\id HEB - Sari \ide UTF-8 \h Hiburu \toc1 Kiŋwaati ki bɛ tɛ̀ tsɛɛ li Bɛhiburu-u \toc2 Hiburu \toc3 Hib \mt2 Kiŋwaati ki bɛ tɛ̀ tsɛɛ li \mt1 Bɛhiburu-u \imt1 Fiee fi nuuŋ lɛ Kiŋwaati ki Hiburu-u kini \ip Tɛ gbɛŋgi yɛ tɛ kii wi wu tɛ̀ tsɛɛ kiŋwaati kini kɛ, se nuuŋ le tɛɛbeŋ kii baa le bɛ tɛ̀ tsɛɛ li bɛniiŋ bɛ Krai bɛ nuuŋ Bɛhiburu. Bɛhiburu nuuŋ bukooŋ bu Bɛjuu lɛ bumu. Bɛ tɛ̀ tsɛɛ le bɛ fɛ le Bɛjuu bɛ tɛ̀ gɛɛ shéŋ li Krai ba be ni be lemi nɛɛ li yi-i, mɔɔ nuuŋ si bɛŋgɛ tɛ̀ bɛɛ li bee lɛ dzé-e lɛ dzé-e lɛ. Tɛ̀ nuuŋ tɛ le fɛ be kɛɛ le leh wu fwɛŋ wu Jiso bɛ bɛ wu, wu kɛmi buŋga wu yɛki wu fichi. Bɛ tɛ̀ tsɛɛ tɛ le bɛ tifi be le be kɛɛ le fiee fi Nyɔ kaachɛ bɛniiŋ lu nuuŋ tɛ naa ka li yee li kɛ. Bɛ doonchɛ baa le biee bi Krai wu Ŋwanɛ Nyɔ bɛ bɛ bi yɛki bi bɛntomfɔŋ bɛ Nyɔ-ɔ bɛ ŋkosi, kifɛ bi bee tɛ̀ nuuŋ nɛɛ nuuŋ binjiinjii, se Krai bɛɛɔ kituŋ nuuŋ bɛ biee bi nuuŋ chɛɛŋ. \iot Bikoo bi biee bi lɛ Kiŋwaati kini-i \io1 1:1-3 Krai gbɛŋgi nuuŋ mbosɛ yi Nyɔ kibɛɛ \io1 1:4–2:18 Krai yɛki bɛnchindaa bɛ Nyɔ-ɔ \io1 3:1–4:13 Krai yɛki Mɔɔsɛ bee Joshwa \io1 4:14–7:28 Krai nuuŋ te muntofi wu yɛki bɛte muntofi bɛchu \io1 8:1–9:28 Leh wu Krai tɛ̀ bɛ bɛ wu yɛki wu fichi \io1 10:1-39 Fintofi fi Krai tɛ̀ fɛ yɛki muntofi munchu \io1 11:1–12:29 Kii ŋgɛwu shéŋ li Nyɔ-ɔ \io1 13:1-25 Ntifi yi lɛ kimɛrisɛ \c 1 \s Nyɔ yɔ yɛ li bee li nuuŋ lɛ kimfimɛ ki Ŋwani-i \p \v 1 Tɛ mɛɛŋ lindɛɛri, Nyɔ yeti li bɛte taa bɛsɛŋ li bimfimu bi bɛntomfɔŋ bee li, li kiŋga ŋge bɛ lɛ dzé chichi chichi. \v 2 Se nuuŋ le, li jo yi lɛ kimɛrisɛ yini-i, yi yɔ yɛ li bee li nuuŋ lɛ kimfimɛ ki Ŋwani-i. Ɛ Ŋwani wuni wu yi tsaa yɛ le gii nuuŋ kinjila li biee bichu-u. Ɛ nɛɛ wu wu Nyɔ tɛ̀ tɔŋ nshɛ bɛ biee bichu kɛti li tsáŋ yee li. \v 3 Kiŋ'wofu ki Nyɔ-ɔ bɛndi kɛɛ li yi yee li, se gbɛŋgi nuuŋ mbosɛ yi Nyɔ kibɛɛ. Ɛ wu wu feti kiboo bɛ nshɛ se nuuŋ lu. Se feti biee bini nuuŋ nɛɛ bɛ jɛ ye yi kɛmi buŋga. Tɛ̀ maaŋ kimaaŋ ki bibifi bisɛ-ɛŋ. Le maaŋ lɛ, se yɛɛ liboo shee lɛ kibɛnɛ ki kigɔŋɛ ki Nyɔ yi Bunɔŋa-a. \s Ŋwanɛ Nyɔ ko wu yaa bɛnchindaa bɛ Nyɔ-ɔ \p \v 4 Fi se tuu fi nuuŋ le, Nyɔ tɛ̀ fɛ Ŋwani ko ŋge yaa bɛnchindaa bɛ Nyɔ-ɔ, nɛɛ si bukooŋ bu Nyɔ tɛ̀ nyɛ wu ko tɛ ŋge bu yaa bu bee. \v 5 Tɛ kii le wu koɔ ŋge kifɛ nchindaa wu Nyɔ wumu nuuŋ yɛ lu wu Nyɔ tɛ̀ saa yi teeŋ wu le, \q1 “Ŋwani kɛ, \q1 Kɛ le bɛŋ yani mi nteeɔ le ɛ mi baa wa, kɛ.” \m Wumu nuuŋ yɛ lu wu tɛ̀ saa wu tee kii wuu le, \q1 “Ŋgii ni nuuŋ tee. \q1 Ni nuuŋ Ŋwanɛŋ ni.” \m \v 6 Tɛ̀ gii nuuŋ mfi wu Nyɔ tɛ̀ nuuŋ le yi toŋ Ŋwani wu ŋkosi wuni li nshɛ yini, yi tɛ̀ tee le, \q1 “Bɛnchindaa bɛ Nyɔ-ɔ bɛchu kɛmi le be ni be guundi wu.” \m \v 7 Fiee fi Nyɔ tɛ̀ tee kii bɛnchindaa bee nuuŋ fini le, \q1 “Yi ti feti be be nuuŋ si mfiee, \q1 yi feti tɛ be be nuuŋ bɛniiŋ bee bɛ nimɛ-ɛ \q1 be nuuŋ si nimi chi wi-i.” \m \v 8 Le tuu to li Ŋwani-i, tee le, \q1 “Hooo Nyɔ, ɔ gii naa ɔ shee li kabara wa-a ɔ ni ɔ sɛki mfi kwi ma nsiŋ. \q1 Ntsɛ wu tsaaŋ gii naa ni nuuŋ kimbaaŋ ki bumfɔŋ bwo-o. \q1 \v 9 Ɔ kɔŋgisɔɔ nuuŋ fiee fi tsaaŋ, ɔ baanini fiee fi bifi. \q1 Nɛɛ lɛ, mi wu Nyɔ yi nuuŋ Nyɔ ya \q1 mi n'yɛɛkɔɔ wɛ, ɔ yaa kintutu ko, \q1 mi se mfwaɔ wɛ bɛ mbee yi bumfɔŋ bu kinɛɛtinɛ-ɛ.” \m \v 10 Yi se tuu yi ka yi tee li Ŋwani-i le, \q1 “Taa, ɛ wɛ wu tɛ̀ tɔŋ nshɛ fɛmbɛɛchɛ-ɛ, \q1 se biee bichu bi nuuŋ liboo nuuŋ mfɛru wu tsaŋ ya. \q1 \v 11 Biee bini gii bi ma, ɛ wɛ kwaa ɔ gii ɔ ba lu. \q1 Bi gii bi doŋ si ndu. \q1 \v 12 Ɔ gii ɔ baaŋ bi si kiŋkoŋ. \q1 Ɔ gii ɔ fiiki bi si ndu yi doŋ. \q1 Se nuuŋ le, ɔ gii ɔ ba ɔ ni ɔ nuuŋ nɛɛ si ɔ nuuŋ lɛ. \q1 Biya bio nuuŋ tɛ naa ma kɛ.” \m \v 13 Ɛ nchindaa wu Nyɔ wu la wu Nyɔ tɛ̀ saa yi tee li wuu le, \q1 “Shee lɛ kibɛnɛ keŋ ki kigɔŋɛ-ɛ, \q1 nsiiŋ gɛɛŋ bo mfi wu mi ŋgiiki \q1 bɛniiŋ bo bɛ mbani-i wɛ limfwe \q1 si kilaanda ki bikaa bio-o, \q1 Ɔ tɔmi bikaa bio li bee ni?” \m \v 14 Mɔɔ bɛchindaa bɛ Nyɔ-ɔ bani nuuŋ nɛɛ si fiana yi nindi li Nyɔ-ɔ, bɛ yi tundi be be deŋgi be fii bɛniiŋ bɛ gii be kɛmɛ kinsofu nɛɛ ni? \c 2 \s Kiiŋ tɛ ni nyaami kinsofu ki Jiso tɛ̀ deŋgi tiifi kii ki kɛɛ kɛ \p \v 1 Bɛdɛɛni, tɛ kɛmi le tɛ gɛɛ bufii busɛŋ bujɔŋ li fiee fi tɛ tɛ̀ woo li, le kiiŋ tɛ ni dza tɛ ni tɛ mbweŋgi kɛ. \v 2 Tɛ beechi le, ɛ bɛntoŋ bɛ bɛnchindaa bɛ Nyɔ-ɔ tɛ̀ tiiti ŋkosi tɛ̀ nuuŋ fiee fi tɛɛmi ŋge, ɛ wi bondɛ nchi wumu kɛ wu faaŋ mfɛru si nchi wulu tiiti, mwɛ kɛmɛ kinsomfu kilu si wɛki, \v 3 se ɛ la fi gii fi fɛ se tɛ tɛ̀ ŋɛŋ ŋgɛ kɛ ɛ tɛ nyaami kinsofu ki nɔŋa kini? Kinsofu kini nuuŋ ɛ Taa Jiso wu tɛ̀ saa fenjisi kii ki, bɛniiŋ bɛ tɛ̀ woo si fenjisi tɛ teendi chɛɛŋ wulu si bɛ tɛ̀ fenjisi li bee li. \v 4 Nyɔ kibɛɛ tɛ̀ tɔɔŋ bɛ biee bi doonchi bu buŋga bwee bɛ bɛŋkiki mɔɔ bintɛwa bi biee lɛ mɔɔ mfiŋ yi tɛ̀ feti. Se gachɛ tɛ nyá yi Fiana yi Waaŋ si tɛ̀ kɔŋgisi le tɔɔŋ lu. \s Jiso nuuŋ wi wu tɔ dze yi kinsofu li bee li \p \v 5 Nyɔ tɛ̀ mɛɛŋ ki gɛɛ kɛ kwɛɛŋ wu fwɛŋ wu gii wu bɛ wu tɛ̀ tiiti kii wu wuni le ɛ bɛnchindaa bee bɛ gii be ni be sɛki kɛ. \v 6 Bɛ tsɛɛ baa lɛ kintsii kimu lɛ Kiŋwaati ki Nyɔ-ɔ kii nsa wuni le, \q1 “Wiwoŋ nuuŋ mɔɔ fi la fi ɔ beechi kii wu? \q1 Ŋwanɛ wiwoŋ nuuŋ fi la fi ɔ kɛmi ŋgeeŋ ye? \q1 \v 7 Li mfi fintɛ-ɛŋ ɔ tɛ̀ shiiki wiwoŋ nuuŋ fɛ kintsii \q1 ki nuuŋ lɛkwiiŋ lɛ bɛnchindaa bo. \q1 Ɔ se tɛ̀ bɛ ɔ kokɛ wu, se tuu kɛmɛ bunɔŋa bɛ ŋguŋu. \q1 \v 8 Ɔ gɛɛɔ biee bichu lɛ wiwo-oŋ lɛkwiiŋ, sɛki.” \m Si Nyɔ tɛ̀ gɛɛ biee bichu lɛ wiwo-oŋ lɛkwiiŋ, fiee fimu se mɛɛŋ yɛ lu fi fuki numu lɛ wuu lɛkwiiŋ nsiŋ kɛ. Mɔɔ nɛɛ si fi nuuŋ lɛ tɛ se ŋiŋgi yɛ le biee bichu biɛɛ lɛ wiwo-oŋ lɛkwiiŋ kɛ. \v 9 Tɛ ŋiŋgi le Nyɔ tɛ̀ fɛ Jiso nuuŋ lɛ bɛnchindaa bee li lɛkwiiŋ li mfi fintɛ-ɛŋ. Se nuuŋ le, Nyɔ se yɛɛki wu kɛmi bunɔŋa bɛ ŋguŋu. Kifɛ tɛ̀ ŋɛŋ ŋgɛ kwi, le kwi kwe yi wi kwikwi kii shéŋ yi Nyɔ yee yi dzeeŋ li bɛniiŋ li. \v 10 Ɛ Nyɔ yi tɛ̀ fɛ biee bichu, biee bichu se nuuŋ biee. Si tɛ̀ wɛki le gii naa dzɔɔ bɛniiŋ ŋge be nuuŋ bɔɔŋ bee be se lɛ li bunɔŋa bwee li, fi se fiɛɛ tsaaŋ le fɛ Jiso ŋɛŋ ŋgɛ le ni nuuŋ wu wu kɔchɛ wu gɛɛŋ wu mɛɛshi wi wu tɔ dze yi kinsofu li bee. \v 11 Wu wu Jiso wu feti bɛniiŋ se wuuti lɛ Nyɔ lii, wu bee bɛniiŋ bɛ feti be wuuti baa, kɛmi Tee wube mumkpaŋ. Fiɛɛ fiee fi kɛmi yɛ buya le ni nteenyi be le bɛŋwaani kɛ. \v 12 Tɛ̀ tee li Nyɔ-ɔ mfi wumu le, \q1 “Ŋgii ni ntsakisi bukooŋ bwo li we lɛ bɛŋwaanɛŋ lɛnti. \q1 Ŋgii ni n'yuuti mpiɛti wɛ lɛ kintaashɛ kibee lɛnti.” \m \v 13 Se tuu tee le, \q1 “Ŋgii ŋgɛɛ bufii bweŋ li Nyɔ-ɔ.” \m Tuu ka tee le, \q1 “Wuuŋ mi fɛni bɛ bɔɔŋ bɛ Nyɔ nyɛ li mi-i.” \p \v 14 Si bɔɔŋ bɛ tiiti bani kɛmi baa nyaŋ yi bwiŋ bɛ ŋgɔŋ lɛ, wu wu Jiso se tɛ̀ dzɔ tɛ nyaŋ yi wiwoŋ, le ke se kwi se shaanshɛ kiŋkundi ki kɛmi buŋga bu kwe-e. \v 15 Tɛ̀ fɛ lɛ se buu bɛniiŋ bɛ tɛ tsiiŋ li bumfa-a li ntsɛ wube kwikwi kifɛ be tɛ̀ chɛndi kwe. \v 16 Fi gbɛŋgi fiɛɛ fi nuuŋ gbanaa le kɛmi yɛ ŋgeeŋ li bɛnchindaa bɛ Nyɔ-ɔ kɛ. Tɛ̀ gii kɛmi nuuŋ li kini ki Abraha-aŋ. \v 17 Fiɛɛ fiee fi tɛ̀ fɛ Jiso se to si bɛŋwaani li fiee fichu, le se ni nuuŋ te kikoo wu bɛte muntofi bɛ bee ni keeti nshiiŋ li bee, ɛ wu gɛɛ tɛ shéŋ li nimɛ chi Nyɔ-ɔ le maaŋ kimaaŋ Nyɔ feeki bibifi bi bee. \v 18 Si tɛ̀ ŋɛŋ ŋgɛ, bɛmɔnchɛ bɛ lɛ wuu lɛ, se tuu kii si nuuŋ ni fi-i bɛniiŋ bɛ mɔnchɛ bɛɛ tɛ lɛ bee. \c 3 \s Jiso ko wu yaa Mɔɔsɛ \p \v 1 Nɛɛ lɛ, bɛŋwaanɛŋ bɛ waaŋ, bɛ bɛ teeŋ be tɛ le be lɛ li kwɛɛŋ wu liboo li, gɛɛ yɛɛŋ bufii li Jiso-o. Nuuŋ ŋwanɛ ntoŋ wu Nyɔ tuu nuuŋ te kikoo wu bɛte muntofi wu kimbeenchɛ kisɛŋ ki tɛ̀ ti tiiti li bɛniiŋ li le ɛ kisɛŋ. \v 2 Tɛ̀ nindi bɛ shéŋ yee chi li Nyɔ-ɔ yi tɛ̀ gɛɛ wu le ni nindi li wuu nɛɛ si Mɔɔsɛ tɛ̀ nindi tɛ bɛ shéŋ yee chi li yih yi Nyɔ-ɔ. \v 3 Se nuuŋ le Jiso nuuŋ wi wu bɛ kɛmi le bɛ ni bɛ piɛti wu bujɔŋ yɛki Mɔɔsɛ nɛɛ si wi ti gwɛndi yih bɛ se tuu bɛ pia wu yaa yih yilu. \v 4 Yih yimi nuuŋ yɛ lu yi nuuŋ fuki ŋgwanu wu wi nsiŋ kɛ. Se nuuŋ le, Nyɔ nuuŋ wi wu gwaŋ biee bichu. \v 5 Mɔɔsɛ tɛ̀ nindi nɛɛ bujɔŋ bɛ shéŋ yee chi li yih yi Nyɔ-ɔ si ŋwanɛ nimɛ. Biee bichu bi tɛ̀ feti tɛ teendi nuuŋ fiee fi Nyɔ tɛ̀ nuuŋ le yi naa yi tee. \v 6 Se nuuŋ le Krai tɛ̀ bɛ nuuŋ lɛwe lɛ yih yi Nyɔ-ɔ bɛ shéŋ yee chi si ŋwanɛ Nyɔ. Yih yi Nyɔ yini ɛ bee ɛ nuuŋ le tɛ lemi mkpaaŋ li fiee fi tɛ kaŋ shéŋ tɛ bichi limfwe bɛ yi yi tsakisɛ. \s Kiiŋ wi ni nyaami fiee fi Nyɔ-ɔ kɛ \p \v 7 Bɛdɛɛni, tɛ̀ tuu tɛ woo fiee fi Fiana yi Waaŋ tiiti. Yi tɛ̀ tee le, \q1 “Ɛ nɛ woo Nyɔ yeti li be-eŋ bɛŋ, \q1 \v 8 kiiŋ nɛ ni nɛ tɛmi bikoo si bɛchaa bɛnɛ bɛ tɛ̀ sɛɛnini bɛ Nyɔ \q1 mfi wu be tɛ̀ mɔnchɛ Nyɔ libuka kɛ. \q1 \v 9 Ɛ le lɛ bɛchaa bɛnɛ tɛ̀ mɔnchɛ mi wu Nyɔ, \q1 be ŋɛŋ bintɛwa bi biee lɛ bi ntɛ̀ mfɛ li biya mbaanyɛɛ li. \q1 \v 10 Nɛɛlɛ, shéŋ tɛ̀ ntɔnyɛ tɛ mi bɛ kiŋgɔkɛ ki bɛniiŋ lɛ kilu, nse ntee le, \q1 ‘Shéŋ yi be ti lemi yɛ li mi-i kɛ dududu. \q1 Be mɛɛŋ baa ki kɛɛ kɛ dzé yɛŋ kɛ.’ \q1 \v 11 Shéŋ tɛ̀ tɔnyɛ mi, nchini le, \q1 ‘Nuuŋ be tɛ naa le be lɛ kintsii keŋ ki mfufinɛ-ɛ kɛ.’” \m \v 12 Bɛŋwaanɛŋ, ŋɛŋgɛ yɛɛŋ le kiiŋ wi wumu li be-eŋ ni nuuŋ wu kɛmi shéŋ yi bifi kɛ, yi fɛŋgi mbeenchɛ li Nyɔ-ɔ, yi nuuŋ yi fɛ wi baa dzaa li Nyɔ-ɔ yi kɛmi ntsɛ-ɛ kɛ. \v 13 Fiee fi nɛ kɛmi le nɛ ni nɛ feti nuuŋ le nɛ ni nɛ kaŋgisi shéŋ yi wi bee wi-i jo chichi, si fi nuuŋ le jobɛ chilu, “Ɛ bɛŋ.” Nɛ feti yɛɛŋ nɛɛlɛ kii fiee fi bifi fimu ni dza fi lɛɛnchi wi bɛchi ni tɛɛmi kikoo kɛ. \v 14 Nɛ kɛɛ le tɛ baa fiee fimumkpaŋ bɛ Krai ɛ nuuŋ le tɛ ba tɛ kɛmi li fiee fi tɛ̀ gii tɛ̀ lemi li fi-i ŋkosi tɛ gɛɛŋ tɛ mɛɛshi. \v 15 Nɛ kiimi yɛɛŋ fiee fi nuuŋ le, \q1 “Ɛ nɛ woo Nyɔ yeti li be-eŋ bɛŋ, \q1 kiiŋ nɛ ni nɛ tɛɛmi bikoo si bɛchaa bɛnɛ bɛ tɛ̀ sɛɛnini biee bɛ Nyɔ kɛ.” \m \v 16 Ɛ baŋ bɛ tɛ̀ woo Nyɔ yeti li bee be nyaami be se tuu be sɛɛnini bɛ yi? Ɛ nɛɛ be bɛchu bɛ Mɔɔsɛ tɛ̀ dzɔ Ijip bo bɛ be ni? \v 17 Ɛ be bani bɛ shéŋ yi Nyɔ tɛ̀ tɔnyɛ yi bɛ be, li biya mbaanyɛɛ li ni? Ɛ nɛɛ be bɛ tɛ̀ fɛ biee bibifi, be kwiyɛ libuka nɛɛ ni? \v 18 Kɛ ɛ nɛɛ be bɛ Nyɔ tɛ̀ leeh le nuuŋ be tɛ naa lɛ kintsii kee ki mfufinɛ kɛ ni? Ɛ nɛɛ be bɛlu bɛ tɛ tɛɛmi bikoo nɛɛ ni? \v 19 Nɛɛ lɛ, tɛ ŋɛŋ baa le nuuŋ bɛniiŋ bɛlu tɛ naa le be gɛɛŋ be lɛ kintsii kilu kɛ, kifɛ be tɛ̀ mɛɛŋ ki gɛɛ kɛ shéŋ li Nyɔ-ɔ kɛ. \c 4 \s Kii nlɛ li mfufinɛ wu Nyɔ-ɔ \p \v 1 Fi se fiɛɛ le, ŋkaachɛ wu Nyɔ tɛ̀ gɛɛ le bɛniiŋ gii be naa be lɛ li mfufinɛ we mɛɛŋɔ lemi fe. Bɛdɛɛni tɛ ni tɛ chɛndi le kiiŋ bɛ naa bɛ bichɛ bɛ ŋɛŋ wi wumu li be-eŋ mɛɛŋ ki kɔchɛ kɛ le lɛ kɛ. \v 2 Ntiitɔɔ ni kifɛ ntoŋ wu dzeeŋ wuni bɛɛɔ kituŋ li bee li nɛɛ yɛɛŋ si tɛ̀ bɛ li bee. Se nuuŋ le, ntoŋ wulu wu be tɛ̀ woo tɛ̀ mɛɛŋ ki fi kɛ be kɛ, kifɛ wu tɛ̀ bɛ lɛ bee, be ba mbeenchɛ nsiŋ. \v 3 Li bee tɛ be-eŋ nuuŋ tɛ lɛ mfufinɛ wulu. Bɛniiŋ bamu baa bɛ Nyɔ tɛ̀ tee le, \q1 “Shéŋ tɛ̀ tɔnyɛ mi, nchini le, \q1 ‘Nuuŋ be tɛ naa le, be lɛ kintsii keŋ ki mfufinɛ-ɛ kɛ.’” \m Nyɔ tɛ̀ yeti lɛ, fi nuuŋ yɛ le kintsii ki Mfufinɛ-ɛ fuki kɛɛ kɛ, kifɛ nimɛ chee tɛ̀ ma kituŋ fɛmbɛɛchɛ-ɛ mfi wu tɛ̀ tɔŋ nshɛ. \v 4 Tɛ kii baa le bɛ tɛ tsɛɛ lɛ Kiŋwaati ki Nyɔ-ɔ kintsii kimu kii jobɛ chi mfomɛnyaaŋ chini, lɛ dze yini le, \q1 “Nyɔ tɛ̀ niŋ nimɛ chee chichu, \q1 le bo jo mfomɛnyaaŋ yi fufɛ.” \m \v 5 Fɛ kintsii kɛɛ yi tuu yi tee le, “Be nuuŋ tɛ naa lɛ lɛ mfufinɛ wɛ-ɛŋ kɛ dududu.” \v 6 Fi mɛɛŋ fiɛɛ fi lemi le bɛniiŋ bamu gii be lɛ li mfufinɛ wuni. Bɛniiŋ bɛ tɛ̀ saa be woo ntoŋ wu dzeeŋ wuni baa se tɛ̀ mɛɛŋ ki lɛ kɛ kifɛ be tɛ̀ woo nɛɛ, se nuuŋ le, be tɛ̀ faaŋ mfɛru si Nyɔ tiiti. \v 7 Nɛɛlɛ, Nyɔ se tuu yi kaari yi gɛɛ jobɛ chimu chi yi teenyi le, “Bɛŋ.” Si yi tɛ̀ gɛɛ lɛ yi tuu yi yɔ fiee fimu lɛ kimfimɛ ki Mfɔŋ Daafi ɛ biya tɛ̀ ka ŋge tɛ tɛ̀ wuki kituŋ le, \q1 “Ɛ nɛ woo Nyɔ yeti li be-eŋ bɛŋ, \q1 kiiŋ nɛ ni nɛ tɛɛmi bikoo kɛ.” \m \v 8 Ɛ nuuŋ le kintsii ki Joshwa tɛ̀ dzɔ bɛniiŋ gɛɛŋ lɛ bɛ be fe kɛɛ tɛ̀ nuuŋ kintsii ki mfufinɛ kilu-u, kɛ bee Nyɔ yi tiiti yɛ kii jobɛ chimu le ɛ chi mfufinɛ kɛ. \v 9 Fi se fiɛɛ le jobɛ chi mfufinɛ mɛɛŋ chɛɛ limfwe li bɛniiŋ bɛ Nyɔ-ɔ si chi Nyɔ tɛ̀ fufɛ chɛɛ. \v 10 Fi nuuŋ le, ɛ wi lɛ mfufinɛ wuni, kɛ mwɛ fufɔɔ kituŋ li nimɛ chee chichu-u nɛɛ yɛɛŋ si Nyɔ tɛ̀ fufɛ li chee chi nimɛ-ɛ. \v 11 Bɛdɛɛni tɛ ni tɛ gwenini ŋge ke tɛ lɛ mfufinɛ wuni, le kiiŋ wi wumu ni dza we, le ɛ kii kikoo ki tɛɛmɛ si bɛniiŋ bɛ ŋkosi baa kɛ. \v 12 Nɛ ni nɛ kii le jɛ yi Nyɔ yɛ we, yi nindi. Yi keeti yi yɛki nyɔ yi bɛ fɔŋ bimbe bichu. Yi ti lii yi gɛɛŋ yi bo fɛ ntsɛ bɛ fiana yi wi taashi, yi lii tɛ yi gɛɛŋ yi bo fɛ biyooŋ bɛ mfɔŋ yi wi taashi. Yi ti fushi bɛmbeechɛ mɔɔ biee bi nuuŋ li shéŋ yi wi-i. \v 13 Fiee fimu nuuŋ yɛ lu dududu fi Nyɔ tɔŋ fi nuuŋ fi ni fi nyiki yi li yi-i kɛ. Biee bichu yeŋgi lɛ yi-i lii gbanaa. Ɛ yi yi tɛ̀ kɛmi le tɛ bɛ tɛ ku bɛ bimfimu bisɛŋ li yi-i limfwe. \s Jiso nuuŋ kikoo ki bɛte muntofi ki nɔŋa \p \v 14 Bɛdɛɛni si tɛ̀ bee tɛ̀ tee le tɛ kɛmi baa kikoo ki bɛte muntofi ki nɔŋa, ki nuuŋ Jiso wu Ŋwanɛ Nyɔ, tɛ̀ miri tɔ kiboo yɛɛ liboo, tɛ̀ kɛmɛ kimbeenchɛ mkpaaŋ ki tɛ̀ ti tiiti li bɛniiŋ li. \fig Kikoo ki bɛte muntofi-i |alt="High priest" src="hk00267c.tif" size="col" copy="Horace Knowles" ref="4:14"\fig* \v 15 Kikoo ki bɛte muntofi kisɛŋ kini nuuŋ wi wu nuuŋ tɛ ba ŋkɔwu nshiiŋ bɛ bee nsiŋ kii mbiaŋu bɔ wusɛŋ kɛ. Nuuŋ wi wu mɔnchɛ tɛ̀ bɛ tɛ lɛ wuu lɛ dzé chi-i si bɛɛ lɛ bee li, se nuuŋ le ti mɛɛŋ ki fɛ kɛ bubiɛɛ kɛ. \v 16 Bɛdɛɛni, tɛ ni tɛ kiŋgisi tɛ bɛɛ mɛŋinɛ nsiŋ li kabara wu Nyɔ fɛ kintsii ki yi doonchi shéŋ yee yi dzeeŋ, le ke se ni keeti nshiiŋ li bee li tuu doonchɛ shéŋ yee yi dzeeŋ fi bee mfi wu fiee yɛki bee. \c 5 \p \v 1 Tɛ kii le bɛ ti tsɛki kikoo ki bɛte muntofi li bɛniiŋ li linti bɛ gɛɛ le ni nindi li Nyɔ-ɔ kii bɛniiŋ, se dzeti nyá yi bɛniiŋ nyɛɛ li Nyɔ-ɔ, feti muntofi lu kii bibifi bi bɛniiŋ lɛ. \v 2 Si wu wu te muntofi weeti tɛ lɛ dzé ŋge lɛ, gii ni kii numu nyɛɛkii bɛ bɛniiŋ bɛ kii yɛ biee kɛ be tɛndi bu tanu. \v 3 Kii ŋ'wɔɔwu we wuni, se kɛmɔɔ le fɛ muntofi li bibifi biee li nɛɛ yɛɛŋ si feti li bɛniiŋ bamu-u. \v 4 Nuuŋ wi tɛ yɛɛki yi yee le gii ni nuuŋ kikoo ki bɛte muntofi kɛ. Ɛ Nyɔ yi ti tsɛki mwɛ nɛɛ si tɛ̀ tsaa Ɛrɔŋ. \v 5 Ɛ nɛɛ lɛ si Krai ti mɛɛŋ ki yɛɛki kɛ yi yee le ni nuuŋ te muntofi kɛ. Ɛ Nyɔ yi tɛ̀ gɛɛ wu yi tee le, \q1 “Ɛ wɛ Ŋwanɛŋ, \q1 bɛŋ yani mi nteeɔ le ɛ mi cha.” \m \v 6 Se tuu tee kintsii kimu tɛ le, \q1 “Ɔ wɛ te muntofi wu kimakɛ lɛ dze yi Mɛlkisɛdɛk nuuŋ le-e.” \p \v 7 Tɛ̀ nuuŋ mfi wu Jiso tɛ̀ nuuŋ laaŋkwiiŋ, tɛ̀ shiiŋ lɛki li Nyɔ-ɔ, dii lɛwe ŋge shiikisi musu li Nyɔ-ɔ yi nuuŋ yi fi wu li tsaŋ yi kwe-e. Si tɛ̀ nuuŋ wi wu chɛndi tuu guundi Nyɔ lɛ, Nyɔ se woo nlɛkɛ li Nyɔ-ɔ we. \v 8 Nɛɛ si Jiso tɛ̀ nuuŋ Ŋwanɛ Nyɔ lɛ, bɛŋgɛ bɛ tɛ̀ ŋɛŋ tɛ̀ fɛ wu le laanchɛ si nuuŋ ni wuki nɛɛ nuuŋ li Nyɔ-ɔ. \v 9 Nyɔ se fɛ wu nuuŋ wi wu kɔchɛ wu gɛɛŋ wu mɛɛshi le ni nuuŋ dze yi Kinsofu li bɛniiŋ bɛ wuki li wuu, Kinsofu kini nuuŋ ki ti mɛɛ yɛ kɛ. \v 10 Nyɔ tɛ̀ tsaa Jiso yi tɔmi le ni nuuŋ te