\id PHP - Sari \ide UTF-8 \h Filipi \toc1 Kiŋwaati ki Pɔɔ tɛ̀ tsɛɛ li kintaashɛ ki Filipi-i \toc2 Filipi \toc3 Flp \mt2 Kiŋwaati ki Pɔɔ tɛ̀ tsɛɛ li kintaashɛ ki \mt1 Filipi-i \imt1 Fiee fi nuuŋ lɛ Kiŋwaati ki Filipi kini-i \ip Kiŋwaati kini ɛ Pɔɔ wu tɛ̀ tsɛɛ li kintaashɛ ki bɛniiŋ bɛ kimbeenchɛ-ɛ ki Filipi. Ki kɛɛ lɛ kintutu ki biŋwaati bi tɛ̀ tsɛki li yih yi ncha yi Lo-om. Fiee fi tɛ̀ fɛ Pɔɔ se tsɛɛ kiŋwaati kini tɛ̀ nuuŋ le doonchɛ le wu ŋɛŋgɔɔ kwa wu kintaashɛ ki Filipi kilu tɛ̀ tuumi. Kikoo ki jɛ-ɛ lɛ kiŋwaati ki Pɔɔ lɛ kini nuuŋ le, “Li mi-i, ɛ nnuuŋ we, ni nnuuŋ li Krai, ɛ mi ŋkwi, ni nnuuŋ nɛɛ mbeŋ li mi-i (\xt 1:21\xt*).” Pɔɔ tɛ̀ fenjisi kii bunɔŋa bu Taa wusɛŋ wu Jiso Krai, si tɛ̀ shiiki yi yee to si mfwa, Nyɔ se tuu yi yɛɛki wu, gɛɛ wu li kintsii ki nɔŋa-a yɛki ki wi kwikwi-i. Wu kimɔɔ be le ntsɛ wu be li Krai nuuŋ nuuŋ nya yi Nyɔ li bee kɛti li shéŋ yee yi dzeeŋ yi be gɛɛ li Krai, le nuuŋ yɛ kii be kichi baa bɛnchi bɛ ntsɛ wu Bɛjuu li kɛ. Kiŋwaati kini tee kɛɛ ŋge kii kinɛɛtinɛ bɛ ŋgɛwu bufii li biee bi Krai mɛŋinɛ nsiŋ mɔɔ numu li kimbanchɛ-ɛ bɛ ŋkanu shéŋ li kimbeenchɛ-ɛ bɛ li ntsɛ wu tsaaŋ li. \iot Bikoo bi biee bi lɛ Kiŋwaati kini-i \io1 1:1-11 Mbɛɛchɛ \io1 1:12-26 Biee bi tɛ̀ kɛti bɛ Pɔɔ \io1 1:27–2:18 Ntsɛ wu wi wu taashɛ bɛ Krai \io1 2:19-30 Tefɛ chi kii Timɔti bɛ Ɛpafraditus \io1 3:1–4:9 Ntifi kii bɛniiŋ bɛ mbani-i mɔɔ bɛŋgɛ \io1 4:10-20 Bɛniiŋ bɛ Filipi nuuŋ nsáŋ yi Pɔɔ \io1 4:21-23 Bɛ n'yɛɛshɛ \c 1 \p \v 1 Kiŋwaati kini ɛ mi Pɔɔ tɛɛ Timɔti bɛ nuuŋ bɔɔŋ bɛ nimɛ-ɛ bɛ Krai Jiso-o bɛ tɛ̀ tsɛɛ. Kiŋwaati kini giiŋgi kɛɛ li be-eŋ, bɛniiŋ bɛ nuuŋ bɛ Krai Jiso-o bɛchu bɛ Filipi mɔɔ bɛte bikoo bɛ kintaashɛ ki bɛniiŋ bɛ kimbeenchɛ-ɛ bɛ bɛniiŋ bɛ fii li nimu nimɛ chi lɛkɛ li Nyɔ-ɔ lɛnti. \v 2 Nyɔ Baa wusɛŋ bɛ Taa Jiso Krai doonchɛ shéŋ yee yi dzeeŋ li be-eŋ, tuu nyɛ beŋ mbɛɛŋgii. \s Pɔɔ nyɛ kiyɔɔni li Nyɔ-ɔ kii bɛniiŋ bɛ Filipi \p \v 3 Mfi wu mbeechi kii beŋ mfi kwi, nyɛɛ nɛɛ nuuŋ kiyɔɔni li Nyɔ yɛɛŋ. \v 4 Mfi kwi wu nlɛki li Nyɔ-ɔ lɛ nlɛkɛ li Nyɔ-ɔ wɛŋ kwikwi kii beŋ bɛchu, nlɛki ŋ'wuki bujɔŋ, \v 5 kifɛ mbɛɛchɛ li jobɛ chi ŋkosi-i mbɛ mbochu bɛŋ, nɛ taashɛ baa bɛ bee le tɛ ni tɛ ni nindi li ntoŋ wu dzeeŋ wu kii Jiso Krai le ni giiŋgi limfwe. \v 6 Ŋkii nɛɛ bujɔŋ le Nyɔ yi tɛ̀ bɛchi nimɛ chi dzeeŋ chini li yih yinɛ-ɛ gii naa yi gɛɛŋ bɛ chi limfwe yi gɛɛŋ yi mɛɛshi jobɛ chi Jiso Krai gii naa kaari bɛ. \v 7 Fi fiɛɛ nɛɛ tsaaŋ le ni ŋkɛmi mbeechɛ kii beŋ bɛchu ni, kifɛ nɛ nuuŋ shéŋ yɛŋ, se tɛɛbeŋ lemi li fiee fimumkpa-aŋ, nuuŋ fi fi Nyɔ bɔɔni bee bɛ fi. Tɛ lemi baa lu dɛɛni nɛɛ si tɛ ti shiiŋ tɛ lemi dɛɛŋ li mfi wu nuuŋ li ncha-a, kɛ li mfi wu ndeŋgi nteendi chɛɛŋ wu ntoŋ wu dzeeŋ mfeti se wu tɛɛmi bujɔŋ. \v 8 Ntiitɔɔ ni Nyɔ kii nɛɛ bujɔŋ le ŋkɛmɔɔ ŋgeeŋ yinɛ ŋge, ŋkɔŋgisi beŋ bɛchu bɛ kiŋkɔŋgisɛ ki Krai Jiso-o. \p \v 9 Nlɛkɔɔ li Nyɔ-ɔ le kiŋkɔŋgisɛ kinɛ ko ki gɛɛŋ bu limfwe-e, nɛ se ni nɛ kɛmi bufii, nɛ ni nɛ tɛɛti biee bujɔŋ. \v 10 Si nɛ tɛɛti lɛ, nɛ gii nɛ ni nɛ tsɛki bi gbɛŋgi bi nuuŋ bujɔŋ. Nɛɛlɛ, ke tuu nuuŋ jobɛ chi Jiso Krai karisi bɛɛ, nɛ se ni nɛ nuuŋ waaŋ, findzɔŋ nsiŋ. \v 11 Nɛ gii naa nɛ nuuŋ lɛ ɛ nɛ yisɛ bɛ kiŋge ki ntsɛ wu tsaaŋ lɛ wu nɛ kɛmi kɛti li Jiso Krai. Fini gii fi se fɛ n'yɔɔnchɛ bɛ mpiaru ni bi giiŋgi li Nyɔ-ɔ. \s Pɔɔ nuuŋ li ncha-a ntoŋ wu kii Jiso tuu giiŋgi nɛɛ bu limfwe-e \p \v 12 Bɛŋwaanɛŋ, ŋ'wɛkɔɔ le nɛ kɛɛ le biee bini bichu bi ka bɛ mi gbɛɛŋ biɛɛ bi fi li mfɛru le ntoŋ wu dzeeŋ wu kii Jiso ko gɛɛŋ nuuŋ bu limfwe-e. \v 13 Biee bini fɛ biɛɛ bɛniiŋ bɛnchi-i bɛ kiichi ntɔ mɔɔ bɛniiŋ bɛchu se kɛɛ le mi ŋ'wɛ li ncha-a ni, nuuŋ kii Krai. \v 14 Ncha wu nnindi wuni tuuɔ wu fɛ shéŋ yuusɛ bɛŋwaanɛŋ ŋge li Taa li le ni mfenjisi jɛ yi Nyɔ mkpaaŋ, nchɛnu nsiŋ. \p \v 15 Ŋkiiɔ le be bamu fenjisi baa kii Krai ni bimi fuumi be bɛ mi se be nukini le be yaa mi. Se nuuŋ le bamu fenjisi baa fi bee bɛ mbeechɛ wu shaaŋ. \v 16 Bani fenjisi baa lɛ, kifɛ be kɔŋgisi baa mi, be kii nɛɛ le mi ŋ'wɛ li ncha-a fɛni nuuŋ Nyɔ yi gɛɛ mi le se ni nteendi ntoŋ wu dzeeŋ. \v 17 Bamu baa se fenjisi kii Krai nɛɛ fɛwe fɛwe be wɛki nuuŋ le be kɛmɛ bukooŋ li yi yibee, be se feti nɛɛ lɛ be tondini ŋgɛ li ŋgɛ wu ŋiŋgi li ncha-a fɛni. \v 18 Fiɛɛ fiee kɛmi la fi fɛrɛ? Dɛɛŋ be fenjisi fɛwe lee, dɛɛŋ be fenjisi bɛ chɛɛŋ lee, kɛ ŋ'wukɔɔ bujɔŋ fieŋ kifɛ fichu fi be fenjisi fiɛɛ nɛɛ kii Krai. \p \v 19 Ɛ nɛɛ lɛ si ŋgii ni ŋ'wuki bujɔŋ kifɛ ŋkii le nɛ lɛki baa li Nyɔ-ɔ li mi-i, Fiana yi Jiso Krai fii tɛ mi, ŋgii naa mbɔnɛ. \v 20 Fiee fi mbichi limfwe li fi-i nse mgbɛŋgi ntɛŋgi fi mkpaaŋ nuuŋ le kiiŋ ni nnaa ŋkɛmɛ buya kɛ dududu. Ŋgii ŋkaŋ nɛɛ shéŋ bujɔŋ, ke se li biee bichu bi mfeti bɛ yi yɛŋ, bi gii bi ni bi tsakisi bukooŋ bu Jiso-o liwe dɛɛni nɛɛ si mfi kwi, mɔɔ nnuuŋ we, mɔɔ ŋkwi. \v 21 Ntiitɔɔ ni kifɛ, li mi-i, ɛ nnuuŋ we, ni nnuuŋ li Krai, ɛ mi ŋkwi, ni nnuuŋ nɛɛ mbeŋ li mi-i. \v 22 Se nuuŋ le, ɛ fi nuuŋ le ni nnuuŋ we, kɛ ŋgii ni nindi nimɛ chi fii bɛniiŋ ŋge. Si biee bini biɛɛ bifɛ ni, ŋkii yɛ laa ŋgii ntsaa nuuŋ fi la le kɛ. \v 23 Mi nliiŋɔ fɛnti fɛru buliŋu. Ŋwɛkɔɔ le bee nuuŋ mi ŋgɛɛŋ fieŋ, mi ŋgɛɛŋ mi nuuŋ tɛɛ Krai. Fini dzɔɔŋ fi yaa numu we. \v 24 Se nuuŋ le, fi fiɛɛ bujɔŋ ŋge kii beŋ le ni nnuuŋ we. \v 25 Si fi nuuŋ ni, mgbɛŋgɔɔ ŋkii nɛɛ mɛŋinɛ nsiŋ le ŋgii ni nuuŋ we nnindi tɛɛbeŋ bɛchu ke se nɛ ko nɛ gɛɛŋ bu limfwe-e, nɛ se ni nɛ ŋ'wuki bujɔŋ si nɛ gɛɛ shéŋ li Krai li lɛ. \v 26 Bɛdɛɛni, ke mi ŋkaari mi mbɛ nnuuŋ tɛɛbeŋ, nɛ ni nɛ tsakisi yi ŋge li Krai Jiso-o, kii mbɛ wɛŋ. \s Nɛ tsiiŋ ntsɛ wu Jiso Krai wɛki \p \v 27 Fiee fi ŋ'wɛki le ntee nuuŋ nɛɛ le nɛ ni nɛ tsiiŋ ntsɛ nuuŋ wu ntoŋ wu dzeeŋ wu Krai wɛki. Nɛ tsiiŋ lɛ, ke mi ŋkaari mi mbɛ ŋɛŋ beŋ, mɔɔ mmɛɛŋ ki bɛ kɛ, ni ŋ'wuki nɛɛ le nɛ lemi baa mkpaaŋ, nɛ kɛmi shéŋ yi mumkpaŋ, nɛ nuuŋ li wi mumkpa-aŋ, nɛ gwii li fiee fi mumkpa-aŋ, li mbeenchɛ kii ntoŋ wu dzeeŋ. \v 28 Kiiŋ nɛ ni nɛ chɛndi mɔɔ nuuŋ bɛniiŋ bɛ baanini beŋ li ntoŋ wuni-i kɛ. Ɛ nɛ nuuŋ nchɛnu be nsiŋ, fini se doonchɛ li bee le Nyɔ gii naa yi soo beŋ, yi se biifi be. \v 29 Nɛ ni nɛ kii le Nyɔ ti mɛɛŋ ki bɔɔni kɛ beŋ le nɛ ni nɛ nuuŋ bɛniiŋ bɛ Krai nɛɛ le nɛ beŋ li wu-u kwaa kɛ. Yi tɛ̀ bɔɔni beŋ tɛ le nɛ ni nɛ ŋiŋgi ŋgɛ tɛ kii Krai. \v 30 Nɛ taashɛ baa bɛ mi le tɛɛbeŋ ni tɛ gwii li ntoŋ wuni bee bɛchu wu nɛ tɛ̀ ŋɛŋ ŋgwii kii wu wɛ, se nuuŋ nɛɛ wu wu nɛ wuki le mɛɛŋɔ lu dɛɛni. \c 2 \s Nɛ dzeti yɛɛŋ mbosɛ li Jiso Krai \p \v 1 Mɔɔ nɛ taashɛ baa bɛ Krai kituŋ wu se kaaŋgi shéŋ yinɛ nɛɛ ni? Mɔɔ kiŋkɔŋgisɛ kee li be-eŋ fɛ kɛɛ shéŋ yinɛ se dendi nɛɛ ni? Mɔɔ beŋ bɛ Fiana yi Waaŋ to baa li kintaashɛ kituŋ nɛɛ ni? Mɔɔ nɛ kɛmi baa shéŋ yi dzeeŋ nɛ tuu nɛ keeti nshiiŋ li wi bee wi-i nɛɛ ni? \v 2 Si fi nuuŋ ni, fɛrɛ yɛɛŋ le mmɛɛshi ŋkɛmɛ kinɛɛtinɛ. Bufii bunɛ ni bu nuuŋ bumumkpaŋ, kiŋkɔŋgisɛ kinɛ ni ki nuuŋ kimumkpaŋ, nɛ kɛmi shéŋ yimumkpaŋ bɛ mbeechɛ mumkpaŋ. \v 3 Kiiŋ wi ni ni feti fiee beechi nuuŋ yi yee kwaa, kɛ le ni yɛkisi yi yee kɛ. Wi kwi ni shikisi yi yee, ŋiŋgi wi wumu yɛki yi yee. \v 4 Kiiŋ wi ni ni feti fiee fi nuuŋ fi bɛ bɛ mbeŋ li yi yee li kwaa kɛ. Ni feti fiee fi nuuŋ fi bɛ bɛ mbeŋ li bɛniiŋ bamu-u tɛ. \p \v 5 Kiŋge kinɛ kɛmi le ki ni ki nuuŋ nɛɛ yɛɛŋ si ki Krai Jiso-o. \q1 \v 6 Tɛ̀ gii gbɛŋgi nuuŋ fiee fichu fi Nyɔ tɛ̀ nuuŋ, \q1 se nuuŋ le, tɛ̀ mɛɛŋ ki dzɔ kɛ fiɛɛ fiee le bee Nyɔ gbɛŋgi be nuuŋ yɛɛŋ le ɛ fiee fi nuuŋ ba li fi-i kɛ, \q1 \v 7 tɛ̀ chinɛ kɛɛ kintsii, \q1 dzɔ nuuŋ ki mfwa-a. \q1 Bɛ biɛ wu, \q1 nuuŋ yɛɛŋ si wiwoŋ. \q1 \v 8 Mfi wu tɛ̀ nuuŋ wiwoŋ, \q1 tɛ̀ shiiki yi yee to wuki li Nyɔ-ɔ, \q1 se beŋ le gii kwi kwe, \q1 teege kwe yi li kintaaŋ li. \q1 \v 9 Si tɛ̀ fɛ lɛ, Nyɔ yɛɛki wu \q1 yi gɛɛ wu fɛ kintsii ki yɛki bintsii bichu-u, \q1 yooki wu bɛ bukooŋ bu yɛki mɛŋkooŋ mɛnchu, \q1 \v 10 le ke wi kwikwi wu nuuŋ li kwɛɛŋ wu liwe-e \q1 bɛ wu nuuŋ li nshɛ-ɛ mɔɔ wu nuuŋ lɛ nshɛ-ɛ lɛkwiiŋ, \q1 naa woo bukooŋ bu Jiso bulu, toŋ núŋ, \q1 \v 11 wi kwikwi se ni tiiti bɛ kimfimɛ kee le Jiso Krai nuuŋ Taa. \q2 Ɛ be fɛti lɛ n'yɔɔnchɛ ni giiŋgi li Nyɔ yi nuuŋ Baa li. \s Nɛ bɛndi baa li nshɛ-ɛ yini si muntsɔŋ \p \v 12 Bɛdɛɛni, nsáŋ yɛŋ yi shéŋ, si nɛ ti shiiŋ nɛ wuki li Nyɔ-ɔ mfi wu nnuuŋ bɛ beŋ, teege dɛɛni si nnuuŋ yɛ bɛ beŋ kɛ, nɛ giiŋgi yɛɛŋ limfwe nɛ nindi kii kinsofu kinɛ. Nɛ feti yɛɛŋ lɛ bɛ chɛnɛ mɔɔ ŋkawu. \v 13 Nɛ ni nɛ kii le ɛ Nyɔ yi nindi li yi yinɛ-ɛ, yi feti le nɛ kɔɔŋgi mfɛru biee bi yi Kɔŋgisi, ɛ nɛɛ yih yi nyɛ beŋ buŋga bu fɛrɛ biee bilu lu. \p \v 14 Ɛ nɛ feti fiee fichu fi nɛ feti, kiiŋ nɛ ni nɛ ŋuŋini, kɛ le nɛ ni nɛ tɛchini biee kɛ, \v 15 nɛ se ni nɛ wuuti, nɛ tɛ kɛmɛ ŋgunu kɛ. Bɛdɛɛni, nɛ se nuuŋ bɔɔŋ bɛ Nyɔ-ɔ bɛ kɛmi yɛ findzɔŋ kɛ lɛ kiŋgɔkɛ kini-i lɛnti ki kɛmi shéŋ yi tii, ki betini biee. Li nshɛ yini-i nɛ bɛndi baa si muntsɔŋ, \v 16 si nɛ kɛmi bujɔŋ li \f + \fr 2:16 \fr*\ft Kɛ le, “si nɛ fenjisi.”\ft*\f* ntoŋ wu nyɛɛ ntsɛ wu mɛɛ yɛ li bɛniiŋ li kɛ lɛ. Ɛ nɛ feti lɛ, ke naa nuuŋ jobɛ chi Jiso Krai karisi bɛɛ, ni ntsakisi yi le mɛɛŋɔ ki nletɛ kɛ ŋgwɛti wu lɔɔlɔɔ, kɛ le niŋ nimɛ chi li yee li kɛ. \p \v 17 Si nɛ gɛɛ shéŋ li Nyɔ-ɔ lɛ, ɛ fintofi fi nɛ fɛ baa li yi-i. Mɔɔ fi nuuŋ le bɛ gii bɛ mɛɛshi bɛ foŋ mi si mbiiŋ mɛ fiee fi ntaanchɛ, bɛ taa li fintofi finɛ-ɛ, ni ŋ'wuki nɛɛ nuuŋ bujɔŋ, nɛki li beŋ bɛchu-u. \v 18 Bɛdɛɛni, taashɛ yɛɛŋ bɛ mi tɛ ni tɛ wuki bujɔŋ, tɛ nɛki. \s Pɔɔ tee kii Timɔti bee Ɛpafraditus \p \v 19 Ɛ Taa Jiso beŋ, kɛ mi ŋɛŋgɔɔ le shɛɔ niiŋ ntoŋ Timɔti lɛ be-eŋ. Gii ke wu bɛ wu kaari wu to lijiŋ, tee mi si nɛ nuuŋ, shéŋ yɛŋ se dɛŋ. \v 20 Ŋkɛmi yɛ wi wumu si wu, wu gbɛŋgi kɛmi tɛ ŋgeeŋ fɛ be-eŋ si ntɛ̀ ŋkɛmi kɛ. \v 21 Ntiiti ni, kifɛ bɛniiŋ bɛchu nyɛ baa ŋgeeŋ nuuŋ li yi yi bee kwaa, be tɛ bichɛ lɛ fiee fi Jiso Krai wɛki kɛ. \v 22 Se nuuŋ le, Timɔti wɛ wi wu nɛ kii le wu doonchɔɔ wi wu nuuŋ wu, si nindi tɛɛ wu fenjisi ntoŋ wu dzeeŋ, nindi tɛɛ wu nɛɛ tsaaŋ si ŋwaŋ ti nindi bee tee. \v 23 Fiɛɛ fiee fi ŋiŋgɔɔ le shɛɔ niiŋ ntoŋ nuuŋ wu. Fiee fi mɛɛŋ mbichi nuuŋ le ŋɛŋ laa biee gii bi to nindee bɛ mi le. \v 24 Ŋgikɔɔ bufii li Taa li le shɛɔ niiŋ, mi kibɛɛ mbɛ ŋɛŋ beŋ tɛ. \p \v 25 Ŋiŋgɔɔ le fi dzɔɔŋ le ŋkaari ntuumi Ɛpafraditus lɛ be-eŋ. Wɛ nuuŋ ŋwaanɛŋ wusɛŋ, tɛɛ be tuu tɛ̀ nindi tɛ̀ gwii li jɛ yi Nyɔ-ɔ. Ɛ wi wunɛ wu ntoŋ wu nɛ tɛ̀ toŋ le bɛ ni bichi lɛ mi-i. \v 26 Se kɛmɔɔ ŋgeeŋ weseeŋ le ŋɛŋ beŋ bɛchu, shéŋ wɛsini wu si wu wooɔ le nɛ woo baa le gendɔɔ lɛ. \v 27 Ɛ chɛɛŋ, tɛ gbɛɛŋ wu gɔŋ shɛ nɛɛ niiŋ le kwi. Se nuuŋ le, Nyɔ tuu yi kɔɔ nshiiŋ bɛ wu. Yi se mɛɛŋ ki kɔɔ kɛ nuuŋ bɛ wu kwaa kɛ, yi kɔɔ tɛ bɛ mi le kiiŋ ni ŋkwi ntuu ntondɛ ŋgɛ li wu ŋiŋgi kituŋ wuni-i kɛ. \v 28 Bɛdɛɛni, ntuuɔ ŋkɔŋgisi nɛɛ ŋge le ntuumi wu, le nɛ se tuu nɛ ŋɛŋ wu nɛ woo bujɔŋ, shéŋ yɛɛŋ mɛɛŋ yi ni yi wɛsini ŋge kɛ. \v 29 Nɛ fi wu si bɛniiŋ bɛ Taa lɛ bɛ kinɛɛtinɛ kichu. Bɛniiŋ si wu ɛ be bɛ nuuŋ nɛ ni nɛ guundi be. \v 30 Ntiitɔɔ ni kifɛ tuu shɛ nɛɛ niiŋ le kwi kii nimɛ chi Krai si tuu nyɛ yi yee le ni bichi lɛ mi-i fɛ kintsii kinɛ-ɛ lɛ. \c 3 \s Fiee fi nɔŋa nuuŋ le bɛ kɛɛ Krai \p \v 1 Bɛŋwaanɛŋ, li mɛrisɛ-ɛ, nɛ nɛki yɛɛŋ le nɛ baa bɛniiŋ bɛ Taa lɛ. Mi ntsɛɛɔ biee li be-eŋ, nse nuuŋ ntɛ̀ mfiɔɔŋ le ŋka ntsɛɛ nto fe kɛ. Mfeti lɛ le ŋkiichɛ beŋ bu kiichɛ. \v 2 Nɛ dzeti mfi bɛ bɛniiŋ bɛ feti biee bibifi baa, be lemi le bɛ kɛmi le bɛ ni bɛ sɛɛti yi yi bɛniiŋ.\f + \fr 3:2 \fr*\ft Nsɛfu yi yi wi nuuŋ le bɛ sɛɛ mwɛ dzoo, ɛ tɛ gii nuuŋ kiŋge ki Bɛjuu lɛ le ɛ bɛ sɛɛ wi dzoo mwɛ se too wi wu Nyɔ. Ŋɛŋ Ɛfishɛŋ 2:11.