\id ACT - Pele-Ata Genesis, Jonah and New Testament [ata] -Papua New Guinea 2009 (DBL -2014) \h APOSELI \toc1 Aꞌalo Sou Xaixai Noxiꞌa Ta Aposeli \toc2 Aposeli \toc3 Apo \mt2 AꞌALO SOU XAIXAI NOXIꞌA \mt1 TA APOSELI \imt1 Vaikala lamana \ip Luka tei la mukaukavu lavuku vile ilemolu lexe aꞌalo laixe Luka mukaukavunu. Ia lavuku ane xaixai noxiꞌa ta aposeli ꞌo ne anu Luka mukaukavunu kalumo sou musolonu aꞌalo noxou. No anu lavuku ane ꞌo ne, mii tatila no nano no anu ane aꞌalosiꞌa ta molomolo noxou Iesu miꞌoxonu tatei. Nenge tamisou lexe no anu xaviinu Uleenu Tavunasi la sou muulaxuneꞌi ta aposeli sou miaꞌaloxu aꞌalo laixe sou Iesu Kalisito. Misoko ne Ielusalemu la milai no tuatuala no xalee lia tila ne Iutaia mo ne Samalia xe milai no xalexalee lia ukalusi. (1:8) Lavuku sou xaixai noxiꞌa ta aposeli ne muaꞌaloxu tavaꞌu lalotu mine musoko no taineꞌi ta Iutaia la musuku mulai muxali tatila no xalexalee lialia mukalusi. Luka umasaxa lexe uvikalaneꞌi ta mitema lamana lexe lalotu noxou Iesu ne muxali sou utaloxolixu saxisaxilaꞌu noxiꞌa ta Romu e misaxilaꞌa uasi. Mo muvikala lexe xaixai noxiꞌa ta mitema e mimuxaxu taneꞌi noxou Iesu xe milosou maulixaꞌa la mimulinu Iesu ne, anu mumomomo sou vaikala noxou Lataua e musakiinu tatei noxiꞌa ta Isilaeli. \ip Lavuku ane ꞌo muaꞌaloxu xaixai noxiꞌa ta aposeli sou milai miaꞌaloxu aꞌalo laixe sou Iesu Kalisito mulai no aleale no xalexalee lia moseꞌi la xe misokou lalotu no tuatuala moseꞌi la. No nano no anu aꞌalo ꞌo la mivalavalanu muxali xulumuxu tatalu. (1) Vile, aꞌalosou Iesu mine mulivu mutelai teitexi no opo loxotolo xe lalotu ne Ielusalemu musoko no anu xaviinu Uleenu Tavuna. (2) Aꞌalosou xaixai musuku mulai no xalexalee lialia tila ne Pilistia. (3) Xe tatalusou, la xaixai musuku mulai muxisaꞌi sou luaki tila ne Meditaliani la mulai muxali ne Romu. \ip Mii tatila manina no nano no anu xaixai noxiꞌa ta aposeli ane xaixai no anu Uleenu Tavuna. No voxo sou Pentikosi la Uleenu Tavuna muneꞌe muꞌanaꞌanalixaꞌa ta molomolo noxou Iesu ne Ielusalemu. Mo musolonu sou mulosiꞌa xavi mo muulaxuneꞌi xe muꞌoxonu pekiaꞌa ta temanu lalotu iloꞌa ta kisokisou no anu lalotu. No anu aꞌalo sou xaixai noxiꞌa ta aposeli ꞌo la muaꞌaloxu aꞌalo veveveeni moseꞌi sou Iesu Kalisito ta aposeli miaꞌaloiꞌa ta mitema no anu. La sou no anu xavi no anu aꞌalo laixe ne, la nenge temaisou lexe ta mitema tavuꞌalo mimuxaxu taneꞌi noxou Iesu, la sou lalotu muleme muxali pekiaꞌu. \ip No nano no anu aꞌalo noxou Luka ꞌo, la tamaisou aꞌalosou xaixai noxou Paulo sou mulai muaꞌaloxu aꞌalo laixe no tuatuala leviani. No nano no anu aꞌalosou Paulo ne, voxo leviani la anu uvikala lexe, “nexi.” No anu vaikala mautunu se ne, la ta mitema sou lavulavu moseꞌi miꞌoxo lexe Luka male ilou Paulo mixixao no voxo leviani, la sou no anu aꞌalo noxou la muꞌoxo lexe, “nexi.” \iot Aꞌalo muai no nano aloxo ꞌo \io1 Iesu mulalaxineꞌi ta molomolo noxou sou ilai iaꞌalo xe mulivu mulai teitexi no opo loxotolo 1:1-26 \io2 a. Iesu iloꞌa ta molomolo noxou misakii vaikala xe mupalusiꞌa 1:1-11 \io2 b. Lakolisou Iudasi 1:12-26 \io1 Ta molomolo noxou Iesu misoko miaꞌalo ne Ielusalemu 2:1–8:3 \io1 Misolonu aꞌalo laixe mulai ne Iutaia xe ne Samalia 8:4–12:25 \io1 Paulo musokou xaixai noxou 13:1–28:31 \io2 a. Paulo musokou muamuaꞌi noxou 13:1–14:28 \io2 b. Ta kisokisou no anu lalotu mipita mivivikala ne Ielusalemu 15:1-35 \io2 c. Muamuaꞌi noxou Paulo ta tameisou 15:36–18:22 \io2 d. Muamuaꞌi noxou Paulo tatalusou 18:23–21:16 \io2 e. Misakisakinu Paulo ne Ielusalemu, la mulai ne Kaisalia xe mukalu la mulai ne Romu 21:17–28:31 \c 1 \s1 Iesu Mutelai no Opo Loxotolo \p \v 1 \x + \xo 1:1 \xt Luk 1:3\x*Eni Luka akaukavu ulai noxine Teopilo aloxo ꞌo, aꞌalo ane tei ne sou mimii latala ane Iesu musoko sou muꞌoxonu, mo mulosieꞌixaꞌa ta mitema lavulavu no anu. \v 2 \x + \xo 1:2 \xt Mak 16:19; Luk 24:49-51\x*Mo muneꞌe mutalo no voxo ane Lataua munoꞌu mutelailixu teitexi no opo loxotolo. Ia tei no mine Anu utelai uao, io no anu xavi noxou Uleenu Tavuna, la Anu mupelaꞌa ta mitema sou xaixai noxou. Aneꞌi e Anu musosovosiꞌa sou xaixai lexe aneꞌi iꞌoxonu. \v 3 \x + \xo 1:3 \xt Luk 24:36-49; Apo 10:41\x*Tei, la muxamuli navunavu tatila sou soli, xe iliꞌi la mumauli la. Xe no nano no anu voxo itemaxu tamei, la mupalapalaꞌa noxiꞌa ta aposeli noxou ne sou mumaxaꞌu mo muꞌoxonu mimii seꞌi sou aneꞌi ilavusou manina lexe Anu mumauli. Xe Anu muvikalaneꞌi no anu saxisaxilaꞌu noxou Lataua kalumo. \v 4 \x + \xo 1:4 \xt Luk 24:49; Ioa 14:16-17; Apo 2:33\x*No voxo vile iliꞌi no mine Iesu musoli xe mutulu la Anu iloꞌa uao ixolu sou iꞌaniꞌani o, la Anu muvikalaneꞌi pekiaꞌu aloxo ꞌo, “Mamu sou ngaꞌumesou tuala ne Ielusalemu, ia ngaxoxolu ne mo ngaxomaiou Uleenu Tavuna ane Mamilo muvikala lexe ulosinge loxo ngingi ngelomusou eni evikalangengi no anu. \v 5 \x + \xo 1:5 \xt Mat 3:11\x*Ioanesi muꞌulosiꞌa ta mitema no anu lexa, ia maxuveeni uasi, la ngingi ngaꞌulo no anu Uleenu Tavuna.” \p \v 6 \x + \xo 1:6 \xt Luk 24:21\x*Ioxe, no mine aneꞌi mixolu mipita, la mitaliꞌisou Iesu aloxo ꞌo, “Tilasixe, loxovaa vaimomo ꞌo sou nini nasuꞌulinexi ta Isilaeli sou talivunoxu tualasixe mo mexe tasaxilaꞌu?” \p \v 7 \x + \xo 1:7 \xt Mak 13:32\x*La Anu mukolineꞌi aloxo ꞌo, “Voxo sou ngalivunoxu tualasinge ne, Mamilo molu musosovosou no anu masaxa noxou, ia anu mii sou ngingi ngalavusou no anu uasi. \v 8 \x + \xo 1:8 \xt Mat 28:19; Luk 24:48\x*Ia, iliꞌi no mine nganoꞌu xaviinu Uleenu Tavuna xe uluꞌe uxolu noxinge, la sou ngingi ngaaꞌaloxu ualasilo ne Ielusalemu mo no xalee lia tila ne Iutaia mo Samalia ukalusi xe ulai uxali no xalexalee lia ukalusi.” \p \v 9 Anu muvikalaneꞌi aloxo ne mukalu, la aneꞌi uao itutulu imamaisou sio, io Lataua munoꞌu mutelailixu teiteixi la tamuxala mutaluxu mole aneꞌi imaisou la uasi. \p \v 10 No mine aneꞌi uao itutulu sou iutitiiou no mine mutelai, io alaxu vilesisi ꞌo, la ta mitema ta tamei tokolomoxaꞌa keakea mixali mitulu no paꞌumeꞌa. \v 11 \x + \xo 1:11 \xt Mat 26:64; Luk 21:27\x*La ilou mivikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Ngingi ta mitema sie Xalilaia, tavaꞌu loxovaa la sou ngatulu ngamamalei utetelai no loxotolo loxo ne? Iesu e Lataua muxexeenu noxinge sou mulaixu teitexi no opo loxotolo ne, Anu ulai la ulivu uneꞌe iouvilesisi aloxo ngingi ngetulu ngemaisou mutelai ne.” \s1 Mateasi Munoꞌu Tanixu Iudasi \p \v 12 \x + \xo 1:12 \xt Luk 24:50-53\x*Iesu mutelai mukalu, la aneꞌi meꞌa no laxaꞌilu vile ilemo lexe Olivu sou milivu milai ne Ielusalemu. Laxaꞌilu ane ne, muxolu ꞌalaisi ne Ielusalemu. La umomomo sou imuamuaꞌi sou ilai ilotu no voxo tavuna.\f + \fr 1:12 \ft Anu umomomo loxo 1Km.\f* \v 13 \x + \xo 1:13 \xt Mat 10:2-4\x*No mine aneꞌi miꞌunalai no tuala tila mukalu, la mitelai no tani kaveutuxu vile muxolu teitexi e aneꞌi ixoxolu no anu. Aneꞌi e ixoxolu ne, ualaualasiꞌa aloxo ꞌo. Vile noxiꞌa ane Pita, xe tameisiꞌa ane Ioanesi, xe tatalusiꞌa ane Iakovo. Xe seꞌi noxiꞌa ane Andeleasi mo Pilipi mo Tomasi mo Vatolomaio mo Mataio mo Iakovo ane Alipaio ꞌolu mo Saimoni anu itema vile noxiꞌa ta mitema ane imasaxa lexe aneꞌi meꞌa isaxilaꞌu tualasiꞌa, xe Iudasi e Iakovo vile la ꞌolu. \v 14 Aneꞌi oponeꞌi vilesisi sou ikilaka pekiaꞌu ulai noxou Lataua utotomu. La ta sema moseꞌi iloꞌa Malia e Iesu nenu mo ta vimovimou mipita noxiꞌa kalumo sou mikilaka. \p \v 15 Iliꞌi no mine aneꞌi ta mitema sou imuxamuxaxu taneꞌi noxou Iesu mipita, la itiitisiꞌa mumomomo loxo itemaxu muxatele vile (120). La Pita mutulu no taineꞌi sou muvikala aloxo ꞌo, \v 16 \x + \xo 1:16 \xt Lex 41:9\x*“Ngingi ta vivilo ꞌo, tatei la Uleenu Tavuna muxolu noxou Deviti la Anu muꞌoxonu sou mulemolu vaikala vile sou Iudasi e anu muulaxuneꞌi ta mitema e mitetelisou Iesu. Mo vaikala muai no Lavuku Tavuna teinu ne, anu a muxali manina ꞌo. \v 17 Iudasi ne, anu itema vile e nenge nengeꞌa texolu mo texaxai tepita. \p \v 18 \x + \xo 1:18 \xt Mat 27:3-8\x*Ia ta mitema milosou lamoli loxo lakolisou ꞌilixo vile masua e anu muꞌoxo noxou Iesu, la sou anu mulotonu lia vile no anu. Ia iliꞌi, la anu mulapau no anu lia ane ne la opoonu mupau la tamusinu mulaalaa. \v 19 Anu musoli aloxo ne, la ta mitema mukalusi ne Ielusalemu milomusou aꞌalosou la milemolu lia ane ne ualasou lexe Akeludama no anu vaikala noxiꞌa ne laaxu lexe lia e sialu munixisou.” \p \v 20 \x + \xo 1:20 \xt Lex 69:25; 109:8\x*La Pita muvikala aloxo ꞌo, “Mimii muxali noxou Iudasi aloxo ne, xo mikaukavunu muai no anu Lavuku sou Lexe aloxo ꞌo, \q1 ‘Tanixu uxolu vitanisi mo itema vile uxolu no anu mamu.’ \p Xe no anu vaikala vile la, la muvikala aloxo ꞌo, \q1 ‘Itema vile unoꞌu tanixu no anu xaixai sou uulaxunu ane ne o.’ \p \v 21 Anu aloxo ne, la sou nenge tasosovosou itema vile no nixi noxinge e nenge nengeꞌa Tila Iesu texoxolu mutotomu, \v 22 \x + \xo 1:22 \xt Mak 1:9; 16:19; Ioa 15:27\x*musoko no mine Ioanesi muꞌulosou mo muneꞌe mutalo no mine Lataua munoꞌu Iesu mo muꞌumesinge mulai teiteixi. Itema ane ne sou nenge nengeꞌa taaꞌaloxu aꞌalosou soli mo tulu noxou Iesu.” \p \v 23 Pita muvikala aloxo ne mukalu, la aneꞌi milemeꞌa ta mitema ta tamei sou iuaꞌuli sou vile unoꞌu tanixu Iudasi. Vile ualasou lexe Iosepu e ilemo lexe Valusavasi mo ualasou vile la lexe Iusuto, xe tameisou ualasou lexe Mateasi. \v 24 Mukalu, la aneꞌi mixolu sou mikilaka aloxo ꞌo, “Tilasixe, nini nelavusou xavutalamexi mukalusi, la sou nini nalosiexixu itema ꞌenaꞌei noxiꞌa aneꞌi tamei ꞌo \v 25 sou uxali aposeli noxou Iesu mo unoꞌu tanixu Iudasi. Xo anu muꞌumesou xaixai noxou mulai no tualasou sou unoꞌu navunavu no anu ꞌilixo ane anu muꞌoxonu.” \v 26 Ioxe, aneꞌi miavuti, la miꞌoxonu vilaꞌi vile sou lexe isosovosou vile noxiꞌa ilou. La sosovo noxiꞌa ne, muꞌisalili noxou Mateasi. La sou aneꞌi mimuxaxu loxo anu vile noxiꞌa aneꞌi ta aposeli noxou Iesu mavulovexa mo muluꞌe no lia vile. \c 2 \s1 Uleenu Tavuna Muluꞌe \p \v 1 \x + \xo 2:1 \xt Liv 23:15-21; Lap 16:9-11\x*No anu voxo e ilemolu lexe Pentikosi\f + \fr 2:1 \ft Naitisou Ualauala laalaaxu no anu Laꞌ ilali sou Pentikosi.\f* muxali, la aneꞌi muka-lusi ne mipita no tani vile. \v 2 Xe alaxu vilesisi ꞌo, la milomusou mii vile luluxu loxo atume toxoxaꞌa molu no opo loxotolo muluꞌe muꞌanaꞌana no tani e aneꞌi mixolu no anu ne. \v 3 \x + \xo 2:3 \xt Mat 3:11\x*Xe mimalei loxo ꞌo, la mimaisou mii vile loxo navu lamixu loxo itema levexu mulapau muluꞌe muxolu no kisiꞌa momoxaꞌa ta mitema ne mukalusi. \fig |alt="Tongues" src="CN01890B.TIF" size="col" loc="Act 2:3-4" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Aposeli 2:3" \fig* \v 4 La aneꞌi miꞌanaꞌana no anu Uleenu Tavuna mole ta mitema mukalusi ne misoko sou mivikala no anu vaivaikala iouiou. Xo Uleenu Tavuana muxolu noxiꞌa, la sou aneꞌi mimomomo sou miꞌoxo aloxo ne. \p \v 5 Ioxe, no voxo ane ne la ta Iutaia e ilavusou itaxaanu Lataua meꞌa no tuatuala mukalusi no lia ꞌo ne, mineꞌe mipita ne Ielusalemu. \v 6 Xe aneꞌi milomusou mii e luluxu ne, la ta mitema tavuꞌalo mukalusi mineꞌe mipita. Xo milomusou vaivaikalaiꞌa vilevilesi noxiꞌa no mine ta mitema ne milelemolu no anaxaꞌa muꞌisalili, la aneꞌi taneꞌi lili manina. \v 7 Aneꞌi mikuluke manina, la sou mivikalaneꞌi ngatongatoꞌo lexe, “Aneꞌi ta mitema ane aneꞌi ivivikala ꞌo ne, aneꞌi sie Xalilaia mukalusi. \v 8 Ia loxovaa, la sou nenge ta mitema ukalusi ꞌo telomusou vaivaikalamenge muꞌisalili aneꞌi ilelemolu ꞌo? \v 9 Nenge ta Palutoi mo ta Medoi mo ta Elamitai mo ne Mesopotamia mo ne Iutaia mo ne Kapadokia mo ne Pontasi mo ne Asia \v 10 mo ne Pulixia mo ne Pamfulia mo ne Aixiputo mo no xalee lia seꞌi no nano ne Livia e muxolu ꞌalai ne Kilene mo aneꞌi ane mixixaoxao meꞌa ne Romu, \v 11 ia moseꞌi aneꞌi ane ta Iutaia xe moseꞌi aneꞌi ta mitema e imulimulinu lalotu noxiꞌa ta Iutaia, mo nenge ta Kureta iloꞌa ta Alavia telomusiꞌa aneꞌi miaꞌaloxu xaixai toxoxaꞌa noxou Lataua no anu vaivaikalamenge muꞌisalili.” \v 12 Aneꞌi milomusiꞌa aloxo ne, la moseꞌi mikuluke mo taneꞌi lili no anu, la sou aneꞌi mivikalaneꞌi ngatongatoꞌo lexe, “Mii ane muxali vaimomo ꞌo, anu mii maꞌia manina?” \p \v 13 Xe moseꞌi miavuti, la mimolo-vilaꞌisiꞌa la mivikala aloxo ꞌo, “Aneꞌi miiexu uaini tapiena musuku, la sou mixovulaulau aloxo ne.” \s1 Pita Muaꞌalo \p \v 14 Aneꞌi mivikala aloxo ne, la sou Pita iloꞌa aneꞌi mavulovexa mo muluꞌe no lia vile mitulu sou anu muvikala toxoxaꞌa mulai noxiꞌa ta mitema tavuꞌalo ne aloxo ꞌo, “Ngingi ta menexilo ta Iutaia mo ngingi ta mitema tavuꞌalo ane ngexolu no nano ne Ielusalemu ꞌo, ngingi ngamulaxu sangalinge laixe mo ngalomusou mii e eni alemolu noxinge ꞌo. \v 15 Ngingi ngevikala lexe aneꞌi ta mitema ꞌo miiexu lexa uaini tapiena musuku, la sou mixovulaulau ꞌo? Uasi manina. Anu a uao aso iou taꞌuve mo muxatele tamiꞌa no kakau ꞌosi! \v 16 Ia eni avikalangengi lexe mii ane muxali ꞌo ne, anu mii e itema sou palomatana ualasou lexe Ioeli mulemolu tatei, a muxali ꞌo. \v 17 \x + \xo 2:17 \xt Ioe 2:28-32\x*Anu muvikala aloxo ꞌo, \q1 ‘Lataua muvikala aloxo ꞌo, no anu voxo kalukaluxusou, \q2 la Eni anixiu Uleenu uluꞌe noxiꞌa \q2 ta mitema ukalusi mo ta ꞌiliꞌiliꞌa ukalusi sou ipalomatana. \q2 Mo ta maulusiꞌa imaisou no ieꞌi tei mii loxo aipiepiena ane \q2 Lataua uꞌoxonu iliꞌi xe ta aululusiꞌa imaisou mii ane ne no anu aipiepiena. \q1 \v 18 Mo no voxo ane ne, la Eni unixiꞌu Uleenu uluꞌe noxiꞌa \q2 ta mulu xe ta sema sou xaixai noxilo sou ipalomatana. \q1 \v 19 Xe Eni amaxaꞌu mii sou ta mitema imaisou \q2 la taneꞌi lili no anu teitexi no opo loxotolo xe sosovo iouiou no anu lia ꞌo \q2 loxo sialuxaꞌa ta mitema unixi no anu ꞌotoꞌoto mo navu \q2 xe umuumu utomu tuatuala ukalusi. \q1 \v 20 Xe aso ne, uxali isivoxo mo soꞌio ne uxali lauoinu loxo sialu tei io, \q2 ka sou voxo tatila noxou Tila e lamanaxu ane tuꞌutuꞌumaxu musuku \q2 mo ta mitema imamaꞌu no anu ne, uxali. \q1 \v 21 Ia ꞌei ane ukilaka no anu Tila ualasou, la Lataua upamaulinu.’ \p \v 22 Ngingi ta mitema sie Isilaeli, ngalomusou vaikala ane eni elemolu ꞌo. Lataua mupelemasaxanu Iesu sie Naseleti ne sou muꞌoxonu xaixai tatila ane ngemaisou la tangengililiiou mo sosovo iouiou no nixi noxinge aloxo ne la sou ngingi ngelavusou lexe Lataua molu muꞌoxonu mii ane ne noxou Iesu. \v 23 Lataua muꞌitalonu itema ane ne no avonge, la ngingi ngongiꞌa ta mitema ta masua ngelilixu mo ngevau musoli no ovu valautu. Mii ane muxali noxou ne, Lataua mumulinu xavutala noxou ane Anu molu muxavutala sou lexe uꞌoxonu mo mulavusou tei. \v 24 Ia Lataua mutulusou no anu soli mo muxexeenu navunavu sou soli noxou, xo anu ne soli umomomo sou utetelisou uasi. \v 25 \x + \xo 2:25 \xt Lex 16:8-11\x*Aloxo ne, la sou Deviti muvikalasou aloxo ꞌo, \q1 ‘Eni\f + \fr 2:25 \ft Pita mulemolu lexe “eni” ane Iesu mulemolu.\f* amaisou Tila uxolu ꞌalai utotomu noxilo. \q2 Xo Anu muxolu no avolo tema, \q2 la sou mii vile uꞌoxoleli aꞌume mo aꞌoloꞌolo uasi. \q1 \v 26 Aloxo ne, la sou opoleli laixe mo aꞌosa ulai noxou Tila. \q2 Xe eni axolu la aloopala no anu mii ane laixe. \q1 \v 27 xo nini namomomo sou ieni uvaxaꞌilosi \q2 sou alai no lulusiꞌa ta mitema ane misoisoli uasi \q2 mo nini umomomo sou ieni uvaxaꞌu itema ane nini nesosovosou \q2 lexe nini naꞌanini ne uꞌui no lulu uasi. \q1 \v 28 Ia nini nelosielixu voteꞌi sou mauli \q2 mo nini naꞌanaꞌananixilo no anu ꞌosa no ieni.’ \p \v 29 \x + \xo 2:29 \xt 1Ta 2:10\x*Ta vivilo, eni emomomo sou avikalangengi maninasou lexe ꞌilusununenge Deviti ne musoli mo miꞌasixu, ia lousou ne muxolu tatei mo, mo muneꞌe muxali vaimomo ꞌo. \v 30 \x + \xo 2:30 \xt 2Sa 7:12; Lex 89:3-4; 132:11\x*Ia Deviti ne, itema sou palomatana, la sou anu mulavusou lexe Lataua musakiinu vaikala noxou lexe manina teitexi sou usosovosou ꞌilusunu vile unoꞌu tanixu mo uxali tatananu tuala. \v 31 \x + \xo 2:31 \xt Lex 16:10\x*Xe mumaisou mii ane sou uxali iliꞌi, la anu mutotokalasou soli mo tulu noxou Kalisito lexe Lataua umalanixu ulai no lulusiꞌa ta mitema ane misoisoli uasi mo umalanixu vasimolu uai uꞌui no lulu uasi. \v 32 Lataua mutulusou Iesu ne mo mumauli, la sou nexi latala mukalusi temaisou mii ane ne muxali manina. \v 33 \x + \xo 2:33 \xt Apo 5:32; 7:55-56\x*Anu mutulu, la mutelai teitexi mo muxolu noxou Lataua no avolu tema. La Momu mulosou Uleenu Tavuna ane Anu musakii vaikalasou lexe ulosou. Mulosou mukalu, la sou anu Iesu munixiu muluꞌe noxixe la sou ane vaimomo ꞌo ngingi ngemaisou mo ngelomusou ne. \v 34 \x + \xo 2:34 \xt Lex 110:1\x*Deviti ne utelai no opo loxotolo uasi, ia anu muvikalasi lexe, ‘Tila muvikalanu Tila noxilo aloxo ꞌo. \q1 \v 35 Navaisaꞌileli no avolo tema ulai utalo no anu voxo ane \q2 sou eni amulaxaꞌa ta uluameni no tavaꞌine laaxu.’ \p \v 36 \x + \xo 2:36 \xt Apo 5:30-31\x*Anu aloxo ne, la sou laixe lexe nenge ta Isilaeli ukalusi ne talavusou manina lexe Iesu e Lataua musosovosou lexe Anu Tila mo Kalisito ane, Anu ane ngingi ngelilixu no anu ovu valautu.” \p \v 37 Pita muaꞌalo aloxo ne mukalu xe ta mitema milomusou, la taneꞌi ialuxu manina. La sou aneꞌi mitaliꞌisou Pita iloꞌa ta aposeli moseꞌi ne aloxo ꞌo, “Ta vivixe, nexi taꞌoxonu mii maꞌia?” \p \v 38 Xe Pita muavuti la mukolinu taliꞌi noxiꞌa ne aloxo ꞌo, “Ngingi vilevilesi ngaxiu opongengi mo ngaꞌulo no anu ualasou Iesu Kalisito, mo sou Lataua ululusou susu noxinge, la ulosinge Uleenu Tavuna. \v 39 \x + \xo 2:39 \xt Ais 57:19\x*Mii ane ne, Lataua musakiinu vaikalasou lexe ulosinge ngongiꞌa ta ꞌiliꞌilinge mo ta mitema ukalusi aneꞌi ane ixolu vaꞌaxu. Xo Tila Lataua noxinge uꞌavaliꞌa ineꞌe noxou.” \p \v 40 Pita mupeletotosiꞌa pekiaꞌu no anu vaikala piena moseꞌi la aloxo ꞌo, “Ngaꞌumengengi noxiꞌa ta mitema ane ꞌilixoneꞌi masumasua manina vaimomo ꞌo.” \v 41 \x + \xo 2:41 \xt Apo 2:47; 4:4\x*No voxo ane ne, la aneꞌi ane minoꞌu vaikala noxou la sou miꞌulo ne, itiitisiꞌa muxali loxo itemaxu mavulovexa mavulovexa mo itemaxu mavulovexa taꞌuve (3,000) mutelo no anu ititisiꞌa aneꞌi ane mimulinu Iesu tei. \s1 Ta Mitema Mixolu Oponeꞌi Vilesisi \p \v 42 \x + \xo 2:42 \xt Apo 20:7\x*Ioxe, aneꞌi mixolu la aneꞌi xavineꞌi sou milomusou vaivaikala noxiꞌa ta aposeli noxou Iesu mo ipitapita utotomu sou iseꞌinu veleti sou iꞌou xe ikikilaka ulai noxou Lataua. \v 43 La aneꞌi tapiena vilevilesi ne, mimamaꞌu xo imaxaꞌa lexe aneꞌi noxou Iesu ta aposeli noxou Iesu miꞌoxonu mii ane ta mitema imaisou la taneꞌi liliiou mo sosovo iouiou. \v 44 \x + \xo 2:44 \xt Apo 4:32-35\x*Xe aneꞌi latala ane imuxamuxaxu taneꞌi noxou Iesu ne oponeꞌi vilesisi la iveluvelu mimii noxiꞌa ngatongatoꞌo. \v 45 Moseꞌi noxiꞌa miꞌitalonu lialiaxaꞌa mo miꞌamiꞌa sou ta mitema ilotonu xe inoꞌu lamolisou, la ilosiꞌa ta mitema aneꞌi ane iꞌa mimii uasi. \v 46 No voxovoxo utotomu ne, aneꞌi iꞌosaꞌosa sou ipitapita no nano no taasou lalotu tatila noxou Lataua, mo iseꞌiseꞌi veleti no taataasiꞌa vilevilesi mo iꞌani ipita no anu opo manina. \v 47 \x + \xo 2:47 \xt Apo 6:7; 11:21\x*Mo iꞌitinu Lataua ualasou mo ta mitema ukalusi oponeꞌi uꞌosasiꞌa kalumo. Xe Tila musukunu itiitisiꞌa aneꞌi ane Lataua upamaulineꞌi utetelo no voxovoxo. \c 3 \s1 Pita Mupamaulinu Itema Vile Tavatavaꞌu Musoisoli \p \v 1 Ioxe, no voxo vile no aso iou tatalu no ꞌoloꞌolovoxo, la Pita ilou Ioanesi mimuamuaꞌi milai sou lexe ikilaka ulai noxou Lataua no nano no taasou lalotu tatila noxou Lataua loxo aneꞌi ilavusou iꞌoxoꞌoxonu. \v 2 La ta mitema mitavulenu itema vile ne tavaꞌu musoisoli lumamo no mine nenu mivoꞌonu mo. No voxo utotomu ne, aneꞌi ilavusou itavulenu itema ane ne sou ineꞌenu iꞌitalonu no anu aitengaxu taasou lalotu tatila noxou Lataua vile ilemo lexe, “Aitenga Lailaixe” sou ulingalingau mimii noxiꞌa ta mitema ane iꞌuna no nano no taasou lalotu tatila ane ne. \v 3 Anu muxolu xe mumaisiꞌa Pita ilou Ioanesi no mine sou lexe ilou iꞌuna, la mulinga lamoli noxiꞌa ilou. \v 4 \x + \xo 3:4 \xt Apo 14:9\x*Ia aneꞌi ilou mimatakisou itema ne. Xe Pita muavuti la muvikalanu aloxo ꞌo, “Nini ieni uneꞌe mo namaisixe.” \v 5 Xe itema ne muavuti la mumatakisiꞌa ilou, xo muloopala lexe aneꞌi ilou ilosou mii vile loxo lamoli. \p \v 6 \x + \xo 3:6 \xt Apo 4:10; 16:18\x*Ia Pita muavuti la muvikalanu aloxo ꞌo, “Eni xeni lamoli uasi. Ia mii maꞌia ane eni atetelisou ꞌo nesi a, eni emasaxa sou alosine. No anu xavi no ualasou Iesu Kalisito sie Nasaleti, la eni avikalaneni lexe natulu mo namuamuaꞌi.” \v 7 Muvikalanu aloxo ne mukalu, la sou anu mutetelisou avolu tema, io musuꞌulinu sou mutulusou. Xe alaxu vilesisi ꞌo, la tavatavaꞌu ilou tavaꞌu voꞌuvoꞌuxu e musoisoli ne, muxali pekiaꞌu. \v 8 La sou anu mupisikei sou mutulu xe mumuamuaꞌi sou mumulineꞌi ilou miꞌunalai no nano no taasou lalotu tatila noxou Lataua. Anu mumuamuaꞌi, la muiliꞌeliꞌe xe muꞌitiꞌitinu Lataua ualasou. \v 9 Xe ta mitema latala ne, mimaisou no mine mumuamuaꞌi xe uꞌitiꞌitinu Lataua ualasou ne, \v 10 la aneꞌi mitongonusi lexe anu itema e muxoxolu sou mulingalinga no aitengaxu taasou lalotu tatila noxou Lataua vile e ilemo lexe, “Aitenga Lailaixe” ne, anu ane. Aneꞌi mimaisou mii ane ne muxali noxou ne, la aneꞌi mixavutala piena xe mikuluke manina no anu. \s1 Pita Muaꞌalo Noxiꞌa ta Mitema La \p \v 11 No mine itema sou lingalinga ne uvaitaoneꞌi Pita ilou Ioanesi, la ta mitema latala ane mimaisou la mikuluke ne, miiaveiave mineꞌe noxiꞌa no tani tila noxou Lataua paꞌumolu ilemo lexe, “Matavala noxou Solomoni.” \v 12 Xe Pita mumaisiꞌa aloxo ne, la anu muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Ngingi ta mitema sie Isilaeli, loxovaa ane ngingi ngekuluke no anu mii ane muxali ꞌo? Mo loxovaa ane ngingi ngamatakisixe noxou ꞌo? Male, ngingi ngexavutala lexe nexi noxou mexi xavi tatila mo temulimulinu ꞌiliꞌilixo ane Lataua mumasaxau, la sou nexi tepamaulinu itema ꞌo la anu a umuamuaꞌi ꞌo? Uasi. \v 13 \x + \xo 3:13 \xt Mul 3:6, 15; Luk 23:13-25; Apo 2:23\x*Ia avikalangengi aloxo ꞌo. Lataua noxiꞌa Avalaamu ilou Aisaki mo Iakovo mo noxiꞌa ta ꞌiluꞌilusinenge ne, Anu muꞌitinu itema sou xaixai noxou vitanisi e Iesu ne. Ngingi ngeꞌitalonu no avoꞌa ta mitema sou lexe ivau usoli la Pilato mumasaxa lexe ululusou, la ngingi ngexiu tumalingeu no iou. \v 14 Ngingi ngexiu tumalingeu itema ane muꞌitalonu maulixu noxou Lataua mo muꞌoxonu ꞌiliꞌilixo muisalili mukalusi, ia ngelinga noxou Pilato lexe anu ululusou itema ane muvau itema usoli ne uneꞌe noxinge. \v 15 Ngingi ngevau itema ane sou ulosinge mauli ne musoli. Ia Lataua mutulusou no anu soli xe nexi noxou temaisou mii ane ne, la nexi taaꞌalomengi no anu. \v 16 Nexi noxou Ioanesi temulaxu tanexi no anu xavi no ualasou Iesu, la sou itema ane ngingi ngemaisou mo ngelavusou ne anu muxali laixe aloxo ngingi ngemaisou. Iesu molu muavutinoxu tanexi sou temuxaxu noxou, la sou itema ꞌo mumauli. \p \v 17 \x + \xo 3:17 \xt Luk 23:34; 1Ti 1:13\x*Ioxe, ta vivilo. Eni elavu lexe ngingi ngongiꞌa ta tatilasinge ngalavusou Iesu laixe uasi, la sou ngingi ngeꞌoxonu ꞌilixo ane ne noxou. \v 18 Ia Lataua mutotokalasou noxiꞌa ta mitema sou palomatana tatei mo lexe Kalisito ne unoꞌu navunavu. La sou mii maꞌia ane Anu mutotokalasou ne muxali manina loxo ngingi ngeꞌoxonu ꞌilixo masua noxou. \v 19 \x + \xo 3:19 \xt Apo 2:38\x*La sou ngingi ngaxiu opongengi mo ngalivu ngalai noxou Lataua, mo sou Anu ululusou susu noxinge. \v 20 Lexe ngingi ngaꞌoxo aloxo ne, la Tila ulosinge voxo sou maꞌila mo nganoꞌu xavi la upalusou Kalisito ane Anu musosovosou singe uneꞌe. Itema ane ne, Anu Iesu. \v 21 Anu uxolu teitexi no opo loxotolo ne ulai utalo no voxo ane Lataua uꞌoxonu mimii ukalusi uxali alavua loxo Anu musakii vaikalasou tatei noxiꞌa ta mitema sou palomatana noxou. \v 22 \x + \xo 3:22 \xt Lap 18:15, 18-19\x*Xo tatei, la Mosesi muvikala aloxo ꞌo, ‘Tila anu Lataua noxinge usosovosou itema sou palomatana vile taingengi ne la aloxo Anu musosovosilo. Ngingi ngalomuxu vaivaikalau ukalusi. \v 23 Ia ꞌenaꞌei ane umasaxa sou ulomuxu vaikalau uasi, la Lataua uxexeenu noxiꞌa ta mitema noxou mo ukalusou maulixu.’ \p \v 24 Manina musuku lexe ta mitema sou palomatana ukalusi musoko noxou Samueli muneꞌe ne mitotokalasou voxovoxo ꞌo ne alaxu tavuꞌalo mukalu. \v 25 \x + \xo 3:25 \xt Tav 22:18\x*Ngingi ne, ta ꞌiluꞌilusuneꞌi ta mitema sou palomatana iloꞌa ta mitema ane Lataua musakii vaikala tei noxiꞌa. La Lataua muvikalanu Avalaamu aloxo ꞌo, ‘Noxou ꞌilusuneni vile, la eni aalusiꞌa ta mitema ukalusi no lialia ꞌo.’ \v 26 \x + \xo 3:26 \xt Apo 13:46\x*Ioxe, la sou Lataua musosovosou itema sou xaixai noxou vitanisi sou mupalusou muneꞌe noxinge tei sou lexe ualusinge mo usuꞌulingengi vilevilesi sou ngaxiu tumalingeu ꞌiliꞌilixo masumasua noxinge.” \c 4 \s1 Pita Ilou Ioanesi Mitulu no Anu Vaivaikala Noxiꞌa ta Iutaia \p \v 1 Aneꞌi Pita ilou Ioanesi uao ivivikala noxiꞌa ta mitema sio, la ta ailiꞌi iloꞌa ta Sadokaio mo tila noxiꞌa ta mitema sou isaxilaꞌu taasou lalotu tatila noxou Lataua mixali neꞌe. \v 2 Xe aneꞌi laꞌiaxaꞌa manina xo aneꞌi ilou ilosieꞌixaꞌa ta mitema mo iaꞌaloxu tulu noxou Iesu mo ivikala lexe aneꞌi ane isoisoli ne aneꞌi kalumo itulu. \v 3 La aneꞌi mitetelisiꞌa ilou, sou mimulaxaꞌa no taasou navunavu xo ꞌolovoxo mukalu. Aneꞌi mixolu no nano ne ꞌolovoxo vile lololi. \v 4 \x + \xo 4:4 \xt Apo 2:41\x*Ia aneꞌi tapiena ane milomusou vaivaikala noxiꞌa ilou ne mimulaxu taneꞌi noxou Iesu. La sou itiitisiꞌa ta mulu musuku mutelo loxo 5,000. \p \v 5 ꞌOlovoxo mukalu xe kakau, la aneꞌi ane ta Iutaia isaxilaꞌa ta mitema iloꞌa ta tatila sou tuala mo ta mitema sou lapuloto mipita ne Ielusalemu. \v 6 La kisiꞌa ta ailiꞌi e ualasou lexe Anasi iloꞌa ta tema taasou ualasiꞌa lexe Kaiapasi mo Ioanesi mo Alekisanda iloꞌa moseꞌi noxiꞌa mipita kalumo. \v 7 La mitulusiꞌa Pita ilou Ioanesi no talaxaꞌa sou mitaliꞌisiꞌa ilou aloxo ꞌo, “No anu xavi anevaa ane ngingi ngongou ngepamaulinu itema ꞌo no anu? Mo ꞌenaꞌei mupelemasaxangengi sou ngeꞌoxo loxo ne?” \p \v 8 Xe Uleenu Tavuna muꞌanaꞌana noxou Pita, la mukolineꞌi aloxo ꞌo, “Ngingi sou ngasaxilaꞌa ta mitema mo ngingi ta tatila sou tuala! \v 9 Lexe ngingi ngeꞌavalixe sou ngataliꞌisixe noxou vaimomo ꞌo sou ꞌilixo laixe ane nexi noxou temaxaꞌu mulai noxou itema e tavaꞌu musoisoli mo ngingi ngetaliꞌisixe lexe anu mumauli a loxovaa, \v 10 \x + \xo 4:10 \xt Apo 3:6, 13-16\x*la ngingi mo ta mitema sie Isilaeli ukalusi ne ngalavusou mii ano ꞌo. Nexi tavikalangengi lexe itema ane ututulu no iengi ꞌo ne, anu mumauli no anu xavi noxou Iesu Kalisito sie Naseletisi ane ngingi ngevau musoli no anu ovu valautu ia Lataua mutulusou no anu soli. \v 11 \x + \xo 4:11 \xt Lex 118:22\x*Lavuku Tavuna teinu muvikalasou Iesu anu aloxo ꞌo, ‘Anu lavoꞌo e ngingi ta mitema sou ngatulusou tani ngexexeenu musua, ia anu muxali lavoꞌo vile laixe manina sou utetelisou tani.’ \v 12 \x + \xo 4:12 \xt Mat 1:21\x*Nenge tamomomo sou taxalisou mauli noxou itema vile la uasi. Xo Lataua ulosinge uala vile la no lia ꞌo sou nenge tanoꞌu mauli no anu uasi.” \p \v 13 Aneꞌi mimaisiꞌa ilou lexe aneꞌi iꞌumeꞌa uasi xe aneꞌi milavusiꞌa ilou lexe aneꞌi ta mitema vitanisi mo iꞌa lavulavu uasi, la aneꞌi mikuluke manina ia mitongoneꞌi lexe aneꞌi mixolu noxou Iesu tei. \v 14 Ia tavaꞌu lexe aneꞌi mimaisou itema ane ilou mipamaulinu ne a ututulu no paꞌumeꞌa ilou, la aneꞌi iꞌa vaikala vile sou ilemolu la uasi. \v 15 La sou aneꞌi ta mitema ne mivikalaneꞌi ilou lexe ixexee mo ilai vaꞌaxu. Aneꞌi mixexeneꞌi milai mukalu, io aneꞌi mixolu sou mivivikalaneꞌi mo mitalitaliꞌisiꞌa ngatongatoꞌo aloxo ꞌo, \v 16 “Nenge taꞌoxonu mii maꞌia noxiꞌa ta mitema tamei ꞌo? Xo ta mitema latala e ixoxolu ne Ielusalemu ꞌo ne, milavusou sosovo tatila ane aneꞌi ilou miꞌoxonu mo umomomo sou nenge tasingisou uasi. \v 17 Ia nenge tavikalaneꞌi ilou pekiaꞌu lexe mamu sou ilou iaꞌaloxu Iesu ualasou ne la. Aloxo ne, la sou nenge tataluxu voteꞌisou aꞌalo ne mo mamu sou usuku ulai noxiꞌa ta mitema moseꞌi la.” \p \v 18 \x + \xo 4:18 \xt Apo 5:28\x*Mivivikala mukalu, la sou miꞌavaliꞌa ilou milivu miꞌuna la, sou mivikalaneꞌi ilou pekiaꞌu lexe mamu sou aneꞌi ivivikala mo ilosieꞌixaꞌa ta mitema no anu xavi no ꞌa ualasou Iesu. \v 19 \x + \xo 4:19 \xt Apo 5:29\x*Ia Pita ilou Ioanesi mikolineꞌi aloxo ꞌo, “Ngingi menge ngaxavutala laixe lexe anu laixe no iou Lataua sou nexi talomuxu vaikalamengi? Uasi, nexi talomuxu vaikalau Lataua? \v 20 Xo nexi umomomo sou tatomunu ananexe no anu mii maꞌia ane nexi temaisou mo telomusou ne uasi.” \p \v 21 Mukalu, la aneꞌi mivikala pekiaꞌu moseꞌi la noxiꞌa ilou, io sou mimalanixiꞌa ilou milai. Aneꞌi imomomo sou ixalisou voteꞌi vile la sou ilosiꞌa ilou navunavu no anu uasi, xo ta mitema latala mukalusi ne miꞌitiꞌitinu Lataua ualasou sou mii ane aneꞌi ilou miꞌoxonu ne. \v 22 Itema ane aneꞌi ilou mimaxaꞌu sosovo sou mipamaulinu ne, tauu ꞌiexu muuaulixu tauu ie itemaxu tamei. \s1 Aneꞌi Milinga Noxou Lataua \p \v 23 Aneꞌi mimalanixiꞌa Pita ilou Ioanesi mukalu, la sou aneꞌi ilou milivu milai noxiꞌa ta menexiꞌa sou miaꞌaloxu vaivaikala latala e ta tatilasiꞌa ta ailiꞌi iloꞌa ta tatila sou tuala milemolu. \v 24 \x + \xo 4:24 \xt Mul 20:11; Nee 9:6; Lex 146:6\x*Xe aneꞌi milomusou mukalu, la aneꞌi mipita sou milinga mulai noxou Lataua aloxo ꞌo, “Tila, nini nekoinu mimii tavuꞌalo mukalusi ane muxolu teitexi no loxotolo mo no lialia ꞌo xe no luaki kalumo. \v 25 \x + \xo 4:25 \xt Lex 2:1-2\x*Xe nini nevikala noxou itema sou xaixai noxine Deviti, ꞌilusunexi tatei no anu Uleenu Tavuna, la anu muvikala lexe, \q1 ‘Tavaꞌu loxovaa, la sou ta mitema aneꞌi ane ta Iutaia uasi ne laꞌiaxaꞌa musuku \q2 mo aneꞌi misakiinu vaikala sou lexe iꞌoto noxou Tila \q2 ia vaikala noxiꞌa ne vitanisi ꞌo? \q1 \v 26 Mo ta tatananu tuatuala iloꞌa ta tatila sou isaxilaꞌa ta mitema milalaxii \q2 mo mipita sou lexe iꞌoto noxiꞌa Tila ilou Kalisito noxou.’ \p \v 27 \x + \xo 4:27 \xt Mat 27:1-2; Luk 23:7-11; Apo 3:13\x*Vaivaikala ane ne, manina musuku. Xo Elodesi ilou Pontio Pilato iloꞌa ta mitema aneꞌi ane ta Iutaia uasi mo ta Isilaeli no tuala tila ane ꞌo mipita sou miꞌoto noxou itema malemalenga e Lataua naꞌu sou xaixai noxine vitanisi, ualasou lexe Iesu e nini nesosovosou. \v 28 \x + \xo 4:28 \xt Apo 2:23\x*La aneꞌi miꞌoxo mii ane ne aloxo nini nesakiinu xavutalameni tatei mo nemasaxa lexe naꞌoxonu no ꞌa xavineni mo uxali. \v 29 \x + \xo 4:29 \xt Ep 6:19\x*Aloxo ne, la sou Tila nini naxavutala no anu ꞌiliꞌilixo noxiꞌa ane aneꞌi iꞌoxonu sou nexi taꞌume no anu mo naꞌoxo pekiaꞌinge nexi ta mitema sou xaixai noxine, mo sou nexi taaꞌaloxu vaikalameni ia taꞌume uasi. \v 30 Mo nini nalosixe xavi sou nexi tapamaulineꞌi ta mitema no anu pipienaxaꞌa mo nexi taꞌoxonu sosovo iouiou ilou mii ane ta mitema imaisou la taneꞌi liliiou no ꞌa ualasou Iesu, Anu itema malemalenga sou xaixai noxine.” \p \v 31 Aneꞌi milinga aloxo ne mukalu, la tani ane aneꞌi mixolu mipita no anu ne, mukunikuni. Tani mukunikuni, la aneꞌi miꞌanaꞌana no anu Uleenu Tavuna, la sou aneꞌi miaꞌaloxu vaikala noxou Lataua, ia iꞌume uasi. \s1 Ta Mitema Noxou Lataua Misuꞌulineꞌi Ngatongatoꞌo \p \v 32 \x + \xo 4:32 \xt Apo 2:44\x*La sou ta mitema tavuꞌalo ne, mimulaxu taneꞌi noxou Iesu, mo oponeꞌi ilou xavutalaiꞌa ne muxali vilesisi. La vile noxiꞌa uvikala lexe mimii noxou ne anu anusisi naꞌu uasi. Ia aneꞌi ivelunu mimiiꞌa ne noxiꞌa ngatongatoꞌo. \v 33 Xe ta aposeli ne, aneꞌi misolonu sou miaꞌalo xavineꞌi no anu soli mo tulu noxou Tila Iesu, la Lataua mualusiꞌa aneꞌi mukalusi muꞌoki manina. \v 34 \x + \xo 4:34 \xt Apo 2:45\x*Itema vile loxo xou laꞌilali mo lavuluti uasi uxolu no taiineꞌi ne uasi. Xo aneꞌi ane xaꞌa lia mo siꞌa tanitani miꞌitalonu sou ta mitema ilotonu uneꞌe noxiꞌa, la aneꞌi mitavulenu lamoli \v 35 mo milaixu mimulaxu no talaxaꞌa ta aposeli sou mivelunu noxiꞌa ta mitema aneꞌi ane loxo xaꞌa laꞌilali mo iꞌa lavuluti uasi. \p \v 36 Io itema vile no anu mata noxiꞌa ta Levi ne ualasou lexe Iosepu sie Kipulosi. Ia ta aposeli ne, mimoxoꞌu ualasou vile la lexe Valunavasi laaxu lexe itema vile sou xolixoli. \v 37 Anu xaixu vile a muxolu, la anu muꞌitalonu noxiꞌa ta mitema sou milotonu. Xe munoꞌu lamolisou, la muneꞌenu mumulaxu no talaxaꞌa ta aposeli. \c 5 \s1 Ananiasi Ilee Semau Sapila \p \v 1 Ioxe, itema vile ualasou lexe Ananiasi muxolu no taiineꞌi. Ia semau ne, ualasie lexe Sapila. Aneꞌi kalumo miꞌitalonu liaxaꞌa vile sou ta mitema milotonu. \v 2 \x + \xo 5:2 \xt Apo 4:34-35\x*Ia anu mutalumeu lamolisou lia ne paꞌusou lexe anu naꞌu. La semau kalumo ne, milavusou aloxo ne. Ia anu muneꞌenu lamoli paꞌusousi sou muꞌitalonu no talaxaꞌa ta aposeli. \p \v 3 \x + \xo 5:3 \xt Ioa 13:2\x*La Pita mutaliꞌisou aloxo ꞌo, “Ananiasi, loxovaa ane nini nemalanixu Satani sou musaxilaꞌine, la sou nini nekalavoinu Uleenu Tavuna mo netalumeu lamolisou liaxene paꞌusou sou lexe naꞌa nini ꞌo? \v 4 Nini nelavu lexe ta mitema iloto liaxene uao, la liaxene ne nini naꞌaninisi. Xe iliꞌi no mine ta mitema milotonu mukalu xe nenoꞌu lamolisou mukalu, la nini naꞌaninisi. Ia mii maꞌia muꞌoxoneni, la sou neꞌoxonu ꞌilixo masua ane ꞌo? Nini neꞌoxo loloxaꞌa ta mitema uasi, ia neꞌoxo loloxu Lataua!” \p \v 5 Xe Ananiasi mulomusou aloxo ne, la anu mulapau muluꞌesi mole musoli avile. Xe ta mitema milomusou aꞌalosou mii ane muxali noxou Ananiasi ne, la aneꞌi mukalusi mimamaꞌu manina. \v 6 Musoli mukalu, la ta maulisiꞌa mineꞌe miluvonu vasimolu ka mitavulenu milaixu no ale sou miꞌasixu. \p \v 7 Xe iliꞌi maxuveeni sevile, la semau kalumo mineꞌe miꞌuna no tani ane aneꞌi mipita no anu ne. Ia ilavusou mii maꞌia ane muxali noxou mulue ne uasi. \v 8 La Pita mutaliꞌisie aloxo ꞌo, “Navikalaleli. Lamolisou liangenge nongou mulumeni Ananiasi ne, anu ase ꞌosi?” \p La ane mikolinu taliꞌi noxou aloxo ꞌo, “Ani, anu aloxo nesi.” \p \v 9 La sou Pita muvikala aloxo ꞌo la, “Loxovaa ane ngingi nongou mulumeni ngepita xavutalamengi sou ngetovo Uleenu Tavuna noxou Tila ꞌo? Namalei, ta mitema ane miꞌasixu mulumeni aneꞌi a ixali itulu no ale no aitenga ne, mo maasi ꞌo la aneꞌi itavuleneni ilaixine no ale kalumo.” \p \v 10 Pita muvikala aloxo ne mukalu, la sema ne misoli avile mole milapau miluꞌe no tavaꞌu. Xe ta maulusiꞌa miꞌuna la mimaisie no mine misoli miai, la sou aneꞌi mitavulene milaixe no ale sou miꞌasixe noxou mulue paꞌumolu. \v 11 La ta mitema mukalusi noxou Lataua mo aneꞌi ane milomusou aꞌalosiꞌa ilou ne, mimamaꞌu manina. \s1 Ta Mitema Tavuꞌalo Mimauli \p \v 12 \x + \xo 5:12 \xt Apo 2:43; 14:3\x*Xe ta aposeli ne, miavuti la miꞌoxonu sosovo iouiou mo mii ane ta mitema imaisou la taneꞌi liliiou no taiineꞌi ta mitema. Xe aneꞌi mukalusi ane mimulaxu taneꞌi noxou Iesu milavusou sou mineꞌe mipita no Matavala noxou Solomoni. \v 13 Ta mitema ane vaꞌavaꞌaxu ne mimaisiꞌa la miꞌiti ualasiꞌasi, ia ineꞌe ipita noxiꞌa uasi xo aneꞌi mimamaꞌu. \v 14 Io, ta mitema ta mulu xe ta sema tavuꞌalo ne mimulaxu taneꞌi noxou Tila mole ꞌitiꞌitisiꞌa ne musuku mutelai. \v 15 Ta mitema mimaisiꞌa ta aposeli miꞌoxonu sosovo iouiou, la sou ta mitema mineꞌeneꞌi aneꞌi ane mipipiena sou misiaꞌu luuluusiꞌa xe moꞌemoꞌesiꞌa no voteꞌi paꞌumolu no mine Pita umuamuaꞌi uvaxa uneꞌe no anu. Mo sou lexe Pita xalexu ulaisiꞌa seꞌi, la aneꞌi laixeneꞌi. \v 16 Mo ta mitema tapiena kalumo meꞌa no tuatuala ane ꞌalai ne Ielusalemu ne mineꞌe. La mitavuleneꞌi aneꞌi ane mipipiena iloꞌa aneꞌi ane ta uleenu ta masumasua miꞌoxo masuaneꞌi ne, mineꞌeneꞌi la aneꞌi mipamuineꞌi mukalusi. \s1 Ta Tatila sou Ivelunu Vaivaikala Miꞌoxo Masuaneꞌi ta Aposeli \p \v 17 Io kisiꞌa ta ailiꞌi iloꞌa ta menexu mukalusi aneꞌi ane muxolu no anu laꞌoluxaꞌa ta Sadokaio ne misangalakoneꞌi manina, \v 18 la sou aneꞌi mitetelisiꞌa ta aposeli, mo mitatuxaꞌa no nano no taasou navunavu. \v 19 \x + \xo 5:19 \xt Apo 12:7-10\x*Ia no anu ꞌolovoxo, la angelo noxou Tila mukisiinu aitengaxu taasou navunavu, la mulalixaꞌa milai no ale, io muvikala aloxo ꞌo, \v 20 “Ngalai, ngatulu no nano no anu taasou lalotu tatila noxou Lataua, mo ngaaꞌaloiꞌa ta mitema no anu vaivaikala sou mauli ane alavua ꞌo ukalusi.” \p \v 21 Ia no mine lamana upau ꞌo, la aneꞌi miꞌuna no anu taasou lalotu tatila noxou Lataua loxo milomusou angelo muvikalaneꞌi, mo misokou sou milosiꞌa ta mitema lavulavu. Xe no mine kisiꞌa ta ailiꞌi iloꞌa ta menexu mixali, la aneꞌi miꞌavaliꞌa ta tatila sou itilovosou vaivaikala xe ta tatilasiꞌa ta Isilaeli mukalusi sou mineꞌe mipita, la mikalaa anaxaꞌaiꞌa ta aposeli no taasou navunavu, sou inoꞌa ta aposeli ineꞌe noxiꞌa. \v 22 Ia no mine aneꞌi mixali no anu taasou navunavu, la ta tatila sou xaixai noxiꞌa ne ixalisiꞌa ia ta aposeli ne ixolu uasi. La sou aneꞌi milivu milai sou miaꞌalo lexe, \v 23 “Nexi temaisou taasou navunavu ne mitatusou laixe mo ta mitema sou isaxilaꞌu ne mitulutulu no aitenga, ia no mine nexi tekisiinu aitenga, la taxalisou itema vile no nano uasi.” \v 24 Xe no mine milomusou aꞌalo aloxo ne, la tila noxiꞌa ta mitema sou isaxilaꞌu taasou lalotu tatila noxou Lataua mo ta tatilasiꞌa ta ailiꞌi ne taneꞌi lili xe mixavutala piena lexe mii ane ne muxali a loxovaa. \p \v 25 La itema vile muneꞌe sou muvikala lexe, “Ngalomu, ta mitema ane ngingi ngetatuxaꞌa no taasou navunavu ne aneꞌi a itutulu no nano no anu taasou lalotu tatila noxou Lataua mo a ilosiꞌa ta mitema lavulavu.” \v 26 Aloxo ne, la tila noxiꞌa ta mitema sou isaxilaꞌu taasou lalotu tatila noxou Lataua iloꞌa ta tatila sou xaixai noxou milai sou mineꞌeneꞌi ta aposeli. Ia aneꞌi iꞌoxo masuaneꞌi uasi. Xo aneꞌi miꞌume lexe loxo ꞌo io ta mitema iveꞌa no anu lavoꞌo. \p \v 27 Aneꞌi mineꞌeneꞌi ta aposeli, la mineꞌe mitulusiꞌa no ieꞌi ta mitema ane ipita sou ilomusou xe ivelunu vaivaikala. La kisiꞌa ta ailiꞌi mutalisiꞌa aloxo ꞌo, \v 28 \x + \xo 5:28 \xt Mat 27:25\x* “Nexi tevikalangengi pekiaꞌu lexe mamu sou ngalosiꞌa ta mitema lavulavu no anu uala ane ne. Ia ngingi ngelosiꞌa ta mitema mukalusi ne Ielusalemu ne lavulavu noxinge, mo ngingi ngaꞌoxo lexe ngatelonu vaikala sou susu sou sialuxu itema ne noxixe.” \p \v 29 \x + \xo 5:29 \xt Apo 4:19\x*La Pita mo ta aposeli moseꞌi la ne mikolineꞌi ta ailiꞌi ne aloxo ꞌo, “Nexi temulinu vaikala noxou Lataua, ia tamulinu vaikala noxiꞌa ta mitema uasi. \v 30 Lataua noxiꞌa ta xaixasixe mutulusou Iesu no anu soli e ngingi ngevau la ngelilinoxu no anu ovu valautu. \v 31 \x + \xo 5:31 \xt Apo 2:33-34; Ep 1:20; Eva 2:10; 12:2\x*Io Lataua mutelaixu la muxolu no avolu tema sou muxali loxo tatananu tuala ꞌOlu mo mitema sou pamauli sou lexe usuulineꞌi ta Isilaeli sou ixiu oponeꞌi mo Anu uxiunu tumalouu ꞌilixo masumasua noxiꞌa. \v 32 La sou nexi ne ta mitema sou aꞌalosou mimii ane ne. Mo Uleenu Tavuna kalumo ane Lataua mulosiꞌa aneꞌi ane milomuxu vaikala noxou ne Anu kalumo mitema sou aꞌalosou mimii ane ne.” \p \v 33 Xe no mine aneꞌi milomu aloxo ne, la aneꞌi laiaxaꞌa masua mo mimasaxa lexe iveꞌa isoisoli. \v 34 Ia Palisaio vile ualasou lexe Xamalieli anu itema sou lavulavu no anu lapuloto mo ta mitema mukalusi ne itoxonu. Anu muavuti mutulu no nano no anu pitapita ne la muvikala pekiaꞌu lexe ilaixaꞌa ta aposeli ne no ale sevile ꞌo. \v 35 Ka sou anu muvikalaneꞌi ta mitema ane mipita ne aloxo ꞌo, “Ta mitema sie Isilaeli, ngaxavutala laixe no anu mii maꞌia ane ngingi ngamasaxa lexe ngaꞌoxonu noxiꞌa ta mitema ane ꞌo. \v 36 \x + \xo 5:36 \xt Apo 21:38\x*Xo taalu se ꞌo, la Tiudasi muxali muvikala lexe anu itema tila. La sou ta mitema itemaxu itemaxu vile (400) mimulinu. Ia ta mitema mivau musoli, la ta mitema mukalusi ane mimulinu ne mipaxele mole xaixai noxou ne tasiauxu vitanisi. \v 37 Xe iliꞌi noxou, la Iudasi ane sie Xalilaia ne mupalaa no anu voxo sou ꞌitiꞌitisiꞌa ta mitema, la mulapunu xavutalaiꞌa ta mitema tavuꞌalo sou lexe iꞌoto sou ixexeenu itema sou usaxilaꞌu lialia ne Xalilaia. Ia anu kalumo ne ta mitema mivau musoli la aneꞌi mukalusi ane mimulinu kalumo ne aneꞌi mipaxele mole milailai. \v 38 Aloxo ne la sou, no anu mii ane vaimomo ꞌo ne, eni apeletotosinge lexe ngaxexesiꞌa ta mitema ane ne mo ngamalanixiꞌa ilai. Xo lexe xavutalaiꞌa mo xaixai noxiꞌa ne molu noxiꞌa ta mitemasi la anu xaixai ne tasiau mo ukalu. \v 39 Ia lexe anu molu noxou Lataua, la ngingi ne umomomo sou ngatalosiꞌa ta mitema ane ne uasi. Ia ngingi ne loxo ngaꞌotoꞌotoxu Latauasi.” \p \v 40 \x + \xo 5:40 \xt Apo 4:18\x*Vaivaikala noxou ne mulapunu xavutalaiꞌa, la sou aneꞌi miꞌavaliꞌa ta aposeli miꞌuna mo mipuapuasiꞌa. Mukalu la aneꞌi mivikalaneꞌi pekiaꞌu lexe iaꞌalo no anu Iesu ualasou mamu. Io mimalanixiꞌa milai. \v 41 \x + \xo 5:41 \xt Mat 5:10-12; 1Pi 4:13\x*La ta aposeli mixexee no anu pitapita ne, io milai la miꞌosa xo Lataua mulavusiꞌa mo muxavutala lexe aneꞌi imomomo sou itavulenu maela no anu ualasou Iesu. \v 42 Voxovoxo utotomu ne, aneꞌi ipitapita no taasou lalotu tatila noxou Lataua mo ta taasiꞌa ta mitema, ia aneꞌi italo uasi sou ilosiꞌa ta mitema lavulavu mo miaꞌalo aꞌalo laixe lexe Iesu ne Anu Kalisito. \c 6 \s1 Misosovosiꞌa ta Mitema Muxatele Tamei sou Isuꞌulineꞌi ta Mitema sou Xaixai. \p \v 1 \x + \xo 6:1 \xt Apo 4:35\x*No anu voxovoxo ane ne, no mine ꞌitiꞌitisiꞌa ta mitema ane aneꞌi mimuxaxu taneꞌi noxou Iesu muxali ta tatila, la ta Iutaia ane milavusou mivikala no anu vaikala Xiliki no taineꞌi ne mikalapuu mulai noxiꞌa aneꞌi ane milavusou mivikala no anu vaikala Evalaio. Xo no anu voxovoxo sou lavilelusou laꞌilali, la ta sema ta vaalu noxiꞌa ne inoꞌu lavilelu umomomosiꞌa uasi. \v 2 La sou aneꞌi ta aposeli mavulovexa mo muluꞌe no lia tamei mipitaneꞌi ta mitema ane aneꞌi imuxaxu taneꞌi noxou Iesu mukalusi sou mivikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Anu laixe noxixe uasi sou taꞌitalonu xaixai sou taaꞌaloxu vaikala noxou Lataua io tavelunu laꞌilali. \v 3 Io ta vivixe, ngasosovosiꞌa ta mitema muxatele tamei no taingengi ne e ta mitema milavusiꞌa lexe aneꞌi miꞌanaꞌana no anu Uleenu Tavuna mo aneꞌi ta mitema sou lavulavu laixe kalumo. La sou nenge tamuxaxu xaixai ane ne ulai noxiꞌa sou isaxilaꞌu. \v 4 Io nexi taꞌitalonu xavutalamexi no anu lakilaka mo xaixai sou taaꞌaloxu vaikalasi.” \p \v 5 Xavutala ane ne aneꞌi laꞌoluxaꞌa lololi ne miꞌosasou, la aneꞌi misosovosou Sutepano itema e muxamuxaxu tanu pekiaꞌu mo muꞌanaꞌana no anu Uleenu Tavuna, xe Pilipi mo Purokorusi mo Nikanolu mo Timoni mo Parumenasi mo Nikolasi sie Antioki e umulinu lalotu noxiꞌa ta Iutaia. \v 6 Aneꞌi mitulusiꞌa ta mitema ane ne no ieꞌi ta aposeli. La aneꞌi mikilakasiꞌa mo mimulaxu avoꞌa teitexi noxiꞌa sou mialusiꞌa. \p \v 7 \x + \xo 6:7 \xt Apo 2:41; 16:5\x*La sou vaikala noxou Lataua mutaasou tani. La ꞌitiꞌitisiꞌa ta mitema aneꞌi ane mimuxaxu taneꞌi noxou Iesu ne Ielusalemu ne muxali tatila mupaleasi. Mo ta ailiꞌi tavuꞌalo milomuxu vaikala noxou Lataua sou mimuxaxu taneꞌi. \s1 Ta Iutaia Mitetelisou Sutepano \p \v 8 Ioxe Sutepano ne anu muꞌanaꞌana no anu alauna mo xavi noxou Lataua, la muꞌoxonu mii ane talavusou uasi mo sosovo iouiou no taineꞌi ta mitema. \v 9 Ia ta mitema ta Iutaia miavuti sou miꞌoto no anaxaꞌa mulai noxou Sutepano. Aneꞌi ne ta mitema sou taasou lalotu ane milemo lexe ta mitema manamanaꞌa. Aneꞌi ta mitema sie Kilene mo sie Alekisandolia mo no xalee lia tila tamei ne Kilikia xe Asia kalumo. \v 10 \x + \xo 6:10 \xt Luk 21:15\x*Ia aneꞌi imomomo sou itulu mo itooxu lavulavu noxou mo Uleenu Tavuna ane anu muvikala no anu ne uasi. \p \v 11 La sou aneꞌi mitalume sou miavutilixaꞌa ta mitema moseꞌi sou lexe ivikala aloxo ꞌo, “Nexi telomusou Sutepano muvikala la mulemolu vaikala moseꞌi masua mulai noxou Mosesi mo noxou Lataua.” \p \v 12 La sou aneꞌi miavutinoxu laꞌia no oponeꞌi ta mitema mo ta tatilasiꞌa mo ta mitema sou lavulavu no anu lapuloto, la aneꞌi mitetelisou Sutepano sou mineꞌe mitulusou no ieꞌi ta mitema ane mipita sou vaivaikala ne. \v 13 Aneꞌi mitulusiꞌa ta mitema sou aꞌalo kalakalavoi ne sou mivikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Itema ane ꞌo ne muvikala masua no anu Tani Tavuna mo no anu lapuloto noxou Mosesi. \v 14 Xo nexi telomusou muvikala lexe ‘Iesu e sie Naseleti ne umamulonu Tani Tavuna mo uxiunu ꞌiliꞌilixo ane Mosesi mulosinge.’” \p \v 15 La aneꞌi mukalusi ane mixoxolu no anu pitapita ne mimatakisou Sutepano. La aneꞌi mimaisou lexe iou ne muxali loxo angelo vile noxou Lataua iou. \c 7 \s1 Sutepano Muvikala Mulai Noxiꞌa ta Tatila sou Ilomusou Vaivaikala \p \v 1 Xe kisiꞌa ta ailiꞌi mutalisou aloxo ꞌo, “Loxovaa, vaivaikala ane mitelonu noxine ꞌo anu manina?” \v 2 \x + \xo 7:2 \xt Tav 11:31; 12:1\x*La anu mukolinu aloxo ꞌo, “Ta vivilo, mo ta mamamilo. Ngalomu noxilo. Lataua e taꞌitinu ualasou teitexi manina ne mupalaꞌa noxou ꞌilusunenge Avalaamu, mo no mine anu muxolu ne Mesopotamia io ulai ne Harani uao, la muvikalanu aloxo ꞌo, \v 3 ‘Natulu mo naꞌumesou lialiaxene mo ta temanu taasine, io nalai no anu lialia vile ane Eni alosienixu.’ \p \v 4 \x + \xo 7:4 \xt Tav 11:31–12:5\x*La sou anu mulutu sou muꞌumesou lialia noxiꞌa ta Kaludia io mulai sou muxolu ne Harani. Xe iliꞌi no mine Avalaamu momu musoli, mukalu, la Lataua mupalusou muneꞌe sou muxolu no anu lialia ane ngingi ngaxoxolu no anu ꞌo. \v 5 \x + \xo 7:5 \xt Tav 12:7; 15:18; 17:8\x*Ia Anu ulosou mii vile sou lexe anu naꞌu no anu lialia lai ꞌo uasi mo lialia sevile loxo tatulu no anu ne uasi. Ia Lataua musakii vaikala noxou lexe anu mo ta ꞌiuꞌilusunu iliꞌi ne mulosiꞌa lialia ane ne loxo aneꞌi naꞌa sou ixolu no anu. Muvikala aloxo nesi io no voxo ane ne, la Avalaamu ne ꞌolu vile uasi. \v 6 \x + \xo 7:6 \xt Tav 15:13-14; Mul 12:40\x*La Lataua muvikalanu aloxo ꞌo, ‘Ta ꞌiluꞌilusuneni ne ilai la ixali loxo ta mitema vilemo no anu tuala vaꞌaxu mo ixali ta mitema sou ipalupalusiꞌasi mo ta mitema vaꞌaxu iꞌoxo masuaneꞌi umomomo no anu tauu leleꞌe itemaxu itemaxu vile (400). \v 7 \x + \xo 7:7 \xt Mul 3:12\x*Ia Eni alosiꞌa ta mitema ane iꞌoxo masuaneꞌi mo anu navunavu xe iliꞌi la aneꞌi ilaa ixexee no anu xalee tuala tila io ineꞌe ilotu noxilo no tuala ane ꞌo.’ \v 8 \x + \xo 7:8 \xt Tav 17:9-14; 21:4\x*La Lataua muvikalanu Avalaamu sou lexe xooxoo ungasiꞌa aloxo sosovo sou mii ane Lataua musakiinu vaikalasou. Xe iliꞌi la Avalaamu muxalixu ꞌolu Aisaki, io Aisaki nenu mivoꞌonu mo voxo muxatele tatalu mukalu, la xooxoo mungasou. Xe iliꞌi, la Aisaki muxalixu ꞌolu Iakovo, la Iakovo muxali ta xaixasinge mavulovexa mo muluꞌe no lia tamei, mamiꞌa ane. \p \v 9 \x + \xo 7:9 \xt Tav 37:11, 28; 39:2, 21-23\x*Ia xo ta xaixasinge mavulovexa mo muluꞌe no lia vile ne miavuti la misangalakonu vimoꞌa vile ualasou lexe Iosepu, la sou misovanu mulai noxiꞌa ta mitema sou miꞌoxonu muxali loxo itema sou ipalupalusousi ne Aixiputo. Miꞌoxo aloxo ne ia Lataua uꞌumesou uasi. Anu musaxilaꞌu laixe. \v 10 \x + \xo 7:10 \xt Tav 41:37-44\x*Mo musuꞌulinu no anu tuꞌumaxu noxou, io mulosou xavutala laixe mole no mine anu ulai uvikala noxou mutuxu tuala ne Aixiputo e ualasou lexe Palao ne la anu uisuxu lavulavuu ne. La sou anu musosovosou sou muxali itema sou usaxilaꞌu xalexalee tuatuala mo tanitani noxou mukalusi. \p \v 11 \x + \xo 7:11 \xt Tav 41:54; 42:1-2\x*Ia no voxo ane ne, la tauu soli tatila muxali no xalexalee tuatuala mukalusi ne Aixiputo mo ne Kanani kalumo. Aloxo ne, la muxalixu soli sou laꞌilali toxoxaꞌa mole ta xaixasinge ne imomomo sou iꞌani la uasi. \v 12 Xe Iakovo mulomu loxo ꞌo la lexe tuala tila ne Aixiputo ne laꞌilali ta piena a muai no taataasou laꞌilali. La sou anu mupalusiꞌa ta xaixasinge sou misokou muamuaꞌi noxiꞌa sou milai ne Aixiputo ka milivu mineꞌe la. Xe laꞌilali mukalu. \v 13 \x + \xo 7:13 \xt Tav 45:1-4, 16\x*La sou aneꞌi milutu alaxu tameisou sou milai. Xe vimoꞌa Iosepu mupalaꞌanixu lexe anu ne aneꞌi vimoꞌa ane. La sou motuxu tuala Palao mulavusiꞌa kalumo lexe aneꞌi ne Iosepu ta minuminu. \v 14 \x + \xo 7:14 \xt Tav 45:9-11; 46:27\x*Xe iliꞌi la sou Iosepu mukala anaxuiꞌa momu Iakovo iloꞌa ta minuminu mukalusi e sosovosiꞌa muxali loxo itemaxu tatalu mo mavulovexa mo taꞌuve (75) sou aneꞌi mineꞌe, \v 15 \x + \xo 7:15 \xt Tav 46:1-7; 49:33\x*miluꞌe ne Aixiputo mole anu iloꞌa ta xaixasinge mukalusi ne misoisoli a lai ne. \v 16 \x + \xo 7:16 \xt Tav 23:2-20; 33:19; Ies 24:32\x*Misoisoli lai ne la sou mitavutavuleneꞌi milivunixiꞌa ne Sikemu sou milai miꞌasixaꞌa no ꞌa tanixu lulusiꞌa e Avalaamu mulotonu noxiꞌa ta Amolu ne Sikemu. \p \v 17 \x + \xo 7:17 \xt Mul 1:7-8\x*No mine voxo ꞌalaꞌalai sou Lataua mumasaxa lexe umomomo sou vaikala e musakiinu noxou ꞌilusunenge Avalaamu la sosovosiꞌa ta mitema ne Isilaeli e mixolu no nano ne Aixiputo ne mulai teitexi manina. \v 18 No voxo ane ne la mutuxu tuala e musaxilaꞌu tuala tila ne Aixiputo tei ne musoli, io vile alavua muneꞌe munoꞌu tanixu sou usaxilaꞌu tuala tila ne Aixiputo ne ulavusou Iosepu ne uasi. \v 19 \x + \xo 7:19 \xt Mul 1:11-22\x*Anu mumaisiꞌa ta Isilaeli no mine mixali ta piena mulolutu xe anu muavuti la muꞌoxo loloxaꞌa sou lexe ipeineꞌi ta ꞌiliꞌa ta keakea ne mo sou isoisoli. \p \v 20 \x + \xo 7:20 \xt Mul 2:2\x*No voxo ane ne la Mosesi ne nenu mivoꞌonu kalumo. Mo anu uao keakeaxusi la Lataua muꞌosasou manina, io mitalumeu muxolu no nano no tani noxou momu soꞌio tatalu. \v 21 \x + \xo 7:21 \xt Mul 2:3-10\x*Ia no mine aneꞌi miꞌitalonu mulai muxolu no ale, la mutuxu tuala Palao ꞌolu sema minoꞌu sou mituvuꞌu la muxali loxo ane ꞌilie. \v 22 Xe Mosesi muxali tatila, la munoꞌu lavulavu mukalusi e noxiꞌa ta Aixiputo mo anu xaviinu mulolutu sou uvivikala xe umamaxaꞌu xaviinu kalumo. \p \v 23 Ia no mine anu tauu leleꞌexu itemaxu tamei mukalu, la anu mumasaxa lexe uxixao sou umaleisiꞌa ta tema taasou ta Isilaeli. \v 24 \x + \xo 7:24 \xt Mul 2:11-15\x*Xe anu muxixaosiꞌa aloxo ne, la mumaisou itema sie Aixiputo vile muvau itema sie Isilaeli vile, la sou anu muavuti mukolinu itema sie Isilaeli ne sou muvau itema sie Aixiputo ne musoli. \v 25 Mosesi muꞌoxo aloxo ne xo anu muxavutala lexe ta tema tualasou ne imomomo sou ilavusou lexe Lataua musosovosou sou ulivunixiꞌa, ia aneꞌi ilamana no anu mii ane ne uasi. \v 26 Xe no voxo vile iliꞌi la, la Mosesi mumaisiꞌa ta Isilaeli tamei meꞌa miꞌotoꞌoto. Ia anu mulai sou lexe utululuneꞌi ilou, la mulai muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, ‘Ae, ngingi ngongou vivinesi a ne. Ia loxovaa la sou ngingi ngongou menge ngavilaisinge la loxo ne?’ \p \v 27 Ia ane musokou ꞌotoꞌoto ne musounu Mosesi sou mutaliꞌisou aloxo ꞌo, ‘ꞌEnaꞌei musosovosine sou lexe naxali nini itema sou naulaxunexi mo nailevinu ꞌilixomexi loxo ne? \v 28 \x + \xo 7:28 \xt Mul 2:14\x*Nini naꞌoxo lexe navelo asoli loxo nevau itema sie Aixiputo vile musoli mei ꞌo?’ \v 29 \x + \xo 7:29 \xt Mul 2:21-22; 18:3-4\x*Xe Mosesi mulomusou aloxo ne, la muavuti sou muꞌume avile mulai no xalee lia ne Midiani. La mutaulaꞌi mole mupalaneꞌi ta ꞌolu ta mulu tamei. \p \v 30 \x + \xo 7:30 \xt Mul 3:1-10\x*Ia tauu leleꞌe itemaxu tamei mukalu xe iliꞌi no anu la angelo vile muneꞌe muxali noxou Mosesi no xalee lia vitanisi ꞌalai no anu laꞌolu ne Sinai. Angelo ne muxali no anu navu vile muꞌani no anu ovu vile. \v 31 No mine anu mumaisou aloxo ne, la anu mukuluke, la musuku mulai ꞌalai sou lexe umaisou laixe. La sou mulomusou Tila muvikala. \v 32 La muvikalanu aloxo ꞌo, ‘Eni Lataua noxiꞌa ta xaixasinge. Eni Lataua noxou Avalaamu mo Aisaki xe Iakovo.’ No mine Mosesi mulomu aloxo ne la muꞌume mo umasaxa sou umaisou mii ne uasi. \p \v 33 La sou Tila muvikalanu aloxo ꞌo, ‘Naxexeenu siovesou tavaine ne xo lialia ane nini natutulu no anu ꞌo ne anu Tavuna. \v 34 Eni emaisou tuꞌutuꞌumaxu ane muxali noxiꞌa ta tamitemaxeni e ixolu ne Aixiputo ne anu manina. Mo Eni alomusou tamaxaꞌa, la sou Eni eluꞌe ꞌo sou lexe axexee tuꞌutuꞌumaxu ane ne noxiꞌa. Aloxo ne la sou Eni emasaxa lexe apalusine nalivu nalai ne Aixiputo.’ \p \v 35 \x + \xo 7:35 \xt Mul 2:14\x*Anu Mosesi anusi ane loxo ta mitema mixililiiou mo mivikalanu lexe, ‘ꞌEna ꞌei musosovosine sou lexe naxali nini itema sou naulaxunexi mo nailevinu ꞌilixomexi loxo ne?’ Anu anesi ane Lataua upalusou sou uxali loxo itema sou uulaxuneꞌi mo ululusiꞌa no anu xavi e muneꞌe noxou angelo ne muxali no anu navu vile muꞌani no anu. \v 36 \x + \xo 7:36 \xt Mul 7:3; 14:21; Iti 14:33\x*Aloxo ne la sou anu Mosesi mulutu mulai sou mulaaneꞌi ta mitema ta Isilaeli mixolu ne Aixiputo no anu sosovo iouiou e ta mitema imaisou la ilavusou uasi ne no nano ne Aixiputo mo no Luaki Laouinu xe no xalee lia vitanisi kalumo no nano no anu tauu leleꞌe itemaxu tamei. \v 37 \x + \xo 7:37 \xt Lap 18:15\x*Anu Mosesi muvikalaneꞌi ta Isilaeli lexe, ‘Lataua usosovosou vivinge vile no nixi noxiꞌa ne sou uxali itema sou palomatana loxo eni.’ \v 38 \x + \xo 7:38 \xt Mul 19:3\x*Xe anu Mosesi muavuti la muvikalaneꞌi la aloxo ꞌo, iliꞌi la ta xaixasinge ipita no xalee lia vitanisi la Mosesi nesi anu iloꞌa ixolu. La sou anu mutelai no laꞌolu ne Sinai la angelo muvikalanu no ꞌa vaikala noxou Lataua anu sou mauli mo kaluxu uasi. La sou vaikala ne ane nenge telomusou vaimomo ꞌo. \p \v 39 Ia ta xaixasinge ne imasaxa sou ilomusou vaikala noxou Mosesi uasi. Aneꞌi misuunu Mosesi xo oponeꞌi pekiaꞌusi sou imasaxa lexe ilivu ne Aixiputosi. \v 40 \x + \xo 7:40 \xt Mul 32:1\x*La sou aneꞌi mivikalanu Aloni lexe, ‘Nexi talavusou lexe mii maꞌia ane muxali noxou Mosesi e anu itema ane munoinge ne Aixiputo sou muneꞌenenge lai ꞌo uasi. Aloxo ne la sou vaimomo nini napuinexi ta lataua sou iulaxunexi no voteꞌi.’ \v 41 \x + \xo 7:41 \xt Mul 32:2-6\x*No voxo ane ne la aneꞌi miavuti la mipuinu bulumakau ꞌolu vile sou milotu noxou aloxo lataua kalavoi noxiꞌa ne mo miiamau no anu mimii moseꞌi xe miꞌosasou. \v 42 \x + \xo 7:42 \xt Amo 5:25-27\x*Aloxo ne la sou Lataua muxiu tumalou noxiꞌa sou lexe aneꞌi ilotu noxiꞌa ta ꞌoto sou opo loxotolo, sou umomomo sou vaikala vile no anu Lavuku noxiꞌa ta mitema sou palomatana mikaukavunu lexe, \q1 ‘Loxovaa ngingi ta Isilaeli ne, \q2 no mine ngingi ngexolu tauu leleꞌe itemaxu tamei no xalee lia vitanisi, \q2 la ngingi ngaveꞌa ta bulumakau iloꞌa ta sipsip sou ngeiamaneꞌi mineꞌe noxilo? \q2 Uasi. \q1 \v 43 Xo tani alelaxu ane ngingi ngatavulenu ne Eni taasilo uasi. \q2 Anu taasou lataua kalavoi e ualasou lexe Moleki \q2 mo ngingi ngatavulenu sosovosou ꞌoto noxou lataua kalavoi e ualasou lexe Lepani. \q2 Ngingi ngepuineꞌi ta lataua kalakalavoi ane ne sou lexe ngalotu noxiꞌa. \q2 Aloxo ne la sou Eni akusainge no xalee lia tila ane lexe ngingi ngaꞌangingi \q2 sou ngalai ngaxolu no xalee lia tila ne Vaviloni ia ulai la.’ \p \v 44 Ia avikalangengi lexe no mine ta xaixasinge mixolu no xalee lia vitanisi la mitulusou tani alelaxu noxou Lataua xe Lataua muxolu noxiꞌa la sou mupamuxanu Mosesi sou mutulusou no anu kaukavuxu anu mumaisou muꞌisalili. \v 45 \x + \xo 7:45 \xt Ies 3:14-17\x*La sou ta xaixasinge iloꞌa Iosua mineꞌe ne misukunu tani alelaxu noxou Lataua ane ne sou milaixu no xalee lia ane lexe ilai ixolu no anu. Aloxo ne la sou Lataua musuꞌulineꞌi sou muxexeneꞌi ta mitema sou xalee lia ane ne, io Anu muxolu noxiꞌa sou mupamuxuneꞌi la mulai muxali no mine Deviti muxali. \v 46 \x + \xo 7:46 \xt 2Sa 7:1-16\x*Io Deviti ne Lataua mumasaxau misevile, la sou anu mulinga noxou Lataua lexe anu utulusou taasou lalotu sou Lataua noxou Iakovo uxolu no anu. \v 47 \x + \xo 7:47 \xt 1Ta 6:1-38\x*Ia iliꞌi, no mine Solomoni muxali, la sou anu molu mutulusou taasou lalotu maninasou. \v 48 Ia aloxo ne uasi xo Lataua e uxolu teiteixi manina ne itema vile utulusou taasou sou uxoxolu no anu uasi. Aloxo itema sou palomatana muvikala lexe, \q1 \v 49 \x + \xo 7:49 \xt Ais 66:1-2\x* ‘Tila muvikala aloxo ne. \q2 Opo loxotolo ne anu pulolou e eni axolu mo asaxilaꞌu mutuxu tuala noxilo. \q2 Xe lialia ne sou atulusou tavailo no anu. \q2 Ia tani iou maꞌia ane ngingi ngatulusou lexe Eni taasilo ne \q2 xe tanixu maꞌilaxo ꞌava? \q1 \v 50 Xo Eni avolosi ane molu muꞌoxonu mimii mukalusi ane ne.’” \p \v 51 \x + \xo 7:51 \xt Ais 63:10\x*Xe Sutepano muavuti la muvikalaneꞌi ta tatila aloxo ꞌo, “Ngingi ta mitema sou sangalinge mutomu xe opongengi pekiaꞌu, la sou ngamulinu Uleenu Tavuna uasi loxo ta xaixasinge. \v 52 \x + \xo 7:52 \xt Mat 23:31\x*Aloxo ne la sou vaimomo ꞌo eni ataliꞌisinge lexe, itema sou palomatana anevaa ane ta xaixasinge miꞌoxo laixe noxou tatei uasi. Aneꞌi miveꞌaveꞌa ta mitema aneꞌi ane lexe ineꞌe sou iaꞌaloxu itema sou ꞌilixo muisalili e lexe uneꞌe. Mo vaimomo ꞌo Anu itema ne muneꞌe, ia ngingi ngemuxaxu no avoꞌa ta mitema ta masua sou mivau musoli. \v 53 Ngingi ngenoꞌu lapuloto noxou Lataua e ta angelo mivikalangengixu, ia ngingi ngamulinu uasi.” \s1 Aneꞌi Mivau Sutepano Musoli no Anu Lavoꞌo \p \v 54 Xe no mine aneꞌi milomusou Sutepano muvikala aloxo ne, la aneꞌi laiaxaꞌa muꞌoki mo anaxaꞌa mukalakiki. \v 55 \x + \xo 7:55 \xt Lex 110:1\x*Ia Sutepano ne muꞌanaꞌana no anu Uleenu Tavuna xe mutala mutelo no loxotolo la mumaisou lamanaxu Lataua xe mumaisou Iesu no mine ututulu noxou Lataua no xalee no avolu tema. \v 56 \x + \xo 7:56 \xt Kol 3:1\x*La sou anu muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Ngamalei ꞌo, Eni emaisou opo loxotolo mukisi, mo emaisou Itema ꞌOlu Anu a ututulu noxou Lataua no xalee no avolu tema.” \p \v 57 Xe aneꞌi miavuti la misovolou sangaliꞌa xe miungaunga toxoxaꞌa manina, io aneꞌi mukalusi miave milai noxou. \v 58 La sou mikusau milaixu vaꞌaxu no ale no tuala tila ne sou mivau no lavoꞌo sou lexe usoli. Ia no mine maulu vile e ualasou lexe Saulo ne anu mututulu ne la ta mitema e mitelo vaikala noxou kalumo ne moseꞌi mitaꞌolunu tokolomoiꞌa no tavaꞌu. \p \v 59 Xe no mine aneꞌi ivavau no anu lavoꞌo tei aloxo ne, la anu mulinga noxou Tila aloxo ꞌo, “Tila Iesu, nanoꞌu uleleli.” \v 60 \x + \xo 7:60 \xt Luk 23:34\x*Io anu muxolaꞌu tavaꞌu vulenu muluꞌe no lia sou muꞌava toxoxaꞌa, io mulinga lexe, “Tila nalulusou susu noxiꞌa.” Anu muvikala aloxo ne mukalu, la anu mulapau sou musoli. \c 8 \s1 Aꞌalo sou ta Mitema Miꞌoxonu Masuaneꞌi ta Mitema sou Lalotu Noxou Iesu \p \v 1 Xe Saulo mumaisou la opoonu vilesisi no anu ꞌilixo ane aneꞌi miꞌoxonu sou mivau Sutepano musoli. Ta mitema miꞌoxonu masuaneꞌi mo mipaxeleneꞌi ta mitema noxou Iesu. Mo no anu voxo ane ne la ta mitema ne Iutaia miveꞌaveꞌa ta aposeli ane mixolu ne Ielusalemu, la miꞌumeꞌume milai no xalee lia tila ne Iutaia mo ne Samalia, io ta aposeli aneꞌisisi a mixolu ne Ielusalemu. \v 2 Ta mitema moseꞌi milavusou mimulinu ꞌilixo noxou Lataua laixe miꞌasixu Sutepano mo mitamasou tatila muoki manina. \v 3 \x + \xo 8:3 \xt Apo 9:1, 13; 22:4; 26:9-11\x*Ia Saulo ne anu muavuti sou muꞌoxo masuaneꞌi ta mitema sou lalotu noxou Iesu, la anu muꞌuna no ꞌa tani vilevilesi ne sou mulapuneꞌi ta mulu mo ta sema milaa la sou mulai mutatuxaꞌa no ꞌa taasou navunavu. \s1 Pilipi Mulai ne Samalia \p \v 4 Io ta mulu mo ta sema noxou Iesu aneꞌi ane miꞌume mipaxele ne miaꞌaloxu vaikala noxou Lataua no tuatuala ane aneꞌi milai no anu ne. \v 5 Xe Pilipi muluꞌelai no tuala tila ne Samalia, la muaꞌaloxu Kalisito mulai noxiꞌa. \v 6 Xe no mine ta mitema tavuꞌalo milomusou aꞌalo ane Pilipi muaꞌaloxu, xe mimaisou sosovo iouiou ane anu muꞌoxonu muxali. La aneꞌi mimulaxu sangaliꞌa sou milomu laixe no ꞌa vaikala ane anu mulemolu. \v 7 Aneꞌi ane ta uleenu ta masumasua tavuꞌalo mixolu noxiꞌa ne miungaunga mo milaa sou mixexesiꞌa. Mo ta mitema tavuꞌalo aneꞌi ane vasimeꞌa musoisoli xe aneꞌi ane tavaꞌa mukilikalukalu ne mixali laixe la. \v 8 La sou ta mitema no ꞌa tuala tila ane ne miꞌosaꞌosa tatila manina. \s1 Saimoni Itema sou Kasila \p \v 9 Ioxe, Itema vile ualasou lexe Saimoni muxolu no ꞌa tuala tila ne Samalia. No voxo seꞌi la anu itema sou kasila mo aalu iouiou, la ta mitema ne Samalia mikuluke mo mimamaꞌu noxou xo anu muꞌoxe anu itema tila vile. \v 10 Mole ta mitema ualasiꞌa ta tatila mo aneꞌi ane ta mitema vitavitanisi ne aneꞌi mimaisou la mivikalasou lexe, “Anu itema ane ꞌo xavi noxou Lataua e tatila ne a uxolu noxou.” \v 11 Aneꞌi mimulimulinu ne xo anu mumolololoxaꞌa ta mitema la aneꞌi mikuluke sou anu muꞌoxoꞌoxonu aalu noxou ne maxuveeni no ieꞌi. \v 12 Ia no mine aneꞌi mimuxaxu taneꞌi no anu aꞌalo laixe sou saxisaxilaꞌu noxou Lataua mo no anu ualasou Iesu Kalisito ane Pilipi muaꞌaloxu, la ta mulu mo ta sema ne kalumo aneꞌi miꞌulo. \v 13 Xe Saimoni ne mumulaxu tanu la muꞌulo kalumo. Xe Pilipi mulai no tuatuala neꞌei ne la anu mumulinu mulai kalumo. Anu mumaisou sosovo iouiou mo xavi tatila anu Pilipi muꞌoxonu la anu mumamaꞌu no anu. \p \v 14 No voxo ane ta aposeli mixolu ne Ielusalemu xe milomu lexe ta mitema ne Samalia mimasaxau mo minoꞌu vaikala noxou Lataua la aneꞌi mitaliꞌisiꞌa Pita ilou Ioanesi sou milai noxiꞌa. \v 15 Aneꞌi milai xe mixali la ilou mikilakasiꞌa ta mitema noxou Lataua sou lexe Lataua ulosiꞌa Uleenu Tavuna. \v 16 Xo Uleenu Tavuna uluꞌe mo uxolu noxou vile noxiꞌa uao, aneꞌi miꞌulo no anu ualasou Tila Iesusi. \v 17 \x + \xo 8:17 \xt Apo 19:6\x*Aneꞌi Pita ilou Ioanesi milingasiꞌa mukalu, la ilou miꞌitalonu avoꞌa no kisikisiꞌa, la sou Uleenu Tavuna muluꞌe sou muxolu noxiꞌa. \v 18 No mine Saimoni mumaisou lexe ta aposeli mimulaxu avoꞌa teitexi no kisiꞌa xe Uleenu Tavuna muꞌuna sou muxolu noxiꞌa la anu mulosiꞌa lamoli. \v 19 Io muvikala lexe, “Ngalosilo xavi ane ne kalumo mo sou eni amuxaxu avolo noxou itema ꞌenaꞌei ne, la Uleenu Tavuna uneꞌe uxolu noxou.” \v 20 Ia Pita mukolinu vaikala noxou aloxo ꞌo, “Umomomo sou lamolimeni mo nini kalumo ne ngongou tasiaungenge ukalusi, xo nini ne nexavutala lexe nini namomomo sou nalotonu xavi noxou Lataua ane ulosinge vitanisi ne no ꞌa lamoli. \v 21 Nini umomomosou napita noxixe no anu xaixai ano ꞌo, xo tavaꞌu lexe taneni ne uisalili noxou Lataua iou uasi. \v 22 Naxiu oponeni mo naxiu tumalineu ꞌilixo masumasua noxine ane neꞌoxoꞌoxonu mo nalinga ulai noxou Lataua, la sou Anu uxiu tumalouu ꞌiliꞌilixo masumasua no taneni. \v 23 Naꞌoxo aloxo ne xo eni emaisine lexe ꞌilixo sou isuisu muꞌanaꞌana noxine mo taneni ne sixula xe nini namitema sou ꞌilixo masua utotomu.” \v 24 Xe Saimoni muavuti la mukolinu Pita aloxo ꞌo, “Nalingasilo ulai noxou Lataua, mo sou mimii e nini nelemolu ne umomomo sou uxali noxilo mamu.” \p \v 25 No mine aneꞌi mivivikala lamana no anu mii ane Lataua muꞌoxonu no anu maulixaꞌa mo miaꞌaloxu vaikala noxou Tila mukalu, la aneꞌi ilou milivu milai ne Ielusalemu. Milivu milai, la miaꞌaloxu aꞌalo laixe noxou Iesu Kalisito no ꞌa tuatuala ta piena ne Samalia. \s1 Pilipi Ilou Itema sie Etiopia \p \v 26 Ioxe angelo vile noxou Tila muvikalanu Pilipi aloxo ꞌo, “Naavuti mo nalai no ꞌa sivo uꞌuna la namulinu voteꞌi ane upolo no xalee lia vitanisi muluꞌe ne Ielusalemu e mulai muxali ne Xasa.” \fig |alt="Philip and the Ethiopian eunuch" src="LB00331B.TIF" size="col" loc="Act 8:26-40" copy="Louise Bass © The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="Aposeli 8:26" \fig* \v 27 La sou anu muavuti sou mulutu mulai. Xe mumuamuaꞌi no voteꞌi la muxalisou itema Etiopia vile. Itema ne anu tila noxiꞌa, xe itema sou usaxilaꞌu tuala noxie tatananu tuala semau e ualasie lexe Kandasi sie Etiopia. Mo anu mulavusou usaxilaꞌu lamoli mo mimii ukalusi noxie tatananu tuala semau. Anu muneꞌe ne Ielusalemu sou ulotu. \v 28 Xe mulivu muneꞌe, la muxolu no anu tavaꞌu tamei e oosi ulapunu, ia uitiiti no anu lavuku noxou itema sou palomatana Aisaia. \v 29 Ia Uleenu Lataua muvikalanu Pilipi lexe, “Nalai naxolu ꞌalai no anu tavaꞌu tamei e oosi ulapunu.” \v 30 La sou Pilipi muiave mulai no ꞌa tavaꞌu tamei e oosi ulapunu ne la mulomusou itema ne mii ne uitiiti no ꞌa lavuku noxou Aisaia e itema sou palomatana. La sou Pilipi mutaliꞌisou lexe, “Nini nelavusou mii maꞌia ane nini naitisou ne.” \v 31 La anu muvikala lexe, “Lexe itema vile ulamanalixu noxilo uasi, la sou eni alavusou a loxovaa?” La sou anu muꞌavalou Pilipi mutelo sou muxolu muvaisaꞌinu, \v 32 \x + \xo 8:32 \xt Ais 53:7-8\x*itema sie Etiopia ne io anu muitiiti no anu Lavuku Tavuna teinu mautunu ane ne muvikala aloxo ꞌo, \q1 “Itema miulaxunu loxo sipsip sou milai mivau musoli. \q2 Mo Anu loxo sipsip ꞌolu e ta mitema mixotosou laxusou, \q2 ia Anu utulu tasiausi, mo uvikala uasi. \q1 \v 33 Ta mitema miluꞌelaixu mo mitulusou no anu vaivaikala \q2 ia ivelunu ꞌilixo noxou laixe uasi. \q2 Evile umomomo sou uaꞌaloxaꞌa ta xaixasou uasi, \q2 xo mixexeenu mo uxolu no lia ꞌo la uasi.” \p \v 34 Xe muitiiti mukalu, la mutaliꞌisou Pilipi aloxo ꞌo, “Navikalaleli lexe itema sou palomatana ꞌo muꞌoxonu aꞌalo ne sou ꞌo, sou itema vile mo?” \v 35 La sou Pilipi muavuti sou musoko muaꞌalo no anu Lavuku Tavuna e itema muitisou ne la muaꞌaloxu aꞌalo laixe noxou Iesu. \v 36 \x + \xo 8:36 \xt Apo 10:47\x*Aneꞌi mimulinu voteꞌi milalai, la mixali no lexa vile. Xe itema sie Etiopia ne muavuti la muvikala muꞌoxe, “Namalei lexa ꞌo mii maꞌia ane utaluxo la sou eni aulo uasi.” \v 37 Xe Pilipi muavuti la muvikalanu, “Lexe nini namuxaxu taneni ukalusi, la nini umomomo sou naꞌulo.” La anu mukolinu vaikala aloxo ꞌo, “Eni amuxaxu taleli lexe Iesu Kalisito ne Anu Lataua ꞌOlu.” \v 38 La sou anu itema ne muvikalanu itema sou utavulenu tavaꞌu tamei e oosi mulapunu sou utulusou la mutulu. Io Pilipi ilou itema ne mikei miluꞌe no lexa. No nano no lexa la Pilipi muꞌulosou. \v 39 No mine aneꞌi meꞌa no lexa miuatu no ale la Tila Uleenu mupalea munoꞌu Pilipi mulai vaꞌaxu. Mole itema sie Etiopia ne umomomo sou umaisou la uasi, ia anu muꞌosaꞌosasi sou mulai no tuala. \v 40 \x + \xo 8:40 \xt Apo 21:8\x*Pilipi tasiauxu ne la muxali ne Azoto. La sou mumuamuaꞌi sou muaꞌaloxu aꞌalo laixe sou Iesu Kalisito no tuatuala ta tatila mukalusi ne xo mole muxali ne Kaisalia. \c 9 \s1 Saulo Muxiu Opoonu \p \v 1 \x + \xo 9:1 \xt Apo 8:3\x*No voxo ane ꞌo, la Saulo ne laꞌiaxu muꞌoki mo masaxa lexe uveꞌa ta molomolo noxou Tila sou isoli. La sou anu mulai muxali noxou kisiꞌa ta ailiꞌi noxou Lataua, \v 2 sou mutaliꞌisou lexe ukaukavunu uoli voloxu mo ulosou sou ulaixu noxiꞌa ta kisokisou no ꞌa taasou lalotu noxiꞌa ta Iutaia ne Temasukasi. Sou lexe anu uxalisiꞌa ta mulu mo ta sema moseꞌi aneꞌi mimulinu voteꞌi noxou Iesu aneꞌi ane ixolu lai ne, la anu utetelisiꞌa mo usakisakineꞌi sou uneꞌeneꞌi ne Ielusalemu. \v 3 Ioxe muꞌoxonu aloxo ne xe muneꞌe ꞌalai ne Temasukasi, xe alaxu vilesisi ꞌo la lamana molu teitexi no opo loxotolo mukaa xaviinu muluꞌe muieisou. \v 4 La sou anu mulapau mulai no lia, io mulomusou itema vile muvikalanu lexe, “Saulo, Saulo, Loxovaa la sou nini naꞌoxonu masualeli ꞌo?” \v 5 La sou Saulo muavuti, la mutali lexe, “Nini ꞌenaꞌei, nini Tila?” La sou Anu mukolinu, “Eni Iesu e nini naꞌoxo masumasualeli. \v 6 Ia natulu mo nalai naꞌuna no ꞌa tuala tila ne, la sou ivikala nenixu mii maꞌia ane sou nini naꞌoxonu.” \v 7 Ta mitema ane iloꞌa Saulo mimuamuaꞌi ne mitulu tasiausi, aneꞌi milomusou itema vile muvivikala ia imaisou uasi. \v 8 Xe Saulo muavuti no lia sou mutulu xe iou mukaa la mumaisou mivile uasi. La sou aneꞌi mitilaꞌu no avolu sou miꞌunalaixu ne Temasukasi. \v 9 Anu muxolu voxo tatalu ne iou isivoxosi mo uꞌani xe uie uasi. \p \v 10 Itema vile anu muxolu ne Temasukasi ualasou lexe Ananiasi anu molomolo vile noxou Iesu. Tila muꞌava muneꞌe noxou no anu mii loxo aipiepienasi aloxo ꞌo, “Ananiasi.” La anu mukoli ꞌava lexe, “Tila, eni ano ꞌo.” \v 11 La sou Tila muvikalanu aloxo ꞌo, “Nalutu mo nalai no tani noxou Iudasi no ꞌa voteꞌi ane ualasou lexe ‘voteꞌi muisalili.’ La nataliꞌisou itema vile ualasou lexe Saulo sie Tasisi, anu a uxoxolu sou ulinga ulai noxou Lataua. \v 12 Xe no anu mii e loxo aipiepiena ne la anu mumaisou itema vile ualasou lexe Ananiasi uneꞌe la umulaxu avolu no kisou lexe sou iou lamana la.” \v 13 Xe Ananiasi muavuti la mukolinu aloxo ꞌo, “Tila eni elomusou aꞌalo ta piena sou itema ane ne, mo ꞌiliꞌilixo masumasua ane anu muꞌoxo noxiꞌa ta mitema noxine ne Ielusalemu. \v 14 Mo anu munoꞌu xavi noxiꞌa ta kisikisiꞌa ta ailiꞌi la sou anu muneꞌe ne sou lexe utetelisiꞌa mo usakisakineꞌi aneꞌi ukalusi, xo aneꞌi ne ilotu mo ilinga no ꞌa ualasine.” \v 15 \x + \xo 9:15 \xt Apo 26:2, 6; 27:24; Rom 1:5\x*Ia Tila muvikalanu la aloxo ꞌo, “Nalai, xo eni esosovosou itema ane ne sou uxali itema sou xaixai noxilo sou uaꞌaloxu ualasilo ulai noxiꞌa ta mitema aneꞌi ane ta Iutaia uasi, mo ta tatananu tuala, mo ta Isilaeli ta ꞌiluꞌilusuneꞌi kalumo. \v 16 \x + \xo 9:16 \xt 2Ko 11:23-28\x*La Eni alosou tuꞌutuꞌumaxu ta piena sou anu utavulenu no mine anu uaꞌaloxu ualasilo.” \v 17 Ioxe la sou Ananiasi mulutu mulai sou muꞌuna no tani ane ne, la mumulaxu avolu no kisou xe muxexee la muvikala lexe, “Vivilo Saulo, Tila Iesu e mupalaa noxine no voteꞌi no mine nini neneꞌe ꞌo, mupalusilo eneꞌe noxine sou lexe nini namalei lamana mo naꞌanaꞌana no anu Uleenu Tavuna.” \v 18 Xe alaxu vilesisi ꞌo, la mii loxo sinana xaxasinu e muxolu no iou ne mulapau sou muxexesou iou la anu mumalei la. La sou anu muavuti muꞌulosou, \v 19 mo muꞌani laꞌilali, la sou anu xaviinu mulivu muxali la. \s1 Saulo Musoko Xaixai ne Temasukasi Xe ne Ielusalemu \p La sou Saulo iloꞌa ta molomolo noxou Iesu mixolu voxo moseꞌi la ne Temasukasi. \v 20 Mukalu, la sou anu muavuti sou musoko muaꞌalo no taasou lalotu noxiꞌa ta Iutaia lexe Iesu Anu Lataua ꞌOlu. \v 21 \x + \xo 9:21 \xt Apo 8:3\x*Xe ta mitema mukalusi ane milomusou aꞌalo noxou ne la aneꞌi mikuluke la mitaliꞌi lexe, “Loxovaa, itema ne muꞌoxo masua noxiꞌa ta mitema ane milotu mo milinga no ꞌa ualasou Iesu ne Ielusalemu, anu ane? Mo tavaꞌu aloxo ne la sou anu muneꞌe lai ꞌo, sou usakisakineꞌi mo ulaixaꞌa noxiꞌa ta tatilasiꞌa ta ailiꞌi?” \v 22 \x + \xo 9:22 \xt Apo 18:28\x*Ia Saulo xaviinu muxali tatila sou muaꞌalo lamana laixe noxiꞌa ta Iutaia aneꞌi ane mixolu ne Temasukasi ne lexe Iesu ne Anu Kalisito. Aneꞌi milomu aꞌalo aloxo ne la aneꞌi taneꞌi lilisi ia mixolu. \v 23 Iliꞌi xe voxo ta piena mukalu, la sou ta Iutaia misakii vaikala sou lexe ivau usoli. \v 24 Ia Saulo mulavusou xavutalaiꞌa ne. Aneꞌi milutu la sou no aso mo no ꞌolovoxo no anu tuala tila aiaitengaxu sou lexe ivau usoli. \v 25 \x + \xo 9:25 \xt 2Ko 11:32-33\x*Ia ta molomolo noxou minoꞌu no ꞌolovoxo ka mitaanu no ꞌa lakela tatila io mikalaanu muuatu no taxa sou miꞌitalonu muluꞌelai no ale no anu vimelu sou tuala tila ne. \fig |alt="Paul lowered in basket" src="LB00333B.TIF" size="col" loc="Act 9:25" copy="Louise Bass © The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="Aposeli 9:25" \fig* \v 26 \x + \xo 9:26 \xt Xal 1:17-19\x*Anu mulai xe muxali ne Ielusalemu la anu mutovo sou lexe upita noxiꞌa ta molomolo noxou Iesu, ia aneꞌi mukalusi ne miꞌumolu, xo mimulaxu taneꞌi lexe anu ta molomolo vile noxou Iesu manina ane ne uasi. \v 27 \x + \xo 9:27 \xt 1Ko 9:1\x*Ia Valunavasi munoꞌu sou mulaixu noxiꞌa ta mitema sou xaixai. Anu muaꞌaloiꞌa sou Saulo mumaisou Tila mo Tila muvikala noxou no voteꞌi, mo muaꞌaloiꞌa kalumo sou muaꞌalo pekiaꞌu no anu ualasou Iesu ia uꞌume uasi ne Temasukasi. \v 28 La sou Saulo muxolu noxiꞌa ne mo muxixao papaxe no nano ne Ielusalemu sou muvikala pekiaꞌu no anu ualasou Tila. \v 29 Anu muvivikala la iloꞌa ta Iutaia ane milavusou ivikala no anu vaikala Xiliki, miꞌoto sou anaxaꞌa. La aneꞌi mitovo sou lexe ivau usoli. \v 30 No mine ta vimovimou milavusou xavutalaiꞌa ne, la aneꞌi misaxanu miluꞌelaixu ne Kaisalia mole mipalusou mulai ne Tasisi. \v 31 Aloxo ne la sou, ta mitema sou lalotu no nano mukalusi ne Iutaia, mo Xalilaia xe Samalia milavusou la sou ta mitema mixolu seꞌisisi laixe. Xo Uleenu Tavuna musuꞌulineꞌi mo muꞌoxo pekiaꞌa la sou aneꞌi mixali ta piena mo no ꞌa maulixaꞌa ne la aneꞌi mimamaꞌu mo mixolu no laaxu Tilasi. \s1 Ainiasi Ilee Dokasi \p \v 32 Ioxe, no mine Pita muavuti xe mumuamuaꞌi mulai no xalexalee tani mukalusi no lia tila ane ne, la anu mununa mumaisiꞌa ta mitema noxou Lataua e mixolu ne Luda. \v 33 Anu mulai ne la muxalisou itema vile ualasou lexe Ainiasi ne vasimolu misoisoli io muai no luu tauu ie muxatele tatalu. \v 34 Ia Pita muvikala mulai noxou aloxo ꞌo, “Ainiasi, Iesu Kalisito upamaulineni mo nini naxali laixe. Naavuti natulu mo napaipounu luusine.” Xe alaxu vilesisi anu muavuti mutulu. \v 35 La ta mitema mukalusi ane mixolu ne Luda mo Saroni ne mimaisou aloxo ne, la aneꞌi mixiu oponeꞌi sou milai noxou Tila. \p \v 36 Sema molomolo vile noxou Iesu ualasie lexe Tavita ualasie no anu vaikala Xiliki lexe Dokasi mixolu no tuala ne Iopa. Ane ne ilavusou iꞌoxo ꞌiliꞌilixo laixe mo ilavusou isuꞌulineꞌi ta mitema ane iꞌa mimii uasi. \v 37 No voxo ane ne la ane mipipiena mo misoli. La vasimele ne miꞌulosou ka mimulaxe no ꞌa tani lalaxu ane teitexi. \v 38 Tuala ne Luda ne muxolu ꞌalai se ne Iopa nesi. La sou no mine ta molomolo noxou Iesu milomusou Pita lexe anu a muxolu ne Luda, la aneꞌi mipalusiꞌa ta mulu ta tamei milai noxou sou milingau lexe, “Nini napalea naneꞌe noxixe io navoxovoxo mamu.” \v 39 Ioxe Pita muavuti, la iloꞌa ilou milai, xe milai mixali la aneꞌi milai minoꞌu mitelaixu no ꞌa tani lalaxu ane teitexi. Ta sema ta vaalu mukalusi mitulu mixalilineꞌi, ia mitatama xe mimaxamaxaꞌu tokolomo veveeni mo tokolomo seꞌi la, ane Dokasi miꞌoxonu no mine iloꞌa mixoxolusi ꞌo. \v 40 Ia Pita mupalusiꞌa milailai no ale mukalusi, io sou anu muluꞌe muxo no ꞌa tavaꞌu vulenu sou mulinga noxou Lataua. Xe mukalu la muxiu mulai no anu vasimele sema e misoli ne, io muvikala lexe, “Tavita naavuti natulu.” La ane iei mukaa la, xe mimaisou Pita, la ane miavuti mitalupexa. \v 41 Anu mutetelisie no avolu io musuꞌuline sou mutulusie, ka Pita muꞌavaliꞌa ta mitema noxou Lataua iloꞌa ta sema ta vaalu mineꞌe sou anu mumaxae noxiꞌa lexe ane mimauli la. \v 42 Ta mitema ta piena ne Iopa mukalusi ne milomusou aꞌalo sou mii ane Pita muꞌoxonu ne, la ta mitema ta piena mimulaxu taneꞌi noxou Tila. \v 43 La Pita muxolu voxo ta piena ne Iopa noxou itema vile ualasou lexe Saimoni. Saimoni ne anu itema sou uꞌoxonu mii iouiou no anu ta mimii sosoieꞌi. \c 10 \s1 Kolunelio Musova Itema Vile sou Muꞌavalou Pita \p \v 1 Itema vile muxolu ne Kaisalia ualasou lexe Kolunelio anu tila noxiꞌa ta mitema sou ꞌotoꞌoto. No nano no anu laꞌoluxaꞌa ilemo lexe ta mitema sou ꞌotoꞌoto noxiꞌa ta Itali. \v 2 Anu itema ne iloꞌa aneꞌi mukalusi e mixolu no tani noxou ne mimamaꞌu mo mixolu no laaxu Lataua mo mimulinu ꞌilixo noxou Lataua laixe, anu ulavusou uitinu lamoli mo mimii ulai sou usuꞌulineꞌi ta mitema ne Iutaia ane iꞌa mimii uasi, mo mulavusou ukilaka noxou Lataua utotomu. \v 3 Xe no voxo vile no anu aso iou tatalu no ꞌoloꞌolovoxo, la anu mumaisou mii vile loxo aipiepiena, la anu mumaisou angelo vile noxou Lataua muneꞌe mupalaa noxou io muvikala lexe, “Kolunelio.” \v 4 La Kolunelio mumatakisou ne no ꞌa ꞌumesi ia mutaliꞌi lexe, “Mii maꞌia ne, Tila?” La angelo mukolinu taliꞌiou aloxo ꞌo, “Lataua mulomusou lingalinga noxine mulai noxou mo xavutalasou mimii ane nini neꞌoxonu sou neitinu lamoli mo mimii mulai sou musuꞌulineꞌi ta mitema ane iꞌa mimii uasi ne muxolu no ꞌa xavutala noxou Lataua mo Anu mumasaxau. \v 5 Ioxe, napalusiꞌa ta mitema ilai ne Iopa, mo ikamulinu itema vile ualasou lexe Saimoni, ualasou vile la lexe Pita sou iꞌavalou uneꞌe. \v 6 Anu a uxoxolu noxou Saimoni ane vile itema sou uꞌoxonu mii iouiou no anu ta mimii sosoieꞌi, ne taasou mutulu no luaki paꞌumolu.” \v 7 Angelo ane muvivikala noxou ne mulai mukalu, la Kolunelio muꞌavaliꞌa ta mitema sou xaixai noxou tamei xe itema sou ꞌotoꞌoto vile noxou anu kalumo ne ulavusou umulinu ꞌilixo noxou Lataua laixe. Xe anu ulavusou sou uxolu noxou Kolunelio utotomu. \v 8 Kolunelio muaꞌaloiꞌaxu mimii mukalusi, ane muxali noxou ne mukalu la sou mupalusiꞌa sou milutu milai ne Iopa. \s1 Pita Mumaisou Mii loxo Aipiepiena \p \v 9 Ta mitema ane Kolunelio mupalusiꞌa milai ne la miai no voteꞌi. Xe kakau la aneꞌi miavuti mimuamuaꞌi la, xe aso lixinu la aneꞌi mixali ꞌalai ne Iopa. No voxo ngiou ane ne la Pita mutelai no tani laxaꞌu sou ukilaka noxou Lataua. \fig |alt="single story flat-roofed house" src="LB00234B.TIF" size="col" loc="Act 10:9" copy="Louise Bass © The British & Foreign Bible Society, 1994." ref="Aposeli 10:9" \fig* \v 10 La anu musolixu mo mumasaxa sou uꞌani, ia aneꞌi a uao milalaxiinu laꞌilalisio io anu mumaisou mii vile loxo aipiepiena. \v 11 Anu mumalei sou lexe opo loxotolo mukisi io mii vile iou loxo lavalava tatila mitetelisou no ꞌa telexu tamiꞌa io miluꞌe no lia. \v 12 No nano no ꞌa lavalava ne ta mimii iouiou aneꞌi ane imuamuaꞌi no ꞌa tavaꞌa tamiꞌa mo talaxavale iouiou sou lialia xe ta ngiala sou ivava no vaꞌa ne miꞌanaꞌana no anu. \v 13 La Pita mulomusou itema vile muvikala lexe, “Pita, natulu mo naveꞌaxene ta mimii ne seꞌi mo naꞌiꞌa.” \v 14 \x + \xo 10:14 \xt Liv 11:1-47; Ese 4:14\x*Ia Pita muvikala aloxo ꞌo, “Tila, umomomo sou eni aꞌoxo loxo ne uasi, xo eni aꞌou mii vile ane nuniꞌu no ieni mo tavuna sou eni aꞌou mii no ieni ne uao.” \v 15 \x + \xo 10:15 \xt Mak 7:15, 19\x*Ia vaikala muneꞌe noxou alaxu tameisou la, “Mimii ne Lataua muꞌoxonu muxali malemalenga ne mamu sou nini nalemolu lexe nuniꞌu.” \v 16 Mii ane ne muxali alaxu tatalu mukalu, xe alaxu vilesisi ꞌo la lavalava ne mulivu mutelai no opo loxotolo. \p \v 17 Ioxe, Pita anu a muxavutala piena no anu mii ane anu mumaisou ne lexe laaxu a loxovaa, la ta mitema ane Kolunelio mupalusiꞌa mineꞌe ne mitaliꞌisiꞌa ta mitema sou tani noxou Saimoni mo aneꞌi a mineꞌe mitulu no ꞌa aitengaxu vimelu sou tani. \v 18 Xe aneꞌi miꞌava sou mitaliꞌi lexe Saimoni e ualasou vile lexe Pita anu a uxoxolu ne. \v 19 Ia Pita anu a uao uxavutalasi o sou mii ane loxo aipiepiena e anu mumaisou ne la Uleenu Tavuna muvikala muneꞌe noxou lexe, “Saimoni nalomu, ta mitema tatalu aneꞌi a ikakamulineni. \v 20 Naavuti mo naluꞌelai no lia mo nongiꞌa ngalai io naxavutala piena mamu, xo eni epalusiꞌa a mineꞌe ne.” \v 21 Pita muluꞌe no lia la muvikalaneꞌi ta mitema ne aloxo ꞌo, “Eni itema e ngingi ngekakamulileli ne eni ano ꞌo. Io tavaꞌu loxovaa la sou ngingi ngeneꞌe ꞌo?” \v 22 La ta mitema ne mikolinu taliꞌi noxou lexe, “Nexi mexe noxou Kolunelio e tila noxiꞌa ta mitema sou ꞌotoꞌoto teneꞌe ꞌo, anu itema laixe mo ulavusou umamaꞌu mo uxolu no laaxu Lataua, xe ta mitema ta Iutaia ta piena mukalusi ne ilavusou itoxonu. Ia Angelo noxou Lataua muvikalanu lexe anu uꞌavaline naneꞌe no tani noxou mo sou lexe anu ulomu noxine no anu maꞌia ane nini nalemolu.” \v 23 La sou Pita muꞌunaneꞌi ta mitema ne no nano no tani sou musaxilaꞌa no anu ꞌolovoxo ane ne. \s1 Pita Mulai no Tani Noxou Kolunelio \p Xe lamana no voxo ane vile la sou iloꞌa milutu milai. Ta vimovimoꞌa moseꞌi noxou Iesu ne Iopa ne milutu sou iloꞌa milai. \p \v 24 Xe no voxo vile ane iliꞌi, la iloꞌa mixali ne Kaisalia. Ia Kolunelio ne anu muxolu sou muloopalaneꞌisi la muꞌavaliꞌa ta minuminu iloꞌa ta menexu maninasou mineꞌe mipita no tani noxou. \v 25 No voxo mine Pita muxali muꞌuna no tani, la Kolunelio mualaxu la muxolaꞌu tavaꞌu muluꞌe noxou Pita tavaꞌu sou mulotu. \v 26 \x + \xo 10:26 \xt Apo 14:13-15; Pal 19:10\x*Ia Pita mutulusou la muvikala lexe, “Natulu, xo eni kalumo ne eni amitemasi.” \v 27 Pita muvikala noxou ia muꞌuna la muxalisiꞌa ta mitema ta piena mipita ia mixoxolu. \v 28 Xe anu muavuti la muvikalaneꞌi aneꞌi ane mixolu, ne aloxo ꞌo, “Ngingi menge ngalavu lexe lapuloto muvikala pekiaꞌu lexe mamu sou itema Iutaia vile uxolu upita mo uxixaosiꞌa ta mitema aneꞌi ane ta Iutaia uasi. Ia Lataua mumaxaꞌuieli lexe mamu sou eni alemolu itema vile lexe nuniꞌu mo malemalenga uasi mamu. \v 29 La sou no mine ngingi ngeꞌavalilo lexe eni aneꞌe, la eni aloloxolo ngenge uasi. Ia eni ataliꞌisinge lexe ngeꞌavalilo eneꞌe sou maꞌia?” \v 30 La Kolunelio mukolinu taliꞌi noxou aloxo ꞌo, “Voxo tamiꞌa Mukalu. Eni ekilaka mulai noxou Lataua. Eni exolu no tani noxilo no aso iou iouvilesisi aloxo ꞌo ne aso iou tatalu. Xe emalei loxo ꞌo la, itema vile tokolomou muiei musuku muxali mutulu no talaxo alaxu vilesisi la mii ane ne muxali no talaxo la anu voxo tamiꞌa mulai mukalu. \v 31 Io muvikala aloxo ꞌo, ‘Kolunelio, Lataua mulomusou lingalinga noxine mulai noxou mukalu, mo Anu muxavutalanu ꞌilixo noxine ane nini neꞌoxonu sou neitinu lamoli mo mimii mulai sou musuꞌulineꞌi ta mitema ne ane iꞌa mii uasi. \v 32 La sou mupalusiꞌa ta mitema moseꞌi milai ne Iopa sou iꞌavalou itema ane ualasou lexe Saimoni e ualasou vile lexe Pita, ia anu muxolu no tani noxou Saimoni ane vilemo e uxoxolu no luaki paꞌumolu. Saimoni ne anu itema sou uꞌoxonu mimii iouiou no anu ta mimii sosoieꞌi.’ \v 33 Aloxo ne, la sou eni epalea epalusiꞌa milai miꞌavaline, mo nini neꞌoxonu ꞌilixo laixe sou neneꞌe mo ano ꞌo nexi mukalusi ꞌa tepita no iou Lataua sou talomu no anu vaivaikala ukalusi ane Tila mulosine sou navikalanexixu.” \v 34 \x + \xo 10:34 \xt Lap 10:17; Rom 2:11\x*Ioxe Pita muavuti sou muvikala aloxo ꞌo, “Vaimomo ꞌo, eni elavusou lexe Lataua ulavusou uꞌoxonu ꞌilixo laixe noxiꞌa ta Iutaiasi uasi, \v 35 ia umasaxaiꞌa ta mitema no ꞌa xalexalee lia ukalusi aneꞌi ane ilavusou ixoo no laaxu mo iꞌoxonu ꞌilixo ane muisalili. \v 36 Vaikala ane ꞌo ne Lataua mulosixe nexi ta mitema sie Isilaeli muvikala sou aꞌalo laixe sou opo seꞌisisi noxou Lataua e noxou Iesu Kalisito. Anu Tila noxinge mukalusi. \v 37 \x + \xo 10:37 \xt Mat 4:12-17\x*Ngingi ngelavusou mii maꞌia ane muxali musoko ne Xalilaia mo muꞌanaꞌana no tuatuala mukalusi ne Iutaia iliꞌi no anu aꞌalo sou ꞌuloꞌulo ane Ioanesi muaꞌaloxu. \v 38 \x + \xo 10:38 \xt Mat 3:16; Luk 4:17-21\x*Ngingi ngelavusou lexe anu Iesu Kalisito sie Naseleti ne Lataua mulosou Uleenu Tavuna mo muꞌanaꞌana no anu xavi tatila. Mo Anu mumuamuaꞌi no tuatuala mo muxaxai laixe noxiꞌa ta mitema mo mupamaulineꞌi ta mitema ane satani muꞌoxo masuaneꞌi xo Lataua anu muxolu noxou. \v 39 Nexi ne ta mitema sou taaꞌaloxu mimii mukalusi ane Anu muꞌoxonu no xalexalee tuatuala no lia ꞌo noxixe ta Iutaia mo ta Ielusalemu. Aneꞌi mililixu no anu ovu valautu la mivau musoli. \v 40 Ia no voxo tatalusou la Lataua mutulusou la, mo muꞌoxonu mupalaꞌa mo ta mitema mimaisou. \v 41 \x + \xo 10:41 \xt Luk 24:42-43; Apo 1:8\x*Ta mitema ne Iutaia ukalusi ne imaisou uasi, ia nexisi ane temaisou. Io loxo Lataua musosovosixe sou nexi taaꞌaloxu lamana. Nexi noxiꞌa teꞌani mo teie iliꞌi no mine Anu mutulu la no ꞌa soli. \v 42 \x + \xo 10:42 \xt Apo 17:31; 1Pi 4:5\x*Anu muvikala pekiaꞌu noxixe sou lexe taaꞌaloxu ulai noxiꞌa ta mitema mo tavikala lamana lexe Anu ne Lataua musosovosou lexe Anu uxali itema sou ulavusou ulevinu ꞌilixoiꞌa ta mitema ane imaumauli mo aneꞌi ane misoisoli. \v 43 \x + \xo 10:43 \xt Ais 53:5-6; Iel 31:34; Apo 2:38\x*Ta mitema sou palomatana mukalusi ne aneꞌi miaꞌaloxu la mivikala lexe no anu Ualasou la ta mitema ukalusi e imulaxu taneꞌi noxou ne, Lataua ululusou susu noxiꞌa.” \p \v 44 \x + \xo 10:44 \xt Apo 11:15; 15:8\x*No mine Pita anu uvivikala loxonesi ꞌo, la Uleenu Tavuna muneꞌe noxiꞌa aneꞌi mukalusi ane milomusou aꞌalo ne. \v 45 Aneꞌi ta mitema ta Iutaia mimuxaxu taneꞌi noxou Lataua e iloꞌa Pita mineꞌe ne mikuluke xe Lataua munixiu Uleenu Tavuna muluꞌe noxiꞌa ta mitema aneꞌi ane ta Iutaia uasi kalumo. \v 46 \x + \xo 10:46 \xt Apo 2:4; 19:6\x*Xo aneꞌi milomusiꞌa mivivikala no anu vaikala iouiou mo miꞌitiꞌitinu ualasou Tila. La sou Pita muvikala lexe, \v 47 “Umomomo sou itema vile utalosiꞌa sou iꞌulo mamu? Ia aneꞌi minoꞌu Uleenu Tavuna iou vilesisi aloxo nenge tenoꞌu ne.” \v 48 \x + \xo 10:48 \xt Apo 19:5\x*La sou anu muvikala pekiaꞌu noxiꞌa lexe aneꞌi iꞌulo no anu ualasou Iesu Kalisito. Aneꞌi miꞌulo mukalu la mitaliꞌisou Pita sou lexe iloꞌa ixolu voxo moseꞌi. \c 11 \s1 Pita Muaꞌaloiꞌa Aneꞌi ne Ielusalemu sou Mii Maꞌia Ane Anu Muꞌoxoꞌoxonu \p \v 1 No voxo ane ne, la ta aposeli xe ta vimovimoꞌa ane aneꞌi mixolu ne Iutaia milomu lexe ta mitema aneꞌi ane ta Iutaia uasi kalumo aneꞌi a milomusou vaikala noxou Lataua. \v 2 No mine Pita muxali ne Ielusalemu la aneꞌi ta mitema ane xooxoo ungasiꞌa mo mimulaxu taneꞌi noxou Lataua laꞌiaxaꞌa la anaxasou. \v 3 \x + \xo 11:3 \xt Apo 10:28; Xal 2:12\x*La sou aneꞌi mivikala Pita aloxo ꞌo, “Loxovaa la sou nini nelai no taasiꞌa ta mitema ane xooxoo ungasiꞌa uasi mo nongiꞌa ngeꞌani no taasiꞌa ne.” \v 4 La sou Pita muavuti sou muaꞌaloiꞌa sou mimii mukalusi ane muxali aloxo ꞌo, \v 5 \x + \xo 11:5 \xt Apo 10:9-48\x* “No mine uao eni exolu ne Iopa io, ekilaka, la emaisou mii vile loxo aipiepiena, la emaisou mii vile iou loxo lavalava tatila molu no opo loxotolo muluꞌe. Mii vile mutetelisou no ꞌa telexu tamiꞌa io muluꞌenu noxilo. \v 6 Ioxe eni emasaxa lexe alavusou mimii ne la sou eni emalei laixe no anu la etongoneꞌi ta mimii iouiou aneꞌi ane imuamuaꞌi no tavaꞌa tamiꞌa mo ta vova mo talaxavale iouiou sou lialia xe ta ngiala sou ivava no vaꞌa. \v 7 La elomusou itema vile muvikalaleli lexe, ‘Pita, natulu mo navauxene ta mimii ne seꞌi mo naꞌiꞌa.’ \v 8 Ia eni evikala aloxo ꞌo, ‘Tila, umomomo sou eni aꞌoxo loxo ne uasi, xo eni aꞌou mii vile ane nuniꞌu no ienu mo tavuna sou eni aꞌou mii no ieni uao.’ \v 9 La vaikala muneꞌe noxilo alaxu tameisou la, ‘Mimii ane Lataua muꞌoxonu muxali malemalenga ne, mamu sou nini nalemolu lexe nuniꞌu.’ \v 10 Mii ane ne muxali aloxo ne alaxu tatalu mukalu, la lavalava e iloꞌa ta mimii no nano no anu ne mulivu mutelai no opo loxotolo. \v 11 No mine lavalava mutelai no opo loxotolo mukalu, la alaxu vilesisi la ta mitema tatalu ne itema vile e muxolu ne Kaisalia mupalusiꞌa ne, aneꞌi mixali no tani ane nexi texoxolu no anu. \v 12 Xe Uleenu Tavuna muvikalaleli lexe, ‘Ngongiꞌa ngalai io naxavutala piena uasi,’ la sou ta vivilo muxatele vile ne nexi noxiꞌa temuamuaꞌi telai teꞌuna no taasou itema ne. \v 13 Teꞌuna mukalu, la sou itema ne muaꞌalo mexi lexe anu mumaisou angelo vile mutulu no iou no nano no tani noxou. La sou angelo ne muvikalanu lexe, ‘Napalusiꞌa ta mitema seꞌi ilai ne Iopa, mo ikamulinu Saimoni e ualasou vile lexe Pita. Mo ivikalanu lexe uneꞌe noxine, \v 14 \x + \xo 11:14 \xt Apo 16:31\x*sou uvikalaneni no anu vaikala mo sou Lataua upamaulingengi ngongiꞌa ta tema taasine ukalusi.’ \v 15 \x + \xo 11:15 \xt Apo 2:4\x*Ioxe itema e muꞌavalilo ne muvivikala mukalu, xe eni esokosou evivikala sio, la Uleenu Tavuna muluꞌe noxiꞌa iouvilesisi loxo no mine muluꞌe noxinge tei. \v 16 \x + \xo 11:16 \xt Apo 1:5\x*La sou eni exavutalanu vaikalau Tila e muvikala lexe, ‘Ioanesi uꞌulosiꞌa ta mitema no anu lexa, io ngingi ne Lataua uꞌulosinge no anu Uleenu Tavuna.’ \v 17 La sou ngingi ngelavusou vaimomo ꞌo Anu Lataua mulosiꞌa mii iou vilesisi aloxo mulosinge ne si. No mine nenge temulaxu tanenge noxou Tila Iesu Kalisito. Aloxo ne la sou eni itema maꞌia sou ataluxu masaxa noxou Lataua ulai noxiꞌa.” \v 18 \x + \xo 11:18 \xt Apo 13:48; 14:27\x*Ioxe ta mitema milomusou vaikala noxou Pita, la xavutala sou laꞌiaxaꞌa ne mukalu mo anaxaꞌa mutomu, ia miꞌosasi sou miꞌiti Tila ualasou sou mivikala aloxo ꞌo, “Mii vile uasi, Lataua mumasaxa lexe ta mitema aneꞌi ane ta Iutaia uasi ne ixiu oponeꞌi mo inoꞌu mauli.” \s1 Ta Mitema ne Antioki Misoko sou Milavusou Iesu Kalisito \p \v 19 \x + \xo 11:19 \xt Apo 8:1-4\x*Ioxe, no mine ta mitema mivau Sutepano musoli xe iliꞌi, la aneꞌi miꞌoxo lexe iveꞌaveꞌa ta mitema ane aneꞌi milavusou Iesu mo mimuxaxu taneꞌi noxou. La sou aneꞌi miꞌumeꞌume la mipaxele sou milailai ne Ponisia, xe Kipulosi mo Antioki sou miaꞌaloxu aꞌalo laixe sou Iesu noxiꞌa ta Iutaia aneꞌisisi. Io iaꞌaloxu noxiꞌa ta mitema aneꞌi ane ta Iutaia uasi mamu. \v 20 Ia seꞌi noxiꞌa ne aneꞌi sou tuala ne Kipulosi mo tuala ne Kilene milai mipita ne Antioki sou miaꞌaloxu aꞌalo laixe sou Tila Iesu noxiꞌa ta mitema aneꞌi ane ta Iutaia uasi kalumo. \v 21 La sou Lataua xaviinu muxolu noxiꞌa aloxo ne, xe ta piena mixiu oponeꞌi la sou mimuxaxu taneꞌi noxou Tila. \v 22 \x + \xo 11:22 \xt Apo 4:36\x*Xe ta mitema sou lalotu aneꞌi ane mixolu ne Ielusalemu milomusou aꞌalo ane ne, la sou mipalusou Valunavasi sou mulai ne Antioki. \v 23 No mine muxali la mumaisou lexe Lataua mualusiꞌa ta mitema laixe manina la anu muꞌosa. La sou anu muavutinoxu xavutalaiꞌa sou imuxaxu taneꞌi noxou Tila utotomu. \v 24 Xe anu Valunavasi ne itema laixe manina. Mo Uleenu Tavuna muxoo noxou la anu itema sou muxamuxaxu tanu, xe ta mitema ta piena mixiu maulixaꞌa sou mineꞌe noxou Tila mukalusi. \v 25 \x + \xo 11:25 \xt Apo 9:30\x*Ioxe, Valunavasi muavuti la mulai ne Tasisi sou mukamulinu Saulo. \v 26 Anu muxalisou Saulo mukalu, la sou mutilonu sou ilou mivaxa ne Antioki. Mo iloꞌa ta mitema mixolu tauu ie vile, sou milosieꞌixaꞌa ta mitema ta piena no anu vaikalau Lataua. La sou no voxo ane ne ta molomolo noxou Iesu mo ta mitema ane ilavusou Lataua uasi aneꞌi minoꞌu uala lexe ta mitemau Kalisito. \v 27 No voxo ane ne kalumo, la ta mitema sou palomatana seꞌi meꞌa ne Ielusalemu miluꞌe ne Antioki. \v 28 \x + \xo 11:28 \xt Apo 21:10\x*Ioxe vile noxiꞌa ualasou lexe Axavosi ne mutulu xe no anu xavi Uleenu Tavuna, la anu muvikala palomatana, lexe tausoli vile toxoxaꞌa uxali no tuatuala ukalusi no lia ꞌo, la iliꞌi no anu Kulaudio uxolu loxo tatananu tuala, la anu muxali. \v 29 No mine ta molomolo noxou Iesu Kalisito milomusou Axavosi muvikala palomatana aloxo ne, la sou aneꞌi mipitanu xavutala sou isuꞌulineꞌi ta vimovimoꞌa ne Iutaia no anu lamoli xe mimii sevile umomomo no anu maulixaꞌa. \v 30 \x + \xo 11:30 \xt Apo 12:25\x*Aneꞌi miꞌoxonu aloxo ne mukalu, la sou mipalusiꞌa Valunavasi ilou Saulo milaixu noxiꞌa ta tatila sou lalotu. \c 12 \s1 Elodesi Muvau Iakovo Musoli Io Mutatuxu Pita no Anu Taasou Navunavu \p \v 1 No voxo ane ne la, tatananu tuala Elodesi musokou ꞌotoꞌoto ane ne sou muveꞌaveaꞌ ta temanu lalotu noxou Iesu. \v 2 La sou anu muvikalaneꞌi sou mivau Iakavo e Ioanesi vimou ne no anu laviso la musoli. \v 3 Xe Elodesi mulavusou lexe ta Iutaia mimasaxau mii ane anu muꞌoxonu ne la sou anu mutatuxu Pita kalumo. Muꞌoxnu mii ane ne muxali no anu Voxo e Ixutuxu Veletixaꞌa Vitanisi. \v 4 La sou anu mutetelisou Pita sou mutatuxu no anu taasou navunavu. Anu muꞌitalonu Pita no avoꞌa ta mitema sou ꞌotoꞌoto laꞌoluxaꞌa tamiꞌa sou misaxilaꞌu. Minoꞌa ta mitema tamitamiꞌa no nano noxiꞌa ta mitema sou ꞌotoꞌoto laꞌoluxaꞌa tamiꞌa ne sou mixali loxo mavulovexa mo muluꞌe no lia taꞌuve mo muxatele vile sou isaxilaꞌu. Elodesi muꞌoxonu aloxo ne xo umasaxa lexe utulusou Pita no anu vaivaikala no ieꞌi ta mitema tavuꞌalo iliꞌi no anu voxo e isosovosou sou Lataua Mupolopepeeneꞌi ta Isilaeli no anu. \v 5 La sou Pita muxolu no nano no taasou navunavu. Ia ta tema lalotu ikilakasou pekiaꞌu ulai noxou Lataua sou usuꞌulinu. \s1 Angelo Mulaanu Pita no Anu Taasou Navunavu \p \v 6 Ioxe Elodesi musosovosou voxo vile sou lexe utulusou Pita no anu vaivaikala. Ia tei no anu voxo ane ne xe no ꞌolovoxo, la Pita muai no taineꞌi ta mitema sou ꞌotoꞌoto tamei xe misakisakiinu no anu seni tamei kalumo. Xe ta mitema sou isaxilaꞌu aitengaxu taasou navunavu ne kalumo aneꞌi a mitutulu sou isaxilaꞌu aitenga. \v 7 Xe alaxu vilesisi ꞌo la, angelo vile noxou Tila muxali mutulu la lamanaxu mukaa no nano no taasou navunavu ne. La angelo mukopesou Pita no vainu sou mutulusou la muvikala aloxo ꞌo, “Napalea natulu.” Muvikalanu aloxo ne, la seni e misakiinu Pita no anu ne mululu no avolu la mulapau muai no lia. \v 8 La angelo muvikalanu lexe, “Nanoꞌu tokolomomeni ane veveeni mo nasakiinu utupokonexe mo namuxaxu siove sou tavaꞌine mo namulileli.” La Pita muꞌoxonu aloxo ne. \v 9 La sou muavuti mumulinu angelo sou mulai no ale. Ia anu ulavusou lexe anu umulinu angelo manina sou ane uasi. Anu muxavutala lexe anu mumaisou mii loxo aipiepiena ane. \v 10 \x + \xo 12:10 \xt Apo 5:19\x*Ia uasi anu mumulinu angelo manina. La sou ilou mipolopepeenu aitenga vile mo tameisou xe tatalusou la anu aitenga pekiaꞌu sou ulai no tuala tila. Aitenga ane ne pekiaꞌu ia molu mukisi vitanisi. La sou aneꞌi ilou miuatu no ale la mimuamuaꞌi mimulinu voteꞌi milai, la alaxu vilesisi angelo muꞌumesou Pita sou mulai. \p \v 11 La sou Pita xavutalau muxali lamana. Sou muvikala lexe, “Ae, eni eꞌoxo lexe eni emaisou mii loxo aipiepiena ano ꞌo si, la uasi. Eni emaisou mii manina. Tila mupalusou angelo noxou vile ane muneꞌe musuꞌulileli no anu navunavu ane ta Iutaia iꞌoxe iꞌoxo umulinu masaxa noxou Elodesi sou iꞌoxonu noxilo.” \v 12 Anu mulavusou lexe Lataua musuꞌulinu, la sou anu mulai no tani noxie Malia e Ioanesi e ualasou vile lexe Maluko nenu. Ta mitema ta piena aneꞌi a mipipita sou ikilaka ulai noxou Lataua. \v 13 Anu muxali no tani ne la mutulu no ale io mupolopolo no aitenga, la sou sema sou xaixai vile e ualasie lexe Loda. Ane mineꞌe sou lexe ikisiinu aitenga, la ua. \v 14 Ane mitongonu Pita xolinu, la ane miꞌosa misevile la ikisiinu aitenga la ua, miiave milivu sou miꞌava kakaa mulai noxiꞌa ta menexie lexe, “Pita anu a ututulu no ale no aitenga ꞌo.” \v 15 Xe ta menexie miavuti la mivikalane aloxo ꞌo, “Nini nexovulaulau ne.” La ane pekiaꞌe sou mivikala pekiaꞌu lexe, “Manina, anu a ututulu no aitenga ꞌo,” La sou aneꞌi miꞌoxe, “Male nini nemaisou angelo\f + \fr 12:15 \ft Loopala noxiꞌa ta Iutaia lexe ta mitema vilevilesi ne uleeneꞌi a uxolu la sou uxali noxiꞌa no mine imauli. Imauli uasi isoli ne la ilavusiꞌasi lexe angelo noxiꞌa ane.\f* noxou ane.” \p \v 16 No mine aneꞌi ixixilieꞌi ngatoꞌo loxo ne, la Pita anu a upolopolo no aitengasi ꞌo. La sou aneꞌi mimaisou la mineꞌe mikisi aitenga, la sou mimaisou lexe anu Pita maninasou, la aneꞌi mikuluke manina. \v 17 Xe anu muavuti, la muavimaxuxuneꞌi no avolu sou lexe ivikala mamu. Io anu muaꞌaloiꞌa no anu mii maꞌia ane Tila muꞌoxonu noxou sou mulaanixu no anu tani sou navunavu, sou muatu no ale. La sou anu muvikalaneꞌi lexe, “Ngaꞌaloiꞌa Iakovo iloꞌa ta vivinge no anu mii ꞌo.” Io anu mulutu sou mulai no tuala vile vaꞌaxu. \p \v 18 \x + \xo 12:18 \xt Apo 5:22-24\x*Ia no kakau manina ꞌo, la ta mitema sou ꞌotoꞌoto ne mixovulaulau manina, la sou aneꞌi miavuti sou mitalitaliꞌisiꞌa ngatoꞌo lexe, “Pita mulai neꞌei?” \v 19 Xe Elodesi mulomu aloxo ne, la mupalusiꞌa ta mitema sou mikamulinu Pita, xe anu uxolu uasi, la sou anu utulusiꞌa ta mitema sou isaxilaꞌu aitenga no anu vaikala sou lexe iveꞌa isoisoli xo aneꞌi isaxilaꞌu Pita laixe uasi. Xe iliꞌi, la anu Elodesi muvula ne Iutaia sou mulai telo ne Kaisalia sou muxolu lai ne. \s1 Elodesi Musoli \p \v 20 No mine Elodesi laꞌiaxuiꞌa ta mitema siꞌe Taia xe Saidoni, la aneꞌi mipita laꞌoluxaꞌa vilesisi sou milai mimaisou. Tei la Valasutosi munoꞌu vaikala lamana noxiꞌa sou usuꞌulineꞌi la mutaliꞌisou Elodesi lexe opoonu uai seꞌisisi noxiꞌasi xo aneꞌi milavusou lexe aneꞌi inoꞌu laꞌilali no anu tuala tila ane anu musaxilaꞌu nesi. \v 21 Ioxe, no voxo ane ne, la Elodesi mutokolomoxu tokolomo sou mutuxu tuala noxou mo muxolu no anu puloulou noxou anu mutuxu tuala ne. La musosovosou voxo vile sou lexe uvivikala noxiꞌa no anu. La sou anu mupitaneꞌi sou muvikalaneꞌi. \v 22 No mine anu muvivikala noxiꞌa, la ta mitema miꞌavaꞌava lexe, “Lataua vile a uvivikala o, itema uasi.” \v 23 \x + \xo 12:23 \xt Tan 5:20\x*Xe alaxu vilesisi ꞌo la angelo noxou Tila muvau avile a alalainesi xo anu muꞌiti ualasou io Lataua uasi. La sou ta polikoka mingangasou la musoli avile. \v 24 \x + \xo 12:24 \xt Ais 55:11\x*Aloxo ne la sou vaikala noxou Lataua muxali pekiaꞌu mo muleme mulai no tuatuala mukalusi. \v 25 \x + \xo 12:25 \xt Apo 11:29-30; 15:37\x*La sou Valunavasi ilou Saulo mikalusou xaixai ne Ielusalemu mukalu la sou mukasi noxou Ioanesi e ualasou lexe Maluko sou iloꞌa meꞌa ne Ielusalemu sou milai ne Antioki. \c 13 \s1 Misosovosiꞌa Valunavasi Ilou Saulo sou Mipalusiꞌa Milai Miaꞌaloxu Vaikala Noxou Lataua no Tuatuala \p \v 1 Ioxe, ta mitema ane aneꞌi mimuxaxu taneꞌi noxou Iesu e mixolu ne Antioki ne seꞌi ne ta mitema sou palomatana xe seꞌi ne ta mitema sou ilosiꞌa lavulavu sou ꞌilixo laixe noxou Lataua. Vile noxiꞌa anu Valunavasi mo Simeoni e ualasou vile lexe Nixelu xe Lukio anu itema sie Kilene mo Saulo xe Manaeni. Manaeni ne ilou tatananu tuala Elodesi mivaitami no mine no molomoloxaꞌa. \v 2 \x + \xo 13:2 \xt Apo 9:15\x*No mine aneꞌi iloꞌa ta mitema ne mipita sou mipelemu mo milotu noxou Tila, la Uleenu Tavuna muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Ngakalipalaneꞌi Valunavasi ilou Saulo mo ngaxexeneꞌi ilou ixolu vaꞌaxu sou iꞌoxonu xaixai ane Eni eꞌavaliꞌaxu.” \v 3 \x + \xo 13:3 \xt Apo 6:6\x*La sou aneꞌi mipelemu mo milingasiꞌa xe miꞌitalonu avoꞌa noxiꞌa ilou sou mialusiꞌa mukalu, la sou mipalusiꞌa ilou milai. \s1 Valunavasi Ilou Saulo Milai Mixali ne Kipulosi \p \v 4 No voxo ane ne, la Uleenu Tavuna muxolu noxiꞌa la mulutulixaꞌa ne Antioki sou miluꞌe no Selukia, la mitelo no anu lasipi mivaxa no laꞌolu ne Kipulosi. \v 5 \x + \xo 13:5 \xt Apo 12:12; 15:39\x*No mine aneꞌi mixali ne Salamisi, la milai no taasou lalotu noxiꞌa ta Iutaia sou misoko miaꞌaloxu vaikalau Lataua. No voxo ane ne, la Ioanesi e ualasou vile lexe Maluko ne iloꞌa kalumo sou musuulineꞌi ilou no anu xaixai. \fig |alt="map" src="PAULJR1.pdf" size="col" loc="Act 13:1—14:28" ref="Aposeli 13:5" \fig* \v 6 Aneꞌi mixixaoxao no nano no laꞌolu Kipulosi, xe mukalu, la sou aneꞌi miuatulai ne Paposi, la sou mixalisou itema vile anu itema sou aalu iouiou vile e ualasou lexe Balu-Iesu e itema siꞌe Iutaia ne anu itema sou palomatana kalakalavoi. \v 7 Anu itema ane ne mulavusou ilou itema sou usaxilaꞌu laꞌolu ane ne e ualasou lexe Seluxio-Paulo e anu itema sou lavulavu laixe. Anu muꞌavaliꞌa Valunavasi ilou Saulo milai noxou xo anu mumasaxa lexe ulomusou vaikala noxou Lataua. \v 8 Ia itema sou lavulavu sou aalu iouiou ne ualasou vile no anu vaikala Xiliki lexe Elimasi ne mumasaxa lexe uꞌoxo pekiaꞌusou xavutala noxou itema sou usaxilaꞌu laꞌolu ne sou umuxamuxaxu tanu noxou Iesu uasi, la sou muvikala sou muꞌoxo latolosiꞌa Valunavasi ilou Saulo. \v 9 Ia Saulo e ualasou vile lexe Paulo ne Uleenu Tavuna muꞌanaꞌana noxou, la anu mumatakisou Elimasi ne la muvikalanu aloxo ꞌo, \v 10 “Nini satani ꞌolu. Nini itema sou naꞌoxo masuanu mimii laixe. Nini neꞌanaꞌana no anu ꞌilixo sou kalakalavoi ilou iisuiisu, mo nini namitema sou naxiuxiunu mii ane Tila muꞌoxonu manina ne sou naxalixu uxali kalavoi. \v 11 \x + \xo 13:11 \xt Apo 9:8\x*Mo namaisou vaimomo ꞌo si, la Tila xaviinu uluꞌe noxine la ieni utomu mo namaisou lamana vile la uasi maxuveeni sevile.” Xe alaxu vilesisi ꞌo la mii e loxo tamuxala isivoxoxu ne muneꞌe mutomu iou, la sou anu mukamuli itema vile sou lexe usuꞌulinu sou utetelisou no avolu mo usuꞌulinu sou utilau. \v 12 Ioxe itema sou usaxilaꞌu laꞌolu mumaisou mii aloxo ne, la mukuluke no anu vaikala Tila la sou xavutalau muavuti sou mumuxamuxaxu tanu noxou Tila. \s1 Valunavasi Ilou Paulo Miaꞌaloxu Vaikala Noxou Lataua ne Antioki Ane Muxolu no Nano no Tuala Xalee Tila Pisitia \p \v 13 \x + \xo 13:13 \xt Apo 15:38\x*Paulo iloꞌa ta mitema e mimulinu ne mutelo no lasipi meꞌa ne Paposi milai ne Peluxa aneꞌi mixolu no nano xalee lia tila ne Pamfulia, la Ioanesi e ualasou vile lexe Maluko ne muꞌumesiꞌa a lai ne sou mulivu mulai ne Ielusalemu. \v 14 Io aneꞌi meꞌa ne Peluxa ne mole milai mixali ne Antioki anu muxolu no nano no xalee lia tila ne Pisitia. Xe no voxo Tavuna, la aneꞌi milai miꞌuna no taasou lalotu noxiꞌa ta Iutaia sou mixolu no lia. \fig |alt="synagogue" src="BA03025.tif" size="col" loc="Act 13:14" copy="Elsie Anna Wood, S.P.C.K., London. Redon by Louise Bass. Used by permission." ref="Aposeli 13:14" \fig* \v 15 Ioxe aneꞌi miitisou Lavuku sou lapuloto noxou Mosesi xe vaikala ane ta mitema sou palomatana mikaukavunu. La iliꞌi sou ta tatila no ꞌa taasou lalotu noxiꞌa ta Iutaia ne mipalusou itema vile sou mulai muvikalaneꞌi Paulo ilou Valunavasi aloxo ꞌo, “Ta vivixe, nexi tamasaxa lexe ngingi nganeꞌe mo lexe mengi vaikala moseꞌi lailaixe, la ngapeletotosiꞌa ta mitemamexi no anu.” \v 16 La Paulo mutulu la mutolosou avolu mulai noxiꞌa ta mitema sou lexe ixolu tasiau xo anu uvivikala. La sou anu musoko sou muvikala aloxo ꞌo, “Ngingi ta mitema sie Isilaeli, mo ngingi ta mitema ane ta Iutaia uasi ia ngalavusou ngalolotu ulai noxou ne, ngingi ngalomu uneꞌe noxilo. \v 17 \x + \xo 13:17 \xt Mul 1:7; 6:6; 12:51\x*Ngingi ta Isilaeli Latauamengi xo Anu musosovosiꞌa ta ꞌiluꞌilusungengi mukalu, la muꞌoxoneꞌi sou milai mixolu ne Aixiputo mole mixali ta piena misevile, xe mukalu la sou anu molu mulivunixaꞌa no Anu xavi noxou sou milaa ne Aixiputo. \v 18 \x + \xo 13:18 \xt Iti 14:34; Lap 1:31-32\x*La Anu mutavule tuꞌumaxu no anu ꞌilixo noxiꞌa mo musaxilaꞌa mumomomo loxo tauu ie itemaxu tamei no nano no xalee lia vitanisi. \v 19 \x + \xo 13:19 \xt Lap 7:1; Ies 14:1\x*Xe Anu muavuti, la mualivulaneꞌi ta mata muxatele tamei ne Kanani. Io muꞌitalonu lialia ane ne noxiꞌa ta mitema ne Isilaeli. \v 20 \x + \xo 13:20 \xt Kis 2:16; 1Sa 3:20\x*La sou mimii ta piena muxali no nano no anu tauu ie itemaxu mavulovexa tamei mo mavulovexa taꞌuve (450). Xe iliꞌi no mine ta Isilaeli minoꞌu lialia ane ne mo mixolu no anu mukalu, la sou Lataua molu musosovosiꞌa ta mitema ane sou lexe itulu ta kisikisiꞌa sou iulaxuneꞌi ne mulai mutalo no mine itema sou palomatana Samueli muxali. \p \v 21 \x + \xo 13:21 \xt 1Sa 8:5, 19; 10:20-24\x*Xe ta mitema miavuti la milinga sou itema vile sou uxali loxo aneꞌi iꞌa motuxu tuala vile. La sou Lataua mulosiꞌa Saulo e Kisi ꞌolu xe anu no anu mata noxou Beniamini. La anu muxali mutuxu tuala noxiꞌa la muxolu musaxilaꞌa mumomomo loxo tauu ie itemaxu tamei. \v 22 \x + \xo 13:22 \xt 1Sa 13:14; 16:12; Lex 89:20\x*Ia Lataua muavuti la, la muxexeenu, io musosovosou Deviti sou muxali mutuxu tuala noxiꞌa. Xe Anu muavuti la muvikala lamana noxiꞌa aloxo ꞌo, ‘Eni exexeenu Saulo io esosovosou Deviti anu Iesi ꞌolu ne anu itema vile e Eni elavusou opoonu lexe ulai la anu umulimuli masaxa noxilo ukalusi.’ \v 23 \x + \xo 13:23 \xt 2Sa 7:12-16\x*La sou Lataua mulosiꞌa ta Isilaeli Iesu itema sou pamauli ne loxo musakiinu vaikalasou. Lexe itema sou pamauli uxali noxou Deviti. \v 24 \x + \xo 13:24 \xt Mat 3:1-2\x*La sou no mine Iesu uxali uao, la Ioanesi e itema sou uꞌulosinge muaꞌalo la muvikalaneꞌi ta mitema sie Isilaeli lexe ixiu oponeꞌi mo ixiu tumaliau ꞌilixo masumasua noxiꞌa mo sou anu Ioanesi uꞌulosiꞌa. \v 25 \x + \xo 13:25 \xt Ioa 1:20, 27\x*No voxo ane Ioanesi sou ukalusou xaixai noxou, la anu mutalisiꞌa ta mitema aloxo ꞌo, ‘Ngingi ngemaisilo la ngexavutala lexe eni ꞌenaꞌei io? Eni itema e ngingi ngaxoxomaiou Anu a eni ꞌo uasi. Ia ngingi ngalomu Anu itema ne iliꞌi xe uneꞌe la eni amomomo sou alulusou lamota sou siovesou tavaꞌu uasi, xo eni amitema vitanisi.’ \v 26 Ioxe, ngingi ta vivilo e ngingi Avalaamu ta ꞌiluꞌilusunu, xe ngingi ane ta Iutaia io ngemamaꞌu noxou mo ngetoxonu, ngingi ngalomu, vaikala sou mauli muneꞌe noxinge muisalili. \v 27 Ia ta mitema iloꞌa ta tatila aneꞌi ane mitulu loxo ta kisokisou tuala tila ne Ielusalemu ilavusou Iesu loxo Anu itema sou pamauli uasi. La mivau musoli. Ia aneꞌi miꞌoxonu aloxo ne la mumomomo sou vaikala noxiꞌa ta mitema sou palomatana milemolu tei e aneꞌi iitisou mo ilomusou no voxo Tavuna utotomu. \v 28 \x + \xo 13:28 \xt Mat 27:22-23\x*Ixalisou susu vile noxou sou ivau usoli no anu uasi, ia aneꞌi xavineꞌi vitanisi sou mivikalanu Pilato lexe uvau Iesu usoli. \v 29 \x + \xo 13:29 \xt Mat 27:59-60\x*Aneꞌi miꞌoxo aloxo ne noxou sou mimomomo sou mimii ane muai no nano no anu Lavuku Tavuna teinu. Mukalu, la sou aneꞌi milaxanixu teitexi no ovu valautu sou miluꞌe mimulaxu no anu lulu. \v 30 Ia Lataua mutulusou no anu lulu sou soli la mumauli. \v 31 \x + \xo 13:31 \xt Apo 1:3, 8\x*Iliꞌi no anu la ta mitema ukalusi e iloꞌa Iesu mimuamuaꞌi no voteꞌi meꞌa ne Xalilaia sou mitelai ne Ielusalemu mimaisou no voxo ta pieana. \v 32 Ioxe la sou mii e nexi taaꞌalomengi aꞌalo laixe no anu ꞌo ne nexi taaꞌalomengi sou itema e Lataua musakiinu vaikala sou noxiꞌa ta ꞌiluꞌilusunenge tatei lexe upalusou uneꞌe sou ulivulinenge. \v 33 \x + \xo 13:33 \xt Lex 2:7\x*Aloxo ne, la sou Anu mutulusou Iesu no ꞌa lulu sou soli sou lexe umomomo sou vaikala ane Anu musakinusinge noxiꞌa ta ꞌiluꞌilusunenge tatei. Vaikala sou mii ane ne mikaukavunu muai no nano no anu Lavuku sou Lexe tameisou muvikala aloxo ꞌo, ‘Nini ne nini ꞌalixeni. Vaimomo ꞌo Eni axolu loxo Eni Mamine.’ \v 34 \x + \xo 13:34 \xt Ais 55:3\x*Aloxo ne, la sou anu Momu ne mutulusou no anu lulu sou soli, mo uai uꞌui no anu lulu ne uasi. Anu muvikala aloxo ꞌo, ‘Eni emasaxa lexe aalusine no anu aalu iou vilesisi aloxo Eni ealusou mutuxu tuala Deviti. Aalu ane laixe anu uxali manina.’ La sou mii ane Anu mulemolu ne muxali manina loxo Anu musakiinu vaikalasou. \v 35 \x + \xo 13:35 \xt Lex 16:10\x*La sou vaikala vile kalumo muxolu no anu Lavuku sou Lexe muvikala aloxo ꞌo, ‘Nini umomomo sou namalanixu Itema sou xaixai noxine e malemalenga ne uai uꞌui no nano no lulu ne uasi.’ \v 36 Ioxe la sou nenge telavusou lexe Deviti ne no mine uao mumauli mo muxoxolu no lia ꞌo, la anu itema sou umulinu masaxa noxou Lataua mo anu uꞌoxo xaixai laixe manina. Ia iliꞌi no mine anu musoli, xe miasixu no anu lulusiꞌa ta ꞌiluꞌilusunu, la vasimolu ne muai muꞌui no nano no lulu ne. \v 37 Io Itema ane ne Lataua mutulusou no anu lulusou soli, la vasimolu uai uꞌui no lulu ne uasi. \v 38 Aloxo ne la sou ta vivilo eni emasaxa lexe ngingi ngalavusou laixe aloxo ꞌo, no anu soli noxou Iesusi la anu muxexeenu susu noxinge aloxo nexi teaꞌalomengixu. \v 39 \x + \xo 13:39 \xt Rom 10:4\x*Io lapuloto noxou Mosesi ne umomomo sou uxexeenu ꞌilixo masumasua noxinge sou ngaxali ngaisalili uasi. Ia Anu itema ane ne si Anu mumomomo sou uxexeenu ꞌilixo masumasua noxiꞌa ta mitema aneꞌi ane imuxamuxaxu taneꞌi noxou, la sou Anu ulemeꞌa lexe ta mitema lailaixe. \v 40 La sou ngingi ngaxaxai laixe, xo loxo ꞌo io mii e ta mitema sou palomatana milemolu tatei ne uxali uꞌoxo masuangengi. \q1 \v 41 \x + \xo 13:41 \xt Ava 1:5\x*‘Ngingi ta mitema e ngamolovilaꞌisou Lataua. \q2 Xe ngakuluke, mo ngasoli. \q2 Xo Eni aꞌoxonu mii vile uxali no nixi noxinge. \q2 La sou lexe itema vile uvikalangengi no anu mii ane lexe Eni aꞌoxonu ne, \q2 la ngingi ngamuxaxu tangengi no anu uasi.’” \p \v 42 No mine Paulo muaꞌalo mukalu xe ilou Valunavasi milaa no taasou lalotu noxiꞌa ta Iutaia, la ta mitema mitalisiꞌa ilou sou lexe no Voxo Tavuna ane iliꞌi la, ilou ilivu ineꞌe la sou iaꞌaloiꞌa la no anu vaikala ne. \v 43 Iliꞌi no mine aneꞌi milaa no alalotu, la ta mitema ta Iutaia ta piena xe ta mitema aneꞌi ane ta Iutaia uasi io imulinu lalotu moxiꞌa ta Iutaia sou iloꞌa ta Iutaia milotu mipita no taasou lalotu noxiꞌa ta Iutaia ne mimulineꞌi Paulo ilou Valunavasi. Sou ilou mipeletotosiꞌa sou lexe itulu pekiaꞌa aloxo ne si no anu alauna noxou Lataua. \p \v 44 Xe iliꞌi no anu Voxo Tavuna ane ne, la sexasisisou ta mitema ukalusi no anu tuala tila ane ne mineꞌe mipita sou milomusou vaikala noxou Tila. \v 45 Ioxe no mine ta Iutaia mimaisou lexe ta mitema ta piena musuku milomuxu vaikala noxou Tila, la sou aneꞌi oponeꞌi masuau Paulo xe mivikala tumalou noxou xe mivikala masumasua no anu aꞌalo noxou kalumo. \v 46 \x + \xo 13:46 \xt Apo 3:26; 18:6\x*Aloxo ne, la sou Paulo ilou Valunavasi mivikala pekiaꞌu io iꞌume uasi ia ilou mivikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Vaikalau Lataua ne tanixu lexe taaꞌaloxu tei a noxinge ne. Ia xo ngingi ngexiunu tumalingeu, la iou loxo ngingi ngexavutala lexe nganoꞌu mauli ane kaluxusou uasisi uasi. La sou ngingi ngalomu. Nexi noxou vaimomo ꞌo taxiu ulai noxiꞌa ta mitema aneꞌi ane ta Iutaia uasi. \v 47 \x + \xo 13:47 \xt Ais 49:6\x*Xo Tila mupalusixe la muvikala aloxo ꞌo, \q1 ‘Eni apalusine sou nalaixu lamana ane ꞌo noxiꞌa ta mitema aneꞌi ane ta Iutaia uasi. \q2 Mo sou ta mitema ukalusi no lialia ꞌo inoꞌu mauli ane kaluxusou uasi.’” \p \v 48 Xe ta mitema aneꞌi ane ta Iutaia uasi ne milomusou vaikala ane ne, la aneꞌi miꞌosa mo miitinu Tila ualasou sou vaikala noxou. La sou ta mitema ta piena e Lataua musosovosiꞌa sou lexe inoꞌu mauli ane kaluxusou uasi ne mixali ta mitema sou imuxamuxaxu taneꞌi. \v 49 Aloxo ne, la sou vaikala noxou Tila mutaasou xalee lia tila ane ne mukalusi. \v 50 Xe ta Iutaia laꞌiaxaꞌa la sou miꞌuna taneꞌi noxiꞌa ta sema e ualasiꞌa tatila aneꞌi ane milavusou ilotu noxou Lataua mo ta kisokisou sou xalee lia tila ane ne. La sou aneꞌi miavuti sou miꞌoxe iveꞌaveꞌa Paulo ilou Valunavasi sou mikusaiꞌa milai vaꞌaxu no xalee lia tila noxiꞌa. \v 51 \x + \xo 13:51 \xt Mat 10:14; Apo 18:6\x*Xe aneꞌi ilou miavuti, la mivutasou lomulo no tavaꞌa mulai noxiꞌa io ilou mixililiieꞌi ia milai ne Ikonia. \v 52 La ta mitema aneꞌi ane mimuxaxu taneꞌi noxou Iesu ne mixamulinu ꞌosaꞌosa mo miꞌanaꞌana no anu Uleenu Tavuna. \c 14 \s1 Valunavasi Ilou Paulo Mixali Mixolu ne Ikonia \p \v 1 No mine Paulo ilou Valunavasi mixali ne Ikonia, la miꞌuna no nano no anu tani sou lalotu noxiꞌa ta Iutaia loxo aneꞌi ilavusou iꞌoxoꞌoxonu utotomu xe misokou sou miaꞌaloxu vaikalau Lataua. La miaꞌaloxu laixe manina, la sou ta Iutaia ta piena xe ta mitema aneꞌi ane ta Iutaia uasi ta piena musuku mimuxamuxaxu taneꞌi noxou Iesu. \v 2 Ia ta Iutaia ane imuxaxu taneꞌi uasi ne miꞌuna taneꞌi noxiꞌa ta mitema aneꞌi ane ta Iutaia uasi sou iloꞌa laꞌiaxaꞌa mo oponeꞌi masuaiꞌa ta mitema aneꞌi ane mimuxaxu tamei noxou Iesu. \v 3 \x + \xo 14:3 \xt Mak 16:20; Eva 2:4\x*La aneꞌi ilou mixolu maxuveeni lai ne mo mivikala pekiaꞌu sou Tila io ilou iꞌume uasi. La Anu mulosiꞌa xavi sou miꞌoxonu sosovo iouiou xe mii ane talavusou uasi. Anu mumaxau lexe aꞌalo sou alauna noxou ne anu maninasou. \v 4 La ta mitema no nano no anu tuala tila ne mikalipala laꞌoluxaꞌa tamei. Laꞌoluxaꞌa vile mivulu noxiꞌa ta Iutaia, xe laꞌoluxaꞌa vile mivulu noxiꞌa ta aposeli. \v 5 \x + \xo 14:5 \xt Apo 14:19\x*Xe no mine ta Iutaia iloꞌa ta mitema aneꞌi ane ta Iutaia uasi miavuti, la mipita noxiꞌa ta kisikisiꞌa, sou lexe iꞌoxo masuaneꞌi ta aposeli mo iꞌoxo lexe iveꞌa no anu kulu mo isoli. \v 6 Ia aneꞌi ilou milavusou mii ane ta mitema mivikala lexe iꞌoxonu ne, la aneꞌi ilou miꞌume milai no tuala tila ta tamei ne Lisita xe ne Delube mo no tuala moseꞌi la no paꞌupaꞌumolu ne no xalee lia tila ne Likaonia. \v 7 La aneꞌi ilou misolo xaixai sou miaꞌaloxu aꞌalo laixe no tuatuala ane ne. \s1 Valunavasi Ilou Paulo Miaꞌalo ne Lisita Xe ne Delube \p \v 8 Xe itema vile lai ne Lisita ne, no mine nenu mivoꞌonu mo la tavaꞌu ne mukilikalu la umuamuaꞌi uasi muxoxolusi. \v 9 Anu muxolu sou mulomu no mine Paulo muaꞌalo. La Paulo mumatakisou xe mumaisou lexe anu mumuxaxu tanu sou lexe uxali laixe la, \v 10 la sou muꞌava lexe, “Naavuti mo natulu.” Aloxo ne, la itema ne mupisikei sou mutulu la mumuamuaꞌi a vile. \p \v 11 \x + \xo 14:11 \xt Apo 28:6\x*No mine aneꞌi ta mitema ane mineꞌe mipita mimaisou mii maꞌia ane Paulo muꞌoxo ne, la aneꞌi miꞌava no anu vaikala noxiꞌa Likaonia aloxo ꞌo, “Ta lataua mixali loxo ta mitema mo miluꞌe mixali noxinge ꞌo.” \v 12 Aneꞌi mivikala aloxo ne la mimoxoꞌu Valunavasi lexe Seusu, xe Paulo mimoxoꞌu lexe Elumesi xo anu Paulo ne tila sou uꞌoxonu vaivaikala. \v 13 La tani sou lalotu noxou lataua ilemo lexe Seusu ne mutulu se ꞌalai no aitengaxu vimelu sou tuala tila ne. La sou ailiꞌi sou munoꞌa ta bulumakau ta mulu moseꞌi mo seseenu moseꞌi misakiinu tavalanu muneꞌenu no aitengaxu tuala tila xo anu iloꞌa ta mitema ane mineꞌe mipita ne, imasaxa lexe iꞌiaiamaiꞌa Paulo ilou Valunavasi no anu sou ilotu noxiꞌa. \v 14 Ia no mine ta aposeli Paulo ilou Valunavasi milomusou mii ane ne, la aneꞌi mikakakanu tokolomoiꞌa, ia miiave miuna noxiꞌa ta mitema ane mineꞌe mipita ne, la miꞌavaꞌava aloxo ꞌo, \v 15 \x + \xo 14:15 \xt Lex 146:6; Apo 10:26\x* “Ngingi ta mitema ꞌo, tavaꞌu loxovaa la sou ngingi ngeꞌoxo ꞌilixo ano. Nexi kalumo ne nexi ta mitemasi aloxo ngingi ne. Ia nexi taaꞌaloxu aꞌalo laixe ulai noxinge lexe ngingi ngaxiu tumalinge no anu mimii vitavitanisi ane ngingi ngalotu no anu ne. Io ngaxiu ulai noxou Lataua anu mumauli mo mukoinu loxotolo mo lialia xe luaki ilou mimii mukalusi mo ta mimii ane muxolu no nano no anu. \v 16 \x + \xo 14:16 \xt Apo 17:30\x*Tatei la Lataua iou muvaxaiꞌa ta mitema no xalexalee tuatuala no lia ꞌo sou mimulinu ꞌilixo noxiꞌa vilevilesi. \v 17 \x + \xo 14:17 \xt Iel 5:24\x*Ia Anu mupalaꞌalixu mii vile noxou. Anu mumaxaꞌu ꞌilixo laixe sou mulosinge laꞌiua molu no loxotolo muluꞌe noxinge, mo Anu mulosinge laꞌilali temanu no anu voxovoxosou mo mulosinge laꞌilali ta piena, la muꞌoxonenge teꞌosa manina.” \v 18 Aneꞌi ilou mivikala aloxo ne, ia ta mitema ne pekiaꞌa sou iꞌoxo iaiama ne sia, la aneꞌi ilou mixamuli ialuxu manina mo mitalosiꞌa. \p \v 19 \x + \xo 14:19 \xt Apo 17:13; 2Ko 11:25\x*Ka sou, ta Iutaia moseꞌi meꞌa ne Antioki xe Ikonia mineꞌe, la milapunu xavutalaiꞌa ta mitema ane mineꞌe mipita ne sou mivau Paulo no anu kulu, mukalu la milavelavenu milaixu no ale no anu vimelusou tuala tila ne la misuanu muai ne xo mikalavoi lexe anu musoli. \v 20 Ia ta mitema noxou Iesu mipita mixaliliiou, la anu muavuti mutulu sou mulivu muꞌunalai no tuala tila. No voxo ane vile, la anu ilou Valunavasi milutu sou milai ne Delube. \s1 Aneꞌi La Ilivu Noxiꞌa Paulo Ilou Valunavasi \p \v 21 Aneꞌi miaꞌaloxu aꞌalo laixe no tuala tila ne la ta mitema ta piena mixali ta mitema noxou Iesu. Io aneꞌi ilou milivu milai ne Lisita xe ne Ikonia mo ne Antioki, \v 22 \x + \xo 14:22 \xt Apo 15:32; 1Te 3:3\x*sou miꞌoxo pekiaꞌu oponeꞌi aneꞌi ane ta mitema noxou Iesu, mo mipeletotosiꞌa sou lexe itulu pekiaꞌa no anu muxamuxaxu taneꞌi ane ne la mivikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Nenge tamuamuaꞌi no anu voteꞌi sou tuꞌutuꞌumaxu ta piena tei ka sou taꞌuna no anu saxisaxilaꞌu noxou Lataua.” \v 23 Mo aneꞌi misosovosiꞌa ta tatila noxiꞌa ta mitema ilotu noxou Iesu vilevilesi ne, mo aneꞌi ilou mipelemu sou mikilaka, sou miꞌitaloneꞌi aneꞌi ane mimulaxu taneꞌi ne noxou Tila. \v 24 Ioxe iliꞌi, la Paulo ilou Valunavasi mimuamuaꞌi no nixi no anu xalee lia ne Pisitia, la mixali no anu xalee lia ne Pamfulia. \v 25 Xe miaꞌaloxu vaikala noxou Lataua no tuala tila ne Peluxa, mukalu la miluꞌe no tuala tila ne Atalia. \p \v 26 \x + \xo 14:26 \xt Apo 13:1-2\x*Aneꞌi ilou mitelo no lasipi ne Atalia, la milivu milai ne Antioki. Tuala tila ane ne tei la aneꞌi ilou mixolu no anu mo ta mitema noxou Lataua miꞌitaloneꞌi milai no anu alauna noxou Lataua, sou lexe iꞌoxonu xaixaine anu a mikalusou mo a milivu mineꞌe ne. \v 27 \x + \xo 14:27 \xt Apo 15:4, 12\x*Io aneꞌi mixali lai ne, la mipitaneꞌi ta mitema e ilotu noxou Iesu ne mukalusi, sou miaꞌaloiꞌaxu mimii mukalusi ane Lataua muꞌoxonu noxiꞌa, mo mukisinu aitenga noxiꞌa ta mitema aneꞌi ane ta Iutaia uasi sou aneꞌi mimuxaxu taneꞌi noxou. \v 28 La aneꞌi iloꞌa ta mitema noxou Iesu ne mixolu lai ne maxuveeni. \c 15 \s1 Mipita sou Vaivaikala ne Ielusalemu \p \v 1 \x + \xo 15:1 \xt Xal 5:2\x*Ioxe ta mitema moseꞌi meꞌa ne Iutaia miluꞌe ne Antioki, la milosiexaꞌa ta mitema aneꞌi ane mimuxaxu taneꞌi noxou Iesu no anu lavulavu aloxo ꞌo, “Lexe xooxoo ungasinge umulinu ꞌilixo ane Mosesi mulosixe lavulavu sou uasi, la umomomo sou ngingi ngamauli uasi.” \v 2 \x + \xo 15:2 \xt Xal 2:1\x*Mii ane ne muavutinoxu Paulo ilou Valunavasi oponeꞌi, la iloꞌa miꞌotosou anaxaꞌa sou. La sou aneꞌi misosovosiꞌa Paulo ilou Valunavasi iloꞌa moseꞌi la ane mimuxaxu taneꞌi noxou Iesu sou lexe ilai telo ne Ielusalemu sou imaisiꞌa ta mitema sou xaixai iloꞌa ta tatila noxiꞌa ta mitema noxou Lataua mo imomosou vaikala ane ne. \v 3 La sou ta mitema ilotu noxou Iesu mipalusiꞌa sou milai. Xe aneꞌi mimuamuaꞌi mipolo ne Ponisia xe ne Samalia, la miaꞌaloxaꞌa ta mitema aneꞌi ane ta Iutaia uasi ne mixiu milai noxou Lataua. Aꞌalo ane ne muxalixu ꞌosaꞌila tatila noxiꞌa ta mitema mukalusi aneꞌi ane mimuxaxu taneꞌi noxou Iesu. \v 4 \x + \xo 15:4 \xt Apo 14:27\x*No mine mixali ne Ielusalemu, la ta mitema e ilotu noxou Iesu iloꞌa ta aposeli mo ta tatila noxiꞌa ta mitema noxou Lataua misexelaxaꞌa, xe aneꞌi miaꞌaloxu mimii mukalusi e Lataua mulosiꞌa xavi sou miꞌoxonu. \v 5 Ia ta Palisaio moseꞌi ane mimuxaxu taneꞌi noxou Iesu miavuti la mivikala lexe, “Ta mitema aneꞌi ane ta Iutaia uasi ne anu laixe lexe xooxoo ungasiꞌasi mo aneꞌi imulinu lapuloto noxou Mosesisi. \p \v 6 Ioxe, ta aposeli iloꞌa ta tatila noxiꞌa ta mitema ilotu noxou Iesu mipita sou mimaisou mii ane ne. \v 7 \x + \xo 15:7 \xt Apo 10:1-43\x*No mine vaikala ta piena muxali no anu, la Pita muavuti sou muvikala mulai noxiꞌa aloxo ꞌo, “Ta vivilo, ngingi ngelavusou lexe tatei, la Lataua musosovosilo no taingengi sou lexe aꞌaloxu aꞌalo laixe sou Iesu Kalisito noxiꞌa ta mitema aneꞌi ane ta Iutaia uasi mo sou aneꞌi ilomusou la imuxaxu taneꞌi. \v 8 \x + \xo 15:8 \xt Apo 10:44; 11:15\x*Lataua e mulavusou ta mitema mukalusi oponeꞌi ne musosovosiꞌa ta mitema aneꞌi ane ta Iutaia uasi la sou mulosiꞌa Uleenu Tavuna aloxo mulosinge ne si. \v 9 Anu muꞌoxonu ꞌilixo iouvilemo noxinge ta Iutaia xe iouvilemo noxiꞌa aneꞌi ta Iutaia uasi. Aneꞌi mimuxaxu taneꞌi noxou Tila, la sou oponeꞌi muxali malemalenga no iou Lataua. \v 10 \x + \xo 15:10 \xt Mat 11:30; Xal 3:10\x*La sou loxovaa ane ngingi ngaꞌoxe ngatovonu Lataua vaimomo ꞌo? Tavaꞌu loxovaa la sou ngamuxaxu mii ane tuꞌumaxu no laxasiꞌa ta molomolo noxou Iesu sou imulinu lapuloto noxou Mosesi e umomomo sou ta xaixaisinge mo nenge kalumo tamomomo sou tatavulenu uasi ꞌo? \v 11 \x + \xo 15:11 \xt Xal 2:16; Ep 2:5-8\x*Aloxo ne uasi, nenge temuxaxu tanenge, la nenge temauli xo Tila Iesu mulosinge alauna noxou aloxo aneꞌi nesi.” \p \v 12 Pita muvikala aloxo ne, la ta mitema mukalusi e aneꞌi mipita ne mixolu tani mukii. Sou milomu mulai noxiꞌa Valunavasi ilou Paulo miaꞌaloiꞌa sou sosovo iouiou xe mii ane talavusou uasi e Lataua mulosiꞌa xavi sou muꞌoxonu no taineꞌi ta mitema aneꞌi ane ta Iutaia uasi. \v 13 \x + \xo 15:13 \xt Xal 2:9\x*No mine aneꞌi miaꞌalo mukalu, la Iakovo muavuti mutulu la muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Ta vivilo, ngalomu noxilo. \v 14 Saimoni muaꞌalomengi lamana no anu soko mii ne Lataua mumaxaꞌu masaxa noxou sou munoꞌa ta mitema aneꞌi ane ta Iutaia uasi mo muꞌoxoneꞌi mixali ta mitema noxousi. \v 15 Mo vaivaikala noxiꞌa ta mitema sou palomatana ne muisalili ilou ane nenge teaꞌaloxu aloxo aneꞌi mikaukavunu nesi, \q1 \v 16 \x + \xo 15:16 \xt Amo 9:11-12\x* ‘Iliꞌi, la eni alivu aneꞌe xo tani alelaxu noxou Deviti ne mulapau mo mumamulo, \q2 ia Eni atulusou la mo apaipounu. \q1 \v 17 Mo sou ta mitema pausiꞌa umomomo sou ikamuli Tila, \q2 mo ta mitema aneꞌi ukalusi ane ta Iutaia uasi ne Eni aꞌavaliꞌa \q2 mo ixali ta mitema noxilo. \q2 Tila e uꞌoxonu mimii ukalusi ne muvikala aloxo ꞌo. \q1 \v 18 Anu mupalaꞌanixu tatei mo.’ \p \v 19 Eni xavutalaxeni aloxo ne, ta mitema aneꞌi ane ta Iutaia uasi ia ixiu ineꞌe noxou ne talosiꞌa tuꞌumaxu sou itavule mamu. \v 20 \x + \xo 15:20 \xt Mul 34:15-17; Liv 17:10-16\x*Ia laixe lexe nenge takaukavu ulai noxiꞌa sou tavikalaneꞌi lexe, mamu sou ngingi ngaꞌou laꞌilali ane nuniꞌu xo aneꞌi miiamanu noxiꞌa ta lataua kalakalavoi, mo ngapolopepeenu ꞌilixo sou voteꞌi loxo iꞌoxo susu noxiꞌa ta sema, mo ngaꞌou mii sou poosi ane miailiꞌosou mo musoli ne mamu, mo sialuxu a uxolu no anusi ꞌo. \v 21 Xo tatei mo ne ta mitema miaꞌaloxu lapuloto noxou Mosesi no anu tuatuala tatatila mukalusi, mo no voxo Tavuna utotomu ne, la miitisou no nano no tani sou lalotu noxiꞌa ta Iutaia.” \s1 Uoli Voloxu Ulai Noxiꞌa ta Mitema Aneꞌi Ane ta Iutaia Uasi Ia Mimuxaxu Taneꞌi Noxou Iesu \p \v 22 Ioxe, ta aposeli iloꞌa ta mitema noxou Lataua iloꞌa ta tatilasiꞌa mukalusi misakii xavutala la misosovosiꞌa ta mitema seꞌi noxiꞌa ne, ka mipalusiꞌa iloꞌa Paulo ilou Valunavasi milai ne Antioki. Aneꞌi misosovosiꞌa Iudasi e milemo lexe Valusavasi xe Sailasi. Aneꞌi ilou e miuli noxiꞌa ta mitema aneꞌi ane mimuxaxu taneꞌi noxou Iesu ne. \v 23 Uoli voloxu ane aneꞌi misovanu noxiꞌa ilou ne mikaukavunu aloxo ꞌo, “Nexi ta vivinge ta mitema sou xaixai iloꞌa ta tatilasiꞌa ta mitema ane Iesu mupalusiꞌa tasovanu uoli voloxu ane ꞌo ulai noxinge ta mitema aneꞌi ane ta Iutaia uasi ia aneꞌi imuxaxu taneꞌi noxou Iesu aneꞌi ane ixolu no tuala tila ne Antioki mo no xalee lia tila ne Silia xe ne Kilikia mukalusi. Sexela ilou ꞌosaꞌosa ulai noxinge. \v 24 Nexi telomu lexe ta mitema moseꞌi meꞌa noxixe ꞌo milai noxinge mo aneꞌi a miꞌoxo vulaulaunu xavutalamengi no anu vaivaikala noxiꞌa. Ia nexi tapalusiꞌa uasi. \v 25 La sou nexi mukalusi tesakiinu xavutala mo tasosovosiꞌa ta mitema moseꞌi sou tepalusiꞌa iloꞌa ta menexinge manina e Valunavasi ilou Paulo ilai noxinge. \v 26 Ta mitema ane ne aneꞌi miꞌitalonu maulixaꞌa sou ualasou Tila noxinge Iesu Kalisito. \v 27 Aloxo ne, la sou nexi tepalusiꞌa Iudasi ilou Sailasi. Sou ivikala imulinu vaikala e tekaukavunu ne no ꞌa anaxaꞌa la. \v 28 \x + \xo 15:28 \xt Mat 23:4\x*Xo anu laixe noxou Uleenu Tavuna xe noxinge kalumo lexe sou nexi tamuxaxu tuꞌumaxu ta piena noxinge mamu. Ia ngingi ngamulinu ꞌiliꞌilixo aloxo ꞌo si. \v 29 Mamu sou ngingi ngaꞌou laꞌilali ane aneꞌi miiamanu mulai noxiꞌa ta lataua kalakalavoi, mo ngaꞌou mii ane sialuxu uasi, mo mii sou poosi ane miailiꞌosou mo musoli ne xiasinu mamu, xe ngapolopepeenu ꞌilixo sou voteꞌi loxo iꞌoxo susu noxiꞌa ta sema. Laixe sou lexe ngingi ngapolopepeenu mimii ane ne la laixe noxinge. Vaikala noxixe anu anesi.” \p \v 30 La sou, aneꞌi mipalusiꞌa ta mitema milutu miluꞌe ne Antioki, la mipitaneꞌi ta mitema noxou Lataua sou milosiꞌa uoli voloxu ane ne. \v 31 Xe ta mitema miitisou la miꞌosasou vaivaikala sou peletoto ane muxolu no nano no anu ne. \v 32 Iudasi ilou Sailasi ne aneꞌi ta mitema sou palomatana kalumo, la sou aneꞌi ilou mivikala piena sou mipeletotosiꞌa mo miꞌoxo pekiaꞌa aneꞌi ane imuxaxu taneꞌi noxou Iesu. \v 33 Aneꞌi ilou mixolu lai ne Antioki ne maxuveeni sevile, ka sou aneꞌi imuxaxu taneꞌi noxou Iesu ne mialusiꞌa no anu opo seꞌisisi, io mipalusiꞌa milivu milai noxiꞌa aneꞌi ane mipalusiꞌa ne. \v 34 \f + \fr 15:34 \ft Ia Sailasi muxavutala lexe uxolu lai ne.\f* \v 35 Ia Paulo ilou Valunavasi mixolu lai ne Antioki, la aneꞌi iloꞌa ta mitema ta piena moseꞌi mixaxai sou milosiꞌa ta mitema lavulavu mo miaꞌaloxu vaikala noxou Tila. \s1 Paulo Ilou Valunavasi Oponeꞌi Vilesisi Uasi \p \v 36 Mo voxo seꞌi iliꞌi, la Paulo muvikala noxou Valunavasi lexe, “Nenge talivu talai mo tamaisiꞌa ta vivinge no anu tuala ta tatila ukalusi ane nenge teaꞌaloxu vaikala noxou Tila noxiꞌa, mo tamaisiꞌa lexe xoluxoluxaꞌa a loxovaa.” \fig |alt="2nd map" src="Pauljr2.pdf" size="col" loc="Act 15:36—18:22" ref="Aposeli 15:36" \fig* \v 37 \x + \xo 15:37 \xt Apo 12:12, 25\x*La Valunavasi mumasaxa lexe unoꞌu Ioanesi e ualasou vile lexe Maluko sou iloꞌa ilou ilai. \v 38 \x + \xo 15:38 \xt Apo 13:13; Kol 4:10\x*Ia Paulo umasaxa aloxo ne uasi, xo tavaꞌu lexe anu muꞌumesiꞌa ne Pamfulia, mole iloꞌa isolonu xaixai ilai ua. \s1 Paulo Mumuamuaꞌi sou Xaixai Tameisou \p \v 39 La sou, aneꞌi ilou miꞌotosou anaxaꞌa ta piena sou mii ane ne. Mole aneꞌi ilou mikalipala, la Valunavasi munoꞌu Maluko la ilou mitelo no lasipi sou milai ne Kipulosi. \v 40 Ia Paulo musosovosou Sailasi, xe ilou milutu la aneꞌi ane ta mitema noxou Iesu miꞌitaloneꞌi milai no anu alauna noxou Tila sou ilou milai. \fig |alt="Ship" src="C099.tif" size="col" loc="Act 15:40" copy="Illustration used with permission of New Tribes Mission." ref="Aposeli 15:40" \fig* \v 41 Aneꞌi ilou milai la mimuamuaꞌi mipolo no anu xalee lia tila ne Silia xe ne Kilikia sou miꞌoxo pekiaꞌa ta mitema noxou Lataua. \c 16 \s1 Timoti Mumulineꞌi Paulo Ilou Sailasi \p \v 1 \x + \xo 16:1 \xt Apo 14:6; 2Ti 1:5\x*Paulo mulai muxali ne Delube, ka mulai ne Lisita. La itema vile noxou Iesu ualasou lexe Timoti anu muxolu no tuala tila ane ne. Nenu ne ane sema Iutaia vile mo mimuxaxu tane noxou Iesu. Io momu ne anu itema sie Xiliki. \v 2 \x + \xo 16:2 \xt Pil 2:19-22\x*Ta mitema aneꞌi ane mimuxaxu taneꞌi noxou Iesu ne Lisita mo ne Ikonia mivikalasou lexe anu itema laixe. \v 3 Mo Paulo mumasaxa sou unoꞌu ilou ilai. La sou Paulo muvikalasou xooxoo mungasou xo tavaꞌu lexe ta Iutaia aneꞌi ane mixolu lai ne aneꞌi mukalusi milavusou lexe Timoti momu ne anu itema sie Xiliki. \v 4 \x + \xo 16:4 \xt Apo 15:23-29\x*No mine aneꞌi mimuamuaꞌi milai no tuatuala ta tatila la miaꞌaloxu vaivaikala ane aneꞌi ta aposeli iloꞌa ta tatila noxiꞌa ta mitema noxou Lataua misakii xavutalasou lai ne Ielusalemu sou lexe ta mitema imulinu. \v 5 La sou ta mitema sou lalotu mixali pekiaꞌa no anu ꞌilixo sou imuxaxu taneꞌi, la sou sosovosiꞌa muleleme mutelai tatila no voxovoxo. \s1 Paulo Mumaisou Itema Vile ne Makedonia no Anu Mii Loxo Aipiepiena \p \v 6 \x + \xo 16:6 \xt Apo 18:23\x*Paulo iloꞌa Sailasi ilou Timoti mimuamuaꞌi mipolo no xalee lia tila ne Pilixia mo Xalatia, xo Uleenu Tavuna mutaluxaꞌa sou miaꞌalo no ꞌa vaikala no nixi no xalee lia tila ne Asia \v 7 Xe no mine aneꞌi mixali ne Pilixa ne Misia, la mitovo sou lexe iꞌunalai no xalee lia tila ne Vetinia, ia Uleenu noxou Iesu muvikalaneꞌi lexe ilou ilai mamu. \v 8 La sou aneꞌi mipolo mivaxa ne Misia, la miluꞌe mixali ne Toloasi. \v 9 No ꞌolovoxo, la Paulo mumaisou mii loxo aipiepiena ne, sou itema vile ne Makedonia mututulu la muvikalanu Paulo sou mulingau lexe. “Napolo naneꞌe lai ne Makedonia mo nasuꞌulinexi.” \v 10 Paulo mumaisou mii e loxo aipiepiena mukalu xe iliꞌi, la nexi tepalea telalaxi sou telutu telai ne Makedonia. Xo nexi telavu manina lexe Lataua muꞌavalixe sou talai taaꞌaloxu aꞌalo laixe sou Iesu Kalisito ulai noxiꞌa ta mitema no xalee ane ne. \s1 Litia Mixiu Mineꞌe Noxou Iesu \p \v 11 La sou nexi tetelo no lasipi ne Toloasi, la teiave telapu mulai sou telai ne Samatoreki, xe no anu voxo vile la tesuku telai ne Neapolisi. \v 12 Xe telutu lai ne, la temuamuaꞌi telai ne Pilipai. Tuala ane ne ta Romu mixolu no anu, mo anu tuala tila vile muuli no xalee lia tila ne Makedonia. La nexi texolu lai ne voxo moseꞌi. \v 13 No anu Voxo Tavuna, la nexi telaa no aitengaxu tuala tila sou telai no ale no lexa vile paꞌumolu. Nexi telai ne xo texavutala lexe taxalisou tanixaꞌa ta mitema sou ikilaka no anu vile sou takilaka no anu, la nexi texalisiꞌa ta sema e mipita mixoxolu ne la sou tetalupexa teluꞌe no paumeꞌa la tesoko sou teaꞌalo mulai noxiꞌa. \v 14 Vile noxiꞌa ta sema e mixolu ne ualasie lexe Litia ane sema sie tuala tila ne Taiatila ane milavusou misovanu tokolomo kakato. Mo ane milavusou milotu noxou Lataua. Mo Tila mukisiinu opoone sou ilomu laixe no anu aꞌalo ane Paulo muaꞌaloxu. \v 15 No mine ane iloꞌa aneꞌi mukalusi e mixolu no tani noxie ne miꞌulo mukalu, la ane milingaixe, la mivikala aloxo ꞌo, “Lexe ngingi ngexavutala lexe eni emuxaxu taleli manina noxou Tila, la nganeꞌe mo ngaxolu no tani noxilo.” La sou ane milingaixe pekiaꞌu mole nexi temulinu linga noxie ne. \s1 Mitatuxaꞌa Paulo Ilou Sailasi no ꞌa Taasou Navunavu \p \v 16 Xe voxo vile, la nexi telai no anu tanixaꞌa ta mitema sou ikilaka no anu. La texalisie sema sou ipalupalusie vile vuanga ne uleenu masua muxolu noxie, la ulosie lavulavu sou ilavusou mii e uxali uao la ane iaꞌaloxu tei. Ane miꞌoxo aloxo ne, la ta tatilasie xaixaie ne, aneꞌi minoꞌu lamoli tatila no anu. \v 17 \x + \xo 16:17 \xt Mak 1:24\x*Ia no voxo ane ne, la ane mimulinexi noxiꞌa Paulo, la iꞌavaꞌava aloxo ꞌo, “Ta mitema ane ne aneꞌi ta mitema noxou Lataua e muxolu teitexi manina ta mitema sou xaixai sou iaꞌalomengi no anu voteꞌi sou tanoꞌu mauli.” \v 18 Ane mivivikala aloxo ne voxovoxo utotomu, xo mole Paulo ne mutotosa, la sou muxiu sou muvikalanu uleenu masua ne aloxo ꞌo, “No anu Ualasou Iesu Kalisito, la eni avikalaneni lexe, nalaa mo naxexesie sema vuanga ne.” Alaxu vilesisi la uleenu masua ne muxexesie sema vuanga ne. \p \v 19 Ioxe ta tatilasie sema vuanga ne mimaisou aloxo ne, la laiaxaꞌa xo voteꞌi sou lamoliꞌa e inonoꞌu ane tasiauxu ne. La sou aneꞌi milasilasineꞌi Paulo ilou Sailasi sou minoꞌa ilou mineꞌeneꞌi no ieꞌi ta tatila no tanixu pitapita. \v 20 \x + \xo 16:20 \xt Mak 13:9\x*Aneꞌi minoꞌa ilou milaixiꞌa noxiꞌa ta kisikisiꞌa sou ilomusou vaivaikala ne Romu, la mivikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Ta mitema ane ꞌo, aneꞌi ta mitema sie Iutaia. Ia aneꞌi mineꞌe ꞌo la, miꞌoxo ꞌilixo masumasua no nano no anu tuala tila noxinge. \v 21 Aneꞌi ilosieꞌi ta mitema sou tuala tila noxinge ꞌiliꞌilixo noxiꞌa e nenge ta Romu umomomo sou taꞌoxonu uasi xo anu umulinu lapuloto noxinge uasi.” \v 22 \x + \xo 16:22 \xt 2Ko 11:25; 1Te 2:2\x*Xe ta mitema mukalusi miavuti, la mipitaxaꞌa ilou sou mipuapuasiꞌa ilou. Xe ta kisikisiꞌa sou xalee tuala tila ne mivikala pekiaꞌu ulai noxiꞌa ta mitema sou ꞌotoꞌoto, la mikakaa tokolomo ia ilou xe mipuapuasiꞌa ilou no anu puate. \v 23 Miveꞌa ilou alaxu ta piena aloxo ne mukalu, la sou mitatuxaꞌa ilou no nano no taasou navunavu. Io mivikalanu itema sou usaxilaꞌu aitenga sou lexe utatuxaꞌa ilou pekiaꞌu mo usaxilaꞌu aitenga laixe. \v 24 Itema sou usaxilaꞌu aitenga mulomusou vaikala pekiaꞌu ane ne, la muitaloneꞌi ilou milai no nano no anu kaveutu vile kituꞌa no nano no anu taasou navunavu ne, io sou musakiinu tavaꞌa ilou no anu ovu alelaxu. \fig |alt="Paul and Silas in stocks" src="AB02896b.tif" size="col" loc="Act 16:24" copy="John Lear © American Bible Society, 1960. Used by permission." ref="Aposeli 16:24" \fig* \p \v 25 Ia no ꞌa ꞌolovoxo ane ne, la Paulo ilou Sailasi mixolu sou ilingalinga xe ilelexesi sou iitinu Lataua Ualasou. La ta menexiꞌa e iloꞌa mixolu no nano no anu taasou navunavu ne ixolu sou ilolomusiꞌa ilou. \v 26 Milomusiꞌa ilou aloxo ne, xe mikuluke loxo ꞌo la ꞌuniꞌuni toxoxaꞌa muꞌumuꞌumunu taasou navunavu ne, la lia mupaupau mo savana mutaotao, la sou aitenga mukisikisi, xe seni e misakineꞌi ta mitema mukalusi avoꞌa ilou tavaꞌa no anu ne mululu kalumo. \v 27 \x + \xo 16:27 \xt Apo 12:18-19\x*Ioxe itema sou usaxilaꞌu aitenga mukuluke, xe mumalei loxo ꞌo la aitengaxu taasou navunavu mukisikisi, xe anu muavuti la muxavutala lexe ta mitema mukalusi e mixolu no nano no taasou navunavu ne aneꞌi a miumeume mukalu. La sou anu muavuti munoꞌu laviso sou lexe molu uvau sou usoli. \v 28 Ia Paulo muꞌavakaka mulai noxou lexe, “Navilaꞌisi ne sou navene nasoli mamu xo nexi a taxoxolu ꞌo.” \v 29 Xe anu itemasou usaxilaꞌu aitenga ne muavuti la muꞌava lexe inoꞌu telu uneꞌe, xe munoꞌu telu mukalu, la sou anu muiave muꞌuna, la muꞌoloꞌolo mo muꞌume manina, la sou mulapau muluꞌe noxiꞌa Paulo ilou Sailasi talaxaꞌa. \v 30 \x + \xo 16:30 \xt Apo 2:37\x*La sou anu munoꞌa ilou milaa mukalu, la mutalisiꞌa ilou lexe, “Ngingi ta tatila tamei ꞌo, eni aꞌoxonu maꞌia la sou anoꞌu mauli ane laixe?” \p \v 31 La sou aneꞌi ilou mukolinu aloxo ꞌo, “Nini namuxaxu taneni noxou Tila Iesu. La sou ngingi nongiꞌa ta tema taasine nganoꞌu mauli ane lailaixe ne.” \v 32 Xe aneꞌi ilou miavuti, la miaꞌaloiꞌa iloꞌa ta tema taasou no anu vaikala noxou Tila. \v 33 No ꞌolovoxo ane ne si, la itema sou usaxilaꞌu aitenga ne munoꞌa ilou sou mulai muꞌuinu xalexalevineꞌi ilou no anu lamalasile. Xe mukalu, la Paulo ilou Sailasi miꞌulosiꞌa iloꞌa ta tema taasou ne a no ꞌolovoxo nesi. \v 34 Mukalu, la anu mukasi noxiꞌa Paulo ilou Sailasi sou iloꞌa milai no taasou sou mulosiꞌa ꞌani moseꞌi sou mioꞌu. Mo aneꞌi iloꞌa ta tema taasou miꞌanaꞌana no ꞌa ꞌosaꞌosa manina xo aneꞌi mukalusi mimuxamuxaxu taneꞌi noxou Lataua. \p \v 35 Xe no ꞌa kakau ane ne, la ta kisikisiꞌa sou ilomusou vaivaikala mipalusiꞌa ta mitema sou inoꞌa ta mitema ilaixaꞌa no taasou navunavu sou lexe ilai ivikalanu itema ane usaxilaꞌu aitengsou lexe, “Napalusiꞌa ta mitema tamei ne ilai.” \v 36 La sou itema sou usaxilaꞌu aitenga ne muvikalanu Paulo no anu vaivaikala aloxo ꞌo, “Ta kisikisiꞌa sou ilomusou vaivaikala mipalusiꞌa ta mitema sou inoꞌa ta mitema ilaixaꞌa no taasou navunavu mineꞌe mivikalaleli lexe eni alulusinge ngongou Sailasi mo ngalai, la sou ngongou ngalai ia opo seꞌisisi uxolu noxinge ngongou.” \v 37 Ia Paulo muavuti, la muvikalaneꞌi ta mitema sou inoꞌa ta mitema ilaixaꞌa no taasou navunavu aloxo ꞌo, “Nexi noxou texamulinu navunavu sou mivexe noxou no ieꞌi ta mitema tavuꞌalo mo mitatunexe noxou no nano no taasou navunavu. Ia nexi noxou ne nexi ta mitema sie Romu. Ia aneꞌi italisixe noxou mo ilavusixe lexe nexi tesusu manina ꞌo uasi. La sou loxovaa la aneꞌi iꞌoxe ngingi nganeꞌe ngavikalanexi noxou sou talai vitanisi ꞌo. Uasisi manina. Aneꞌi meꞌa ineꞌe ipalusixe noxou talaa.” \p \v 38 Ioxe ta mitema sou inoꞌa ta mitema ilaixaꞌa no taasou navunavu ne miaꞌaloiꞌa ta kisikisiꞌa sou ilomusou vaivaikala lexe Paulo ilou Sailasi ne aneꞌi ta mitema sie Romu. Xe aneꞌi milomu aloxo ne, la aneꞌi mimamaꞌu manina. \v 39 La sou aneꞌi mineꞌe noxiꞌa ilou sou mivikalaneꞌi ilou aloxo ꞌo, “Ta vivixe nexi tataliꞌisinge ngongou sou ngalulusou susu noxixe. Xo nexi talavusinge ngongou lexe ngingi nenge nengeꞌa sie Romu uasi. La sou nexi teꞌoxongengi masua loxo ꞌo.” La aneꞌi milaalixaꞌa miuatulaꞌi no taasou navunavu. Mo mivikalaneꞌi lexe, “Ngaxexee no tuala tila ꞌo.” \v 40 La sou aneꞌi ilou milaa no taasou navunavu sou milai no tani noxie Litia. Noxie Litia no tani ne, la aneꞌi ilou mixalisiꞌa ta mitema aneꞌi ane mimuxaxu taneꞌi noxou Iesu aneꞌi a mixoxolu lai ne sou aneꞌi ilou mipeletotosiꞌa, mukalu la sou aneꞌi ilou milai. \c 17 \s1 Paulo Ilou Sailasi Mixolu ne Tesalonika \p \v 1 Ioxe, Paulo iloꞌa ta menexu milutu ne Pilipai, la sou milai mixali ne Ampipolisi xe Apolonia, la sou mixali ne Tesalonika. La taasou lalotu noxiꞌa ta Iutaia vile a muxolu no tuala tila ane ne. \v 2 Xe Paulo muavuti la muꞌoxo ꞌilixo loxo anu uꞌoxoꞌoxonu sou mulai muꞌuna no nano no taasou lalotu noxiꞌa ta Iutaia mo no anu Voxo Tavuna tatalu lololi ne anu muꞌoxo ane sou iloꞌa mivavei no anu vaikala e muxolu no nano no anu Lavuku Tavuna noxou Lataua. \v 3 Sou mulamananixaꞌa sou lexe ilamana lexe Kalisito ne uneꞌe sou utavule tuꞌutuꞌumaxu mo usoli ka umauli la. La sou anu muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Iesu anu ane eni aꞌaloxu noxinge Anu ane Kalisito.” \v 4 Aloxo ne, la sou ta mitema ta Iutaia seꞌi noxiꞌa mimuxamuxaxu taneꞌi ne mimulineꞌi Paulo ilou Sailasi. Mo ta Xiliki ta piena aneꞌi ane milotu noxou Lataua xe ta sema ane ualasiꞌa tatila ta piena kalumo mimuxaxu taneꞌi la mimulineꞌi ilou. \p \v 5 Ia ta Iutaia mimaisiꞌa aloxo ne, la aneꞌi oponeꞌi masuaiꞌa, la sou miꞌavaliꞌa ta mitema ta masua aneꞌi ane ilavusou ixixaoxao vitanisi, sou mipita la miavutinoxu xavutalaiꞌa ta mitema mukalusi no nano no tuala tila sou miꞌavaꞌava mole laixaꞌa, la sou milai mimamulonu tani noxou Iasoni sou lexe ikamulineꞌi Paulo ilou Sailasi la ilaixaꞌa sou itulusiꞌa no ieꞌi ta mitema. \v 6 Ia no mine aneꞌi mikakamulineꞌi xe ixalisiꞌa uasi, la aneꞌi minoꞌa Iasoni iloꞌa aneꞌi ane mimuxaxu taneꞌi noxou Iesu seꞌi sou milasilasineꞌi milailixaꞌa noxiꞌa ta tatila sou tuala tila ane ne. Io aneꞌi miungaunga mulai noxiꞌa aloxo ꞌo, “Ta mitema aneꞌi ane ilavusou iꞌoxo ꞌilixo masumasua no tuatuala mukalusi aneꞌi a mixali noxinge ꞌo sou iꞌoxo masuanu tuala tila naꞌa nenge. \v 7 \x + \xo 17:7 \xt Luk 23:2; Ioa 19:12\x*Aneꞌi mineꞌe la Iasoni mumulaxaꞌa no tani noxou. Aneꞌi ta mitema mukalusi aneꞌi ane ilavusou imulinu lapuloto noxou Kaisari\f + \fr 17:7 \ft Naitisou Ualauala laalaaxu.\f* uasi. Xo aneꞌi miꞌoxo lexe mutuxu tuala noxiꞌa vile anu ualasou lexe Iesu.” \v 8 Xe ta mitema ane mineꞌe mipita iloꞌa ta kisokisou sou tuala tila ne milomusou vaikala ane ne, la mikuluke mo mimamaꞌu. \v 9 La sou ta kisokisou sou tuala tila ne mivikalaneꞌi Iasoni iloꞌa ane ta mitema ane mimulaxu taneꞌi noxou Iesu seꞌi minoꞌu lamoli sou milaaneꞌi no anu. \s1 Paulo Ilou Sailasi Miaꞌaloxu Aꞌalo Laixe ne Belea \p \v 10 Ioxe alaxu vilesisi ꞌo la no ꞌolovoxo ne, ta mitema aneꞌi ane mimuxaxu taneꞌi noxou Iesu ne mipalusiꞌa Paulo ilou Sailasi sou milai ne Belea. Ilou mixali ne Belea, la ilou milai miꞌunalai a vile no taasou lalotu noxiꞌa ta Iutaia. \v 11 Ta Iutaia seꞌi ane mixolu ne Belea ne ꞌilixoiꞌa loxo aneꞌi ane mixolu ne Tesalonika ne uasi. Aneꞌi ta mitema ta lailaixe manina. La sou no mine aneꞌi milomusou vaikala lailaixe noxou Paulo, la aneꞌi mimasaxau manina xe utotomu ne aneꞌi milavusou sou iitiitisou vaikala no ꞌa Lavuku Tavuna la sou aneꞌi mimasaxa lexe ilavusou vaikala e Paulo muaꞌalo no anu ne lexe manina. \v 12 La sou ta Iutaia ta piena xe ta Xiliki ta sema aneꞌi ane ualasiꞌa tatila tapiena mo ta mulu ta Xiliki tapiena ne mimuxamuxaxu taneꞌi. \v 13 Ia no mine ta Iutaia aneꞌi ane mixolu ne Tesalonika milomu lexe Paulo muaꞌaloxu vaikala noxou Lataua ne Belea la, sou aneꞌi milaulatala sou mineꞌe miavutinoxu xavutalaiꞌa ta mitema aneꞌi ane ne sou oponeꞌi masua. \v 14 Xe alaxu vilesisi ꞌo la, ta mitema aneꞌi ane mimuxaxu taneꞌi noxou Iesu ne mipalusou Paulo mupolo mulai no luaki. Ia Sailasi ilou Timoti mixolu ne Belea. \v 15 Io ta mitema aneꞌi ane misaxanu Paulo ne milai mixalixu ne Atenasi, xe sou lexe ilivu, la Paulo muvikala pekiaꞌu noxiꞌa lexe ilivu la ivikalaneꞌi Sailasi ilou Timoti lexe ilou ipalea ineꞌe noxou. \s1 Paulo Muaꞌaloxu Aꞌalo Laixe ne Atenasi \p \v 16 No mine Paulo muxoxomaiꞌa Sailasi ilou Timoti ne Atenasi, la anu mumaisou lataua kalakalavoi ta piena muꞌanaꞌana no nano no tuala tila ane ne, la anu opoonu mutamasiꞌa ta mitema aneꞌi ane ne. \v 17 \x + \xo 17:17 \xt Apo 18:19\x*La sou anu iloꞌa ta mitema ta Iutaia xe ta mitema aneꞌi ane ta Iutaia uasisi io milotu noxou Lataua ne mipita mivivikala no nano no taasou lalotu noxiꞌa ta Iutaia. Mo anu no anu tanixu pitapita no voxovoxo sou iloꞌa mivivikalaneꞌi ta mitema aneꞌi ane mixixaoxao vitanisi. \v 18 Xe ta mitema sou lavulavu seꞌi no ꞌa laꞌoluxaꞌa aneꞌi ilemeꞌa lexe ta Epikulosi\f + \fr 17:18 \ft Epikulosi xe Suloiki ne laoluxaꞌa vile e misosovosou lavulavu iouvilemo e no nano ne Atenasi.\f* xe seꞌi no ꞌa laꞌoluxaꞌa aneꞌi ilemeꞌa lexe ta Suloiki, iloꞌa Paulo anaxaꞌa muteloiꞌa ngatoꞌo, la sou seꞌi mivikala aloxo ꞌo, “Itema ane muvikala xovulaulau ne umasaxa lexe uvikala a loxovaa ne?” Xe seꞌi miꞌoxo lexe, “Male itema ne uꞌoxe uaꞌalomenge sou latauaiꞌa tuala vile vaꞌaxu.” Aneꞌi mivikala iouiou noxou Paulo aloxo ne xo anu muaꞌaloiꞌa noxou Iesu xe soli mo tulu noxiꞌa ta mitema. \v 19 La sou aneꞌi mikasi noxou Paulo sou milaixu noxiꞌa ta mitema sou isaxilaꞌu lapuloto ilemolu lexe Aleopaxosu.\f + \fr 17:19 \ft Aleopaxosu ne anu leleꞌe vile ne uxoxolu teitexi no laxaꞌilu ualasou lexe Alesi ne lataua sou ꞌotoꞌoto noxiꞌa ta Xiliki.\f* Sou mivikalanu lexe, “Nexi temasaxa lexe talavusou lavulavu alavua ane nini nalolosiꞌa ta mitema ꞌo. \v 20 Xo nexi telomusou mimii ane nini neaꞌaloxu ne, la mutama iou vilemo no ꞌa sangalixe. La sou nexi temasaxa lexe talavusou kalumo.” \v 21 Xe ta Atenai iloꞌa ta mitema sou tuala vaꞌavaꞌaxu e mipita ne Atenai ne milolomusou voxovoxo la aneꞌi mukalusi ne mimasaxa lexe ilai vaꞌavaꞌaxu uasi mixolu anesi sou milolomusou vaikala sou alauna la aneꞌi kalumo mivivikalaneꞌi ngatongatoꞌo no anu. \p \v 22 Ioxe Paulo muavuti mutulu no ieꞌi ta mitema mipita noxiꞌa e ilemolu lexe Aleopaxosu, ne la muvikala aloxo ꞌo, “Ngingi ta mitema sie Atenasi ꞌo ne, eni emaisinge ngingi ngalotu no anu lataua ta piena manina. \v 23 Xo no mine eni exolu ꞌo, la eni emuamuaꞌi no nano no tuala ꞌo, mo emaisou mimii mukalusi ane ngingi ngalotu no anu. La eni exalisou valovalo vile mikaukavu no anu lexe, ‘Lataua ane ꞌo ne talavusou uasi.’ La sou Lataua ane nesi ane eni aꞌalomengi no Anu xo ngingi ngelotu noxousi ia ngalavusou uasi. \v 24 \x + \xo 17:24 \xt 1Ta 8:27; Apo 7:48\x*Lataua ane ne Anu Tila sou opo loxotolo mo lialia kalumo, mo Anu mukoinu xalexalee tuatuala mo mimii mukalusi. Mo itema vile utulusou taasou lalotu sou Lataua uxoxolu no nano no anu uasi. \v 25 \x + \xo 17:25 \xt Lex 50:12\x*La sou itema vile umomomo sou uꞌoxo mii vile no avolu, ka itema vile ulosou uasi xo Anu umomomo sou ulingau mivile noxou evile uasi. Anu molusi ane mulosinge ta mitema mukalusi mauli no anu tauuxu mo mimii mukalusi. \v 26 Itema vilesisi Lataua mukoinu nesi anu muxalixaꞌa ta mitema mukalusi no xalexalee tuatuala. Sou musosovosiꞌa mixolu no xalexalee lialia mukalusi. Anu molu musosovosou voxo ane aneꞌi ixolu sou imauli no anu mo mulosieixu pilipilixa sou lialiaxaꞌa. \v 27 \x + \xo 17:27 \xt Lex 145:18; Iel 23:23\x*Lataua muꞌoxo aloxo ne sou lexe aneꞌi ikamulinu la ixalisou male, ia Anu uxolu vaꞌaxu noxinge vilevilesi uasi. \v 28 Xo Anu Latauasi, la sou mulosinge mauli ilou xavi sou texoxolu mo temuamuaꞌi. Aloxo ne la sou ta mitema seꞌi noxinge ne milavusou la sou mivikala lexe, ‘Nenge ne Lataua ta ꞌolu kalumo.’ \v 29 \x + \xo 17:29 \xt Ais 40:18-20; 44:10-17; Apo 19:26\x*Ioxe nenge ne nenge Lataua ta ꞌolu, la sou mamu sou nenge taxavutala lexe Lataua ne Anu loxo mii ane ta mitema iꞌoxonu no anu xoulu ilou siliva mo lavoꞌo uasi. Xo Lataua ne itema vile upuinu no avolu sou ulotu noxou uasi. \v 30 La sou Lataua ne mulavusiꞌa ta mitema ane ilavusou uasi tei ne, la anu umomomo sou uvikala ta piena noxiꞌa uasi. Ia vaimomo ꞌo ne ta mitema mukalusi no xalexalee tuatuala la Anu muvikalaneꞌi pekiaꞌu lexe ixiu oponeꞌi. \v 31 \x + \xo 17:31 \xt Lex 96:13\x*Xo Anu musosovosou voxo vile mukalu sou utulusiꞌa ta mitema ukalusi no xalexalee lialia no anu vaikala. Xo tavaꞌu lexe Anu muꞌoxo ꞌilixo lailaixe sou mupalusou Itema vile e Anu musosovosou lexe uluꞌe sou usolisinge no lia ꞌo mo Anu molu mutulu sou no anu lulu sou soli. Aloxo ne, la sou ta mitema ukalusi imuxaxu taneꞌi noxou no anu xaixai ane Anu muꞌoxonu.” \p \v 32 Ioxe no mine aneꞌi milomusou Paulo muaꞌaloxu soli ilou tulu xe, la seꞌi noxiꞌa ne miavuti sou mimolovilaꞌi noxou xe seꞌi mivikalanu lexe, “Nexi temasaxa lexe talomusou mii e nini nelemolu ne la.” \v 33 Aloxo ne, la sou anu Paulo muavuti mulutu sou muꞌume mulai, la aneꞌi mixoxolu ne. \v 34 Ia seꞌi noxiꞌa ne mimuxamuxaxu taneꞌi mo mimulinu. Vile noxiꞌa ne Dionisiusi ne anu vile noxiꞌa Aleopaxosu, xe sema vile ualasie lexe Damalisi, mo ta mitema seꞌi la. \c 18 \s1 Paulo Mulai Muxolu ne Kolinito \p \v 1 Iliꞌi la Paulo mulutu ne Atenai, la sou anu muꞌume muvaxa ne Kolinito, sou mulai muxolu a lai ne. \v 2 \x + \xo 18:2 \xt Rom 16:3\x*No mine anu muxolu lai ne, la muxalisou itema vile sie Iutaia ne ualasou lexe Akuila ne nenu mivoꞌonu no xalee lia tila ne Pontasi ilee semau Pilisila. Ilou meꞌa loxo no xalee lia tila ne Itali milai loxo ne Kolinito, xo Kulaudio mutuxu tuala ne Romu mumasaxa lexe ta Iutaia ixolu no tuala tila ne Romu ne uasi. La sou Paulo muxalisiꞌa ilou ne. \v 3 \x + \xo 18:3 \xt Apo 20:34\x*Sou iloꞌa mixolu mixaxai xo aneꞌi ilou miꞌoxonu xaixai iouvilesisi loxo anu Paulo muꞌoxonu nesi sou iloꞌa isimesimenu lavalava sou tani alelaxu. \v 4 Xe no Voxo Tavuna utotomu, la anu mulai no taasou lalotu noxiꞌa ta Iutaia sou iloꞌa mivivikala ngatongatoꞌo sou anu mutovonu lexe ulapuneꞌi ta Iutaia iloꞌa ta Xiliki sou lexe imuxaxu taneꞌi no ꞌa mii maꞌia ane anu ulelemolu. \p \v 5 \x + \xo 18:5 \xt Apo 17:14-15\x*Xe no mine Sailasi ilou Timoti meꞌa ne Makedonia miluꞌe, la Paulo ne muxaxai pekiaꞌu utotomu sou muaꞌalo aꞌalo ulai noxiꞌa ta Iutaia lexe umaxaꞌu Iesu ne Anu itema sou pamauli. \v 6 \x + \xo 18:6 \xt Apo 13:46, 51; 20:26\x*Ia ta Iutaia ne mimasaxa sou ilomu noxou Paulo uasi, la mivikala masua noxou, la sou anu muvutasou tokolomoxu, io muvikala mulai noxiꞌa aloxo ꞌo, “Lexe ngingi ngaxexee noxou Lataua, la anu susu noxinge la. Io eni eꞌoxonu xaixai noxilosinge mukalu. Ia vaimomo ꞌo sou eni alai noxiꞌa ta mitema aneꞌi ane ta Iutaia uasi.” \v 7 La sou Paulo mulutu lai ne, la mulai no tani noxou itema vile ualasou lexe Taitusi Iusutosi anu itema sou ulotu noxou Lataua. Mo taasou ne mutulu ꞌalai no taasou lalotu noxiꞌa ta Iutaia. \v 8 La Kilisuposi e itema sou usaxilaꞌu taasou lalotu noxiꞌa ta Iutaia mo ta mitema mukalusi aneꞌi mixolu no tani noxou ne mimuxaxu taneꞌi noxou Tila. Mo ta mitema ta piena ne Kolinito ne milomusou, la mimuxaxu taneꞌi mo miꞌulo. \p \v 9 No anu ꞌolovoxo vile, la Tila muvikalanu Paulo no anu mii loxo aipiepiena ꞌo lexe, “Naꞌume mamu, ia navikala ulalaisi ꞌo, mo natalo uasi. \v 10 \x + \xo 18:10 \xt Ies 1:9; Ais 41:10\x*Xo Eni axolu noxine. Mo evile sou uꞌoto noxine mo uꞌoxo masua noxine uasi. Tavaꞌu lexe ta mitema noxilo ta piena aneꞌi ixolu no nano no tuala tila ne.” \v 11 Aloxo ne, la sou Paulo muxolu lai ne tauu ie vile mo paꞌusou. Sou mulosiꞌa ta mitema lavulavu no ꞌa vaikala noxou Lataua. \p \v 12 Xe no mine Xalio muxolu loxo itema sou usaxilaꞌu xalee lia tila ne Akaia, la ta Iutaia miavuti mipita sou miꞌoxo masua noxou Paulo mo milaixu sou mitulusou no anu vaivaikala. \v 13 La aneꞌi miaꞌalo aloxo ꞌo, “Itema ane ꞌo ne, anu mulapunu xavutalaiaꞌa ta mitema sou ilotu noxou Lataua io no ꞌa ane umulinu lapuloto uasi.” \v 14 Xe lexe Paulo sou ukolinu vaikala noxiꞌa la ua, Xalio muavuti la muvikalaneꞌi ta Iutaia aloxo ne, “Lexe ngingi ta Iutaia ꞌo, ngakalapu sou ꞌilixo masua mo ngaꞌalasou lapuloto, la eni alomungenge. \v 15 Ia mii ano ꞌo ne sou talitali sou vaivaikala mo ualauala mo lapuloto noxinge la sou ngingi menge ngalai mo ngamomosou. Xo eni amasaxa sou avelunu vaivaikala sou mii ane ꞌo uasi.” \v 16 La sou anu mukusaiꞌa mixexee no anu tanixu vaivaikala. \v 17 Muꞌoxoneꞌi aloxo ne, la sou aneꞌi mitetelisou Sositenesi e itema sou usaxilaꞌu taasou lalotu noxiꞌa ta Iutaia ne, la mivau ꞌalai no anu aitengaxu taasou tani e itulusiꞌa ta mitema no anu vaivaikala no anu. Ia Xalio ne umaxaꞌu lexe anu tanu uꞌoxonu mii ane ne sevile uasi. \s1 Pilisila Ilou Akuila \p \v 18 \x + \xo 18:18 \xt Iti 6:18; Apo 21:24\x*Paulo muxolusi o ne Kolinito ne voxo ta piena mukalu, la anu Muꞌitaloneꞌi ta mitema aneꞌi ane mimuxaxu taneꞌi noxou Iesu, io mutelo no lasipi sou mulai ne Silia. La Pilisila ilou Akuila mitelo sou iloꞌa milai. No mine anu utelo no lasipi uao, muxolu ne Kenkulia si ꞌo, la anu muxotosou laxusou xo tavaꞌu lexe anu musakii vaikala vile mulai noxou Lataua. \v 19 Xe aneꞌi mixali ne Epeso, la Paulo muꞌitaloneꞌi Pilisila ilou Akuila lai ne, io anusisi mulai muꞌuna no taasou lalotu noxiꞌa ta Iutaia sou iloꞌa mixolu mivikalasou. \v 20 Xe aneꞌi mitaliꞌisou lexe iloꞌa ixolu maxuveeni si ꞌo, la anu umasaxa uasi. \v 21 Ia no mine sou anu mulutu, la anu muvikala aloxo ꞌo “Lexe Lataua umasaxa, la eni alivu aneꞌe noxinge la.” Muvikala aloxo ne mukalu, la muꞌitaloneꞌi mo muionei io mutelo no lasipi ne Epeso sou mulai. \v 22 No mine anu muxali ne Kaisalia, la mutelo ne Ielusalemu sou muꞌosasiꞌa ta mitema ilotu noxou Iesu. Mukalu la mulai muluꞌe ne Antioki. \s1 Paulo Mumuamuaꞌi sou Xaixai Tatalusou \p \v 23 Paulo muxolu lai ne Antioki ne voxo moseꞌi xe iliꞌi la anu muavuti mulutu lai ne sou mumuamuaꞌi no tuatuala mukalusi no xalee lia tila ne Xalatia xe Pilixia sou muꞌoxo pekiaꞌa ta molomolo noxou Iesu. \p \v 24 Ia itema Iutaia vile ualasou lexe Apolosi nenu mivoꞌonu ne Alekisandolia ne muneꞌe ne Epeso. Anu ne itema sou vaivaikala laixe mo lavulavu tatila no anu Lavuku Tavuna. \v 25 Anu ne munoꞌu lavulavu no anu voteꞌi noxou Tila, mo umasaxa uxali pekiaꞌu no nano no opoonu, sou muaꞌalo mo mulosiꞌa lavulavu sou Iesu muisalili. Ia anu mulavusou ꞌuloꞌulo ane noxou Ioanesi sou ꞌulosiꞌa ta mitema ꞌo si. \fig |alt="map 3rd" src="Pauljr3.pdf" size="col" loc="Act 18:23—21:17" ref="Aposeli 18:25" \fig* \v 26 Anu muavuti musoko sou muaꞌalo pekiaꞌu io uꞌume uasi no nano no taasou lalotu noxiꞌa ta Iutaia. Xe Pilisila ilou Akuila milomusou, la aneꞌi miꞌavalou mulai no tani noxiꞌa sou miaꞌalo noxou lamana laixe no anu voteꞌi noxou Lataua. \v 27 No mine anu Apolosi mumasaxa lexe ulai ne Akaia, la ta mitema aneꞌi ane mimuxaxu taneꞌi noxou Iesu mipatetelinu Apolosi no anu vaivaikala seꞌi mo mikaukavu mulai noxiꞌa ta molomolou Iesu lai ne Akaia sou lexe ilooxu mo inoꞌu. Xe Apolosi muxali la musuꞌuli tatila mulai noxiꞌa aneꞌi ane no anu alauna noxou Lataua la aneꞌi mimuxaxu taneꞌi. \v 28 \x + \xo 18:28 \xt Apo 9:22\x*Xe anu mutulu no anu Lavuku Tavuna lexe Iesu ne Anu Kalisito. La sou anu muꞌotoxu vaikala pekiaꞌu mulai noxiꞌa ta Iutaia no ieꞌi ta mitema ta piena mo anu muluꞌelailixu xavutala masua noxiꞌa ne. \c 19 \s1 Paulo Mulai ne Epeso \p \v 1 \x + \xo 19:1 \xt 1Ko 3:6\x*Ioxe no mine Apolosi muxolu ne Kolinito, la Paulo mumuamuaꞌi mupolo no nano no laxatetelo no xalee lia tila ne. La mulai muxali ne Epeso. Muxali lai ne la muxalisiꞌa ta molomolo noxou Iesu moseꞌi. \v 2 \x + \xo 19:2 \xt Apo 8:16\x*La anu mutaliꞌisiꞌa aloxo ꞌo, “Loxovaa ꞌo, no mine ngingi ngemuxaxu tangengi, la Uleenu Tavuna muxolu noxinge?” La aneꞌi mikolinu taliꞌi noxou aloxo ꞌo, “Nexi talomusou Uleenu Tavuna sevile uasi.” \v 3 La anu mutaliꞌi la aloxo ꞌo, “Ia loxovaa, ꞌuloꞌulo iou anevaa ane ngingi ngeꞌulo no anu?” La aneꞌi mikolinu lexe, “ꞌUloꞌulo noxou Ioanesi.” \p \v 4 \x + \xo 19:4 \xt Mat 3:11\x*Xe Paulo muavuti la muvikalaneꞌi lexe, “ꞌUloꞌulo noxou Ioanesi ne anu ꞌuloꞌulo sou taxiu oponenge. Anu muvikalaneꞌi ta mitema sou imuxaxu taneꞌi noxou Anu ane uneꞌe iliꞌi noxou. Ane uneꞌe iliꞌi ne, Anu ane Iesu.” \v 5 Aneꞌi milomusou vaikala ane ne, la aneꞌi miꞌulo no anu ualasou Tila Iesu. \v 6 \x + \xo 19:6 \xt Apo 8:17; 10:44, 46\x*Ioxe no mine Paulo mumulaxu avolu teitexi noxiꞌa xe Uleenu Tavuna muneꞌe muxolu noxiꞌa, la aneꞌi mivikala no anu vaikala iouiou mo miaꞌaloxu palomatana noxou Lataua. \v 7 Aneꞌi mukalusi ne itiitisiꞌa loxo mavulovexa vile mo muluꞌe no lia tamei. \p \v 8 Xe Paulo muꞌuna no anu taasou lalotu noxiꞌa ta Iutaia ne la muvikala pekiaꞌu ia uꞌume uasi mumomomo loxo soꞌio tatalu. Anu iloꞌa mivikala sou lexe ulapunu xavutalaiꞌa no anu saxisaxilaꞌu noxou Lataua. \v 9 Ia moseꞌi noxiꞌa ne oponeꞌi pekiaꞌu mo imuxaxu taneꞌi uasi. La aneꞌi mivikala masumasua sou voteꞌi noxou Tila ane ne no ieꞌi ta mitema ta piena. La sou Paulo iloꞌa ta mitema aneꞌi ane mimuxaxu taneꞌi noxou Iesu miꞌumesiꞌa milai vaꞌaxu. Aneꞌi mipita sou mivikala no voxovoxo utotomu no anu taasou lavulavu noxou Tilanosi. \v 10 Aneꞌi mixaxai aloxo ne si mumomo mo tauu ie tamei. Aloxo ne la sou ta Iutaia iloꞌa ta Xiliki mukalusi aneꞌi mixolu no anu xalee lia tila ne Asia ne milomusou vaikala noxou Tila. \p \v 11 \x + \xo 19:11 \xt Apo 14:3\x*Lataua mulosou Paulo xavi iouvilemo sou muꞌoxonu sosovo iouiou aloxo ꞌo. \v 12 \x + \xo 19:12 \xt Apo 5:15\x*Ta mitema minoꞌu lavalava xasixu la mineꞌe mimuxaxu vaxa noxou Paulo vasimolu xe mukalu la minoꞌu mulai sou mimulaxu muvaxa noxiꞌa ta mitema e mipipiena no vasimeꞌa la aneꞌi laixeneꞌi. Mo ta uleenu ta masumasua mixexesiꞌa kalumo. \p \v 13 Ia ta Iutaia moseꞌi aneꞌi mixixaoxao sou mixexeneꞌi ta uleenu masumasua ne mitovonu sou lexe ikusaiꞌa ta uleenu ta masumasua no anu Ualasou Tila Iesu, la aneꞌi mivikala aloxo ꞌo, “Nexi takusainge no nano no anu Ualasou Iesu e Paulo muaꞌaloxu, la sou nexi tavikalangengi pekiaꞌu lexe ngalaa mo ngaxexee.” \v 14 Sukeva e tilasiꞌa ta ailiꞌi noxiꞌa ta Iutaia ta ꞌolu muxatele tamei aneꞌi ilavusou iꞌoxoꞌoxonu aloxo ne. \v 15 Ia alaxu vile la uleenu masua vile ne muavuti la mukolineꞌi aloxo ꞌo, “Iesu ne eni elavusou mo Paulo ne eni elavusou, ia ngingi ngataꞌei ꞌo?” \v 16 La sou itema ane uleenu masua muxolu noxou ne xaviinu muꞌoki. Anu muiliꞌe la mupeilaulineꞌi xe muveꞌaveꞌa masua mole misomisou vasimeꞌa ne mukakaka mo vasimeꞌa ne siasialuxu la miꞌume milai no ale ne pangapangaꞌasi. \v 17 \x + \xo 19:17 \xt Apo 5:11\x*Xe no mine ta Iutaia ꞌiloꞌa ta Xiliki mukalusi aneꞌi mixolu lai ne Epeso ne milavusou mii ane muxali ne, la aneꞌi mimamaꞌu la miitiitinu ualasou Tila Iesu. \v 18 Ta piena noxiꞌa ane mimuxaxu taneꞌi mukalu mineꞌe mitulu no ieꞌi ta mitema latala ne io mivikala lamana no anu ꞌilixo masumasua ane aneꞌi miꞌoxonu. \v 19 Mo ta piena noxiꞌa aneꞌi ane milavusou miꞌoxonu kasila ilou saa mo aalu iouiou ne miitaxusou lavukuiꞌa e mikaukavu mimii ne no anu, ka mineꞌe mipita sou mielaxu no ieꞌi ta mitema tavuꞌalo. Xe miitisou lamolisou lavuku e miꞌelaxu ne mipita la itiitisou muxali loxo itemaxu mavulovexa taꞌuve alaxu mavulovexa taꞌuve (50,000). \v 20 Aloxo ne la sou vaikala noxou Tila muxali pekiaꞌu mo mulutu mulai no tuatuala mukalusi. \p \v 21 \x + \xo 19:21 \xt Apo 23:11; Rom 1:13\x*No mine mimii ane ꞌo muxali mukalu, la Paulo mumuxau xavutala sou lexe ulai ne Ielusalemu la upolo ulai ne Makedonia xe ne Akaia. Anu muvikala lexe, “Iliꞌi no mine eni apolo alai ne ukalu, la eni alai amaisiꞌa ne Romu kalumo.” \v 22 Anu mupalusiꞌa ta mitema sou suꞌuli tamei noxou e Timoti ilou Elasito sou milai ne Makedonia. Ia anu muxolu sevile lai no xalee lia tila ne Asia. \fig |alt="Goddess Diana" src="HK00286B.TIF" size="col" loc="Act 19:22-41" copy="Horace Knowles © The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972." ref="Aposeli 19:22" \fig* \s1 ꞌOtoꞌoto Lai ne Epeso \p \v 23 \x + \xo 19:23 \xt 2Ko 1:8\x*No voxo ngiiou ane ne, la ta mitema miꞌavaꞌava mo laiꞌaxaꞌa muxali ne Epeso ne xo no anu voteꞌi noxou Tila. \v 24 Xo itema vile ualasou lexe Demeteliusi e itema sou uꞌoxonu mimii no anu siliva muxaxai sou muꞌoxonu taasou lalotu tovolai sou kitukituꞌa noxie lataua kalavoi Alutemisi. Anu muꞌoxo aloxo ne, la ta mitema sou xaixai minoꞌu lamoli kituꞌa uasi. \v 25 Anu muꞌavaliꞌa ta mitema sou xaixai iloꞌa ta menexiꞌa seꞌi e ixaxai iloꞌa la mineꞌe mipita io anu muvikala aloxo ꞌo, “Ta menexixe ngingi ngelavu lexe nenge tenoꞌu lamoli laixe no anu xaixai ane ꞌo. \v 26 Ia ngingi ngamaisou mo ngalomusou itema ane Paulo anu mulapuneꞌi mo muxovulauneꞌi ta mitema ta piena lai ne Epeso mo no anu xalee lia tila ne Asia mukalusi. Anu muvikala lexe lataua ane ta mitema iꞌoxonu no avoꞌa ne anu lataua maninasou uasi. \v 27 Vaikala ane ꞌo ne uꞌoxonu masuanu xaixai noxinge la xaixai noxinge uxali mii vitanisi, la taasou lalotu noxiꞌa lataua tatila Alutemisi kalumo ne uxali mii vitanisi kalumo. Mo ta mitema mukalusi no xalee lia tila ne Asia mo xalexalee lialia ukalusi ne ilotu noxie la uasi, xo uala tatila noxie ne mumasua mo ukalu vitanisi.” \p \v 28 No mine aneꞌi milomusou aloxo ne, la aneꞌi laꞌiaxaꞌa masua mo miavuti sou miꞌava lexe, “Alutemisi noxiꞌa ta Epeso ne ane tatila manina.” \v 29 \x + \xo 19:29 \xt Apo 20:4; 27:2; Kol 4:10; Plm 1:24\x*Alaxu vilesisi la tuala tatila ne ꞌava toxoxu muxali no anu mukalusi. Xe ta mitema miavuti la mitetelisiꞌa Xaiusu ilou Alisitaluko e tavaitamiou Paulo sou iloꞌa mimuamuaꞌi. Aneꞌi ilou ne sie Makedonia. Xe ta mitema mixasilisou milapuneꞌi ilou la iloꞌa miꞌuna no tani tilasou pitapita ne. \v 30 Ia Paulo ne mumasaxa sou upalaꞌa noxiꞌa ta mitema latala ne, ia ta molomolo noxou ne miapixu la ulai uasi. \v 31 Mo ta menexu moseꞌi kalumo e aneꞌi ta tatila no xalee lia tila ne Asia misovanu vaikala muneꞌe noxou milingau pekiaꞌu lexe ulai no nano no tani tila sou pitapita ne mamu. \p \v 32 La sou ta mitema ta piena aneꞌi mipita ne mixovulaulausi. Moseꞌi miꞌava sou milemolu mivile xe moseꞌi ne miꞌava sou milemolu mii vilemo. La ta piena noxiꞌa ne ilavu lexe tavaꞌu loxovaa la sou mineꞌe mipita ne uasi. \v 33 La ta Iutaia misounu Alekisanda mulai muꞌuli no talaxaꞌa. Io ta mitema moseꞌi miꞌavaꞌava sou mipelaꞌu. La anu mukamiieꞌi no avolu sou lexe anu uvikala lamana noxiꞌa. \v 34 Ia no mine aneꞌi milavusou lexe anu itema Iutaia vile, la aneꞌi mukalusi ne miꞌava mukei umomomo loxo aso iou tamei aloxo ꞌo, “Alutemisi noxiꞌa ta Epeso ne ane tatila manina.” \p \v 35 La itema sou kaukavu no anu tuala tila ne mutulu la mutolosou avolu sou ta mitema ixolu tasiau la muvikala lexe, “Ta mitema sie Epeso, ta mitema mukalusi no lialia ꞌo, milavusou lexe tuala tila ne Epeso ne anu usaxilaꞌu taasou lalotu noxie tila Alutemisi ilou lavoꞌo tavuna noxie ane mulapau molu no loxotolo muluꞌe. \v 36 La sou loxo mimii ano ꞌo ne anu itema vile umomomo sou usingisou uasi, mo ngingi ne ngaxoo tani ukisi io ngaꞌoxonu anangenge vitanisi mamu. \v 37 Ngingi ngeneꞌe neꞌi ta mitema ano ꞌo lai ꞌo, ia aneꞌi ipulumasou inoꞌu mii vile no ꞌa taasou lalotu mo ivikala ipupuiou lataua mengi uasi. \v 38 Lexe aloxo ne la Demeteliusi iloꞌa ta menexu ta mitema sou xaixai ne lexe itelonu vaikala noxou evile. La voxo sou vaivaikala mo itema sou ulomusou vaikala anu a uxolu. La sou iloꞌa imomomo sou vaikala sou. \v 39 Xe lexe mii maꞌia la ane ngingi ngamasaxa lexe ngaxalixu la sou ngingi ngamomosou no anu voxo sou pitapita. \v 40 Ia ano ꞌo ne laixe uasi lexe nenge tanoꞌu masua sou tatulu no ꞌa vaikala sou ꞌotoꞌoto no anu mimii ane muxali vaimomo ꞌo. Lexe aloxo ne la nenge tamomomo sou takoli vaikala uasi xo mii ane ne tavaꞌu uasi.” \v 41 Iliꞌi no mine anu muvikala aloxo ne mukalu, la anu mupalusiꞌa ta mitema milailai. \c 20 \s1 Paulo Mumuamuaꞌi ne Makedonia Xe ne Xiliki \p \v 1 Ioxe no mine anaxaꞌa piena sou ꞌotoꞌoto toxoxu ne mutalo, la Paulo muꞌavaliꞌa ta molomolo noxou Iesu mineꞌe, mo anu mupeletotosiꞌa sou muꞌoxo pekiaꞌa, mukalu la muꞌitaloneꞌi sou muioneꞌi io mulutu sou mulai no xalee lia tila ne Makedonia. \v 2 Anu mulalai no xalee lia ane ne, la muvikala no anu vaikala sou peletoto ta piena lai noxiꞌa ta mitema, xo la mulai muxali ne Xiliki. \v 3 La anu muxolu lai ne soꞌio tatalu. Xo ta Iutaia misakii vaikala sou lexe ivau no mine anu ꞌalai sou utelo no lasipi sou ulai ne Silia. La sou anu mumuxaxu xavutala sou lexe ulivu upolo ne Makedonia. \v 4 Aneꞌi ane tavaitamiou Paulo sou iloꞌa mimuamuaꞌi milai ane Supateli anu itema sie Belea e Pulosi ꞌolu, xe Alisitaluko ilou Sekundosi sie Tesalonika, xe Xaiosi sie Delube, xe Tukiko ilou Tolopimosi sie xalee lia tila ne Asia xe Timoti kalumo. \v 5 Ta mitema ane ne miꞌuli milai mixomaiexi ne Toloasi. \v 6 Ia nexi texolu ne Pilipai mutalo no mine voxo tatila sou Ixutuxu Veletixaꞌa Vitanisi mukalu, la sou nexi tetelo no anu lasipi. Tetelo no lasipi sou telutu telai. Xe voxo taꞌuve sou, la nexi telai texali noxiꞌa aneꞌi ane mixomaieꞌi ne Toloasi. La nexi texolu voxo muxatele tamei. \s1 Paulo Mutulusou Iutikasi no Anu Soli ne Toloasi \p \v 7 No anu voxo muxatele vilesou\f + \fr 20:7 \ft Voxo muxatele vile ne anu voxo noxiꞌa ta Iutaia sou iseꞌiseꞌinu veleti.\f* no anu ꞌolovoxo, la nexi teneꞌe tepita sou taseꞌiseꞌinu veleti. Paulo muaꞌalo mulai noxiꞌa ta mitema. La anu muvikala mulalaisi ꞌo xo mole ꞌolovoxo lixilixinu xo anu ulutu no voxo ane vile. \v 8 Tani lalaxu teitexi ne nexi tepita no anu ne lalamo sou ta piena. \v 9 Itema maulu vile ne muxolu no anu aitenga sou sivo ualasou lexe Iutikasi. Anu iou muvuvu manina ia Paulo muvikala mulalaisi ꞌo. Xe no mine anu mupasipaa ai mukalu, la anu mulapau molu no anu tani lalaxu tatalusou la mulai mutuvu no lia. Xe aneꞌi miluꞌe miitinu, la anu musoli ne. \v 10 Xe Paulo muluꞌe la musuꞌanu muai vaxa teitexi noxou itema maulu ne, la musavunoxu io muvikala lexe, “Ngaꞌume mamu. Xo anu a umauli.” \v 11 La sou anu mulivu mulai teitexi la, sou museꞌi veleti mo muoꞌu. Xe iliꞌi no mine Paulo muvivikala xo mole lamana, la anu mulutu sou mulaa. \v 12 Ia ta mitema minoꞌu itema maulu ne mumauli ne sou iloꞌa milai no taasiꞌa, la taneꞌi laixe manina. \s1 Paulo Muvikala Laixe sou Muioneꞌi ta Tatila Noxiꞌa ta Mitema Noxou Lataua ne Epeso \p \v 13 Ioxe nexi teuli telai tetelo no lasipi, sou teiave telai texali ne Asosi. La nexi texomaiou Paulo sou utelo no anu lasipi. Anu muvikalanexi sou nexi taꞌoxonu aloxo ne xo anu umuamuaꞌi no tavaꞌu ulai uxali lai ne. \v 14 No mine anu muxalisixe ne Asosi, la nexi tetelonu no anu lasipi sou noxiꞌa telai texali ne Miteleni. \v 15 La nexi telutu lai ne xe voxo ane vile, la texali ꞌalai ne Kiosi, xe voxo ane vile la, la tevalautu tevaxa ne Samosi, xe no anu voxo ane iliꞌi la texali ne Miletosi. \v 16 Paulo musakiinu xavutala lexe aneꞌi iiave ineꞌe la ipolopepeenu Epeso ne si, xo tavaꞌu lexe anu mumasaxa sou upaipalunu voxo maxuveeni no xalee lia tila ne Asia mamu. Xo anu upalepalea lexe umomomo la uxali ne Ielusalemu no anu voxo sou Pentikosi. \p \v 17 \x + \xo 20:17 \xt Apo 18:21\x*Nexi texali ne Miletosi, la Paulo mukalaanu anaxuiꞌa ta tatila noxiꞌa ta mitema noxou Lataua ne Epeso sou lexe ineꞌe noxou. \v 18 \x + \xo 20:18 \xt Apo 18:19–19:10\x*No mine aneꞌi mineꞌe mixali, la anu muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Ngingi ngelavu sou maulixo anu a loxovaa no voxo lololi ane eni exolu noxinge ꞌo musoko no anu voxo ane eni eneꞌe eꞌuna no anu xalee lia tila ne Asia. \v 19 Ta Iutaia misakii vaikala sou miꞌoxo masualeli ne anu axo tuꞌumaxu mo tovotovo ta piena, ia eni etaloxolixo avilesi sou eꞌoxonu xaixai noxou Tila ilou ieli lexaxu piena. \v 20 Ngingi ngelavu lexe eni evikala pekiaꞌu la aꞌume uasi sou aꞌaloxu mii maꞌia laixe ane sou usuꞌulingengi. Ia eni elosinge lavulavu ne no ieꞌngi ta mitema ta piena mo tasinge vilevilesi, \v 21 la eni evikala pekiaꞌu ulai noxiꞌa ta Iutaia iloꞌa ta Xiliki. Lexe aneꞌi ne ixiu mo ilai noxou Lataua, mo imuxaxu taneꞌi noxou Tila noxinge Iesu. \p \v 22 Mo ane ꞌo ne masaxa pekiaꞌu noxou Uleenu Tavunasi la sou eni alai ne Ielusalemu, ia alavusou mii maꞌia ane uxali noxilo lai ne uasi. \v 23 \x + \xo 20:23 \xt Apo 9:16; 21:11\x*Eni elavusou lexe no anu tuatuala tatila ane eni alai no anu ne Uleenu Tavuna uvikalaleli lamana lexe taasou navunavu mo tuꞌutuꞌumaxu ta piena anu a ulooxo. \v 24 \x + \xo 20:24 \xt Apo 21:13; 2Ti 4:7\x*Ia eni amaisou mauli noxilo ne anu loxo mii vitanisi noxilo. Eni amasaxa akalusou iaveiave saisale mo amomomo sou xaixai ane Tila Iesu mulosilo ne ukalu manina. Xaixai ane ne sou aꞌaloxu lamana aꞌalo laixe sou alauna noxou Lataua. \v 25 Ia vaimomo ꞌo eni elavu lexe umomomo sou vile noxinge ngingi ane eni elai eaꞌaloxu saxisaxilaꞌu noxou Lataua noxinge ne umaisilo la uasi. \v 26 Aloxo ne, la sou eni avikala lamana ulai noxinge, vaimomo ꞌo aloxo ꞌo. Lexe vile noxinge usoli la eni susu noxilo uasi. \v 27 Xo eni evikala pekiaꞌu mo aꞌume uasi sou aꞌaloxu masaxa lololinu noxou Lataua mulai noxinge ne. \v 28 \x + \xo 20:28 \xt 1Ti 4:16; 1Pi 5:2-4\x*La sou ngingi menge ngasaxilainge nongiꞌa ta mitema noxou Lataua mukalusi loxo ta sipsip laꞌoluꞌoluxaꞌa ne ane Uleenu Tavuna musosovosinge sou ngasaxilaꞌa. Ngaxali loxo ngingi ta mitema sou saxilaꞌu noxiꞌa ta mitema laꞌoluxaꞌa noxou Lataua ane Anu munoꞌu uulusiꞌa no anu sialuxu. \v 29 \x + \xo 20:29 \xt Mat 7:15; Ioa 10:12\x*Eni elavu lexe alutu alai io iliꞌi, la ta aꞌaa ta vova ta laꞌia iꞌuna noxinge, la umomomo sou imalanixiꞌa ta sipsip laꞌoluxaꞌa ne uasi. \v 30 Mo loxo no nano nonixi noxinge ne la, ne ta mitema moseꞌi iavuti la aꞌalo kalakalavoi sou ilapuneꞌi ta mitema aneꞌi ane mimuxaxu taneꞌi noxou Iesu sou imulineꞌi. \v 31 \x + \xo 20:31 \xt 1Te 2:11\x*La sou ngaxolu la ngasaxilainge laixe. Ngaxavutala lexe no anu tauu ie tatalu la no ꞌolovoxo mo no aso ne eni epelaꞌinge utotomu mo ieli lexaxu unixisinge. \p \v 32 Mo vaimomo ꞌo, eni aꞌitalongengi ngalai no avolu Lataua mo ngalai no anu vaikala sou alauna noxou ane. Vaikala anu umomomo sou utulusinge pekiaꞌu xe ulosinge mimii laixe noxou noxiꞌa aneꞌi mukalusi ane anu ta naꞌu manina. \v 33 \x + \xo 20:33 \xt 1Ko 9:11-12\x*Eni aisuxu itema vile silivau ilou xoulu mo tokolomou uasi. \v 34 \x + \xo 20:34 \xt Apo 18:3; 1Te 2:9\x*Ngingi menge ngelavusou lexe eni melo exaxai no avolo tamei ꞌo sou musuꞌulinexi noxiꞌa ta menexilo. \v 35 No anu mimii mukalusi ane eni eꞌoxonu, la eni elosiengi lexe no anu xaixai pekiaꞌu io aloxo ꞌo, la nenge tasuꞌulineꞌi aneꞌi ane mamalaxaꞌasi. Taxavutalanu vaivaikala noxou Tila Iesu muvikala aloxo ꞌo, ‘Anu laixe lexe nenge taꞌosa sou taitinu mii ia taꞌosa sou tanoꞌusi uasi.’” \p \v 36 No mine anu muvikala aloxo ne mukalu, la iloꞌa mukalusi mixolau tavaꞌa muluꞌe no lia sou mikilaka. \v 37 La aneꞌi mukalusi ne mitama tila noxou Paulo mo miaulaxu xe miꞌosasou. \v 38 Mii e muxalixu tama toxoxu noxiꞌa ane vaikalau e muꞌoxe aneꞌi imomomo sou imaisou iou la uasi. Mukalu la sou aneꞌi misaxanu mulai no ꞌa lasipi. \c 21 \s1 Paulo Mutelo no Lasipi sou Mulivu ne Ielusalemu \p \v 1 Ioxe no mine nexi telutu, la teiooneꞌi ta tatila noxiꞌa ta mitema noxou Lataua, la nexi telai tetelo no lasipi. Nexi tetelo no lasipi mukalu, la teiave teisalili telai ne Kosi xe iliꞌi no voxo vile la, la texali ne Lodosi, xe mexe ne Lodosi ne, la texali ne Patala. \v 2 La texalisou lasipi vile e lexe sou ulalai ne Ponisia. La sou nexi tetelo no anu sou telai. \v 3 Telai la tepolopepee laꞌolu ne Kipulosi muxolu no avoxe ae, la nexi telai teꞌisalili sou texali no xalee lia tila ne Silia, la telai tetulu no tuala tila ne Taia. La aneꞌi miluꞌenu mimii ane muai no anu lasipi. \v 4 \x + \xo 21:4 \xt Apo 20:23\x*La nexi texalisiꞌa ta molomolo noxou Iesu. La nexi texolu lai ne voxo muxatele tamei. Xe Uleenu Tavuna muvikalaneꞌi, la aneꞌi mivikalanu Paulo lexe ulai ne Ielusalemu mamu. \v 5 Ia noxiꞌa texolu voxo muxatele tamei aloxo ne mukalu, la sou nexi telutusou telai. La aneꞌi iloꞌa ta semasemaiꞌa mo ta ꞌiliꞌiliꞌa mukalusi ne milutu sou misaxanexi mexe loxo no tuala tila sou telai no luaki paumolu. La sou telai texolau tavaixe muluꞌe no lia sou tekilaka. \v 6 Mukalu, la sou nexi noxiꞌa teioonexi ngatongatoꞌo. Sou aneꞌi milivu no tuala xe nexi tetelo no lasipi sou telai. \p \v 7 Tetelo no lasipi ne Taia sou telai texali no tuala tila ne Telemisi mukalu, la sou lexe temuamuaꞌi la texalisiꞌa la teꞌosasiꞌa ta mitema aneꞌi ane mimuxaxu taneꞌi noxou Iesu, la noxiꞌa texolu voxo vile. \v 8 \x + \xo 21:8 \xt Apo 6:5; 8:40\x*Xe iliꞌi la nexi telutu sou texali no tuala tila ne Kaisalia. Ia teꞌuna texolu no tani noxou Pilipi, itema sou uaꞌaloxu aꞌalo laixe. Pilipi ne anu itema vile anu vile noxiꞌa aneꞌi ta mitema muxatele tamei e ta mitema misosovosiꞌa ne Ielusalemu sou iꞌoxo xaixai sou isuꞌulineꞌi ta mitema noxou Iesu. \v 9 Ta ꞌolu ta vuanga tamiꞌa ne itaulaꞌi uasi ia aneꞌi ipalamatananeꞌi ta mitema no anu vaivaikala noxou Lataua. \v 10 \x + \xo 21:10 \xt Apo 11:28\x*Nexi texolu lai ne voxo ta piena, la sou itema sou palomatana vile ualasou lexe Axavosi ne molu ne Iutaia muluꞌe muxali ne Kaisalia. \v 11 \x + \xo 21:11 \xt Apo 20:23; 21:33\x*Xe muneꞌe muxali noxixe mukalu, la munoꞌu utupokoxu Paulo, ka musakiinu avolu ilou tavaꞌu no anu. Io muvikala aloxo ꞌo, “Uleenu Tavuna muvikalaleli lexe, ‘Mo sou utupoko ꞌo, ulai uxali ne Ielusalemu, la ta Iutaia isakiinu aloxo ꞌo ka iꞌitalonu ulai noxiꞌa ta mitema aneꞌi ane ta Iutaia uasi.’” \p \v 12 Xe nexi telomusou aloxo ne, la nexi noxiꞌa ta mitema aneꞌi ane lai ne tavikala pekiaꞌu lexe Paulo ne ulai ne Ielusalemu uasi. \v 13 \x + \xo 21:13 \xt Apo 20:24\x*Ia Paulo muavuti la mukolinexi aloxo ꞌo, “Tavaꞌu loxovaa la sou ngingi ngatatamasilo e ngaꞌoxo xavutalaxeni mamalaxu ꞌo? Ngalomu, eni elalaxii sou alai mo isakisakileli ne Ielusalemu mo ivelo asoli kalumo no anu ualasou Tila Iesu.” \v 14 Nexi tetovo temulesou aloxo ne, xe anu ulomunexe uasi, la sou nexi texolu tasiausi ne ia tevikala lexe, “Mivile uasi, mii maꞌia ne Tila umasaxa lexe uꞌoxonu, la uꞌoxonusi.” \s1 Paulo Muxali ne Ielusalemu \p \v 15 Ioxe iliꞌi no voxo seꞌi, la sou nexi telalaxinu mimemimexi sou telutu telai ne Ielusalemu. \v 16 No mine nexi telutu ne Kaisalia ne la ta molomolo noxou Iesu sie Kaisalia ne mimulinexi sou misaxanexi telai no tani noxou Nesoni anu itema sie Kipulosi ne anu muxali molomolo noxou Iesu tatei mo. La nexi taxolu no tani noxou ne. \p \v 17 No mine nexi texali ne Ielusalemu, la ta mitema aneꞌi ane mimuxaxu taneꞌi noxou Iesu ne minoꞌixe la miꞌosasixe tatila manina. \v 18 Iliꞌi no voxo vile la, la Paulo mukasi noxixe sou noxiꞌa telai temaisiꞌa Iakovo iloꞌa ta tatila noxiꞌa ta mitema noxou Lataua no mine mineꞌe mipita. \v 19 \x + \xo 21:19 \xt Apo 15:12\x*La Paulo muꞌosasiꞌa no anu xaixai noxou la muaꞌaloiꞌa sou mimii e Lataua muꞌoxonu muxali no tatexa noxiꞌa ta mitema aneꞌi ane ta Iutaia uasi. \p \v 20 \x + \xo 21:20 \xt Apo 15:1, 5\x*Xe aneꞌi milomu la, miiti ualasou Lataua mo mivikala Paulo lexe, “Vivixe, nini nelavu lexe ta Iutaia ta piena manina aneꞌi mimuxaxu taneꞌi noxou Iesu mo aneꞌi pekiaꞌa sou imulinu lapuloto noxou Mosesi. \v 21 Ia aneꞌi milomu lexe ta Iutaia mukalusi e ixolu no nano no taineꞌi ta mitema aneꞌi ane ta Iutaia uasisi lexe nini nelosieꞌi lexe mamu sou imulinu lapuloto noxou Mosesi. La nini nevikalaneꞌi lexe xooxoo ungasiꞌa ta ꞌiliꞌa mamu mo imulinu ꞌiliꞌilixo ane noxiꞌa ta xasixasiꞌa ne la mamu. \v 22 Ia nenge taꞌoxo a loxovaa? Xo aneꞌi ilomusine lexe nini a nexali ꞌo. \v 23 \x + \xo 21:23 \xt Iti 6:1-20; Apo 18:18\x*La sou nini namulinu xavutalamexi vile e nexi tavikalaneni. Nexi noxiꞌa ta mitemamexi tamiꞌa e misakiinu vaikala ulai noxou Lataua a taxolu ꞌo. \v 24 Nini nanoꞌa ta mitema ne mo ngongiꞌa ngalai ngaꞌoxonu ꞌiliꞌilixo sou ngaxali malemalenga no iou Lataua. Mo nini nalotonu mimii moseꞌi sou aneꞌi iamanu ulai noxou Lataua. La sou isalanu kisiꞌa laxusou ne. Naꞌoxo aloxo ne mo sou ta mitema ukalusi