\id EPH Western Arrarnta, CRC, March 97 bmh \h EPHESIANS \toc3 Ephesians \toc2 Ephesians \toc1 EPHESIANS \mt1 EPHESIANS \c 1 \p \v 1 Yinga Paul, Krista Jesuaka apostle nama. Altjirra erarrpa yinganha urraraka. Atha pepa nhanha relha alkngaltara rrakangkarrurna yairnama, rrangkarrala pmara Ephesus-ala namanga. Yinga kaltja rrangkarra ilporatha kuta Krista Jesualela nyinterrakala namanga. \v 2 Altjirra Kaarta nurnakanha, Ingkarta Jesua Kristanha turta, rrakangkarra ngwanga pa rilhera ntelalhama. \s1 Altjirrala nurnanha Kristarlarlanga lyekarrilaka \p \v 3 Nurna Ingkarta nurnakanha Jesua Kristaka Altjirra pa Kaarta tnantjitjika. Era kunha nurnanha Kristalela nyintalhelamala marrilaka. Era turta nurnanha Altjirraka Enkakanha yearriperra ingkarraka nthakala. \v 4 Arai, Altjirrala alha pa alkira nhanha itjantema arrpmarnakalanga, era nurnanha kala Kristarlarlanga urraraka ekuranga urlarra relha alkngaltara pa mpulya nitjika. \v 5 Era nurnaka kangkaka. Era turta nurnanha Jesua Kristarlarlanga urraraka 'lira ekurantama nitjika, erarrpa antja nakalanga. \v 6 Nurnantama Altjirranha tnantjitjika era nurnaka ngwanga inthorra ntelalhakalanga, 'Lira kangkintja ekuranharlarlanga. \p \v 7-8 Altjirranha nurnaka ngwanga inthorra, inangkarla inthorra turta ntelalhaka. Kristaka alhwarlarlanga era nurnanha tangkalhelaka, korna nurnakanha iwumala. \v 9 Iwunhakama Altjirranha imanka nhangantema eterraka? Nhanha era kala nurnaka imarnakantama Kristarlarlanga. \v 10 Lakinhanga nurna kaltja, antala arratjala, Altjirranha antja nama Kristanha relha ingkarrakaka, tnontha ingkarrakaka, alha nhanhaka, alkiraka turta Ingkarta nitjika. \p \v 11 Imankantema Altjirranha eterraka relha Jew nurnanha tangkalhelitjika Kristarlarlanga. Lyarta era nurnanha kala Kristarlarlanga urraramala tangkalhelakantama, erala nhanga eterrakala ngerra. \v 12 Era nurnanha urraraka, nurnakimparra Kristanha tnakamala, erinha kngarra tnantjitjinanga. \v 13 Relha Lorinya rrangkarranha turtantama era Kristarlarlanga urrarakantema, rrangkarra Yia Marra erinha wumalanga. Kurunga rrangkarra Yia Marra erinha tnakamalanga, Altjirrala Enka Alkngaltara erinha rrakangkarrurna yairnaka. Enka Alkngaltara erinha kunha Altjirrala imankantema lhelakala relhurna yairnitjika. \v 14 Enka nhanha erinha Altjirrala nurnakurna mparrama kuta yairnaka, nurnakalela nitjika, nurna kaltja nitjinanga era nurnanha ingkarna nthurrpa inthorra pmara ekuranhurna kngetnitjinala. Nurnantama erinha tnantjiai era makalaria inthorra namanga. \s1 Paul-ala etnakakwia Altjirranha dangkilaka. Era etnakakwia Altjirrurna ingkaka turta \p \v 15 Atha wuka rrangkarra Ingkarta Jesuanha kuta tnakamanga, rrangkarra turta relha alkngaltara ntjarraka kangkintja ntelalhamanga. \v 16 Lakinhanga yinga Altjirrurna ingkamalanga, atha erinha kutatha rrakangkarrakwia dangkilama. \v 17 Yinga turta Ingkarta nurnaka Jesua Kristaka Altjirrurna, Kaarta makalaria ekururna ingkama, era Enka ekuranha rrakangkarrurna yairnitjika. Rrangkarrantama inangkarla nitjinanga, Altjirraka kaltja inthorra turta. \v 18 Rrangkarra turtantama katha inthorra lhangkaritjina, Altjirrala rrangkarranha urrarakala anma ekuralela nitjika, pmara makalaria ekuranhala, relha alkngaltara ingkarrakalela. \p \v 19 Yinga turta antja rrangkarra