\id EPH - Ampeele NT [apz] -Papua New Guinea 1988 (web version -2012 bd) \h Efesos \toc1 Olo Iyoswo loso Poul Aꞌamu Efesos somneꞌno Mtɨꞌmokumentisofoho. \toc2 Efesos \toc3 Ef \mt1 Efesos \mt2 Olo Iyoswo loso Poul Aꞌamu Efesos somneꞌno Mtɨꞌmokumentisofoho. \imt1 Olo Hungkuno Sɨmoꞌmjofoho. \ip Jisas ahwomomneꞌno nto sɨmentiso sohonta soswo \it tɨwenti-nain\it*ꞌnji (29) \it teti wan\it*ꞌnji (31) nto uyakoloꞌmentisopolɨkeno Poul olo iyoswo aꞌamu ango Efesosɨnjo somneꞌnohini mtɨꞌmokumentisoꞌmaho. Oꞌo, aꞌamu hopiꞌnono hwaho Esiya soponji aꞌamu Efesos soꞌnji uhwonɨfitnneꞌento mtɨꞌmokumentisofoho. Olo iyoswo homo lomjo hungkuno hwapɨngoso olenoho. Nakwo Kɨlaisɨꞌnji humalohwone soꞌnɨmo Anɨtu kako olohonta yoꞌmayo ahwomomjo wopɨngo hopiꞌnonohinoso nakwoe huyoꞌmangomo nefoꞌmayoꞌne nejopalofoho. Jisas Kɨlaisɨntaꞌni Anɨtu kako yoꞌmayo yoꞌmayo hopiꞌnonohino ahwomomjoso nejahopohoho. (Hungkuno hiloso Efesos sohe engo 1 honɨngkano weꞌe 3. Osopo weho.) Olo iyoswo loso Poul kako impoꞌangomo humanto mtɨꞌmokumentisofoho. Olo iyoswo hiloso Poul kako iyoswo Koulousi soponeꞌno mtɨꞌmokuyahotɨmentiso sohonta olo iyoswo Efesos loso oso afaho sohonta mtɨꞌmokumentisofoho. \ip Olo iyoswo lomjo hungkuno sɨmoꞌmjoso olenoho. Kɨlaisɨntaꞌni aꞌamu Jisasɨmo inɨngkunyoso sɨmeho afaꞌnjo wohumantɨfeho. Nakwo olo iyoswo homo lomo atofo lɨhwasi tɨfi unɨngkohwano. \c 1 \p \v 1 Ngko Poulɨꞌni Kɨlais Jisasɨye hungkuno aꞌamumo uyohojɨkuꞌmofo (\it apousel\it*) syoho soꞌne Anɨtu nɨhwosopoꞌmentiso hwoꞌnyoho. Sekwo Anɨtuye aꞌamu soku ango Efesos nohumantɨfi Kɨlais Jisasɨmo inɨngkawowoꞌnɨngkohofo sokuneꞌno olo iyoswo loso mtɨꞌmokalokweno. \v 2 Nanɨngkwoho Anɨtu sohwoꞌnji nakwoe Hwe Engo Jisas Kɨlaisɨꞌnji sikoꞌmontaꞌi siko sekumo yoꞌmayo wopɨngo selohofohosɨsi sɨmeho pompenjiyo wosejopanjiyoho. \s1 Kɨlais yoꞌmayo wopɨngo nalohoꞌmentisoso olenoho. \p \v 3 Nakwo Kɨlaisɨꞌnji humalohwone hnꞌnyumo Anɨtu kako olohonta yoꞌmayo ahwomomjo wopɨngo hopiꞌnonohinoso nakwoe huyoꞌmangomo nefoꞌmayoꞌne nejopalofoho. Osoꞌno nakwoe Hwe Engo Jisas Kɨlaisɨye kanɨngkwohwo Anɨtu osohumo isamoyoka ulano. \v 4 Hohonta Anɨtu kako nakwoe hwaho yoꞌmayo mamtɨꞌmokiyo sohonta nakwo Kɨlaisɨꞌnji humayoꞌne Anɨtu kako nakumo nto nahwosopoꞌmentisofoho. Osoꞌno nakwoe sɨmeho kihoꞌmasoꞌnji humehwasi nakwo kakoe sɨmano sopo wolohofantantonoho nje sɨmano sopo wolohofantɨfeho. Ose syafɨhuꞌmentisofoho. \v 5 Sɨmoꞌmo Anɨtu kako nakuneꞌno hitoho mɨkunɨmposo uloꞌmentisofoho. Osoꞌno nakwo kakoe mehomi ne namokiyoꞌne Jisas Kɨlais nakumneꞌno poyo peꞌnyo soꞌne uhwatɨmneꞌento syafɨhuꞌmentisofoho. Anɨtu kakoe huno homo somo mɨkwesyafɨsiyofoho. Oꞌo, kako oso hisoꞌno uyɨmonnoho lonto sɨmeho wopɨngo umoꞌnɨngkahonɨngki nejapmmentisofoho. \v 6 Nakwo honɨngkano wonyomo nohumentanɨngkuhwoni Anɨtu kako wopɨngoꞌnohini nalohofonto kakoe Hwomumo nakumo siki nejapmmentisofoho. Osoꞌno nakwo kakimo aku peho uyanehwono. Awonoho. Siki nejapmmentisofoho. Osoꞌno nakwo Anɨtumo isamoyoka ulɨhwasi kakoe yofe wohoꞌnomano. Hwapɨngoso nakwo Jisasɨꞌnji humalohwone soꞌno Anɨtu kako nje mehomi kuyoho nalɨmentisofoho. \p \v 7 Kɨlais nakumneꞌno kakoe honɨyo usɨhumanto poyo peꞌnɨmentiso soꞌno nakumo honɨngkano wonyo mtaꞌni isɨhutofonemaꞌmentisofoho. Osoꞌno nakwoe wonyoso kakoe honɨyoꞌnji wae enaoꞌmentisofoho. Oso wopɨngo hiso Anɨtu nalohofososo ifehuꞌmokonasiyoso wonyoangkafofoho. \v 8 Anɨtu huno wopɨngo hwapɨngoꞌnjo sohwo kako nakumneꞌno huno itoꞌno uyahonɨngki kakoe yoꞌmayo wopɨngoso ifehuꞌmokonesyalofoho. Oso hisoꞌno Anɨtu kako huno uyohoho. Hofɨkimo ufoꞌmayoꞌnefoho. \v 9 Anɨtu kakoe mehomi hnꞌnwiye wonyo wayoꞌne Jisas uhwatɨmneꞌento lɨmentisoso kako ose yonto hohonta kakoe hunoso hiyasoꞌmo woꞌmojoso olohonta ujo ehontojwahumentisofoho. \v 10 Oso Anɨtuye hunoso hiyasoꞌmo woꞌmojoso olenoho. Oso sɨkuno Anɨtu kako hwosopeehumentiso sohwi iꞌmofapɨhwosoꞌno yoꞌmayo ahwomomjo soꞌnji hwahoponjo soꞌnji mtɨꞌmokumentisoso mɨhuꞌmokoso sohonta Kɨlais kako yoꞌmayo hopiꞌnonohino somo mokosyohumayoꞌne mnokino engoꞌnjohwo imoꞌnonefoho. \p \v 11 Yoꞌmayo Anɨtu imneꞌento imentisoso ne imoꞌnyoꞌnefoho. Osoꞌno Anɨtu kako nakwo aꞌamu Juta hnꞌnɨmo nje mehomi ne imoꞌnɨfitnneꞌento kako Kɨlaisɨye temtitofomo nehumatɨꞌmentɨhnꞌnwoho. Anɨtu kako nakumneꞌno yoꞌmayo soꞌno aeꞌmtaꞌni huno syonafɨhuꞌmentisoso ne imoꞌnɨmentisofoho. \v 12 Nakwo sɨmeho Kɨlaisɨmo uyɨmentɨhwone sɨmoꞌmjo hnꞌnwi nakwo yoꞌmayo wopɨngo nalohofone soꞌno hontohumehwasi Anɨtuye yofe engoso wohoꞌnomano. \p \v 13-14 Sekwo temtitofo kengo mtaꞌango soku, Anɨtu sehwosopoꞌmentiso soꞌno sekwo Anɨtuye hungkuno wopɨngo neꞌnjoso upaꞌnontɨfi Kɨlais sekumneꞌno asomo setɨmayoꞌne sohumo sekwo sɨmeho hiꞌntnnono uyɨmentohofofoho. Osoꞌno sekwo Anɨtuye aꞌamu ne imoꞌnɨmentohofo soꞌno kakoe Towahuno Wopɨngoso yofe sehwoeꞌne sejapmmentisofoho. Oso Towahuno huhwo sohumneꞌno hohonta Anɨtu nalɨmento, Nje aꞌamu ne somo nje Towahuno sohwo uyɨmonneꞌno yohono. Ose nalɨmentiso soꞌno nakwo huno ole nayohi, Nakwo Anɨtuye Towahuno Wopɨngoꞌnji humalohwone soꞌno kakoe aꞌamu ne nto imoꞌnɨmalohwone soꞌno huno nayohoho. Osoꞌnji yoꞌmayo Anɨtuye aꞌamu neso mapitnneꞌento lɨmentisoso oso hiso