\ft*\f* Bɛniiŋ bɛlu nuuŋ bwí. \v 3 Ɛ bee bani bɛ bɛ sɛɛ baa bee dzóo yi chɛɛŋ, tɛɛbeŋ tɛ lɛki li Nyɔ-ɔ si Fiana yee tiifi, tɛ tsakisi yi kii Krai Jiso. Tɛ giki yɛ bufii li biee bi nyaŋ yi bwi-iŋ kɛ. \v 4 Se nuuŋ le, nnuuŋ ni ŋkɛmi tɛ ŋgeeŋ le ŋgɛɛ bufii li biɛɛ biee li tɛ. Ɛ wi nuuŋ lu wu beechi le nuuŋ kɛmɛ ŋgeeŋ le gɛɛ bufii li biee bi nyaŋ yi bwi-iŋ, kɛ ŋkɛmɔɔ n'yɛki mwɛ. \v 5 Ntɛ̀ bo jo nyaaŋ bɛ sɛɛ mi dzoo, nnuuŋ wi wu Isɛlɛɛ, li kini ki Bɛnjamɛ-ɛŋ, nnuuŋ wi wu Hiburu, nnuuŋ mbiɛ wu Bɛhiburu. Le tuu lɛ kimbɛ ki bɛnchi bɛsɛ-ɛŋ, ntɛ̀ nnuuŋ wi wu Bɛfarasii. \v 6 Lɛ kimbɛ ki ŋkɛmɛ ŋgeeŋ ŋge yi fɛrɛ fiee fi Nyɔ-ɔ lɛ dze yi Bɛjuu li, ntɛ̀ mbiindi bikaa lɛ kintaashɛ ki bɛniiŋ bɛ kimbeenchɛ-ɛ lɛjiŋ. Lɛ kimbɛ ki bɛnchi bɛsɛ-ɛŋ si nuuŋ wi ni nuuŋ tsaaŋ, ntɛ̀ ŋkɛmi yɛ findzɔŋ kɛ. \v 7 Se nuuŋ le biee bi tɛ̀ shiiŋ bi nuuŋ tɛ̀ nuuŋ biee bi mbe-eŋ li mi-i, ŋiŋgɔɔ le ɛ biee bi kinla-a, kii Krai. \v 8 Ɛ fiɛɛ kwaa kɛ, ŋiŋgi biee bichu bi nuuŋ tɛ biee bi kinla-a li mi-i, kifɛ fiee fi ko fi yaa biee bichu nuuŋ le ŋkɛɛ Taa wɛŋ Krai Jiso bujɔŋ. Mi nlɛɛɔ biee bini bichu kii wu. Ŋiŋgɔɔ bi nuuŋ biee bi kinjirɛ-ɛ, le mbeŋ wɛŋ se ni nuuŋ Krai, \v 9 tɛɛ wu mɛɛshi tɛ̀ to wi mumkpaŋ. Mmɛɛŋ yɛ ntuu nni ndzeti le Nyɔ dzɔ yɛ mi le mi wɛ tsaaŋ li yi-i limfwe biki yɛ dze yɛŋ yi nuuŋ yi bɛnchi bɛsɛŋ kɛ. Yi dzɔ mi nuuŋ kifɛ mi ŋgɛɛɔ shéŋ li Krai li. Numu tsaaŋ li Nyɔ-ɔ limfwe biki nuuŋ shéŋ yi wi gɛɛ li Krai. \v 10 Fiee fi ŋ'wɛki dɛɛni nuuŋ le ŋkɛɛ Krai bujɔŋ, ŋkɛmɛ buŋga bu kɛmi si tɛ̀ kaari wu bo li kwe-e, bɛ le nnuŋ si wu li kwe yee, \v 11 le semukɛ Nyɔ buu tɛ mi li kwe-e. \s Nyiitini mbichi fɛ ŋgiiŋgi \p \v 12 Ntiiti yɛ ni nuuŋ le mi mfɛɔ biee bini kɛ le mi fɛsɔɔ kituŋ kɛ. Mɛɛŋɔ nyiitini le nlɔŋ tsaŋ ŋkɛmɛ li biee bilu-u lɛ mi-i bɔ, kifɛ Krai Jiso dzɔ ɔ mi kituŋ si wi we. \v 13 Bɛŋwaanɛŋ, ŋiŋgi yɛ le mi ŋkɛmɔɔ biee bilu lɛ mi-i bɔ kituŋ kɛ. Se nuuŋ le fiee fimumkpaŋ fi mfeti nuuŋ le nti ndaayi lɛ biee bi ka kituŋ, nyiitini le ŋkɛmɛ nuuŋ bi nuuŋ limfwe. \v 14 Nyiitini mbichi tɛ nuuŋ fɛ ŋgiiŋgi, le ŋkɛmɛ kinsomfu ki nuuŋ nteenyɛ wu Nyɔ bee teeŋ mi le n'yɛɛ liboo si mi ntaashɛ tɛɛ Krai Jiso lɛ. \p \v 15 Bee bɛchu bɛ ta li kimbeenchɛ-ɛ kɛmi le tɛ ni tɛ beechi biee lɛ yini dze-e. Se nuuŋ le, ɛ beŋ bamu beechi biee bimu chichi chichi, kɛ Nyɔ yi gii yi yiiŋgi biɛɛ yɛ tɛ li be-eŋ. \v 16 Fiee fi nɔŋa nuuŋ le tɛ ni tɛ kɛmi bujɔŋ nuuŋ fiee fi tɛ tɛ̀ laanchɛ. \p \v 17 Bɛŋwaanɛŋ, dzɔɔ yɛɛŋ mbosɛ li mi-i, nɛ ni nɛ bichi tɛ nuuŋ ntsɛ wu bɛniiŋ bamu tsiiŋ bɛ dzɔ mbosɛ li bee li. \v 18 Ntiiti ni kifɛ si ntɛ̀ ntiiti li be-eŋ li kiŋga li kiŋga, nse ntuuɔ ntiiti dɛɛni mɔɔ bɛ musu lɛ lii le bɛniiŋ baa ŋge bɛ tsiiŋ ntsɛ wu doonchi le be baanini ntoŋ wu nuuŋ le Krai tɛ̀ kwi li kintaaŋ li. \v 19 Beeyɛ bɛniiŋ bɛ gii be naa bɛ lɛɛshɛ be. Yibe nyɔ nuuŋ fiee fi lii lɛ téeh yibee. Be tsakisi yi nuuŋ li biee bi bee be kɛmi buya-a li bi-i. Mbeechɛ wube nuuŋ li biee bi laaŋkwiiŋ li. \v 20 Tɛ nuuŋ fisɛŋ bɛniiŋ bɛ kwɛɛŋ wu liboo li. Ɛ fe fɛ tɛɛbeŋ tɛ gbɛŋgi tɛ tɛ̀ŋgi le Kinsofu kisɛŋ ki Taa Jiso Krai gii dza se bɛ. \v 21 Mfi wu wu bɛ, gii fiiki yih yi tɛɛbeŋ yi lɔɔlɔɔ yini yi to si yi yee yi kɛmi ŋguŋu. Gii fiiki nuuŋ bɛ buŋga bwee bu gii banchɛ biee bichu nuuŋ lɛ bi-i lɛwe. \c 4 \s Pɔɔ nyɛ ntifi li bɛniiŋ bɛ kimbeenchɛ-ɛ bɛ Filipi \p \v 1 Bɛdɛɛni bɛŋwaanɛŋ, ŋkɔŋgisɔɔ beŋ ŋge ntuu ŋkɛmi mbeechɛ le ŋɛŋ beŋ. Ɛ beŋ nɛ feti nse ŋ'wuki bujɔŋ, nɛ tuu nɛ nuuŋ kifɔ keŋ ki bumfɔ-ɔŋ. Nsáŋ yɛŋ, nɛ lemi yɛɛŋ mkpaaŋ li Taa li. \p \v 2 Nlɛkɔɔ le Ewoja bee Sintichi be to kimfimɛ kimumkpaŋ si be nuuŋ wi bee ŋwaani li Taa li. \v 3 Ntiitɔɔ tɛ li wɛ wu gbɛŋgi nuuŋ wi wɛŋ wu kintutu-u li nimɛ-ɛ le ɔ fi bukɛɛŋ bani be to kimfimɛ kimumkpaŋ. Ɛ bɛniiŋ bɛ tɛɛ be tɛ̀ gwenɛ baa tɛ nindi li nimɛ chi ntoŋ wu dzeeŋ wu kii Jiso Krai mɔɔ Keremɛŋ mɔɔ bɛniiŋ bɛchu bɛ tɛɛ be nindi. Bɛniiŋ bani baa bɛ bɛ tsɛɛ mɛŋkooŋ mɛ bee kituŋ lɛ kiŋwaati ki ntsɛ wu kimakɛ-ɛ. \p \v 4 Nɛ nɛki mfi kwi li Taa li. Si mi ntee ni, ŋgii ŋkaari nto fe le nɛ ni nɛ nɛki. \v 5 Nɛ doonchi kiŋge ki mbɛɛŋgii li wi kwikwi, nɛ kiimi le mfi wu Taa gii naa kaari bɛ wɛ tsɛkɛtsɛkɛ kituŋ. \v 6 Kiiŋ nɛ ni nɛ buki yi kii fiee fimu kɛ. Nɛ lɛki yɛɛŋ li Nyɔ-ɔ bulɛkɛ li fiee fichu-u nɛ giki li Nyɔ-ɔ limfwe. Nɛ tuu nɛ lɛki li Nyɔ-ɔ nɛ biiti biee bi nɛ wɛki-i li yi-i, nɛ nyɛɛ kiyɔɔni li bi Yi feti-i. \v 7 Ɛ nɛ feti lɛ, mbɛɛŋgii wu Nyɔ gii ni kiichi shéŋ bɛ bufii bunɛ si nɛ baa bɛniiŋ bɛ Krai Jiso. Mbɛɛŋgii wu Nyɔ wuni yɛki bufii bu wiwoŋ buchu li ŋkɛɛ li. \p \v 8 Le mɛɛshi, bɛŋwaanɛŋ, biee bi nɛ kɛmi le nɛ ni nɛ beechi kii bi bi nuuŋ bi chɛɛŋ bɛ biee bi kɛmi ŋguŋu, mɔɔ biee bi nuuŋ tsaaŋ. Nɛ beechi biee nuuŋ bi wuuti bɛ biee bi bɛniiŋ nuuŋ be ni be kɔŋgisi mɔɔ biee bi nshɔɔŋ nuuŋ nɛɛ yi ta wi lu. Ɛ biee nuuŋ lu bi gbɛŋgi bi dzeeŋ, ɛ biee nuuŋ tɛ lu bi nuuŋ bɛniiŋ ni be piɛti, nɛ beechɛ tɛ nuuŋ kii biɛɛ. \v 9 Nɛ feti biee nɛ biki nɛɛ tɛ nuuŋ ntiifɛ wu ntɛ̀ ntifi beŋ lu, mɔɔ nuuŋ biee bi nɛ tɛ̀ wuki tɛ li mi-i, kɛ bi nɛ tɛ̀ ŋɛŋ. Ɛ nɛ feti ni, Nyɔ yi nuuŋ Nyɔ yi mbɛɛŋgii se nuuŋ bɛ beŋ. \s Pɔɔ nɛɛtɛ si bɛniiŋ bɛ Filipi tɛ̀ doonchɛ ŋgeeŋ li wu-u \p \v 10 Taa fɛɔ mi nɛki ŋge si nɛ tuu baa nɛ doonchi ŋgeeŋ yinɛ li mi-i nɛɛ si nɛ tɛ̀ nshiiŋ nɛ doonchi. Ŋkii nɛɛ bujɔŋ le nɛ tuu nɛ kɛmi ŋgeeŋ li mi-i, dze se fuki. \v 11 Ntiiti yɛ ni le ntuu mfuki fiee kɛ. Mi nlaanchɔɔ mi ŋkɛɛ si nuuŋ ni mfi-i biee bichu. \v 12 Ŋkii si wi ti nuuŋ mfi wu fuki, ŋkii si wi ti nuuŋ mfi wu kɛmi ŋge. Mi nse nlaanchɔɔ fini mi ŋkɛɛ si nnuuŋ ni nnuuŋ kimfukɛ kɛ bɛ biee bichu bi nuuŋ, mɔɔ nji, mɔɔ mmɛɛŋ ki njii kɛ. \v 13 Ŋkii le nnuuŋ mfɛ biee bini ni, kɛti li buŋga bu Krai nyɛɛ li mi-i. \p \v 14 Se nuuŋ le, si nshiiŋ ntiiti ni, nɛ fɛ baa bujɔŋ le nɛ fi mi li mfi wɛŋ wu ŋgɛ wuni. \v 15 Beŋ bɛniiŋ bɛ Filipi nɛ kii le mfi wu ntɛ̀ ndzɛti li kwɛɛŋ wunɛ Masadonyaa si ntɛ̀ mbɛchi ntiifi ntoŋ wu dzeeŋ wuni li be-eŋ, kintutu ki bɛniiŋ bɛ kimbeenchɛ-ɛ kimu tɛ̀ mɛɛŋ ki taashɛ kɛ bɛ mi le tɛ̀ bikɛ tsaŋ kɛ. Tɛ̀ ba nɛɛ beŋ kwaa. \v 16 Tɛ̀ nuuŋ nɛɛ mfi wu ntɛ̀ nuuŋ Tɛsalonika,\f + \fr 4:16 \fr*\ft Tɛsalonika wuni tɛ nuuŋ kitoŋ li kwɛɛŋ wu Masadonya.\ft*\f* nɛ tɛ̀ tuumi kinderi li mi-i, nɛ ka nɛ tuumi. \v 17 Ntiiti yɛ ni le mbichi le nɛ ni nɛ tumisi biee li mi-i kɛ. Mbichɔɔ ŋge nuuŋ kinsomfu ki Nyɔ gii naa yi nyɛ be-eŋ li fiee fi nɛ tɛ̀ feti li mi-i. \v 18 Nɛ tɛ̀ toŋ Ɛpafraditus bɛ nyá le bɛ nyɛ li mi-i. Mi nse ŋ'wɛ dɛɛni mfowu fiee nsiŋ. Ntɛ̀ mfi nyá yilu chichi, ŋɛŋ yi nuuŋ weseeŋ yɛki si ntɛ̀ ŋ'wɛki. Nyá yini nuuŋ fintofi fi nɛ feti baa li Nyɔ-ɔ, yi se fii, yi sɛɛndi ni shuuŋŋ Nyɔ se kɔŋgisi. \v 19 Nyɔ yɛŋ kɛmi gwɛɛ wu bunɔŋa buchu bu tɛɛbeŋ wɛki, yi gii yi nyɛ beŋ fiee fichu fi nɛ wɛki, kɛti li Krai Jiso-o. \v 20 Tɛ ni tɛ nyɛɛ n'yɔɔnchɛ nuuŋ li Nyɔ yi nuuŋ Nyɔ tuu nuuŋ Baa wusɛŋ mfi kwi ma nsiŋ. Fi nuuŋ lɛ. \s Bɛn'yɛɛshɛ \p \v 21 Yɛsi yɛɛŋ bɛniiŋ bɛchu bɛ wuuti bɛ Krai Jiso-o li mi-i. Bɛŋwaanɛŋ bɛ nuuŋ bɛ mi fɛni yɛɛshi baa tɛ beŋ. \v 22 Bɛniiŋ bɛchu bɛ nuuŋ bɛ Nyɔ-ɔ fɛni yɛɛshi baa beŋ, teege bɛniiŋ bɛ nuuŋ lɛ ntɔ wu Kaisa-a. \p \v 23 Taa Jiso Krai doonchi beŋ shéŋ yee yi dzeeŋ li fiana yinɛ-ɛ. Fi nuuŋ lɛ.