\id HEB - Pele-Ata Genesis, Jonah and New Testament [ata] -Papua New Guinea 2009 (DBL -2014) \h EVALAIO \toc1 Uoli Voloxu Ane Mulai Noxiꞌa Ta Evalaio \toc2 Evalaio \toc3 Eva \mt2 UOLI VOLOXU ANE MULAI NOXIꞌA \mt1 TA EVALAIO \imt1 Vaikala lamana \ip Uoli voloxu ane ꞌo mikaukavunu mulai noxiꞌa ta mitema xulumuxaꞌa ane mixali ta mitema noxou Kalisito. Ia ta mitema moseꞌi miꞌoxo masuaneꞌi xe milosiꞌa tuꞌutuꞌumaxu moseꞌi la mutaloxolixaꞌa no anu muxamuxaxu taneꞌi noxiꞌa. La anu muvikalaneꞌi lamana lexe Iesu Kalisito anusisi umomomo sou ulosiengexu ꞌilixo maninasou noxou Lataua. \ip Anu mulemolu mii tatalu: (1) Iesu anu Lataua ꞌOlu maniasou. Anu muxolu no lia ꞌo la mutavulenu tuꞌutuꞌumaxu tavuꞌalo. Mo anu muuliuli noxiꞌa ta mitema sou palomatana tatei iloꞌa ta angelo xe Mosesi. (2) Iesu anu muuliuli noxiꞌa ta ailiꞌi tatei. Lataua muvikalasou lexe Anu uxolu ailiꞌi utotomu mo kaluxu uasi. (3) Iesu anu muxolu loxo kisiꞌa ta ailiꞌi teitexi no opo loxotolo mo Anu umomomo sou ulivulixaꞌa ta mitema ane imuxaxu taneꞌi noxou. ꞌIliꞌilixo sou lalotu e Mosesi mulemolu ne, anu tovolaꞌi sou xaixai noxou Iesusi ane. \ip Uoli voloxu ane ꞌo no anu mautunu 11 xe 12 la muaꞌaloxaꞌa ta mitema e mimuxaxu taneꞌi manina sou tatei. Sou ulosieꞌi ta mitema no anu ꞌilixo sou tamuxaxu tanenge maninasou ulai utalo no anu voxo kaluxusou. Xe muvikala lexe no voxo tuꞌutuꞌumaxu uxalisiꞌa la imuxaxu taneꞌi noxou Iesu pekiaꞌu. Mo ieꞌi ulai noxou Iesusi no voxo sou tuꞌutuꞌumaxu iouiou uxalisiꞌa. \iot Aꞌalo muai no nano aloxo ꞌo \io1 Vaikala lamana 1:1-3 \io1 Kalisito anu muuliuli noxiꞌa ta angelo iloꞌa ta ailiꞌi xe Mosesi 1:4–7:28 \io1 Iesu anu muxali kisiꞌa ta ailiꞌi teitexi no opo loxotolo 8–10 \io1 Tavaꞌu ꞌilixo sou muxamuxaxu tanenge 11–12 \io1 Vaikala kaluxusou ilou pelepletoto 13 \c 1 \s1 Lataua Muvikalanu No ꞌa Anaxu ꞌOlu \p \v 1 Tatei la Lataua muvikalaneꞌi ta xaixasinge alaxu tavuꞌalo no anu voteꞌi iouiou no anaxaꞌa ta mitema sou palomatana. \v 2 \x + \xo 1:2 \xt Ioa 1:3\x*Ia vaimomo no anu voxo kalukaluxusou ꞌo, la Lataua muvikalanenge no anaxu ꞌOlu. Anu musosovosou ꞌOlu ne sou usaxilaꞌu mimii latala ukalusi sou uxali ta naꞌu, mo no avolu ꞌOlu nesi la Lataua mukoinu mimii latala no lialia ꞌo mukalusi. \v 3 \x + \xo 1:3 \xt Ioa 14:9; Kol 1:20; Eva 8:1\x*Mo anu ꞌOlu ne mupalaꞌalixu lamanaxu Lataua la iaaxu muieisinge mukalusi. Mo anu iouvilesisi loxo Lataua muisalili, mo no anu xavi no anu vaikala noxou la mutetelisou mimii latala mukalusi muxolu pekiaꞌu. Xe iliꞌi no mine Anu mukalusou xaixai noxou sou mukalusou susu xe muꞌoxoneꞌi ta mitema mixali malemalenga mukalu, la mulai mutalupexa no paumolu Tatananu tuala ane tatila manina teitexi no opo loxotolo, la muxolu no avolu tema. \v 4 \x + \xo 1:4 \xt Pil 2:9\x*Anu mulai muxolu ne la, Lataua mulosou uala ne tatila manina muuliuli manina noxiꞌa ta angelo, la sou Anu muxali tatila noxiꞌa ta angelo. \p \v 5 \x + \xo 1:5 \xt 2Sa 7:14; 1Aꞌa 17:13; Lex 2:7; Apo 13:33\x*Xo Lataua umoxoꞌu angelo vile lexe, \q1 “Nini, eni ꞌalixeni mo vaimomo ꞌo eni axali Maminesi.” \p Mo muvikala kalumo lexe, \q1 “Eni axali loxo Anu Momu. Xe Anu uxali loxo ꞌalixeni.” \p Ne, Lataua muvikalanu angelo vile aloxo ne? Uasi. \p \v 6 \x + \xo 1:6 \xt Lap 32:43; Rom 8:29\x*Mo no mine Lataua mupalusou ꞌOlu laposalaxu muluꞌe no lialia ꞌo la Anu muvikala aloxo ꞌo, \q1 “Ta angelo noxou Lataua ukalusi ineꞌe ilotu noxou.” \p \v 7 \x + \xo 1:7 \xt Lex 104:4\x*Xe noxiꞌa ta angelo la Lataua muvikalasiꞌa aloxo ꞌo, \q1 “Anu Lataua uꞌoxoneꞌi ta angelo noxou ixali loxo atumesi \q2 xe uꞌoxoneꞌi ta mitema sou xaixai noxou ixali loxo navu lamixu.” \p \v 8 \x + \xo 1:8 \xt Lex 45:6-7\x*Xe Anu muvikalasou ꞌOlu aloxo ꞌo, \q1 “Lataua, nini nexolu no anu puloulousine sou Tatananu tuala utotomu mo kaluxu uasi. \q2 Mo nini nasaxilaꞌa ta mitema noxine la naulaxuneꞌi no anu ꞌilixo mulapusi. \q1 \v 9 Nini namasaxau ꞌiliꞌilixo ane mulapusi ia namasaxau ꞌiliꞌilixo ane masumasua uasi. \q2 Aloxo ne la sou Lataua noxine munixiꞌu ueli sou ꞌosaꞌila muꞌanaꞌana noxine \q2 sou musosovosine lexe nini neuliuli noxiꞌa ta menexine.” \p \v 10 \x + \xo 1:10 \xt Lex 102:25-27\x*Mo Lataua muvikalasou ꞌOlu la aloxo ꞌo, \q1 “Tila, tatei manina no mine nekoinu mimii latala no lialia ꞌo, \q2 la nemuxaxu tavatavaꞌu laixe sou muꞌoxonu pekiaꞌu. \q2 Mo nekoinu loxotolo ilou mimii iouiou teitexi ne anu neneꞌaxu xaixai noxinesi. \q1 \v 11 Mimii ukalusi ne ulai la umamulosi \q2 ia nini la naxolu aloxo nesi. \q2 Mo lialia ilou loxotolo ne umanaunu loxo tokolomo mamuxanu. \q1 \v 12 Mo ulai la napipinu loxo itema upipinu moꞌe, \q2 xe nakolinu alavua aloxo itema uxexeenu tokolomo teinu \q2 ia ukalanu tokolomo alavua. \q2 Ia nini ne naxolu aloxo nesi, \q2 mo tauu iexene ne kaluxusou uasisi manina.” \p \v 13 \x + \xo 1:13 \xt Lex 110:1\x*Tei la Lataua muvikalanu ꞌOlu lexe, \q1 “ꞌAlixeni naneꞌe mo natalupexa no paꞌumelo no avolo tema ulai umomomo \q2 no mine eni amulaxaꞌa ta uluameni no laaxene sou namalomaloxoꞌa no tavaꞌine.” \p Ia Anu muvikalanu angelo noxou vile aloxo ne a talu? Uasi. \p \v 14 \x + \xo 1:14 \xt Lex 34:7; 91:11\x*Ta angelo ukalusi ne aneꞌi ta uleenusi sou iꞌoxonu xaixai noxou Latauasi, sou upalusiꞌa ilai isuꞌulineꞌi aneꞌi ane ulai la inoꞌu mauli. \c 2 \s1 Pamauli Noxou Lataua ne Anu Mii Tatila Manina \p \v 1 Ioxe aloxo nenge telomusou tei lexe Lataua ꞌOlu muuliuli, la sou anu laixe sou nenge tatetelisou vaikala laixe ne pekiaꞌu. Mo talaxaꞌi laixe, loxo ꞌo io tasasalo la taxexesou. \v 2 \x + \xo 2:2 \xt Xal 3:19\x*Tatei la vaikala ane mulaa no anaxaꞌa ta angelo sou mivikalaneꞌi ta xaixasinge ne mupalaꞌa lexe anu manina, xo ta mitema mixolaꞌu mo imulinu laixe uasi la mixalisou tuꞌumaxu umomomo no anu ꞌilixoiꞌa. \v 3 \x + \xo 2:3 \xt Eva 10:29; 12:25\x*Ane ne tatei ia vaimomo ꞌo voteꞌi sou pamauli lailaixe a mupalaꞌa. La sou lexe nenge taxiunu tumalingeu xaixai tatila noxou Lataua ne, la sou nenge taꞌume mo tapolopepeenu laꞌia noxou Lataua ne a loxovaa? Tei la Tatila molu mupalaꞌalixu voteꞌi sou pamauli noxiꞌa aneꞌi tatei, xe aneꞌi ta ꞌei ane milomusou, la miaꞌaloxu noxinge vaimomo ꞌo lexe vaikala ne anu manina. \v 4 \x + \xo 2:4 \xt Mak 16:20; 1Ko 12:4, 11\x*Mo Lataua kalumo muvalaxu vaikalaiꞌa lexe vaikala ne anu manina, la muꞌoxonu sosovo iouiou mo xaixai pekipekiaꞌu moseꞌi, xe mumilaꞌanu lavulavu sou xaixai iouiou no anu Uleenu Tavuna mulai noxiꞌa ta mitema vilevilesi no anu masaxa noxousi. \s1 Iesu Anusisi Anu Itema sou Pamauli \p \v 5 Aloxo ne, la sou no anu lialia alavua ane uxali iliꞌi e tevivikalasou ꞌo, la Lataua usosovosiꞌa ta angelo sou iulaxunu uasi. \v 6 \x + \xo 2:6 \xt Lex 8:4-6\x*Xo aloxo itema vile muvikala muai no nano no anu Lavuku Tavuna teinu muvikala aloxo ꞌo, \q1 “Itema ꞌo anu ne mii maꞌia manina ꞌo, \q2 la sou nini taneni uꞌoxoxu malaxo ꞌo? \q2 Anu mii vitanisi, \q2 ia tavaꞌu loxovaa la sou nini nasaxilaꞌu itema ꞌOlu laixe ꞌo? \q1 \v 7 Nini neꞌoxonu muxolu, \q2 no laaxaꞌa ta angelo no anu voxo ataxusesi. \q2 Mo nemulaxu no anu tanixene lailaixe ne mo neꞌitinu ualasou \q2 xe nelosou uala tila. \q1 \v 8 Xe nemulaxu sou mimii latala ukalusi e nekoinu ne \q2 uxolu no anu saxisaxilaꞌu noxou xe uxolu no laaxu.” \p No mine Lataua muitalonu mimii mukalusi mulai no anu saxisaxilaꞌu noxou la mii vile uxolu vitanisi uasi. Ia vaimomo ꞌo nenge tamaisou itema usaxilaꞌu mo ulaxunu mii vile uasi. \v 9 \x + \xo 2:9 \xt Pil 2:8-9\x*Ia nenge tamaisou Iesu la Anu munoꞌu uala tatila manina, xo tei la Anu muxolu no laaxaꞌa ta angelo voxo ataxusi sou munoꞌu tanixaꞌa ta mitema sou musoli. La ane ne anu voteꞌi sou alauna noxou Lataua sou usuꞌulineꞌi ta mitema. Xo Iesu mutaloxolixu mo mutavulenu tuꞌutuꞌumaxu mumomomo no anu soli, aloxo ne la sou Lataua muꞌitinu ualasou xe mulosou uala tila xe mimii latala muxolu no laaxu. \p \v 10 Lataua anusisi Anu tavaꞌu mimii latala mukalusi mo Anu molu mukoinu mimii latala mukalusi. La sou Anu mumasaxa lexe ta ꞌolu tavuꞌalo ne iꞌunalai ixolu no nano no anu xoluxolu laixe noxou Lataua teitexi no loxotolo. Lataua muxalixu voteꞌi sou pamauli ne ane noxou Iesusi nesi, la sou muꞌoxonu mutavulenu navunavu. No anu navunavu ne la Anu muꞌoxonu Iesu muuliuli manina sou mutulu moosou pamauli noxiꞌa Lataua ta ꞌolu. La sou ꞌilixo e Lataua muꞌoxonu ne anu lailaixe manina. \v 11 \x + \xo 2:11 \xt Mat 25:40\x*La sou anu Iesu mukalipalaneꞌi ta mitema milapu la mixali Lataua ta ꞌolu xe aneꞌi ta mitema e Anu mukalipalaneꞌi ne, aneꞌi mamiꞌa vilesisi, la sou Anu umaela sou umoxoꞌa lexe Anu ta vimovimou uasi. \v 12 \x + \xo 2:12 \xt Lex 22:22\x*La muvikalanu Lataua aloxo ꞌo, \q1 “Eni amoxomoxoꞌu ulasine mo apalaꞌalixu noxiꞌa ta vivilo. \q2 Xe no mine nexi tapita sou talotu, \q2 la eni alexenu lexe sou aꞌitinu ualasine.” \p \v 13 \x + \xo 2:13 \xt Ais 8:17-18\x*Mo muvikala la aloxo ꞌo, \q1 “Eni axolu aloopala noxou Latauasi sou uꞌoxonu mii maꞌia Anu mulemolu.” \p Xe muvikala la aloxo ꞌo, \q1 “Namalei, eni exolu no taineꞌi Lataua ta ꞌolu e Anu mulosilo.” \p \v 14 \x + \xo 2:14 \xt 1Ioa 3:8; Pal 12:10\x*Lataua ta ꞌolu e Iesu mulemeꞌa ne, ane aneꞌi ta mitema imaumauli. La sou Iesu muxali itema aloxo aneꞌi ne sou ulai no anu soli. Anu muꞌoxonu aloxo ne sou mutaloxolixu Satani anu itema e xaviinu sou uꞌoxoneꞌi ta mitema isoisoli. \v 15 Mo ꞌume sou soli musakisakiinu maulixaꞌa ta mitema no anu xoluxoluxaꞌa, la sou Iesu musoli sou mululusiꞌa no anu sakisaki no anu ꞌume sou soli ne. \v 16 Manina misevile, Iesu muneꞌe muꞌoxonu xaixai tatila ne sou usuꞌulineꞌi ta angelo uasi, ia Anu muꞌoxonu xaixai ne sou musuꞌulineꞌi Avalaamu ta xaixasou. \v 17 Xo Anu anusisi sou usuꞌulineꞌi ta vimovimou la anu voteꞌi vilesisi ane Anu uxali uisalili aloxo aneꞌi nesi. Mo sou aloxo ne la Anu uxali kisiꞌa ta ailiꞌi e muꞌanaꞌana no anu ꞌilixo sou alauna manina mo umulinu vaivaikala