nhanhaka kaltja nitjika. Nurna Altjirranha tnakamalanga, Altjirranha ekarlta inthorra ntelalhama, nurnakanga kwanala. \v 20 Era ekarlta inthorra ntelalhama, erala ekarlta inthorra ntelalhakala ngerra, era Kristanha relha errilknga ntjarranga kamalhelamalanga, erinha akwa mpinya ekuranhaka turtantama arrarnamalanga, alkirala. \v 21 Lyarta Krista erantama tjitjarta nama relha itornka ingkarrakaka, angel ingkarrakaka, enka korna ingkarrakaka turta. Era lyarta kala tjitjarterrama, era turta ngampakala tjitjarterritjina. \v 22 Altjirrala erinha ingkairnaka relha ingkarrakaka, enka ingkarrakaka turta Ingkarta nitjika. Era turta erinha ingkairnaka worlamparinyaka kapurta nitjika, era worlamparinya etnanha ntarntaritjinanga. \v 23 Worlamparinya etna kunha Kristaka mpurrka nama. Kristanha turta mpurrka ekuranhala nama, Altjirranhala Kristanga kwanala namanga ngerra. \c 2 \s1 Kristarlarlanga Altjirra erarrpa nurnanha tangkalhelaka \p \v 1 Arrkurla nhanga rrangkarra kala relha errilknga ngerranta kuta naka, rrangkarra Altjirraka itja kangkwerrakalanga warta, rrangkarra turta korna kuta ntelalhakalanga. \v 2 Rrangkarra kala errintjaka kangkwerritjata, urrkapunhapunha ekuranha turta nitjata. Relha etnala lyarta Altjirraka itja kangkwerrama, etna kunha errintja ekura kuta kangkwerramantema. \v 3 Nurna kala etna ngerrantema nitjata. Nurna lherrintja korna nurnakanhaka kangkwerritjata. Altjirranhantama nurnaka aalerraka, nurnanha tutjika naka turta. \p \v 4 Altjirranha pula nurnaka montjamontja inthorra, kangkintja inthorra turta ntelalhaka. \v 5 Era nurnanha tangkalhelaka, erarrpa ngwanga namanga. Nurna relha errilknga ngerra naka, korna nurnakanhanga arrkngala. Altjirrala pula nurnanha Kristarlarlanga etathilaka. \v 6 Nurnanha Kristalela nyintalhelamala, era nurnanha kamalhelaka, nurnanha arrarnaka turta Kristalela nitjika, alkirala. \v 7 Altjirranha lakinha ntelalhaka, relha ingkarraka inthorra kaltja nitjinanga, lyarta anma turta, era Krista Jesuarlarlanga relha ingkarrakaka ngwanga ntelalhakala. \v 8 Arai, Altjirrala rrangkarranha tangkalhelaka, rrakangkarra ngwanga ntelalhamala, rrangkarra erinha tnakakalanga. Altjirrala rrangkarranha tangkalhelaka erarrpa antja nakalanga, itja rrangkarra relha marra nakalanga. \v 9 Rrangkarra itja turnintja ekuranhaka kangkwerraka. Lakinhanga rrangkarra yarna ekuranga urlarra tnakalhama. \v 10 Arai, Altjirra erarrpa nurnanha Krista Jesualela nyintalhelamala lyartinyilaka, nurna relha arrpunhaka arratja kangkintja turtantama ntelalhitjinanga. Lakinhaka kunha Altjirranha antja nakala. \s1 Nurna Kristalela nyinterrakalanga warta, nurna kala worla nyintantama nama \p \v 11 Ilpangkai, rrangkarra kunha Relha Lorinya nama. Relha Jew ntjarrala turta rrangkarranha arrampowutjata, rrangkarra itja artwerrakalanga mpaarangaranga etnakanhamalkura. \v 12 Imanka nhanga rrangkarra itja Kristaka kaltja naka. Rrangkarra itja Altjirraka worla naka, Israel-aka ramarama ngerra. Altjirrala nhanga Israel-aka ramarama lhelaka, era Altjirra etnaka nitjinala, etnanha tangkalhelitjinala turta. Nhanha pula itja rrakangkarralka naka. Rrangkarra Altjirrakunya, marntilparla wara naka. \v 13 Altjirranha itja tjina rrakangkarra naka. Lyarta pula rrangkarra Krista Jesualela nyinterrakalanga, rrangkarra