\id TIT - Sari \ide UTF-8 \h Taato \toc1 Kiŋwaati ki Pɔɔ tɛ̀ tsɛɛ li Taato-o \toc2 Taato \toc3 Taa \mt2 Kiŋwaati ki Pɔɔ tɛ̀ tsɛɛ li \mt1 Taato-o \imt1 Fiee fi nuuŋ lɛ Kiŋwaati ki Taato-o kini-i \ip Kiŋwaati kini ɛ ntsɛwu wu Pɔɔ li sɔɔnɛwi wumu wu bɛ teenyi le Taato. Taato tɛ̀ nuuŋ wi wu kitoŋ kimu ki tɛ̀ nuuŋ yɛ ki Bɛjuu lɛ kɛ, se tɛ̀ chinɛ ntsɛ wu kwɛɛŋ wu be fiiki to nuuŋ wi wu kimbeenchɛ wu Krai. Tɛ̀ nindi bɛ Pɔɔ, nuuŋ wi wu fii wu li nimɛ chee chi jɛ yi Nyɔ-ɔ. Pɔɔ tɛ̀ tsɛɛ kiŋwaati kini li sɔɔnɛwi wuni wu tɛ̀ nuuŋ li kwɛɛŋ wu Klɛ-ɛt. Tɛ nuuŋ le ɛ Pɔɔ tɛ̀ shɛ wu le le shɛ ni fii fe, bichi si nimɛ chi kintaashɛ ki bɛniiŋ bɛ kimbeenchɛ-ɛ deŋgi. \ip Pɔɔ kimɔɔ Taato kii kiŋge ki bɛniiŋ bɛ nuuŋ bikoo bi kintaashɛ ki bɛniiŋ bɛ kimbeenchɛ-ɛ kɛmi le be kɛmɛ. Tɛ̀ tiiti li wu si tɛ̀ ŋɛŋgɛ bɛniiŋ bɛ Klɛt ŋge kɛmi kiŋge nuuŋ ki bifi. Wu tuuɔ wu nyɛ ntifi li Taato si nuuŋ ni tiifi bɛniiŋ chichi chichi li kintaashɛ ki bɛniiŋ bɛ kimbeenchɛ-ɛ. \iot Bikoo bi biee bi lɛ Kiŋwaati kini-i \io1 1:1-4 Mbɛɛchɛ \io1 1:5-16 Kii Bikoo bi kintaashɛ ki bɛniiŋ bɛ kimbeenchɛ-ɛ \io1 2:1-15 Kii biŋge bi bɛniiŋ lɛ chichi chichi bi be gii be ni be kɛmi lɛnti lɛ kintaashɛ ki bɛniiŋ bɛ kimbeenchɛ-ɛ \io1 3:1-11 Pɔɔ tee Taato fiee fi kɛmi le ni tiifi bɛniiŋ bɛ kimbeenchɛ-ɛ lu \io1 3:12-15 Kimɛrisɛ \c 1 \p \v 1 Ɛ mi Pɔɔ, nnuuŋ ŋwanɛ nimɛ wu Nyɔ mɔɔ ŋwanɛ ntoŋ wu Jiso Krai. Nimɛ cheŋ nuuŋ le ni mfeti kimbeenchɛ ki bɛniiŋ bɛ Nyɔ tsaa ni ki giiŋgi limfwe, bɛ le be ni be kii fiee fi chɛɛŋ fi biki ntsɛ wu nuuŋ wu Nyɔ, \v 2 be ni be bichi limfwe li ntsɛ wu kimakɛ-ɛ. Ntsɛ wuni nuuŋ wu Nyɔ yi ti yɛŋgi yɛ binsɛɛ kɛ tɛ kaachɛ nshɛ mɛɛŋ yi se naa yi bɛchi. \v 3 Fɛ mfi wu shaaŋ gii bɛ kɔchɛ, se doonchɛ jɛ ye gbanaa kɛti li jɛ ye yi mfenjisi-i. Ɛ Nyɔ kinsofu kisɛŋ yi nyɛ buŋga bulu li mi-i le ni ntiifi. \p \v 4 Ntsɛkɔɔ kiŋwaati kini li wɛ-ɛ Taato wu nuuŋ ŋwaanɛŋ wu chɛɛŋ li kimbeenchɛ ki nuuŋ kisɛŋ bee bɛchu. Nyɔ Baa bɛ Krai Jiso wu nuuŋ Kinsofu kisɛŋ doonchɛ beŋ shéŋ yi dzeeŋ, nyɛ beŋ mbɛɛŋgii. \s Nimɛ chi Taato tɛ shɛ Klɛt le niŋ \p \v 5 Fiee fi ntɛ̀ nshɛ wɛ Klɛt tɛ nuuŋ le ɔ shɛ ɔ leeki biee bi tɛ mɛɛŋ binɛŋ, ɔ tuu ɔ gɛɛ bɛte bintaashɛ bi bɛniiŋ bɛ kimbeenchɛ-ɛ li bintoŋ bichu-u lɛ dze yi ntɛ̀ ndoonchɛ li wɛ-ɛ. \v 6 Wi wu nuuŋ ni nuuŋ te kintaashɛ, kɛmi le ni nuuŋ wi wu ti kɛmi yɛ fiee fi nuuŋ bɛ ni bɛ gundi wu li fi-i kɛ. Kɛmi le ni nuuŋ nyumɛ kwɛɛŋ mumkpaŋ, bɔɔŋ bee se nuuŋ bɛniiŋ bɛ kimbeenchɛ-ɛ, nuuŋ yɛ bɛ bɛniiŋ ŋiŋgi le be wɛsini baa be tuu be tɛɛmi mɔɔ bikoo kɛ. \v 7 Si te kikoo wu kintaashɛ wu nuuŋ wi wu nimɛ wu Nyɔ, kɛmi yɛ le ni kɛmi fiee fi bɛ gundi wu li fi-i kɛ. Kɛmi yɛ le ni nuuŋ wi wu lemi le bɛ ni bɛ wuki li wuu kwaa kɛ, kɛ le ni kɛmi shéŋ yi tsoo tuu nuuŋ mɔɔ wi wu wundi biee piɛndi kɛ. Kɛmi yɛ le ni nuuŋ wi wu wami bɛniiŋ tuu nuuŋ tɛ wi wu kuŋgi mbeŋ wu lɔɔlɔɔ kɛ. \v 8 Kɛmi le ni nuuŋ wi wu fii bɛniiŋ bɛ ndɛndɛ-ɛ, kɔŋgisi nuuŋ fiee fi dzeeŋ, bichi lɛ yi yee li, tsiiŋ ntsɛ wu tsaaŋ, kɛmi ntsɛ wu waaŋ, se kii ŋkɛmɛ yi yee. \v 9 Kɛmi le ni nuuŋ wi wu kɛmi ntiifɛ wu ti nuuŋ wu chɛɛŋ, wu bɛ tɛ tiifi wu lu bujɔŋ. Bɛdɛɛni gii se ni nyɛɛ ntifi li bɛniiŋ li biki nuuŋ ntifi yi nuuŋ yi chɛɛŋ, tuu tɔchi tɛ bɛniiŋ bɛ tɛchini ntiifɛ wulu. \s Bɛ loosɛ mfenjisɛ wu bɛniiŋ bɛ binsɛɛ lɛ \p \v 10 Ntiitɔɔ ni kifɛ bɛniiŋ baa lu ŋge bɛ tɛɛmi bikoo, be tiiti jɛ́ yi waniti, be yɛŋgi bɛ bɛniiŋ, teege kintutu ki bɛniiŋ bɛ lemi nɛɛ le bɛ ni bɛ sɛɛti bɛniiŋ dzóo. \v 11 Bani nuuŋ bɛniiŋ bɛ bee nuuŋ bɛ makɛ bimfimu bi bee, kifɛ be deŋgi be kɛnji yíh yi bɛniiŋ chichi, si be tiifi biee bi bɛ kɛmi yɛ le bɛ ni bɛ tiifi kɛ lɛ. Be feti lɛ nuuŋ kii mbeŋ wu lɔɔlɔɔ wu be kuŋgi. \v 12 Bɛniiŋ bani baa ɛ wi wu be wumu kibɛɛ wu ti ŋiŋgi biee tɛ saa tee kii be tiiti le, “Bɛniiŋ bɛ Klɛt ti shiiŋ be nuuŋ bɛniiŋ bɛ binsɛɛ lɛ mfi kwi. Be nuuŋ nyáŋ yi tɔɔ yi bifi, be nuuŋ bimbiaambiaabɔ bi wuti nuuŋ biee bijɛ.” \v 13 Tefɛ chi kii be chini chɛɛ nuuŋ chɛɛŋ. Bɛdɛɛni, ɔ gbɛŋgi ɔ tɔchi be gbanaa, ke be se