\id GAL - Mapudungun NT [arn] -Chile 2011 (DBL -2013) \h Galata \toc1 Pablo ñi karta tati pu Galasiachengealu \toc2 Galata \toc3 Ga \mt1 Galata \mt2 Pablo ñi karta tati pu Galasiachengealu \ip Tüfachi karta, wirilelngey tati feyentulelu mülelu Galasia trokiñ mapu, fey tüfa apostol Pablo ñi wiriel. Hecho lifru mew feypiley Pablo ñi witranngemen epu rupachi Galasia mew (Hecho 16.6 ka 18.23 mew), feymew Pablo wirilelfi tüfachi karta. \ip Tüfachi karta mew Pablo ayürkey ñi küme kimelafiel ti rüf dungu ñi nien ti werken montuluwün dungu. Feychi miyawürkey kiñeke kimeltufe ñi kimeltuafiel Galasia mülechi pu judiu tuwünngenolu femngechi ñi inayafiel ti pu judiu ñi wimtun rüf dungu inayafile engün ta Cristo. Feymew Pablo wirilelfi kiñe karta ti pu galasiache. Pablo ayüley ñi kimelafiel tati pu judiu ka ti pu judiu tuwünngenolu ñi montuael Cristo mew niele mupiltun, welu ñi müngeltunofiel mew Moyse ñi ley dungu, chumngechi feypiley Galata 3.26: “Fey tamün feyentun ka tamün mupiltun mew ta Cristo mew, kom eymün Ngünechen ñi yallngetuymün.” \c 1 \s1 Chalin dungu \p \v 1 Iñche, Pablo, apostolngen\f + \fr 1:1 \ft apostol: kiñe manelnieelchi werken.\f* re che ñi adkünuel mew no ka femngechi che ñi dullietew mew no rume, welu may ta Jesucristo ka Chaw Ngünechen tañi piel mew, fey wiñomongeltufilu ta Jesucristo. \v 2 Iñche mülelu tati kakelu feyentulechi peñi iñchiñ, wirilelfiñ ta tüfachi karta ta Ngünechen tañi trokiñche mülelu Galasia trokiñ mapu mew. \v 3 Iñchiñ taiñ Chaw Ngünechen ka Ñidol Jesucristo piwkeyenieaeymünmew ka niemün kisu tañi küme tüngün tamün mongen mew. \v 4 Jesucristo chalintukuwi tañi layael iñchiñ taiñ yafkan ñi duam, taiñ montulaetew ta tüfachi mapu mew mülechi wesake dungu mew, chumngechi ñi adkünuel taiñ Chaw Ngünechen. \v 5 ¡Rumel fütra küme püramyen elungepe ta Ngünechen! Felepe may. \s1 Ngelay kangelu werken montuluwün dungu \p \v 6 Rumeñma afmaluwkülen eymün mew tamün fente müchay famtripatun ta Ngünechen ñi dungu mew, tamün mütrümetew ta Cristo ñi piwkeyen mew, fey tamün inatuafiel kangelu welulkawkülechi kimeltun dungu. \v 7 Rüf mew ngelay ta kangelu werken montuluwün dungu, welu may müleyey ta kiñeke che tamün welulkalaetew, ka ayüley engün tañi apümnagümtuafiel Cristo ñi werken montuluwün dungu. \v 8 Welu iney rume kimeltuelmünmew kakerumechi kimeltun dungu, welulkalele iñchiñ taiñ dew kimelkeel mew, famkonpe engün ta rumel kutrankawün mew, chem pifal-lay tunte iñchengeay rume kam kiñe werken püllüngeay rume nagpalu ta wenu mapu. \v 9 Kuyfi ta dew feypiken, fey tüfa ka wiñome feypian: iney rume kimeltuelmünmew kiñe werken montuluwün dungu, welu felenole tamün dew llowkeelchi dungu mew, famkonpe engün ta rumel kutrankawün mew. \p \v 10 Iñche ta ayükelan tati pu che tañi küme adentuñmayaetew ñi wewpikeelchi dungu, welu may Ngünechen feley tañi küme adentuñmayaetew ñi dungu. ¡Iñche ayüfuli ñi kümelkawküleael tati pu che iñchiñ müten, fey ta famngechi Cristo ñi küme konangelayafun! \s1 Chumngechi Pablo apostolngey \p \v 11 Eymün, pu peñi ka lamngen, ayülen tamün kimael tüfachi dungu: tati werken montuluwün dungu iñche tañi kimelkeel, re che tañi adkünuelchi dungu no. \v 12 Chem che no rume elulaenew tüfachi kimeltun dungu, welu may Jesucristo, fey kisu müten ta kimelenew tüfachi dungu. \p \v 13 Eymün ta dew allkükeymün tañi feypingekefel ta kuyfi mew, feychi ta iñche koneltulekelu tati pu judiu ñi wimtun dungu mew. Inantukukefuiñ rume lladken mew Ngünechen tañi feyentulechi pu che ka ayükefun tañi apümkayafiel. \v 14 Tati pu judiu ñi wimtun dungu mew, iñche ta doy küme famkonkülekefun fentren kakelu che mew, iñche