kikoo ki bɛte muntofi lɛ dze yi Mɛlkisɛdɛ-ɛk. \s Kiiŋ wi wu Krai ni tuu chee bikaa kɛ \p \v 11 Biee biɛɛ lu ŋge bi tɛ mɛɛŋ baa tɛ kɛmi le tɛ tee kii nsa wuni. Se nuuŋ le fi tɛɛmi naanyɛ le nɛ woo, kifɛ nɛ baa wɛɛ li ŋ'wowu biee li. \v 12 Bee le fi ni fi nuuŋ tsaaŋ, bee nuuŋ nɛ tiifi bɛniiŋ. Nɛ se kaari baa nɛ to kɛɛ bɛ ni bɛ tiifi beŋ bɛ biee bi nuuŋ kii jɛ yi Nyɔ, nuuŋ bi, bi bɛ ti bɛchi li bi-i. Nɛ mɛɛŋ baa si mwɔnu mu bwi mu mɛɛŋ mu yɛɛndi nuuŋ mbeeŋ, mu jii yɛ biee bi tɛɛmi kɛ. \v 13 Wi wu mɛɛŋ yɛɛndi nuuŋ mbeeŋ nuuŋ tɛ nuuŋ ɛ wu ta wu kɔchɛ kituŋ li fiee fi chɛɛŋ fi jɛ yi Nyɔ-ɔ kɛ. Wɛ si fiɔnu fi bwi fi mɛɛŋ fi yɛɛndi nuuŋ mbeeŋ. \v 14 Biee bijɛ bi tɛɛmi ɛ bɛniiŋ bɛ ta kituŋ bɛ ti jii. Bani nuuŋ bɛniiŋ bɛ tifi yi yibe be to jiŋ bɛ mfwe be kɛɛ chichi wu biee bi dzeeŋ bɛ bibifi. \c 6 \p \v 1 Si fi nuuŋ lɛ, tɛ chinɛ ntiifɛ wu kii Krai wu bɔɔŋ bɛ bwi, tɛ̀ gɛɛŋ limfwe nuuŋ bɛ wu bɛniiŋ bɛ ta kituŋ. Kiiŋ tɛ ni tuu tɛ bɛchi ŋgɛwu kimfoo ki ntiifɛ wu nuuŋ le bɛniiŋ fiiki shéŋ yibe li biŋge bi bee bi nuuŋ bi bɛɛ bɛ kwe, mɔɔ ntiifɛ wu nuuŋ le bɛniiŋ gɛɛ shéŋ li Nyɔ-ɔ kɛ. \v 2 Nɛɛlɛ, nuuŋ tɛ tɛ bɛchi ntiifɛ wu kii ntsootsɛ bɛniiŋ lidzɔɔ wuni,\f + \fr 6:2 \fr*\ft Ntsootsɛ wuni nuuŋ kii bɛniiŋ bɛ biee si Bɛjuu ti shiiŋ be feti se nuuŋ ni nuuŋ tɛ nlisu lidzɔɔ wu bɛniiŋ bɛ Krai.\ft*\f* bɛ ntuu ŋgɛwu tsaŋ li bɛniiŋ li kɛ. Nuuŋ tɛ tɛ̀ tuu le tɛ bɛchi ntifi kii mbochu li kwe-e bɛ kii nsa wu nsondinɛ wu kimakɛ kɛ. \v 3 Biee bini nuuŋ tɛ chinɛ tɛ gɛɛŋ limfwe fɛ Nyɔ nyɛ dze. \v 4 Tɛ chinɛ kifɛ ɛ bɛniiŋ nuuŋ lu bɛ tɛ̀ saa bɛ naanyɛ be kituŋ kii fiee fi Krai, bɛ tɛ̀ saa be mɔŋ nya yi dzɛti liboo, be kɛmɛ tɛ Fiana yi Waaŋ, be dza be kaari be chee bikaa kii biee bini, kɛ dze nuuŋ yɛ lu yi nuuŋ bɛ tuu bɛ fɛ se bɛ fiiki shéŋ yibe be kaari be to lijiŋ kɛ. \v 5 Bani bɛniiŋ nuuŋ bɛ mɔŋ bujɔŋ bu jɛ yi Nyɔ-ɔ be se woo, be tuu be kɛɛ buŋga bu ntsɛ wu bɛɛ li. \v 6 Ɛ be lɛ li biee bini-i, be kaari be chee bikaa li bi-i, kɛ dze nuuŋ yɛ lu le be kaari be fiiki shéŋ yibe be to lijiŋ kɛ, kii fiee fi be feti be dzeti nuuŋ Ŋwanɛ Nyɔ be tɛti li kintaaŋ li bɛ tsaŋ yibe, be chɔrisi wu gbanaa. \v 7 Wɛ wu dzaaŋ wii li wu-u mfi kwi yi lii likwiiŋ wu se nyɛɛ biee li bɛniiŋ bɛ bɛ niŋ wɛ wulu kii be le be ni be fi-i yi yibe lu, wu ti kɛmi mbɔnisɛ wu Nyɔ. \v 8 Se nuuŋ le, ɛ nuuŋ bifafu bɛ biaŋ yi kuu li wɛ wulu-u, kɛ gii to fiee fi yee. Ɛ nuuŋ lɛ kɛ kinlɔɔ gii ki kɔɔ wɛ wulu, bɛ dza bɛ tɔŋ wɛ wulu butɔmu. \p \v 9 Nsáŋ yisɛŋ yi shéŋ, mɔɔ nuuŋ si tɛ tiiti ni, tɛ kii le nɛ lemi finɛ nuuŋ li biee bi dzeeŋ bi yɛki bi bee, nuuŋ bi bi bɛɛ bɛ kinsofu li be-eŋ. \v 10 Nyɔ nuuŋ yɛ Nyɔ yi kinlɔɔ yi nuuŋ yi daayɛ nimɛ chinɛ chi nɛ nindi mɔɔ kiŋkɔŋgisɛ ki nɛ doonchi fɛ mbɛɛchɛ bɛ bo dɛɛni li bɛniiŋ bɛ nuuŋ bee li kii wuu kɛ. \v 11 Ŋgeeŋ yisɛŋ ŋge nuuŋ le wi bɛ yi yee ni lemi nɛɛ li fiee li lɛ gɛɛŋ mɛɛshi, le nɛ se kɛmɛ fiee fi nɛ gɛɛ bufii buchu nɛ tuu nɛ bichi limfwe li fi-i. \v 12 Kiiŋ nɛ ni nɛ nuuŋ bɛ kiniŋgɛ li fiee li kɛ. Nɛ dzɔɔ mbosɛ li bɛniiŋ bɛ tɛ̀ gɛɛ shéŋ li Nyɔ-ɔ, be kaŋ shéŋ be se kɛmɛ fiee fi Nyɔ tɛ̀ kaachɛ. \s Nyɔ kimi ŋkaachɛ we \p \v 13 Kimi yɛɛŋ mfi wu Nyɔ tɛ̀ fɛ ŋkaachɛ li Abraha-aŋ. Tɛ̀ chini nuuŋ li bukooŋ bwee bu yi yi Nyɔ-ɔ, kifɛ wi wumu tɛ̀ nuuŋ yɛ lu wu ko wu yaa yi wu nuuŋ chini li bukooŋ bwee li kɛ. \v 14 Tɛ̀ chini tee le, “Chɛɛŋ, ŋgii ntiiŋ wɛ mwɛ mfɛ bɔɔŋ bo yaŋ.” \v 15 Si Abrahaŋ tɛ woo lɛ, kaŋ shéŋ tɛŋgi siiŋ kɛmɛ fiee fi yi Nyɔ tɛ̀ kaachɛ wu lu. \v 16 Ɛ chɛɛŋ le wi feti nchininɛ, chini li bukooŋ bu wi wu ko wu yaa wu, nchini wulu se sondini nsa. \v 17 Fi fiɛɛ nɛɛ yɛɛŋ si Nyɔ tɛ̀ gii yi wɛki le yi fɛ ŋkaachɛ yi fɛ le bɛniiŋ bɛ gii naa be kɛmɛ fiee fi wu kaachɛ fini, be kɛɛ bujɔŋ le nuuŋ tɛ fiiki fiee fi wɛki kɛ. Le kaachɛ lɛ chini. \v 18 Si Nyɔ tɛ̀ kaachɛ yi tuu yi chini lɛ, biee bini se bo bifɛ bi nuuŋ bɛ tɛ naa fiiki kɛ, kifɛ bi tɛ̀ bo nuuŋ li kimfimɛ ki Nyɔ-ɔ yi nuuŋ tɛ naa yɛɛŋ binsɛɛ kɛ. Nɛɛ lɛ bee tɛ kifi tɛ nyiŋ lɛ yi-i lɛkwiiŋ tɛ ni tɛ kɛmi shéŋ yi tɛɛmi le tɛ kɛmɛ li fiee fi bɛ gɛɛ tɛ bichi limfwe li fi-i. \v 19 Fiee fini fi tɛ bichi limfwe li fi-i nuuŋ fi kɛmi shéŋ yisɛŋ chɛɛŋ chɛɛŋ, yi tɛɛmi si kifasɛ le kiiŋ yi ni yi sɛɛsi kɛ. Ɛ fi fi fɛ fiɛɛ le tɛ ka tɛ gɛɛŋ tɛ lɛ fɛ kibo ki Nyɔ lɛjiŋ lɛ ndu yi bɛ shiŋɛ yi baanyi le. \v 20 Ɛ fe fɛ Jiso tɛ̀ lɛ si wi wu wusɛŋ too mbaaŋ le nachɛ kintsii li bee li. Wɛ kikoo ki bɛte muntofi wu kimakɛ lɛ dze yi Mɛlkisɛdɛk nuuŋ le-e. \c 7 \s Kii te muntofi wu Mɛlkisɛdɛk \p \v 1 Mɛlkisɛdɛk wuni tɛ̀ nuuŋ Mfɔŋ wu Salɛŋ, tuu nuuŋ tɛ te muntofi wu Nyɔ yi nuuŋ Kikoo ki Biee Bichu-u. Tɛ̀ nuuŋ mfi wumu, Abrahaŋ la dziŋ toŋ yaa bɛmfɔŋ bamu\f + \fr 7:1 \fr*\ft Abrahaŋ tɛ̀ gɛɛŋ nuuŋ le soo Lɔt li tsaŋ yi bɛmfɔŋ baa\ft*\f*. Mɛlkisɛdɛk tɛ̀ bikɛ bɛ wu si tɛ kuuki, se tiiŋ mwɛ li wuu. \v 2 Abrahaŋ gatɛ biee bi tɛ̀ lɔchɛ li dzi-iŋ biɛɛ bintsii yoofi, nyɛ kintsii kimumkpaŋ ki biee bichu-u li Mɛlkisɛdɛk. Te muntofi wuni kinyi ki bukooŋ bwee lɛ nuuŋ le, “Mfɔŋ wu Tsaaŋ,” Bukooŋ bwee bumu nuuŋ le, “Mfɔŋ wu Mbɛɛŋgii,” kifɛ tɛ̀ nuuŋ Mfɔŋ wu Salɛŋ.\f + \fr 7:2 \fr*\ft Salɛŋ nuuŋ le, “Mbɛɛŋgii,” se nuuŋ bukooŋ bu kitoŋ ki Jɛrosalɛŋ bu bɛ sondɛ.\ft*\f* \v 3 Kɛmi yɛ tee, kɛ ni kɛ, kɛ kini kee kɛ. Ntsɛ we kɛmi yɛ mbɛɛchɛ, kɛ mɛrisɛ kɛ. Nuuŋ te muntofi wu ba nuuŋ lu nɛɛ yɛɛŋ si Ŋwanɛ Nyɔ nuuŋ. \p \v 4 Bichɛ yɛɛŋ nɛ ŋɛŋ wi wu tɛ̀ nuuŋ Mɛlkisɛdɛk wuni! Tɛ̀ gbɛŋgi nuuŋ wi wu ko. Abrahaŋ kibɛɛ wu tɛ nuuŋ te kini ki bɛniiŋ bɛ Isɛlɛɛ tɛ̀ kɛmɛ biee li dzi-iŋ bɛ gatɛ li biŋkɛ yoofi, nyɛ kimumkpaŋ li wuu. \v 5 Fi kii bɔɔŋ bɛ Lebi-i bɛ ti nindi nimɛ chi bɛte muntofi fɛ kintsii kimu li bɛnchi bɛ Mɔɔsɛ bɛ tee baa le be ni be fii biee li bɛniiŋ bɛ Isɛlɛɛ kimbɛ kimumkpaŋ lɛ biee bi yoofi lɛnti, nɛɛ si bɛniiŋ bani tɛ̀ nuuŋ bɛŋwaani bɛ bee, be bɛchu se nuuŋ bɔɔŋ bɛ Abraha-aŋ. \v 6 Mɛlkisɛdɛk wuni tɛ̀ nuuŋ yɛ wi wu kini ki Lebi-i kɛ. Se nuuŋ le ɛ wu wu tɛ̀ fi biee li Abrahaŋ kintsii kimumkpaŋ lɛ biee bi bintsii yoofi lɛnti, tiiŋ mwɛ li wuu, Abrahaŋ nuuŋ wi wu Nyɔ tɛ̀ gɛɛ ŋkaachɛ li wu-u. \v 7 Ɛ fiee fi mɛŋinɛ le wi wu tiŋgi mwɛ li wi wumu kuu yɛki wi wu tiiŋ mwɛ li wuu kɛ. \v 8 Bɛte muntofi bɛ li kini ki Lebi bani fii biee li bɛniiŋ li kintsii kimumkpaŋ lɛ bintsii yoofi lɛnti, be bɛlu bɛ fii nuuŋ bɛniiŋ bɛ nuuŋ nɛɛ be kwi. Se nuuŋ le Mɛlkisɛdɛk wu tɛ̀ fi biee kintsii kimumkpaŋ lɛ bintsii yoofi lɛnti li Abraha-aŋ nuuŋ ɛ Kiŋwaati ki Nyɔ-ɔ tee bee le nuuŋ kimbooshɛ. \v 9 Nuuŋ nɛɛ bɛ tee le Lebi kibɛɛ wu kini kee fii biee li bɛniiŋ li kintsii kimumkpaŋ lɛ bintsii yoofi lɛnti tɛ̀ nyɛ biee biee tɛ li Mɛlkisɛdɛk kɛti li tsaŋ yi Abraha-aŋ. \v 10 Nuuŋ nɛɛ bɛ tee lɛ kifɛ mfi wu Mɛlkisɛdɛk tɛ̀ bikɛ bɛ Abrahaŋ nuuŋ ɛ Lebi tɛ̀ mɛɛŋ lɛ Abrahaŋ shéŋ wu tɛ̀ nuuŋ te ŋkosi wu tee wube. \p \v 11 Ɛ fi nuuŋ le nimɛ chi kini ki Lebi feti si bɛte muntofi kɔchɛ chi fɛrɛ le bɛniiŋ ni be nuuŋ tsaaŋ lɛ Nyɔ lii, kɛ mbichɛ te muntofi wumu se tɛ̀ nuuŋ kii la? Tɛ kii le Nyɔ nyɛɛ bɛnchi li bɛniiŋ bɛ Isɛlɛɛ biki nimɛ chi bɛte muntofi bɛ li kini ki Lebi tɛ̀ feti. Ɛ fi nuuŋ lɛ, bɛ tuu bɛ tee le wɛɛ te muntofi kɛmi le naa ni nuuŋ lɛ dze yi Mɛlkisɛdɛk nuuŋ le ni, fuki le ni nuuŋ nuuŋ lɛ dze yi te muntofi wu li kini ki Ɛrɔŋ nuuŋ le siŋ? \v 12 Fi fiɛɛ chɛɛŋ le ɛ kini ki bɛte muntofi ti fikisi lɔɔ, kɛ be kɛmi le be fiiki bɛnchi tɛ. \v 13 Wi wuni wu tɛ̀ tiiti kii wu, ɛ wu wu tɛ bo li kini kimu ki