\id 1PE - Pele-Ata Genesis, Jonah and New Testament [ata] -Papua New Guinea 2009 (DBL -2014) \h 1 PITA \toc1 Uoli Voloxu Vile Ane Pita Mukaukavu Mulai Noxiꞌa Ta Mitema Noxou Lataua \toc2 1 Pita \toc3 1Pi \mt2 UOLI VOLOXU VILE ANE \mt1 PITA \mt2 MUKAUKAVU MULAI NOXIꞌA TA MITEMA NOXOU LATAUA \imt1 Vaikala lamana \ip Uoli voloxu noxou Pita ꞌo ne, mukaukavu sou uꞌoxonu pekiaꞌa ta mitema no ꞌa lalotu e mimuxaxu taneꞌi noxou Iesu, ia mitavulenu tuꞌutuꞌumaxu toxotoxoxaꞌa. Anu muvikala lexe laixe sou aneꞌi xavutalanu aꞌalo laixe sou Iesu Kalisito la. Aꞌalo ne aloxo ꞌo. Iesu musoli xe iliꞌi la mutulu la mo musakiinu vaikala lexe iliꞌi la Anu ulivu uneꞌe la. La sou anu laixe lexe aneꞌi ixolu seꞌisisi sou ixomaiou. \ip Anu muvikala lexe tuꞌutuꞌumaxu e muxali noxiꞌa ne sou utovonu muxamuxaxu taneꞌi noxiꞌa. Aloxo ne, la anu laixe lexe aneꞌi itulu pekiaꞌa ulai uxali no voxo ane Iesu Kalisito ulivu uneꞌe la, la sou Anu ulosiꞌa ꞌulusou. \iot Aꞌalo muai no nano aloxo ꞌo \io1 Vaikala lamana 1:1-2 \io1 Taꞌitinu Lataua ualasou so alauna xe voteꞌi sou pamauli noxou 1:3-12 \io1 Ngaxolu vaꞌaxu no anu ꞌilixo masumasua 1:13–5:11 \io1 Tavaꞌu kaukavu ane ꞌo 5:12 \io1 Vaikala sou sexela kaluxusou 5:13-14 \c 1 \s1 Pita ne Anu Itema sou Xaixai Noxou Iesu Kalisito \p \v 1 Eni Pita, eni aposeli noxou Iesu Kalisito, eni ekaukavunu vaivaikala ane ꞌo mulai noxinge ngingi ta asila noxou Lataua ane ngelongolau tani la ngelai ngexolu no xalexalee lia ta tatila ne Pontosi, mo ne Xalatia, mo ne Kapodosia, mo ne Asia, xe ne Bitinia. \v 2 \x + \xo 1:2 \xt Rom 8:29; 2Te 2:13\x*Lataua Maminge mulavusinge mo musosovosinge xo nenge texali malemalengainge no ꞌa xaixai noxou Uleenu, mo ngalomuxu Iesu Kalisito la sou Anu uꞌulosinge no anu sialuxu. Eni akilaka lexe alauna mo opo seꞌisisi noxou Lataua uꞌanaꞌana mo uxolu noxinge. \s1 Taꞌosasou Lataua sou Loopala Ane Kaluxu Uasi \p \v 3-4 \x + \xo 1:3-4 \xt Kol 1:12\x*Mo nenge taꞌosasou Latauamenge anu Iesu Kalisito Tila noxinge Momu, xo Anu mutulusou Iesu no anu soli, ilou tulu noxou la nenge tenoꞌu mauli alavua, xo Anu mualaunasinge. No anu mauli ane ne uꞌoxo pekiaꞌinge sou taloopala no anu mauli ane kaluxu uasi ane uai teitexi no opo loxotolo. Mimii ane ne umomosou umamulo mo nuninuniꞌu mo ukalu vitanisi uasi. \v 5 \x + \xo 1:5 \xt Ioa 10:28; 17:11\x*Ngingi ngemulaxu tangengi noxou Iesu la nganoꞌu mauli ane kaluxu uasi e Lataua mulalaxiinu sou nganoꞌu uxali manina sou no voxo kaluxusou, xo Anu usaxilainge no anu xavi noxou. \v 6 \x + \xo 1:6 \xt Iak 1:2; 1Pi 5:10\x*Aloxo ne la sou ngingi ngaꞌosa manina xo tuꞌutuꞌumaxu ane muxali noxinge la muꞌoxongengi ngetama ne umomomo sou uxolu maxuveeni uasi. \v 7 \x + \xo 1:7 \xt Xav 17:3; Sek 13:9; Mal 3:3; Iak 1:3\x*La sou tuꞌutuꞌumaxu ne sou utovonu muxamuxaxu tangengi lexe ngingi ngamuxaxu tangengi maninasou. Aloxo xoulu e iꞌelaxu sou mosomoso uxexee ia xoulu maninasousi uxali, anu iouvilesisi aloxo muxamuxaxu tangengi ne, la muxamuxaxu tangengi ne muaꞌulixu xoulu, xo xoulu ne anu ukalu vitanisi. Lexe ngingi ngatulu pekiaꞌinge no anu muxamuxaxu tangengi ulai uxali no voxo ane Iesu Kalisito uxali lamana la Lataua uꞌosasinge mo uitinu ualasinge. \v 8 \x + \xo 1:8 \xt Ioa 20:29; 2Ko 5:7\x*Ia ngingi ngamaisou Iesu Kalisito uasi ia tangengixu, mo vaimomo ꞌo ngingi ngamaisou uasi. Ngingi