\id 1CO - Mapudungun NT [arn] -Chile 2011 (DBL -2013) \h 1 Korintio \toc1 Pablo ñi wüne wirielchi karta tati pu Korintochengealu \toc2 1 Korintio \toc3 1 K \mt1 1 Korintio \mt2 Pablo ñi wüne wirielchi karta tati pu Korintochengealu \ip Korinto ta kiñe fütra waria ürke mülelu ta Akaya trokiñ mapu mew. Tüfachi waria rume kimfal waria ürke. Korinto mew mülekerkey fentren kake tripanche tuwlu kake trokiñ mapu, fey tüfachi pu che kisuke nieyerkey ñi wimtun dungu. Pablo epu rupa dewma ñi tripayael tañi wewpiael ti werken dungu kake trokiñ mapu mew, fey mülenagpurkey Korinto mew kiñe tripantu ka rangiñ. Feychi mew ürke kiñeke che mülelu Korinto ta feyentuy Jesus mew. \ip Feymew Pablo kañpüle müleputulu, feyti pu korintoche wirileleyew kiñe karta “elumuiñ kiñeke ngülam” ñi piaetew engün. Feymew Pablo wirifi tüfachi karta femngechi tañi kelluafiel ti pu korintoche ñi doy küme kimael engün chumngechi mongen ñi nieael tati feyentufilu ti küme dungu. Tüfachi karta mew Pablo ngülamtufi ti trokiñche feyentulelu tañi elkünutuafiel engün kiñeke wesa wimtun ñi nieel ti pu korintoche. Ka femngechi, Pablo ayürkey ñi kelluafiel ti pu che tañi doy kimael engün ti rüf dungu femngechi tañi nieael engün kiñe lif mongen, tutekefilu ta Ngünechen, tunte mülellefule rume kintukaduamngen ka wesake dungu feychi waria mew. \c 1 \s1 Chalin dungu \p \v 1 Iñche Pablo, dullingelu Ngünechen ñi piel mew ta Jesucristo tañi apostolngeael,\f + \fr 1:1 \fk apostol: \ft kiñe manelnieelchi werken.\f* kiñentrür ti peñi Sostene iñchiw, \v 2 wirilelfiñ tüfachi karta tati pu che koneltulelu Ngünechen ñi trokiñ feyentulechi pu che mew, mülelu ta Korinto waria mew. Wirilelfiñ tati pu che lif mongen nielu Cristo Jesus mew ka dullingelu ñi koneltuael Cristo ñi trokiñche mew, kiñentrür kom tüfey engün ta fill mapu mew llellipukefilu taiñ Ñidol Jesucristo, iñchiñ taiñ Ñidol, ka kisu engün tañi Ñidol. \v 3 Fey Chaw Ngünechen ka Ñidol Jesucristo füreneaeymünmew ka nielaeymünmew ñi küme tüngün. \p \v 4 Rumel mañumtuniekefiñ ta Ngünechen eymün tamün duam, Ngünechen am ta fürenenieetew eymün ta Cristo Jesus mew. \v 5 Fey kisu ñi duam Ngünechen elueymünmew tamün fente küme dunguael ti rüf dungu ka tamün kimafiel Ngünechen ñi dungu, \v 6 kom felelu am eymün tamün mongen mew iñche tamün wewpileluwfielchi dungu Cristo mew. \v 7 Ngünechen dew elueymünmew kom tamün duamtunieelchi pepiluwün tamün mongeleael chumngechi ayüley ta Ngünechen petu tamün üngümkülen üyechi antü pewfaluwale wüla taiñ Ñidol Jesucristo. \v 8 Ngünechen ta kellunieeymünmew tamün newentuleael ka yafüluwküleael tuntepule tamün mongen, femngechi ta iney no rume ngelayay tamün fillpiaetew chem dungu mew no rume, feychi wiñometule taiñ Ñidol Jesucristo. \v 9 Ngünechen rumel mupitukey kisu tañi tukulpakünuelchi dungu, fey kisu lle taiñ dullietew femngechi taiñ kiñewküleael mongen mew kisu ñi Fotüm, iñchiñ taiñ Ñidol Jesucristo. \s1 Püntülkawün ti trokiñ feyentulelu mew \p \v 10 Pu peñi ka lamngen, llellipuwayiñ iñchiñ taiñ Ñidol Jesucristo mew tamün kiñewael kiñerume dungu mew müten fey tamün wichuke püntükawkülenoael. Mongelemün may fente küme kiñewün mew kiñerume rakiduam mew müten, femngechi kom tamün nieael kümeke rakiduam. \v 11 Iñche ñi pu peñi ka lamngen, feypiwpeyiñ tüfachi dungu, Kloe ñi reñmache ñi feypietew mew eymün tamün fillpipiyewün. \v 12 Ayülen ñi feypiael tüfachi dungu: kiñekentu eymün ta feypikeymün: “Iñche Pablo mew koneltulen”, fey kakelu feypikey: “Iñche Apolu\f + \fr 1:12 \fk Apolu: \ft kiñe longko Ngünechen ñi trokiñche mew wewpikefilu ti werken dungu Korinto waria mew.\f* mew koneltulen”, fey kakelu kay feypikey: “Iñche Pedro mew koneltulen”, fey kakelu kay feypikey: “Iñche Cristo mew koneltulen”. \p \v 13 ¿Fey Cristo may femngechi püntükawkülepey? Felelay. ¿Iñche Pablo am tati lalu kürus mew eymün tamün fürenengeael? ¿Kam iñche tañi üy mew fawtisangeymün ama? \v 14 Mañumkefiñ ta Ngünechen iñche tañi fawtisanofiel ta kiñe no rume ta eymün, welu may ta Krispo ka Gayo müten. \v 15 Fey ta famngechi iney no rume feypilayafuy ñi fawtisangen iñche ñi üy mew. \v 16 Ka femngechi fawtisafiñ ta Estefana tañi pu reñmache, welu doy tukulpalan ñi fawtisafiel ta iney no rume. \v 17 Fey ka femngechi Cristo ta werkülaenew ñi fawtisacheael, welu may tañi kimelael kisu tañi Montulchefengen, welu iñche ta kisutu kimkawkelan, femngechi tañi illamngetunoael reke Cristo ñi lan ta kürus mew. \s1 Cristo ta Ngünechen ñi pepiluwün ka kimün \p \v 18 Tati pu che ñamkülelu ñi yafkan mew kiñe wedwed dungu reke trokiniefi tüfachi werken dungu Cristo tañi lan ta kürus mew, welu iñchiñ, tati montulelu, küme kimnieiñ tüfachi werken dungu ta Ngünechen ñi fütra pepiluwünngen, \v 19 chumngechi feypiley ta Wirin Chillka: \q1 “Apümkañmayafiñ ñi kimün tati pu kimke che, \q2 ka duamüñmalayafiñ ñi kimel tati pu adümuwlu.”\f + \fr 1:19 \ft Isaia 29.14 LXX.\f* \p \v 20 ¿Iney am tati fütra kimlu, tati kimeltuchekelu ka feytichi rume kimlu tüfachi mapu mew mülechi dungu? ¡Ngünechen ta kiñe wedwed dungu reke trokiniefi ta tüfachi mapu mew mülechi kimün! \v 21 Ngünechen, kisu ñi fütra kimün mew, ngüneduami ta che re kisu ñi kimün mew müten ñi kimnoaetew, welu may, ayüley ñi montulafiel tüfey engün tati maneluwkülelu kisu ñi werküelchi dungu mew, tunte tüfachi werken dungu kiñe wedwed dungu reke feleafuy rume. \p \v 22 Tati pu judiu ayükey ñi peael ta afmatufalchi dungu, fey ti pu grieguche kintukey fütrake kimün, \v 23 welu iñchiñ nütramyekefiyiñ tati langümngechi Cristo ta kürus mew. Fey tüfachi dungu mew wesa pingelu trokiwkey tati pu judiu, fey ti pu grieguche kiñe wedwed dungu trokikefi. \v 24 Welu tati koneltulelu Ngünechen mew, judiungeay rume kam grieguchengeay rume, fey tüfachi Cristo ta Ngünechen ñi pepiluwünngechi Montulchefe ka kisu mew kimelngey Ngünechen ñi fütra kimün. \v 25 Fey Ngünechen mew ta kiñe wedwed dungu reke feleafuy rume, fey tüfachi dungu doy küme kimün ta itrokom che ñi kimün mew, tüfey ta müte yafüngenolu felellefule, welu Ngünechen mew doy fütra newenngey kom che ñi newen mew. \p \v 26 Pu peñi ka lamngen, müley tamün ngüneduamael Ngünechen tamün dullietew, tunte eymün newe müte kimnolu reke femngentuniefeymünmew tati pu che, ka newe ülmen wentrungelaymün ka koneltulelaymün ülmenküleyechi pu reñma mew. \v 27 Fey tüfachi dungu mew, Ngünechen dullifi tati wedwed dungu trokiniefel tüfachi mapu mew, femngechi tañi yewelkayafiel tati pu kim che, ka dullifi tati illamniefelchi pu che, femngechi tañi yewelkayafiel tati pepiluwlu. \v 28 Ngünechen dullifi tati illamtufalkülechi pu che ka newe falintukenoel tüfachi mapu mew, fey tüfa llemay: tüfey engün tati falintukenoel chem dungu mew no rume tañi famentuafiel tati doy chetrokiwkülelu. \v 29 Femngechi ta iney no rume ñi mallmawnoael Ngünechen mew. \v 30 Welu Ngünechen ta kiñewkünueymünmew Cristo Jesus eymün ka femngechi kisu ñi fütra kimün mew adkünuy ta Cristo mew taiñ montulngeael ta yafkan mew, wiñoduamangetuiñ taiñ mületuael ta Ngünechen mew ka montulngeiñ. \v 31 Fey tüfa famngechi ñi feypilen ta Wirin Chillka: “Fey kiñe che rüf ayüle ñi mallmawael, mallmawpe ta Ñidol ñi femelchi dungu mew.”\f + \fr 1:31 \ft Jeremia 9.24.\f* \c 2 \s1 Tati langümelchi Cristo ñi werken dungu \p \v 1 Welu pu peñi ka lamngen, feychi amulu iñche tamün wewpileluwmeafiel Ngünechen tañi rüf küme dungu, femlan mallma dungun mew no rume ka fütra kimün mew no rume. \v 2 Feychi mülepulu iñche eymün mew, ayülan ñi kimael kangelu dungu, welu Jesucristo ñi dungu müten, tati langümel ta kürus mew. \v 3 Pewfaluwpun ta eymün mew ngañwadduamkülen ka rume llükankechi \v 4 ka femngechi dungupulu iñche eymün mew wewpileluwiyiñ ti we kimelün dungu, fey dungulan re küme fütrake kimünngechi dungu mew, dungulan rume kimkawünngechi dungun mew femngechi tamün feyentuael. Ñi femafel, feyentuymün iñche tañi wewpielchi dungu ti Lif Küme Püllü ñi kellun mew ka Ngünechen ñi pepiluwün mew. \v 5 Fey femngechi eymün mupiltuleymün Ngünechen ñi pepiluwün mew, welu tati pu che ñi kimün mew no. \s1 Ngünechen kimfaluwkey ñi Küme Püllü mew \p \v 6 Feymew llemay, tati dew küme amulelu ñi mupiltun mew kimeltukefiyiñ rüfngechi fütra kimün, welu kimeltukelaiñ tüfachi mapu tuwünngechi kimün ka tati mapu mew mülechi awtoridad ñi dungu no rume, kisu engün am aftualu. \v 7 Welu may ta nütramyekeiñ Ngünechen tañi kimelkenofelchi dungu kisu tañi adkünuel, tañi niekefel iñchiñ taiñ füreneaetew petu dewmangenolu rume ta mapu. \v 8 Fey tati nielu awtoridad tüfachi mapu mew adümürkelay engün Ngünechen ñi adkünuelchi dungu, fey tüfa adümfule chumkawnorume langümlayafuy engün tati fütra püramyefal Ñidol. \v 9 Welu Wirin Chillka am feypilelu: \q1 “Fey iney no rume pekelafuy, \q2 iney no rume allkükelafuy, \q1 ka iney no rume rakiduamkelafuy \q2 chem dungu ñi pepikanien ta Ngünechen tati pu chengealu, tüfey tañi piwkeyekeetew.”\f + \fr 2:9 \ft Isaia 64.4.\f* \m \v 10 Welu Ngünechen kellueiñmew taiñ kimafiel kisu ñi adkünuelchi dungu tati Lif Küme Püllü ñi kellun mew. \p Ti Lif Küme Püllü itrokom dungu küme kimkey, Ngünechen tañi kimngekenofelchi dungu kütu. \v 11 Chumngechi ta kiñe che kimlay chem rakiduam ñi nien kangelu che ñi piwke mew, welu kiñe che müten kisutu kimniey ñi rakiduam. Ka femngechi llemay, Ngünechen ñi Lif Küme Püllü müten kimniey Ngünechen ñi rakiduam. \v 12 Fey iñchiñ am llownofilu ta maputuwünngechi püllü, welu may ta Ngünechen ñi Lif Küme Püllü, femngechi taiñ doy küme kimafiel Ngünechen ñi adkünuelchi fürenechen. \v 13 Fey tüfachi dungu taiñ feypikeel, Ngünechen ñi Lif Küme Püllü küme kimeleiñmew, fey kisuke iñchiñ taiñ adümelchi kimün no. Fey ta famngechi ta che dew llowle Ngünechen ñi Lif Küme Püllü, fey kisu ta kelluafi engün ñi adümafiel Ngünechen ñi dungu. \p \v 14 Welu tati che nienolu Ngünechen ñi Lif Küme Püllü, llowkelafi Ngünechen ñi dungu, kisu am re wedwed dungu trokiniefilu. Ka femngechi pepi adümkelafi rume, fey tüfachi dungu am pepi kimngeafulu Ngünechen ñi Lif Küme Püllü ñi kellun mew müten. \v 15 Welu tati che nielu Ngünechen ñi Lif Küme Püllü, feley ñi inaduamafiel kom dungu, welu kisu pepi ramtukadungungelayafuy rume. \v 16 Fey Wirin Chillka am feypilelu: \q1 “¿Iney kay kimüñmayafuy Ngünechen ñi rakiduam? \q2 ¿Iney anta kimeltuafuy ta Ngünechen?”,\f + \fr 2:16 \ft Isaia 40.13 LXX.