detɛ-ɛ, wi tɛ̀ mɛɛŋ saa ki bo kɛ li kini kilu-u le ni nindi fɛ taantaa chi muntofi-i kɛ. \v 14 Wi wuni nuuŋ Taa wusɛŋ. Se nuuŋ nɛɛ chɛɛŋ le tɛ̀ bo li kini ki Juda-a. Mɔɔsɛ se tɛ̀ mɛɛŋ ki kweeŋ kɛ fiee kii kini kini mfi wu tɛ̀ tiiti kii bɛte muntofi kɛ. \s Jiso nuuŋ te muntofi lɛ dze yi Mɛlkisɛdɛ-ɛk \p \v 15 Fiee fi tɛ̀ tiiti kii fi fini gbɛŋgi fi doonchi le te muntofi wumu boɔ kituŋ si Mɛlkisɛdɛk. \v 16 Wu dzaɔ wu to te muntofi nuuŋ yɛ lɛ dze yi nchi tiiti si wi kɛmi le nuuŋ li kini ki bɛte muntofi-i kɛ. Wɛ te muntofi nuuŋ li buŋga bu ntsɛ wu nuuŋ tɛ naa ma kɛ. \v 17 Fiɛɛ fiee fi bɛ tsɛɛ baa kii wu le, \q1 “Ɔ wɛ te muntofi wu kimakɛ lɛ dze yi Mɛlkisɛdɛ-ɛk.” \m \v 18 Fi se tuu fiɛɛ fi nuuŋ le, dze yi fichi yi bɛ tɛ̀ feti biee bɛ gɛɛ baa fɛŋgooŋ, kifɛ yi mɛɛŋ yɛ yi kɛmi buŋga kɛ nimɛ kɛ. \v 19 Bɛnchi bɛ Mɔɔsɛ tɛ̀ feti yɛ fiee le fi kɔchɛ fi gɛɛŋ fi mɛɛshi kɛ. Se nuuŋ le, dɛɛni Nyɔ doonchɛ yɛ dze yi dzeeŋ ŋge yi tɛ nuuŋ tɛ ni tɛ giki bufii li yi-i, yi yɛki yimi yɛ. Ɛ yih yi tɛ kɛti le tɛ se bɛɛ tsɛkɛtsɛkɛ fɛ Nyɔ-ɔ. \p \v 20 Li ntawu fe-e, fi fiɛɛ le mfi wu Nyɔ tɛ̀ giki te muntofi lɛ dze yi fiɛŋ yini-i, yi tɛ̀ chini, ti mɛɛŋɔ saa ki chini kɛ mfi wu tɛ̀ giki bamu baa kɛ. \v 21 Se nuuŋ le, fɛ tɛ̀ giki wuni, chini kii wu tee le, \q1 “Mi wu Taa mi mfɛɔ nchini, \q1 mɛɛŋ yɛ naa ntuu mfiiki jɛ yɛŋ kɛ, \q1 ‘Ɛ wɛ te muntofi wu kimakɛ.’” \m \v 22 Nchininɛ wu Nyɔ tɛ̀ chini wuni doonchi le nchininɛ wu Jiso wu fwɛŋ wuni lemi wu tɛɛmi yɛki wu fichi. \p \v 23 Bɛte muntofi bɛ ŋkosi tɛ̀ nuuŋ ŋge, kifɛ kwe tɛ̀ nuuŋ yɛ le yi chinɛ wi ba ni nindi nimɛ chee chi te muntofi-i kɛ. \v 24 Se nuuŋ le, Jiso nuuŋ fiee te muntofi mfi kwi kifɛ ntsɛ we kɛmi yɛ ma kɛ. \v 25 Nɛɛ lɛ, nuuŋ ni suuti bɛniiŋ mfi kwi be kiŋgisi be bɛɛ lɛ Nyɔ-ɔ kɛti li wuu. Suuti lɛ, kifɛ ti nuuŋ lu mfi kwi le ni lɛki li Nyɔ-ɔ li bee. \p \v 26 Fi fiɛɛ bujɔŋ le tɛ ni tɛ kɛmi ŋwaani kini kikoo ki bɛte muntofi-i. Wɛ fiee wi wu waaŋ, mɛɛŋɔ ki kɛmɛ kɛ bubiɛɛ kɛ findzɔŋ li yi yee li kɛ. Lemɔɔ fiee chichi li bɛniiŋ bɛ bibifi-i. Nyɔ yɛɛki wu, wu miri nsiiŋ wu ka kiboo wu yɛɛ liboo. \v 27 Kɛmi yɛ le ni feti muntofi si bikoo bi bɛte muntofi shiiŋ bi feti muntofi jo chi kɛ. Fɛ be feti be saa be fɛ li yi yi bee, le be tsootsɛ bibifi bi bee, be se ni be feti bi bɛniiŋ lɛ. Tɛ̀ fɛ fiee fintofi mfwa mumkpaŋ si tɛ̀ nyɛ yi yee le taŋgi bɛniiŋ lu. \v 28 Li mfi wu bɛnchi bɛ Mɔɔsɛ-ɛ, bɛ tɛ̀ tsɛki bikoo bi bɛte muntofi-i nuuŋ bɛniiŋ bɛ biɛŋgi bɔ. Se nuuŋ le lɛ bɛnchi bani lɛjiŋ, Nyɔ fɛ yɛ ŋkaachɛ yi chini, yi tsaa nuuŋ Ŋwani wu yi fɛ wu, wu kɔchɛ wu gɛɛŋ mɛɛshi mfi kwi. \c 8 \s Jiso nuuŋ kikoo ki bɛte muntofi ki Leh wu fwɛ-ɛŋ \p \v 1 Kikoo ki fiee fi tɛ tiiti kii fi nuuŋ le, tɛ kɛmi ŋwaani kikoo ki bɛte muntofi-i kimu nuuŋ wi wu shee lɛ kibɛnɛ ki kigɔŋɛ ki kabara wu Nyɔ yi Bunɔŋa liboo. \v 2 Wɛ nuuŋ wi wu nindi fɛ Nyɔ nuuŋ fe-e, nindɔɔ fɛ kibo ki nuuŋ ki chɛɛŋ nuuŋ kigɔɔnɛ ki Nyɔ-ɔ, nuuŋ yɛ ki bɛniiŋ fɛ kɛ. Ɛ yih yi Taa Nyɔ yi fɛ kigɔɔnɛ kilu. \v 3 Kikoo ki bɛte muntofi kichu nuuŋ ki Nyɔ ti bɛɛ yi tsaa yi gɛɛ le ki ni ki nyɛɛ nyá ki tuu ki feti muntofi li Nyɔ-ɔ. Nɛɛ lɛ, fi se fiɛɛ bujɔŋ li wɛɛ te muntofi le ni kɛmi tɛ fiee fi nuuŋ nyɛ li Nyɔ-ɔ. \v 4 Bee le ni nuuŋ laaŋkwiiŋ, wu nuuŋ yɛ te muntofi kɛ, kifɛ bɛte muntofi baa lu bɛ nyɛɛ nyá biki si nchi wu Mɔɔsɛ wɛki. \v 5 Nimɛ chi be nindi laaŋkwiiŋ nuuŋ nɛɛ mbosɛ mɔɔ kinjiinjii ki kibo ki Nyɔ-ɔ liboo. Fiɛɛ fiee fi tɛ̀ nuuŋ mfi wu Mɔɔsɛ tɛ̀ nuuŋ le fɛ kigɔɔnɛ ki Nyɔ-ɔ laaŋkwiiŋ, Nyɔ tifi wu yi tee le, \q1 “Ŋɛŋgɛ le ɔ fɛɔ fiee fichu fi nuuŋ nɛɛ yɛɛŋ \q1 si fi ntɛ̀ ndoonchɛ wɛ li ŋkumɛ-ɛ.” \m \v 6 Se nuuŋ le Jiso wɛ ɛ bɛ nyɛ nimɛ li wuu chi ko chi yaa chi bɛte muntofi bɛ ŋkosi baa, nɛɛ si leh wu lemi limfwe li wuu kintikinti ki Nyɔ bee wiwoŋ ko wu yaa tɛ wu fichi. Wu yaa kifɛ wuni biki nuuŋ bɛŋkaachɛ bɛ yɛki bɛ ŋkosi. \v 7 Ɛ nchininɛ wu ŋkosi tɛ̀ gii kɛmi yɛ chɔ kɛ, kɛ bee bɛ bichi yɛ nchininɛ wumu kɛ. \v 8 Nyɔ tɛ̀ ŋɛŋ le bɛniiŋ baa bɛ chɔ́, tee le, \q1 “Mi wu Taa ntiitɔɔ le jobɛ bɛɛ chɛɛ \q1 chi ŋgii nji leh wu fwɛŋ \q1 tɛɛ yih yi Isɛlɛɛ mɔɔ yi Juda. \q1 \v 9 Se leh wuni nuuŋ yɛ si wu ntɛ̀ nji \q1 tɛɛ bɛte tee bɛ bee \q1 jobɛ chi ntɛ̀ ŋkɛmɛ be li kibɛnɛ, \q1 ndzɔ be mbo bɛ be li kwɛɛŋ wu Ijip kɛ. \q1 Leh wuni nuuŋ wu be ti mɛɛŋ ki ba kɛ le be ni be lemi li wuu kɛ. \q1 Bɛdɛɛni, nse mbaa dzaa li bee. Ɛ mi Taa wu tiiti fini. \q1 \v 10 Mi wu Taa ntuuɔ ntiiti le, mfi gii bɛ kɔchɛ, \q1 ntuu nji leh wumu bɛ yih yi Isɛlɛɛ. \q1 Wu gii wu nuuŋ le ŋgii ŋgɛɛ bɛnchi beŋ \q1 li bɛmbeechɛ bɛ bee, \q1 ntsɛɛ nuuŋ li shéŋ yi bee. \q1 Ŋgii ni nuuŋ Nyɔ yibe, be ni be nuuŋ bɛniiŋ beŋ. \q1 \v 11 Wi mɛɛŋ yɛ tuu ni tiifi wi we wu kwɛɛŋ wumu \q1 mɔɔ nuuŋ ŋwaani le kɛɛ Taa Nyɔ kɛ, \q1 kifɛ wi kwikwi gii ni kii mi \q1 mbɛɛchɛ fɛ wi wu ŋkwɛ-ɛŋ ŋgɛnu mbochu fɛ wi wu nyɔŋa-a. \q1 \v 12 Ŋgii ŋkɔɔ nshiiŋ li bee, \q1 mfeeki biee bi bee bibifi. \q1 Mmɛɛŋ yɛ ntuu ni ŋkiimi bibifi bi bee kɛ.” \m \v 13 Si Nyɔ tɛ̀ tee le leh wu fwɛŋ gii naa nuuŋ, kɛ wu fɛɔ le wu ŋkosi wɛ to nuuŋ fiee fi fichi. Ɛ fiee to fi fichi kɛ fi doŋ fiɛɛ kituŋ, kɛ shɛɔ niiŋ fi la lɛ bɛniiŋ lii. \c 9 \s Dze yi muntofi yi fichi bɛ yi fiɛŋ \p \v 1 Fi nuuŋ le, leh wu ŋkosi tɛ̀ kɛmi bɛnchi bɛ doonchi dze yi bɛniiŋ lɛki li Nyɔ-ɔ le, wu tɛ̀ kɛmi tɛ kintsii ki bɛ nachɛ le ki ni ki nuuŋ kigɔɔnɛ ki Nyɔ-ɔ ki laaŋkwiiŋ. \v 2 Bɛ tɛ̀ nachɛ kigɔɔnɛ bɛ ndu bɛ gatɛ li biŋkɛ bifɛ-ɛ, kimbɛ ki ŋkosi bɛ teenyi le Kintsii ki Waaŋ. Kini nuuŋ fɛ fiee fi bɛ ti tɔɔmi kiŋ'wofu fe mɔɔ fɛ kideŋ ki bɛ tɛ̀ giki kibele ki bɛ tsaa bɛ gɛɛ le ɛ ki Nyɔ-ɔ. \v 3 Kimbɛ ki biki le lɛnti bɛ tɛ̀ teenyi le Kintsii ki gbɛŋgi ki Wuuti bujɔŋ ŋge Kintsii kilu tɛ̀ nuuŋ lɛjiŋ lɛ ndu yimi yi bɛ tɛ̀ shiŋɛ yi gatini kigɔɔnɛ kilu kintikinti. \v 4 Kintsii ki kini nuuŋ fɛ taantaa chi kidzoma tɛ̀ nuuŋ fe-e, ɛ bɛ tɛ nachɛ taantaa chilu bɛ kikwa ki gaa. Ŋko wu leh wu Nyɔ tɛ̀ ji bɛ bɛniiŋ nuuŋ tɛ̀ fe, ɛ bɛ laaŋ bwiŋ yɛlu bɛ kikwa ki gaa. Lɛ ŋko wuni tɛnɛ chi mana-a tɛ̀ nuuŋ le, ɛ bɛ nachɛ tɛ bɛ kikwa ki gaa. Kimbaaŋ ki Ɛrɔŋ ki naŋ tɛ̀ bɔchi lu kɛɛ tɛ̀ nuuŋ lɛ ŋko wulu-u. Bimbachɛ bi ta-a yi bɛ tɛ̀ tsɛɛ bɛnchi bɛ leh wulu lu tɛ nuuŋ tɛ̀ lɛ ŋko wulu-u. \v 5 Lɛwe lɛ ŋko wuni nuuŋ ɛ bɛ tɛ̀ leeki biee bimu bi nuuŋ si bɛnchindaa bɛ Nyɔ-ɔ bɛ Kiŋ'wofu-u, ɛ be saŋ yih yibe li kabara wu Nyɔ-ɔ yi fekisi bibifi. Biee bini nuuŋ yɛ le tɛ ni tɛ yeti tɛ giiŋgi le lɛnti dɛɛni ŋge kɛ.