nakwo nomane soꞌno huno nayohoho. Hwapɨngoso Anɨtuye Towahuno Wopɨngo nakwoe sɨmeho moꞌmo humaho. Osoꞌno olo soꞌntnneꞌno huno nayohi, Anɨtu nakwoe wonyomneꞌno mpe nto imentisofoho. Osoꞌno nakwo kakoꞌnji humayo soꞌno asomo netɨmayo soꞌneso nakwo hontohumalohwono. Oseso yoꞌmayo nalohoꞌmentiso soꞌno nakwo nakwoe Anɨtu wopɨngo sohwoe yofe wohoꞌnomano. \s1 Anɨtu kako aꞌamu Efesos somneꞌno huno wopɨngo uyoꞌne soꞌno Poul kako jomo ulɨmentisofoho. \p \v 15 Ngko ole upaꞌnɨmale, sekwo Hwe Engo Jisas sohumo sɨmeho hiꞌntnnono uyontɨfi Anɨtuye aꞌamu nomꞌne somo sɨmeho uyalokwofo. \v 16 Ose upaꞌnonji sɨkuno huhwo huhwi ngko sekumneꞌno Anɨtumo isamoyoka ulɨwoꞌnɨngkohono. Sɨkuno angaꞌnohino fihwo moniyakolofefoho. Oꞌo, sekumneꞌno huno syafɨsyonji Anɨtu kako sekumo sefoꞌmayoꞌne jomo ulɨwoꞌnɨngkohono. \v 17 Nakwoe Hwe Engo Jisas Kɨlaisɨye kanɨngkwohwo Anɨtu yoꞌmayo wopɨngo hwapɨngo sohwo osohumo ole ulɨwoꞌnɨngkohono, Anɨtu kɨko jɨje Towahuno wopɨngo sohwo aꞌamu ango Efesos humayo somo uyahonɨngkohoji Towahuno sohwo kako huno wopɨngo uyɨhwosi Anɨtumneꞌno aꞌamu somo utɨhwahonɨngkuhwosi hofɨko kikineꞌno huno nehopi uyono. Ose ulɨwoꞌnɨngkohono. \v 18 Osoꞌnji ngko ole soꞌno sekumneꞌno ulɨwoꞌnɨngkohono. Anɨtu kakoe pomponaho sekwoe hunomo hoꞌnasesyɨhwosi yoꞌmayo soꞌno sehwosopoꞌmentisoso sekwo hunoso ntoꞌno ehohosasesyɨhwosoꞌno yoꞌmayo wonyoangkafoso mapitnneꞌento lɨmentiso soꞌno sekwo sɨmeho wopɨngoꞌnji wohontohumantɨfeho. \v 19-20 Jisas Kɨlais kako poyo peꞌnɨmentiso sohonta Anɨtu kakoe yokumpohnꞌnyo mɨkunɨmposo soꞌnji Kɨlaisɨmo ulɨkafonto ahwomo somo kakoe aho angahohntaꞌni mɨhumajɨꞌmentisofoho. Osopo Kɨlais kako nohumanto nemokosyohumaho. Nakwo aꞌamu Anɨtumo sɨmeho hiꞌntnnono uyɨwoꞌnɨngkɨhwone hnꞌnɨmo oso yokumpohnꞌnyo mɨkunɨmposo Kɨlaisɨmo ulɨkaꞌmentiso hiso nefoꞌmayoꞌne syoho yalofoho. Osoꞌno sekwo huno waseyono. \v 21 Kɨlais kako Anɨtuye aho angahohntaꞌni humamentiso soꞌno kako ahwomomjo aꞌamumo mokosyohumayo soꞌnji hwahoponjo hwe engo sohwanji aꞌamu hwaho mokosyohumayo sohwa hnnonji aꞌamu yofe engoꞌnjo soꞌnji aꞌamu hopiꞌnonohino humalohwone hnꞌnɨmo Kɨlais kako hwofiloꞌnnyo hweho. Olohontaꞌnohinɨꞌmaho. Oꞌo tɨfi noꞌmjo hiꞌnji Hwe Engo oso hwoꞌnohini kako neꞌno wohumantɨꞌmtonoho. \v 22 Anɨtu kako yoꞌmayo hopiꞌnonohinoso Kɨlaisɨmo enjwaꞌmo hoꞌnasyonto Anɨtu kakimo nakwoe hwe mnokino engoꞌnjo uhumatɨꞌmentisofoho. \v 23 Aꞌamu Kɨlaisɨmneꞌno huno nayɨwoꞌnɨngkiso soꞌnwi Kɨlaisɨye aꞌapahoꞌnwoho. Kɨlais kako nakwoe mnokino engoꞌnjo hweho. Oseso nakwo Kɨlaisɨye aꞌapaho fehohnjoꞌnwoho. Osoꞌno Kɨlais kako hopiꞌnonohinomo mokosyohumaho. \c 2 \s1 Nakwo poyo paꞌnyo nohumentanɨngkuhwoni Kɨlais yoꞌmayo wopɨngo nalohoꞌmentiso soꞌno Anɨtu nakumo songo nelɨkofalofoho. \p \v 1 Hohonta sekwo temtitofo kengo kengo soku honɨngkano wonyomo nohumantɨfi aꞌamu poyo peꞌnyoso yoꞌmayo hungkunoso mupaꞌnɨwoꞌnɨngkiyohofo hopa sekwo Anɨtuye hungkunomo haloho maposoꞌnjo imotofofoho. Osoꞌno Anɨtu tohino engo womapɨfe lɨmentisofoho. \v 2 Oso hohosohonta sekwo hwahoponjo yahino wonyo somo inɨngkawentɨfi yoꞌmayo towahuno wonyo sofe hwe engo Seten oso hwoe hungkunomo haloho poꞌmotofofoho. Seten huhwo sohwo kako aꞌamu Anɨtuye hungkunomo hwotoho fewoꞌnɨngkohofo somo kako yokumpohnꞌnyo umokosyohumaho. \v 3 Hohonta nakwo aꞌamu Juta hnꞌnwi aꞌamu temtitofo kengo kengo paꞌnyoso nakwo hopiꞌnonohino Setenɨye temtitofoꞌnwoho. Nohumentani yoꞌmayo yahino wonyo nakwoe sɨmeho umo nelahonɨngki imotohwonefoho. Nakwoe hunomnohini inɨngkamotohwonefoho. Nakwo ose humentanɨngkuhwoni Anɨtu nakwoe honɨngkano wonyo somneꞌno sɨmeho tohino umnɨngkahonɨngki Anɨtu kako aꞌamu hnꞌnɨmo tango engo uyɨmneꞌento lɨmentisofoho. \p \v 4-5 Nakwo honɨngkano wonyomo poyo paꞌnyo nohumentanɨngkuhwoni Anɨtu hitoho mɨkunɨmposo ulofahonɨngki Kɨlais yoꞌmayo wopɨngoso nalohoꞌmentisoso Anɨtu kako nakumo Kɨlaisɨꞌnji songo nelɨkaꞌmentisofoho. Anɨtu kakoe mehomi soꞌnneꞌno umoꞌnɨngkahonɨngki kako asomo netɨmaꞌmentisofoho. \v 6 Nakwo Kɨlais Jisasɨmo humalohwone soꞌno Anɨtu kako Kɨlaisɨꞌnji nakwoꞌnjimo songo nelɨkafonto kakoe yofe engo nejopahonɨngki ahwomomo Kɨlaisɨꞌnji humalohwono. \v 7 Ose nalohoꞌmentisoso kako hitoho mɨkunɨmposo nejapeso kako engolopohamo aꞌamu tɨfi imoꞌnone soꞌnji neꞌno netɨhwawoꞌnɨngkisofoho. Anɨtu kakoe huno mtaꞌni wopɨngo ulohoꞌmo lonto wopɨngo nalohofɨwoꞌnɨngkisofoho. Kɨlais nakwoe wonyomneꞌno poyo peꞌnɨmentiso soꞌno aꞌamu hopiꞌnonohino kakoe hitoho engo nejopahonjo somo uhwonalokwofo. \v 8 Anɨtu kako wopɨngo ulohoꞌmo lɨmentiso soꞌno nakwo kakimo sɨmeho hiꞌntnnono uyɨmentɨhwone sohonta Anɨtu kakoe mehomi ne namokumentisofoho. Oso hitoho ulofo yahino uyalokuhwone hwapɨngoso nakwoꞌmaho. Oꞌo, Anɨtu huhwo kako hwapɨngo hweho. Kako siki nejapmmentisofoho. \v 9 Olo hilo soꞌno nakwo nakwoe yofe mohoꞌnomoꞌnanehwono. Awonoho. I nakwo hilo soꞌno hwapɨngoꞌmaho. \v 10 Anɨtu kako nakumo namtɨꞌmokumentiso sohwo nakwoe hwapɨngo hweho. Nakwo yahino wopɨngomo inɨngkayoꞌne Anɨtu kako Kɨlais nejapmmentiso soꞌno Kɨlais Jisas nakumneꞌno yoꞌmayo wopɨngo nalohofoso nakwo aꞌamu songo namokumentisofoho. Anɨtu oso yahino wopɨngo somo hofɨko inɨngkafitnneꞌento nakumneꞌno ntoꞌno esyohumamentisofoho. \s1 Aꞌamu Juta soꞌnji temtitofo kengo kengo soꞌnji Anɨtuꞌnji ufohiꞌnyoꞌne Jisas kako temtitofo angaꞌnohino umokumentisofoho. \p \v 11 Ngko sekwoe hunomo huno wasefohotoꞌmonneꞌno yohono. Hohonta sekwo Anɨtumneꞌno huno maseyofoho. I aꞌamu Jutaso aꞌapaho sɨhu koloꞌnnyo sohwa hofɨko sekumneꞌno ole lɨwoꞌnɨngkohofi, Sekwo temtitofo kengo mtaꞌango soku aꞌapaho sɨhu makoloꞌnyo soꞌno sekwo Anɨtumneꞌno huno maseyokuyoho, selɨwoꞌnɨngkohofofoho. \v 12 Oso hohosohonta sekwo Kɨlaisɨmneꞌno iꞌwaho yontɨfi Anɨtuye mehomi mmoꞌnyo kuyoho. Sɨmoꞌmo Anɨtu aꞌamu Juta somo uhwosopoꞌmentisoso kakoe hungkuno wopɨngo kakoꞌnji makotɨkuꞌnyoꞌneso sekumo mosejapmmentisofoho. Oꞌo, sekwo aꞌamu temtitofo kengoꞌmtaꞌango soku yolohoꞌmo humamotofokuyoho. Sekwo olo hwaho lopo nohumantɨfi tɨfi noꞌmo yoꞌmayo wonyoangkafo imoꞌnone soꞌno mohontohumayoꞌnjo kuyoho. Sekwo Anɨtu sohumneꞌno huno mosyafɨsiyoꞌnjo imotofokuyoho. \v 13 Sekwo Anɨtuneꞌno kengopo nohumentanɨngkofi Kɨlais Jisas kako poyo peꞌnonto sekumneꞌno kakoe honɨyo usɨhumaꞌmentiso soꞌno kako impoꞌnosetɨmaꞌmentisofoho. Osoꞌno sekwo kakoꞌnji ufohiꞌnɨmentohofo kuyoho. \p \v 14 Sɨmoꞌmo nakwo aꞌamu Juta hnꞌnnonji sekwo temtitofo kengo sɨkunonji mango hwonaꞌni imoꞌnontani humamotohwonefoho. Mangohwa imoꞌnɨmentɨhwoneso nakwoe honɨngkanomo tojo hopa pɨjwahinɨmentɨhwonefoho. I Kɨlais nakumneꞌno poyo peꞌnɨmentiso soꞌno tojo homo somo wae yaoꞌmentisofoho. Oso hiso wae yaofonto nakwo sɨmeho pompenjiyoꞌnji nohumentanɨngkuhwoni temtitofo angaꞌnohino namokumentisofoho. Oso sɨmeho pompenjiyo hwapɨngoso Kɨlaisɨyoho. \v 15 Jisas nakwoe wonyomneꞌno poyo peꞌnɨmentiso soꞌno aꞌamu Jutafe honɨngkano hungkuno hopiꞌnonohinoso aꞌapaho sɨhu koloꞌnyo yahinoso aꞌamufe yahino wonyomneꞌno yahu fonjokisasiyoso yoꞌmayoso ne ane imoꞌnɨmentisofoho. Osoꞌno Jisas kako aꞌamu Jutafe honɨngkano hungkunomo wae yaofonto nakwo aꞌamu Juta hnꞌnnonji sekwo temtitofo kengo kengo sokunonji nakwo hnꞌnɨmo Jisas kakoꞌnji nakumo monakojɨjwonto temtitofo angaꞌnohino songo namokumentisofoho. Osoꞌno nakwo sɨmeho afa inɨmentɨhwoneꞌnwoho. \v 16 Kɨlais kako iyo hwojiyafɨkuꞌnnyo somo poyo peꞌnɨmentiso sohonta nakwoe sɨmeho tohino yahino soꞌnji mangohwa imoꞌnyo yahino soꞌnji Kɨlais kako poyo imokumentisofoho. Poyo imokumentiso sohonta nakwo aꞌamu Juta hnꞌnnonji sekwo temtitofo kengo kengo hnꞌnɨmo temtitofo angaꞌnohino namokonto nakwo Anɨtuꞌnji sɨmeho afa inɨmentɨhwonefoho. \v 17 Kɨlais kako noponto aꞌamu Juta Anɨtuꞌnji mofonepo humamotofo soꞌnji sekwo temtitofo kengo kengoꞌmo Anɨtuneꞌno humamotofo soku nonjimo olo hungkuno wopɨngo loso nalɨmento, Sekwo sɨmeho afaꞌnjo hmmoꞌnɨmno. \v 18 Ose nalɨmentiso soꞌno Kɨlais kako nakwo aꞌamu Juta hnꞌnnonji sekwo aꞌamu temtitofo kengo sɨkunontnneꞌno yoꞌmayo wopɨngo nalohoꞌmentiso soꞌno Anɨtuye Towahuno Wopɨngo angaꞌnohino sohwo kako honɨngkano namohmmentiso soꞌno nakwo hinjohoꞌnwi Anɨtumo uꞌmalokuhwono. \s1 Nakwo aꞌamu Anɨtumo inɨngkawoꞌnɨngkuhwone soꞌnwi nakwo ango neꞌnwoho. \p \v 19 Oseso sekwo aꞌamu temtitofo kengo mtaꞌango soku olohonta sekwo yolohoꞌmo mohumu ilofo. Oꞌo, sekwo Anɨtuye aꞌamu ne soꞌnji ufohiꞌnontɨfi Anɨtuꞌnji sekwoꞌmontohwasi humalofo. \v 20 Sekwo soku Anɨtu ango molalokunjo paꞌnyo kuyoho. Nakwo Anɨtuye hungkuno uyohojɨkuꞌmofo (\it apousel\it*) syohoꞌnjo sohwonaꞌnnonji aꞌamu Anɨtuye hungkuno uyahonɨngki lɨmotofo sohwonaꞌnnonji kako nakumo hwosoku hwosaho paꞌnyo nawonjɨmentiso hwonaꞌnyoho. Kɨlais Jisas sohwo kako engkwosaho ne paꞌnyo hweho. Sekwo soku ango yokino kuyoho. \v 21 Ango yokino hopiꞌnonohino soku Kɨlais engkwosaho ne sohwoꞌnji ufohiꞌnɨmentohofofoho. Olo ango hiloso Anɨtu kako hwapɨngo hweho. Ango hiloso Anɨtu nomolɨhwosi engo imokuhwosi kako oso ango wonyo ane wopɨngoꞌnohino sopo wohumamontonoho. \v 22 Sekwo sokunonji nomꞌne aꞌamu Anɨtumo inɨngkawoꞌnɨngkuhwone hnꞌnnonji nakwo Kɨlaisɨmo ufohiꞌnontani Anɨtuye Towahuno Wopɨngo sohwo nakwoe sɨmeho moꞌmo humawoꞌnɨngkiso soꞌno nakwo Anɨtuye ango ne nto imoꞌnɨmalohwono. \c 3 \s1 Poul kako Anɨtuye hungkuno wopɨngoso aꞌamu temtitofo kengo somo lutɨhwawoꞌnɨngkiso hweho. \p \v 1 Ngko Poulɨꞌni Kɨlaisɨye syoho ulohofiyo sohwoꞌni ngko sekumneꞌno impoꞌangomo humaleno. Hwapɨngoso ngko aꞌamu temtitofo kengo sokumo Anɨtuye hungkuno wopɨngo losetɨhwawoꞌnɨngkohe soꞌno aꞌamu Jutaso ngkimo impoꞌangomo intofanɨhumentohofofoho. \v 2 Sekwo olo soꞌno nto upaꞌnɨmentohofo soꞌno ngko huno syafɨsyohono. Anɨtu sekumneꞌno hitoho ulofahonɨngki kako yoꞌmayo wopɨngo waselohoꞌmto yonto sekumo losetɨhwayoꞌne syoho loso ntapmmentisofoho. \v 3 Anɨtuye hungkuno wopɨngoso hiyasoꞌmo woꞌmojoso ntɨhwahonɨngki ngko hungkuno losomo huno nimentisofoho. Hungkuno fehohnjoso nto semtɨꞌmokiyohefoho. \v 4 Olo iyoswo losomo atofo lɨfijoso sekwo huno ole waseyono. Kɨlaisɨye hungkuno hiyasoꞌmo woꞌmojoso kako ujo nto ehontojwanɨhumentisofoho. \v 5 Hohonta olo hungkuno hiyasoꞌmo woꞌmojo loso Anɨtu kako aꞌamu somo mutɨhwammojofoho. I olohonta Anɨtuye Towahuno Wopɨngo kako nakwo aꞌamu Anɨtuye hungkuno uyohojɨkuꞌmofo (\it apousel\it*) syohoꞌnjo sohwa hnnonji aꞌamu Anɨtu kakoe hungkuno uyahonɨngki lɨmotofo sohwanjimo