\f* \m welu iñchiñ adümnieiñ Cristo tañi rakiduam. \c 3 \s1 Kompañwen Ngünechen ñi küdaw mew \p \v 1 Iñche ñi pu peñi ka lamngen, pepi dunguwlayiñ chumngechi tañi dungukefiel tati pu che tati Lif Küme Püllü ñi kellunieetew, welu may dunguwiyiñ chumngechi dungukefiñ tati che nielu re che ñi kimün müten, petu newe kimnolu am eymün ta Cristo ñi küme dungu. \v 2 Eluwiyiñ kiñe pichin kimeltun müten, we pichikeche reke femngelu am eymün tati lichitukelu müten fey tañi iyafel fütakeche ñi ikeelchi iyael, eymün am petu pepi llownolu ti küme kimeltun, tati fane iyael reke felelu. ¡Fey fewla pepi adümlayafuymün rume! \v 3 ¡Fey eymün petu nielu am re che ñi kimün müten! Fey petu mülele eymün mew tati ütriruwün ka kayñetuwün, fey tüfa femngechi feley tamün nien re che ñi rakiduam müten ka amuley tamün rakiduam chumngechi femkey tati mülelu ta mapu mew. \v 4 Femngechi kiñe che feypiyüm: “Iñche Pablo mew koneltulen”, fey kangelu feypikey: “Iñche Apolu mew koneltulen” fey ta femngechi petu nieymün re che ñi rakiduam müten. \p \v 5 Fey rüf dungu mew ¿iney anta Pablo? ka ¿iney anta Apolu? Re küdawkelu müten, kisu engün ñi duam eymün feyentuymün ta Ñidol mew, kake kiñeke iñchiñ iney kay dewmakey ñi küdaw Ñidol tañi legtukünuletew. \v 6 Iñche ta kiñe nganlu reke, fey Apolu ta wütrukolu reke, welu Ngünechen may ta elukefi ñi tremael reke ti ngankeelchi fün ketran. \v 7 Fey ta femngechi tati nganlu rume ka ti wütrukolu rume chem falilay, welu Ngünechen itrokom mew ngenngey, fey kisu lle tati elukefilu ñi tremael ti ngankeelchi fün. \v 8 Tati nganlu ka ti wütrukolu, fey mür engu trürküley, fey Ngünechen may kulliafi ta kake kiñeke engün chem ñi küdawel mew. \v 9 Iñchiw ta kiñentrür küdawkelu müten Ngünechen tañi dungu mew, fey eymün ta Ngünechen ñi petu küdawelchi lelfün reke feleymün. Ka Ngünechen tañi petu dewmaelchi ruka reke feleymün. \v 10 Fey iñche tati wüne kellu dewmakünukelu tati ruka, fey Ngünechen femkünuenew tañi kellu anümafiel tati orkon, fey kakelu petu kellukoni ta tüfey mew. Welu kake kiñeke müley ñi kuñiwtukuwael chumngechi ñi petu dewmakünukeel mew. \v 11 Fey iney no rume ngelay tañi elkünutuael kangelu orkon, fey ti ruka ñi dew nieelchi orkon, Jesucristo tati. \v 12 Fey tüfachi wente elrukan mew, kiñekentu feley ñi kellu dewmakünuael ta oro mew, pülata mew ka kümeke admayewchi kura mew, kam trafla mew, pinu mew ka ñolkan mew, \v 13 welu kake kiñeke ñi küdawel fente küme kimngeay puwle wüla ñi afael ta antü. Fey üyechi antü akualu am kiñe kütral reke, fey ti kütral mew ta küme kimngeay chumngechi küdaw ñi femel kake kiñeke. \v 14 Fey kiñekentu ñi dewmaelchi ruka lüfnole kütral mew, fey kullingeay tañi küdaw mew, \v 15 welu kiñe che ñi dewmaelchi ruka lüfkonle, kom ñi küdaw afkonay, welu montuay chumngechi ta kiñe che montukey rangi weywiñ kütral mew. \p \v 16 Fey eymün ta Ngünechen ñi mülewe reke feleymün, ka femngechi Ngünechen ñi Lif Küme Püllü mülekey eymün mew. \v 17 Fey kiñekentu teyfüfile ta Ngünechen ñi mülewe, teyfükayaeyew Ngünechen ta kisu, fey Ngünechen ñi mülewe am rume lif küme mülewengelu, fey üyechi mülewe eymün tati. \p \v 18 ¡Iney no rume ta kisutu ngünenkawkülekilpe! Fey kiñekentu eymün, rume kim che trokiniengele tüfachi mapu tuwünngechi kimün mew, ngüneduamtupe ñi kimnochi chengen, fey ta famngechi rüf dungu mew fente küme kim chengetuay. \v 19 Fey tüfachi mapu tuwünngechi kimün ta re wedwed dungu müten ta Ngünechen mew. Fey ta Wirin Chillka feypiley: “Ngünechen elukefi ñi welulkawael tati kimkawkülelu kisu ñi ngünen dungu mew.”\f + \fr 3:19 \ft Job 5.13.\f* \v 20 Ka femngechi feypiley: “Ñidol kimniey tati kimke che ñi rakiduam ñi re wedwed dungungen.”\f + \fr 3:20 \ft Salmo 94.11.\f* \v 21 Feymew iney no rume ngelay ñi mallmawküleael inaniele re che tañi kimün, itrokom ti dungu am Cristo ñi wülel eymünngealu tati. \v 22 Fey famngechi kelluley Pablo, Apolu, ka Pedro. Ngünechen elueymünmew ta kom dungu mapu mew, ti mongen ka ti lan dungu kütu, fantepu amulechi antü ka küpalechi antü mew. Itrokom tüfa eymünngealu, \v 23 koneltulelu am eymün ta Cristo mew, chumngechi ta Cristo koneltuley ta Ngünechen mew. \c 4 \s1 Tati pu apostol ñi küdaw \p \v 1 Eymün müley tamün rakiduamyemuafiel iñchiñ taiñ kelluken Cristo ñi dungu mew, werküngelu tañi kimeltuael Ngünechen ñi adkünuelchi küme kimngekenofelchi dungu. \v 2 Feymew tati llowlu tüfachi yefal dungu, feley ñi femael itrokom tañi manelngeel mew. \v 3 Fey iñche kay, newe müte wesa duamkülelan tañi ramtukadungungeael ta eymün mew kam chem kues ñi tribunal mew no rume. Iñche rume kisutu ramtukadunguwkelan. \v 4 Welu iñche ñi rakiduam feypintukukelaenew chem dungu mew rume, fey tüfachi dungu mew feypikelan tañi yafkalenon, welu tañi ramtukadungukeetew, fey Ñidol tati. \p \v 5 Feymew llemay, eymün ramtukadungumekekilmün petu ñi akunon tati afaelchi antü. Üngümkülemün ñi küpayael ta Ñidol femngechi tañi nentupayafiel pelon mew feytichi dungu ta fewla dumiñ mew mülelu ka peñmayafi ñi chem rakiduamkülen tati pu che. Feymew wüla ta Ngünechen püramyeafi kake kiñeke chumngechi ñi koneltuleel. \p \v 6 Pu peñi ka lamngen, petu dunguwiyiñ tüfachi dungu kisu eymün tamün kümelkawafiel inayentunieafimün ta Apolu ka iñche tayu chumken. Feypiwpeyiñ tüfachi dungu tamün inayentuael iñchiw tayu femkeelchi küme dungu, femngechi tamün doy amulkünunoael tati wirilechi dungu mew, femngechi ta iney no rume tañi mallmawnoael tañi fürenengeael ta kiñe che, fey ñi wesalkangeael ta kangelu. \v 7 Fey ¿chumngelu am doy kümelu kakelu mew trokiwküleymün? Kom tamün nieel Ngünechen tamün eluetew. Eymün kisutu nielaymün chem rume, fey ¿chumngelu am fente mallmawküleymün? \p \v 8 Femngechi tati dew rikuleymün, itrokom nieymün tamün duamtukeel kiñe longko ülmen reke trokiwküleymün ka chem duamtuwelaymün rume iñchiñ tamün kelluafiel. ¡Pewmangen may longko ülmenngeafuymün rüf dungu mew, femngechi ta iñchiñ koneltuafuiñ kay eymün tamün ülmen mülewe mew! \v 9 Welu iñchiñ taiñ apostolngen,\f + \fr 4:9 \fk apostol: \ft Jesus tañi dullielchi mari epu müten no, welu ka femngechi Pablo reke femel.\f* Ngünechen llayentukünueiñmew taiñ langümngeael reke. Iñchiñ ta feleiñ tüfachi mapu kiñe afmafal dungungeael reke tati pu werken püllü mew ka femngechi tati pu che mew. \v 10 Iñchiñ ta Cristo ñi duam kiñe wedwed trokingekeiñ, welu eymün Cristo tamün füreneetew mew kimke chengeymün. Iñchiñ ta ngañwadküleiñ, welu eymün fütra newen chengeymün. Iñchiñ ta illamkangekeiñ, welu eymün ta yamngekeymün \v 11 Fantepu mew amuley taiñ kutrankawkülen ngüñüwtun mew, wüywün mew, ka faltaluwkülen takuwün mew, tati pu che rume kutrankakeeiñmew, nielaiñ ruka no rume taiñ müleam. \p \v 12 Rume kansakeiñ küdawiyüm taiñ peam iyael. Fey wesa pingeiñ, welu iñchiñ küme ngillatuñmakefiyiñ ti pu che. Inayawülngekeiñ taiñ kayñetungen, welu iñchiñ chem pikelaiñ rume. \v 13 Wesa dunguyengekeiñ iñchiñ, welu chem wesa tukulpachekelaiñ. Kiñe llay wesa che trokikeeiñmew ta kom che. Fey famngechi femngekeiñ fantepu mew. \p \v 14 Wirileluwpelayiñ ta tüfachi dungu tamün yewelkawafiel, welu may tamün ngülamuwafiel, iñche ñi pu yall reke, fey iñche ta rume piwkeyewiyiñ. \v 15 Fey tunte mari warangka nieafuymün rume ta kimeltufe tamün kimelaetew ta Cristo ñi dungu, fey kiñe chaw müten nieymün. Iñche eymün tamün chaw reke tamün kimeltuetew tamün mupituael ta Cristo Jesus mew. \v 16 Famngechi, llellipuwayiñ tamün inayeael iñche ñi femkeelchi dungu. \p \v 17 Feymew lle werküleluwiyiñ ta Timotew, iñche ñi sakinieel ka ñi fotümyeel reke ta Ñidol mew. Kisu ta konümpaleleymünmew iñche tañi chumyawken ka feyentulen ta Cristo Jesus mew, chumngechi tañi kimeltuken kom trokiñ feyentulelu mew. \v 18 Kiñeke eymün re tamün wesa rakiduamngen mew “küpawelayay tati” pimuken. \v 19 Welu pürüm amuan tamün pewmeafiel, pifule ta Ñidol, femngechi kimpuan tüfeychi dungufengechi pu che rüf ñi niepen may Ngünechen ñi pepiluwün kam re ñi dungufengen müten engün. \v 20 Welu may ta Ngünechen ñi longko ülmenngen re dungun müten no, welu may ta Ngünechen ñi pepiluwün. \v 21 ¿Chem anta doy ayünieymün ta eymün? ¿Tamün küme piwkeyen dungu mew tamün dunguwpuafiel kam ñi fillpipingepuael re wesake dungun mew? \c 5 \s1 Famentungeael ti yewenngechi dungu \p \v 1 Dew feypiniengey ñi kiñelen eymün mew tati nielu kure reke kisu tañi ñeñe. Fey tüfa famngechi femlu, fey ta rume wesa dungu femmekey. Tüfachi dungu ta mülekelay tati pu feyentulenolu mew no rume. \v 2 ¡Welu eymün ta rume mallmawküleymün tamün piwke mew! ¡Felefuy may tamün rume weñangküleafel! Fey ti che femngechi femlu, feley tañi kiñe pülekünungeael ta eymün mew. \v 3 Fey iñche kay, tunte mülepulayan rume ta eymün mew, welu mülepukan reke tañi rakiduam mew. Taiñ Ñidol Jesucristo ñi üy mew, dew feypin tañi wesa femün tati femngechi femlu. \v 4 Eymün femngechi trawülmün, iñche ñi rakiduam mew mülepukayan reke ka femngechi Ñidol Jesus ñi pepiluwün müleay eymün mew. \v 5 Femngechi ta üyechi che feley ñi wültukungeael ta weküfü mew, femngechi ñi apümngetuael reke tañi yafkafechengen, welu ñi püllü montuay feychi küpatule ta Ñidol Jesus. \p \v 6 Eymün ngelay tamün mallmawael tamün femkeelchi dungu mew. Dew kimnieymün ta tüfachi feypin: “Kiñe pichin lefawra kom fayümkefi ta masan.” \v 7 Eymün ta we masan kofke reke feleymün, feymew famentukünufimün tamün wesalkaetewchi lefawra, femngechi tamün feletuael lefawrangenochi masan reke, tati ikeel ta Paskua kawiñ mew.\f + \fr 5:7 \fk Paskua kawiñ: \ft tati pu judiu ñi kawiñ antü tañi tukulpangekemum chumngechi ñi montulngen püresukonalelu tati pu judiu Egipto mapu mew.