tañi kiñe tuwünche ka tañi trürtremnieetew, iñche am doyümniekefulu tañi kuyfike tuwün em ñi wimtun dungu. \v 15 Welu Ngünechen dullintuenew ta iñche petu ñi choyüngenon rume, fey kisu tañi fentren piwkeyen mew mütrümenew ta iñche. Fey Ngünechen ayüy \v 16 iñche ñi kimafiel kisu ñi Fotüm, femngechi iñche tañi kimelael kisu tañi montuluwün werken dungu tati pu judiu tuwünngenolu mew. Fey ramtulafiñ iney no rume. \v 17 Ka femngechi Jerusalen rume ta amulan tañi pemeafiel tati pu apostol wünenkülelu iñche mew. Tañi femafel, pürümka müten amun tati Arabia trokiñ mapu mew, fey tiye mew wiñomelu iñche, küpatun ta Damasku waria mew. \p \v 18 Küla tripantu rupalu, amun ta Jerusalen ñi kimmeafiel ta Pedro, fey mülewepun mari kechu antü kisu ñi ruka mew. \v 19 Welu ta pelafiñ ka iney no rume tati kakelu pu apostol. Pefiñ Santiaw müten, Ñidol Jesus tañi peñi. \v 20 Rüf dungu feypipen Ngünechen mew tañi petu wirielchi dungu fey ta rüf dungu. \p \v 21 Feymew wüla ka amun Siria tañi trokiñke mapu mew ka Silisia. \v 22 Welu tati pu feyentulechi che mülelu ta Judea trokiñ mapu mew petu kimkelafenew engün, pekenofetew am ta iñche. \v 23 Re allkükefuy müten ñi feypingen engün: “Tati che kuyfi taiñ inantukukayñetukefetew, tüfa miyawtukey ñi wewpiafiel tati mupiltun werken dungu, kuyfi mew tañi küpa apümkakefel.” \v 24 Fey püramyekefi engün ta Ngünechen iñche tañi femngechi feyentun mew kay. \c 2 \s1 Kakelu pu apostol küme duamtufi engün ta Pablo ñi apostolngen mew \p \v 1 Fey rupalu mari meli tripantu wüla, ka amun ta Jerusalen Bernabe iñchiw. Ka yefiñ ta Tito. \v 2 Fey amun Ngünechen am werküetew ñi amuael ta iñche. Fey dew mülepulu iñche ta Jerusalen mew taiñ nieael kiñe trawün tati pu kimniengelu ñi longkolen ta Ngünechen ñi trokiñche mew, küme entudungulelfiñ tati werken montuluwün dungu iñche tañi wewpitukeel tati pu judiu tuwünngenolu mew. Fey tüfa famngechi femün ayünolu am iñche tañi dew kimeltukeelchi dungu tañi kümelay tañi pingenoael, fey kom dungu mew trüruwiyiñ. \v 3 Tito, tati griegu tuwünngelu, miyawiyu ta kisu iñchiw, welu aporiangelay tañi sirkunsidangeael chumngechi ñi feypilen tati pu judiu ñi wimtun dungu. \v 4 Ellka miyawkefuy kiñeke koyla ngünen pu che iñchiñ taiñ rangiñ mew ayülelu taiñ re inaduamaetew tati lifrengechi mongen taiñ nieel ta Cristo Jesus mew ka ayülu taiñ feypiafiel taiñ müngeltutuafiel Moyse tañi ley dungu. \v 5 Welu ta kiñe pichin no rume eluwlaiñ taiñ müngeltuafiel ta kisu engün, ayünielu am ta iñchiñ eymün tamün kimael tati werken montuluwün dungu ñi rüf dungungen. \p \v 6 Welu tati pu longkolelu feyentulechi trokiñche mew nütramel-laenew engün chem kangelu werken dungu no rume. (Iñche am ayünolu ñi kimael ñi chumngechi chengen ta kisu engün, Ngünechen may ramtukadungukefi ta che tañi chumngechi chengen.) \v 7 Ngelay tañi eluaetew engün ti we kimeltun dungu, ngüneduamlu engün am Ngünechen tañi yefaletew iñche tañi wewpituafiel tati werken montuluwün dungu tati pu judiu tuwünngenolu mew, chumngechi yefaldungungey ta Pedro ñi wewpilelafiel tati pu judiu. \v 8 Feychi Ngünechen müten tati werküfilu ta Pedro ñi apostolngeael tati pu judiu mew, ka femngechi werküenew ta iñche ñi apostolngeael tati pu judiu tuwünngenolu mew. \v 9 Feymew, ta Santiaw, Pedro ka Juan, kisu engün ta wünen longkolelu trokiniengey ta trokiñ feyentulechi pu che mew, fey küme ngüneduamenew engün Ngünechen tañi rüf mew füreneetew. Fey lloweyumew tayu küme duamtuetew engün ta kiñe küme weni reke, chalingeyu ta man kuwü mew Bernabe iñchiw, ka küme nor duamkechi eluwi engün iñchiw tayu küdawael tati pu judiu tuwünngenolu mew, fey kisu engün