noxou Lataua la uꞌoxonu xaixai noxou laixesi. Xaixai ne ane sou uxexeenu susu noxiꞌa ta mitema. \v 18 Xe no mine tovotovo uxalisiꞌa la Anu umomomo sou usuꞌulineꞌi xo Anu muxamulinu navunavu no anu tovotovo iouvilesisi aloxo aneꞌi ixamulinu ne. \c 3 \s1 Iesu Munoꞌu Uala Tila Muaꞌulixu Mosesi \p \v 1 \x + \xo 3:1 \xt Iti 12:7; Eva 4:14; 7:26\x*Ioxe ta vivilo, noxou Iesu Lataua muxolu teitexi no opo loxotolo muꞌavalinge mo mukalipalangengi lexe ngingi ta noxou muisalili ngaxolu. Mo ngaxavutala Iesu. Anu aposeli noxou Lataua mo kisiꞌa ta ailiꞌi e nenge temuxaxu tanenge noxou xe taaꞌaloxu ualasou lamana. \v 2 Anu mumulinu vaikala noxou Lataua mo muxaxaisou xaixai ane Lataua musosovosou sou uxaxaisou ne laixe. Xaixai noxou ne anu iouvilesisi aloxo Mosesi muꞌoxonu, sou muxaxaisiꞌa ta mitema laixe loxo aneꞌi Lataua taasou. \v 3 Ia Lataua mulosou Iesu uala tila manina muaꞌulixu Mosesi. Aloxo nenge telavusou itema vile utulusou tani vile lailaixe manina la. Nenge tavikalasou tani ne malaxo uasi, ia talosou uala tila manina noxou moosou e mutulusou ne. \v 4 Aloxo tanitani ne itema vilevilesi mutulusou, ia Lataua anu molu muxalixu mimii latala mukalusi. \v 5 \x + \xo 3:5 \xt Iti 12:7; Lap 18:15-19\x*Mosesi ne anu itema sou xaixai noxou Lataua mo mumulinu vaikala noxou Lataua la muꞌoxonu xaixai laixesi sou musaxilaꞌu tani noxou. Mo anu muvikala lamana no anu mii maꞌia ane sou Lataua ulemolu iliꞌi. \v 6 Ia Kalisito ne Anu Lataua ꞌOlu la sou anu xaixai noxou ne sou musaxilaꞌa ta mitema mukalusi loxo aneꞌi tani noxou Lataua. La mumulinu vaikala noxou Lataua la, muꞌoxonu maninasou xaixai noxou ne. La sou nenge ane tanenge utulu pekiaꞌu mo taꞌosaꞌosa sou tanoꞌu mii maꞌia nenge texolu teloloopalanu sou tanoꞌu, la nenge kalumo ne texolu loxo Lataua taasou. \s1 Ta Mitema Ilomuxu Lataua Uasi ne Ilaxaꞌi Laixe \p \v 7 \x + \xo 3:7 \xt Lex 95:7-11\x*La sou anu aloxo Uleenu Tavuna mulemolu, Anu muvikala aloxo ꞌo, \q1 “Vaimomo ꞌo lexe ngalomusou Lataua xolinu \q2 la mamu sou ngatatusou opongengi pekiaꞌu \q1 \v 8 \x + \xo 3:8 \xt Mul 17:7; Iti 20:2-5\x*loxo ta ꞌiliꞌilisungengi miꞌoxonu tatei. \q2 Xo no voxo loxo mixolu no xalee lia ꞌesiꞌesi \q2 la mixiunu tumaliꞌa noxilo xe mitovoleli. \q1 \v 9 La mimaisou mimii ta tatila eꞌoxonu muxali noxiꞌa \q2 mumomomo no anu tauu ie itemaxu ta tamei (40). \q1 \v 10 Xo ta mitema no anu taunu ane ne miꞌoxonu laꞌiaxo la eni evikala lexe, \q1 ‘Ta mitema ane ꞌo ne, oponeꞌi muxolu vaꞌaxu noxilo manina, \q2 mo ilavusou imulinu voteꞌi noxilo e lexe imulinu ne la uasisi.’ \q1 \v 11 \x + \xo 3:11 \xt Iti 14:21-23\x*La miꞌoxoleli laꞌiaxo la eni evikalaneꞌi aloxo ꞌo, \q1 ‘Manina teitexi, aneꞌi imomomo sou iꞌunalai no nano no tualasou maꞌila \q2 noxilo uasisi manina.’” \p \v 12 Ta vivilo noxou Iesu, ngalaxaꞌingengi laixe, loxo ꞌo io vivinge vile no taingengi ne opo masumasua muxolu no anu xavutalau la umomomosou umuxaxu tanu uasi la uxiunu tumalou noxou Lataua e Anu umauli. \v 13 La sou anu laixe sou ngapatetelingengi ngatongatoꞌo no voxovoxo utotomu. Xo nenge tamaisou voxo vilevilesi uxaxai la nenge tavikala lexe anu voxo ane vaimomo ꞌo si, ia talavusou telexu uasi. Aloxo ne la sou anu laixe sou ngasuꞌulingengi ngatongatoꞌo mo ngaavutinoxu xavutalamengi, loxo ꞌo io ꞌilixo sou susu uꞌoxo loloxaꞌa seꞌi noxinge la itatusou taneꞌi pekiaꞌu. \v 14 No mine nenge temuxaxu tanenge noxou Lataua pekiaꞌu, la loopala noxinge ne pekiaꞌu manina. Lexe nenge tatulu pekaꞌinge aloxo ne ulai utalo no telexu, la nenge nengeꞌa Kalisito taxolu tapita. \v 15 \x + \xo 3:15 \xt Eva 3:7-8\x*Aloxo Lavuku Tavuna teinu, muvikala aloxo ꞌo, \q1 “Vaimomo ꞌo, lexe ngalomusou xolinu, \q2 la mamu sou ngatatusou opongengi pekiaꞌu loxo ta ꞌiluꞌilusungengi miꞌoxonu tatei. \q2 Xo ta ꞌiluilusungengi miꞌoxonu tatei aloxo ne \q2 la mixiunu tumaliꞌa noxilo xe mitovoleli.” \p \v 16 \x + \xo 3:16 \xt Iti 14:1-35\x*Aneꞌi ta ꞌei ane miavutinoxu Lataua opoonu la laꞌiaxuiꞌa no mine milomusou vaikala noxou la mixiunu tumaliꞌaou ne? Aneꞌi ta mitema mukalusi ane Mosesi muulaxuneꞌi milaa ne Aixiputo. \v 17 \x + \xo 3:17 \xt 1Ko 10:10\x*Mo anu laꞌiaxuiꞌa ta ꞌei mumomomo no anu tauu ie itemaxu ta tamei? Anu laꞌiaxuiꞌa aneꞌi ta mitema e misusu xe misoisoli la vasimeꞌa mutaꞌotaꞌolu no xalee lia ꞌesiꞌesi ne. \v 18 Xe noxiꞌa ta ꞌei e Lataua muvikalaneꞌi pekiaꞌu lexe umomomo sou iꞌunalai no nano no tualasou maꞌila noxou uasi ne? Anu mulelemeꞌa ta mitema e imulinu vaikala noxou uasi. \v 19 La sou nenge tamaisou lexe aneꞌi imomomo sou iꞌunalai no tuala sou maꞌila uasi, xo tavaꞌu vilesisi aloxo ꞌo imulaxu taneꞌi uasi. \c 4 \s1 Ta Mitema Noxou Lataua Ixolu Imaꞌila \p \v 1 Vaikala e Lataua musakiinu tei lexe ta mitema aneꞌi ane miloopalasi ane iꞌunalai no tuala sou maꞌila noxou ne anu a mukisi sio mo a ututulu sio. La sou nengeꞌa talaxaꞌi loxo ꞌo io seꞌi noxinge maasi la iꞌunalai no tuala ne uasi. \v 2 Nenge kalumo telomusou aꞌalo laixe noxou Iesu e aneꞌi milomusou ne usuꞌulineꞌi uasi xo aneꞌi milomusou ia imuxaxu taneꞌi no anu uasi. \v 3 \x + \xo 4:3 \xt Lex 95:11; Eva 3:11\x*Aloxo ne la sou vaimomo ꞌo nenge ane temuxaxu tanengesi ane tamomomo sou taꞌunalai no tuala sou maꞌila ne, aloxo Lataua mulemolu. Anu muvikala aloxo ꞌo, \q1 “Aloxo ne la sou eni laꞌiaxo, la evikalaneꞌi lexe, \q2 ‘Manina teitexi, aneꞌi imomomo sou iꞌunalai no tuala sou maꞌila noxilo uasisi manina.’” \p Lataua muvikala aloxo ne la anu manina, xo tatei no mine Anu mukoinu mimii latala mukalusi, la Anu mulalaxiinu tuala sou maꞌila kalumo ne a muxolu. \v 4 \x + \xo 4:4 \xt Tav 2:2\x*Aloxo vaikala vile muai no nano no anu vaikala noxou Lataua sou voxo muxatele tamei muvikala aloxo ꞌo “Lataua mukalusou xaixai noxou xe no anu voxo muxatele tameisou la Anu mumaꞌila.” \v 5 \x + \xo 4:5 \xt Lex 95:11\x*Mo aloxo no anu vaikala mautunu e nenge telomusou tei la muvikala lexe, “Aneꞌi imomomo sou iꞌunalai no nano no tuala sou maꞌila noxilo uasisi manina.” \p \v 6 La sou anu mumaxaꞌu lexe tuala sou maꞌila ne anu a uxoxolusio sou ta mitema moseꞌi iꞌunalai no anu, xo aneꞌi ane tatei milomusou aꞌalo laixe noxou Iesu ia imulinu uasi la iꞌunalai uasi. \v 7 \x + \xo 4:7 \xt Lex 95:7-8\x*Aloxo ne la sou Lataua musosovosou voxo vile la, la sou voxo ne ane vaimomo ꞌo. Anu muvikalaneꞌi ta mitema tatei no anu vaikala aloxo telomusou tei ne. Mo tauu ie tavuꞌalo mulai mukalu xe iliꞌi la Anu mulemolu no anaxu Deviti la. La Anu muvikala aloxo ꞌo, \q1 “Vaimomo ꞌo lexe ngalomusou xolinu \q2 la ngatatusou opongengi pekiaꞌu mamu.” \p \v 8 \x + \xo 4:8 \xt Lap 31:7; Ies 22:4\x*Lexe Iesua mulosiꞌa ta mitema maꞌila, la Lataua usosovosou voxo vile la sou maꞌila la uasi. \v 9 Aloxo ne la sou nenge talavusou laixe lexe voxo vile sou maꞌila noxiꞌa ta mitema noxou Lataua a uxoxolusio. Maꞌila ne iouvilesisi aloxo voxo manina sou maꞌila. \v 10 \x + \xo 4:10 \xt Eva 4:4\x*Mo nenge telavusou lexe itema ane mukalusou xaixai noxousi la anu uꞌunalai no tuala sou maꞌila noxou Lataua. Anu iouvilesisi aloxo Lataua mukalusou xaixai noxou mukalu, la sou anu mumaꞌila. \v 11 Aloxo ne la sou anu laixe lexe nengeꞌa xavinenge mo sou taꞌunalai no tuala sou maꞌila ne. Loxo ꞌo io seꞌi noxinge imulinu ꞌilixo noxiꞌa aneꞌi taatei sou ilomu uasi la uꞌoxoneꞌi ilapau la umomomo sou iꞌunalai uasi. \p \v 12 \x + \xo 4:12 \xt Ep 6:17; Pal 1:16; 19:13-15\x*Xo vaikala noxou Lataua ne anu mauli mo anu xaviinu mo anaxu manina muaꞌulixu laviso e anaxu tatamei. Vaikala ne utoꞌomolu itema la uꞌunalai no nano manina no anu uleenu ilou tanu upita xe ukalipala toxotoxo no anu itema xinuxinu mo xinuxinu taxutaxulunu. Xe utilovosou xavutalanu mo masaxa muxolu no nano no tanu. \v 13 Mimii e Lataua mukoinu mukalusi ꞌo ne mii vile umomomo sou utalume no iou uasi. Mimii latala e Lataua mukoinu ne muxolu lamana no iou mukalusi, upalaꞌa xe uai no tani keakea. Mo Anusisi utilovosou ꞌiliꞌilixomenge ukalusi. \s1 Iesu Anu Muxali Tatila Kisiꞌa ta Ailiꞌi Tatila Noxinge \p \v 14 \x + \xo 4:14 \xt Eva 3:1; 10:23\x*Ioxe kisiꞌa ta ailiꞌi tatila noxinge muꞌunalai mo a muxolu teitexi no opo loxotolo. Anu Iesu e Lataua ꞌOlu. La sou muxamuxaxu tanenge noxou e telemolu ne, anu laixe sou nengeꞌa tatetelisou pekiaꞌu. \v 15 Xo nenge tovotovo uxali noxinge la nenge xavinenge sou tataloxolixu uasi la uꞌoxonenge pelesinge. Ia loxo ꞌo io nenge xavutalamenge uvikala lexe kisiꞌa ta ailiꞌi noxinge ne loxo ꞌo io tanunenge uasi. Uasi Anu tanunenge, xo tovotovo iouiou e uxali noxinge vaimomo ꞌo ne anu muxali noxou sou mutovonu tei kalumo, ia Anu ususu uasi. \v 16 \x + \xo 4:16 \xt Eva 10:19\x*La sou laixe lexe nenge talai alai no ꞌa xoluxolu laixe noxou Lataua ia taꞌume uasi. Taꞌunalai no nano no anu alauna noxou. Lexe nenge talai noxou la sou tamaisou alauna noxou xe tanutanuxu noxou noxinge. Mo lexe tuꞌumaxu uxalisinge la Anu usuꞌulinenge. \c 5 \p \v 1 Ioxe, voteꞌisou itema uxali kisiꞌa ta ailiꞌi ne aloxo ꞌo. Lataua ulosou xaixai sou usosovosou itema vile no taineꞌi ta menexu la utulusou xe ulosou xaixai sou usosovosiꞌa ta mitema no anu mii maꞌia iꞌoxonu ulai noxou Lataua. Xe ta mitema inoꞌu mimii moseꞌi sou ineꞌe ilosou ailiꞌi la uꞌelaxu mo uvau ukalu la uꞌelaxu sou uxexeenu susu noxiꞌa. \fig |alt="high priest with incense altar" src="HK00260B.TIF" size="col" loc="Heb 5:1" copy="Horace Knowles © The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972." ref="Evalaio 5:1" \fig* \v 2 Xe ta mitema ane lavulavuiꞌa uasi mo ane milai vaꞌaxu ineꞌe noxou sou uxaxaisiꞌa la umalalixaꞌasi xo anu kalumo ne pekiaꞌu sou uxaxaisiꞌa uasi. \v 3 \x + \xo 5:3 \xt Liv 9:7; 16:6\x*La sou no mine aneꞌi inoꞌa ta mimii ineꞌe sou lexe anu uꞌelaxu sou uxexeenu susu noxiꞌa la anu uꞌoxonu sou uxexeenu susu noxou kalumo. \p \v 4 \x + \xo 5:4 \xt Mul 28:1\x*Itema uxali kisiꞌa ta ailiꞌi ne anu unoꞌu uala tatila manina, la sou itema