Altjirraka tjinantama nama, Kristaka alhwarlarlanga. \p \v 14 Arai, Israel-aka ramarama, Relha Lorinya ntjarra turta leltja nitjata. Kristala pula nurnanha rilherilaka. Nurnantama worla nyinta nama. Artwa Krista erarrpa \v 15 turnintja pa mpaarangaranga ingkarraka inthorra mangkilaka, era worla tharranga, worla nyintantama mpaaritjinanga, etnanha rilherilamala. \v 16 Era turtantama worla nhanha Altjirralela rilherilaka, ntolkala ilumala. \v 17 Kristalantama Relha Lorinya rrangkarranha kaltjinthaka, Altjirranha rrakangkarralela rilhererrakala. Era turta Israel-aka ramarama kaltjinthaka, Altjirranha etnakalela rilhererrakala. \v 18 Arai, Kristanga arrkngala nurna ingkarrakantama Kaarturna irrpalthala ingkama, Enka Alkngaltara nyinta ekurarlarlanga. \p \v 19 Lakinhanga Relha Lorinya ntjarrai, rrangkarra itja wotha relha epinya nama, ankealtha paka. Rrangkarra pula Altjirraka pmararinyatitja nama. Rrangkarra turta Altjirraka tjina inthorra nama, relha alkngaltara arrpunha ingkarrakalela. \v 20 Arai, rrangkarrala Altjirraka worla namanga, rrangkarrataka iltha ngerra nama. Iltha nhanga erinhala kaltjinthanhinthanha ntjarrala, apostle ntjarraka angkatjakarlaka itakala ngerra, Altjirraka urrpia ntjarraka angkatjakarlaka turta. Iltha nhanha ekura foundation kunha Krista Jesuanha nama. \v 21 Era worlamparinya etnanha nyintalhelama, errkuma turta, etna Ingkarta-aka iltha alkngaltara nitjinanga. \v 22 Rrangkarra turta bricks ngerra nama iltha nhanha ekurala, iltha nhanga Kristalala itakala Altjirraka Enkaka. \c 3 \s1 Kristala Paul-anha Relha Lorinya ntjarrurna yairnaka, etnanha kaltjinthitjika \p \v 1 Yinga Paul jail-ala nama, yinga Krista Jesuaka kangkwerrakalanga, atha turta Relha Lorinya rrangkarranha kaltjinthakalanga. \p \v 2 Kalapanhama rrangkarra wuka Altjirrala yinganha urrarakala rrangkarranha ilitjika era ngwanga namanga. \v 3 Angkatja nhanha era arrkurla lauwukala. Ngurrukalkurantama era angkatja nhanha nuka kathilaka. Atha kala rrangkarranha nhanhiperra kurrka intalhelakala. \v 4 Rrangkarrantama angkatja ekura read-erramalanga, rrangkarra lhangkaritjina yinga kaltja namanga, angkatja nhanga Altjirrala lauwukala, era Kristiperra namanga. \v 5 Altjirrala itja angkatja nhanha arrkurla relhaka ilaka paka. Lyarta pula Altjirraka Enkala angkatja nhanha kathilakantama, apostle ntjarraka, Altjirraka urrpia ntjarraka turta. \v 6 Angkatja nhanga Altjirralala lauwukala, erataka nhanha nama. Krista Jesuanga arrkngala, Relha Lorinya ntjarrala Yia Marra erinha tnakamalanga, etna turtantama Altjirraka tjina nama, Israel-aka ramarama ngerra. Etna, Israel-aka ramarama turta, kala worla nyintantama nama. Etna, Israel-aka ramarama turta, anma Altjirraka pmara alkirarinyurna irrputjina, porta kuta. \p \v 7 Altjirranha nuka ngwanga ntelalhaka. Yinga ekura irrpaltherramalangantema, era yinganha urraraka urrkapunhapunha ekura nitjika, relha ntjarranha Yia Marra erinha kaltjinthitjika turta. \v 8 Yinga relha alkngaltara ingkarrakanga, relha kornakornalkura era naka. Altjirranha pula nuka ngwanga ntelalhaka, yinganha urraraka turta, Relha Lorinya ntjarranha kaltjinthitjika Krista nyintanta tjiparra namanga. \v 9 Altjirra, erala alha, alkira, relhalka ingkarraka arrpmarnakala, era antja naka atha relha ingkarrakanha ilitjika, angkatja