\id 2CO - Sari \ide UTF-8 \h 2 Kɔrɛŋ \toc1 Kiŋwaati ki kiŋga kifɛ ki Pɔɔ tɛ̀ tsɛɛ li kintaashɛ ki Kɔrɛ-ɛŋ \toc2 2 Kɔrɛŋ \toc3 2Kɔ \mt2 Kiŋwaati ki kiŋga kifɛ ki Pɔɔ tɛ̀ tsɛɛ li kintaashɛ ki \mt1 Kɔrɛ-ɛŋ \imt1 Fiee fi nuuŋ lɛ Kiŋwaati ki kɔrɛŋ ki kiŋga kifɛ kini-i \ip Pɔɔ tɛ̀ tsɛɛ kiŋwaati ki kiŋga kifɛ kini li kintaashɛ ki bɛniiŋ bɛ kimbeenchɛ-ɛ ki kɔrɛŋ. Tɛ̀ nuuŋ mfi wu bɛŋgɛ tɛ̀ dzɛti be bɛɛ lɛ wuu bee kintaashɛ kilu nti. Bɛniiŋ bɛ li kintaashɛ kini bamu tɛ̀ dza be tuu be kɛmɛ ntɛchɛ yi tɛɛmi kii Pɔɔ. Se nuuŋ le, Pɔɔ tɛ̀ tsɛɛ doonchi le kɔŋgisɔɔ ŋge le bee be to kimfimɛ kimumkpaŋ. \ip Kiŋwaati kini gɛɛŋ kɛɛ limfwe ki tee si Pɔɔ tɛ̀ lɛki kintaashɛ kilu le be gwiyɛ tsaŋ yibe be fi bɛniiŋ bɛ Krai bɛ Judiya bɛ nuuŋ li ŋgɛ-ɛ. Lɛ kimbɛ ki kiŋwaati kini-i ki lɛjiŋ, Pɔɔ teeɔ kii biee bi doonchi le ɛ wu ŋwanɛ ntoŋ wu Jiso Krai wu chɛɛŋ. Tɛ̀ tiiti kifɛ bɛniiŋ bamu bɛ kɔrɛŋ niiŋ kwaa tɛ̀ dza be piɛti yi yibe le be baa bɔɔŋ bɛ nto-oŋ bɛ Jiso-o bɛ chɛɛŋ, be se kweŋgi le Pɔɔ nuuŋ yɛ tɛ ŋwanɛ ntoŋ wu Krai wu chɛɛŋ kɛ dududu. \iot Bikoo bi biee bi lɛ Kiŋwaati kini-i \io1 1:1-11 Mbɛɛchɛ \io1 1:12–7:16 Pɔɔ bee kintaashɛ ki bɛniiŋ bɛ mbeenchɛ-ɛ ki kɔrɛŋ \io1 8:1–9:15 Nya yi mfiɛ bɛniiŋ bɛ Krai lɛ bɛ Judiya \io1 10:1–13:10 Pɔɔ tee kii biee bi doonchi le ɛ wu ŋwanɛ ntoŋ wu Jiso Krai wu chɛɛŋ \io1 13:11-14 Kimɛrisɛ \c 1 \p \v 1 Ɛ mi Pɔɔ, nnuuŋ ŋwanɛ ntoŋ wu Krai Jiso li kiŋkɔŋgisɛ ki Nyɔ-ɔ. Mi ŋ'we tɛɛ ŋwaanɛŋ wusɛŋ wu Timɔti. Ntsɛkɔɔ kiŋwaati kini li kintaashɛ ki bɛniiŋ bɛ Nyɔ-ɔ bɛ Kɔrɛŋ, mɔɔ li bɛniiŋ bɛ nuuŋ bɛ Nyɔ-ɔ bɛchu bɛ kimbɛ ki Akeya kichu. \v 2 Nyɔ Baa wusɛŋ bɛ Taa Jiso Krai doonchɛ beŋ shéŋ yi dzeeŋ, tuu nyɛ beŋ mbɛɛŋgii. \s Nyɔ yi denisi shéŋ \p \v 3 Mpiaru ni nuuŋ li Nyɔ-ɔ yi nuuŋ Nyɔ mɔɔ Baa wu Taa wusɛŋ wu Jiso Krai, tuu nuuŋ tee. Ti nuuŋ Te nshiiŋ, tuu nuuŋ Nyɔ yi denisi shéŋ yi bɛniiŋ li biee bichu-u. \v 4 Ɛ yi yi ti denisi shéŋ yi tɛɛbeŋ li bɛŋgɛ bɛsɛŋ bɛchu-u le tɛ se ni tɛ kii tɛ ndenisɛ shéŋ yi bɛniiŋ bamu mfi wu be nuuŋ li ŋwaani bɛŋgɛ-ɛ mɔɔ nuuŋ bɛ la le. Tɛ nuuŋ tɛ ni tɛ kii ndenisɛ lɛ bɛ ndenisɛ wu Nyɔ deeni shéŋ yisɛŋ lu. \v 5 Tɛ kii baa nɛɛ le si bɛŋgɛ bɛ Krai nuuŋ li bee li ŋge lɛ, ɛ nɛɛ lɛ si Nyɔ gii yi ka li Krai yi deeni shéŋ yisɛŋ nɛɛ tɛ ŋge lɛ. \v 6 Ɛ tɛ nuuŋ li ntɔnyɛ-ɛ, kɛ ɛ kii ndenisɛ shéŋ yinɛ mɔɔ li nsowu be-eŋ. Ɛ bɛ denisi shéŋ yisɛŋ, kɛ bɛ feti baa le shéŋ yinɛ dɛŋ. Fini gii fi fɛ nɛ se kɛɛ ŋkanu shéŋ nɛ nuuŋ nyɛɛkii li bɛŋgɛ bɛ nɛ ŋiŋgi nɛɛ si tɛ ŋiŋgi. \v 7 Fiee fi tɛ bichi limfwe kii beŋ nuuŋ fiee tɛ sɛɛsɛ bee kɛ. Tɛ kii baa le si nɛ ŋiŋgi ŋgɛ si bee lɛ, nɛ gii nɛ kɛmɛ shéŋ yi tsɔɔŋ tɛ si bee. \p \v 8 Bɛŋwaanɛŋ bɛsɛŋ, tɛ wɛki yɛ le nɛ ni nɛ nuuŋ ŋkɛɛ ŋwaani ŋgɛ wu tɛ tɛ̀ woo li kwɛɛŋ wu Eesha nsiŋ kɛ. Ŋgɛ wu wɛɛ tɛ̀ tɛmi wu yaa buŋga ŋge, tɛ se gii tɛ ŋiŋgi le nuuŋ tɛ tɛ̀ bo lu kɛ. \v 9 Li chɛɛŋ li, tɛ tɛ̀ kɛɛ le fi leŋ fiɛɛ le tɛ fi baa nsawu wu kwi kituŋ. Se nuuŋ le fini tɛ̀ kɛti ni le fi fɛ le kiiŋ tɛ ni tɛ yemi li yi yisɛŋ kɛ, le tɛ ni tɛ yemi nuuŋ li Nyɔ-ɔ. Ɛ yi, yi busi bɛniiŋ li kwe-e. \v 10 Yi yilu yi tɛ buu bee li ŋwaani wɛɛ ŋgɛ wu tɛ̀ doonchi kwe, yi gii yi ba yi ni yi busi. Tɛ gɛɛ baa bufii busɛŋ nuuŋ li yi-i le yi ba yi ni yi busi bee mfi kwi, \v 11 si nɛ gii nɛ ni nɛ teendi bee bɛ nlɛkɛ li Nyɔ-ɔ wunɛ. Bɛdɛɛni, bɛniiŋ se gii be ni be nyɛɛ kiyɔɔni li Nyɔ-ɔ li bee li kii fiee fi dzeeŋ fi yi bɔɔni bee lu kii nlɛkɛ li Nyɔ-ɔ wu bɛniiŋ ŋge. \s Fiee fi tɛ̀ fɛ Pɔɔ se fiiki mbeechɛ wu ndɛndɛ we \p \v 12 Fiee fiɛɛ lu fi tɛ tsakisi yi kii fi, shéŋ yisɛŋ se teendi bee kii fi. Fi fiɛɛ le kiŋge kisɛŋ ki li nshɛ yini-i, teege li be-eŋ, ki kɛɛ ki waaŋ, ki nuuŋ ki chɛɛŋ si Nyɔ wɛki. Tɛ feti yɛ kiŋge ki biki bufii bu li nshɛ yini-i kɛ. Tɛ feti tɛ biki nuuŋ buŋga bu Nyɔ-ɔ. \v 13 Fiɛɛ fiee fi tɛ tsɛki yɛ fiee fimu li be-eŋ chichi fuki fi nuuŋ nɛ teeŋ nɛ kɛɛ nsiŋ kɛ. Mbeechɔɔ le nɛ gii nɛ teeŋ nɛ kɛɛ fi fichu, \v 14 nɛɛ si nɛ kɛɛ baa bee dɛɛni niiŋ lɛ, le ke nuuŋ jobɛ chi Taa wusɛŋ wu Jiso bɛɛ, nɛ gii nɛ ni nɛ tsakisi yi bɛ bee nɛɛ si tɛ gii tɛ ni tɛ tsakisi yi bɛ beŋ. \v 15 Si ntɛ̀ ŋkɛɛ fini mɛŋinɛ nsiŋ lɛ, nse ŋ'wɛkɔɔ le nsaa mbɛ lɛ be-eŋ, le nɛ se kɛmɛ mbeŋ li mbɛ we-eŋ wu kiŋga kifɛ. \v 16 Ntɛ̀ ŋkaachɛ le ke naa ŋgiiŋgi Masadonya ŋka dze lɛ be-eŋ, mɔɔ le ke ŋkarisɔɔ nse ntuu ŋka dze lɛ be-eŋ nɛ se fi mi li ndɛndɛ we-eŋ wu Judiya. \v 17 Nɛ beechi le si ntɛ̀ mɛɛŋ ki ndɛndɛ kɛ le ŋka lɛ kɛ, nuuŋ le ntɛ̀ ŋkaachi lɛ mfeti nuuŋ sɔɔŋ ni? Mɔɔ le ŋkaachi fiee ŋkaachi nuuŋ dze yi wi wu laaŋkwiiŋ li wu beenchi li fiee li le “Iiŋ,” tuu kaari faaŋ nɛɛ li mfi wulu le “Aay,” le? \v 18 Bɛ chɛɛŋ, si Nyɔ shiiŋ yi lemi li jɛ yee, fiee fi tɛ ti tiiti li be-eŋ nuuŋ yɛ fi tɛ beenchi le, “Iiŋ”. Tɛ tuu tɛ kaari tɛ faaŋ le, “Aay,” kɛ. \v 19 Fi nuuŋ lɛ kifɛ Jiso Krai wu Ŋwanɛ Nyɔ wu tɛɛ bɛ Silas mɔɔ Timɔti tɛ tiifi lɛ be-eŋ lɛnti nuuŋ yɛ wu beenchi fiee le, “Iiŋ,” kaari faaŋ le, “Aay,” kɛ. Fi ti nuuŋ le “Iiŋ,” mfi kwi. \v 20 Nɛ ni nɛ kii le ɛ li Krai li fi doonchi le Nyɔ beŋ yɛ le Iiŋ li bɛ ŋkaachɛ bee bɛchu-u. Ɛ kii fini fi tɛ kɛti li Krai li tɛ tiiti li Nyɔ-ɔ le “Fi nuuŋ lɛ.” Ɛ lɛ si tɛ shiiŋ tɛ tendi bɛndee bee. \v 21 Ɛ Nyɔ yi leeki bee, yi leeki tɛ beŋ, tɛ tɛɛmi li Krai li. Yi tsaa yɛ\f + \fr 1:21 \fr*\ft Dɛɛŋ le, “…wu fwa!” bee.