vile umomomo sou ukelelixu uꞌuna no anu xaixai ꞌo no anu masaxa noxousi uasi. Xo Lataua anusisi uꞌavalou itema ne la sou ulosou xaixai sou uxaxaisou loxo anu muꞌoxonu noxou Aloni taatei. \v 5 \x + \xo 5:5 \xt Lex 2:7\x*Mo Iesu kalumo ne Anu aloxo ne, Anu molu muneꞌesi ka molu mulosou uala tila sou muꞌoxonu muxali kisiꞌa ta ailiꞌi uasi. Ia Lataua molu musosovosou sou uꞌoxonu xaixai ane. Xo loxo Anu mulemolu, la muvikalanu lexe, \q1 “Nini ne, eni ꞌalixeni, mo vaimomo ꞌo eni exali Mamine.” \p \v 6 \x + \xo 5:6 \xt Lex 110:4; Eva 6:20; 7:1\x*Mo no anu kaukavu vile muai no anu vaikala noxou Lataua la Lataua muvikala la aloxo ꞌo, \q1 “Nini naxolu loxo ailiꞌi vaimomo ꞌo mo kaluxu uasi, \q2 mo nenoꞌu tanixu Melikisateki.” \p \v 7 \x + \xo 5:7 \xt Mat 26:36-46; Pil 2:6-8\x*No anu voxo e Iesu muxolu mo mumauli loxo itema no lia ꞌo, la Anu mukilaka mutotomu mulai noxou Lataua, xe muvikalanu sou usuꞌulinu. Anu mukilaka toxotoxoxaꞌa xe mutama iou lexaxu munixi mulai noxou Lataua, xo mulavusou lexe Lataua anusisi umomomo sou usuꞌulinu no anu soli. Lataua mulomuxu la mukolinu lakilaka noxou xo Anu mutaloxolixu. \v 8 Manina anu Lataua ꞌOlu, ia Anu mutavulenu tuꞌutuꞌumaxu. Aloxo ne, la sou no anu tuꞌutuꞌumaxu ne mulosou lavulavu lexe no anu ꞌilixo sou umulinu masaxa noxou Latauasi, xe ulolomuxusi, la utavulenu tuꞌutuꞌumaxu. \v 9 Xo Anu mumulinu masaxa noxou Momu laixe, la sou Anu muxali kisiꞌa ta ailiꞌi laixe manina mo tavaꞌu pamauli noxiꞌa ta mitema mukalusi ane imulinu masaxa noxou, xe ulosiꞌa mauli ane kaluxu uasi. \v 10 Xo Anu muꞌoxonu aloxo ne la sou Lataua musosovosou sou muxali kisiꞌa ta ailiꞌi tatila manina la munoꞌu tanixu Melikisateki. \s1 Mamu sou Taxolu Tatovava loxo ta Molomolo ta Kitukituꞌa \p \v 11 No anu ngiou ane Iesu muxali kisiꞌa ta ailiꞌi loxo Melikisateki ne, nexi tamomomo sou taaꞌalomengixu tavuꞌalo. Ia nexi tamomomo sou talamanalixu ukalusi uasi, xo ngalomusou laixe ia xavutalamengi ne utovava sio. \v 12 \x + \xo 5:12 \xt 1Ko 3:1-3\x*Ngingi ngexolu no nano no anu lalotu mo ngexali ta mitema noxou Kalisito maxuveni. Mo vaimomo ꞌo ne ngingi ngamomomo sou ngaxali ta tisa sou ngalosiꞌa moseꞌi lavulavu. Ia uasi ngingi ngatovavasi la sou ngamasaxa lexe ngaxolusi ia ta mitema seꞌi ineꞌe sou iaꞌalomengi no anu lavulavu se ngenoꞌu tei noxou Lataua no anu vaikala la. Xo ngingi ngamomomo sou menge nganoꞌu laꞌilali pekiaꞌu mo ngaꞌou uasi. Ngingi uao ngaiexu susu loxo ta keakea sio. \v 13 Nenge telavusou lexe ta mitema e iiexu susu sio ne aneꞌi uao ta keakea sio, mo ilavusou ꞌilixo mii maꞌia laixe xe masua uasi. \v 14 Ia laꞌilali pekiaꞌu ne ta mitema ta tatila naꞌa. Aneꞌi ta mitema ane loxo ne aneꞌi milavusou voteꞌi sou itilovosou mii maꞌia ane masua xe mii maꞌia ane laixe. Xo aneꞌi mitotovonu sou miꞌoxoꞌoxonu mutotomu no anu maulixaꞌa. \c 6 \s1 Taxiu no Anu Xaixai sou Soli \p \v 1 Aloxo ne la sou anu laixe lexe nenge tasuku talai mo tanoꞌu lavulavu noxiꞌa ta tatila, ia taxolu taninenge vilesisi mo talivulivuxu lavulavu se tenoꞌu tei no anu vaikala noxou Kalisito uasi. Xo nenge talivulivuxu lavulavu se tenoꞌu tei ne, la anu aloxo nenge talalaanu savana sou tani utotomu ia tani utulu uao. Aloxo ne la sou mamu sou tasolonu vaivaikala no anu ꞌilixo sou taxiunu tumalinge no anu ꞌilixo masumausa e mauli no anu uasi xe no anu ꞌilixo sou tamuxaxu tanenge noxou Lataua. \v 2 Mo mamu sou talivu talai taaꞌaloxu ꞌilixo sou ꞌuloꞌulo iouiou e nenge teꞌulo no anu mo no anu ꞌilixo sou tamuxaxu avonge no kisiꞌa ta mitema, mo taaꞌaloxaꞌa ta mitema misoisoli itulu mo tuꞌumaxu ane kaluxu uasi e iliꞌi la tanoꞌu lakolisou susu noxinge no mine tatulu no anu vaivaikala no iou Lataua. La sou anu laixe lexe taxoxolu no anu aꞌalo aloxo ne uasi tasuku mo tanoꞌu aꞌalo e noxiꞌa ta tatila. \v 3 Ia lexe Lataua upelemasaxanenge lexe nenge taꞌoxonu aloxo ne, la nenge taꞌoxonu. \p \v 4 Lexe ta mitema moseꞌi ne Lataua mulamanalixaꞌa mo mutovoneꞌi xe mixamulinu mii maꞌia lailaixe e Lataua mulosiꞌa molu teitexi no opo loxotolo ne, mo Uleenu Tavuna muxolu noxiꞌa. \v 5 Mo milomusou aꞌalo laixe no anu vaikala noxou Lataua la lailaixe xe mixamulinu xavi noxou Lataua e sou uxali no anu voxo vile iliꞌi. \v 6 \x + \xo 6:6 \xt Mat 10:22; Eva 10:26-27; 1Ioa 5:16\x*Ia lexe aneꞌi ilapau la aneꞌi imomomo sou ilivu ineꞌe sou ixiunu oponeꞌi uasi. Xo aneꞌi miꞌoxonu aloxo ne la anu loxo mivau Lataua ꞌOlu mo mililixu no ovu valautu alaxu vile la xe mipamaelanu no ieꞌi ta mitema tavuꞌalo. \p \v 7 Voxo tavuꞌalo laꞌiua usili uluꞌe no lialia, la lialia uiexu. Mo lexe ta mitema itotou laꞌilali no anu lialia ne xe lialia ne uxalixu ꞌaniꞌani tavuꞌalo sou usuꞌulineꞌi ta mitema ne, la Lataua ualusou lialia ne. \v 8 \x + \xo 6:8 \xt Tav 3:17-18; Mat 13:7, 22\x*Ia lexe lialia ane lamota ꞌanaꞌanaxu ilou iaꞌeiaꞌe masumasuasi uleme no anu, la lialia ne, anu masua. Anu aloxo ne la tatananu xai ne uvikalasou lexe anu lialia masua mo ulai iliꞌi sou kaluxusou la uꞌela no navu. \p \v 9 Ta vivixe maninasou noxou Iesu, nexi tavivikala aloxo ꞌo ulai noxinge, ia nexi temuxaxu tanexi lexe mamulo ne uxali noxinge uasi. Xo no nano no tanexi la nexi temaisou xoluxolungenge ne laixe umomomo sou Lataua upamaulingengi. \v 10 \x + \xo 6:10 \xt Eva 10:32-34\x*Xo Lataua ne Anu ulavusou utilovosinge laixe ia ususunoxu uasi. La sou umomomo sou tanu vulusiou xaixai noxinge e ngeꞌoxonu sou ngemaxaꞌu tanutanuxu noxinge mulai noxou ne uasi. Tanutanuxu noxinge mulai noxou ne, mupalaꞌa muatu no anu suꞌuli noxinge mulai noxiꞌa ta mitemaou. Mo ꞌilixo sou alauna ne ꞌa ngasosolonu ulalai sio. \v 11 La sou nexi temasaxa lexe ngingi vilevilesi ne xavingengi mo ngaꞌoxonu xaixai iouvilesisi aloxo ne no anu maulingenge ulai avile uxali no anu voxo sou nganoꞌu mii maꞌia e ngexolu mo ngelolopalanu. \v 12 Nexi temasaxa lexe ngatotosa mamu. Ia ngatovo sou ngatovotovolaꞌinu ꞌilixo noxiꞌa aneꞌi mimuxaxu taneꞌi maninasou mo mitaloxolixaꞌa xe mixolu seꞌisisi la minoꞌu mii maꞌia e Lataua musakiinu vaikalasou tei lexe inoꞌu. \s1 Mii Maꞌia E Lataua Musakiinu Vaikalasou Tei ne Uxali Maninasou \p \v 13 \x + \xo 6:13 \xt Tav 22:16-17\x*Tatei no mine Lataua ilou Avalaamu misakiinu vaikala, la itema vile ualasou tila uaꞌulixu Lataua uasi. La sou Lataua umomomo sou uꞌoxonu pakiaꞌusou vaikalau la uvikala lexe manina teitexi no ualasou. Aloxo ne la sou Lataua muvikala lexe manina teitexi no ualasilo la. \v 14 La sou muvikala aloxo ꞌo, “Manina teitexi, eni aalusine mo aꞌoxoneꞌi ta ꞌiliꞌiline iloꞌa ta xaixasine ixali tapiena manina.” \v 15 La Avalaamu utotosa uasi muxolu seꞌisisi maxuveeni xe iliꞌi la sou anu munoꞌu mii e Lataua musakiinu vaikalasou tei lexe ulosou ne. \v 16 Lexe ta mitema ivikala lexe manina teitexi no ualasou itema vile, la anu laaxu lexe itema ne anu ualasou tatila muaꞌulixu noxiꞌa. Xe loxo ta mitema ixililiou itema vile la anu voteꞌi sou uꞌoxonu pekiaꞌusou vaikala noxou aloxo. Anu uvikala lexe manina teitexi no ualasou itema vile tatila manina muaꞌulixu la utomunoxu anaxaꞌa aneꞌi ane itovo sou lexe italoxolixu ne. \v 17 Xo tei la Lataua musakiinu vaikala lexe Anu mumasaxa lexe uꞌoxonu laixe noxiꞌa aneꞌi ane inoꞌu mimii laixe e Lataua musakiinu vaikalasou iliꞌi. La sou anu muꞌoxonu pekiaꞌusou vaikala noxou ne xe anu umomomo sou uxiunu xavutalau uasi la sou muvikala lexe manina teitexi. \v 18 \x + \xo 6:18 \xt Iti 23:19\x*Aloxo ne la sou vaimomo ꞌo vaikala ta tamei anu a muxolu. Lataua musakiinu vaikala xe muvikala lexe manina teitexi. No anu mii ta tamei ne umomomo sou uxiu uasi. Xo no mine Lataua usakiinu vaikala sou mii vile la ulavusou ukalavoi uasi, xe uvikala lexe manina teitexi la ukalavoi uasi. Aloxo ne la sou muꞌoxonu pekiaꞌinge nenge ta mitema ane teꞌume telai texolu ꞌalai noxou Lataua taxavutalanu mii maꞌia ane Anu musakiinu vaikalasou lexe tanoꞌu, la sou uꞌoxonenge tatulu pekiaꞌinge mo taxolu seꞌisisi xe taloopalanu mii maꞌia sou tanoꞌu. \v 19 \x + \xo 6:19 \xt Liv 16:2-3\x*Aloxo ne la sou mii e nenge teloopalanu ne anu muxolu loxo axa e pumuxu manina no anu ulenenge. Xo loopala ane ne muꞌunalai no nano manina no anu taasou lalotu tatila noxou Lataua, la muꞌunalai no nano manina no anu kaveutu e tavuna manina no tumalou lavalava tatila e mulili no nano ne. \v 20 Iesu muulaxunenge mulai no nano no kaveutu ne sou musuꞌulinenge xo Anu muxali kisiꞌa ta ailiꞌi unoꞌu tanixu Melikisateki, ka uxolu utotomu mo kaluxu uasi. \c 7 \s1 Ailiꞌi Melikisateki ne Anu Ualasou Tatila Manina \p \v 1 \x + \xo 7:1 \xt Tav 14:17-20\x*Ioxe, Melikisateki anu tatananu tuala ne Salemu mo anu ailiꞌi noxou Lataua e Anu muxolu teitexi manina. No mine Avalaamu ulai iloꞌa ta tatananu tuala miꞌoto xe anu muaꞌulixaꞌa no anu ꞌotoꞌoto ne mukalu la mulivu muneꞌe xe Melikisateki muxalisou Avalaamu la anu mualusou. \v 2 Xe Avalaamu muavuti la muvelunu mimii e munoꞌu no anu ꞌotoꞌoto ne laꞌoluxu mavulovexa, la mulosou Melikisateki laꞌoluxu ane mavulovexasou paꞌusou. Uala Melikisateki ne loxo taxiunu, la anu laaxu lexe anu tatananu tuala e uꞌoxonu ꞌiliꞌilixo mulapusi. Mo anu tatananu tuala ne Salemu kalumo, la lexe taxiunu kalumo, la anu laaxu lexe, tatananu tuala sou opo seꞌisisi. \v 3 Melikisateki ne no nano no anu vaikala noxou Lataua ꞌo ulamanalinenge uasi. La sou anu mulamana lexe momu mo nenu xe nanasou uasi. Mo voxo sou nenu mivoꞌonu xe voxo sou usoli uasi loxo Lataua ꞌOlu, xe muxolu loxo ailiꞌi utotomu mo kaluxu uasi. \p \v 4 Loxo xavutalamenge umulinu la anu munoꞌu uala tila manina. Xo loxo mutuꞌu ovunenge Avalaamu ne anu itema tila kalumo ia mutongonu Melikisateki lexe anu mutila noxou, la sou muvelunu mimii e munoꞌu no anu ꞌotoꞌoto ne la mulosou mavulovexasou paꞌusou. \v 5 \x + \xo 7:5 \xt Iti 18:21\x*Xo lapuloto noxou Mosesi muvikala lexe ta mitema ukalusi ixexeenu mavulovexasou paꞌusou la ilosiꞌa ta ailiꞌi e aneꞌi mixali noxou