ngamuxaxu tangengi noxou la ngaꞌosa manina, ꞌosaꞌila ane ne umomomo sou ngaaꞌaloxu la ngakamuli vaikala lexe ngaaꞌaloxu a loxovaa. Uasisi manina. Xo ꞌosaꞌila ane ne sou teitexi no opo loxotolo. \v 9 Ngingi ngaꞌosa aloxo ne xo neneaxu muxamuxaxu tangengi ane lexe ngingi nganoꞌu mauli ane kaluxu uasi noxou Lataua. \v 10 \x + \xo 1:10 \xt Mat 13:16-17\x*No anu mauli ane kaluxu uasi ne, la ta mitema sou palomatana mikakamuli laixe mo taliꞌi tavuꞌalo no anu, ia mipalomatana no anu lexe mauli ane kaluxu uasi ne ngingi ngaꞌangingi. \v 11 \x + \xo 1:11 \xt Lex 22; Ais 53; Luk 24:26-27\x*Mo Uleenu Kalisito muxolu noxiꞌa ta mitema sou palomatana la anu muvikalaneꞌixu mo mupalaꞌalixu navunavu ane uxali noxou Kalisito xe iliꞌi no anu la Anu unoꞌu uala tila. Uleenu muvikalaneꞌixu tei loxo ne la sou aneꞌi mikakamuli xe mixavuxavutala lexe itema ꞌenaꞌei manina xe imamaanu maꞌia manina ane anu uneꞌe. \v 12 Mo muvikalaneꞌi lamana lexe mimii ane aneꞌi miaꞌaloxu ne umomomo sou uxali no imamaa noxiꞌa uasi, ia anu muxali no anu imamaa noxinge. Ia vaimomo ꞌo Lataua mupalusou Uleenu Tavuna molu teitexi no opo loxotolo muluꞌe mo no anu xavi no ꞌa Uleenu Tavuna, la ta mitema sou aꞌalo miaꞌaloxu aꞌalo laixe mulai noxinge. Mo no anu aꞌalo laixe ne la ta angelo iisu mo imasaxa lexe imaisou kalumo. \s1 Ngaxolu Vaꞌaxu no Anu ꞌIlixo Masumasua \p \v 13 Ioxe, aloxo ne la sou, ngaxavutala laixe mo xavutalamengi uloo, mo ngaxolu seꞌisisi, mo ngaloopala manina no anu alauna noxou Lataua e no anu voxo sou Iesu Kalisito ulivu uneꞌe la ulosinge. \v 14 \x + \xo 1:14 \xt Rom 12:2; Ep 2:3; 4:17-18\x*Xo tei ngingi ngalavu uasi, la ngeꞌoxonu ꞌiliꞌilixo masumasua, ia vaimomo ꞌo la ngingi ngelavusou aloxo ne la sou mamu sou ngaꞌoxonu la. Ngalolomu aloxo ta molomolo ilolomu. \v 15 Ia ngingi ngaxolu vaꞌaxu no anu ꞌiliꞌilixo masumasua aloxo Anu ane muꞌavalinge ne Anu tavuna. \v 16 \x + \xo 1:16 \xt Liv 11:44-45; Mat 5:48\x*Xo kaukavu muai no nano no anu Lavuku Tavuna teinu muvikala aloxo ꞌo, “Ngaxolu vaꞌaxu no anu ꞌiliꞌilixo masumasua, xo eni exolu vaꞌaxu no anu ꞌiliꞌilixo masumasua.” \p \v 17 \x + \xo 1:17 \xt Rom 2:11; Pal 2:23\x*No mine ngingi ngavivikala ulai noxou Lataua, la ngingi ngamoxoꞌu lexe Mamixe, xo Anu utilovosou xaixai noxinge vilevilesi ane ngingi ngeꞌoxoꞌoxonu, mo no anu tilovo noxou ne la Anu utilovosou laixe manina umomomo sou uꞌoxonu tulatula vile no anu uasi. Aloxo ne la ngingi ngaxolu seꞌisiꞌsi mo ngamamaꞌu noxou Lataua xo tuala ane ngingi ngaxoxolu no anu no voxovoxo ꞌo ne anu tualasinge manina uasi. Ngingi ngaxolu loxo ta asilasi. \v 18 Mo ngingi ngelavusou lexe tei la ngingi ngemaisou ꞌiliꞌilixo ane mauli no anu uasi noxiꞌa ta ꞌiluꞌilusungengi la ngemulinu la sou Lataua mulotongengi ngelivu no anu mimii ane anu ukalu vitanisi loxo siliva mo xoulu uasi, \v 19 \x + \xo 1:19 \xt Apo 20:28; Eva 9:12-14\x*Anu mulotongengi ngelivu no anu sialuxu Kalisito ne lailaixe misevile loxo sipsip ꞌolu e mii vile loxo xalevi mo vuvuli uꞌoxonu vasimolu uasi. \v 20 \x + \xo 1:20 \xt Ep 1:4; 2Ti 1:9-10\x*Anu Lataua mulavusou Kalisito tei no mine ukoinu mimii latala no lia ꞌo uao. Ia no voxo kaluxusou la Anu muxali lamana sou usuꞌulingengi. \v 21 \x + \xo 1:21 \xt Ioa 14:6; Rom 5:1-2\x*La sou no anu xaixai noxou Kalisito, la ngingi ngemuxaxu tangengi mo ngaloopala noxou Lataua. Xo Anu mutulusou Kalisito no lulu la mulosou uala tila. \v 22 \x + \xo 1:22 \xt Ioa 13:34; Rom 12:10\x*La sou ngingi vaimomo ꞌo ngelomusou aꞌalo laixe mo ngamulinu xo Anu muꞌoxongengi ngexali malemalenga. Mo sou ngingi tangengixaꞌa ta vivinge noxou Iesu ngatongatoꞌo no tangengi manina. \v 23 Ngingi ngelolomusou aꞌalo laixe ane ne vaikala noxou Lataua ane kaluxusou uasi mo ngemulimulinu la Anu muꞌoxongengi ngexali alavua. Mauli alavua e ngingi ngenoꞌu ne aloxo ovu ngiaxu e ulapau la uꞌui vitanisi uasi, ia anu aloxo ane ulapau la uleme. \v 24 \x + \xo 1:24 \xt Ais 40:6-8\x*Xo, \q1 “Ta mitema tavuꞌalo ne aloxo iaꞌeiaꞌe \q2 mo tokolomoxaꞌa ne lailaixe aloxo iaꞌeiaꞌe seseenu. \q2 Mo iaꞌeiaꞌe uxalo la sesenu ulapau. \q1 \v 25 Ia vaikala noxou Tatila aloxo ne uasi. \q2 Anu umauli utotomu mo kaluxusou uasi.” \p Vaikala ne ane aꞌalo laixe e miaꞌalomengi no anu. \c 2 \p \v 1 \x + \xo 2:1 \xt Ep 4:22; Iak 1:21\x*Aloxo ne, la sou ngasuꞌanu ꞌiliꞌilixo sou ngalea anangenge ulali noxiꞌa ta vivinge ngatongatoꞌo, mo ngakalakalavoi mo ngavivikala la vaikalamengi temanu uasi, mo ngaiisuiisu, xe saisaꞌi masumasua ulaa no anangenge uasi. \v 2 Aloxo ta keakea ipaa alavua la imasaxa lexe iiexu susu noxiꞌa ta neniꞌa, la sou ngingi kalumo ngasoliu mo ngamasaxau susu ane lailaixe manina. Susu lailaixe ne ane vaikala noxou Lataua lexe ngingi nganoꞌu la uꞌoxongengi ngaleme mo nganoꞌu mauli ane kaluxu uasi. \v 3 \x + \xo 2:3 \xt Lex 34:8\x*La sou ngingi ngatovo ngaꞌoxonu aloxo ne la ngamaisou alauna noxou Tila. \s1 Lavoꞌo sou Mauli Xe ta Mitema Ane Lataua Musosovosiꞌa \p \v 4 Ta mitema mipianu lavoꞌo sou mauli ne, ia ngingi nganeꞌe noxou xo lavoꞌo sou mauli ne Lataua musosovosou mo no iou la Anu lailaixe manina. \v 5 \x + \xo 2:5 \xt Ep 2:21-22; Pal 1:6\x*Mo ngingi kalumo aloxo lavoꞌo sou mauli e Lataua Uleenu utulusou taasou no anu, aloxo ne la ngingi ngaxali ta ailiꞌi noxou Lataua manina. Xo no anu xaixai noxou Iesu Kalisito la ngingi ngelosou maulingenge mulai noxou Lataua loxo mii maꞌia ane lailaixe anu mumasaxau manina. \v 6 \x + \xo 2:6 \xt Ais 28:16; Ep 2:20\x*Xo vaikala muai no nano no ꞌa Lavuku Tavuna teinu muvikala aloxo ꞌo, \q1 “Ngamaisou, eni Lataua amuxaxu lavoꞌo \q2 sou tani tavaꞌu uai ne Sioni. \q2 Lavoꞌo sou tani tavaꞌu ne eni esosovosou \q2 xo Anu lailaixe misevile. \q2 Lexe Anu ane umuxaxu tanu noxou \q2 la anu umomomo sou umaela uasisi manina.” \p \v 7 \x + \xo 2:7 \xt Lex 118:22\x*La sou Iesu muxali loxo lavoꞌo lailaixe sou tani tavaꞌu noxinge ngingi ane ngemuxaxu tangengi noxou, ia aneꞌi ane imaxaxu taneꞌi uasi aloxo kaukavu muai no nano no anu Lavuku Tavuna teinu. Vaikala ane ne muvikala aloxo ꞌo, \q1 “Ta mitema sou itulusou tani mipianu lavoꞌo ne, \q2 ia lavoꞌo ane ne muxali lavoꞌo sou tani tavaꞌu maninasou.” \p \v 8 \x + \xo 2:8 \xt Ais 8:14\x*Mo, vaikala vile la muai no nano no anu Lavuku Tavuna teinu muvikala aloxo ꞌo, \q1 “Lavoꞌo ane ne ta mitema itulakisou la ilapau, \q2 mo kulu toxoxaꞌa utaluxaꞌa,” \m xo aneꞌi ilomuxu mo imulinu vaikala noxou Lataua uasi. La sou aneꞌi itulaki, loxo Lataua muxavutalanu lexe aneꞌi iꞌoxo aloxo ne. \v 9 \x + \xo 2:9 \xt Lap 7:6; 14:2; Ais 9:2; Apo 26:18; Ep 5:8\x*Ia ngingi ne Lataua musosovosinge mo mukalipalangengi ngexali ta mitema noxou manina, mo muꞌoxongengi ngexali loxo ta ailiꞌi sou ngaxaxai no nano no tani noxou tatananu tuala. Anu muꞌoxonu mo musosovosinge aloxo ne sou lexe ngingi ngaꞌaloxu mii maꞌia lailaixe ane Lataua muꞌoxonu noxinge sou mulivulingenge no isivoxo ngeuatu no anu lamana lailaixe misevile noxou. \v 10 \x + \xo 2:10 \xt Ose 2:23\x*Tei ne ngingi ta mitema noxou Lataua uasi, ia vaimomo ꞌo la ngingi ta mitema noxou Lataua. Xo tei la ngingi ngalavusou alauna noxou Lataua uasi, ia vaimomo ꞌo ne ngingi ngelavusou. \v 11 \x + \xo 2:11 \xt Xal 5:17, 24\x*Ta menexilo e eni emasaxainge misevile, ngingi aloxo ta asila e meꞌa no tuala vile ineꞌe ixolu maxuveeni uasi ne avikalangengi pekiaꞌu aloxo ꞌo. Ngaxolu vaꞌaxu no anu masaxa masua sou vasimenge ane uꞌotoꞌoto no anu xavutalamenge. \v 12 \x + \xo 2:12 \xt Mat 5:16\x*Mo ngaꞌoxonu ꞌiliꞌilixo lailaixesi no ieꞌi ta mitema ane imuxaxu taneꞌi noxou Lataua uasi. Mo sou aneꞌi ivikala masua noxinge lexe, “Ngingi ta mitema sou ꞌiliꞌilixo masumasua,” ia aneꞌi imaisou ꞌiliꞌilixo lailaixe noxinge la iꞌitinu Lataua ualasou no voxo ane Anu ulivu uneꞌe. \s1 Ngalomuxaꞌa ta Tatilasinge no Tuala Mo Tatananu Tuala \p \v 13 \x + \xo 2:13 \xt Tit 3:1\x*La sou ngaxolu no laxaꞌa ta tatilasinge no tuala mo lapuloto ane aneꞌi miꞌoxonu loxo ngingi noxou Tila Iesu Kalisito. Mo ngalomuxu tatananu tuala ane anu mutila manina, \v 14 mo ta kisiꞌa ta mitema no ꞌa tuala sou aneꞌi ilosiꞌa ta mitema sou susu tuꞌutuꞌumaxu xe iiti ualasiꞌa ta mitema ane iꞌoxonu ꞌiliꞌilixo lailaixesi. \v 15 \x + \xo 2:15 \xt 1Pi 3:16\x*Xo anu masaxa noxou Lataua lexe ngingi ngaꞌoxonu aloxo ne la vaikala vile umomomo sou ulaa uasisi manina no anaxaꞌa ta mitema e ivikala lailaixe uasi xe ilavu uasi. \v 16 Mo ngingi ngamuamuaꞌi aloxo ta mitema e Iesu Kalisito mululusinge, ia ngingi ngaxavutala lexe Kalisito mululusinge la ngingi ngamomomo sou ngatalumeiou ꞌilixo masumasua noxinge. Uasi, ia ngamuamuaꞌi aloxo ta mitema sou xaixai noxou Lataua. \v 17 \x + \xo 2:17 \xt Rom 12:10\x*Xe ngataxaneꞌi ta mitema latala mo tangengixaꞌa ta vivinge noxou Lataua, mo ngamamaꞌu noxou Lataua, la ngataxanu tatananu tuala tila. \v 18 \x + \xo 2:18 \xt Ep 6:5\x*Ngingi ta mitema sou xaixai ane ngaxaxai no nano no tani, ngaxolu no laxaꞌa mo ngaꞌume noxiꞌa ta tatilasinge. Ngalomuxaꞌa mo ngatoxoneꞌi aneꞌi ane ipaipoungengisi, ia ngalomuxaꞌa mo ngaꞌume noxiꞌa aneꞌi ane ipaipoungengi uasi kalumo. \v 19 Lexe ꞌenaꞌei ane unoꞌu navunavu, ia uꞌoxonu susu vile uasi mo tamaxu uxolu no nano no opoonusi ia uxolu seꞌisisi la anu mumulinu masaxa noxou Lataua manina. Xo ꞌenaꞌei ane anu uꞌoxonu aloxo ne la Lataua uꞌosasou. \v 20 \x + \xo 2:20 \xt 1Pi 3:14, 17\x*Ia lexe ꞌenaꞌei ane ivauxu susu noxou ia uxolu seꞌisisi, la sou anu uxali a loxovaa? Anu unoꞌu sou susu noxou lexe ngingi ngaꞌoxonu ꞌiliꞌilixo lailaixesi ia nganoꞌu navunavu vitanisi mo ngaxolu seꞌisisi la anu ꞌilixo ane ne Lataua uꞌosasinge no anu. \v 21 \x + \xo 2:21 \xt Mat 16:24; Ioa 13:15\x*Xo aloxo Lataua muꞌavalinge xo Kalisito munoꞌu navunavusinge mo musolisinge. No anu voteꞌi ane ne la Anu mulosiengexu lexe ngingi ngamulinu xuaꞌu. \q1 \v 22 \x + \xo 2:22 \xt Ais 53:9\x*“Kalisito uꞌoxonu susu vile uasi, \q2 mo vaikala masua vile ulaa no anaxu uasi.” \p \v 23 \x + \xo 2:23 \xt Ais 53:7; 1Pi 3:9\x*Ta mitema mivivikalasou masumasua ia anu ukolineꞌi uasi mo aneꞌi mitetelisou