ujo ehontojwahumentisofoho. \v 6 Hungkuno wopɨngo hiyasoꞌmo woꞌmojo hiloso olenoho. Sekwo Jisas Kɨlaisɨye hungkuno wopɨngo somo upaꞌnɨmentohofo soꞌno sekwo aꞌamu temtitofo kengo soku sekwoꞌnji nakwo aꞌamu Juta soꞌnnonji nakwo temtitofo afa imoꞌnontani aꞌapaho afa paꞌnyo humalohwono. Yoꞌmayo wopɨngo Kɨlais Jisas nakumneꞌno nalohoꞌmentiso soꞌno Anɨtu yoꞌmayo nakumneꞌno hwosopeehumentisoso womantanoho. \p \v 7 Anɨtu kako ngkimo kakoe hungkuno wopɨngoso uyohojɨkuꞌmofoꞌne nɨhwosopoꞌmentiso soꞌno ngko oso hungkuno wopɨngo sohwoe syoho ulohofiyo hwoꞌnyoho. Anɨtu kako olo syoho lomneꞌno kako ngkineꞌno hitoho ulofahonɨngki kako kakoe yokumpohnꞌnyo ngkimo nɨsosofitoꞌmentisofoho. \v 8 Anɨtuye hwe moyaꞌmi ne somo ngko enjwaꞌmo humaleno. Ngko Anɨtuye hungkunomo hwotoho hmꞌmote hwoꞌnɨmo Anɨtu kako wopɨngo ntohofonto nje wonyoso wae yanɨmoꞌmentisofoho. I Anɨtu olo syoho aꞌamu temtitofo kengo somo kakoe hungkuno wopɨngo lutɨhwayo soꞌno nɨhwosopoꞌmentisofoho. Anɨtuye hungkuno wopɨngo loso olenoho. Yoꞌmayo yahino wopɨngoso Kɨlaisɨmo weho. U aꞌamu sikinjo sohwo kako yoꞌmayoso matɨpɨhwononehoho. Oꞌo, aꞌamu Kɨlaisɨmo inɨngkawoꞌnɨngkiso sohwo kako yoꞌmayo wonyoangkafoso Kɨlaisɨmo wotɨpemaꞌmtonoho. \v 9 Sɨmoꞌmo Anɨtu yoꞌmayo mtɨꞌmokumentiso sohwo kako yoꞌmayo soꞌno imneꞌento huno syafɨsyonto Jutafe temtitofo soꞌnji temtitofo kengo kengo soꞌnji afa imoꞌnɨfitnneꞌento hiyasoꞌmo hoꞌnahumentisofoho. Oso hungkuno hiyasoꞌmo woꞌmojoso ne imoꞌnyoꞌneꞌento aꞌamu hopiꞌnonohino somo huno ehohosɨsiyoꞌne Anɨtu olo syoho loso ntapmmentisofoho. \v 10 Hwapɨngoso Anɨtu kako aꞌamu ahwomomjo somo mokosyohumayo sohwanji ahwomomjo aꞌamu hopiꞌnonohino soꞌnjimo kakoe huno wopɨngo hiyasoꞌmo woꞌmojoso ujo ehontojwahinyoꞌnefoho. Neso olenoho. Aꞌamu Juta soꞌnji aꞌamu temtitofo kengo soꞌnji Anɨtu kako mekiloꞌmokuhumajonto kakoe aꞌamu ne imokahonɨngki hofɨko kakineꞌno uhuꞌmokuwoꞌnɨngkohofofoho. Oso homo somo aꞌamu ahwomomjo sohwa uhwonontɨfi hofɨko Anɨtuye huno wopɨngo soꞌno huno uyohoho. \v 11 Hohonta aꞌamu ahwomoꞌnji hwahoꞌnji mamtɨꞌmokiyo sohonta Anɨtu ose imneꞌento huno syafɨsyonto nakwoe Hwe Engo Kɨlais Jisasɨmo nejapmmentiso soꞌno ne imoꞌnɨmentisofoho. \v 12 Nakwo Kɨlaisɨmo sɨmeho hiꞌntnnono uyɨwoꞌnɨngkuhwone soꞌno nakwo Kɨlaisɨꞌnji ufohiꞌnontani nakwo Anɨtumo uꞌmayo soꞌno iyoho monenalofiyoho. Hwapɨngoso Kɨlais sohwo kako Anɨtumo uꞌmayoꞌne honɨngkano hweho. \v 13 Osoꞌno ngko hungkuno weꞌe waselɨmo. Ngko Anɨtuye hungkuno aꞌamu temtitofo kengo sokumo selɨwoꞌnɨngkohe soꞌno tohino malokwe losoꞌno sekwo sɨmeho wonyo semoꞌnɨngkuhwoloho. Oꞌo, sekumo sefoꞌmayoꞌnefoho. Osoꞌno sekwo sɨmeho wopɨngoꞌnji fohumantokuno. \s1 Kɨlais kako hitoho mɨkunɨmposo sejopalofoho. \p \v 14 Nto selohe soꞌno ngko yoꞌmayo Anɨtu kako yonesoꞌno huno syafɨsyonji ngko Mpohumneꞌno hwahopo hwomtame ulohofalokweno. \v 15 Aꞌamu nopeꞌnontɨfi ahwomomo nto sɨmentohofo soꞌnji nakwo hwahoponjo temtitofo hopiꞌnonohino hnꞌnnonji nakwo Anɨtu kako kakoe yofe neso nanɨngkwohweho. Osoꞌno kako menalɨmentisofoho. \v 16 Olo soꞌno ngko Mpohwo yoꞌmayo hwapɨngo sohuneꞌno jomo ulalokweno. Kako kakoe Towahuno Wopɨngo sohwo sekwoe sɨmehomo sehuloꞌofɨhwasoꞌno sekwo kakoe yokumpohnꞌnyo wonyoangkafo soꞌnji yokumpohnꞌnyo wolohofantɨfeho. Osoꞌno ngko Mpohumo jomo ulalokweno. \v 17 Sekwo sɨmeho Anɨtumo uyɨwoꞌnɨngkohofo soꞌno Kɨlais kako sekwoe sɨmeho moꞌmo humaho. Osoꞌno kakineꞌno fɨsyafɨsyɨwoꞌnɨngkuno. Iyo pmpongo hwahomoꞌmo unjilofonto yokumpohꞌnnyo kemokosyohumawoꞌnɨngkiso paꞌnyoso Anɨtu kako sekumo hitoho engo sejopalokunjo soꞌno sekwo huno syafɨsyɨkuji sekwo yokumpohnꞌnyo filohopmno. \v 18 Sekwo ose ifijoꞌmanji sekwo Anɨtuye mehomi hopiꞌnonohino soku Kɨlais kako sɨmeho nejape soꞌno huno waseyono. Kɨlaisɨye hitoho nejapeso yoꞌmayo hwahoponjo soꞌnjimo ahwomomjo soꞌnji yakoloꞌnnyofoho. Nɨhuꞌno yokintahoponoho. \v 19 Kɨlaisɨye mɨkunɨmposo nejapo soꞌno nakwo huno ntoꞌno monayohoyohoho. Oꞌo nakwoe hunoso tɨfofoho. I osoꞌno sekwo Kɨlais yokumpohnꞌnyo sejape soꞌno huno ntoꞌno seyoꞌne Mpohumo jomo ulalokweno. Oseso Anɨtu kako sekwoe huyoꞌmango somo sefoꞌmahwosi kako paꞌnyo wopɨngoꞌnohini wasemokumontonoho. Ngko oso hisoꞌno Mpohumo jomo ulalokweno. \p \v 20 Anɨtuye yokumpohnꞌnyo engo nakwoe sɨmeho moꞌmo syoho nelohofalofoho. Osoꞌno nakwo nakwoe huno tɨfo soꞌnji yoꞌmayo soꞌno Mpohumo jomo ujo soꞌne kakoe yokumpohnꞌnyo hiso engo namokiyo hweho. \v 21 Osoꞌno nakwo Anɨtuye mehomi hnꞌnwi yoꞌmayo wopɨngo Kɨlais Jisas nakumneꞌno nalohoꞌmentiso soꞌno nakwo kakineꞌno uhuꞌmokuwoꞌnɨngkuhwone hnꞌnwi Anɨtuye yofeꞌnji Kɨlais Jisasɨye yofeꞌnji nakwo engolopohamo neꞌno wohoꞌnomewoꞌnɨngkuhwano. \c 4 \s1 Nakwo Anɨtumo inɨngkawoꞌnɨngkuhwone hnꞌnwi nakwo Kɨlaisɨye aꞌapahoꞌnwoho. \p \v 1 Ngko Anɨtuye syoho iwoꞌnɨngkohe soꞌno impoꞌangomo humale sohwoꞌni sekumo jomo yokumpohnꞌnyo selalokweno. Anɨtu kakoe mehomi hnꞌnɨmneꞌno wonyoangkafo humayo soꞌno joho nalɨmentiso soꞌno kakoe yahino wonyoangkafo somo ntoꞌno unɨngkohwano. \v 2 Aꞌamu hopiꞌnonohino somo sekwo enjwaꞌmo pahumno. Aꞌamu somo foꞌma foꞌma ulohofɨkuji hungkuno hofiyo hofohofahnꞌno ulɨmno. Aꞌamuso hofɨko wonyo sekumo selohofɨkujoꞌno sekwo oso