\id 1TH - Sari \ide UTF-8 \h 1 Tɛsalonika \toc1 Kiŋwaati ki ŋkosi ki Pɔɔ tɛ̀ tsɛɛ li kintaashɛ ki Tɛsalonika-a \toc2 1 Tɛsalonika \toc3 1Tɛ \mt2 Kiŋwaati ki ŋkosi ki Pɔɔ tɛ̀ tsɛɛ li kintaashɛ ki \mt1 Tɛsalonika-a \imt1 Fiee fi nuuŋ lɛ Kiŋwaati ki Tɛsalonika-a ki ŋkosi kini \ip Tɛsalonya tɛ nuuŋ kitoŋ kimu lɛ kimbɛ ki Masadonya lɛ Pɔɔ tɛ̀ bɛchi kintaashɛ ki bɛniiŋ bɛ kimbeenchɛ-ɛ. Fi tɛ mɛɛŋ ki ŋɔɔnɛ kɛ si kintaashɛ kini tɛ bɛchi kɛ, Bɛjuu tuu be bɛchi be baanini Pɔɔ be fuumi kimi bɛ wu. Pɔɔ tuu tsɛɛ kiŋwaati ki ŋkosi kini li bɛniiŋ bɛ Krai bɛ Tɛsalonya le kaŋgi shéŋ yibe, fɛ be ni be lemi be tɛɛmi. \iot Bikoo bi biee bi lɛ Kiŋwaati kini-i \io1 1:1 Mbɛɛchɛ \io1 1:2–3:13 Pɔɔ woo bujɔŋ tuu pia bɛniiŋ bɛ kimbeenchɛ-ɛ \io1 4:1-12 Ntiifɛ kii ntsɛ wu bɛniiŋ bɛ nuuŋ bɛ Krai \io1 4:13–5:11 Ntiifɛ kii si Krai gii naa kaari bɛ \io1 5:12-22 Ntiifɛ wu kimɛrisɛ \io1 5:23-28 Kimɛrisɛ \c 1 \p \v 1 Ɛ mi Pɔɔ, miɔ tɛɛ Silas mɔɔ Timɔti. Ntsɛkɔɔ kiŋwaati kini li kintaashɛ ki bɛniiŋ bɛ kimbeenchɛ-ɛ ki li kitoŋ ki Tɛsalonika-a ki taashɛ ki nuuŋ bɛ Nyɔ Baa wusɛŋ mɔɔ Taa Jiso Krai. \p Nyɔ doonchɛ beŋ shéŋ yi dzeeŋ, yi tuu nyɛ beŋ mbɛɛŋgii. \fig Kitoŋ ki Tɛsalonika|alt="The City of Thessalonians" src="hk00371c.tif" size="span" copy="Horace Knowles" ref="1:1"\fig* \s Pɔɔ nyɛ kiyɔɔni li Nyɔ-ɔ li kintaashɛ // ki bɛniiŋ bɛ kimbeenchɛ-ɛ ki Tɛsalonika \p \v 2 Tɛ shiiŋ tɛ nyɛɛ kiyɔɔni li Nyɔ-ɔ mfi kwi kii beŋ bɛchu, tɛ teenyi beŋ bɛchu mfi kwi li nlɛkɛ li Nyɔ-ɔ wusɛŋ. \v 3 Mfi wu tɛ nuuŋ limfwe li Nyɔ Baa wusɛŋ, tɛ kiimi kiŋge kinɛ ki buti li shéŋ yi nɛ gɛɛ li Krai li bɛ nimɛ chinɛ chi buti li kiŋkɔŋgisɛ kinɛ-ɛ mɔɔ shéŋ yi nɛ kɛndi yi buti li mbichɛ wu nɛ bichi limfwe li Taa wu tɛɛbeŋ wu Jiso Krai. \p \v 4 Bɛŋwaanɛŋ bɛsɛŋ bɛ Nyɔ kɔŋgisi, tɛ kii baa le Nyɔ tsaa yɛ beŋ. \v 5 Tɛ kii baa lɛ kifɛ ntoŋ wu dzeeŋ wu tɛ tɛ̀ bɛ bɛ wu lɛ be-eŋ tɛ̀ nuuŋ yɛ bɛ n'yɔru kwaa kɛ. Wu tɛ̀ bɛ tɛ bɛ buŋga bu dzɛti li tsaŋ yi Fiana yi Waaŋ li, tɛ se gbɛŋgi baa tɛ kii le ntoŋ wulu nuuŋ chɛɛŋ. Nɛ kii baa ŋwaani bɛniiŋ bɛ tɛ tɛ̀ nuuŋ mfi wu tɛ tɛ̀ tsiiŋ lɛ be-eŋ lɛnti kii beŋ. \v 6 Nɛ tɛ̀ biki dzé yisɛŋ mɔɔ yi Taa kifɛ nɛ tɛ̀ fii ntoŋ wulu bɛ kinɛɛtinɛ ki dzɛti li tsaŋ yi Fiana yi Waaŋ li mɔɔ nuuŋ si nɛ tɛ̀ nuuŋ li ŋgɛ wu nyɔŋa-a lɛ. \v 7 Bɛdɛɛni nɛ se to bɛniiŋ bɛ kimbeenchɛ-ɛ bɛ bɛniiŋ bɛchu bɛ lɛ kimbɛ ki Masadonyaa mɔɔ ki Akeya nuuŋ be ni be biki dzé yibe. \v 8 Ntiiti fini kifɛ ɛ jɛ yi Taa kwaa yi bo li be-eŋ yi dɛndɛ kimbɛ ki Masadonya bɛ ki Akeya kɛ. Ntoŋ wu kii shéŋ yinɛ yi nɛ gɛɛ li Nyɔ-ɔ dɛndɔɔ tɛ li bintsii bichu-u. Fi se fiɛɛ le, tɛ kɛmi yɛ le tɛ tuu tɛ ni tɛ tiiti fiee fi fimu kɛ. \v 9 Nɛ ni nɛ kii le bɛniiŋ bɛlu kibɛɛ tiiti baa kii si nɛ tɛ̀ fii bee lɛ be-eŋ lɛnti, mɔɔ si nɛ tɛ̀ chinɛ munyɔkinɛ nɛ to bɛ Nyɔ le nɛ ni nɛ nindi li Nyɔ yi chɛɛŋ yi kɛmi ntsɛ-ɛ. \v 10 Be tiiti tɛ si nɛ tɛŋgi Ŋwani wu gii naa dza liboo bɛ. Ŋwani wuni nuuŋ ɛ wu wu tɛ buu li kwe-e, ɛ Jiso wu busi tɛɛbeŋ li tsaŋ yi sheŋ yi Nyɔ yi fuuti yi gii naa doonchɛ li bɛniiŋ li. \c 2 \s Pɔɔ tee kii nimɛ chee chi Tɛsalonika \p \v 1 Bɛŋwaanɛŋ bɛsɛŋ, beŋ kibɛɛ nɛ kii baa le ŋka wu tɛ tɛ̀ la lɛ be-eŋ ti mɛɛŋ ki la kɛ li yee li kɛ. \v 2 Mɔɔ nuuŋ si nɛ kii si bɛniiŋ tɛ̀ nyɛ ŋgɛ li bee li be ŋwɛɛ bɛ bee li kitoŋ ki Filipi-i, tɛ tɛ̀ kaŋ nɛɛ shéŋ li buŋga bu Nyɔ yisɛŋ le tɛ tifi ntoŋ wu dzeeŋ wu kii Nyɔ li be-eŋ mɔɔ nuuŋ si bɛniiŋ gii be baŋgi bee ŋge lɛ. \v 3 Ntoŋ wu tɛ tɛ̀ fenjisi tɛ lɛki beŋ lu tɛ̀ nuuŋ yɛ wu bifi kɛ tɛ tɛ̀ fenjisi yɛ bɛ mbeechɛ wu bifi kɛ, kɛ le tɛ tɛ̀ wɛki le tɛ yɛɛŋ bɛ beŋ kɛ. \v 4 Se nuuŋ le, si Nyɔ tɛ̀ ŋɛŋ le tɛ kɔchɛ baa bɛniiŋ bɛ yi nuuŋ yi nyɛ ntoŋ wu dzeeŋ wuni li tsaŋ yi bee lɛ, tɛ se fenjisi baa, tɛ fenjisi yɛ nuuŋ le tɛ yooki bɛniiŋ kɛ. Tɛ fenjisi baa nuuŋ le tɛ yooki Nyɔ yi tɛɛti shéŋ yisɛŋ. \v 5 Si nɛ kii, fi nuuŋ le tɛ ti mɛɛŋ saa kɛ le tɛ bɛ bɛ jɛ́ yi n'yɛŋu, kɛ le tɛ tɛɛki fiee fɛ lii le tɛ se ji fiee li tsaŋ yinɛ-ɛ kɛ. Fini nuuŋ fiee fi Nyɔ lemi bee lɛjiŋ fi-i bee. \v 6 Tɛ tɛ̀ geendi yɛ le tɛ kɛmɛ mpiaru li wi-i, kɛ wu buti li be-eŋ, kɛ li bɛniiŋ bamu kɛ. Mɔɔ nuuŋ si tɛ nuuŋ kintsii kisɛŋ si bɔɔŋ bɛ nto-oŋ bɛ Krai lɛ le tɛ ni tɛ biiti biee le nɛ ni nɛ feti li bee li. \v 7 Tɛ tɛ̀ nuuŋ fisɛŋ nyɛɛkii lɛ beŋ lɛnti si ni bɔɔŋ ti bichi lɛ bɔɔŋ bee li. \v 8 Le fi nuuŋ lɛ, tɛ se dzɔ beŋ libwiŋ bujɔŋ bɛ kiŋkɔŋgisɛ, tɛ tɛ̀ mɛɛŋ ki nyɛ kɛ beŋ nuuŋ ntoŋ wu dzeeŋ wu Nyɔ kwaa kɛ, tɛ tɛ̀ nyɛ tɛ yi yisɛŋ li be-eŋ lɛ kifɛ nɛ tɛ to nuuŋ shéŋ yisɛŋ ŋge. \p \v 9 Bɛŋwaanɛŋ bɛsɛŋ, mɔɔ nɛ kiimi baa tɛ nimɛ chisɛŋ bɛ kiyubɛ kisɛŋ. Tɛ tɛ̀ nindi butuu mɔɔ fɛnshaaŋ le kiiŋ tɛ ni gɛɛ bɛntɛ li wi wumu li be-eŋ, tɛ tɛ̀ fenjisi ntoŋ wu dzeeŋ wu wu Nyɔ li be-eŋ. \v 10 Beŋ kibɛɛ mɔɔ nuuŋ Nyɔ nuuŋ nɛ leŋ lɛjiŋ lɛ nsa wusɛ-ɛŋ le ntsɛ wusɛŋ lɛ beŋ bɛniiŋ bɛ kimbeenchɛ-ɛ tɛ̀ nuuŋ wu wuuti wu nuuŋ tɛ tsaaŋ wu tɛ̀le kɛmi yɛ findzɔŋ fimu kɛ. \v 11 Nɛ kii baa tɛ tɛ tɛ̀ feti bɛ beŋ si te bɔɔŋ ti shiiŋ feti bɛ bɔɔŋ bee lɛ. \v 12 Tɛ tɛ̀ kaŋgisi shéŋ yinɛ, tɛ yokisi beŋ, tɛ teendi le nɛ ni nɛ tsiiŋ ntsɛ wu Nyɔ wɛki. Ɛ Nyɔ yi teenyi beŋ le nɛ lɛ li bumfɔŋ bu yi-i bɛ bunɔŋa bwee. \p \v 13 Tɛ shiiŋ tɛ nyɛɛ kiyɔɔni li Nyɔ-ɔ kii fini le mfi wu tɛ tɛ̀ bɛ bɛ jɛ yi Nyɔ li be-eŋ, nɛ tɛ fi jɛ yilu si yi gbɛŋgi yi nuuŋ le ɛ jɛ yi Nyɔ yi nuuŋ yɛ si jɛ yi wi kɛ. Ɛ yi yi se nindi li yi yinɛ, beŋ bɛ nuuŋ bɛniiŋ bɛ kimbeenchɛ-ɛ. \v 14 Nɛ kii baa bɛŋwaanɛŋ bɛsɛŋ le fiee fi tɛ̀ kɛti bɛ bintaashɛ bi bɛniiŋ bɛ kimbeenchɛ-ɛ bi Nyɔ-ɔ bi tɛ̀ biki Krai Jiso lɛ kimbɛ ki Judiya fi tɛ̀ ka tɛ bɛ beŋ. Nɛ se tuu nɛ ŋɛŋ tɛ bɛŋgɛ li tsaŋ yi bɛniiŋ bɛnɛ bɛ kwɛɛŋ lɛ nɛɛ si be tɛ̀ ŋɛŋ tɛ li tsaŋ yi bɛniiŋ bɛ bee bɛ nuuŋ Bɛjuu. \v 15 Bɛjuu bani nuuŋ bɛniiŋ bɛ tɛ̀ wo Taa Jiso. Ɛ nɛɛ be bɛ tɛ̀ woyi bɛntomfɔŋ bɛ Nyɔ-ɔ. Ɛ be bɛ tɛ̀ kooŋ bɛ bee lɛ be. Be feti lɛ Nyɔ tɛ woo bujɔŋ bɛ be kɛ. Be baanini tɛ bɛniiŋ bɛchu bu baaninɛ, \v 16 si be tɛ̀ baŋgi dze li bee li le tɛ tee kɛ li bɛniiŋ bɛ nuuŋ yɛ Bɛjuu kɛ le be bo lu kɛ lɛ. Be feti lɛ mfikwi bibifi bi bee se yɛndi bi yɛki. Sheŋ yi Nyɔ yi fuuti se bɛ yɛ kituŋ li bee dɛɛni. \s Pɔɔ bɛchi kɛmi ŋgeeŋ le tuu ŋɛŋ bɛniiŋ // bɛ kimbeenchɛ-ɛ bɛ Tɛsalonya-a \p \v 17 Bɛŋwaanɛŋ bɛsɛŋ, si tɛ̀ tuu tɛ̀ gatɛ, tɛ gwenɛ baa ŋge tɛ kɛmi geeŋ le bee nuuŋ tɛ ŋɛŋ beŋ bɛ lii mɔɔ nuuŋ si fi mɛɛŋ fiɛɛ ki ŋɔɔnɛ kɛ si tɛ̀ tuu tɛ̀ gatɛ lɛ kɛ. Tɛ gatɛ baa nuuŋ bɛ lii kwaa. Tɛ mɛɛŋ ki gatɛ kɛ bɛ shéŋ kɛ. \v 18 Tɛ wɛki baa le tɛ kaari tɛ bɛ lɛ be-eŋ. Mi wu Pɔɔ kibɛɛ mi ŋgwɛnɔɔ li kiŋga-a li kiŋga-a, se nuuŋ le, Sataŋ se baŋgɔɔ nɛɛ bee. \v 19 Tɛ kɛmi baa ŋgeeŋ lɛ kifɛ fiee fi tɛ nuuŋ tɛ ni tɛ bichi limfwe li fi-i, dɛɛŋ mɔɔ bujɔŋ busɛŋ, bɛ kifɔ kisɛŋ ki tɛ gii tɛ ni tɛ tsakisi yi lu limfwe li Taa wusɛŋ wu Jiso mfi wuu tuu wu kaari wu bɛ tuu nuuŋ la? Ɛ nɛɛ beŋ ni? \v 20 Ɛ beŋ bɛ nuuŋ bunɔŋa busɛŋ bɛ kinɛɛtinɛ kisɛŋ. \c 3 \p \v 1 Bɛdɛɛni tɛ tɛ̀ ŋɛŋ le fi yaa fiɛɛ numu bɛ beŋ nsiŋ lɛ, tɛ cho ntaŋ le tɛ shɛ lɛjiŋ Atɛŋ bee bɛ mbiiŋ, \v 2 tɛ se toŋ Timɔti wu ŋwaani wusɛŋ wu tɛɛ be nindi li Nyɔ-ɔ li mfenjisɛ ntoŋ wu dzeeŋ wu kii Krai. Tɛ tɛ̀ toŋ wu le bɛ leeki beŋ li kimbeenchɛ kisɛ-ɛŋ bujɔŋ, tuu tifi beŋ, \v 3 le kiiŋ bɛŋgɛ ŋwaani bani ni bɛ be sɛɛsɛ wi wumu li be-eŋ kɛ. Beŋ kibɛɛ nɛ kii baa bujɔŋ le bɛŋgɛ baa nuuŋ fiee fisɛŋ. \v 4 Nɛ kii baa le mfi wu tɛ tɛ̀ nuuŋ bɛ beŋ, tɛ tɛ̀ kɔɔ tɛ tee beŋ mfi mɛɛŋ le tɛ gii tɛ ni tɛ ŋiŋgi bɛŋgɛ. Ɛ nɛɛ lɛ si fi ka fiɛɛ lɛ, nɛ kii. \v 5 Ɛ fi fi tɛ̀ fɛ se ŋɛŋ le fi yaa fiɛɛ, nse ntoŋ Timɔti le ŋkɛɛ si kimbeenchɛ kinɛ nuuŋ, kifɛ ntɛ̀ nchɛndi le semukɛ wi wu ti mɔnchi bɛniiŋ wɛ mɔnchɔɔ beŋ kituŋ wu fɛ nimɛ chichu chi tɛ niŋ li be-eŋ chi to chi yee. \s