\f* Fey Cristo ürke am tati wültukuel kiñe korderu reke tati we Paskuangealu, tati langümngelu iñchiñ taiñ duam. \v 8 Feymew ngelay tañi müleael tüfachi küme kawiñ petu nieliyiñ wesake rakiduam ti kuyfi lefawra reke felelu, welu may feley tañi wengetuael tamün rakiduam lefawrangenochi kofke reke. \p \v 9 Iñche ñi wirielchi kangelu karta mew feypiwiyiñ tamün kiñewnoael rume tüfey engün mew tati üñamyedomomekelu, \v 10 welu tüfachi dungu mew feypiwlayiñ tamün püntütripayael itrokom tüfey engün mew tati nielu wesake mongen ta tüfachi mapu mew, kam ti diñmangelu, kam weñefengelu, kam püramyekefilu ta fill adentun, fey femngechi femülmün mülefuy may tamün tripayael ta tüfachi mapu mew. \v 11 Tañi feypiel may ta feley tamün kiñewkülenoael ta iney engün mew no rume tati peñi pifaluwkelu, fey wesa mongen niele kam diñmangele, ka püramyekefile tati adentun, kam dallukafengele, kam putufengelu, kam ta weñefengelu. Fey ta famngechi femngele ta che, anükilmün rume tamün kiñentrür iyael. \v 12-13 Iñche ngelay tañi ramtukadungumekeafiel tati pu che koneltulenolu iñchiñ mew. Ngünechen may ta feley tañi ramtukadunguaetew. Welu eymün feley tamün ramtukadunguafiel tati mülelu tamün trokiñche mew. Feymew llemay kiñe püle nentufimün ta tüfachi yafkafe eymün tamün rangiñ mew mülelu.\f + \fr 5:12-13 \ft Deuteronomio 17.7 LXX.\f* \c 6 \s1 Trafdunguwün ti feyentulenochi kues mew \p \v 1 Femngechi kiñekentu eymün nieyüm yafkawün, ¿fey chem mew am amukey ta kiñe feyentulenochi che mew tañi adkünulelaetew ñi dungu, fey ñi felefel ñi feypiafuel ta Ngünechen ñi feyentulechi pu che? \v 2 ¿Kimlaymün anta Ngünechen mew feyentulechi pu che tañi adkünuafel ti wesake dungu mülekelu tüfachi mapu mew? Fey eymün adkünuafilmün kom dungu mülelu mapu mew, ¿chem mew am adümlaymün tamün adkünuafiel tüfachi pichin dungu? \v 3 ¿Kimlaymün am iñchiñ taiñ ngülamdunguafiel tati pu werken püllü kütu? Fey doykechi may feley taiñ adkünuafiel tüfachi mongen mew müleyekechi dungu. \v 4 Feymew ta eymün nielmün yafkawün dungu tüfachi mongen mew, ¿chem mew am amukeymün eymün tamün adkünuaetew tati pu koneltulenolu Ngünechen ñi feyentulechi pu che mew? \v 5 Fey tüfa feypipen femngechi tamün yeweduamael. ¿Ngelay am eymün mew kiñe no rume kim adkünudungulu mülele yafkawün dungu ti feyentulechi pu che mew? \v 6 ¡Re kewakelay müten kiñeke che ta kakelu engün, welu may ka amurpukey kütu engün femngechi tañi adkünuaetew tüfeychi pu che feyentulenolu! \p \v 7 Fey ñi mülen mew yafkawün dungu eymün mew, ¡rume wesa dungu tati! ¿Doy kümepelayafuy may ñi duamkünungenoael ti wesa dungu? ¿Fey ngünewkelaymün am tamün duamkünunoafiel ti wesake dungu tamün femngekeel? \v 8 ¡Welu eymün ngünenkachekeymün ka weñekefimün kisu tamün pu peñi kütu! \v 9-10 ¿Kimlaymün am eymün tati wesake mongen nielu koneltulayay ta Ngünechen ñi mülewe mew? Eluwkilmün tamün ngünenkangeael. Fey Ngünechen tañi longko ülmenngeelchi mülewe mew koneltulayay tati pu domo ka ti pu wentru re üñamyemekewle ka ti püramyekelu adentun pichike ngünechen ka ñiwakelu no rume, kudumuwkelu chaf wentru engu no rume, ka ti pu weñefe no rume, ka ti pu diñmangelu no rume, ka ti ngollife no rume, ka ti dallukafe no rume, ka ti pu koyla ngünenngelu no rume. \v 11 Fey femngechi chengekefuymün kiñekentu eymün ta kuyfi mew, welu fewla dew liftungetuymün reke ta yafkan mew tamün nietuael lif mongen Ñidol Jesucristo ñi pepiluwün mew ka Ngünechen ñi Lif Küme Püllü mew. \s1 Lif mongenngeael ti kuerpu \p \v 12 Feypikey ta che: “Iñche lifrelen tañi chem chumael rume.” Feyngellefuy may, welu itrokom kümelkalümkelay. Feyngey tati. Iñche lifrelen tañi chem chumael rume, welu ngelay chem dungu rume ñi ngünenieaetew. \v 13 Ka femngechi feypin müley: “Iyael ta konpualu pütra mew, fey pütra kay ñi llowam iyael.” Feyngefuy tati, welu Ngünechen apümtuafi tüfachi epu dungu. Welu feyngelay tati kuerpu tañi elungeel ñi femmekeael ti wesake üñamyewün dungu. Ti kuerpu may ta Ñidolngealu, fey Ñidol kay tati kuerpungealu. \v 14 Fey Ngünechen chumngechi wiñomongeltufi ta Ñidol Jesus, ka femngechi wiñomongeltuaeiñmew ta iñchiñ kisu ñi pepiluwün mew. \p \v 15 ¿Eymün anta kimlaymün tamün kuerpu ta Cristo ñi kuerpungen? Cristo am ngenngelu iñche ñi kuerpu mew, fey ¿ka wültukupetuafun may tañi kuerpu ñi kiñewael kiñe küri domo ñi kuerpu engu? ¡Femlayafun llemay! \v 16 ¿Kimlaymün am eymün femngechi ta kiñe wentru trawüyüm kiñe küri domo engu, felekey tañi kiñe kuerpungen ta mür engu? Fey Wirin Chillka ta feypiley: “Mür engu kiñe che müten reke feleay.”\f + \fr 6:16 \ft Genesis 2.24.\f* \v 17 Welu iney rume trawüyüm ta Ñidol engu, feley ñi kiñewkületuael kisu engu. \p \v 18 Feymew kiñe püle tripamün llemay, tati üñamyewün wesake dungu mew, chem kangelu yafkan mew rume welulkawle ta kiñe che, üñfitukelafi tañi kuerpu, welu ta fill mew üñamtulekelu wentru kam domo rume yafkantukukey kisu ñi kuerpu. \v 19 ¿Kimlaymün am eymün tamün kuerpu, tati Lif Küme Püllü ñi ngillatuwe rukangen, fey Ngünechen llemay tamün eluetew, femngechi tati Lif Küme Püllü ñi müleael ta eymün mew? Fey eymün ta kisu ngünewkülelaymün, \v 20 fey Ngünechen am ngillaetew ta eymün, kisu ñi sakin Fotüm mew. Feymew feley tamün püramyeafiel ta Ngünechen tamün kuerpu mew ka kom tamün piwke mew, Ngünechen am ngenngelu kom tüfachi dungu.\f + \fr 6:20 \ft Kiñeke kuyfi wirin mew ngelay: “ka kom tamün piwke mew, Ngünechen am ngenngelu kom tüfachi dungu”.\f* \c 7 \s1 Ngülam dungu tati kurewen mew \p \v 1 Fey fewla llowdunguwayiñ tamün ramtuelchi dungu tati karta mew. Kümeafuy kurengenofule ta wentru, \v 2 welu ñi müleken mew ta üñamyewün, fey ñi kureyewnon ta wentru engu domo, kake kiñeke wentru feley ñi nieael kisu ñi kure, fey kake kiñeke domo ñi nieael kisu ñi füta. \v 3 Fey ti füta kay ka femngechi tati domo müley ñi chaf tuteniewael engu tati kurewen ñi chumngechi feleken. \v 4 Fey ti kure no rume kisu ngünewkülelay, fey am ngünenieetew kisu ñi füta, ka ti füta no rume ta kisu ngünewkülelay tañi kuerpu mew, fey am ngünenieetew kisu ñi kure. \v 5 Welukonke müley tamu kiñewküleael, fey femnolmu mür may kiñewpefulmu tamu trawünoael kiñe mufü antü femngechi tamu ngillatuael ta Ngünechen mew. Fey dew femngechi femülmu, feley tamu wiñome trawütuael, fey pinolmu tamu trawütuael, weküfü ta kontuafeymumew tamu wedwedkawael. \p \v 6 Kom tüfa feypipen tañi adkünupefiel müten tati dungu, fey werkün dungu reke no tati. \v 7 Iñche kisu ñi rakiduam mew, ayülefun ta itrokom eymün tamün feleafel iñche reke, welu Ngünechen femkünuy ta kake kiñeke ñi kakerume feleael tañi mongen: kiñekentu tañi niewael wentru engu domo, fey kakelu kay kisu ñi re feleael müten. \p \v 8 Tati kurengenolu ka ti pu lantu domo feypiafiñ: tati wentru ñi kurengenoael ka ti domo ñi fütangenoael ñi re feleael iñche reke. \v 9 Welu pepi ngünenofile ñi kuerpu, müley ñi kureyewael engün, fey doy kümey ñi kureyewael ta wentru engu domo fey ñi wesa femmekenoael fey ñi kureyewnon rume. \p \v 10 Welu tüfey engün tati dew kureyewlu, feypiafiñ tüfachi werken dungu, iñche ñi dungu no tati, Ñidol mayfe: fey ti kure ñi wüdanoael tañi füta \v 11 Fey fewla kay, feyti domo wüdakünufile kisu ñi füta, wiñome kümelkawtunole engu, müley ñi fütangewetunoael. Ka femngechi müten, tati füta ngelay tañi wüdayafiel kisu tañi kure. \p \v 12 Fey kakelu pu che mew kay, feypiafiñ engün, iñche kisu ñi dungu, welu Ñidol ñi piel no, fey kiñeke peñi ñi domo feyentulenole Ñidol mew, welu ayülele ñi müleael ta kisu engu, fey tüfeychi peñi ngelay ñi wüdakünutuafiel ti domo. \v 13 Fey kiñe feyentulechi domo kureyewle kiñe feyentulenochi wentru engu, fey ti wentru ayülele ñi müleael ta kisu engu, ngelay ñi wüdakünuafiel feytichi wentru. \v 14 Fey ti wentru feyentulenolu Ñidol mew lif mongen nietukey Ngünechen mew tañi kiñewkülen mew tati feyentulechi domo engu. Ka femngechi tati feyentulenochi domo, lif mongen nietukey tañi kiñewkülen mew tati feyentulechi wentru engu. Fey famngechi felenofule, tamün pichikeche ünunngechi wesake chengeafuy engün, welu rüf dungu mew, koneltuley engün Ngünechen ñi trokiñche mew. \p \v 15 Fewla kay, fey ti füta kam tati kure, ti feyentulenolu, ayülele ñi wüdayael engu, fempe müten. Feyta famngechi femlu mew, tati peñi kam ti lamngen lifrelewetukey, Ngünechen am dullietew ta eymün küme tüngün mew tamün mongeleael. \v 16 Fey, eymi domo, ¿chumngechi am kimafuymi tami montulafiel tami füta? ¿Ka eymi wentru, chumngechi kimafuymi tami montulafiel tami kure? Kimfal-lay tati. \s1 Ñidol tañi tutekeetewchi mongen \p \v 17 Fey chumngechingeay rume, kake kiñeke müley ñi mongeleael chumngechi ñi adkünuetew ta Ñidol, ka chumngechi chengefel feychi dullietew ta Ngünechen. Fey tüfachi dungu werküken itrokom feyentulechi pu che mew. \v 18 Fey Ngünechen dullifile ta kiñekentu tati dew sirkunsidangelu, ayülekilpe ñi ellkanieael tañi sirkunsidalen. Fey kiñekentu dullifile tati sirkunsidalenolu, ngelay tañi sirkunsidangeael. \v 19 Iney rume doy falilay tañi sirkunsidaleael kam tañi sirkunsidalenoael rume, welu may, tañi müngeltuafiel Ngünechen tañi werkün dungu. \v 20 Kake kiñeke felepe chumngechi felekefuy feychi dullietew ta Ngünechen. \v 21 Eymi ta püresukonangelmi, wesa duamkülekilnge, welu pepi lifrengetulmi, feley tami lifrengetuael. \v 22 Fey ti püresukonalekefulu feychi dullingelu tañi feyentuael ta Ngünechen mew, fewla ta kiñe lifre chengetuy tañi poyeafiel ta Ñidol. Ka femngechi, tati che lifrelele feychi dullingelu, fewla ta Cristo ñi püresukonangetuy. \v 23 Ngünechen ta ngillaeymünmew reke kisu tañi Fotüm ñi lan mew, feymew eluwkilmün tamün püresukonayeaetew ta kakelu pu che. \v 24 Femngechi tati, pu peñi ka lamngen, kake kiñeke küme duamkülepe chumngechi ñi felekefel feychi dullietew ta Ngünechen. \s1 Ngülam dungu tati kurengenolu, fütangenolu ka ti pu lantu mew \p \v 25 Fey fewla llowdunguwayiñ kangelu dungu tamün ramtuel: Fey tati petu kurengenochi wentru ka petu fütangenochi domo nielan chem werkün dungu no rume Ñidol tañi eluetew kisu engünngealu, welu feypian iñche kisu ñi ngülam kümelu tañi trokifiel. Ñidol tañi kutranduamyeetew mew, feley tamün manelafiel iñche tañi feypiaelchi dungu. \v 26 Iñche kay kümelu trokiniefun ta che ñi feleael chumngechi tañi felekaken, tati wesake dungu ñi mülen fantepu mew. \v 27 Fey nielmi