nhanga erala arrkurla lauwukala. \v 10 Kurunga worlamparinyarlarlangantama, Altjirrala enka korna alkirarinya ntjarranha ntelitjika antja naka, era inangkarla inthorra namanga. \p \v 11 Tjontintjanga kuta Altjirranha lakinha eterrakala. Erantama nhanha kala nthurrpilaka Krista Jesua, Ingkarta nurnakanharlarlanga. \v 12 Arai, nurna Kristalela nyinterrakalanga, nurna erinha tnakamanga turta, nurna kala tnoatnoa Altjirrurna ingkama. \v 13 Rrangkarrantama itja inpora wulhitjika, yinga rrakangkarrakwia nyingalauwumanga. Yingataka rrakangkarra marrakakwia nyingalauwuma. \s1 Paul-anha Altjirrurna ingkaka, Ephesus-arinya ntjarrakakwia \p \v 14 Yinga Kaartanga urlarra mparalela arrarnalhama. \v 15 Era Kaarta nyinhanganhanga ingkarrakaka nama, alhala, alkirala turta. \v 16 Era ekarlta inthorra, makalaria inthorra turta nama. Yingantama ekururna ingkama, Enka ekuranhala, enka rrakangkarranha ekarltilitjika. \v 17 Yinga turta ekururna ingkama, Kristanha rrakangkarranga kwanala kuterritjika, rrangkarra erinha tnakamanga warta. Rrangkarrantama kaltja nitjina Kristanha rrakangkarra nthurrpa kangkamanga. Rrangkarra turtantama tnoatnoa nitjina. \v 18 Kurunga rrangkarra lhangkaritjina, relha alkngaltara ingkarrakalela, Altjirraka kangkintja arrpunha inthorra namanga, \v 19 Kristaka kangkintja turta arrpunha inthorra namanga. Kurunga Altjirra erarrpa rrakangkarranga kwanala nitjina. \p \v 20 Altjirranha nurnaka kngarralkura irrpalthala tangitjala nama, nurnala erinha pmarramangatjina, nurnala eterramangatjina turta. Era kala nurnaka tangitjala nama, Enka ekarlta ekuranha nurnakanga kwanala namanga warta. \v 21 Worlamparinya nurnantama erinha ngampakala tnantjitjika, Krista Jesuarlarlanga. Amen. \c 4 \s1 Relha tnakanhakanha twetakatweta etna, kala worla nyinta nama, Kristalela nyinterrakala warta \p \v 1 Lalinhakakwia yinga, yingala Ingkarta-kakwia nhanha jail-ala namanga, yinga rrakangkarra angkatja ekarltala ingkama. Ingkarta-ala rrangkarranha urraraka, tangkalhelaka turta, rrangkarra relha ekuriltja nitjika. Kala relha ekuriltja ngerrantama ntelalhai, \v 2 porapora, ngwanga turta. Itja parrpa aalerritjika, kangkintja pula ntelalhitjika. \v 3 Kutatha thakerrai tjina tnakanhakanhalela rilhera nitjika, Altjirraka Enkala rrangkarranha tjinilakalanga. \v 4 Arai, rrangkarra ntjarra kunha mpurrka nyinta nama. Rrangkarra ingkarrakala Altjirraka Enka nyinta erinha tnyinama. Rrangkarra ingkarraka porta kuta kaaralhama, pmara Altjirralala nurnanha lhelakalurna irrputjika. \v 5 Rrakangkarra ingkarrakaka Ingkarta nyinta nama. Rrangkarra ingkarrakala Altjirra nyintanha tnakama. Rrangkarranha ingkarraka rretnya nyinturna kaltjirrpulhelakala. \v 6 Nurnaka ingkarrakaka Altjirra pa Kaarta nyinta nama. Era nurnaka ingkarrakaka Ingkarta nama. Era nurnaka ingkarrakarlarlanga urrkapuma. Era turta nurnaka ingkarrakanga kwanala nama. \p \v 7 Nurnaka ngwanga ntelalhamala, Kristala nurnanha nyintaminyintanha pelaka, erarrpa antja nakala ngerra. \v 8 Nhanga Altjirraka Angkatja Imankinyala ilama, \q1 “Era kartninya inthorrurna ntjinhamala, \q1 era errkukala ntjarranha ekuralela \q1 kngetnaka. \q1 Era turta relha ntjarranha pelaka.” \p \v 9 Ngunhantama “ntjinhakala era”? Kristanha kunha, erala alha kwanurnarrka irrpukala. \v 10 Kurunga erala alha kwanurna irrpukala, erantema alkira etnakanga urntwarra inthorra ntjinhaka, era kala panpalantama nitjinanga. \p \v 11 Kristalantama worlamparinya ekuranha pelaka urrputja arrpunha ingkairnamala apostle nitjika. Urrputja arrpunha Altjirraka urrpia nitjika. Urrputja arrpunhala relha ntjarranha Yia Marra erinha ilitjika. Urrputja arrpunhala worlamparinya etnanha tnairnitjika. Urrputja arrpunhala worlamparinya etnanha kaltjinthitjika. \v 12 Erataka relha nhanha etnanha ingkairnaka, etna relha alkngaltara ntjarranha kaltjinthitjinanga urlarrakurlarra tangitjala nitjika, tjina tnakanhakanha ekarltilitjika turta. \v 13 Kurunga nurna ingkarrakala Altjirraka 'Lira arratja tnakitjinanga, erinha arratja lhangkaritjinanga turta. Nurna turtantama relha mangkakala ngerra nitjinanga, Krista ngerra inthorra turta. \p \v 14 Kurunga nurna itja wotha katjia ngerra nitjina, kaltjinthanhinthanha pmatha nhanhakarrka kangkwerramala, orrtjaltha tanhaka paka. Paala kaltjinthanhinthanha etna kunha relhanha parrpartilamanta, angkatja orrtjerrintjala. \v 15 Nurna pula kutatha angkatja nthurrpanta urlarrakurlarra angkitjika, kangkintja turta ntelalhitjika. Nurnantama Ingkarta nurnaka Krista ngerrerritjina. Era worlamparinyaka kapurta nama. \v 16 Era turta mpurrka ekuranha, nhanhatitja worlamparinya etnanha, errkuma, nyintalhelama turta. Worlamparinya etnantama ekarlterrama tnakanhakanha etna urlarrakurlarra kangkintja ntelalhamalanga, urlarrakurlarra tangitjala namalanga turta. \s1 Nthakinhantama relha tnakanhakanha ntelalhitjika? \p \v 17 Nhanhantama atha rrangkarranha ilama, Ingkarta-aka rretnyala turta tjatjatuma. Rrangkarra itja wotha marntilparla ntelalhitjika, Relha Lorinya ntjarra ngerra. \v 18 Etna yarna arratja etarlarama. Arrthata, irtirta turta, etna Altjirraka kotna nama. \v 19 Kala porakunyantama etna thakerrama ntaiyawutjika, korna ntelalhitjikanta turta. \p \v 20 Rrangkarra pula itja Kristiperra lakinha kaltjerraka. \v 21 Rrangkarra kala wuka, nurna turta rrangkarranha Jesuiperra arratja kaltjinthaka. Nhanga lakinha. \v 22 Rrangkarra itja wotha lherrintja korna rrakangkarranhaka kangkwerritjika, rrangkarrala etnaka imanka kangkwerritjata ngerra. \v 23 Rrangkarra pula Altjirraka Enkanha impurlarrarnitjika eterrintja rrakangkarra lyartinyilitjika. \v 24 Rrangkarra turtantama arratja ntelalhitjika, alkngaltara turta, Altjirrala rrangkarranha arrpmarnakala ngerra. \p \v 25 Arai, nurna ingkarraka mpurrka nyinta nama. Lakinhanga rrangkarra itja tjina tnakanhakanhurna orrtjerramala angkitjika. Kala angkatja nthurrpanta angkai. \v 26 Rrangkarra paka tjina tnakanhakanhaka yirrkngerramanga, rrangkarra erinha itja kornilitjika. Lirnnga era turta itja irrputjika, rrangkarra yirrknga kuta namalanga. \v 27 Rrangkarrataka errintja ekuranga aralhitjika. \p \v 28 Unta paka nyilkngampa namanga, unta itja wotha nyilkngala initjika. Unta kala urrkaputjikanta, ungkwanga marna intitjinanga, unta turta paka relha ilkngaraka tangitjala nitjinanga. \p \v 29 Rrangkarra itja angkatja ulpurta angkitjika. Rrangkarra pula angkatja marra angkitjika, angkatja nhanga relhanhala tjipatjipilama turta. \p \v 30 Rrangkarra itja Altjirraka Enka Alkngaltara erinha paatalhelitjika. Enka era kunha rrangkarranha tnyinama, rrangkarra kaaralhamalanga Jesuanha pitjalputjika. \p \v 31 Rrangkarra itja arrpunhanha kapanha tutjika, ekura aalerritjika, unpaarterritjika paka, erinha iltitjika, ekuriperra yia alpmelitjikalka paka. \v 32 Rrangkarra pula ngwanga ntelalhitjika, arrpunhaka konyerritjika turta. Nyintaminyintala turta korna arrpunhaka iwutjika, Altjirralala korna rrakangkarranha iwukala ngerra, rrangkarra Kristalela nyinterramalanga. \c 5 \p \v 1 Lakinhanga rrangkarra Altjirra ngerra ntelalhitjika, era rrakangkarra, katjia ekuranhaka, kangkakalanga warta. \v 2 Rrangkarra turta relha arrpunhaka kangkintja ntelalhitjika, Kristanha rrakangkarra kangkintja ntelalhakalanga. Arai, imanka priest ntjarrala lamb-alka errilknga tutjata, Altjirranha tjauwerrilya nthitjika, relhaka kornakakwia. Lakinha ngerra Kristanha turta nthalhaka, etna erinha tjauwerrilya ngerra errilknga tutjika. Tjauwerrilya nhanhaka Altjirranha kangkaka. \p \v 3 Rrangkarra relha alkngaltara nama. Lakinhanga rrangkarra itja inthorra ntaiyawutjika, korna mpaaritjika, yulthakalka kngarra inthorra antja nitjika. \v 4 Rrangkarra turta itja angkatja ulpurta, irtirta, lhurrkurta paka angkitjika. Nhanha itja marra nama. Marralkura rrangkarra Altjirranha dangkilitjika. \v 5 Rrangkarra kala kaltja, relha erala ntaiyawuma, korna mpaarama, yulthakalka paka kngarra inthorra antja nama, era kala orrtja altjirraka urrkurrkintja nama. Erantama itja inthorra Krista tharraka, Altjirra tharraka pmara ngampakalurna irrputjina. \v 6 Relha arrpunhala paka rrangkarranha ilamanga, yinga kula nhanha orrtjerramala wara angkamanga, rrangkarra erinha itja tnakitjika. Altjirranhataka relha etnaka aalerramanta kuta, etnala ekura itja kangkwerramanga. \v 7 Lakinhanga rrangkarra itja etnaka lhangalhitjika. \s1 Rrangkarra itja wotha thapathapala ngerra nama, parrtjala ngerra pula \p \v 8 Arai, rrangkarra kunha arrkurla thapathapala ngerra nitjata, relha korna warta. Lyarta pula rrangkarra parrtjala ngerrantama nama, rrangkarra Kristalela nyinterrakalanga. Kalantama rrangkarra ntelalhai relha parrtjalala namala ngerra. \v 9 Relha erala parrtjala nama, era kangkintja, arratja, pmathakunya turta ntelalhama. \v 10 Iwunha arrpunhaka turtama Ingkarta-anha antja nama? Nhanhaka kaltjerritjika arrkarnalhai. \v 11 Relha arrpunha ntjarra pula thapathapala ngerrantema nama. Rrangkarra itja etnaka lhangalhitjika. Rrangkarra pula etnanha alkngatharra ilitjika etna paala ntelalhamanga. \v 12 Arai, nhanga etnala ntelalhama, nhanhiperrataka relha angkitjikalka porerrama. \v 13 Parrtjala turta kathilama nhanha korna namanga. \v 14 Relhala turtantama irrpalthala lhangkarama nhanha korna namanga. Angkatja arrpunhala ilama, \q1 “Relha untala ankwentama, kaarrerrai! \q1 Relha untala errilknga ngerra intama, \q1 kamerrai! \q1 Kurunga Kristaka parrtjala nganha \q1 parrtjilhelitjina.” \p \v 15 Rrangkarrataka relha inangkarla ngerra ntelalhitjika, itja relha irtirta ngerra. \v 16 Lyarta kunha relha ingkarraka korna inthorra nama. Rrangkarra pula arltamarlta relha Altjirrala tangkalhelakala ngerra ntelalhitjika. \v 17 Rrangkarra itja marntilparla nitjika. Relha Ingkartaka kaltja ntjarra ngerra pula. \v 18 Rrangkarra itja kornilalhitjika, drunk-erramala. Rrangkarra pula Altjirrurna ingkitjika era Enka Alkngaltara erinhatitja