xe mivau la Anu ulivuxaꞌa mo uꞌume uasi. Ia Anu muꞌitalonu maulixusi mulai noxou Lataua e Anu utilovosou ꞌiliꞌilixo noxiꞌa ta mitema la utilovosou laixesi. \v 24 \x + \xo 2:24 \xt Ais 53:5-6; Rom 6:11\x*Anu mutavule susu noxinge no vasimolu teitexi no ovu valautu. Anu muꞌoxonu aloxo ne la sou nenge taxolu vaꞌaxu no anu susu mo tamulinu ꞌiliꞌilixo mulapu. No anu navunavu mo vovomasou ane ne la Anu mupamaulingengi. \v 25 \x + \xo 2:25 \xt Ese 34:5-6; Mat 9:36; Ioa 10:14; Eva 13:20-21\x*Xo ngingi aloxo ta sipsip e mixovulaulau la milai vaꞌaxu, ia vaimomo ꞌo ngingi ngelivu ngeneꞌe noxou itema sou usaxilaꞌa ta sipsip mo tila sou usaxilaꞌu tangenge. \c 3 \s1 Vaikala Ulai Noxiꞌa ta Mulu Iloꞌa ta Semasemaiꞌa \p \v 1-2 \x + \xo 3:1-2 \xt Ep 5:22\x*Aloxo ne la sou ngingi ta sema ane ngetaulaꞌi ngaxolu no laxaꞌa ta mulumulumengi, mo sou lexe ta mulumulumengi aneꞌi ilomuxu vaikala noxou Lataua uasi ixiunu maulixaꞌa. Aneꞌi ixiunu maulixaꞌa no anu vaivaikala noxinge uasi, ia lexe imaisinge ngaꞌumolu Lataua xe no anu ꞌiliꞌilixo lailaixe noxingesi la sou aneꞌi ixiunu maulixaꞌa. \v 3 \x + \xo 3:3 \xt 1Ti 2:9\x*Mo no anu tokolomomengi la, ngingi ngasakisakiinu laxusinge mo ngatokolomoxu tokolomo ane miꞌoxonu no anu xoulu xe tokolomo ane lailaixe musuku sou vasimengesi uasi. \v 4 Ia ngatokolomonu tangengi no nano no anu ꞌiliꞌilixo lailaixe ane umomomo sou ukalu vitanisi uasi, loxo ꞌilixo sou ngaxolu no laxaꞌa mo ꞌilixo sou ngaxolu seꞌisisi no anu uleengengi xo anu ꞌiliꞌilixo ane ne anu lailaixe manina no iou Lataua. \v 5 Xo ta sema ta tatila taatei mimulinu ꞌiliꞌilixo ane ne, la aneꞌi mimulaxu taneꞌi xe miloopala noxou Lataua. Aneꞌi miꞌoxonu aloxo ne, la sou tokolomoxaꞌa ne lailaixe manina mo ixolu no laxaꞌa ta mulumuluiꞌa. \v 6 \x + \xo 3:6 \xt Tav 18:12\x*Aloxo Sala milomuxu mulue Avalaamu xe iꞌavalou lexe tila, lexe ngingi kalumo ngaꞌoxonu ꞌiliꞌilixo lailaixesi mo ngaꞌume no anu mii vile uasi, la ngingi ngexali loxo Sala ta ꞌiliꞌilie. \v 7 \x + \xo 3:7 \xt Ep 5:25\x*Aloxo ne la sou ngingi ta sema ta mulumuluiꞌa kalumo ngaxavutala laixe no mine ngingi ngongiꞌa ngaxoxolu la ngapaipouneꞌi xe ngataxaneꞌi xo aneꞌi vasimeꞌa pekiaꞌu uasi. Xo aneꞌi kalumo inoꞌu mauli ane lailaixe noxou Lataua, ngingi ngaꞌoxonu aloxo ne la sou mii vile umomomo sou utaluxu lakilaka noxinge uasi. \s1 Tatavulenu Tuꞌutuꞌumaxu sou ꞌIlixo Laixe \p \v 8 Ioxe vaikala kaluxusou aloxo ꞌo ngingi latala ne xavutalamengi mo opongengi uxali vilesisi mo tangengixaꞌa ta vivinge noxou Iesu mo ngaꞌoxonu ꞌilixo lailaixesi ulai noxiꞌa ta vivinge xe ngaxolu no laxaꞌa. \v 9 Mo lexe ta mitema iꞌoxo masuangengi mo ivikalasinge masumasua la mamu sou ngakolinu no anu ꞌilixo masua xe vaikala masua, ia ngakilakasiꞌa sou Lataua ualusiꞌa utotomu. Xo Lataua muꞌavalinge lexe ngingi ngaꞌoxonu aloxo ne la sou anu ualusinge. \v 10 \x + \xo 3:10 \xt Lex 34:12-16\x*Xo Lavuku Tavuna teinu noxou Lataua muvikala aloxo ꞌo, \q1 “Anu ane umasaxa lexe maulixu uxolu maxuveeni \q2 mo umaisou aso ulai uꞌuna, \q2 la usaxilaꞌu anaxu no anu vaikala masumasua \q2 xe vaikala kalakalavoi. \q1 \v 11 Mo anu uxiunu tumalou no anu ꞌiliꞌilixo masumasua \q2 ia uꞌoxonu ꞌiliꞌilixo lailaixesi mo opo seꞌisisi noxiꞌa ta mitema. \q2 Anu laixe lexe uꞌoxonu aloxo ne utotomu. \q1 \v 12 Xo Tila umaisiꞌa mo usaxilaꞌa aneꞌi ane iꞌoxoꞌoxonu