixe lexe ngavikala aloxo ꞌo, “Lexe masaxa noxou Tila, la sou nenge taxolu mo taꞌoxoꞌoxonu mimii maꞌia ane nenge temasaxau.” \v 16 Ngingi ngalavusou ngavikala aloxo ne uasi. Ia ngingi ngaꞌitinu ualasinge lexe ngingi ngamomomo sou ngasaxilaꞌu mimii ukalusi. ꞌIlixo ane ne, anu masua. \v 17 \x + \xo 4:17 \xt Luk 12:47\x*La sou anu ane mulavusou mii maꞌia ane laixe lexe uꞌoxonu la uꞌoxonu. Ia anu mulavusou ia uꞌoxonu uasi, la anu mususu. \c 5 \s1 Peletoto Ulai Noxiꞌa ta Mitema sou Lavuluti \p \v 1 Ioxe, ta mitema sou lavuluti. Ngingi ngatama mo ngaelielisou tuꞌutuꞌumaxu ane ꞌalaꞌalaisou uxalisinge. \v 2 \x + \xo 5:2 \xt Mat 6:19\x*Tuꞌutuꞌumaxu ane ne, uxali noxinge manina. Lavulutimengi ne umamulo vitanisi mo tokolomomengi ne ta suꞌuve itotokolonu. \v 3 Xe lamolimengi kalumo ne ukukakuka. No mine ngamaisou lamolimengi ukukakuka, la mii ane ne anu usosovosou lexe Lataua utulusinge no anu vaivaikala ka sou uleangengi ngalai no navu. La sou ngatama, xo ngingi ngesua laꞌoluxu lavulutimengi no anu voxo kaluxusou. \v 4 \x + \xo 5:4 \xt Lap 24:14-15\x*Ngamaisou! Ta mitema e miluvunu xai temanu noxinge ia ngingi ngamomosiꞌa uasi ne, aneꞌi ikakatu lexe ngingi ngamomosiꞌa. La katu noxiꞌa ne, Tila xaviinu musuku mulomusou. \v 5 \x + \xo 5:5 \xt Luk 16:25\x*Ngingi ngexolu no lia ꞌo la xoluxolungenge laixe manina mo ngekalusou masaxa noxinge no anu mimii iouiou sou musuꞌulingengisi. Ngingi aloxo ta memee e iꞌaniꞌani xoo mole ixali totongotongolixu la iveꞌaveꞌa. \v 6 Mo ngingi ngetulusiꞌa ta mitema ta lailaixe no anu vaivaikala mo ngeveꞌaveꞌa misoisoli. Ia aneꞌi ilea anaxaꞌa uneꞌe noxinge uasi. \s1 Ngatuluxu Tuꞌutuꞌumaxu \p \v 7 \x + \xo 5:7 \xt Lap 11:14; Iel 5:24\x*La sou ta vivilo ta mitema noxou Lataua, ngingi ngatulu pekiaꞌinge ulai utalo no mine Tila ulivu uneꞌe la. Ngaxavutalanu tatananu xai. Anu utotou laꞌilali no xaixu, la anu uxomaiou voxo sou laꞌilali uleme laixe ulai utalo no voxo sou laꞌiua usokou. \v 8 \x + \xo 5:8 \xt Rom 13:11-12; 1Pi 4:7\x*Ngingi kalumo ngaxomaiou mo ngamulaxu tangengi pekiaꞌu. xo voxo sou Tila ulivu uneꞌe ne ꞌalai. \v 9 Mo ta vivilo ta mitema noxou Lataua, mamu sou ngalea anangenge noxinge ngatongatoꞌo. Ia ngingi ngaꞌoxo aloxo ne, la Lataua utulusinge no anu vaivaikala. Itema sou utulusinge no anu vaivaikala, anu a utulu ꞌalai no aitenga. \p \v 10 Ta mitema noxou Lataua, ngingi ngamulinu ꞌilixo aloxo ta mitema sou palomatana miꞌoxonu. Aneꞌi mituluxu tuꞌutuꞌumaxu no mine aneꞌi miaꞌaloxu Tila ualasou. \v 11 \x + \xo 5:11 \xt Mul 34:6; Iop 1:21-22; 2:10; Lex 103:8\x*Ngamaisou! Nenge telavu lexe Lataua ualusiꞌa aneꞌi ane mituluxu tuꞌutuꞌumaxu. Ngingi ngelomusou aꞌalosou Iopu lexe anu mutuluxu tuꞌutuꞌumaxu kalumo mo ngemaisou mii maꞌia ane Tila muxalixu noxou. No anu ane ne, la nenge telavusou lexe Tila anu itema sou tanutanunenge mo ualaunasinge manina. \p \v 12 \x + \xo 5:12 \xt Mat 5:34-37\x*Ioxe, ta vivilo ta mitema noxou Lataua, mii tila no anu vaivaikala noxilo vile la aloxo ꞌo. Mamu sou ngavikala lexe manina teitexi mo manina no lia ꞌo xe manina neꞌei neꞌei la. Mo no mine ngavikala lexe “Ani,” la vaikalamengi uxali manina loxo ngingi ngelemolu xe ngavikala lexe “Uasi,” la vaikalamengi uxali manina loxo ngingi ngelemolu la. Ia lexe ngaꞌoxo aloxo ne uasi, la Lataua utulusinge no anu vaivaikala. \s1 Ngakilaka La Ngamulaxu Tangengi Noxou Lataua Manina \p \v 13 Lexe vile noxinge utavule tuꞌutuꞌumaxu, la laixe lexe anu ukilaka. Mo lexe vile noxinge uꞌosa, la laixe lexe anu ulexe mo uꞌitinu Lataua ualasou. \v 14 \x + \xo 5:14 \xt Mak 6:13\x*Xe vile noxinge pipiena uꞌoxonu, la laixe lexe anu uꞌavaliꞌa ta tatilasou lalotu ineꞌe ikilakasou mo iꞌulosou no anu ueli. Aneꞌi iꞌoxonu aloxo ne no anu ualasou Tila. \v 15 \x + \xo 5:15 \xt Mat 17:18-20\x*Xo itema vile umulaxu tanu noxou Lataua manina, ia ukilakasou itema e pipiena muꞌoxonu, la itema ne umauli mo Tila utulusou. Lexe anu muꞌoxonu ꞌiliꞌilixo masua moseꞌi, la Lataua uxiu tumalouu. \v 16 La sou ngapalaꞌalixu ꞌiliꞌilixo masumasua noxinge ulai noxiꞌa ta menexinge ngatongatoꞌo mo ngakilakasinge ngatongatoꞌo. Ngaꞌoxo aloxo ne, la Lataua upamaulingengi. Xo lakilaka noxou itema mulapu ne, uxaxai la xaviinu musuku. \p \v 17 \x + \xo 5:17 \xt 1Ta 17:1; 18:1\x*Aloxo Eliasi. Anu itema loxo nenge ꞌosi. Ia anu mukilaka xaviinu lexe laꞌiua umomomo sou usili uasi, la laꞌiua usili uasi no xalee ane ne no tauu ie tatalu mo soꞌio muxatele vile. \v 18 \x + \xo 5:18 \xt 1Ta 18:42-45\x*Xe anu mukilaka la, la laꞌiua musili. La sou musilisou lialia, la laꞌilali no xai muleme. \p \v 19 \x + \xo 5:19 \xt Xal 6:1\x*Ta vivilo ta mitema noxou Lataua! Lexe vile no taiingengi mupolo vaꞌaxu no anu vaikala noxou Lataua, la laixe lexe vile noxinge ulivunoxu uneꞌe. \v 20 \x + \xo 5:20 \xt Xav 10:12; 1Pi 4:8\x*Ngaxavutala vaivaikala ane ꞌo. ꞌEi ane usuꞌulinu itema sou ꞌiliꞌilixo masua xe ulivunoxu no anu xoluxolu masumasua, la Lataua upamaulinu no anu soli mo usuꞌasou ꞌiliꞌilixo masumasua tavuꞌalo noxou.