\ft*\f* bee yi gɛɛ chichi. \v 22 Yi fɛ yɛ ŋkiki we li yi yisɛ-ɛŋ nuuŋ Fiana yee yi wu gɛɛ li shéŋ yisɛ-ɛŋ si fiee fi ŋkosi fichu fi tɛ gii tɛ naa tɛ kɛmɛ. \p \v 23 Nnuuŋ nɛɛ mbe Nyɔ le yi leŋ lɛ nsa wɛ-ɛŋ lɛjiŋ le nti mɛɛŋ ki ŋkaari kɛ le mbɛ Kɔrɛŋ nuuŋ kifɛ ntɛ̀ ŋ'wɛki le mbachɛ beŋ bu bachɛ kɛ. \v 24 Fi nuuŋ yɛ le tɛ lemi baa le ɛ nɛɛ lɛ si mbeenchɛ wunɛ kɛmi le ni nuuŋ kɛ. Tɛ nindi baa bu nimu bɛ beŋ le tɛ bɛ bɛ bujɔŋ li be-eŋ. Tɛ kii baa le nɛ lemi baa nɛ tɛɛmi li mbeenchɛ wunɛ-ɛ. \c 2 \p \v 1 Bɛdɛɛni, mi nse ŋgɛɛɔ li shéŋ yɛ-ɛŋ le mɛɛŋ yɛ ntuu nla ŋka lɛ be-eŋ wu bɛɛ bɛ ntɔnyɛ kɛ. \v 2 Ɛ mi ndza mi ntuu mi mfɛ nɛ woo ntɔnyɛ, ɛ noo wu gii fɛ ŋ'woo bujɔŋ yɛki beŋ baa bɛ mi mfɛ nɛ wuki ntɔnyɛ? \v 3 Fiɛɛ fiee fi tɛ̀ fɛ nse ntsɛɛ kiŋwaati kɛɛ lɛ dze yi ntɛ̀ ntsɛɛ le-e. Tɛ nuuŋ le ke mbɛɛ lɛ be-eŋ, ntɛ̀ naa ŋkɛmɛ ntɔnyɛ wumu wu dza li be-eŋ wu bɛ tɛ̀ kɛmi le bɛ fɛ ŋ'woo nuuŋ bujɔŋ, kifɛ ŋkiiɔ nɛɛ bujɔŋ kii beŋ bɛchu le kinɛɛtinɛ keŋ nuuŋ nɛɛ kinɛ beŋ bɛchu. \v 4 Nɛ ni nɛ kii le kiŋwaati kɛɛ, ntɛ̀ ntsɛɛ li ntɔnyɛ wu nyɔŋa, shéŋ biiti mi, ɛ musu yisɛ mi lɛ lii. Ntɛ̀ mɛɛŋ ki ntsɛɛ kɛ lɛ le mfɛ nɛ woo nuuŋ ntɔnyɛ kɛ. Ntɛ̀ ntsɛɛ nuuŋ le mfɛ nɛ kɛɛ kiŋkɔŋgisɛ ki nɔŋa ki ŋkɛmi li be-eŋ. \s Bɛ feeki bubiɛɛ bu wi-i \p \v 5 Ɛ wi tɛ̀ fɛ le ŋ'woo ntɔnyɛ, kɛ ntɔnyɛ wuni ti mɛɛŋ ki ba kɛ li mi-i kwaa kɛ. Lɛ dze yimi-i, tɛ̀ nuuŋ tɛ li be-eŋ bɛchu. (Fini nuuŋ yɛ fiee fi nuuŋ ni ntiiti nlochi kii fi ŋge kɛ). \v 6 Ŋgɛ wuni wu bɛniiŋ ŋge li be-eŋ nyɛɛ li wi wɛɛ wu kɔchɔɔ lɛ. \v 7 Dɛɛni nuuŋ nɛ feeki bubiɛɛ bwee, nɛ fɛ shéŋ yee ni yi dendi, kii nshiiŋ yi ŋge ni wo wu buwo kɛ. \v 8 Bɛdɛɛni ŋkutɔɔ bɔ li be-eŋ le nɛ kaari nɛ doonchɛ wu le nɛ ba baa nɛɛ nɛ kɔŋgisi wu. \v 9 Fiɛɛ nɛɛ fiee fi tɛ̀ fɛ nse ntsɛɛ kiŋwaati kɛɛ li be-eŋ le mɔnchɛ beŋ ŋkɛɛ laa nɛ wuki nɛɛ mi li fiee fichu le. \v 10 Ɛ nɛ feeki bubiɛɛ bu wi-i, kɛ mi mfekɔɔ tɛ. Ɛ mi mfeeki fiee fimu, ɛ fiee nuuŋ lu fi ŋkɛmi le mfeeki, kɛ mi mfeekɔɔ lɛ Krai lii kii beŋ. \v 11 Tɛ feti ni le kii Sataŋ ni dza lɛ le lɛnti kɛmɛ buŋga lɛ bee li lɛwe kɛ. Tɛ njiŋgi yɛ si ti bɛɛ wɛɛndi kɛ. \s Jɛ yi Nyɔ kundi bɛniiŋ li dzé li dzé \p \v 12 Tɛ̀ nuuŋ mfi wu ntɛ̀ ŋgɛɛŋ mfɛsi li kitoŋ ki Towa le ni ntiifi ntoŋ wu dzeeŋ wu kii Krai le, Taa tɛ̀ gwiyɛ kigoo li mi-i le ni nindi nimɛ chee le. \v 13 Se nuuŋ le bufii bweŋ tɛ̀ nuuŋ yɛ fe kɛ, kifɛ nti mɛɛŋ ki ŋɛŋ kɛ ŋwaanɛŋ wu Taato le kɛ. Bɛdɛɛni nse n'yɛsi be le bɛ shɛ baa, nse ŋkaari mbɛ Masadonya. \p \v 14 Se nuuŋ le, kiyɔɔni nuuŋ li Nyɔ-ɔ yi ti tuuti mbaaŋ limfwe li bee mfikwi, li Krai, wɛndi le mbetee, tɛ̀ se biki si bɛniiŋ bɛ yi kɛmɛ li dziiŋ. Yi se tuu yi kɛti li yi yisɛŋ yi sɛɛnsi ntoŋ wu kii Krai bintsii bichu bi kii wu bi wuki kintsi kee si kidzoma ki bɛ tɔŋ. \v 15 Tɛ baa si kintsi ki kidzoma-a ki Krai lɛ li Nyɔ-ɔ lɛ bɛniiŋ bɛ bɛ suuti be mɔɔ bɛ la kituŋ. \v 16 Li bɛniiŋ bɛ lɛɛ kituŋ nsaŋu wuni bɛɛ nuuŋ bɛ kwe li bee. Bɛniiŋ bɛ bɛ suuti be, nsaŋu wuni bɛɛ nuuŋ bɛ ntsɛ li bee. Si fi nuuŋ lɛ, ɛ noo wu kɔchɛ le niŋ chini nimɛ? \v 17 Tɛ nuuŋ yɛ si bɛniiŋ ŋge bɛ dzɔ jɛ yi Nyɔ yi to si fiee fi wa-aŋ fi be deŋgi be kabini kɛ. Tɛ baa fisɛŋ bɛniiŋ bɛ taashɛ li Krai li tɛ fenjisi jɛ yi Nyɔ li yi yi Nyɔ-ɔ limfwe bɛ shéŋ yi wuuti si bɛniiŋ bɛ yi tsaa yi ntoŋ. \c 3 \s Chichi wu leh wu fichi bɛ wu fwɛŋ \p \v 1 Ntiiti ni nuuŋ le tɛ kaari tɛ doonchɛ yi yisɛŋ li be-eŋ ni? Mɔɔ le tɛ wɛki biŋwaati si bɛniiŋ bamu wɛki biŋwaati ŋwaani bi dzɛti fɛ bee li kɛ fɛ be-eŋ bi doonchi bɛniiŋ bɛ nuuŋ bee ni? \v 2 Beŋ kibɛɛ nɛ baa kiŋwaati kisɛŋ ki bɛ tsɛɛ li shéŋ yisɛŋ le wi kwikwi kɛɛ se tuu ni teenyi. \v 3 Nɛ yeŋgi le nɛ baa kiŋwaati ki Krai ki tɛ̀ tsɛɛ. Kiŋwaati kini nuuŋ yɛ ki bɛ tsɛɛ bɛ fitiiŋ fi kiŋwaati kɛ. Bɛ tsɛɛ nuuŋ bɛ Fiana yi Nyɔ yi kɛmi ntsɛ. Bɛ mɛɛŋ ki tsɛɛ kɛ nuuŋ li biŋkɛ bi ta yi ta kɛ. Bɛ tsɛɛ nuuŋ li biŋkɛ bi nuuŋ shéŋ yi bɛniiŋ. \p \v 4 Fini nuuŋ fiee fi tɛ tiiti mɛŋinɛ nsiŋ li bushi bu Nyɔ-ɔ kɛti li Krai li. \v 5 Fi nuuŋ yɛ le tɛ kɔchɛ lɛ besɛ bɔ le tɛ fɛ fiee fimu fi tɛ gii tɛ dza tɛ ni tɛ kweŋgi le fiee fimu dza fiɛɛ fɛ bee li kɛ. Ɛ Nyɔ yi fɛ le tɛ kɔchɛ. \v 6 Yi fɛ yɛ tɛ kɔchɛ le tɛ ni tɛ nindi li ntoŋ wu leh wu fwɛ-ɛŋ. Leh wuni nuuŋ yɛ wu biki nuuŋ bɛnchi bɛ bɛ tɛ̀ tsɛɛ bɛ tsaŋ kɛ. Ɛ wu Fiana yi Waaŋ. Bɛnchi tɛ̀ bɛɛ nuuŋ bɛ kwe. Se nuuŋ le fiana nyɛɛ nuuŋ ntsɛ li bɛniiŋ li. \v 7 Dze yi fichi yi bɛ tɛ̀ feti biee le nuuŋ ɛ bɛ tɛ̀ chɔŋ bɛnchi bɛlu li biŋkɛ bi ta-a. Mfi wu Mɔɔsɛ tɛ̀ bɛɛ bɛ bɛnchi bɛlu tɛ̀ nuuŋ bɛniiŋ bɛ Isɛlɛɛ tɛ̀ kii yɛ mbichɛ bushi bwee kɛ, kii kiŋ'wofu ki Nyɔ-ɔ tɛ̀ baŋ li bushi bwee li. Ɛ dze yi fichi yɛ yi tɛ̀ bɛɛ nuuŋ bɛ kwe, yi tɛ̀ bɛɛ yi kɛmi kiŋ'wofu ki Nyɔ-ɔ, kiŋ'wofu kini se tɛ̀ wuuti lɛ, ki nyimi ki mɛɛ ki giiŋgi, \v 8 se kiŋ'wofu ki dze yi bɛ feti biee le yi nuuŋ yi Fiana yi Waaŋ se gii lee ki yaa kɛ kɛɛ kiŋ'wofu kilu buyawu ni? \v 9 Ɛ dze yi bɛ tɛ̀ feti biee le yi tɛ̀ bɛɛ bɛ fiee fi lisi bɛniiŋ li ŋgɛ-ɛ, ɛ yi tɛ̀ bɛ bɛ Kiŋ'wofu ki Nyɔ-ɔ, kɛ dze yi bɛ feti biee le yi nuuŋ yi Nyɔ dzeti bɛniiŋ le be baa tsaaŋ lɛ yi-i lii nuuŋ yi kɛmi kiŋ'wofu ki yɛki tɛ kee yɛ! \v 10 Chɛɛŋ wulu nuuŋ le fiee fi tɛ bɛɛ fi kɛmi kiŋ'wofu ki Nyɔ kɛɛ, lɛɛ kɛɛ kiŋ'wofu ki kifɛ kiŋ'wofu kilu ko ki yaa ki bɛ kɛɛ kituŋ. \v 11 Ɛ fiee fi tɛ̀ mɛɛ fi giiŋgi tɛ̀ bɛɛ bɛ kiŋ'wofu ki Nyɔ-ɔ, kɛ kiŋ'wofu ki fiee fi bɛɛ le fi ba fi ni nuuŋ lu ma nsiŋ gii fi ko fi yaa buyawu! \p \v 12 Si tɛ kii lɛ mɛŋinɛ nsiŋ, tɛ se tiifi baa chɛnu nsiŋ. \v 13 Tɛ nuuŋ yɛ si Mɔɔsɛ wu ti baanyi bushi bwee bɛ ndu le fɛ kii bɛniiŋ bɛ Isɛlɛɛ ni be bichi si kiŋ'wofu ki tɛ̀ miɛŋini li bushi bwee li ki nyimi ki mɛɛ ki giiŋgi kɛ. \v 14 Se nuuŋ le bɛniiŋ bɛlu tɛ̀ nuuŋ ɛ bufii bu bee tɛ̀ nuuŋ fii nsiiŋ bɛ bo bɛŋ yani. Ɛ bɛ teenyi fiee lɛ kiŋwaati ki leh wu fichi-i, ɛ be woo fi, fiee nuuŋ nɛɛ lu fi baanyi bufii bubee. Ɛ nɛɛ li Krai li, wu nuuŋ bɛ tsaaki fiee fi baanyi filu. \v 15 Li chɛɛŋ li, mbɛ mbochu bɛŋ yani, ɛ bɛ teenyi fiee lɛ Kiŋwaati ki Mɔɔsɛ-ɛ, fiee nuuŋ nɛɛ lu fi baanyɛ bufii bubee. \v 16 Se nuuŋ le, ɛ wi to kituŋ bɛ Taa, bɛ se biee bɛ tsaaki fiee fi baanyi filu. \v 17 Taa wuni nuuŋ Fiana, se nuuŋ mɔɔ fɛŋ fɛ Fiana yini nuuŋ le, bɛniiŋ buti li bumfa-a. \v 18 Fi fiɛɛ le bee bɛchu bɛ fiee mɛɛŋ yɛ fi baŋgi mɛnshi mɛsɛŋ kɛ baa ɛ kiŋ'wofu ki Taa lɛ wuuti kɛɛ li bee li, ki feti tɛ wuuti tɛ fikisi tɛ giiŋgi limfwe limfwe tɛ bosini nuuŋ wu. Mfikisɛ wuni nuuŋ mfɛru wu Taa wu ti nuuŋ Fiana yi Waaŋ. \c 4 \s Bulofu bu ntoŋ wu dzeeŋ lɛ sháŋ yi chimɛ-ɛ \p \v 1 Bɛdɛɛni, si tɛ kɛmi nimɛ chini nuuŋ ɛ Nyɔ yi kɔɔ nshiiŋ yi nyɛɛ li bee li, nuuŋ shéŋ tɛ kwi bee kii chi kɛ. \v 2 Tɛ baa baa dzaa li biee bi bɛniiŋ feti lɛ munyiikɔɔ li bi nuuŋ bi buya-a. Tɛ faaŋ baa dze yi mfirisɛ. Tɛ lisi yɛ binsɛɛ li jɛ yi Nyɔ-ɔ kɛ. Tɛ ti tiiti nuuŋ chɛɛŋ gbanaa, tɛ doonchi