Timɔti kaari bɛ ntoŋ wu kii // kimbeenchɛ ki bɛniiŋ bɛ Tɛsalonya \p \v 6 Se nuuŋ le, dɛɛni yaa ɛ Timɔti bɛ kituŋ lɛ be-eŋ wu kaari wu to lijiŋ lɛ bee li, wu tee ntoŋ wu dzeeŋ wu kii shéŋ yi nɛ gɛɛ li Krai li bɛ si nɛ doonchi baa kiŋkɔŋgisɛ li bɛniiŋ li. Wu teeɔ tɛ si nɛ kiimi baa bee bujɔŋ nɛ tuu nɛ kɔŋgisi le nɛ ŋɛŋ bee nɛɛ si tɛ kɛmi tɛ kɔŋgisɛ le tɛ ŋɛŋ beŋ lɛ. \v 7 Kii fini, bɛŋwaanɛŋ bɛsɛŋ, li ntɔnyɛ bɛ bɛŋgɛ bɛ tɛ kɛmi, shéŋ dendi yɛɛ bee kii beŋ ŋge kii shéŋ yi nɛ gɛɛ li Krai li. \v 8 Tɛ yindɛ baa dɛɛni kifɛ nɛ lemi baa nɛ tɛɛmi bɛ Taa. \v 9 Bɛdɛɛni, tɛ nyɛɛ baa kiyɔɔni li Nyɔ-ɔ ŋge kii beŋ. Tɛ nyɛɛ baa kiyɔɔni li Nyɔ-ɔ kii bujɔŋ bu tɛ wuki limfwe li yi-i kii beŋ. \v 10 Tɛ lɛki baa li Nyɔ-ɔ mkpaaŋ butuu bɛ fɛnshaaŋ laa lii yisɛŋ nuuŋ yi tuu yi bikɛ bɛ yinɛ tɛ se nyɛ beŋ fiee fi mɛɛŋ fi fuki li kimbeenchɛ kinɛ-ɛ le. \p \v 11 Tɛ lɛki baa li Nyɔ-ɔ yi nuuŋ Nyɔ mɔɔ Baa wusɛŋ kibɛɛ bɛ Taa wu tɛɛbeŋ wu Jiso le gwiyɛ dze tɛ bɛ lɛ be-eŋ. \v 12 Tɛ lɛki baa li Nyɔ-ɔ le Taa fɛ le kiŋkɔŋgisɛ kinɛ ko ki gɛɛŋ limfwe nɛ ni nɛ kɔŋgisi yí yinɛ bɛ bɛniiŋ bɛchu nɛɛ si tɛ kɔŋgisi beŋ lɛ. \v 13 Tɛ lɛki baa li Nyɔ-ɔ lɛ, le yi fɛ shéŋ yinɛ ni yi tɛɛmi, le ke nɛ ni nɛ nuuŋ findzɔŋ nsiŋ, nɛ wuuti li Nyɔ Baa wusɛŋ limfwe mfi wu Taa wu tɛɛbeŋ wu Jiso gii ni bɛɛ bɛ bɛniiŋ bɛchu bɛ nuuŋ bee. \c 4 \s Ntsɛ wu Nyɔ kɔŋgisi \p \v 1 Li mɛrisɛ-ɛ, bɛŋwaanɛŋ bɛsɛŋ tɛ lɛki baa beŋ tɛ suŋgi bɔ si bɛniiŋ bɛ taashɛ li Taa Jiso-o, le si nɛ tɛ̀ laanchɛ li bee li si nɛ kɛmi le nɛ ni nɛ tsiiŋ si Nyɔ kɔŋgisi lɛ, ɛ nɛɛ lɛ si nɛ tsiiŋ baa dɛɛni lɛ, nɛ feti yɛɛŋ nɛɛ lɛ nɛ giiŋgi bu limfwe-e. \v 2 Nɛ kii baa ntifi yi tɛ tɛ̀ nyɛ li be-eŋ li buŋga bu Taa Jiso-o. \v 3 Fiee fi Nyɔ kɔŋgisi nuuŋ le nɛ ni nɛ nuuŋ waaŋ. Kiiŋ nɛ ni nɛ lɛti bukwɛɛ kɛ. \v 4 Wi mumkpaŋ mumkpaŋ li be-eŋ kɛmi le ni kii ŋkɛmɛ yi yee lɛ dze yi wuuti-i tuu kɛmi ŋguŋu.