ta domo, elkünutukefilnge. Fey nienolmi kay, kintukefilnge \v 28 Fey kurengelmi, yafkalaymi tati, fey kiñe üllchadomo fütangele, ka femngechi yafkalay. Welu tati kurengelu niekey fill rakiduameluwkülen epe fill dungu mew, feymew iñche ayülefun tamün nienoael epe fill rakiduam. \p \v 29 Pu peñi ka lamngen, iñche ayülefun ñi feypiael tüfachi dungu: Pichilewey dewma tañi müleweael ta antü. Feymew llemay, tati kurengelu, kurengenolu reke felepe. \v 30 Tati weñangkülelu, weñangkülenolu reke felepe. Tati nielu ayüwün, nienolu ayüwün reke felepe. Fey tati ngillalu chem rume, ngillanolu reke trokiwkülepe. \v 31 Tati nielu fill em tüfachi mapu mew, müley ñi feleael tati nienolu chem no rume reke, taiñ penieelchi mapu am ta kom aftualu. \p \v 32 Iñche ayülefun tamün nienoafel chem wesaduamkülen no rume. Tati kurengenolu küdaweluwkülekey Ñidol tañi dungu mew, ka femngechi ñi tutenieafiel, \v 33 welu tati kurengelu küdaweluwkülekey ti mapu mew mülechi dungu mew, ka femngechi tañi elunieafiel ayüwün kisu ñi kure, \v 34 femngechi epurume rakiduamkülekey. Ka famngechi tati petu fütangenochi domo, küdaweluwkülekey Ñidol tañi dungu mew, ka lif mongen ñi nieael tañi kuerpu mew ka ñi rakiduam mew, welu ti fütangelu küdaweluwkülekey ti mapu mew mülechi dungu ka tañi ayüwküleael ñi füta. \p \v 35 Fey tüfa feypiwpeyiñ tamün katrütudunguwnoafiel fill dungu mew, welu may tamün kümelkawküleael eymün, ka femngechi tamün nieael kiñe küme mongen, tamün poyenieafiel ta Ñidol kom pepikawün mew. \p \v 36 Fey kiñekentu ayülele ñi kureyewael ñi ayünieelchi domo engu, fey puwkülele ñi fütangeael dewma, ka rakiduamkülele ta tüfeychi dungu ñi doy kümen, fempe müten tati kümelu tañi trokifiel. Fey kureyewpe engu. Yafkanngelay tati. \v 37 Fey kakelu kay, kisu ñi piwke mew ayülele ñi kisuleael ka ñi kisu ngünewküleael, femngechi tañi kurengenoael ka ñi fütangenoael domongele, kümelkayay tati. \v 38 Femngechi tatey, fey kureyewle tañi ayünieelchi domo engu, kümelkayay, welu kurengenole ti wentru ka fütangenole ti domo, doy kümelkayafuy. \p \v 39 Tati fütangechi domo feley ñi kiñewküleael ñi füta engu mongelele tati wentru. Welu tati füta dew lale, fey ti domo lifrelewetuay tañi fütayetuael kangelu wentru, welu feyentulekale müten tati wentru, \v 40 welu doy kümeafuy wiñome fütangewetunole. Iñche ta eluwiyiñ tüfachi ngülam, fey iñche mew mülelu Ngünechen tañi Lif Küme Püllü trokiwkülen. \c 8 \s1 Tati ilo chalintukungelu tati adentun ngünechen mew \p \v 1 Fey fewla llowdunguwayiñ kangelu tamün ramtuelchi dungu tati ilo tañi chalintukungeken tati adentun ngünechen mew.\f + \fr 8:1 \fk tati ilo tañi chalintukungeken tati adentun ngünechen mew: \ft müleyechi ilo fendengekelu ti merkaw mew fey tüfa chalintukungelu ti ngillatuwe ruka mew chew ñi mülen ti adentun ngünechen, fey kiñeke feyentulelu feypikefuy ta che ñi inoael tüfeychi ilo femngechi ñi poyenoafiel tati pu adentun ngünechen.\f* Feyngey tati feypikeelchi dungu: Itrokom iñchiñ nieiñ kimün, welu tati nielu fentren kimün mallmawtukey, welu tati piwkeyechen elukeeiñmew taiñ kümelkawküleael. \v 2 Fey iney rume kimnielu kom dungu trokiwkülele, fey ta petu kimlay tañi kimafelchi dungu. \v 3 Welu iney rume piwkeyefile ta Ngünechen, Ngünechen ta küme kimnieeyew ta kisu. \p \v 4 Fey tañi ingeael kay tüfeychi iyael tati chalintukuel tati pu adentun ngünechen mew, küme kimnieiñ tañi falinon ti adentun ngünechen ta mapu mew, fey ka kimnieiñ ñi mülen ta kiñe Ngünechen müten. \v 5 Tunte feypikefuyngün rume ñi mülen fentren ngünechen wenu mapu mew ka nag mapu mew (fey müley fentren ngünechen ka fentren ñidol), \v 6 welu iñchiñ mew müley ta kiñe Chaw Ngünechen müten, fey kisu mew itrokom chemkün feley, ka iñchiñ müleiñ kisungealu. Ka femngechi müley kiñe Ñidol Jesucristo müten, fey kisu mew müley ta kom chemkün, ka iñchiñ müleiñ ta kisu mew. \p \v 7 Welu kom che adümlay tüfachi dungu. Kiñeke che, wimtulefulu ñi püramyeafiel tati pu adentun ngünechen, ifiyüm tüfeychi ilo fey ñi rakiduamkülen tati ilo ñi dew chalintukulelngeel tati pu adentun ngünechen, feymew rume yafkalu trokiwkülekey engün. \v 8 Feyngey llemay ti iyael ñi duam ta llowlaeiñmew ta Ngünechen, fey doy küme piwkengelayaiñ ta ifiliyiñ tati iyael, ka doy wesalkalayaiñ rume ta inofiliyiñ. \p \v 9 Feyngey tamün lifrelen, welu elukefilmün tamün welulkalafiel ta yafkan mew tati pu che newe newenkülenolu ñi mupiltun mew. \v 10 Fey eymi am, kimniefilu tüfachi dungu, anükünuwkeymi tami iyael tüfey mew chew ñi püramyengekemum tati pu adentun ngünechen, fey chem peñi kam lamngen rume peelmew tati newe yafüngenolu ta mupiltun mew, kisu ka femngechi allmalltuay ñi iyafiel tüfey tati pu adentun ngünechen ñi chalintukulelngeelchi ilo. \v 11 Fey ta famngechi eymi tami femel mew, elukefimi ñi famtripatuael tati peñi kam lamngen newe newenkülenolu ñi mupiltun mew. Ka femngechi feychi peñi kam lamngen ñi duam Cristo ta lakoni. \v 12 Fey elungele ñi wesa rakiduamael tati rume pichin mupiltun nielu, yafkakeymün ta eymün Cristo mew. \v 13 Feymew, iñche ñi peñi kam lamngen yafkaluwle iñche ñi ikeelchi ilo mew, doy kümeay ñi iwenoafiel iñche tüfa famngechi ilo, femngechi tañi famkonnoael ta yafkan mew ñi peñi kam lamngen. \c 9 \s1 Kiñe apostol ñi koneltuleel \p \v 1 Feley llemay iñche tañi lifrelen, welu koneltulen tañi apostolngen, iñche am pekefilu reke ta Jesus iñchiñ taiñ Ñidol ka eymün am iñche tañi wewel tañi küdawün mew Ñidol tañi dungu mew. \v 2 Fey tunte kakelu pu che apostol trokinielafenew rume, welu eymün feley tamün apostol trokiniemuafiel, fey eymün tamün feyentulen ta Ñidol mew rüf mew kimfalküley iñche tañi apostolngen. \p \v 3 Fey ta famngechi llowdungukefiñ tüfey engün tañi fillpikeetew: \v 4 Fill dungu mew koneltulen tañi llowael ta iyael ka ñi pütokoael, \v 5 ka femngechi ñi kureyeael kiñe feyentulechi domo, chumngechi femkey tati kakelu pu apostol, ka Ñidol tañi pu peñi, ka femngechi femi ta Pedro. \v 6 ¿Kam ta Bernabe müten ka iñche epungeyu tayu koneltulenon ti lofche mew tayu elungenoael tayu duamtukeelchi chemkün? \v 7 ¿Iney am küdawkey kiñe soltaw reke fey kisutu kintukawkülekey ñi kulliwael? ¿Iney am küdawkey ñi dapillafiel ti anümkülechi ofad, fey ikelay ti fün ofad? ¿Iney am kuydakey ta kulliñ fey entuñmakelafi ñi lichi tañi waka tañi lichituñmuael? \v 8 Ka femngechi rakiduamlayaymün ta tüfachi dungu mew, che müten tañi feypiel, fey Moyse ñi ley dungu am ka femngechi feypilelu: \v 9 Fey femngechi wiriley ti lifru mew tati nielu ti ley dungu: “Wilal tukulel-layafimi tati trillakechi mansun.”\f + \fr 9:9 \ft Deuteronomio 25.4.\f* Fey tüfa feypilelay Ngünechen tañi kuñiwtukuniefiel tati pu mansun, \v 10 welu iñchiñ may ta kuñiwtukunieeiñmew. Fey ti ley dungu am wirikünungelu iñchiñ taiñ duam. Fey tati ketrakelu ta mapu ka femngechi tati kosechakefilu tati fün ketran, feley ñi maneluwküleael tañi llowael kisu ñi koneltuleelchi trokiñ fün ketran mew. \v 11 Fey ta femngechi, iñchiñ dew nganliyiñ reke eymün mew Ngünechen ñi fün ketran, müte alün dungu pemay taiñ kosechayael eymün mew ta tüfachi mongen mew pünekeelchi chemkün. \v 12 Fey kakelu che koneltulele eymün tamün nieelchi chemkün mew, doyelchi may iñchiw feley tayu koneltuleael. Welu iñchiw pünekelafiyu ti chemkün tayu koneltuleel rume tayu püneafiel, fey kom ngenoafeluwün mew kutrankawküleyu femngechi tayu katrülkaduamelnoafiel ñi wewpiyengeael Cristo tañi we kimelün dungu. \p \v 13 Eymün kimnieymün tüfey engün tati küdawkelu ti ngillatuwe ruka mew, pünekey engün ti chemkün mülelu tati ngillatuwe ruka mew. Fey tüfa ñi piel tati, tüfey engün tati küdawkelu ti ngillatuwe ruka mew chew chalintukungekey ti mañumtuel, ikefi engün ti ilo kulliñ tüfey mew chalintukuel. \v 14 Ka femngechi müten, Ñidol ta adkünuy ta tüfeychi dungu tati kimelkelu tati werken montuluwün dungu, fey ñi mongeluwküleael tüfeychi küdaw mew, \v 15 welu iñche turpu pünekelafiñ kiñe pichin no rume tañi koneltulefel, ka femngechi wiripelan tüfachi dungu tamün feypiwafiel femngechi ta eymün tamün elumuafiel tunte pichinngeafuy rume. ¡Doyümafun ñi layael müntuñmaelimew tüfa famngechi ñi mongeluwkülen tañi nieel mew! \v 16 Welu iñche pichin no rume mallmawkülelan tañi wewpikefiel mew tati werken montuluwün dungu, aporia werküniengelu am iñche ñi femael tüfachi dungu. ¡Awngeafun may ta iñche wewpinofuli! \v 17 Feymew llemay, iñche kisu duam femmekefuli, dew felefuy ñi kullingeael, welu wesaduamkechi mekeli ñi wewpin, fey chumngechingeay rume Ngünechen may tañi yefaletew ta tüfachi dungu. \v 18 Femngechi lle, iñche tañi küme duamelnieetewchi kullitun fey tañi wewpiafiel ti werken montuluwün dungu, fey chem rume ñi kofranoael. Fey tüfa lle tañi piel: falintukelafiñ ñi koneltuleelchi chemkün tañi mongeluwküleael tañi wewpikeelchi dungu mew. \p \v 19 Tunte iney no rume ta püresukonanielaenew, kisutu püresukonakünuwken itrokom che mew femngechi tañi wewael ta Cristongealu doy alün che tuntepu tañi pepi femel. \v 20 Femngechi trawün ti pu judiu iñchiñ judiungetuken, femngechi tañi wewafiel ta kisu engün Cristongealu, ka femngechi tañi wewafiel tati ngünenieetew ta Moyse ñi ley dungu, iñche kisu elkünuwken ngünenieaetew reke tati ley dungu, fey iñche tunte ngünenielaenew rüf dungu mew tati ley dungu. \v 21 Ka femngechi, tañi wewafiel tüfey engün tati mülenolu ta Moyse ñi ley dungu mew, fey tüfa engün reke femkünuwken, tunte rüf dungu mew ngünenieenew ta Ngünechen ñi ley dungu, fey iñche am ngünenieetew ta Cristo tañi ley dungu. \p \v 22 Femngechi müleyüm iñche tati newe newenkülenolu ñi mupiltun mew, ka femngechi ngañwadduamküleken kiñe ta kisu engün reke, femngechi tañi wewafiel engün Cristongealu. Fey ta femngechi fey ñi chumngen ta kakelu femkünuwken ta kisu engün reke, fey chumngechi rume ñi pepi montulafiel müten ta ineyngeay rume. \v 23 Kom tüfeychi dungu femken tati werken montuluwün dungu ñi duam, femngechi tañi koneltuael kisu engün tüfeychi montun mew. \p \v 24 Eymün kimnieymün kiñe kuden mew kom müley ñi lefael, welu kiñe müten llowkey ti wewelchi kullitun. Feymew, eymün lefaymün