yih yisɛŋ li wi kwikwi lɛ Nyɔ lii, le ke be beechɛ be kɛɛ bɛniiŋ bɛ nuuŋ bee. \v 3 Mɔɔ nuuŋ le ntoŋ wu dzeeŋ wu tɛ tiifi wuni ɛ fiee nuuŋ lu fi baanyi, kɛ fi baanyi fiɛɛ nuuŋ li bɛniiŋ bɛ lɛɛ bula-a. \v 4 Li beeyɛ bɛniiŋ bɛ mɛɛŋ ki beŋ kɛ ntoŋ wuni kɛ, be baa ɛ Sataŋ wu nuuŋ nyɔ yi li nshɛ yini-i baanyɔɔ bufii bu bee bu jiŋ. Wu fɛ lɛ le ke be ŋɛŋ kɛ kiŋ'wofu ki ntoŋ wu dzeeŋ wu nuuŋ kii bunɔŋa bu Krai wu nuuŋ mfisɛ yi Nyɔ kɛ. \v 5 Nɛ ni nɛ kii le tɛ fenjisi yɛ nuuŋ kii yi yisɛŋ kɛ. Tɛ fenjisi nuuŋ kii Krai Jiso le nuuŋ Taa. Tɛ se nuuŋ nɛɛ fisɛŋ bɛniiŋ bɛ nindi li be-eŋ kii Jiso. \v 6 Nyɔ yi tɛ tee le, \q1 “Kiŋ'wofu bo li kijibɛ-ɛ ki ni ki wuuti,” \m Ɛ Nyɔ yini yi fɛ kiŋ'wofu kee woo li shéŋ yisɛ-ɛŋ le ki ni ki wuuti tɛ kii bunɔŋa bu Nyɔ-ɔ bu nuuŋ li bushi bu Jiso Krai li. \p \v 7 Se nuuŋ le, bulofu bu ntoŋ wuni nuuŋ li yi yisɛ-ɛŋ, tɛ se nuuŋ fisɛŋ sháŋ yi chimɛ. Tɛ se nuuŋ lɛ le fi doonchɛ le buŋga bu yɛki buŋga buchu li bee li buni nuuŋ bu Nyɔ-ɔ nuuŋ yɛ busɛŋ kɛ. \v 8 Bɛŋgɛ chiindi baa bee bimbe bichu, se nuuŋ le, be bonyi yɛ bee kɛ. Tɛ dzɛti bufii lɛɛ li bee li, se nuuŋ le, shéŋ ti kwi yɛ bee kɛ. \v 9 Be ti biindi bikaa lɛ besɛ jiŋ, se nuuŋ le Nyɔ ti daayi yɛ lɛ bee li kɛ. Be ti tuki bee tɛ we fɛkwiiŋ, se nuuŋ le tɛ tɛ̀ kwi kɛ. \v 10 Tɛ ti deŋgi tɛ kwi-i ŋwaani kwe yi Jiso mfi kwi, le se ntsɛ wu Jiso ni yeŋgi tɛ li yi yisɛŋ. \v 11 Si tɛ tsiiŋ lɛ, tɛ ti nuuŋ lɛ kwe wa mfi kwi kii Jiso, le ntsɛ wu Jiso yenɛ li biŋkwiyɛ bi li yi yisɛŋ. \v 12 Nɛɛlɛ, tɛ kwi kwe, se nuuŋ le kwe yisɛŋ yini bɛɛ yɛ nuuŋ bɛ ntsɛ li be-eŋ. \p \v 13 Tɛ gɛɛ shéŋ li Nyɔ-ɔ si wi wumu wu tɛ̀ gɛɛ tɛ si bɛ tɛ̀ tsɛɛ le, \q1 “Mi mbeŋ nse ntiiti,” \m Bee tɛ beŋ baa, tɛ se tiiti. \v 14 Tɛ kii baa le wu wɛ wu tɛ̀ buu Taa wusɛŋ wu Jiso li kwe-e, gii buu tɛ bee bɛ nuuŋ bɛ Jiso li kwe-e, dzɔɔ bee mɔɔ beŋ gɛɛŋ gɛɛ li wuu limfwe. \v 15 Biee bini bichu kɛti kii beŋ, le ke si kiŋkɔŋgisɛ ki Nyɔ-ɔ kɛti ki giiŋgi li bɛniiŋ li ŋge, kiyɔɔni ki bɛniiŋ nyɛɛ li Nyɔ-ɔ ni ki tondini, mpiaru se ni giiŋgi li Nyɔ-ɔ. \s Biee bi tɛ̀ ŋiŋgi bi kɛti bu karu \p \v 16 Fiɛɛ fiee fi shéŋ nuuŋ tɛ kwi bee kɛ. Mɔɔ nuuŋ si yi yisɛŋ yini yuki yi mɛɛ ni, shéŋ yisɛŋ fikisi yi tuu nɛɛ yi fiɛŋ jo chichi. \v 17 Bɛŋgɛ bɛntɛŋ bani bɛ tɛ ŋiŋgi li mfi wu wuni-i bani bɛ nachɛ baa bujɔŋ bu nɔŋa bu kimakɛ li bee li bu nuuŋ wi tɛ maa kɛ. \v 18 Bɛdɛɛni, tɛ mɛɛŋ baa ki leeki kɛ bufii busɛŋ li biee bi bɛ ŋiŋgi bilu kɛ. Tɛ leeki baa nuuŋ li biee bi bɛ ŋiŋgi yɛ kɛ, kifɛ biee bi tɛ ŋiŋgi nuuŋ bi kɛti bu karu, se nuuŋ le bi tɛ ŋiŋgi yɛ kɛ, nuuŋ bi kimakɛ. \c 5 \s Yi yi fiɛŋ yi tɛ gii naa tɛ kɛmɛ liboo \p \v 1 Tɛ kii baa le ɛ bɛ shaanshɛ kigɔɔnɛ kini ki nuuŋ yi yisɛŋ yi tɛɛbeŋ tsiiŋ lu laaŋkwiiŋ yini, kɛ tɛ gii tɛ kɛmɛ yi fiɛŋ fɛ Nyɔ-ɔ yi bɛ mɛɛŋ ki gwaŋ kɛ bɛ tsaŋ kɛ. Yi yi yɛɛ nuuŋ yi liboo, yi nuuŋ yɛ yi ti mɛɛ kɛ. \v 2 Si tɛ baa dɛɛni ni, tɛ gbɛŋgi baa tɛ chendi kifɛ tɛ dii baa ŋge le bɛ lii yi yi liboo yɛɛ li yih yisɛŋ si ndu. \v 3 Gii ni nuuŋ mfi wu bɛ lii yih yini li yi yisɛŋ, tɛ tɛ̀ tuu le tɛ ni tɛ nuuŋ bwiŋ kilɛrɛ kɛ. \v 4 Si tɛ mɛɛŋ baa tɛ tsiiŋ li kigɔɔnɛ kini-i lɛ, bɛŋgɛ bɛ tɛ dzeti feti baa le tɛ ni tɛ chendi ŋge. Nuuŋ yɛ le tɛ wɛki baa le bɛ buushɛ bee ndu yi nuuŋ yi yisɛŋ. Tɛ wɛki baa nuuŋ le bɛ liishɛ yi yi liboo li yi yisɛ-ɛŋ le ke ntsɛ wu kimakɛ se miyɛ yi yisɛŋ yi nuuŋ yi kwi. \v 5 Ɛ Nyɔ yi nachɛ bee le tɛ kɛmɛ fiee fini. Yi nyɛ yɛ bee nuuŋ Fiana yi Waaŋ si ŋkosi wu fiee fichu fi tɛ gii tɛ naa tɛ kɛmɛ. \p \v 6 Bɛdɛɛni, tɛ baa mfi kwi kii fini tɛ kii fi mɛŋinɛ nsiŋ. Tɛ kii le si tɛ tsiiŋ baa li yi yini li nshɛ yini ni, tɛ baa mfiiŋ li Taa li. \v 7 Tɛ feti baa biee nuuŋ kii shéŋ yi tɛ gɛɛ li Nyɔ-ɔ, nuuŋ yɛ kii le tɛ ŋiŋgi baa yi kɛ. \v 8 Tɛ gbɛŋgi baa tɛ nuuŋ mɛŋinɛ nsiŋ li fini, fi se dzɔɔŋ fiɛɛ le tɛ chinɛ li yi yini-i, tɛ gɛɛŋ tɛ ni tɛ nuuŋ bɛ Taa fɛ la we-e. \v 9 Fi se fiɛɛ le mɔɔ nuuŋ le, tɛ baa bɛ wu fɛ la we-e, mɔɔ tɛ mɛɛŋ fɛni, kɛ fiee fi bichi li fi-i, nuuŋ nɛɛ le tɛ ni tɛ feti wuki bujɔŋ. \v 10 Nɛ ni nɛ kii le bee bɛchu kɛmi baa le tɛ naa tɛ leŋ li Krai limfwe se saa bee, bɛdɛɛni wi mumkpaŋ mumkpaŋ se kɛmɛ kinsomfu li fiee fi tɛ feti li yi yini, mɔɔ nuuŋ fi dzeeŋ mɔɔ nuuŋ fi bifi. \s Nimɛ chi fɛrɛ le bɛniiŋ ni be nachi biee bi bee bɛ Nyɔ \p \v 11 Si tɛ kii le fi nuuŋ le tɛ ni tɛ chɛndi Taa, tɛ se gwenini baa le tɛ fɛ bɛniiŋ fiiki. Nyɔ gbɛŋgi yɛ yi kii bɛniiŋ bɛ nuuŋ bee bujɔŋ. Nse mbeechɔɔ tɛ le nɛ kii baa bujɔŋ li shéŋ yinɛ-ɛ bɛniiŋ bɛ nuuŋ bee. \v 12 Si tɛ yeti ni, fi nuuŋ yɛ nuuŋ le tɛ gwenini baa le tɛ kaari tɛ doonchɛ yih yisɛŋ li be-eŋ kɛ. Tɛ nyɛɛ baa nuuŋ dze li be-eŋ le nɛ ni nɛ tsakisi yi bɛ bee. Bɛdɛɛni nɛ se kɛmɛ fiee fi nɛ nuuŋ nɛ tuu li bɛniiŋ bɛ yɛkisi bɛɛŋ bɛ biee bi be ŋiŋgi li bɛniiŋ li lɛ lii, se nuuŋ yɛ bi li shéŋ yibe kɛ. \v 13 Ɛ nuuŋ le bikoo deŋgi biɛɛ bee, kɛ bi deŋgi biɛɛ kii Nyɔ. Ɛ nuuŋ le bi lemi fe, kɛ bi lemi biɛɛ kii beŋ. \v 14 Fiee fi feti tɛ se giiŋgi limfwe bɛ fiee fi tɛ feti nuuŋ kiŋkɔŋgisɛ ki Krai kɛmi li bee li. Tɛ feti baa nɛɛ lɛ kifɛ tɛ gbɛɛŋ baa tɛ beŋ le wi mumkpaŋ tɛ̀ kwi li bɛniiŋ bɛchu-u, fi se fiɛɛ le bɛniiŋ bɛlu bɛchu kwiyɛ baa tɛ kituŋ. \v 15 Tɛ̀ kwi li bɛniiŋ bɛchu-u le kiiŋ beeyɛ bɛ tsiiŋ, ni be tsiiŋ kii yi yi be kɛ. Se nuuŋ le be ni be tsiiŋ li wi wu tɛ̀ kwi kaari bo li kwe-e kii be wɛ. \p \v 16 Nɛɛ lɛ, li mbɛɛchɛ dɛɛni ŋgɛnu limfwe tɛ mɛɛŋ yɛ tɛ bichi wi lɛ dze yi wiwoŋ kɛ. Mɔɔ nuuŋ tɛ tɛ̀ saa tɛ bichɛ Krai lɛ dze yi wiwoŋ lɛ, tɛ mɛɛŋ yɛ tɛ bichɛ wu dɛɛni lɛ yɛɛ dze kɛ. \v 17 Fiee fi nuuŋ lu fiɛɛ le, ɛ wi taashɛ kituŋ bɛ Krai, kɛ wɛ wi wu fwɛŋ. Biee bi fichi bichu ka biɛɛ kituŋ, biee bichu se to biɛɛ bi fɛŋ. \v 18 Bini bichu nuuŋ mfɛru wu Nyɔ yi tɛ̀ kaari yi dzɔ bee li yi yee li si yi tɛ̀ nachɛ biee bɛ bee kɛti li Krai li. Yi se nyɛ yɛ bee nimɛ le tɛ ni tɛ feti bɛniiŋ le be ni be nachi biee bi bee bɛ Nyɔ. \v 19 Fi fiɛɛ le, tɛ̀ nuuŋ li Krai li wu Nyɔ tɛ̀ nachɛ biee bɛ bɛniiŋ bɛ li nshɛ yini le be to bɛ wu. Ti mɛɛŋ tuu kɛ le ni bonyi muntiiŋ mu bibifi bi bee kɛ. Si tɛ̀ fɛ lɛ, se nyɛ ntoŋ wu nachɛ wuni li tsaŋ yisɛŋ le tɛ ni tɛ laŋini li bɛniiŋ li. \v 20 Tɛ se baa nuuŋ fɛ kintsii ki Krai, Nyɔ se kɛti li yih yisɛŋ, yi lɛki bɛniiŋ. Nɛɛ lɛ, tɛ suŋgi baa bɔ li be-eŋ li bukooŋ bu Krai le nɛ kaari nɛ nachɛ biee binɛ bɛ Nyɔ. \v 21 Ɛ kii tɛɛbeŋ bɛ yi yi Nyɔ tɛ̀ fɛ Krai wu tɛ̀ mɛɛŋ ki kɛɛ kɛ bubiɛɛ kɛ, dza to bubiɛɛ, le tɛ se to tsaaŋ lɛ Nyɔ lii kii wu. \c 6 \s Bɛŋgɛ bɛ Pɔɔ ŋwanɛ ntoŋ wu Jiso Krai tɛ ŋiŋgi \p \v 1 Si tɛ nindi li kimbanchɛ-ɛ bɛ Nyɔ lɛ, tɛ se tusi baa tɛ suŋgi bɔ li be-eŋ le kiiŋ nɛ ni dzɔɔ shéŋ yi dzeeŋ yi Nyɔ doonchi li be-eŋ yini nɛ fɛ yi to fiee fi yee kɛ. \v 2 Nyɔ tɛ̀ kweeŋ le, \q1 “Mfi wu shaaŋ tɛ̀ bɛ kɔchɛ, nnyɛ bintooŋ li be-eŋ. \q1 Jobɛ chi kinsofu-u tɛ̀ kɔchɛ mfi beŋ.” \m Bichɛ yɛɛŋ nɛ ŋɛŋ, dɛɛni yaa mfi wu shaaŋ, chini se chɛɛ jobɛ chi kinsofu-u. \p \v 3 Tɛ feti yɛ fiee dududu fi nuuŋ fi baŋɛ dze yi wi wumu kɛ. Tɛ feti baa lɛ le kiiŋ be ni ŋɛŋ nchambie li nimɛ chisɛŋ kɛ. \v 4 Se nuuŋ le, tɛ doonchɛ baa yih yisɛŋ lɛ dzé chichi le tɛ baa bɛniiŋ bɛ nimɛ-ɛ bɛ Nyɔ-ɔ. Tɛ doonchɛ baa lɛ dze yi tɛ kɛndi shéŋ le ŋge li bɛŋgɛ bɛ tɛ ŋiŋgi bɛ mfi wu biee tɛɛmi mɔɔ mfi wu biee ŋge deŋgi yɛ bɛ bee kɛ. \v 5 Bɛniiŋ ti dzɛti be tuki bee, be tuu be dza be gɛɛ bee li yih yi ncha-a, bɛniiŋ dzɛti be shiishɛ kpɛ bɛ bee. Tɛ shiiŋ tɛ wuu yi li nimɛ-ɛ, ɛ tɛ giŋ butuu tɛ tɛ̀ lee kɛ, ɛ bo mfi wumu tɛ kwi-i dzeeŋ. \v 6 Tɛ doonchi tɛ le tɛ baa bɛniiŋ bɛ nimɛ-ɛ bɛ Nyɔ-ɔ lɛ dze yi ntsɛ wusɛŋ wu wuuti-i bɛ si tɛ kii fiee fi kii Nyɔ-ɔ, mɔɔ si tɛ kɛndi shéŋ, bɛ si tɛ kɛmi shéŋ yi dzeeŋ li bɛniiŋ li. Tɛ tsiiŋ tɛ biki si Fiana yi Waaŋ doonchi, tɛ kɔŋgisi bɛniiŋ bɛ kiŋkɔŋgisɛ chɛɛŋ. \v 7 Tɛ ti tiiti nuuŋ tefɛ chi chɛɛŋ, tɛ feti biee li buŋga bu Nyɔ-ɔ. Tɛ ti kɛmi ntsɛ wu tsaaŋ wu nuuŋ si biee bi dzi-iŋ lɛ kibɛnɛ ki kigɔŋɛ bɛ kibɛnɛ ki kimɛsɛ-ɛ, \v 8 mɔɔ bɛniiŋ gundi bee, mɔɔ be gundi yɛ bee kɛ, mɔɔ be tiiti biee bibifi kii bee mɔɔ be tiiti bi dzeeŋ. Bɛniiŋ ti dzeti bee le tɛ baa bɛniiŋ bɛ kimfi-i, se nuuŋ le tɛ nuuŋ bɛniiŋ bɛ chɛɛŋ. \v 9 Ɛ bɛniiŋ tuu be dza be nuuŋ kɛɛ be kii yɛ bee kɛ, se nuuŋ le bɛniiŋ kii nɛɛ bee bujɔŋ. Tɛ dzɛti tɛ ŋiŋgi le tɛ baa bɛŋkushee, se nuuŋ le, bichɛ yɛɛŋ nɛ ŋɛŋ, tɛ baa nɛɛ lu. Bɛniiŋ dzɛti be nyɛɛ ŋgɛ li bee li, se nuuŋ le be tɛ̀ woyɛ bee kɛ. \v 10 Tɛ ti bɛɛ tɛ nuuŋ si bɛniiŋ bɛ nuuŋ li nshiiŋ li, se nuuŋ le tɛ nɛki nɛɛ mfi kwi, tɛ nuuŋ si bɛniiŋ bɛ kifoo lɛ, se nuuŋ le tɛ feti nɛɛ bɛniiŋ ŋge se nuuŋ bɛniiŋ bɛ biee lɛ. Tɛ ti nuuŋ kɛɛ tɛ kɛmi yɛ mɔɔ fiee kɛ, se nuuŋ le tɛ kɛmi baa biee bichu. \p \v 11 Bɛniiŋ bɛ Kɔrɛŋ, tɛ tee baa li be-eŋ, tɛ tɛ nyikɛ fiee kɛ. Tɛ gwiyɛ baa shéŋ yisɛŋ tɛ gɛɛ mkpeeŋ li be-eŋ. \v 12 Tɛ mɛɛŋ baa ki nyikɛ kɛ shéŋ yisɛŋ li be-eŋ kɛ. Ɛ beŋ nɛ nyikɛ baa shéŋ yinɛ li bee li. \v 13 Nse ntiitɔɔ li be-eŋ nɛɛ si bɔɔŋ beŋ le, nɛ feti nɛɛ yɛɛŋ si tɛ feti li be-eŋ lɛ, nɛ gwiyɛ tɛ shéŋ yinɛ li bee li. \s Kiiŋ wi wu kimbeenchɛ ni bɛnchi yi // bɛ wi wu nuuŋ yɛ wi wu kimbeenchɛ kɛ \p \v 14 Nɛ bɛnchi kɛ yi bɛ bɛniiŋ bɛ nuuŋ yɛ bɛ kimbeenchɛ-ɛ kɛ. Fiee fi tsaaŋ nuuŋ fi geeŋ fi se dɛndɛ bɛ fi bifi li fiee fimumkpa-aŋ? Kiŋ'wofu bee kijibɛ nuuŋ bi naa bi kɛmɛ kintaashɛ ni? \v 15 Nuuŋ Krai bee Bɛlial\f + \fr 6:15 \fr*\ft Bukooŋ Bɛlial buni nuuŋ lɛ jɛ́ yi Grik le Sataŋ.\ft*\f* kɛmɛ kimfimɛ kimumkpaŋ ni? Fiee fi taashi wi wu kimbeenchɛ bɛ wi nuuŋ yɛ wi wu kimbeenchɛ kɛ nuuŋ la? \v 16 Yih yi muntofi yi Nyɔ nuuŋ yi kɛmɛ la fi fɛrɛ bɛ bɛnyɔ bɛ li nshɛ yini-i? Nɛ kɛɛ le tɛ baa yih yi muntofi yi Nyɔ yi nuuŋ lu. Fini nuuŋ si Nyɔ tɛ̀ tee le, \q1 “Ŋgii ni tsiiŋ li bee, ndeŋgi lɛ bee lɛnti. \q1 Ŋgii ni nuuŋ Nyɔ yibe, \q1 be se ni be nuuŋ bɛniiŋ beŋ.” \m \v 17 Fi nuuŋ le, Taa tiitɔɔ le, \q1 “Bochɛ yɛɛŋ lɛ bee li lɛnti, nɛ ni nɛ nuuŋ chichi bɛ be. \q1 Kiiŋ nɛ ni koŋ li fiee fi nyɛ-ɛŋ kɛ, \q1 Ŋgii mfi beŋ. \q1 \v 18 Ŋgii ni nuuŋ Baa wunɛ, \q1 nɛ nuuŋ bɔɔŋ beŋ bɛ buniŋ mɔɔ bɛ bukɛɛŋ. \q1 Fini nuuŋ ntefu wu Taa wu kɛmi Buŋga Buchu.” \c 7 \p \v 1 Nsáŋ yɛŋ yi shéŋ, si Nyɔ nyɛ yɛ bɛŋkaachɛ bani li bee li ni, tɛ tsootsɛ fiee fichu fi bifisi bee mɔɔ fiana yisɛŋ. Tɛ woo tɛ gɛɛŋ tɛ mɛɛshi si tɛ tsiiŋ li chɛnɛ chi Nyɔ-ɔ lɛ. \s Pɔɔ nɛɛtɛ le bɛniiŋ bɛ Kɔrɛŋ fiiki baa shéŋ yibe \p \v 2 Gwiyɛ yɛɛŋ shéŋ yinɛ li bee li. Tɛ mɛɛŋ baa ki chɔ kɛ fiee bɛ wi kɛ. Tɛ mɛɛŋ baa ki fiimfɛ kɛ bɛ wi kɛ, tɛ se mɛɛŋ baa ki fɛ kɛ kimfi bɛ wi wumu kɛ. \v 3 Ntiiti yɛ ni le nlii beŋ li ŋgɛ-ɛ kɛ. Mi nteeɔ li be-eŋ kituŋ le nɛ nuuŋ shéŋ yisɛŋ, mɔɔ nuuŋ kwe mɔɔ nuuŋ nta, kɛ tɛɛbeŋ baa li lɛkɛ li Nyɔ-ɔ. \v 4 Mi ŋgɛɛɔ shéŋ yɛŋ li be-eŋ ŋge. Ŋkɛmɔɔ kintsakisɛ yi ki ŋge kii beŋ. Shéŋ yɛŋ fufɛ yɛɛ ŋge kii beŋ. Li bumfa buchu bu ntɛ̀ ŋiŋgi ntɛ̀ ŋ'wuki nɛɛ nuuŋ bujɔŋ. \p \v 5 Mɔɔ tɛ tɛ̀ lɛ li kwɛɛŋ wu Masadonya, tɛ̀ ti mɛɛŋ ki kɛmɛ kɛ mfufinɛ kɛ. Tɛ tɛ̀ kɛmi bɛŋgɛ bimbe bichu. Bɛniiŋ tɛ̀ gii be lɛti bee kpɛ, tɛ̀ tuu tɛ̀ kɛmi chɛnɛ li shéŋ yisɛ-ɛŋ. \v 6 Se nuuŋ le, Nyɔ yi ti denisi shéŋ yi bɛniiŋ bɛ nuuŋ li nshiiŋ li tɛ̀ bɛ yi deeni shéŋ yisɛŋ bɛ mbɛ wu Taato tɛ̀ bɛ. \v 7 Ɛ mbɛ we kwaa wu tɛ̀ deeni shéŋ yisɛŋ kɛ. Tɛ̀ nuuŋ lɛ dze yi nɛ tɛ̀ deeni shéŋ yi yee. Tɛ̀ tee li bee li le nɛ kɛmi baa ŋgeeŋ ŋge le nɛ ŋɛŋ mi, bɛ si nɛ tɛ̀ kɛmi nshiiŋ fɛ yih yinɛ-ɛ li fiee fi tɛ̀ ka-a, mɔɔ si nɛ kɛmi ŋgeeŋ yɛɛŋ. Si ntɛ̀ ŋ'woo lɛ, ntuu nɛɛtɛ ŋge. \p \v 8 Mɔɔ nuuŋ le kiŋwaati ki ntɛ̀ ntsɛɛ li be-eŋ kɛɛ tɛ̀ fɛ nɛ nuuŋ nshiiŋ nshiiŋ, fi tɛ̀ mɛɛŋ ki fɛ kɛ le ni nseki kɛ. Se nuuŋ le fi tɛ̀ fɛ nɛɛ nseki, kifɛ ŋiŋgi le kiŋwaati keŋ kilu tɛ̀ fɛ nɛ nuuŋ nshiiŋ nshiiŋ. Se nuuŋ le nɛ tɛ̀ nuuŋ bɛ nshiiŋ li mfi niiŋ li. \v 9 Nse ŋ'wukɔɔ bujɔŋ, nuuŋ yɛ kifɛ nɛ tɛ̀ nuuŋ nshiiŋ nshiiŋ kɛ. Fi fiɛɛ kifɛ nshiiŋ yini tɛ̀ fɛ nɛ fiiki shéŋ yinɛ. Nɛ tɛ̀ kɛmi nshiiŋ nuuŋ lɛ dze yi Nyɔ wɛki. Bɛdɛɛni, tɛ̀ ti mɛɛŋ ki fɛ kɛ fiee fimu fi bifi li be-eŋ kɛ. \v 10 Ɛ wi kɛmi nshiiŋ lɛ dze yi Nyɔ wɛki, kɛ fi nuuŋ fi fɛ fiiki shéŋ ye-e. Fini se nuuŋ fi bɛ wu nuuŋ bɛ kinsofu, fi tɛ̀ fɛ le ni seki kɛ. Se nuuŋ le, ɛ wi kɛmi nshiiŋ lɛ dze yi bɛniiŋ bɛ li nshɛ yini, kɛ yi gii yi bɛ wu nuuŋ bɛ kwe. \v 11 Ŋɛŋ yɛɛŋ fiee fi nshiiŋ yi nuuŋ yi Nyɔ bɛ bɛ fi li be-eŋ. Ŋɛŋ yɛɛŋ si nɛ dzɔ baa biee bɛ shéŋ yinɛ chi. Ŋɛŋ yɛɛŋ tɛ si nɛ fɛ baa fiee fichu le fi doonchɛ le nɛ kɛmi yɛ tsaŋ fɛ fiee fi bifi filu kɛ. Ŋɛŋ yɛɛŋ tɛ si fiee filu tɔnyɛ beŋ. Ŋɛŋ yɛɛŋ chɛnɛ chi nɛ kɛmɛ. Ŋɛŋ yɛɛŋ ŋgeeŋ yi nyɔŋa yi nɛ kɛmi le nɛ ŋɛŋ mi. Ŋɛŋ yɛɛŋ ŋgeeŋ yi nɛ kɛmi le nɛ fɛ fiee fi tsaaŋ. Ŋɛŋ yɛɛŋ tɛ ŋwaani ŋgɛ wu nɛ nyɛ li wi wu tɛ̀ chɔ biee wɛ-ɛ. Li fiee fichu nɛ doonchɛ baa le nɛ kɛmi yɛ tsaŋ fɛ fiee filu kɛ dududu. \v 12 Bɛdɛɛni, mɔɔ nuuŋ si ntɛ̀ ntsɛɛ kiŋwaati kɛɛ li be-eŋ nuuŋ yɛ le ntɛ̀ ntsɛɛ kii wi wu tɛ̀ chɔ biee, kɛ wi wu bɛ tɛ chɔ biee li wu-u wɛ kɛ. Ntɛ̀ ntsɛɛ le ke nɛ se doonchɛ yi yinɛ li Nyɔ-ɔ le nɛ kɛmi baa ŋgeeŋ li bee li. \v 13 Bɛdɛɛni fini fɛ fiɛɛ shéŋ fufɛ bee. \p Ntawu li shéŋ yisɛŋ yi fufɛ-ɛ, fi fiɛɛ le tɛ woo baa bujɔŋ ŋge kii bujɔŋ bu Taato woo kifɛ bee bɛchu tɛ gii tɛ fɛ shéŋ yee nuuŋ mbɛɛŋgii. \v 14 Mɔɔ nuuŋ si nti ntsakisi yi kii beŋ li Taato, nɛ ti mɛɛŋ ki chɔɔri kɛ mi kɛ. Kintsakisɛ yi ki tɛ tɛ̀ tsakisi bɛ beŋ li Taato-o doonchɛ kɛɛ le ɛ chɛɛŋ. Fi se fiɛɛ nɛɛ yɛɛŋ si fiee fichu fi tɛ tɛ̀ shiiŋ tɛ̀ tiiti li be-eŋ tɛ̀ nuuŋ tɛ chɛɛŋ. \v 15 Mfi wu, wu Taato kiimi si beŋ bɛchu tɛ̀ wuki wu, bɛ si nɛ tɛ̀ fii wu nɛ chɛndi, nɛ kɛɛti, tuu kɔɔŋgi beŋ yaa lɛ. \v 16 Ŋ'wukɔɔ tɛ̀ bujɔŋ kifɛ mi ŋgɛɛɔ bufii bweŋ li yi yinɛ mi ŋgɛɛŋ mi mɛɛshi. \c 8 \s Ntifi si bɛniiŋ bɛ kimbeenchɛ-ɛ nuuŋ // be ni be nyɛɛ nya li bɛniiŋ bamu-u \p \v 1 Bɛŋwaanɛŋ, tɛ wɛki baa le nɛ kɛɛ fiee fi mfiɛ wu Nyɔ fɛ li bintaashɛ bi bɛniiŋ bɛ kimbeenchɛ-ɛ bi lɛ kimbɛ ki Masadonya. \v 2 Bɛŋgɛ bɛ tɛɛmi mɔnchɛ baa be ŋge. Se nuuŋ le bujɔŋ bunɔŋa bu be kɛmɛ fɛ bwɛɛ be se bɔsɛyi be gwiyɛ tsaŋ yibe chichi li bɛniiŋ bamu mɔɔ nɛɛ si be nuuŋ li kifoo ki nɔŋa linti lɛ. \v 3 Fiee fi nuuŋ ntee fiɛɛ le ɛ be bɛ tɛ̀ beechɛ le be nyɛ nya si buŋga bubee tɛ̀ nuuŋ. Le be ni be tuu be nyɛɛ, be nyɛ yaa si be nuuŋ be nyɛ. \v 4 Be tɛ̀ lɛkɛ bee weseeŋ le tɛ̀ nyɛ nɛɛ be dze le be lii kibɛnɛ li nimɛ chini, le be tɔɔŋ bɛniiŋ bɛ nuuŋ bɛ Nyɔ-ɔ. \v 5 Be tɛ̀ fɛ fiee lɛ dze yi tɛ̀ ti mɛɛŋ ki beechɛ kɛ le nuuŋ be fɛ kɛ. Be tɛ̀ saa be nyɛ yi yi be li Taa li, be se tuu be nyɛ tɛ li bee li si Nyɔ wɛki. \v 6 Bɛdɛɛni, tɛ tɛ̀ tuu tɛ lɛkɛ Taato le si wu bɛchi nimɛ chini lɛ be-eŋ lɛnti, le tuu gɛɛŋ limfwe fi beŋ mɛɛshi nimɛ chi mfiɛ-ɛ chini. \v 7 Si nɛ gbɛŋgi baa nɛ kii mfɛru biee bichu ŋge ni, biee bi lɛ kimbɛ ki kimbeenchɛ-ɛ, bi lɛ kimbɛ ki n'yɔru, bi lɛ kimbɛ ki bufii lɛ, bi lɛ kimbɛ ki ŋgeeŋ yi fɛrɛ fiee lu-u, mɔɔ bi lɛ kimbɛ ki kiŋkɔŋgisɛ kinɛ li bee li, tɛ se tuu baa tɛ wɛki le nɛ gbɛɛŋ nɛ kɛɛ tɛ ŋgwiyɛ tsaŋ yinɛ li nimɛ chi mfiɛ chini bujɔŋ. \p \v 8 Ntiiti yɛ ni nyɛɛ nuuŋ nchi kɛ. Mmɔnchɔɔ bu mɔnchɛ le ŋɛŋ laa kiŋkɔŋgisɛ kinɛ nuuŋ tɛ ki chɛɛŋ bɛ ŋgeeŋ yi bɛniiŋ bamu kɛmi li mfɛru fiee fimu-u. \v 9 Ntiiti ni kifɛ nɛ kii baa shéŋ yi dzeeŋ yi Taa wusɛŋ wu Jiso Krai tɛ̀ kɛmi. Mɔɔ nuuŋ si tɛ̀ nuuŋ wi wu bunɔŋa lɛ, tɛ̀ dza to wi wu kifoo kii beŋ, le kifoo kee se fɛ nɛ to bɛniiŋ bɛ bunɔŋa-a. \v 10 Li fiee fi kii nyɛ fini-i, ŋ'wɛkɔɔ le nyɛ ntifi yi yɛŋ. Fi fiɛɛ bujɔŋ le ɛ beŋ nɛ tɛ̀ bɛchi fɛdɛɛŋ le nɛ fɛ fiee, nuuŋ yɛ nɛɛ le nɛ fɛ fiee kwaa kɛ, nɛ tɛ̀ nuuŋ tɛ bɛniiŋ bɛ tɛ̀ bɛchi nɛ kɛmi ŋgeeŋ le nɛ fɛ fiee. \v 11 Gɛnɛ yɛɛŋ limfwe nɛ mɛɛshi nimɛ chilu, le ke nɛ mɛɛshi biki si buŋga bunɛ nuuŋ, fi se dɛndɛ kikaa kimumkpaŋ bɛ ŋgeeŋ yi nɛ kɛmi le nɛ fɛ fiee. \v 12 Nɛ ni nɛ kii le ɛ wi kɛmi ŋgeeŋ le nyɛ, kɛ Nyɔ nuuŋ yi fi nya ye biki fiee fi mwɛ kɛmi, tɛ biee fiee fi wi mɛɛŋ ki kɛmɛ kɛ. \v 13 Ntiiti yɛ ni le ɛ nɛ nyɛɛ le nɛ fi bɛniiŋ bamu nɛ tuu nɛ kwii bu kwɛ kɛ. Ɛ fiee fi fɛrɛ le bimbɛ bichu kɛmɛ nɛɛ yɛɛŋ. \v 14 Si nɛ kɛmi biee dɛɛni bi yɛndi buyanu lɛ, bɛniiŋ bamu fuki, nuuŋ nɛ fi be. Mfi wu be gii be ni be kɛmi tɛ bi yɛndi, ɛ nɛ fuki lɔɔ, be fi tɛ beŋ. Le bimbɛ bichu se tuu bi kɛmɛ nɛɛ yɛɛŋ. \v 15 Fi fiɛɛ si bɛ tsɛɛ le, \q1 “Wi wu tɛ̀ banchɛ ŋge, \q1 tɛ̀ mɛɛŋ ki kɛmɛ kɛ ŋge kɛ. \q1 Wi wu tɛ̀ banchɛ nɛɛ niiŋ, \q1 se tɛ̀ mɛɛŋ ki kɛmɛ nɛɛ niiŋ kɛ.” \s Pɔɔ toŋ Taato Kɔrɛŋ \p \v 16 Nnyɛɔ kiyɔɔni li Nyɔ-ɔ yi tɛ̀ gɛɛ ŋgeeŋ yinɛ li shéŋ yi Taato nɛɛ si yi ŋkɛmi li be-eŋ. \v 17 Mɛɛŋɔ ki beŋ kɛ le bɛ lɛ be-eŋ nɛɛ kifɛ tɛ lɛkɛ baa wu kɛ. Bɛɛɔ lɛ be-eŋ nuuŋ li ŋgeeŋ yi ye-e si tɛ̀ gii kɛmi ŋgeeŋ nɛɛ weseeŋ li be-eŋ. \v 18 Tɛ tundi baa wu bɛ ŋwaanɛŋ wusɛŋ wu bɛ kii wu lɛ bintaashɛ bi bɛniiŋ bɛ kimbeenchɛ-ɛ lɛnti bichu li ntoŋ wu dzeeŋ wu ti deŋgi fenjisi. \v 19 Ɛ nɛɛ fini kwaa fi nuuŋ kii wu kɛ. Wɛ tɛ nuuŋ wi wu bintaashɛ bi bɛniiŋ bɛ kimbeenchɛ-ɛ tɛ̀ buu le ni deŋgi bɛ bee si tɛ deŋgi tɛ feti nimɛ kii mfiɛ wuni. Nimɛ chini chɛɛ le chi fɛ le bɛniiŋ ni be nyɛɛ mpiaru li Taa li kibɛɛ, bɛ ndoonchɛ le tɛ kɛmi baa ŋgeeŋ yi mfiɛ bɛniiŋ bamu. \v 20 Tɛ wɛki baa le kiiŋ fiee fimu nuuŋ lu fi wi wumu nuuŋ ni gundi bee lu kii nya yi nyɔŋa yi tɛ nindi lu yini kɛ. \v 21 Tɛ gwenini baa ŋge le tɛ fɛ nuuŋ fiee fi nuuŋ tsaaŋ, nuuŋ yɛ lɛ Taa lii kwaa kɛ. Tɛ gwenini baa le tɛ fɛ fiee fi dzeeŋ tɛ lɛ bɛniiŋ lii. \p \v 22 Tɛ tundi baa tɛ ŋwaanɛŋ wusɛŋ wumu bɛ bɛ wɛ wu tɛ mɔnchɛ wu kiŋga ŋge li biee li ŋgee tɛ ŋɛŋ le kɛmɔɔ ŋgeeŋ le ni feti biee. Se wɛ dɛɛni kɛmi nɛɛ ŋgeeŋ yi nyɔŋa li be-eŋ, kifɛ wu gɛɛɔ shéŋ li be-eŋ ŋge. \v 23 Wi si Taato nuuŋ wi wu tɛɛ wu deŋgi kikaa kimumkpaŋ, nuuŋ tɛ wi wu tɛɛ wu nindi li fiee fimumkpaŋ li be-eŋ. Ɛ nuuŋ li bɛŋwaanɛŋ bɛsɛŋ bamu baa, be baa nuuŋ bɛniiŋ bɛ ntoŋ bɛ bintaashɛ bi bɛniiŋ bɛ kimbeenchɛ-ɛ bɛ feti mpiaru giiŋgi li Krai li. \v 24 Bɛdɛɛni, doonchɛ yɛɛŋ kiŋkɔŋgisɛ kinɛ li bee gbanaa, bintaashɛ bi bɛniiŋ bɛ kimbeenchɛ-ɛ ŋɛŋ le, yih yi tɛ tsakisi kii beŋ yini yɛɛ yi chɛɛŋ. \c 9 \s Nyɔ kɔŋgisi wi wu nyɛɛ nya ye bɛ kinɛɛtinɛ \p \v 1 Fiee fimu nuuŋ yɛ lu fi nnuuŋ ntuu ni ntsɛki butsɛwu li be-eŋ kii nimɛ chini li mfiɛ bɛniiŋ bɛ nuuŋ bɛ Nyɔ-ɔ Judiya kɛ. \v 2 Ŋkiiɔ le nɛ kɛmi baa ŋgeeŋ le nɛ fi be. Ɛ fiee filu fi ntsakisi yi kii fi li bɛniiŋ bɛ Masadonya kii beŋ, ntiiti li bee le beŋ bɛ kimbɛ ki Akeya baa ɛ nɛ tɛ̀ nachɛ mɛɛŋ fɛdɛɛŋ le nɛ nyɛ nya. Ŋgeeŋ yi nɛ kɛmi li nyɛɛ fɛ yɛ tɛ shéŋ yi bɛniiŋ ŋge lɛ bee lɛnti dza we. \v 3 Se nuuŋ le, ntundɔɔ bɛŋwaanɛŋ bɛsɛŋ bani lɛ be-eŋ ke yih yi tɛ tsakisi kii beŋ li fiee fini ni bo le ɛ fiee fi yee. Ntundɔɔ be le se nɛ ni nɛ nuuŋ ɛ nɛ nachɛ si ntɛ̀ ntee le nɛ ni nɛ nuuŋ. \v 4 Ɛ foo lɛ nsiŋ, ke tɛɛ bɛniiŋ bɛ Masadonya bamu dza tɛ bɛ tɛ ŋɛŋ, nɛ mɛɛŋ ki nachɛ kɛ, buya bulu gii bu nuuŋ niŋ li bee li teege beŋ bɛ tɛ tɛ̀ gɛɛ bufii li be-eŋ. \v 5 Fiɛɛ fiee fi fɛ nse mbeechi le fi dzɔɔŋ le nlɛkɛ bɛŋwaanɛŋ bɛsɛŋ bani le be too mbaaŋ be bɛ lɛ be-eŋ be nachɛ nya yi nyɔŋa yini mfi mɛɛŋ wu nɛ tɛ̀ kaachɛ le nɛ nyɛ. Bɛdɛɛni nya yilu ni nuuŋ ɛ nɛ nachɛ le nɛ nyɛ li ŋkɔŋgisɛ kinɛ-ɛ, tɛ nuuŋ le bɛ kɛndi beŋ bukanu kɛ. \p \v 6 Nɛ ni nɛ kii le wi wu tɔyi niiŋ, gii weri nɛɛ niiŋ, wi wu tɔyi ŋge, gii weri tɛ ŋge. \v 7 Wi kwikwi kɛmi le nyɛ si wu beechɛ li shéŋ yee li, tɛ nyɛ le ni chiiti yi kɛɛ bɛ kɛndi baa wu kɛ. Nɛ kɛɛ le Nyɔ kɔŋgisi wi wu nyɛɛ bɛ kinɛɛtinɛ. \v 8 Nyɔ nuuŋ yi nyɛ beŋ biee bichu fɛ bi nuuŋ ŋgɔɔkwe-e bi, le nɛ se kɛmɛ fiee fichu mfi kwi fi kɔchɛ li beŋ bɛchu-u, nɛ se tuu nɛ ni nɛ feti nimɛ chi dzeeŋ chichu bujɔŋ. \v 9 Fi fiɛɛ si bɛ tɛ̀ tsɛɛ le, \q1 “Wu shooshɔɔ kinderi bu shooshɛ li bɛniiŋ bɛ kifoo lɛ, \q1 kiŋge kee ki tsaaŋ gii ki ba ki ni ki nuuŋ lu mfi kwi.” \p \v 10 Nyɔ yi nyɛɛ ŋgɔ li wi wu wɛ-ɛ bɛ biee bijɛ bɛ jii, gii nyɛ tɛ tondɛ ŋgɔ yi biee binɛ, yi fɛ ntsɛ wunɛ wu tsaaŋ se bɛ bɛ ŋ'wechɛ wu ŋge. \v 11 Nyɔ gii yi nyɛ tɛ beŋ bunɔŋa bwee lɛ dzé chichi le fɛ se nɛ gwiyɛ tsaŋ yinɛ bujɔŋ li bɛniiŋ bamu, bɛniiŋ se ni be nyɛɛ kiyɔɔni li Nyɔ-ɔ mfi wu be kɛmɛ nya yini li tsaŋ yisɛ-ɛŋ. \v 12 Nimɛ chinɛ chi dzeeŋ chi nɛ nindi chini bɛɛ yɛ nɛɛ nuuŋ bɛ biee bi bɛniiŋ bɛ nuuŋ bɛ Nyɔ-ɔ wɛki kwaa kɛ, chi feti tɛ bɛniiŋ nyɛɛ kiyɔɔni li Nyɔ-ɔ lɛ dzé ŋgee li. \v 13 Nimɛ chini gii chi doonchɛ bɛniiŋ bɛ nɛ nuuŋ, bɛniiŋ se ni be yɔɔnchi Nyɔ li ŋ'wowu wu nɛ wuki ntoŋ wu dzeeŋ wu kii Krai wu nɛ teendi. Be gii be ni be yɔɔnchi tɛ Nyɔ si nɛ gwiyɛ baa tsaŋ yinɛ li bee mɔɔ li bɛniiŋ bamu bɛchu-u. \v 14 Be gii be ni be lɛki Nyɔ li be-eŋ, shéŋ yibe se ni yi nuuŋ li be-eŋ ŋge kii mfiɛ wu Nyɔ wu nuuŋ li be-eŋ wuni ko wu yaa ŋge. \v 15 Tɛ ni tɛ nyɛɛ kiyɔɔni li Nyɔ-ɔ li nya ye yi nyɔŋa yi nuuŋ mɔɔ wi tɛ tee si yi nuuŋ kɛ yini. \c 10 \s Ɛ Nyɔ yi tsaa Pɔɔ le ni nuuŋ ŋwanɛ ntoŋ wu Jiso Krai \p \v 1 Mi wu Pɔɔ kibɛɛ, ŋkutɔɔ bɔ li be-eŋ lɛ dze yi nyɛɛkii bɛ mbɛɛŋgii wu Krai. Ɛ mi wu bɛ kweŋgi le mbɛɛ ɛ nnuuŋ kimbɛ kimu nlochi ɛ nnuuŋ lɛ benɛ lii, nnuuŋ mbɛɛŋgii. \v 2 Nlɛkɔɔ beŋ bulɛkɛ le ke mi mbɛ, kiiŋ nɛ ni fɛ ndza ni ŋasini bɛ beŋ si nnuuŋ ni ŋasini bɛ bɛniiŋ bɛ beechi le tɛ feti biee biki nuuŋ mbeechɛ wu bɛniiŋ bɛ li nshɛ yini-i kɛ. \v 3 Fi nuuŋ chɛɛŋ le tɛ tsiiŋ baa li nshɛ yini-i, se nuuŋ le tɛ tundi yɛ dziŋ yisɛŋ biki si bɛniiŋ bɛ li nshɛ yini tundi kɛ. \v 4 Biee bi tɛ tundi dziŋ yisɛŋ lu nuuŋ yɛ bi li nshɛ yini kɛ. Biee bi tɛ tundi dziŋ yisɛŋ lu kɛmi buŋga bu dzɛti fɛ Nyɔ-ɔ, le tɛ ni tɛ buki bintsii bi tɛɛmi lu. \v 5 Tɛ ti dzeti biee bi dzi-iŋ bini tɛ bonyi bitɛchinɛ bi bɛniiŋ tɛchini lu, tɛ̀ shikisi yi yi tsakisɛ chichi yi baŋi le bɛniiŋ bɛ kɛɛ kɛ Nyɔ kɛ, tɛ̀ yɛki tɛ bɛmbeechɛ bɛ bɛniiŋ lɛ lu, tɛ̀ feti be wuki nuuŋ li Krai li. \v 6 Mfi wu nɛ doonchɛ le nɛ wuki baa li Krai li bɛ shéŋ yinɛ chichi, tɛ se nyɛ ŋgɛ dɛɛni li wi kwikwi wu mɛɛŋ tɛɛmi kikoo li Krai li. \p \v 7 Nɛ bichɛ yɛɛŋ nɛ ŋɛŋ fiee fi nuuŋ beŋ lii! Ɛ wi kii chɛɛŋ le wɛ wi wu Krai, ni kiimi le si wɛ wi wu Krai lɛ, ɛ nɛɛ lɛ si tɛ baa tɛ. \v 8 Mɔɔ nuuŋ le nti ndzɛti ntsakisi yi ŋge kii buŋga bu tɛ̀ kɛmi bu Taa nyɛ le tɛ gwaŋ beŋ lu bu gwanu, nuuŋ yɛ le tɛ shaanshɛ beŋ kɛ, buya tɛ̀ kɔɔ mi kɛ. \v 9 Ŋ'wɛkiyɛ le fi nuuŋ kɛɛ nchɛnisɔɔ beŋ bɛ biŋwaati bieŋ kɛ. \v 10 Ntiitɔɔ ni kifɛ bɛniiŋ bamu dzɛti be tiiti kii mi be kweŋgi le, “Ti tsɛki biŋwaati bi tɛɛmi bi lochi, se nuuŋ le mfi wu mbɛɛ lɛ bɛniiŋ lii tuu to wɛɛ. N'yɔru we ti naa keeti yɛ fiee kɛ.” \v 11 Baa bɛniiŋ ni be kii le fiee fi tɛ tiiti lɛ biŋwaati mfi wu tɛ ti nuuŋ yɛ fe kɛ, tɛ gii tɛ fɛ fi mfi wu tɛ bɛ. \p \v 12 Tɛ wɛki yɛ dududu le tɛ fichɛ yi yisɛŋ, kɛ le tɛ maa yih yisɛŋ bɛ beeyɛ bɛniiŋ bɛ tiiti bɛ bimfimu bi bee fiee fi be nuuŋ kɛ. Si be fichini yi yibe bebe, be mɛki tɛ yi yibe bebe, fi doonchi le be kii yɛ fiee kɛ. \v 13 Fisɛŋ fiɛɛ le tɛ tsakisi yɛ yi tɛ yɛki bintsii bi nuuŋ tɛ bo kɛ. Tɛ tsakisi yi tɛ nɛɛ nuuŋ li bintsii bi Nyɔ nyɛ li tsaŋ yisɛŋ le tɛ niŋ tɛ bɛ tɛ bo mɔɔ fɛ be-eŋ. \v 14 Tɛ dansini yɛ gwii si tɛ bɛɛ tɛ busini li be-eŋ kɛ. Tɛ tɛ̀ nuuŋ bɛniiŋ bɛ ŋkosi le tɛ dɛndɛ bɛ ntoŋ wu dzeeŋ wu kii Krai le tɛ bɛ tɛ bo li be-eŋ. \v 15 Tɛ tsakisi yɛ yi tɛ dansini gwii kɛ, fi nuuŋ le tɛ tsakisi yɛ yi li nimɛ chi bɛniiŋ bamu niŋ li kɛ. Se nuuŋ le fiee fi tɛ bichi limfwe li fi-i tɛ kii fiɛɛ le, si kimbeenchɛ kinɛ kuu ki giiŋgi limfwe, fi fiɛɛ tsaaŋ si nimɛ chisɛŋ lɛ be-eŋ lɛnti gii chi ni chi kuu tɛ chi giiŋgi limfwe bujɔŋ. \v 16 Nɛɛ lɛ, tɛ gii tɛ ka bukaru fɛ kintsii kinɛ-ɛ tɛ ni tɛ tiifi ntoŋ wu dzeeŋ tɛ giiŋgi li bimbe bimu, nuuŋ yɛ le tɛ tsakisi baa yi bɛ nimɛ chi bɛ niŋ fɛ kintsii ki wi wumu kɛ. \v 17 Fi se tuu fi nuuŋ si bɛ tsɛɛ lɛ Kiŋwaati ki Nyɔ-ɔ le, \q1 “Ɛ wi tsakisi yi, tsakisi yi nuuŋ li fiee fi Taa fɛ-ɛ.” \p \v 18 Ɛ wi wu doonchi yi yee le wɛ wi wu shaaŋ, wu nuuŋ wi wu shaaŋ lɛ Taa lii kɛ. Ɛ wi wu Taa ŋiŋgi le wɛ wi wu shaaŋ wu nuuŋ wu shaaŋ lɛ wuu lii. \c 11 \s Pɔɔ bɛ bɛniiŋ bɛ yɛŋgi le be baa bɔɔŋ bɛ nto-oŋ bɛ Jiso-o \p \v 1 Nlɛkɔɔ le nɛ gɛɛ nɛɛ mi n'yɔ n'yɔru wu kiyoomfɛ nɛɛ niiŋ. Mintemii, gɛɛ yɛɛŋ nɛɛ lɛ! \v 2 Ŋkɛmɔɔ lii yi yɛchɛ bɛ beŋ yi nuuŋ yi Nyɔ. Nɛ baa fɛ mi-i si sɔɔnɛ kwɛɛŋ wu waaŋ, wu mɛɛŋ ki kɛɛ kɛ nyuŋ kɛ lɛ, wu mi ŋkaachɛ le ŋgii naa nyɛ wu li nyuŋ mumkpaŋ wu nuuŋ Krai. \v 3 Se nuuŋ le nchɛndɔɔ le nɛɛ si yɔ tɛ̀ wɛɛŋ yi yɛɛŋ bɛ Iff lɛ, bɛ gii bɛ shaanshɛ tɛ bufii bunɛ nɛ chinɛ dze yi nuuŋ yi chɛɛŋ bɛ yi wuuti yi nɛ biki Krai le. \v 4 Ntiitɔɔ ni kifɛ nɛ kaabi baa biee bichu. Ɛ wi dza wu bɛ fenjisi kii Jiso wumu wu