kay tañi küdawael tati pu judiu mew. \v 10 Fey tüfachi dungu ka femngechi ta feypieyumew engün, tayu ngoymanoafiel tati pu pofre, feychi dungu iñche ta rumel femken küme kuñiwtun mew. \s1 Pablo katrütudungufi ta Pedro Antiokia mew \p \v 11 Welu Pedro küpalu ta Antiokia waria mew, katrütudungufiñ, kisu tañi femkeelchi dungu am kümenolu. \v 12 Wünelu mew kiñentrür ikefuy tati pu judiu tuwünngenolu engün, fey akuyelu wüla ta kiñeke che judiu tuwünngelu Santiaw tañi werküel, feymew eluwi tañi püntütripayael ta tüfachi pu judiu tuwünngenolu mew, ka fentekünuy ñi kiñentrür iyael tati pu judiu tuwünngenolu engün, llükaniefilu am tati pu che diñmatunielu feyti wimtun sirkunsidangen. \v 13 Fey tati kakelu feyentulechi pu judiu ka femngechi kiñewi ta Pedro engün ñi femael koyla ngünen dungu, Bernabe kütu ka keyükoni ta kisu engün mew. \v 14 Feymew, iñche pefilu am nor piwke mew ñi miyawnon engün tati werkün montuluwün dungu tañi kimeltunieel, feypifiñ ta Pedro rangi tati trawülechi pu che mew: “Eymi, tami judiungen, judiu tuwünngenolu reke ta femfaluwkeymi trawüyüm tati pu judiu tuwünngenolu engün, fey fewla akulu kiñeke judiu, ¿chem mew anta feypimi tati pu judiu tuwünngenolu ñi müngeltuafiel tati pu judiu ñi wimtun dungu?” \s1 Kom che llowi ti montuluwün mupiltun mew \p \v 15 Iñchiñ ta judiungeiñ taiñ judiu tuwünngen mew, tati pu judiu tuwünngenochi pu che reke yafkafe tuwünngelaiñ. \v 16 Welu küme kimnieiñ ta iney no rume tañi wiñoduamangetukenon ta yafkan mew tañi femkeel mew ñi chem pilen tati pu judiu tañi wimtun dungu, welu may tañi feyentun mew ta Cristo Jesus mew. Fey iñchiñ ka feyentuiñ ta Jesucristo mew, femngechi taiñ montulngetuam ta yafkan mew, fey taiñ nieelchi mupiltun ta Cristo mew. Montulngetulaiñ taiñ femken mew chumngechi ñi feypilen tati pu judiu ñi wimtun dungu, iney rume am ta lifrelekenolu ta yafkan mew tañi femkeel mew chumngechi ñi feypilen tati ley dungu. \p \v 17 Iñchiñ maneluwküleiñ Cristo mew taiñ wiñoduamaletun ta yafkan mew. Fey feypingeliyiñ taiñ yafkafengen taiñ müngeltunofiel mew tati pu judiu ñi wimtun dungu, fey ¿tüfa feypiley taiñ yafkafengen Cristo ñi duam pemay? ¡Welu felelay tati! \v 18 Fey iñche katrütudungukefiñ kom engün tati kimeltukelu ta che ñi montulngen ñi müngeltufiel mew tati ley dungu, fey wiñome kimeltufili iñche ñi müngeltutuafiel feychi dungu, fente küme kimfali iñche tañi yafkafengen. \v 19 Iñche am tati ley dungu ñi duam la reke felelu tati ley dungu ñi femetew mew, fey ñi mongeletuael ta Ngünechen mew. \v 20 Kürus mew langümngen reke Cristo iñchiw, fey iñche kisutu mongelewelan, welu may Cristo mongeley ta iñche mew. Fey tüfachi mongen tañi nieel ta iñche, mongeletun tañi nieelchi mupiltun mew Ngünechen tañi Fotüm mew tañi piwkeyeetew, ka chalintukuwlu ñi langümngeael iñche ñi duam. \v 21 Ayülan tañi wiñoentuafiel Ngünechen tañi kutranpiwkeyechen, fey kiñe che pepi lifrelewetufule yafkan mew ñi müngeltukefiel mew tati ley dungu, Cristo ta ngünam lapüday. \c 3 \s1 Ti ley dungu kam ti mupiltun dungu \p \v 1 ¡Pu galasiache rume ngünekafal-lu! ¿Iney anta welurakiduameltueymünmew? Iñchiñ taiñ wewpielchi dungu mew kimeluwiyiñ ta eymün tati kürus mew langümelchi Jesucristo. \v 2 Tüfachi ramtun müten ta ayünien tamün llowdungumuafiel: ¿Llowimün kay eymün Ngünechen tañi Lif Küme Püllü müngeltufilu eymün Moyse tañi ley dungu kam tamün feyentufiel mew tati werken dungu tamün allküel? \v 3 ¿Rume anokafalürkeymün am, fey tamün llitufel tati Küme Püllü mew, fey tüfa ayütuymün tamün inatuafiel re che müten tañi kimeltuelchi dungu? \v 4 Fentren kümeke dungu llowfuymün, ¿fey fewla ta falintuwetulafimün? Welu felelay. \v 5 Fey ¿chumngelu am wülkey Ngünechen tañi Lif Küme Püllü ka pengelkey afmanngechi pepiluwün eymün mew? Eymün tamün mupituel mew no chumngechi ñi feypilen tati ley dungu, welu may tamün feyentun mew tati werken dungu tamün allküel. \p \v 6 “Abraam feyentufi ta Ngünechen, feymew Ngünechen lloweyew ta kiñe nor mongen niechi wentru reke.”