ꞌiliꞌilixo mulapu \q2 mo ikilaka la anu ulomuxaꞌa. \q2 Ia Anu uxiu tumalouiꞌa \q2 aneꞌi ane iꞌoxoꞌoxonu ꞌiliꞌilixo masumasuasi.” \p \v 13 Lexe ngingi ngaꞌoxoꞌoxonu ꞌiliꞌilixo lailaixesi, la sou ꞌenaꞌei umomomo sou uꞌoxonu masuangengi? \v 14 \x + \xo 3:14 \xt Ais 8:12-13; Mat 5:10; 1Pi 2:20; 4:14\x*Xo lexe ngingi ane ngaꞌoxoꞌoxonu ꞌiliꞌilixo lailaixesi ia nganoꞌu tuꞌutuꞌumaxu no anu la ngaxavutala tapiena mo ngaꞌume uasi xo Lataua ualusinge. \v 15 Ia ngamulaxu Kalisito Tila no nano no tangengi mo ngaxoxolu la ngalalaxii utotomu xo ta mitema ineꞌe la italiꞌisinge lexe loopala noxinge ne laaxu a loxovaa, la ngakolineꞌi laixesi. \v 16 \x + \xo 3:16 \xt 1Pi 2:12\x*Ngatoxoneꞌi mo ngakolineꞌi seꞌisisi la ngakolineꞌi no anu vaikala xati uasi, ngataloxolingenge mo ngataxaneꞌi mo ngamulinu xavutala lailaixesi. Mo sou ta mitema imoxoꞌinge mo ivikalasinge masumasua ia imaisinge ngaꞌoxoꞌoxonu ꞌiliꞌilixo lailaixesi loxo ngingi noxou Kalisito la aneꞌi meꞌa ixiu imaela no anu vaivaikalaiꞌa la. \v 17 Xo lexe masaxa noxou Lataua lexe ngingi nganoꞌu navunavu no anu ꞌiliꞌilixo lailaixe la anu laixe, ia lexe ngingi nganoꞌu navunavu no anu ꞌiliꞌilixo masumasua la anu lakolisou ꞌilixo masua noxinge. \v 18 Xo Kalisito musoli sou susu noxinge alaxu vilesisi. Anu susu vile noxou uasi, ia musoli sou susu noxinge sou ulivulinenge talai noxou Lataua. Anu muxali itema la ta mitema mivau musoli ia Lataua mutulusou no anu Uleenu. \v 19 No mine Anu musoli la Uleenu mulai muaꞌaloxu vaikala noxou Lataua mulai noxiꞌa ta mitema ane misoisoli la uleeneꞌi mulai muxolu no taasou navunavu. \v 20 \x + \xo 3:20 \xt Tav 6–7\x*Ta mitema ne tatei no anu voxo noxou Noa no mine anu muꞌoxonu lasipi, la Lataua muxomaieꞌi lexe ixiunu maulixaꞌa ia ilomu uasisi manina. Aneꞌi ilomu uasi la sou ta mitema muxatele tatalusi mimauli no anu lexa toxoxaꞌa. \v 21 La sou lexa ne anu sosovosou ngaꞌulo no anu la Lataua upamaulingengi vaimomo ꞌo. Ngingi ngaꞌulo ne sou ngaxexeenu nuni no vasimenge uasi ia anu loxo ngingi ngasakiinu vaikala ulai noxou Lataua lexe ngingi ngaꞌoxonu ꞌiliꞌilixo lailaixesi no iou. Xo no anu soli ilou tuluxu Iesu Kalisito la sou Lataua mupamaulingengi. \v 22 Mo vaimomo ꞌo Anu mulai muxolu teitexi no opo loxotolo no avolu Momu tema xe aneꞌi ane xavineꞌi muꞌoki ilomuxu la iloꞌa ta angelo ixolu no laaxu. \c 4 \s1 Xoluxolu Laixe Noxou Lataua \p \v 1 \x + \xo 4:1 \xt Rom 6:2, 7\x*Aloxo Kalisito muxamulinu navunavu no vasimolu la sou ngingi kalumo nganoꞌu xavutala laixe aloxo ne. Xo anu ane munoꞌu navunavu no vasimolu la anu susu vile noxou la uasi. \v 2 La sou no mine ngingi ngamauli ngaxoxolu no voxovoxo no lia ꞌo la ngamulinu masaxa masua sou vasimenge uasi, ia ngamulinu masaxa noxou Latauasi. \v 3 \x + \xo 4:3 \xt Ep 2:2-3\x*Xo ngingi ngepaipalunu voxo latala mukalu la ngemulinu ꞌiliꞌilixo masumasua ane ta mitema e imulaxu taneꞌi noxou Lataua uasi iꞌoxoꞌoxnu. ꞌIliꞌilixo masumasua ne anu aloxo ꞌo, ꞌilixo sou voteꞌi, mo ngemulinu masaxa masua sou vasimenge, mo ꞌilixo sou ngeiexu lexa pekiaꞌu utotomu, mo ꞌilixo sou lavilelu utotomu xe ngamulinu lapuloto noxou Lataua uasi la ngelotu noxiꞌa ta lataua kalakalavoi. \v 4 Ta mitema ane imulaxu taneꞌi noxou Lataua uasi ikuluke manina mine ngingi ngamulineꞌi no anu ꞌilixo masumasua noxiꞌa uasi, la aneꞌi ivikalasinge masumasua