gwetɛ fuki wu tɛ tɛ̀ tiifi beŋ kii wu wɛ nsiŋ, kɛ kii fiana yimi chichi fuki yi nɛ tɛ̀ fi li Nyɔ-ɔ nsiŋ, kɛ kii ntoŋ wu dzeeŋ wumu chichi fuki wu nɛ tɛ̀ fi li bee li nsiŋ, kɛ nɛ kaabi baa biee bukaabɛ. \v 5 Mbeechi yɛ le bɛniiŋ bɛ nɛ teenyi le bɛkuba bɛ bɔɔŋ bɛ nto-oŋ bɛ Jiso baa kuu be yɛki mi kɛ. \v 6 Mɔɔ nuuŋ le kii yɛ jɛ́ yi bɛlaanchɛ bu laanchɛ kɛ fi nuuŋ yɛ le ŋkii yɛ fiee kii Nyɔ kɛ. Fini fiɛɛ fiee fi tɛ doonchɛ baa li be-eŋ lɛ dzé chichi mɔɔ li biee bichu-u. \p \v 7 Si ntɛ̀ mfenjisi ntoŋ wu dzeeŋ wu wu Nyɔ li be-eŋ li yee li lɛ, fi se bo fiɛɛ le ntɛ̀ mfɛ nuuŋ bubiɛɛ le nshiiki yi yɛŋ, ntsaaki nuuŋ beŋ ni? \v 8 Nnuuŋ ntee le ntɛ̀ yi-i li bintaashɛ bi bɛniiŋ bɛ kimbeenchɛ-ɛ bimu-u, si ntɛ mfii mfiɛ li bee, nindi nuuŋ li be-eŋ. \v 9 Mfi wu ntɛ̀ nuuŋ tɛɛbeŋ, ntɛ̀ mɛɛŋ ki ŋgɛɛ kɛ bɛntɛ bamu li wunɛ wumu liwe mfi wu ntɛ̀ mfuki fiee kɛ. Bɛŋwaanɛŋ bɛsɛŋ bɛ tɛ̀ dza Masadonya be bɛ tɛ̀ nyɛɛ fiee fichu fi ntɛ̀ ŋgeendi. Bɛdɛɛni, li fiee fichu-u, ntɛ̀ mfaaŋ le ŋgiki yɛ bɛntɛ li yih yinɛ-ɛ kɛ. Ɛ nɛɛ lɛ si ŋgii ni mfɛŋgi lɛ. \v 10 Si chɛɛŋ wu Krai nuuŋ li mi-i, wi nuuŋ yɛ lu bimbɛ binɛ bi Akeya wu nuuŋ makɛ kimfimɛ keŋ li fiee fi ntsakisi yi bɛ fi-i kɛ. \v 11 Ntɛ̀ mfɛŋgi mfiɛ wunɛ lɛ kii la? Fi nuuŋ le ŋkɔŋgisi yɛ beŋ kɛ ni? Ŋkɔŋgisɔɔ beŋ Nyɔ kii yɛ lɛ. \p \v 12 Fiee fi mfeti ŋgii nɛɛ mba ni mfeti, ke nse ni ŋketini bikaa bi bɛniiŋ bɛ wɛki le be ŋɛŋ le be baa yɛɛŋ tɛɛ be li fiee fi be tsakisi yi li fi-i fiɛɛ. \v 13 Bɛniiŋ bɛlu nuuŋ yɛ bɔɔŋ bɛ nto-oŋ bɛ Krai bɛ chɛɛŋ kɛ. Be baa nuuŋ bɛniiŋ bɛ nimɛ-ɛ bɛ binsɛɛ lɛ. Be tɛkisi Krai fɛ lii le be baa bɔɔŋ bɛ nto-oŋ. \v 14 Fini nuuŋ yɛ mɔɔ fiee fi tɛwa kɛ. Mɔɔ Sataŋ kibɛɛ ti bɛɛ dzɔɔ fiee tɛɛki fɛ lii le ɛ wu nchindaa wu kiŋ'wofu. \v 15 Bɛdɛɛni fi nuuŋ yɛ fiee fi fɛŋ mfi wu bɛniiŋ bee bɛ nimɛ fichini yí yibe tɛ be yeŋgi si bɛniiŋ bɛ tiifi bɛniiŋ si ntsɛ wu tsaaŋ kɛmi le ni nuuŋ kɛ. Kimɛrisɛ ki bee gii naa ki nuuŋ nɛɛ yɛɛŋ si nimɛ chi bee nuuŋ. \s Pɔɔ tuu tsakisi yi kii bɛŋgɛ bɛ tɛ̀ ŋiŋgi-i \p \v 16 Ntusɔɔ ntiiti le kiiŋ wi ni dzeti mi le ɛ mi kibere kɛ. Se nuuŋ le, ɛ nɛ dzeti mɔɔ mi le mi ŋ'we kibere, bɛdɛɛni gɛɛ yɛɛŋ lɛ ke nse n'yɔ tɛ n'yɔru wu kintsakisɛ yi niiŋ si kibere. \v 17 Fiee fi ntiiti kii fi ntsakisi yi li fi-i nchɛnu nsiŋ nuuŋ yɛ le ntiitɔɔ bɛ buŋga bu Taa lɛ kɛ. Ntiitɔɔ nuuŋ si kibere lɛ. \v 18 Si bɛniiŋ ŋge tsakisi yi lɛ dze yi bɛniiŋ bɛ li nshɛ yini-i, ŋgii ni ntsakisi yi yɛŋ tɛ. \v 19 Ntiiti ni kifɛ nɛ fii baa bibere nɛ kweŋgi le nɛ kɛmi baa bufii! \v 20 Nɛ chinɛ baa le bɛniiŋ ni be dzeti beŋ nɛ tuu bɛmfa bɛ bee, be jii li be-eŋ, be michi li be-eŋ liwe, be tsakisi yi, be maami beŋ bɛ bibɛnu li lii. \v 21 Ŋkɛmɔɔ nɛɛ le ntee le buya keeti bwɛɛ mi le tɛ tɛ̀ ba fisɛŋ bimbiaambiaabɔ tɛ tɛ̀ fɛ lɛ kɛ! \p Se nuuŋ le ɛ fiee fimu nuuŋ lu fi wi gwenini le ni tsakisi yi kii fi, kɛ ntsakisɔɔ tɛ yi li fiee yɛ fiee li. Mɛɛŋɔ ntiiti fini si kibere. \v 22 Ɛ bɛniiŋ bɛlu nuuŋ bɛ Hiburu, kɛ miɔ tɛ wube wumu. Ɛ be nuuŋ bɛniiŋ bɛ Isɛlɛɛ, kɛ miɔ tɛ wube wumu. Ɛ be nuuŋ bɛniiŋ bɛ li kini ki Abraha-aŋ, kɛ miɔ tɛ wube wumu. \v 23 Ɛ be nuuŋ bɛniiŋ bɛ nindi li Krai li, kɛ mi n'yaaɔ be li fiee yɛ li ŋge. (Ntiitɔɔ fini si wi wu jeti.) Mi ŋiŋgɔɔ mi n'yaa be, mi ŋgɛɛŋ ncha mi n'yaa be, bɛ too baa mi ŋgɔɔkwe-e kiŋga, kwe faaŋ mi li kiŋga-a li kiŋga-a. \v 24 Mi fiɔ muŋwaaŋ li tsaŋ yi Bɛjuu li kiŋga kitiinɛ, be fiaamfiɛ mi mfwa mumkpaŋ bɛse fuki mumkpaŋ le bo mbaanyɛɛ. \v 25 Bɛniiŋ bɛ Lom too baa mi kiŋga kitɛɛtɛ bɛ muŋwaaŋ, bɛniiŋ bamu tomɛ mi bɛ ta kiŋga kimumkpaŋ. Yih yi li dzɔɔ tɛ̀ shaanshɛ bɛ mi kiŋga kitɛɛtɛ, ntsi li dzɔɔ yi nyɔŋa mbo nshi lu. \v 26 Mi ndɛndɔɔ weseeŋ, shɛ niiŋ le dzɔɔ too mi mbo, mbo fɛ ntɛ̀ ŋ'wɛ li tsaŋ yi bɛyi-i, mbo fɛ ntɛ̀ ŋ'wɛ li tsaŋ yi bɛniiŋ beŋ bɛ kwɛɛŋ lɛ, mbo fɛ ntɛ̀ ŋ'wɛ li tsaŋ yi bɛniiŋ bɛ nuuŋ yɛ bɛjuu kɛ-ɛ, mbo fɛ ntɛ̀ ŋ'wɛ li kito-oŋ, mbo fɛ ntɛ̀ ŋkwi-i libuka, mbo fɛ ntɛ̀ ŋkwi-i li dzɔɔ yi nyɔŋa-a, mbo fɛ ntɛ̀ ŋ'wɛ li tsaŋ yi bɛniiŋ bɛ yɛŋgi le be baa bɛŋwaanɛŋ li Krai li. \v 27 Mi ŋiŋgɔɔ nsiiŋ mi nliiŋgi. Mi ntsi kiŋga ŋge nlefu nsiŋ, ntsiiŋ bɛ dzeeŋ fuki mɔɔ dzɔɔ yi nnuuŋ ŋ'woŋ nsiŋ. Mi ntsiɔ kiŋga ŋge fiee fijɛ nsiŋ, ntsiiŋ bɛ mfiee ndu nsiŋ. \v 28 Li ntawu li biee bimu, mi ŋ'we lɛ ntɛ-ɛ lɛkwiiŋ jo chichi kii mbeechɛ wu ŋkɛmi fɛ bintaashɛ bi bɛniiŋ bɛ kimbeenchɛ-ɛ bichu. \v 29 Ɛ wi nuuŋ wɛɛ, kɛ ŋgii ni weeti tɛ. Ɛ wi feti le wi wumu ni feti bubiɛɛ, kɛ yi gii yi sasi mi ŋge. \v 30 Ɛ nuuŋ le ŋkɛmi nɛɛ le ni ntsakisi yi, ni ntsakisi yi nuuŋ li biee bi doonchi le ŋ'weetɔɔ. \v 31 Nyɔ kii le n'yɛŋgi yɛ binsɛɛ kɛ, ɛ yih yi nuuŋ Nyɔ mɔɔ Baa wu Taa Jiso. Mpiaru ni nuuŋ li yi-i mfi kwi ma nsiŋ. \v 32 Tɛ̀ nuuŋ mfi wu ntɛ̀ nuuŋ Damako, ŋgɔmina wu tɛ̀ nuuŋ lɛ Mfɔŋ Arɛta-a lɛkwiiŋ tɛ̀ tee bɛniiŋ kiichi fweeŋ wu mbaŋ wu kitoŋ kilu le be kɔɔ mi. \v 33 Se nuuŋ le bɛniiŋ tɛ̀ dzɔ mi be gɛɛ lɛ ŋkaa li, be buu mi lɛ fwii wu mba-aŋ be shiiki mi lɛkuuŋ, nse ndimɛ li tsaŋ yee li. \c 12 \s Biee si bifiee bɛ biee bi Taa tɛ̀ doonchɛ li Pɔɔ li \p \v 1 Ŋgii nɛɛ ni ntsakisi yi ŋgiiŋgi bu limfwe-e mɔɔ nuuŋ le mbeŋ nuuŋ yɛ lu kɛ. Ŋgii ŋgɛɛŋ limfwe li biee si bifiee mɔɔ biee bi lɛ munyiikɔɔ bi Taa tɛ̀ doonchi li mi-i. \v 2 Ŋkiiɔ wi wu Krai wumu wu Nyɔ tɛ̀ chofi yɛɛ bɛ wu ka kwɛɛŋ wu liboo wu biji bitɛɛtu.\f + \fr 12:2 \fr*\ft Bɛjuu ti beenchi le liboo nuuŋ biji bitɛɛtu.