\id PHP Western Arrarnta, CRC, bmh March 97 \h PHILIPPIANS \toc3 Philippians \toc2 Philippians \toc1 PHILIPPIANS \mt1 PHILIPPIANS \c 1 \s1 Paul-ala worlamparinya etnanha anparnaka \p \v 1 Yinga Paul, Timothy-anha turta, ilirna Krista Jesuaka urrkapunhapunha nama. Ilirna pepa nhanha Altjirraka relha alkngaltara ingkarrakurna yairnama, Philippi town-ala, tnairnarintja pa ntarntarintja etnakanhurna turta. Rrangkarra ingkarraka relha alkngaltara nama, rrangkarra Krista Jesualela nyinterrakalanga warta. \v 2 Altjirra Kaarta nurnakanha, Ingkarta Jesua Kristanha turta, rrakangkarra ngwanga pa rilhera ntelalhama. \s1 Paul-ala Altjirranha dangkilaka \p \v 3 Atha Altjirra nukanha kutatha dangkilama, yinga rrakangkarra ilpangkamalanga. \v 4 Yinga turta arrkana nama, yinga rrakangkarrakwia Altjirrurna ingkamalanga. \v 5 Yinga arrkana nama, rrangkarra Yia Marra erinha wumalanga, rrangkarra nuka tangitjala naka, Yia Marra erinha relha arrpunha ntjarranha turtantama ilitjika. \v 6 Altjirrala kunha rrangkarranha kaltjinthaka erinha tnakitjika. Yinga turtantama tnoatnoa nama, era rrangkarranha errkutjina kuta, Krista Jesuanha pitjalputjinalpula. \p \v 7 Yingataka rrakangkarriperra tnoatnoa wulhama, yinga rrakangkarra kaltja inthorranga warta. Altjirrala yinganha nhanga urraraka relha ntjarranha Yia Marra erinha kaltjinthitjika, yinga nhanga jail-anga kathalarrka namalanga, kurunga yinga jail-ala turtantama namalanga. Rrangkarrantama nuka kuta tangitjala naka, urrkapuntja nhanha mangkilitjika. \v 8 Arai, Altjirranha kaltja yinga rrakangkarra errarerramanga. Era turta kaltja yinga rrakangkarra kangkamanga, Krista Jesuanhala rrakangkarra kangkamanga ngerra. \p \v 9 Yinga Altjirrurna ingkama, rrangkarra ekura, relha arrpunha ntjarraka turta, kngarramakngarra kangkitjika. Yinga turta ingkama, rrangkarra kaltjamakaltjerritjika. \v 10 Rrangkarra turtantama kaltja nitjinanga arratja ntelalhitjika. Kurunga Kristanha pitjalpumalanga, rrangkarra ekuranga urlarra itnatjina, ilkarrtjarapa. \v 11 Iwunhanga? Rrangkarra nthurrpa arratja ntelalhakalanga Jesua Kristala rrangkarranha ekarltilakalanga. Relha arrpunha ntjarrala turtantama Altjirranha kngarra tnantjitjina. \s1 Paul-anha kangkaka relha ntjarrala Yia Marra erinha wumalanga \p \v 12 Tjina ntjarrai, rrangkarra kala kaltja yinga jail-ala namanga. Yingantama antja rrangkarra kaltja nitjika, nhanhanga arrkngala, relha ntjarralkuralantama Yia Marra erinha wuka. \v 13 Tjapartia etna, etnala tjitjarta kngarra erinha ntarntarama, etna wuka yinga Kristakakwia jail-ala namanga. Relha arrpunha ntjarrala turtantama nhanha wukantema. \v 14 Kurunga tjina tnakanhakanha arrpunha ntjarrala wumalanga yinga jail-ala namanga, etna tnoatnoerraka Altjirraka angkatja kaltjinthitjika, tirakunya. \p \v 15 Nthurrpa, arrpunha ntjarrala Kristiperra kaltjinthama, nuka antjakunyerramala. Arrpunha ntjarrala pula Kristiperra kaltjinthama, eterrintja marrakartala. \v 16 Relha nhanha ntjarra nuka kangkama. Etna turta kaltja, yinga jail-ala namanga, atha Yia Marra erinha arratja kuta ilentjikalanga. \v 17 