wonyo hiso aku ulohofɨkutoho. Oꞌo, wopɨngoꞌnohini ulohopmno. Sɨmeho finɨmno. \v 3 Anɨtuye Towahuno Wopɨngo sohwo kako sɨmeho afa inyo yahino nejapmmentiso soꞌno nakwo mtitofo angaꞌnohino paꞌnyo impe hopa nto monakiloꞌmokumaho. Oseso oso sɨmeho afa inyo yahino neꞌno mjimɨkuno. \v 4 Nakwo Anɨtumo sɨmeho uyɨwoꞌnɨngkuhwone hnꞌnwi nakwo hinjohoꞌnwi aꞌapaho angaꞌnohinoꞌnwoho. Anɨtuye Towahunoso angaꞌnohino hweho. Nakwo hopiꞌnonohino hnꞌnwi nakwo Anɨtuꞌnji wonyoangkafopo humayo soꞌno Anɨtu nakumo joho lonetɨmaꞌmentiso soꞌno nakwo oso hisoꞌno afaꞌnohini hontohumalohwono. \v 5 Nakwoe Hwe Engo Jisas Kɨlais sohwo angaꞌnohino hweho. Nakwoe sɨmeho hiꞌntnnohino uyo yahinoso Anɨtu uhwononteso angaꞌnohino weho. Mijo kiyomayoso Anɨtu uhwononteso hwapɨngo neso kengaꞌnohinofoho. \v 6 Nakwoe Mpohwo angaꞌnohino sohwo Anɨtuyoho. Nakwo hopiꞌnonohino hnꞌnwi kakimo enjwaꞌmo humentanɨngkuhwoni kako yokintahopo humaho. Kako nakwoꞌnjo ajwopo nohumanto yoꞌmayo neꞌmanteso kako wopɨngo namokuwoꞌnɨngkiso hweho. Kako nakwoe sɨmehomo humaho. \p \v 7 Nakwo angaꞌno angaꞌnohino hnꞌnɨmo Kɨlais kako kakoe syoho kengo kengo nejaponte soꞌno kako yokumpohnꞌnyo hwapɨngo sohwo oso syoho hiso iyoꞌneso yokumpohnꞌnyo nejapmmentisofoho. \v 8 Olo hilo soꞌno Anɨtuye hungkuno ole nalɨmento, \q1 Kɨlais kako songo lɨkafonto ahwomomo apaꞌno sɨmentiso sohonta kako kakoe aꞌamu piꞌnɨngoso Seten kako impe intofahumentiso somo isɨhutofomotasɨmentisofoho. \q1 Osohonta kako aꞌamu somo yoꞌmayo syoho kengo kengo iyosoꞌno yokumpohnꞌnyo uyɨmentisofoho. \p Ose nalɨmentisofoho. \v 9 Oso hungkuno soꞌno huno wosyofɨsyano. Kako ahwomomo apaꞌno sɨmentiso soꞌno neso pehoto. Olenoho. Sɨmoꞌmo kako ahwomo mtaꞌni noponto hwaho ne lopo pmmentisoso kako hwahomoꞌmo aꞌamu poyo peꞌnyofe angomo umentisofoho. \v 10 Olo hwe lohwo kako sɨmoꞌmo hwahomoꞌmo umentiso sohwo kako aku ahwomo ne nohotɨmo sɨmentisofoho. Sɨmentiso soꞌno kako yoꞌmayo hopiꞌnonohino ahwomomjo soꞌnji hwahoponjo soꞌnji hwaho aeꞌmjo yoꞌmayo hopiꞌnono Kɨlaisɨmo weho. \v 11 Anɨtuye syoho kengo kengo iyo soꞌne Kɨlais kako aꞌamu angaꞌno angaꞌnohinomo yokumpohnꞌnyo uyalofoho. Oso yokumpohnꞌnyoso olenoho. Aꞌamu fisomo kakoe hungkuno uyohojɨkuꞌmofoꞌne (\it apousel\it*) syoho uyalofoho. Nomꞌni somo Anɨtu hungkuno joꞌne syoho uyalofoho. Nomꞌni somo aꞌamu Anɨtuye honɨngkanomo tɨpemayoꞌne aꞌamu somo ufoꞌmayoꞌne syoho uyalofoho. Nomꞌni somo Anɨtuye aꞌamu ne somo mokosyohumayo soꞌne kakoe hungkuno lutɨhwayoꞌne syoho uyalofoho. \v 12 Oso yokumpohnꞌnyo nejopalokunjoso Anɨtuye aꞌamu neso hofɨko kakoe syoho hofiyo ulohofiyoꞌne ntoꞌno esyohumaho. Osoꞌno nakwo Kɨlaisɨye aꞌapaho ne hnꞌnwi nakwo yokumpohnꞌnyo angaꞌno angaꞌno sosofitoꞌnɨngkuhwasi ufoꞌmoꞌnano. \v 13 Kɨlais kakoe yokumpohnꞌnyoso neꞌno nejapɨwoꞌnɨngkiso soꞌno nakwo Anɨtumo sɨmeho hiꞌntnnono uyɨwoꞌnɨngkuhwone hnꞌnwi nakwo sɨmeho afa unantanoho. U nakwo Anɨtuye hwomumneꞌno huno afaꞌnohini wonayɨmtonoho. Oso hohosohonta nakwoe sɨmeho moꞌmo Anɨtuye hungkunoꞌnji Anɨtuye hunoꞌnji nakwoe hunomo engo enaofɨhwosoꞌno nakwo Kɨlais paꞌnyo sokafo umoꞌnantanoho. \v 14 Osohonta nakwo mehomi paꞌnyo mohumanehwono. Aꞌamu mehomi paꞌnyoso hintalinyo ifofo mokomoiso hopa mokomoyalofoho. Hofɨkoe huno somo ehiloꞌmemokomoyalofoho. Aꞌamu afofo hungkunoꞌnji hwasyo hungkunoꞌnji selalokwofoso hofɨko oso ifofo hopa sekumo umpoꞌnosetɨmantɨfeꞌno yalokwofo. Osomo sekwo tɨfi inɨngkakutoho. \v 15 Oꞌo, nakwo Anɨtuye hungkuno ne somo neꞌno inɨngkohwasi aꞌamu hopiꞌnonohino soꞌnji sɨmeho inɨngkuhwasi Kɨlais nakwoe mnokino engoꞌnjo sohwoe yahino wopɨngoso nakwoe sɨmeho moꞌmo engo wenaoꞌmontonoho. \v 16 Kɨlais kako nakwoe mnokino paꞌnyo hweho. Nakwo kakoe sɨfe aho yoꞌmayoso paꞌnyoꞌnwoho. Mnokino sohwo kako aꞌapaho sohumo huno uyahonɨngki aꞌapahoso syoho itoꞌno iwoꞌnɨngkisofoho. I aho sohwo kako syoho ntoꞌno miyoꞌmanji ajoꞌmiyo sohwa hofɨko syoho ntoꞌno mifitnnehofo. Osoꞌno Kɨlais kako syoho kengo kengo nejapmmentisoso nakwo angaꞌno angaꞌnohino hnꞌnwi syoho ntoꞌno ihwasi nakwo ufoꞌmoꞌnantanoho. Ose ihwasi sɨmeho afa inɨngkuhwasi Kɨlaisɨye aꞌapaho hnꞌnwi engo imoꞌnɨngkuhwasi yokumpohnꞌnyo wolohofantanoho. \s1 Anɨtuye aꞌamu neso hofɨko yahino songo malokwofo. \p \v 17 Olo hungkuno loso ngko Anɨtumneꞌno yokumpohnꞌnyo waselɨmonneꞌno yohono. Aꞌamu hwahoponjoso Anɨtuye hungkunomo hwotoho fewoꞌnɨngkohofo oso paꞌnyoso sekwo imoꞌnɨngkutoho. Hofɨkoe hunoso siki woꞌnnyofoho. \v 18 Hofɨkoe huno pɨkuꞌnnyo soꞌno sɨkwoꞌmjoho paꞌnyofoho. Hofɨko yokumpohnꞌnyo imoꞌnontɨfi hunoꞌmasoso hofɨko Anɨtu kakoe songo humayoso momalokuyohofo. \v 19 Hofɨkoe honɨngkano wonyo somneꞌno hofɨko wonɨmango munyofoho. Oꞌo, hofɨko honɨngkano wonyo somo ikuhufokuꞌmoꞌnyofoho. Yoꞌmayo yahino wonyo somneꞌno sɨmeho fefoyo uyalofoho. \p \v 20 Oso yahino hiso Kɨlais losetɨhwamentisotaho. Nɨhuꞌno awonoho. \v 21 Kɨlaisɨye yahino wopɨngo soꞌno sekwo nupaꞌnontɨfi oso yahino homo somo tɨfi inɨngkowahonɨngkofi aꞌamu Jisasɨye hungkuno neso nto losetɨhwamentohofofoho. \v 22 Osoꞌno sekwo sekwoe hohontajo yahino wonyoso nɨhuꞌnahone fohoꞌnaopmno. Yoꞌmayo wonyo sekwoe sɨmeho umo lɨmojoso olenoho. Sekwoe hunomnohini inɨngkawentɨfi