rrakangkarrurna yairnitjika, rrakangkarranga kwanala nitjika. \v 19 Rrangkarra worlerramalanga, rrangkarra tjipatjipilarritjika psalm ilarramala, lyilhamala turta. Rrangkarra Ingkartanha turta tnantjitjika. \v 20 Rrangkarra Altjirra Kaartanha turta kutatha dangkilitjika, Ingkarta nurnaka Jesua Kristaka rretnya alpmelamala. \s1 Noartiperra \p \v 21 Kristanha etarlaramala, rrangkarra tjina tnakanhakanha rrakangkarranhaka kangkwerritjika. \p \v 22 Arrkutja ntjarra noa etnakanhaka kangkwerritjika, etnala Ingkartaka kangkwerramanga ngerra. \v 23 Artwa era kunha arrkutja noa ekuranhaka itornka nama, Kristanhala worlamparinyaka itornka namanga ngerra, worlamparinyaka tangkalhelanha turta. Worlamparinya etna kunha Kristaka mpurrka nama. \v 24 Worlamparinya etnantama Kristaka kangkwerramanga ngerra, lakinha ngerra arrkutja etna turta noa etnakanhaka kangkwerritjika. \p \v 25 Artwa ntjarrai, rrangkarra kunha noa rrakangkarranhaka kangkitjika Kristanhala worlamparinyaka kangkakala ngerra. Era worlamparinya etnakakwia ilukala. \v 26 Era worlamparinya etnanha alkngaltarilaka, etnanha ilkngimala ngerra, kwatjala, angkatjala turta. \v 27 Worlamparinya etnantama makalaria inthorra, tjiparra inthorra, alkngaltara inthorra turta nitjinanga. \p \v 28 Lakinha ngerra artwa etnakathaka nama noa etnakanhaka kangkitjika, etnala mpurrka etnakanhaka kangkamanga ngerra. Artwa erala noa ekuranhaka kangkama, era kala ekuriltja kangkama. \v 29 Arai, artwa kunha itja mpurrka ekuranhaka antjakunyerrama. Era pula mpurrka ekuranha ntuthilama, ntarntarama turta. Lakinha ngerra Kristala turta worlamparinya ekuranha, nhanhatitja mpurrka ekuranha ntuthilama, ntarntarama turta. \v 30 Nurna turta Kristaka mpurrka nama. \v 31 Nhanga Altjirraka Angkatja Imankinyala ilama, “Lakinhangathoa artwala kaarta pa mia ekuranha impurlalhama noakartantama nitjinala. Noarta eratharrantama mpurrka nyinterritjina.” \v 32 Nhanha kunha angkatja kngarritja inthorra era. Nukanga urlarra Kristanha, worlamparinya etna turta lakinha ngerrantema nyinterrakala nama. \v 33 Artwa nyintaminyintantama noa ekuranhaka kangkitjika, erala ekuriltja kangkamanga ngerra. Arrkutja nyintaminyinta turta noa ekuranhaka arratja ntelalhitjika. \c 6 \s1 Katjia, kaarta mia turta \p \v 1 Katjia ntjarrai, rrangkarra kaarta pa mia rrakangkarranhaka kangkwerritjika. Nhanha arratja nama, rrangkarra Ingkartalela nyinterrakalanga warta. \v 2 “Unta kaarta pa mia ungkwanganhaka kangkwerritjika.” Rrangkarra turnintja nhanhaka kangkwerramanga, Altjirrala rrangkarranha nyintaminyintanha lhelama \v 3 “ungkwangalela marra nitjina, unta turta pmara ungkwanganhala kuterritjina.” \p \v 4 Kaarta ntjarrai, rrangkarra itja katjia rrakangkarranha rrangkalhelitjika. Rrangkarra pula etnanha montjala Ingkartaka tjaiya kaltjinthitjika. \s1 Itornka, urrkapunhapunha turta \p \v 5 Relha urrkapunhapunha ntjarrai, rrangkarrataka itornka rrakangkarranhaka ilporatha inthorra kangkwerritjika, rrangkarrala Kristaka kangkwerramanga ngerra. \v 6 Rrangkarra etnaka kutatha kangkwerritjika, itja nhanga etna rrangkarranha aramalanganta. Rrangkarra Kristaka urrkapunhapunha namanga warta, rrangkarra itornka rrakangkarranhaka kangkwerritjika, rrangkarrala Altjirraka kangkwerramanga ngerra. \v 7 Rrangkarra etnaka arrkana