\fig Biee si bɛnchindaa bɛ Nyɔ-ɔ|alt="The cherubim" src="co00887c.TIF" size="col" copy="David C. Cook" ref="9:5"\fig* \p \v 6 Si bɛ tɛ̀ nachɛ biee bini lɛ yini dze ni, bɛte muntofi se giiŋgi be lii lɛ kimbɛ ki limfwe kɛɛ jo chi be feti bufɛ bu bee lu. \v 7 Se nuuŋ le, wi wu tɛ shiiŋ lii lɛ kimbɛ ki lɛnti kɛɛ tɛ nuuŋ nɛɛ kikoo ki bɛte muntofi kwaa. Tɛ̀ gii shiiŋ lii lu nɛɛ kiŋga kimumkpaŋ li kiya-a. Tɛ̀ gii shiiŋ lii yɛ lu fuki bɛ ŋgɔŋ mɛ nyaŋ yi gii fɛ muntofi lu li yi yee li mɔɔ li bibifi bi bɛniiŋ tɛ̀ feti ŋkɛɛ siŋ kɛ. \v 8 Nɛɛ lɛ, yini nuuŋ dze yi Fiana yi Waaŋ doonchi li bɛniiŋ li le dze yi wi tɛ̀ nuuŋ le lɛ se gɛɛŋ fɛ Kintsii ki gbɛŋgi ki Wuuti nɛɛ bujɔŋ ti mɛɛŋ saa ki yiiŋgi kɛ yi kɛ, si kigɔɔnɛ ki Nyɔ ki limfwe kɛɛ tɛ̀ mɛɛŋ ki lemi fe lɛ. \v 9 Biee bini bichu nuuŋ ŋkiki wu biee bi kɛti li mfi wu dɛɛni wuni. Fini doonchi le biee bi be tɛ̀ nyɛɛ li Nyɔ-ɔ mɔɔ muntofi mu be tɛ̀ feti li Nyɔ-ɔ nuuŋ bi tɛ̀ fɛ le shéŋ yi bɛniiŋ bɛ lɛki li Nyɔ-ɔ woo yi gɛɛŋ yi mɛɛshi kɛ. \v 10 Biee bilu kɛmi fiee fi fɛrɛ kwaa nuuŋ bɛ biee bijɛ mɔɔ biee bi wonɛ mɔɔ dze yi bɛniiŋ tsootsi yi le be ni be wuuti lɛ Nyɔ lii. Bini se nuuŋ biee bi kundi nɛɛ nuuŋ nyaŋ yi li bwiŋ, bi be tɛ̀ kɛmi le be ni feti gɛɛŋ bo mfi wu mfikisɛ bɛ. \p \v 11 Se nuuŋ le si Krai wu nuuŋ kikoo ki bɛte muntofi bɛɛɔ kituŋ lɛ, ɛ wu wu bɛ bɛ biee bi dzeeŋ, wu se lɛ li kigɔɔnɛ, nuuŋ ki nɔŋa ki woo ki gɛɛŋ ki mɛɛshi. Ke yɛ nuuŋ yɛ ŋgwanu wu bɛniiŋ kɛ. Fi nuuŋ le, ki nuuŋ yɛ kigɔɔnɛ ki li nshɛ yini-i kɛ. \v 12 Fɛ tɛ̀ lɛ nuuŋ Kintsii ki gbɛŋgi ki Wuuti ŋge. Tɛ̀ lɛ mfwa mumkpaŋ fi ma lɛ. Ti mɛɛŋ ki lɛ kɛ fe nuuŋ bɛ ŋgɔŋ mɛ bí, kɛ mɛ bɔɔŋ bɛ bɛna-aŋ kɛ. Tɛ̀ lɛ nuuŋ bɛ ŋgɔŋ mee. Si tɛ̀ fɛ lɛ, fini se sooŋ bikoo bisɛŋ li bibifi-i, nsoŋu wuni nuuŋ wu kimakɛ. \v 13 Mfi wu wi nuuŋ bɛ ntaanchɛ li yi yee li, bɛ dzɔ ŋgɔŋ mɛ bí, mɔɔ mɛ bintomu bi bɛna-aŋ, mɔɔ nuuŋ taŋɛ chi kintomɛ ki naŋ ki bɛ tɔŋ ki do, bɛ sɛri kɛ bɛ mwachɛ mwɛ, se kaari to waaŋ. \v 14 Ɛ fi nuuŋ lɛ, kɛ nuuŋ ŋgɔŋ mɛ Krai lee ki fɛ kɛ yaa me ni? Tɛ̀ nyɛ yi yee nuuŋ findzɔŋ nsiŋ li Nyɔ-ɔ kɛti li Fiana yi kimakɛ. Tɛ̀ fɛ lɛ, se tsootsɛ shéŋ yisɛŋ li biee bi bɛɛ bɛ kwe-e, le ke tɛ ni tɛ nindi li Nyɔ yi kɛmi ntsɛ-ɛ. \v 15 Fiɛɛ nɛɛ fiee fi Krai nuuŋ wi wu lemi limfwe li leh wu fwɛŋ wuni kintikinti ki Nyɔ bee wi wo-oŋ. Se lemi le bɛniiŋ bɛ Nyɔ teeŋ le ɛ bee naa kɛmɛ bintsii li bujɔŋ bu kimakɛ bu Nyɔ tɛ̀ tiifi be lu. Be gii naa be kɛmɛ kifɛ wɛ ɛ wu kwi kituŋ, kwe ye yini se tɛ̀ soo be li ŋgɛ wu tɛ̀ nuuŋ le gii naa bɛ kii bibifi bi bɛ tɛ̀ shiiŋ bɛ feti ŋkosi li leh wu fichi-i. \v 16 Tɛ̀ kii le fɛ wi tee chee ye,\f + \fr 9:16 \fr*\ft Chee bɛ nchininɛ nuuŋ fiee fimumkpaŋ lɛ jɛ́ Grik li.\ft*\f* bɛ nyɛ tɛ biee chee yilu kɛ fuki fɛ bɛ nɛŋ le wu kwi nsiŋ kɛ. \v 17 Fi nuuŋ nɛɛ lɛ, kifɛ chee ti kɛmi yɛ buŋga wi se kwi kɛ. Bɛ ti biki yɛ chee wi wulu mɛɛŋ lu kɛ. \v 18 Fiɛɛ fiee fi mɔɔ leh wu ŋkosi tɛ̀ lemi yɛ fuki fɛ bɛ sɛɛ nyaŋ ŋgɔŋ bo nsiŋ kɛ. \v 19 Tɛ̀ nuuŋ mfi wu Mɔɔsɛ tɛ̀ teeŋ fiee fichu fi tɛ̀ nuuŋ lɛ kiŋwaati ki bɛnchi-i li bɛniiŋ bɛchu-u, se tuu dzɔ yɛŋɛ yi kiti ki iso-ob ɛ bɛ liiŋ dzúŋ yi nshɔ́ɔŋ li kii ɛ bɛ fwa ki yɛri. Si tɛ̀ dzɔ lɛ se fooŋ li ŋgɔŋ mɛ bɔɔŋ bɛ bɛna-aŋ, bɛ mɛ bí, mɔɔ dzɔɔ, sɛchi li kiŋwaati ki bɛnchi-i tuu sɛchi tɛ li bɛniiŋ li bɛchu. \v 20 Se sɛchi tiiti le, “Ŋgɔŋ mani nuuŋ leh wu Nyɔ ji bɛ beŋ, tiiti lɛ lemi nɛɛ li fi-i.” \v 21 Se sɛchi tɛ ŋgɔŋ mɛlu li kigɔɔnɛ ki Nyɔ ye mɔɔ li biee bi kigɔɔnɛ kilu bi bɛ feti nlɛkɛ li Nyɔ-ɔ lu. \v 22 Fi gbɛŋgi fi nuuŋ chɛɛŋ le biee ŋge tɛ̀ shiiŋ bi nuuŋ si nchi tiifi le be kɛmi le be fɛ nɛɛ tɛ nuuŋ bɛ ŋgɔŋ bi se woo. Bɛ se tɛ̀ fekisi yɛ bibifi bi wi-i fuki fɛ bɛ sɛɛ fiee ŋgɔŋ bo nsiŋ kɛ. \s Fintofi fi Jiso tɛ̀ fɛ mfwa mumkpaŋ tsootsi bibifi bi bɛniiŋ lɛ \p \v 23 Fi tɛ̀ gbɛŋgi fi nuuŋ bujɔŋ le bɛ tsootsɛ biee bini bi nuuŋ nɛɛ mbosɛ yi biee bi liboo lɛ yini dze-e. Se nuuŋ le, tsootsɛ wu gbɛŋgi wu nuuŋ li liboo bɛ muntofi yɛki wuni. \v 24 Fi nuuŋ le Krai tɛ̀ lɛ lɛ kibo ki Nyɔ-ɔ, ɛ tɛ̀ nuuŋ yɛ ki wiwoŋ tɛ̀ gwaŋ kɛ, ki tɛ̀ nuuŋ nuuŋ mbosɛ yi kibo ki Nyɔ-ɔ ki chɛɛŋ chɛɛŋ. Tɛ̀ lɛ nuuŋ liboo kibɛɛ. Ɛ fe fɛ wɛ dɛɛni Nyɔ limfwe lɛki li Nyɔ-ɔ kii bee. \v 25 Nuuŋ yɛ fe lɛ le ni feti muntofi bɛ yi yee li Nyɔ-ɔ li kiŋga-a li kiŋga-a si kikoo ki bɛte muntofi tɛ̀ shiiŋ ki lii fɛ Kintsii ki gbɛŋgi ki Wuuti ŋge li kiya-a li kiya-a, le fɛ muntofi bɛ ŋgɔŋ fuki nuuŋ mee nsiŋ kɛ. \v 26 Ɛ fini tɛ̀ nuuŋ bujɔŋ, kɛ Krai tɛ̀ kɛmi le ni kwi-i, kaŋgisi karisi kwi-i mbɛɛchɛ si bɛ tɛ̀ tɔŋ nshɛ. Se nuuŋ le si fi nuuŋ lɛ, tɛ̀ bɛ mfwa mumkpaŋ kituŋ fi se ka lɛ. Tɛ̀ bɛ mfi wuni wu nshɛ tɛ̀ mɛɛ le dzɔɔ yi yee fɛ fintofi lu, kwi le tsootsɛ bibifi. \v 27 Nɛɛ yɛɛŋ si fi nuuŋ le wi kɛmi le kwi nɛɛ mfwa mumkpaŋ le ni tɛŋgi nuuŋ nsa, \v 28 nuuŋ nɛɛ si Krai tɛ̀ nyɛ yi yee li kwe-e li bɛniiŋ li mfwa mumkpaŋ le too bibifi bi bɛniiŋ lɛ ŋge. Se gii kaari bɛ li kiŋga ki kifɛ tɛ̀ tuu le fɛ fiee bɛ bibifi kɛ. Gii bɛ kituŋ dɛɛni le soo bɛniiŋ bɛ tɛŋgi wu mkpaaŋ. \c 10 \s Fintofi fi Jiso tɛ̀ fɛ dzɔ fiɛɛ kintsii ki muntofi munchu-u \p \v 1 Bɛnchi bɛ Nyɔ tɛ̀ nyɛ li Mɔɔsɛ-ɛ nuuŋ nuuŋ kinjiinjii ki biee bi dzeeŋ bi tɛ̀ nuuŋ le bi gii bi nuuŋ lu. Be nuuŋ yɛ chɛɛŋ wu biee bi tɛ̀ nuuŋ le bi gii bi ni bi nuuŋ kɛ. Bɛ tɛ̀ shiiŋ bɛ feti muntofi bɛ tuu fe mfi kwi li biya-a, li biya-a, muntofi muni se tɛ̀ feti yɛ bɛniiŋ be kiŋgisi be bɛɛ fɛ Nyɔ-ɔ le be ni be wuuti kɛ dududu. \v 2 Ɛ nuuŋ le muntofi mwɛɛ nuuŋ mu fɛ bɛniiŋ ni be wuuti, bee nuuŋ be feti yɛ muntofi li kiŋga-a, li kiŋga-a kɛ, kifɛ bɛniiŋ bɛ tɛ̀ guundi Nyɔ bee nuuŋ ɛ be tsootsɛ bibifi bi bee mfwaa mumkpaŋ, shéŋ yibe mɛɛŋ yɛ yi tuu yi sɛki be li bibifi-i kɛ. \v 3 Se nuuŋ le muntofi muni mu be feti be tuu be feti bɛniiŋ kiimi bibifi bi bee li kiya-a li kiya-a. \v 4 Fi fiɛɛ lɛ kifɛ nuuŋ ŋgɔŋ mɛ bɛnaŋ bɛ mɛ bí tɛ̀ tsootsɛ bibifi bi wi-i kɛ dududu. \v 5 Fiɛɛ fiee fi tɛ̀ fɛ mfi wu Krai tɛ̀ bɛ laaŋkwiiŋ tuu tee li Nyɔ-ɔ le, \q1 “Ɔ kɛmi yɛ ŋgeeŋ li muntofi mu bɛ feti bɛ nyáŋ \q1 mɔɔ li biee bi bɛ nyɛɛ li wɛ-ɛ kɛ, \q1 ɔ nachɔɔ nuuŋ yi yi wiwoŋ li mi-i. \q1 \v 6 Nyáŋ yi bɛ nyɛɛ le bɛ tɔŋ bɛ fɛ muntofi lu li wɛ-ɛ, \q1 mɔɔ biee bi bɛ nyɛɛ le bɛ fɛ muntofi lu \q1 le bɛ tsootsɛ bibifi bi bɛniiŋ lɛ mɛɛŋ biɛɛ mɔɔ ki fɛ kɛ le ɔ woo bujɔŋ kɛ. \q1 \v 7 Nse ntuu ntee le, \q1 ‘Hooo Nyɔ bichɛ ɔ ŋɛŋ, mi mbɛ ɔ le mfɛ fiee fi ɔ kɔŋgisi, \q1 nɛɛ si bɛ tɛ̀ tsɛɛ kii mi lɛ Kiŋwaati ko-o.’” \m \v 8 Tɛ̀ saa tee li Nyɔ-ɔ le, \q1 “Ɔ kɛmi yɛ mɔɔ nshɔɔŋ kɛ ŋ'wowu bujɔŋ li muntofi-i, \q1 mɔɔ nya yi bɛ nyɛɛ li wɛ-ɛ mɔɔ nyáŋ yibe nyɛɛ, \q1 bɛ tendi le bɛ fɛ muntofi lu li wɛ-ɛ, \q1 mɔɔ biee bi bɛ nyɛɛ bɛ feti muntofi lu \q1 le be tsootsɛ bibifi bi bɛniiŋ lɛ kɛ.” \m Biee bini nuuŋ bi bɛ feti nɛɛ biki si nchi wɛki. \v 9 Si tɛ̀ tee lɛ, tuu taa fe tee li Nyɔ-ɔ le, \q1 “Bichɛ ɔ ŋɛŋ mi mbɛɛɔ le mfɛ fiee fi ɔ kɔŋgisi.” \m Tɛ̀ tee lɛ, se lɛɛshɛ muntofi mu fichi le gɛɛ mu fɛŋ. \v 10 Si Jiso Krai tɛ̀ fɛ fiee fi Nyɔ tɛ̀ kɔŋgisi le fɛ lɛ, nyɛ yi yee mfwaa mumkpaŋ fi ma lɛ, fɛ tɛ se woo. \p \v 11 Te muntofi kwikwi ti giiŋgi lemi fɛ kintsii kee ki nimɛ-ɛ jo chi feti muntofi li kiŋga-a li kiŋga-a, nuuŋ muntofi mulu nuuŋ mu tɛ̀ tsaaki bibifi bi bɛniiŋ lɛ kɛ. \v 12 Se nuuŋ le Krai tɛ̀ fɛ fiee fintofi mfwa mumkpaŋ fi se kɔchɛ fi nuuŋ fi tsaaki bibifi bi bɛniiŋ lɛ nsa ma, si tɛ̀ fɛ lɛ biee shee lɛ kibɛnɛ ki Nyɔ-ɔ ki kiŋgɔŋɛ. \v 13 Wɛ fe mbɛɛchɛ li mfi wɛ-ɛ, tɛŋgi gɛɛŋ bo mfi wu Nyɔ gii yi giiki bɛniiŋ bee bɛ mbani si kilaanda le tɔmi bikaa li bee liwe. \v 14 Fintofi fimumkpaŋ fini fɛ fiɛɛ bɛniiŋ bɛ feti le be ni be wuuti, be se wuuti tɛ lɛ Nyɔ lii be gɛɛŋ be mɛɛshi. \v 15 Fiana yi Waaŋ yeti tɛ li bee li yi teendi tɛ fiee fini. Yi tɛ̀ saa yi tee le, \q1 \v 16 “Taa Nyɔ kweŋgɔɔ le, ɛ nɛɛ leh wuni \q1 wu ŋgii nji tɛɛ be \q1 lɛ jo yi lɛjiŋ yɛɛ: \q1 Ŋgii ŋgɛɛ bɛnchi beŋ li shéŋ yibee, \q1 ntuu ntsɛɛ li bɛmbeechɛ bɛ bee.” \m \v 17 Si tɛ̀ tee lɛ tuu taa fe le, \q1 “Mmɛɛŋ yɛ ntuu mbeechɛ bibifi bi bee \q1 mɔɔ nuuŋ biŋge bi bee bibifi kɛ.” \m \v 18 Fi fiɛɛ nɛɛ le ɛ bɛ feeki bibifi bi bɛniiŋ lɛ, kɛ fiee mɛɛŋ yɛ lu fi fɛrɛ muntofi lu le bɛ feeki bibifi bi bɛniiŋ lɛ lu kɛ. \s Tɛ ni tɛ kiŋgisi tɛ bɛɛ tsɛkɛtsɛkɛ li Nyɔ-ɔ lichiŋ \p \v 19 Bɛŋwaanɛŋ, fi fiɛɛ nuuŋ le ŋgɔŋ mɛ Jiso gwiyɛ ma dze li bee li le nuuŋ tɛ lɛ dɛɛni nchɛnu nsiŋ, tɛ̀ gɛɛŋ fɛ Kintsii kee ki gbɛŋgi ki Wuuti