\f + \fr 3:6 \ft Genesis 15.6.\f* \v 7 Feymew llemay, eymün feley tamün kimael kom tati nielu ta mupiltun Ngünechen mew rüf dungu mew ta Abraam ñi tuwünche reke feleay. \v 8 Tati Wirin Chillka mew ta feypiley femngechi Ngünechen tañi montulafiel tañi yafkan mew ti pu judiu tuwünngenolu tüfey engün nielu ta mupiltun, fey kimelelngey ta Abraam tüfachi küme kimelün dungu: “Kom trokiñche müleyelu mapu mew elungeay rume küme felen eymi tami duam.”\f + \fr 3:8 \ft Genesis 12.3; 18.8.\f* \v 9 Fey kom tati feyentuyelu chumngechi Abraam feyentukefuy ka femngechi lloway küme felen kiñentrür Abraam engün. \p \v 10 Ineyngeay rume tati maneluwlu Moyse tañi ley dungu mew, dew famentuwi ta Ngünechen mew, fey ti Wirin Chillka am feypilelu: “famtripaleymi Ngünechen mew tami küme mupitunofiel mew kom ñi chem pilen tati ley dungu.”\f + \fr 3:10 \ft Deuteronomio 27.26 LXX.\f* \v 11 Feymew llemay, fente küme kimfali iney no rume ta wiñoduamalelay tañi yafkan mew tañi müngeltukefiel mew tati ley dungu, tati Wirin Chillka am ta feypilelu: “tati feyentulelu Ngünechen mew fey ta llowngeay tañi nieael rumel mongen.”\f + \fr 3:11 \ft Abakuk 2.4.\f* \p \v 12 Welu ta Moyse tañi ley dungu trürlay ta feyentun mew, welu may ta feypiley: “Tati feyentuniefilu Moyse ñi ley dungu, feley ñi rumel müngeltunieafiel kom ñi feypielchi dungu.”\f + \fr 3:12 \ft Levitiko 18.5.\f* \v 13 Ngünechen ütrüfeiñmew taiñ pepi müngeltunofiel mew ti ley dungu, welu Cristo ta montuleiñmew, kisu am ütrüfngelu reke iñchiñ taiñ duam, tati Wirin Chillka am feypilelu: “Malisialey kom tati pültrülen lalu kiñe kürus mew.”\f + \fr 3:13 \ft Deuteronomio 21.23.\f* \v 14 Tüfachi dungu ta femngechi feley Ngünechen tañi tukulpakünulelfiel mew ta Abraam ka femngechi ñi llowael tati pu judiu tuwünngenolu, Cristo Jesus tañi duam. Fey femngechi taiñ mupiltun mew llowaiñ kom iñchiñ tati Lif Küme Püllü Ngünechen tañi tukulpakünuel. \s1 Ti ley dungu ka ti wüldungun \p \v 15 Pu peñi ka lamngen, tüfachi mapu mew mülechi pu che ñi kimün mew dunguwayiñ: epu che eldunguleluwiyüm chem dungu rume, iney no rume ta welukünutulayafuy ka puwülmatulayafuy rume tati dew felechi dungu. \v 16 Welu fewla kay, Ngünechen eldungukünulelfi ta Abraam ka tañi yomelchengealu. Tati Wirin Chillka ta feypilelay “kisu tañi pu yomelchengealu, welu may ta kiñe müten”,\f + \fr 3:16 \ft Genesis 12.7.\f* fey ta Cristo ürke. \v 17 Fey tüfa tañi feypipeelchi dungu: Ngünechen ta elkünulelfi kiñe eldungu ta Abraam, kiñe rüf dungu tati pirkefi. Feymew rupalu meli pataka küla mari tripantu, Moyse llowi tati ley dungu. Welu tati ley dungu kiñe püle famentulay tüyechi eldungu Ngünechen tañi feypikünulelfiel ta Abraam. \v 18 Fey müngeltuyüm tati ley dungu mew montukefule ta che, Ngünechen tañi tukulpakünulelfielchi dungu ta Abraam chem falilayafuy rume. Abraam feyentufi müten ta Ngünechen tañi eldungukünuleletew mew, fey femngechi rume tutey Ngünechen mew. \p \v 19 Feymew, ¿chem mew am kümey Moyse tañi ley dungu? Rupalechi tripantu mew wüla ta wülngey femngechi tañi kimngeael tañi müngeltukenon tati pu che, fey küpale wüla Cristo tati tukulpakünuelchi yomelche. Tati ley dungu ta kimelngey tati pu werken püllü mew, fey ta Moyse elngey ñi rangiñelweleael reke. \v 20 Welu feychi Ngünechen