kuta urrkaputjika, Ingkartaka ngerra. \v 8 Arai, unta urrkapunhapunha paka namanga, itornka paka, Ingkartala nganha kala kwartiwutjina unta arratja ntelalhamanga. \p \v 9 Itornka ntjarrai, rrangkarra turta urrkapunhapunha rrakangkarranhaka ntelalhitjika, rrangkarrala Kristanga urlarra ntelalhamanga ngerra. Rrangkarra etnanha itja iltitjika. Arai, rrakangkarra, etnaka turta, Ingkarta nyinta wara nama alkirala. Ekuranga urlarra relha ingkarraka loala nama. \s1 Altjirraka errauwia \p \v 10 Kala nhanhantantama. Rrangkarra kunha Ingkartalela nyinterrakala. Ekarltantama ntelalharrirrai, Ingkartala rrangkarranha kala ekarltilakalanga. \v 11 Arai, errintja erataka rrakangkarra irrpaltherrama. Rrangkarrarrpa turta yarna ekuralela turrama. Lakinhanga rrangkarra Altjirraka errauwia initjika. \v 12 Nurna kunha itja relhalela turrama. Nurna pula errintja etnakalela turrama, enka korna ntjarralela turta, etnala alkirala namanga, Altjirraka irrpaltherramanga turta. \v 13 Lakinhanga Altjirraka errauwia ingkarraka inarrirrai, rrangkarra etnakalela irrpalthala turritjinanga, etna rrakangkarra irrpaltherramalanga. Kurunga etnakalela turramaliperra, rrangkarra itnatjinanga kuta. \p \v 14 Rrangkarrantama errintja ekura kaaralhai, kala Altjirraka errauwiaka ekarralhakala. Altjirraka Angkatja nthurrpa era rrakangkarra belt ngerra nitjika. Altjirraka angkatja, “Unta nukanga urlarra kala arratja nama,” era rrakangkarra irna inarnkakanha ngerra nitjika. \v 15 Yia Marra era rrakangkarra ingkakanha sandal ngerra nitjika. Rrangkarra turta thakerritjika, Yia Marra erinha relha ntjarranha ilitjika. \v 16 Rrangkarra Altjirranha ekarlta kuta tnakitjika. Nhanha rrakangkarra alkurta ngerra nitjika. Alkurta nhanhakarta rrangkarra irrpalthala ipalhitjina, errintjala rrangkarranha arrangkultha ekuranhala wamalanga. \v 17 Angkatja nhanga Altjirralala rrangkarranha kala tangkalhelakala, nhanha rrakangkarra helmet ngerra nitjika. Altjirraka Angkatja, ekurarlarlangala Altjirraka Enka relhurna angkama, era knife tjenya rrakangkarra ngerra nitjika. \p \v 18 Rrangkarra kutatha Altjirrurna ingkitjika, Enkarlarlanga, rrakangkarriltja, relha alkngaltara ntjarraka turtakwia. Itja kunpakunperritjika. Itja porrkerritjika, kutatha pula Altjirrurna ingkitjika. \v 19 Nukakwia turta rrangkarra Altjirrurna ingkitjika. Rrangkarra ingkitjika era yinganha kaltjinthitjika Yia Marra erinha relha ntjarraka tnoatnoa kuta nentilitjika. \v 20 Yia Marra ekurakarta kunha Altjirrala yinganha relha ntjarrurna urrpia yairnakala. Yia Marra ekuranga arrkngala turtantama yinga lyarta jail-ala nama. Rrangkarra Altjirrurna ingkitjika, yinga tnoatnoa kuta angkitjinanga, nukathaka namanga ngerra. \s1 Paul-ala etnanha anparnaka \p \v 21-22 Arai atha Tychicus-anha rrakangkarrurna yairnama. Era tjina kangkintja nuka nama, Ingkarta-aka urrpia turta. Era kala rrangkarranha yia ingkarraka nukiperra alpmelitjina, rrangkarra kaltja nitjinanga. Angkatja ekuranhala rrangkarranha kala tjipatjipilitjina. \p \v 23 Tjina ntjarrai, Altjirra Kaartanha, Ingkarta Jesua Kristanha turta, rrakangkarra rilhera, kangkintja turta ntelalhama. Erinhatharra ekarlta kuta tnakai. \v 24 Altjirranha relha lenha ntjarraka ngwanga ntelalhama, etnala Ingkarta nurnaka, Jesua Kristaka, kuta kangkamanga.