Relha lenha ntjarra pula, etnala nuka antjakunya namanga, etna Kristiperra kaltjinthama yinganha rwampiilitjika wara, yinga jail-ala namanga. \v 18 Yinga pula etnaka itja antjakunyerrama. Yinga arrkanatitja nama, etna turta relha ntjarranha Kristiperra kaltjinthamanga. \p Yinga turta arrkana kuta nitjina. \v 19 Yinga kaltja rrangkarra Altjirrurna ingkamanga nukakwia. Yinga turtantama kaltja Jesua Kristaka Enkala yinganha tangkalhelitjina. \v 20 Yingataka itja inthorra antja nama errakarrerritjika, yinga jail-ala namanga. Yinga pula antja nama tnoatnoa kuta Kristiperra angkitjika. Lakinha atha Kristanha kuta tnantjitjina, yinga etatha namalanga, yinga paka ilumanga turta. \p \v 21 Arai, yinga paka kuta etatha namanga, yinga Kristakakwia etatha nama. Yinga paka ilumanga, nhanha nuka tjiparralkurala namara. \v 22 Rrakangkarra pula tjiparralkura namara, yinga kuta etatha namanga, yinga rrakangkarra kuta tangitjala nitjinanga. Yingantama yarna eterritjikerrama. \v 23 Yingarrpa antja nama kala ilutjikanta, yinga Kristalela nitjinanga. Nhanha nuka marralkura namanga warta. \v 24 Rrakangkarra pula marralkura namara yinga kuta etatha namanga. \v 25 Lakinhanga yinga tnoatnoa wulhama yinga kuta etatha nitjina, yinga rrakangkarra tangitjala nitjinanga Kristanha ekarltalkura tnakitjika, arrkana turta nitjika. \v 26 Kurunga, yinga wotha rrakangkarralela namanga, rrangkarra Krista Jesualela nyinterrakala arrkana inthorra nitjinanga, nukanga arrkngala. \p \v 27 Rrangkarra itja kngwerritjika, rrangkarra kutatha Altjirraka katjia ngerra ntelalhitjika, relha ntjarrala rrangkarranha aramalanga etna Yia Marra erinha tnantjitjinanga. Kurunga yinga paka rrakangkarrurna yatjarra lhamanga, rrakangkarriperra yianta paka wumanga, yinga kaltja nitjina rrangkarra eterrintja nyintakarta namanga. Yinga turta kaltja nitjina rrangkarra porta urrkapumanga arrpunha ntjarranha ilitjika Yia Marra era nthurrpa namanga. \p \v 28 Yinga turta kaltja nitjina rrangkarra itja relha etnakanga trerramanga, etnala rrakangkarra irrpaltherramanga. Kurunga relha nhanha etna kaltja nitjina Altjirrala etnanha yirralhelitjinala, rrangkarranha pula era tangkalhelitjinala. \v 29 Arai, nhanha kunha rrakangkarrathaka nama, Kristakakwia nyingalauwutjika turta, itja erinha tnakitjikanta. \v 30 Lakinha nukalela naka, nama turta. Lakinha rrakangkarralela turta nitjina. \c 2 \s1 Krista ngerra, itja tjurnalhitjika \p \v 1 Arai, Kristala rrangkarranha ekarltilama. Era turta rrangkarranha alkngolkngilama, rrakangkarra kangkamala. Altjirraka Enkala rrangkarranha ingkarraka tjinilama, rrangkarra turtantama tjina ngerra ararrama. \v 2 Rrangkarrantama yinganha kngarra arrkanilai, nhanga eterrintja nyintakarta namala, tjina tnakanhakanhaka kangkintja ntelalhamala, tjina marra ngerra turta porta urrkapumala. \v 3 Rrangkarra itja tjina tnakanhakanhaka antjakunyerritjika, etnaka tjurnalhitjika paka. Rrangkarra pula kangkintja, poraporatitja ntelalhitjika. \v 4 Rrangkarra tjina tnakanhakanha rrakangkarranhaka kngarralkura eterritjika, itja rrakangkarrarrpa. \v 5 Kala Krista