yoꞌmayo hi semoꞌnyoso honɨngkano hwasyomo ipesemotamojofoho. Oso hiso sekwoe hunomo wonyo semokumojofoho. Oso yahino wonyoso nɨhuꞌnahone fohoꞌnaopmno. \v 23 Sekwoe hunoso sekwoe sɨmehoso nɨhuꞌno songo umoꞌnono. \v 24 Sekwo aꞌamu soku songo hmmoꞌnɨmno. Oso aꞌamu songo soku Anɨtu kako paꞌnyo wasemokumontonoho. Oso aꞌamu songo hiso wonyo honɨngkano nɨhuꞌno anefoho. Yahino itoꞌnohinofoho. \p \v 25 Oseso sekwo hwasyo hungkunoso fohoꞌnaopmno. Apaꞌno nolɨkutoho. Sekwo hungkuno nehopiꞌnohino fihnnɨmno. Sekwo huno ole seyohi, Nakwo Kɨlaisɨye aꞌapahoꞌnwoho. Osoꞌno hungkuno nehopiꞌnohino fihnnɨmno. \v 26 Sekwo sekwoe sɨmeho wonyo semoꞌnɨngkuhwosoꞌno huno ntoꞌno fɨsyafɨhupmno. Sekwo honɨngkano wonyo ifitnnoho. Sekwo sekwoe sɨmeho tohino nowentanɨngkuhwosi mofehiꞌnyo ikwoꞌmokoloho. \v 27 Aꞌamu sɨmeho wonyo umoꞌnɨwoꞌnɨngkiso osohumo Seten ehuhnnaofɨwoꞌnɨngkisofoho. Osoꞌno sekwo Setenɨmneꞌno hokuꞌyo nohwosomputɨmafɨkutoho. \v 28 Aꞌamu yoꞌmayoso hufo iwoꞌnɨngkiso sohwo kako apaꞌno hufo ihwoloho. Oꞌo, kako syoho wopɨngoꞌnohini wotɨpemano. Oso syohoso kako kakoe ahoꞌnji yokumpohnꞌnyo ihwosi hamniyoho nomahwosi kako aꞌamu umofonyo iyo somo ufoꞌmano. \v 29 Sekwoe mango mtaꞌni wonyo hungkuno nolɨkutoho. Oꞌo, hungkuno wopɨngoꞌnohini nomꞌne aꞌamu somo usosofitofoꞌne filɨmno. Aꞌamu nomꞌne somo ufoꞌmayoꞌne hungkuno wopɨngoꞌnohini filɨmno. \v 30 Sekwoe humayo yahino soꞌno Anɨtuye Towahuno Wopɨngo sɨmeho tango ifisyɨmofɨkutoho. Anɨtu kakoe Towahuno Wopɨngo yofe nahwofoꞌne nejapmmentiso soꞌno nakwo huno ole nayohi, Oso sɨkuno aeꞌuyo somo yoꞌmayo yahino wonyo somtaꞌni nɨhuꞌnahone isɨhutofonemaso sohonta nakwo Anɨtuꞌnji wopɨngo humanefoho. Huno ose nayohoho. Osoꞌno Anɨtuye Towahuno sohumo sɨmeho tango ukutoho. \v 31 Sekwo olo yahino loso fohoꞌnaopmno. Sɨmeho wonyo, yoka, sɨmeho tohino, mango engo, sitofo, oso yahino wonyoso ikutoho. \v 32 Sekwo aꞌamu somo sɨmeho uyɨkuji yahino wopɨngoꞌnohini ulohopmno. Kɨlais sekumneꞌno poyo peꞌnɨmentiso soꞌno Anɨtu sekwoe wonyo wae yasemaꞌmentiso hopaso aꞌamu fiso hofɨko wonyo selohopijo somo hohujoꞌmo mohoꞌnaofɨkuji wonyo hiso wae hmmopmno. \c 5 \s1 Nakwo pomponahopo wohumano. \p \v 1 Anɨtuye mehomi soku Anɨtu hitoho engo sejapɨwoꞌnɨngkiso soꞌno sekwo kakoe yahino somo tɨfi finɨngkamno. Kako paꞌnyo hmmoꞌnɨmno. \v 2 Kɨlais kako nakumo hitoho engo nejapmmentiso soꞌno kako nakwoe wonyomneꞌno kakoe aꞌapaho wopɨngoso ihnꞌnaoꞌmentisofoho. Anɨtu oso homo somo uhwononto akino wopɨngo waꞌmentiso hopaso kakoe sɨmeho wopɨngo umoꞌnɨmentisofoho. Oso yahino wopɨngo somo finɨngkamno. \p \v 3 Yoꞌmayo yahino wonyo, aꞌmohufo, kifosyoho, nomꞌne hwafe yoꞌmayo soꞌno hi semoꞌnyo, oso yahino wonyoso sekumo seꞌmahwoloho. Oꞌo, sekwo Anɨtuye aꞌamu ne kuyoho. Osoꞌno aꞌamu fiso hofɨko sekwoꞌnjopo humafɨkuji oso yahino wonyoso motɨpemapitnnehofo. \v 4 Sekwo wonyo hungkuno nolɨkutoho. Hwasyo hungkuno syohiꞌnyo hungkuno wonyoso nolɨkutoho. Oꞌo, oso yahinoso Anɨtuye mehomimneꞌmaho. Sekwo soku, sekwoe hungkunoso Anɨtuye yofe hoꞌnomayoꞌnefoho. Kakimo isamoyoka ujoꞌnefoho. \v 5 Sekwo huno moiꞌwonoho. Aꞌamu kifosyohoꞌnjo sohwa, aꞌmohufo iwoꞌnɨngkohofoso, hungkuno wonyo lɨwoꞌnɨngkohofoso, aꞌamu kako hoꞌyangomnohini syafɨsyonto womaꞌmo lɨwoꞌnɨngkisoso, oso aꞌamu hiso hofɨko Anɨtuꞌnji Kɨlaisɨꞌnji siko aꞌamumo yokumpohnꞌnyo mokosyohumasiyo sopo mꞌmopitnnefoho. Oꞌo, nɨhuꞌno awonoho. Aꞌamu yoꞌmayo hoꞌyango soꞌno hi umoꞌnoso sohwo kako hoꞌyango hiso kakoe Anɨtu paꞌnyo imokinonto hoꞌyango somne hwomtame ulohofɨwoꞌnɨngkisofoho. \p \v 6 Sekwo huno ntoꞌno fɨsyafɨhupmno. Aꞌamu oso yahino wonyo somo upesemotowantɨfeꞌno yalokwofoso hofɨkoe siki hungkuno somo tɨfi inɨngkakutoho. Aꞌamu oso yahino wonyo yontɨfi Anɨtuye hungkuno somo hwotoho fewoꞌnɨngkohofo somneꞌno Anɨtu kako sɨmeho tohino umnonefoho. \v 7 Osoꞌno sekwo hofɨkoꞌnji ejokuꞌnohumafɨkutoho. \v 8 Sekwo soku, hohonta sɨkwoꞌmjohoꞌmo humamotofokuyoho. I olohonta nakwoe Hwe Engo Jisas kakoe pomponahopo sehumajɨꞌmasofoho. Osoꞌno sekwo pomponahopo neꞌno humafɨkuji hano itoꞌno femoyɨmno. \v 9 Anɨtuye pomponaho loso yahino wopɨngoꞌnji honɨngkano ntoꞌnohino soꞌnji hungkuno nehopiꞌnohino soꞌnji utɨhwaꞌnyopo ujo ejokwojasyɨwoꞌnɨngkisofoho. Oseso sekwo oso yahino wopɨngoso neꞌno fikuno. \v 10 Sekwo Anɨtuye sɨmeho wopɨngo umokiyoꞌne honɨngkano tɨpemafɨkuji osomo syoho yokumpohnꞌnyo fikuno. \v 11 Aꞌamu sɨkwoꞌmjohoꞌmo nohumantɨfi hohontajo yahino wonyoso iwoꞌnɨngkohofo soꞌnji sekwo ejokuꞌnohumafɨkutoho. Oꞌo, sekwo iꞌwaho ntoꞌno fiyɨmno. Oso yahino wonyoso ne anefoho. Sekwo aꞌamufe honɨngkano wonyo somneꞌno hungkuno ulɨkuji honɨngkano wopɨngo utɨhwamno. \v 12 Yoꞌmayo yahino wonyoso hofɨko hiyasoꞌmo iwoꞌnɨngkohofo soꞌno ngko sejo soꞌno wonɨmango nnɨngkahonɨngki ifalifaliyo mamtɨꞌmokoho yohono. \v 13 Anɨtuye pomponahoso aꞌamu yoꞌmayo hiyasoꞌmo yɨwoꞌnɨngkohofo somo utɨhwaꞌnyopo ujo ehontojwasyɨwoꞌnɨngkisofoho. Aꞌamu fiso hofɨkoe yahino wonyo hwapɨngo neso uhwonɨngkuji yahino wonyo somo wohoꞌnofano lɨkuji Anɨtumo nɨhuꞌnahone uyantɨfitɨkeno. Osoꞌno uhwonantanoho. \v 14 Oso aꞌamu homo somneꞌno ta lɨmotofoso ole nalohi, \q1 Kɨko saho wotnno sohwosi, kɨko honɨngkano