feypikünulu ñi eldungu ta Abraam mew, ngelafuy ñi müleael kiñe rangiñelwe, Ngünechen am ta kiñelelu müten. \s1 Ñi chem pilen ti ley dungu \p \v 21 Feymew am ¿Moyse tañi ley dungu kayñetuniefi Ngünechen tañi tukulpakünuelchi dungu? ¡Femlay tati! Fey tati ley dungu pepi wülfule rumel mongen, fey ta che femle kom ñi feypilen tati ley dungu, wiñoduamangetuafuy ñi yafkan mew. \v 22 Welu tati Wirin Chillka feypiley kom che ñi püresulen reke tañi yafkan mew, femngechi ta iney rume feyentule ta Cristo Jesus mew müten feley ñi llowael engün Ngünechen tañi tukulpakünuelchi dungu. \p \v 23 Petu ñi akunon ti mupiltun dungu, tati ley dungu ta rakümtukuniekefeiñmew reke, üngümkülekefuiñ reke taiñ kimelngeael tati mupiltun dungu. \v 24 Fey tati ley dungu küñatueiñmew taiñ yeaetew ta Cristo mew, fey feyentuliyiñ ta kisu mew femngechi taiñ lifreletuael tati yafkan mew. \v 25 Welu dew akulu am tati mupiltun dungu, ngewelay taiñ küñatuyawülaetew tati ley dungu. \v 26 Fey tamün mupiltun mew ta Cristo Jesus mew, kom eymün ta Ngünechen ñi yallngetuymün, \v 27 ka femngechi kiñewkületuymün Cristo eymün tamün fawtisangen mew ka we tukutuwküleymün reke ta kisu mew. \v 28 Chem pifalwelay ta judiungen kam griegungen, püresulen kam lifrelen, wentru kam domo, fey am kiñewkülelu ta Cristo Jesus mew, kom eymün ta kiñengetuymün müten. \v 29 Fey eymün mülelmün ta Cristo mew, fey ta Abraam ñi yomelchengeaymün reke ka koneltuleaymün Ngünechen tañi tukulpakünuelchi dungu mew. \c 4 \p \v 1 Tañi feypipeelchi dungu ta tüfa: kiñe pichiche, tunte feyngefuy ñi koneltuleel ta itrokom chemkün mew, welu petu ñi pichichengen mew trürküley ta kiñe küdawfe engu. \v 2 Tati pichiche müley tañi dapingeael ka tañi küdawmangeael, fütra wentrule wüla tañi kisu küdawael. \v 3 Ka femngechi felekefuiñ. Petu pichichengelu ta iñchiñ, ka femngechi reke famkonkülekefuiñ ta tüfachi mapu ñi ngünen mew. \v 4 Welu puwlu tati mediñ antü, Ngünechen werküy tañi Fotüm, choyüeyew ta kiñe domo, fey ñi yamafiel ta Moyse ñi ley dungu \v 5 femngechi tañi lifrengetuael tati pu ngünenieetew ta tüfeychi ley dungu, ka femngechi taiñ llowaetew ta Ngünechen kom iñchiñ kisu ñi yall reke. \v 6 Ka femngechi tañi pengelael Ngünechen taiñ dew kisu ñi yallngetun ta iñchiñ, Ngünechen werküy kisu tañi kiñen Fotüm ñi Küme Püllü fey ñi müleael iñchiñ taiñ piwke mew. Fey “¡Iñche ñi Chaw!” pilekey tati. \v 7 Femngechi llemay, eymi ta kiñe küdawfe reke felewetulaymi, welu may Ngünechen ñi yall ta eymi. Fey kisu ñi yallngelu am eymün, Ngünechen femkünuy tamün koneltuael kisu ñi Fotüm ñi duam. \s1 Pablo fill rakiduamküley tati pu feyentulelu mew \p \v 8 Kuyfi mew, feychi petu kimnofilu eymün ta Ngünechen, poyekefuymün ti pichike adentun ngünechen, welu tüfey engün ta rüf dungu mew Ngünechen ürke no. \v 9-10 Welu tüfa eymün kimfimün ta Ngünechen, fey Ngünechen küme kimeymünmew ta eymün, ¿fey chumngelu am kawiñelkefimün ta kiñeke antü, kiñeke küyen, ka üytun antü ka ti pu tripantu? Fey femngechi femülmün, wiñotuymün tamün ngünenieaetew maneluwünngenochi dungu, fey inatufimün tamün küdawfeyetuaetew. \v 11 ¡Rume rakiduamelkawkülen ngünam tañi küdawel ta eymün mew chem mew no rume tañi kümelkanoael! \p \v 12 Pu peñi ka lamngen, llellipuwayiñ iñche mew tamün inayentuael, iñche am eymün reke feletulu. Eymün ta chem wesa femmukelan rume. \v 13 Eymün ta dew kimnieymün tüfachi dungu, feychi nga wüne wewpileluwiyiñ ti kimelün montuluwün dungu, fey femngechi femün tunte kutrankülefun rume. \v 14 Iñche tañi kutrankülen mew illamfalkülefun reke, welu eymün illamtumulan ka wiñonentumulan rume tüfeychi kutran tañi duam, welu tamün femafel, llowmun