ŋge. \v 20 Nuuŋ nɛɛ tɛ ka tɛ lɛ dze yi fiɛŋ yi nyɛɛ ntsɛ yi Jiso tɛ̀ gwiyɛ li bee li. Tɛ̀ gwiyɛ dze yini bɛ yi yee, fi tuu fi nuuŋ le wu kɔɔ wu tsaaki ndu yi bɛ tɛ̀ shiŋɛ yi baanyi kintsii kilu yɛ. \v 21 Tɛ kɛmɛ baa te muntofi wu nyɔŋa wu nuuŋ lɛ yih yi Nyɔ-ɔ lɛwe. \v 22 Si biee bini nuuŋ nɛɛlɛ, tɛ ni tɛ kiŋgisi tɛ bɛɛ li Nyɔ-ɔ lichiŋ bɛ shéŋ yi mumkpaŋ tɛ gɛɛ baa shéŋ chi li yi-i mɛŋinɛ nsiŋ. Tɛ kiiŋgi kifɛ bɛ sɛri baa shéŋ yisɛŋ bɛ ŋgɔŋ mɛ Krai lɛ yi to waaŋ, yi mɛɛŋ yɛ yi tuu yi ni yi sɛki bee li fiee fimu-u kɛ. Tɛ baa tɛ ɛ bɛ tsootsɛ yí yisɛŋ bɛ dzɔɔ yi waaŋ. \v 23 Tɛ ni tɛ lemi mkpaaŋ li fiee fi tɛ bichi limfwe li fi-i, fi tɛ shiiŋ tɛ tiiti li bɛniiŋ li kii fi. Kiiŋ tɛ ni tɛ bakini kɛ, kifɛ wi wu tɛ̀ kaachɛ bee lemɔɔ li jɛ ye-e. \v 24 Tɛ ni tɛ geendi dze le tɛ kaaŋgi shéŋ yi wi bee wi li kiŋkɔŋgisɛ bɛ mfɛru biee bi dzeeŋ. \v 25 Kiiŋ tɛ ni chinɛ li mbɛ li kintaashɛ si bɛniiŋ bamu dza baa be feti lɛ kɛ. Tɛ ni tɛ kaŋgisi shéŋ yisɛŋ, teege si tɛ ŋiŋgi baa le jobɛ chi Taa wusɛŋ gii kaari bɛ kɔɔ chɛɛ chi nuuŋ tsɛkɛtsɛkɛ. \p \v 26 Tɛ kɛɛ le ɛ tɛ dza tɛ tuu tɛ feti bibifi, tɛ feti tɛ kii, nuuŋ ɛ tɛ tɛ̀ fi jɛ yi chɛɛŋ, tɛ ni tɛ kii le fintofi fimu mɛɛŋ yɛ lu fi bɛ gii naa bɛ tuu bɛ fɛ li bibifi bisɛ-ɛŋ kɛ. \v 27 Ɛ wi feti lɛ, mwɛ ni tɛŋgi bɛ chɛnɛ nsa wu Nyɔ mɔɔ wi wu bifi wu gii naa wu fweyɛ bɛniiŋ bɛ mbani-i bɛ Nyɔ-ɔ. \v 28 Mfi wu wi ti bondini nchi wu Mɔɔsɛ, ɛ bɛniiŋ leŋ bɛfɛ kɛ bɛtɛɛtu be beŋ le be ŋɛŋ baa fiee fi wu fɛ, nsa se kɔɔ mwɛ, bɛ se wo wu bu wo ŋkɔwu nshiiŋ nsiŋ. \v 29 Ɛ fi nuuŋ lɛ, se nɛ beechi baa le wi wu nyamisi Ŋwanɛ Nyɔ, dzeti ŋgɔŋ mɛ leh wu Nyɔ tɛ̀ ji le tsootsɛ wu lu ni wuuti wɛ to fiee fi waniti-i, gaashi tɛ Fiana yi Waaŋ yi bɛɛ bɛ mfiɛ wu Nyɔ li bɛniiŋ li, ŋwaani ŋgɛ wu wɛɛ wu gii naa kɛmɛ gii naa nuuŋ niŋ? \v 30 Wɛɛ ŋgɛ gii naa ni bɛndi yi kifɛ tɛ kii baa wi wu tɛ̀ tiiti le, \q1 “Ɛ mi wu ŋgii naa ntuu nsooŋkibaa, \q1 ɛ mi wu ŋgii naa nyɛ kinsomfu kibee.” \m Se tuu tee le, \q1 “Ɛ mi wu Taa ŋgii naa nsaa bɛniiŋ beŋ.” \m \v 31 Ɛ fiee fi chɛnɛ ŋge le wi we li tsaŋ yi Nyɔ yi kɛmi ntsɛ-ɛ. \p \v 32 Nɛ ni nɛ kiimi jo yi limfwe yi bɛ tɛ̀ gwiyɛ beŋ bufii li fiee fi Nyɔ-ɔ. Nɛ tɛ̀ kaŋ shéŋ nɛ gwii bɛ bɛŋgɛ bɛ tɛ̀ bɛɛ lɛ be-eŋ. \v 33 Mfi wumu tɛ̀ nuuŋ bɛniiŋ tuu be gaashi beŋ be ŋwɛki mɔɔ bɛ beŋ gbanaa. Mfi wumu, nɛ taashi li kintutu ki bɛniiŋ bɛ bɛ nyɛɛ tɛ ŋgɛ li bee lɛ yini dze. \v 34 Nɛ ti bɛɛ nɛ keeti nshiiŋ bɛ beeyɛ bɛniiŋ bɛ nuuŋ li bɛncha-a, nɛ fii be. Be ti lɔchi biee binɛ, nɛ chiiŋgi nɛɛ lu nɛ wuki nuuŋ bujɔŋ, kifɛ nɛ kii le nɛ kɛmi baa biee bimu bi yɛki biee yɛ nuuŋ bi gii naa bi ba bi ni bi nuuŋ lu mfi kwi. \v 35 Nɛɛlɛ, kiiŋ nɛ ni chinɛ fiee fi nɛ lemi li fii mɛŋinɛ nsiŋ, kifɛ ɛ fiee fi kɛmi kinsomfu ki nɔŋa. \v 36 Nɛ kɛndi yɛɛŋ shéŋ le nuuŋ nɛ ni nɛ feti nuuŋ fiee fi Nyɔ kɔŋgisi, nɛ se tuu nɛ kɛmɛ fiee fi wu kaachɛ. \v 37 Bɛ tsɛɛ baa le, \q1 “Shɛɔ nɛɛ niiŋ le wi wu nuuŋ le gii bɛ wɛ tuu fɛsi. \q1 Nuuŋ tɛ ŋɔɔnɛ kɛ. \q1 \v 38 Wi wɛŋ wu tsaaŋ gii kɛmɛ ntsɛ \q1 kii shéŋ yi wu gɛɛ li mi-i. \q1 Se nuuŋ le ɛ wu dza tuu chɛndi chiiti bikaa, \q1 shéŋ yɛŋ tɛ dzɔɔŋ mi bɛ wu kɛ.” \m \v 39 Tɛ nuuŋ yɛ fisɛŋ beeyɛ bɛ chiiti bikaa bɛ gii be la kɛ. Tɛ baa nuuŋ bɛniiŋ bɛ gɛɛ shéŋ li Nyɔ-ɔ bɛ fiana yibe gii yi naa yi kɛmɛ kinsofu. \c 11 \s1 Kii ŋgɛwu shéŋ li Nyɔ-ɔ \p \v 1 Ŋgɛwu shéŋ li Nyɔ-ɔ nuuŋ mbichɛ limfwe li fiee fi Nyɔ tɛ̀ kaachɛ wi lu, kii tɛ bujɔŋ le gii naa kɛmɛ fi, kii tɛ le fi fiɛɛ lu mɛɛŋ saa ki ŋɛŋ kɛ fi kɛ. \v 2 Nyɔ tɛ̀ pia bɛniiŋ bɛ ŋkosi kifɛ be tɛ̀ gɛɛ shéŋ li yi-i. \v 3 Ɛ shéŋ yi tɛ tɛ̀ gɛɛ li Nyɔ-ɔ yi tɛ̀ fɛ se tɛ kɛɛ bujɔŋ le Nyɔ tɛ̀ tɔŋ nshɛ yini nuuŋ bɛ jɛ ye, fi nuuŋ le biee bi tɛ ŋiŋgi bo li bi bɛ ti ŋiŋgi yɛ kɛ-ɛ. \s2 Abɛ \p \v 4 Ɛ shéŋ yi Abɛ tɛ̀ gɛɛ li Nyɔ-ɔ yi tɛ̀ fɛ se fɛ fintofi fi shaaŋ yaa Keeŋ. Nyɔ se tuu yi dzɔ wu le wɛ wi wu tsaaŋ, se fi nya ye le doonchɛ le wɛ wi wu tsaaŋ. Abɛ tɛ̀ kwi, se nuuŋ le shéŋ yi tɛ̀ gɛɛ li Nyɔ-ɔ fɛ yɛɛ tɛ ba tɛ wuki si yeti li bee li mbɛ mbochu bɛŋ. \s2 Ɛnɔs \p \v 5 Ɛ shéŋ yi Ɛnɔ tɛ̀ gɛɛ li Nyɔ-ɔ, Nyɔ se dzɔ wu yi yɛɛ bɛ wu liboo yoŋ kwe mɛɛŋ ki koŋ kɛ li wuu kɛ. Bɛ tɛ̀ dza bɛ to ŋɛnu wu nsiŋ, kifɛ Nyɔ tɛ̀ dzɔ wu liboo kituŋ. Fɛ Nyɔ tɛ̀ dzeti Ɛnɔ liboo tɛ̀ nuuŋ ɛ Kiŋwaati ki Nyɔ-ɔ tee le tɛ̀ shiiŋ feti Nyɔ wuki bujɔŋ. \v 6 Nɛɛ lɛ ɛ wi nuuŋ lu fuki fɛ wu gɛɛ shéŋ li Nyɔ-ɔ siŋ, kɛ nuuŋ Nyɔ tɛ woo bujɔŋ bɛ wu kɛ, kifɛ ɛ wi wɛki le ni kiŋgisi bɛɛ li Nyɔ-ɔ lichiŋ, kɛ kɛmi le beŋ le Nyɔ yɛ lu, mɔɔ le yi suundi wi kwikwi wu gbɛŋgi wɛki wu. \s2 Noaa \p \v 7 Ɛ shéŋ yi Noaa tɛ̀ gɛɛ li Nyɔ-ɔ, fɛ Nyɔ tɛ̀ wɛki le yi nyɛ wu ntifi kii fiee fi tɛ̀ nuuŋ le fi naa fi ka mɛɛŋ sa ki ŋɛŋ fi kɛ, tɛ̀ woo li Nyɔ-ɔ se fɛ yih yi dzɔɔ yi nyɔŋa le naa soo yi ye lu. Si tɛ̀ gɛɛ shéŋ lɛ tuu doonchɛ le bɛniiŋ bamu bɛ li nshɛ yini nuuŋ bɛ bifi lɛ Nyɔ lii. Ɛ wu, wu Nyɔ tɛ̀ nyɛ kintsii ki wi wu tsaaŋ lɛ li wuu, ki ti nyɛɛ li wi wu gɛɛ shéŋ li yi-i. \s2 Abrahaŋ bee Saara \p \v 8 Ɛ shéŋ yi Abrahaŋ tɛ̀ gɛɛ li Nyɔ-ɔ, se woo Nyɔ li mfi wu yi tɛ̀ teeŋ wu le dza li kwɛɛŋ wube-e gɛɛŋ li wumu wu tɛ̀ nuuŋ le gii naa kɛmɛ si kwɛɛŋ wee. Si Abrahaŋ tɛ̀ woo lɛ se biee gɛɛŋ nɛɛ, tɛ̀ gii kii yɛ mɔɔ fɛ giiŋgi kɛ. \v 9 Ɛ shéŋ yi tɛ̀ gɛɛ li Nyɔ-ɔ yilu yi tɛ̀ fɛ se gɛɛŋ tuu tsiiŋ li kwɛɛŋ wu Nyɔ tɛ̀ kaachɛ wu lu si kilɔ ki gɛɛŋ ki tsiiŋ nuuŋ li kwɛɛŋ wu bɛniiŋ bamu-u. Tɛ̀ gii nuuŋ le deŋgi tsiiŋ li bigɔɔnu-u bee Adzi mɔɔ Yakɔ bɛ Nyɔ tɛ̀ kaachɛ be bɛchu bɛ kwɛɛŋ wulu le wu gii naa wu nuuŋ wube. \v 10 Tɛ̀ tsiiŋ li bigɔɔnu-u lɛ kifɛ tɛ̀ bichi limfwe le gii naa lɛ li kitoŋ ki kɛmi kimfoo ki Nyɔ nachɛ si kitoŋ kilu gii ki nuuŋ, se gwaŋ. \p \v 11 Ɛ shéŋ yi Abrahaŋ tɛ̀ gɛɛ li Nyɔ-ɔ se kɛmɛ ŋwaŋ nuuŋ ɛ wu doŋ kituŋ Saara mɛɛŋ yɛ le biɛ kɛ. Fi tɛ̀ ka lɛ kifɛ Abrahaŋ tɛ̀ beŋ le. Nyɔ yi tɛ̀ kaachɛ wu ti lemi nɛɛ li jɛ ye-e.\f + \fr 11:11 \fr*\ft Biŋwaati bi fichi bimu kɛmi tɛ fɛni le, “Ɛ shéŋ yi Saara tɛ̀ gɛɛ li Nyɔ-ɔ tɛ, yi tɛ̀ fɛ se kɛmɛ buŋga bu kɛmɛ fwe ɛ tɛ̀ doŋ kituŋ wu ka wi wu nuuŋ biɛ. Fi tɛ̀ ka lɛ kifɛ Saara tɛ̀ beŋ le…”\ft*\f* \v 12 Se fi tuu fi nuuŋ le wi mumkpaŋ wu Abrahaŋ wu tɛ̀ nuuŋ ɛ tɛ̀ doŋ nɛɛ ŋge, nuuŋ lɛ kwe wa, kiŋgɔkɛ ki bɛniiŋ lɛ tɛ̀ dza ki bo li wuu ki yaŋ si muntsɔŋ mu liwe mɔɔ si mfwɛ mɛ li ŋgemɛ yi dzɔɔ yi nyɔŋa mɛ wi nyɛ tɛ̀ naa fa me kɛ. \p \v 13 Bɛniiŋ bani bɛchu tɛ̀ dɛndɛ be mɛɛŋ ki kɛmɛ kɛ fiee fi Nyɔ tɛ̀ kaachɛ filu kɛ, be tɛ̀ dɛndɛ lɛ be kwiyɛ ɛ be tɛ̀ gɛɛ nɛɛ shéŋ li Nyɔ-ɔ. Be tɛ̀ ŋɛŋ nɛɛ fi, fi mɛɛŋ fi bɛɛ mfiiŋ, be fi bɛ kinɛɛtinɛ, be yɔ bɛ bimfimu bi bee le, be kii baa le be baa nuuŋ bilɔ bɛ mfoŋ li nshɛ yini-i. \v 14 Ɛ bɛniiŋ yeti ni, kɛ fi doonchi fiɛɛ nɛɛ ŋge le be mɛɛŋ baa be wɛki kwɛɛŋ wu nuuŋ wube. \v 15 Ɛ be tɛ̀ tuu be seki kii kwɛɛŋ wu be tɛ̀ dza le, kɛ bee be kɛmɛ dze yi karisɛ nto le. \v 16 Si fi nuuŋ ni, be tɛ̀ wɛki tɛ nuuŋ kwɛɛŋ wu yɛki wɛɛ, wu nuuŋ kwɛɛŋ wu liboo. Nɛɛ lɛ Nyɔ nuuŋ yɛ bɛ buya mfi wu be teenyi yi le Nyɔ yibe kɛ, kifɛ yi nachɛ yɛ kitoŋ yi gɛɛ li bee. \p \v 17 Tɛ̀ nuuŋ shéŋ yi Abrahaŋ tɛ̀ gɛɛ li Nyɔ-ɔ yi tɛ̀ fɛ, le Nyɔ ni mendi wu, se beŋ le dzɔɔ ŋwani wu Adzi fɛ fintofi lu li Nyɔ-ɔ. Ɛ wu wu Abrahaŋ nuuŋ wu wu Nyɔ tɛ̀ kaachɛ le kiŋgɔkɛ ki wiwoŋ gii naa ki bo li wuu. Se beŋ nɛɛ le dzɔɔ ŋwani kwaa, le fɛ fintofi lu. \v 18 Ŋwani wuni nuuŋ wu Nyɔ tɛ̀ tiiti ŋkosi li Abraha-aŋ le, \q1 “Ɛ li Adzi-i, li bɔɔŋ bɛ gii be gɛɛ bukooŋ bwo gii be bo.” \p \v 19 Abrahaŋ tɛ̀ kii