wonyomo nohumanji, aꞌamu poyo peꞌnɨngkohofo paꞌnyo humawoꞌnɨngkino, filɨkaho. \q1 Kɨlais kakoe pomponaho jɨje sɨmehomo wolakisyono. \p \v 15 Sekwo sekwoe humayo yahino somneꞌno huno itoꞌno fɨsyafɨhupmno. Aꞌamu Anɨtumneꞌno huno mosyafɨsiyoꞌnjo humawoꞌnɨngkohofo hopa nohumafɨkutoho. Oꞌo, sekwo aꞌamu hunoꞌnjo humawoꞌnɨngkohofo hopaso fosyohumamno. \v 16 Olohonta yahino wonyo piꞌnɨngo engo woꞌnnyoponoho. I sekwo soku olopo siki humayoꞌne mohumulofo. Oꞌo, yoꞌmayo iwoꞌnɨngkohofoso Anɨtumneꞌno fiyɨmno. \v 17 Sekwo Anɨtumneꞌno huno mosyafɨsiyoꞌnjo ikuji yoꞌmayo syohoso ikutoho. Oꞌo, ilofɨkutoho. Sekwo soku sɨmoꞌmo Anɨtuye hunoso tɨpemafɨkuji tɨfi yoꞌmayoso itoꞌno fiyɨmno. \p \v 18 Sekwo mijo yokumpohnꞌnyo engo nɨngkuji nonilohofɨkutoho. Oꞌo, oso yahinoso sekumo wonyo wasemokumonteꞌno yohoho. I osoꞌno sekwo Anɨtuye Towahunoso nomafɨkujoꞌno kako sekumo wosehulaꞌofono. \v 19 Osoꞌno sekwo nuhuꞌmokukuji sekwo Anɨtuye hungkuno hnnɨngkuji kakoe yofe hoꞌnomayoꞌne Taꞌnjo Iyoswo taꞌnji filɨmno. Sekwoe towahunomo yokumpohnꞌnyo imokiyoꞌne haohonta sekwo Hwe Engo Anɨtuneꞌno syafɨsyɨkuji kakoe yofe fohoꞌnomapmno. Osoꞌno tajo angomjo taso mango mtaꞌni lɨkuji sɨmeho ajwo moꞌmtaꞌni filulɨkaꞌnɨngkuno. \v 20 Yoꞌmayo seꞌmaso soꞌno nanɨngkwohwo Anɨtumo isamoyoka ulɨmno. Wopɨngoꞌnohini seꞌmahwosoꞌno isamoyoka nolɨkutoho. Oꞌo, tango soꞌnji seꞌmahwosoꞌno Anɨtumo isamoyoka ulɨmno. Hwapɨngoso nakwoe Hwe Engo Jisas Kɨlais kako wopɨngoꞌnohini nalohofɨwoꞌnɨngkiso soꞌno isamoyoka ulɨmno. \s1 Aꞌmu siyoswafe hungkunofoho. \p \v 21 Sekwo Kɨlaisɨye hungkunomo tɨfi inɨngkowalokwofo soꞌno sekwo aꞌamu nomꞌne somneꞌno hwahopo pawomno. \p \v 22 Moyaꞌmi sofasi, sekwo sekwoe Hwe Engo Jisas Kɨlais kakoe hungkunomo enjwaꞌmo humalofo hopaso sekwo sekwoe hwehwafe hungkunomo enjwaꞌmo fosyohumamno. \v 23 Hwapɨngoso pehoꞌneto. Hwe sohwa hofɨkoe ape sofamo hwe engo imoꞌnontɨfi aꞌmusyamo mokosyohumawoꞌnɨngkohofɨhwafoho. Oso hopaso Kɨlais kako kakoe aꞌamu ne sofe hwe mnokino engoꞌnjo hweho. Aꞌamu hiso Kɨlaisɨye aꞌapahofoho. Kɨlais oso aꞌamu somo asomo utɨmayoꞌne poyo peꞌnɨmentiso hweho. \v 24 Aꞌamu Kɨlaisɨmo sɨmeho uyɨwoꞌnɨngkohofoso hofɨko kakimo enjwaꞌmo humalofo hopaso moyaꞌmi sofa hofɨko hofɨkoe hwehwamo enjwaꞌmo wohumafe. \p \v 25 Hwe sohwasi, sekwo sekwoe aꞌmusyamneꞌno sɨmeho epufohi filohopmno. Kɨlais kakoe aꞌamu ne somneꞌno sɨmeho engo uyɨmentiso soꞌno kako hofɨkineꞌno poyo peꞌnɨmentisofoho. Oso paꞌnyoso sekwo sekwoe aꞌmusyamo sɨmeho uyɨmno. \v 26 Kɨlais kakoe aꞌamu ne somneꞌno poyo peꞌnɨmentiso soꞌno kakoe hungkuno soꞌnji mijo kiyomayo yahino soꞌnji hofɨkoe huno hofɨkoe sɨmeho honɨngkano wonyo ane kihoꞌmaso imokalofoho. \v 27 Oseso Kɨlais kakoe aꞌamu neso hofɨko kakoe sɨmanopo lohopijo sohonta hofɨko honɨngkano wonyo nɨhuꞌno ane kihoꞌmaso nɨhuꞌno wonyoangkafoꞌnohini lohopitnnefoho. \v 28 Oseso sekwo hwe sohwasi sekwo upaꞌnɨmno. Sekwoe aꞌapahomneꞌno hitoho selofɨwoꞌnɨngkiso hopaso sekwoe aꞌmusyamneꞌno hitoho waselofono. Hwe kakoe apeꞌnji sikoe aꞌapaho afa inɨmentisiyo soꞌno hwe sohwo kakoe apemo wopɨngo ulohofɨhwosoꞌno kako kakoe aꞌapahomo wopɨngo ulohofalofoho. \v 29 Nakwo huno ole nayohi, aꞌamu kako kakoe aꞌapahomneꞌno mangohwa imoꞌnyoso awonoho. Kako kakoe aꞌapahomo wosopayo uyɨwoꞌnɨngkohoho. Kakoe aꞌapaho ntoꞌno emokosyohumawoꞌnɨngkohoho. Oso paꞌnyoso Kɨlais kako kakoe aꞌamu ne somo wopɨngo emokosyohumawoꞌnɨngkiso hweho. \v 30 Hwapɨngoso nakwo Kɨlaisɨye sɨfe aho aꞌapahoꞌnwoho. \v 31 Anɨtuye hungkuno ole nalohi, U hwe fihwo kako kakoe kanɨngkwohwoꞌyaꞌumo ulɨkoꞌmahwosi kakoe apeꞌnji womokotɨkuꞌnanjiyoho. Oseso siko nemꞌno makotɨkuꞌnisoso siko aꞌapaho afa umoꞌnanjiyoho. Ose nalɨmentisofoho. \v 32 Oso hungkuno hisoꞌno nje hunoso olenoho. Hwapɨngo neso hufaꞌuyoho. Hwapɨngo hiyasoso ole, Kɨlais kakoe aꞌamu ne soꞌnji aꞌapaho afa imoꞌnalokwofo soꞌno nelalofoho. \v 33 Osoꞌnohinɨꞌmaho. Oꞌo, sekwo hwe angaꞌno angaꞌnohino sohwa hnnontnneꞌno selalofoho. Sekwo hwe sohwasi sekwoe aꞌapahomneꞌno hitoho selofɨwoꞌnɨngkiso hopaso sekwoe aꞌmusyamneꞌno hitoho waselofono. Osoꞌno sekwo moyaꞌmi sofasi sekwo sekwoe hwehwafe yofe fohoꞌnomapmno. \c 6 \s1 Mehomi soꞌnji kanɨngkwohwoꞌyaꞌuꞌnjiye hungkunofoho. \p \v 1 Sekwo mehomi soku, senɨngkwohwoꞌyaꞌuye hungkunomo haloho popmno. Anɨtu hofiyo ose ifitnneꞌento lɨmentisofoho. \v 2 Anɨtuye hungkuno ole nalohi, Kɨko jɨje mpohwo naꞌuye hungkunomo tɨfi finɨngkayo. Ose nalisofoho. Olo honɨngkano hungkuno lomo inɨngkusoꞌmanji Anɨtu kako wopɨngo wakilohoꞌmontonoho. Olo honɨngkano hungkuno sɨmoꞌmjo loso hungkuno ne ulinyo hiꞌnjofoho. \v 3 Ne hiso olenoho. Kɨko hnnɨngkwohwoꞌyaꞌuye hungkunomo haloho pojoꞌmanji kɨko hwaho lopo wopɨngo nohumentanɨngkiji soswo piꞌnɨngo engo wokiyakoloꞌmontonoho. \p \v 4 Sekwo hamnɨngkwohwoꞌyoswasi, sekwoe mehomife hunomo wonyo umokukutoho. Hwasyo hungkuno nulɨkutoho. Sikoe mehomi somo Anɨtuye hungkuno lutɨhwahosɨsi hofiyo mokosyohumahosɨsi hofɨko hahnꞌnyo ifijoꞌmanji hofɨkoe honɨngkanomo siko ntoꞌno mɨhwajinyo. \s1 Aꞌamu syoho ulohofiyo soꞌnji aꞌamu nomꞌne somo mokosyohumawoꞌnɨngkohofo sofe hungkunofoho. \p \v 5 Sekwo syoho ulohofiyo soku, sekwoe hwe engo