manina. \v 5 \x + \xo 4:5 \xt Apo 10:42\x*Aneꞌi meꞌa imomosou vaikala ulai noxou Lataua e Anu ulalaxii sou utilovosou ꞌiliꞌilixo noxiꞌa ta mitema ane imaumauli xe aneꞌi ane misoisoli. \v 6 Anu aꞌalo laixe ne miaꞌaloxu kalumo mulai noxiꞌa aneꞌi ane misoisoli. No anu solixaꞌa ne ane ta mitema anu Lataua utulusiꞌa no ꞌa vaivaikala. Ia anu aꞌalo laixe ne anu miaꞌaloxu noxiꞌa aloxo ne la sou aneꞌi imauli no ꞌa uleneꞌi aloxo Lataua umasaxaiꞌa sou imauli. \v 7 \x + \xo 4:7 \xt Rom 13:11-12\x*Xo voxo sou mimii latala no lia ꞌo ꞌalaꞌalai sou ukalu. La sou ngaxolu seꞌisisi mo ngasaxilaꞌu xavutalamengi laixe mo ngaloo no anu lakilaka. \v 8 \x + \xo 4:8 \xt 1Pi 1:22\x*La sou tangengixaꞌa ta vivinge manina xo ꞌilixo ane ne anu mutila no anu ꞌiliꞌilixo latala mukalusi mo anu usuꞌasou susu latala manina. \v 9 \x + \xo 4:9 \xt Eva 13:2\x*Mo ta vivinge ineꞌe no taasinge la ngongiꞌa ngasexelangenge ngatongatoꞌo mo ngasaxilaꞌa laixe, ia ngavivikalasiꞌa iliꞌi la uasi. \v 10 \x + \xo 4:10 \xt Rom 12:6-8\x*Lataua mualaunasinge laixe la mulosinge xaixai iouiou vilevilesi la sou ngingi ngaxaxaisou. La sou ngingi ngaxaxaisou xaixai iou maꞌia noxinge vilevilesi ne sou ngasuꞌulineꞌi ta vivinge no nano no anu tangengi manina. \v 11 Lexe vile noxinge unoꞌu xaixai sou uaꞌaloxu vaikala noxou Latauasi la anu uaꞌalo, xe vile noxinge unoꞌu xaixai sou usuꞌulineꞌi ta mitema la anu uꞌoxonu aloxo ne no anu xavi ane Lataua mulosou. Aloxo ne la sou Lataua unoꞌu uala utila no anu mimii latala ane nenge taꞌoxonu. Xo no anu xaixai noxou Iesu Kalisito la nenge taꞌoxonu aloxo ne la sou Lataua unoꞌu uala utila mo xavi utotomu mo kaluxu uasi. Manina. \s1 Tatavulenu Tuꞌutuꞌumaxu sou Taxali Loxo ta Mitema Noxou Kalisito \p \v 12 Ta menexilo e eni emasaxainge misevile, navunavu mo tuꞌutuꞌumaxu uxali sou utovongengi ia mamu sou ngakuluke no anu lexe mii vilemo a uxali ne. \v 13 \x + \xo 4:13 \xt Apo 5:41; Iak 1:2; 1Pi 1:6-7\x*Ia ngaꞌosa lexe ngingi nganoꞌu navunavu loxo Kalisito munoꞌu, la sou no voxo ane Anu ulivu uneꞌe ilou xavi la ngingi ngaꞌosa manina mo ngailiꞌeliꞌe. \v 14 \x + \xo 4:14 \xt 1Pi 2:20\x*Lexe ngingi ngamulinu Kalisito, ia ta mitema ivikalasinge masumasua la Lataua Uleenu e xavi musuku uxolu noxinge mo ualusinge. \v 15 Ia mamu sou vile noxinge unoꞌu navunavu loxo itema uvau itema usoli, mo itema sou pakali, mo itema sou uꞌoxo ꞌiliꞌilixo masumasua xe loxo itema sou usaxou ta mitema miꞌamiꞌa. \v 16 Ia lexe ngingi nganoꞌu tuꞌutuꞌumaxu loxo ta mitema imulaxu taneꞌi noxou Kalisito la mamu sou ngamaela, ia ngaxolu loxo itemau Lataua xo Anu unoꞌu tuꞌutuꞌumaxu ane ne. \v 17 Ioxe, xo voxo a muxali sou Lataua utilovosou ꞌiliꞌilixo noxiꞌa ta mitema. Lexe anu usokou noxinge nenge ta mitema e temulaxu tanenge noxou Kalisito, la sou loxovaa noxiꞌa aneꞌi ane imulinu vaikala noxou Lataua uasi iliꞌi? \v 18 \x + \xo 4:18 \xt Xav 11:31\x*Mo sou vaikala vile muai no anu Lavuku Tavuna teinu muvikala aloxo ꞌo, \q1 “Lexe anu mii pekiaꞌu noxou Lataua sou usuꞌulineꞌi \q2 ta mitema aneꞌi ane milapu, \q2 ia anu pekiaꞌu musuku noxou sou usuꞌulineꞌi \q2 aneꞌi ta mitema ane mixiunu tumaliꞌa noxou Lataua \q2 la iꞌoxonu ꞌiliꞌilixo masumasua.” \p \v 19 La sou aneꞌi ane Lataua umasaxa lexe inoꞌu tuꞌutuꞌumaxu no anu ꞌiliꞌilixo iꞌoxonu laixe mo iꞌitalonu maulixaꞌa ulai noxou Lataua anu