\ft*\f* Bɛŋ yaa biya yoofi ntsɔ binɛɛ si fi tɛ̀ ka. (Dɛɛŋ tɛ̀ yɛɛ fe bɛ yi, kɛ yi nsiŋ le-e, ŋkii yɛ kɛ. Ɛ Nyɔ kwaa yi kii.) \v 3 Ŋ'wɛkɔɔ le ntuu mbiinɛ ŋkɛɛ wi wu wɛɛ, (dɛɛŋ tɛ̀ yɛɛ fe bɛ yi, kɛ yi nsiŋ le-e, ŋkii yɛ kɛ. Ɛ Nyɔ kwaa yi kii.) \v 4 Nyɔ tɛ̀ chofi wu yi yɛɛ bɛ wu kintsii ki kinɛɛtinɛ ki Nyɔ-ɔ, woo biee fe bi nuuŋ mɔɔ wi tɛ tee kɛ. Biee biɛɛ se nuuŋ biee bi bɛ mɛɛŋ ki nyɛ kɛ buŋga li wiwoŋ le ni tiiti kɛ. \v 5 Ɛ wi si wɛɛ wu nnuuŋ ni ntsakisi yi kii wu. Nnuuŋ ntɛ ntsaaki yi kii yi yɛŋ kɛ, fuki le ni ntsakisi yi kii kimbiaambiaabɔ keŋ nsiŋ kɛ. \v 6 Ɛ fi nuuŋ le ŋ'wɛki le ni ntsakisi yi kii yi yɛŋ, kɛ nnuuŋ yɛ kibere kɛ, kifɛ fiee fi ntiiti nuuŋ chɛɛŋ. Se nuuŋ le mi mfaaŋɔ mfɛru fiɛɛ fiee, le kiiŋ wi wumu dza ni beechi chichi kii mi yɛki fiee fi ŋiŋgi li yi yɛŋ bɛ fi wuki li mi-i kɛ. \p \v 7 Se nuuŋ le, le fi fɛ le kiiŋ ni ndza ni ntsakisi yi yɛŋ ŋge kii biee bi tɛɛmi bi Nyɔ tɛ doonchɛ li mi-i bini, tɛ̀ tuumi ŋwaani biaŋ yimi yi tɛ̀ beemɛ mi. Biaŋ yini tɛ̀ nuuŋ nchindaa wu Sataŋ wu tɛ̀ ŋwɛɛ bɛ mi, le kiiŋ ni naa ndza ni ntsakisi yi yɛŋ ŋge kɛ. \v 8 Ntɛ̀ nlɛkɛ li Nyɔ-ɔ li Taa li kii fiee filu kiŋga kitɛɛtɛ nlɛki le tsaaki nɛɛ fiee filu li mi-i. \v 9 Se nuuŋ le, tɛ̀ tuu li mi-i le, “Mfiɛ wɛŋ wu mi mfi wɛ lu kɔchɔɔ li wɛ-ɛ, kifɛ buŋga bweŋ ti nindi li wi-i, bu gɛɛŋ bu mɛɛshi mfi wu weeti.” Bɛdɛɛni ŋ'wukɔɔ bujɔŋ ntuu ntsakisi yi kii kimbiaambiaabɔ keŋ yɛki tɛ, ke se buŋga bu Krai ni bu nindi li yi yɛŋ. \v 10 Fi se tuu fi nuuŋ le ŋ'wuki bujɔŋ bɛ kimbiaambiaabɔ keŋ mɔɔ bɛgaashɛ bɛ bɛniiŋ gaashi mi mɔɔ bɛŋgɛ bɛ ŋiŋgi mɔɔ bikaa bi bɛniiŋ biindi lɛ mi-i jiŋ bɛ bɛŋgɛ bɛ biki mi kii Krai. Ŋ'wuki bujɔŋ lɛ kifɛ mfi wu ŋ'weeti, wɛɛ mfi wu nti mbɛɛ ntɛɛmi bɔ. \s Ŋgeeŋ yi Pɔɔ tɛ̀ kɛmi li kintaashɛ // ki bɛniiŋ bɛ kimbeenchɛ-ɛ ki Kɔrɛŋ \p \v 11 Mi ndzaɔ mi nto kibere! Se nuuŋ le ɛ beŋ nɛ fɛ mi nse nto lɛ. Ɛ beŋ nɛ bee nɛ kɛmi le nɛ doonchɛ wi wu nuuŋ mi. Mɔɔ nuuŋ si mɛɛŋ ki mbo kɛ fiee kɛ lɛ, fi nuuŋ yɛ le bɛniiŋ bɛ teenyi yi yibe le bɛkuba bɛ bɔɔŋ bɛ nto-oŋ bɛ Jiso baa kuu be yɛki mi kɛ. \v 12 Biee bi doonchi buŋga bu Nyɔ-ɔ bɛ biee bi koofiyi mɔɔ biee bi kimfimɛ wondini biɛɛ nuuŋ ɛ ntɛ̀ ŋkaŋ shéŋ ŋge nse mbɛ lɛ be-eŋ lɛnti. Bini se nuuŋ bɛŋkiki bɛ doonchi wi wu nuuŋ chɛɛŋ chɛɛŋ wu ŋwanɛ ntoŋ wu Krai. \v 13 Fiee fi ntɛ̀ mfeti li bintaashɛ bi bɛniiŋ bɛ kimbeenchɛ-ɛ bimu nshiiŋ beŋ, fuki le nti mɛɛŋ ki ŋgɛɛ kɛ bɛntɛ li yih yinɛ-ɛ le nɛ ni nɛ fii mi kɛ nuuŋ la? Feeki yɛɛŋ mi bubiɛɛ mbweŋ li fiɛɛ li! \p \v 14 Wuuŋ mi, wu nachɔɔ le mbɛ lɛ be-eŋ kiŋga kitɛɛtɛ. Nnuuŋ ntɛ̀ mbɛ bɛ bɛntɛ bamu lɛ be-eŋ kɛ, kifɛ ŋ'wɛki yɛ biee binɛ kɛ. Ŋ'wɛki nuuŋ beŋ. Ŋ'wɛki nuuŋ beŋ kifɛ ɛ bɔɔŋ bɛ kɛmi le be ni kichi biee li bɛtee bɛ bee bɛ bɛni bɛ bee kɛ. Ɛ bɛte bɔɔŋ bɛ bɛni bɔɔŋ bɛ ti kichi biee li bɔɔŋ bɛ bee. \v 15 Ŋgii ni ŋ'wuki bujɔŋ ŋge le mbiifi fiee fichu fi ŋkɛmi li be-eŋ bɛ le nyɛ mɔɔ yi yɛŋ kii beŋ. Ŋkɔŋgisi beŋ ŋge, ɛ ŋkɔŋgisi beŋ ŋge nɛ tuu nɛ ni nɛ kɔŋgisi mi niiŋ ni? \v 16 Nɛ ŋɛŋ baa chɛɛŋ le nti mɛɛŋ ki ŋgɛɛ kɛ bɛntɛ li be-eŋ kɛ. Se nuuŋ le bɛniiŋ tiiti baa le ntɛ̀ wɛɛndi yɛŋgi bɛ beŋ. \v 17 Kɛ le wi wumu li bɛniiŋ bɛ ntɛ̀ ntoŋ lɛ be-eŋ tɛ̀ yɛɛŋ bɛ beŋ li bukooŋ bweŋ ni? \v 18 Ntɛ̀ nlɛkɛ Taato le bɛ lɛ be-eŋ, ntuu ntoŋ ŋwaanɛŋ wusɛŋ wɛ le bee wu bɛ. Taato tɛ̀ yɛɛŋ bɛ beŋ mfi wu tɛ̀ bɛɛ ni? Tɛɛ wu ti mɛɛŋ ki fɛ kɛ biee li mbeechɛ mumkpaŋ tɛ deŋgi kikaa kimumkpaŋ ni? \p \v 19 Semukɛ nɛ beechi baa le si tɛ ba baa tɛ yeti ni nuuŋ le tɛ wɛki baa le tɛ baŋgɛ bimfimu bisɛŋ li be-eŋ limfwe. Tɛ yeti si bɛniiŋ bɛ Krai Nyɔ limfwe. Nsáŋ yisɛŋ yi shéŋ, fiee fichu fi tɛ feti li be-eŋ nuuŋ le fi fɛ beŋ nɛ ni nɛ kuu bu ko. \v 20 Nchɛndɔɔ le nnuuŋ ndza mbɛ ŋɛŋ beŋ nɛ nuuŋ yɛ si ŋkɔŋgisi le nɛ ni nɛ nuuŋ kɛ, nɛ tuu nɛ ŋɛŋ nuuŋ yɛ si nɛ kɔŋgisi le ni nuuŋ kɛ. Nchɛndɔɔ le nnuuŋ ndza mbɛ ŋɛŋgɛ si bɛniiŋ tsuki ntsooŋ, be yɛɛti shéŋ, be kɛmi shéŋ yi tsoo, be dii kii bimfimu bi bee, be bifisi mɛŋkooŋ mɛ bɛniiŋ lɛ, be fiɛti bimfiɛ, be yookisi yi li yee li, be ntaaki. \v 21 Nchɛndɔɔ le ke fɛ mi ntuu mi mbɛ, Nyɔ yɛŋ fɛ buya ni bu keeti mi, bɛ le ŋgii ni nuuŋ li nshiiŋ li kii bɛniiŋ bɛ tuu be feti bibifi si nyɛŋ bɛ ntsɛ wu njɛkwiiŋ, mɔɔ nyɛŋ yi bukwɛɛ be mɛɛŋ saa lu ki chinɛ kɛ. \c 13 \s Pɔɔ tee li bɛniiŋ bɛ tɛ feti biee bibifi le be ni be dzeti mfi \p \v 1 Kini kɛɛ kiŋga keŋ kitɛɛtɛ ki ŋgii mbɛ lɛ be-eŋ. Kiŋwaati ki Nyɔ tiiti le, \q1 “Ɛ bɛ sɔɔmi wi, kɛ bɛ gii bɛ waaŋ bɛniiŋ bɛfɛ kɛ bɛtɛɛtu, \q1 be se leŋ lɛ nsa wulu-u lɛjiŋ.” \p \v 2 Tɛ̀ nuuŋ mfi wu ntɛ̀ mbɛ lɛ be-eŋ, li mbɛ wɛŋ wu kiŋga kifɛ-ɛ, ntɛ̀ ntee li bɛniiŋ bɛ tɛ̀ tsiiŋ ntsɛ wu bibifi le, be ni be dzeti mfi. Ntɛ̀ ntuu ntiiti li bee dɛɛni mɔɔ li bɛniiŋ bɛchu mɔɔ si ntɛ̀ nuuŋ yɛ lɛ benɛ lii kɛ le nɛ dzɔɔ mfi, kifɛ mfi wu ŋgii ntuu mbɛ nuuŋ ntɛ̀ ŋkɔɔ nshiiŋ bɛ wi kɛ dududu. \v 3 Si nɛ wɛki le mfɛ fiee fi doonchi le ɛ Krai wu tee li be-eŋ kɛti li mi-i, kɛ ŋgii mfɛ. Numi yɛ le mi wɛ wɛɛ le nyɛ ŋgɛ li be-eŋ kɛ. Ŋkɛmɔɔ buŋga lɛ be-eŋ lɛnti. \v 4 Fi fiɛɛ chɛɛŋ le bɛ tɛ̀ taaŋ wu li kintaaŋ li wɔɔ. Se nuuŋ le dɛɛni wɛ lu li buŋga bu Nyɔ-ɔ. Si tɛ taashɛ baa bɛ wu tɛ weeti baa si tɛ weeti. Se nuuŋ le li buŋga bu Nyɔ-ɔ tɛ gii tɛ ni tɛ tsiiŋ bɛ wu tɛ nindi li be-eŋ. \p \v 5 Bichɛ yɛɛŋ yi yinɛ nɛ ŋɛŋgɛ laa nɛ baa li kimbeenchɛ le. Mɔnɛ yɛɛŋ yih yinɛ. Nɛ ŋiŋgi yɛ le Jiso Krai wɛ li be-eŋ kɛ ni? Gbɛŋgɔɔ nuuŋ bɛ beŋ, ɛ fi nuuŋ yɛ le nɛ mɔŋ baa yi yinɛ nɛ ŋɛŋ le nɛ we baa dududu kɛ. \v 6 Mgbɛŋgɔɔ ŋkii le nɛ gii nɛ ŋɛŋ le nɛ mɛɛŋ baa ki we-e kɛ. \v 7 Tɛ lɛki baa li Nyɔ-ɔ le kiiŋ nɛ ni dza nɛ fɛ fiee fuki fi shaaŋ nsiŋ kɛ. Tɛ wɛki yɛ le bɛniiŋ ni be ŋiŋgi le tɛ yaa baa mɔnchɛ wulu kɛ. Se nuuŋ le tɛ lɛki li Nyɔ-ɔ nuuŋ le nɛ ni nɛ feti tɛ nuuŋ fiee fi shaaŋ mɔɔ si tɛ shiiŋ tɛ nuuŋ kɛɛ tɛ we baa kituŋ mɔnchɛ wulu. \v 8 Nuuŋ tɛ tɛ̀ fɛ fiee fi banini chɛɛŋ kɛ. Tɛ nuuŋ tɛ fɛ nuuŋ nɛɛ fi teendi chɛɛŋ. \v 9 Bɛɛ ɛ nuuŋ mfi wu tɛ biɛŋgi nɛ tɛɛmi, tɛ wuki bujɔŋ ŋge. Tɛ lɛki li Nyɔ yisɛŋ nuuŋ le nɛ ko nɛ gɛɛŋ nɛ mɛɛshi. \v 10 Fiɛɛ fiee fi ntsɛki biee bini li be-eŋ mmɛɛŋ nse mbɛ, le ke mfi wu mi mbɛ, ntɛ̀ ntuu le dzɔɔ buŋga bu Taa nyɛ mi le ni nlochi bɛ beŋ kɛ. Buŋga buni nuuŋ bu wu nyɛ le gwaŋ beŋ lu, nuuŋ yɛ le nshaanshɛ beŋ lu kɛ. \s N'yɛɛshɛ wu Pɔɔ wu kimɛrisɛ \p \v 11 Limɛrisɛ bɛŋwaanɛŋ, n'yɛɛshɔɔ beŋ le bɛ shɛ baa. Nɛ nachɛ yih yinɛ, nɛ woo ntifi yɛŋ, nɛ ni nɛ nuuŋ li fiee fimumkpaŋ, nɛ ni nɛ tsiiŋ li mbɛɛŋgii li, bɛdɛɛni Nyɔ yi kiŋkɔŋgisɛ bɛ mbɛɛŋgii ni yi nuuŋ bɛ beŋ. \v 12 Yɛsi yɛɛŋ yih yinɛ, nɛ kokɛ bɛ kokinɛ wu bɛniiŋ bɛ Nyɔ-ɔ. \v 13 Bɛniiŋ bɛ nuuŋ bɛ Nyɔ-ɔ bɛchu yɛɛshi baa beŋ. \v 14 Shéŋ yi dzeeŋ yi Taa Jiso Krai, bɛ kiŋkɔŋgisɛ ki Nyɔ-ɔ, mɔɔ kintaashɛ ki Fiana yi Waaŋ lɛ ni bi nuuŋ bɛ beŋ bɛchu.