ilavusou lexe vaikala ane mitelo noxine ne anu manina uasi. Ia aneꞌi ilavu lexe nini nelavusou namulinu lapuloto mulapu. \v 25 \x + \xo 21:25 \xt Apo 15:29\x*Tei la nenge tekaukavunu vaikala vile aloxo ꞌo sou tesovanu mulai noxiꞌa ta mitema aneꞌi ane ta Iutaia uasi e mimuxaxu taneꞌi noxou Iesu. La sou teꞌuna tanenge noxiꞌa aloxo ꞌo, ngingi ngaꞌou laꞌilali ane aneꞌi miiamanu mulai noxiꞌa ta lataua kalakalavoi mamu, mo ngaꞌou mii ane sialuxu uasi, mo mii sou poosi ane miailiꞌosou mo musoli ne xiasinu mamu, mo ngapoloxalonu ꞌilixo sou voteꞌi.” \p \v 26 \x + \xo 21:26 \xt 1Ko 9:20\x*Aloxo ne la sou Paulo mukasi noxiꞌa ta mitema e iloꞌa misakiinu vaikala mulai noxou Lataua. Xe voxo vile iliꞌi la iloꞌa mimulinu ꞌilixo sou ixali malemalenga. La anu muꞌunalai no nano no anu taasou lalotu tatila noxou Lataua sou muvikalaneꞌi ta ailiꞌi lamana lexe voxo sou aneꞌi ixali malemalenga. Mo aneꞌi vilevilesi iama ulai noxou Lataua. \s1 Ta Iutaia Mitetelisou Paulo no Nano no Taasou Lalotu Tatila Noxou Lataua \p \v 27 Ia no mine voxo muxatele tamei asou ukalu no mine aneꞌi ixali malemalenga no iou Lataua, la ta Iutaia meꞌa no xalee lia tila ne Asia mimaisou Paulo no mine muxolu no nano no taasou lalotu tatila noxou Lataua. La sou aneꞌi miavutinoxu xavutalaiꞌa ta mitema ta piena mukalusi sou laiaxaꞌau Paulo la sou mitetelisou. \v 28 La miꞌava kaka lexe, “Ta Isilaeli, ngasuꞌulinexi. Xo itema ane ꞌo itema sou ulosieꞌi ta mitema mukalusi no tuatuala sou ixililineꞌi noxinge ta mitema ne Isilaeli mo ixililiiou no anu lapuloto noxou Mosesi xe taasou lalotu tatila noxou Lataua menge kalumo. Mo uꞌoxo ꞌilixo anenesi uasi. Anu munoꞌa ta mitema aneꞌi ane ta Iutaia uasi, sou miꞌuna miꞌoxo masuanu tani tavuna noxou Lataua.” \v 29 \x + \xo 21:29 \xt Apo 20:4\x*Aneꞌi mivikala aloxo ne, xo tei la aneꞌi mimaisou Tolopimosi sie Epeso iloꞌa Pauloena miꞌuna mixolu no tuala tila ne la sou aneꞌi mixavutala lexe Paulo mulaixu Tolopimosi ne no nano no taasou lalotu tatila noxou Lataua. \p \v 30 Ia aneꞌi milomusou vaikala ane ne, la ta mitema mukalusi ne Ielusalemu ne xavutalaiꞌa muꞌoxo iouiou, la sou miiave mineꞌe mipita sou mitetelisou Paulo sou milapunu mulai no ale muxexee no anu taasou lalotu tatila noxou Lataua. Xe miavuti la mutatusou aiaitenga alaxu vilesisi. \v 31 Ioxe no mine aneꞌi miꞌoxe ivau Paulo sou usoli aloxo ne, la sou ꞌavaꞌavaxaꞌa ilou aꞌalo mulai muxalisou kisiꞌa ta mitema sou ꞌotoꞌoto sie Romu. Anu mulomu lexe ta mitema mukalusi sie Ielusalemu laꞌiaxaꞌa mo aneꞌi miavutinoxu ꞌotoꞌoto. \v 32 Xe alaxu vilesisi ꞌo la anu mukasi noxiꞌa ta mitema sou ꞌotoꞌoto iloꞌa ta tatila noxiꞌa ta mitema sou ꞌotoꞌoto, ne sou iloꞌa miave milai noxiꞌa ta mitema e mipita sou miꞌoxe ivau Paulo usoli ne. Xe aneꞌi mimaisou kisiꞌa ta mitema sou ꞌotoꞌoto iloꞌa ta mitema sou ꞌotoꞌoto noxou mineꞌe si la aneꞌi ivau Paulo la ua. \p \v 33 La sou kisiꞌa ta mitema sou ꞌotoꞌoto ne mutetelisou Paulo ia muvikala pekiaꞌu noxou vile noxiꞌa ne sou lexe usakiinu no anu seni tamei. Mukalu la sou anu mutaliꞌisiꞌa lexe anu itema ꞌei xe anu muꞌoxo maꞌia. \v 34 Xe ta mitema ta piena e mipita ne miavuti la aneꞌi vilevilesi miꞌavaꞌava iouiou xo mole kisiꞌa ta mitema sou ꞌotoꞌoto ne umomomo sou ulomusou vaikala manina vile no anu mii ane ne uasi, xo ꞌava tavuꞌalo. La sou anu muvikala pekiaꞌu noxiꞌa ta mitema sou ꞌotoꞌoto lexe inoꞌu Paulo mo ilaixu no taasiꞌa. \v 35 No mine aneꞌi milaixu la mitulusou no anu valovalo sou aitengasiꞌa. Xe mimalei loxo ꞌo la ta mitema mukalusi ne laꞌiaxaꞌau muꞌokiꞌoki sou iꞌoxe ineꞌe ivau Paulo usoli, la sou aneꞌi mivoꞌonu milutunoxu la. \v 36 \x + \xo 21:36 \xt Luk 23:18\x*Xo aneꞌi ta mitema mukalusi e mipita ne italo uasi, aneꞌi iꞌava pekiaꞌusi lexe, “Ngavau usoli.” \s1 Paulo Mupalaꞌalixu Tanu Mulai Noxiꞌa ta Iutaia \p \v 37 Ioxe ta mitema sou ꞌotoꞌoto iꞌoxe ilaixu Paulo no nano no taasiꞌa la ilaixu uao, ia anu mutaliꞌisou kisiꞌa ta mitema sou ꞌotoꞌoto lexe, “Loxovaa, eni umomomo sou avikala sevile noxine?” La anu mukolinu lexe, “Ia nini nelavusou vaikala noxiꞌa ta Xiliki ne? \v 38 \x + \xo 21:38 \xt Apo 5:36-37\x*Eni emaisine la exavutala itema vile sie Aixiputo e tatei la muavutinoxu ꞌotoꞌoto noxiꞌa ta tatila sou tuala tila, la mulapuneꞌi ta mitema itemaxu mavulovexa mavulovexa tamei (4,000) e milavusou ꞌilixosou ꞌotoꞌoto iouiou, la iloꞌa milai mixolu no xalee lia vitanisi, taatei ne ane nini ꞌo?” \v 39 Xe Paulo muavuti la mukolinu aloxo ꞌo, “Eni itema sie Iutaia nenilo mivoꞌoleli ne Tasisi e no xalee lia tila ne Kilikia mo eni itema sou tuala tila ane ne. Tuala ane ne anu uala no anu mutila. La sou laixe sou namalalixo mo avikala sevile noxiꞌa ta mitema ꞌo.” \v 40 Ioxe no mine kisiꞌa ta mitema sou ꞌotoꞌoto mupelemasaxanu Paulo mukalu, la sou Paulo mutulu no valovalo sou aitenga, la mutovolaꞌi no avolu mulai noxiꞌa ta mitema mo muvikalaneꞌi sou lexe ixolu tasiau. La sou aneꞌi mixolu tasiau, la anu muvikalaneꞌi no anu vaikala Evalaio. \c 22 \p \v 1 La anu musokou muvikala aloxo ꞌo, “Ta vivilo mo ta mamilo, ngalomusilo mo eni apalaꞌalixo noxinge vaimomo ꞌo lexe eni aꞌoxo susu vile uasi.” \v 2 Xe no mine aneꞌi mimuxaxu sangaliꞌa sou lexe ilomu sou vaikala noxou ꞌo la milomusou muvikalaneꞌi no anu vaikala Evalaio. La sou aneꞌi mixolu tasiau manina. Io sou anu muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, \v 3 \x + \xo 22:3 \xt Apo 5:34\x* “Eni amitema sie Iutaia manina e nenilo mivoꞌoleli ne Tasisi no xalee lia tila ne Kilikia. Ia eni exali tila no nano no anu tuala tila Ielusalemu. La sou eni exali loxo itema vile e exolu no laꞌaxu Xamalieli sou mulosielixu lavulavu toxotoxoxu no anu lapuloto noxinge nengeꞌa ta xaixasinge. Mo eni exaxai pekiaꞌilo manina sou lexe amomomo sou amulinu Lataua aloxo ngingi mukalusi ngaꞌoxonu vaimomo ꞌo. \v 4 \x + \xo 22:4 \xt Apo 8:3\x*Eni elavusou aveꞌaveꞌa ta mitema e imulinu voteꞌi laixe isoisoli. Mo eni alapuneꞌi ta mulu iloꞌa ta sema sou alai aꞌunaneꞌi no taasou navunavu. \v 5 Aloxo ꞌo kisiꞌa ta ailiꞌi iloꞌa laꞌoluxaꞌa ta tatila noxiꞌa ta Iutaia umomomo sou ivikalangengixu ne, anu manina. Mo aneꞌi mikaukavunu vaikala vile siꞌa ta vimovimoꞌa e mixolu ne Temasukasi la eni elaixu sou lexe asakisakineꞌi aneꞌi ane mimuxaxu taneꞌi noxou Iesu ne sou alaixaꞌa no taasou navunavu ne Ielusalemu sou ilosiꞌa navunavu. \p \v 6 La sou eni emuamuaꞌi xe exali ꞌalai ne Temasukasi no mine aso mukulupa muisalili ꞌo, la alaxu vilesisi ꞌo la lamana vile toxoxaꞌa muꞌiei molu teitexi no loxotolo muluꞌe muieisilo. \fig |alt="Paul on Damaskus road" src="UBSD-05A.TIF" size="col" loc="Act 22:6" copy="UBS New Reader Series © United Bible Societies." ref="Aposeli 22:6" \fig* \v 7 Xe eni elapau la eluꞌe no lia. La sou elomusou itema vile muvikalaleli lexe, ‘Saulo, Saulo, loxovaa la sou nini neꞌoxonu masumasualeli ꞌo?’ \v 8 Xe eni eavuti la etalisou aloxo ꞌo, ‘Tila, nini ꞌenaꞌei?’ La sou Anu mukolileli aloxo ꞌo, ‘Eni Iesu itema sie Naseleti ane nini neꞌoxo masumasualeli.’ \v 9 No mine Anu muvivikalaleli loxo ne, la ta mitema ane noxiꞌa temuamuaꞌi ne mimaisou lamanasi ia ilomusou itema e uvikalaleli ne uasi. \v 10 Xe eni eavuti la etali sou aloxo ꞌo, ‘Tila, eni aꞌoxo maꞌia?’ La sou anu Tila muvikalaleli lexe, ‘Natulu, mo nalai naꞌunalai ne Temasukasi. Xo itema vile anu a uxoxolu lai ne anu uvikalaneni no anu mii maꞌia ane Lataua musosovosine sou nini naꞌoxonu.’ \v 11 Xe ta mitema e aneꞌi ane nexi noxiꞌa temuamuaꞌi ne miavuti la mitilailo no avolo sou noxiꞌa teꞌunalai ne Temasukasi, xo lamana tatila muiesou ieli la isivoxo mo amalei uasi. \p \v 12 Xe itema vile ualasou lexe Ananiasi e itema vile umulinu lapuloto noxinge laixe, mo ta mitema ta Iutaia ta piena mixolu lai ne ilavusou itoxonu laixe, \v 13 anu muneꞌe mutulu ꞌalai noxilo la muvikalaleli aloxo ꞌo, ‘Vivilo Saulo, ieni ukaa.’ Xe alaxu vilesisi ꞌo la eni ieli mukaa la mo emaisou. \p \v 14 La anu muvikalaleli aloxo ꞌo, ‘Lataua noxiꞌa ta xaixasinge musosovosine sou lexe nalavusou masaxa noxou, mo namaisou Itema ane itema sou ꞌilixo mulapu, mo nalomusou vaikalau e ulaa no anaxu uisalili. \v 15 Xo nini naxali loxo anu itemau sou naaꞌaloiꞌa ta mitema mukalusi no anu mii maꞌia ane nini nemaisou xe nelomusou. \v 16 La sou vaimomo ꞌo nini naxoxomaio maꞌia ꞌo? Natulu mo nalinga no ualasou la sou naꞌulo mo uxexeenu ꞌiliꞌilixo masumasua noxine.’ \p \v 17 Ioxe no mine eni elivu ne Ielusalemu, la elai euꞌna no taasou lalotu tatila noxou Lataua sou ekilaka. Ekilaka la emaisou mii vile loxo aipiepiena. \v 18 \x + \xo 22:18 \xt Apo 9:29-30\x*Mii e emaisou ne Tila muvivikalaleli aloxo ꞌo, ‘Napalea naxexesou tuala tila ne Ielusalemu alaxu vilesisi mo nalai. Xo aneꞌi imasaxa lexe ilomusou aꞌalosilo e nini naaꞌaloxu uasi.’ \p \v 19 \x + \xo 22:19 \xt Apo 8:3; 26:9-11\x*Ioxe eni eavuti la evikalanu aloxo ꞌo, ‘Tila, aneꞌi milavusilo lexe tatei la eni elai no taasou lalotu noxiꞌa ta Iutaia mukalusi sou esakisakineꞌi mo eveꞌaveꞌa ta mitemameni aneꞌi ane mimuxaxu taneꞌi noxine. \v 20 \x + \xo 22:20 \xt Apo 8:1\x*Mo no mine aneꞌi mivau itema sou uaꞌaloxu ualasine e ualasou lexe Sutepano, la eni etulu ꞌalai ne sou esaxilaꞌu tokolomoiꞌa veveeni ne xe emaisou no ieli no mine aneꞌi mivau musoli mo sialuxu munixi loxo ne, la eni opoleli vilesisi no anu mii ane aneꞌi miꞌoxonu.’ \v 21 \x + \xo 22:21 \xt Apo 9:15\x*Xe, Tila muvikalaleli aloxo ꞌo, ‘Nalai, xo Eni apalusine sou nalai no paxa noxiꞌa ta mitema aneꞌi ane ta Iutaia uasi.’” \s1 Paulo Muvikalaneꞌi Lexe Eni Amitema sie Romu Manina \p \v 22 No mine ta mitema ta piena e mineꞌe mipita ne milomusou muvikala aloxo ne, la sou aneꞌi miavuti sou miꞌava toxotoxoxu mo mikaikaitolonu io mivikala lexe, “Ngavau usoli. Itema ane loxo ne umomomo sou uxolu no lia ꞌo uasi.” \v 23 Xe aneꞌi miavuti la miungaunga mo milulusou tokolomo sou vasimeꞌa sou mipeinu mulai teitexi xe miꞌatonu lialia sou mipei mulai teitexi. \v 24 La sou kisiꞌa ta mitema sou ꞌotoꞌoto muvikala pekiaꞌu noxiꞌa lexe ta mitema sou ꞌotoꞌoto ilaixu Paulo no nano no taasiꞌa. Io muvikalaneꞌi lexe ipuapuasou mo italiꞌisou pekiaꞌu lexe tavaꞌu loxovaa la sou ta mitema tavuꞌalo ne miꞌava toxotoxoxaꞌa mulai noxou loxo ne. \v 25 \x + \xo 22:25 \xt Apo 16:37\x*Xe no mine aneꞌi misakisakiinu mukalu sou lexe ipuapuasou la Paulo muvikalanu tila noxiꞌa ta mitema sou ꞌotoꞌoto a ututulu. La sou anu muavuti la muvikala aloxo, “Loxovaa, umomomo sou nini napuapua sou itema sie Romu? A lexe nini natulusilo no anu vaivaikala tei io, ka napuapuasilo loxo ne, la anu laixe.” \p \v 26 Xe tila noxiꞌa ta mitema sou ꞌotoꞌoto mulomusou aloxo ne, la anu mulai noxou kisiꞌa ta mitema sou ꞌotoꞌoto sou muvikalanu aloxo ꞌo, “Nini naꞌoxo a loxovaa? E itema ꞌo ne anu itema sie Romu.” \v 27 La sou kisiꞌa ta mitema sou ꞌotoꞌoto mulai noxou Paulo sou mutaliꞌisou aloxo ꞌo “Navikalaleli nini itema sie Romu manina?” La Paulo muꞌoxe “Ani.” \v 28 Xe la kisiꞌa ta mitema sou ꞌotoꞌoto ne mukolinu aloxo ꞌo, “Eni elotonu xoluxolu noxilo no anu lamoli tatila.” Xe Paulo muavuti la muvikalanu lexe, “Ia eni no mine nenilo mivoꞌoleli la eni amitema sie Romu manina.” \v 29 \x + \xo 22:29 \xt Apo 16:38\x*La sou alaxu vilesisi ꞌo la, ta mitema sou ꞌotoꞌoto iloꞌa kisiꞌa ta mitema sou ꞌotoꞌoto ne italiꞌi sou la uasi. Anu mumamaꞌu xo anu itema sie Romu manina ia anu musakiinu no anu seni. \s1 Ta Tatila sou Ivelunu Vaivaikala Milomusou Vaikala Noxou Paulo \p \v 30 Voxo vile iliꞌi, la kisiꞌa ta mitema sou ꞌotoꞌoto mumasaxa lexe ta Iutaia ipalaꞌanixu susu maꞌia ane Paulo muꞌoxonu manina. La sou anu mululusou no anu seni, io muvikala pekiaꞌu noxiꞌa ta tatilasiꞌa ta ailiꞌi iloꞌa ta tatila sou ivelunu vaivaikala mukalusi sou mipita la sou anu mupalusou Paulo muneꞌe sou mutulusou no ieꞌi. \c 23 \p \v 1 Xe Paulo mumatakisiꞌa ta tatila sou ivelunu vaivaikala ne la muvikalaneꞌi lexe, “Ta vivilo, noxou Lataua iou la eni emomomo sou eꞌoxo xaixaiou no anu xavutala lailaixesi mo a muneꞌe mutalo vaimomo ꞌo, io axavutala lexe aꞌoxonu ꞌilixo vile masua uasi.” \v 2 \x + \xo 23:2 \xt Ioa 18:22-23\x*Anu muvikala aloxo ne, la kisiꞌa ta ailiꞌi e ualasou lexe Ananiasi ne muvikala pekiaꞌu noxiꞌa ta mitema e mitulu ꞌalai noxou ne lexe isavalou anaxu ne. \v 3 \x + \xo 23:3 \xt Mat 23:27\x*Ia Paulo muavuti la muvikalanu lexe, “Lataua usavaline xo nini loxo vimelu e mikaukavunu mukea no ale io no nano ne nuniꞌu. Nini neneꞌe nexolu sou netelo vaikala sou lapuloto noxilo, ia nini mene la nealasou lapuloto sou nepalusiꞌa misavalilo.” \v 4 Xe aneꞌi e mitutulu ꞌalai noxou Paulo ne miavuti la mivikalanu lexe, “Ae, nini namamaꞌu sou navikalanu kisiꞌa ta ailiꞌi noxou Lataua no anu vaivaikala aloxo ne uasi.” \v 5 \x + \xo 23:5 \xt Mul 22:28\x*La sou Paulo muvikala lexe, “Ta vivilo, eni alavusou itema ne lexe anu kisiꞌa ta ailiꞌi noxou Lataua uasi. La sou eni evikala loxo ne, ia eni emamaꞌu xo vaikala noxou Lataua vile muvikala aloxo ꞌo, ‘Mamu sou ngingi ngavikala masua noxiꞌa ta tatilasinge.’” \p \v 6 \x + \xo 23:6 \xt Apo 26:5\x*Ia Paulo mulavusiꞌa lexe aneꞌi seꞌi noxiꞌa ta tatila sou ivelunu vaikala ne ta Sadokaio xe seꞌi ne ta Palisaio mineꞌe. La sou anu muvikala tatila noxiꞌa ta tatila sou ivelunu vaikala aloxo ꞌo, “Ta vivilo, eni amitema sou Palisaio mo ꞌiliꞌa. La sou eni atulu no ꞌa vaivaikala vaimomo ꞌo, xo eni aloopalanu tulu noxiꞌa ta mitema aneꞌi ane misoisoli no anu lulu.” \v 7 No mine anu muvikala aloxo ne, la aneꞌi mixavutala iouiou mo miꞌoto sou anaxaꞌa, la sou ikalipala muxali nonixi noxiꞌa ta Palisaio iloꞌa ta Sadokaio. \v 8 \x + \xo 23:8 \xt Mat 22:23\x*Xo ta Sadokaio mivikala lexe angelo uxolu uasi, mo uleenu uasi kalumo mo itema usoli ka utulu la uasi. Ia ta Palisaio siꞌa mimuxaxu taneꞌi no anu mimii mukalusi ne lexe anu manina. \p \v 9 Xe aneꞌi miavuti la miꞌava toxotoxoxu la sou ta mitema sou lavulavu no ꞌa lapuloto e aneꞌi ta Palisaio ne miavuti mitulu mitoloxaxa sou io mivikala lexe, “Nexi tamaisou itema ane ꞌo uꞌoxo susu vile uasi. Ia loxo ꞌo io uleenu vile, uasi la angelo vile noxou.” \v 10 La aneꞌi miꞌotosou anaxaꞌa mole ꞌotoꞌoto muxali tatila manina. La sou kisiꞌa ta mitema sou ꞌotoꞌoto mumaisou la mumamaꞌu manina, xo loxo ꞌo io Paulo uxoto mautu tamei no avoꞌa la sou muvikala pekiaꞌu mo mupalusiꞌa ta mitema sou ꞌotoꞌoto miluꞌe sou milaxinu Paulo noxiꞌa sou milaixu no taasiꞌa. \p \v 11 \x + \xo 23:11 \xt Apo 27:24; 28:16, 23\x*Iliꞌi no ꞌolovoxo ane ne, la Tila muxali mutulu ꞌalai noxou Paulo io muvikalanu aloxo ꞌo “Natulu pekiaꞌine mo naꞌume mamu. Xo Eni emasaxa lexe nini naaꞌaloxu ualasilo lai ne Romu ꞌo loxo neaꞌaloxu ne Ielusalemu.” \s1 Ta Iutaia Misakiinu Vaikala sou Lexe Ivau Paulo Usoli \p \v 12 Xe no kakau ꞌo, la aneꞌi ta Iutaia mipita laoluxaꞌa sou misakii vaikala lexe ipelemu la iꞌani mo iie uasi utalo no mine ivau Paulo usoli. \v 13 Ta mitema e misakii vaikala ne aneꞌi ta mitema itemaxu tamei mo moseꞌi la. \v 14 Aneꞌi milai noxiꞌa ta tatilasiꞌa ta ailiꞌi mo ta tatila noxiꞌa ta mitema noxiꞌa ta Iutaia mivikalaneꞌi lexe, “Nexi tesakii vaikala pekiaꞌu aloxo ꞌo, nexi umomomo sou taꞌani uasi utalo no mine tavaꞌu Paulo usoli. \v 15 \x + \xo 23:15 \xt Apo 25:3\x*La sou vaimomo ꞌo, ngingi ta tatila sou ngavelunu vaivaikala ne ngelinga mulai noxou kisiꞌa ta mitema sou ꞌotoꞌoto vile sou ngaꞌoxo loloxu lexe isaxanu Paulo uneꞌe noxinge sou ngataliꞌisou laixe sou ngaxalisou susu noxou. La sou nexi talooxu xe anu uneꞌe la uneꞌe uxali noxinge uao, la nexi tavaꞌu usoli.” \p \v 16 Ia no mine aneꞌi mivivikala loxo ne, la Paulo vimou sema ꞌilie anu a muxoxolu ne, la sou mulomusou vaikala ane ne, la anu mulai no tani noxiꞌa ta mitema sou ꞌotoꞌoto sou muvikalanu Paulo. \v 17 Xe Paulo mulomu aloxo ne, la muꞌavalou tila vile noxiꞌa ta mitema sou ꞌotoꞌoto la muvikalanu lexe, “Nanoꞌu maulu ꞌo mo nalaixu noxou kisinge, xo anu munoꞌu vaivaikala moseꞌi sou uvikalanu no anu.” \v 18 La sou anu munoꞌu sou mulaixu noxou kisiꞌa, la muvikalanu lexe, “Paulo e anu muxolu no taasou navunavu muꞌavalilo la muvikalaleli lexe aneꞌenu maulu ꞌo noxine xo anu iou vaivaikala moseꞌi sou ulemolu noxine.” \p \v 19 Xe kisiꞌa ne muavuti, la mukasi noxou maulu ne avolu sou ilou milai mitulu vaꞌaxu la mutalisou lexe, “Mii maꞌia ane nini namasaxa lexe naneꞌe navikalalelixu ꞌo?” \v 20 La anu muvikalanu lexe, “Ta Iutaia misakii vaikala vile mukalu, sou miꞌoxe neꞌiela, la iꞌoxo loloxene lexe nasaxanu Paulo ulai noxiꞌa ta tatila sou ivelunu vaivaikala sou italiꞌisou laixe no anu tavaꞌu susu noxou. \v 21 Ia nalomuxaꞌa mo napalusou Paulo ulai noxiꞌa mamu. Xo ta mitema itemaxu tamei noxiꞌa mo moseꞌi la ne aneꞌi a ixoxolu iloloo mo mipelemu sou iꞌani xe iie uasi ulai uxali no mine aneꞌi ivau usoli. Mo aneꞌi a iloloo mo ixoxomaiou vaikala makolinu noxine.” \p \v 22 La sou kisiꞌa ta mitema sou ꞌotoꞌoto ne mupalusou maulu ne mulai la muvikalanu lexe, “Nini navikalanu itema vile no anu mii e nevikalalelixu ꞌo mamu.” \s1 Mivulanu Paulo Mulai Noxou Peliki Tila Muxolu Musaxilaꞌu Xalee Lia Tila ne Iutaia \p \v 23 Xe anu tila noxiꞌa ne muavuti la muꞌavaliꞌa ta tatila tamei noxiꞌa ta mitema sou ꞌotoꞌoto ne sou muvikala pekiaꞌu noxiꞌa ilou lexe, “Inoꞌa ta mitema sou ꞌotoꞌoto itemaxu mavulovexa vile, xe aneꞌi ane mitelo noxiꞌa ta oosi mavulovexa muxatele tamei, mo aneꞌi ane itavule lalumiso itemaxu mavulovexa vile kalumo. Sou ngalutu maasi no a aso iou muxatele tamiꞌa no ꞌolovoxo ꞌo sou ngalai ne Kaisalia. \v 24 Nini nalosou Paulo ta oosi moseꞌi kalumo mo sou uiiave no anu mo nasaxilaꞌu laixesi sou nalai naxalixu noxou Peliki anu itema sou usaxilaꞌu xalee lia tila ne Iutaia.” \v 25 Kisiꞌa ta mitema sou ꞌotoꞌoto mukaukavunu uoli voloxu vile kalumo sou inoꞌu ulai sou ilosou Peliki muvikala aloxo ꞌo, \v 26 “Eni Kulaudio Lusio, Eni esovanu aso laixe ulai noxine mo ekaukavu vaivaikala ano ꞌo ulai noxine, nini tila Peliki e nini nasaxilaꞌu xalee lia tila ne Iutaia. \v 27 \x + \xo 23:27 \xt Apo 21:30-33; 22:25-27\x*Sou avikalaneni aloxo ꞌo. Itema ane ꞌo ne ta Iutaia mitetelisou mo miꞌoxo lexe ivau usoli. Ia eni noxiꞌa ta mitema sou ꞌotoꞌoto noxilo teutululunu xo eni elavusou lexe anu itema sie Romu. \v 28 \x + \xo 23:28 \xt Apo 22:30\x*La sou eni emasaxa lexe alavusou lexe tavaꞌu maꞌia la sou aneꞌi milalixu sou utulu no ꞌa vaivaikala, la elaixu noxiꞌa ta tatila sou ivelunu vaivaikala. \v 29 La eni exalisou lexe aneꞌi mitaliꞌitaliꞌisou mo milaixu sou utulu no ꞌa vaivaikala ne sou lapuloto noxiꞌa ta Iutaia. Ia mii ane ne anu umomomo sou nenge tatelonu vaikala sou noxou itema mo tavaꞌu usoli xe tatatuxu no taasou navunavu uasi. \v 30 \x + \xo 23:30 \xt Apo 23:16-23; 24:1-9\x*Ia no mine eni elomusou aneꞌi misakiinu vaikalasou lexe ivau usoli la sou eni epalusou mupalea mulai noxine. Eni kalumo evikala pekiaꞌu noxiꞌa sou lexe ilai iaꞌalomeni no anu tavaꞌu lexe aneꞌi ilaixu sou utulu no ꞌa vaivaikala vitanisi noxou.” \p \v 31 Ioxe ta mitema sou ꞌotoꞌoto miavuti la mimulinu vaikala pekiaꞌu noxou tila noxiꞌa la sou mukasi noxou Paulo sou iloꞌa milutu no ꞌolovoxo lixinu ne sou milai mixali no tuala tila ne Antipatilisi. \v 32 Xe no anu voxo vile iliꞌi la ta mitema sou ꞌotoꞌoto mitaliꞌisiꞌa aneꞌi ane mitelo noxiꞌa ta oosi sou misaxanu Paulo milaixu ne Kaisalia. Io aneꞌi seꞌi milivu no taasiꞌa. \v 33 No mine aneꞌi ane mitelo noxiꞌa ta oosi ne mixali ne Kaisalia, la milosou Peliki anu itema sou usaxilaꞌu xalee lia tila ne Iutaia ne uoli voloxu ne xe milailixu Paulo kalumo sou miꞌitalonu no avolu. \v 34 Xe anu muitisou vaivaikala no anu uoli voloxu ne mukalu, la sou mutaliꞌisou Paulo lexe, “Nini itema sou xalee lia tila ane ꞌei?” La anu mukolinu lexe, “Eni itema sou xalee lia tila ne Kilikia.” \v 35 Xe anu mulavusou aloxo ne, la muvikalanu lexe, “Eni alomusine no mine aneꞌi ane mitelo vaikala noxine ne ixali.” La sou anu muvikala pekiaꞌu noxiꞌa sou lexe itatuxu Paulo no tani tatila noxou Elodesi. \c 24 \s1 Paulo Mutulu no Anu Vaivaikala no Iou Peliki \p \v 1 Ioxe voxo taꞌuve mupolo mukalu, la kisiꞌa ta ailiꞌi Ananiasi iloꞌa ta tatila noxiꞌa ta Iutaia moseꞌi mo itema sou uvelunu vaikala e ualasou lexe Tetulusi ne miluꞌe ne Kaisalia sou mitelonu vaivaikalaiꞌa noxou Paulo no iou tila sou usaxilaꞌu xalee lia tila ne Iutaia. \v 2 Xe no mine tila sou usaxilaꞌu xalee lia tila ne Iutaia muꞌavalou Paulo muꞌuna, la Telutulusi musokosou muxalixu susu noxou Paulo no iou Peliki aloxo ꞌo, “Nexi texolu seꞌisisi laixe maxuveeni no anu saxilaꞌu noxine, Tila Peliki. Mo xavutala laixe noxine anu mupaipounu mimii sou uxali laixe no anu xalee tuala tila no nano ꞌo. \v 3 Nexi talemo laixe noxine, tila Peliki no anu mimii ane ne la nexi taꞌosasine manina musuku no xalee xalee tuala mukalusi. \v 4 Ia sou loxo nexi taꞌoxoneni natotosa no anu vaivaikala maxuveeni mamu. La sou eni alinga lexe nini naꞌoxonu laixe loxo sou nalomusou vaikala noxixe. \p \v 5 \x + \xo 24:5 \xt Apo 17:6\x*Nexi texalisou itema ane ꞌo lexe anu itema vile sou uꞌoxonu susu sou uaavutinoxu ꞌotoꞌoto no taineꞌi ta Iutaia no xalexalee tuatuala mukalusi. Mo anu ne muuli noxiꞌa laꞌoluxaꞌa vile lalotu kalavoi e ilemeꞌa lexe ta Nasalini. \v 6 \x + \xo 24:6 \xt Apo 21:28-30\x*Mo mutovo sou lexe uꞌoxo masuanu vimelu sou tani tila noxou Lataua kalumo. La sou nexi tetetelisou. \v 7 \f + \fr 24:7 \ft Ia kisiꞌa ta mitema sou ꞌotoꞌoto ualasou lexe Lusio muneꞌe no ꞌa xavi sou mulaxinu muxexeenu no avoxe.\f* \v 8 Io muvikala pekiaꞌu noxiꞌa sou ta mitema itelo vaikala noxou sou lexe ineꞌe itulu no ieni sou vaivaikala. Ia lexe nini mene natalitaliꞌisou laixe, loxovaa nini nalavusou vaivaikala ane nexi tatelonu noxou ꞌo ne manina sou?” \p \v 9 Xe ta Iutaia miavuti la misolonu vaikala e mitelo noxou Paulo ne la mivikala lexe vaivaikala ane Telutulusi mulemo ne anu manina. \v 10 Xe no mine tila sou usaxilaꞌu xalee lia tila mutovolaꞌi mulai noxou Paulo sou lexe uvikala, la anu mukolinu aloxo ꞌo, “Eni elavu lexe nini nexaxai sou nexililieꞌi sou tuꞌutuꞌumaxu noxiꞌa ta mitema tauu ie tapiena no anu tuala xalenu ano. La sou vaimomo ꞌo eni aꞌosasi sou aꞌoxonu vaikala ulai noxine sou latolosilo. \v 11 Lexe nini nataliꞌi la nini umomomo sou nalavu lexe eni alai telo ne Ielusalemu sou alotu ulai noxou Lataua voxo mavulovexa mo muluꞌe no lia tameisi io usuku uasi. \v 12 Ia ta mitemaxeni e mitelo vaikala noxilo ixalisilo lexe nexi noxou itema vile taꞌotosou ananexe no anu taasou lalotu tatila noxou Lataua mo aavutilixu xavutalaiꞌa ta mitema laꞌoluxaꞌa no nano no anu taasou lalotu noxiꞌa ta Iutaia, mo no nano no tuala tila ne uasi. \v 13 Mo aneꞌi imomomo sou ilemo lexe susu ane aneꞌi itelonu vaikala uneꞌe noxilo ne manina ꞌo uasi. \v 14 Ia anu aloxo ꞌo, eni avikalaneni lexe eni elotu noxou Lataua noxiꞌa ta xaixasinge no mine emulinu voteꞌi noxou Tila ane ilemo lexe laꞌoluxaꞌa vile lalotu kalavoi. Eni emuxaxu taleli no anu mimii mukalusi ane muisalili no anu lapuloto noxou Mosesi mo mii ane ta mitema sou palomatana mikaukavunu. \v 15 \x + \xo 24:15 \xt Ioa 5:28-29\x*Xe loopala noxilo ne anu iouvilesisi noxiꞌa ta mitema ta Iutaia ane ꞌo. Nexi taloopala mulai noxou Lataua lexe iliꞌi la ta mitema ane ta lailaixe mo ta masumasua e misoisoli ne itulu imauli la. \v 16 La sou eni pekiꞌailo utotomu sou asaxilaꞌu opoleli uxolu uisalili no iou Lataua mo no ieꞌi ta mitema kalumo. \p \v 17 Ioxe eni exolu no tuala vaꞌavaꞌaxu tauu ie ta piena mukalu, la eni eneꞌe ne Ielusalemu sou elailixu suꞌuli seꞌi ulaisou usuꞌulineꞌi ta mitema ane xaꞌa laꞌilali ilou iꞌa tokolomo uasi. Xe eꞌoxonu iaiama seꞌi mulai noxou Lataua. \v 18 \x + \xo 24:18 \xt Apo 21:17-28\x*No mine eni eꞌoxonu iaiama sou axali malemalenga no nano no taasou lalotu tatila noxou Lataua, la aneꞌi mixalisilo mine eni eꞌoxonu loxo ne. La no voxo ane ne nexi noxiꞌa ta mitema tapiena uasi mo eni aꞌuna no anu ꞌava vile uasi. \v 19 Ia ta Iutaia moseꞌi meꞌa no xalee lia tila ne Asia a mixolu. Ia laixe lexe ixali no ieni mo iaꞌaloxu susu moseꞌi noxilo lexe aneꞌi milavusou. \v 20 Ia lexe uasi la aneꞌi ane mixolu ꞌo ivikala lamana no anu susu maꞌia ane aneꞌi mixalisou noxilo no ieꞌi ta tatila sou ivelunu vaivaikala. \v 21 \x + \xo 24:21 \xt Apo 23:6\x*Ia mii vilesisi ane eni eꞌavamolu no mine eni etulu no ieꞌi no ꞌa aloxo ꞌo, ‘Ta mitema ane misoisoli ne itulu imauli la. Tavaꞌu a loxo ne, la sou nini natulusilo no anu vaivaikala no iengi vaimomo.’” \p \v 22 \x + \xo 24:22 \xt Apo 23:26\x*Ia Peliki ne anu mulavu laixe no anu voteꞌi noxou Tila ane ne la sou musukunu voxo sou vaivaikala, la muvikala lexe, “No mine kisiꞌa ta mitema sou ꞌotoꞌoto ualasou lexe Lusio uneꞌe la sou eni alomusou mo alapunoxu vaivaikala noxinge.” \v 23 Anu muvikala pekiaꞌu noxou tila noxiꞌa ta mitema sou ꞌotoꞌoto sou uꞌitalonu Paulo no anu taasou navunavu ia ulosou navunavu pekiaꞌu malaxo uasi ia no anu tani taiinu moseꞌi, la uapixaꞌa ta menexu sou ineꞌe noxou mo isuꞌulinu no anu mimii seꞌi sou isaxilaꞌu uasi. \p \v 24 Voxo moseꞌi mupolo mukalu, la Peliki ilee semau Dalusila ane sie Iutaia ne mineꞌe mixali, la anu muꞌavalou Paulo muneꞌe sou milomusou mine anu muaꞌalo no anu ꞌilixosou itema umuxaxu tanu noxou Kalisito Iesu. \v 25 Xe no mine Paulo muaꞌalo muvula no anu ꞌiliꞌilixo lailaixe mo saxilaꞌu muamuaꞌinenge mo voxo sou Lataua ututulusinge no anu vaivaikala iliꞌi, la Peliki ne muꞌume la muvikala aloxo ꞌo, “Aꞌalo mutalo aloxo ne o sou vaimomo ꞌo. Io nini nalai. Io no mine eni axalisou voxo taiinu vile, la eni aꞌavaline naneꞌe la.” \v 26 No ano voxo ngiou ane ne, la anu muloloopala lexe Paulo uxolixolinu mo ulosou lamoli sou lexe ululusou, la sou anu muꞌavalou utotomu sou ilou mivivikala. \p \v 27 Tauu leleꞌe tamei mukalu, la itema e ualasou lexe Polukiusi Fesuto munoꞌu Peliki tanixu. Ia Peliki mumasaxa lexe uꞌoxo ta Iutaia oponeꞌi laixe noxou la anu iou muvaxau Paulo muxolu no nano no anu tani sou navunavu ne. \c 25 \s1 Paulo Mutulu no Anu Vaivaikala no Iou Fesuto \p \v 1 Ioxe Fesuto muxali tila no xalee lia tila ne Iutaia. Anu muxali muxolu no xalee lia tila ne Kaisalia voxo tatalu, mukalu la anu mulai telo ne Ielusalemu. \v 2 \x + \xo 25:2 \xt Apo 24:1\x*La ta tatila noxiꞌa ta ailiꞌi iloꞌa ta tatila noxiꞌa ta Iutaia mixali mitulu no iou sou mixalixu vaivaikalasou susu maꞌia ane Paulo muꞌoxonu. \v 3 \x + \xo 25:3 \xt Apo 23:15\x*Aneꞌi milinga pekiaꞌu noxou Fesuto lexe ulomuxaꞌa sou uvulanu Paulo ulai ne Ielusalemu xo aneꞌi milalaxi mo miloo sou lexe ulai la ivau no voteꞌi. \v 4 Ia Fesuto muavuti la mukolinu vaikala noxiꞌa aloxo ꞌo, “Paulo ne eni atetelisou uxolu lai ne Kaisalia. Ia eni melosi a sexasisi sou alai lai ne. \v 5 La sou anu laixe lexe ngingi ngapalusiꞌa ta tatila moseꞌi noxinge ne ineꞌe sou noxiꞌa talai mo iꞌoxo pekiaꞌunu vaikala sou susu utelo noxou mitema ne alai ne lexe anu muꞌoxonu mii moseꞌi mususu.” \p \v 6 Anu iloꞌa lexe ixolu voxo muxatele tatalu xe uasi la voxo mavulovexa, la sou anu muulaxuneꞌi sou muluꞌelai ne Kaisalia. Xe no anu voxo ane vile la, la anu muxolu sou mutilovosou vaivaikala, la sou anu muvikala pekiaꞌu lexe ineꞌenu Paulo uxali no iou. \v 7 \x + \xo 25:7 \xt Apo 24:5-6\x*Xe no mine Paulo muneꞌe muxali, la ta Iutaia aneꞌi ane meꞌa ne Ielusalemu mineꞌe ne mitulu mixaliliiou sou mixalixu vaikala ta piena sou susu masumasua mutelo noxou e umomomo sou aneꞌi ivikala lexe anu manina no anu uasi. \v 8 La sou Paulo muxilili la muvikala aloxo ꞌo, “Eni aꞌoxonu susu vile no anu lapuloto noxiꞌa ta Iutaia uasi mo aꞌoxonu susu vile no anu taasou lolotu tatila noxou Lataua uasi mo aꞌoxonu susu vile noxou Kaisari uasisi manina.” \p \v 9 Ia Fesuto mumasaxa lexe uꞌoxo ta Iutaia taneꞌi laixe noxou, la sou muvikalanu Paulo aloxo ꞌo, “Lexe nini nemasaxa la nalaitelo ne Ielusalemu mo natulu no ieli mo alomusou vaivaikala noxine sou susu maꞌia ane aneꞌi mitelonu noxine ne?” \v 10 Ioxe Paulo muavuti la mulivunoxu taliꞌi noxou aloxo ꞌo, “Eni vaimomo ꞌo si a atutulu noxou Kaisari no nano no anu tani sou utilovosou vaivaikala noxiꞌa ta mitema ꞌo. La sou anu laixe lexe nini natilovosou vaivaikala noxilo ano ꞌo. Eni aꞌoxonu susu vile noxiꞌa ta Iutaia uasi aloxo nini mene nelavusou laixe ne. \v 11 Ia lexe eni eꞌoxonu susu vile umomomo sou eni asoli la eni amomomo sou aꞌume uasi. Ia lexe vaivaikala ane ta Iutaia mineꞌe mitelo noxilo ne anu manina uasi, la itema vile umomomo sou uꞌitaloleli alai no avoꞌa uasi. Eni amasaxa lexe Kaisari ulomusou vaikala noxilo.” \v 12 Ioxe iliꞌi no mine Fesuto muvivikala noxiꞌa ta mitema aneꞌi ane sou ilosou xavutala ne mukalu, la sou anu muvikalanu Paulo aloxo ꞌo, “Nini nemasaxa lexe Kaisari ulomusou vaikala noxine. La sou nini nalai noxou.” \s1 Fesuto Mutaliꞌisou Tatananu Tuala Axulipa sou Ulomusou Vaivaikala Noxou Paulo \p \v 13 Voxo moseꞌi mupolo mukalu, la tatananu tuala e Axulipa ne ilee Belunike mixali ne Kaisalia sou imaxaꞌu latiloxo noxiꞌa ulai noxou Fesuto. \v 14 \x + \xo 25:14 \xt Apo 24:27\x*Xe no mine aneꞌi mixolu voxo ta piena lai ne, la Fesuto muvikalasou tuꞌumaxu noxou Paulo mulai noxou tatananu tuala. La anu muvikala aloxo ꞌo, “Itema vile e uxoxolu ꞌo ne Peliki mumulaxu no anu taasou navunavu mo a uxoxolu o ia anu mulai. \v 15 La no mine eni elai ne Ielusalemu, la ta tatilasiꞌa ta ailiꞌi iloꞌa ta tatila noxiꞌa ta Iutaia mixalixu vaikala sou susu e mitelonu noxou. Mo milinga noxilo sou avikala lexe anu itema sou umamulo lapuloto. \v 16 Ia eni evikalaneꞌi lexe, ‘ꞌIlixo noxiꞌa ta Romu aloxo ne uasi. Ia anu laixe lexe itema ne iloꞌa ta mitema ane mitelonu vaivaikala mutelo noxou ne ineꞌe itulu no anu vaivaikala, la anu umomomo sou muxilili la muvikala no anu vaivaikala maꞌia ane aneꞌi mitelo noxou ne.’ \v 17 La sou no mine aneꞌi mimuleli lai ne, la eni alapu voxo sou mii ane ne uasi. Ia no anu voxo ane vile iliꞌi, la eni exolu sou eꞌavamolu pita sou vaivaikala. La sou evikala pekiaꞌu sou ineꞌenu itema ne no nano. \v 18 Xe no mine ta mitema sou itelo vaikala miavuti sou ivikala, la aneꞌi mitelo vaikala sou susu vile uasi ane eni exavutala lexe aneꞌi itelo vaikala no anu. \v 19 Ia aneꞌi iloꞌa anaxaꞌa sou mii moseꞌi no anu lalotuiꞌa mo sou mitema ane musoli e ualasou lexe Iesu, ia Paulo muaꞌalo lexe Anu mumauli. \v 20 La eni ne xavutalaxeni lamana sou atilovosou mo axalisou mii ane loxo ne tavaꞌu uasi. La sou eni etaliꞌisou aloxo ꞌo lexe anu umasaxa la ulai ne Ielusalemu, mo utulu no anu vaivaikala sou susu ane aneꞌi mitelonu noxou ne lai ne. \v 21 Ia xo Paulo muꞌoxolinga noxou sou lexe utetelisou uxolu utalo no mine tila noxiꞌa ta Romu molu ulomusou vaikala noxou. La sou eni evikala pekiaꞌu sou lexe itetelisou ixolu utalo no mine eni apalusou ulai noxou Kaisari.” \v 22 Aloxo ne, la sou Axulipa muvikala mulai noxou Fesuto lexe, “Eni emasaxa sou lexe eni melo alomusou vaikala noxou mitema ane ne.” La anu mukolinu lexe “Neꞌiela, la sou nini nalomusou vaikala noxou.” \s1 Paulo Mutulu no Iou Axulipa \p \v 23 No anu voxo ane vile, la Axulipa ilee Belunike mimulaxu tokolomoiꞌa lailaixe, ka iloꞌa kisiꞌa ta mitema sou ꞌotoꞌoto mo ta mitema miulaxu tuala tatila mulai no nano no tani sou pita. Xe no anu vaikala pekiaꞌu noxou Fesuto, la aneꞌi mineꞌe miꞌunanu Paulo. \v 24 Xe Fesuto muavuti la muvikala aloxo ꞌo, “Tatananu tuala Axulipa, mo ngingi ukalusi e ngeneꞌe ngepita ꞌo, ngingi ngamaisou itema ne. Ta Iutaia laꞌoluxaꞌa lololi ne mixalixu masaxa noxiꞌa silo ne Ielusalemu mo lai ne Kaisalia, la aneꞌi miꞌavaꞌava lexe anu umomomo sou uxolu umauli usuku la uasi. \v 25 Ia eni axalisou lexe anu uꞌoxonu mii vile ane anu umomomo sou anu usoli no anu uasi. Ia xo anu molu mulinga mulai noxou tila noxiꞌa ta Romu. La sou eni emuxaxu xavutala lexe apalusou ulai ne Romu. \v 26 Ia eni alavusou mii vile manina sou Paulo, sou eni akaukavunu mo ulai noxou tila ne uasi. Aloxo ne la sou eni eneꞌenu no ieni tatananu tuala Axulipa, mo aneꞌi mukalusi ꞌo. Mo sou lexe nenge nengeꞌa talomusou lexe taxalisou tavaꞌu susu ne, la sou eni akaukavunu ulai. \v 27 Xo eni exavutala lexe anu laixe uasi sou tapalusou itema sou unoꞌu navunavu vitanisi, io taaꞌalo lamana no anu vaivaikala sou susu ane mitelo noxou uasisi, uasi.” \c 26 \p \v 1 La sou Axulipa muvikala mulai noxou Paulo aloxo ꞌo, “Laixe lexe nini mene navikalasine.” La Paulo muavuti sou mutovolaꞌi no avolu mo musokou sou muvikala sou muꞌoxo latolosou. \v 2 “Tatananu tuala Axulipa. Eni examuli laixe sou atulu no ieni vaimomo ꞌo sou loxo aꞌoxonu latolosilo no anu vaivaikala mukalusi ane ta Iutaia mitelonu noxilo. \v 3 Xo nini nelavu laixe no anu ꞌiliꞌilixo mukalusi noxiꞌa ta Iutaia mo no anu mimii ane telavusou taꞌotosou ananexe sou. La sou eni alinga noxine lexe naxolu seꞌisisi mo nalomu laixe uneꞌe noxilo. \p \v 4 Ta Iutaia mukalusi ne milavusou maulixo mo xoluxoluxo no mine molomoloxo mo milavusilo no mine eni esokou xaixai noxilo no nano no xalee tuala tila noxilo mo ne Ielusalemu kalumo. \v 5 \x + \xo 26:5 \xt Pil 3:5-6\x*Aneꞌi milavusilo maxuveeni mo lexe imasaxa la umomomo sou iaꞌaloxu lexe eni emulinu voteꞌi pekiaꞌu noxixe iouvilemo sou talotu noxou Lataua la eni ne exali axo Palisaio vile. \v 6 \x + \xo 26:6 \xt Apo 23:6; 28:20\x*Ia loopala noxilo no anu mii maꞌia ane Lataua musakii vaikala sou noxiꞌa ta xaixasinge, la sou eni a atulu no anu vaivaikala sou vaimomo ꞌo. \v 7 Vaikala e misakiinu ne ane ta mata noxinge ta Isilaeli mavulovexa mo muluꞌe no lia tamei iloloopala sou lexe imaisou uxali manina no mine loxo aneꞌi ilolotu noxou Lataua no aso mo no ꞌolovoxo utotomu. Nini tila. Ta Iutaia itulusilo no anu vaivaikala ꞌo xo eni loopala ane nesi. \v 8 Sou tavaꞌu loxovaa ane ngingi ukalusi ngaxavutala lexe ngingi ngamuxaxu tangengi lexe Lataua umomomo sou utulusiꞌa aneꞌi ane misoisoli uasi ꞌo? \p \v 9 \x + \xo 26:9 \xt Apo 8:3\x*Eni kalumo exavutala lexe anu laixe sou eni aꞌoxonu mii mukalusi seꞌi e umomomo sou uꞌoxo masuanu Iesu sie Naseleti ualasou. \v 10 Mo mimii ane nesi eni eꞌoxonu ne Ielusalemu. No anu xavi noxiꞌa ta tatilasiꞌa ta ailiꞌi, la eni emuxaxaꞌa ta mitema ta piena noxou Lataua, no nano no anu tani sou navunavu, mo no mine ta tilasiꞌa iveꞌa isoli, la eni kalumo apalaꞌanixu masaxa noxilo sou lexe aneꞌi isoli. \v 11 Alaxu piena, la eni alutu alai no anu ta taasou lalotu noxiꞌa ta Iutaia mukalusi sou elosiꞌa ialuxu mo etovo eveꞌa sou lexe ixiu tumaliꞌa mo ivikala masua noxou Iesu. Eni laꞌiaxoiꞌa manina la elai kalumo no tuala tatila vaꞌavaꞌaxu sou aꞌoxo masuaneꞌi. \v 12 Mo no anu muamuaꞌi ane loxo ne vile, la eni elalai ne Temasukasi no anu xavi mo noxiꞌa ta tatilasiꞌa ta ailiꞌi, \v 13 Tila noxilo, no anu aso mukulupa, la eni emuamuaꞌi no voteꞌi, ia emaisou lamana vile molu no opo loxotolo ne kaaxu muaulixu aso ia muiei muneꞌe mutaasixe noxiꞌa ta menexilo e temuamuaꞌi ne. \v 14 La nexi mukalusi ne telapalapau telai no lia. Ia, eni elomusou itema vile muvikala muneꞌe noxilo no anu vaikala Evalaio aloxo ꞌo, ‘Saulo, Saulo, Loxovaa ane nini naꞌoxonu masualeli ꞌo? Anu pekiaꞌu noxine sou nini navalinu tavaineu mii ane anaanaxu.’ \v 15 La sou eni etaliꞌi aloxo ꞌo, ‘Nini ꞌenaꞌei, nini Tila?’ La Tila mukolileli aloxo ꞌo, ‘Eni Iesu ane nini naꞌoxo masumasualeli ꞌo. \v 16 Ia naavuti natelo mo natulu no tavaine. Eni exali noxine ne sou asosovosine aloxo itema sou xaixai noxilo vitanisi mo aloxo itema sou uaꞌaloxu mii maꞌia ne nini namaisou noxilo mo mii maꞌia ane eni amaxaꞌu noxine iliꞌi. \v 17 Eni aꞌumeneni noxiꞌa ta mitema noxine mo noxiꞌa ane ta Iutaia uasi. Eni apalusine noxiꞌa ta mitema aneꞌi ta Iutaia uasi, \v 18 \x + \xo 26:18 \xt Ais 42:16; Ep 2:2; Kol 1:13\x*sou nakisiinu ieꞌi mo naxiuneꞌi me ꞌa no anu isivoxo ineꞌe no anu lamana. Mo ixexee no anu xavi noxou satani io ineꞌe noxou Lataua mo sou Lataua ululusou susu noxiꞌa mo aneꞌi inoꞌu saxisaxilaꞌu noxou Lataua loxo aneꞌi ane mimuxaxu taneꞌi noxilo mo mixali ta mitema noxou Lataua maninasou.’ \v 19 Aolxo ne la sou tatananu tuala Axulipa, eni alomuxu mii loxo aipiepiena e molu no opo loxotolo. \v 20 Tei ne eni esoko eaꞌalo noxiꞌa aneꞌi ane mixolu ne Temasukasi mo noxiꞌa aneꞌi ane mixolu ne Ielusalemu, mo no xalee lia ne Iutaia mukalusi mo noxiꞌa ta mitema aneꞌi ane ta Iutaia uasi kalumo. Eni eaꞌalo lexe laixe sou aneꞌi ixiu oponeꞌi no anu ꞌilixo masumasua io ineꞌe noxou Lataua, mo ꞌilixoneꞌi umaxaꞌu lexe aneꞌi mixiu mukalu. \v 21 Tavaꞌu aloxo ne, la sou ta Iutaia mitetelisilo no taasou lalotu tatila noxou Lataua, mo miꞌoxe ivelo asoli. \v 22 Ia Lataua musuꞌulilelisi mo eni exolu laixe muneꞌe muxali no voxo ane vaimomo ꞌo, la sou eni atulu pekiaꞌilo ꞌo sou aaꞌalo lamana ulai noxiꞌa ta mitema vitavitanisi mo ta mitema ta tatila kalumo. Eni avikala iouvilesisi no anu mii maꞌia ane ta mitema sou palomatana iloꞌa Mosesi mivikala lexe uxali uasi. \v 23 \x + \xo 26:23 \xt Luk 24:44-47; 1Ko 15:20\x*Aneꞌi mivikala lexe Kalisito ne Anu utavule tuꞌumaxu e Anu itema sou utulu tei no anu soli, la sou Anu uaꞌaloxu lamana ulai noxiꞌa ta mitema noxou la mo ulai noxiꞌa ta mitema aneꞌi ane ta Iutaia uasi kalumo.” \p \v 24 No mine Fesuto mulomusou vaivaikala noxou Paulo ne la sou muavuti la mukaitolonu Paulo la muvikalanu aloxo, “Paulo, nini nenoꞌu lavulavu tatila la sou lavulvau noxine ne a uxovulaulaulixene mukalu.” \v 25 La Paulo muavuti la muvikala aloxo ꞌo, “Tila Fesuto, eni axovulaulau uasi. Mii maꞌia ane eni alelemolu ne, anu manina mo mulapu. \v 26 Tatananu tuala Axulipa anu munoꞌu lavulavu no anu mii ane eni umomomo sou avikala papaxe ulai noxou. Eni elavu lexe mii vile no anu mimii ano ꞌo ne utalume noxou uasi xo mimii ane ꞌo uxali no mailuꞌa uasi. \v 27 Tatananu tuala Axulipa, loxovaa nini nemuxaxu taneni no anu vaikala noxiꞌa ta mitema sou palomatana? Eni elavu lexe nini nemuxaxu taneni.” \p \v 28 La Axulipa muvikalanu Paulo aloxo ꞌo, “Nini nexavutala a loxovaa, no anu voxo ataxu se aloxo ꞌo ne, la nini namomomo sou naꞌoxoleli axali itema noxou Kalisito?” \v 29 La sou Paulo muavuti mukolinu aloxo ꞌo, “Voxo ataxu mo voxo veveeni ne anu mivile uasi, xo eni akilaka noxou Latauasi ne ninisisi uasi, ia aneꞌi ukalusi ane ilolomu noxilo vaimomo ꞌo ne umomomo sou ixali aloxo eni ꞌo. Ia eni amasaxa lexe nini nasakii no anu seni uasi loxo eni ꞌo.” \v 30 Xe tatananu tuala muavuti mutulu, la itema tila sou usaxilaꞌu xalee lia tila ne Iutaia mo Belunike mo aneꞌi ane iloꞌa mixolu ne mitulu kalumo. \v 31 No mine mipaxele sou milalaa, xe mivivikala ngatongatoꞌo la mivikala aloxo ꞌo “Itema ano ꞌo uꞌoxonu mivile masua ane umomomo sou usoli mo uxolu no anu taasou navunavu uasi.” \v 32 La sou Axulipa muvikala mulai noxou Fesuto lexe, “Itema ano ꞌo ne lexe anu ulinga sou utulu mo uvikala no iou Kaisari uasi, la nini umomomo sou nalulusou ulai.” \c 27 \s1 Paulo Mutelo no Lasipi sou Mulai ne Romu \p \v 1 Ioxe no mine nexi telutu sou lexe talai ne Itali, la aneꞌi mipalusiꞌa iloꞌa ta mitema e mixolu no taasou navunavu ne milai noxou tila noxiꞌa ta mitema sou ꞌotoꞌoto e ualasou lexe Iuliasi. Anu vile no nano no anu laꞌoluxaꞌa noxou tatananu tuala Auxusuto. \v 2 \x + \xo 27:2 \xt Apo 19:29\x*La sou nexi tetelo no lasipi vile e molu muneꞌe no tuala tila ne Adolamitiami. La sou anu lasipi molu loxo lai ne teꞌuna sou uꞌuna uuatu no tuatuala moseꞌi muxolu no luaki paꞌupaꞌumolu ne Asia. La sou telutu telai. La itema vile ualasou lexe Alisitaluko sie Tesalonika no xalee lia tila ne Makedonia anu a noxiꞌa tekei ne. \v 3 Xe no voxo vile iliꞌi la, la nexi telutu sou telai teꞌuna ne Saidoni la Iuliasi muꞌoxo ꞌilixo laixe noxou Paulo sou mupelemasaxa noxou lexe ulai umaisiꞌa ta menexu mo unoꞌu laꞌilali ilou mimii moseꞌi noxiꞌa. \v 4 Xe mukalu la nexi tetelo no lasipi la sou telutu telai la sivo toxoxaꞌa muneꞌe loxo no laxunexi, la sou nexi texexee teꞌuna ne paꞌumolu no ꞌa laꞌolu Kipulosi sou tepolopepeenu atume iou, xo atume ne xaviinu misevile sou uꞌoxe uꞌuouosixe. \v 5 La sou nexi teiave telai ꞌalai loxo no xalee lia tila ne Kilikia xe ne Pamfulia mukalu la sou nexi telai texali ne Mila no nano no xalee lia tila ne Lisia. \fig |alt="4th map" src="Paulrome.pdf" size="col" loc="Act 27:1—28:14" ref="Aposeli 27:5" \fig* \p \v 6 No mine nexi telai lai ne, la tila noxiꞌa ta mitema sou ꞌotoꞌoto mumaisou lasipi sie Alekisandolia vile ne mulutu sou lexe ulai ne Itali, la sou anu muꞌitalonexi no anu lasipi ane ne. \v 7 Ioxe nexi telutu lai ne la lasipi ne umomomo sou uiave xaviinu uasi mole nexi teiave seꞌisisi voxo tapiena mo ta mitema sou xaixai ne mitovo xavineꞌi sou mipamuxanu lasipi ne ia uiave xaviinu malaxo uasi xo sivo toxoxaꞌa mulivulivusou. Ia aneꞌi axiaxisi xo mole nexi telai texali no tuala tila ne Kuniidosi la sivo mutalunexe mole talai la ua. La sou nexi texiu telai no paꞌumolu laꞌolu Kiliti sou teꞌume tepolopepeenu atume iou. La nexi teiiave ꞌalai no kusinou ne Salumoni. \v 8 Xe ta mitema sou xaixai no lasipi ne miavuti la xavineꞌi manina sou mipamuxanu lasipi ne no luaki paꞌumolusi, la sou nexi teneꞌe texali no tuala vile e ilemo lexe Tanixu lasipi laixe\f + \fr 27:8 \ft No tanixu lasipi laixe sou uꞌuna no anu.\f* ne muxolu ꞌalai no tuala tila ne Lasia. \p \v 9 La voxo ta piena mukalu ia sivo ne muxolu pekiaꞌu xo mole mulaulixu sosovo sou voxo noxiꞌa ta Iutaia e sou ipelemu no anu la sou anu voxo sou xasi tatila la Paulo muvikalaneꞌi sou upeletotosiꞌa lexe, \v 10 “Ngalomu, eni elavusou lexe nenge talai maasi, la taxalisou sivo tatila la taꞌuoꞌuo mo lasipi ilou mimii tapiena ꞌo tasiauxu mo nenge kalumo.” \v 11 Ia tila noxiꞌa ta mitema sou ꞌotoꞌoto ne mulomusou Paulo muvikala aloxo ne, la anu ulomuxu uasi, ia anu mumulinu vaikala noxou itema sou usaxilaꞌa ta mitema sou xaixai sou lasipi ne ilou moosou lasipi. \v 12 Aneꞌi mitulu lai ne la mixamulinu sivo tatila misevile xo anu voxo sou sivo kalumo, la sou aneꞌi italume no xalee vile laixe uasi. La sou ta mitema tavuꞌalo no lasipi ne mivikala lexe, “Nenge taxexee no tuala ane ꞌo mo talai ne Pinikusi mo tatalume no anu sivo tatila ꞌo.” Tuala ne Pinikusi ne muxolu no nano ne Kiliti no xalee mulai loxo no mine aso uluꞌelai no anu. \s1 Sivo Muavutinoxu Xasi Toxoxaꞌa \p \v 13 No mine aneꞌi mimaisou sivo ane muneꞌe loxo no xalee toꞌo no anu ne xaviinu uasi la aneꞌi mixavutala lexe laixe sou ilutu ilai, la sou aneꞌi milapu axa e misakii no lamota sou mivau tuꞌumaxu lasipi no anu ne mutelo mukalu, la sou aneꞌi milutu sou lexe ilai iꞌuna ne Kiliti. \v 14 Ia maxuveeni uasi la, sivo vile xaviinu misevile. Sivo ane ne sivo molu mununa no anu laꞌolu. Sivo ane ne ilemo lexe, “sivo molu mununa.” \v 15 Sivo toxoxaꞌa ne muneꞌe mutuvuvaxa no lasipi ne la mulivu sou pekiaꞌu misevile mole ta mitema sou xaixai sou lasipi ne xavineꞌi sou ixiunu lasipi mo ilivu ne la umomomo uasi. La sou aneꞌi miꞌitalonu lasipi nesi sou sivo mutavulenu mulaixu no xalee ulai. \v 16 La sou mulai mupolopepeenu no anu laꞌolu vile kituꞌa ilemo lexe Kauda. Xe no mine laꞌolu se ne mutaluxu sivo sevile la nexi tetovo xavinexi la sou telapunu lasipi kituꞌa e lasipi ane tatila ulalapunu ne muneꞌe mutelo no anu lasipi ane tatila. \v 17 La ta mitema mimulaxu lasipi kituꞌa teitexi no ꞌa lasipi tatila. La sou ta mitema mipolo lamota sou misakiinu mipita no lia no anu lasipi ane tila ne. Sou lexe utetelisou lasipi ane tila ne sou pekiaꞌu. Mo sou no mine lexe anu uiave xe ulai utuvu no anu lialia ane muxolu no lia no luaki Silutisi ne, la anu upau uasi. Xe mukalu la sou aneꞌi miluꞌenu lavalava sou lasipi sou sivo mutavulenu lasipi. \v 18 Ia iliꞌi no voxo vile, la sivo ne ukalu uasi, anu muxali toxoxaꞌa mole ta mitema sou xaixai sou lasipi ne misokou sou mipeinu mimii seꞌi no lasipi ne sou muxexesou. \v 19 Xe no voxo tatalusou, la aneꞌi meꞌa mipeinu misomisou lasipi seꞌi. \v 20 Nexi temaisou lexe nexi umomomo sou tamaisou aso mo ta oto uasi voxo ta piena mo sivo tatila muꞌoxoꞌoxoneꞌi. La sou nexi ta piena ne texavutala lexe nexi tamomomo sou tamauli la uasi. \v 21 Voxo ta piena ne ta mitema iꞌani la uasi. La sou Paulo muavuti mutulu no nixi io muvikala aloxo ꞌo, “Ngingi ukalu ꞌo, ngalomu. Lexe ngingi ngalomuxosi io nengeꞌa taxolu no laꞌolu ne Kiliti ꞌo, la umomomo sou nenge nengeꞌa taxalisou voxo masua ane ꞌo loxo ꞌo uasi, mo umomomo sou ngingi ngapeinu mimii ta piena loxo ꞌo uasi. \v 22 Ia vaimomo ꞌo avikalangengi lexe ngingi ukalusi opongengi uai seꞌisisi, xo umomomo sou ngingi vile tasiaungenge uasi. Mimii no lasipi ilou lasipisi anu tasiau. \v 23 Xo vaimomo no ꞌolovoxo, la angelo noxou Lataua e eni noxou mo elotu noxou ne muneꞌe mutulu no paꞌumelo. \v 24 \x + \xo 27:24 \xt Apo 23:11\x*La muvikalaleli aloxo ꞌo, ‘Paulo naꞌume mamu, xo nini nalai sou natulu no iou Kaisari xe Lataua ulosine mauli noxinge ngingi ngexolu no lasipi ne.’ \v 25 Aloxo ne, la sou anu laixe lexe ngingi umomomo sou ngaꞌume uasi. Xo eni amuxaxu taleli noxou Lataua lexe mii ne uxali noxinge aloxo Anu mulemolu. \v 26 \x + \xo 27:26 \xt Apo 28:1\x*Ia sivo utavulenu ulai uꞌosonixu no laꞌolu vile.” \s1 Lasipi Muꞌoso La Muvalavala \p \v 27 Xe no voxo mavulovexa mo muluꞌe no lia tamiꞌa sou no ꞌolovoxo, la nexi tepuati telai no luaki e ualasou lexe Adolia no ꞌolovoxo lixinu manina. Xe no ꞌolovoxo lixinu ulai ꞌalai, la ta mitema sou xaixai no lasipi ne mixavutala lexe lasipi ne no anu luaki paꞌumolu. \v 28 Aloxo ne la sou aneꞌi mikalanu mii e sou itilovosou lautu no anu muluꞌelai no lia no lexa xe mitelo mitilovosou, la tilovosou lautu ne mumomomo loxo mita itemaxu tamei. La aneꞌi misuku sevile la, mukalu la mikalaanu mii e sou itilovosou lautu no anu ne mulai no lia la. Xe milapunu mutelo sou mitilovosou, la mitaxu muxali loxo mavulovexa tatalu la laoutuxu muluꞌelai. \v 29 Xe aneꞌi mimamaꞌu sou lexe loxo ꞌo io lasipi ulai utuvu no anu kulukulu, la aneꞌi misuanu axa e misakii no anu lamota ne tamiꞌa lololi no tau lasipi mulai no lia sou muvatuꞌumaxu lasipi sou mutulu. Io aneꞌi mikilaka sou lexe lamana palea. \v 30 Ta mitema sou xaixai no anu lasipi ne mikamuli voteꞌi sou lexe iꞌume no anu lasipi ne, la aneꞌi milaxalixu lasipi kituꞌa e mitelo misakii teitexi ne sou mikalavoi lexe aneꞌi isuanu axa seꞌi no anu uuli no lasipi kusinou sou uvatuꞌumaxu lasipi. \v 31 Xe Paulo muavuti la muvikalanu tila noxiꞌa ta mitema sou ꞌotoꞌoto ne aloxo ꞌo, “A lexe ta mitema ne ixolu teitexi no lasipi ꞌo si, la ngingi ngamauli.” \v 32 Xe ta mitema sou ꞌotoꞌoto miavuti la mixotonu lamota sou lasipi kituꞌa ne sou mulapau muluꞌelai no luaki. \p \v 33 Ioxe ꞌalaꞌalaisou lamana ukea la Paulo muavuti la muvikalaneꞌi aloxo, ‘Ngingi nganoꞌu ꞌani seꞌi mo ngaꞌou xo ngaꞌani uasi voxo mumomomo loxo mavulovexa vile mo muluꞌe lia tamiꞌa mukalu.’ \v 34 Aloxo ne la sou eni avikalangengi pekiaꞌu lexe ngaꞌou laꞌilali moseꞌi mo ngaꞌou sou uꞌoxo pekiaꞌinge. Xo ngalomu, ngingi vile umomomo sou tasiaungenge uasi. Ngingi ta piena ne maasi la ngamauli.” \v 35 Anu muvikalaneꞌi aloxo ne mukalu xe iliꞌi, la anu munoꞌu veleti ka mutulu no talaxaꞌa sou muvikala laixe noxou Lataua mukalu, la museꞌiseꞌinu sou mulosiꞌa mioꞌu. \v 36 Xe aneꞌi mukalusi oponeꞌi laixe mo miꞌosa la meꞌa minoꞌu laꞌilali sou mioꞌu. \v 37 Nexi mukalusi e texolu no lasipi ne nexi ta mitema itemaxu mavulovexa mo itemaxu tatalu mo mavulovexa vile mo muxatele vile (276). \v 38 Aneꞌi miꞌani mukalu, la mipeinu uiti moseꞌi mulai no luaki sou lexe papaxesou lasipi. \p \v 39 Xe no mine lamana mukea ꞌo, la aneꞌi imomomo sou itongonu tani xalee maꞌia ne lexe aneꞌi ilalai no anu ne uasi. Ia aneꞌi mimaisou luaki laluꞌuxu minu vile ne mulai no nano manina. Ia tasiꞌisou lailaixe misevile. La sou aneꞌi mixavutala lexe aneꞌi umomomo sou iuꞌnalaixu lasipi no anu. La lasipi ulai uꞌoso no lia. \v 40 Xe aneꞌi miavuti la mixotosou lamota sou axa e misakiinu sou uvau tuꞌumaxu lasipi ne la musua mutaolu no lia no luaki ne. Xe miavuti la milulusou lamota sou lavole tatila ta tamei e sou iꞌisalilinoxu lasipi no anu. Xe aneꞌi miavuti la mitelaixu lavalava e sou sivo utuvu no anu la ulutunoxu lasipi ne. Io sivo mutavulenu lasipi sou muꞌunalaixu no tasiꞌi ne. \v 41 Muꞌunalai la ulai uxali no tasiꞌi uasi, xo muꞌoso no anu lia minuvile e muxolu no luaki tanu. La lasipi kusinou mutotole pekiaꞌu manina no anu, mole mutulu a vile. La sou xasi muneꞌe muꞌotuꞌotunu lasipi nesi xo mole muvalavala. \p \v 42 Xe ta mitema sou ꞌotoꞌoto miavuti la miꞌoxo lexe iveꞌaveꞌa ta mitema e mixolu no taasou navunavu e iloꞌa mixolu teitexi no lasipi ne sou isoli, xo loxo ꞌo io ipisikei iluꞌe no luaki la inoou sou ilai ixali no ale la iꞌumeꞌume. \v 43 Ia tila noxiꞌa ta mitema sou ꞌotoꞌoto ne mumasaxa lexe usuꞌulinu Paulo, la sou anu mukaitoloneꞌi ta mitema sou ꞌotoꞌoto lexe mamu sou iveꞌa ta mitema ane mixolu no anu taasou navunavu e mitelo no lasipi. Ia anu muvikala pekiaꞌu noxiꞌa ta mitema e imomomo sou noou sou lexe ipisikei iluꞌe la sou inoou ilai ixali no tasiꞌi tei. \v 44 Xe aneꞌi ane ilavusou inoou uasi, la ipuati no anu ovu alelaxu ilou lasipi alealelaxu e muvalavala ne sou ilai ixali no anu no ale. Muꞌoxo aloxo ne la sou aneꞌi tavuꞌalo mukalusi ne milai mixali no tasiꞌi mo mimauli mole vile tasiauxu uasisi. \fig |alt="shipwreck" src="IB04218.TIF" size="col" loc="Act 27:44" copy="Illustration by Dr. Farid Faadil. Used by permission." ref="Aposeli 27:44" \fig* \c 28 \s1 Paulo Ena Miꞌuna no Laꞌolu ne Maluta \p \v 1 Ioxe no mine nexi teuatu no ale mukalusi, la nexi temauli la texalisou laꞌolu ne ualasou lexe Maluta. \v 2 \x + \xo 28:2 \xt 2Ko 11:27\x*Ia ta moosou tuala no laꞌolu ne mimaisixe, la miꞌoxonu ꞌilixo lailaixe manina noxixe, sou miꞌosasixe mo mitauxusixe navu. Xo nexi sivevexe kalumo no anu laꞌiua mo tani lelemesou. \v 3 Xe Paulo muavuti la molu mumolo siala seꞌi sou muneꞌe muꞌitalonu no navu. Ia no mine Paulo muatonu ovu loxo ne, la ulavu uasi ne sinana veveeni masua vile a muxolu no nano no ovu ne. Ia anu muneꞌe muꞌtalonu ovu ne no navu, xe sinana veveeni masua muxamulinu navu ialuxu, la mupisikei muatu la mungasou Paulo avolu. \v 4 No mine ta moosou tuala no laꞌolu ne mimaisou sinana veveeni masua muꞌalateinu Paulo avolu la mulili muluꞌe. Aneꞌi mimaisou aloxo ne, la aneꞌi mivikalaneꞌi ngatongatoꞌo lexe, “Itema ane ꞌo ne, mane anu itema masua sou uveꞌa ta mitema isoli. La sou anu usoli no anu voxo masua e muxalisou no luaki ꞌo uasi, ia vaimomo ꞌo lataua sou ukoli ulivu umasaxa lexe anu umauli la uasi.” \v 5 \x + \xo 28:5 \xt Mak 16:18\x*Ia Paulo muavuti la musupeinu sinana veveenu masua ne mulai muꞌuna no navu ia tuꞌumaxu vile mo pipiena vile uxali noxou Paulo uasi. \v 6 \x + \xo 28:6 \xt Apo 14:11\x*Ia ta moosou tuala no laꞌolu ne mimaisou la itulu io imolo taneꞌi sou iutitiiou lexe avolu usoxo mo ulapau usoli palea. Ia mimalei ta veveeni la Paulo avolu usoxo mo ulapau mo usoli uasi, la sou aneꞌi mixavutala lexe, “Itema ane ꞌo, anu itema uasi male anu lataua vile ane.” \p \v 7 Alai no lia ane mixolu no anu ne lialiaxu tila noxiꞌa ta mitema sou tuala ane ne e ualasou lexe Papulio. Anu muꞌosasixe mo mulailinexe no taasou. La texolu voxo tatalu sou musaxilaixe laixe manina. \v 8 Ia momu ne mupipiena tatila manina. Mo anu a vasimolu ialuxu xe nixinixi muꞌoki noxou mo anu a muai. Ia Paulo mulomusou la mulai noxou sou mulingasou xe mumulaxu avolu vaxa noxou sou mupamaulinu. \v 9 Xe ta mitema sou tuala no laꞌolu ane ne mimaisou aloxo ne, la mineꞌeneꞌi ta mitema e mipipiena ne noxou sou mupamaulineꞌi kalumo. \v 10 Aneꞌi mitaxanexi laixe manina. Xe no mine nexi sou talutu, la miitimexi mimii ta piena manina sou misuꞌulinexi. \s1 Paulo Muxali ne Romu \p \v 11 Iliꞌi no ꞌa soꞌio tatalu e nexi texolu no laꞌolu ne la nexi tetelo no lasipi. Lasipi mutulu no laꞌolu ne no anu voxo sou sivo tatila. Anu lasipi sou tuala tila ne Alekisandolia. Ia no kusinou uꞌuli ne kaukavuneꞌi lataua kalavoi e ualasou lexe Seusu ta ꞌolu tamei. \v 12 Tetelo no anu la sou telai texali no tuala vile e ualasou lexe Silakiusu la texolu lai ne voxo tatalu. \v 13 Xe telutu lai ne la telai texali no tuala tila ne Lexiumu. Xe iliꞌi no voxo vile la, la sivo mutoꞌo la muneꞌe mutavulenexi xe voxo vile iliꞌi, la nexi texali ne Puteoli. \v 14 Texali lai ne la nexi texalisiꞌa ta vivixe moseꞌi la miꞌavalixe sou lexe noxiꞌa taxolu la sou texolu voxo muxatele tamei mukalu la sou nexi teneꞌe ne Romu. \v 15 No mine ta mitema mimulaxu taneꞌi noxou Iesu mixolu ne Romu ne milomusixe, la aneꞌi mialanexe sou mineꞌe mixalisixe no voteꞌi. Noxiꞌa texalisixe ngatoꞌo no mataona vile e milemolu lexe Apiusu e tani sou isova laꞌilali no anu xe mataona vile la milemo lexe tani tatalu sou ta mitema iai no anu. Xe Paulo mumaisiꞌa la mulemo laixe musuku mulai noxou Lataua mo munoꞌu xavi manina. \p \v 16 No mine nexi texali ne Romu, la aneꞌi mipalamatananu Paulo sou ilou itema sou ꞌotoꞌoto vile aneꞌisisi ixolu no tani vile sou anu usaxilaꞌu. \s1 Paulo Muaꞌaloxu Aꞌalo Laixe Noxou Iesu ne Romu \p \v 17 Mixali mixolu voxo tatalu mukalu, xe iliꞌi, la Paulo muꞌavaliꞌa ta tatila noxiꞌa ta Iutaia, xe aneꞌi mineꞌe mipita mukalu, la Paulo muvikalaneꞌi aloxo ꞌo, “Ta vivilo, eni aꞌoxo susu noxiꞌa ta mitemamenge uasi mo mipoloxalonu ꞌiliꞌilixo noxiꞌa ta xaixasinge uasi, ia aneꞌi mitetelisilo ne Ielusalemu, mukalu la miꞌitaloleli elai noxiꞌa ta Romu. \v 18 \x + \xo 28:18 \xt Apo 26:31\x*Aneꞌi ta mitema ta Romu mitaliꞌitaliꞌisilo la sou mimasaxa lexe milulusilo ꞌo xo eni aꞌoxonu susu vile masua sou asoli no anu uasi. \v 19 \x + \xo 28:19 \xt Apo 25:11\x*Ia no mine ta Iutaia mixilili muꞌoki no anu vaikala ane noxiꞌa ta Romu la sou eni elinga lexe atelai noxou Kaisari sou molu ulomusou vaikala noxilo. Ia loxo eni atulusiꞌa ta mitema noxilo no anu vaikala sou mivile uasi. \v 20 \x + \xo 28:20 \xt Apo 26:6-7\x*Tavaꞌu aloxo ne, la sou eni emasaxainge sou lexe amaisinge mo avivikala sevile noxinge. Xo loxo eni emuxaxu taleli no anu mii maꞌia ane nenge ta Isilaeli taxoxomaiou la sou aneꞌi misakileli no anu seni vaimomo ꞌo anu anesi.” \p \v 21 Xe aneꞌi miavuti la mikolinu vaikalau aloxo ꞌo, “Nexi talomusou vaikalasine vile molu ne Iutaia uneꞌe uasi. Mo ta vivinge moseꞌi meꞌa ne Iutaia loxo lai ne ineꞌe sou iaꞌalomexi no anu mivile masua e nini neꞌoxonu uasi. \v 22 \x + \xo 28:22 \xt Apo 24:14\x*Ia laixe lexe nexi talomusou xavutalamengi. Xo nexi telavusou lexe ta mitema ukalusi iꞌoxo lexe anu masua noxiꞌa ta mitema laꞌoluxaꞌa alavua ne Iutaia.” \p \v 23 Aloxo ne, la sou aneꞌi meꞌa misosovosou voxosiꞌa sou utotomu no kakao ulai uxali no ꞌolovoxo ne aneꞌi tavuꞌalo milai mineꞌe noxou Paulo no tani sou anu mulamanalixaꞌa no anu ꞌilixo sou saxisaxilaꞌu noxou Lataua, mo anu mumasaxa lexe mulapuneꞌi ineꞌe noxou Iesu no anu vaivaikala muxolu no anu lapuloto noxou Mosesi xe lavuku noxiꞌa ta mitema sou palomatana. \v 24 La sou seꞌi noxiꞌa ne mimuxaxu taneꞌi no anu aꞌalo noxou xe seꞌi ne imuxaxu taneꞌi uasi. \v 25 Aloxo ne la sou aneꞌi miavuti sou miꞌotosou anaxaꞌa mo imulaxu xavutalaiꞌa vilesisi uasi mo miꞌume milivu. La sou Paulo muvikalaneꞌi no anu vaikala vile aloxo ꞌo, “Uleenu Tavuna muxolu noxou itema sou palomatana Aisaia la muvikalaneꞌi ta xaixasinge no anu vaikala manina vile aloxo ꞌo, \q1 \v 26 \x + \xo 28:26 \xt Ais 6:9-10\x* ‘Nalai noxiꞌa ta mitema ane ne, mo navikalaneꞌi lexe \q2 mii e ilolomusou ne umomomo sou ilavusou uasi. \q2 Mo mii e imaisou ne umomomo sou itongonu uasi. \q1 \v 27 Xo ta mitema ne mitatusou oponeꞌi \q2 mo sangaliꞌa kalumo ne mutomutomu \q2 xe ieꞌi ne seleveenu mukalu la imalei uasi. \q2 Loxo ꞌo io ieꞌi laixe xe imalei mo sangaliꞌa laixe sou ilomusou vaikala \q2 xe ilavusou vaikala laaxu la ixiunu oponeꞌi la sou eni apamaulineꞌi.’ \p \v 28 Aloxo ne la sou, eni amasaxainge sou lexe ngalavusou lexe vaikala ane Lataua upamaulinenge la Anu mulosiꞌa ta mitema aneꞌi ane ta Iutaia uasi la aneꞌi ilomusou.” \v 29 \f + \fr 28:29 \ft Iliꞌi no mine anu muvikala aloxo ne, la aneꞌi ta Iutaia anaxaꞌa muteloiꞌa ngatongatoꞌo toxoxaꞌa manina.\f* \p \v 30 Xe no mine anu muxolu tauu leleꞌe ta tamei lai ne, la muxolu no anu taasou vile e sou ulolotonu utotomu. La anu muꞌosasi sou umasaxaiꞌa lexe aneꞌi ineꞌe no tani noxou. \v 31 Xe anu muavuti la muvikalaneꞌi mo uꞌume uasi. Anu muaꞌaloiꞌa no anu saxisaxilaꞌu noxou Lataua mo mulosiꞌeixu lavulavu sou Tila Iesu Kalisito mo itema vile sou utaluxu uasi.