nosemokosyohumawoꞌnɨngkohofo sohwafe hungkunomo enjwaꞌmo itoꞌno fosyohumamno. Sekwo sɨmeho hufaꞌuyoꞌnjo imoꞌnɨngkutoho. Oꞌo, sekwo hofɨkoe syoho somo yokumpohnꞌnyo fiyɨmno. Sekwo Kɨlaisɨye hungkunomo tɨfi inɨngkawoꞌnɨngkohofo hopaso sekwoe hwe engo sohwoe hungkunomo tɨfi ntoꞌno finɨngkamno. \v 6 U sekwo aꞌamu wonahonɨfe lɨkuji aꞌamufe hunomo afofo umokano lɨkuji hofɨkoe tɨmopo syoho yokumpohnꞌnyo ikutoho. Oꞌo, sekwo Kɨlaisɨye syoho ulohofiyo kuyoho. Oso sekwo sekwoe hwe engo sohwoe syoho yokumpohnꞌnyo ifijoso sekwo yahino Anɨtu umoꞌnɨwoꞌnɨngkiso somo inɨngkowalokwofo. \v 7 Sekwo sɨmeho wopɨngoꞌnji sekwoe syoho fiyɨmno. Sekwo aꞌamu hwahoponjo somnohini syoho miyalokuyohofo. Oꞌo, sekwoe Hwe Engo Anɨtuye syoho yalokwofo. \v 8 Sekwo huno seyohoho. Aꞌamu syoho ulohofiyo soꞌnji aꞌamu syoho somo mokosyohumalofo soꞌnjimo Anɨtu hofɨkoe syoho somo uhwonɨwoꞌnɨngkiso sohwo hofɨkoe syoho wopɨngo somneꞌno kako yano ulofiyonefoho. \p \v 9 Sekwo aꞌamu syoho selohofiyɨwoꞌnɨgkohofo soku sekwo aꞌamu homo somo hofiyo mokosyohumamno. Sekwo iyoho lɨmofo yahinoso fohoꞌnaopmno. Nakwoe Hwe Engo Anɨtu kako ahwomomo humaso sohwo kako aꞌamu hopiꞌnonohinomo mokosyohumawoꞌnɨngkiso hweho. Kako aꞌamu yofe engoꞌnjo soꞌnji aꞌamu sikinjo soꞌnjimo uhwononteso afaꞌnohino uhwonɨwoꞌnɨngkohoho. \s1 Anɨtuye aꞌamu neso hofɨko hwe ikujohoꞌne kako mekino sampe yoꞌmayoso ntoꞌno esyohumayoꞌne hungkunofoho. \p \v 10 Ngko olo hungkuno aeꞌuyo loso waselɨmonneꞌno yohono. Sekwo Anɨtuꞌnji makotokuꞌnnyo soku, Anɨtu kakoe yokumpohnꞌnyoꞌnji ufohiꞌnɨmno. \v 11 Seten kako sekumo yamofo selohofɨwoꞌnɨngkiso soꞌno sekwo Anɨtuye mekino, sampe, yoꞌmayoso nomafɨkuji yokumpohnꞌnyo fɨkesyohumamno. Setenɨye huno wonyo soꞌnji kakoe yahino wonyo soꞌnji fongkiꞌnaneꞌno yokumpohnꞌnyo wolohofano. \v 12 Nakwo aꞌamu hwahoponjo soꞌnji ikujoho mofongkiꞌnalokuyɨhwono. Oꞌo, nakwo Setenꞌnji towahuno wonyo soꞌnji fongkiꞌnalokuhwono. Towahuno wonyo hiso hofɨko aꞌamu sɨkwoꞌmjohoꞌmo humalofo somo yokumpohnꞌnyo mokosyohumalofo. Hofɨko hwahopo emoyontɨfi ahwomomo emoyɨwoꞌnɨngkohofofoho. \v 13 Osoꞌno sekwo Anɨtuye mekino, sampe, yoꞌmayoso olohonta mapmno. Ose mafɨkuji yoꞌmayo wonyo iꞌmofapɨhwosoꞌno sekwo yokumpohnꞌnyo lohofɨkuji Setenꞌnji towahuno wonyo soꞌnji ikujoho fongkiꞌnɨfijoso sekwo hofɨkimo nuyakolopitnnefoho. Nuyakolofɨkuji yokumpohnꞌnyo neꞌno lohopitnnefoho. \p \v 14-17 Osoꞌno ntoꞌno esyohumayo yahino soꞌno nakwo huno wosyofɨsyano. Aꞌamu kako mango hwamo wafongkuꞌmo lɨhwosi kako kakoe mekinohwa, sampehwa, omoyohwa, nomahwosi yokumpohnꞌnyo walohoꞌmontonoho. Mango sohwa hofɨko oso hwe huhwo sohumo wofonjosyano lɨkuji me fɨfijoso mupolopitnnehofo. Hwapɨngoso kako ntoꞌno esyohumunyo hweho. Oso paꞌnyoso Seten nakumo ikujoho monafongkisoꞌne itoꞌno wesyohumano. Nakwoe sampe, mekino, omoyo, yoꞌmayoso olenoho. \q1 Hungkuno nehopiꞌnohino wolano. Hwasyo hungkuno molanehwono. Oso hungkuno neso sekwoe ahuloho paꞌnyofoho. \q1 Honɨngkano wopɨngoꞌnohini uyano. Wonyo honɨngkano ihwaloho. Oso honɨngkano wopɨngoꞌnohinoso sekwoe swokinoponjo ikujoho melɨkosafo paꞌnyofoho. \q1 Anɨtuye hungkuno wopɨngo aꞌamufe sɨmeho pompengo ifɨsyɨmofoꞌneso wolutɨhwano. Oso hiso sekwoe sɨfe manjiꞌmofo paꞌnyofoho. \q1 Setenɨye yoꞌmayo tango neꞌmaso soꞌno Anɨtu kako nefoꞌmayoꞌne soꞌno sɨmeho hiꞌntnnono uyano. Oso sɨmeho hiꞌntnnono hiso nakwoe sampe paꞌnyofoho. \q1 Nakwo Anɨtu asomo netɨmayoꞌne soꞌno huno wosyofɨsyano. Oso nakwoe sohwo hoꞌyo paꞌnyofoho. \q1 Anɨtuye hungkuno soꞌno huno ntoꞌno wonayono. Oso Anɨtuye hungkuno hiso nakwoe hwakuhwajo hosɨmno paꞌnyofoho. \q1 Kakoe Towahuno Wopɨngo sohwo hungkuno lomneꞌno wonetɨhwamtonoho. \q1 Yoꞌmayo melɨkosafo hiso sampe mekino yoꞌmayo paꞌnyoso ntoꞌno wesyohumano. \p \v 18 Mpohumo jomo neꞌno ulɨmno. Kakoe Towahuno Wopɨngofe yokumpohnꞌnyo sejapɨhwosoꞌno Anɨtumo jomo ulɨmno. Ntoꞌno fohontohumamno. Pisoꞌmoꞌnyo ikutoho. Sekwo Anɨtuye aꞌamu ne somneꞌno engolopohamo Mpohumo jomo ulɨkuno. \v 19 Sekwo Mpohwo Anɨtumo ngkimo nɨfoꞌmayoꞌne jomo ole ulɨmno. Anɨtu kako kakoe hungkuno nje mangomo hoꞌnanɨsyɨhwosoꞌno ngko iyoho iyo yahinoso monje yasyɨꞌmo Anɨtuye hungkuno wopɨngoso aꞌamufe hunomo ehohosasiyoꞌne ulɨmo. Oso hisoꞌno sekwo Mpohumo ngkineꞌno jomo ulɨmno. \v 20 Ngko aꞌamumo Anɨtuye hungkuno lutɨhwawoꞌnɨngkohe hwoꞌnyoho. Osoꞌno ngko impoꞌangomo humaleno. Olopo nohumahmꞌmo iyoho miyoꞌnjo iꞌmo Anɨtuye hungkuno aꞌamu somo lutɨhwayoꞌne sekwo Mpohumo jomo ulɨmno. \s1 Hungkuno aeꞌuyofoho. \p \v 21 Tikikos nenɨngkwaꞌwehwo Anɨtuye syoho ulohofiyo wopɨngo sohwo kako noseꞌmahwosi yoꞌmayo ngkimo nɨꞌmaꞌmaso soꞌno yoloho waselɨmonte hweho. \v 22 Osoꞌno ngko kakimo sekuyepono lɨhwojalokweno. Kako nakwoe humayo soꞌno selɨhwosi sekumo yokumpohnꞌnyo wasesosofitoꞌmontonoho. \p \v 23 Nanɨngkwohwo Anɨtuꞌnji nakwoe Hwe Engo Jisas Kɨlaisɨꞌnji sikoꞌmontaꞌi sekwoe sɨmeho pompenjiyo semokohosɨsi sekwo nomꞌne aꞌamu somneꞌno hitoho selofo soꞌnji sɨmeho hiꞌntnnono engo uyo soꞌnji wosejopanjiyoho. \v 24 Aꞌamu nakwoe Hwe Engo Jisas Kɨlaisɨmo hitoho ulofoso musɨkwajiyoꞌnjo iwoꞌnɨngkohofo osomo Anɨtu kako wopɨngo ulohoꞌmontonoho. Ngko Poulɨꞌni hungkuno hiloso mtɨꞌmokohono. Osohopeho.