ta Ngünechen ñi werken püllü reke, ¡ka Jesucristo ka müten reke! \v 15 ¿Fey chumtuy anta tiyechi ayüwün tamün niekefel? Iñche ta küme kimnien eymün ta pepilfulmün nentulmuafun tamün nge femngechi tamün elumuafiel. \v 16 Fey tüfa, ¿kayñeyemutun am, tamün ingentu feypimekewfiel mew tati rüf dungu? \p \v 17 Fey tüfeychi pu koyla ngünen kimeltufe ayüniey tamün ngünenkayaetew, welu ta küme rakiduamkülelay engün. Ayüley engün tamün wüdamentuaetew ta iñchiñ mew, femngechi ta eymün tamün ayüduamatuafiel ta kisu engün tañi kimeltukeel. \v 18 Kümelley may tañi ayüduamangeael tati kakelu pu che, welu ta kümeke rakiduam mew. Ka rumel ñi feleael, iñche müten mülepuli tamün femnoael. \v 19 Iñche ñi pu fotüm ñawe engün, ka wiñome kutrankawkülen ta eymün mew, kiñe ñuke reke ta kutrankawiyüm tañi püñeñael. Ka amuleay tañi kutrankawküleael fente küme piwkeluwle wüla ta Cristo eymün mew. \v 20 Mülepuafunfel iñche eymün mew fewla müten, tamün dunguwafiel ka tamün doy küme nütramkawafiel. ¡Kimlan ñi chem rakiduamael ta eymün mew! \s1 Agar engu Sara mew tripachi kimeltun dungu \p \v 21 Eymün, tati pu feyentukelu Moyse tañi ley dungu tamün montuluwael, feypimuchi kiñe dungu: ¿chumngelu am küme ngüneduamkelafimün tañi chem pilen Moyse tañi wirielchi dungu? \v 22 Fey feypiley ta Abraam ñi niefel ta epu fotüm: Kiñe fotüm niey tañi küdawfe domo mew, fey ti kangelu fotüm kisu tañi kure mew, tati lifrengelu. \v 23 Tati küdawfe domo tañi püñeñ choyüngey chumngechi ñi femken ta che tüfachi mapu mew, welu tati lifrelechi domo tañi püñeñ choyüngey femngechi tañi mupiael Ngünechen tañi tukulpakünulelfielchi dungu ta Abraam. \v 24 Tüfachi epu domo adentuniey tati epu eldungu Ngünechen tañi feypikünufiel tati pu che. Kiñe eldungu tati Sinay wingkul mew tripalu, fey tüfachi domo ñi püñeñ püresukonangey engün. Fey tüfachi domo ta Agar ürke. \v 25 Agar adentuniey tati Sinay pingechi wingkul, Arabia mapu mew, fey ka adentuniefi Jerusalen waria. Fey Agar ñi püñeñ engün püresukonangey engün. \v 26 Welu Sara adentuniey Ngünechen ñi waria ti wenu mapu Jerusalen mew iñchiñ am ta kiñewkülelu ta Ngünechen iñchiñ taiñ mupiltun mew ta Cristo mew. Sara tañi püñeñ reke feleiñ, tati lifrelechi domo ñi püñeñ ka müten ta iñchiñ. \v 27 Tati Wirin Chillka am feypilelu: \q1 “Ayüwnge, eymi domo pepi niepüñeñkenolu, \q2 eymi nienolu ta püñeñ; \q1 Ayüwkülen wirarnge, eymi tati kimnolu ñi tunte kutrantuken tati choyüalu. \q1 Tati kisukünuelchi domo am ta doy niealu ta püñeñ tati fütangechi domo mew.”\f + \fr 4:27 \ft Isaia 4.27.\f* \p \v 28 Pu peñi ka pu lamngen, eymün ta Isaak reke feleymün. Fey eymün tati pu yall Ngünechen tañi tukulpakünuel. \v 29 Fey kuyfi mew tati püñeñ choyüngelu re che ñi adkünuel mew, fey tüfa kayñetukefi tati püñeñ choyüngelu tati Lif Küme Püllü tañi adkünuel mew. Fey ka femngechi dungu mülekey ta fewla. \v 30 Welu ¿chem piley am tati Wirin Chillka? Feypilelley may: “Werküfinge ñi tripatuael tati küdawfe domo ka tañi püñeñ, tati küdawfe domo tañi püñeñ am pepi koneltunoalu tati erensia mew ñi nieel tati lifrelechi domo tañi püñeñ.”\f + \fr 4:30 \ft Genesis 21.10.