reke, fey femngechi llowaymün ti wewelchi kullitun. \v 25 Tati pepikawkülelu ñi kudeael kiñe awkantun mew, famentukey kom tüfey tañi wesalkakeetew ñi kudeael mew. Fey tüfa famngechi femkey engün tañi wewafiel ti kullitun tati korona tapül triwengelu, fey tüfachi kullitun pürümka reke choñfükey, welu iñchiñ may kudekeiñ reke taiñ llowafiel ti choñfükenochi kullitun. \v 26 Fey iñche kay lefkelan tati trawmalelu reke, ka weychakelan rume tüfeychi che reke petu fill mekepüdalu ñi wülelafiel ta re kürüf. \v 27 Ñi femafel, kutrankaken tañi kuerpu ka aporiakefiñ tañi femael chumngechi ñi ayülen ta Ngünechen, femngechi ta iñche ñi famentukünungenoael tati pu wewnolu reke, fey ñi dew kimeltulfiel ta kakelu che. \c 10 \s1 Ngülamtun dungu ñi püramyengenoael chem adentun no rume \p \v 1 Ayülelan tati pu peñi ka lamngen tamün ngoymanentuael iñchiñ taiñ kuyfike tuwün em kom ñi mülekefel engün miñche tüyechi tromü mew, ka itrokom engün ñi katrürumen ti lafken mew. \v 2 Feyta famngechi kom kisu engün kiñewi ta Moyse mew fawtisangelu reke ti tromü mew ka ti lafken mew. \v 3 Ka femngechi, kom kisu engün ifi Ngünechen ñi wülelchi iyael \v 4 ka pütokoy engün Ngünechen ñi wülelchi ko, fey feychi pütokolu engün tati kura mew, tüfachi kura Cristo reke felekerkefuy, tañi kelluetew. \v 5 Welu epe kom reke ta kisu engün tutelay ta Ngünechen mew, feymew kisu engün ñi kuerpu mülewey tati mawkenochi uwe mapu mew. \p \v 6 Kom tüfachi dungu femngechi rupay kiñe adkünu dungu reke ta iñchiñngealu, femngechi ta iñchiñ taiñ ayütunoafiel ti wesake dungu, chumngechi ta kisu engün ayütufi tüfeychi wesake dungu. \v 7 Feymew püramyekefilmün ngillatun mew tati pu adentun ngünechen, chumngechi ñi femel ta kisu engün. Tüfa tañi feypilen ta Wirin Chillka: “Tati pu che anükünuwi ñi iyael ka ñi pütokoael engün, fey ka pürüm witrapüray ñi fill chummekeael rume.”\f + \fr 10:7 \ft Exodo 32.6.\f* \v 8 Ka üñamyemekewkilmün, chumngechi ta kisu engün üñamyemekewkefuy, feymew kiñe antü mew müten layey engün epu mari küla warangka che. \v 9 Ka femngechi ngelay taiñ kintukaduamafiel ta Cristo, chumngechi ta kisu engün kintukaduamfi ta Ngünechen, feymew layey engün filu ñi ünatuetew mew. \v 10 Wesa dungukilmün rume ta Ngünechen mew chumngechi ta kiñekentu kisu engün fillpifi wesa dungun mew, fey ti langümchekechi werken püllü langümeyew engün. \p \v 11 Kom famngechi dungu mew rupay engün iñchiñ taiñ kuyfike tuwün em, kiñe adkünuelchi dungu reke ta iñchiñngealu, fey tüfachi dungu ka elkünungey ta Wirin Chillka mew iñchiñ taiñ elungeael kiñe ngülam reke iñchiñ taiñ nieael küme lif mongen tüfachi amuleyechi tripantu mew. \v 12 Feymew tati newenkülelu trokiwkülelu, kuñiwtulepe ñi yafkanoael. \v 13 Eymün ta niekelaymün doy kakerume kintukaduamngen fey tañi niekefel ta kakelu pu che. Iñche feypiwayiñ Ngünechen ñi maneluwünngen. Fey kisu elulayaeymünmew ta doy fütra kintukaduamngen tamün wewtripaleam müten. Fey femngechi ta kintukaduamngelmün, Ngünechen eluaeymünmew chumngechi tamün newentuleael, femngechi tamün wewtripaleael ti kintukaduamngen mew. \p \v 14 Feymew iñche ñi sakin pu peñi ka lamngen, famtripamün tati pu adentun ngünechen mew. \v 15 Iñche kimnien eymün tamün nien ta kimün, fey eymün feley tamün ngüneduamael iñche tañi feypiel. \v 16 Fey femngechi putuiñ tati pulku fey taiñ mañumtufiel ta Ngünechen, kiñewkeiñ ta Cristo iñchiñ kisu ñi mollfüñ mew. Ka femngechi ifiyüm ti kofke, fey kiñewkeiñ ta Cristo iñchiñ kisu ñi kuerpu mew. \v 17 Tunte fentrenngefuiñ rume, kom iñchiñ ikeiñ kiñe kofke mew müten, fey tüfachi dungu mew kiñe trokiñche reke müten feletuiñ. \p \v 18 Rakiduamafimün tati Israel trokiñche: fey tati ilu tati chalintukuelchi ilo kulliñ, ka femngechi koneltuley ti chalintukuel mew. \v 19 Fey tüfachi dungu mew ta feypipelan tati pu adentun ngünechen ñi falilen, ka ti chalintukungeelchi ilo no rume ñi doy falin ta kakelu ilo mew. \v 20 Tañi feypipeel may tati pu feyentulenochi che chalintukuyüm chem rume, chalintukulelkakefi reke engün tati pu weküfü, welu Ngünechen no tati. Fey iñche ayülelan eymün tamün koneltuael tati pu weküfü mew. \v 21 Ngelay tamün putuael Ñidol tañi kopa mew, fey ka femngechi tamün femtuael ti pu weküfü ñi kopa mew. Ka ngelay tamün anüael ta Ñidol ñi mesa mew, fey ka femngechi tamün anütuael tati pu weküfü ñi mesa mew. \v 22 ¿Kam kümey am taiñ lladkülkayafiel ta Ngünechen? ¿Kam iñchiñ am doy yamfalchengeiñ ta Ngünechen mew? \s1 Kom mongen mew ñi püramyengeael ta Ngünechen \p \v 23 Feypingekey: “Kiñe che femafuy chem dungu rume tañi ayüel.” Feyngey, welu kom dungu kümelkalümkelay. Feyngey llemay, kiñe che femafuy chem dungu rume, welu itrokom dungu kellukelay ñi doy adümngeael Ngünechen ñi dungu. \v 24 Ngelay ñi kintungeael ta kiñe che müten ñi kümelkaleael, welu may tañi kümelkaleael ta kakelu kay. \p \v 25 Ikeafimün kom tati fendekeelchi ilo ta karniceria mew, fey chem dungu no rume tamün ramtunoael, fey tamün wesa rakiduamkületunoael. \v 26 Fey “kom chüf mapu mülechi chemkün Ngünechen ta ngenngey.”\f + \fr 10:26 \ft Salmo 24.1.\f* \p \v 27 Fey kiñe tati feyentulenolu ta Ñidol mew mangelelmünmew tamün iyael, fey eymün ayülmün tamün amuael, ifimün kom tamün elungeel, fey chem dungu rume ramtukilmün tamün wesa rakiduamkületunoael. \v 28 Welu iney rume feypielmünmew: “Tüfachi ilo chalintukungey sakrifisio mew”, fey ikefilmün tüfeychi che tamün feypietew ñi duam ka feychi che ñi welurakiduamnoael. Ñidol am ta ngenngelu ta mapu mew ka itrokom ta mülelu tüfey mew.\f + \fr 10:28 \ft Kiñeke kuyfi wirin mew ngelay: “ñidol am ta ngenngelu ta mapu mew ka itrokom ta mülelu tüfey mew.”\f* \v 29 Fey iñche tañi feypiel tati kangelu che ñi welurakiduamnoael, eymün no tati. Fey ¿chem mew am inaduamuwkülealu iñche kangelu che ñi welurakiduamkülenoael? \v 30 Fey mañumtufili iñche ta Ngünechen ti iyael mew, ¿chem mew am entuüñfilngean iñche tañi ifiel mew ti iyael? \v 31 Welu chumngechi rume, eymün ilmün, ka pütokolmün, ka femllelmün chem kangelu dungu rume, kom femkeaymün Ngünechen tañi püramyengeael. \v 32 Femkilmün chem wesa dungu no rume femngechi ti kakelu ñi inayentunoael, tati pu judiu no rume ka ti pu judiu tuwünngenolu no rume, ka ti mülelu Ngünechen ñi trokiñche mew no rume. \p \v 33 Fey iñche kay, ayüken ñi tutenieafiel kom che itrokom dungu mew, ka ayükelan rume iñche kisu müten ñi kümelkaleael, welu may ñi kümelkaleael kakelu che, ka femngechi tañi nieael engün tati montuluwün dungu. \c 11 \p \v 1 Eymün inaniemün iñche ñi inayentufal dungu chumngechi ta iñche inanien Cristo tañi inayentufal küme dungu. \s1 Ti pu domo tati kulto mew \p \v 2 Sakiniewiyiñ tati, eymün am tukulpaniemukefiel ta iñche ka inaniefimün tamün kimeleluwfielchi dungu. \p \v 3 Welu ayülen tamün kimael Cristo tañi longkolen ta kom wentru mew fey kiñe wentru kay longkoley kisu ñi kure mew, fey ka femngechi Ngünechen longkoley ta Cristo mew. \v 4 Fey kiñe wentru munulkünule ñi longko femngechi ngillatule kam femngechi nütramyefile ta Ngünechen ñi werküelchi dungu, fey ta famngechi illamtukefi ta Cristo. \v 5 Welu kiñe domo munulkünunole ñi longko femngechi ngillatuyüm kam femngechi nütramyele Ngünechen ñi werken dungu, illamtukefi tañi füta. Küme kupilkünuwlu reke feley. \v 6 Fey kiñe domo munulnole ñi longko, doy kümeafuy küme kupilfile. Welu kiñe domo yewentukuwle tañi katrüael tañi longko kam ñi kupiluwael, fey doy kümeay tañi munulkünuafiel. \v 7 Fey wentru ta ngelay tañi munulkünuwael ñi longko, fey wentru am Ngünechen mew adentulelu ka femngechi adkünungey ñi püramyeafiel ta Ngünechen, fey domo adkünungey ñi yamnieafiel ta wentru, \v 8 fey wentru am adentungenolu ta domo mew, welu domo adentungey ta wentru mew. \v 9 Fey wentru ta dewmangelay domo tañi duam, welu domo may ta elngey wentru ñi duam. \v 10 Fey tüfachi dungu mew, tati pu werken püllü ñi duam, tati domo feley ñi munulnieael ñi longko femngechi kimfalay ñi yamnieafiel tañi wentru. \p \v 11 Welu Cristo mew, wentru ka domo mür fente faliley, \v 12 fey tunte feyngefuy ta domo ñi dewmangen ta wentru mew, ka femngechi feyngey ta wentru ñi choyüngeken ta domo mew, welu itrokom tuwküley ta Ngünechen mew. \v 13 Eymün ka müten feley tamün ngüneduamael fey ñi kümepen may tati pu domo ñi ngillatuael Ngünechen mew fey ñi munulkünunon tañi longko. \v 14 Fey iney rume ngüneduamay tañi yewenngen ta wentru ñi tremümael tañi kal longko. \v 15 Welu rume kümey ñi tremümael ñi longko ta kiñe domo, fey kisu am elungelu ñi nieael ta alükechi longko femngechi tañi munulnieñmayaetew ñi longko. \v 16 Fey chumngechingeay rume, kiñeke ayüle ñi fillpimekeael tüfachi dungu mew, feley ñi kimael ta iñchiñ no rume ka Ngünechen ñi trokiñche no rume kimnielay ta kangelu wimtun. \s1 Fill kakerume dungu ñi ngenoael Ñidol ñi Sena mew \p \v 17 Tamün wirileluwafielchi dungu mew pepi sakiwlayayiñ, tamün trawün wesalkakeetew trokiniewiyiñ, tamün kümelkayafetew. \v 18 Wünelu mew, feypingeken femngechi trawüluwiyüm tamün nieael ta kultu, müleyey che tati wichuke püntünentuwkelu. Fey tamün femkeelchi dungu rüf dungu felelu trokikefiñ. \v 19 ¡Fey mülele eymün mew wichuke püntülkawkülelu pichike trokiñ mew, femngechi tañi kimfalael iney müngell rüf dungu mew ñi feyentulen Cristo mew! \v 20 Fey eymün tamün niekeelchi ilelkawün rüf küme femkelaymün chumngechi ñi ayüel ta Ñidol, \v 21 fey puwiyüm ti ora tamün iyael, kake kiñeke wünelkawkey ñi iyael, fey kiñekentu üngümkülekey tunte ngüñüley rume, fey kakelu kay ngollikey kütu. \v 22 ¿Eymün am nielaymün ruka chew tamün iyael ka tamün putuael? ¿Chumael am illamtukefimün ta Ngünechen tañi trokiñche? ¿Chumael am yewelkakefimün tüfey engün tati küpalnolu chem iyael no rume? ¿Chem piwayiñ am tüfachi dungu mew? ¿Sakiwpeaiñ may? ¡Femlayan llemay tüfachi dungu tamün femkeel mew! \s1 Ñidol ñi Sena \r (Matew 26.26-29; Marku 14.22-25; Luka 22.14-20) \p \v 23 Iñche llowfiñ Ñidol mew tüfachi kimeltun tamün eluwfiel: Feytichi pun mew müten ellka wültukungelu ta Ñidol Jesucristo, nüy kofke ñi kuwü mew. \v 24 Fey dew mañumtufilu ta Ngünechen, wükafi ti kofke ka