Jesuanha ngerranta eterrai. \q1 \v 6 Kristanha Altjirra inthorra naka. \q1 Era pula itja ekarlterraka Altjirralela \q1 loala kuta nitjika. \q1 \v 7 Era kala Altjirrakanha ekuranha \q1 ingkarraka impuka, era relha ngerra \q1 inthorra katjia intitjinanga. Era turta \q1 relha inthorra nitjinanga. \q1 Relhantama namala, \q1 \v 8 era itja tjurnalhaka. Era pula \q1 Altjirraka kangkwerraka, ntolkala turta \q1 iluka. \q1 \v 9 Lalinhakakwia Altjirrala erinha \q1 ingkairnaka relha ingkarrakaka \q1 Ingkarta nitjika. Altjirra ngerra turta makalaria \q1 inthorra nitjika. \q1 \v 10 Rretnya Jesuantama wumala, \q1 relha ingkarraka mparalela \q1 arrarnalhitjika. \q1 Alkirarinya etna, alharinya etna, arna \q1 kwanarinya etna turta. \q1 \v 11 Relha ingkarraka inthorrala turta \q1 Altjirra Kaartanha tnantjamala angkitjika, \q1 Jesua Krista era Ingkarta nama. \s1 Rrangkarra relha alharinya ntjarraka parrtja ngerra nitjika \p \v 12 Tjina ntjarrai, rrangkarra nuka kutatha kangkwerritjata yinga nhanga rrakangkarralela namalanga. Lyartantama rrangkarra nuka kngarralkura kangkwerrai, yinga itja rrakangkarralela namalanga. Rrangkarra thakerramala kutatha pmarralhitjika, “Altjirrala nurnanha kala tangkalhelakalanga, nthakinhantama nurna ntelalhitjika?” \v 13 Arai, Altjirrala rrangkarranha nhanha kala ilitjina, era turta rrangkarranha ekarltilitjina, rrangkarra arratja ntelalhitjinanga, era antja namanga ngerra. \p \v 14 Rrangkarra itja wanngerritjika, iltarritjika paka. \v 15 Kurunga rrangkarra Altjirraka katjia nitjina, ilkarrtjakunya, ilporatha turta. Rrangkarrantama relha korna arrthata ntjarranga mpopala, parrtja ngerra nitjina, \v 16 rrangkarra etnanha angkatja erinha ilamanga, erala etnanha irrpalthala etathilama. Kurunga Kristanha pitjalpumalanga, yinga arrkana nitjina. Yinga turta kaltja nitjina atha rrangkarranha itja palkala kaltjinthakala. \p \v 17 Arai, rrangkarra Altjirranha tnakama, ekura urrkurrkintja nama turta. Nhanha kala tjauwerrilya ngerra nama, rrangkarrala Altjirranha nthama. Etna paka alhwa nukanha turtantama tjauwerrilya nhanhakarlaka thalamanga ngerra, nhanga yinganha errilknga tumala, yinga rrakangkarra arrkana kuta nitjina. \v 18 Lakinhanga rrangkarra turta arrkana nitjika, nuka turta arrkana wulhitjikantema. \s1 Timothy, Epaphroditus tharriperra \p \v 19 Ingkarta Jesuanha paka antja namanga, atha Timothy-anha rrakangkarrurna inguntha wara yairnitjina. Kurunga era paka yinganha yia marra ilitjalpumanga, yinga arrkana nitjina. \v 20 Arai, yinga ngerra, era nyintanta rrakangkarriperra kngarra inthorra eterrama. \v 21 Arrpunha ntjarrataka etnakarinya wara eterrama. Etna itja pmarralhama, “Iwunhakama Krista Jesuanha antja nama?” \v 22 Rrangkarra Timothy-aka kala kaltja. Ilaaka kunha relha ntjarranha nyinhangala ngerra, porta kuta Yia Marra erinha kaltjinthalapukala. \v 23 Artwa nhanha inthorranhantama atha rrakangkarrurna yairnitjina. Yinga wara kaaralhama wutjikarrka, etna paka yinganha kuta errkutjina, itja paka. \v 24 Yinga pula eterrama Ingkartala yinganha turta impurlarrarnitjina, rrakangkarrurna