kɛmɛ kimbeenchɛ ki tsaaŋ, \v 14 yuti fɛ nuuŋ be nyɛ yih yibe le be ni be wuki nuuŋ muloŋ mu Bɛjuu lɛ, mɔɔ biee bi bɛniiŋ bɛ tɛ faaŋ biee bi chɛɛŋ bi Nyɔ tiiti le bɛniiŋ ni be biki. \v 15 Li bɛniiŋ bɛ kɛmi shéŋ yi wuuti-i, biee bichu wuuti li bee. Se nuuŋ le, li bɛ kɛmi shéŋ yi tii be tɛ kɛmɛ kimbeenchɛ kɛ, fiee tɛ nuuŋ lu fi wuuti li bee kɛ, kifɛ bɛmbeechɛ bɛ bee bɛ dze yi shéŋ yibe nuuŋ le, bee baa kituŋ. \v 16 Beeyɛ bɛniiŋ kweŋgi le be kii Nyɔ, se nuuŋ le biŋge bi bee doonchi le be faaŋ baa Nyɔ. Ntsɛ wube nyɛndi ŋge, be tɛɛmi bikoo. Be nuuŋ yɛ bɛniiŋ bɛ nuuŋ be fɛ fiee fimu fi dzeeŋ kɛ. \c 2 \s Bɛntiifɛ kii ntsɛ wu dzeeŋ \p \v 1 Li wɛ-ɛ Taato, fio fiɛɛ le ɔ kɛmi le ɔ ni ɔ tiifi bɛniiŋ nuuŋ biee bi kɔchini li ntiifɛ wu tsaaŋ li. \v 2 Ɔ tiifi buniŋ bɛkaaŋ le be ni be bichi lɛ yi yibe-e li fiee fichu-u, be kɛmi ŋguŋu li yih yibe-e, be feti biee si bɛniiŋ bɛ kɛmi bufii, be ni be kɛmi kimbeenchɛ nuuŋ ki tsaaŋ, be kɛmi kiŋkɔŋgisɛ nuuŋ ki tsaaŋ, be kɛndi shéŋ li bɛŋgɛ bɛchu-u. \p \v 3 Nɛ tiifi yɛɛŋ tɛ bukɛɛŋ bɛkaaŋ le be ni be kɛmi biŋge bi doonchi ŋguŋu li Nyɔ-ɔ. Kiiŋ be ni be bifisi mɛŋkooŋ mɛ bɛniiŋ lɛ kɛ, be nuuŋ kɛ bɛmfa bɛ mbiiŋ lɛ kɛ. Be ni be tiifi bɛniiŋ nuuŋ biee bi dzeeŋ. \p \v 4 Bɛdɛɛni, be se ni be tiifi bɛsɔɔŋ bɛ bukɛɛŋ lɛ si nuuŋ be ni be kɔŋgisi buniŋ bɛ bee mɔɔ bɔɔŋ bɛ bee, \v 5 be ni be feti biee si bɛniiŋ bɛ kɛmi bufii, be tsiiŋ ntsɛ wu waaŋ, be bichi lɛ yi yibe-e, be kɛmi shéŋ yi dzeeŋ li bɛniiŋ li, be wuki li buniŋ bɛ bee. Nɛɛ lɛ wi se tɛ tuu le nuuŋ lu wu nuuŋ tee jɛ́ yi bifi kii jɛ yi Nyɔ kɛ. \p \v 6 Fi fiɛɛ nɛɛ yɛɛŋ si ɔ gii ɔ ni ɔ yeti li bɛsɔɔŋ li le be kɛmi le be ni be kii mbichɛ lɛ yih yibe-e. \v 7 Ɔ doonchi kiŋge ki dzeeŋ li fiee fichu fi ɔ feti-i, le bɛniiŋ ni be ŋiŋgi be biki. Mfi wɔɔ tiifi bɛniiŋ fiee, ɔ gɛɛ shéŋ ya chi li fi-i, ɔ tiifi bɛ ŋgeeŋ, \v 8 n'yɔru wa ni nuuŋ wu tsaaŋ wu wi nuuŋ tɛ kɛmɛ fiee fi bifi fi nuuŋ tee fiee le lɛnti kɛ. Bɛdɛɛni, bɛniiŋ bɛ tɛchini biee bɛ wɛ se kɛmɛ buya kifɛ be kɛmi yɛ fiee fi bifi fi tefɛ kii bee kɛ. \p \v 9 Ɔ tiifi bɛmfa le be ni be guundi bɛniiŋ bɛ kɛmi be, be ni be feti fiee fichu si bɛ wɛki le be ni be feti. Kiiŋ be ni be tusi fiee li bimfimu bi bee kɛ. \v 10 Kiiŋ be ni be yi-i biee bi bee kɛ. Be kɛmi le be ni be doonchi lɛ dzé chichi-i le be baa bɛniiŋ bɛ chɛɛŋ. Ɛ be feti lɛ li fiee fichu-u, bɛniiŋ ni be ŋiŋgi ntiifɛ wu kii Nyɔ yi nuuŋ Kinsofu kisɛŋ, le ɛ fiee fi kɛmi kinɛɛtinɛ. \p \v 11 Ɔ tiifi be lɛ, kifɛ kiŋkɔŋgisɛ ki Nyɔ-ɔ bɛ kɛɛ le ke bɛniiŋ bɛchu se naa be bɔnɛ. \v 12 Ki tiifi bee le tɛ chinɛ li ntsɛ wu nuuŋ yɛ wu Nyɔ wɛki kɛ-ɛ, bɛ le kiiŋ tɛ ni tɛ kɛmi ŋgeeŋ yi ŋge li biee bi li nshɛ-ɛ kɛ. Le tɛ ni tɛ kii mbichɛ lɛ yih yisɛ-ɛŋ, tɛ ni tɛ tsiiŋ ntsɛ wu tsaaŋ mɔɔ ntsɛ wu Nyɔ wɛki li nshɛ yini-i. \v 13 Tɛ ni tɛ tsiiŋ lɛ, tɛ tɛ̀ŋgi kinɛɛtinɛ ki tɛ bichi limfwe li ki-i ki gii naa ki busɛ, ki nuuŋ bunɔŋa bu Nyɔ yisɛŋ yi nyɔŋa yi nuuŋ Kinsofu ki Jiso Krai. \v 14 Tɛ nyɛ yi yee kii bee le go bee li bibifi bichu-u, le fɛ tɛ ni tɛ wuuti, tɛ nuuŋ tɛ bɛniiŋ bee bɛ kɛmi ŋgeeŋ ŋge yi fɛrɛ biee bi dzeeŋ. \p \v 15 Bini nuuŋ biee bi ɔ kɛmi le ɔ ni ɔ tiifi bɛniiŋ bi. Ɔ kaŋgisi shéŋ yibe, ɔ lekisi be bɛ buŋga buchu bu ɔ kɛmi. Kiiŋ ɔ ni beŋ le wi ni jindi wɛ kɛ. \c 3 \s Si bɛniiŋ bɛ kimbeenchɛ-ɛ kɛmi le be ni be feti bɛ bɛniiŋ bamu \p \v 1 Ɔ kiimi bɛniiŋ bɛ kimbeenchɛ-ɛ le be ni be wuki li bɛniiŋ bɛ sɛki kwɛɛŋ li mɔɔ bɛ kɛmi buŋga lɛ bee lɛwe. Be ni be feti fiee fi be tiiti, be ni be nuuŋ ɛ be nachɛ yi li mfɛru fiee fichu fi nuuŋ bujɔɔŋ. \v 2 Kiiŋ be ni be tiiti fiee fi bifi kii wi kɛ. Kiiŋ be ni be tsuki ntsooŋ kɛ. Be ni be nuuŋ mbɛɛŋgii, be dzeti yi yibe fɛkwiiŋ li bɛniiŋ bɛchu-u limfwe. \v 3 Ɔ kimi le tɛ tɛ̀ saa tɛ nuuŋ bibere, tɛ tɛɛmi bikoo, bɛniiŋ feti tɛ tɛndi dzé, tɛ nuuŋ bɛmfa bɛ biee chichi chichi bi yih yisɛŋ tɛ kɔŋgisi, tɛ jii kikuuŋ, tɛ tɛ̀ tsiiŋ ntsɛ wu wusɛŋ tɛ kɛmi shéŋ yi bifi bɛ bimi bi fuumɛ, bɛniiŋ baanini bee, tɛ baanini tɛ bɛniiŋ. \p \v 4 Se nuuŋ le, mfi wu Nyɔ yi nuuŋ Kinsofu kisɛŋ tɛ̀ doonchɛ kiŋge ki dzeeŋ bɛ kiŋkɔŋgisɛ li bee li, \v 5 yi se soo bee. Yi tɛ̀ mɛɛŋ ki soo kɛ bee kii fiee fimu fi tsaaŋ fi tɛ tɛ̀ fɛ kɛ. Yi tɛ̀ soo bee kii nshiiŋ yee kɛti li ntsootsɛ wu yi tɛ tsootsɛ bee tɛ se kɛmɛ biɛrɔ chi fɛŋ, Fiana yi Waaŋ se fiiki bee tɛ to nuuŋ bɛniiŋ bɛ fɛŋ. \v 6 Fiana yi Waaŋ yini nuuŋ yi Nyɔ tɛ̀ bɔsɛyi yi shooshɛ li yi yisɛ-ɛŋ kɛti li Jiso Krai wu nuuŋ Kinsofu kisɛ-ɛŋ. \v 7 Yi tɛ fɛ lɛ le se dzɔɔ bee le tɛ baa findzɔŋ nsiŋ kii kiŋkɔŋgisɛ kee li bee li. Bɛdɛɛni tɛ se ni tɛ nuuŋ binjila tɛ bichi limfwe le tɛ naa tɛ kɛmɛ ntsɛ wu kimakɛ. \v 8 Tefɛ chi ntiiti chini nuuŋ chi chɛɛŋ. \p Ŋgeendɔɔ le ɔ ni ɔ tiiti ɔ chiinsini biee bini li bɛniiŋ li, le bɛniiŋ bɛ beŋ li Nyɔ-ɔ se ŋɛŋ le be nyɛ yih yibe le be ni be feti biŋge bi dzeeŋ. Bini nuuŋ biee bi dzeeŋ ŋge, bi bɛɛ bɛ mbeŋ li bɛniiŋ bɛchu-u. \v 9 Se nuuŋ le, ɔ wɛti yi li bitɛchinɛ bi kibere-e, bɛ mɛŋkooŋ mɛ bɛte bini-i, mɛ bɛniiŋ ti teenyi. Ɔ wɛti yi tɛ li bitɛchinɛ bɛ ntsooŋ yi nuuŋ kii bɛnchi bɛ Bɛjuu lɛ. Biee bini kɛmi yɛ mbeŋ kɛ. Ɛ biee bi yee. \v 10 Ɛ wi nuuŋ lu wu bɛɛ bɛ buga, ɔ tee li mwɛ-ɛ. Ɔɔ tee li wu-u kiŋga kimumkpaŋ ke bo kiŋga kifɛ mɛɛŋ ki chikɛ kɛ, ɔ daayɛ lɛ dze ye-e. \v 11 Ɔ kɛɛ le ŋwaani wɛɛ wi chinɔɔ dze yi tsaaŋ tuu tɛndi, ntsɛ we se nuuŋ wu bifi, wu liiɔ yi yee li ŋgɛ-ɛ. \s Tefɛ chi kimɛrisɛ-ɛ mɔɔ n'yɛɛshɛ \p \v 12 Ŋgii ntuumi Atɛma kɛ Tichiku lɛ wɛ-ɛ. Ke wu bɛ, ɔ gwenɛ ŋge le ɔ bɛ lɛ mi-i Nikopolis. Mi nnachɔɔ le nnuuŋ le mfi wu fokpɔ-ɔŋ. \v 13 Gwenɛ ŋge le ɔ fi Senas wi wu gbɛŋgi kii bɛnchi, bɛ Apolo li ndɛndɛ wu bee. Gwenɛ ɔ ŋɛŋ le be kɛmɛ baa fiee fichu fi be wɛki. \v 14 Bɛniiŋ bɛsɛŋ kɛmi tɛ le be laanchɛ nyɛ yi yibe li nimu nimɛ chi dzeeŋ li, le be se ni be fii li biee bi kɛmi le be ni be fii li. Kiiŋ be ni be nuuŋ yee kɛ. \p \v 15 Bɛniiŋ bɛchu bɛ nuuŋ bɛ bee fɛni tuumi baa n'yɛɛshɛ li wɛ-ɛ. Ɔ yɛsi bɛniiŋ bɛ kɔŋgisi bee bɛchu li kimbeenchɛ-ɛ. Nyɔ doonchɛ beŋ bɛchu shéŋ yee yi dzeeŋ.