\f + \fr 4:4 \fr*\ft Dɛɛŋ le, “Wi mumkpaŋ mumkpaŋ li beŋ kɛmi le ni kii ŋkɛmɛ kwɛsi lɛ dze yi wuuti, tuu kɛmi ŋguŋu.”\ft*\f* \v 5 Kiiŋ yi yi wi ni yi yuusi, yi mwaki, si yi wi wu kitoŋ wu ti kii yɛ mɔɔ Nyɔ kɛ. \v 6 Kiiŋ wi ni fɛ bubiɛɛ kɛ, kɛ le fiibɛ bɛ ŋwaani li nsa wuni-i kɛ. Tɛ tɛ̀ tee li be-eŋ tɛ̀ chiinsɛ mɛɛŋ lindɛɛri le Taa gii lɔŋ ŋgɛ li bɛniiŋ bɛ feti biee bini bichu. \v 7 Nɛ ni nɛ kii le Nyɔ tɛ̀ mɛɛŋ ki teeŋ kɛ bee le tɛ ni tɛ tsiiŋ ntsɛ wu nuuŋ wu nyɛŋ kɛ. Tɛ̀ teeŋ bee le tɛ ni tɛ tsiiŋ nuuŋ ntsɛ wu wuuti. \v 8 Fi se nuuŋ le, mɔɔ nuuŋ noo wu faaŋ ŋ'wowu ntifi yini le, kɛ mɛɛŋɔ ki faaŋ kɛ ŋ'wowu nuuŋ li wi wo-oŋ kɛ. Wu faaŋɔ ŋ'wowu nuuŋ li Nyɔ-ɔ yi nyɛɛ Fiana yee yi Waaŋ li be-eŋ. \p \v 9 Fiee fi kii kiŋkɔŋgisɛ ki nɛ kɛmi le nɛ kɛmɛ li bɛŋwaana bɛnɛ-ɛ bɛ kimbeenchɛ-ɛ tɛ kɛmi yɛ le tɛ tuu tɛ tsɛɛ kii fi li be-eŋ kɛ. Fini nuuŋ fiee fi Nyɔ tɛ̀ saa yi tifi beŋ kibɛɛ, si nuuŋ nɛ ni nɛ kɔŋgisi yi yinɛ. \v 10 Bɛ chɛɛŋ, nɛ kɔŋgisi baa kituŋ bɛŋwaana bɛnɛ bɛchu bɛ kimbɛ ki Masadonya. Se nuuŋ le bɛŋwaanɛŋ bɛsɛŋ, tɛ se tuu baa nɛɛ tɛ̀ nyɛɛ beŋ ntifi le nɛ ni nɛ feti lɛ nɛ giiŋgi limfwe limfwe. \v 11 Ŋgeeŋ yinɛ yi nyɔŋa ni yi nuuŋ le nɛ ni nɛ tsiiŋ ntsɛ wu mbɛɛŋgii, nɛ tɛ lii kimfimɛ fɛ biee bi bɛniiŋ lɛ kɛ. Nɛ nindi bɛ tsaŋ yinɛ tɛ tɛ̀ saa tɛ̀ tee beŋ. \v 12 Bɛdɛɛni, bɛniiŋ bɛ lɛkuuŋ gii be ni be nyɛɛ ŋguŋu li be-eŋ, nɛ tɛ tuu le nɛ ni nɛ bichi fiee li wi-i kɛ. \s Kii mfi wu Taa gii naa kaari bɛ \p \v 13 Bɛŋwaanɛŋ bɛsɛŋ, tɛ wɛki yɛ le nɛ ni nɛ nuuŋ li kijibɛ-ɛ si bɛniiŋ bɛ kwiyɛ kituŋ kɛ. Tɛ wɛki baa le nɛ kɛɛ lɛ kii nɛ nuuŋ nshiiŋ nshiiŋ si bɛniiŋ bɛ bichi yɛ limfwe li fiee fi shaaŋ fi nuuŋ lu-u kɛ. \v 14 Tɛ beŋ baa le Jiso tɛ̀ kwi tuu kaari bo li kwe-e, ɛ nɛɛ lɛ si Nyɔ gii naa yi kaari yi bɛ bɛ Jiso mɔɔ bɛniiŋ bɛ tɛ̀ kwiyɛ ɛ be taashɛ bɛ wu. \v 15 Tɛ gii tɛ ni tɛ tiiti fini tɛ biki nuuŋ jɛ yi Taa, le bee tɛ shɛ lɛjiŋ tɛ gii tɛ ni tɛ mɛɛŋ we mfi