inguntha wara lhitjika. \p \v 25 Yinga pula eterrama Epaphroditus-anha kala rrakangkarrurna yairnitjalputjika. Atha etarlarama nhanha arratja namanga. Rrangkarra erinha nhanga nukurna yairnaka, nuka tangitjala nitjika. Erantama tjia ngerra ntelalhaka, nukalela porta urrkapuka, Yia Marra ekurakwia turta relha ntjarralela iwurraka. \v 26 Lyarta pula era rrakangkarra errarerrama inthorra. Era kutatha rrakangkarriperra eterrama, rrangkarra wukalanga erala menta nakala. \v 27 Arai, erataka nthurrpa menta inthorra nakala, ingkwa ilukala turta. Altjirranha pula ekura montjamontja ntelalhaka, nuka turta. Era paka ilukalanga, yinga inpora inthorra wulhamara. \p \v 28 Lakinhanga atha Epaphroditus-anha kala rrakangkarrurna yairnitjalpumanta. Kurunga rrangkarra erinha wotha aramalanga, rrangkarra arrkana nitjina, yinga turta rukara wulhitjina. \v 29 Rrangkarra erinha kangkintjala inetnai, Ingkartaka urrkapunhapunha ngerra. \v 30 Era kunha ingkwa ilukala, Kristakakwia, nuka tangitjala namala. Nhanha turta etarlarai, era nuka tangitjala naka, rrakangkarranhaka kathala. \c 3 \s1 Relha Altjirranga urlarra arratja nama, era Kristanha tnakamanganta \p \v 1 Kala nhanhantantama tjina ntjarrai. Rrangkarra Ingkartalela nyinterrakalanga, arrkana narrirrai. \p Yinga itja porerrama rrakangkarrurna angkatja nyinta erinha intalhelitjika, angkatja nhanga athala arrkurla intalhelakala. Nhanha marra warta namanga, rrangkarranha ilpangkalhelitjika. \v 2 Rrangkarrataka artwa korna nhanga ntjarranga aralhitjika. Etna kngulya ngerra nama. Etna wara antja nama rrangkarra Moses-aka mpaarangarangamalkura artwerritjika. \v 3 Arai, nurnataka Altjirraka worla inthorra nama, nurnala Enkarlarlanga Altjirraka urrkurrkintja namanga, Krista Jesualela nyinterrakala namanga turta. Itja relha etna Altjirraka worla inthorra nama, mpurrka etnakanhala imparrakarta namanga. \v 4 Yinga kala irrpalthala tnakalhamara. Artwa arrpunha ntjarra paka tnakalhamanga, yinga kala etnakanga kngarralkurala tnakalhamara. \v 5 Arai, etna yinganha artwilaka yinga arlta 8 ingkwia namalanga. Yinga Benjamin-aka ramarama nama, Israel-aka worra arrpunha nhangaka ramarama. Yinga artwa Hebrew inthorra nama, kaarta pa mia nuka Hebrew nakalanga warta. Yinga Pharisee naka, artwa ilporatha inthorra. \v 6 Yinga thakerritjata Kristaka worlamparinyanha lurnamala tutjika. Israel-aka mpaarangaranga ingkarrakaka yinga arratja inthorra kangkwerritjata. \p \v 7 Nhanha ingkarraka atha tjiparrarrka etarlaritjata. Lyarta pula itja wotha. Kristala yinganha kaltjinthaka nhanha ipmintja namanga. \v 8 Lyarta, Ingkarta nuka, Krista Jesua, era nyintanta tjiparra nama. Nukanga urlarra arrpunha ingkarraka ipmintja nama. Kala Krista ekuranta yinga antja, \v 9 ekuralela nyinterrakala nitjika. Atha yarna Altjirranha tjinilaka, turnintjaka kangkwerramala. Altjirrala pula yinganha tjinilaka, atha Kristanha tnakamalanga. \v 10 Yingantama kala Kristakanta kaltja nitjika antja, Altjirra ekarlta ekura turta, erala Kristanha errilknga ntjarranga kamalhelakala. Yinga antja nama Krista ngerra