nɛɛ le ɛ wi tuu kwi-i lɔ, kɛ Nyɔ nuuŋ nɛɛ yi kaari yi fɛ se to lu. Bɛdɛɛni lɛ dze yimi nuuŋ nɛɛ tɛ̀ dzɔɔ le Adzi tɛ̀ kwi se Nyɔ kaari yi nyɛ wu li Abrahaŋ mɛɛŋ yoŋ. \s2 Adzi \p \v 20 Ɛ shéŋ yi Adzi tɛ̀ gɛɛ li Nyɔ-ɔ yi tɛ̀ fɛ se tsi Yakɔ bee Ɛsau yɔ li bee kii kimbɔnɛ ki gii ki naa ki bɛ lɛ bee. \s2 Yakɔ \p \v 21 Ɛ shéŋ yi Yakɔ tɛ̀ gɛɛ li Nyɔ-ɔ yi tɛ̀ fɛ le tuu kwi-i lɔ, tsi bɔɔŋ bɛ Jɔsɛ wu ŋwani. Tɛ̀ gii tsiti lɛ ɛ wu guuŋ li kimbaaŋ li se nyɛɛ ŋguŋu li Nyɔ-ɔ. \s2 Jɔsɛ \p \v 22 Tɛ̀ nuuŋ shéŋ yi Jɔsɛ tɛ̀ gɛɛ li Nyɔ-ɔ yi tɛ̀ fɛ le ni nuuŋ le gii kwi tuu tee chee ye doonchi le bɛniiŋ bɛ Isɛlɛɛ gii naa be shɛ be bo li kwɛɛŋ wu Iji-ip. Se tuu tee le ke be naa butɔɔ, be dzɔ biŋkomfu biee. \s2 Te Mɔɔsɛ bee ni Mɔɔsɛ \p \v 23 Tɛ̀ nuuŋ shéŋ yi te Mɔɔsɛ bɛ ni tɛ̀ gɛɛ li Nyɔ-ɔ yi tɛ̀ fɛ se be nyikɛ Mɔɔsɛ kii tɛɛ kii bɛ ni wo wu, mfi wu be tɛ̀ biɛ wu. Be tɛ̀ nyiki lɛ kifɛ be tɛ̀ ŋɛŋ le tɛ̀ nuuŋ ŋwaŋ wu tɛ̀ nuuŋ bɛ buchuuŋ ŋge. Be ti mɛɛŋ ki chɛɛŋ kɛ bondinɛ nchi wu Mfɔŋ tɛ̀ buu kɛ. \s2 Mɔɔsɛ \p \v 24 Tɛ̀ nuuŋ shéŋ yi Mɔɔsɛ tɛ̀ gɛɛ li Nyɔ-ɔ mfi wu tɛ̀ kuu yi tɛ̀ fɛ se faaŋ le kiiŋ bɛ ni bɛ teenyi wu le ŋwanɛ ŋwanɛ Fɛrɔ wu kwɛɛŋ kɛ. \v 25 Tɛ̀ tsaa fiee le ŋɛŋ nuuŋ ŋgɛ bɛ bɛniiŋ bɛ tɛ̀ nuuŋ bɛ Nyɔ-ɔ, yuti le ni wuki bujɔŋ bɛ biee bi bibifi bi gii bi ŋɔɔnɛ niiŋkwaa. \v 26 Tɛ̀ dzɔ le bɛ ŋwɛɛ bɛ wu kifɛ nuuŋ wi wu Kinsofu ki Nyɔ tɛ̀ kaachɛ, fiee yɛ kɛmi mbeŋ yɛki le kɛmɛ bulofu bu Ijip buchu. Tɛ̀ dzɔ lɛ kifɛ tɛ̀ bichi kinsomfu ki gii ki naa ki bɛ lɛ wuu. \v 27 Ɛ shéŋ yi tɛ̀ gɛɛ li Nyɔ-ɔ yi tɛ̀ fɛ se dza Ijip tɛ chɛɛŋ shéŋ yi tonyi Mfɔŋ le nuuŋ fɛ fiee fimu bɛ wu kɛ. Tɛ̀ kaŋ shéŋ dza tuu giiŋgi kifɛ tɛ̀ bichi fiee tɛ nuuŋ limfwe ŋiŋgi nuuŋ Nyɔ, yi bɛ tɛ̀ ŋiŋgi yɛ bɛ lii kɛ. \v 28 Ɛ shéŋ yi tɛ̀ gɛɛ li Nyɔ-ɔ se fɛ Tsɔnɔ chi N'yafuwee, fɛ bɛ dzɔ ŋgɔŋ bɛ fwa li laaŋ yi mfweeŋ li, le ke Nchindaa wu Kwe wu tɛ̀ woyi bɔɔŋ buniŋ bɛ ŋkosi li kini-i, tuu bɛɛ buti fɛ bigoo bi bɛniiŋ bɛ Isɛlɛɛ, yaa we ka. \s2 Bɛniiŋ bɛ Isɛlɛɛ \p \v 29 Ɛ shéŋ yi bɛniiŋ bɛ Isɛlɛɛ tɛ̀ gɛɛ li Nyɔ-ɔ yi tɛ̀ fɛ be se gɛɛŋ be lenchi Dzɔɔ yi Nyɔŋa yi Yɛchi kwiiŋ kɛɛ be ka li nshɛ yi siiŋ li. Le bɛniiŋ bɛ Ijip tuu bɛɛ le be bo fɛ dzɔɔ yilu-u, le be mɔnchi nleenchɛ tɛ, yi fweeni be bɛchu yi gɛɛŋ bɛ be. \v 30 Ɛ shéŋ tɛ yi bɛniiŋ bɛlu tɛ̀ gɛɛ li Nyɔ-ɔ yi tɛ̀ fɛ be se gɛɛŋ be bo Jɛriko, be dɛndɛ be kɛnɛ kitoŋ kilu, le be kɛnɛ bo jo mfomɛnyaaŋ, Bimbe bi kitoŋ kilu se kensi bichu. \s2 Lahab \p \v 31 Ɛ shéŋ yi Lahab wu tɛ̀ nuuŋ kinjikwiiŋ kimu tɛ̀ gɛɛ li Nyɔ-ɔ se ba ki kwi kɛ li kintutu ki bɛniiŋ bɛ bee bɛ kwɛɛŋ lɛ bɛ tɛ̀ tɛɛmi bikoo li Nyɔ-ɔ. Ti mɛɛŋ ki kwi kɛ kifɛ bɛniiŋ bɛ Isɛlɛɛ tɛ̀ toŋ bɛniiŋ le be bɛ be dɛndɛ be toŋkii li kwɛɛŋ wulu-u, se kwɛɛŋ wulu fi be li wuu yi. \s2 Gidiɔŋ, Balak, Samsiŋ, Jɛfta, Daafi bɛ Samwɛ // mɔɔ bɛntomfɔŋ bɛ Nyɔ-ɔ bamu \p \v 32 Ɛ fi nuuŋ le ni mfɛɛ bɛniiŋ bɛ tɛ̀ gɛɛ shéŋ li Nyɔ-ɔ, nse naa mfa ŋgɛɛŋ mbo fɛŋ? Mfi nuuŋ yɛ lu wu nuuŋ mbɛchi naanyɛ biee bi bɛniiŋ si Gidiɔŋ, Balak, Samsiŋ, Jɛfta mɔɔ nuuŋ Daafi bee Samwɛ mɔɔ bɛntomfɔŋ bɛ Nyɔ-ɔ bamu kɛ. \v 33 Bɛniiŋ bani bɛchu nuuŋ bɛ tɛ̀ gɛɛ shéŋ li Nyɔ-ɔ. Bamu tɛ̀ sɔ bitoŋ li dzi-iŋ, bamu sɛki bumfɔŋ lɛ dze yi tsaaŋ li, bamu kɛmi biee bi Nyɔ tɛ̀ kaachɛ be lu, bamu kɛmi buŋga bu bɛŋɛ bimfimu bi bɛ buri kii be ni seŋgi be. \v 34 Bamu tɛ̀ kɛmi buŋga le be fɛ wi wu tɛ̀ duti wu tɛɛmi wu nyiŋ. Bamu kɛmi buŋga le be bo li tsaŋ yi bɛniiŋ bɛ tɛ̀ wɛki le be wachɛ be bɛ nyɔ́ yi dziŋ. Bamu bɛ tɛ̀ yeŋgi le be biɛŋgi bɔ be to bɛŋga. Bamu to bɛniiŋ bɛ dzi-iŋ bɛ tɛɛmi, Bamu kooŋ bɛ bɛniiŋ bɛ dzi-iŋ bɛ li bitoŋ bimu be kifi. \v 35 Bamu tɛ̀ nuuŋ bukɛɛŋ bɛ tɛ̀ gɛɛ tɛ̀ shéŋ li Nyɔ-ɔ. Nyɔ tɛ̀ fɛ bɛniiŋ bɛ bee bamu bɛ tɛ̀ saa be kwiyɛ kaari be bo li kwe-e be nuuŋ bee be. Bɛniiŋ bamu nuuŋ bɛ bɛ tɛ̀ keeti bɛ ŋwɛki bɛ be, be ti mɛɛŋ ki beechɛ kɛ mɔɔ le be chinɛ li bee kɛ, kifɛ be tɛ̀ ŋɛŋ le ɛ be kwi, be kaari be bo li kwe-e be kɛmɛ ntsɛ wu dzeeŋ yɛki wuni. \v 36 Bamu nuuŋ bɛ bɛ tɛ̀ yɛndi be, bɛ fiaamfi be bɛ muŋwaaŋ be kɛmi bibaa, bɛ kɛndi bamu bɛ bɛncha bɛ fɛti li yih yi ncha-a. \v 37 Bɛ tomi bamu bɛ ta se be kwiyi, bɛ bachi bamu bɛ nyɔ́ yi bɛ sɛɛti biti lu se be buti biŋkɛ bifɛ bifɛ, bɛ beemi bamu bɛ munyɔ mu dzi-iŋ be kwiyi. Bamu tɛ̀ deŋgi be lisi nuuŋ dzí yi nshɔ́ɔŋ bɛ yi bí. Be tɛ̀ nuuŋ bɛniiŋ bɛ kifoo lɛ, se bɛniiŋ nshɛshini bɛ be, be ŋwɛki bɛ be tɛ. \v 38 Be tɛ̀ deŋgi be tsiiŋ libuka mɔɔ li bɛŋkumɛ-ɛ bɛ lɛ ntuuŋ li mɔɔ lɛ bitoo li. Tɛ̀ nuuŋ bɛniiŋ bɛ kwɛɛŋ wuni tɛ̀ mɛɛŋ ki kɔchɛ kɛ wu be tsiiŋ lu kɛ. \p \v 39 Bɛniiŋ bani bɛchu nuuŋ be tɛ̀ gɛɛ shéŋ li Nyɔ-ɔ, se Nyɔ pia be ŋge. Se nuuŋ le wu be wumu ti mɛɛŋ mɔɔ ki kɛmɛ kɛ fiee fi Nyɔ tɛ̀ kaachɛ kɛ. \v 40 Be ti mɛɛŋ ki kɛmɛ kɛ kifɛ Nyɔ tɛ̀ kɛmi mbeechɛ wu dzeeŋ ŋge li beeyɛki wube, le ke naa nuuŋ mfi bɛ taashɛ bee bɛ be, be se ni be nuuŋ ɛ bɛ kɔchɛ tɛ lɛ Nyɔ lii be gɛɛŋ be mɛɛshi. \c 12 \s Nyɔ lekisi bɔɔŋ bɛ nuuŋ bee \p \v 1 Si tɛ baa ɛ kintutu ki bɛniiŋ bɛ gɛɛ shéŋ li Nyɔ-ɔ kini kɛnɛ bee ki tasɛ kituŋ, ki doonchi si nuuŋ wi gɛɛ shéŋ li Nyɔ-ɔ lɛ, tɛ gwenɛ tɛ bo lɛ bɛntɛ bɛchu bɛ baŋgi bee, mɔɔ bibifi bi nuuŋ tsɛkɛ li nliŋu bee li, tɛ kaŋ shéŋ tɛ ni tɛ letini ŋgwɛti wu Nyɔ gɛɛ bee limfwe. \v 2 Ɛ tɛ letini lɔɔ tɛ tundi lii nuuŋ li Jiso-o. Ɛ wu wu tɛ̀ gwiyɛ dze li bee li le tɛ gɛɛ shéŋ li Nyɔ-ɔ, se ɛ nɛɛ wu wu feti se shéŋ yi tɛ gɛɛ li Nyɔ-ɔ kɔchini yi giiŋgi yi mɛrisi. Tɛ̀ kaŋ shéŋ beŋ le kwi kwe li kintaaŋ li. Tɛ̀ mɛɛŋ ki tuu kɛ le bichɛ lɛ buya bu ŋwaani yini kwe-e kɛ, kifɛ tɛ̀ bichi limfwe nuuŋ li bujɔŋ bu nuuŋ wu limfwe. Wɛ dɛɛni ɛ wu shee lɛ kibɛnɛ ki kigɔŋɛ ki kabara wu Nyɔ-ɔ. \v 3 Nɛ kiimi yɛɛŋ kii wɛɛ wi wu tɛ̀ fi ŋwaani wɛɛ ŋgɛ wu bɛniiŋ bɛ bifi tɛ̀ nyɛ li wuu, le ke fiɛɛ tɛ̀ fɛ le shéŋ yinɛ wɔɔ, yi se fiɔɔŋ dzetsi kɛ. \v 4 Dziŋ yi nɛ tundi bɛ bibifi, nɛ mɛɛŋ baa ki toŋ kɛ le nɛ gɛɛŋ nɛ bo fɛ gwini chi wi-i nuuŋ chi giiŋ kɛ. \v 5 Nɛ daayɛ baa ntifi yi Nyɔ ti nyɛɛ li be-eŋ si bɔɔŋ bee ni? Tiiti le, \q1 “Ŋwanɛŋ, mfi wu Taa lekisi wɛ, kiiŋ ɔ ni dzɔɔ wɛɛ kɛ. \q1 Ɛ wami wɛ li fiee li, kiiŋ shéŋ ni yi kwii wɛ kɛ. \q1 \v 6 Ɔ kii le Taa ti lekisi nuuŋ wi wu kɔŋgisi, \q1 fiaamfi nuuŋ ŋwaŋ kwikwi wu wu dzɔ le ɛ we.” \p \v 7 Nɛ kɛndi yɛɛŋ shéŋ li bɛŋgɛ bɛ nɛ ŋiŋgi-i, nɛ kɛɛ le Nyɔ lekisi beŋ si bɔɔŋ bee. Ŋwaŋ wumu wɛ lu wu tee ti lekisi yɛ wu kɛ ni? \v 8 Ɛ Nyɔ chiiŋgi beŋ nlekisɛ nsiŋ si ti lekisi bɔɔŋ bee bɛchu, kɛ nɛ nuuŋ yɛ bɔɔŋ bee kɛ, kɛ nɛ baa bikɔyɛ. \v 9 Tɛ kɛmi baa tɛ bɛtaa bɛsɛŋ bɛ laaŋkwiiŋ bɛ ti lekisi bee tɛ guundi be. Ɛ tɛ tɛ̀ guundi be lɛ, kɛ nuuŋ tɛ lee ki nyɛ kɛ yi yisɛŋ li Baa wu fiana yisɛ-ɛŋ, yaa tɛ lɛ le tɛ naa tɛ̀ kɛmɛ ntsɛ wu kimakɛ ni? \v 10 Bɛtaa bɛsɛŋ baa tɛ̀ lekisi bee nɛɛ li mfi niiŋ li si be tɛ̀ ŋɛŋ le fi fiɛɛ tsaaŋ li bee. Se nuuŋ le, Nyɔ ti lekisi bee, mbeŋ wulu nuuŋ wusɛŋ le tɛ ni tɛ wuuti si wuuti. \v 11 Bɛɛ ɛ nuuŋ mfi wu bɛ fiaamfi wi le bɛ leeki wu, wuki ntɔnyɛ li mfi wu wɛɛ, tɛ woo bujɔŋ kɛ. Ɛ tuu nuuŋ lɛjiŋ lɛ mfi wulu-u, se fiɛɛ bɛ bɛ mbɛɛŋgii mɔɔ ntsɛ wu tsaaŋ li wɛɛ wi wu bɛ tifi wu lɛ yini dze-e. \p \v 12 Bɛdɛɛni fɛrɛ yɛɛŋ bibɛnu binɛ bi nuuŋ wɛɛ bi kaari bi tɛmi, nɛ fɛ tɛ núŋ yinɛ yi kɛɛti kaari yi tɛmi. \v 13 Fɛrɛ yɛɛŋ nuuŋ dzé yi tsaaŋ li bikaa binɛ-ɛ, le kii bikaa bi mɛndi ni mɛɛshi bi lɔsi, bi tɛmi butɛɛmɛ. \s Ntifi kii ŋ'wowu li Nyɔ-ɔ bujɔŋ \p \v 14 Nɛ gwenini bujɔŋ le nɛ ni nɛ tsiiŋ li mbɛɛŋgii li bɛ bɛniiŋ bɛchu, nɛ gwenɛ tɛ bujɔŋ le nɛ ni nɛ tsiiŋ ntsɛ wu wuuti. Ɛ wi nuuŋ fuki fɛ tsiiŋ ntsɛ wu wuuti nsiŋ, kɛ nuuŋ tɛ̀ naa ŋɛŋ Taa kɛ. \v 15 Nɛ bɔsini yɛɛŋ yi le kiiŋ wi wumu ni foo ŋkɛmɛ mfiɛ wu Nyɔ nsiŋ kɛ, nɛ bɔsɛ yɛɛŋ yi tɛ le kiiŋ ŋgɔ yimi yi bifi ni dza yi bo li be-eŋ linti yi bɛ bɛ bɛŋgɛ yi lɔɔ bɛniiŋ ŋge kɛ. \v 16 Nɛ bɔsini yɛɛŋ yi tɛ le kiiŋ wi wumu li be-eŋ ni kɛmi ntsɛ wu nyɛŋ yi bukwɛɛ kɛ. Kiiŋ wi ni nyaami tɛ fiee fi kii Nyɔ si Ɛsau wu tɛ̀ kabɛ kimbɔnɛ kee ki tɛ̀ nuuŋ le kɛmɛ si ŋwaŋ wu kaaŋ kii biee bijɛ bi mfwa mumkpaŋ kwaa kɛ. \v 17 Mɔɔ nɛ kii le lɛjiŋ lɛlu tɛ̀ dza tuu wɛki le kɛmɛ kimbɔnɛ kini li tsaŋ yi tee li, se tee faaŋ wu bu faŋu ni? Dze yi fikisɛ tɛ̀ mɛɛŋ yɛ lu kɛ, mɔɔ nuuŋ si tɛ̀ gii wɛki bɛ musu lɛ lii le kaari kɛmɛ kimbɔnɛ kilu. \p \v 18 Nɛ ni nɛ kii le fɛ nɛ lemi fe dɛɛni nuuŋ yɛ si bintsii bi laaŋkwiiŋ bi bɛniiŋ bɛ Isɛlɛɛ tɛ̀ lemi fe be kundi lu kɛ. Be tɛ̀ lemi,\f + \fr 12:18 \fr*\ft Fɛ be tɛ̀ lemi tɛ̀ nuuŋ lɛ kinyi ki ŋkumɛ wu Sina lɛ.