feypi: “Tüfa ta iñche ñi kuerpu, wültukungelu ñi layael eymün tamün kümelkangeael. Femngechi femkeaymün tüfa iñche tamün tukulpamuafiel.” \v 25 Ka femngechi, dew ikünulu, nüfi ti kopa ñi kuwü mew ka feypi: “Tüfachi kopa, tati we eldungu lle iñche tañi mollfüñ mew. Fey kake kiñeke rupa putulmün, femkeaymün iñche tamün tukulpamuafiel.” \v 26 Fey ta famngechi femkeaymün, küpatule wüla ta Ñidol, eymün nütramyekeafimün kisu ñi lan trawülmün tamün iyafiel ti kofke ka putuafiel tüfachi pulku. \s1 Chumngechi ñi llowngeael Ñidol ñi Sena \p \v 27 Femngechi tatey, iney rume ifile ti kofke kam putule ta Ñidol ñi kopa mew fey ñi inaduamuwnon rume ñi mongen, yafkantukuwkey Ñidol tañi kuerpu mew ka femngechi Ñidol ñi mollfüñ mew. \v 28 Feymew llemay, kake kiñeke che feley ñi inaduamael ñi rakiduam petu tañi inofiel ti kofke ka petu ñi putunofiel ti pulku. \v 29 Fey ifile ti kofke ka putufile ti pulku fey ñi ngüneduamnon rume Ñidol tañi kuerpungen, kisu müten ikey ka putukey tañi kutrankangeael. \v 30 Feymew, eymün rume pütrüleymün tati kutrankülelu ka ngañwadüwkülelu, ka femngechi kiñekentu dew layey. \v 31 Fey küme inaduamuwfuliyiñ kisuke ta iñchiñ müten, Ñidol ngelayafuy taiñ kutrankayaetew. \v 32 Fey Ñidol tunte kutrankaliyiñmew rume, fey may taiñ doy kimchengeael, ka femngechi taiñ kondenanoaetew tati feyentunochi pu che iñchiñ. \v 33 Feymew, iñche ñi pu peñi ka lamngen, femngechi trawüluwülmün tamün iyael, welukonkechi üngümuwkeaymün. \v 34 Fey kiñeke che ngüñülele, ikünukeay kisu ñi ruka mew, femngechi ta Ngünechen ngelayay tamün kutrankayaetew, fey ta famngechi trawün mew. Fey ti kakelu dungu küme adkünumeafiñ amuli iñche tamün pewmeafiel. \c 12 \s1 Tati Lif Küme Püllü ñi wülkeelchi pepil \p \v 1 Pu peñi ka lamngen, iñche ayülen eymün tamün kimael kiñe pichin rewall tati Lif Küme Püllü ñi wülkeelchi pepiluwün dungu. \v 2 Eymün kimnieymün feychi nga petu feyentunolu eymün ta Ñidol mew, eluwkefuymün tamün yengeael trawma reke tati dungukenochi adentun ngünechen mew. \v 3 Welu fewla ayülen tamün kimael iney no rume petu dungule ta Ngünechen ñi Lif Küme Püllü ñi pepiluwün mew feypilayafuy: “¡Malisialey ta Jesus!” Ka iney rume petu dungunole ta Ngünechen ñi Lif Küme Püllü ñi pepiluwün mew feypilayafuy: “¡Ñidol Jesus!” \p \v 4 Müley fill kake rume pepil dungu, welu tati wülkelu tüfachi pepil kiñen Lif Küme Püllü müten. \v 5 Müley kake rume poyen küdaw Ñidol ñi wülkeel, welu itrokom tüfachi dungu Ñidol müten tañi adkünuel. \v 6 Ka müley fill kake rume pepil ñi chumael rume ta che, welu kiñe Ngünechen müten wülkey ti küme pepil. \v 7 Fey Ngünechen ta wülkey kake kiñeke che mew ñi kimafalael ñi mülen ti Lif Küme Püllü itrokom che tañi kümelkangeael. \p \v 8 Fey ti Lif Küme Püllü mew, kiñekentu elungekey ñi dunguael ta küme kimün mew. Kakelu feyentulechi che ka femngechi elungekey ñi dunguael ti Lif Küme Püllü mew rume adümuwün mew. \v 9 Kiñeke che llowkey feyentun, feytichi Lif Küme Püllü ñi kellun mew müten, fey kakelu che kay llowkey ti pepil tañi tremolafiel ta pu kutran. \v 10 Kiñekentu llowkey ti pepil tañi pengelael ti afmatufal dungu, fey kakelu kay ñi nütramtuafiel ti werken dungu ñi llowel ta Ngünechen mew. Ka kiñekentu Ngünechen elukeeyew ti kimün femngechi tañi kimafiel ti pu koyla ngünenngechi püllü ka ñi kimafiel ti rüfngechi Lif Küme Püllü, fey kakelu kay elukefi ñi pepi dunguael ti ka tripa dungun ka petu feley ñi pepi rulpadungutuafiel ñi chem pin ti ka tripa dungun \v 11 Welu kom tüfachi dungu femkey tati kiñen Lif Küme Püllü müten. Elukefi ta kake kiñeke che kisu tañi doy kümelu trokiniefiel. \s1 Kom feyentulelu koneltuley kiñe kuerpu mew müten \p \v 12 Fey kiñe che ñi kuerpu, tunte kiñewküley rume fentren pichike troy mew, fey kiñe kuerpungey müten. Ka femngechi feley ta Cristo. \v 13 Ka famngechi müten, kom iñchiñ, judiu tuwünngelu ka judiu tuwünngenolu, pu püresukona kam ti lifrelelu, fawtisangeiñ femngechi taiñ feleael kiñe kuerpu müten tati kiñen Lif Küme Püllü mew. Ka itrokom iñchiñ elungeiñ taiñ llowael üyechi Lif Küme Püllü müten. \p \v 14 Kiñe kuerpu ta trawülelay kiñe troy mew müten, welu may ta fentren pichike troy mew. \v 15 Fey ti namun feypifule nga: “Iñche ta kuwü no, feymew koneltulelan ta kuerpu mew.” Fey ta famngechi elkünulayafuy ñi koneltulen ta kuerpu mew. \v 16 Fey pilun nga feypifule: “Iñche ta nge no, fey iñche ta koneltulelan ta kuerpu mew.” Fey ta famngechi elkünulayafuy ñi koneltuael ta kuerpu mew. \v 17 Fey kom kiñe kuerpu re nge müten niefule, ¿chumngechi am pepi allküafuy? Fey kom kiñe kuerpu re pilun müten niefule, ¿chumngechi am pepi nümütuafuy? \v 18 Welu Ngünechen elkünuy tati kuerpu mew kake kiñeke troy chew ñi doy kümelkalealu ñi trokifiel. \v 19 Fey kiñe troy müten niefule ti kuerpu, ngelayafuy ta kuerpu. \v 20 Fey rüfngey tati, tunte pütrüley ta pichike troy, welu kuerpu ta kiñengey müten. \v 21 Fey ti nge ngelay tañi feypiafiel ta kuwü: “Iñche ta duamtulaeyu.” Ka ti longko no rume ngelay tañi feypiafiel tati namun: “Duamtulaeyu tati.” \p \v 22 Welu may, tati pichike troy mülelu ta kuerpu mew, doy kümenolu reke felelu, fey engün may ta doy duamtufali. \v 23 Fey ti pichike troy taiñ doy falintukenoel, fey may ta doy kuñiwtun mew takukefiyiñ. Feytichi pichike troy taiñ newe duamniekenofiel, fey tüfey ta doy küme dapingekey, \v 24 fey famngechi femngekelay tati pichike troy adkiñkiyawkelu. Ngünechen ta küme adkünuy ta kuerpu feyta famngechi fey ti troy newe duamniekenoel ñi doy küme poyengeael \v 25 femngechi tañi püntükawkülenoael ta kuerpu, welu may ta kake kiñeke troy mülelu ta kuerpu mew ñi welukonkechi duamtuniewael. \v 26 Fey kiñe troy mülelu ta kuerpu mew kutrankawkülele, fey itrokom kakelu kutrankawkey, fey kiñe troy llowle küme dullitun poyen ka itrokom kakelu ayüwkey. \p \v 27 Femngechi tati, eymün ta Cristo ñi kuerpu, fey kake kiñeke eymün koneltuleymün üyechi kuerpu mew. \v 28 Ngünechen ayürkey ñi müleael kisu ñi trokiñche mew wünelu mew, tati pu apostol, ka ti pu pelon wentru, fey küla puwalu mew ti pu kimeltuchekelu, ka femngechi ti pu che elungelu ñi femael afmatufal dungu, fey kakelu pu che kay ñi tremolafiel ti pu kutran, kam kellualu, kam tati adniealu ti trokiñ feyentulechi che kam ti dungualu ka tripa dungun mew. \v 29 Itrokom tüfey engün ta apostolngelay ka itrokom no rume ta pelon wentrungelay engün, ka itrokom no rume kimeltufengelay, ka itrokom no rume elungelay ñi femael afmatufal dungu. \v 30 Ka itrokom no rume nielay pepiluwün tañi tremolafiel ta kutran. Ka femngechi itrokom no rume dungukelay ta ka tripa dungun mew, ka itrokom no rume kimlay ñi rulpadungultuafiel tati ka tripa dungun. \v 31 Welu eymün feley tamün ayütuafiel ti doy küme pepil dungu ñi wülkeel ti Lif Küme Püllü. \s1 Tati piwkeyen \p Fey iñche kimeluwayiñ kiñe doy küme dungu. \c 13 \p \v 1 Fey iñche dunguli ti dungun ñi dungukeel tati pu che, ka ti pu werken püllü ñi dungun kütu, welu nienoli piwkeyechen, kiñe pañillwe reke felen, tati triniwkelu kam kiñe tralewkechi kampana reke. \v 2 Fey ka dunguli Ngünechen ñi eluetewchi werken dungu, ka kimüñmafili kisu ñi petu kimelnoelchi dungu ka adümli itrokom dungu, ka nieli iñche fentren feyentun tañi nengümkayafiel ti fütrake wingkul, welu nienoli ta piwkeyechen, chem falilay rume ñi femkeel. \v 3 Fey wüdamkalelfili kom ñi nieelchi chemkün tati pu pofrengelu, fey tunte wültukuli rume iñche ñi kuerpu ñi lüpümngeael kütu, welu nienoli piwkeyechen, chem kümelkalayaenew rume. \p \v 4 Fey tati nielu piwkeyechen, niey ngenoafeluwün ka küme piwkengey, nielay ütrirchen, ka kisutu kimkawkelay, ka mallmangelay rume, \v 5 ka fill wesa pikelay rume, ka chekawünngelay rume, lladküfemkelay ka kañmatuchekelay rume. \v 6 Fey tati nielu piwkeyechen, ayüwkelay müleyüm wesake dungu, welu may tati rüfngechi dungu mew. \v 7 Fey tati nielu piwkeyechen, itrokom mew kutrankawkey, kom küme feyentukey, üngümkey maneluwün mew, ka itrokom ngenoafelkey. \p \v 8 Fey piwkeyechen ta chumkawnorume aflayay. Kiñe antü tati pu che fentekünuay ñi nütramyeael Ngünechen ñi wülelchi dungu ka dunguwelayay tati kake tripa dungun, ka duamtungewelayay tati kimün. \v 9 Fey ti fütrake kimün, ka ti nütramtun dungun am küme kimfalkenolu, \v 10 fey tüfachi dungu aftuay feychi rumel feletuale Ngünechen ñi adkünuelchi küme dungu. \p \v 11 Feychi mew iñche pichichengelu, dungukefun, ka rakiduamkefun ka ngüneduamkefun chem rume kiñe pichiche reke. Welu dew tremlu iñche, elkünutun ñi chumngen ta kiñe pichiche. \v 12 Fey fewla newe pelotukelafiyiñ kiñe espejo mew reke,\f + \fr 13:12 \fk kiñe espejo mew reke: \ft tati espejo kuyfi mew dewkülekefuy kiñe liftukaelchi pañillwe mew, fey ti ange küme pengenkelafuy adkintun mew.