nyingalauwutjika, ilutjika turta. \v 11 Kurunga Altjirrala yinganha turta paka errilknga ntjarranga kamalhelitjinanga, yinga ilukalanga. \s1 Arratja kuta Altjirraka pmarurna lhapalhai \p \v 12 Nhanha pula anmakantema nama. Yinga turta itjantema errilknga ntjarranga kamerraka, kornarapa. Yinga pula kuta antja inthorra nama Altjirralela ngampakala etatha nitjika, Krista Jesuala yinganha nhanha kala lhelakalanga, era yinganha inamalanga ekuriltja nitjika. \v 13 Tjina ntjarrai, nthurrpa nhanha anmakantema nama. Yinga pula itja inthorra parrpartilalhamala, ilkngaralhama. Race-erramala ngerra, atha arrkurla tanhanta arama. \v 14 Arai, yingataka antja inthorra nama Altjirralela ngampakala etatha nitjika, erala yinganha lhelakala ngerra, yinga Krista Jesualela nyinterramalanga. \v 15 Tnakanhakanha nurnala Altjirranha ekarlta tnakama, nurna ingkarrakala kala lakinhanta etarlaritjika. Arrpunhala paka itjantema lakinha etarlaramanga, Altjirrala nhanha ekura kathilitjina. \v 16 Lyartaka pula nurna kala arratja kuta lhapalhiai, tjaiya nurnala pitjikala ekurala. \p \v 17 Tjina ntjarrai, yinga antja nama rrangkarra nukanga ingkapala pitjitjika. Rrangkarra turta relha lenha ntjarranga kaltjerritjika, etnala ntelalhamanga nurna etnanha turnakala ngerra. \v 18 Arai, atha nhanga rrangkarranha arrkurlantema ilaka. Athantama rrangkarranha lyarta wothantema ilama, itnimalantama. Tnakanhakanha ntjarra arrpunhataka lyarta Kristaka leltjantama nama. Etna itja wotha ntolka ekuranha etarlarama. \v 19 Arai, etnataka kala tatharrurnanta lhapalhama. Tnarta etnaka, kala altjirra etnakanha nama. Etna turta tnakalhama etna kunpa lherrintja korna etnakanhaka kangkwerramanga. Relha nhanha etna itja inthorra Altjirriperra, Altjirraka pmariperra paka etarlarama. \p \v 20 Nurna pula kaltja, pmara kutatha nurnaka alkiralala namanga. Nurna turtantama kaaralhama Tangkalhelanha nurnakanha alkiranga pitjitjika. Ingkarta nurnaka, Jesua Krista, \v 21 era ekarlta inthorra nama. Erantama mpurrka arnarinya nurnakanha ekngarrpunhilitjina, mpurrka makalaria ekuranha ngerra nitjika. \c 4 \p \v 1 Tjina ntjarrai, yinga rrakangkarra kngarra kangkama, errarerrama turta. Relha arrpunha ntjarranga urlarra atha rrangkarranha tnantjama, yinga turta tnakalhama, rrangkarra tjina nukanha namanga. Yingantama rrakangkarrurna ingkama, Ingkartanha ekarlta kuta tnakai. \s1 Paul-ala etnanha tjatjatuka \p \v 2 Euodia, Syntyche tharrai, mpala tharrantema kunha Ingkartalela nyinterrakala. Lakinhanga yinga mpala tharraka ngkangkawulhama, itja kuta iwurritjika. \v 3 Tjina urrkapunha nuka inthorrai, yinga ungkwangurna turta ingkama, unta arrkutja ekuratharra tangitjala nai, wotha rilhererritjika. Arai, eratharra kunha nukalela kngarra urrkapukala relha ntjarranha Yia Marra erinha kaltjinthalaputjika, Clement-alela, tjina urrkapunha arrpunha ntjarralela turta. Altjirrala kala rretnya etnaka tnyinama. \p \v 4 Kutatha arrkana narrirrai, rrangkarra Ingkartalela nyinterrakalanga warta. Atha rrangkarranha wotha ilama, arrkana narrirrai. \v 5 Relha ingkarrakaka montja ntelalhai. Etarlarai, Ingkarta-anha