mukoinu mimii latala mo Anu usaxilaꞌa laixe loxo Anu muvikala. \c 5 \s1 Ta Tatila sou Lalotu Iloꞌa ta Maulu \p \v 1 Ioxe vaikala ane ꞌo ulai noxiꞌa ta tatila sou lalotu ane mixolu no taingengi. Eni apeletoto loxo tatila vile no anu lalotu kalumo mo eni emaisou Kalisito munoꞌu navunavu manina no ieli la no anu voxo ane Anu ulivu uneꞌe no ꞌa lamanaxu. \v 2 \x + \xo 5:2 \xt Ioa 21:15-17; Apo 20:28\x*Vaikala ane ꞌo aloxo ꞌo. Ngasaxilaꞌa ta mitema noxou Lataua mixolu no taingengi laixe loxo itema sou usaxilaꞌa ta sipsip mo ngamaisiꞌa mo ngaulaxuneꞌi laixe. Mo ngaxaxai loxo ta mitema ivikalangengi sou ngaꞌoxonusi uasi mo ngaxaxaisi sou lamolisi uasi, ia ngaxaxai loxo ngingi ngamasaxa mo ngaꞌosa sou ngaꞌoxonu manina loxo Lataua umasaxainge lexe ngaꞌoxonu. \v 3 \x + \xo 5:3 \xt 2Ko 1:24; Pil 3:17; Tit 2:7\x*Mo ngingi ngaꞌoxonu tilasinge noxiꞌa ta mitema uasi ia ngaulaxuneꞌi loxo ta sipsip imulinu tatananeꞌi. \v 4 Ngingi ngaꞌoxonu aloxo ne, xe Tila noxiꞌa ta mitema e usaxilaꞌa ta sipsip ulivu uneꞌe la ngingi nganoꞌu kisivalu lailaixe. Kisivalu ane ne anu umomomo sou kaluxu uasi. \p \v 5 \x + \xo 5:5 \xt Xav 3:34; Ep 5:21; Iak 4:6\x*Ioxe peletoto ane ꞌo ulai noxinge, ngingi ta maulu kalumo aloxo ꞌo. Ngalomuxaꞌa ta tatilasinge mo ngaluꞌengengi no laaxaꞌa ta tatilasinge xo, \q1 “Lataua uxiu tumalouiꞌa aneꞌi ane italoxolixaꞌa mo ixolu seꞌisisi uasi, \q2 ia Anu uualusiꞌa aneꞌi ane iluꞌeneꞌi.” \p \v 6 \x + \xo 5:6 \xt Mat 23:12; Luk 14:11; Iak 4:10\x*La sou ngataloxolingenge mo ngaxolu seꞌisisi no laaxu Lataua anu xaviinu sou usaxilaꞌinge, xe iliꞌi no anu voxo ane Lataua musosovosou uxali, la Anu uitinu ualasinge. \v 7 \x + \xo 5:7 \xt Mat 6:25-30\x*Aloxo ne la sou ngalosou tuꞌutuꞌumaxu maꞌia muxolu no anu xavutalamengi, xo Anu tanungenge. \v 8 \x + \xo 5:8 \xt 1Te 5:6\x*Ngaxolu seꞌisisi mo ngaloo laixe xo uluamengi satani uxixaoxao mo ungiulele loxo laeoni ukakamuli itema sou uꞌou. \v 9 \x + \xo 5:9 \xt Ep 6:11-13; Iak 4:7\x*La sou ngatulu pekiaꞌinge no anu muxamuxaxu tangengi mo ngaꞌapixu la ngakusaꞌu, xo ngingi ngalavusou lexe ta vivinge no xalexalee tuatuala no lia ꞌo ukalusi kalumo inoꞌu navunavu iouvilesisi. \v 10 Ia Lataua itema sou alauna tatila Anu muꞌavalinge xo no anu xaixai noxou Kalisito, la sou Lataua muꞌavalinge taꞌunalai no anu lamana noxou ane kaluxu uasi. Aloxo ne la sou navunavu ngingi nganoꞌu ne umomomo sou uxolu maxuveeni uasi. Navunavu ane ne sou uꞌoxongengi ngaxali lailaixe manina mo Lataua ulosinge xavi sou ngatulu pekiaꞌinge xe uꞌoxonu pekiaꞌu muxamuxaxu tangengi. \v 11 Xavi noxou Lataua uxolu mo kaluxu uasi, manina. \s1 Vaikala sou ꞌOsa Kaluxusou \p \v 12 \x + \xo 5:12 \xt Apo 12:2, 25; 13:13; 15:22, 37-40\x*No anu suꞌuli noxou Sailasi eni emaisou anu loxo vivilo manina. Eni ekaukavunu vaikala pelepeletoto ataxu se ꞌo ulai noxinge ne anu alauna noxou Lataua maninasou ane eni apalaꞌalixu ulai noxinge la sou no anu alauna ne ngatulu pekiaꞌinge. \v 13 \x + \xo 5:13 \xt Apo 12:2; 2Ti 4:11\x*Ta mitema sou lalotu noxou Lataua mixolu ne Vaviloni misova vaikala sou ꞌosa mulai noxinge mo Maluko e loxo ꞌalixeni musovanu aso laixe ulai noxinge kalumo. \v 14 Mo ngasexelaxaꞌa ta menexinge ngatongatoꞌo la ngasexelaxaꞌa loxo ngingi ngemasaxaiꞌa maninasou. Eni akilaka lexe opo seꞌisisi uxolu noxinge ngingi latala ane noxou Kalisito.