\f* welu kiñe antü fente küme peafiyiñ itrokom ñi chumngen rüf dungu mew. Iñche ñi kimün ta fewla rüf mew newe kümelay, welu kiñe antü itrokom küme kimafiñ chumngechi ta Ngünechen kimnieenew. \p \v 13 Küla dungu müley tati rumel mülekelu: tati feyentun, tati maneluwün ka ti piwkeyechen, welu tati doy kümelu fey ti küla mew fey ta piwkeyechen. \c 14 \s1 Dunguael kake tripa dungun mew \p \v 1 Ayütumün may tamün nieael ta piwkeyechen, fey ka femngechi llawmatufimün ta Ngünechen ñi wülkeelchi Lif Küme Püllü ñi pepil, doyelchi may ta nütramyeael ti werken dungu. \v 2 Tüye tati dungukelu ta kake tripa dungun mew, fey dungukefi ta Ngünechen, welu dungukelafi tati pu che, fey tüfa ta iney no rume kimüñmalayaeyew ñi chem pimeken. Dungumekey kisu ñi piwke mew müten, welu iney no rume ta kimüñmalayafeyew ñi feypimekeelchi dungu. \v 3 Welu tati nütramyekelu ti werküelchi dungu ta Ngünechen mew, elukefi ñi adümael Ngünechen ñi dungu ti kakelu pu che ka newentukukefi ka yafülkefi. \v 4 Tati dungukelu ta kake tripa dungun mew, kisutu kümelkawkey müten, welu tati nütramyelu Ngünechen ñi werken dungu, elukefi Ngünechen ñi feyentulechi pu che ñi adümael kisu ñi dungu. \v 5 Iñche ayülefun ta itrokom eymün tamün dunguafel tati kake tripa dungun mew, welu iñche doyümniefun tamün nütramyeafiel Ngünechen mew küpachi werken dungu. Fey tüfachi dungu doy kümey ñi dunguael ti kake tripa dungun mew, welu ka kümeafuy mülefule may kiñe che ñi rulpadungutuafiel ñi chem pin ti kake tripa dungun mew dunguelchi dungu, femngechi tañi kümelkangeael kay Ngünechen ñi feyentulechi trokiñche. \p \v 6 Feymew tati, pu peñi ka lamngen, iñche ta kümelkawlayayiñ chem mew no rume witrankontuwmeliyiñ fey ka dunguwpuliyiñ tamün kimnoelchi dungun mew, felefuy may tamün dunguwpuafiel tüfeychi dungu, kam tamün kimelelngeael kiñeke werken dungu Ngünechen mew küpalu, kam kiñeke kimeltun dungu. \v 7 Fey ti pu ayekawe pünekeel ülkantun mew, tati flawta kam ti arpa, nienofule ti fill kakerume triniwün, pepi kimngelayafuy ñi chuchi ayekawengen ta kake kiñeke engün. \v 8 Fey ti weychan dungu mew, ti trompeta wülnofule ñi kullkulltun, iney no rume pepikawlayafuy ñi kewayael weychan mew. \v 9 Ka femngechi feley eymün mew: fey dungulmün kimfalnochi dungu müten, ¿chumngechi am kimngeay tüfeychi dungun tamün petu dunguel? ¡Kürüf ta dungulmekekayafimün reke! \v 10 Feyngey tañi mülen rume fentren dungukeelchi dungun mapu mew, ka rüfkünu mew itrokom niey ñi chem pilen ti dungu. \v 11 Welu iñche kimnoli ñi chem pin ti dungun, kiñe ka tripanche reke felean tüfey tañi petu dungupeetew mew, fey kisu kiñe ka tripanche reke feley iñche mew. \v 12 Feymew lle, eymün am ayütukefilu tamün nieael tüyechi pepil wülkelu ti Lif Küme Püllü, feley tamün ayüael tamün doy nieafiel ti pepil femngechi tamün kelluafiel Ngünechen tañi feyentulechi trokiñche. \p \v 13 Feymew, tati dungukelu ti kake tripa dungun mew, feley ñi ngillatuael ta Ngünechen tañi eluaetew ti pepil tañi rulpadungutuafiel ti kimnoelchi dungu. \v 14 Fey iñche ngillatuli kiñe ka tripa dungun mew, feyngey tañi ngillatumeken iñche kisu ñi piwke mew müten, welu iñche ñi longko kimlay ñi chem pimeken ñi wün. \v 15 ¿Fey chem chuman am iñche? Fey feley tañi ngillatuael iñche ñi piwke mew, welu ka femngechi ñi kimküleael iñche ñi longko mew. Feley tañi ülkantuael iñche ñi piwke mew, welu ka femngechi ñi kimküleael iñche ñi longko mew. \v 16 Fey eymi püramyefilmi ta Ngünechen tami piwke mew müten, fey kiñe kimnochi che allkütuelmew, pepi “felepe may” pilayafuy, fey kimüñmanoaetew am tami chem pimeken. \v 17 Tami mañumtun ngillatun rume kümey, welu kellulayafi ta kangelu che ñi doy adümael ta Ngünechen ñi dungu. \p \v 18 Mañumtukefiñ ta Ngünechen iñche am doy dungukelu ti kake tripa dungun mew kom eymün mew, \v 19 welu ti feyentulechi che ñi trawün mew iñche doy ayüken ñi dunguael kimfalchi kechu dungun, femngechi tañi kimelafiel ta kakelu che, fey ñi feypipüdayael mari warangka dungun ti kake tripa dungun mew. \p \v 20 Pu peñi ka pu lamngen, eymün rakiduamwekilmün kiñe pichiche reke. Ayülefun tamün pichiche reke femngeael ta wesake dungu mew, welu fütakeche reke tamün femngeael tamün rakiduam mew. \v 21 Tati ley dungu mew famngechi wirikonküley: \q1 “Dunguafiñ ta tüfachi trokiñche ti kake tripa dungun mew, ka ti pu ka tripanche ñi wün mew, \q1 welu famngechi rume duamkünulayaenew engün” pikey ta Ñidol.\f + \fr 14:21 \ft Isaia 28.11-12.\f* \p \v 22 Fey ta kake tripa dungun mew dungule ta che kiñe ngünel dungu reke feley tati petu feyentulenochi pu che mew, welu tati pu feyentulelu mew no. Welu nütramyengeyüm ta Ngünechen ñi werküelchi dungu, kiñe adkünuel dungu reke feley tati pu feyentulechi pu che mew, ka tati pu feyentulenolu mew. \v 23 Fey tati trokiñ feyentulechi che trawüluwkülele, fey itrokom engün dungumekele ti kake tripa dungun mew, fey konpule ti trawün mew kiñe che tati allkütualu, kam kiñe feyentulenolu, rakiduamay tamün wedwedkülen. \v 24 Welu eymün nütramyemekelmün Ngünechen mew llowelchi werken dungu, fey konpule ti trawün mew kiñe feyentulenochi che kam chem che rume tati allkütualu, fey ngüneduamuway kay kisu ñi yafkalen, fey kisutu inarumeway allküle kom ñi chem pin ti küme dungu. \v 25 Fey ta famngechi kom fente küme kimay ñi chumlen ñi piwke mew, fey lukutulen ngillatuay ta Ngünechen mew, ka küme kimay Ngünechen ñi mülen ta eymün mew. \s1 Kom femaymün yamün mew ka nor dungu mew \p \v 26 Fey fentekünuan ñi feypiael tüfachi dungu, pu peñi ka lamngen, femngechi eymün trawüluwülmün, kiñekentu müley ñi ülkantuael ta salmo, kakelu kay feley ñi kimeltuael kam ñi nütramyeael Ngünechen tañi pengeleletewchi dungu, kam tañi dunguael ti kake tripa dungun kam tañi rulpadunguafiel ti kimnoelchi dungu. Welu itrokom tüfachi dungu femaymün femngechi tamün kümelkayafiel Ngünechen ñi feyentulechi pu che. \v 27 Femngechi kiñeke ayüle ñi dunguael kake tripa dungun mew, epu che kam küla che müten, feley kake kiñeke ñi dunguael engün, ka femngechi müley ñi rulpadungungetuael tüfeychi dunguelchi dungun. \v 28 Fey ngenole iney no rume tati trawün mew tañi pepi rulpadungutuafiel ti dunguelchi dungun, doy kümeay tañi dungungenoael tati kake tripa dungun, welu may ta kake kiñeke kisutu müten ñi dunguael Ngünechen engu. \p \v 29 Ka femngechi, mülele ñi nütramyengeael ti werken dungu küpalu ta Ngünechen mew, müley ñi dunguael epu kam küla che, fey kakelu müley ñi allkütuael femngechi tañi inaduamnieael tüfeychi dungun ñi chem pin. \v 30 Welu kangelu che Ngünechen elueliyew kiñe dungu tañi kimelelafiel tati trokiñ feyentulelu, fey ti wüne dungumekelu feley ñi eluafiel ñi dunguael ti kangelu che kafey. \v 31 Fey ta famngechi kom tati ayülu ñi dunguael, müley ñi dunguael re kiñeke Ngünechen ñi eluetewchi werken dungu, femngechi kom kakelu che ñi adümael ka ñi yafültukuwael. \v 32 Fey tati wüldungukelu feley ñi ngünewküleael femngechi tañi küme amulafiel tati kimeltun dungu, \v 33 fey Ngünechen am kiñe tüngünngechi Ngünechen, fey kisu am ayükenolu ti welulkalechi dungu. \p Ñi inaniengeaelchi wimtun ñi niekefel ta Ngünechen ñi trokiñche, \v 34 tati pu domo müley ñi ñüküfküleael tati trokiñ feyentulechi che ñi trawün mew, eluniengenolu am tañi dungukonmekeael. Müley ñi müngeltunieafiel kisu ñi füta, chumngechi werküley ta Ngünechen ñi ley dungu mew. \v 35 Fey ayülele ñi kimael chem dungu rume, müley ñi ramtuafiel engün kisuke ñi füta ruka mew, fey kümenolu am ta kiñe domo ñi dungukonmekeael ta trawün mew. \p \v 36 Küme kimnieymün ta Ngünechen ñi dungu tañi tuwnon eymün mew, ka eymün müten no tati llowfilu tüfachi dungu. \v 37 Fey iney rume pelon wentru trokiwkülele, kam feyentulele ñi kellunieetew tati Lif Küme Püllü, fey ta fente küme ngüneduamay iñche tañi wiripeelchi dungu Ngünechen tañi werküel. \v 38 Welu kiñe che llownofile tüfachi dungu ka femngechi ta kisu llowlayaeyew ta Ngünechen. \p \v 39 Femngechi tati, iñche ñi pu peñi ka lamngen, ayütufimün tamün nütramyeael Ngünechen ñi dungu, fey katrütukefilmün ti pu che ayüle ñi dunguael kake tripa dungun mew. \v 40 Welu femkeaymün itrokom dungu nor dungu mew ka yamün mew. \c 15 \s1 Jesucristo tañi wiñomongetun \p \v 1 Fewla kay, pu peñi ka lamngen, ayülen tamün tukulpanieael ti werken montuluwün dungu tamün wewpileluwfiel. Fey tüfeychi werken dungu eymün tamün llowel, ka tüfey tamün inanieel. \v 2 Ka femngechi, tüfachi werken dungu mew eymün ta montuymün, fey rüfkünu yafüluwkülelmün ta tüfachi dungu mew. Fey femnolmün, ngünam feyentupüdaymün. \p \v 3 Fey tüfa lle wünelu mew wewpileluwiyiñ ti kimeltun dungu iñche tañi llowel. Kimeltuwiyiñ Cristo tañi lan iñchiñ taiñ yafkan ñi duam, chumngechi feypiley ta Wirin Chillka. \v 4 Ka kimeltuwiyiñ tañi rüngalngen ka tañi wiñomongetun küla antüalu mew, chumngechi tañi feypilen ta Wirin Chillka \v 5 ka tañi pewfaluwtufiel ta Pedro ka femngechi tati mari epu apostol. \v 6 Ka rupalechi antü mew pewfaluwtufi ta doy kechu pataka pu peñi, fey tüfa engün epe kom petu mongeley, tunte kiñekentu dew layey engün. \v 7 Fey ka femngechi pewfaluwtufi ta Santiaw, ka itrokom ti pu apostol. \v 8 Fey afpualu mew iñche ka pewfaluwenew, kiñe inanngechi choyüelchi pichiche reke, doy inankülelu kakelu mew. \p \v 9 Fey iñche ta doy falilafun reke tati kakelu pu apostol mew, ka iñche mulafuy rume tañi apostol pingeael, iñche am kayñetufilu ta Ngünechen ñi trokiñche, \v 10 welu iñche llowün tüfachi küdaw Ngünechen tañi küme piwketuetew mew. Fey ñi kutranpiwkeyeetew mew ngünam femlay. Ñi femafel, iñche ta doy küdawün ti kakelu pu apostol mew. Tunte iñche kisutu femlan, welu Ngünechen may kisu tañi kutranpiwkeyeetew mew ta kelluenew. \v 11 Fey iñchengeay rume tañi küdawel kam kisu engünngeay rume tañi küdawel, welu may tüfa ta iñchiñ taiñ we kimelün dungu ka fey tüfa lle eymün tamün feyentuel. \s1 Tati pu la ñi wiñomongetun \p \v 12 Welu iñchiñ taiñ kimelün dungu feypile Cristo tañi wiñomongetun, ¿chumngelu am kiñekentu eymün feypikey tati pu la ñi wiñomongetunoael? \v 13 Fey ti layelu ta wiñomongetunoale, femngechi may ta Cristo ka wiñomongetulay. \v 14 Fey Cristo ta wiñomongetunole, tati kimelün dungu taiñ wewpikeel, chem falilay rume, ka femngechi chem falilay rume ti mupiltun eymün tamün nieel. \v 15 Fey tüfachi dungu famngechi felefule, iñchiñ may ta Ngünechen ñi koyla wewpifengeafuiñ, fey iñchiñ am feypikelu Ngünechen ñi wiñomongeltufiel ta Cristo, fey rüf mew wiñomongeltunofule, feyngeafuy tati pu layelu ñi wiñomongeltunoael. \v 16 Fey ti pu layelu ta wiñomongetunoale, ka femngechi ta Cristo wiñomongetulay, \v 17 fey Cristo wiñomongetunole, eymün tamün mupiltun chem falilay rume. Petu ngünekanieeymünmew tati yafkan. \v 18 Fey ka femngechi, Cristo wiñomongetunole, tati feyentulen layelu ta Cristo mew, ngünam fempüday. \v 19 Fey iñchiñ maneluwküleliyiñ ta Cristo mew tüfachi mongen mew müten, fey ta famngechi iñchiñ ta doy wesake chengeiñ ta itrokom kakelu che mew. \p \v 20 Welu rüf feyngey ta Cristo ñi dew wiñomongetun, kisu ta feley tati wüne kosechaelchi fün ketran reke ta walüng mew. Wünenküley ñi wiñomongetun mew. \v 21 Chumngechi ta kiñe wentru ñi duam müley ta yafkan mapu mew, ka femngechi ta kiñe wentru ñi duam müley ñi wiñomongetuael tati pu layelu. \v 22 Fey chumngechi ta Adan mew itrokom che lakey, fey ka femngechi ta Cristo mew itrokom che wiñomongetuay. \v 23 Welu kake kiñeke chumngechi ñi adkünuetew ta Ngünechen: Cristo tati wüne wiñomongetulu, fey wüla, wiñometule ta Cristo, kisu tañi montulelchi pu che ka wiñomongetuay. \v 24 Fey Cristo wiñoleltuafi ta Chaw Ngünechen kom ñi ngüneniekeel, dew wewfilu am itrokom tati ñidolküleyelu, ka ti pu awtoridadkülelu ka ti nieyelu ta pepiluwün, \v 25 fey Cristo am felelu ñi longko ülmenngeael, fey ñi ngünenieafiel itrokom ñi pu kayñe kisu ñi pepiluwün mew. \v 26 Fey ti kiñelewechi kayñe, tati lan dungu ka femngechi wewngeay, \v 27 fey Ngünechen am elfilu kom pepiluwün ta Cristo ñi ngünenieafiel itrokom dungu. Welu femngechi feypingeyüm Ngünechen elfilu kom pepiluwün ta Cristo, kimfali ta Ngünechen ñi ngünenieetew, Ngünechen am ta elufilu ta Cristo ñi ngünenieael ta kom dungu.