kunha inguntha ngerra wara kala pitjalputjina. \v 6 Rrangkarra itja kngarra eterritjika. Rrakangkarra paka itja intamanga, rrangkarra paka imampurlerramanga, kala Altjirrurnanta ingkarrirrai. Rrangkarra turta itja kngwerritjika erinha dangkilitjika. \v 7 Kurunga rrangkarra Krista Jesualela nyinterrakalanga, Altjirrala rrangkarranha ngurlilitjina. Rrangkarrantama rukara wulhitjina. Arrpunhala turta rrangkarranha yarna kuta rwampiilitjina. \p \v 8 Tjina ntjarrai, kala nhanhantantama. Relha arrpunha paka angkatja korna angkamanga, rrangkarra erinha itja wurlanitjika. Rrangkarra turta itja ntolya korna ararlanitjika. Kala angkatja marriperranta, ntolya marriperranta turta eterralanai. \v 9 Atha rrangkarranha nhanga kaltjinthaka arratja ntelalhitjika. Yingarrpa turta arratja ntelalhaka. Rrangkarra turtantama lakinha ngerra ntelalhai. Kurunga Altjirra erala nurnakalela rilhererrakala, era rrakangkarralela kuterritjina. \s1 Paul-ala etnanha dangkilaka yearriperra etnakanhaka \p \v 10 Atha Ingkarta-anha dangkilaka, atha money rrakangkarranga inamalanga. Yinga kala eterraka rrangkarra nuka kuta ilpangkamanga. Tjaiyanta pula rrakangkarra itja namanga money erinha nukurna yairnitjika. \v 11 Yinga itja nhanha rrakangkarrurna wannga angkama. Arai, nuka paka kngarra intamanga, kurrka paka, yinga kala kunpa nama. \v 12 Yinga kunha kaltja marnakunya nitjika. Yinga turta kaltja marna kngarrakarta nitjika. Yinga paka nhalka namanga, yinga arrkana nama. Yinga paka ngaiyala namanga, yinga itja wanngerrama. \v 13 Arai, Kristala warta yinganha ekarltilamanga, yinga kala kunpa kuta nama. \p \v 14 Yinga pula kangkama, rrangkarra nuka money wotha yairnakalanga. \v 15 Philippi-arinya ntjarrai, rrangkarra kala kaltja, atha nhanga pmara Macedonia impurlalhamalanga, relha arrpunha ntjarranhantama Yia Marra erinha kaltjinthitjika, rrangkarranta nuka tangitjala naka. Itja worlamparinya arrpunha paka. \v 16 Kurunga yinga Thessalonica town-ala namalanga, rrangkarra tharraranga nukurna money yairnaka. \v 17 Altjirrala rrangkarranha nhanhakakwia kngarra kwartiwutjina. Lakinhanga yinga kangkama, rrangkarra nuka ilpangkakalanga. \p \v 18 Money nhanga rrangkarrala Epaphroditus-alela yairnakala, atha kala inaka. Nuka kala kngarrantama intama. Atha rrangkarranha nhanhaka dangkilama turta. Money nhanha kala tjauwerrilya ngerra nama, tjauwerrilya nhanga ekurala Altjirranha kangkama. \v 19 Yinga kaltja Altjirra nukanha netaneta namanga. Erantama rrangkarranha kapanha wantitjina Krista Jesuarlarlanga. \v 20 Nurnantama Altjirra Kaarta nurnakanha tnantjarrirriai, lyarta kutatha turta. Amen. \s1 Paul-ala etnanha anparnaka \p \v 21 Atha relha rrangkarranha anparnama, rrangkarrala alkngaltara namanga, rrangkarra Krista Jesualela nyinterrakalanga. \p Tjina tnakanhakanha etnala nukalela namanga, etna turta rrangkarranha anparnamantema. \p \v 22 Relha alkngaltara ntjarra arrpunha, etnala Caesar-aka urrkapunhapunha namanga, etna turta rrangkarranha anparnamantema. \p \v 23 Ingkarta Jesua Kristanha rrakangkarra kuta ngwanga ntelalhama.