\ft*\f* wi yɛki ni lululu, se kijibɛ nuuŋ lu lɛkuuŋ liki ni titititi, se mfiee nduŋgi tɛ ni kukukuku. \v 19 Be tɛ̀ wuki tɛ̀ si sɔŋ yeti, se jɛ yimi yeti. Biee bi jɛ yilu tɛ̀ yeti tɛ̀ chɛnisi be, se be tɛ̀ lɛki le kiiŋ jɛ yilu ka yi yɔ li bee kɛ. \v 20 Be tɛ̀ lɛki lɛ kifɛ fiee fi jɛ yilu tɛ̀ tiiti tɛ̀ yaa buŋga bubee. Jɛ yilu tɛ̀ yɔ yi chiinsini li bee le, \q1 “Kiiŋ fiee ni kiiŋgi li ŋkumɛ wuni lichiŋ kɛ. \q1 Mɔɔ nuuŋ nyaŋ, kɛ bɛ gii bɛ tomɛ yi bɛ ta yi kwi.” \m \v 21 Chɛɛŋ, biee bi be tɛ̀ ŋɛŋ fe tɛ̀ koofi yi ŋge. Mɔɔsɛ kibɛɛ se kweeŋ le, “Chɛnɛ chi nɔŋa fɛ chɛɛ yi dza yi kɛɛti mi bu kafu”. \p \v 22 Nɛ baa finɛ ɛ nɛ leŋ nuuŋ li Ŋkumɛ wu Sayɔ-ɔŋ, nuuŋ kitoŋ ki nuuŋ ki Nyɔ yi kɛmi ntsɛ-ɛ, se tuu nuuŋ Jɛrosalɛŋ wu liboo. Ɛ fe fɛ bɛnchindaa bɛ Nyɔ-ɔ bɛ wi nuuŋ tɛ̀ naa fa kɛ bɛɛ be nɛki li kintutu. \v 23 Nɛ kɔɔ baa nɛ bɛ li kintaashɛ ki bɛniiŋ bɛ Nyɔ-ɔ bɛ nuuŋ bɔɔŋ bee bɛ ŋkosi, nuuŋ ɛ yi tsɛɛ mɛŋkooŋ mɛ bee lɛ kiŋwaati kee li liboo. Nɛ bɛ baa limfwe li Nyɔ yi sondini bɛnsa bɛ bɛniiŋ bɛchu-u. Nɛ kɔɔ baa nɛ bɛ tɛ limfwe li fiana yi bɛniiŋ bɛ tɛ̀ nuuŋ tsaaŋ yi Nyɔ fɛ yi wuuti yi giiŋgi yi mɛrisi. \v 24 Nɛ kɔɔ baa nɛ bɛ tɛ li Jiso wu lemi limfwe li leh wu fwɛŋ kintikinti ki Nyɔ bɛ bɛniiŋ, nɛ bɛ baa tɛ limfwe li ŋgɔŋ mɛ Jiso-o mɛ bɛ tɛ̀ sɛri li bee li. Ŋgɔŋ mani tiiti fiee fi dzɔɔŋ fi yaa ŋgɔŋ mɛ Abɛ-ɛ. \p \v 25 Nɛ bɔsini yɛɛŋ yi le kiiŋ nɛ ni nɛ fɛŋgi mbeenchɛ li wi wu yeti li be-eŋ kɛ. Nɛ beechi le bɛniiŋ bɛ Isɛlɛɛ ti mɛɛŋ ki bo kɛ li tsaŋ yi ŋgɛ wu tɛ̀ bɛɛ lɛ bee kɛ kifɛ be tɛ̀ faaŋ mbeenchɛ li wi wu Nyɔ tɛ̀ tsaa le ni yeti li bee laaŋkwiiŋ kɛti lɛ dze ye-e. Ɛ fi tɛ̀ nuuŋ lɛ, kɛ dze yɛ lu li bee li yi nuuŋ tɛ bo ɛ tɛ faaŋ mbeenchɛ wi wu tiifi bee wu nuuŋ liboo ni? \v 26 Tɛ̀ nuuŋ mfi wɛɛ le yɔ nshɛ sɛɛsɛ. Dɛɛni wu kaachɔɔ le, \q1 “Mfi wu ŋgii ntuu nsɛɛsɛ, \q1 ɛ nshɛ kwaa kɛ. \q1 Kiboo gii ki sɛɛsɛ tɛ fe.” \p \v 27 N'yɔru wu le, “Mfi wu mi ntuu mi nsɛɛsɛ,” fi doonchi le Nyɔ gii naa tsaaki biee bichu bi tɛ̀ tɔŋ bi nuuŋ bi sɛɛsɛ, se shɛ nuuŋ bi nuuŋ bi tɛ sɛɛsɛ kɛ. \v 28 Fi se nuuŋ le tɛ ni tɛ nyɛɛ kiyɔɔni li Nyɔ-ɔ le bumfɔŋ bu tɛ fi-i nuuŋ bu tɛ sɛɛsɛ kɛ. Bɛdɛɛni tɛ tuu tɛ ni tɛ guundi Nyɔ-ɔ lɛ dze yi wu be-eŋ, tɛ nyɛɛ ŋguŋu li yi-i, tɛ chɛndi yi. \v 29 Tɛ nyɛɛ lɛ kifɛ, \q1 “Nyɔ yisɛŋ nuuŋ si wi wu nuuŋ wu duuri fiee bu durisɛ.” \c 13 \s Ntifi yi lɛ kimɛrisɛ \p \v 1 Nɛ kɔŋgisi yɛɛŋ lɛ nɛ giiŋgi limfwe si bɔɔŋ bɛ wi-i. \v 2 Kiiŋ nɛ ni chinɛ mfiɛ mfoŋ li bɛla bɛnɛ-ɛ kɛ. Nɛ kɛɛ le bɛniiŋ bamu tɛ̀ fi nɛɛ tɛ lɛ be fi-i nuuŋ bɛnchindaa bɛ Nyɔ-ɔ be kii yɛ kɛ. \v 3 Nɛ kiimi bɛniiŋ bɛ nuuŋ li yih yi ncha-a, nɛ nuuŋ kɛɛ nɛ baa bɛ be li yih yi ncha-a. Nɛ kiimi yɛɛŋ tɛ bɛniiŋ bɛ bɛ ŋwɛki bɛ be, kifɛ nɛ kɛmi baa tɛ bwiŋ. \p \v 4 Wi kwikwi ni nyɛɛ ŋguŋu li ntaashɛ yi wi bee kwɛsi-i, kwɛɛŋ bee nyuŋ ni be ŋiŋgi le kiiŋ wi ni tuu ni buti lɛkuuŋ bifisi kintaa ki bee kɛ. Nɛ kɛɛ le Nyɔ gii yi saa bɛniiŋ bɛchu bɛ tsiiŋ ntsɛ wu nyɛŋ mɔɔ bɛ chiiŋgi li ntaashɛ yi wi bee kwɛsi-i be buti lɛkuuŋ. \p \v 5 Kiiŋ nɛ ni gɛɛ bufii bunɛ li kwa-a li ntsɛ wunɛ kɛ. Wi ni wuki bujɔŋ bɛ fiee fi kɛmi, kifɛ Nyɔ tee yɛ le, \q1 “Nnuuŋ ntɛ naa le nchinɛ li wɛ-ɛ kɛ, \q1 nnuuŋ ntɛ naa le nlɔŋ wɛ kɛ.” \p \v 6 Fini fɛ fiɛɛ le tɛ yɔ mɛŋinɛ nsiŋ si wi wumu tɛ̀ tee le, \q1 “Taa nuuŋ wi wu fi-i mi. \q1 Nnuuŋ ntɛ nchɛŋ fiee kɛ. \q1 Ɛ la fi nuuŋ wi ge bɛ mi?” \p \v 7 Nɛ kiimi yɛɛŋ bɛniiŋ bɛ tɛ̀ nuuŋ bikoo binɛ bɛ tɛ be tee jɛ yi Nyɔ li be-eŋ. Nɛ kimi yɛɛŋ si ntsɛ wube tɛ̀ bɛ wu ma, nɛ se ni nɛ fiki dze yi be tɛ̀ gɛɛ shéŋ li Nyɔ-ɔ. \v 8 Jiso Krai ti fikisi yɛ kɛ. Si tuu nuuŋ mfobɛ, ɛ nɛɛ lɛ si wɛ bɛŋ, ɛ nɛɛ lɛ si gii ni nuuŋ mfi kwi. \p \v 9 Kiiŋ nɛ ni chinɛ le bɛniiŋ ni be bɛɛ bɛ ŋwaani bɛntiifɛ bamu bɛ wi kii yɛ fɛ be bo be ni be firisi beŋ lu kɛ. Fi dzɔɔŋ le shéŋ yisɛŋ tɛmi kii mfiɛ wu Nyɔ li bee li, yɛki fɛ nuuŋ ni nuuŋ kii bɛnchi bɛ kii biee bijɛ. Bɛnchi bani fii yɛ bɛniiŋ bɛ biki be kɛ. \v 10 Tɛ̀ kɛmi baa taantaa chi muntofi, se bɛte muntofi bɛ nindi li taantaa chi muntofi chi li kigɔɔnɛ ki Nyɔ-ɔ ki laaŋkwiiŋ kɛmi yɛ buŋga bu jɛ fiee fi dza fɛ chini taantaa li kɛ. \v 11 Nɛ ni nɛ kii le bɛ ti dzeti nyáŋ yi kikoo ki bɛte muntofi fɛ muntofi bɛ ŋgɔŋ mɛ yi-i fɛ Kintsii ki gbɛŋgi ki Wuuti ŋge kɛɛ li bibifi bi bɛniiŋ lɛ, bɛ bo bɛ yi li kitoŋ kilu-u bɛ tɔŋ yi do. \v 12 Jiso tɛ̀ kwi tɛ lɛkuuŋ lɛ kito-oŋ le tsootsɛ bibifi bi bɛniiŋ lɛ bɛ ŋgɔŋ mee. \v 13 Bɛdɛɛni, tɛ bo tɛ biee wu tɛ lɛkuuŋ lɛ kito-oŋ le tɛ fi tɛ bɛŋgaashɛ si tɛ̀ fi lɛ. \v 14 Tɛ kii baa le la wu tɛ nuuŋ fe wuni tɛ nuuŋ tɛ ba le tɛ ni tɛ nuuŋ fe mfi kwi kɛ. Tɛ bichi baa limfwe nuuŋ li la wu mɛɛŋ bɛɛ li. \v 15 Bɛdɛɛni, tɛ bɛŋ lɛ Jiso-o jiŋ tɛ̀ fɛ muntofi mu n'yɔɔnchɛ li Nyɔ-ɔ mfi kwi fi nuuŋ fiee fi buti li bimfimu bisɛŋ fi tiiti kii bukooŋ bwee. \v 16 Kiiŋ nɛ ni daayɛ mfɛru biee bi dzeeŋ mɔɔ ŋgachɛ biee binɛ bi nɛ kɛmi bɛ bɛniiŋ bamu kɛ. Ɛ nɛ feti lɛ, kɛ ɛ muntofi mu dzeeŋ li Nyɔ-ɔ. \p \v 17 Nɛ wuki bɛniiŋ bɛ nuuŋ bikoo binɛ, nɛ feti si be kɔŋgisi, kifɛ be bichi lɛ fiana yinɛ si bɛniiŋ bɛ kii le be gii naa be ku bɛ bimfimu bi bee limfwe li Nyɔ-ɔ kii nimɛ chi bee. Nɛ feti lɛ be se fɛ nimɛ chi bee bɛ kinɛɛtinɛ, be tɛ̀ nuuŋ bɛ nshiiŋ kɛ. Ɛ be feti bɛ nshiiŋ, fiɛɛ tɛ fi beŋ kɛ. \p \v 18 Nɛ lɛki li Nyɔ-ɔ li bee li. Tɛ kii nɛɛ chɛɛŋ le shéŋ yisɛŋ sɛki yɛ bee li fiee fimu kɛ, kifɛ tɛ ti kɔŋgisi le tɛ ni tɛ feti fiee fichu bɛ ŋguŋu. \v 19 Mgbɛŋgɔɔ nlɛki nɛɛ beŋ ŋge le nɛ ni nɛ lɛki li Nyɔ-ɔ le nnuuŋ nɛɛ ntuu mbakɛ ŋkari mbɛ lɛ be-eŋ. \s Nlɛkɛ li Nyɔ-ɔ bɛ n'yɛɛshɛ \p \v 20 Nyɔ yi mbɛɛŋgii, ɛ yi yi tɛ̀ tuu yi buu Jiso wu Taa wusɛŋ wu nuuŋ Kiŋkiichɛ Nshɔ́ɔŋ ki nɔŋa li kwe-e. Yi tɛ̀ buu kɛti li buŋga bu ŋgɔŋ mɛ leh wu kimakɛ-ɛ. \v 21 Nlɛkɔɔ le yi nyɛ beŋ biee bi dzeeŋ bichu, le se nɛ ni nɛ feti fiee fichu fi yi kɔŋgisi. Nlɛkɔɔ tɛ le yi ni yi nindi fiee fichu li bee li kɛti li Jiso Krai, fi yi ŋiŋgi fi dzeeŋ fɛ yi-i. Tɛ ni tɛ nyɛɛ n'yɔɔnchɛ li Jiso Krai wuni mfi kwi ma nsiŋ. Fi nuuŋ lɛ. \p \v 22 Bɛŋwaanɛŋ, nlɛkɔɔ le nɛ kaŋ shéŋ nɛ woo jɛ yi ntiifi yini. Fiee fi mi ntsɛɛ fiɛɛ nɛɛ fiŋkɔsi. \v 23 Ŋ'wɛkɔɔ le nɛ kɛɛ le ŋwaanɛŋ wusɛŋ wu Timɔti boɔ li yih yi ncha-a. Ɛ wu buchi wu bɛ, tɛɛ wu dɛndɛ kikaa kimumkpaŋ tɛ bɛ tɛ ŋɛŋ beŋ. \v 24 Nɛ yɛsi bɛniiŋ bɛ nuuŋ bikoo binɛ bɛchu mɔɔ bɛniiŋ bɛ nuuŋ bɛ Nyɔ-ɔ bɛchu li mi-i. Bɛŋwaanɛŋ bɛsɛŋ bɛ Itali tuumi baa tɛ n'yɛɛshɛ li be-eŋ. \v 25 Nyɔ doonchɛ shéŋ yee yi dzeeŋ li beŋ bɛchu-u.