\f + \fr 15:27 \ft Salmo 8.6.\f* \v 28 Fey Cristo dew ngüneniele itrokom dungu kisu ñi pepiluwün mew, fey elutuafi ta Ngünechen kom ñi ngünenieel ta Cristo, fey Ngünechen eluetew am ñi ngüneafiel kom dungu kisu ñi pepiluwün mew. Fey ta famngechi, Ngünechen ngünenietuay itrokom dungu, itrokom mew. \p \v 29 Fey ti pu layelu wiñomongetunoale, ¿chumngelu am kiñekentu wimtuley tañi fawtisangeael ta che kisu engün mew? Ka ti wimtulelu ñi fawtisangeael tati pu layelelu mew,\f + \fr 15:29 \fk ti wimtulelu ñi fawtisangeael tati pu layelelu mew: \ft ti We Chillka mew ngelay kangelu feypin tüfachi wimtun mew, welu mülefuy kiñeke che fawtisakefulu ñi füreneafiel kangelu che dew lalu.\f* ¿chumngelu am femkeyngün? \v 30 ¿Fey ti pu layelu wiñomongetunoale, chumngelu am iñchiñ miyawkeiñ kuñiwünngechi dungu mew? \v 31 Pu peñi ka lamngen, ka femngechi fill antü inayawülenew reke tati lan dungu. Fey tüfachi dungu ta feyngey tati, welu ka femngechi rume ayüwkülen tamün feyentulen mew ta Ñidol Jesucristo mew. \v 32 Iñche ta weychaken trapial reke felechi pu che mew ta Efeso waria mew, welu tati pu layelu wiñomongetunoale, ¿chem dungu am wewan? Feyngefule nga tati layelu tañi wiñomongetunoael, fey doy kümeafuy taiñ femael chumngechi ñi feypiken kiñeke che: \q1 “¡Iaiñ ka putuaiñ, \q2 fey wüle am layalu iñchiñ!”\f + \fr 15:32 \ft Isaia 22.13.\f* \p \v 33 Eluwkilmün tamün ngünenkangeael tüfa famngechi koyla dungu mew. Chumngechi feypikey ta kiñekentu: “Tati wesake kompañ wesalkakefi tati küme wimtun.” \v 34 Welu eymün feley tamün wiñome nietuael küme rakiduam, ka doy yafkawelayaymün, fey kiñekentu eymün feleymün kimnofilu reke ta Ngünechen. Feypiwpeyiñ ta tüfachi dungu femngechi tamün yewelkawam. \s1 Chumngechi wiñomongetuay ti pu la \p \v 35 Welu kiñekentu may ramtupeay: “¿Chumngechi chey wiñomongetuay tati pu layelu? ¿Chumngechi kuerpu chey nietuay engün?” \v 36 ¡Tüfa ta kiñe wedwed ramtun! Femngechi nganngeyüm ta fün, müley ñi funayael femngechi tañi noyüael ka ñi tremael ti we anümka. \v 37 Tati nganel fey ti anümka no tati tañi noyüael, welu ti fün ketran may, ti fün kachillangeay rume kam ti kangelu fün rume. \v 38 Fey wüla ta Ngünechen elukeeyew ñi chem anümkangeael kisu tañi ayüel, fey kake kiñeke fün elukefi ñi chumleael ñi fün. \v 39 Itrokom kuerpu ta trürlay ñi chumngen. Kiñerume feley ta che ñi kuerpu, kangelu kuerpu niey tati pu kulliñ, kangelu niey tati pu üñüm fey kangelu niey tati pu challwa. \v 40 Ka femngechi müten, kom tati mülelu kallfü wenu mew ka mapu mew mülelu, wichuley ñi adkünungen. \v 41 Tati antü, ka ti küyen ka ti pu wangülen trürlay ñi wilüfün. Ka kiñe wangülen kaley ñi wilüfün kakelu wangülen mew. \p \v 42 Ka femngechi feley tati pu layelu ñi wiñomongetun mew. Tati rüngaltukuel ta funakey, welu tati wiñomongetualu rumel mülekey. \v 43 Tati rüngaltukuel ta illamfali, fey tati wiñomongetualu feyta llümllümi. Tati rüngaltukuel ta newenngelay, fey tati wiñomongetulu ta rume newenngey. \v 44 Tati rüngaltukuel, fey ta kiñe mapu tuwünngechi kuerpu. Tati wiñomongetulu fey ta kiñe kuerpu püllü reke feletulu. Fey mülele mapu tuwünngechi kuerpu, ka femngechi müley ta wenu mapu tuwchi kuerpu. \v 45 Famngechi feypiley ta Wirin Chillka: “Ti wünen wentru ta Adan, mapu tuwünngechi kuerpu niey”,\f + \fr 15:45 \ft Genesis 2.7.\f* welu ti inan Adan,\f + \fr 15:45 \fk ti inan Adan \ft ta Cristo ürke.\f* fey ta püllü wülkelu ta mongen. \v 46 Welu ti wenu mapu tuwchi kuerpu wüne mülekelay, welu may tati mapu tuwünngechi kuerpu, fey wüla tati wenu mapu tuwünngechi kuerpu. \v 47 Ti wünen wentru, pele mew widüngey, mapu tuwünngefuy, fey ti inan wentru, tati Ñidol,\f + \fr 15:47 \ft Kiñeke kuyfi wirin mew ngelay: “tati ñidol”.\f* wenu mapu tuwi. \v 48 Fey ti kuerpu mapu mew tuwlu, tüyechi pu wentru tati widüngelu pele mew reke feley. Fey ti wenu mapu küpalu tüye tati wenu mapu tuwlu reke feley. \v 49 Chumngechi adentuleiñ ti wentru mew tati widüngelu pele mew, ka femngechi adentuleaiñ tüyechi wentru mew tati wenu mapu tuwlu. \p \v 50 Ayülen tamün feypiwafiel, pu peñi ka lamngen, tüfey engün nielu ta kuerpu pepi konlayay Ngünechen tañi longko ülmen mülewe mew, fey ti funakelu ngelay ñi koneltuafiel tati chumkawnorume wesañmawkenolu. \v 51 Welu ayülen tamün kimafiel ti kimngekenofelchi dungu: Itrokom ta lalayaiñ, welu itrokom kangelu kuerpu nietuaiñ \v 52 kiñe lelen mew, kiñe llüpefün reke, feychi afachi kullkulltun mew. Fey dungulngealu am tati kullkull, fey ti pu layelu wiñomongetuay femngechi tañi doy lawenoael. Fey iñchiñ kangelu kuerpu nietuaiñ. \v 53 Fey iñchiñ taiñ mapu tuwünngechi kuerpu tati afkelu fey ta nietuay ti afkenochi kuerpu, ka taiñ lakechi kuerpu fey nietuay ti rumel lanoachi kuerpu. \v 54 Feychi iñchiñ taiñ mapu tuwünngechi kuerpu nietule ta kangelu rumel mongelekechi kuerpu ka femngechi taiñ lakechi kuerpu nietule ti rumel mongelekechi kuerpu, mupiay tüfey tañi feypilen ta Wirin Chillka: “Tati lan dungu dew apümtuaeyew Cristo tañi wewün mew.”\f + \fr 15:54 \ft Isaia 25.8.\f* \q1 \v 55 “Fey, eymi tati lan dungu, dew wewngeymi. \q2 Eymi tati lan dungu, dew niewetulaymi tami wülkeelchi wesa weñangkün.”\f + \fr 15:55 \ft Osea 13.14 LXX.\f* \m \v 56 Tati wesa weñangkün ñi wülkeel ta lan dungu fey ta yafkan llemay, fey Ngünechen ñi ley dungu feypiley kom tati yafkalu ñi layael. \v 57 ¡Welu mañumtufali ta Ngünechen, wewiyiñ iñchiñ taiñ Ñidol Jesucristo mew! \p \v 58 Feymew llemay, iñche ñi sakin pu peñi ka lamngen, yafüluwkülen ka newentulen amulemün. Kake antü doy küme küdawküleaymün, eymün am kimnielu tamün refalta küdawkenon Ñidol ñi dungu mew. \c 16 \s1 Trapümelngeael pülata ti pu feyentulechi che \p \v 1 Fey fewla feypiwayiñ kangelu dungu tamün ramtuel tamün trawülaelchi ofrenda mew tati feyentulechi pu chengealu, femaymün chumngechi ngülamfiñ tati trokiñche mülelu ta Galasia ñi lof mapu mew. \v 2 Domingo antü mew, kake kiñeke eymün müley tamün wichukünuael kiñe pichin rewall, tuntenngeay rume tañi wewel mew, fey ñi wichu trawülnieael, fey iñche puwli mekelayaymün wüla tamün trawülün tati ofrenda. \v 3 Feymew iñche puwli, Jerusalen mülechi pu feyentulelu yefaltukulelafiñ eymün tamün dullielchi pu che mew ñi yeael engün ti trawülelchi chemkün, ka femngechi eluafiñ kiñe karta tañi yelelafiel engün üyew mülechi pu che femngechi ñi küme kimngeael ñi ineyngen. \v 4 Fey iñche duamtungeli kay ñi amuael, amuan iñche kiñentrür kisu engün. \s1 Pablo rakiduamküley ñi witranngemeael \p \v 5 Iñche amuli eymün mew, rumerpuan ta Masedonia trokiñ mapu mew, fey rumeli Masedonia mew puwan ta Korinto waria mew. \v 6 Felele ñi müleweael pichi alüñma eymün mew, kam tañi rulpapukemael tüye mew. Femngechi ta eymün pepi kellumuan mülele ñi tripayael chew püle rume ta amuali. \v 7 Ayülelan tamün pewafiel re rumerpuli müten, welu may maneluwkülen ñi pichi alüñma mülerpuael eymün mew, Ñidol may ta eluelimew ñi femael. \v 8 Welu petu amunoli, mülekayan ta Efeso mew akule wüla tati Pentekoste antü,\f + \fr 16:8 \fk Pentekoste antü: \ft epe akutule ta walüng antüngen.\f* \v 9 fey iñche am eluniengelu ñi küdawael ta Ñidol ñi dungu mew fey üngümkülen ñi küme amuleael ñi küdaw, tunte rume fentreley tañi kayñetunieetew ta iñche. \p \v 10 Fey puwle ta Timotew, eluafimün ñi kümelkalepuael eymün mew, fey kisu ta küdawkey Ñidol ñi dungu mew iñche reke. \v 11 Femngechi, iney no rume illamkeeliyew. Welu tamün femafel, kellufimün femngechi ñi inayael ñi rüpü femngechi tañi ayüwünkechi wiñotuael iñche mew, iñche am üngümnieafilu kiñentrür tati kakelu pu peñi ka lamngen iñchiñ. \p \v 12 Fey ti peñi Apolu kay rume llellipufiñ ñi amuafel kiñentrür tati pu peñi engün, eymün tamün witrankontumeaetew, welu fewla pilay ñi amuael. Welu amuay, pepil-le ñi amuael. \s1 Afpuachi chalitun \p \v 13 Trepeluwkülemün ka yafüluwkülemün tamün feyentun mew. Rume yafüngemün ka newentulemün. \v 14 Ka kom dungu tamün femel, femkeaymün piwkeyewün mew. \p \v 15 Pu peñi ka lamngen, eymün kimnieymün ta Estefana ñi reñma tati mülelu Akaya trokiñ mapu mew,\f + \fr 16:15 \fk Akaya: \ft tati trokiñ mapu chew ñi mülen ta Korinto waria.\f* fey ta wünelu mew llowi tati küme montuluwün dungu, fey kisu engün ta poyekefi tati mupiltulechi pu che. \v 16 Iñche ayülen eymün ka tamün müngeltuafiel feytichi pu che kisu engün reke femkelu ka itrokom tati kellukelu ka küdawkelu tüfachi dungu mew. \p \v 17 Rume ayüwün tañi küpan mew ta Estefana, Fortunatu, ka Akayku. Eymün am mülenolu, \v 18 kisu engün ta yafültukuenew Ngünechen ñi dungu mew, chumngechi tamün femkeel. Fey ta famngechi che, feley ñi poyengeael. \p \v 19 Fey ti feyentulechi trokiñche ta mülelu Asia trokiñ mapu mew, lemoria pifaleymünmew. Akila ka Prisila, ka ti trawüluwkechi pu feyentulelu kisu ñi ruka mew, rume fentren lemoria pifaleymünmew ta Ñidol mew. \v 20 Llowmün itrokom pu peñi ka lamngen tañi lemoria piel. Welukonke chaliwmün kiñe truyun mew. \p \v 21 Iñche Pablo, eymün wirileluwiyiñ tüfachi lemoria pin iñche ñi kuwü mew ka ñi letra mew. \p \v 22 Fey iney rume piwkeyenofile ta Ñidol Jesucristo, fey femkünungepe tañi müleael ti wesa dungu mew. ¡Iñchiñ taiñ Ñidol, küpange! \p \v 23 Fey Ñidol Jesucristo kisu ñi fürenechen rumel mülepe ta eymün mew. \v 24 Itrokom eymün amuleluwiyiñ iñche ñi piwkeyen Cristo Jesus mew. Felepe may.\f + \fr 16:24 \ft Kiñeke kuyfi wirin mew ngelay: “Felepe may”.\f*