\f* \v 31 Femngechi llemay, pu peñi ka pu lamngen, iñchiñ tati küdawfe domo tañi püñeñ no, welu tati lifrelechi domo ñi püñeñ mayfe. \c 5 \s1 Newenkülen ti lifrengetun mew \p \v 1 Cristo lifrekünutueiñmew femngechi taiñ rüf mew lifrengeael. Feymew llemay, eymün ta newentuwkülemün tamün lifreletun mew ka wiñofamkontukilmün tati yuku mew reke tamün trarintukuletuael tati ley dungu mew. \p \v 2 Allkütumuchi. Iñche, Pablo, feypiwayiñ eymün tüfachi dungu: eluwülmün tamün sirkunsidangeael, Cristo mew ta ngünam feyentuymün. \v 3 Küpa wiñome feypiniewfiyiñ chem wentrungeay rume tati sirkunsidangelu, feley tañi mupituael itrokom ñi chem pilen Moyse tañi ley dungu. \v 4 Eymün, tati pu ayülelu ñi lifrelewetuael ta yafkan mew tañi femün mew ñi chumngechi feypilen tati ley dungu, wichunentuwtuymün ta Cristo mew ka püntünentuwtuymün Ngünechen tañi piwkeyechen mew. \v 5 Welu ta iñchiñ tati Lif Küme Püllü ñi kellun mew ka taiñ feyentulen mew ta Cristo mew, maneluwküleiñ taiñ wiñoduamangetuael ta yafkan mew. \v 6 Fey kiñewküleliyiñ ta Cristo Jesus iñchiñ, chem falilay rume taiñ sirkunsidalen kam taiñ felenon rume. Fey nieliyiñ tüfachi mupiltun, feley taiñ mongeleael ta piwkeyewün mew. \p \v 7 Eymün ta küme llitufuymün tamün mupiltun mew, fey ¿iney anta welurakiduameltueymünmew tamün feyentuwenoafiel tati rüf dungu? \v 8 Ngünechen no, kisu am mütrümfetew ta eymün. \v 9 Feypingekey chumngechi kiñe pichin lefawra fayümkey kom ti masan, ka femngechi kiñeke che ñi wesake nütram wesaduamelkefi kom che. \v 10 Fey iñche ta maneluwkülen ta Ñidol mew eymün tamün nienoael kakerume rakiduam, welu Ngünechen ta kutrankayafi tüfeychi che tamün fill femyawületew. Pifal-lay ineyngeay rume. \p \v 11 Fey iñche, pu peñi ka pu lamngen, petu ta feypimekefili tati pu feyentulelu tañi sirkunsidangeael engün, tati pu judiu ta inayawülayafenew tañi kayñetuetew engün. Welu iñche kimeltuken tati pu che ñi montuael engün feyentule Cristo ñi lan kürus mew, fey ñi wiñoduamangetuael tañi yafkan mew, feymew petu inayawülenew tüfeychi pu judiu. \v 12 Welu tüfey engün tamün fill femyawületew ta eymün, ¡pewmangen ta kisutu afnagtuay ñi dungu engün! \p \v 13 Eymün, pu peñi ka lamngen, mütrümngeymün tamün lifreletuael. Welu ta allmalltukefilmün ta tüfachi lifrengetun tamün neykümentuwael tamün chem chumael rume, kisu tamün ngünewün mew. Tamün femafel, piwkeyewmün ta welukonkechi piwkeyewün mew. \v 14 Müley tüfachi werkün dungu: “Piwkeyefinge tami chafche chumngechi piwkeyewimi eymi kisutu, fey tati femlu mupitufi kom tati ley dungu Ngünechen ñi werküel.”\f + \fr 5:14 \ft Levitiko 19.18.\f* \v 15 Welu eymün welukonkechi ünatumekewülmün reke tamün kayñetuwael, eymün kisutu ta apümtuafuymün kom tamün küme dungu mew. \s1 Che tañi ayütukeelchi dungu ka ti Lif Küme Püllü ñi wülkeelchi mongen \p \v 16 Feymew ta feypiken: eluwkülemün tamün ngünenieaetew tati Lif Küme Püllü müten, fey eluwkilmün tamün ngüneaetew kisu tamün illutukeelchi wesake dungu, \v 17 tati wesake illutun am kayñetuniefilu tati Lif Küme Püllü, fey tati Lif Küme Püllü kayñetuniefi tati wesake illutun. Mür kayñetuniewi tüfachi epu dungu, feymew ta eymün femkelaymün tamün ayüniefelchi dungu. \v 18 Welu tati Lif Küme Püllü ta ngünenieelmünmew, ngelay tamün rakiduameluwküleael tamün müngeltuafiel tati ley dungu. \p \v 19 Küme kimfalkey ñi chumken tüfey engün tati pu inaniefilu ti wesake illutun: ñiwaldomokey engün, itrofill femkey engün tati ünunngechi wesake dungu ka wesake femün, \v 20 püramyekefi engün ti adentun ngünechen, ka adümkakey engün kalku dungu. Müley ütrirtuwün, üdekawün, fillpimekewün ka nüngaytuwün. Ka müchay müten lladkükey engün, fillpimekewkey engün, wichunentuwkey ka püntülkawkey engün. \v 21 Ütrirchefengey engün, langümchefengey,\f + \fr 5:21 \ft Kiñeke kuyfi wirin mew ngelay: “langümchefengey”.