Levi. Manina aneꞌi mukalusi ne tamutuꞌu ovuxu Avalaamu mo aneꞌi ta vimovimoꞌa ne, ia aneꞌi ta Levisi imomomo sou itaxusou mavulovexasou paꞌusou noxiꞌa ta vimovimoꞌa ne. \v 6 Ia Malikisateki ne anu uxali no anu mata noxou Levisi uasi, ia anu munoꞌu mavulovexasou paꞌusou no anu mimii e Avalaamu munoꞌu no anu ꞌotoꞌoto. La mualusou Avalaamu anu itema e Lataua musakiinu vaikala noxou. \v 7 Aloxo ne la sou nenge telavusou lexe itema e ualusou vile ne anu tila noxou xe anu ane munoꞌu alualu ne anu kokope noxou anu ane mualusou. \v 8 Noxiꞌa ta Isilaeli la ta Levi e inonoꞌu mavulovexasou paꞌusou ne ilavusou isoisoli, ia Melikisateki ne anu muaꞌulixaꞌa mo nenge telavusou lexe anu usoli uasi. \v 9 Mo asolonu vaikala noxilo, la nenge tavikala lexe Avalaamu mulosou Melikisateki mimii mavulovexasou paꞌusou ne, la anu aloxo Levi utaxusou mavulovexasou paꞌusou ne anu kalumo mulosou. \v 10 Xo no mine Avalaamu muxalisou Melikisateki no voteꞌi xe mulosou mavulovexasou paꞌusou ne, la Levi upaa uao, ia anu a muxolu no nano no vasimolu mutuꞌu ovuxu Avalaamu ne. \s1 Iesu Anu Aloxo Melikisateki \p \v 11 Ioxe, lexe Lapuloto muvikala lexe aneꞌi ane ixali no anu mata noxou Levisi ane ixali ta ailiꞌi, mo noxiꞌasi la ta mitema ixali laixe. La sou ailiꞌi vile la umomomosou unoꞌu tanixu loxo Melikisateki ilou Aloni uasi. \v 12 Ia xaixai alavua noxou la anu laixe lexe lapuloto kalumo uxiu uxali alavua. \v 13 Xo ailiꞌi alavua e Lataua mulelemolu lexe anu uxolu ailiꞌi utotomu mo kaluxu uasi ne, anu no anu mata vilemo itema vile no anu mata noxou uxaxai loxo ailiꞌi no anu valovalo sou uꞌelaxu mimii tatei uasi. \v 14 \x + \xo 7:14 \xt Ais 11:1; Mat 2:6; Pal 5:5\x*Ia nenge telavusou lamana lexe Tila noxinge ne anu muxali no anu mata noxou Iuda. Mo Mosesi uꞌoxonu vaikala vile siꞌa aneꞌi mata ane ne lexe ixali ta ailiꞌi uasi. \p \v 15 Ioxe nenge tamaisou lexe vaikala sou ailiꞌi alavua vilemo iouvilesisi loxo Melikisateki uxali, la anu muxali lamana. La muaꞌulixaꞌa ta ailiꞌi e ta Levi ne. \v 16 Xo ta Levi ne mixali ta ailiꞌi loxo lapuloto muvikala, ia Anu ne uasi. Anu muxali ailiꞌi ne no anu xavi no anu mauli ane uxolu utotomu mo kaluxu uasi. \v 17 \x + \xo 7:17 \xt Eva 5:6\x*Xo vaikala vile muai no nano no anu Lavuku Tavuna teinu muvikala aloxo ꞌo, \q1 “Nini naxolu loxo ailiꞌi utotomu mo kaluxu uasi, aloxo Melikisateki.” \p \v 18 La sou vaikala ane loxo ne, mumaxaꞌu lexe Lataua muxexeenu lapuloto ane teinu ne, xo anu xaviinu sou usuꞌulinenge la uasi, la muxali mii vitanisi. \v 19 \x + \xo 7:19 \xt Eva 10:22; Iak 4:8\x*Xo ꞌilixo sou tamulimulinu lapuloto noxou Mosesi ne uꞌoxonu mii vile lailaixe uasi ia mii muaꞌulixu lapuloto ne ane no anu ꞌilixo sou loopalasi, la sou vaimomo ꞌo nenge tamomomosou taneꞌe ꞌalai noxou Lataua. \p \v 20 Lataua musosovosou Iesu sou muxali ailiꞌi la Anu muvikala lexe manina teitexi tei la moseꞌi e mixali ta ailiꞌi tei ne Anu uꞌoxonu aloxo ne noxiꞌa uasi. \v 21 \x + \xo 7:21 \xt Eva 5:6\x*Ia noxou Iesusi la vaikala vile muai no nano no anu Lavuku Tavuna noxou Lataua teinu muvikala sou aloxo ꞌo, \q1 “Tatila muvikala lexe, manina teitexi tei lexe, \q2 ‘nini naxolu loxo ailiꞌi utotomu,’ mo kaluxu uasi, \q2 la umomomo sou uxiunu xavutalau uasi.” \p \v 22 \x + \xo 7:22 \xt Eva 8:6; 12:24\x*Xo Lataua muvikala aloxo ne, la sou anu laaxu lexe Iesu anu muxalixu muuatu lamana opo vilesisi e Lataua musakiinu vaikalasou muneꞌe noxiꞌa ta mitema. \p \v 23 Tatei la ta mitema tavuꞌalo mixaxai loxo ta ailiꞌi, ia vaimomo ꞌo misoisoli la ixolu isolonu xaixai noxiꞌa la uasi. \v 24 Ia Iesu anu umauli utotomu mo kaluxu uasi. Xo aloxo ne, la Anu uxolu uxaxai ailiꞌi kaluxu uasi. \v 25 \x + \xo 7:25 \xt Rom 8:34\x*Aloxo ne la sou Anu umomomo sou upamaulineꞌi manina aneꞌi ane ineꞌe ꞌalai noxou Lataua no anu ualasou. Xo Anu uxolu ukikilakasiꞌa utotomu. \p \v 26 Anu kisiꞌa ta ailiꞌi e nenge temasaxau ane, xo Anu malemalenga manina, mo mulapu no iou Lataua, xe mii vile nuniꞌu uxolu noxou uasi. La sou Lataua mukalipalanu muxexee noxiꞌa ta mitema sou susu la mulai mutalupexasou vaꞌaxu teitexi no opo loxotolo. \v 27 \x + \xo 7:27 \xt Eva 5:3\x*Anu ulavusou uꞌelaxu mimii no voxovoxo utotomu loxo ta kisikisiꞌa ta ailiꞌi tatei uasi. Xo ta ailiꞌi tatei ne iꞌelaxu mimii sou susu noxiꞌa xe ukalu, la sou iꞌelaxu sou susu noxiꞌa ta mitema. Ia Iesu ne Anu uꞌoxonu aloxo ne uasi, Anu muꞌitalonu maulixu teitexi no ovu valautu alaxu vilesisi ne la anu ane si. \v 28 Lapuloto usosovosou kisiꞌa ta ailiꞌi ne, aneꞌi ta mitemasi ne mamalaxaꞌasi. Ia iliꞌi no anu lapuloto la Lataua musosovosou ꞌOlu, la sou muꞌoxonu vaikala e manina teitexi ne sou. Mo Anu musosovosou ꞌOlu ne Anu muxali kisiꞌa ta ailiꞌi lailaixe manina uxolu utotomu mo kaluxu uasi. \c 8 \s1 Iesu Anu Muxali Kisiꞌa ta Ailiꞌi Noxinge Teitexi no Opo Loxotolo \p \v 1 Ioxe, vaikala e nenge talelemolu ne laaxu maninasou aloxo ꞌo. Nenge menge kisiꞌa ta ailiꞌi vile lailaixe a uxoxolu. Anu muxolu mutalupexa no anu puloulou noxou tatananu tuala ane tatila manina uxolu teitexi no opo loxotolo, la mulai muxolu no paꞌumolu no avolu tema. \v 2 Anu muxolu uxaxai loxo ailiꞌi no taasou Lataua teitexi no loxotolo. Tani ne anu tani alelaxu tavuna noxou Lataua e Anu Lataua molu mutulusou, ia ta mitema itulusou no avoꞌa uasi. \p \v 3 Xo kisiꞌa ta ailiꞌi ne xaixai sou inoꞌu mimii sou ilai ilosou Lataua loxo anu naꞌu xe iꞌelaxu mimii ulai noxou, la anu Iesu kalumo uꞌoxonu xaixai iouvilesisi aloxo aneꞌi miꞌoxonu ne. \v 4 Lexe Anu uxolu no lia ꞌo la Anu umomomo sou uxali loxo ailiꞌi uasi, xo ta ailiꞌi a mixolu tei ꞌo sou inoꞌu mimii ulai noxou Lataua loxo anu naꞌu loxo lapuloto muvikala ne. \v 5 \x + \xo 8:5 \xt Mul 25:40; Kol 2:17; Eva 9:23\x*Aneꞌi mixolu mixaxaisou xaixai noxiꞌa loxo ta ailiꞌi no nano no anu taasou lalotu no lialia ꞌo. Taasou lalotu no lia ꞌo ne anu musosovosou xe tovolaꞌi sou taasou lalotu maninasou uxolu teitexi no opo loxotolo. Tavaꞌu aloxo ne la sou no mine Lataua muvikalanu Mosesi sou tani alelaxu tavuna noxou Lataua la Anu mupeletotosou la muvikala aloxo ꞌo, “No mine nini natulusou taasou lalotu ne, la anu laixe lexe nini natulusou umomomo aloxo eni elosienixu teitexi no laxaꞌilu ne, ia natulusou no anu masaxa noxine mamu.” \v 6 \x + \xo 8:6 \xt Eva 7:22\x*Ia xaixai noxiꞌa ta ailiꞌi moseꞌi. Xo anu Iesu muxali loxo itema utulu nonixi sou uꞌoxonu pekiaꞌusou opo vilesisi alavua ne muaꞌulixu ane muꞌoxonu tei ne. Mo mimii e Lataua muxalixu opo vilesisi la musakiinu vaikala sou tanoꞌu ne muaꞌulixu mimii e muxalixu opo vilesisi la musakiinu vaivaikala noxiꞌa aneꞌi tatei lexe inoꞌu ne. \p \v 7 Xo lexe susu vile uxali no anu opo vilesisi e Lataua musakiinu tei uasi, la umomomo sou opo vilesisi alavua uxali la uasi. \v 8 \x + \xo 8:8 \xt Iel 31:31-34\x*Ia Lataua muxalisou susu noxiꞌa ta mitema la muvikala aloxo ꞌo, \q1 “Tila muvikala lexe, ‘Ngalomu, eni esosovosou voxo vile a uneneꞌe sou \q2 eni axalixu opo vilesisi alavua no tani noxiꞌa ta Isilaeli xe no tani noxiꞌa ta Iuta. \q1 \v 9 Opo vilesisi nexi noxiꞌa tesakinu ne \q2 iou loxo ane eni eꞌoxonu noxiꞌa ta ꞌilusuꞌilusuneꞌi tatei ne, \q2 no mine eni etilaꞌa no avoꞌa sou elaalixaꞌa ne Aixiputo mineꞌe ꞌo uasi. \q2 Xo aneꞌi imulinu vaikala e nexi noxiꞌa tesakiinu sou opo vilesisi ne uasi, \q2 la sou eni Tila exiunu tumalilo noxiꞌa.’ \q1 \v 10 Eni Tila avikala aloxo ꞌo, \q2 No anu voxo ane ne, axalixu opo vilesisi no nixineꞌi ta Isilaeli ne aloxo ꞌo. \q2 Eni amuxaxu lapuloto noxilo uxolu no anu xavutalaiꞌa \q2 mo akaukavunu vaikala noxilo uxolu no nano no taneꞌi. \q2 Mo eni axolu loxo aneꞌi Latauaiꞌa xe aneꞌi ixali loxo eni ta mitemaxeni. \q1 \v 11 Mo anu voxo ane ne la umomomo sou vile la uvikalaneꞌi \q2 xe ulosiouxu menexu vile mo vimou vile, \q2 la uvikalaneꞌi lexe, ‘Ngingi laixe lexe ngalavusou Lataua,’ la uasi. \q2 Xo aneꞌi tavuꞌalo musoko noxiꞌa ta kitukituꞌa moso ꞌo ne \q2 mulai muxali noxiꞌa ta kisokisou ta tatila ne milavusilo mukalusi, \q1 \v 12 Xo aneꞌi milavusilo, la sou eni alulusou susu noxiꞌa e miꞌoxonu ne \q2 la axavutalanu la uasi.” \p \v 13 Aloxo ne la sou no anu vaikala sou muxalixu opo vilesisi alavua la ne, la anu mumaxaꞌu opo vilesisi ane Anu musakiinu tei ne anu teinu. Xe mii ane muxali teinu ne anu umomomo sou uxolu maxuveeni uasi, xo anu mamuxanu xe uꞌui la ukalu vitanisi. \c 9 \s1 ꞌIlixo sou Lalotu no Taasou Lalotu Ane no Lia ꞌo \p \v 1 \x + \xo 9:1 \xt Mul 25:23–26:30\x*Ioxe, aloxo Lataua iloꞌa ta Isilaeli misakiinu opo vilesisi tei no anu ꞌilixo sou ilotu ulai noxou, la Anu mulosiꞌa lapulotosou sou imulinu. Mo tani alelaxu noxou Lataua kalumo ꞌa muxolu no lia ꞌo. \fig |alt="tabernacle in wilderness" src="LB00259B.TIF" size="col" loc="Heb 9:1" copy="Louise Bass © The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="Evalaio 9:1" \fig* \v 2 No nano no tani alelaxu noxou Lataua ne mutulusou aloxo ꞌo, no anu kaveutu ane iꞌuna no anu tei ne la telu tanixu sou itulusou no anu xe valovalo sou veleti. Veleti e imulaxu no anu valovolo ne, anu Lataua naꞌu muisalili. Kaveutu ne ilemolu lexe, “Kaveutu Tavuna.” \v 3 \x + \xo 9:3 \xt Mul 26:31-33\x*Xe kaveutu ta tameisou e mukaveutunu mutulu no tumalou ane tei ne la mililixu lavalava sou muxixotonu. Kaveutu ane ta tameisou ne. Kaveutu ane ne ilemolu lexe, “Kaveutu Tavuna Manina.” \v 4 \x + \xo 9:4 \xt Mul 16:33; 25:10-16; 30:1-6; Iti 17:8-11; Lap 10:3-5\x*No nano no anu Kaveutu ane ne la valovalo sou iꞌelaxu mii tumaꞌu lailaixe sou iaꞌuxuxu ulai noxou Lataua miꞌoxonu no anu xoulu a mutulu no nano. Mo kesi sou opo vilesisi noxou Lataua misuꞌasou paꞌupaꞌumolu no anu xoulu. No nano no anu kesi ne la lisi xoulu vile mana muai no nano no anu xe Aloni vilaxoxu malusou muleme no anu xe lavoꞌo alelaxu sou lapuloto noxou Lataua ta tamei a muai no nano. \v 5 \x + \xo 9:5 \xt Mul 25:18-22\x*Xe no latanu kesi