wu Taa gii bɛ, nuuŋ tɛ tɛ̀ too mbaaŋ li bɛniiŋ bɛ tɛ̀ saa be kwiyɛ-ɛ kɛ. \v 16 Nɛ kɛɛ le Taa kibɛɛ gii naa dza liboo ni shiiti bɛɛ dzɛŋgi lɛwe ŋge bɛ jɛ yi tɛɛmi, kikoo ki bɛnchindaa bɛ Nyɔ ni ki dzɛŋgi tɛ, sɔŋ yi Nyɔ ni yi yeti. Bɛniiŋ bɛ tɛ̀ kwiyɛ ɛ be taashɛ bɛ Krai se saa be bo. \v 17 Bɛdɛɛni, Nyɔ se chofi bee tɛ tɛ̀ shɛ tɛ mɛɛŋ lu mɔɔ be, taashɛ li kiku-uŋ le tɛ gɛɛŋ tɛ bikɛ bɛ Taa li kiboo li. Tɛɛbeŋ bɛ Taa se tɛ ni tɛ nuuŋ lu mfikwi. \v 18 Nɛɛ lɛ, nɛ denisi yɛɛŋ shéŋ yi wi bee wi bɛ jɛ yini. \c 5 \s Si wi nuuŋ ni tɛŋgi mbɛ wu Taa \p \v 1 Bɛŋwaanɛŋ bɛsɛŋ, kii mfi bɛ jobɛ chi mbɛ wu Taa lɛ, bɛ kɛmi yɛ le bɛ tuu bɛ tsɛɛ kii fini li be-eŋ kɛ. \v 2 Beŋ kibɛɛ nɛ kii baa bujɔŋ le jobɛ chi mbɛ wu Taa lɛ gii chi nuuŋ si chi wi-ih butuu. \v 3 Fɛ bɛniiŋ gii be ni be tiiti le, “Mbɛɛŋgii wɛ lu, fiee fi chɛnɛ lu kɛ,” ŋgɛ se taa dza we li bee si ntunu ti bɛɛ lɛ kwɛɛŋ wu nuuŋ bɛ fwe-e lɛ, dze tɛ nuuŋ lu yi letinɛ kɛ. \v 4 Se nuuŋ le, bɛŋwaanɛŋ bɛsɛŋ nɛ nuuŋ yɛ finɛ li kijibɛ-ɛ si jobɛ chilu nuuŋ chi taa chi dza chi taa chi bɛ lɛ be-eŋ si wih kɛ. \v 5 Ntiitɔɔ ni kifɛ beŋ bɛchu baa bɛniiŋ bɛ kiŋ'wofu-u, mɔɔ bɛniiŋ bɛ fɛnshaaŋ. Tɛ nuuŋ yɛ bɛniiŋ bɛ butuu, kɛ bɛ li kijibɛ-ɛ kɛ. \v 6 Bɛdɛɛni, kiiŋ tɛ ni tɛ liiti si bɛniiŋ bamu liiti kɛ. Tɛ ni tɛ nuuŋ we bɛ bufii busɛŋ fe buchu. \v 7 Bɛniiŋ bɛ liiti, ti liiti nuuŋ butuu, se bɛniiŋ bɛ piɛndi, ti piɛndi nuuŋ butuu. \v 8 Se nuuŋ le, si tɛ nuuŋ fisɛŋ bɛniiŋ bɛ fɛnshaaŋ lɛ, tɛ ni tɛ nuuŋ bɛ bufii busɛŋ fe buchu. Tɛ dzɔɔ kimbeenchɛ bɛ kiŋkɔŋgisɛ bi ni bi nuuŋ si bikɔrɔ bi dzi-iŋ bi tɛ lii tɛ baŋɛ bɛŋkondi bɛsɛŋ lu, tɛ dzɔɔ tɛ kimbichɛ ki tɛ bichi limfwe li kinsofu-u ni ki nuuŋ si kifɔ ki dziiŋ ki tɛ beeŋ. \v 9 Tɛ kɛɛ le Nyɔ tɛ̀ mɛɛŋ ki tsaa kɛ bee le ke yi doonchɛ nuuŋ sheŋ yee yi fuuti li bee li kɛ. Yi tɛ̀ tsaa le ke tɛ kɛmɛ nuuŋ kinsofu kɛti li Taa wusɛŋ wu Jiso Krai. \v 10 Jiso Krai nuuŋ wi wu tɛ̀ kwi kii bee, le ke mɔɔ tɛ nuuŋ lu, mɔɔ tɛ kwiyɛ, tɛ ni tɛ nuuŋ bɛ wu. \v 11 Bɛdɛɛni, nɛ kaŋgisi shéŋ yi wi bee wi, nɛ gwɛndi tɛ wi bee wi nɛɛ si nɛ feti lɛ. \s Ntifi yi kimɛrisɛ bɛ n'yɛɛshɛ \p \v 12 Bɛŋwaanɛŋ bɛsɛŋ, tɛ lɛki baa beŋ le nɛ ni nɛ guundi bɛniiŋ bɛ nindi lɛ be-eŋ lɛnti be bichi lɛ be-eŋ li nsa wu Taa li, be tiifi tɛ beŋ. \v 13 Nɛ doonchi ŋguŋu li bee bujɔŋ li kiŋkɔŋgisɛ kii nimɛ chi bee. Nɛ ni nɛ kɛmi tɛ ntsɛ wu mbɛɛŋgii li yi yinɛ-ɛ. \v 14 Tɛ tuu baa tɛ lɛki beŋ bɛŋwaanɛŋ bɛsɛŋ le nɛ ni nɛ tiifi bɛniiŋ bɛ nuuŋ yee, nɛ ni nɛ kaŋgisi tɛ shéŋ yi bɛniiŋ bɛ kɛmi jaaŋ, nɛ ni nɛ fii tɛ bɛniiŋ bɛ wɛɛ. Nɛ ni nɛ kɛndi shéŋ bɛ bɛniiŋ bɛchu. \v 15 Ŋɛŋ yɛɛŋ le kiiŋ wi ni tusi bubiɛɛ bɛ bubiɛɛ kɛ. Nɛ ŋgwɛnini mfikwi le nɛ ni nɛ feti nuuŋ biee bi dzeeŋ li yi yinɛ-ɛ mɔɔ li bɛniiŋ bɛchu-u. \v 16 Nɛ nɛki yɛɛŋ mfikwi, \v 17 nɛ lɛki li Nyɔ-ɔ mfikwikwi, \v 18 nɛ nyɛɛ yɛɛŋ kiyɔɔni li Nyɔ-ɔ li fiee fichu fi kɛti-i. Fini nuuŋ fiee fi Nyɔ wɛki li be-eŋ bɛ nuuŋ li Krai Jiso-o. \v 19 Kiiŋ nɛ ni shitini nimɛ chi Fiana yi Waaŋ lɛ kɛ. \v 20 Kiiŋ nɛ ni nɛ dzeti bɛntoŋ bɛ Nyɔ-ɔ bɛ bɛniiŋ laŋini li be-eŋ li kitɛ-ɛ kɛ. \v 21 Nɛ tɛɛti biee bichu, nɛ dzeti bi dzeeŋ nɛ lemi li bi-i, \v 22 nɛ busi yɛɛŋ tsaŋ li biee bibifi-i bichu. \p \v 23 Nlɛkɔɔ le Nyɔ kibɛɛ yi nuuŋ Nyɔ yi mbɛɛŋgii fɛ nɛ ni nɛ gbɛŋgi nɛ wuuti li biee bichu-u. Yi fɛ fiana yinɛ bɛ shéŋ yinɛ mɔɔ yi yinɛ yi ni yi nuuŋ findzɔŋ nsiŋ li mfi wu Taa wu tɛɛbeŋ wu Jiso Krai gii bɛ. \v 24 Yi yi Nyɔ yi tɛ̀ teeŋ beŋ yi ti gbɛŋgi yi lemi nɛɛ li jɛ ye-e, yi se gii yi fɛ lɛ. \p \v 25 Bɛŋwaanɛŋ bɛsɛŋ, nɛ lɛki li Nyɔ-ɔ li bee li. \p \v 26 Nɛ yɛsi bɛŋwaanɛŋ bɛsɛŋ bɛchu nɛ tachɛ be ntachɛ wu bɛniiŋ bɛ Nyɔ-ɔ. \p \v 27 Ntiitɔɔ nchinsini li be-eŋ li buŋga bu Taa lɛ le nɛ teeŋ kiŋwaati kini li bɛŋwaanɛŋ bɛsɛŋ bɛchu be woo. \p \v 28 Kiŋkɔŋgisɛ ki Taa Jiso Krai ni ki nuuŋ bɛ beŋ. Fi nuuŋ lɛ.