\f* ngollifengey, ifengey, ka fentren wesake dungu femngerumelu. Küme feypiwayiñ ta eymün, dew feypikelu am iñche kuyfitu dewma, tati femngechi mongen nielu, koneltulayay Ngünechen tañi küme mülewe mew. \p \v 22 Welu tati pu che inaniefilu ti Lif Küme Püllü, fey tüfa tañi femkeelchi dungu: tati piwkeyewün, küme ayüwün, küme tüngün, ngenoafeluwünngen, chemchingen, kutranduamyechen, küme ngünewünngelu, \v 23 ñom piwkengelu ka kisutu ngünewkülelu. Ngelay ta kiñe ley dungu no rume kondenakefilu ta tüfa famngechi dungu. \v 24 Kom tati koneltulelu ta Jesucristo mew, dew langümfi reke engün kom tañi wesa illutukeelchi dungu ka tañi wesake ayütukeel. \v 25 Fey tüfa inanieliyiñ tati Lif Küme Püllü ñi ayükeelchi dungu, ka femngechi elufiyiñ tati Lif Küme Püllü taiñ adnieaetew kom dungu mew. \v 26 Mallmangelayaiñ, ka konwelayaiñ rume ta kewatun mew ka ütriruwlayayiñ ta iñchiñ. \c 6 \s1 Welukonkechi kelluwmün \p \v 1 Pu peñi ka pu lamngen, pefilmün ta iney rume ñi famkonün ta yafkan dungu mew, eymün am tati ngünenieetew Ngünechen tañi Lif Küme Püllü, feley tamün ngülamafiel tañi inaduamuwael engün, welu femaymün ta fentren piwkeyen mew. Fey kake kiñeke feley tañi rume kuñiwtuael, kisu ka femngechi famkonafuy tati wesake dungu mew. \v 2 Welukonkechi yafüluwmün tamün afeluwnoael tati küdawngechi dungu mew, fey femngechi ta müngeltunieafimün Cristo tañi werküelchi dungu. \p \v 3 Iney rume kimkawünchengele, welu rüf feyngenole ñi felen, kisutu ta ngünenkawküley. \v 4 Feley ta kake kiñeke che kisutu tañi inaduamuwael tañi femkeelchi dungu. Fey ka femngechi ngelay tañi trürümtukumekewael kangelu che ñi femkeelchi dungu mew. \v 5 Feley ta kake kiñeke tañi inanieael kisuke tañi küdawyekeelchi dungu. \p \v 6 Fey tati pu kimeltukeel, feley ñi füreneafiel ti kimeltufe kom dungu mew. \p \v 7 Eluwkilmün tamün ngünenkangeael: iney rume ta ayentulayafuy ta Ngünechen. Chumngechi nganle ta che ka femngechi kosechayay tañi femkeel mew. \v 8 Fey tati ngankelu chumngechi ñi ayülen tañi wesake ayütun, tañi wesake ayütun mew lan dungu kosechayay. Tati küdawlu chumngechi ñi ayülen ta Lif Küme Püllü, tati Lif Küme Püllü mew lloway ta rumel mongen. \v 9 Feymew llemay, ngelay taiñ afeluwael taiñ femael kümeke dungu, fey afeluwnoliyiñ, kosechayaiñ reke chumngechi ñi adkünuel ta Ngünechen. \v 10 Feymew pepi femliyiñ kümeke dungu, femaiñ ta itrokom che mew, doyelchi may taiñ pu peñi ka lamngen feyentulelu ta Cristo mew. \s1 Ngülam dungu ka afpuachi lemoria \p \v 11 ¡Ngüneduammün ta eymün tüfachi fütrake letra mew tamün wirileluwpefiel ta fewla, iñche kisu tañi kuwü mew! \p \v 12 Tüfeychi pu che tamün aporiafetew tamün sirkunsidangeael, femkey re tañi küme duamtuaetew engün tati pu che, ayünolu engün am tañi kutrankawael, kimeltule Jesucristo tañi lan mew ta kürus mew ñi mülen wiñoduamangetun ta yafkan mew. \v 13 Tati sirkunsidangekelu rume ta mupitukelay kom ñi feypilen tati ley dungu, welu ayüley engün eymün tamün sirkunsidangeael, fey femngechi ta kisu engün tañi mallmawael engün tamün inafiel mew kisu engün ñi kimeltukeelchi dungu. \p \v 14 Welu iñche femngechi rakiduamkülen: ngelay chem mew rume tañi mallmawael, welu may mallmawan taiñ Ñidol Jesucristo tañi lan mew ta kürus mew. Fey Cristo tañi lan mew, iñche falintuwelafiñ tüfachi mapu mew mülechi dungu, ka iñche ka falintuniewetulaenew kom tati ngüneniefilu tüfachi mapu. \v 15 Chem falilay rume ta sirkunsidalen kam felenon rume. Fey tati rüf falilu may tati we mongen ta nietulu. \p \v 16 Fey eymün tati rüf mew inaniefilu tüfachi nor dungu ka Ngünechen ñi Israel trokiñche, pewmangen küme tüngduamnieaymün ka pewmangen ta Ngünechen rumel kutranpiwkeyeaeymünmew. \p \v 17 Fey fewla ta ayüwelan iney no rume tañi fillpimekeaetew, tañi trükowtuchi trawa tañi nieel ñi kuerpu mew, fey pengelniey ta iñche Jesus ñi konangen. \p \v 18 Pu peñi ka pu lamngen, pewmangen taiñ Ñidol Jesucristo füreneaeymünmew itrokom eymün. Felepe may.