ne mipuineꞌi ta angelo ta tamei mitulu miialanu vivisiꞌa teitexi no tanixu sialu e inixiꞌu sou uxexeenu susu noxiꞌa ta mitema. Ta angelo ta tamei e mitulu miialanu vivisiꞌa musuꞌasou kesi anaxu ne misosovosou Lataua lexe Anu a muxolu no nano no anu kaveutu ne. Ia vaimomo ꞌo nenge tamomomo sou tasisimulinu mimii ukalusi uasi. \p \v 6 \x + \xo 9:6 \xt Iti 18:2-6\x*Ioxe ilalaxiinu aloxo ne ukalu, la sou ta ailiꞌi iꞌunalai no nano no anu kaveutu ane tavuna no ale sou iꞌoxonu xaixaiiꞌa no voxovoxo ne. \v 7 \x + \xo 9:7 \xt Liv 16:2-34\x*Ia kisiꞌa ta ailiꞌi anusisi alaxu vilevilesi no anu tauu ie vile uꞌunalai no nano no anu kaveutu ta tameisou e Tavuna Manina ꞌole. No mine uꞌunalai ne, la uꞌunalai vitanisi uasi, anu unoꞌu sialu la uꞌunalailixu. Sialu ne anu ulai upeipeinu no nano ne sou uxexeenu susu noxou xe uxexeenu susu noxiꞌa ta mitema ane iꞌoxonu ia ilavusou uasi kalumo. \v 8 No anu ꞌilixo ane ne la Uleenu Tavuna mulosienge aloxo ꞌo. Voteꞌi sou taꞌunalai no nano no anu Kaveutu Tavuna Manina no anu tani alelaxu noxou Lataua no lia ꞌo ne ulamana noxinge uasi. \v 9 \x + \xo 9:9 \xt Eva 10:1-2\x*Anu tani ne anu loxo sosovo sou ulosienge sou mimii ane uxali no anu voxo vaimomo ꞌo no anu tani alelaxu sou lalotu noxou Lataua. Aneꞌi inoꞌu mimii ineꞌenu sou ilosou Lataua mo iꞌelaxu ulai noxou kalumo. Ia mimii latala ne umomomo sou uꞌisalilinoxu xavutalaiꞌa uasi. \v 10 La sou mimii e miꞌoxoꞌoxonu ne anu loxo mii sou ꞌaniꞌanisi xe mii sou iiexusi xe mii sou ꞌuloꞌulosi. Lapuloto ane ne anu sou vasimengesi, ia Lataua mulosiꞌa lapuloto sou imulinu aloxo ne ulai uxali no anu voxo ane anu Lataua uꞌoxonu mimii uxali alavua. \s1 Iesu Munixiꞌu Sialuxu \p \v 11 Ia vaimomo ꞌo Kalisoto muneꞌe la muxolu loxo kisiꞌa ta ailiꞌi sou mimii lailaixe ane muxali. Anu muꞌunalai no nano no anu tani sou lalotu alelaxu tavuna noxou Lataua e lailaixe manina muaꞌulixu tani sou lalotu alelaxu tavuna noxou Lataua ane tatei. Tani alelaxu tavuna noxou Lataua e Anu muneꞌe muxolu uxaxai no anu ne anu lailaixe manina, muaꞌulixu ane ta mitema mitulusou no avoꞌa. Xo anu mii sou lialia ꞌo uasi. \v 12 Mo no mine Anu muꞌunalai no nano no anu Kaveutu Tavuna Manina no tani alelaxu sou lalotu noxou Lataua ne, la unoꞌu sialuxu xoutu mo bulumakau mulu uasi. No mine muꞌunalai no nano no anu Kaveutu Tavuna Manina ne, la munoꞌu sialuxu muꞌisalili ane mulai munixiꞌu ne. Anu mulai muꞌoxonu aloxo ne lalalaaxu uasi, muꞌoxonu alaxu vilesisi mo anesi. Anu muꞌoxonu aloxo ne sou mulotonenge telivu sou tanoꞌu mauli ane kaluxu uasi. \v 13 \x + \xo 9:13 \xt Liv 16:15-16; Iti 19:9, 17-19; Eva 10:4\x*Ia no anu ane tei, lexe ta mitema ixali nuniꞌa no iou Lataua la ta ailiꞌi inoꞌu sialuxu xoutu xe bulumakau mulu ilou lomuloxe bulumakau sema e miꞌelaxe la ipeipeinu utelo noxiꞌa ta mitema sou iꞌulosiꞌa no anu sou ixali malemalenga. No anu ꞌilixo ane ne la sou aneꞌi ixali malemalenga no iou Lataua xe sosovo lexe Anu ta naꞌu muisalili. \v 14 \x + \xo 9:14 \xt 1Pi 1:18-19\x*Ia sialuxu Kalisito muaꞌulixu ane ne, mo Anu susu vile uxolu noxou uasisi manina. Mo no anu xavinu Uleenu e mumauli utotomu kaluxu uasi, la Anu muꞌitalonu maulixu mulai noxou Lataua loxo mii sou uꞌela ulai noxou. La sou no anu sialuxu ne la uꞌuinu vasimengesi uxali malemalengasi uasi. Anu uiasou susu noxinge la xavutalamenge uxali malemalenga no iou Lataua. La sou taxavutalanu lexe no anu ꞌilixo sou tamulinu xaixai sou lapuloto tei e tanoꞌu mauli no anu uasi ne tamulinu la uasi. La sou nenge tamomomo sou taꞌoxonu xaixai noxou Lataua e mumauli utotomu mo kaluxu uasi. \v 15 Tavaꞌu xo Kalisito muꞌoxonu aloxo ne, la sou Anu muxali loxo itema utulu nonixi sou uꞌoxonu pekiaꞌu voteꞌi sou opo vilesisi ane alavua ne. Anu musoli ne sou mulotoneꞌi no anu susu noxiꞌa no mine mixolu mimulimulinu ꞌilixo sou ixalixu opo vilesisi tei ne. Aloxo ne la sou ta mitema ane milomusou ꞌava noxou Lataua xe imulinu, la inoꞌu mauli ane kaluxu uasi e Lataua musakiinu vaikalasou tatei lexe ulosiꞌa ta ꞌolu muisalili ne. \p \v 16 Anu aloxo ne, la sou anu aloxo ꞌo, lexe itema vile usoli ia umasaxa lexe ꞌolu unoꞌu tanixu no anu miumiu la ukaukavunu lapepa vile loxo sou uxalixu opo vilesisi sou ꞌolu unoꞌu tanixu. Ia anu umomomo sou unoꞌu vitanisi uasi, lexe momu usoli la sou anu umomomo sou unoꞌu. \v 17 Xo lexe itema ne umaumauli sio la mimii ne uaisi. Ia lexe anu usoli la sou neneꞌaxu kaukavu no anu lapepa e musakiinu ne uxali manina. \v 18 La sou anu iouvilesisi aloxo voteꞌi sou ixalixu opo vilesisi tei xe iꞌoxo pekiaꞌusou la inoꞌu sialuxu bulumakau mulu xe xoutu sou ilai inixiꞌu. Iꞌoxonu aloxo ne la uxalixu neneꞌaxu vile laixe uasi. Xo iꞌoxonu xe ukalu la iꞌoxonu la. \v 19 \x + \xo 9:19 \xt Mul 24:6-8\x*Mo tei la Mosesi muꞌoxonu aloxo, no mine mupelapelaꞌa ta mitema mukalusi no anu lapuloto noxou Lataua sou imulinu mukalu, la munoꞌu sialuxu bulumakau mulu xe xoutu sialuxu la muxiunu ilou lexa. Xe mukalu la munoꞌu sipsip lauolauoinu laxusou la musakiinu muvaxa no anu ovu isopu avolu telexu. Xe mukalu la muvolivolinu no anu sialu ilou lexa la mumuainu mupeipeisou lavuku sou lapuloto xe mupeipeisiꞌa ta mitema kalumo. \v 20 No mine mumuainu la muvikalaneꞌi ta mitema aloxo ꞌo, “Sialu ane ꞌo ne anu muꞌoxonu pekiaꞌusou vaikala e Lataua musakiinu noxinge sou ngamulinu.” \v 21 \x + \xo 9:21 \xt Liv 8:15, 19\x*Anu muꞌoxonu aloxo ne mukalu, la muꞌoxonu iouvilesisi aloxo ne no tani alelaxu tavuna noxou Lataua, xe no anu mimii iouiou e muai no nano no tani tanu e inoꞌu sou ixaxaisou no anu lalotu no voxovoxo ne. \v 22 \x + \xo 9:22 \xt Liv 17:11\x*Aloxo ne, la sou anu aloxo ꞌo, no anu ꞌilixo sou lapuloto, la sialusi anu umomomo sou uꞌuinu mimii latala uxali malemalenga. Mo lexe sialuxu mii vile unixi uasi, la umomomo sou Lataua uxexeenu susu noxiꞌa ta mitema uasi. \p \v 23 \x + \xo 9:23 \xt Eva 8:5; 10:1\x*Mimii ane no anu tani alelaxu sou lalotu noxou Lataua no lia ꞌo ne anu tovolaꞌi sou mii maꞌia ane uxoxolu teitexi no opo loxotolo ane. No lia ꞌo la sialuxaꞌa ta mimii uꞌuinu mimii uxali malemalenga no iou Lataua. Ia maninasou teitexi no opo loxotolo la ꞌilixo sou mimii uxali malemalenga ne no anu sialu ane lailaixe manina. \v 24 Nenge telavusou lexe Kalisito uꞌunalai no nano no anu Kaveutu Tavuna noxou Lataua ane ta mitema mitulusou no avoꞌa uasi. Tani alelaxu ne anu musosovosou tani alelaxu sou lalotu noxou Lataua manina sou ane Anu muꞌunalai no anu ne. Anu muꞌunalai no nano no opo loxotolo muisalili. Mo vaimomo ꞌo Anu a uxoxolu no paꞌumolu Lataua sou usosovosinge no iou. \v 25 Anu muꞌunalai teitexi no opo loxotolo lalalaxu sou uꞌitalonu maulixu noxou Lataua uasi. Loxo kisiꞌa ta ailiꞌi uꞌoxoꞌoxonu utotomu no anu tauu ie vilevilesi. Anu unoꞌu sialuxaꞌa ta mimii la uꞌunalailixu no anu Kaveutu Tavuna Manina sou unixiꞌu ulai noxou Lataua. Sialu e anu ulai unixiꞌu ne anu naꞌu uꞌisalili uasi. \v 26 \x + \xo 9:26 \xt Eva 10:10\x*Lexe Anu uꞌoxonu lalalaxu, la Anu unoꞌu tuꞌumaxu alaxu tavuꞌalo manina. Usoko no mine Lataua musoko mukoinu mimii latala no lia ꞌo mukalusi mo uneꞌe uxali vaimomo ꞌo. Ia uasi. Anu mupalaꞌa muneꞌe la muꞌitalonu maulixu alaxu vilesisi manina. Xo voxo kalukaluxusou la sou Anu muꞌunalai muꞌitalonu maulixu loxo mii sou iꞌelaxu ulai noxou Lataua. Anu muꞌoxonu aloxo ne sou uxexeenu susu. \v 27 Anu aloxo ta mitema ne isoli alaxu vilesisi, xe iliꞌi la ixali itulu no anu vaivaikala noxou Lataua. \v 28 Anu aloxo Kalisito muꞌitalonu maulixu alaxu vilesisi sou muxexeenu susu noxiꞌa ta mitema latala mukalusi. Xe iliꞌi la anu uneꞌe upalaꞌalixu la. Ia no mine uneꞌe la ne, la uneꞌe sou utavulenu tuꞌutuꞌumaxu no anu susu la uasi. Anu uneꞌesi sou unoꞌa aneꞌi ane mixolu mixoxomaiou sou ulivunoxaꞌa. \c 10 \s1 Kalisito Muꞌitalonu Maulixu Alaxu Vilesisi \p \v 1 Lapuloto noxou Mosesi tei ne anu tovolaꞌi sou mii maꞌia lailaixe sou uxali iliꞌisi. Ia anu mii maninasou uasi. Xo no anu lapuloto la ineꞌenu mii iouvilesisi utotomu no anu tauu ie vilesisi sou iꞌelaxu ulai noxou Lataua lalalaxu. Ia no anu voteꞌi ane ne umomomo sou uꞌoxoneꞌi ta mitema e mineꞌe milotu ne ixali malemalenga vile uasi. \v 2 Ia lexe aneꞌi ineꞌenu mimii sou iꞌelaxu ulai noxou Lataua xe mixamulineꞌi lexe aneꞌi mixali laixe mukalu, la umomomo sou ineꞌe iꞌoxonu lalalaxu la uasi. Xo aneꞌi miꞌoxonu alaxu vilesisi ne, anu mumomomo. \v 3 Ia uasi, aneꞌi iꞌelaxaꞌa ta mimii ulai noxou Lataua utotomu no anu tauu ie vilevilesi, la sou anu uꞌoxoneꞌi ixavutalanu susu noxiꞌa la. \v 4 \x + \xo 10:4 \xt Eva 9:13\x*Xo sialuxaꞌa ta bulumakau ta mulu xe ta xoutu umomomo sou ukalusou susu avile uasi manina. \p \v 5 \x + \xo 10:5 \xt Lex 40:6-8\x*Aloxo ne la sou no mine Kalisito sou uneꞌe no lia ꞌo, la muvikalanu Lataua aloxo ꞌo, \q1 “Nini namasaxau mo taneni utulu no anu mimii e ineꞌe ilosine \q2 xe mimii iꞌelaxu ulai noxine uasi. \q2 Ia nelalaxinusilo vasimelo vile sou axolu no anu. \q1 \v 6 Mimii e ineꞌe iꞌelaxu no navu ulai noxine mo ane iꞌelaxu sou uxexeenu susu ne, \q2 nini namasaxau kalumo uasi. \q1 \v 7 La sou eni evikala aloxo ꞌo, \q2 ‘Lataua, eni ano ꞌo, sou amulinu masaxa noxine \q2 loxo mikaukavunu vaikalasilo muai no anu Lavuku Tavuna.’” \p \v 8 Tei la Anu muvikala no anu ꞌilixo sou mimii iꞌelaxu mo ineꞌenu mimii noxine loxo nini naꞌanini mo iꞌelaxu sou uxexeenu susu, la nini namasaxau mo taneni utulu no anu uasi. Manina loxo aneꞌi mimulinu lapuloto sou miꞌoxonu, ia nini namasaxau uasi. \v 9 Xe iliꞌi la, la Anu muvikalanu Lataua aloxo ꞌo, “Eni a enꞌe ꞌo sou amulinu masaxa noxine.” La sou Lataua muxexeenu ꞌilixo sou iꞌelaxaꞌa ta mimii tatei ia muxalixu ane alavua sou unoꞌu tanixu ane tatei. \v 10 \x + \xo 10:10 \xt Eva 9:12\x*Xo Iesu Kalisito mumulinu masaxa noxou Momu mo muꞌitalonu vasimolu alaxu vilesisi sou muxexeenu susu noxinge, la sou nenge texali ta mitema ta malemalenga manina. \p \v 11 \x + \xo 10:11 \xt Mul 29:38\x*Mo aloxo ta ailiꞌi vilevilesi ilavusou iꞌoxoꞌoxonu utotomu sou iꞌoxonu xaixai noxiꞌa. Aneꞌi itutulu ixaxai sou iꞌelaxu mimii ulai noxou Lataua, lalalaaxu xe iouvilesisi. Ia umomomo sou uxexeenu susu uasisi manina. \v 12 Ia noxou Kalisito la muꞌitalonu maulixu alaxu vilesisi mulai noxou Lataua sou uxexeenu susu. Mo mii ane ne anu umomomo sou ukalu uasi, uxolu utotomu. Anu muꞌoxonu aloxo ne mukalu, la mutalupexa noxou Lataua paꞌumolu no avolu tema. \v 13 \x + \xo 10:13 \xt Lex 110:1\x*Mo Anu a uxoxomaiou voxo ane sou umalaxoꞌa ta uluau no tavaꞌu. \v 14 Xo no anu mii e Kalisito muꞌoxonu alaxu vilesisi mauli noxou Lataua ne, la muꞌoxoneꞌi aneꞌi ane ta naꞌu miꞌisalili mixali malemalenga manina kaluxu uasi. \v 15 Mo Uleenu Tavuna muvikalanengexu mii ne kalumo. Tei la Anu muvikala aloxo ꞌo, \q1 \v 16 \x + \xo 10:16 \xt Iel 31:33; Eva 8:10\x* “Tila muvikala aloxo ꞌo, \q2 ‘Eni axalixu ꞌilixo sou opo vilesisi \q2 mo amomosou vaikala noxiꞌa no anu voxo ne aloxo ꞌo. \q2 Eni amulaxu lapuloto noxilo no oponeꞌi \q2 xe akaukavunu uxolu no anu xavutalaiꞌa.’ \q1 \v 17 \x + \xo 10:17 \xt Iel 31:34\x*Xe mukalu la musolonu aloxo ꞌo, \q2 ‘Susu noxiꞌa mo ꞌiliꞌilixo masumasua e miꞌoxoꞌoxonu ne, \q2 maasi la eni amomomo sou axavutalanu la uasi.’” \p \v 18 La sou lexe Lataua tanu vulusiu susu ne la taneꞌenu mii vile la sou uxexeenu susu la uasi. \s1 Tamuxaxu Tanenge Mo Tatulu Pekiaꞌinge \p \v 19 \x + \xo 10:19 \xt Eva 4:16\x*Aloxo ne la sou ta vivilo noxou Iesu nenge telavusou manina lexe no anu sialuxu Iesusi la sou nenge tamomomo sou taꞌunalai no anu Kaveutu ane Tavuna Manina. Ia taꞌume uasi. \v 20 \x + \xo 10:20 \xt Mat 27:51\x*Nenge tamomomo sou taꞌunalai no anu voteꞌi alavua e mauli no anu. Voteꞌi alavua ne Anu molu mukisiinu sou taꞌunalai no anu. Taꞌunalai la tapolo no anu lavalava tatila loxo aitenga. Xo lavalava ne anu musosovosou vasimolu. \v 21 Mo nenge menge ailiꞌi tatila a uxolu sou usaxilaꞌa ta temanu tani noxou Lataua. \v 22 \x + \xo 10:22 \xt Liv 8:30; Ese 36:25; Ep 5:26\x*La sou laixe lexe nenge tamuxaxu tanenge maninasou mo talai ꞌalai noxou Lataua no anu opo laixe maninasou. Xo Anu mupeipeisinge no anu sialuxu sou muꞌuiinu tanenge sou muxexeenu susu muxolu no anu mo mukalusou susu masumasua teꞌoxoꞌoxonu no anu xavutalamenge. Xe muꞌuinu vasimenge no anu lexa ane malemalenga manina. \v 23 Mo mii maꞌia nenge tepalaꞌalixu lamana xe teloopala no anu, la anu laixe lexe nenge tatetelisou pekiaꞌu, mo tamuxaxu tanenge no anu. Xo Anu ane musakiinu vaikalasou tei ne, uvikala la, uꞌoxonu maninasou vaikalau. \p \v 24 Xe anu laixe lexe nenge taxavutalaneꞌi ta menexinge. Mo takamuli voteꞌi sou ta tasuꞌulineꞌi mo taavutilixaꞌa no anu ꞌilixo sou taneꞌixaꞌa ngatongatoꞌo xe imulinu ꞌiliꞌilixo lailaixesi. \v 25 \x + \xo 10:25 \xt Eva 3:13\x*La sou anu laixe lexe nengeꞌa tatotosa no anu ꞌilixo sou tapitapita mamu, loxo aneꞌi moseꞌi iꞌoxoꞌoxonu. Ia tapitapita utotomu la nenge tamomomo sou tapeletotosinge mo taꞌoxonu pekiaꞌinge ngatongatoꞌo. Xo ngamaisou voxo noxou Tila sou ulivu uneꞌe a ꞌalaꞌalai mukalu. \p \v 26 \x + \xo 10:26 \xt Eva 6:4-8\x*Mo lexe nenge tenoꞌu lavulavusou vaikala e manina ia iliꞌi xe taxiunu tumalinge no anu mo tamulinu masaxa noxinge sou taꞌoxonu sususi, la mii vile la taꞌelaxu sou uxexeenu susu noxinge ne uasisi manina. \v 27 \x + \xo 10:27 \xt Ais 26:11\x*Ia taꞌume manina, mo taxomaiou voxo tila sou tatulu no anu vaivaikala noxou Lataua. Mo navu tatila a mulalaxii sou uꞌelaxaꞌa ta uluau Lataua. \v 28 \x + \xo 10:28 \xt Lap 17:6; 19:15\x*Mo nenge telavusou lapuloto noxou Mosesi muvikala tei aloxo ꞌo. Lexe itema vile umulinu lapuloto noxou Mosesi uasi xe ususu, ia ta mitema ta tamei xe tatalu milavusou xe iaꞌaloxu la itema ne umomomo sou taneꞌixu mo imoxotalosou uasi, ivau usoli avile. \v 29 \x + \xo 10:29 \xt Mat 12:30-32; 1Ko 11:27-29\x*La sou ngingi ngexavutala a loxovaa noxou itema e umaapitasou Lataua ꞌOlu? Itema ne unoꞌu tuꞌumaxu tatila manina. Xo no anu sialuxu Kalisitosi la uxalixu opo vilesisi. La uꞌuinu itema ne la uxali loxo Lataua naꞌu muꞌisalili. Ia itema ne uꞌoxonu sialu ne uxali loxo mii vitanisi manina, xe upupuiou Uleenu Tavuna sou alauna. \v 30 \x + \xo 10:30 \xt Lap 32:35-36; Lex 135:14\x*Nenge telavusou lexe Lataua muvikala aloxo ꞌo, “ꞌIlixo sou lakoli ne eni naꞌaxeni, eni melo akolinu susu noxiꞌa.” Mo muvikala la aloxo ꞌo, “Tatila molu utulusiꞌa ta mitema noxou no anu vaivaikala.” \v 31 Ae, manina misevile, lexe itema vile uxomaiou voxo sou Lataua e umauli utotomu ukolinu susu noxou, la anu uꞌume xe tanu kalaua manina. \p \v 32 Tangengi ulivu mo ngaxavutalanu voxo tatei no mine vaikala lamana noxou Lataua muxali noxinge. No anu voxo ane ne la tuꞌutuꞌumaxu ta tatila muxali noxinge mo ngetavulenu tuꞌutuꞌumaxu, ia ngingi ngetulu pekiaꞌinge. \v 33 Mo alaxu moseꞌi la mitulusinge no ieꞌi ta mitema tavuꞌalo la mitoꞌotoꞌomenge no anu vaivaikala moseꞌi xe mixililiengi. Xe no mine miꞌoxo masuaneꞌi seꞌi la ngingi ngongiꞌa ngenoꞌu tuꞌumaxu mukei. \v 34 \x + \xo 10:34 \xt Mat 5:11-12; 6:20\x*Mo no mine mimulaxa seꞌi noxinge no taasou navunavu la ngigni tangengixaꞌa la ngeꞌoxo laixe noxiꞌa. Mo no mine mineꞌe miꞌumenu mimemimengi la ngingi ngeꞌosasi. Xo ngingi ngelavusou lexe mimii lailaixe noxinge maninasou e kaluxusou uasi a mulalaxii muaai. \p \v 35 La sou lexe ngingi ngetulu pekiaꞌinge mo ngaxolu seꞌisisi tei aloxo ne la mamu sou ngasuꞌanu ꞌiliꞌilixo ane ne. Xo iliꞌi la nganoꞌu lakolisou lailaixe manina. \v 36 Laixe lexe ngatulu pekiaꞌinge aloxo ne. Mo sou lexe ngamulinu masaxa noxou Lataua laixe, la nganoꞌu mii maꞌia ane Anu musakiinu vaivaikalasou lexe ngingi nganoꞌu. \q1 \v 37 \x + \xo 10:37 \xt Ava 2:3-4\x* “Xo maxuveeni uasi. Voxo sou Anu uneꞌe a ꞌalaꞌalai mukalu. \q2 La uneꞌe ne. Mii vile utaluxu uasi, uneꞌe ne upasipaasi. \q1 \v 38 Ia anu ane mulapu no anu muxamuxaxu tanu noxou la anu uxolu, \q2 ia anu ane usukusuku ulivu la eni aꞌosasou uasi.” \p \v 39 Ia nenge ta mitema sou tasukusuku talivu mo ta ulua avile uasi. Nenge ta mitema sou temuxaxu tanenge mo ta mitema sou tanoꞌu mauli. \c 11 \s1 Tavaꞌu ꞌIlixo sou Muxamuxaxu Tanenge \p \v 1 \x + \xo 11:1 \xt 2Ko 5:7\x*Tavaꞌu tamuxamuxaxu tanenge ne aloxo ꞌo. Mii maꞌia ane nenge teloloopalanu sou tanoꞌu ne, nenge tanoꞌu. Mo tamaisou no ienge uasi ne, ia nenge tanoꞌu manina. \v 2 Ta mitema sou tatei mimuxaxu taneꞌi la Lataua muꞌosasiꞌaxu. \p \v 3 \x + \xo 11:3 \xt Tav 1:1; Lex 33:6; Ioa 1:3\x*Nenge temuxaxu tanenge la telavusou lexe loxotolo ilou lialia muxali no anu vaikala noxou Latauasi. Aloxo ne la sou mimii e nenge temaisou ꞌo ne, Lataua mukoinu no anu mimii e nenge tamomomosou tamaisou no ienge uasi. \p \v 4 \x + \xo 11:4 \xt Tav 4:3-10\x*Aveli mumuxaxu tanu noxou Lataua xe muꞌelaxu mimii mulai noxou Lataua, la Anu muꞌosasouxu. La mumasaxau mimii e anu muꞌelaxu ne, ia uꞌosasou ane noxou Kaini uasi. Xo Aveli mumuxaxu tanu la sou Lataua muꞌosasouxu no anu mimii e anu muꞌelaxu mulai noxou ne. La mumoxoꞌu lexe anu itema mulapu. La sou Aveli musoli, ia vaimomo ꞌo no anu muxamuxaxu tanu noxou ne, a uaꞌalomenge sio. \p \v 5 \x + \xo 11:5 \xt Tav 5:21-24\x*Enoko mumuxaxu tanu noxou Lataua, la Lataua munoꞌu mulailixu teitexi no opo loxotolo ia usoli uasi. Ta mitema ikakamulinu, la ixalisou uasi, xo Lataua munoꞌu. Lavuku Tavuna teinu muvikala lexe, tei no mine Lataua unoꞌu Enoko uao, la anu ꞌilixonu ne lailaixe manina no iou Lataua. \v 6 Ia itema e umuxaxu tanu noxou Lataua uasi la umomomo sou Lataua uꞌosasou uasi. Xo itema ane uneꞌe ꞌalai noxou ne anu laixe lexe umuxaxu tanu lexe Lataua anu a uxolu. Mo umuxaxu tanu lexe Anu ulosiꞌa aneꞌi ane ikakamulinu uluiꞌa. \p \v 7 \x + \xo 11:7 \xt Tav 6:13–7:1\x*Noa kalumo mumuxaxu tanu noxou Lataua la sou Lataua muvikalanu lamana no anu mii maꞌia sou uxali iliꞌi e Noa umaisou no iou uao. La sou anu mulomuxu vaikala noxou Lataua la muꞌoxonu lasipi vile. La anu ilee semau mo ta ꞌolu miꞌunalai mixolu no nano no anu lasipi la mimauli ia isoisoli uasi. No anu muxamuxaxu tanu noxou Noa la anu mupalaꞌalixu susu noxiꞌa ta mitema no lialia ꞌo mukalusi. Xo anu mumuxaxu tanu noxou Lataua la sou Lataua muꞌosasou la mumoxoꞌu lexe anu vile noxiꞌa aneꞌi ane Lataua mumoxoꞌa lexe aneꞌi milapu. \p \v 8 \x + \xo 11:8 \xt Tav 12:1-5\x*Mo Avalaamu kalumo mumuxaxu tanu noxou Lataua, la sou no mine Lataua muꞌavalou sou ulai no xalee lia vile e Lataua mulosou lexe anu naꞌu muisalili, la anu mulomuxu vaikala noxou Latauasi. Ia anu ulavusou lexe no ꞌa xalee anevaa uasi, la anu mumuxaxu tanusi la mulai. \v 9 \x + \xo 11:9 \xt Tav 35:12\x*Anu mumuxaxu tanu la mulai muxolu no anu lia xalenu e Lataua muvikalanuxu tei lexe ulosou. La mutulusou tani alelaxu sou muxolu no anu loxo aasila molu no tuala vile muneꞌe muxolu. Mo Aisaki ilou Iakovo kalumo aneꞌi iloꞌa mixolu no anu tani alelaxu ne sou mixomaiou tuala tatila. \v 10 Xo anu tanu uꞌoxoxu tuala tatila e Lataua molu muxavutalanu sou utulusou a loxovaa, xe mukalu la Anu molu mutulusou. Tuala tatila ne anu tavaꞌu pumuxu manina. \p \v 11 \x + \xo 11:11 \xt Tav 18:11-14; 21:2; Rom 4:19\x*Xo Avalaamu mumuxaxu tanu noxou Lataua la semau Sala kalumo mimuxaxu tane lexe ane sema tila mo ilavusou ipalaa uasi, xo ane miuaꞌulixu tauu ie sou ipalaa. Ane mimuxaxu tane noxou Latauasi lexe Anu umomomo sou uꞌoxonu mii maꞌia musakiinu vaikalasou lexe uꞌoxonu ne uxali maninasou. La sou muꞌoxone la sou ane imomomosou ipalaa, la mivoꞌonu ꞌilie. \v 12 \x + \xo 11:12 \xt Tav 15:5; 22:17\x*Mo noxou itema vilesisi nesi Avalaamu anu itema tila mo vasimolu musoisoli mo xaviinu sou upalaa la uasi. Ia anu mumomomo sou muxalixaꞌa ta xaixasou iloꞌa ta ꞌilusuꞌilusunu mixali tavuꞌalo manina loxo ta oto teitexi no loxotolo xe ioꞌiioꞌi no tasiꞌi e taitisou la takalasou uasi. \p \v 13 \x + \xo 11:13 \xt Tav 23:4; 1Aꞌa 29:15; Lex 39:12; 1Pi 2:11\x*Aneꞌi ta mitema ane ne mimuxaxu taneꞌi noxou Lataua mulai no anu soli noxiꞌa. No mine mixoxolu no lia ꞌo la inoꞌu mimii e Lataua musakiinu vaikalasou lexe ulosiꞌa ne uasi. Aneꞌi mitulu la mimaisou mimii ne muxolu laꞌalaꞌa manina noxiꞌa la misexelaxusi. La mivikala lamana lexe aneꞌi ta asilasi mo ixolu maxuveeni uasi. \v 14 Ta mitema ane ivikala loxo ne, la anu mumaxaꞌu lexe aneꞌi ikakamulinu tualasiꞌa maninasou a uao. \v 15 Mo lexe aneꞌi ixavutala no anu tualasiꞌa e aneꞌi miꞌumesou ia mineꞌe aneꞌi imomomo sou ilivu. \v 16 Ia uasi, aneꞌi xavutalaiꞌa ututulu no anu tuala e lailaixe manina. Tuala ne a teitexi no opo loxotolo. Aloxo ne la sou Lataua umomomo sou umaela uasi no mine imoxoꞌu lexe Anu Lataua noxiꞌa. Xo Anu mulalaxiinu tuala vile tatila siꞌa sou ilai ixolu no anu. \p \v 17-18 \x + \xo 11:17-18 \xt Tav 21:12; 22:1-14\x*Lataua muvikalanu Avalaamu aloxo ꞌo, “Noxou ꞌiline Aisakisi la ta xaixaisine iloꞌa ta ꞌiluꞌiulusuneni ixali tavuꞌalo.” Ia no mine Lataua mutovonu Avalaamu lexe uvau ꞌolu vilesisi ne mo uꞌelaxu ulai noxou, la anu muꞌoxonusi xo anu mumuxaxu tanu noxou Lataua. \v 19 \x + \xo 11:19 \xt Rom 4:17\x*Xo Avalaamu muxavutala aloxo ꞌo, lexe Aisaki usoli la Lataua umomomo sou utulusou la. La sou anu loxo Avalaamu mulivunoxu ꞌolu no anu soli. \p \v 20 \x + \xo 11:20 \xt Tav 27:27-29, 39-40\x*Mo Aisaki mumuxaxu tanu noxou Lataua la mualusiꞌa Iakovo ilou Esau sou xoluxoluxaꞌa iliꞌi. \v 21 \x + \xo 11:21 \xt Tav 47:31–48:20\x*Mo Iakovo mumuxaxu tanu noxou Lataua, la sou ꞌalaꞌalai sou usoli la anu mualusiꞌa Iosepu ta ꞌolu. Anu muteteli telixu no anu vilaxoxu sou mulotu mulai noxou Lataua. \p \v 22 \x + \xo 11:22 \xt Tav 50:24-25; Mul 13:19\x*Iosepu mumuxaxu tanu noxou Lataua kalumo, la sou no mine ꞌalaꞌalai sou usoli, la anu muvikalaneꞌi lexe iliꞌi la aneꞌi iꞌumesie Aixiputo. Mo mupelaꞌaxu vasimolu sou iꞌoxonu a loxovaa. \p \v 23 \x + \xo 11:23 \xt Mul 1:22; 2:2\x*Mo Mosesi nenu ilou momu mimuxaxu taneꞌi noxou Lataua la no mine nenu mivoꞌonu mukalu la mutalumeiou soꞌio tatalu. Xo aneꞌi mimaisou keakea ne loxo ta keakea moseꞌi uasi mo anu iou lailaixe. Mo aneꞌi ilou iꞌume sou imamulonu lapuloto noxou tatananu tuala ne uasi. \p \v 24 Mo Mosesi mumuxaxu tanu noxou Lataua, la sou no mine anu muxali tila, la anu umasaxa lexe aneꞌi ilemolu lexe anu Palao ꞌolu ꞌilie uasi. \v 25 Mo anu muxavutala lexe laixe sou unoꞌu tuꞌutuꞌumaxu iouvilesisi aloxo ta mitema noxou Lataua inonoꞌu ne. Anu umasaxa umulinu ꞌiliꞌilixo sou susu mo uxamulinu ꞌosaꞌila ane ataxu ne uasi. \v 26 Anu muxavutala lexe no mine ipamaelanu xo anu noxou Kalisito, la anu mii tatila mo muuliuli manina. Muaꞌulixu lavuluti iouiou ne Aixiputo. Xo anu xavutalau utulu no anu mii maꞌia lailaixe e sou anu unoꞌu loxo ꞌulu noxou iliꞌi. \v 27 Anu mumuxaxu tanu noxou Lataua la sou anu Mosesi muꞌume mulaa ne Aixiputo. Mo tatananu tuala laꞌiaxuu ia anu uꞌumolu uasi. Mo anu mutulu pekiaꞌu xo anu mumaisou Lataua e ta mitema imamaisou uasi no iou. \v 28 \x + \xo 11:28 \xt Mul 12:21-30\x*Mo anu mumuxaxu tanu noxou Lataua la muvikalaneꞌi ta Isilaeli sou imulinu laꞌilali sou Lataua mupolopepeneꞌi ta Isilaeli laixe la miꞌou no anu voxo e Lataua iou muvaxaiꞌa la mixolu laixe. Mo muvikalaneꞌi la milutu sialu no aiaitengasiꞌa mo sou angelo sou uveꞌa ta ꞌiliꞌa ta laposalaxaꞌa uneꞌe xe umaisou la upolopepeeneꞌi. \p \v 29 \x + \xo 11:29 \xt Mul 14:21-31\x*Ta Isilaeli mimuxaxu taneꞌi noxou Lataua la mixisaꞌisou luaki laolaoinu ne aloxo mimuamuaꞌi no lia esisi. Ia ta Aixiputo itovo sou lexe imulineꞌi la miꞌuoꞌuo la misoisoli. \p \v 30 \x + \xo 11:30 \xt Ies 6:12-21\x*Mo ta mitema mimuxaxu taneꞌi noxou Lataua. La vimelu sou tuala tila ne Ieriko mumamumamulo no mine ta mitema mimuamuaꞌi mixixao alaxu muxatele ta tamei. \p \v 31 \x + \xo 11:31 \xt Ies 2:1-21; 6:21-25; Iak 2:25\x*Mo sema sou voteꞌi Leꞌevu mimuxaxu tane noxou Lataua kalumo, la misuꞌulineꞌi ta mitema ta tamei e mitalume mineꞌe mimaisou tuala tila ne tanu. La ta mitema e ilavusou imuxaxu taneꞌi noxou Lataua uasi iulua ia ane iulua uasi. \p \v 32 \x + \xo 11:32 \xt Kis 4:6–5:31; 6:11–8:32; 11:1–12:7; 13:2–16:31; 1Sa 1:1–25:1; 16:1; 1Ta 2:11 \x*Xe eni maasi la amomomo sou aꞌaloxaꞌa Xitioni mo Valaka mo Samusoni mo Ieputa mo Deviti mo Samueli xe ta palomatana uasi. Xo taiinu sou aꞌaloxaꞌa uasi. \v 33 \x + \xo 11:33 \xt Tan 6:1-27\x*Aneꞌi ta mitema ne mimuxaxu taneꞌi noxou Lataua la mitaloxolixaꞌa ta tatananu ꞌotoꞌoto la miaꞌulixaꞌa. Aneꞌi miꞌoxonu ꞌilixo mulapu la sou minoꞌu mii maꞌia e Lataua musakiinu vaikalasou tei lexe ulosiꞌa ne. Xe mitomunoxu ta laeoni anaxaꞌa. \v 34 \x + \xo 11:34 \xt Tan 3:23-27\x*Mo misitanoxu navu toxotoxoxaꞌa, mo miꞌume la laviso umomomo sou utoꞌomeꞌa isoli uasi. Mo pelepelesiꞌasi ia aneꞌi mixali xavineꞌi. Ia iliꞌi la aneꞌi xavineꞌi manina no anu ꞌotoꞌoto, la milelemulineꞌi ta mitema sou ꞌotoꞌoto no tuala vaꞌavaꞌaxu. \p \v 35 \x + \xo 11:35 \xt 1Ta 17:17-24; 2Ta 4:25-37\x*Xe moseꞌi misoisoli, ia mitulu mimauli la, la milivu mulai noxiꞌa ta neniꞌa la. Xe moseꞌi ne ta uluaiꞌa mitatuxaꞌa no taasou navunavu mo miꞌoxoo masuanu vasimeꞌa manina mo ꞌalaꞌalaꞌi sou isoli. Sou itovoneꞌi lexe ixiunu tumaliꞌa noxou Lataua, ia uasi, xo aneꞌi taneꞌi mutuluu voxo lailaixe sou Lataua utulusiꞌa no anu soli la imauli la. Aneꞌi milavusou lexe aneꞌi isoli la Lataua utulusiꞌa la sou inoꞌu mauli lailaixe manina. \v 36 \x + \xo 11:36 \xt 1Ta 22:26-27; Iel 20:2; 37:15; 38:6\x*Moseꞌi noxiꞌa la misukuneꞌi mo mimolovilaꞌisiꞌa mo mipuapuasiꞌa xe misakisakineꞌi la mimulaxaꞌa no taasou navunavu. \v 37 \x + \xo 11:37 \xt 2Aꞌa 24:21\x*Mo miveꞌaveꞌa no anu kulu mo mixotosou vasimeꞌa no anu lasoo la mautunu ta tamei. Moseꞌi la miveꞌaveꞌa misoisoli no anu laviso e iꞌotoꞌoto no anu. Moseꞌi noxiꞌa iꞌa lavalava uasi, misakiinu sipsip ilou xoutu laxusousi la mixixaoxao, mo paꞌusiꞌa no anu mimii tavuꞌalo sou vasimeꞌa manina mo milosiꞌa tuꞌutuꞌumaxu xe miꞌoxo masuaneꞌi manina. \v 38 La sou miꞌume milai vaꞌavaꞌaxu sou mitalume. Seꞌi miꞌume milai mixolu no xalee lia ꞌesiꞌesi moseꞌi no laxalaxaꞌilu moseꞌi no kulu taxataxanu xe seꞌi milai mixolu no lia taxataxanu. ꞌIlixo noxiꞌa ne iouvilemo manina, muaꞌulixu ꞌilixo noxiꞌa ta mitema no lialia ꞌo mukalusi e aneꞌi mixolu no taineꞌi ne. \p \v 39 Aneꞌi ta mitema mukalusi ne Lataua muꞌitinu ualasiꞌa xo aneꞌi mimuxaxu taneꞌi noxou. Ia vile noxiꞌa ne unoꞌu mii maꞌia e Lataua musakiinu vaikalasou lexe ulosiꞌa ne uasi. \v 40 Xo tei manina la Lataua mulalaxiinu mii vile lailaixe manina sou nenge latala tanoꞌu. Ia Anu uxalixu noxiꞌa aneꞌi ane mixali tei palea uasi, xo Anu mumasaxa lexe nenge kalumo taxali laixe manina loxo aneꞌi. \c 12 \s1 Lataua Ulavusou Umomosiꞌa ta ꞌOlu \p \v 1 \x + \xo 12:1 \xt 1Ko 9:24-25\x*Ta mitema tatei latala ne milosienge no anu voteꞌi sou tamuxaxu tanenge mo aneꞌi mitulu mixalilinenge loxo tamuxala toxoxaꞌa. Aloxo ne la sou laixe lexe nenge tasuꞌanu mimii iouiou e tuꞌutuꞌumaxu xe susu iouiou e usakisakinenge la uꞌoxonenge taiave xavinenge uasi ne mo usuꞌa. Ia tatulu pekiaꞌinge mo taiave no anu iaveiave sou uauli e Lataua musosovosinge sou taiave no anu. \v 2 La sou laixe lexe ienge ulai noxou Iesusi, Anu tavaꞌu muxamuxaxu tanenge, mo iliꞌi la Anusi ulosinge neneꞌaxu mii e temuxaxu tanenge no anu. Mo Anu mulavusou lexe umulinu masaxa noxou Latauasi, la iliꞌi la uꞌosa xe uxolu laixe manina. No mine Anu muxavutalanu la mutavulenu tuꞌumaxu la musoli no ovu valautu. Anu mutavulenu maela teitexi no ovu valautu, ia Anu uxavutala no anu uasi. Ia vaimomo ꞌo Anu muxolu no anu puloulou no paꞌumolu Lataua no avolu tema \v 3 Loxo ngaxavutalanu maulixu Iesu la ngamaisou lexe ta mitema sou susu mixililiou, ia Anu mutulu pekiaꞌu. Anu muꞌoxonu aloxo ne la sou laixe lexe ngingi kalumo ngatotosa mo opongengi usalulu mamu, ngatulu pekiaꞌinge. \v 4 Manina ngigni ngeꞌoto xavingengi sou ngataloxolixu susu, ia no anu ꞌotoꞌoto ne la sialungenge unixi uao. \v 5 \x + \xo 12:5 \xt Iop 5:17; Xav 3:11-12; Pal 3:19\x*La sou loxovaa tangengi vulusiu peletoto noxou Lataua sou muꞌoxonu pekiaꞌinge loxo Anu ta ꞌolu. La anu kaukavu muai no nano no anu Lavuku Tavuna teinu muvikala aloxo ꞌo, \q1 “ꞌAlixeni, no mine Tila uꞌoxonu mii vile noxine, \q2 la namaisou lexe mii vitanisi mamu, \q1 mo no mine umomosine la oponeni tuꞌumaxu mamu. \q1 \v 6 Xo Lataua ulavusou umomosiꞌa aneꞌi ane Anu tanuxaꞌa, \q2 mo no mine Anu unoꞌu itema vile xe umoxoꞌu lexe ꞌolu, \q2 la Anu ulavusou upuasou kalumo.” \p \v 7 \x + \xo 12:7 \xt Lap 8:5\x*Aloxo ne la sou ngatulu pekiaꞌinge no mine nganoꞌu tuꞌumaxu mo iengi uvaxaꞌu Lataua umomosinge loxo Anu ta ꞌolu. Loxovaa itema vile ulavusou upuasiꞌa ta ꞌolu no mine isusu uasi? Uasi anu umomosiꞌa. \v 8 Lataua ulavusou umomosiꞌa ta ꞌolu ukalusi. Ia lexe Anu umomosinge uasi, la anu laaxu lexe ngingi ta ꞌolu manina uasi. Ngigni ta ꞌolo voteꞌi. \v 9 Mo loxo ngamaisou, nenge ta maminge no lia ꞌo ilavusou imomosinge, la sou nenge tatoxoneꞌi. Lexe nenge tataxaneꞌi ta maminge no lia ꞌo laixe, la anu laixe sou nenge tamulinu maminge sou ulenenge, la sou nenge tamauli. \v 10 Ta maminge no lia ꞌo ne imomosinge maxuveeni uasi umomomo no anu masaxa noxiꞌasi. Ia Lataua umomosinge ne sou usuꞌulinenge manina sou nenge tanoꞌu ꞌilixo malemalenga noxou. \v 11 \x + \xo 12:11 \xt Iak 3:17-18\x*No mine maminge ulosinge tuꞌumaxu sou umomosinge, la nenge taꞌosasou uasi. Anu navunavu, ia iliꞌi la nenge tanoꞌu lavulavu no anu, la taxolu seꞌisisi sou tamulinu ꞌiliꞌilixo mulapusi la tanoꞌu neneaxu ne anu ane opo seꞌisisi. \v 12 \x + \xo 12:12 \xt Ais 35:3\x*Aloxo ne, la sou lexe avonge musoisoli mo ulilili vitanisi la ngaavutinoxu utelo mo ngaxaxai no anu. Mo lexe tavaꞌinge musoisoli la ngaavutinoxu mo ngatulu. \v 13 \x + \xo 12:13 \xt Xav 4:26\x*Mo ngamuamuaꞌi no anu voteꞌi mulapu. Mo sou tavaꞌinge e musoisoli ne usoisoli la uasi, anu uxali laixe la. \s1 Loxo Taxiunu Tumalinge Noxou Lataua, La Tuꞌutuꞌumaxu Uxali Noxinge \p \v 14 Xavingengi sou ngatovo ngaxalixu xoluxolu laixe mo opo seꞌisisi noxiꞌa ta mitema ukalusi. Mo xavingengi sou ngamulinu ꞌiliꞌilixo mulapu noxou Lataua, xo ta mitema ane imulinu ꞌiliꞌilixo noxou Lataua, la imaisou Tila iou. \v 15 Ngalaxaꞌingengi laixe, loxo ꞌo io seꞌi noxinge ineꞌe ꞌalai no anu alauna noxou Lataua si ka iꞌume ilivu. Mo loxo ꞌo io vile noxinge uxali loxo ovu vile la uliu e masua uluꞌelai no lia ne muxali no taingengi, la uxalixu tuꞌutuꞌumaxu noxinge la uꞌoxongengi ngaxali masua no iou Lataua. \v 16 \x + \xo 12:16 \xt Tav 25:29-34\x*Ngalaxaꞌingengi laixe mo sou vile noxinge uꞌoxonu ꞌiliꞌilixo sou voteꞌi mo uxiunu tumalou noxou Lataua loxo Esau muꞌoxonu mamu. Anu muxavutala no anu laꞌilali se kituꞌasi, la mulotonu no anu tanixu loxo anu laposalaxu. \v 17 \x + \xo 12:17 \xt Tav 27:30-40\x*Ngingi ngelavusou lexe iliꞌi xe anu xavutalau muxiu sou unoꞌu alualu laixe noxou momu la umomomo uasi mo momu umasaxau uasi. Anu mutama sou lexe unoꞌu alualusou ia voteꞌi vile sou anu uxiunu opoonu sou uꞌisalilinoxu uasi. \p \v 18 \x + \xo 12:18 \xt Mul 19:16-20; Lap 4:11-12\x*Ioxe, loxo ngingi la ngaxali no anu laxaꞌilu mo ngakasou uao. Ia aneꞌi ta Isilaeli tatei mixali no laxaꞌilu ne Sinai e aneꞌi mimomomo sou mixamulinu la mimaisou navu ilou isivoxo toxoxaꞌa xe laꞌave. \v 19 \x + \xo 12:19 \xt Mul 20:18-21; Lap 5:22-27\x*Mo milomusou xolau mutama xe milomusou itema xolinu tila muvivikalaneꞌi, la miꞌume manina. Aneꞌi milomusou aloxo ne la sou milinga pekiaꞌu noxou Mosesi lexe, aneꞌi imasaxa lexe ilomu la uasi. \v 20 \x + \xo 12:20 \xt Mul 19:12-13\x*Xo aneꞌi mimamaꞌu no anu vaikala ne. Vaikala ne aloxo ꞌo, “Lexe itema vile xe ta mimemimengi ta temene iloꞌa ta vova moseꞌi ineꞌe ilaisou laxaꞌilu ꞌo, la ngaveꞌa no anu kulu mo isoisoli.” \v 21 \x + \xo 12:21 \xt Lap 9:19\x*Aneꞌi mimaisou la miꞌoloꞌolo manina mo Mosesi kalumo. La muvikala lexe, “Eni eꞌume xe eꞌoloꞌolo.” \p \v 22 Ia ngingi ne ngalai no anu mii vile aloxo ne uasi. Ngingi ngexali no laxaꞌilu ne Sioni mo ngexali ne Ielusalemu teitexi no opo loxotolo no anu tuala tila noxou Lataua e uxolu umauli utotomu. Ngigni ngelai ngexali noxiꞌa ta angelo tavuꞌalo e tavuꞌalo manina ixoxolu ipita sou iꞌosaꞌosa no anu. \v 23 Mo ngexali no anu pita noxiꞌa ta laposalaxaꞌa e ualasiꞌa mikaukavunu muai teitexi no opo loxotolo. Ngingi ngexali noxou Lataua e utulusiꞌa ta mitema no anu vaivaikala, mo ngexali noxiꞌa ta uleneꞌi ta mitema misoisoli tatei e ꞌilixoneꞌi mulapu xe mixali laixe manina. \v 24 \x + \xo 12:24 \xt Tav 4:10; Eva 8:6\x*Mo ngexali noxou Iesu anu itema utulu nonixi sou uꞌoxonu pekiaꞌusou ꞌilixo sou opo vilesisi alavua, mo no anu sialuxu e mupeinusinge. Sialuxu ne muxalixu aꞌalo laixe muaꞌulixu sialuxu Aveli. \p \v 25 \x + \xo 12:25 \xt Eva 2:1-3; 10:26-29\x*La sou ngalaxaꞌi laixe, mamu sou ngaxiunu tumalinge noxou Lataua e uvikala. Tatei no lialia ꞌo la Mosesi mulosiꞌa ta mitema vaikala pekiaꞌu la aneꞌi imasaxa ilomusou mo imulinu uasi, la voteꞌi vile sou iꞌume no anu lakolisou uasi. Ia Lataua muxolu teitexi no opo loxotolo mupeletotosinge ia nenge talomuxu vaikala uasi la texiunu tumalinge noxou. La sou loxovaa, nenge tamomomo sou taꞌume la tapoloxalonu ꞌulusou susu noxinge ne? Uasisi manina. \v 26 \x + \xo 12:26 \xt Axa 2:6\x*Xo tatei xe muvivikala la xolinu muꞌumuꞌumunu lialia. Ia vaimomo ꞌo Anu musakiinu vaikalasou aloxo ꞌo, “Alaxu vile la eni akunoxu lialia la, ia lialiasi uasi loxotolo kalumo.” \v 27 Lataua mulemolu lexe alaxu vile la Anu ukunoxu lialia ilou loxotolo la mimii e Anu mukoinu ne uxexee, ia mii ane ukunikuni uasi la anu uxolu. \p \v 28 La sou laixe lexe nenge talemolu laixe noxou Lataua mo talotu noxou no anu ꞌilixo ane Anu mumasaxau mo taꞌitinu ualasou mo tamamaꞌusou la taxolu no laaxu. Xo nenge telavusou lexe nenge texolu no anu saxisaxilaꞌu noxou, la saxisaxilaꞌu noxou ne anu pumuxu manina. \v 29 \x + \xo 12:29 \xt Lap 4:24; 9:3\x*Xo Lataua noxinge ne anu loxo navu ialuxu manina e uꞌelaxu mimii la uꞌela avile. \c 13 \s1 Vaikala sou Peletoto Kaluxusou \p \v 1 Ioxe, laixe lexe ngingi utotomu ne tangengixaꞌa ta vivinge noxou Iesu. \v 2 \x + \xo 13:2 \xt Tav 18:1-8; 19:1-3; Rom 12:13\x*Mo no mine ta asila meꞌa no tuala vile ineꞌe no tualasinge la iengi uvaxaiꞌa mamu ngaꞌavaliꞌa ineꞌe no tani. Tangengi vulusi mamu, xo no anu ꞌilixo ane ne, la ta mitema moseꞌi miꞌoxonu noxiꞌa ta angelo ia ilavusou uasi. \v 3 Mo ngaxavutalaneꞌi aneꞌi ane mixolu no taasou navunavu loxo ngingi kalumo ꞌa ngongiꞌa ngexolu ne. Mo ngaxavutalaneꞌi aneꞌi ane minoꞌu tuꞌumaxu loxo ngingi kalumo nganoꞌu tuꞌumaxu. \p \v 4 \x + \xo 13:4 \xt Ep 5:5\x*Xe ngiou no anu taulaꞌi la ngataxanu laixe mo ngasaxilaꞌu taulaꞌingenge ne laixe. Ia ngailanu ꞌilixo masumasua sou voteꞌi no anu uasi. Xo ngingi ngelavusou lexe Lataua utulusiꞌa no anu vaikala aneꞌi ane itaxanu taulaꞌi uasi xe iꞌoxonu ꞌilixo sou voteꞌi. \v 5 \x + \xo 13:5 \xt Lap 31:6, 8; Ies 1:5\x*Mo mamu sou masaxa sou lamoli utila no anu maulingenge. Mii maꞌia ngenoꞌu ne la anu mumomomo ane. Xo Lataua muvikala aloxo ꞌo, “Eni amomomo sou aꞌumesinge mo ieli uvaxainge ngaxolu vitanisi uasi.” \v 6 \x + \xo 13:6 \xt Lex 118:6\x*La sou nenge taꞌoxo pekiaꞌinge no anu vaikala ne aloxo ꞌo, \q1 “Tila anu ulavusou usuꞌulileli, \q2 la sou eni aꞌume uasi. \q2 Ta mitema iꞌoxonu mii maꞌia noxilo?” \p \v 7 \x + \xo 13:7 \xt 1Ko 4:16\x*Ngaxavutalaneꞌi ta kisokisou no anu lalotu e miulaxungenge xe miaꞌaloxu vaikala noxou Lataua tatei muneꞌe noxinge. Ngaxavutalanu maulixaꞌa mimuamuaꞌi no anu xe ꞌilixo sou mimuxaxu taneꞌi a loxovaa la ngatovosou ngamulinu. \v 8 Iesu Kalisito ne muxolu iouvilesisi tatei mo vaimomo ꞌo xe iliꞌi mo kaluxu uasi. \v 9 \x + \xo 13:9 \xt Rom 14:17\x*Aloxo ne la sou, ngalomusou potopoto iouvilemo io ngamulinu mo ulapungengi ngalai vaꞌaxu mamu. Anu laixe lexe opongengi utulu no anu alauna noxou Latauasi, xo anusi uꞌoxonu pekiaꞌinge. Ia tangengi utulu no anu lapuloto iouiou sou laꞌilali vitanisi uasi. Xo ꞌilixo ane loxo ne umomomo sou usuꞌulineꞌi ta mitema sou imulinu uasi. \v 10 Nenge valovalo vile noxinge ꞌa uxoxolu no tani alelaxu sou lalotu noxou Lataua. Mo ta mitema e ilavusou ixaxai no nano no taasou lalotu noxiꞌa ta Iutaia ne ilavusou inoꞌu ꞌani no anu uasi. \v 11 \x + \xo 13:11 \xt Liv 16:27\x*Kisiꞌa ta ailiꞌi utavulenu ta mimii sialuxaꞌa la unoꞌu uꞌunalailixu no anu Kaveutu ane Tavuna Manina sou unixiꞌu loxo mii sou uxexeenu susu. Ia ta mimii vasimeꞌa ne ixutuxaꞌa no ale no tanixu pita noxiꞌa ta Isilaeli tei. \v 12 \x + \xo 13:12 \xt Ioa 19:17\x*Mo aloxo Iesu kalumo ne munoꞌu navunavu no ale no anu aitengaxu vimelusou tuala tila, sou sialuxu unixisiꞌa ta mitema la ixali malemalenga. \fig |alt="crosses outside city gate" src="HK00325B.TIF" size="col" loc="Heb 13:12" copy="Horace Knowles © The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972." ref="Evalaio 13:12" \fig* \p \v 13 \x + \xo 13:13 \xt Eva 12:2\x*La sou laixe lexe nenge kalumo talai noxou no ale no anu tanixu pitapita ne, mo sou nengeꞌa tatavulenu maela ukei. \v 14 \x + \xo 13:14 \xt Eva 11:10, 16; 12:22\x*Xo no lialia ꞌo nenge tualasinge tatila vile ulavusou uxoxolu avile uasi. Ia nenge tanenge uꞌoxoxu tuala tila ane iliꞌi sou uxali. \p \v 15 \x + \xo 13:15 \xt Lex 50:14, 23\x*Aloxo ne la sou anu laixe sou nenge taꞌitinu Lataua ualasou utotomu no ualasou Iesu, la ꞌilixo ne anu uxolu loxo mii nenge taꞌoxonu ulai noxou sou uꞌelaxu sou uxexeenu susu noxinge. Xe tavikala laixe sou ulaa no ananenge la Anu uꞌosasou. \v 16 \x + \xo 13:16 \xt Pil 4:18\x*Mo ngaꞌoxonu ꞌilixo laixe noxiꞌa ta menexinge mo ngaitixaꞌa xe ngaitiꞌa mimii. Tangengi vulusiou ꞌilixo ne sou ngaꞌoxonu uasi. Xo ꞌilixo ne anu loxo mii ngeꞌoxonu mulai noxou Lataua. ꞌIlixo ane ne Anu uꞌosasou manina. \p \v 17 \x + \xo 13:17 \xt 1Te 5:12\x*Ngaxolu no laaxaꞌa ta tatilasinge mo ngalomuxaꞌa xo aneꞌi ilavusou isuꞌulingengi xe isaxilaꞌinge. Xe iliꞌi la iaꞌaloxu noxou Lataua no ꞌa xaixai noxiꞌa miꞌoxonu. No mine ngingi ngaꞌoxonu aloxo ne, la aneꞌi iꞌosa sou iꞌoxonu xaixai noxiꞌa laixe, ia oponeꞌi tuꞌumaxu uasi. Ia lexe ngingi ngalosiꞌa opo tuꞌumaxu la aneꞌi imomomo sou isuꞌulingengi laixe uasi. \p \v 18 \x + \xo 13:18 \xt Apo 24:16; 2Ko 1:12\x*La sou ngakilakasixe xo nexi temasaxa manina lexe tamulinu ꞌiliꞌilixo lailaixe utotomu, xe nexi telavusou lexe tanexi muxolu malemalenga manina. \v 19 Eni linga pekiaꞌu noxilo ulai noxinge lexe ngakilakasilo pekiaꞌu mo sou eni apalea aneꞌe noxinge. \p \v 20 \x + \xo 13:20 \xt Iel 32:40; Ese 37:26; 1Pi 2:25\x*Tila noxinge Iesu, Anu itema xaviinu sou usaxilaꞌa ta sipsip, mo sialuxu muꞌoxo pekiaꞌusou opo vilesisi sou xoluxolu laixe mo kaluxu uasi. Lataua mutulusou no anu soli mo Lataua anu tavaꞌu opo seꞌisisi. \v 21 Anu molusi uꞌoxonu pekiaꞌu ꞌiliꞌilixo lailaixe e muxolu no anu maulingenge umomomo sou ngamulinu masaxa noxou laixe. No anu xaixai noxou Iesu Kalisito la sou uꞌoxonenge latala taꞌoxonu ꞌiliꞌilixo e Anu mumasaxau. Xe taꞌitinu ualasou utotomu mo kaluxu uasi. Manina. \p \v 22 Ta vivilo noxou Iesu, eni emasaxa lexe ngalomusou vaivaikala peletoto noxilo ꞌo laixe manina. Xo uoli voloxu e eni ekaukavunu ꞌo ne veveeni uasi. \v 23 Mo emasaxa aꞌalomengi lexe vivinge Timoti ꞌa milulusou mo mulaa no taasou navunavu. Ia lexe anu uneꞌe uxali noxilo palea, la nexi noxou takei taneꞌe sou tamaisinge. \p \v 24 Ngasovanu aso laixe noxixe ulai noxiꞌa ta kisokisou no anu lalotu iloꞌa ta mitema latala noxou Lataua ukalusi. Mo ta mitema ne Itali e mineꞌe mixolu ꞌo, misovanu aso laixe noxiꞌa mulai noxinge kalumo. \v 25 Eni akilaka lexe alauna noxou Lataua uxolu noxinge latala ukalusi utotomu.